คู่มือครูวิทยากร

คมู อื ครวู ิทยากร...... 141 หนวยท่ี 4 ทักษะชวี ิตเปนมิตรกับสงิ่ แวดลอม (9 ชัว่ โมง) มุงเนนการมีวินัย กติกาพ้ืนฐานของการอยูรวมกัน และมีความรูความเขาใจ เกิดทักษะ ดานการอนุรักษสิ่งแวดลอมและประยุกตใชไดในชีวิตประจำวัน มี 6 กิจกรรม ดังน้ี 1) พัฒนา ความคุนเคย 2) ทักษะชีวิตเปนมิตรกับสิง่ แวดลอม 3) เสนทางชีวิตของผลิตภัณฑ 4) ขยะเปลี่ยนชีวิต 5) เรยี นรูภาษาไทยกนั เถอะ และ 6) ขวัญใจคาย กจิ กรรมท่ี 15 พัฒนาความคนุ เคย โดย สำนักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร เน้อื หากจิ กรรม การสรางความคุนเคยระหวางเยาวชน และรวมกันกำหนดกติกาพ้ืนฐานของคาย รวมท้ัง ขอตกลงการเรยี นรูใ นการอยรู วมกันในคายเยาวชน... รักษพ งไพร จุดประสงคข องกิจกรรม 1. เพอื่ สรา งความคนุ เคยของเยาวชนคายเยาวชน...รักษพ งไพร 2. เพ่อื ใหเ ยาวชนรกู ฎ กติกา การอยรู วมกนั ในคา ย 3. เพ่อื ใหเ ยาวชนรูจกั การสรา งมติ รภาพที่ดกี ับเพื่อนรว มคา ย ระยะเวลาการทำกจิ กรรม เวลา 1 ชว่ั โมง 30 นาที ลกั ษณะของกิจกรรม ลกั ษณะของกิจกรรมเปน กิจกรรมเดยี่ วและกิจกรรมกลุม การเตรยี มการทำกิจกรรม 1. ส่อื /อุปกรณ/ เครอื่ งมอื ใหส ัญญาณ 2. ขอ เสนอแนะ/ขอควรระวงั

คูมอื ครวู ิทยากร...... 142 กระบวนการจดั กจิ กรรม 1. ผเู รยี นทำใบงานที่ 1 Yes I can “ฉันทำได” โดยมขี นั้ ตอน ดังนี้ 1.1 เดนิ ไปใหทั่วหอ งเพื่อพบกบั เพ่ือนคนอ่นื ๆ ในหอง 1.2 ผูเ รียนถามคำถามเพ่อื ใหต อบชอ งละ 1 คน (จะไดเ พอ่ื น 12 คน) 1.3 เขียนคำตอบหรอื ชอื่ เพ่อื นลงในชอ งวา งแตละชอง 1.4 เมื่อไดคำตอบครบ 12 ขอแลว ใหสง เสยี งดัง ๆ วา Yes I can หรือ “ฉันทำได” 2. ผูเรียนรวมกันกำหนดกติกาพ้ืนฐานของคาย และขอตกลงการเรียนรูรวมกัน ลงใน ใบงานท่ี 2 3. ผเู รียนทำกิจกรรมใบงานท่ี 3 ใครเอย.....คือ คูหูคิดรว มคายฯ ของฉัน ใหผูเรียนเลาเร่ือง ความประทับใจ “เพอื่ นคูหูคคู ิด” ตลอดระยะเวลาท่อี ยใู นคา ย 4. กจิ กรรมแนะนำตวั เอง ใหผเู รยี นกรอกขอมลู ของตนเองและขอมลู คูหคู คู ิด การประเมินผล 1. การสังเกตพฤตกิ รรมการมสี วนรว มดวยความกระตือรอื รน 2. การเขียน/การพดู แสดงความรสู ึกทมี่ ีตอเพือ่ น

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 143 ใบงาน กิจกรรม 15 สรา งความคนุ เคย

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 144 ใบงาน กิจกรรมวินยั พนื้ ฐาน กตกิ าการเชา คา ย

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 145 กจิ กรรมท่ี 16 ทักษะชีวิตเปน มติ รกบั สง่ิ แวดลอม โดย สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน เนอื้ หากจิ กรรม การคดิ ออกแบบเมนอู าหาร และดำเนนิ การปรงุ อาหารจากพชื ในปา ทีเ่ ปน มติ รกบั ส่งิ แวดลอม วตั ถุประสงค 1. เพอื่ ใหน ักเรียนมคี วามรูความเขาใจในเรือ่ งการจัดการขยะ 2. เพือ่ ใหนักเรียนคิดออกแบบเมนูอาหารและดำเนินการปรุงอาหารโดยดำเนินการท่ีเปน มติ รกับส่งิ แวดลอม ระยะเวลาการทำกจิ กรรม เวลา 3 ชวั่ โมง ลักษณะของกจิ กรรม กิจกรรมกลุม/ ฝก ปฏบิ ตั ิ การเตรียมการทำกิจกรรม วสั ดุ/ อปุ กรณ/ สือ่ 1. ใบกจิ กรรมอาหารม้อื สุดเลิศ 2. วัสดุ อุปกรณ สำหรับประกอบอาหาร 3. เงนิ จำลอง (สำหรบั ใชใ นการซื้อของในคาย) 4. ลกู ปด สี 3 สี (สีเขียว สแี ดง สเี หลือง) 5. กระเปาใสอปุ กรณ (สำหรบั ใสเงนิ จำลอง ลูกปดสีฯ) ขนั้ ตอนการจดั กิจกรรม 1. ครูวิทยากรชี้แจงวัตถุประสงคของกิจกรรมและบอกเง่ือนไขของการประกอบอาหาร ในกิจกรรมน้ี เงื่อนไข 1. จำนวนเงนิ ท่ีใชใ นการจายในการทำอาหาร 300 บาท 2. ปรมิ าณอาหารตอ งเพยี งพอกับสมาชิกในกลมุ 3. การรับประทานอาหารตอ งรบั ประทานอาหารหมดไมเ หลือ

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 146 2. ตวั แทนกลุมจำนวน 2 คน ไปสำรวจรายการอาหารสด อาหารแหง โดยใชเวลา 2 นาที 3. ตัวแทนกลุมนำขอมูลที่ไดสำรวจ มาวางแผน ออกแบบเมนูอาหารรวมกับสมาชิก ภายในเวลา 2 นาที 4. ตัวแทนกลุมจำนวน 2 คน รับอุปกรณในการจายตลาดจากวิทยากร ไดแ ก เงินจำนวน 300 บาท ลูกปด 3 สี จำนวน 20 คะแนน และเตรียมตัวไปซ้ือวัสดุในการทำอาหาร โดยรอสัญญาณ จากวทิ ยากร 5. ครูวิทยากรใหสัญญาณในการซ้ือวัสดุในการทำอาหาร รอบแรก โดยใชเวลา 2 นาที เม่ือหมดเวลา ใหตัวแทนกลมุ นำอาหารทเี่ ลือกซ้อื ไปทก่ี ลมุ ของตนเอง และเตรียมประกอบอาหาร 6. สมาชกิ กลุม สำรวจรายการวสั ดุในการทำอาหาร ทเี่ ลือกซือ้ มาในรอบแรก 7. ครวู ทิ ยากรใหสัญญาณในการซอ้ื อาหาร รอบท่ี 2 ภายในเวลา 1 นาที 8. ครูวิทยากรสังเกต การเลือกซ้ืออาหาร และการปฏิบัติการประกอบอาหารของแตละกลุม โดยมขี อปฏิบัติ ดงั นี้ • ถาสมาชิกเลือกซื้ออาหาร หรือปฏิบัติงานประกอบอาหารที่เปนมิตรกับ ส่งิ แวดลอม ใหน ำลูกปด สกี ลบั คนื มาจากลุมของนกั เรยี น • ถาสมาชิกเลือกซื้ออาหาร หรือปฏิบัติงานประกอบอาหารท่ีไมเปนมิตรกับ สิ่งแวดลอม ใหเพม่ิ ลูกปดสีใหก ลมุ ของนกั เรียน 9. เมื่อสมาชิกประกอบอาหารเสร็จแลวใหแตละกลุมเลือกอาหาร จำนวน 1 รายการ พรอ มต้ังชื่ออาหาร สง วิทยากร 10. ครูวิทยากรช่ังน้ำหนักของขยะตรวจสอบขยะหรือของเหลือใชจาการประกอบอาหาร ของแตละกลมุ โดยดำเนนิ การ ดงั น้ี • ถากลมุ ใดไมมีการแยกขยะใหเพ่มิ ลกู ปด สี • ถา กลุมใดมีการแยกขยะใหน ำลกู ปดสีกลับคนื 11. สมาชิกรับประทานอาหารท่ปี รงุ ขน้ึ เอง 12. ครูวิทยากรรรมสรุปองคความรู 13. ครูวิทยากรสรุปผลคะแนนท่ีแตละกลุม โดยนับจากลูกปดสีโดยมีคะแนนสลี ูกปด ดงั นี้ สีแดง 3 คะแนน สเี หลือง 2 คะแนน และสเี ขยี ว 1 คะแนน วทิ ยากรสรปุ ผลคะแนน ดังนี้ - กลุมใดไดค ะแนนมาก แสดงวา ไมเปน มิตรกับสิ่งแวดลอ ม - กลมุ ใดไดค ะแนนนอย แสดงวา เปนมติ รกับสงิ่ แวดลอม

คมู อื ครวู ิทยากร...... 147 การประเมนิ ผล 1. ประเมนิ จากการปฏิบตั ิกิจกรรมปรงุ อาหารทเ่ี ปนมิตรกบั สิ่งแวดลอ ม 2. สังเกตจากกระบวนการกลุม 3. สงั เกตจากตอบคำถามและการนำเสนอ ระดบั การเรยี นรู รายการประเมิน จากกิจกรรมผูเ ขารบั การอบรมสามารถอธิบายทักษะชีวิต อธบิ ายได ไมแนใ จ อธิบาย เปนมิตรกับส่งิ แวดลอม ไมได

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 148 ใบงาน กิจกรรมที่ 16 ทกั ษะท่เี ปน มติ รกับสิ่งแวดลอ ม

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 149 กิจกรรม 17 เสนทางชวี ติ ของผลติ ภัณฑ โดย สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน เน้อื หากิจกรรม การประเมินวัฏจักรชวี ิตของผลิตภัณฑ (Life Cycle Assessment: LCA) หมายถึง วัฏจักร ชีวิตหรือวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ โดยคำนึงถึงข้ันตอนการจัดหาวัตถุดิบ การผลิต การขนสง การใช ผลิตภัณฑ รวมทัง้ การนำไปกำจดั ขยะ LCA ทำใหเราเขา ใจในความสมั พนั ธร ะหวา งกจิ กรรมของมนษุ ย และผลกระทบตอส่ิงแวดลอม รวมท้ังยังเกิดกาซเรือนกระจกจากการใชพลังงาน มลพิษทางอากาศ นำ้ เสยี และขยะท้ังในกระบวนการผลิตและการใชงาน ซง่ึ ลวนเปน ปญหาทางส่ิงแวดลอ ม วตั ถปุ ระสงค 1. เพ่ือใหนักเรียนสามารถวิเคราะหและประเมนิ วัฎจักรชีวิต (Life Cycle Assessment: LCA) นำไปสูการวางแผนและตดั สนิ ใจในการเลอื กซ้ือผลิตภัณฑท ี่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม และลดพฤติกรรม การใชใหนอยลง สงผลใหป ริมาณขยะลดนอ ยลง 2. เพ่ือใหน ักเรียนมคี วามรูความเขา ใจในการเลือกใชผลิตภัณฑใ นชีวิตประจำวันที่เปนมิตร กบั ส่งิ แวดลอม 3. เพือ่ ใหนักเรียนไดฝกทักษะกระบวนการคิดอยา งเปนระบบตอการประเมนิ วฎั จกั รชีวิต ของผลติ ภัณฑ ระยะเวลาการทำกจิ กรรม 1 ชวั่ โมง ลกั ษณะของกจิ กรรม กิจกรรมกลุม /ฝกปฏบิ ัติ การเตรียมการทำกจิ กรรม 1. จัดเตรียมกระดาษบรูฟ 1 แผน /กลมุ 2. ชุดบัตรคำท่ีเขียนคำสำคัญ ประกอบดวย วัตถุดิบ กระบวนการผลิต ผลิตภัณฑ รานขายปลีก รานขายสง สูบานเรือน บริโภค การจัดการขยะบรรจุภัณฑ กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) 3. ปากกาสีตาง ๆ

