โครงสร้างแผนการสอนสังคมศึกษาและประวัติศาสตร์ชั้นประถมศึกษา

ช้นั ตวั ชว้ี ัด 4. บอกความหมายความสำคัญของพระไตรปิฎกหรอื คัมภรี ์ของศาสนาที่ตนนบั 5. แสดงความเคารพพระรตั นตรัย และปฏบิ ตั ิตามหลกั ธรรมโอวาท 3 ใน พระพุทธศาสนาหรอื หลักธรรมของศาสนาท่ตี นนับถือตามทีก่ ำหนด

สาระการเรียนรแู้ กนกลาง - อารามทสู กชาดก - มหาวาณิชชาดก • ศาสนกิ ชนตัวอย่าง - สมเดจ็ พระพุฒาจารย์ (โต พฺรหมฺ รํส)ี - สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช บถอื • ความสำคัญของพระไตรปฎิ ก เชน่ เปน็ แหล่งอา้ งองิ ของหลักธรรมคำสอน • พระรัตนตรยั - ศรทั ธา • โอวาท 3 - ไม่ทำช่วั - เบญจศลี - ทำความดี - เบญจธรรม - สต-ิ สมั ปชญั ญะ - สังคหวัตถุ 4 - ฆราวาสธรรม 4 - อัตถะ 3 (อัตตัตถะ ปรัตถะ อุภยตั ถะ) - กตัญญูกตเวทตี ่อชุมชนและสิง่ แวดลอ้ ม - มงคล 38 * รจู้ ักให้ *พูดไพเราะ * อยใู่ นส่ิงแวดลอ้ มทดี่ ี 24

ช้นั ตวั ช้วี ัด 6. เห็นคุณค่าและสวดมนต์ แผ่เมตตา มีสติท่ีเปน็ พนื้ ฐานของสมาธิใน พระพทุ ธศาสนาหรือการพฒั นาจติ ตามแนวทางของศาสนาทต่ี นนับถอื ตามที่ กำหนด 7. บอกชอ่ื ความสำคญั และปฏบิ ตั ิตนได้อยา่ งเหมาะสมตอ่ ศาสนวตั ถุศาสนสถ และศาสนบุคคลของศาสนาอืน่ ๆ สาระท่ี 1 ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส 1.2 เขา้ ใจ ตระหนกั และปฏิบตั ติ นเปน็ ศาสนิกชนทด่ี ี และธำรงรักษาพ ชนั้ ตัวชี้วัด 3 1. ปฏบิ ตั ิตนอย่างเหมาะสมต่อสาวก ศาสนสถาน ศาสนวัตถขุ องศาสนาที่ตนน ถอื ตามทก่ี ำหนดไดถ้ กู ต้อง

สาระการเรียนรแู้ กนกลาง - ทำจิตให้บริสุทธ์ิ (บริหารจิตและเจริญปญั ญา) • พุทธศาสนสุภาษิต - ททมาโน ปิโย โหติ ผ้ใู หย้ ่อมเป็นท่ีรัก - โมกฺโข กลฺยาณิยา สาธุ เปลง่ วาจาไพเราะให้สำเรจ็ ประโยชน์ • ฝกึ สวดมนต์ ไหว้พระ สรรเสริญคณุ พระรัตนตรยั และแผ่เมตตา - รคู้ วามหมายและประโยชน์ของสตแิ ละสมาธิ - รูป้ ระโยชนข์ องการฝกึ สติ - ฝึกสมาธิเบอื้ งตน้ ด้วยการนบั ลมหายใจ - ฝึกการยนื การเดนิ การน่งั และการนอนอยา่ งมีสติ - ฝกึ ใหม้ ีสมาธิในการฟัง การอา่ น การคดิ การถาม และการเขยี น ถาน • ชือ่ และความสำคญั ของศาสนวตั ถุ ศาสนสถาน และศาสนบุคคลใน พระพุทธศาสนา ศาสนาอิสลาม คริสตศ์ าสนา ศาสนาฮนิ ดู • การปฏิบตั ติ นทีเ่ หมาะสมตอ่ ศาสนวัตถุ ศาสนสถาน และศาสนบุคคลใน ศาสนาอ่ืน ๆ พระพทุ ธศาสนา หรอื ศาสนาทตี่ นนับถือ สาระการเรียนรู้แกนกลาง นับ • ฝึกปฏิบตั มิ รรยาทชาวพุทธ - การลกุ ข้ึนยนื รับ 25

ช้นั ตวั ชวี้ ัด 2. เห็นคุณค่าและปฏบิ ัตติ นในศาสนพิธี พิธกี รรม และวนั สำคัญทางศาสนาตาม กำหนดไดถ้ กู ต้อง 3. แสดงตนเป็นพทุ ธมามกะหรอื แสดงตนเปน็ ศาสนิกชนของศาสนาทีต่ นนบั ถอื

สาระการเรียนรแู้ กนกลาง - การต้อนรบั - การรบั -สง่ สิ่งของแก่พระภิกษุ - มรรยาทในการสนทนา - การสำรวมกริ ิยามารยาท - การแตง่ กายท่ีเหมาะสมเมือ่ อยู่ในวัดและพทุ ธสถาน - การดแู ลรักษาศาสนวตั ถุและศาสนสถาน มที่ • การปฏิบตั ติ นในศาสนพธิ ี - การอาราธนาศลี - การสมาทานศลี - เครอื่ งประกอบโต๊ะหมบู่ ชู า การจัดโตะ๊ หมูบ่ ูชา อ • ความเปน็ มาของการแสดงตนเป็นพุทธมามกะ - การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ * ขั้นเตรียมการ * ข้ันพิธกี าร 26

สาระท่ี 2 หน้าทีพ่ ลเมือง วฒั นธรรม และการดำเนินชีวติ ในสงั คม มาตรฐาน ส 2.1 เข้าใจและปฏิบตั ิตนตามหนา้ ทขี่ องการเปน็ พลเมืองดี มีค่านยิ มที่ด สังคมโลกอยา่ งสันตสิ ุข ชั้น ตวั ช้ีวัด 3 1. สรุปประโยชน์และปฏิบตั ติ นตามประเพณแี ละวฒั นธรรมในครอบครวั และ ทอ้ งถิ่น 2. บอกพฤตกิ รรมการดำเนนิ ชีวติ ของตนเองและผู้อ่นื ทอี่ ยู่ในกระแสวฒั นธรรม หลากหลาย 3. อธิบายความสำคญั ของวันหยดุ ราชการท่ีสำคัญ

