ประวัติศาสตร์ชาติไทยก่อนอยุธยา

จน™ ส่ม้ย้3ยุธยา เแสXทป่าระณ หาสะส้ทษสณ์ 1รยฆ151เง

คำนำ6!]องยูจํดพิมพิ้ พลโท ปาระณ ฅาละล''กษมณ์ ได้ใช้เวลาส่วนใหญ่หล*งจากครบเกษียณ อายุราชการแลว ศึกษากนกว่าเกี่ยวก*'บประว'ตกวามเมนมาของชาติไทย ท่านจะใช้ตำร*บตำราอะไรบำงไม่อาจทราบได้ เพราะท่านม่ได้บอกไว้ เพีย แต่รวบรวมจคเบนบนทึกย่อ \"I และจคระเบียบเบนสมโ] ‘ว ไป บางตอนที่ยก ร่างต่อเติมไว้ ท่านก็อุตสาหะลอกกดใหม่ เรึมตนเรื่องฅํ้งแต่ชนชาติไทย ก่อนฅงสุโขท่'ยเบนราชธานี มาจนถึงสมโ]อยธยา เขาใจว่าท่านฅํ้งใจจะ เรียงจนถึงสมโเร่'ตนโกสินทร์ แต่ย*'งไม่ทนสำเร็จ ท่านก็ถึงแก่อนิจกรรมเสียก่อ เมอท่านถึงแก่อนิจกรรมแลว เจำภาพได้ปรึกษากนเห็นว่า ท่านได้ อุตสาหะศึกษาคนกวา และเรียบเรียงเรื่องน ควยความฅํ้งใจคี และได้อุท เวลาให้แก่การเรียบเรียงเรื่องนื่ตวยใจรก ถานำผลงานที่ท่านได้เรียบเรียงไว จ'คพิมพ์เผยแพร่เบีนอนุสรณ์เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพของท่า เบีนการเหมาะสมและถาแม้ท่านมีญาณวิถีอาจทราบไค้ ท่านก็กงจะพอใจ จึง ตกลงใจนำเรื่องนื่มาติพิมพ์เผยแพร่ แต่เนื่องจากมีเวลาเตรียมง ไม่สามารถจะตรวจสอบหรือพิจารณาว่า เรื่องดงกล่าวนื่จะมีขอบกพร่ พลาดควรแก้ไขอย่างใดบีางหรือไม่ จำต่อ์งจ*คพิมพ์ไปตามตนฉบบที่ท่าน เรียบเรียงขนไว้ทุกประการ เจาภาพหว*'งว่า ท่านผู้ที่ไค้รบหนังสือไป คงจะได้รบประโยชน์ มากก็นอย แต่หากมีขอผิดพลาดประการใด เจำภาพผู้จ''คพิมพ์ขอนอมร่'บผ ทุกประการ และถาหากหนังสือนื่จะอำนวยประโยชน์แก'ท่าน ขอท่านไต้โปร อนุโมทนากุศลแก่ พลโท ปาระณี ตาละล่'กษมณ์ ควย

ข อนึ่ง เจำภาพขอขอบพระคุณท่านที่ไค้กรุณาให้เกียรติมาร่ว บำเพ็ญกุศล และพระราชทานเพลิงศพ พลโท ปาระณี ตาละลกษมณ์ เบน อย่างสง หากมีสงใศขาคฅกบกพร่องขอไค้โปรคประทานอภํยคว?).



ตอนท ๑ ชนชาติไทยก่อนมาฅะงถินฐานโนแหลมอิน!ดจน . . ตอนท ๒ การอพยพเขามาอยู่ในตินแดนสุวรรณภูมิ ... การสถาปนากรุงสุ!ขทย ประวไเศาสตร์สมยกรุงสุ!ขทยเบนราชธาน ตอนท ๓ สมยอยุธยา . ตอนท ๔ ไทยตอนเสยกรุงศรอยุธยาครงท ๒ จากพงศาวดารพม่า. ตอนท ๕ ไทยสมไ)สุ!ขทยและกรุงศรอยุธยา จากพงศาวดาร!ยนก.