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 150 4. บทกลอน ป.ปลาหายาก “ป ปลา น้ันหายาก ตองลำบากออกเรือไป ขนสงจากแดน ไกล ใชน ้ำแข็ง เปลอื งน้ำมัน แชเย็น ก็เสียไฟ หงุ ตม ไซรแกส ทงั้ นั้น พลังงานตองหมดกนั โอลูกหลาน จำจงดี” ข้นั ตอนการจัดกิจกรรม 1. สนทนา/พูดคุยเกี่ยวกับการเลือกซ้ือผลิตภัณฑอาหารสำเร็จรูปท่ีนักเรียนมักเลือกซ้ือ ในชีวติ ประจำวัน 2. ใหนักเรียนวิเคราะหลักษณะของผลิตภัณฑอาหารบะหมี่ก่ึงสำเร็จรูปที่มีบรรจุภัณฑ ท่แี ตกตาง (แบบซอง กบั แบบถว ยคบั ) 3. อธิบายขั้นตอนของกระบวนการ LCA 4. แตละกลุมวิเคราะหข้ันตอน LCA กวาจะมาเปนผลิตภัณฑ จนกระทั่งกำจัดและกลับ นำมาเปน วตั ถดุ บิ ใหม เพื่อนำมาวิเคราะหว ฏั จักรชีวิตของผลติ ภณั ฑ LCA ในกระดาษบรฟู 5. ทกุ กลมุ นำเสนอผลการวเิ คราะหวัฏจกั รชวี ิตของผลติ ภณั ฑ LCA 6. สรุป LCA กบั การเลือกซ้อื ผลิตภัณฑท่ีเปนมติ รกบั สงิ่ แวดลอ ม การประเมินผล 1. ประเมินจากการปฏบิ ตั กิ ิจกรรม 2. สงั เกตจากกระบวนการกลุม 3. สงั เกตจากตอบคำถามและการนำเสนอ 4. ตรวจสอบระดบั การเรยี นรู ระดบั การเรียนรู รายการประเมิน อธิบายได ไมแนใ จ อธบิ าย ไมได จากกิจกรรมการวเิ คราะหวัฏจกั รชีวิตของผลิตภณั ฑ และการนำเสนอ

คูมือครวู ทิ ยากร...... 151 ใบความรู สำหรับครูวทิ ยากร กิจกรรมที่ 17 การประเมนิ วัฏจักรชีวิตของผลติ ภณั ฑ (Life Cycle Assessment: LCA) การประเมินวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ เปนการประเมินเชิงปริมาณของการใชทรัพยากร มลพษิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ และผลกระทบตอสิง่ แวดลอ ม อนั เนือ่ งมาจากการผลติ สินคา และบรกิ าร การประเมินวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ (Life Cycle Assessment: LCA) หมายถึง วัฏจักร ชีวิตหรือวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ โดยคำนึงถึงข้ันตอนการจัดหาวัตถุดิบ การผลิต การขนสง การใช ผลิตภัณฑ รวมทงั้ การนำไปกำจัดขยะ LCA ทำใหเ ราเขา ใจในความสัมพนั ธระหวา งกจิ กรรมของมนษุ ย และผลกระทบตอสงิ่ แวดลอม เพราะการผลิตขั้นตอนตาง ๆ กวาจะมาเปนผลิตภณั ฑ เราตองสูญเสีย ทรัพยากร พลังงาน และน้ำในกระบวนการผลิตและการขนสงอยางมากมาย รวมทั้งยังเกิดกาซเรือน กระจกจากการใชพลังงาน มลพิษทางอากาศ น้ำเสีย และขยะ ท้ังในกระบวนการผลติ และการใชงาน ซึ่งลวนเปนปญหาทางสง่ิ แวดลอ ม 5 วิเคราะหผลติ ภัณฑ 1 ช้ิน ตามขั้นตอนของ LCA ดงั นี้ 1. วัตถุดิบ 1.1 ขัน้ หาวตั ถดุ บิ 1.2 ขัน้ เตรียมวตั ถุดิบ 2. กระบวนการผลติ /บรรจภุ ัณฑ 3. การขนสง ในรปู แบบตา ง ๆ 4. การจำหนา ย หรอื การใชผลติ ภัณฑ 4.1 ขายปลีก 4.2 ขายสง 5. ขยะและของเสยี และการจัดการขยะ 5.1 การกำจัดรูปแบบตาง ๆ เชน ฝงกลบ เผา ฯลฯ 5.2 การนำกลับไปใชใ หม 5.3 การนำไปใชซ้ำ วัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑท้ัง 5 ขั้นตอน มีการใชพลังงานและในการใชพลังงานแตละ ขนั้ ตอนมีการปลอ ยกา ซคารบอนไดออกไซด (CO2) และกาซอ่ืน ๆ ที่ทำใหเกิดมลพิษทางอากาศ และ เกิดปรากฏการณเรือนกระจก ต้ังแตการผลิต การขนสง การจำหนายสูครัวเรือน และการนำไปสู การบริโภค และสวนท่ีเหลือจากการบริโภค คือ ขยะ และขยะเหลา น้ีจะถูกนำไปสกู ารกำจัด ซ่ึงทุกข้นั ตอน จะมสี วนในการทำใหเ กิดผลกระทบตอ ส่งิ แวดลอม

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 152 กจิ กรรมท่ี 18 ขยะเปลย่ี นชวี ติ โดย สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน เนื้อหากิจกรรม การจัดการขยะสามารถทำโดยการเผาทำลาย ผลิตเปน ไฟฟา ถมทะเล และฝงดิน การทำลาย ขยะดวยการฝงดินจะสงกลนิ่ เหม็นที่มีผลตอ ระบบทางเดินหายใจของคนและสัตว ดงั นน้ั หลงั จากการ ฝงดินไดระยะหนึ่ง ควรปลูกตนไมบริเวณบอขยะเพ่ือชวยดูดซับกล่ินที่เปนมลพิษและใหอากาศ มีออกซิเจนมากขึ้น หรือที่เรียกวา Waste to Forest และสราง “คายกล คนอัจฉริยะ...รักษโลก” ใหเ ยาวชนฝก ทักษะกระบวนการคดิ อยางเปน ระบบผานสัญลกั ษณแทนคำส่งั วัตถุประสงค 1. เพื่อสรา งความตระหนกั เร่ือง มลพิษทางสิ่งแวดลอ ม 2. เพอื่ ใหผเู ขาอบรมมคี วามรู ความเขาใจในเรอ่ื งการจดั การขยะ 3. เพอื่ ใหผ เู ขาอบรมไดฝกทกั ษะกระบวนการคดิ อยา งเปน ระบบ ระยะเวลาการทำกิจกรรม 1 ชว่ั โมง ลกั ษณะของกจิ กรรม กจิ กรรมกลมุ / ฝก ปฏบิ ตั ิ การเตรยี มการทำกจิ กรรม 1. ใบกิจกรรม “คา ยกล คนอัจฉรยิ ะ...รักษโลก” 2. ตารางเสนทางการเดนิ คายกลฯ ขนาด 5 x 5 ชอง 3. บัตรขยะทุกประเภท (ขยะท่ัวไป ขยะรีไซเคิล ขยะยอยสลาย ขยะอันตราย และขยะทะเล) จำนวนเทากับจำนวนกลุมของผเู ขาอบรม พรอ มระบหุ มายเลขกลุม 4. บตั รภาพตนไม/ ตน ไมจรงิ (ขนาดเลก็ ) 5. กระปอ ง/ ถงั ขยะจำลอง 4 สี สำหรับเลนเกม 6. บัตรสัญลกั ษณคำสงั่ 7. ตารางบนั ทึกคะแนน

คมู อื ครวู ิทยากร...... 153 ข้นั ตอนการจัดกิจกรรม 1. ครูวิทยากรนำเขาสกู ิจกรรมการเลน เกม “คา ยกล คนอจั ฉรยิ ะ..รักษโ ลก” โดยเลาเรอ่ื ง ดงั นี้ “สถานการณโลกในยุค 2020 เกิดวิกฤตสงผลตอสภาพส่ิงแวดลอม เชน ปญหาดาน มลพิษ ปญหาการทำลายปา ปญหาดานขยะ ซ่ึงเห็นไดจากกิจกรรมการทำอาหารจะพบวาเราสราง ขยะมากมายในการทำอาหาร 1 ม้ือ ไมวาจะเปนภาชนะบรรจุอาหาร วัสดุที่เหลือจากการประกอบ อาหาร และเศษอาหารทเี่ หลือจากการรบั ประทานอาหาร เหน็ ไหมทุกคนมีสวนทำใหขยะลน โลก วนั นี้ เราจะเปนคนอัจฉริยะรักษโลก เพราะขณะนี้ปศาจขยะไดลุกล้ำเขามาในโลกของเราอยางตอเน่ือง เราในฐานะทีเ่ ปนคนอัจฉริยะรกั ษโลก ตอ งชว ยกันพิทักษโลกของเราโดยเขาไปในคา ยกลคนอัจฉริยะ เพื่อกำจัดปศาจขยะตาง ๆ ท่ีอยูในโลกของเรา เราตองรวมกันวางแผนใหขยะหมดโลกตามเสนทาง คายกลน”้ี 2. ครูวิทยากรช้ีแจงภารกิจการเลนใหกับนักเรียน (อาจสาธิตการเลนประกอบการชี้แจง) พรอ มแจกใบกจิ กรรม โดยมีภารกิจตามเงอื่ นไข ดังนี้ 2.1 ผเู ลนเกมตองเดินทางออกจากจดุ เริม่ ตน (Start) จนถงึ จดุ ส้ินสุด (Finish) 2.2 ผูเลนเกมตองเก็บขยะจำนวน 5 ชิ้น (อาจปรับเปล่ียนจำนวนชี้นของขยะได ตามความเหมาะสม) 2.3 ผเู ลนเกมตองปลกู ตนไมจำนวน 1 ตน ท่จี ดุ ส้ินสุด (Finish) 3. ครวู ิทยากรอธิบายการใชสญั ลักษณแ ทนคำสั่งในการเดินทาง ดงั ตอไปน้ี  หมายถึง การเดนิ ไปทางซา ย 0 หมายถึง การเดนิ 0 กาว  หมายถึง การเดนิ ไปทางขวา 1 หมายถึง การเดนิ 1 กาว  หมายถึง การเดินไปขา งหนา 2 หมายถงึ การเดนิ 2 กา ว  หมายถึง การเดนิ ไปขา งหลงั 3 หมายถึง การเดิน 3 กา ว 4 หมายถึง การเดิน 4 กา ว หมายถึง การเกบ็ (Keep) 5 หมายถึง การเดนิ 5 กา ว หมายถึง การทงิ้ (Leave) หมายถึง การปลกู ตนไม (Plant) 4. ครวู ทิ ยากรอธบิ ายถึงวิธีการเขียนสญั ลกั ษณแ ทนคำส่ังแสดงเสน ทาง ตามตวั อยางการ เขยี นคำสงั่ และการอา นคำส่ังบอกเสนทาง พรอมความหมายของสัญลกั ษณตาง ๆ ใหก ับผเู ขารับ การอบรมไดเ ขาใจตรงกัน ประกอบดวย

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 154 4.1 คำส่งั บอกทิศทาง ไดแ ก  (ซา ย)  (ขวา)  (หนา)  (หลัง) 4.2 คำสงั่ บอกจำนวนกา วเดนิ ไดแก 0 1 2 3 4 5 4.3 คำสั่งบอกใหเ ก็บขยะ คือ (เกบ็ ) 4.4 คำสั่งบอกใหท ้ิงขยะลงถงั คือ (ทิ้ง) 4.5 คำส่งั บอกใหป ลูกตน ไม คือ (ปลกู ) ตัวอยา งตารางเสนทาง จุดเร่มิ ตน (Start) ตวั อยางการเขยี นคำส่งั เสน ทาง �1 �2 ตวั อยางการอานคำสัง่ เสน ทาง เกบ็ ขวา 1 ทง้ิ ขวา 2 ตวั อยา งความหมายของคำส่งั เดนิ ไป จำนวน เก็บขยะ เดนิ ไป จำนวน ทง้ิ ขยะ ทางขวา 2 กาว ทางขวา 1 กาว ลงถงั 5. วิทยากรรว มกบั ผเู ขารบั การอบรมเขยี นสัญลักษณแทนคำส่งั จดุ เร่ิมตน (Start) 6. ใหสมาชิกแตละกลุมรวมกันวางแผน และเขียนคำส่ังกำหนดเสนทางการเดินตามภารกิจ ภายในเวลา 15 นาที 7. ใหท กุ กลมุ สงตวั แทนเพ่ือทำภารกิจ ทีมละ 2 คน ดังน้ี คนที่ 1 ทำหนา ที่ เปนหุนยนตเ ดินตามคำส่งั เสน ทาง คนท่ี 2 ทำหนา ที่ เปน ผูอานคำสง่ั เสนทาง

