คู่มือครูวิทยากร

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 191 หนวยงานเครอื ขายเชิงพน้ื ที่ (Rakpongprai Network: RN) เครือขายเชิงพ้ืนท่ี (Rakpongprai Network: RN) หมายถึง การขับเคล่ือนงานโครงการ คา ย “เยาวชน...รกั ษพงไพร เฉลมิ พระเกยี รติ 60 พรรษา สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราช กมุ ารี” โดยอาศัยความรวมมือจากกลุมพื้นท่ีที่มีบรบิ ทหรือพ้ืนท่ีใกลเคยี งกันในการบริหารจัดการและ พัฒนาบุคลากรใหมีความเขม แขง็ สามารถนำความรูไปใชใ นการพฒั นางานไดอ ยา งตอ เน่ือง สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ไดกำหนดใหมีเครือขายเชิงพื้นท่ี (Rakpongprai Network: RN) เพื่อการบริหารการดำเนินงานโครงการคาย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” ภายใตบริบทของพื้นท่ี โดยกำหนด เปน 4 ภูมิภาค ประกอบดว ย 1) เครือขายเชิงพ้นื ท่ีภาคเหนือ 2) เครอื ขายเชิงพนื้ ที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 3) เครือขายเชิงพืน้ ท่ีภาคกลาง และ 4) เครือขา ยเชิงพนื้ ท่ีภาคใต บทบาทภารกจิ ของเครือขา ยเชงิ พนื้ ท่ี 1. จัดทำแผนงาน/โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรรกั ษพงไพร โครงการ คา ย “เยาวชน...รกั ษพงไพรเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราช กมุ าร”ี 2. ประสานงานการวางแผนการจัดคายและการพัฒนาครูวิทยากรรักษพงไพร รวมกับ เขตพ้นื ท่กี ารศึกษาที่เขา รวม และภาคเี ครือขาย 13 องคก ร ใหม ีความเขม แขง็ 3. จัดการประชุมเตรียมการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการพัฒนาครูวิทยากรรักษพ งไพร ตามโครงการ คาย “เยาวชน...รักษพ งไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี” กับเขตพืน้ ท่ีการศึกษาท่เี ขา รว มและภาคีเครอื ขา ย 4. จัดทำสำเนาคูมือแนวทางการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรรักษพงไพร โครงการ คา ย “เยาวชน...รักษพ งไพร เฉลมิ พระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราช กุมารี” ใหกับผูเขารับการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรคายฯ ตามเครือขายเชิงพ้ืนที่ของ ตนเอง 5. เตรียมสถานที่และวัสดุ/อุปกรณ สำหรับจัดอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากร รักษพ งไพรฯ และจัดทำขอมลู ในระบบออนไลน 6. ดำเนินการจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรรักษพงไพรฯ ตามหลักสูตร ที่สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานกำหนดอยางมีประสิทธภิ าพ 7. ดำเนินการประเมนิ ผลการอบรมเชิงปฏบิ ัตกิ ารพัฒนาครวู ิทยากรรักษพงไพร และจัดทำ รายงานผลการดำเนินงานโครงการ/วิจัยเพื่อพัฒนาการยกระดับโครงการฯ สูความย่ังยืนตามความ เหมาะสม และสอดคลองกับบริบทของแตละเครอื ขา ยเชงิ พื้นที่

คมู อื ครวู ิทยากร...... 192 8. ดำเนินการแลกเปล่ยี นเรยี นรู ทัง้ ในระดับเครือขายเชิงพ้ืนท่ี (Rakpongprai Network: RN) ระดับศูนยศึกษาธรรมชาติและสัตวปา (ศธส.) ศูนยการเรียนรูเพื่อการอนุรักษทรัพยากรปาไม ตามแนวพระราชดำริ (ศรร.) หรือระดับโรงเรียนในโครงการฯ ตามแนวคิดและวิธีการของเครือขาย เชิงพนื้ ทฯ่ี ภายใตค วามเหมาะสม และเออื้ ตอการตอยอดขยายผลโครงการฯ สูความยงั่ ยืน 9. ใหแ นวทาง คำแนะนำ สง เสริมและสนบั สนุนการลงทะเบียน การจดั ทำขอมูลโรงเรียน การขยายผลของศูนยฯ และการรายงานผลของศูนยฯ ในเครือขายที่รับผิดชอบใหเปนไปอยางมี ประสทิ ธภิ าพ 10. จดั ทำสอื่ เผยแพร ประชาสัมพนั ธ หนวยงานสนบั สนนุ ในพนื้ ที่ สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษา จำนวน 33 เขต บทบาทภารกจิ ของเขตพ้ืนทีก่ ารศึกษาทเ่ี ขารวมเครอื ขา ยเชิงพนื้ ที่ (RN) 1. เขาประชุมและวางแผนรว มกบั เครือขา ยเชิงพนื้ ท่ี (Rakpongprai Network: RN) ท่ีเปน เจาภาพหลกั ในการอบรมเชิงปฏบิ ตั ิการพฒั นาครูวิทยากรฯ 2. คัดเลือกครูเพื่อเขารวมการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาครูวิทยากรรักษพงไพรฯ ตามจำนวนท่สี ำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พื้นฐานกำหนด 3. สงขอมูลรายชื่อครูและผูรับผิดชอบโครงการไปยังเครือขายเชิงพ้ืนที่ (Rakpongprai Network: RN) ภายในระยะเวลาท่ีเจาภาพกำหนด 4. นำครูเขารว มอบรมเชงิ ปฏิบัติการพัฒนาครูวทิ ยากรคา ย “เยาวชน...รักษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” ตามสถานท่ี ท่ีเครอื ขายเชิงพนื้ ท่ี (Rakpongprai Network: RN) เจาภาพกำหนด แหลง เรยี นที่สงเสรมิ ปจจัยความสำเรจ็ ในการเสรมิ สรา งคุณลกั ษณะเยาวชนรักษพ งไพร แหลงเรียนรูข องมูลนิธสิ วนสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิฯ สวนสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิฯ เปนสวนสาธารณะแหงหน่ึง ในเขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร เปนสวนสาธารณะแหงหน่ึง ในเขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร ต้ังอยูบนถนนกำแพงเพชร 2 อยูติดกับ สวนจตุจักร และสวนวชิรเบญจทัศ สวนสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ฯ ประกอบดวย ความหลากหลาย ทางชีวภาพดวยพรรณไมนานาชนิด ไมวาจะเปน พรรณไมยืนตน พรรณไมลมลุก พรรณไมประดับ พรรณไมน ้ำ พรรณไมด อก พรรณไมใบ พรรณไมสมุนไพร และอีกจำนวนมาก อาทิ มีสระน้ำรูปตัว “S” และ “ส” ซึ่งเปนอักษรตัวแรก ในพระนามของสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ฯ ในภาษาอังกฤษและ ภาษาไทย มีลานบัวเปนศูนยกลาง ซ่ึงประกอบไปดวย บัวนับรอยชนิด ท้ังบัวหลวง บัวสาย บัวผัน และ บวั ขนาดเล็ก หรือบา และลอมรอบไปดวยสวนพฤกษศาสตรที่รวบรวมสายพันธุตาง ๆ ของพรรณไม

คูมือครวู ิทยากร...... 193 ที่มีหลากหลายหลายสปชีส เชน พรรณไมเทิดพระเกียรติ ตนไมทรงปลูก พรรณไมในสกุลลีลาวดี พรรณไมวงศชบาและสกุลชบา พรรณไมในวงศกลวย ซึ่งมีกวา 229 ชนิดในปจจุบนั นอกจากน้ี ยังมี สระบัว และไมมงคลพระราชทานพรรณไม ประจำจงั หวัด 76 จังหวัด ต้ังแตป ค.ศ. 2008 จนมีครบ ท้ัง 77 จังหวัด ตั้งแตกรุงเทพมหานคร จนถึงอำนาจเจริญ และยังมีสวนหิน สวนพรรณไมวงศปาลม ภายสวนยงั เปน ทตี่ ั้งของพพิ ธิ ภณั ฑเ ด็กกรุงเทพมหานครอกี ดว ย

คูม ือครวู ทิ ยากร...... 194 แหลง เรยี นรูข อง ศธส. กรมอทุ ยานแหงชาติสัตวป า และพันธพุ ชื และ ศรร. กรมปาไม

คมู ือครวู ิทยากร...... 195 แหลง เรยี นรูขององคการสวนสัตวแ หงประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถัมภ สวนสัตวในความดแู ลขององคการสวนสตั วแ หงประเทศไทย มีดังน้ี 1. สวนสตั วด ุสติ หรอื เขาดินวนา (Dusit Zoo) เปนสวนสัตวแหงแรกของประเทศไทย อยูใกลกับสนามเสือปาและพระท่ีนั่งอนันตสมาคม เดิมเปนพระราชอุทยานสวนพระองคในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ดินที่ขุดข้ึนมา ไดน ำมาใชในการถมเนนิ และปลกู ตน ไม พระองค จึงโปรดเรียกท่นี ีว้ า \"เขาดินวนา\" ปจจุบันมีสัตวปาท้ังในและตางประเทศ รวมกวา 1,600 ตัว มีผูเขามาใชบริการเฉล่ียปละ 2.5 ลานคน วันที่ 24 สงิ หาคม งานประชาสัมพันธ สวนสตั วด สุ ิต ทำเอกสารชีแ้ จงเกยี่ วกบั กรณีดังกลา ว โดยระบุวา ตามที่องคการสวนสัตวแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ และสวนสัตวดุสิต ประกาศเปดใหบริการเขาชมสัตวในสวนสัตวดุสิต เปนวันสุดทายจนถึงวันศุกรท่ี 31 สิงหาคม 2561 ท้ังน้ี เพื่อเตรียมความพรอมในการดำเนินแผนงานเคล่ือนยายสัตวออกไปกระจายอาศัยอยูชั่วคราว ณ สวนสัตว 6 แหงน้ัน ขอเรียนใหทราบวา เนื่องจากมีประชาชนจำนวนมากตางหล่ังไหลเดินทาง มาเที่ยวชมสวนสัตวดุสิตอยางตอเนื่อง เพื่อเก็บภาพและบรรยากาศเปนที่ระลึก ผูบริหารองคการ สวนสัตวแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ ไดนำสถิติการเขาชมของนักทองเที่ยวมาพิจารณา อยางรอบคอบแลวเห็นวา สมควรขยายระยะเวลาการเปดใหเขาชมสวนสัตวดุสิตตอไปอีกเปน ระยะเวลา 1 เดือน หรือตั้งแตบัดน้ี จนถึงวันท่ี 30 กันยายน 2561 เพ่ือตอบแทนไมตรีและความรัก ท่ีประชาชนไดมอบใหกับสวนสัตวดุสิต อยางไรก็ตาม ขอความรวมมือจากประชาชนใหเขาชมพื้นท่ี ดวยความเปนระเบียบ เรียบรอย เพื่อปองกันการเกิดผลกระทบกับสวัสดิภาพของสัตว และความ ปลอดภยั ของพ่ีนอ งประชาชน 2. สวนสตั วเ ปด เขาเขยี ว สวนสัตวเปดเขาเขียว เปนสวนสัตวเปดขนาดใหญในจังหวัดชลบุรี สวนสัตวเปนบริการ สาธารณะ เกิดข้ึนจากคณะกรรมการองคการสวนสัตวไดพิจารณาเห็นวา สวนสัตวดุสิตมีพ้ืนที่นอย แตปริมาณสัตวมากเกินไป อยูกันอยางหนาแนน แออัด เปนผลใหการขยายพันธุของสัตวปาเปนไป อยา งเชื่องชา จึงมมี ติรับหลักการใชพ้ืนท่ีปาสงวนแหงชาตเิ ขา-เขยี ว และเขาชมภู จงั หวดั ชลบุรี อีกท้ัง สวนสัตวเ ปดเขาเขยี ว เปนสวนสตั วแ หงแรกของประเทศไทย ท่ีไดเปนสมาชิกของสมาคมสวนสัตวโลก และอควอเรยี ม (WAZA) แหง เดยี วในอาเซยี น 3. สวนสัตวเ ชียงใหม สวนสัตวเชียงใหม ต้ังอยูบริเวณทางขึ้นดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม กอตัง้ ขึ้นโดย นายฮาโรลด เมสัน ยัง มิชชั่นนารี ชาวอเมรกิ ัน จนกระทั่งป พ.ศ. 2520 สวนสัตวจงึ โอนเขาสังกัดองคการสวนสัตว แหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ ต้ังแตวันท่ี 16 มิถุนายน พ.ศ. 2520 มีสัตวอยูในสวนสัตว