ดงี ามและธำรงรักษาประเพณแี ละวัฒนธรรมไทย ดำรงชีวติ อยรู่ ว่ มกันในสังคมไทย และ สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • ประเพณแี ละวฒั นธรรมในครอบครัว เชน่ การแสดงความเคารพและการ เช่อื ฟังผู้ใหญ่ การกระทำกจิ กรรมร่วมกนั ในครอบครวั • ประเพณีและวัฒนธรรมในทอ้ งถิ่น เช่น การเขา้ รว่ มประเพณีทางศาสนา ประเพณีเกีย่ วกบั การดำเนนิ ชวี ิต • ประโยชนข์ องการปฏบิ ตั ิตนตามประเพณีและวฒั นธรรมในครอบครวั และ ทอ้ งถ่ิน มท่ี • พฤติกรรมของตนเองและเพอื่ น ๆ ในชวี ติ ประจำวัน เช่น การทักทาย การ ทำความเคารพ การปฏิบัติตามศาสนพธิ ี การรับประทานอาหาร การใช้ ภาษา (ภาษาถนิ่ กบั ภาษาราชการ และภาษาอืน่ ๆ ฯลฯ ) • สาเหตุทที่ ำให้พฤตกิ รรมการดำเนนิ ชวี ิตในปัจจุบนั ของนักเรียนและผอู้ ืน่ แตกต่างกนั • วนั หยุดราชการทีส่ ำคญั เช่น - วันหยดุ เก่ยี วกบั ชาติและพระมหากษัตริย์ เชน่ วันจกั รี วนั รฐั ธรรมนญู วนั ฉัตรมงคล วันเฉลมิ พระชนมพรรษา - วนั หยุดราชการเกีย่ วกบั ศาสนา เชน่ วันมาฆบชู า วันวิสาขบชู า วนั อาสาฬหบูชา วันเขา้ พรรษา 27

ช้นั ตัวชี้วัด สาระท่ี 2 หน้าทพ่ี ลเมอื ง วฒั นธรรม และการดำเนินชวี ติ ในสงั คม มาตรฐาน ส 2.2 เขา้ ใจระบบการเมอื งการปกครองในสงั คมปัจจุบนั ยึดมน่ั ศรัทธา ประมขุ ชน้ั ตัวช้วี ัด 3 1. ระบบุ ทบาทหนา้ ทข่ี องสมาชิกของชมุ ชนในการมีสว่ นร่วมในกิจกรรมตา่ ง ๆ ตามกระบวนการประชาธปิ ไตย 2. วิเคราะห์ความแตกตา่ งของกระบวนการการตดั สินใจในชน้ั เรียน/โรงเรยี นแ ชุมชน โดยวธิ กี ารออกเสียงโดยตรงและการเลือกตวั แทนออกเสยี ง 3. ยกตัวอยา่ งการเปลย่ี นแปลงในช้ันเรยี น โรงเรียน และชุมชนท่เี ปน็ ผลจากกา ตัดสินใจของบคุ คลและกลุ่ม

สาระการเรยี นรู้แกนกลาง - วนั หยุดราชการเกย่ี วกบั ประเพณแี ละวัฒนธรรม เชน่ วันสงกรานต์ วนั พชื มงคล า และธำรงรักษาไว้ซ่ึงการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น สาระการเรียนรแู้ กนกลาง ๆ • บทบาทหนา้ ทข่ี องสมาชกิ ในชุมชน • การมสี ว่ นรว่ มในกิจกรรมต่าง ๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย และ • การออกเสียงโดยตรงและการเลือกตัวแทนออกเสียง • วธิ กี ารเลือกตวั แทนอย่างถกู ต้องและเหมาะสม าร • การตัดสนิ ใจของบุคคลและกลุม่ ท่มี ผี ลตอ่ การเปล่ียนแปลงในชน้ั เรยี น โรงเรยี น และชุมชน - การเปล่ยี นแปลงในช้ันเรียน เชน่ การเลือกหัวหนา้ ห้อง การเลอื ก คณะกรรมการห้องเรยี น - การเปลี่ยนแปลงในโรงเรียน เช่น เลอื กประธานนักเรียน เลอื ก คณะกรรมการนกั เรยี น - การเปลยี่ นแปลงในชุมชน เชน่ การเลือกผู้ใหญ่บ้าน กำนัน สมาชิก อบต. อบจ. 28

สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.1 เขา้ ใจและสามารถบรหิ ารจัดการทรพั ยากรในการผลติ และการบรโิ หลักการของเศรษฐกจิ พอเพยี งเพือ่ การดำรงชวี ติ อยา่ งมดี ุลยภาพ ช้นั ตัวชว้ี ัด 3 1. จำแนกความต้องการและความจำเปน็ ในการใช้สนิ คา้ และบริการในการ ดำรงชวี ติ 2. วเิ คราะห์การใชจ้ ่ายของตนเอง 3. อธบิ ายไดว้ า่ ทรพั ยากรทม่ี อี ยู่จำกัดมีผลตอ่ การผลิตและบรโิ ภคสินค้าและบร

โภค การใชท้ รพั ยากรท่ีมอี ยจู่ ำกัดได้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพและค้มุ คา่ รวมทัง้ เขา้ ใจ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง • สนิ ค้าที่จำเปน็ ในการดำรงชวี ติ ที่เรยี กว่า ปจั จัย 4 • สนิ คา้ ทีเ่ ปน็ ความต้องการของมนษุ ย์ อาจเป็นสนิ ค้าท่จี ำเป็นหรอื ไมจ่ ำเปน็ ต่อการดำรงชวี ติ • ประโยชน์และคณุ คา่ ของสนิ คา้ และบรกิ ารท่ีสนองความต้องการของมนุษย์ • หลกั การเลอื กสนิ คา้ ที่จำเปน็ • ความหมายของผู้ผลติ และผบู้ รโิ ภค • ใช้บัญชรี ับจ่ายวเิ คราะหก์ ารใช้จา่ ยที่จำเป็นและเหมาะสม • วางแผนการใช้จ่ายเงินของตนเอง • วางแผนการแสวงหารายได้ทส่ี จุ รติ และเหมาะสม • วางแผนการนำเงนิ ทเี่ หลือจา่ ยมาใช้อยา่ งเหมาะสม รกิ าร • ความหมายของผู้ผลิตและผู้บริโภค • ความหมายของสินคา้ และบริการ • ปัญหาพน้ื ฐานทางเศรษฐกจิ ท่ีเกิดจากความหายากของทรพั ยากรกับความ ต้องการของมนษุ ยท์ ่มี ีไม่จำกดั 29

สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.2 เขา้ ใจระบบและสถาบนั ทางเศรษฐกิจต่าง ๆ ความสมั พนั ธท์ างเศร ช้นั ตัวชี้วัด 3 1. บอกสนิ ค้าและบรกิ ารทร่ี ฐั จดั หาและให้บริการแก่ประชาชน 2. บอกความสำคญั ของภาษแี ละบทบาทของประชาชนในการเสียภาษี 3. อธบิ ายเหตุผลการแข่งขนั ทางการค้าทีม่ ีผลทำใหร้ าคาสินค้าลดลง