คูมือครวู ทิ ยากร...... 155 8. ครูวิทยากรจัดการแขงขันแบบจับคู รอบละ 2 ทีม เม่ือครบทุกทีม วิทยากรทำหนาท่ี ตรวจสอบความถูกตองพรอมสรางความเขาใจในการคัดแยกขยะรวมกับผูเขารับการอบรม พรอมบันทึก คะแนนในตารางบนั ทกึ คะแนน 9. ครูวิทยากรสรุปใหผูเขาอบรมเห็นความสำคัญของการคัดแยกขยะ และการทิ้งขยะ ใหถูกที่ โดยเชอ่ื มโยงกับเหตุการณที่ท้ิงขยะไมถูกท่ีแลวมีผลกระทบตอสิ่งแวดลอม (เหตุการณพะยูน มาเรยี ม, วาฬ, โลมา, นกทะเล, เตาท่มี หี ลอดเสยี บที่โพรงจมูก, กวางปา กินขยะ ฯลฯ) เกณฑการใหคะแนนและการตดั สิน 1. กตกิ าการนบั คะแนน : ขยะแตล ะชิ้น มคี า 5 คะแนน - ทิ้งขยะถูกประเภทของถังขยะ จะได 5 คะแนน/ชนิ้ - ท้งิ ขยะผดิ ประเภทของถงั ขยะ จะถกู หกั 5 คะแนน/ชิ้น - ทง้ิ ขยะไมถ ูกท/ี่ ทงิ้ ไมต รงถงั ขยะ จะถูกหัก 5 คะแนน/ช้นิ 2. เม่อื ใชคำส่งั “ทง้ิ ” ผูเ ลนจะตอ งทงิ้ ขยะทกุ ชนิ้ ทอ่ี ยใู นมือ 3. หากผูเลน เดินออกนอกตารางถอื วา จบเกม (game over) ไมสามารถเลน เกมตอได 4. ผเู ลนทมี ใดปลกู ตน ไมท ีจ่ ดุ สิน้ สุด (Finish) ไดสำเร็จ จะไดค ะแนน 10 คะแนน 5. ผูเ ลนทมี ใดใชค ำสัง่ เสน ทางการเดินทางสนั้ ทส่ี ุด จะไดค ะแนน 10 คะแนน 6. ผเู ลนทมี ใดทเี่ กบ็ ขยะจากทะเล หรือขยะจากปา จะไดค ะแนนช้นิ ละ 10 คะแนน 7. เม่อื เกมส้ินสดุ ตดั สินการแขง ขนั โดยผเู ลน ทมี ใดมีคะแนนรวมมากทส่ี ดุ ถอื เปน ผูชนะ การประเมนิ ผล 1. ประเมินจากการปฏิบตั ิกจิ กรรมความตระหนักเรือ่ ง มลพิษทางสิง่ แวดลอ ม 2. สังเกตจากกระบวนการกลุม 3. สงั เกตจากตอบคำถามและการนำเสนอ 4. ตรวจสอบระดบั การเรยี นรู ระดบั การเรยี นรู รายการประเมนิ จากกจิ กรรมผเู ขารบั การอบรมสามารถอธบิ ายผลกระทบ อธบิ าย ไมแนใจ อธิบาย เรอ่ื ง มลพิษทางสิง่ แวดลอ ม และสามารถคัดแยกขยะ ได ไมได ไดถูกตอง

คูมือครวู ทิ ยากร...... 156 ความรูเพม่ิ เติม องคความรทู ่ีควรไดรับจากกิจกรรม “คายกล คนอัจฉริยะ รกั ษโ ลก” กิจกรรมนี้เปนกิจกรรมท่ีทำใหนักเรียนไดพัฒนาการคิดเชิงคำนวณ การคิดวิเคราะห แกปญหาเปนขั้นตอนและเปนระบบ แกปญหา ตามกติกาการเลน โดยเขียนโคดคำสั่งใหหุนยนต ไปเก็บขยะ และเรียนรูการคดั แยกขยะ

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 157 ใบงาน กจิ กรรมท่ี 18 ขยะเปลยี่ นชีวิต

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 158 ใบกิจกรรม กิจกรรม เรอื่ งเลาจากครสู วนสตั ว เรื่องเลา จากครสู วนสัตว (ครปู า น)  ขยะถุงพลาสตกิ กับเตา ทะเล เม่ือขยะถุงพลาสติกลอยอยูในน้ำทะเลจะมีลักษณะคลายกับแมงกะพรุน ซ่ึงตาม ธรรมชาติ เตาทะเลบางชนิดจะกินแมงกะพรุนเปนอาหาร ดังน้ัน โอกาสท่ีเตาทะเลจะกลืนกินเขาไป จงึ สูงมาก เพราะแยกไมออกเลยวาอันไหนแมงกะพรุน อนั ไหนถุงพลาสตกิ เม่ือเตาทะเลกินถุงพลาสติก เขา ไปแลว ถุงเหลา นัน้ ก็จะเขา ไปอุดตันอยใู นระบบทางเดนิ อาหาร ทำใหร า งกายเตา เกิดความผดิ ปกติ ทรมาน และเสยี ชวี ิตไดใ นทีส่ ดุ อีกขาวดังการจากไปของพะยูนมาเรียมซ่ึงสรางความเศราเสียใจใหกับทุกคนไมนอย แตที่นาเศรายิ่งไปกวา น้ัน คือ การพบขยะพลาสติกชิ้นเล็ก ๆ หลายช้ินในลำไสของมาเรียม โดยขยะ พวกนี้ เขาไปอุดตนั ในกระเพาะอาหาร จนเกิดอาการอกั เสบ สุดทายลกุ ลามจนติดเชื้อในกระแสเลือด ทำใหเราสูญเสยี สตั วทะเลไปอีกหนง่ึ ตัว นอกจากน้ันแลว ขยะพลาสติกในทะเลที่ยอยสลายเปนเศษเล็ก ๆ ก็จะดูดซับสารพิษ และโลหะหนัก ที่ปนเปอนอยูในน้ำทะเล เม่ือสัตวท ะเลกินเขาไป สารพิษและโลหะหนักจะแพรกระจาย เขาสูกระแสเลือด และเม่ือเรากินสัตวทะเลน้ัน เราก็จะไดรับสารพิษและโลหะหนักนั้นเขาสูรางกาย ของเราดว ย  ขยะกระปองกบั กวางปา บรรจุภัณฑอาหารกระปอ งท่ีนักทองเทย่ี วท้ิงไวในปา อาจทำใหเ กิดอันตรายกับสตั วป า ได เชน กวางอาจเดินมาเหยียบกระปองท่ีเปดผาท้ิงไว ทำใหตีนของกวางเขาไปติดอยูในกระปองแลว ขอบปากกระปองทเ่ี ปนโลหะจะบาดขาเปน แผล และตดิ เชอ้ื จนทำใหกวางเสยี ชวี ติ ได  โทรศพั ทมือถอื กบั กอริลลา แบตเตอรร่ีของโทรศัพทมือถือ คอมพิวเตอร และอุปกรณอิเล็กทรอนิกสหลายชนิด ท่ีเราใชกันอยูทุกวันน้ี มีสวนประกอบของแรโคลแทน ซึ่งมีมากในประเทศคองโก ทวีปแอฟริกา ซ่ึงเปน บา นหลงั สุดทายของลิงกอลลิ า ดังน้ัน การทเี่ ราเปล่ยี นโทรศพั ทม ือถอื คอมพิวเตอรบอยเทา ไหร กจ็ ะยิ่งเรง ใหเกิดการบุกรกุ เขาไปตัดไมท ำลายปา ทำเหมืองแรดงั กลาวมากยิง่ ขึ้น

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 159 ใบกิจกรรม คายกล คนอจั ฉริยะรกั ษโ ลก คำชีแ้ จง ใหผ ูเขารบั การอบรมรวมกันกำหนดเสน ทาง ตามภารกจิ คา ยกล คนอัจฉรยิ ะรกั ษโลก ดงั นี้ 1. วางแผนการใชสญั ลกั ษณกำหนดเสน ทาง ตามสัญลกั ษณท่กี ำหนดให  หมายถึง การเดินไปทางซาย  หมายถงึ การเดนิ ไปทางขวา 0 หมายถงึ การเดิน 0 กาว  หมายถงึ การเดินไปขา งหนา 1 หมายถึง การเดนิ 1 กา ว  หมายถึง การเดนิ ไปขางหลงั 2 หมายถึง การเดิน 2 กาว หมายถงึ การเกบ็ (Keep) 3 หมายถงึ การเดนิ 3 กาว หมายถึง การท้ิง (Leave) 4 หมายถงึ การเดิน 4 กา ว 5 หมายถึง การเดนิ 5 กา ว หมายถงึ การปลูกตน ไม (Plant) 2. เขยี นสญั ลกั ษณแสดงเสน ทางการเดินทางท่กี ลมุ ไดวางแผนไว ลงในแบบบนั ทึกคำสงั่ เสน ทางตามภารกจิ ดังน้ี 2.1 ผูเลนเกมตองเดินทางออกจากจดุ เรมิ่ ตน (Start) จนถึงจดุ สนิ้ สุด (Finish) 2.2 ผูเ ลน เกมตองเกบ็ ขยะ จำนวน 5 ช้ิน 2.3 ผูเลน เกมตอ งปลูกตน ไม จำนวน 1 ตน ท่ีจดุ สิ้นสุด (Finish) 3. ใหก ลุม สง ตัวแทนเพ่อื ทำภารกจิ ทีมละ 2 คน เพ่ือทำหนาที่ ดงั น้ี คนท่ี 1 ทำหนาท่เี ปน หุนยนตเดินตามคำสั่งเสนทาง คนท่ี 2 ทำหนาทีเ่ ปน ผอู านคำส่งั เสน ทาง เง่ือนไข/กตกิ า 1. เม่อื ใชค ำส่ัง “ทง้ิ ” ผเู ลนจะตองท้ิงขยะทกุ ชิน้ ท่อี ยูในมอื 2. เมอ่ื สิ้นสดุ การเดินทาง ตอ งใชคำส่งั “หยดุ ” 3. หากผเู ลนเดินออกนอกตารางถือวา จบเกม (game over) ไมส ามารถเลน เกมตอ ได 4. ผูเ ลนทมี ใดปลกู ตน ไมทจี่ ุดส้ินสุด (Finish) ไดสำเร็จ จะไดค ะแนน 10 คะแนน 5. ผูเ ลน ทีมใดใชค ำสั่งเสนทางการเดินทางสนั้ ทสี่ ุด จะไดค ะแนน 10 คะแนน 6. ผูเลน ทมี ใดทเ่ี ก็บขยะจากทะเลหรอื ขยะจากปาจะไดคะแนนชิน้ ละ 10 คะแนน 7. เมือ่ เกมส้นิ สุดตัดสนิ การแขง ขันโดยผูเ ลนทีมใดมคี ะแนนรวมมากที่สุดถือเปน ผูช นะ

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 160 Finish ทะเล ปาไม Start ถังขยะจำลอง ถังขยะยอ ยสลาย ถงั ขยะท่ัวไป ถังขยะรไี ซเคิล ถงั ขยะอันตราย

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 161 ช่ือกลุม . แบบบนั ทึกคำสง่ั เสนทางการเดินทาง “คายกล คนอจั ฉรยิ ะรักษโ ลก”

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 162 ตารางเสน ทางการเดนิ ทางขนาด 5 x 5 ชอง ทะเล

คูม อื ครวู ิทยากร...... 163 บตั รสัญลกั ษณคำสัง่ บัตรขยะทุกประเภท (ขยะท่ัวไป ขยะรีไซเคลิ ขยะยอยสลาย ขยะอนั ตราย และขยะทะเล)

คมู อื ครวู ิทยากร...... 164 กจิ กรรมที่ 18 เรียนรภู าษาไทยกนั เถอะ โดย สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน เนอ้ื หากจิ กรรม เยาวชนไดฝกทองภาษาไทยบูรณาการกับเรียนรูพรรณไม เฉพาะเนื้อหาพรรณพฤกษา ตอน แม ก กา ยานี 11 จากหนังสอื พรรณพฤกษากบั สตั วาภธิ าน ซึ่งเปนหนังสือทร่ี วบรวมเร่ืองพรรณไม พืช และเร่อื งสัตว ผูแตง คือ พระยาศรีสุนทรโวหาร (นอย ตนสกุล อาจารยางกรู ) แตง ไวเมอ่ื ป พ.ศ. 2427 ปวอก โดยรวบรวมช่ือตนไมตาง ๆ และสัตว คิดเปนบทรอยกรองขึ้นจัดเปนหมวดหมู เพื่อใหเด็กฝกอาน และติดตามที่เลา แตงเปนคำประพันธประเภทกาพย คือ กาพยยานี 11 กาพยฉบัง 16 และกาพย สรุ างคนางค 28 แบงตามหมวดหมู มาตรา เริ่มจากแม ก กา จนถึง แม เกย วตั ถุประสงค 1. เพ่อื ใหเ ยาวชนมที ักษะการอา นบทรอยกรองภาษาไทย ประเภท กาพยยานี 11 2. เพือ่ ใหเ ยาวชนรูจักช่ือของพรรณไมผานบทรอ ยกรอง 3. เพอ่ื ชวยรกั ษาหลักฐานในทางพฤกษศาสตรของชาติเนื่องจากพรรณไมบางชนิด ไมเปน ท่ีรจู ักของบุคคลรุนหลงั ระยะเวลาการทำกจิ กรรม 60 นาที ลักษณะการทำกจิ กรรม กิจกรรมเดยี่ วและกิจกรรมกลมุ การเตรยี มการทำกิจกรรม 1. ศึกษารปู แบบและการทอ งคำประพนั ธประเภทกาพยยานี 11 และคำในแม ก กา 2. ศึกษา คนควา พรรณไมที่กลาวถึงในหนังสือพรรณพฤกษากับสัตวาภิธาน เฉพาะ เนื้อหาพรรณพฤกษา ตอน แม ก กา กาพยยานี 11 ผูแตง คือ พระยาศรีสุนทรโวหาร (นอย ตนสกุล อาจารยางกูร)

