การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต

แบบแผนการเจริญในระยะเอม็ บริโอของสัตว์ช้ันสูง 1. ระยะคลีเวจ (cleavage) • เพ่มิ จำนวนเซลล์ เซลลจ์ ำนวนมำก ึนำดเลก็ ลงเรยี กแตลข ะเซลลว์ ำข บลำสโทเมียร์ (blastomere) แบงข เป็น 2 ลกั ษณะ ไดแ้ กข โฮโลบลำสติก (Holoblastic) และมีโรบลำสตกิ (Meroblastic) 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 101

Zygote ประกอบดว้ ย 2 ส่วน ไดแ้ ก่ 1. vegetal pole 2. animal pole •ไข่กบ 2 ส่วนนีม้ ีสีแตกตำ่ งกัน •cytoplasm ของไขก่ บจดั เรียงตวั ใหมข่ ณะเกิด fertilizationทำให้ เกิดบริเวณสีเทำ ทเ่ี รียกว่ำ gray crescent ซง่ึ เกิดบริเวณตรงกลำง ของไข่ดำ้ นตรงข้ำมกับที่ sperm เจำะเข้ำไป •Cleavage ที่ animal pole เกิดขนึ้ เร็วกว่ำที่ vegetal pole •ผลของ cleavage ไดเ้ อมบริโอมลี ักษณะเป็ นก้อนกลมตนั เรียกว่ำ morula •ตอ่ มำเกดิ ช่องว่ำงทมี่ ขี องเหลวบรรจอุ ยู่ (blastocoel)ภำยใน morula เรียกเอมบริโอระยะนีว้ ่ำ blastula 102

103

ปริมำณ yolk ทอี่ ยูใ่ นไข่มีผลตอ่ cleavage •ไข่ทม่ี ี yolk น้อยหรือปำนกลำง กำรแบง่ เซลลเ์ กดิ ขึน้ ตลอดทงั้ ไข่ เรียก holoblastic cleavage •ไข่ทม่ี ปี ริมำณ yolk มำก (นก, สัตวเ์ ลือ้ ยคลำน) cleavage ไม่เกิดตลอดทงั้ ไข่ แบง่ เฉพำะส่วนท่ี ไม่มี yolk ด้ำน animal pole เรียก meroblastic cleavage Cleavage ของ -ไข่ sea urchin, mammal เป็ นแบบ equal holoblastic cleavage -ไข่กบ “ unequal holoblastic cleavage -ไข่ไก่ “ meroblastic cleavage 104

คลเี วจของเอมบรโิ อเม่นทะเล แสดงคลเี วจแบบ holoblastic เซลลท์ ไ่ี ด้แต่ละเซลลเ์ รียกว่ำ blastomere ซงึ่ จะมขี นำดเทำ่ กัน เมอื่ คลเี วจสนิ้ สุดลงจะได้เอมบริโอท่ี ประกอบดว้ ยเซลลจ์ ำนวนมำก 105

คลีเวจของเอมบริโอกบ (a), (b) และ (c) แสดง blastula จำกภำยนอก คลเี วจเป็ นแบบทม่ี กี ำรแบ่งตลอดไข่ 106 แตแ่ บ่งไม่เท่ำกัน ดงั นั้น blastomere ทไ่ี ดจ้ งึ มขี นำดแตกต่ำงกัน (d) แสดงภำพตัดตำมขวำงของ blastula ช่อง blastocoel ทเี่ กดิ ขนึ้ อย่คู ่อนไป ทำงด้ำน animal pole blastoderm ประกอบด้วยกลุ่มเซลลท์ เี่ รียงตัวมำกกว่ำ 1 ชั้น