รษฐกจิ และความจำเป็นของการร่วมมือกนั ทางเศรษฐกิจในสังคมโลก สาระการเรียนรูแ้ กนกลาง • สนิ ค้าและบรกิ ารทีภ่ าครัฐทุกระดบั จดั หาและให้บริการแก่ประชาชน เชน่ ถนน โรงเรยี น สวนสาธารณะ การสาธารณสขุ การบรรเทาสาธารณภัย • ความหมายและความสำคัญของภาษที ่ีรฐั นำมาสรา้ งความเจริญและ ให้บรกิ ารแกป่ ระชาชน • ตัวอยา่ งของภาษี เช่น - ภาษที างตรง * ภาษีรายไดบ้ คุ คลธรรมดา * ภาษีนิติบคุ คล - ภาษที างออ้ ม • ภาษีการขายท่ัวไทย - ภาษีมลู ค่าเพ่มิ ภาษีการค้า ฯลฯ • บทบาทหนา้ ที่ของประชาชนในการเสยี ภาษี • ความสำคญั และผลกระทบของการแขง่ ขนั ทางการค้าที่มผี ลทำใหร้ าคา สนิ คา้ ลดลง 30

สาระท่ี 4 ประวตั ิศาสตร์ มาตรฐาน ส 4.1 เข้าใจความหมาย ความสำคญั ของเวลาและยุคสมัยทางประวตั ศิ า อย่างเป็นระบบ ชน้ั ตัวชีว้ ัด 3 1. เทียบศกั ราชที่สำคัญตามปฏทิ ินที่ใชใ้ นชวี ิตประจำวัน 2. แสดงลำดบั เหตุการณส์ ำคัญของโรงเรียนและชุมชนโดยระบุหลกั ฐานและแห เกย่ี วข้อง สาระที่ 4 ประวัติศาสตร์ มาตรฐาน ส 4.2 เข้าใจพฒั นาการของมนุษยชาติจากอดตี จนถงึ ปัจจุบนั ในด้านคว และสามารถ วเิ คราะหผ์ ลกระทบทเ่ี กิดขึ้น ช้นั ตวั ช้ีวัด 3 1. ระบุปัจจัยทมี่ ีอทิ ธิพลต่อการตั้งถ่นิ ฐานและพัฒนาการของชุมชน

าสตร์ สามารถใช้วิธกี ารทางประวัตศิ าสตรม์ าวิเคราะหเ์ หตุการณต์ า่ งๆ หล่งข้อมลู ที่ สาระการเรยี นรูแ้ กนกลาง • ทมี่ าของศกั ราชท่ปี รากฏในปฏิทิน เชน่ พทุ ธศักราช ครสิ ตศ์ ักราช อย่างสังเขป (ถ้าเป็นมสุ ลมิ ควรเรยี น ฮิจเราะหศ์ กั ราชดว้ ย) • วธิ ีการเทยี บ พ.ศ. เปน็ ค.ศ. หรอื ค.ศ. เปน็ พ.ศ. • ตวั อย่างการเทยี บศักราชในเหตกุ ารณ์ที่เก่ียวข้องกบั นกั เรยี น เชน่ ปีเกดิ ของนักเรยี น • วิธกี ารสืบคน้ เหตกุ ารณ์สำคัญของโรงเรียนและชุมชนโดยใช้ หลกั ฐานและแหลง่ ขอ้ มูลท่ีเกี่ยวขอ้ ง • ใชเ้ สน้ เวลา (Time Line) ลำดบั เหตกุ ารณ์ท่ีเกิดขึ้นในโรงเรียน และชมุ ชน วามสัมพันธแ์ ละการเปลี่ยนแปลงของเหตกุ ารณอ์ ย่างต่อเนือ่ ง ตระหนกั ถึงความสำคัญ สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • ปจั จยั การต้งั ถ่ินฐานของชมุ ชนซง่ึ ขน้ึ อยู่กับปจั จัยทางภูมศิ าสตร์ และปัจจยั ทางสังคม เชน่ ความเจรญิ ทางเทคโนโลยี การคมนาคม ความปลอดภัย 31

ชนั้ ตัวชว้ี ัด 2. สรุปลักษณะทส่ี ำคญั ของขนบธรรมเนียม ประเพณีและวฒั นธรรมของชุมชน 3. เปรยี บเทยี บความเหมือนและความตา่ งทางวฒั นธรรมของชุมชนตนเองกับช สาระท่ี 4 ประวัตศิ าสตร์ มาตรฐาน ส 4.3 เข้าใจความเป็นมาของชาติไทย วฒั นธรรม ภูมิปญั ญาไทย มีควา ชั้น ตวั ชวี้ ัด 3 1. ระบุพระนามและพระราชกรณีย์กจิ โดยสังเขปของ พระมหากษตั รยิ ไ์ ทยทเ่ี ป อาณาจักรไทย

น สาระการเรียนรู้แกนกลาง ชุมชนอื่นๆ • ปจั จัยทม่ี อี ิทธิพลต่อพัฒนาการของชุมชนทง้ั ปจั จยั ทางภูมิศาสตร์ และปจั จัยทางสังคม • ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวัฒนธรรมชุมชนของตนทเี่ กดิ จาก ปจั จยั ทางภูมศิ าสตร์และปจั จัยทางสังคม • ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวฒั นธรรมของชุมชนใกลเ้ คียงทม่ี ี ความเหมอื นและความต่างกับชมุ ชนของตนเอง • ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวฒั นธรรมชุมชนของตนที่เกดิ จาก ปัจจยั ทางภมู ิศาสตรแ์ ละปจั จยั ทางสงั คม • ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรมของชุมชนใกล้เคยี งทีม่ ี ความเหมอื นและความต่างกับชุมชนของตนเอง ามรัก ความภมู ใิ จและธำรงความเป็นไทย สาระการเรียนรู้แกนกลาง ปน็ ผู้สถาปนา • พระราชประวตั ิ พระราชกรณียก์ จิ โดยสังเขปของพ่อขุนศรี อนิ ทราทติ ย์ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1(พระเจ้าอู่ทอง) สมเดจ็ พระ เจ้าตากสนิ มหาราช และ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา้ จุฬา โลกมหาราชผ้สู ถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทยั อยุธยา ธนบรุ ี และ รตั นโกสนิ ทร์ ตามลำดับ 32