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 165 สอ่ื การเรียนรู 1. ใบความรูที่ 1 เรอื่ ง กาพยย านี 11 และคำในแม ก กา 2. ใบความรูที่ 2 เรื่อง เรียนรูภาษาไทยกันเถอะ “พรรณพฤกษายานี 11” จากหนังสือ หนังสอื พรรณพฤกษากบั สตั วาภิธาน กระบวนการจัดกจิ กรรม 1. ครวู ิทยากรนำสนทนาถาม - ตอบเก่ียวกับกาพยยานี 11 และคำในแม ก กา 2. ใหนักเรียนชวยกันบอกชื่อพืชที่เปนคำในแม ก กาท่ีเยาวชนรูจักเชน ตนจำป จำปา ย่ีโถ ราตรี ผีเสอ้ื ลำไย ชา กาแฟ ดาหลา ไพล พลู ขา โสน มะคา ดปี ลี มะละกอ เปน ตน 3. นักเรียนแบงกลุมแขงกันหาชื่อพรรณไมในเอกสารเรียนรูภาษาไทยกันเถอะ “พรรณ พฤกษายานี 11” โดยกลมุ ทไ่ี ด 30 ชนดิ กอน เปนผูชนะ 4. ครูวทิ ยากรและนกั เรียนรวมกันสรุปชื่อพรรณไมที่ไดเรียนรูจากบทรอยกรอง วิทยากร อาจจะนำภาพพรรณไมท่ีเยาวชนไมรูจักมาใหด ู (หรือใหสบื คนจากเวบ็ ไซตถา มีอุปกรณและเครือขาย อินเตอรเน็ต) 5. ครูวิทยากรสาธติ การทอ งกาพยย านี 11 พรรณพฤกษา แม ก กา จากเอกสาร จำนวน 1 - 2 บท 6. ใหนักเรียนจับคูฝกทองกาพยยานี 11 พรรณพฤกษา แม ก กา จากเอกสารโดยวิทยากร ชว ยใหค ำแนะนำการอา นคำ 7. ใหนักเรียนแตล ะกลุมออกแบบทาทางการปรบมอื ประกอบจังหวะการทองกาพยยานี 11 พรรณพฤกษา แม ก กา โดยเลือกมา 3 – 4 บทฝกใหคลองแลว นำเสนอตอกลุมใหญใหผูชม ชว ยกันโหวตใหค ะแนนกลมุ ทนี่ า สนใจทีส่ ดุ ดีทสี่ ุด และทอ งไดถกู ตองที่สดุ การประเมนิ ผล ระดบั การเรียนรู 1. สงั เกตการตอบคำถาม 2. ตรวจคำตอบชอื่ พรรณไม 3. ผลโหวตของผูชม รายการประเมนิ นกั เรียนมที ักษะการอานบทรอยกรองภาษาไทย อา นคลอ ง อา นไดแต อานไมไ ด ประเภทกาพยย านี 11 ไมค ลอ ง นักเรยี นรจู กั ชอื่ ของพรรณไมผ า นบทรอ ยกรอง บอกได ไมแนใจ บอกไมไ ด

คมู ือครวู ิทยากร...... 166 ใบความรู ครูวทิ ยากร เรื่อง กาพยยานี 11 กาพยยานี ไดช่ือวา ยานี 11 เพราะ จำนวนพยางคใน 2 วรรค หรือ 1 บรรทัด รวมได 11 พยางค 1 บท มี 4 วรรค วรรคหนา 5 พยางค วรรคหลัง 6 พยางค สัมผัสระหวางวรรคใน 1 บท มีสัมผัส 2 คู ตวั อยางมาตราแม ก กาแตงเปน กาพยย านี11 ๏ จำปาและจำปมะลลุ แี ลยีโ่ ถ เพกาพะอาโพเหลาโสนตะโกนา ๏ ชาลีสาลีค่ ละจำปาดะดสู าขา มะกล่ำสำมะงาพระยายาสาระภี มาตราแมกกแตงเปนกาพยย านี 11 แตมีมาตราแม ก กา, แม กง, แม กน ปนอยูดว ย ๏ ไมส ักอีกไมโศกไมอโุ ลกสงู สลอน นางกวักเหมอื นกวกั กรนางบงั อรกวักเรยี กใคร ๏ เรียกชู เรียกพแี่ ฝงอยูน่ีอยูไหน กวักเรียกลองใจใหชะงกั พะวกั วน

คูมือครวู ิทยากร...... 167 ใบความรู ครูวทิ ยากร เรื่อง เรียนรูภาษาไทยกนั เถอะ เรยี นรภู าษาไทยกันเถอะ “พรรณพฤกษายานี 11” จากหนงั สือพรรณพฤกษากับสตั วาภิธาน พรรณพฤกษากบั สัตวาภิธาน หนงั สือพรรณพฤกษากับสตั วาภิธาน เปน หนังสอื ที่รวบรวมเรอ่ื งพรรณไม พืช และเรอ่ื งสตั ว ผูแตง คอื พระยาศรสี นุ ทรโวหาร (นอย ตน สกลุ อาจารยางกรู ) แตงไวเ ม่ือป พ.ศ.2427 ปวอก การเรยี บเรียง เร่ิมตนดวยคำนำ ในคำนำจะบอกถึงผูแตง ตนฉบับ แตงไวเม่ือใด จุดมุงหมายในการแตง และชีวประวัติ (ยอ) ของพระเจาบรมวงศเธอพระองคเจาประภัสสร แลวเริ่มเน้ือหาดวยเร่ืองพรรณ พฤกษา และปดทายดวยเร่ืองสัตวาภิธานโดยรวบรวมช่ือตนไมตาง ๆ คิดเปนกลอนขึ้นจัดเปน หมวดหมเู พ่อื ใหเ ดก็ ฝกอา นและตดิ ตามทีเ่ ลา แจกไว ต้งั แตแ ม ก กา ไปจนแมเกย จุดมงุ หมาย ผแู ตง ทรงแตงไวเพือ่ ใหเ ด็กทราบคำศัพท ไม พชื และสัตว เพราะเคยเปน เครื่องเลน ของเด็ก ในการประกวดวาใครจะจำไดมากกวา เม่ือพระยาศรีสุนทรโวหารยังเด็กเคยไดเลนประกวดศัพทนก ศัพทไม เม่ือโตข้ึนไปอยูตางประเทศก็เคยเลนประกวดแขงชื่อ บานเมือง ทะเล แมน้ำ ลำธาร ภมู ิลำเนา ปา ภเู ขา ในตำราภูมิศาสตร ซึ่งเปน วิธเี ลนเชนเดยี วกัน รปู แบบการแตง ในเนอ้ื หาพรรณนาพฤกษาแตงเปนคำประพนั ธป ระเภทกาพย คือ กาพยยานี 11 กาพยฉบัง 16 และกาพยสุรางคนางค 28 แบงตามหมวดหมู มาตรา เรมิ่ จากแม ก กา จนถงึ แม เกย

คูมือครวู ิทยากร...... 168 เรียนรูภ าษาไทยกันเถอะ พรรณพฤกษา กับ สัตวาภธิ าน กาพยยานี 11 พระยาศรีสนุ ทรโวหาร (นอย อาจารยางกูร) แตง เมอ่ื พ.ศ. 2471 ดรู ากมุ าระ ขาเจา จะเลาไขคำ กอกาวา ลำนำ พอใหจำคำ กอ กา ไทยใชตอ ๆ มา แตกอกามีอะโข จะรำ่ แตห มูไม มชี ื่อใชในภาษา เพกาพะวาโพ เหลา โสนตะโกนา มะกลำ่ สำมะงา พระยายาสาระภี จำปาแลจำป มะลลุ แี ลยี่โถ หวาเปลาเถาดีปลี เถาเทพมี ะละกอ ระกำสำมะลอ ไมตะครอปอกะเจา ชาลีสาล่ีคละ จำปาดะดูสาขา กะพอกอกะเพรา กอ สาเลาเถาพลูแก ตอไสไกรแคแกร สะระแหนยีโ่ นไพร แกแลแคมะคะ กอสละคละดีหมี กระพอ สมอไทย กระทือไพลลำไยยอ มะไฟไมมะฝอ ตะกตู อ ตะโกนา ไขเนากะเบาปรู ไมย ่ีรูไมสมอ สบหู ูปลางา โหระภาหญา ใตใบ ใครฝาระอาใจ ท่ีหมใู หญ ประดลู ำภูไผ หมไู มไลแลเสลา เหลาคุคะและปะหล่ำ กอไผไสวลำ โพทะเลกระทือผี ขาวาชาษี ชะบามะคา ขา สะเดาปา คลาแสม มีอยูใกลท ธี่ ารา ระยะหมมู ะกา ขกี้ าคละตำแยอยู สมอชอื่ ดีงู นำ้ เตา เถามะระ ดาระดะดูไสว ใบเยาว ๆ ไมโตใหญ ชอ ๆ เขาพอใจ กอใหญ ๆ ใบขจี ไรนาเขาสาลี กระเชา สีดาชา โยธะกาแลมะกอ หมูส ะตอตะไครนำ้ กระแตไตไมล ำ เนรภูสีตรชี วา สาเลาเหลา บุหงา มหาสดมั ปะคำไก สตอื ใหญไซรสาขา เอาแตล อตอวจี หนู ๆ ดคู ดี หญา คาดาดปู ระ เขา เคลา คละพะหญาไซร คอื ไมค ำ ไมอ อกอขลคู ละ กอไพลดำทำยาดี สะแกแลสาเก ทำเลมีทภ่ี ูผา สมอทะเลใหญ มลิลาแลสาคู ปา เลาเปราระดะ กอชาพลดู ไู สว มะกล่ำตาหนเู ถา เอามาใสก ระเชา ดี ทท่ี อ กอตะไคร ไมส มีแสมดำ มโนราเขา คา กอ มีประจำที่สาขา สะบาใบรี ๆ เถาละดาดรุณี ทุมานานาหนอ ทขี อขำจำใสใจฯ

คมู อื ครวู ิทยากร...... 169 กจิ กรรมท่ี 19 ขวญั ใจคาย โดย สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน เนอื้ หากจิ กรรม การสรางแรงจูงใจ เสริมแรงและสงเสริมวินัยเชิงบวกเปนกลยุทธท่ีชวยฝกเยาวชนใหมี พฤติกรรมและคุณลักษณะที่พึงประสงค ในการเขาคายเยาวชนรักษพงไพร จึงกำหนดการคัดเลือก ขวัญใจคาย และใหรางวัล ผูท่ีปฏิบัติตามกติกาของคาย และผูที่ทองภาษาไทยไดถูกตอง โดยกระบวนการ มสี ว นรว มของเยาวชนและหนวยงานภาคีเครอื ขา ย วัตถุประสงค 1. เพ่ือคัดเลือกเยาวชนท่ีมีพฤติกรรมและคุณลักษณะท่ีพึงประสงค โดยกระบวนการ มีสวนรว มของเยาวชน และหนว ยงานภาคเี ครอื ขาย 2. เพ่ือสรางแรงจูงใจ เสริมแรงและสงเสรมิ วนิ ัยเชงิ บวกใหแกเ ยาวชนในการรวมกิจกรรม คายเยาวชน....รกั ษพงไพร ระยะเวลาการคดั เลือก ตลอดระยะเวลาเขาคาย โดยช้ีแจงในชวงกิจกรรมพัฒนาความคุนเคยในวันแรก และสรุปผล ในวันสดุ ทายของการเขา คา ย เกณฑการคดั เลอื ก 1. ขวญั ใจคา ย (Boy & Girl Star of the Camp) 1) มีภาวะผูน ำและผตู ามท่ีดี 2) กลา พดู กลาแสดงออก 3) มนี ้ำใจ เอื้อเฟอ เผื่อแผ อยรู ว มกบั ผอู ืน่ อยางมีความสขุ 4) มคี วามรบั ผิดชอบตอ ตนเองและตอ หนา ที่ทไ่ี ดรับมอบหมาย 5) มที กั ษะในการคิดและแกป ญ หา 6) มพี ฤตกิ รรมทีด่ ใี นการอนุรักษธ รรมชาติ 2. ผปู ฏบิ ตั ติ ามกตกิ าของคา ย เปนเยาวชนที่ปฏิบัติตามกตกิ าของคา ยไดดที ่ีสดุ ครบถวนทสี่ ดุ

คูมอื ครวู ิทยากร...... 170 3. ผูทท่ี อ งภาษาไทยไดถ ูกตอ ง เปนเยาวชนท่ีทองบทรอยกรอง กาพยานี 11 จากเอกสาร เรียนรูภาษาไทยกันเถอะ ท่คี ัดลอกมาจากหนังสอื พรรณพฤกษากับสัตวาภิธาน ไดอ ยา งถกู ตอ ง ไพเราะ และครบถวนท่ีสุด ประเภทของรางวัล 1. ขวัญใจคายฝายชาย จำนวน 1 คน 2. ขวญั ใจคา ยฝายหญิง จำนวน 1 คน 3. ผปู ฏิบตั ิตามกติกาของคาย ตามความเหมาะสมของแตล ะคาย 4. ผทู ่ีทอ งภาษาไทยไดถ ูกตอง ตามความเหมาะสมของแตล ะคาย แนวทางการคดั เลอื ก 1. ชี้แจงประเภทของรางวัล และเกณฑการคัดเลือกช้ีแจงในชวงกิจกรรมพัฒนาความคุนเคย ในวนั แรก 2. ใชระบบการมีสวนรวมของเยาวชน ครูพ่ีเลี้ยงและวิทยากรในการคัดเลือก โดยสังเกต ประเมินคัดเลอื กพฤติกรรมและความสามารถของเยาวชนตลอดระยะเวลาการเขา คาย