คมู ือครวู ิทยากร...... 196 จำนวนมาก โดยจุดเดนอยูท่ีหมีแพนดา ชวงชวง และหลินฮุย จากประเทศจีน และภายในสวนสัตว เชียงใหม มีโบราณสถานทช่ี ่อื วา วดั กดู ินขาว 4. สวนสัตวน ครราชสีมา สวนสัตวน ครราชสมี า หรือสวนสัตวโคราช เปน ซาฟารีขนาดใหญท ี่สุดของภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ มสี ัตวปา ท่ีหาชมยากมากมาจัดแสดง โดยมีการปรับพ้ืนท่ีเปนลูกคลื่น ทำใหมองดูคลายทงุ หญาสะวันนา จึงไดม กี ารนำสตั วจากแอฟรกิ ามาจดั แสดง 5. สวนสัตวส งขลา สวนสตั วสงขลา อยูทา มกลางขนุ เขาและโอบลอมดว ยทะเลสาบสงขลา มจี ุดชมววิ ท่ีสามารถ มองเห็นสะพานติณสูลานนท ตัวเมืองสงขลา และทะเลอาวไทย เปนแหลงอนุรักษเพาะขยายพันธุ สัตวปาหายากทางใตของไทย ส่ิงที่นาสนใจในสวนสัตวสงขลา ไดแก สวนจัดแสดงสัตวเทากีบ ประกอบดวย กวาง, เกง, กระทิง และศูนยเสือ จัดแสดงเสือชนิดตาง ๆ เชน เสือโครงพันธุเบงกอล เสือโครงพันธุอินโดจีน เสือดำจากัวร เสือดาว เสือลายเมฆ และสัตวต ระกูลเสืออีกหลาย ๆ ชนิด ที่หาดู ไดย าก 6. สวนสตั วอ บุ ลราชธานี องคการสวนสัตวแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ ไดรับมอบพ้ืนที่สวนหนึ่งของ ปาสงวนแหงชาติดงฟาหวน บริเวณสวนพฤกษศาสตร ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประมาณ 1,217 ไร ในเขตอำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี (หางจากตัวเมืองอุบลราชธานี 12 กิโลเมตร) จากกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช เพื่อใชในการกอสรางสวนสัตวอุบลราชธานี เร่ิมในป พ.ศ. 2550 มีกำหนดกอสราง 5 ป เม่ือแลวเสรจ็ จะทำใหเปนสวนสัตวท ี่สมบูรณที่สุดในเขตภูมิภาคนี้ มสี ัตวปาประจำถ่ินในภูมิภาคมาแสดง เชน กระทิง คา งหาสี รวมทงั้ สตั วปาตางประเทศ จากประเทศ เพื่อนบา น เชน ลาว กมั พชู า แลกเปล่ียนมาจดั แสดงในสวนสัตวแ หง น้ี 7. สวนสัตวขอนแกน สวนสัตวขอนแกน หรือสวนสัตวเขาสวนกวาง จัดต้ังอยูที่อำเภอเขาสวนกวาง จังหวัด ขอนแกน (ถนนมิตรภาพ ทางไปจังหวัดอุดรธานี) เปนศูนยกลางการศึกษาและการอนุรักษพันธุสัตว ในเขตภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ตอนบน 8. องคก ารสวนสัตว องคการสวนสัตวแ หงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ อยูระหวางการดำเนินการจัดตั้ง สวนสัตว จำนวน 5 แหง ไดแก คชอาณาจักร จังหวัดสุรินทร สวนสัตวนครสวรรค สวนสัตวราชบุรี สวนสัตวสุโขทัย สวนสัตวชุมพร และศูนยอนุรักษพื้นท่ีชุมน้ำ และนกกระเรียนพันธุไทย จังหวัด บุรีรมั ย

คมู อื ครวู ิทยากร...... 197 บรรณานกุ รม กรมสงเสริมคุณภาพสิ่งแวดลอม. (2557). คมู ือการพัฒนาหลกั สตู รการอนรุ ักษและฟนฟลู มุ นำ้ ปง สำหรับเยาวชน. กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม. _______. (2559). คมู ือแนวทางการดำเนนิ งานโรงเรียนอโี คสคูล. กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดลอม. เกษม จันทรแกว. (2540). โครงการสหวิทยาการบัณฑิตศึกษา สาขาวิทยาศาสตรส่ิงแวดลอม. (พิมพครั้งที่ 3). กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน. (2558). คมู ือคา ย “เยาวชน...รักษพงไพรเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ าร”ี . กรุงเทพฯ: ผแู ตง. _______. (2558). คมู อื ครคู าย “เยาวชน...รกั ษพงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมาร”ี . กรงุ เทพฯ: ผแู ตง. จริ าภรณ พรหมทอง. (2559). การพฒั นาตนเองใหเปน บคุ คลแหงการเรียนรูเ พือ่ เขาสูศ ตวรรษท่ี 21. วารสารวิชาการมหาวทิ ยาลยั ฟารอีสเทอรน . 10(2): 63 - 72. ไชยยศ เรอื งสุวรรณ. (2535). Active Learning. สบื คน เม่ือ 15 มีนาคม 2562, จาก http://www.drchaiyot.com. ณพศษิ ฏ จักรพิทกั ษ. (2552). ทฤษฎกี ารจัดการความรู. เชยี งใหม: วิทยาลยั ศลิ ปะ สือ่ และ เทคโนโลยี มหาวิทยาลยั เชียงใหม. ทกั ษิณา เครือหงส. (2550). คมู ือการจัดการเรียนการสอนทีเ่ นนผูเ รียนเปนสาํ คัญ. ลำปาง: คณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏลำปาง. พสิ ฐิ เทพไกรวัล. (2554). การพัฒนารูปแบบเครือขา ยความรวมมอื เพื่อคุณภาพการจดั การศึกษา ในโรงเรยี นประถมศึกษาขนาดเล็ก. วิทยานิพนธปรัชญาดุษฎีบณั ฑิต (การบรหิ ารการศกึ ษา). มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน . พิณสุดา สิริธรังศรี และคณะ (2562). แนวทางการเปนโคชท่ีมีคุณภาพในโครงการพัฒนาครูและ โรงเรียนเพ่อื ยกระดับคณุ ภาพการศกึ ษาอยา งตอ เนอ่ื ง. กรงุ เทพฯ: DPU Coolprint มหาวทิ ยาลัยธุรกิจบัณฑิตย. ยงยุทธ วงศภ ริ มยศ าสนติ.์ (2557). สรา งสขุ ดา นสันติในองคกร (Mindfulness in Organization: MIO). กรุงเทพฯ: บยี อนด พบั ลิสซิง่ . รพีภัทร รักสลาม. (2552). การวจิ ยั กรณีศึกษากจิ กรรมคา ยคณิตศาสตรสญั จรของนสิ ิต คณะครุศาสตร จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั . วิทยานิพนธครุศาสตรมหาบณั ฑิต (การบรหิ ารการศกึ ษา). จุฬาลงกรณม หาวิทยาลยั .

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 198 บรรณานุกรม (ตอ ) ละเอียด แจมจันทร, และสายสมร เฉลยกติ ต.ิ (2557). พลเมืองอาเซยี น: แนวคดิ ในการจัดการศึกษา พยาบาลศาสตร. วารสารพยาบาลทหารบก. 15(3): 155 - 161. วฒั นาพร ระงบั ทกุ ข. (2542). การจดั การเรียนการสอนที่เนน ผเู รยี นเปนศนู ยก ลาง. กรุงเทพฯ: เลิฟแอนดเลิฟเพรส. วิจารณ พานิช. (2555). วิถสี รา งการเรียนรูเพ่ือศษิ ยใ นศตวรรษท่ี 21. กรุงเทพฯ: มูลนิธสิ ดศร-ี สฤษดว์ิ งศ. ศิริอร นพกจิ . (2561). การจดั กจิ กรรมพฒั นาทกั ษะชวี ติ ผเู รียนในศตวรรษท่ี 21. วารสารวจิ ัยและ พัฒนาหลกั สตู ร บัณฑิตวิทยาลยั มหาวทิ ยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 8(1): 53 - 66. สมพงษ จติ ระดับ และคณะ. (2556). คมู อื สรา งเสรมิ ท่ีปรกึ ษาทีเ่ ด็กไวว างใจ. กรงุ เทพฯ: สำนักงานสง เสรมิ สวัสดภิ าพและพิทกั ษเดก็ เยาวชน ผูดอ ยโอกาส คนพิการและผสู ูงอายุ กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่ันคงของชาติ. สยามมล เกษประดษิ ฐ. (2559). การศึกษาการมสี ว นรวมของภาคีเครือขายในการบรหิ าร ศูนยก ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยธุ ยา. วทิ ยานพิ นธค รศุ าสตรมหาบัณฑิต (การบรหิ ารการศกึ ษา). มหาวิทยาลยั ราชภฏั พระนครศรอี ยธุ ยา. สลกั จิต พุกจรูญ. (2551). ความตระหนกั ทางจริยศาสตรส่ิงแวดลอ มของนักศึกษามหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลพระนครตอปญหาการทงิ้ ขยะ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลพระนคร. สำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา. (2551). หลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรุงเทพฯ: ชุมนมุ สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. _______. (2552). รายงานการวิจยั พัฒนาการจดั คายอยางสรา งสรรค. กรุงเทพฯ: ชมุ นุมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย. เสรี วงษม ณฑา. (2542). การวิเคราะหพฤติกรรมผูบริโภค. กรงุ เทพฯ: ธีระฟลมและไซเท็กซ. อดุลย วังศรีคูณ. (2557). การศึกษาไทยในศตวรรษที่ 21: ผลผลิตและแนวทางการพัฒนา. วารสาร มนุษยศาสตรแ ละสงั คมศาสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏพบิ ูลสงคราม. 8(1): 11 - 17. Bloom,B.S. (1959). Taxonomy of Educational Objectives Handbook 1: The Cognitive Domain. New York: David Mckay. Delors, Jacques. (1996). Learning: The Treasure Within. International Commission on Education for the Twenty-first Century, UNESCO. Gardner. (1993). Frame of Mind: The Theory Multiple Intelligence. New York: Basic Books.

คมู อื ครวู ิทยากร...... 199 ภาคผนวก

คูมือครวู ิทยากร...... 200 กำหนดการ คา ยเยาวชน...รักษพ งไพรเฉลิมพระเกยี รติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เวลา ระยะเวลา กจิ กรรม หนว ยงาน วันท่ี 1 1 ชม. 07.00 - 08.00 น. 1 ชม. ลงทะเบียน / รายงานตวั ศธส./ศรร. 08.00 - 09.15 น. 15 นาที กจิ กรรมหนาเสาธง 15 นาที - เชิญธงชาติ / ทำวตั รเชา / แผเมตตา ศธส./ศรร. 09.15 - 09.30 น. - ชมวดี ิทัศนสำนกึ ในสถาบันพระมหากษัตรยิ  1 ชม. พธิ ีเปด กรมตรวจบัญชี 09.30 - 10.30 น. - ชมวีดิทัศน สหกรณ 30 นาที กรมพัฒนาท่ดี ิน 10.30 - 11.00 น. 1 ชม. ฯพณฯ พลเอก เปรม ติณสูลานนท กรมสงเสรมิ 11.00 - 12.00 น. 1 ชม. กิจกรรมท่ี 1 พฒั นาความคุน เคย การเกษตร 12.00 - 13.00 น. 1 ชม. - Yes I Can 13.00 - 14.00 น. 30 นาที - กติกาของคายและขอ ตกลง 14.00 - 14.30 น. - รอ งเพลง - แบงกลุมเพ่ือเตรียมทำกจิ กรรม - ชแี้ จงวัตถุประสงคในการจดั คาย และ ส่ิงที่จะตองเขียนในวันสดุ ทาย กิจกรรมที่ 2 รวมพลัง สามัคคี รวมใจเพือ่ เยาวชนของชาติ กจิ กรรมที่ 3 บัญชนี ำวถิ ีสูความพอเพยี ง รับประทานอาหารกลางวนั กจิ กรรมท่ี 4 สตู รปุยพระราชทาน/ หญาแฝก พชื เพือ่ การอนุรกั ษดนิ และน้ำ กจิ กรรมที่ 5 พืชในทอ งถนิ่ ของหนู