ชนั้ ตัวช้ีวัด 2. อธิบายพระราชประวัติและพระราชกรณยี ก์ จิ ของพระมหากษัตริย์ในรัชกาล โดยสังเขป 3. เลา่ วรี กรรมของบรรพบรุ ุษไทยทม่ี สี ว่ นปกปอ้ งประเทศชาติ สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ มาตรฐาน ส 5.1 เข้าใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พันธ์ของสรรพสง่ิ ข้อมูลตามกระบวนการทางภมู ศิ าสตร์ ตลอดจนใชภ้ มู ิสารสนเทศอ ชั้น ตัวช้ีวัด 3 1. สำรวจข้อมูลทางภูมิศาสตร์ในโรงเรียนและชมุ ชนโดยใช้แผนผัง แผนที่ และ ถ่าย เพอ่ื แสดงความสมั พันธข์ องตำแหนง่ ระยะ ทิศทาง 2. วาดแผนผงั เพอ่ื แสดงตำแหน่งท่ตี ั้งของสถานที่สำคัญในบริเวณโรงเรียนและ ชุมชน

ลปัจจบุ ัน สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • พระราชประวัติและพระราชกรณีย์กจิ ของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวภูมพิ ลอดลุ ยเดชและสมเดจ็ พระนางเจ้าสริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชินนี าถ โดยสงั เขป • วรี กรรมของบรรพบรุ ุษไทยทมี่ สี ่วนปกป้องประเทศชาติ เชน่ ท้าว เทพสตรี ทา้ วศรีสุนทร ชาวบา้ นบางระจนั พระยาพชิ ัยดาบหัก สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช งซง่ึ มีผลต่อกนั ใช้แผนทีแ่ ละเครื่องมอื ทางภมู ิศาสตรใ์ นการคน้ หา วเิ คราะห์ และสรุป อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ สาระการเรียนรู้แกนกลาง ะรูป • ขอ้ มลู ทางภูมศิ าสตรใ์ นชุมชน • แผนที่ แผนผงั และรปู ถ่าย • ความสัมพันธ์ของตำแหนง่ ระยะ ทิศทาง ะ • ตำแหนง่ ทตี่ ้งั ของสถานทีส่ ำคัญในบรเิ วณโรงเรยี นและชมุ ชน เชน่ สถานทรี่ าชการ ตลาด โรงพยาบาล ไปรษณีย์ 33

สาระที่ 5 ภมู ิศาสตร์ มาตรฐาน ส 5.2 เข้าใจปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่ก ทรัพยากรและสิง่ แวดลอ้ มเพือ่ การพฒั นาทยี่ ั่งยืน ชนั้ ตวั ช้วี ัด 3 1. เปรยี บเทียบการเปล่ยี นแปลงสิ่งแวดลอ้ มของชุมชนในอดีตกบั ปัจจุบนั 2. อธบิ ายการใช้ประโยชน์จากสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติในการสนอ ความต้องการพ้ืนฐานของมนุษย์และการประกอบอาชีพ 3. อธิบายสาเหตุที่ทำให้เกิดมลพษิ โดยมนุษย์ 4. อธบิ ายความแตกตา่ งของลกั ษณะเมืองและชนบท 5. อธบิ ายความสมั พนั ธร์ ะหว่างลกั ษณะทางกายภาพกบั การดำเนินชีวิตของคน ชมุ ชน 6. มีส่วนร่วมในการจัดการส่ิงแวดล้อมในชุมชน

ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์วิถีการดำเนินชีวิต มีจิตสำนึก และมีส่วนร่วมในก ารจัดการ สาระการเรียนร้แู กนกลาง • ส่ิงแวดลอ้ มของชมุ ชนในอดีตกับปัจจุบัน - สง่ิ แวดลอ้ มทางธรรมชาติ - สง่ิ แวดลอ้ มที่มนุษย์สรา้ งขึน้ อง • การใชป้ ระโยชน์จากส่ิงแวดล้อมในการดำเนนิ ชวี ติ ของมนุษย์ เชน่ การ คมนาคม บ้านเรอื น และการประกอบอาชีพในชมุ ชน • การประกอบอาชีพท่เี ปน็ ผลมาจากสิ่งแวดลอ้ มทางธรรมชาติในชุมชน • ความหมายและประเภทของมลพษิ โดยมนุษย์ • สาเหตุของการเกดิ มลพิษทเี่ กิดจากการกระทำของมนุษย์ • ลักษณะของเมอื งและชนบท เชน่ สิง่ ปลกู สร้าง การใช้ที่ดิน การประกอบ อาชพี นใน • ภูมปิ ระเทศและภมู อิ ากาศท่ีมีผลต่อการดำเนนิ ชวี ติ ของคนในชมุ ชน • ผลกระทบของการเปล่ียนแปลงสงิ่ แวดล้อมทม่ี ีต่อชมุ ชน 34

ตาราวิเคราะห์ความสัมพันธร์ ะห ชั้นประถมศ สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู้ และเขา้ ใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพทุ ธศ หลกั ธรรมเพอ่ื อยรู่ ว่ มกนั อย่างสันตสิ ุข ชนั้ ตวั ช้วี ัด 4 1. อธิบายความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาที่ตนนับถือในฐานะเปน็ ศูนยร์ วมจิตใจของศาสนกิ ชน 2. สรุปพุทธประวตั ิต้ังแต่บรรลธุ รรมจนถงึ ประกาศธรรม หรอื ประวัติศาสดาท่ตี นับถือตามทีก่ ำหนด

หวา่ งตวั ชี้วัดกับสาระการเรยี นรู้ ศึกษาปีที่ 4 ศาสนาหรอื ศาสนาทีต่ นนับถือและศาสนาอ่นื มศี รัทธาทีถ่ ูกตอ้ ง ยดึ ม่นั และปฏิบัติตาม สาระการเรยี นรูแ้ กนกลาง น • ความสำคัญของพระพุทธศาสนา - พระพุทธศาสนาในฐานะทเ่ี ป็นเครื่องยึดเหนยี่ วจิตใจ - เป็นศนู ยร์ วมการทำความดี และพัฒนาจิตใจ เช่น ฝึกสมาธิ สวดมนต์ศึกษาหลักธรรม - เปน็ ทปี่ ระกอบศาสนพธิ ี (การทอดกฐนิ การทอดผา้ ป่า การเวยี นเทียน การทำบุญ) - เป็นแหล่งทำกิจกรรมทางสังคม เช่น การจัดประเพณที ้องถ่ิน การเผยแพรข่ อ้ มูลข่าวสารชุมชน และการส่งเสรมิ พัฒนาชมุ ชน ตน • สรุปพุทธประวัติ (ทบทวน) - ตรัสรู้ - ประกาศธรรม ไดแ้ ก่ * โปรดชฎิล * โปรดพระเจา้ พมิ พสิ าร * พระอัครสาวก 35