ตอนท ๑ ในแหลมชินโคจีน



ตอนที่ ๑ ไทยเบนสาขาหนึ่งของชนเผ่ามองโกล น่าจะอยู่บริเวณภูเขาแ อ*นเบึนบ่อเกิดของพวกมองโกล ๔๕00 ก่อน พ.ศ. ไค้อพยพลงมาทางใต้ มาตงภูมิลำเนาที่ลุ่มนาเหลือง (สวงโห) และลำนาแยงซีเกียงตอนบน ทองที่ที่เบึนมณฑลกนซู และเชนสี อาณาจ*กรไทยฅง์แยกกนอยู่เบึนเอกเท ๒ นคร ‘ภู เหนืออยู่ราวตนลำนาเหลือง ชอลุง (ลุง-หล่ง-หลวง) (ลุงเ มณฑลกนซ) นครใต้ ชอปา (ผา) (จูงกิงฅะวไเออกของมณฑลเสฉวน) ไทยเรียกตนเองว่าอ้ายลาว (ไอเลา) ชาติอื่นเรียกไทยว่ามุง หรืออ้าม เมื่อราษฎรเพมขน ก็ขยายไปทางตะวนออกตามลุ'มนาแยงซีเกียงทํ้ ๒ ฟาก อนพนพั้นที่ของมณฑลสูนาน สูเป อ้นสุย และเกียงซี และไค้เ เมืองตามลุ่มนึ่านึ่หลายเมือง ที่สำก*ญ่กือ นครตะวนออกชอเงยว (ยว) อาณา จ*กรไทยมุง มีนกรใหญ่ ‘ภู อยู่ ๓ นคร นครปามีอำนาจมากกว่านครอื่ จน นกประวฅศาสตร์ว่า จีนเบนเผ่าฅูเรเนียน แต่จีนอ้างว่า จีนเบ พวกอ้ฅกาเคียน ซึ่งอยู่ทางเอเชียตะวนตก อยู่ทางทะเลสาบแกสเบึยน หา ทางเลยงปศุสตร์ เมื่อกีนเติมหญ่าหมด ก็โยกอ้ายไปย*งถี่นอื่น ๒๕ พ.ศ. ได้มาทางตะวนออก ในที่สุค ได้มฟ้งถี่น^านที่ลำนาไหว ฮวงโห) และค่อย ๆ เจริญขํ้นตามลำตบ ๒๓๓๙ ก่อน พ.ศ. ฟูสกษ*ฅริย์องค์แรกของจีนได้แย่งเชนสีไปจาก ไทย และเสวยราชย์ที่เมืองนึ่ ชนชาติจีนเดิมย*งอยู่กระจดกระจายไม่ได้ปกครอง เบนบึกแผ่น เมื่อได้ปกครองเบึนบึกแผ่นแลว ณ็บึนศ*ตรูก*บไทยยี่งขน ได้ขยายเขตเข'ามาในดินแตนไทย ไทยที่ร”กอิสรภาพก็ถอยเลื่อนลงมาทางใต้