คลีเวจของเอมบริโอสัตวป์ ี กและสัตวเ์ ลือ้ ยคลำน สำหรับไข่พวกนกและสัตวเ์ ลอื้ ยคลำนเป็ นไข่ทมี่ ไี ข่แดงมำก คลเี วจเป็ นแบบ meroblastic คอื เซลลไ์ ม่แบง่ ตัวตลอดไข่ แนวกำรแบ่งจะเกดิ เฉพำะบริเวณดำ้ นบนของไข่ ซงึ่ มไี ซโตพลำสซมึ และนิวเคลยี สอยเู่ ท่ำนั้น คอื บริเวณ germinal disc 107

คลีเวจของเอมบรโิ อคนหรือสัตวพ์ วกไพรเมต คนหรือสัตวพ์ วกไพรเมตมีไขเ่ ป็ นชนิด alecithal กำรปฏสิ นธิ เกดิ ขึน้ ภำยในทอ่ นำไข่ แล้วจงึ เคล่ือนทมี่ ำทผ่ี นังมดลูก cleavage เป็ น แบบ holoblastic ระหว่ำงทเ่ี อมบริโอเคล่ือนทม่ี ำสู่ผนังมดลูกจะมีกำร เคลื่อนทขี่ องกลุ่มเซลลแ์ ยกออกเป็ น 2 กลุ่ม ไดแ้ ก่ trophoblast เป็ น กลุ่มเซลลท์ เ่ี รียงตวั ชั้นเดยี วอยรู่ อบนอก ซงึ่ ในกำรเจริญตอ่ ไปจะเจริญ ร่วมกับเนือ้ เยอื่ ของผนังมดลูกกลำยเป็ นรก กลุ่มเซลลท์ อ่ี ยู่ภำยในคอื inner cell mass เป็ นส่วนทเี่ จริญตอ่ ไปเป็ นเอมบริโอ เน่ืองจำกเอมบริโอ มีลักษณะเป็ นถุง ดงั นั้นจงึ เรียกเอมบริโอระยะนีว้ ่ำ blastocyst 108

เปรียบเทยี บกำรคลเี วจ(clevage) ของไข่แต่ละชนิด แอมฟิ ออกซสั สตั วส์ ะเทินน้าสะเทินบก สัตวเ์ ล้ือยคลาน /สัตวป์ ี ก สตั วเ์ ล้ียงลูกดว้ ยน้านม 109

แบบแผนการเจริญในระยะเอม็ บริโอของสัตว์ช้ันสูง 2. ระยะบลำสทเู ลชัน (Blastulation) • เซลลม์ ีกำรเรียงตวั ชนัน ึองเซลลท์ ่ีเป็นผนงั ึองตวั ออข นระยะนีน (Balstula) เรยี ก บลำสโตเดิรม์ (Blastoderm) และทำหหเ้ กิดชอข งวำข งึนึน ภำยหนเรยี ก บลำสโตซีล (Blastocoel) • กลมขุ เซลลเ์ รยี งเป็นกอ้ นกลมคลำ้ ยลกู นอ้ ยหนำข เรยี กวำข มอรูลำ (Morula) 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 110

เซลลจ์ ำนวนมำกทไ่ี ด้จำก cleavage จะมกี ำรเรียงตัวกันเตรียมทจี่ ะเจริญต่อไป กำรเปลย่ี นแปลงนี้ เรียกว่ำ Blastulation กลุ่มเซลล์ blastomeres จะมำเรียงตวั เป็ นชัน้ เดยี ว เอมบริโอระยะนีเ้ รียกว่ำ blastula ภำพตดั ตำมขวำงลักษณะเอมบริโอขัน้ blastula ของหอยเม่น 111

Blastula ของเอมบริโอ สัตวป์ ี กและสัตวเ์ ลือ้ ยคลำน ลักษณะของ blastula เหน็ เป็ นแผ่น เรียกว่ำ bastodisc ซงึ่ จะเรียงตวั แยกเป็ น 2 ชั้น ชั้นนอกเรียก epiblast และชัน้ ในเรียก hypoblast ช่องว่ำงตรงกลำงเรยี ก blastocoel 112