ช้นั ตวั ชีว้ ัด 3. เห็นคุณค่า และปฏิบตั ิตนตามแบบอยา่ งการดำเนินชีวติ และข้อคดิ จากประว สาวก ชาดก/เรอื่ งเล่า และศาสนกิ ชนตวั อยา่ งตามทก่ี ำหนด 4. แสดงความเคารพพระรัตนตรยั ปฏบิ ัติตามไตรสกิ ขาและหลักธรรมโอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนา หรอื หลักธรรมของศาสนาที่ตนนบั ถือตามทกี่ ำหนด

สาระการเรยี นรู้แกนกลาง * แสดงโอวาทปาฏโิ มกข์ วัติ • พทุ ธสาวก พุทธสาวกิ า - พระอรุ เุ วลกสั สปะ • ชาดก - กฏุ ิทูสกชาดก - มหาอุกกสุ ชาดก • ศาสนกิ ชนตัวอย่าง - สมเดจ็ พระมหติ ลาธเิ บศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก - สมเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี 3 • พระรตั นตรยั * ศรัทธา 4 - พระพุทธ * พุทธคณุ 3 - พระธรรม * หลักกรรม - พระสงฆ์ • ไตรสิกขา - ศีล สมาธิ ปญั ญา • โอวาท 3 - ไมท่ ำชัว่ 36

ช้นั ตวั ชี้วัด 5. ชน่ื ชมการทำความดีของตนเอง บุคคลในครอบครวั โรงเรยี นและชุมชนตาม หลักศาสนา พรอ้ มทัง้ บอกแนวปฏิบัตใิ นการดำเนินชวี ติ 6. เห็นคุณค่าและสวดมนต์ แผ่เมตตา มีสติทีเ่ ปน็ พน้ื ฐานของสมาธใิ น พระพุทธศาสนา หรือการพฒั นาจติ ตามแนวทางของศาสนาทต่ี นนบั ถอื ตามที่ กำหนด

สาระการเรียนรู้แกนกลาง * เบญจศีล * ทุจรติ 3 - ทำความดี * เบญจธรรม * สุจริต 3 * พรหมวิหาร 4 * กตญั ญูกตเวทีต่อประเทศชาติ * มงคล 38 : เคารพ : ถ่อมตน : ทำความดใี ห้พร้อมไว้ก่อน - ทำจิตให้บรสิ ทุ ธิ์ (บริหารจิตและเจริญปญั ญา) • พุทธศาสนสุภาษิต - สุขา สงฆฺ สฺส สามคฺคี : ความพร้อมเพรียงของหมู่ให้เกิดสุข - โลโกปตฺถมฺภกิ า เมตฺตา : เมตตาธรรม คำ้ จุนโลก ม • ตัวอย่างการกระทำความดีของตนเองและบุคคลในครอบครวั ในโรงเรยี น และในชมุ ชน • สวดมนต์ไหวพ้ ระ สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย และแผเ่ มตตา - รคู้ วามหมายของสตสิ ัมปชัญญะ สมาธิและปญั ญา - รู้วิธปี ฏิบตั ิของการบริหารจติ และเจรญิ ปญั ญา 37

ช้นั ตวั ชว้ี ัด 7. ปฏบิ ัตติ นตามหลกั ธรรมของศาสนาท่ีตนนับถอื เพื่อการอยรู่ ่วมกนั เป็นชาตไิ อย่างสมานฉนั ท์ 8. อธบิ ายประวัตศิ าสดาของศาสนาอ่นื ๆ โดยสังเขป

สาระการเรยี นรู้แกนกลาง - ฝึกการยืน การเดิน การนั่ง และการนอน อย่างมีสติ - ฝกึ การกำหนดร้คู วามรู้สกึ เมือ่ ตาเหน็ รูป หฟู งั เสียง จมกู ดมกลน่ิ ล้นิ ลิ้มรส กายสัมผสั สิ่งทม่ี ากระทบ ใจรบั รู้ธรรมารมณ์ • -ฝึกให้มีสมาธใิ นการฟงั การอ่าน การคดิ การถาม และการเขียน ได้ • หลกั ธรรมเพื่อการอยูร่ ว่ มกนั อยา่ งสมานฉนั ท์ - เบญจศีล – เบญจธรรม - ทุจรติ 3 – สุจริต 3 - พรหมวิหาร 4 - มงคล 38 * เคารพ * ถอ่ มตน * ทำความดใี ห้พรอ้ มไว้ก่อน - พทุ ธศาสนสภุ าษิต : ความพรอ้ มเพรยี งของหมูใ่ ห้เกิดสขุ * เมตตาธรรมค้ำจุนโลก * กตญั ญกู ตเวทีตอ่ ประเทศชาติ • ประวัตศิ าสดา - พระพุทธเจา้ - มฮุ ัมมัด - พระเยซู 38

สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนัก และปฏิบตั ติ นเปน็ ศาสนิกชนทด่ี ี และธำรงรกั ษาพ ช้ัน ตัวชว้ี ัด 4 1. อภปิ รายความสำคัญ และมีส่วนรว่ มในการบำรุงรักษาศาสนสถานของศาสน ตนนบั ถือ 2. มมี รรยาทของความเป็นศาสนกิ ชนท่ดี ีตามทกี่ ำหนด 3. ปฏบิ ตั ติ นในศาสนพิธี พิธีกรรมและวันสำคัญทางศาสนา ตามท่ีกำหนดได้ ถกู ต้อง

พระพุทธศาสนา หรือศาสนาท่ตี นนบั ถือ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง นาท่ี • ความรเู้ บื้องต้นและความสำคัญของศาสนสถาน • การแสดงความเคารพต่อศาสนสถาน • การบำรงุ รักษาศาสนสถาน • มรรยาทของศาสนิกชน - การปฏบิ ัติตนทเ่ี หมาะสมต่อพระภกิ ษุ - การยนื การเดิน และการนงั่ ทเ่ี หมาะสมในโอกาสตา่ ง ๆ • ปฏบิ ตั ิตนในศาสนพิธี - การอาราธนาศีล - การอาราธนาธรรม - การอาราธนาพระปริตร - ระเบยี บพธิ ีและการปฏบิ ตั ิตนในวันธรรมสวนะ 39