๒ 3)๙©๔ ก่อน พ.ศ. จีนถกชาฅิเกึยนย้ง่ (ฅาตำฅะว*นออก) รุ จีนยายราชธานีจากเชนสีมาโ!!นาน ©๖๕๗ ก่อน พ.ศ. พระเจ้าย้ตนวงศเชี ได้สำรวจอาณาเขฅของจีน ก็,ทราม'ว่าได้มีอาณาเขตติคฅ่อก*บไทย ซึงเบน ชาติใหญ่และมีอำนาจอย่ ©๖๕๖ก่อนพ.ศ. พระเจ้าย้ไค้ส่งทูต กบไทยที่นครปา และเรียกแควนไทยนีว่า อาณาจ'กรมง ©๖๕0 ก่อน พ.ศ พระเจ้าย้ได้ติเมืองไทยทางใต้ลำนา!!วงโห ไค้ดินแคนของไทยไปมาก ©๔๒๘ ก่อน พ.ศ. พระเจ้ากี ราชวงศ์เฮีย ได้ส่งทฅมาเจริญไมตรีก่ ๑๒๓๗ ก่อน พ.ศ. พระเจ้าเกียราชวงศ์เฮียองศ์สุดท่ายถูกเจ้าเม โ!!นานราชธานีแตก ตองหนีเช่ามาอาศโ)ในอาณาจ้กรไทย (มณฑลอ’น เนื่องจากราชวงศ์จิวไค้แบ่งอาณาจ้กรให้ราชวงศ์และแม่ท่พนายกอง อย่างพระราชา เพื่อเบ็๋นบำเหน็จความชอบในการสงครามและต่อมาเจ้ เหล่าน1ณติดแย่งอำนาจและรบก่นเองขํ้น ทำให้ราษฏรเดือดรอน จึงเบน โอกาสให้พวกตาดบุกรุกจีนใน ๓๙๓ ก่อน พ.ศ. และเลยมาถึงไทยควย ไทย เสยนครลุงให้แก'พวกตาดเมื่อ ๓00 ก่อน พ.ศ. ทำให้พวกไทยนครลุงต อพยพที่งถน^านบ่านช่องอนเบนรกรากเดิม หนีมายำนครปาและลงมาท สมโ)ราชวงศ์ตำจีว (๒๒๖-@๖๓ ก่อน พ.ศ.) เจ้าผู้ครองแกวนต่าง บุ เกิ แก่งแย่งรบพุ่งช่วงชิงอำนาจกนอลหม่าน ทำให้ราษฎรเดือดรอนท พวกตาดที่สงบไปก็กลบกำเริบรบกวนจีนอีก ราษฎรจีนก็อพยพมา และต่อไปทางลุ่มนํ้าแยงซีเกียงอนเบ็1นอาณาจกรของไทยมากขนทกที เมื่อจีนมาอยู่ในไทยมากขํ้นบุ จีนมีอำนาจมากกว่า หากินมากกว่า มีความสามารถในทางอาชีพหลายประเภท ชาวไทยมีความ พอใจในการเพาะปลูกอย่างง่ายบุ ไทยทนความแทรกแซงของจีนไม่ไหว ก่อน พ.ศ. ไทยเลยสละดินแดนตํ้งแต่นครปาภาคคะวนฅกถึงนกรเงยวฏ

ต) กลางลุ่มนำแยงซีเกียงให้จีนกรอบกรอง และพาก*'นอพยพกร8ง์ใหญ'ลงใต้ทุกทิศ ทาง แต่การปกกรองอาณาจีกรไทยมุง ไทยย*งกงกีออยู่ท8งั้ ๒ ฟากลุ่มนาแยงซี เกียงแต่ชายทะเลตะวนออกซนถึงนครปา ไทยนกรปามาฅ่งภูมลำเนาอยู่ประ มาณ ดินแดนภากฅะ'วนฅกและภากใต้อนเบ็๋นมณฑลเสฉวน ไทยนกรเงยวมา ตงอยู่ในกินแคนราวมณฑลกุยจีว กวางใส กวางตุ้ง ฮุนหนำ (หรือยูนาน และต*งเกีย กินแดนที่กล่าวน เบนที่อยู่ของชาติแมว เย้า ข่า กุลา กะเ ละว้า แต่พวกนั้มีวฌนธรรมฅํ่า จึงยอมอยู่ในอำนาจไทย และยกย เบน ไต, ไต ตามที่จีนเรียก แปลว่า ใหญ่ และเรียกไทยว่าไทย ไม หรืออ้ายลาว เจ่าเย้าผู้กรองแกวนจน เมื่อไต้ปราบหำเมืองจีนใกล้เกียงอ อำนาจหมดแลว กียกทิพมาตีนกรปา พ.ศ. ๒0๕ ไทยเสยนครปาแห่งอาณา จำรไทยมุงให้กบจีน ทำให้ไทยตองอพยพเบนการใหญ่ลงมาหาพวกเดียว ทางใต้ ไทยนกรเงยวย้งคงปกกรองบ่านเมืองทางลุ่มนาแยงซีเกียงตอนกล อยู่ พ.ศ. ๓๒๗ เจ่าชุง กษฅริย์ราชวงศ์จีนตีเมืองใกล้เกียงไต้เย้น รวมเข่าเบนอาณาจำรจีน ทรงพระนามว่า พระเจ่าจีนซีฮ่องเต้ (ราชวงศ มีนกรเชียงอานฌึนราชธานี เมื่อไต้ปราบปรามเรียบรอยแล้วก็ยกท*พม เงยว ตลอดกินแดนอนเบนมณฑลฟูเกียงทางใต้ พ.ศ. ๓๒๘ จนได้นครเงยว เบนเมองขน เบ็นอนสุคสนอาณาจิกรไทยมุง พ.ศ. ๓๒๙ จีนซีฮ่องเต้ ไค้สร้างกำแพงเมืองจีนมหึมาขํ้น สร้าง ๔ บ่ เพื่อบ่องกนพวกฉยงน้ ไทยที่อพยพลงมาทางใต้ ไค้รวม บ่กแผ่นที่เมืองแถนหรือเทียน ซึ่งเบ่นแว่นแกวนอยู่ทางใต้จีน พว มาตงอย่ในกินแดนภาคตะล้นตกและภาคใต้ล้นเบนมณฑลเสฉวน เย้นพวก