คูม ือครวู ิทยากร...... 201 เวลา ระยะเวลา กจิ กรรม หนวยงาน 14.30 - 15.30 น. 30 นาที กจิ กรรมที่ 6 หมอ นไหมสารพัดประโยชน กรมหมอ นไหม 15.30 - 16.30 น. 1 ชม. กจิ กรรมที่ 7 การแปรรปู อาหาร กรมสง เสรมิ 30 นาที การเกษตร/กรม 16.30 - 17.30 น. กิจกรรมท่ี 8 พลงั สหกรณ หมอนไหม 17.30 - 18.30 น. 1 ชม. กรมสง เสริม 18.30 - 19.30 น. 1 ชม. รับประทานอาหารเยน็ สหกรณ 19.30 - 20.00 น. 1 ชม. กจิ กรรมที่ 1 (ตอ ) ทอ งภาษาไทย วันที่ 2 30 นาที เกมสเ รยี นรูภ าษาไทยและพันธไุ ม ศธส./ศรร. 06.00 - 07.00 น. สวดมนตท ำวตั รเย็น แผเ มตตากอนนอน 07.00 - 08.00 น. 1 ชม. 08.00 - 08.15 น. 1 ชม. กิจกรรมที่ 19 รับอรุณ / Application ดนู ก ศธส./ศรร./ทรู 15 นาที 08.15 - 12.00 น. ออกกำลงั กาย / ภารกจิ สวนตัว / ศธส./ศรร. 3 ชม. 12.00 - 13.00 น. 45 นาที รบั ประทานอาหารเชา 13.00 - 14.30 น. 14.30 - 15.30 น. 1 ชม. กิจกรรมหนาเสาธง ศธส./ศรร. 1 ชม. 30 นาที - เชิญธงชาติ / ทำวัตรเชา / แผเมตตา / 1 ชม. รอ งเพลง / ทอ งภาษาไทย พาเดนิ Trail กจิ กรรมที่ 10 คุณคาทรพั ยากรปาไมแ ละ สตั วปา (ขณะเดนิ Trail) - สตั วปาสงวน ศธส./ศรร. กิจกรรมที่ 11 ปาไมในประเทศไทย ( Trail) กจิ กรรมที่ 12 โซอ าหาร (ขณะเดิน Trail) กิจกรรมที่ 13 สายใยอาหาร (ขณะเดนิ Trail) พกั รบั ประทานอาหารกลางวัน (ที่ฐาน) ศธส./ศรร./ อสส. พาเดนิ Trail (ตอ ) กจิ กรรมท่ี 14 โลกใบเล็ก (ขณะเดิน Trail) กจิ กรรมท่ี 15 สรางปาสรา งรายได ศธส./ศรร.

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 202 เวลา ระยะเวลา กิจกรรม หนว ยงาน 15.30 - 17.00 น. 2 ชม. (ขณะเดิน Trail) 30 นาที 17.00 - 18.00 น. กจิ กรรมท่ี 16 ทกั ษะชีวิตท่ีเปนมติ ร ศธส./ศรร./สพฐ./ 18.00 - 19.00 น. 1 ชม. กบั สง่ิ แวดลอม การประกอบอาหาร กรมตรวจบญั ชี 1 ชม. 19.00 - 19.30 น. สหกรณ 19.30 - 21.00 น. 30 นาที 1 ชม. รับประทานอาหารเย็น วันท่ี 3 30 นาที 06.00 - 07.00 น. กิจกรรมที่ 17การจัดการขยะเพอ่ื โลกสวย สพฐ./ศธส./ 07.00 - 08.00 น. ศรร. 08.00 - 08.15 น. กจิ กรรมท่ี 18 Waste to Forest ศธส./ศรร. 08.15 - 08.45 น. พธิ ีเทยี น /สวดมนตท ำวัตรเย็น แผเมตตา ศธส./ศรร. 08.45 - 09.30 น. กอนนอน 09.30 - 10.00 น. 10.00 - 11.00 น. 1 ชม. กจิ กรรมท่ี 19 รับอรุณ / Application ดนู ก ศธส./ศรร./ทรู 1 ชม. 11.00 - 12.00 น. ออกกำลังกาย / ภารกจิ สวนตวั / ศธส./ศรร. 12.00 - 13.00 น. 15 นาที รบั ประทานอาหารเชา 13.00 - 13.30 น. กจิ กรรมหนาเสาธง ศธส./ศรร. 30 นาที - เชิญธงชาติ / ทำวตั รเชา / แผเมตตา / ศธส./ศรร. 45 นาที ศธส./ศรร. 30 นาที รอ งเพลง / ทอ งภาษาไทย ทรู/ศธส./ศรร. 1 ชม. กจิ กรรมท่ี 20 เรื่องเลาจากปา อสส./ศธส./ศรร. 1 ชม. 1 ชม. กิจกรรมที่ 21 สวนพฤกษศาสตรในโรงเรยี น ศธส./ศรร./ 30 นาที สพฐ. ตน ไมทห่ี นูปลกู กิจกรรมที่ 22 เรยี นรูคณุ คาพรรณไม ดว ยเทคโนโลยี We Grow กจิ กรรมท่ี 23 เกมสนกอพยพ รับประทานอาหารกลางวนั กจิ กรรมท่ี 24 ประสบการณในการ เขาคา ยครั้งน้/ี ความประทับใจ - เขยี นบันทึกประทบั ใจ - เขียนสัญญาวา จะทำอะไร

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 203 เวลา ระยะเวลา กิจกรรม หนว ยงาน 13.30 - 14.00 น. 30 นาที กจิ กรรมที่ 25 ขวัญใจคาย / มอบรางวลั / มอบเกยี รตบิ ัตร - ขวัญใจคายฝา ยชาย - ผูท่ีทองภาษาไทยไดถกู ตอ ง - ขวญั ใจคายฝา ยหญงิ - ผูปฏิบัตทิ ำตามกตกิ าของคาย - มอบกลาไม - มอบเกียรตบิ ตั ร

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 204 ตวั อยา ง กิจกรรม Nature Game การจัดการเรียนรธู รรมชาตเิ พอื่ การอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ ม การเรยี นรูธ รรมชาติ โดยเฉพาะในพ้ืนท่ีธรรมชาติมีสิ่งตาง ๆ มากมายใหเด็กไดเรยี นรู ท้ังพืชพรรณ สัตวป า สงิ่ มชี ีวิต ส่ิงไมมีชีวติ ซึ่งลวนมีความสำคัญตอกันและกนั มีความสำคัญเกี่ยวของกัน พึ่งพาอาศัย กันและกัน การทจี่ ะทำใหเดก็ ๆ เรยี นรู และสัมผัสธรรมชาติโดยตรงดวยตนเอง ดวยความสนุกสนาน เราตอง เพ่ิมเติมและแนะนำใหเด็ก ๆ ได มีนิสัยในการสังเกต การต้ังคำถาม การอยากรูอยากเห็น และการ สนใจในส่ิงรอบ ๆ ตัว และส่ิงสำคัญในการเรียนรูธรรมชาติ คือการสรางความตื่นเตน และกระตุนการ เรียนรขู องเด็ก ๆ สรางความรู ความเขาใจทถี่ กู ตองและมีทศั นคตทิ ี่ดตี อธรรมชาติ ปาไม และสัตวปา การจัดกิจกรรมการเรียนรูธรรมชาติ เพ่ือการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ ปาไม และสัตวปา โดยผานการเลนเกม เปนอึกรูปแบบหนึ่งของการจัดกิจกรรมท่ีเปนกิจกรรม Active Learning ซ่ึงเรา จะเรียกวา เกมธรรมชาติ หรือ Nature Game เกมธรรมชาติ (Nature Game) จะมีลักษณะท่ีนำเสนอเน้ือหาท่ีสนุกสนาน เราความสนใจ กระตุนการเรียนรูเก่ียวกับความรูพ้ืนฐานทั่วไปของธรรมชาติ พืชพรรณ และสัตวปารอบ ๆ ตัวเรา รวมทงั้ เกิดความคุนเคย ความไวว างใจ และความรวมมือตอกนั ระหวางผูเ รียน ทม่ี าของ Nature Game จากความเช่ือวา ...“มนุษย” เปนสวนหน่ึงของธรรมชาติและมนุษยควรจะตองรูจักธรรมชาติ เพอ่ื ท่ีจะปฏบิ ตั ติ อ ธรรมชาติใหถ กู ตอ ง เปาหมายและหลกั การของ Nature Game เปน การนำความรูท างวิชาการ “ที่ถูกตอ ง” สกู ารเรียนรู และเกิดความรคู วามเขาใจ มีทัศนคติ ทดี่ ี และตระหนักในคุณคาและความสำคัญของธรรมชาติ สัตวปา และปาไม ความรักความหวงแหน รูสึกถึงความเปนเพ่ือนกับธรรมชาติ สัตวปา และปาไม และพรอมจะมีสวนรวมในการอนุรักษ ธรรมชาติ สตั วปา และปา ไม ดวยรูปแบบและวิธกี ารตา ง ๆ โดยนักการศึกษาชาวสหรัฐอเมริกา โจเซฟ คอลเนอร เปนผคู ดิ คน โดยมหี ลกั การสำคัญ ดงั นี้

คูมือครวู ทิ ยากร...... 205 1. การใชอวัยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย เชน ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใหไ ดสัมผัสกับธรรมชาติ รอบกายใหเ ปน สวนหนึง่ ของการเรยี นรธู รรมชาติ 2. การใชความรวมมือ และการแลกเปล่ียนเรียนรูผานการเลน ไดเรียนรูรวมกัน รวมสัมผัส กับธรรมชาติ แลกเปลย่ี นความรูสกึ และประสบการณรวมกัน ขนั้ ตอนของการนำ Nature Game ไปใช ขนั้ ตอนที่ 1 สรางความตนื่ ตัว : กจิ กรรมทส่ี นกุ สนานกระตอื รือรน ขั้นตอนที่ 2 รวบรวมความสนใจ : กจิ กรรมท่ีเปดประสาทสัมผัสการรับรูใหไวตอความรูสึก รอบตัว ขน้ั ตอนท่ี 3 สรางประสบการณตรง : กิจกรรมที่ใหไดสัมผัสตรงกับธรรมชาติไดใชเวลาอยูนิ่ง ๆ กบั ธรรมชาติ ข้ันตอนที่4 แบงปนแรงบันดาลใจ : กิจกรรมที่สรางความคิดและความรูสึกท่ีดีใหเกิดขึ้น ในใจ แลกเปลย่ี นประสบการณท ไ่ี ดรบั จากธรรมชาติ การนำกจิ กรรมมาประยุกตใ ช 1. การนำ Nature Game ไปใชตองศึกษาลักษณะของกิจกรรม เพ่ือใหสามารถนำกจิ กรรม ไปใชใหเ หมาะกับนักเรยี นหรอื เยาวชนหรอื กลมุ เปา หมาย 2. การนำ Nature Game ไปใช ตองศึกษาวัตถุประสงคของแตละกิจกรรมใหชัดเจน เพ่ือใหสามารถใชกิจกรรมไดอยางเหมาะสม โดยสามารถเปล่ียนแปลงเนื้อหาบางสวนได เชน เกม นึกถึงชาง เราจะนกึ ถงึ อะไร อาจเปลย่ี นเปนเกมนกึ ถงึ เสือ เราจะนกึ ถึงอะไร 3. การนำ Nature Game ไปใช ตองศึกษาพื้นที่ที่ใชในการจัดกิจกรรมเพ่ือใหเหมาะสม กบั บริบทของพ้ืนท่ี 4. กิจกรรม Nature Game สามารถนำไปบูรณาการกับกิจกรรมการเรียนการสอนกลุมสาระ การเรยี นรตู า ง ๆ ได

คูมือครวู ทิ ยากร...... 206 เกมปูพนื้ ฐานกอนเลนเกมอนื่ ๆ (เกมเปายงิ ฉุป) 1. ช่อื กิจกรรม เปายงิ ฉปุ (กระดาษฆอนกรรไกร) 2. วัตถปุ ระสงค 2.1 เพ่อื เตรยี มความพรอมกอนการเรยี นรู 2.2 เพ่ือสรา งความคนุ เคยระหวางเพอ่ื น ๆ ทีเ่ ขา รว มกิจกรรม 3. ลกั ษณะของกิจกรรม /ข้ันตอนของกิจกรรม เพื่อสรรหาผูชนะตลอดการและผูแพตลอดการโดยการออกอาวุธ กรรไกร กระดาษ ฆอน คนแพตอหลงั คนชนะทำไปเร่อื ย ๆ จนเหลือ 2 ทมี สุดทาย 4. สิง่ ที่ไดรบั /ประทับใจ 4.1 ความสนุกสนาน 4.2 แงคดิ มมุ มองของการตอสูเลหเ หลยี่ มของคน 5. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใช 5.1 การเตรียมความพรอมกอนการเรยี นรู 5.2 การคดั เลอื กหาผนู ำในกจิ กรรมตาง ๆ 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใ ช ควรคำนงึ ถึง เวลา จำนวนคน พ้นื ทีใ่ นการทำกจิ กรรม