สาระท่ี 2 หนา้ ท่ีพลเมอื ง วัฒนธรรม และการดำเนนิ ชีวิตในสงั คม มาตรฐาน ส 2.1 เข้าใจและปฏบิ ัติตนตามหน้าทขี่ องการเปน็ พลเมืองดี มคี า่ นยิ มทดี่ สงั คมโลกอยา่ งสนั ติสขุ ช้ัน ตัวช้วี ัด 4 1. ปฏิบตั ติ นเป็นพลเมอื งดีตามวถิ ปี ระชาธิปไตยในฐานะสมาชกิ ท่ีดีของชมุ ชน 2. ปฏิบัติตนในการเปน็ ผู้นำและผู้ตามทีด่ ี 3. วเิ คราะหส์ ิทธพิ ืน้ ฐานทเ่ี ด็กทกุ คนพงึ ไดร้ บั ตามกฎหมาย 4. อธบิ ายความแตกตา่ งทางวัฒนธรรมของกลุม่ คนในทอ้ งถิ่น 5. เสนอวิธกี ารท่ีจะอยู่รว่ มกนั อย่างสันติสุขในชวี ิตประจำวัน

ดงี ามและธำรงรักษาประเพณแี ละวัฒนธรรมไทย ดำรงชวี ติ อยู่รว่ มกนั ในสงั คมไทยและ สาระการเรียนรูแ้ กนกลาง • การเขา้ ร่วมกจิ กรรมประชาธิปไตยของชุมชน เชน่ การรณรงคก์ ารเลือกตั้ง • แนวทางการปฏิบัติตนเปน็ สมาชิกทีด่ ขี องชุมชน เช่น อนรุ ักษ์สง่ิ แวดล้อม สาธารณสมบตั ิ โบราณวัตถแุ ละโบราณสถาน การพฒั นาชมุ ชน • การเปน็ ผู้นำและผ้ตู ามที่ดี - บทบาทและความรบั ผิดชอบของผนู้ ำ - บทบาทและความรบั ผิดชอบของผู้ตามหรอื สมาชิก - การทำงานกลุ่มใหม้ ีประสทิ ธผิ ลและประสทิ ธิภาพ และประโยชน์ ของการทำงานเปน็ กลุม่ • สทิ ธิพ้นื ฐานของเด็ก เช่น สิทธิทจ่ี ะมชี ีวิต สทิ ธทิ ี่จะไดร้ บั การปกปอ้ ง สทิ ธิ ท่ีจะได้รบั การพัฒนา สิทธทิ ีจ่ ะมีส่วนรว่ ม • วฒั นธรรมในภาคต่างๆ ของไทยที่แตกตา่ งกนั เช่น การแต่งกาย ภาษา อาหาร • ปัญหาและสาเหตขุ องการเกดิ ความขัดแย้งในชีวิตประจำวนั • แนวทางการแกป้ ัญหาความขดั แย้งดว้ ยสันตวิ ธิ ี 40

สาระท่ี 2 หน้าทพ่ี ลเมือง วฒั นธรรม และการดำเนินชวี ติ ในสังคม มาตรฐาน ส 2.2 เขา้ ใจระบบการเมอื งการปกครองในสังคมปัจจบุ นั ยดึ มน่ั ศรทั ธา ประมุข ชัน้ ตวั ชี้วัด 4 1. อธบิ ายอำนาจอธปิ ไตยและความสำคญั ของระบอบประชาธปิ ไตย 2. อธิบายบทบาทหน้าท่ีของพลเมืองในกระบวนการเลอื กต้งั 3. อธบิ ายความสำคัญของสถาบนั พระมหากษัตรยิ ์ตามระบอบประชาธปิ ไตยอ พระมหากษตั ริยท์ รงเปน็ ประมขุ สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.1 เข้าใจและสามารถบริหารจดั การทรพั ยากรในการผลติ และการบรโิ หลกั การของเศรษฐกจิ พอเพียง เพอื่ การดำรงชวี ิตอยา่ งมดี ลุ ยภาพ ชัน้ ตัวช้วี ัด 4 1. ระบปุ ัจจยั ท่ีมีผลต่อการเลือกซอ้ื สนิ ค้าและบรกิ าร 2. บอกสิทธิพืน้ ฐานและรักษาผลประโยชนข์ องตนเองในฐานะผ้บู รโิ ภค

า และธำรงรกั ษาไวซ้ ่งึ การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั ริย์ทรงเป็น สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • อำนาจอธิปไตย • ความสำคัญของการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย • บทบาทหน้าที่ของพลเมอื งในกระบวนการเลือกตงั้ ทั้งกอ่ นการเลอื กตงั้ ระหว่างการเลอื กต้ัง หลงั การเลือกตัง้ อันมี • สถาบนั พระมหากษัตริย์ในสังคมไทย • ความสำคัญของสถาบนั พระมหากษตั ริยใ์ นสังคมไทย โภค การใช้ทรพั ยากรทมี่ อี ยู่จำกัดไดอ้ ย่างมีประสิทธภิ าพและคมุ้ ค่า รวมท้งั เข้าใจ พ สาระการเรียนรแู้ กนกลาง • สนิ คา้ และบรกิ ารทมี่ อี ยหู่ ลากหลายในตลาดท่มี ีความแตกตา่ งด้านราคา และคุณภาพ • ปัจจัยท่ีมีผลตอ่ การเลือกซ้ือสินค้าและบรกิ ารท่ีมมี ากมาย ซง่ึ ขนึ้ อยู่กบั ผู้ซอ้ื ผู้ขาย และตัวสินคา้ เช่น ความพึงพอใจของผซู้ ื้อ ราคาสินค้า การโฆษณา คุณภาพของสินค้า • สิทธพิ ืน้ ฐานของผู้บรโิ ภค 41

ช้นั ตวั ช้ีวัด 3. อธบิ ายหลักการของเศรษฐกจิ พอเพียงและนำไปใชใ้ นชีวิตประจำวนั ของตน สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.2 เขา้ ใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกจิ ต่าง ๆ ความสัมพันธท์ างเศร ชน้ั ตวั ชี้วัด 4 1. อธิบายความสมั พนั ธท์ างเศรษฐกจิ ของคนในชุมชน 2. อธบิ ายหน้าท่เี บื้องต้นของเงิน

สาระการเรียนรแู้ กนกลาง • สนิ ค้าและบริการท่มี ีเคร่ืองหมายรับรองคุณภาพ • หลักการและวธิ ีการเลอื กบรโิ ภค นเอง • หลักการของเศรษฐกจิ พอเพียง • การประยกุ ตใ์ ชเ้ ศรษฐกิจพอเพยี งในการดำรงชวี ิต เชน่ การแตง่ กาย การกนิ อาหาร การใช้จ่าย รษฐกจิ และความจำเปน็ ของการรว่ มมือกนั ทางเศรษฐกิจในสงั คมโลก สาระการเรียนรแู้ กนกลาง • อาชีพ สนิ ค้าและบรกิ ารตา่ ง ๆ ทผี่ ลติ ในชุมชน • การพง่ึ พาอาศยั กนั ภายในชุมชนทาง ดา้ นเศรษฐกจิ เชน่ ความสมั พันธ์ ระหว่างผซู้ อื้ ผขู้ าย การกู้หนี้ยืมสนิ • การสรา้ งความเขม้ แข็งให้ชุมชนด้วยการใชส้ งิ่ ของทผ่ี ลิตในชมุ ชน • ความหมายและประเภทของเงิน • หน้าทเี่ บอ้ื งตน้ ของเงนิ ในระบบเศรษฐกิจ • สกลุ เงนิ สำคัญท่ีใชใ้ นการซอื้ ขายแลกเปลีย่ นระหว่างประเทศ 42