Blastula 113

Human embryonic development : Cleavage 114

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 115

แบบแผนการเจริญในระยะเอม็ บริโอของสัตว์ช้ันสูง • บลำสโทเดริ ม์ จะย่ืนตวั เึำ้ ไปดำ้ นหน โดย 3. ระยะแกสทรูเลชัน (Gastrulation) ตำแหนงข ท่ีบลำสโทเดริ ม์ เวำ้ เึำ้ ไปเรยี ก บลำสโทพอร์ (Blastopore) 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล • เกิดเนือน ชนัน ตำข งๆ ึองเอมบรโิ อเป็น 3 ชนัน (triploblastica) 1) ectoderm 2) mesoderm 3) endoderm • เกิดชของภำยหนึนึน มำหหมข เรยี ก แกสโทรซีล (gastrocoel) หรอื อำรเ์ ชอเทอรอน (Archenteron) 116

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 117

เนือ้ 3 ชั้น เรียก embryonic germ layers 1. ectoderm เนือ้ ชั้นนอกของ gastrula 2. mesoderm เนือ้ ชั้นกลำง 3. Endoderm เนือ้ ชัน้ ในซง่ึ เป็ นทอ่ ยำว 118

Gastrulation ของเม่นทะเล (1) เมอ่ื คลเี วจสนิ้ สุดลงจะไดเ้ อมบรโิ อระยะ blastula Gastrulation เริ่มจำกกำรที่ blastula มกี ำรเคลอ่ื นทข่ี อง กลุ่มเซลลท์ ำงด้ำน vegetal pole เร่ิมแบน เรียกว่ำ vegetal plate เซลล์ mesenchyme (ซง่ึ ต่อไปจะเจริญเป็ น mesoderm) หลุดออกจำก vegetal pole และเคลอื่ นทเ่ี ข้ำไปใน blastocoel (2) ตอ่ มำ vegetal plate จะเคลอื่ นทบี่ ุม๋ ตวั เข้ำข้ำงใน และเซลล์ mesenchyme เคลอื่ นทแ่ี ผ่เข้ำไปข้ำงใน เรียกว่ำ filopodia (3), (4) endoderm cell ทบี่ ุม๋ ตวั เข้ำข้ำงใน ทำให้เกดิ ช่องว่ำง เรียกว่ำ archenteron ซงึ่ ตอ่ ไปจะเจริญเป็ นท่อ อำหำร) ช่องทตี่ ดิ ต่อภำยนอกเรียกว่ำ blastopore ต่อมำชอ่ ง archenteron จะตดิ ต่ออกี ด้ำนหนึ่ง endoderm เชอื่ มตดิ ต่อกัน ectoderm (5) เมอ่ื สนิ้ สุด gastrulation gastrula มที ำงเดนิ อำหำรทบ่ี ุด้วย endoderm มชี ่องปำก (mouth) และทวำรหนัก (anus) 119

Gastrulation ของเมน่ ทะเล 120

Gastrulation ของกบ กลุ่มเซลลท์ ำงด้ำนบนมกี ำรแบง่ ตัว อย่ำงรวดเร็ว และเคลอ่ื นทแี่ ผ่ลงคลุม เซลลท์ ำงด้ำนล่ำง พร้อมกันนั้นตรง บริเวณทจี่ ะเกดิ เกดิ เป็ น blastopore จะมี กำรบุม๋ ตวั ของกลุ่มเซลลเ์ หล่ำนี้ กลุ่ม เซลลท์ เี่ คลอ่ื นทจี่ ะลงมำจำกด้ำนบน และม้วนตวั ผ่ำนตรง blastopore เข้ำสู่ ภำยใน ทำให้ได้เป็ นเอมบริโอทม่ี เี นือ้ 3 ชั้น ช่องว่ำงภำยในทเี่ กดิ ขนึ้ ใหม่คอื archenteron 121

