ระบบประสาทและอวัยวะรับความรู้สึก

กำรเคลอ่ื นทขี่ องกระแสประสำทของใยประสำททไ่ี มม่ เี ยอ่ื ไมอลี ินหมุ้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 51

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 52

ภำพกำรเปล่ียนแปลงศักยไ์ ฟฟ้ำ ขณะทเี่ ซลลป์ ระสำทถูกกระตุน้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 53

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 54

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 55

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 56

กำรเคลอื่ นทขี่ องกระแสประสำทไปตำมแอกซอนทม่ี เี ยอ่ื ไมอีลินหุม้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 57

ปัจจยั ทม่ี ผี ลต่อความเร็วในการส่งกระแสประสาท • เสน้ ผำ่ นศนู ยก์ ลำงของแอกซอน – ขนำดใหญ่จะมีควำมเรว็ ในกำรสง่ กระแสประสำทมำก • กำรมีและไมม่ ีเย่อื หมุ้ ไมอีลนิ – ถำ้ มีเย่ือหมุ้ ไมอีลนิ จะเรว็ กวำ่ แบบไม่มี เพรำะเย่ือหมุ้ ไมอีลนิ เป็นฉนวนไฟฟำ้ ดงั นนั้ ไอออนท่ีไหลเขำ้ มำในแอก ซอนจะเหน่ียวนำให้ node of Ranvier อนั ถดั ไปสำมำรถเกิดกระแส ประสำทไดเ้ ลย (ถำ้ เป็นแบบไมม่ ีเย่ือหมุ้ ไมอีลนิ กำรเหน่ียวนำจะเกิดขนึ้ ตอ่ เน่ืองและชำ้ กวำ่ มำก) • ระยะหำ่ งระหวำ่ ง node of Ranvier ในแอกซอนท่ีมีเย่อื หมุ้ ไมอีลนิ - ย่งิ ห่ำงมำก ควำมเรว็ ในกำรสง่ กระแสประสำทยิง่ เพมิ่ มำกขนึ้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 58

การไซแนปส์ (synapse) เม่ือกระแสประสำทเคล่อื นมำยงั บรเิ วณปลำยสดุ ของแอกซอน และ จะสง่ ไปยงั เซลลถ์ ดั ไป กระบวนกำรสง่ กระแสประสำท ระหวำ่ งเซลลน์ ีเ้ รยี กวำ่ กำร ไซแนปส์ (synapse) 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 59

องค์ประกอบของการไซแนปส์ 1. เซลลป์ ระสำทกอ่ นกำรไซแนปส์ (presynaptic cell) 2. ชอ่ งวำ่ งท่ีเกิดกำรไซแนปส์ (synaptic cleft) 3. เซลลป์ ระสำทหลงั กำรไซแนปส์ (postsynaptic cell) ซง่ึ อำจ เป็นเซลลป์ ระสำทหรอื เซลลก์ ลำ้ มเนือ้ หรอื ตอ่ มไรท้ ่อก็ได้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 60

กระบวนการเกิดไซแนปส์ (Synapse) 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 61

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 62

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 63

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 64

สรุปข้นั ตอนการเกดิ ไซแนปส์เคมี (Chemical synapse) 1. กระแสประสำทเคล่อื นมำยงั บรเิ วณ synaptic terminal 2. ประตแู คลเซยี มถกู กระตนุ้ ทำให้ Ca2+ ไหลเขำ้ ไปภำยในแอกซอนมำก ขนึ้ 3. Ca2+ กระตนุ้ ถงุ บรรจสุ ำรส่อื ประสำทใหเ้ กิด exocytosis 4. สำรส่อื ประสำทเขำ้ มำท่ี synapse cleft 5. สำรส่อื ประสำทจบั กบั ประตขู องเซลลถ์ ดั ไป ถำ้ จบั กบั ประตโู ซเดียมทำให้ ประตเู ปิดก็จะทำใหเ้ กิด depolarization และอำจจะเกิด action potential ตอ่ ไป 6. สำรส่อื ประสำทถกู ทำลำย 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 65