สาระท่ี 4 ประวตั ิศาสตร์ มาตรฐาน ส 4.1 เข้าใจความหมาย ความสำคญั ของเวลาและยุคสมัยทางประวัตศิ า อย่างเป็นระบบ ชนั้ ตัวชี้วัด 4 1. นบั ช่วงเวลา เปน็ ทศวรรษ ศตวรรษ และสหัสวรรษ 2. อธิบายยคุ สมยั ในการศึกษาประวัตขิ องมนุษยชาตโิ ดยสงั เขป 3. แยกแยะประเภทหลกั ฐานท่ีใช้ในการศึกษาความเป็นมาของทอ้ งถิ่น

าสตร์ สามารถใชว้ ิธีการทางประวัตศิ าสตร์มาวเิ คราะหเ์ หตกุ ารณ์ต่างๆ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง • ความหมายและชว่ งเวลาของทศวรรษ ศตวรรษ และสหสั วรรษ • การใชท้ ศวรรษ ศตวรรษ และสหัสวรรษ เพอื่ ทำความเขา้ ใจ ชว่ งเวลาในเอกสาร เชน่ หนังสอื พิมพ์ • เกณฑ์การแบ่งยคุ สมยั ในการศกึ ษาประวตั ิศาสตร์ทแี่ บ่งเปน็ ยุค ก่อนประวัตศิ าสตร์และยุคประวัติศาสตร์ • ยุคสมัยที่ใชใ้ นการศึกษาประวตั ิศาสตรไ์ ทย เช่น สมัยก่อนสโุ ขทัย สมยั อยทุ ธยา สมัยธนบรุ ี และสมัยรัตนโกสนิ ทร์ • ประเภทของหลกั ฐานทางประวัติศาสตรท์ ่แี บ่งเป็นหลักฐานชน้ั ตน้ และหลกั ฐานชัน้ รอง • ตัวอยา่ งหลกั ฐานทใ่ี ช้ในการศกึ ษาความเปน็ มาของทอ้ งถิ่นของ ตนเอง • การจำแนกหลักฐานของท้องถิ่นเปน็ หลักฐานชนั้ ต้นและหลกั ฐาน ชนั้ รอง 43

สาระท่ี 4 ประวตั ิศาสตร์ มาตรฐาน ส 4.2 เข้าใจพัฒนาการของมนุษยชาตจิ ากอดีตจนถึงปัจจุบนั ในด้านคว และสามารถ วเิ คราะหผ์ ลกระทบท่ีเกิดขึน้ ชน้ั ตวั ชว้ี ัด 4 1. อธิบายการตัง้ หลักแหลง่ และพฒั นาการของมนษุ ยย์ ุคก่อนประวัตศิ าสตรแ์ ล ประวตั ิศาสตร์โดยสังเขป 2. ยกตวั อยา่ งหลักฐานทางประวัติศาสตร์ทีพ่ บในทอ้ งถน่ิ ที่แสดงพฒั นาการขอ สาระท่ี 4 ประวตั ศิ าสตร์ มาตรฐาน ส 4.3 เข้าใจความเป็นมาของชาตไิ ทย วฒั นธรรม ภูมิปัญญาไทย มีควา ช้ัน ตัวชี้วัด 4 1. อธบิ ายพัฒนาการของอาณาจกั รสโุ ขทยั โดยสังเขป 2. บอกประวัตแิ ละผลงานของบคุ คลสำคญั สมัยสุโขทัย

วามสมั พันธแ์ ละการเปล่ียนแปลงของเหตุการณ์อย่างต่อเนือ่ ง ตระหนกั ถึงความสำคัญ ละยคุ สาระการเรยี นรู้แกนกลาง องมนุษยชาติ • พัฒนาการของมนุษยย์ ุคกอ่ นประวัติศาสตรแ์ ละยุคประวตั ศิ าสตร์ ในดินแดนไทย โดยสงั เขป • หลักฐานการต้ังหลักแหล่งของมนษุ ยย์ คุ กอ่ นประวตั ศิ าสตรใ์ น ดนิ แดนไทยโดยสังเขป • หลกั ฐานทางประวัติศาสตร์ที่พบในท้องถ่นิ ท่ีแสดงพัฒนาการของ มนษุ ยชาตใิ นดินแดนไทยโดยสงั เขป ามรกั ความภูมิใจและธำรงความเป็นไทย สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • การสถาปนาอาณาจักรสโุ ขทัยโดยสังเขป • พัฒนาการของอาณาจกั รสุโขทยั ทางด้านการเมืองการปกครอง และเศรษฐกจิ โดยสงั เขป • ประวตั ิ และผลงานของบคุ คลสำคญั สมัยสุโขทยั เชน่ พ่อขนุ ศรี อินทราทติ ย์ พ่อี ขุนรามคำแหงมหาราช พระมหาธรรมราชาที่ 1 (พระยาลิไทย) โดยสังเขป 44

ชน้ั ตัวช้วี ัด 3. อธบิ ายภูมิปญั ญาไทยทสี่ ำคัญ สมัยสุโขทยั ทีน่ ่าภาคภูมิใจ และควรค่าแก่กา สาระที่ 5 ภมู ิศาสตร์ มาตรฐาน ส 5.1 เข้าใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พันธข์ องสรรพสิ่ง ขอ้ มูลตามกระบวนการทางภมู ิศาสตร์ ตลอดจนใชภ้ ูมิสารสนเทศอ ชน้ั ตัวชวี้ ัด 4 1. สบื ค้นและอธิบายขอ้ มูลลกั ษณะทางกายภาพในจังหวัดของตนดว้ ยแผนที่แ รูปถา่ ย 2. ระบแุ หล่งทรพั ยากรและ สถานท่ีสำคัญในจงั หวดั ของตนดว้ ยแผนที่และรูปถ 3. อธิบายลกั ษณะทางกายภาพที่ส่งผลตอ่ แหลง่ ทรัพยากรและสถานท่ีสำคัญใน จงั หวัด