Gastrulation ของไก่ ระยะ gastrulation กลุ่มเซลล์ epiblast ด้ำนขวำและซ้ำยจะเคลอื่ นทเ่ี ข้ำสู่แนวกลำง เรียกว่ำ primitive streak และกลุ่มเซลลจ์ ะม้วนตัวเข้ำไปข้ำงใน โดยกลุ่มเซลลท์ ำงด้ำนหน้ำสุดของ primitive streak ทเี่ รียกว่ำ Hensen’s node ม้วนตัวเข้ำไปก่อนเกดิ เป็ นแท่ง notochord บำงกลุ่ม เจริญเป็ นชัน้ mesoderm บำงกลุ่มเคลอ่ื นทล่ี งไปดำ้ นล่ำงเกดิ เป็ น endoderm และกลุ่มเซลลท์ อี่ ยู่ ด้ำนนอกเกดิ เป็ น ectoderm 122

ภำพตดั ตำมขวำงของ Gastrulation ของไก่ 123

แบบแผนการเจริญในระยะเอม็ บริโอของสัตว์ช้ันสูง 4. ระยะออรแ์ กนโนเจเนซีส และมอรโ์ ฟเจเนซีส (Organogenesis and Morphogenesis) • เป็นึนัน ตอนท่ีเนือน เย่ือชนัน ตำข งๆ เกิดกำรเจรญิ เปล่ยี นแปลง (Differentiation) ไปเป็นอวยั วะ (Organogenesis) และเกิดเป็นรูปรำข งึองตวั ออข น (Morphogenesis) ดงั นีน 1) ectoderm – ระบบประสำท เป็นระบบแรกสดุ ท่ีเจรญิ พฒั นำหนเอม็ บรโิ อ ผิวหนงั เลนสต์ ำ ระบบเครอ่ื งปกคลมุ รำข งกำย 2) mesoderm – ระบบกลำ้ มเนือน อวยั วะสืบพนั ธุ์ อวยั วะึบั ถำข ย หลอดเลอื ด กระดกู 3) endoderm – อวยั วะยอข ยอำหำร อวยั วะหำยหจ ตบั ออข น ตบั • หนสตั วท์ ่ีบลำสโทพอรเ์ จรญิ เปล่ยี นแปลงไปเป็น 1) ชของปำก จะเรยี กสตั วก์ ลมขุ นีวน ำข โปรโตสโตเมีย (Protostomia) ไดแ้ กข หนอนพยำธิตวั กลม (Nematode) Anelid Mollusk Arthropod 2) ชของปำก จะเรยี กสตั วก์ ลมขุ นีวน ำข ดิวเทอโรสโตม (Deuterostone) ไดแ้ กข Echynoderm Chordate 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 124

Organogenesis กำรเกิดอวัยวะตำ่ งๆจำกเนือ้ 3 ชัน้ •neutral tube และ notochord เป็ นอวัยวะแรกทเ่ี กิดขนึ้ ในกบ และ สัตวพ์ วก chordate อนื่ ๆ •dorsal mesoderm เหนือ archenteron รวมกันเกิดเป็ น notochord •ectoderm เหนือ notochord หนำตวั ขึน้ เกิดเป็ น neutral plate แล้ว บุม๋ ลงไปเป็ น neutral tube ซง่ึ ตอ่ ไปจะเจริญเป็ น brain, spinal cord •อวัยวะอนื่ ๆเกดิ ขึน้ ตำมมำ 125

กำรเจริญของระบบประสำทของเอมบริโอกบ เน่ืองจำกกบเป็นสตั วท์ ่ีมีกระดกู สนั หลงั กลมขุ เซลลท์ ำงดำ้ นบน (dorsal ectoderm) ท่ีมีกำรมว้ นตวั เึำ้ ไปดำ้ นหน จะเกิดเป็น notochord เพ่ือเป็นแกนึอง เอมบรโิ อ ระยะท่ีเอมบรโิ อเจรญิ มำถึงึนัน ท่ีจะมีระบบประสำทเกิดึนึน เรียกวำข neurula รูปบน แสดงภำพตดั ตำมึวำงึอง neurula แสดงเนือน 3 ชนัน notochord และ neural plate ซง่ึ เกิดจำก dorsal ectoderm หนำตวั ึนึน สวข นรูปลำข งแสดง ภำพถำข ยเอมบรโิ อระยะ neurula 126