(Otto Loewi) 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 66

10/08/63 …. 67 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 68

การทางานของระบบประสาท 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 69

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 70

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 71

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 72

ระบบประสาทสว่ นกลาง (Central Nervous System : CNS) - ส่วนประกอบของระบบ ประสำทส่วนกลำง ได้แก่ สมอง และไขสันหลัง 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 73

นวิ รลั ทวิ บ์ (Neural tube) สมองและไขสนั หลงั ของสตั วม์ ีกระดกู สนั หลงั พฒั นำมำจำกโครงสรำ้ งเดียวกนั ตงั้ แตร่ ะยะ embryo คือ ... Neural tube (หลอดประสำท) 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 74

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 75

เรื่องควรรเู้ กย่ี วกบั สมอง (Brain) สมอง (brain) เปน็ สว่ นที่ใหญ่ท่ีสดุ และเจรญิ ดีทส่ี ุดในระบบประสาท สว่ นกลาง มรี อยหยกั (convolution) มากเพอ่ื เพ่ิมพนื้ ทใี่ นการคดิ และการจา แบ่งเป็น 2 ชั้นคอื  ชั้นนอกสเี ทำ(gray matter ) : เซลลป์ ระสำทชนิด non - myelin sheath  ชัน้ ในสขี ำว(white matter) : เซลลป์ ระสำทชนิดมี myelin sheath หุม้ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 76

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 77

Structure of Brain Forebrain 1) Alfactory bulb 2) Cerebrum 3) Hypothalamus 4) Thalamus Midbrain 1) Optic lobe Hindbrain 1) Cerebellum 2) Medulla oblongata 3) Pons 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 78

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 79

สมองสว่ นหนา้ (forebrain)/1 • Olfactory bulb ทาหนา้ ท่ีเกี่ยวกับการดมกลิ่น • สมองส่วนน้ีของคนไมเ่ จริญ มากจงึ รับกลิ่นไดไ้ มด่ ี 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 80

สมองสว่ นหนา้ (forebrain)/2 • Cerebrum มเี ซลล์ประสาทมาก ความฉลาดของคนขึ้นอยู่กับจานวนเซลลส์ มอง ทาหน้าทเ่ี กี่ยวกับ ความคดิ ความจา เชาวน์ปัญญา ศนู ย์กลางควบคุมการทางานดา้ นตา่ งๆ ได้แก่ การพดู การรับรภู้ าษา การมองเห็น การได้ยนิ การดมกลน่ิ การทางานของกล้ามเนื้อ 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 81

หนา้ ทข่ี องพสู มอง 1. Frontal lobe – อยทู่ ำงดำ้ นหน้ำของสมอง ควบคุมกำรเคลอ่ื นไหว ของกล้ำมเนือ้ ภำยใต้อำนำจจติ ใจ 2. Parietal lobe – อยู่ถัดมำทำงดำ้ นหลัง ควบคุมกำรรับควำมรู้สกึ เป็ นหลัก 3. Occipital lobe – อยู่ทำงดำ้ นหลังสุด ควบคุมกำรมองเหน็ และกำร แยกแยะสขี องภำพ 4. Temporal lobe – อยทู่ ำงดำ้ นข้ำง ควบคุมกำรไดย้ นิ ภำษำ และ 10/08/63 บำงส่วนของระบบควำมจำ จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 82

สมองส่วนหนา้ (forebrain)/3 • Thalamus ทาหน้าที่เป็นศนู ยร์ วบรวมกระแสประสาท ทีผ่ า่ นเข้าออก และแยกกระแสประสาทไป ยังสมองที่เกี่ยวกบั กระแสประสาทนน้ั • Hypothalamus มีขนาดเล็ก มสี าคญั ในการควบคมุ กระบวนการตา่ งๆของร่างกาย ควบคุม การทางานพื้นฐานของร่างกาย,สร้าง ฮอรโ์ มนประสาท 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 83