คมู ือครวู ิทยากร...... 171 สว นท่ี 3 ความสอดคลองของกจิ กรรมบรู ณาการสาระการเรยี นรู หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 การวเิ คราะหส าระการเรียนรู มาตรฐาน ตวั ช้ีวัด สกู ารบรู ณาการ การเช่ือมโยงคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพ รตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ าร”ี สูหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551 การจดั คายเยาวชน...รักษพ งไพร เฉลิมพระเกยี รติ 60 พรรษาฯ คาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” เปนการจัดกจิ กรรมการเรียนรูในแหลงเรยี นรูทีเ่ ปนจุดศึกษาธรรมชาติทก่ี ำหนดขึ้น เพ่ือใชจัดประสบการณเรียนรูใหผูเรียนไดเขาไปศึกษาเรียนรู ไดแก อุทยานแหงชาติ สวนพฤกษศาสตร ศูนยศึกษาธรรมชาติ และสวนสาธารณะ เปนตน ดังน้ัน เพ่ือใหการเรียนรูนั้น มีความหมายกับการ ดำเนินชีวิตของเยาวชน และสอดคลองกับการจัดการศึกษาข้ันพื้นฐาน การเรียนรูจากแหลงเรียนรู ควรมีความสอดคลองกับหลักสูตรสถานศึกษา ทั้งนี้การเรียนรูในแหลงเรียนรูทรพั ยากรธรรมชาติ และ สิ่งแวดลอมในทองถ่ิน มีความสำคัญและจำเปนของคนในชุมชนทองถ่ินน้ัน ๆ ในดานการใชประโยชน จากทรัพยากรธรรมชาติในทองถิ่น และการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมเพื่อความย่ังยืน กิจกรรมท่ีจัดทำขึ้นตองมีความสอดคลองกับการจัดการเรียนรูในชั้นเรียน และสัมพันธกับแหลงเรียนรู ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มในทอ งถิน่ ดวย การจัดคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” เปนรูปแบบของคายสิ่งแวดลอมศึกษา เปนการสรางบทเรียนเสริมการเรียนรู โดยใชท รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม มาเปน สื่อในการเรียนรูผานกระบวนการทางสิ่งแวดลอม ศึกษา โดยยึดผูเรยี นเปนสำคัญเพื่อสงเสริมใหผูเรียนเกิดความตระหนัก ความรู เจตคติ ทักษะการมี สว นรวม และการประเมินผลกระทบจากปญ หาส่งิ แวดลอมได การสรา งกระบวนการเรียนรโู ดยใชค าย สิ่งแวดลอมศึกษา มีรูปแบบการเรียนรูเปนหองเรียนธรรมชาติท่ีสอดคลองกับการดำเนินชีวิตท่ีมี ความสัมพันธกับทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม (มาเรยี ม ซอหมัด. 2555)

คมู อื ครวู ิทยากร...... 172 การจัดกิจกรรมการเรยี นรกู ับ “คายเยาวชน...รักษพ งไพร เฉลิมพระเกยี รติ 60 พรรษาฯ” ในหลกั สตู ร แกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 ระดบั ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี 4 – 6 หลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศักราช 2551 กำหนดจุดหมาย เพือ่ ใหเกดิ กับ ผเู รียนเมื่อจบการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน ซ่ึงไดร ะบุไวในจุดหมายอยางชัดเจนท่ีตอ งการใหผเู รยี นมจี ิตสำนึก ในการอนุรักษและพัฒนาสิ่งแวดลอม (กระทรวงศกึ ษาธิการ. 2553) เพ่ือใหบรรลุเปาหมายหลักสูตร แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน ไดระบุมาตรฐานและตัวช้ีวัดในแตละระดับชั้นใหมีการจดั การเรียนรู เพื่อการอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มไว ในกลุม สาระการเรียนรูวิทยาศาสตร กลุมสาระ การเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม และกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ ซึ่งกลุมสาระ การเรียนรูเหลานี้มีความสัมพันธเช่ือมโยงกันเพราะการดำรงอยูของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม มคี วามสัมพันธกบั การใชทรัพยากรธรรมชาตแิ ละการอนรุ กั ษเพ่ือใหเกดิ ความย่ังยนื ตลอดไป สำหรับสาระการเรียนรูท่ีสรางองคความรู ทักษะกระบวนการ และการเสริมสรางคุณลักษณะ อันพึงประสงคดานส่ิงแวดลอม ไดกำหนดสาระเน้ือหาที่เก่ียวของกบั การอนุรักษและพัฒนาส่ิงแวดลอมไว โดยระบุมาตรฐาน และตัวชี้วัดที่ตอ งจัดใหผเู รียนไดเ รยี นรูและมีการวัดประเมินผล ดังนั้น การเรียนรู ตองมีการผสมผสานสาระความรูตาง ๆ เพื่อใหเห็นความเช่ือมโยงของทรัพยากรธรรมชาติและ ส่งิ แวดลอมกับการดำเนินชีวิตของคนในทองถนิ่ รวมทั้งปลูกฝง คุณธรรม คานิยมที่ดีงาม คุณลกั ษณะ อันพึงประสงคใ นการอนรุ ักษแ ละพัฒนาทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ ม เพ่ือใหผ ูเรียนมีคุณภาพ ตามที่หลักสูตรแกนกลางระบุไวในระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี 4 – 6 กำหนดคณุ ภาพผูเรียนดานสง่ิ แวดลอ ม ไวด ังนี้ ดานความรู (Cognitive Domain) ผูเรียนมีความเขาใจโครงสรางและการทำงานของระบบ ตา ง ๆ ของส่งิ มีชีวิต และความสัมพันธข องสงิ่ มีชวี ติ ที่หลากหลายในส่ิงแวดลอมทีแ่ ตกตางกัน และรูผ ล จากการกระทำของมนุษยทีม่ ผี ลตอส่งิ แวดลอ ม ดานทักษะการปฏิบัติ (Psychomotor Domain) ผูเรียนสามารถนำหลัก “ปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง” ไปใชในการดำเนินชีวิต และใชทักษะตาง ๆ ในการเลือกตัดสินใจในการจัดการ ทรพั ยากรธรรมชาติไดอ ยา งคมุ คา และประหยัด ดานเจตคติ (Affective Domain) ผูเรียนเห็นประโยชนของการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม และแสดงความซาบซ้ึงหวงใย แสดงพฤติกรรมเก่ียวกับการใช การดูแลรักษา ทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ มอยา งรคู ุณคา

คูมือครวู ทิ ยากร...... 173 มาตรฐานและตัวช้ีวัดในหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ในระดับช้ัน ประถมศกึ ษาปท่ี 4 – 6 กลุม สาระการเรียนรวู ิทยาศาสตรและเทคโนโลยี กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับการอนุรักษและพัฒนา ส่ิงแวดลอ มมีสาระเน้ือหาท่ีมุงใหผ เู รียนไดเรยี นรคู วามสมั พนั ธของโครงสราง และหนาท่ีของระบบตาง ๆ ของสิ่งมีชีวิตที่ทำงานสัมพันธกัน ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตตาง ๆ ในระบบนิเวศ ความหลากหลาย ทางชวี ภาพ การกระทำของมนษุ ยท่ีมีผลตอส่ิงแวดลอม การใชท รพั ยากรธรรมชาติในระดับทอ งถ่ิน ในการเรียนการสอนวิทยาศาสตรมุงเนนใหผูเรียนไดคนพบความรูดวยตนเองมากที่สุด เพื่อใหไดท ้ังกระบวนการและความรู จากวิธกี ารสังเกต การสำรวจตรวจสอบ การทดลอง แลวนำผล ที่ไดมาจัดระบบเปนหลักการ แนวคิด และองคความรูการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตรจึงมีเปาหมาย ท่ีสำคญั ดงั น้ี 1. เพ่อื ใหเ ขา ใจหลักการ ทฤษฎี และกฎที่เปนพืน้ ฐานในวชิ าวทิ ยาศาสตร 2. เพอื่ ใหเขาใจขอบเขตของธรรมชาติของวิชาวิทยาศาสตรแ ละขอ จำกดั ในการศึกษาวิชา วิทยาศาสตร 3. เพอ่ื ใหม ีทกั ษะทีส่ ำคญั ในการศึกษาคนควา และคิดคนทางเทคโนโลยี 4. เพ่ือใหตระหนักถึงความสัมพันธระหวางวิชาวิทยาศาสตร เทคโนโลยี มวลมนุษย และ สภาพแวดลอมในเชิงทมี่ ีอทิ ธิพลและผลกระทบซงึ่ กันและกัน 5. เพื่อนำความรู ความเขาใจ ในวิชาวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีไปใชใหเกิดประโยชน ตอสงั คมและการดำรงชีวิต 6. เพ่ือพัฒนากระบวนการคิดและจินตนาการ ความสามารถในการแกปญหา และการ จดั การ ทกั ษะในการสือ่ สาร และความสามารถในการตัดสนิ ใจ 7. เพื่อใหเปนผูท่ีมีจิตวิทยาศาสตร มีคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมในการใชวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีอยางสรา งสรรค กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มุงหวังใหผูเรียนไดเรียนรูวิทยาศาสตร ที่เนนการเช่ือมโยงความรูกับกระบวนการ มีทักษะสำคัญในการคนควาและสรางองคความรู โดยใช กระบวนการในการสืบเสาะหาความรู และแกปญหาที่หลากหลาย ใหผูเรียนมีสวนรวมในการเรียนรู ทุกขั้นตอน มีการทำกิจกรรมดวยการลงมือปฏิบัติจริงอยางหลากหลาย เหมาะสมกับระดับช้ัน โดยกำหนดสาระสำคัญ ดังนี้ • วิทยาศาสตรชีวภาพ เรยี นรเู ก่ียวกับชวี ิตในสิ่งแวดลอม องคประกอบของสิง่ มชี ีวิต การดำรงชีวิตของมนุษยและสัตว การดำรงชวี ิตของพชื พันธุกรรม ความหลากหลายทางชีวภาพและ วิวัฒนาการของสิง่ มชี วี ติ

คูมือครวู ิทยากร...... 174 • วทิ ยาศาสตรกายภาพ เรียนรเู กี่ยวกับธรรมชาติของสาร การเปล่ียนแปลงของสาร การเคลอื่ นที่ พลงั งาน และคลื่น • วิทยาศาสตรโลก และอวกาศ เรียนรูเกี่ยวกับองคประกอบของเอกภพ ปฏิสัมพันธ ภายในระบบสุริยะ เทคโนโลยีอวกาศ ระบบโลก การเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยา กระบวนการ เปล่ยี นแปลงลมฟาอากาศ และผลตอ สง่ิ มีชวี ติ และสิง่ แวดลอ ม • การออกแบบและเทคโนโลยี เรียนรูเก่ียวกับเทคโนโลยีเพ่ือการดำรงชีวิตในสังคม ทม่ี ีการเปลย่ี นแปลงอยา งรวดเรว็ ใชความรแู ละทักษะทางดา นวิทยาศาสตร คณิตศาสตรและศาสตร อน่ื ๆ เพื่อแกป ญหาหรือพฒั นางานอยา งมคี วามคิดสรางสรรคดวยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม เลอื กใชเทคโนโลยอี ยางเหมาะสมโดยคำนงึ ถงึ ผลกระทบตอชีวติ สังคม และสิ่งแวดลอ ม • วิทยาการคำนวณ เรียนรูเก่ียวกับการคิดเชิงคำนวณ การคิดวิเคราะห แกปญหา เปนขั้นตอนและเปนระบบ ประยุกตใชความรูดานวิทยาการคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ และการส่อื สาร ในการแกป ญหาทพ่ี บในชวี ิตจริงไดอ ยา งมีประสทิ ธภิ าพ ระดบั ชัน้ ประถมศึกษาปท ่ี 4 สาระที่ 1 วทิ ยาศาสตรชีวภาพ มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจความหลากหลายของระบบนิเวศ ความสัมพันธร ะหวางส่ิงไมมีชีวิต กับสิ่งมีชีวิตและความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับส่ิงมีชีวิตตาง ๆ ในระบบนิเวศ การถายทอดพลังงาน การเปลี่ยนแปลงแทนที่ในระบบนิเวศ ความหมายของประชากรปญหาและผลกระทบท่ีมีตอทรัพยากร ธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม แนวทางในการอนุรกั ษทรัพยากรธรรมชาติ และการแกไขปญหาสิ่งแวดลอม รวมทัง้ นำความรไู ปใชป ระโยชน มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจสมบัติของสงิ่ มีชวี ิต หนว ยพ้นื ฐานของส่ิงมชี ีวติ การลำเลียงสาร ผานเซลลความสัมพันธของโครงสราง และหนาท่ีของระบบตาง ๆ ของสัตวและมนุษยท่ีทำงาน สัมพันธกัน ความสัมพันธของโครงสราง และหนาท่ีของอวัยวะตาง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธกัน รวมท้งั นำความรไู ปใชป ระโยชน