คมู ือครวู ิทยากร...... 207 เกมวิวฒั นาการ 1. ชอื่ กจิ กรรม ววิ ฒั นาการ (แมลงหวก่ี บเปดลงิ คน) 2. วตั ถปุ ระสงค 2.1 เพอื่ สรางความคุนเคยสรางความตืน่ ตวั เปนการเตรยี มความพรอม 2.2 เพอ่ื ใชสรุปหรอื อธบิ ายถงึ วิวฒั นาการของสง่ิ มีชีวติ บางชนดิ วา ทำไมสตั วตอ งวิวัฒนาการ 2.3 เพอ่ื ศกึ ษาพฤติกรรมความซอ่ื สัตยของนกั เรยี น 3. ลกั ษณะของกิจกรรม/ ขนั้ ตอนของกิจกรรม 3.1 ใหสมาชิกจับคูกับเพ่ือน เพ่ือจะเลนเกมเปายิงฉุบ (กรรไกร กระดาษ ฆอน) โดยกำหนดให กรรไกรชนะกระดาษ/กระดาษชนะฆอน/ฆอ นชนะกรรไกร 3.2 ผูดำเนินกิจกรรมอธิบายกติกาใหสมาชิกผูรวมกิจกรรมไดฟงถึงกติกาการเลน ถาคู ของเราเมื่อเปายิงฉุบแลวใครชนะเขาจะมีวิวัฒนาการไปเปน “แมลงหว่ี” ..... ผูชนะท่ีเปนแมลงหวี่ ก็จะไปจับคูกับผูชนะท่ีเปน แมลงหวดี่ วยกันพรอมทงั้ เปา ยงิ ฉบุ อีกครง้ั ใครชนะกจ็ ะมีวิวัฒนาการไปเปน “กบ” ผูชนะที่เปนกบก็จะไปจับคูเพื่อนที่มีวิวัฒนาการเหมือนกันคือกบแลวเปายิงฉุบเพ่ือหาผูชนะ ทจี่ ะมีววิ ฒั นาการไปเปน “เปด” ผูชนะทเ่ี ปนเปด ก็จะไปหาคใู หมท เี่ ปนเปดแลวเปา ยิงฉบุ เพ่อื หาผชู นะ ท่ีจะวิวัฒนาการไปเปน “ลิง” ผูชนะที่เปนลิงก็จะไปหาคูที่เปนลิง และเปายิงฉุบเพื่อใหชนะจะไมมี วิวัฒนาการไปเปน “คน” ในระหวางการเลนเกมนี้ ทุกคนจะตองไมใชเสียงแตใหส่ือสารทาทาง ประกอบเชน แมลงหวี่ก็จะใชมือทั้งสองขางกระพือเหนือไหล ....แสดงทาทางเปนแมลงหวี่ สวนกบ ก็จะแสดงทาทางกระโดดเลียนแบบทา ทางการกระโดดของกบ ..เปน ตน หมายเหตุ ผูดำเนนิ กิจกรรมอาจหารอื กลมุ ผรู วมกิจกรรมใหคิดทา ทางประกอบกอนการเลนเกมก็ได 3.3 หลังจากเลนเกมเสร็จเรียบรอย ผูดำเนินกิจกรรมอาจรวมกันสรุปถึงวิวัฒนาการของ สัตวบ างชนิด หรอื ทำไมตอ งมแี มลงหวี่ แมลงสำคญั อยางไรตอระบบนิเวศ หรอื กบเปน สัตวค ร่งึ บกครึ่งน้ำ มีสัตวชนิดใดท่ีมีลักษณะเชนนี้ที่นักเรียนรูจัก ตางหรือเหมือนกันอยางไรกับสัตวเล้ือยคลาน และ ทส่ี ำคัญของการเลนเกมนีจ้ ะเหลอื แมลงหว่ี กบ เปด ลงิ ที่นาสงสารทจ่ี ะเหลอื อยูอยา งละหนึ่งตัว เขามี ความรูสกึ อยา งไรทีต่ องมชี วี ติ เพยี งลำพัง ชวี ติ ของเขาจะเปน อยางไรตอ ไป สญู พันธุไดห รอื ไม หรืออาจ พบวาเมอ่ื จบเกมไมม ีตัวใดเหลืออยูเลย คงมีใครบางคนอาย หรอื ใชความชุลมุนหลบหายกลายเปนคน กนั ทุกคน เปนไปไดไ หม ส่อื ใหเ หน็ อะไรในสงั คม

คมู อื ครวู ิทยากร...... 208 4. สิง่ ที่ไดรับ/ประทบั ใจ 4.1 สนุกสนาน 4.2 ไดแ สดงออกถงึ ความซื่อสัตยส จุ ริต 5. การนำกจิ กรรมมาประยกุ ตใช ละลายพฤติกรรม แบงกลุมคัดเลือกผูนำ/ใชสรุปบทเรียนหรือนำเขาสูบทเรียนในเร่ือง ววิ ฒั นาการของสง่ิ มีชีวติ 6.ขอเสนอแนะในการประยกุ ตใ ช เวลา ควรจำกัด มีสญั ญาณนกหวีด

คูมอื ครวู ิทยากร...... 209 เกมคา งคาวกับอีกา 1. ช่อื กิจกรรม คา งคาวกบั อีกา 2. วตั ถปุ ระสงค 2.1 เพอ่ื กระตนุ ใหเ ดก็ เกดิ การเรียน 2.2 เพอ่ื ใหองคความรแู กนกั เรียน 2.3 เพอ่ื ใหน ักเรียนไดฝ ก คดิ วิเคราะหองคความรู 3. ลกั ษณะของกิจกรรม/ขน้ั ตอนของกิจกรรม 3.1 ใหนกั เรียนเขาแถวเปน วงกลมซอ นกันสองวง โดยใหยืนหันหนา เขาหากัน ใหแตละคน ยื่นมือซายมาแตะกับคูของตน และใหใชมือขวาเพื่อเตรียมจะตบมือซายของเพื่อน หลังจากที่ไดฟง เร่ืองราวท่ีผูดำเนินกิจกรรมเลาจบวา “ถูก” หรือ “ผิด” โดยมีกติกาวา “ถาเรื่องเลานั้นถูกผูที่ไดรับ มอบหมายเปน “คางคาว” กจ็ ะใชมือขวาไปตีเพ่ือนของตน (คูของตน) แตถาเรื่องเลานั้นผิดผูที่ไดรับ มอบหมายเปน “อีกา” กจ็ ะเปน ฝา ยตีคขู องตนแทน 3.2 คนทอี่ ยูวงในกำหนดใหเ ปนนกฮกู /คนทีอ่ ยใู นวงนอกกำหนดใหเปนอกี า 3.3 วทิ ยากรใหขอ มูลองคค วามรู 3.4 หากองคค วามรนู ั้นเปนจริงถูกตอ งนกฮูกจะใชม อื ขา งขวาตีมืออีกาหากขอ มลู นั้นผิดอกี า จะตนี คางคาว 4. สงิ่ ท่ีไดร ับ/ประทับใจ 4.1 ความสนกุ สนาน 4.2 องคค วามรใู นการปอนขอมูลของครู 5. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใ ช ใชใ นการทบทวนองคความรูสำคญั เดก็ จะมีความเขาใจเน้ือหาได 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใช ครูตองเตรยี มเน้อื หาองคค วามรูใหด ี และถกู ตอ ง

คมู อื ครวู ิทยากร...... 210 เกมเห็บ – ทาก 1. ชื่อกจิ กรรม เกมเหบ็ – ทาก 2. วัตถุประสงค 2.1 เพ่อื เตรียมความพรอมในการนำเขา สกู จิ กรรมการเรียนรธู รรมชาติ 2.2 เพ่ือใหผ ูรวมกิจกรรมไดปอ งกนั ตวั เองและระมดั ระวังภัยจากสัตวม ีพษิ ขณะทำกิจกรรม ซงึ่ อาจจะอยูในบริเวณท่ีจดั กิจกรรมหรอื ในขณะทีเ่ ดนิ ศึกษา/ เย่ยี มชมธรรมชาติในผนื ปา/แหลง เรยี นรู ฯลฯ 3. ลักษณะของกจิ กรรม/ข้ันตอนของกจิ กรรม 3.1 ใหผูรวมกิจกรรมมายืนรวมตัวกันและยืนลอมเปนวงกลมสงตะกรา หรือภาชนะที่ใส ไมหนีบผาที่เราใชเปนอุปกรณในการเลนเกมน้ี โดยแจกตัวหนีบใหผูเขารวมกิจกรรมผูชาย 1 ตัว ผูห ญงิ 2 ตัว (แลว แตเ หมาะสม) โดยยังไมต องบอกอะไร 3.2 กำหนดสถานการณการเรียนรแู ละอธิบายลกั ษณะของกิจกรรมโดยสมมุติใหไมหนีบผา ที่อยูในมือของผูรวมกิจกรรมเปน “ทาก” หรือ “เห็บ” และภายในเวลา 1 – 2 นาที เม่ือใหสัญญาณ ใหผูรวมกิจกรรมนำตัวหนีบท่ีไดรับไปหนีบบริเวณเส้ือผาของเพ่ือน และปองกันตัวเองไมใหเพื่อน เอาตวั หนบี มาหนีบตัวเราภายในเวลาท่กี ำหนด จนกวาจะไดร ับสัญญาณใหห ยดุ เกม 3.3 สรุปเกี่ยวกับการปองกันตัวเองระมัดระวังสัตวมีพิษชนิดตาง ๆ เชน งู ตะขาบ ทาก แมลงตาง ๆ ซึ่งอาจอาศัยอยูในบริเวณทเ่ี ราจดั กจิ กรรมในปา 4. สง่ิ ท่ีไดรับ/ประทับใจ สนุกสนาน ผอนคลาย ไดออกกำลงั กาย ต่นื ตัวพรอ มท่ีจะเรยี นรูและทำกิจกรรมตอไป 5. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใ ช 5.1 กระตนุ ใหเด็กมคี วามพรอมตน่ื ตวั ท่ีจะเรยี นรใู นเรอ่ื งราวตา ง ๆ เปน การนำเขา สูบ ทเรยี น 5.2 สอดคลองกับสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร สาระท่ี 2 ชีวิตกับสิ่งแวดลอมมาตรฐาน ว2.1 เขาใจสิ่งแวดลอมในทอ งถิ่น ความสมั พันธระหวา งส่ิงแวดลอมกบั สิง่ มชี ีวติ ความสัมพันธร ะหวาง ส่งิ มีชีวิตตาง ๆ ในระบบนเิ วศ มกี ระบวนการสืบเสาะหาความรแู ละจติ วิทยาศาสตร สอื่ สารสิ่งทเี่ รยี นรู และนำไปใชป ระโยชน

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 211 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใ ช 6.1 เวลาที่ทำกิจกรรมปรับใหเหมาะสมกบั ชวงวยั ของเดก็ 6.2 พจิ ารณาสถานทท่ี จ่ี ดั กิจกรรมใหเหมาะสมและปลอดภัยจากการเลน หมายเหตุ การจัดกิจกรรมเรียนรูธรรมชาติอาจมีปญหาท่ีคาดไมถึง โดยเฉพาะเด็ก ๆ เมื่อไดเรียนรู ธรรมชาติอยางสนุกสนานเพลิดเพลิน บางสิ่งที่ดูเหมือนไมนาจะเปนปญหาสำหรับเรา แตเปน ปญหา ของเด็กที่เกิดจากสัตวปาตัวเล็ก ๆ เชน “ทาก” และ “เห็บ” ซึ่งปาในฤดูฝนหรือปาในบางพื้นท่ี บอ ยครง้ั จะพบ “ทาก” ซ่ึงเปนสตั วต ัวเล็ก ๆ ทดี่ ูดเลอื ดเปน อาหาร หรอื ในปาแลง ในฤดูแลง ก็จะมีสัตว เลก็ ๆ อีกชนิดหน่ึงที่เด็ก ๆ ตองระมัดระวัง เมื่อเด็กตองเดินปาศกึ ษาธรรมชาติหรอื ทำกิจกรรมในปา นนั่ คือ “เห็บ”