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 84

สมองส่วนกลาง (midbrain) • เปน็ สมองส่วนที่เล็ก • มีหน้าท่ีถ่ายทอดกระแสประสาทจาก สมองสว่ นท้ายไปยัง cerebrum • Optic lobe ทาหนา้ ท่ีควบคมุ การเคลอ่ื นไหวของนยั นต์ า ทาให้ลกู นยั น์ตากลอกไปมา ไดค้ วบคุมการปดิ เปิดของรมู ่านตาในเวลาท่มี ีแสงสว่างเขา้ มากและนอ้ ย 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 85

สมองส่วนหลงั (hindbrain) • Cerebellum - ควบคุมการเคลือ่ นไหวและการทรงตัวของรา่ งกาย • Pons - เป็นทางผ่านของกระแสประสาทระหวา่ ง Cerebrum กับ Cerebellum และCerebellum กับ ไขสันหลัง - ควบคุมการเคลื่อนไหวของใบหน้า การหายใจ การเคยี้ ว หลง่ั น้าลาย • Medulla oblongata - ติดกับไขสนั หลัง เป็นทางผา่ นของกระแสประสาท ระหวา่ งสมองกับไขสันหลงั - ควบคุมการทางานของระบบประสาทอัตโนวัติ เชน่ การหายใจ การกลืน จาม สะอกึ อาเจยี น 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 86

ก้านสมอง (Brain stem) • ประกอบดว้ ย midbrain , pons , medulla oblongata • ภายในจะมีกลุม่ เซลล์และใยประสาท ทาหน้าท่เี ป็นศนู ย์ ควบคุมการมีสติสมั ปชัญญะ การนอนหลบั การหลง่ั นายอ่ ย 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 87

ววิ ัฒนาการของสมองในสตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 88

...ใครฉลาดกวา่ ? ตารางเปรยี บเทยี บอตั ราสว่ นระหวา่ งนาหนกั สมองตอ่ นาหนกั ตวั ชนิดของสัตว์ น.น.ตวั (kg) น.น.สมอง(kg) อัตรำส่วน ช้ำง 5,000 5 1/1,000 วำฬ 60,000 6 1/10,000 คน 75 1.5 1/50 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 89

Alzheimer’s Disease 1 A gradual shrinking of the neurons in the cerebrum Symptoms: memory loss, emotional disturbances, inability to function on own, death 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 90

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 91

2 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 92

Parkinson’s Disease The brain does not produce enough of the neurotransmitter that transmits messages from the brain to the muscles Symptoms: tremors, rigid muscles, shuffling walk, and loss of facial expression โรคพำรก์ นิ สัน หรือโรคส่ันสันนิบำต 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 93

3 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 94

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 95

สมองสว่ นซีรบี รมั ของมนษุ ย์ แบง่ ออกเป็น 2 ซีก คือ 1. สมองซีกซำ้ ย : ควบคมุ เรื่อง ภำษำ ควำมมีเหตผุ ล และ กำรคดิ วเิ ครำะห์ 2. สมองซีกขวำ : เก่ียวกบั สนุ ทรยี ศำสตร์ อำรมณ์ ดนตรี 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 96

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 97

เยื่อหมุ้ สมอง (Meninges) 1.ชนั้ นอก (Dura mater) – เหนียว แข็งแรง 2.ชนั้ กลำง (Arachnoid) – เย่ือบำงๆ 3.ชนั้ ใน (Pia mater) – มีเสน้ เลือดแทรกอยมู่ ำกมำย มีหนำ้ ท่ีเป็นผใู้ หอ้ ำหำรแก่สมอง 1 ชั้น 2 ชั้น 3 9ช8 ั้น 10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล

ไขสนั หลัง (spinal cord) อยใู่ นกระดกู สันหลัง มีเยื่อห้มุ 3 ชนั้ มหี น้าท่ี 3 ประการคือ 99 1) ทาหนา้ ทส่ี ง่ ผ่านกระแสประสาทจาก receptor  brain 2) ทาหนา้ ท่ีส่งผ่านกระแสประสาทจาก brain  effector 10/08/63 3) เป็นศูนย์รีเฟล็กซ์ (reflex)จดั ทำโดยครูสกุ ฤตำ โสมล

10/08/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 100