ารอนรุ กั ษ์ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง • ภมู ปิ ัญญาไทยในสมยั สุโขทัย เช่น ภาษาไทย ศิลปกรรมสโุ ขทยั ท่ี ไดร้ ับการยกย่องเป็นมรดกโลก เครอื่ งสังคโลก • คุณค่าของภูมปิ ัญญาไทยทีส่ ืบตอ่ ถึงปัจจุบันท่ีน่าภาคภมู ใิ จและ ควรค่าแก่การอนรุ กั ษ์ งซง่ึ มผี ลตอ่ กัน ใช้แผนท่ีและเครือ่ งมอื ทางภูมศิ าสตร์ในการคน้ หา วิเคราะห์ และสรุป อย่างมีประสิทธิภาพ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง และ • ลักษณะทางกายภาพของจงั หวดั ตนเอง ถ่าย • แหลง่ ทรัพยากรและสถานท่ีสำคัญในจังหวัดของตน น • ลกั ษณะทางกายภาพที่สง่ ผลตอ่ แหลง่ ทรพั ยากรและสถานที่สำคัญใน จังหวัด 45

สาระท่ี 5 ภูมศิ าสตร์ มาตรฐาน ส 5.2 เขา้ ใจปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งมนษุ ย์กบั สิ่งแวดลอ้ มทางกายภาพท่กี อ่ ให ทรพั ยากร และสง่ิ แวดลอ้ มเพอื่ การพฒั นาท่ียั่งยืน ชั้น ตัวช้ีวัด 4 1. วิเคราะหส์ ิง่ แวดลอ้ มทางกายภาพทส่ี ่งผลตอ่ การดำเนนิ ชวี ติ ของคนในจังหว 2. อธิบายการเปล่ยี นแปลงส่ิงแวดลอ้ มในจงั หวัดและผลท่ีเกิดจากการเปล่ยี นแ 3. นำเสนอแนวทางการจัดการส่ิงแวดล้อมในจังหวดั

หเ้ กดิ การสร้างสรรค์วถิ ีการดำเนนิ ชีวติ มจี ติ สำนึกและมสี ่วนรว่ มในการจดั การ สาระการเรียนรแู้ กนกลาง วดั • สง่ิ แวดลอ้ มทางกายภาพที่ สง่ ผลต่อการดำเนนิ ชีวติ ของคนในจังหวดั แปลง • การเปลย่ี นแปลงส่ิงแวดล้อมในจงั หวัดและผลทเี่ กิดจาก การเปลย่ี นแปลง เชน่ การตงั้ ถิ่นฐาน การย้ายถนิ่ • การจดั การสิง่ แวดลอ้ มในจังหวัด 46

ตาราวิเคราะห์ความสมั พนั ธร์ ะห ชั้นประถมศ สาระท่ี 1 ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู้ และเข้าใจประวตั ิ ความสำคญั ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศ หลกั ธรรมเพอ่ื อยรู่ ่วมกันอยา่ งสันตสิ ขุ ช้ัน ตวั ช้วี ัด 5 1. วิเคราะห์ความสำคญั ของพระพุทธศาสนาหรอื ศาสนาที่ตนนบั ถือ ในฐานะท มรดกทางวัฒนธรรมและหลักในการพัฒนาชาตไิ ทย 2. สรุปพุทธประวตั ติ ง้ั แต่เสดจ็ กรงุ กบลิ พัสดุจ์ นถงึ พทุ ธกิจสำคัญ หรือประวตั ิ ศาสดาท่ีตนนับถือตามที่กำหนด

หวา่ งตวั ช้วี ัดกบั สาระการเรยี นรู้ ศึกษาปที ่ี 5 ศาสนาหรือศาสนาท่ตี นนบั ถือและศาสนาอืน่ มศี รัทธาท่ีถูกตอ้ ง ยึดมน่ั และปฏบิ ตั ิตาม สาระการเรียนรแู้ กนกลาง ท่ีเป็น • มรดกทางวฒั นธรรมท่ีไดร้ บั จากพระพทุ ธศาสนา - มรดกทางดา้ นรปู ธรรม เช่น ศาสนสถาน โบราณวตั ถุ สถาปัตยกรรม - มรดกทางด้านจติ ใจ เช่น หลักธรรมคำส่ังสอน ความเชอ่ื และ คุณธรรมต่าง ๆ • การนำพระพทุ ธศาสนาไปใช้เป็นแนวทางในการพฒั นา ชาติไทย - พัฒนาดา้ นกายภาพ และสิง่ แวดล้อม เช่น ภาวนา 4 (กาย ศีล จิต ปัญญา) ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปญั ญา) และอริยสัจส่ี - พฒั นาจิตใจ เชน่ หลกั โอวาท 3 (ละความชั่ว ทำดี ทำจิตใจ ให้บริสุทธิ)์ และการบรหิ ารจิตและเจริญปัญญา • สรปุ พุทธประวัติ (ทบทวน) • โปรดพระพุทธบดิ า (เสดจ็ กรงุ กบิลพสั ด์ุ) • พทุ ธกจิ สำคัญ ได้แก่ โลกัตถจริยา ญาตัตถจริยา และพทุ ธตั ถจรยิ า 47

ช้นั ตัวชี้วัด 3. เห็นคุณค่า และประพฤตติ นตามแบบอย่างการดำเนนิ ชวี ติ และข้อคิดจาก ประวตั ิสาวก ชาดก/เรื่องเล่าและศาสนกิ ชนตวั อยา่ งตามท่กี ำหนด 4. อธิบายองค์ประกอบ และความสำคญั ของพระไตรปฎิ ก หรอื คมั ภีร์ของศาส ตนนบั ถอื 5. แสดงความเคารพพระรตั นตรยั และปฏบิ ัตติ ามไตรสกิ ขาและหลักธรรม โอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนาหรือหลกั ธรรมของศาสนาทีต่ นนับถอื ตามทก่ี ำหน

สาระการเรียนรูแ้ กนกลาง • พระโสณโกฬวิ สิ ะ • จูฬเสฏฐิชาดก • วัณณาโรหชาดก • สมเดจ็ พระสงั ฆราช (สา) • อาจารยเ์ สถียร โพธินันทะ สนาที่ • องค์ประกอบของพระไตรปฎิ ก - พระสตุ ตนั ตปฎิ ก - พระวนิ ัยปิฎก - พระอภธิ รรมปิฎก • ความสำคัญของพระไตรปิฎก • พระรตั นตรัย นด - ศรทั ธา 4 - พระพุทธ * พุทธจรยิ า 3 - พระธรรม * อรยิ สจั ส่ี * หลักกรรม - พระสงฆ์ • ไตรสกิ ขา - ศลี สมาธิ ปญั ญา • โอวาท 3 48