กำรเจริญของระบบประสำท 127 ของเอมบริโอกบ neural plate ตอข มำมีกำรบมุ๋ ตวั ลง ตรงกลำง ทำหหเ้ กิดเป็นรอข งยำวึึนน เรยี กวำข neural groove สนั ทงัน สองึำ้ ง เรยี กวำข neural fold ซง่ึ จะเคล่อื นท่ีเึำ้ หำกนั และหนท่ีสดุ จะเช่ือมกนั ทำหหเ้ กิด เป็นทอข ประสำทท่ีเรยี กวำข neural tube ึนึน นอกจำกนีน ectoderm ท่ีอยดขู ำ้ นบน จดุ ท่ีเช่ือมกนั เรยี กวำข neural crest ซง่ึ ตอข ไปจะเจรญิ เป็นโครงสรำ้ งตำข งๆ เชนข กระดกู กลำ้ มเนือน ผวิ หนงั และ ปม ประสำทตำข งๆ เป็นตน้

รูปตดั ตำมึวำงึอง neural tube ท่ีเกิดสมบรู ณแ์ ลว้ หน กำรเจรญิ ึนัน ตอข ไป neural tube จะเจรญิ เปล่ยี นแปลงไป เป็นสมองและไึสนั หลงั 128

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 129

Early organogenesis ของไก่ archenteron หรอื gastocoel เกิดึนึน โดยบำงสขวนึอง endoderm นนู ึนึน โดยเอ็มบรโิ อ 130 ยงั คงมสี วข นท่ตี ดิ กบั yolk เรยี ก yolk stalk ทอข ระบบประสำท (neural tube) และ somites เกิดึนึน เชนข เดยี วกบั เอม็ บรโิ อึองกบ นอกจำกนีหน นกำรเจรญิ ตขอไป บำงสวข นึองเนือน 3 ชนัน และ hypoblast เจรญิ เป็น extraembyonic membranes หมุ้ เอ็มบรโิ อไว้

กำรเจริญของอวยั วะตำ่ งๆของเอมบริโอไก่ อำยุ 56 ช่ัวโมง 131

กำรเจริญของ extraembryonic membranes ของไก่ 132

กำรเจริญของ extraembryonic membranes ของไก่ extraembryonic membranes ประกอบดว้ ย 4 ชนัน ไดแ้ กข yolk sac, chorion, amnion และ allantois Yolk sac มีลกั ษณะเป็นถงุ หมุ้ ไึขแดง มีเซลลย์ อข ย สลำยไึแข ดง และเย่ือหมุ้ เจรญิ เป็นเสน้ เลือดทำหนำ้ ท่ีลำเลยี งอำหำร ดำ้ นึำ้ งแผเข ึำ้ ไปคลมุ เอมบรโิ อและหนท่ีสดุ เช่ือมตดิ กนั ทำหหเ้ กิดเย่ืออีก 2 ชนัน ไดแ้ กข amnion และ chorion เกิดเป็นชของวำข งหมุ้ เอมบรโิ อไว้ เพ่ือปอ้ งกนั อนั ตรำย amnion เป็นถงุ หมุ้ เอมบรโิ อภำยหนมีนำน ครำ่ (amniotic fluid) โดยมี chorion หมุ้ อยอขู ีกชนัน หน่งึ นอกจำกนีมน ีถงุ ย่ืนออกมำจำกสวข นทำงเดนิ อำหำร ทำหนำ้ ท่ีกำจดั ึองเสีย เรยี กวำข allantois ซง่ึ จะแผไข ปถงึ และดนั หห้ chorion ติดกบั เย่ือชนัน หนึองเปลอื กไึข (vitelline membrane) allantois และ chorion รวมกนั เจรญิ เป็นอวยั วะชขวยหนกำรหำยหจ โดย มีเสน้ เลอื ดท่ีเจรญิ มำจำก allantois ทำหนำ้ ท่ีลำเลยี งออกซเิ จน extraembryonic membranes ึองนกและสตั วเ์ ลอืน ยคลำนนีเน ป็นกำรปรบั ตวั ึองสตั วพ์ วกนีทน ่ีมี เอมบรโิ อเจรญิ อยบขู นบก 133