คูมอื ครวู ิทยากร...... 212 เกมบงิ โกธรรมชาติ 1. ชื่อกิจกรรม เกมบงิ โกธรรมชาติ 2. วัตถปุ ระสงค 2.1 เพ่ือกระตุนใหเ ดก็ เกิดการเรียน 2.2 เพ่ือใหอ งคความรูแ กนักเรยี น 2.3 เพอ่ื ใหนกั เรียนไดฝ ก ทกั ษะการสังเกตและคิดวเิ คราะหอ งคความรู 3. ลักษณะของกิจกรรม /ขน้ั ตอนของกิจกรรม 3.1 วิทยากรจัดเตรยี มกระดาษที่มีชองตารางส่เี หล่ียม 16 ชอ ง 3.2 กำหนดคำสั้น ๆ ท่ีจะเปนเหมือนโจทยหรือปริศนาที่จะใหผูเขารวมกิจกรรมไปคนหา คำตอบหรือไขปริศนาและคำแตละคำท่ีบอกใหผูรวมกิจกรรมไดเขียนสามารถที่จะเขียนไวในชองใด กไ็ ดใ น 16 ชอ งโดยไมใ หซ ำ้ กันหนง่ึ ชองหนงึ่ คำเทานัน้ 3.3 วทิ ยากรเมอ่ื บอกคำตา ง ๆ ครบและทบทวนใหท ุกคนไดเขียนครบทั้ง 16 ชอ ง แลว ก็ให ผูร ว มกจิ กรรมเขากลมุ ๆ ละ 3 คน เพ่อื เตรยี มตัวออกไปคนหาคำตอบหรือไขปริศนาในคำตา ง ๆ ทั้ง 16 คำ 3.4 วิทยากรกำหนดกติกา คือ หากจะกากบาท เมื่อสามารถไขปริศนาคำในแตละชองได สมาชิกทั้ง 3 ในกลุมตองมีมติเปนเอกฉันทเทานั้น หากมีคนใดคนหนึ่งในกลุมเห็นตางก็ยังไมถือวา ไดคำตอบหรอื ไขปริศนาได 3.5 วทิ ยากรเริ่มเลนเกมโดยกำหนดเสนทางหรือระยะเวลาในการคนหา เมื่อไขปริศนาได ก็ใหบนั ทกึ ไวดว ยวา สง่ิ นน้ั ๆ คอื อะไร หมายเหตุ การกำหนดเสนทาง/ระยะเวลา วิทยากรอาจกำหนดใหผูรวมกิจกรรมไดสัมผัสกับธรรมชาติในบริเวณ โดยรอบ ซงึ่ อาจจะเปนการคน หาคำตอบในธรรมชาติท่ไี ดจ ากการไดยนิ เสียง ไดด มกล่ิน ไดส มั ผสั ตามคำปริศนาทใ่ี ห 4. ส่ิงท่ไี ดร บั /ประทับใจ 4.1 ความสนกุ สนาน 4.2 การประมวลองคความรภู ายใตข อมูลปรศิ นาคำทาย 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช ใชในกิจกรรม “ลดเวลาเรียนเพ่ิมเวลารู” ซ่ึงมีชวงเวลาท่ีจำกดั 6. ขอเสนอแนะในการประยุกตใช ครตู อ งเตรียมเน้อื หาองคความรใู หด ี และถกู ตอ ง

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 213 เกมสัตวประหลาด 1. ชือ่ กิจกรรม เกมสัตวป ระหลาด สถานการณการเรียนรู : ในปจจุบันสัตวชนิดตาง ๆ บนโลกนี้ที่มนุษยรูจักมีมากมายกวา 1 ลา นสปชีร (ชนิด) ทง้ั ในน้ำจืด นำ้ เคม็ และบนบก โดยมากกวาครึง่ หนง่ึ ของสตั วที่เรารจู ักจะเปนกลุม แมลง ซ่ึงมมี ากกวา 6 แสนชนิด เราแยกกลมุ สัตวไดงาย ๆ ดว ยการแบง ออกเปน 2 กลุม คือ กลุมสตั ว มกี ระดูกสันหลัง และกลุมสตั วไ มมกี ระดกู สันหลงั 2. วัตถุประสงค 2.1 เพื่อตรวจสอบการรับขอมูล และแปลความหมายออกมาเปนภาพตามจิตนาการของ ตนเองบนพน้ื ฐานประสบการณเ ดมิ 2.2 เพอ่ื ฝก การใชท กั ษะดา นความคดิ เชงิ สรา งสรรคผ า นผลงานตามจนิ ตนาการ 3. ลักษณะของกจิ กรรม/ขั้นตอนของกจิ กรรม 3.1 ผูดำเนินกิจกรรมแจกกระดาษ ดินสอ ปากกา พรอมท้ังอธิบายข้ันตอนการเลน โดยจะ บอกโจทยซึ่งเปนลักษณะของรูปรางหนาตาองคประกอบตาง ๆ ตลอดถึงการใชอวัยวะบางสวนของ สัตวในจินตนาการโดยกำหนดโจทยให 8 – 10 ขอ (ทั้งน้ีข้ึนอยูกับกลุมผูรวมกิจกรรมวามีวุฒิ/ ประสบการณมากนอ ยเพยี งใด) 3.2 ผดู ำเนินกิจกรรมบอกโจทยลักษณะของสัตวชนิดหน่ึงทีละขอความ พรอ มทั้งใหผูรวม กิจกรรมวาดภาพตามจนิ ตนาการของตน ดังนี้ 3.2.1 ฉันมีหวั กลม 3.2.2 ตวั ของฉันกก็ ลม แตม ขี นาดใหญก วา หวั ของฉัน 3.2.3 ฉนั มีตากลมอยบู นหวั 3.2.4 ในกลมุ ของฉนั เราสอื่ สารกันดวยหนวด 3.2.5 ฉันอาศยั อยใู นน้ำ ฉะนนั้ ฉันจึงมคี รีบเล็ก ๆ อยูขางลำตวั 3.2.6 ฉนั หายใจดว ยเหงอื กฉนั จึงมีเหงือกอยูบนหนาอกไวหายใจ 3.2.7 ฉันมหี างไวควบคุมการเคล่ือนที่ หางของฉนั มีลกั ษณะแบนแตไ มย าว 3.2.8 อาหารของฉนั คือสตั วนำ้ ขนาดเล็ก ปากของฉันจึงไมใ หญห นกั 3.2.9 ที่ปากของฉนั มหี นวดเล็ก ๆ อยูรอบ ๆ ใชประโยชนใ นการกรองเศษอาหาร 3.2.10 ในธรรมชาติฉนั ก็มีศตั รเู หมือนกันนะ ฉนั จงึ มีหนามบริเวณลำตวั ไวปองกันศตั รู

คูมือครวู ทิ ยากร...... 214 3.2.11 ถา ฉันเปนตัวผู ฉันมีเดือยเล็ก ๆ บริเวณโคนหางทั้งสองขาง ถาฉันเปนตัวเมีย ฉนั จะไมม เี ดือย 3.3 เมื่อวาดภาพตามจินตนาการเสร็จ ผูดำเนินกิจกรรมมอบอุปกรณระบายสี (สีไม/สีเทียน) ใหผเู ขา รว มกจิ กรรมไดระบายสภี าพสตั ว พรอมตงั้ ชือ่ สัตวทวี่ าดตามระยะเวลาท่ีกำหนด 3.4 ผูดำเนินกิจกรรมใหนำเสนอภาพวาด หรืออาจจะใหทุกคนวางภาพบนเกาอี้ แลวให สมาชิกผรู วมกิจกรรมเดินวงกลมเพ่อื ชมภาพทีละภาพจนครบ วนมาถึงเกาอ้ีตนเองแลวนงั่ ลง 3.5 ผูดำเนินกิจกรรมสรปุ การทำกิจกรรมเกีย่ วกับสัตวป ระหลาดตามสถานการณการเรยี นรู ที่กำหนด หรือเช่ือมโยงใหเห็นถึงประสบการณที่แตกตางกันภายใตการรับขอมูลขาวสารมาจาก ท่ีเดียวกัน แตสื่อสารออกมาเปนภาพไดแตกตางกัน ซ่ึงขึ้นอยูกับประสบการณเดิมหรือมุมมองของ แตล ะคนในเชิงความคดิ สรา งสรรค 3.6 ผูดำเนินกิจกรรมอาจหารูปภาพสัตวที่มีรูปรางแปลกประหลาดมาใหชม เพ่ือให ตระหนัก และเห็นความสำคัญของสัตวปาหายาก หรือสัตวปาที่ใกลสูญพันธุในเมืองไทย สัตวปา เฉพาะถนิ่ ในภูมภิ าคตาง ๆ ของโลก 4. ส่ิงที่ไดรบั /ประทบั ใจ สนุก ไดส รางสรรคผ ลงานศิลปะตามจิตนาการ ทำใหมคี วามสุข 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช 5.1 เปนกิจกรรมนำเขาสูการสอนทักษะชีวิต : ความคิดเชิงสรางสรรค หรือในเร่ืองของ ความแตกตางระหวางบุคคล และประสบการณเดิมที่แตละคนมี เพื่อการอยูรวมกันอยางมีความสุข แบง ปนกัน และชว ยเหลือซง่ึ กนั และกันเพ่อื การอยูรวมกนั อยางสนั ติสขุ 5.2 นำเขาสูบทเรียนกิจกรรมการเรียนการสอนวิชาตาง ๆ โดยพิจารณาลักษณะของส่ิงท่ีจะ นำมาบอกตามความเหมาะสม 6. ขอ เสนอแนะในการประยกุ ตใช หลงั จากชืน่ ชมผลงานของเพ่ือน ๆ แลว ใหนกั เรยี นจำนวนหนึง่ มานำเสนอขอจำกดั ทไี่ ดจาก การชมผลงานของแตล ะคน

คมู ือครวู ิทยากร...... 215 เกมสตั วปรศิ นา 1. ช่ือกิจกรรม สัตวป ริศนา 2. วตั ถุประสงค เพอื่ วิเคราะหขอมลู ของสตั วปริศนา และทายชือ่ สัตวใหถกู ตอง 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขนั้ ตอนของกิจกรรม 3.1 วิทยากรแจกกระดาษใหกลมุ ละ 1 แผน ไวสำหรับเขยี นช่ือสัตว 3.2 ใหต ัวแทนกลุมหยบิ การด จากกองกลางมา 1 แผน จากแผนการด ท้ังหมด 20 ใบ นำมา ใหสมาชกิ ในกลุมพิจารณาขอมลู ในการด และบอกใหไ ดวา เปน สัตวชนิดใด เขยี นช่อื สัตวลงในกระดาษ ตามหมายเลขในการดน้ัน ภายในเวลาทีก่ ำหนด (ประมาณ 10 นาที) 3.3 วทิ ยากรสอบถามจำนวนชอ่ื สตั วท ีต่ อบไดข องแตล ะกลมุ 3.4 เฉลยสัตวตามหมายเลขการด แตละใบ 3.5 สรุปผลการตอบถกู ตองจากจำนวนท่ีตอบไวข องแตละกลมุ 4. ส่งิ ท่ไี ดร บั /ประทับใจ ไดรจู กั ลกั ษณะของสตั วในโลกนีม้ ากขน้ึ 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช 5.1 ใชเ ปน กจิ กรรมการเรียนรเู ร่ืองสตั วช นดิ ตาง ๆ 5.2 นำกระบวนการไปใชจัดกิจกรรมเรื่องอื่น ๆ เชน หิน พชื ดวงดาว ฯลฯ 6. ขอเสนอแนะในการประยกุ ตใ ช 6.1 ควรใชล กั ษณะของสัตวท ีเ่ หมาะสมกับการเรียนรูใ นแตล ะระดับชัน้ 6.2 ควรเรม่ิ เรยี นรูจากสัตวใ กลตัวในทองถน่ิ ขยายไปสปู ระเทศ ทวปี โลก

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 216 เกมคางคาวกนิ อะไร 1. ชอื่ กจิ กรรม คางคาวกนิ อะไร 2. วตั ถปุ ระสงค เพือ่ ศึกษาวฏั จักรชีวิตของคางคาว 3. ลักษณะของกิจกรรม/ข้นั ตอนของกจิ กรรม 3.1 ใหนักเรียนท้ังหมดจบั มอื เปนวงกลมวงใหญ 1 วง 3.2 ขออาสาสมัครนักเรียนทเี่ ปน คางคาว 5 คน และปดตา 3.3 ขออาสาสมคั รนักเรียนทีเ่ ปน ผีเส้อื กลางคืน 10 คน 3.4 นักเรียนที่เปนคางคาว และผีเสอื้ กลางคืน อาศัยอยใู นวงกลมท่ลี อ มรอบ 3.5 นักเรียนท่ีเปนคางคาว 5 คน และปดตาสงเสียงคำวา Bat ได 1 ครั้ง สามารถกาวขา เพื่อจับผีเสื้อกลางคืนไวทานเปนอาหาร 1 กาว สวนนักเรียนที่เปนผีเส้ือกลางคืน 10 คน เมื่อไดยิน คำวา Bat ตอ งสงเสยี งคำวา Moth และสามารถกา วขา เพื่อหนีคา งคาว 2 กาว 3.6 ใหค วามรเู รอ่ื งประโยชนของคางคาว 4. ส่ิงท่ีไดร ับ/ประทบั ใจ ความตื่นเตน ขณะท่คี างคาวลาผีเสอ้ื กลางคืน 7. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใช สามารถนำมาประยกุ ตใชใ นการเรยี นรวู งจรของชีวติ สตั ว หรอื พืชชนิดอื่น ๆ ได 8. ขอเสนอแนะในการประยุกตใ ช ระวังเรือ่ งการเกดิ อุบัตเิ หตุเน่ืองจากคา งคาวปดตา ตอ งกระชบั ใหน กั เรยี นระมัดระวัง