คูม ือครวู ทิ ยากร...... 175 ตัวชี้วัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ว 1.2 ป 4/1 บรรยายหนา ท่ีของราก - สว นตาง ๆ ของพชื ดอก ทำหนา ท่ีแตกตางกัน ลำตน ใบ และดอกของพืชดอก โดยใช - ราก ทำหนาท่ีดูดนำ้ และแรธาตขุ น้ึ ไปยงั ลำตน ขอมลู ท่ีรวบรวมได - ลำตน ทำหนา ท่ลี ำเลียงน้ำตอ ไปยังสวนตาง ๆ ของพชื - ใบ ทำหนาทีส่ รา งอาหาร อาหารทพ่ี ชื สรา งขนึ้ คือ นำ้ ตาล ซงึ่ จะเปลี่ยนเปนแปง - ดอกทำหนาที่สืบพันธุ ประกอบดว ยสวนประกอบตา ง ๆ ไดแ ก กลีบเลยี้ ง กลบี ดอก เกสรเพศผู และเกสรเพศเมยี ซง่ึ สวนประกอบแตละสวนของดอก ทำหนาทแ่ี ตกตางกนั มาตรฐาน ว 1.3 เขาใจกระบวนการและความสำคัญของการถายทอดลักษณะทาง พันธุกรรม สารพันธุกรรมการเปล่ียนแปลงทางพันธุกรรมที่มีผลตอส่ิงมีชีวิตความหลากหลายทาง ชวี ภาพและวิวัฒนาการของส่งิ มชี ีวิต รวมทง้ั นำความรไู ปใชป ระโยชน ตวั ชว้ี ัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง ว 1.3 ป 4/1 จำแนกสง่ิ มีชวี ติ โดยใช - ส่ิงมีชวี ิตมีหลายชนดิ สามารถจดั กลุม ได โดยใช ความเหมอื นและความแตกตา งของ ความเหมือนและความแตกตา งของลกั ษณะตาง ๆ เชน ลกั ษณะของสิง่ มชี ีวติ ออกเปนกลมุ พืช กลุม พชื สรา งอาหารเองได และเคล่ือนทีด่ วยตนเองไมไ ด กลุม สตั ว และกลมุ ทไี่ มใ ชพืชและสัตว กลมุ สตั วกินส่ิงมีชวี ติ อ่นื เปนอาหารและเคลอ่ื นทไ่ี ด กลมุ ทีไ่ มใ ชพ ชื และสตั ว เชน เห็ด รา จุลินทรยี  ว 1.3 ป 4/2 จำแนกพืชออกเปน - การจำแนกพืช สามารถใชก ารมีดอกเปนเกณฑในการ พชื ดอกและพืชไมมีดอก โดยใชก าร จำแนกไดเ ปน พชื ดอกและพืชไมม ีดอก มีดอกเปนเกณฑ โดยใชข อ มูล ทรี่ วบรวมได - การจำแนกสัตว สามารถใชการมีกระดูกสันหลังเปน ว 1.3 ป 4/3 จำแนกสัตวอ อกเปน เกณฑใ นการจำแนกไดเปนสตั วม กี ระดกู สนั หลงั และ สตั วมีกระดกู สันหลัง และสตั วไ มมี สัตวไมมีกระดกู สันหลงั กระดูกสนั หลัง โดยใชการมกี ระดูก - สตั วม กี ระดกู สันหลังมหี ลายกลมุ ไดแก กลมุ ปลา สนั หลังเปน เกณฑ โดยใชข อ มูล กลมุ สตั วส ะเทินน้ำสะเทนิ บก กลุม สัตวเ ล้อื ยคลาน ทรี่ วบรวมได กลุมนก และกลมุ สตั วเลี้ยงลูกดวยน้ำนม ซงึ่ แตล ะกลมุ ว 1.3 ป 4/4 บรรยายลักษณะเฉพาะ จะมลี กั ษณะเฉพาะท่สี งั เกตได ท่ีสังเกตไดของสัตวมกี ระดูกสันหลงั

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 176 ตวั ช้วี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง ในกลุมปลา กลุมสัตวสะเทินน้ำสะเทินบก กลมุ สัตวเ ลื้อยคลาน กลมุ นก และ กลมุ สัตวเลีย้ งลูกดว ยน้ำนม และ ยกตัวอยา งสิ่งมีชวี ติ ในแตละกลุม ว 2.1 ป 4/4 ใชเคร่อื งมอื เพื่อวดั มวล และปริมาตรของสสาร ทงั้ 3 สถานะ ระดบั ชนั้ ประถมศึกษาปท่ี 5 ตัวช้ีวัดสาระการเรยี นรูแ กนกลางและสาระการเรียนรูทองถน่ิ สาระท่ี 1 วิทยาศาสตรชวี ภาพ มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจความหลากหลายของระบบนิเวศ ความสัมพันธระหวางสิ่งไมมีชีวิต กับสิ่งมีชีวิต และความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตตาง ๆ ในระบบนิเวศ การถายทอดพลังงาน การเปล่ียนแปลงแทนท่ีในระบบนิเวศ ความหมายของประชากร ปญหาและผลกระทบที่มีตอทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม แนวทางในการอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาติและการแกไ ขปญ หาสิง่ แวดลอม รวมทั้งนำความรูไปใชป ระโยชน ตัวชว้ี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ว 1.1 ป 5/1 บรรยายโครงสรางและ ส่งิ มชี วี ิตทงั้ พชื และสัตวม โี ครงสราง และลักษณะท่ี ลกั ษณะของส่ิงมชี วี ิตทเี่ หมาะสม เหมาะสมในแตละแหลง ทอี่ ยู ซึ่งเปน ผลมาจากการปรบั ตวั กับการดำรงชีวติ ซึ่งเปน ผลมาจากการ ของสง่ิ มชี วี ิต เพ่ือใหด ำรงชวี ิตและอยูรอดไดในแตละ ปรบั ตวั ของสิ่งมชี วี ติ ในแตล ะแหลง แหลง ท่อี ยู เชน ผกั ตบชวา มีชองอากาศในกานใบ ทีอ่ ยู ชวยใหลอยนำ้ ได ตนโกงกางทข่ี นึ้ อยใู นปา ชายเลนมรี าก คำ้ จุน ทำใหลำตน ไมลม ปลามีครีบชว ยในการเคล่ือนทใ่ี นนำ้ ว 1.1 ป 5/2 อธิบายความสมั พนั ธ - ในแหลงทีอ่ ยูหน่งึ ๆ สิง่ มีชวี ติ จะมีความสมั พันธ ระหวา งส่งิ มีชีวติ กบั ส่ิงมีชวี ติ และ ซึ่งกันและกนั และสัมพนั ธกับส่ิงไมมชี ีวิต เพอื่ ประโยชน ความสมั พันธร ะหวางส่ิงมชี วี ติ กบั ตอ การดำรงชวี ติ เชน ความสมั พนั ธกันดานการกินกัน ส่งิ ไมมีชีวติ เปนอาหาร เปนแหลงท่ีอยอู าศยั หลบภัยและเลี้ยงดู ว 1.1 ป 5/3 เขียนโซอ าหารและระบุ ลูกออ น ใชอากาศในการหายใจ บทบาทหนาทขี่ องส่ิงมชี ีวติ ทเี่ ปน ผูผลิต - สิ่งมีชวี ิตมีการกนิ กนั เปน อาหาร โดยกนิ ตอกนั และผบู รโิ ภคในโซอาหาร เปนทอด ๆ

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 177 ตวั ชี้วัด สาระการเรียนรแู กนกลาง ว 1.1 ป 5/4 ตระหนักในคุณคาของ ในรปู แบบของโซอาหาร ทำใหสามารถระบบุ ทบาทหนาที่ สิง่ แวดลอ มท่มี ตี อ การดำรงชวี ิต ของสงิ่ มีชวี ติ เปนผูผ ลติ และผบู รโิ ภค ของสงิ่ มีชีวิต โดยมสี วนรวมในการดูแล รักษาส่งิ แวดลอ ม มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจกระบวนการและความสำคัญของการถายทอดลักษณะทาง พันธุกรรม สารพันธุกรรม การเปล่ียนแปลงทางพันธุกรรมท่ีมีผลตอสิ่งมีชีวิต ความหลากหลายทาง ชีวภาพ และวิวฒั นาการของสง่ิ มีชวี ติ รวมท้งั นำความรไู ปใชประโยชน ตวั ชีว้ ัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง ว 1.2 ป 5/1 อธิบายลกั ษณะ - สิ่งมชี ีวิตทัง้ พชื สัตว และมนษุ ย เมอื่ โตเต็มท่ีจะมีการ ทางพันธกุ รรมทม่ี กี ารถา ยทอดจาก สืบพนั ธุ เพือ่ เพมิ่ จำนวนและดำรงพนั ธุ โดยลูกทีเ่ กิดมา พอ – แมส ลู ูกของพชื สัตว และมนุษย จะไดร ับการถายทอดลกั ษณะทางพันธุกรรมจากพอ - แมท ำใหมลี กั ษณะทางพันธุกรรมทีเ่ ฉพาะแตกตา งจาก ว 1.2 ป 5/2 แสดงความอยากรู สิ่งมีชวี ิตชนิดอน่ื อยากเหน็ โดยการถามคำถามเกย่ี วกบั - พชื มกี ารถายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรม เชน ลักษณะ ลกั ษณะทค่ี ลายคลึงกนั ของตนเอง ของใบ สดี อก กับพอแม - สัตวมีการถายทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เชน สขี น ลักษณะของขน ลกั ษณะของหู - มนุษยม ีการถา ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรม เชน เชิงผมทห่ี นาผาก ลกั ยิม้ ลกั ษณะหนงั ตำ การหอ ลิ้น ลักษณะของติ่งหู มาตรฐานและตัวช้ีวัดในหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ในระดับชั้น ประถมศึกษาปท่ี 4 – 6 กลุมสาระการเรยี นรูสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม คายเยาวชนรักษพงไพรมีความสอดคลองกับสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และ วฒั นธรรมกบั กิจกรรมทีส่ งเสรมิ คุณลักษณะของเยาวชนรักษพ งไพรในการสงเสริมดานวินยั คุณธรรม จติ สำนึกดานการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และเศรษฐกิจพอเพยี งใชในการดำเนิน ชีวิตประจำวัน ตามสาระที่ 1ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม สาระท่ี 2 หนาท่ีพลเมือง วัฒนธรรม สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร และสาระท่ี 5 ภูมิศาสตร ดงั นี้

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 178 สาระท่ี 1 ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู และเขาใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือและศาสนาอ่ืน มีศรัทธาที่ถูกตอง ยึดม่ัน และปฏิบัติตามหลักธรรมเพ่ืออยู รว มกนั อยางสันติสุข ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรู ระดบั ชนั้ ประถมศึกษาที่ 4 5. ช่ืนชมการทำความดขี องตนเอง ตวั อยา งการกระทำความดขี องตนเองและบุคคล ในครอบครวั ในโรงเรยี น และในชุมชน บุคคลในครอบครวั โรงเรียนและ ชุมชนตามหลักศาสนา พรอ มทงั้ - หลักธรรมเพอ่ื การอยรู วมกนั อยางสมานฉนั ท บอกแนวปฏิบัตใิ นการดำเนนิ ชวี ิต - เบญจศีล – เบญจธรรม, ทุจริต 3, สจุ ริต 3 - พรหมวิหาร 4, มงคล 38 7. ปฏบิ ตั ติ นตามหลกั ธรรมของศาสนา - เคารพ, ถอ มตน ท่ตี นนับถอื เพอื่ การอยูรวมกัน - ทำความดใี หพรอมไวก อ น พุทธศาสนสุภาษติ : เปนชาตไิ ดอยางสมานฉันท ความพรอมเพรียงของหมใู หเกิดสุข เมตตาธรรมค้ำจนุ โลก - กตัญูกตเวทีตอประเทศชาติ สาระที่ 2 หนาท่ีพลเมอื ง วฒั นธรรม และการดำเนินชวี ติ ในสังคม มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏิบัติตนตามหนาทข่ี องการเปน พลเมืองดีมีคา นิยมท่ีดงี าม และธำรงรกั ษาประเพณี และวัฒนธรรมไทย ดำรงชีวติ อยรู ว มกันในสงั คมไทย และสงั คมโลก อยา งสันตสิ ุข ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรู ระดับชน้ั ประถมศึกษาท่ี 4 • การเขา รวมกิจกรรมประชาธปิ ไตยของชมุ ชน เชน 1. ปฏิบัติตนเปน พลเมืองดีตามวถิ ี การรณรงคการเลือกตง้ั ประชาธปิ ไตยในฐานะสมาชิกท่ดี ี • แนวทางการปฏิบตั ิตนเปนสมาชกิ ที่ดขี องชมุ ชน ของชุมชน เชน อนุรกั ษสิ่งแวดลอ ม สาธารณสมบัติ โบราณวัตถุ และโบราณสถาน การพัฒนาชุมชน

คูมือครวู ทิ ยากร...... 179 ตวั ช้ีวัด สาระการเรยี นรู 2. ปฏิบัติตนในการเปนผนู ำและผูตามที่ดี • การเปนผนู ำและผตู ามทด่ี ี - บทบาทและความรบั ผิดชอบของผูน ำ - บทบาทและความรบั ผิดชอบของผตู ามหรอื สมาชิก - การทำงานกลุม ใหม ปี ระสิทธิผลและ ประสิทธภิ าพ และประโยชนข องการทำงาน เปน กลุม สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร มาตรฐาน ส 3.1 เขาใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในการผลิตและการบริโภค การใชทรัพยากรที่มีอยูจำกัดไดอยางมีประสิทธิภาพและคุมคา รวมท้ังเขาใจหลักการของเศรษฐกิจ พอเพยี ง เพือ่ การดำรงชีวิตอยา งมีดุลยภาพ ตวั ช้ีวัด สาระการเรียนรู 1. ระบุปจจยั ท่ีมีผลตอการเลอื กซ้อื • สินคา และบริการทมี่ อี ยหู ลากหลายในตลาดทีม่ ีความ สินคา และบริการ แตกตางดา นราคาและคุณภาพ 2. บอกสิทธิพืน้ ฐานและรกั ษา • ปจ จยั ทม่ี ีผลตอ การเลอื กซือ้ สินคาและบรกิ ารท่มี ี ผลประโยชนข องตนเองในฐานะ มากมาย ซ่งึ ขน้ึ อยูก ับผูซ ื้อ ผูข าย และตัวสินคา เชน ผูบริโภค ความพึงพอใจของผูซอ้ื ราคาสินคา การโฆษณา คณุ ภาพของสนิ คา 3. อธิบายหลักการของเศรษฐกจิ พอเพยี งและนำไปใชใน • สิทธพิ ื้นฐานของผบู ริโภค ชวี ิตประจำวนั ของตนเอง • สินคาและบริการท่มี ีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ • หลักการและวิธีการเลือกบริโภค • หลกั การของเศรษฐกิจพอเพียง • การประยุกตใชเศรษฐกิจพอเพยี งในการดำรงชวี ิต เชน การแตง กาย การกินอาหาร การใชจ าย