กำรเจริญของเอมบรโิ อของคนและ extraembryonic membranes (1) หลงั จำก cleavage ได้ blastocyst ซง่ึ ประกอบดว้ ย trophoblast และ inner cell mass มีชอข ง blastocoel (2) blastocyst เป็นระยะท่ีจะฝัง ตวั เึำ้ ไปหนมดลกู และ gastrulation จะเกิดึนึน ทนั ที trophoblast เป็นกลมขุ เซลลท์ ่ีเรยี ง อยดขู ำ้ นนอก ซง่ึ จะเจรญิ รวมกบั ผนงั มดลกู กลมขุ เซลล์ inner cell mass แยกตวั เป็น epiblast ซง่ึ จะ เจรญิ เป็นเนือน 3 ชนัน และ hypoblast ซง่ึ จะแผขตวั เป็นเย่ือ ชนัน หนเป็น yolk sac 134

(3) ระยะนีน trophoblast เรม่ิ เจรญิ รวข มกบั ผนงั มดลกู เป็น chorion สวข น epiblast เจรญิ เป็น amnion ภำยหน มีึองเหลวเรยี กวำข นำน คร่ำ (amniotic fluid) บำงสวข นึอง epiblast แยกเป็น mesodermal cell เจรญิ รวมกบั chorion เป็นรก (placenta) (4) กลมขุ เซลล์ epiblast มีกำรมว้ น ตวั เึำ้ สแขู นวกลำงตวั เกิด primitive streak และมีกำรมว้ นตวั เึำ้ ไปึำ้ ง หน เกิดเป็นเนือน 3 ชนัน อยภขู ำยหน extraembryonic membranes 135

Human neurula (a); เอมบริโออำยุ 21 วนั จะเหน็ neural tube เกดิ ขนึ้ บริเวณกลำงลำตวั ซง่ึ ตอ่ ไปจะเจริญ 136 เป็ นสมองและไขสันหลงั บริเวณ pericardia area มหี วั ใจอยู่ และ somites เจริญไปเป็ น กลำ้ มเนือ้ และกระดกู สนั หลงั แทนที่ notochord (b); ภำพตดั ตำมขวำงของเอมบริโอของ สัตวม์ กี ระดกู สนั หลัง

สัตวม์ กี ระดูกสันหลังมภี ำพตดั ตำมขวำงของเอม็ บริโอทม่ี ลี ักษณะเฉพำะดงั นี้ 1. มไี ขสันหลังเป็ นหลอดยำวกลวงอย่ดู ้ำนหลัง (neural tube) 2. มี notochord 3. ช่องว่ำงในลำตวั (coelom) บุด้วย mesoderm 137

ในระยะเอมบริโอของสัตวม์ ีกระดูกสันหลัง มี pharyngeal pouches และ gill clefts gill clefts pharyngeal pouches 138