คมู ือครวู ทิ ยากร...... 217 เกมคิดถึงชา ง คิดถงึ อะไร 1. ชื่อกจิ กรรม คดิ ถึงชาง คิดถึงอะไร 2. วัตถปุ ระสงค เพื่อเรียนรเู รอ่ื งประเภทของชาง 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขน้ั ตอนของกจิ กรรม 3.1 แบง กลุม 5 – 8 คน 3.2 ใหกลุมชวยกันคิดสิ่งท่ีเกี่ยวของกับชางใหไดมากท่ีสุด โดยพยายามใหแตกตางจากที่ กลมุ อน่ื ๆ คิด ขอทไี่ ดคะแนนคอื ขอท่ีกลุมคิดไมเหมอื นกลมุ อ่นื 3.3 เฉลยแตล ะกลุม และรวมคะแนน 3.4 ใหความรูเรอ่ื งชาง 4. ส่ิงท่ไี ดร ับ/ประทับใจ การไดฝกความคิดคลองวองไว ความคิดแปลกใหมแตกตางจากเพื่อน สรางความทาทาย ใหเกมนีส้ นุกมากย่ิงข้ึน 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช ประยุกตใชในขน้ั นำเขาสบู ทเรยี น เพอื่ เราความสนใจในเรือ่ งที่ตองการศึกษา โดยเปลี่ยนจากชา ง เปน ประเดน็ ท่ีตองการใหเด็ก ๆ ไดเรยี นรู 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใ ช เวลาท่ใี ชใหกลุมคิดไมควรนานประมาณ 3 – 5 นาที เพอื่ เราใหเกมนีส้ นกุ ยิ่งข้นึ

คมู อื ครวู ิทยากร...... 218 เกมชางกระดาษ 1. ช่ือกิจกรรม ฉีกกระดาษรปู ชาง 2. วัตถุประสงค เพื่อศึกษาชางสมัยดกึ ดำบรรพ 3. ลักษณะของกจิ กรรม/ขนั้ ตอนของกิจกรรม 3.1 แบงกลมุ 5 – 8 คน นง่ั แถวตอนลึก 3.2 แจกกระดาษ A4 ใหแถวละ 1 แผน ใหนักเรียนภายในกลุมฉีกเปนรูปชางทีละคน โดยกำหนดเวลาของแตละคนประมาณ 30 วินาที เมือ่ ครบเวลาคนแรกสง ใหคนตอ ๆ ไป 3.3 นำผลงานชา งของแตละกลุมแสดงหนา ชน้ั เรยี น 3.4 ใหน กั เรยี นเทียบเคยี งชา งของกลุมตนเอง กับชางสมัยดึกดำบรรพ 3.5 ครูใหความรูเ รอื่ งชางสมยั ดกึ ดำบรรพ 4. สิง่ ท่ไี ดร บั /ประทบั ใจ ความรวมมอื รว มใจของกลมุ ทีร่ วมกันสรา งผลงานรูปชาง 5. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใช ประยุกตใชในขั้นนำเขาสูบทเรียนเพื่อเราความสนใจในเรื่องที่ตองการศึกษา โดยเปล่ียน จากรูปชา งเปนรปู อ่ืน ๆ ทตี่ อ งการใหเด็ก ๆ ไดเ รียนรู 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใ ช ควรใหค วามรูเ รอ่ื งหลักการทำงานกลุมควบคูก บั กิจกรรมน้ดี ว ย

คูมือครวู ทิ ยากร...... 219 เกมฉนั คอื ใคร ? 1. ชอ่ื กิจกรรม เกมฉนั คือใคร 2. วัตถุประสงค 2.1 เพ่อื สรา งปฏสิ มั พนั ธท่ีดีตอ กนั ในการรูจกั กันมากย่งิ ขนึ้ 2.2 เพือ่ ทบทวนตนเองวารจู ักสตั วชนิดน้นั ๆ มากนอ ยเพยี งใด 2.3 เพ่อื ฝกทกั ษะ สื่อความ สรปุ ความ 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขัน้ ตอนของกิจกรรม 3.1 วิทยากรนำภาพสตั วม าตดิ ดานหลังของผูเขาอบรมทุกคน โดยภาพไมซ ำ้ กัน 3.2 แตละคนใชความสามารถในการใชปฏิสัมพันธกับเพื่อน โดยการแนะนำตัว และให เพื่อนดูภาพสัตวที่อยูดานหลัง และตั้งคำถามเก่ียวรูปราง ลักษณะ ถ่ินที่อยูของสัตว ท่ีติดอยูดานหลัง โดยใชคำถามปลายปดใหเพื่อนตอบวา ใช หรือ ไมใช โดย 1 คำถามตอเพ่ือน 1 คน และสามารถถาม ไปไดเรื่อย ๆ จนกวาสามารถประมวลไดวาสัตวชนิดน้ีคือตัวอะไร แลวจึงถามเพ่ือนคนสุดทายวา ใชส ัตวชนิดนนั้ ใช หรือ ไม 3.3 ถาใช ใหปลดภาพจากดานหลังมาติดไวดานหนา และยังคงเปนผูตอบคำถามใหเพื่อน คนอนื่ ๆ จนทุกคนสามารถตอบช่ือสัตวข องตวั เองได 3.4 ทำกจิ กรรมซำ้ อกี ครง้ั แตเปลี่ยนชนดิ ของสตั ว 3.5 วิทยากรสรุปประเภทสัตว สัตวที่คอนขางหายาก ใกลสูญพันธุ สัตวที่นาสนใจมานำเสนอ และเตมิ เต็มความรูเกยี่ วกับสัตว 4. สง่ิ ที่ไดรับ/ประทับใจ 4.1 ไดรจู ักเพ่ือนมากขึ้น 4.2 ไดรจู ักรปู ราง ลักษณะ และถิน่ ทอ่ี ยูของสัตวม ากข้ึน 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช 5.1 ใชป ระเมินหรอื ทบทวนเร่ืองสตั ว 5.2 สรา งปฏสิ มั พนั ธก ับเพอ่ื นใหม 6. ขอ เสนอแนะในการประยกุ ตใ ช เดก็ ควรมกี ารเรียนรูสัตวช นิดตาง ๆ มากอ นทำกิจกรรมนี้

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 220 เกมนกเงือก - นายพราน 1. ช่ือกิจกรรม เกมนกเงือก – นายพราน 2. วตั ถุประสงค 2.1 เพอื่ สรา งปฏสิ ัมพนั ธท ่ดี ีตอ กันในการรจู ักกันมากยงิ่ ขนึ้ 2.2 เพ่ือประเมิน/ทบทวนความรเู ก่ียวกับนกเงือกในประเทศไทย 2.3 เพอ่ื สรปุ และแลกเปลยี่ นเรียนรเู รอ่ื งราวของนกเงอื ก 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขัน้ ตอนของกิจกรรม 3.1 วทิ ยากรแบง กลุมสมาชิกออกเปนกลุมยอยกลุมละ 4 คน ให 1 คนเปนนายพราน อีก 3 คน เปน ครอบครัวนกเงือก โดยในครอบครวั นกเงอื กจะประกอบดวย ลกู นกเงอื ก พอ นกเงอื ก และแมน กเงือก 3.2 จากนน้ั กใ็ หครอบครวั นกเงือกจับมือกันเปน วงกลม และใหนายพรานยนื อยูนอกวงกลม 3.3 ครอบครัวนกเงือกจะกำหนดหมายเลขประจำตัวของแตละคน เปนหมายเลข 1 หมายเลข 2 และหมายเลข 3 ตามลำดับ 3.4 ถาผูนำเกมเรียกหมายเลขอะไร ก็ใหผูที่เปนหมายเลขน้ันเปนลูกนกเงือก อีกสอง หมายเลขทเี่ หลอื กจ็ ะเปน พอนกเงือก และแมนกเงือก และทำหนา ท่ีปกปอ งลกู นกเงือกจากนายพราน ดวยการจับมือเปนวงกลมใหมั่น ไมใหมือหลุดออกจากกัน และคอยหมุนวนหลบหลีกปองกันไมให ลกู นกเงือกถกู นายพรานมาจับหรือแตะตัวได สวนนายพรานกจ็ ะตองพยายามคอยจองจับลูกนกเงอื ก ตามหมายเลขทผี่ นู ำเกมขานใหได 3.5 ภายหลังการเลนเกม วิทยากรสรุปเลา เรื่องราวของนกเงือกใหผูรวมเลนกิจกรรมไดรับ ทราบขอมลู 4. สิ่งทีไ่ ดร ับ/ประทับใจ 4.1 ไดร จู กั เพอื่ นมากข้นึ 4.2 ไดรจู กั นกเงอื ก ลกั ษณะ และถ่ินที่อยอู าศยั ของนกเงือก 5. การนำกจิ กรรมมาประยกุ ตใช 5.1 ใชประเมนิ หรอื ทบทวนความรเู ก่ยี วกบั นกเงอื ก 5.2 สรา งปฏสิ มั พันธก ับเพอ่ื นใหม 6. ขอเสนอแนะในการประยุกตใ ช ผนู ำกจิ กรรมอาจหาภาพ/แหลงทีอ่ ยอู าศยั ของนกเงอื กมาประกอบการสรปุ องคความรเู พิม่ เติม

คูมอื ครวู ทิ ยากร...... 221 เกมอพยพยา ยถิน่ ของนก 1. ช่ือกจิ กรรม การอพยพยา ยถน่ิ ของนก 2. วัตถปุ ระสงค 2.1 เพือ่ การเรียนรูเร่ืองการยา ยถนิ่ ที่อยูของนกในแตล ะฤดกู าล 2.2 เพื่อใหท ราบถงึ สาเหตุของการเพ่ิมและการลดของจำนวนประชากรนก 2.3 เพ่ือเรียนรูป ญ หาและอุปสรรคของการยา ยถิน่ ของนก 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขัน้ ตอนของกจิ กรรม 3.1 แบง ผเู ลน ออกเปน 2 กลุม 3.1.1 กลุม ที่ 1 กลมุ ปญ หาและอุปสรรค แบงเปน 3 ดาน ดา นท่ี 1 คนลา นก ดานท่ี 2 สภาพภูมิอากาศ ดานที่ 3 สารเคมี 3.1.2 กลมุ ท่ี 2 กลมุ นกอพยพ (จับกันเปน คู สมมติวาเปนตวั ผู และตัวเมีย) 3.2 วธิ ีการเลน 3.2.1 ใหกลุมที่เปนอุปสรรคดานที่ 1 ดานที่ 2 และดานท่ี 3 เขาแถวหนากระดาน เรียงตามลำดับ โดยแตล ะดานใหมีระยะหางกนั พอประมาณ 3.2.2 นกตัวผู และนกตัวเมีย จบั คูกันฝาดานที่ 1 (คนลานก) เพื่อเขาไปอยูใ นชองวาง ระหวา งดา นที่ 1 และดา นที่ 2 โดยไมใหดา นคนลานกจบั ตองตวั ได 3.2.3 นกตัวผู และนกตัวเมีย จับคกู ันฝาดานที่ 2 (สภาพภูมิอากาศ) เพ่ือเขาไปอยูใน ชอ งวางระหวางดา นท่ี 2 และดา นท่ี 3 โดยไมใหด า นสภาพภูมิอากาศจบั ตองตวั ได 3.2.4 นกตัวผู และนกตวั เมยี จับคูกันฝาดานที่ 3 (สารเคมี) เพื่อไปอยูดานหลังสดุ ของ พน้ื ท่กี ารเลน เกม โดยไมใ หดา นสารเคมีจับตอ งตวั ได 3.2.5 เม่ือนกทุกตัวสามารถผานดานทั้ง 3 ไปอยูดานหลังของพ้ืนท่ีการเลนเกมได เรียบรอยแลว ใหผูท่ีทำหนาที่เปนดานกลับหลังหัน เพื่อเร่ิมตนการอพยพยายถิ่นกลับถ่ินเดิมของนก โดยใหด านสารเคมีเปน ดา นท่ี 1 ดา นสภาพภูมิอากาศเปนดานท่ี 2 และดา นคนลา นกเปน ดา นท่ี 3 หมายเหตุ นกอพยพทไี่ มสามารถผา นดานได ใหถอื เปนผูแพ ใหออกจากการเลน เกม ผูทสี่ ามารถผา นไดทกุ ดา นถอื เปน ผชู นะ