คูม อื ครวู ทิ ยากร...... 180 สาระท่ี 5 ภมู ิศาสตร มาตรฐาน ส 5.2 เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับส่ิงแวดลอมทางกายภาพท่ีกอใหเกิด การสรางสรรควิถีการดำเนินชีวิต มีจิตสำนึกและมีสวนรวมในการจัดการทรัพยากรและส่ิงแวดลอม เพ่อื การพฒั นาที่ยัง่ ยืน ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู 1. วิเคราะหส ิ่งแวดลอมทางกายภาพ • สงิ่ แวดลอมทางกายภาพท่ีสงผล ตอการดำเนินชวี ิต ท่ีสง ผลตอ การดำเนินชวี ิตของคน ของคนในจงั หวดั ในจังหวัด 2. อธิบายการเปล่ยี นแปลงสิ่งแวดลอ ม • การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดลอมในจังหวัด และผลท่ี ในจงั หวดั และผลทเี่ กิดจากการ เกิดจากการเปล่ียนแปลง เชน การต้ังถ่ินฐานการ เปลี่ยนแปลง ยา ยถ่นิ 3. นำเสนอแนวทางการจดั การ • การจดั การสิ่งแวดลอ มในจงั หวัด ส่งิ แวดลอ มในจังหวดั การสอนแบบบรู ณาการ การสอนแบบบูรณาการ หมายถึง การจัดการเรียนรูโดยการเชื่อมโยงเน้ือหาความรู ที่เกี่ยวของจากศาสตรตาง ๆ ของรายวิชาเดียวกันหรือรายวิชาตาง ๆ มาใชในการจัดการเรียนรู เพอื่ ใหผเู รียนสามารถนำความคดิ รวบยอดของศาสตรตาง ๆ มาใชในชวี ิตจริงได การสอนแบบบูรณาการ เปนการเชื่อมโยงวิชาหนึ่งเขากับวิชาอ่ืน ๆ ในการสอน เพ่ือให ผูเรียนเกิดองคความรูท่ีหลากหลาย และสามารถนำไปใชประโยชนในชีวิตประจำวัน เหตุผลท่ี สนับสนุนการเช่ือมโยงวิชาตาง ๆ เขาดวยกันในการสอน การจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ จะชวยใหเกดิ ความสมั พันธเช่อื มโยงระหวา งความคิดรวบยอดในศาสตรต า ง ๆ ทำใหเ กิดการเรียนรทู ่ีมี ความหมายการเรียนการสอนในวิชาวิทยาศาสตร ไมจำเปนวาความคิดรวบยอดจะตองแยกจาก ความคิดรวบรวมยอดในวิชาอ่ืน ๆ ไมวาจะเปนคณิตศาสตร ภาษา หรือสังคมศึกษา เน้ือหาและ กระบวนการที่เรียนในวิชาหนึ่งอาจชวยใหนักเรียนมีความเขาใจในวิชาอ่ืนดีข้ึนได เปนการสอน ท่สี มั พันธเ ช่ือมโยงความคดิ รวบยอดจากหลาย ๆ สาขาวิชาเขาดว ยกนั มปี ระโยชนห ลายอยา งที่สำคัญ ท่ีสุด คือ ชวยใหเกิดการถายโอนความรู (Transfer of learning) การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน แบบบูรณาการจะชวยใหนกั เรยี นเชื่อมโยงส่ิงท่ีเรยี นเขา กบั ชีวิตจริงได และในทางกลับกนั ก็จะสามารถ เชื่อมโยงเรื่องของชีวิตจริงภายนอกหองเรียนเขากับสิ่งท่ีเรียนได ทำใหนักเรียนเขาใจวาส่ิงท่ีตนเรียน มีประโยชนห รอื นำไปใชจ ริงได

คมู ือครวู ิทยากร...... 181 การสอนบูรณาการมีประโยชน คือ หลักสตู รและการเรียนการสอนแบบบรู ณาการมปี ระโยชน ในการขจัดความซ้ำซอนของเน้ือหาตาง ๆ ในหลักสูตรทำใหการเรียนแบบสัมพันธวชิ ามีความสำคัญ มากกวาวิชาตา ง ๆ เพม่ิ เนอื้ หาเขา ไปในหลกั สตู รของตน การเรยี นการสอนแบบบูรณาการสามารถตอบสนองตอความสามารถของผูเรียน ซึ่งมีหลายดาน เชน ภาษา คณิตศาสตร การมองพื้นท่ี ความคลองของรางกาย และความเคลื่อนไหวดนตรี สังคม หรือมนุษยสัมพันธและความรู และความเขาใจตนเอง ซ่ึงรวมเรียกวา “พหุปญญา” (Multiple Intelligences) และสนองตอบตอความสามารถที่จะแสดงออกและตอบสนองทางอารมณ (Emotional Intelligence) เปนกระบวนการเรียนการสอนท่ีใชในหลักสูตรแบบบูรณาการสอดคลองกับทฤษฎี การสรางความรโู ดยผเู รียน (Constructivism) รูปแบบของการบรู ณาการ (Models of Integration) รูปแบบของการจัดการเรียนการสอนแบบบรู ณาการมี 4 รปู แบบ คือ 1. การสอนบูรณาการแบบสอดแทรก (Infusion Instruction) การสอนรูปแบบน้ีครูผูสอน ในวิชาหนึ่งสอดแทรกเนื้อหาของวิชาอ่ืน ๆ เขาไปในการสอนของตน เปนการวางแผนการสอน และสอนโดยครูเพียงคนเดียว 2. การสอนบูรณาการแบบขนาน (Parallel Instruction) การสอนตามรูปแบบน้ี ครูต้ังแต 2 คนขึ้นไปสอนตางวิชากัน ตางคนตางสอนแตตองวางแผนการสอนรวมกัน โดยมุงสอนหัวเร่ือง/ ความคิดรวบยอด/ปญหาเดียวกัน (Theme/Concept/Problem) ระบุส่ิงที่รวมกันและตัดสิน ใจรวมกันวาจะสอนหัวเรื่อง/ความคิดรวบยอด/ปญหานั้น ๆ อยางไร ในวิชาของแตละคน งานหรือ การบานที่มอบหมายใหนักเรียนทำจะแตกตางกันไปในแตละวิชา แตท้ังหมดจะตองมีหัวเร่ือง/ ความคิดรวบยอด /ปญ หารว มกัน 3. การสอนบูรณาการแบบสหวิทยาการ (Multidisciplinary Instruction) ขนาน (Parallel Instruction) กลาวคือ ครูต้ังแต 2 คนข้ึนไป สอนตางวิชากัน มุงสอนหัวเรื่อง ความคิดรวบยอด/ ปญหาเดยี วกันตางคนตางแยกกันสอนเปนสวนใหญ แตมกี ารมอบหมายงาน หรือโครงการ (Project) รวมกัน ซง่ึ จะชวยเช่อื มโยงสาขาวชิ าตาง ๆ เขาดวยกนั ครูทุกคนจะตองวางแผนรวมกันเพ่ือทีจ่ ะระบุวา จะสอนหัวเร่ือง/ความคิดรวบยอด/ปญหาน้ัน ๆ ในแตละวิชาอยางไร และวางแผนสรางโครงการ รวมกัน (หรือกำหนดงานจะมอบหมายใหนักเรียนทำรวมกัน) และกำหนดวาจะแบงโครงการนั้น ออกเปน โครงการยอ ย ๆ ใหน กั เรียนปฏิบตั ิแตล ะรายวิชาอยางไร

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 182 สำหรับกิจกรรมของคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” เปนกิจกรรมท่ีมีความหลากหลายที่เกิดจากการ ออกแบบกิจกรรมแบบบูรณาการการเรยี นรูและองคความรู จากภาคเี ครือขา ย 13 หนวยงาน ประกอบดว ย 4 หนวยการเรียนรู รวม 35 ชั่วโมง ไดแก หนวยท่ี 1 สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ หนวยที่ 2 ดินดี พืชดี วิถีพอเพียง หนวยท่ี 3 ขาดเธอ...แลวฉันจะรูสึก หนวยที่ 4 ทักษะชีวิตเปนมิตรกับส่ิงแวดลอม และรูปแบบของเน้ือหากิจกรรมเปนเน้ือหาบูรณาการการจัดกิจกรรมการเรียนรู 3 รักษ ไดแก รักษชาติ รกั ษศาสน รักษกษัตริย บูรณาการองคความรูของภาคีเครือขายท่ีเก่ียวของ เพ่ือการพัฒนานักเรียนใหมี คุณลักษณะเยาวชนรักษพงไพร เขาใจประโยชนของทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม โดยมุงให นักเรียนไดเรียนรูจากการปฏิบัติ มีทักษะกระบวนการคิด วิเคราะห และเรียนรูจากแหลงเรียนรูจริง รวมถึงการปลูกฝงสอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมท่ีดีงาม สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ สดู า นการอนุรกั ษสิ่งแวดลอ มดว ยความสุขและความสนุก การประเมินคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี” การประเมินคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” ในศูนยศึกษาธรรมชาติสัตวปาและพันธุพืช กรมอุทยาน และ ศนู ยเรียนรเู พอ่ื การอนุรักษท รพั ยากรปาไมตามแนวพระราชดำริ กรมปา ไม มีดงั นี้ 1. การประเมินกจิ กรรมการเรียนรูในคาย 1.1 ประเมินความรู (Cognitive Domain) ของเยาวชนในการทำกิจกรรม ตามใบงาน ท่ีกำหนด 1.2 ประเมินทักษะการปฏิบัติ (Psychomotor Domain) ของเยาวชนท่ีแสดงออก ใหเ หน็ ถงึ การปฏิบัตกิ ิจกรรมไดอ ยา งถูกตองเหมาะสม 1.3 ประเมินเจตคติ (Affective Domain) เยาวชนเห็นประโยชนของการอนุรักษทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และมีจิตอาสา ชวยเหลือเพื่อน เขาใจผูอ่ืนรับผิดชอบตอหนาท่ีและ รับผดิ ชอบตอ ตนเอง 2. การประเมินภาพรวมของคาย 2.1 ในการประเมินใหสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ศูนยศึกษาธรรมชาติและสัตวปา กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช และศูนยเรียนรูเพื่อการอนุรักษทรัพยกรปาไมตามแนว พระราชดำริ กรมปาไม ครูวิทยากรพ่ีเลี้ยง และเยาวชนในคายทำหนาที่ดำเนินการประเมินตาม แบบประเมนิ ทก่ี ำหนด

คูมอื ครวู ิทยากร...... 183 2.2 ใหคณะผูประเมินศึกษาแบบประเมินและทำความเขาใจ รายการประเมิน วิธีการ เครื่องมือ และแหลงขอมูล เพื่อวางแผนการเก็บรวบรวมขอมูลใหครบถวน สมบูรณ ตรงตามผล ท่ปี รากฏจริงในแตละรายการประเมนิ 2.3 การบนั ทกึ ผลในแตล ะรายการใหพ ิจารณา ดังนี้ 2.3.1 ขอ มลู เชงิ ปริมาณ ใหค ำนงึ ถงึ ความสำเรจ็ ในรายการน้ัน 2.3.2 ขอมูลเชิงคุณภาพ ใหพิจารณาถึงความตอเนือ่ งของกิจกรรมการดำเนนิ งานคา ย ท่ีสงผลดีตอเยาวชน และเยาวชนบรรลุตามวัตถุประสงคของการจัดคาย และสามารถนำหลักปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยุกตใ ชในชีวิตประจำวัน 2.4 การประเมินคาย สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน จะนำมาประมวล เปนภาพรวมเพ่ือใชประกอบการปรับปรุงพัฒนาคาย จึงขอใหสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาวางแผน การประเมนิ ดำเนินการประเมิน และสรปุ ผลการประเมนิ ใหต รงตามความเปนจรงิ การบันทกึ ในสมุดของเยาวชนในคาย “เยาวชน...รกั ษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี” การแจงใหเยาวชน บันทึกกิจกรรมลงในสมุดบันทึกทุกคร้ังที่ไดรับมอบหมายจากวิทยากร คาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรม ราชกมุ าร”ี ดังน้ี 1. กจิ กรรมท่ีบันทึกของเยาวชน จะถูกนำมาเปนสวนหนึ่งของการประเมินผลการเรียนรู จากคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรม ราชกมุ ารี” 2. รวบรวมผลการเรียนรูของเยาวชนจากกิจกรรมในบันทึกคาย โดยครูวิทยากรพ่ีเลี้ยง เพือ่ สงสำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาตอ ไป กติกาการอยูร วมกันในคา ย “เยาวชน...รักษพ งไพร เฉลมิ พระเกยี รติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี” กติกาการอยูรวมกันในคาย เปนกติกาพื้นฐานของคายและขอ ตกลงการเรียนรูรว มกันของ เยาวชน เจาหนาท่ีจากศูนยศึกษาธรรมชาติและสัตวปา และศูนยเรียนรู เพ่ือการอนุรักษทรัพยากร ปาไมตามแนวพระราชดำริ วิทยากรจากหนว ยงานตาง ๆ และครูวทิ ยากรพ่ีเล้ยี ง ฯลฯ ดังนี้ 1. กติกาพ้นื ฐานทที่ ุกคนควรปฏบิ ตั ิ 1.1 ปฏบิ ัติการกฎกตกิ าคา ยตามที่ไดต กลงกันไว เชน มจี ิตอาสา ชว ยเหลอื เพอ่ื น เขา ใจ ผอู ื่น รบั ผดิ ชอบตอ หนา ท่ี และรับผดิ ชอบตอ การเรยี นรขู องตนเอง