Morphogenesis เมอื่ กระบวนกำร gastrulation เสร็จสนิ้ ลง เอม็ บริโอเข้ำสู่ขั้นทเ่ี ตรียมพร้อมทจ่ี ะเตบิ โตอยำ่ งอสิ ระ เนือ้ เยอื่ ตำ่ งๆจะเรียงตวั ตำมตำแหน่งทจี่ ะปรำกฏในขั้นเตม็ วัย จับกลุ่มกันขนึ้ เป็ นเนือ้ เยอ่ื และอวัยวะตำม ตำแหน่งทเี่ ฉพำะเจำะจง และเร่ิมอย่ำงมอี สิ ระแต่มกี ำรประสำนงำนกัน มกี ำรจับกลุ่มกันของเซลลข์ นึ้ เป็ น รูปร่ำง เรียกปรำกฏกำรณน์ ีว้ ่ำ morphogenesis ectoderm จะมกี ำรเจริญเปลยี่ นแปลงไปเป็ นระบบประสำทและผวิ หนัง ระบบเคร่ืองปกคลุม mesoderm จะเปลย่ี นแปลงไปเป็ นระบบกล้ำมเนือ้ ระบบสบื พันธุ์ ระบบขับถำ่ ย ระบบเลอื ด และอนื่ ๆ endoderm มกี ำรเปลย่ี นแปลงไปเป็ นระบบย่อยอำหำร ระบบหำยใจ เป็ นต้น 139

Origin of an animal’s body parts 140

การเจริญของเอม็ บริโอของกบ - ไึขกบมี 2 ดำ้ น คือ 1. ครึ่งบน (Animal pole) มีสีเึม้ เน่ืองจำกสำรสีเมลำนิน (melanin) เป็นดำ้ นท่ีสเปิรม์ จะเึำ้ ปฏิสนธิ 2. คร่ึงล่ำง (Vegetal pole) มีสีจำง มีอำหำรหรอื ไึแข ดงสะสมจมอยขู ดำ้ นลำข ง - กำรเจรญิ มี 2 ระยะ คือ 1. ระยะเอม็ บรโิ อ (2 วนั ) มี 4 ระยะยอข ย คอื คลเี วจ โฮโลบลำสตกิ คลีเวจ , บลำสทเู ลชนั , แกสทรูเลชนั , ออรแ์ กนโนเจเนซีส และมอร์ โฟเจเนซีส 2. ระยะหลงั เอม็ บรโิ อ จะมีเมตำมอรโ์ ฟซสิ 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 141

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 142

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 143

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 144

Frog Life Cycle 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 145

การเจริญของไก่ • เซลลไ์ ึขคือเฉพำะบรเิ วณท่ีเรยี กวำข ไึขแดง ประกอบดว้ ยนิวเคลยี สและไซโทพลำสซมึ ไก่พันธุ์บราห์มา กำรเจริญของเอม็ บริโอไก่ : cleavage แบบ Meroblastic Blastulation Gastrulation Organogenesis and Morphogenesis แบงข เซลลเ์ ฉพำะบรเิ วณเลก็ ๆ หกลผ้ วิ เซลล์ ซง่ึ ปลอดจำกไึแข ดง เพรำะไึขแดงมีมำกแบงข ไมไข ดเ้ รยี ก มีโรบลำสติก (Meroblastic cleavage) 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 146

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 147

เสรมิ เกรด็ ความรู้!! 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 148

04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 149

โครงสร้างและการแก้ปัญหาของเอม็ บริโอไก่ • ถุงแอลแลนทอยส์ (Allantois) ทำหนำ้ ท่ีแลกเปล่ยี นแก๊ส ทOำ2หนแลำ้ ทะ่ีึCบั Oถำข 2ยรนว่นั มเทองงัน เก็บสะสมึองเสยี ประเภทกรดยรู กิ หรือ • ถุงนำ้ คร่ำ (Amnion) อยรขู อบเอม็ บรโิ อ บรรจึุ องเหลว เรยี กวำข นำน คร่ำ (Amniotic fluid) มีหนำ้ ท่ีปอ้ งกนั กำรกระทบกระเทือนหหก้ บั เอม็ บรโิ อ • เปลอื กไข่ (Shell) มีหนำ้ ท่ีปอ้ งกนั อนั ตรำย และลด กำรสญู เสยี นำน • ไข่แดง (Yolk) เป็นแหลงข อำหำรึองตวั ออข น 04/10/63 จดั ทำโดย ครูสกุ ฤตำ โสมล 150