คูมือครวู ิทยากร...... 222 4. สง่ิ ที่ไดร บั /ประทับใจ 4.1 ไดเ รียนรูการดำรงชีวิตเพือ่ การอยรู อดของนกจะตอ งผานปญหาและอุปสรรคมากมาย 4.2 เกดิ ความตระหนักใหท ุกคนชวยกันอนรุ ักษพ ันธุนก และอนรุ ักษปา เพ่ือเปนแหลงท่ีอยู อาศยั และแหลง อาหารใหอดุ มสมบูรณ เพอ่ื ไมใ หนกตองอพยพยายถิ่น จะไดมปี ริมาณเพ่ิมมากขนึ้ 4.3 ไดร ับความสนกุ สนาน ไดอ อกกำลังกายจากการรวมเลน กจิ กรรม 5. การนำกจิ กรรมมาประยกุ ตใช 5.1 สภาพภูมอิ ากาศ เชน ภยั แลง สภาวะโลกรอ น มีผลตอ การเปล่ยี นแปลงที่อยูอาศยั และ คุณภาพชีวติ ของสัตว 5.2 นำเกมไปใชสำหรับการอนรุ กั ษพ นั ธุพ ชื ในทองถ่นิ 5.3 สารเคมมี โี ทษ และมผี ลตอ คณุ ภาพชวี ติ ของส่ิงมชี ีวิต 5.4 มนษุ ยม ผี ลตอการเพ่ิม -ลดปริมาณของสัตว 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใช 6.1 จำนวนผเู ลน ไมควรมากจนเกินไป เพราะจะทำใหวิ่งชนกันได 6.2 ปรบั เปล่ยี นกลมุ ผูเ ลนสลับกัน เพอ่ื ใหสามารถเขา ใจความรูส ึกนึกคดิ ของแตละฝา ย 6.3 สามารถนำไปบูรณาการการสอนเร่อื งหวงโซอาหาร ระบบนเิ วศ สารเคมีท่มี ีผลตอการ ดำรงชวี ิตของมนษุ ย และสตั ว การอพยพยายถ่นิ ของสัตว

คูม ือครวู ิทยากร...... 223 เกมนัดพบเพ่อื น 1. ชือ่ กจิ กรรม เกมนัดพบเพอื่ น 2. วตั ถุประสงค 2.1 เพือ่ ใหน ักเรยี นไดรูจกั และคุนเคยกบั เพอื่ นใหม 2.2 เพอ่ื ทราบขอ มลู ของผูเขาอบรม/ความตอ งการ 2.3 เพอื่ ใหท กุ คนมีสวนรว มในการใหขอมูล 3. ลกั ษณะของกิจกรรม/ข้ันตอนของกจิ กรรม 3.1 แจกกระดาษที่เตรียมไวทำชองตารางคลา ยตารางเรียน 15 ชอง เขียนระบุวันจันทรถึง วนั ศุกรอยูดานบนหวั ตารางแถวแรก สว นแถวที่สองชื่อเพ่อื น (ชอ งละหนงึ่ คน) รวมหาชอ ง และแถวทีส่ าม สำหรบั บันทึกเรอ่ื งราวทีเ่ กย่ี วกับเพื่อน โดยเวนเนื้อท่ใี หม ากกวา แถวทห่ี นง่ึ และแถวที่สอง 3.2 ผูดำเนนิ กิจกรรมอธิบายการเลน เกมน้ี “ใหทกุ คนออกเดนิ ทางไปหาเพือ่ นเพื่อนัดหมาย เพอื่ นใหค รบ 5 วัน โดยไมใ หซ ำ้ กับเพ่ือนคนเดมิ ทน่ี ัดไว 3.3 ผดู ำเนินกิจกรรมจะกำหนดประเด็นใหในแตละวันวาจะตองไปสอบถามเพ่ือนตามประเด็น ท่ีกำหนดไว โดยใหไ ปหาเพอ่ื นที่เราไดน ัดหมายไวเชน - “ใหไปหาเพ่ือนท่ีนัดหมายไวในวันจันทร โดยใหสอบถามเพื่อนวา เพ่ือนทำหนาที่ อยทู ่ไี หน ตำแหนง อะไร ลักษณะของงานเปนอยา งไร” เปนตน - วันองั คาร เพื่อนท่ีเรานัดหมายไวภ ายใตโ ครงการนี้ ไดมผี ลงานท่ีทำไวอ ยา งไร - วนั พุธ เพ่อื นท่เี รานัดหมายไวกอนมารับการอบรมครง้ั น้ี มีความกงั วลใจในเร่อื งใดบา ง - วนั พฤหัสบดี เพ่ือนท่ีเรานัดหมายไวภายใตโครงการน้ีกลบั ไป จะดำเนินการอยางไร เพือ่ ใหงานสำเรจ็ บรรลุตามวตั ถุประสงค - วนั ศุกร เพ่อื นทเี่ รานัดหมายไวม ีความคาดหวงั อยา งไรกับการอบรมในครง้ั นี้ หมายเหตุ ประเดน็ อาจมกี ารปรับเปล่ยี นไดต ามความเหมาะสมและเปา หมายของการจัดกจิ กรรมน้ี 3.4 ใหทุกคนออกเดินนัดเพ่ือน 5 คน ใน 5 วัน วันละคนไมซ้ำกัน โดยปฏิบัติตามกติกา และประเดน็ ทก่ี ำหนดใหภ ายในระยะเวลากำหนดทลี ะประเด็นจนครบท้ัง 5 วนั 3.5 สรปุ การเรียนรภู ายใตก จิ กรรมนี้เราไดเ รียนรอู ะไรบา ง

คูมอื ครวู ิทยากร...... 224 4. ส่ิงท่ไี ดร บั /ประทับใจ 4.1 ไดร ูจกั เพือ่ นใหมไ ดอ ยา งรวดเร็ว 4.2 ไดขอ มลู โดยทกุ คนมสี วนรวม 4.3 ไดความสนุกสนาน 5. การนำกิจกรรมมาประยกุ ตใช นำไปใชกบั เด็กในช้ันเรยี น ในการซักถามขอมลู ตา ง ๆ 6. ขอเสนอแนะในการประยกุ ตใ ช เตรียมคำถามท่ีผจู ัดตองการทราบ เชน ความคาดหวงั จดุ ประสงค ฯลฯ

คูมือครวู ทิ ยากร...... 225 เกมสัตวมีขา 1. ช่อื กิจกรรม เกมสตั วมขี า 2. วัตถปุ ระสงค เพอ่ื นำเขา กจิ กรรมการเรยี นรูเ รื่องสัตว 3. ลักษณะของกจิ กรรม/ขน้ั ตอนของกิจกรรม 3.1 ผูเขารวมกิจกรรมยืนเปนวงกลม ปรบมือตามทำนองเพลงที่ผูดำเนินกิจกรรมรองนำ ตามเนือ้ เพลง ดังน้ี “ถาฉนั มขี าฉนั จะเปน ตวั อะไร (ซ้ำ) ถา ฉนั มี 2 ขา ฉันจะเปนอะไร” จากน้ันแตละคนว่ิงเขาคูตามจำนวนขา บอกชื่อสัตว และคิดสัญลักษณ หรือเสียงรอ ง ของสัตวน้ัน แสดงใหกลุมอื่นดู และทายวาคือสัตวอะไร ถากำหนดชื่อสัตวผิด หรือไมสอดคลองกับ จำนวนขา ใหคาดโทษไวกอน 3.2 ทำลักษณะเดยี วกัน แตเ พม่ิ จำนวนขาตามความเหมาะสม 4. สิง่ ที่ไดรับ/ประทับใจ 4.1 สนุกสนานไดแสดงออกมปี ฏสิ ัมพนั ธท ดี่ ีตอ กัน รจู กั กันดขี ึ้น 4.2 ไดเรียนรูโดยการเลนปนเรียน 5. การนำกจิ กรรมมาประยุกตใ ช 5.1 ใชสำหรบั เปน กจิ กรรมออกกำลังกายในรม 5.2 ใชเปลีย่ นอิริยาบถระหวา งเรียน/กจิ กรรม 5.3 ใชเ ปน กิจกรรมนำเขา บทเรียนเรือ่ งสตั ว 6. ขอ เสนอแนะในการประยุกตใ ช 6.1 สามารถใชใ นการนำเขาสูบ ทเรียนในรายวิชาตา ง ๆ ได 6.2 เวลาที่ใชจ ดั กิจกรรมใหเ หมาะสมกบั เรอื่ งที่เรยี น และวยั ของผูเรียน

คมู อื ครวู ิทยากร...... 226 เกมทายสัตวใ นใจวิทยากร 1. ชื่อกิจกรรม ทายสตั วในใจวิทยากร 2. วัตถุประสงค เพอื่ ฝก ทกั ษะการใชคำถาม และนำผลคำตอบมาประมวลใหเขากบั รูปรา ง/ลกั ษณะของสัตว ชนิดนัน้ ๆ 3. ลักษณะของกิจกรรม/ขน้ั ตอนของกจิ กรรม 3.1 ผูดำเนินกิจกรรมช้แี จงกตกิ าการเลน โดยกำหนดสัตวที่จะใหผูรวมกิจกรรมไดทายเก็บไว ในใจ 3.2 แตละกลุมวางแผนกำหนดคำถามปลายปด เพ่ือใหวิทยาการตอบวา ใช หรือไมใช โดยใหออกไปถามทีละคน เพื่อกลับมาประมวลผล เพ่ือตั้งคำถามในลำดับตอไป และเมื่อแนใจ ในคำตอบวา เปนสตั วอะไร ใหถ ามวิทยากรวาเปน สตั วชนดิ น้นั ใช หรือ ไม 3.3 กลับมาบอกสมาชิกในกลุมวา ทายสตั วในใจวิทยากรถกู ตอ งแลว สมาชิกในกลุมสงเสยี ง “เฮ” พรอ มกนั และนั่งคอยจนทกุ กลมุ สามารถทายช่อื สตั วใ นใจวิทยากรไดถกู ตอ งครบทุกกลมุ 4. ส่งิ ที่ไดร บั /ประทับใจ การวางแผนการทำงานรวมกันเพ่อื สคู วามสำเร็จ 5. การนำกิจกรรมมาประยุกตใช 5.1 ฝก การทำกจิ กรรมกลุม การทำงานเปนทีมใหป ระสบความสำเร็จ 5.2 การเรยี นรแู บบมีสว นรว ม 6. ขอ เสนอแนะในการประยกุ ตใช 6.1 กำหนดเวลาเลนใหเ หมาะสม ไมสมควรใชเ วลามากเกินไป 6.2 ถาใชเวลามากกวาท่ีกำหนด กลุมท่ีไมสามารถทายช่ือสัตวในใจวิทยากรไดถูกตอง ปรับใหแ พ

คมู อื ครวู ทิ ยากร...... 227 แบบประเมินความพึงพอใจตอกิจกรรมคายของนักเรยี นเยาวชนรักษพ งไพร เพ่อื การอนรุ ักษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มของโรงเรยี นระดบั ประถมศึกษา สงั กดั สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ตอนที่ 1 ขอ มลู ของผูก รอกแบบสอบถาม เพศ  ชาย  หญงิ ระดบั ชั้นที่ศกึ ษา  ระดับชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 4  ระดับชั้นประถมศกึ ษาปท่ี 5 ตอนที่ 2 ใหนักเรียนแสดงความคิดเหน็ เก่ยี วกับความพงึ พอใจตอกิจกรรมคา ยของนักเรยี น เยาวชนรักษพงไพร โดยทำเครื่องหมาย ตรงกับความเปนจรงิ 5 หมายถงึ มคี วามพงึ พอใจอยใู นระดบั มากท่ีสดุ 4 หมายถึง มคี วามพึงพอใจอยูในระดบั มาก 3 หมายถึง มคี วามพึงพอใจอยูในระดับปานกลาง 2 หมายถึง มคี วามพึงพอใจอยใู นระดบั นอ ย 1 หมายถึง มคี วามพงึ พอใจอยูในระดบั นอยท่ีสดุ ท่ี รายการ ระดบั ความพึงพอใจ 54321 1 กิจกรรมสนุก มปี ระโยชน ไดประสบการณและเรยี นรู 2 กำหนดการและระยะเวลาทำกจิ กรรมเหมาะสม 3 สถานทจ่ี ัดกิจกรรมปลอดภยั สะอาด เพียงพอ 4 อาหารสะอาด รสชาติดี มีเพียงพอ 5 อปุ กรณและส่อื ในการจดั กิจกรรมมีความเหมาะสม 6 วิทยากรเกง สอนสนกุ เขาใจงาย นา ตดิ ตาม 7 สิ่งท่ไี ดเรยี นรสู ามารถนำไปใชในชีวติ ประจำวนั ได 8 นกั เรียนไดร ับการดแู ลท่ีดี เสมอภาคและเทาเทียมกนั 9 นักเรยี นปลอดภัยทงั้ ทางรา งกาย จติ ใจ และการแสดงออก 10 นกั เรียนมคี วามสขุ ประทับใจ อยากเขาคา ยอีก ตอนที่ 3 ขอคดิ เห็น และเสนอแนะเพม่ิ เติม ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