คูมอื ครวู ิทยากร...... 184 1.2 แตงกายสภุ าพ เรยี บรอ ย 1.3 คลองปายชอ่ื ตลอดเวลา 1.4 ไปธุระสว นตัว ตอ งไปกบั เพื่อนอยางนอย 1 คน ทกุ ครง้ั 1.5 ถา จะออกจากกลุมตอ งขออนญุ าตพี่เล้ียงหรือคณุ ครูทุกคร้งั 2. กติกาทีเ่ ยาวชนคายตกลงรวมกนั 3. ขอตกลงการเรยี นรรู ว มกัน

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 185 สวนท่ี 4 หนวยงานและแหลง เรยี นรทู ี่สนบั สนุน และเสรมิ สรา งคณุ ลักษณะ ของเยาวชนรกั ษพ งไพร แนวทางการเสรมิ สรา งคุณลักษณะเยาวชนรักษพงไพรเพือ่ การอนรุ ักษท รพั ยากรธรรมชาติและ ส่งิ แวดลอมของโรงเรยี นระดบั ประถมศึกษา สงั กัดสำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน หนวยงานเครือขายความรวมมือที่สนับสนุนการเสริมสรางคุณลักษณะเยาวชนรกั ษพงไพร ลักษณะหนวยงานเครอื ขายความรวมมอื มี 13 หนวยงาน แบงเปน หนว ยงานภาคเี ครอื ขา ยสวนกลาง หนวยงานเครือขายเชิงพื้นที่ และหนวยงานสนับสนุนในพ้ืนท่ี สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา จำนวน 33 เขต ซึง่ มหี นา ทแ่ี ละบทบาท ดังน้ี หนว ยงานของแตล ะกระทรวงทีส่ วนกลาง มีดังน้ี

คูม อื ครวู ทิ ยากร...... 186 ภารกจิ ของหนว ยงานกบั การสานพลงั ของเยาวชนรกั ษพงไพร ระดับกระทรวง หนว ยงาน ภารกิจของหนว ยงาน วทิ ยากรคายเยาวชน 1. มูลนธิ สิ วนสมเดจ็ รวบรวมอนรุ กั ษพ นั ธไุ มใ หเ ปน  ความสำนึกในพระ สวนพฤกษศาสตรทีส่ มบรู ณ ตลอดจน พระนางเจาสริ กิ ิตฯิ์ สง เสริมวชิ าการในการศึกษาวิจัย มหากรุณาธิคุณ ดานพฤกษศาสตร และปลูกฝง ทศั นคติ ในการอนรุ กั ษธรรมชาติ ใหเหน็ ถงึ ประโยชนแ ละคณุ คา ของธรรมชาติ แกเ ยาวชน และประชาชนท่วั ไป กระทรวงศกึ ษาธกิ าร 2. สำนักงาน มหี นา ทส่ี งเสริมใหกบั ประชาชน  เสน ทางชวี ิตของ คณะกรรมการ อยางทว่ั ถงึ และเทา เทียม สรางความ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน เสมอภาคและโอกาสทางการศกึ ษา ผลติ ภณั ฑ (สพฐ.) สงเสรมิ ใหห นวยงานตาง ๆ ไดมี  ทกั ษะความมติ ร สว นรวมทางการศึกษา สง เสรมิ การศึกษาวิชาชีพ เนน การเรยี นรู กบั ส่งิ แวดลอ ม ตลอดชีวิต  ขยะเปลย่ี นชีวิต  เรยี นรภู าษาไทย กนั เถอะ 3. สำนักการศึกษา จัดการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน ประเภท  พฒั นา กรงุ เทพมหานคร สามัญศึกษา ของกรงุ เทพมหานคร ความคุนเคย  กติกาพ้นื ฐาน ของคา ย กระทรวงทรัพยากร 4. กรมอทุ ยานแหง ชาติ มภี ารกิจเก่ยี วกับการอนรุ กั ษสงเสริม  สำนกึ ในพระมหา ธรรมชาติและ สัตวปา และพันธุพชื และฟน ฟทู รัพยากรปา ไม สตั วปาและ กรุณาธิคณุ ส่ิงแวดลอ ม พันธุพ ชื ในเขตพืน้ ที่ปา เพ่อื การอนุรักษ ดวยกลยทุ ธก ารสงเสริม กระตุน และ  กจิ กรรมเทียน ปลุกจติ สำนกึ ใหช มุ ชนมีความรูสกึ  รบั อรุณยามเชา หวงแหน และการมสี ว นรวมในการ ดแู ลทรพั ยากรในทอ งถน่ิ เพ่ือเปนการ ดนู ก รักษาสมดลุ ของระบบนเิ วศและ  ขาดฉันแลว สงิ่ แวดลอม เธอจะรสู กึ  สวนพฤกษศาสตร โรงเรียน  สรา งปา สรางรายได

คูม อื ครวู ิทยากร...... 187 ระดับกระทรวง หนวยงาน ภารกจิ ของหนวยงาน วิทยากรคายเยาวชน  คุณคา ทรัพยากร ปาไม  เรอื่ งเลา จากปา 5. กรมปา ไม มภี ารกิจเกี่ยวกับการอนุรักษ สงวน  สำนึกในพระมหา คุมครอง ฟนฟู ดูแลรักษา สง เสรมิ กรณุ าธิคุณ ทำนบุ ำรงุ ปา และการดำเนินการ เกี่ยวกับการปา ไม  กจิ กรรมเทียน  สวนพฤกษศาสตร โรงเรียน  ทรพั ยากร ธรรมชาตเิ ดน ในทอ งถน่ิ  สรา งปา สรา งรายได  คุณคา ทรัพยากรปาไม  เรอื่ งเลา จากปา 6. องคการสวนสตั ว หนา ที่ดำเนินการบรหิ ารจัดการ  ขาดฉันแลว แหงประเทศไทย ทางดานทรัพยากรธรรมชาติ เธอจะรูส กึ ในพระบรม ที่หลากหลายของประเทศใหอยคู ูก ับ ราชูปถมั ภ สงั คมไทย โดยการสงวน อนรุ กั ษ และ ฟนฟู และจดั การใชประโยชน อยา งย่ังยืน กระทรวงเกษตร 7. กรมตรวจบญั ชี ถายทอดความรูและสง เสริมการจัดทำ  พืชดี วิถีพอเพยี ง และสหกรณ สหกรณ บัญชี  บญั ชีนำวิถี พอเพียง 8. กรมพัฒนาที่ดิน สำรวจดนิ วิเคราะหและวิจัยดนิ และ  หญาแฝก พืชเพื่อ สิ่งท่เี ก่ยี วขอ งกับดิน เพือ่ ใหคำแนะนำ แกเ กษตรกร สนับสนนุ งานวิชาการ การอนุรกั ษดนิ สว นท่เี ก่ียวของ ตลอดจนเอกชนทีม่ ี ความประสงคขอความรวมมือ และนำ้  พชื ดี วถิ ีพอเพยี ง  สตู รปยุ

คูม อื ครวู ทิ ยากร...... 188 ระดับกระทรวง หนวยงาน ภารกิจของหนว ยงาน วทิ ยากรคายเยาวชน จำแนกประเภทท่ดี ิน จดั ทำสำมะโน พระราชทาน ที่ดินและเศรษฐกิจทด่ี ิน เพ่ือวางแผน การใชทด่ี ินและกำหนดเขตทด่ี ิน เพอ่ื ใหขอ เสนอแนะการใชทีด่ ิน อยางเหมาะสมและยงั่ ยนื แกเ จาหนา ที่ ของรฐั เกษตรกร สว นราชการ ท่ีเกยี่ วของ ตลอดจนบุคคลท่ีสนใจ ท้ังเพ่ือการแขง ขนั และเพอ่ื การ อนุรักษท รัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ ม 9. กรมสง เสรมิ ดูแลและพัฒนาเกษตรกร ตอ งมี  พชื ดี วิถีพอเพียง การเกษตร การเตรยี มความพรอ มทง้ั ในตวั บุคลากร และเกษตรกร ใหส ามารถ สรางภูมคิ ุมกันเพอ่ื รับมอื กบั สถานการณตาง ๆ มกี ารปรบั กระบวนการทำงานใหสอดคลองกบั สถานการณ มรี ะบบการบริหาร จดั การทม่ี ปี ระสทิ ธิภาพ โดยยดึ หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงเปน พ้ืนฐานในการปฏิบตั ิงานในทกุ ระดบั 10. กรมสง เสรมิ สหกรณ เกยี่ วกบั การสงเสริม เผยแพร  พืชดี วถิ ีพอเพียง ใหความรูเก่ยี วกับอุดมการณ หลักการ และวิธีการสหกรณกบั การสงเสริม กลุมเกษตรกร และประชาชนทว่ั ไป สง เสรมิ สนบั สนนุ และพัฒนาระบบ สหกรณใหมคี วามเขมแขง็ 11. กรมหมอนไหม อนรุ กั ษแ ละคมุ ครองพันธกุ รรม  พชื ดี วิถีพอเพยี ง หมอนไหม และวัสดุยอ มสี และ สืบสานวัฒนธรรมภมู ิปญญาเกย่ี วกบั หมอนไหม สงเสริมและพฒั นาการ ตลาดหมอ นไหม การตรวจสอบและ

คมู ือครวู ิทยากร...... 189 ระดบั กระทรวง หนว ยงาน ภารกิจของหนว ยงาน วทิ ยากรคา ยเยาวชน รับรองมาตรฐานการผลิตและสินคา หมอ นไหม พัฒนาบุคลากรใหมีความรู ความเช่ยี วชาญในภารกิจท่ีรับผดิ ชอบ และเปนองคการแหงความผาสุก ภาคเอกชน 12. ทรู คอรปอเรชนั่ การนำความรู ขอ มลู ขาวสาร สาระ  รบั อรณุ ยามเชา และความบันเทิงตา ง ๆ รวมท้ังความ สะดวกสบายเพ่ือคนไทยทว่ั ประเทศ ดนู ก ตลอดจนเยาวชนของชาติ โดยมงุ มัน่  ขาดฉันแลว ที่จะสรางคุณคา ใหก ับผูถอื หุน ลูกคา องคกร และพนกั งาน เธอจะรูส ึก 13. เครือเจริญโภคภณั ฑ การสราง 'อาหารคน อาหารสมอง  สว นผสมทางตลาด สรางโอกาสในการเขาถงึ คณุ คา เพือ่ สขุ ภาพและความเปนอยูทด่ี ี ของทุกคน

คมู อื ครวู ิทยากร...... 190 บทบาทภารกจิ ของหนวยงานภาคี 1. สง รายช่อื ผรู ับผดิ ชอบ พรอ มขอ มูลของหนว ยงานของตนเอง ใหกบั สำนักงานคณะกรรมการ การศกึ ษาข้นั พ้ืนฐาน 2. ใหความรวมมือกับเครือขายเชิงพ้ืนท่ี (Rakpongprai Network: RN) ท่ีเปนเจาภาพ ในการอบรมเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารพัฒนาครูวิทยากรคา ย “เยาวชน...รกั ษพ งไพร เฉลิมพระเกยี รติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” 3. จดั เตรียมบุคลากรท่ีจะทำหนาที่เปนวิทยากร พรอมวัสดุ/อุปกรณประกอบการอบรม เชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ าร”ี 4. เขา รวมเปนวิทยากรในการอบรมเชิงปฏบิ ัติการพฒั นาครวู ิทยากรรักษพ งไพรฯ โครงการ คาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราช กมุ ารี” โดยบูรณาการกจิ กรรมแบบ Active Learning ตามสถานที่ ที่เครือขายเชงิ พืน้ ที่ (Rakpongprai Network: RN) แตล ะภูมภิ าคกำหนด โดยใชง บประมาณจากตน สงั กดั บทบาทภารกิจของสำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน 1. ประกาศเครือขา ยเชงิ พ้นื ท่ี (Rakpongprai Network: RN) 2. ประสานการดำเนนิ การกบั เครอื ขายเชงิ พน้ื ท่ี (Rakpongprai Network: RN) 3. ประสานหนวยงานภาคี เพ่ือขอขอมูลผูรับผิดชอบของแตละหนวยงานภาคีเครือขาย พรอมแจงขอมูลไปยังเครือขายเชิงพ้ืนท่ี (Rakpongprai Network: RN) เพ่ือใชเปนขอมูลในการประสานงาน ในการวางแผนการพฒั นาครูวิทยากร 4. จดั ทำและแจง รายละเอียดแนวทางการดำเนินงานโครงการคา ย “เยาวชน...รกั ษพ งไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี” 5. จัดสรรงบประมาณโครงการฯ 6. จัดทำคมู ือแนวทางการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการพฒั นาครูวทิ ยากรรักษพ งไพร 7. จัดทำระบบบริหารจัดการขอมูลเครือขายเชิงพื้นท่ี (Rakpongprai Network: RN) และการตอยอดขยายผลของโรงเรยี นทเ่ี ขา รว มโครงการฯ แบบออนไลน 8. จดั ทำแนวทางและเคร่ืองมือการประเมินผลโครงการฯ