คูมือครวู ิทยากร...... 228 แบบประเมินคุณลักษณะเยาวชนรกั ษพงไพร เพ่อื การอนุรักษทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มของโรงเรยี นระดบั ประถมศึกษา สังกดั สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน ตอนท่ี 1 ขอมูลของผกู รอกแบบสอบถาม  ครวู ทิ ยากร  วทิ ยากรประจำศนู ยการเรียนรู  วิทยากรภาคีเครอื ขายในพืน้ ท่ี ตอนท่ี 2 ขอใหทานแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับคุณลักษณะเยาวชนรักษพงไพรในดานความรู ทักษะ และเจตคติ โดยครูวิทยากรและวิทยากรภาคีเครือขายเปนผูประเมินนักเรียน ทเี่ ขา รว มกจิ กรรม โดยทำเครอ่ื งหมาย ตรงกับความเปนจรงิ 5 หมายถึง มคี ุณลักษณะอยใู นระดบั มากที่สุด 4 หมายถึง มีคุณลกั ษณะอยูในระดบั มาก 3 หมายถึง มคี ุณลกั ษณะอยใู นระดบั ปานกลาง 2 หมายถึง มคี ุณลักษณะอยูใ นระดบั นอย 1 หมายถึง มคี ุณลักษณะอยใู นระดบั นอ ยทีส่ ุด ท่ี รายการ ระดบั ความพงึ พอใจ 54321 1. ดานความรู (รูรักษา) 1.1 นกั เรยี นมีความใฝร ูดานการอนุรักษ ปอ งกันและแกป ญ หา การอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ มในชมุ ชน 1.2 นักเรยี นมกี ารสือ่ สารความรูดานการดำเนินชีวติ ที่เปน มติ ร ตอ ส่งิ แวดลอม 1.3 นกั เรียนนอ มนำความรูจากสถาบันชาติ ศาสน กษตั ริย สกู ารอนุรักษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ ม 2. ดา นทกั ษะ (พัฒนาตอ ยอด) 2.1 นกั เรยี นดำเนนิ ชวี ิตอยอู ยา งพอเพียง 2.2 นกั เรยี นนำทกั ษะในศตวรรษที่ 21 ไปใชเ พือ่ การดำรงชีวติ 2.3 นักเรียนใชช วี ติ ทเี่ ปนมติ รตอ ส่งิ แวดลอม

คูมือครวู ทิ ยากร...... 229 ท่ี รายการ ระดับความพึงพอใจ 54321 3. ดานเจตคติ (สบื ทอดวถิ )ี 3.1 นักเรียนมวี นิ ยั เคารพกตกิ าของสังคมในการดูแลรักษา ทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ ม 3.2 นักเรียนตระหนกั ถงึ ปญหาสิ่งแวดลอ ม มีจิตสาธารณะ และมสี วนรว มดำเนินชวี ติ ท่ีเปนมิตรตอ สิ่งแวดลอ ม 3.3 นกั เรยี นเปน ผนู ำในการสานตอ การอนรุ ักษแ ละพฒั นา ทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ มของบานเกดิ ตอนที่ 3 ขอคดิ เห็น และเสนอแนะเพ่ิมเติม ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

คมู อื ครวู ิทยากร...... 230 แบบประเมนิ การขยายผลสคู วามยั่งยืนเยาวชนรักษพงไพร เพอ่ื การอนรุ กั ษทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอมของโรงเรยี นระดบั ประถมศึกษา สังกัดสำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน ตอนท่ี 1 ขอมลู ของผูกรอกแบบสอบถาม  ครวู ิทยากร  วิทยากรประจำศูนยก ารเรียนรู  วทิ ยากรภาคเี ครือขายในพืน้ ท่ี ตอนที่ 2 ขอใหท า นแสดงความคิดเห็นเกย่ี วกับการขยายผลสูความย่ังยนื เยาวชนรักษพงไพร โดยครูวิทยากร และวิทยากรภาคเี ครือขาย เปนผูประเมินนักเรยี นดวยวิธีการสงั เกตการนำความรูไ ปตอยอดกิจกรรม ท่ีโรงเรียนของนักเรยี น ซึง่ สะทอ นความเปนเยาวชนรักษพ งไพร โดยทำเคร่อื งหมาย ตรงกับความเปน จรงิ 5 หมายถึง มกี ารขยายผลสคู วามยง่ั ยนื อยูในระดับมากทส่ี ดุ 4 หมายถึง มีการขยายผลสคู วามยงั่ ยนื อยใู นระดบั มาก 3 หมายถงึ มกี ารขยายผลสูค วามย่งั ยนื อยูใ นระดับปานกลาง 2 หมายถงึ มกี ารขยายผลสคู วามยง่ั ยืนอยูในระดับนอย 1 หมายถึง มีการขยายผลสคู วามยั่งยืนอยูในระดบั นอ ยทสี่ ุด ท่ี รายการ ระดับการขยายผล 54321 1 นักเรียนดำเนินกิจกรรมตอยอดท่ีเรียนรูจากกิจกรรมคายอยางสอดคลองกับ แนวทางและถูกหลักการ 2 นักเรียนใชกระบวนการกลมุ คิดวเิ คราะห ทดลอง และศกึ ษาบรบิ ทในการ ตอ ยอดกิจกรรม 3 กจิ กรรมการตอ ยอดมคี วามสอดคลองกับอัตลักษณ และบรบิ ทของโรงเรยี น และพ้ืนท่ี 4 กจิ กรรมการตอยอดมีเปาประสงคใ นการพฒั นาหรอื แกปญ หาของโรงเรียนหรอื ชุมชน 5 กจิ กรรมการตอ ยอดไดร บั การสงเสรมิ สนบั สนุนจากภาคเี ครอื ขายในพืน้ ที่และ ชุมชน 6 กิจกรรมการตอ ยอดมีแผนการดำเนินงานทต่ี อเนอ่ื ง 7 นักเรยี นสามารถนำความรูท่ีไดรบั มาปรับใชใ นชวี ิตประจำวัน และเปนสวนหน่ึง ของวิถีการดำรงชีวิต 8 นกั เรียนแสดงออกถึงคณุ ลักษณะเยาวชนรักษพงไพรอยางตอเน่ืองในการ ดำเนินกจิ กรรมตอยอด ตอนที่ 3 ขอ คดิ เหน็ และเสนอแนะเพม่ิ เติม ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

คูม ือครวู ทิ ยากร...... 231 คณะผจู ดั ทำ คณะทป่ี รกึ ษา เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน 1. นายบญุ รกั ษ ยอดเพชร รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน ผชู ว ยเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน 2. นายอมั พร พนิ ะสา ผูอำนวยการสำนกั พฒั นานวัตกรรมการจัดการศึกษา 3. วา ทร่ี อยตรีธนุ วงษจนิ ดา 4. นายอโณทยั ไทยวรรณศรี คณะทำงานรางตน ฉบบั 1. นางสาวสิริมา หมอนไหม รองผูอ ำนวยการสำนกั พฒั นานวัตกรรมการจดั การศกึ ษา 2. นางสาวอัญชลี เกษสุริยงค ศึกษานิเทศก สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาราชบรุ ี เขต 1 3. นางสาวรตั ตยิ า ภมู สิ ายดร ศึกษานเิ ทศก สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษากาฬสนิ ธุ เขต 1 4. นางสาวสกุ ัญญา ชูอินทร ศึกษานเิ ทศก สำนกั งานเขตพืน้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษาอทุ ัยธานี เขต 2 5. นางอารมณ บทมาตย ผอู ำนวยการกลมุ สง เสรมิ การจัดการศกึ ษา สำนักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร 6. นางสาวสุกัญญา อดิษะ ครโู รงเรียนอนุบาลสามเสน (สำนกั งานสลากกนิ แบงรัฐบาลอุปถัมถ) สำนักงานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร 7. นายพงศภัค ตรงคง ครโู รงเรยี นวัดกุดตะเคียน สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษานครนายก 8. นายประพงษ ชตู รงั ผอู ำนวยการโรงเรยี นวัดโพธท์ิ อง สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 9. นายสุรวุฒิ เอ่ยี วสกลุ ผอู ำนวยการโรงเรียนบานกะหลิม สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาภเู ก็ต 10. วา ที่ ร.ต.หญงิ อัจฉรา วลยั ศรี ผูอำนวยการโรงเรยี นบา นดอนกลาง สำนักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาอบุ ลราชธานี เขต 5

คูม อื ครวู ทิ ยากร...... 232 คณะผูจดั ทำ (ตอ) คณะทำงานปรบั ปรุงเลม ผอู ำนวยการสว นสง เสริมและเผยแพร 1. นายอนชุ ิต แตงออ น สำนกั อนุรักษสตั วปา 2. นายสุรตั น สรวงสิงห ผูทรงคณุ วฒุ ิดา นการพัฒนากระบวนการเรียนรู 3. นางสาวสุกัญญา ชอู ินทร แบบ Active Learning และการบรู ณาการ 4. นางพมิ พพ นั ธ เฮงประดษิ ฐ ศกึ ษานเิ ทศก 5. นางสาวนิพพทิ า กลุ ชติ สำนกั งานเขตพื้นทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาอุทยั ธานี เขต 2 6. นายอนุรกั ษ ระยา ศึกษานเิ ทศก 7. นายมงคล เมธะพนั ธุ สำนักงานเขตพื้นท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสงฃลา เขต 2 8. นางสาวปาณิสรา สารรกั ษ ศึกษานเิ ทศก 9. นางสาวขนษิ ฐา กอ นเพชร สำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษากาฬสนิ ธุ เขต 1 10. นางสาวเสมอใจ วิจติ ร ศึกษานเิ ทศก 11. นางสาวสุกัญญา อดษิ ะ สำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาสระบรุ ี เขต 2 12. นางสาวปรณิ า ครุธงาม นกั วชิ าการศกึ ษาชำนาญการพิเศษ 13. นางสาวอาริสา หนกู ลนิ่ สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษานาน เขต 1 ผอู ำนวยการโรงเรยี นวดั นาโอปปผลิกประชาสรรค สำนกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาพทั ลุง เขต 1 รองผอู ำนวยการโรงเรยี นบานไรว ิทยา สำนกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต 42 ครู โรงเรยี นบา นโคกโพธิ์ สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาปตตานี เขต 2 ครู โรงเรยี นอนุบาลสามเสน (สำนกั งานสลากกนิ แบงรฐั บาลอุปถัมถ) สำนักงานเขตพ้นื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษากรงุ เทพมหานคร ครู โรงเรียนวัดราษฏรสมานฉนั ท สำนักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาราชบรุ ี เขต 1 ครู โรงเรียนบานควนยูง สำนักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสรุ าษฏรธ านี เขต 1

คูมือครวู ิทยากร...... 233 คณะผูจดั ทำ (ตอ) คณะทำงานสวนกลาง 1. นางสาวสมพร สามทองกลำ่ ผูอำนวยการกลุมวจิ ยั และพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนการสอน สำนกั พฒั นานวัตกรรมการจัดการศกึ ษา 2. นางณฐั ชยา เม็นไธสง นกั วิชาการศึกษาชำนาญการ สำนักพฒั นานวัตกรรมการจดั การศกึ ษา 3. นายวสันต สุทธาวาศ นักวิชาการศกึ ษาชำนาญการ สำนักพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษา 4. นางสาวไพรวรรณ ตระกลู ชัยชนะ นกั วชิ าการศกึ ษาชำนาญการ สำนกั พัฒนานวัตกรรมการจดั การศึกษา 5. นางสาวกญั ญา อินสอน นกั วิชาการศกึ ษาชำนาญการ สำนกั พฒั นานวตั กรรมการจดั การศึกษา 6. นางสาวฉัตรญาดา สบื สาย นกั วิชาการศึกษาปฏิบัตกิ าร สำนักพฒั นานวตั กรรมการจดั การศึกษา 7. นางจิณหนภิ า ดำสนทิ พนกั งานบนั ทกึ ขอ มลู สำนกั พัฒนานวตั กรรมการจัดการศึกษา บรรณาธกิ ารกิจ ผูอ ำนวยการกลมุ วิจัยและพฒั นานวัตกรรมการจดั การเรียนการสอน 1. นางสาวสมพร สามทองกล่ำ สำนักพฒั นานวตั กรรมการจดั การศกึ ษา นกั วิชาการศกึ ษาชำนาญการ 2. นายวสันต สุทธาวาศ สำนักพฒั นานวัตกรรมการจัดการศึกษา นกั วิชาการศกึ ษาชำนาญการ 3. นางณฐั ชยา เมน็ ไธสง สำนกั พฒั นานวัตกรรมการจดั การศกึ ษา ออกแบบปกและรปู เลม นักวิชาการศกึ ษาชำนาญการ 1. นายพรชัย ถาวรนาน สำนักพฒั นานวตั กรรมการจดั การศึกษา ครโู รงเรยี นบา นปรอผาโต 2. นายเจรญิ ทรัพย ยาโนยะ สำนักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาตาก เขต 2