เหนือ ส่วน'พวกที่อพยพมาด้งอยู่ราวดินแคนแกวนฮุนหนำ พวกใต้มีกำล*งมากกว่าพวกเหนือ ทง ๒ พวกนึ่ฅ่างฅงนครเบนอิสร หลายนคร แฅ่เนืองจากเบนไทยด้วยก*น นครเหล่านึ่จึงรวมเบนอาณาวกรไ อ*นหนึ่งเรียกว่า ด้ายลาว หรือเทียนหรือแถน เมืองแถนเบ่นชอเมืองน่าน จีนร้ด้ก พ.ศ. ๒๘๙-๓๓๖ เด้าแควนช่อ ให้ด้วงหาวไปตระเวนขาศึก นาแยงซีเกียง แต่ด้วงหาวเลยเช่ามาในเขฅแถน เห็นแถนอ่อนแอ กีป เด้าเบนเมืองออกของแกวนช่อ เมื่อด้วงหาวไค้แถนแลว จะเดินทางกล แต่ทราบว่า แกวนช่อถูกท*พจีนฅีไค้ จึงด้งตนเบนใหญ่ที่แถน ภายห จีนลงมาปราบ ด้วงหาวสู้ไม่ไค้เลยเชึอคกอฅาย อาณาจ*กรแถนหรือด้ายลาวนื อยู่ทางตะด้นตกของสูนาน มีราช ว่า ผาใย (เพงาย) มีขุนเมือง (พ่อขนเพงาย) เบ็๋นกษัตริย์ปกครองเมื่ พ.ศ. ๔๒® พ.ศ. ๔๓๓ บ่ฅี่หรือว่ฅี่ กษัตริย์จีนราชวงศ์สน ตองการทราบ พุทธศาสนา ที่ด้งในประเทศทิศใต้คืออินเดีย จึงให้ขุนนางคณะหนึ่งล แต่ทางเดินตองผ่านอาณาจ*กรด้ายลาวเขตแถน ขุนเมืองซึ่งกรองเพงาย นนไม่ให้ม่าน พระเด้าว่ดี,โกรธ พ.ศ. ๔๔๓ ยกท*พมาตีอาณาจ*กรแ ลาว) ไค้สู้ด้น®๓บี่ จีนชนะ พ.ศ.๔๕๖ แถน (ด้ายลาว) ตกเบนปร ราชของจีน ไทยจึงแตกกระด้ดกระจายพลัดพรากลงมาทางใต้อีกพึน ว่ตี่ให้ขุนนางนายทหารกำด้บรกษาเมืองและเปลี่ยนเรียกอาณาจ*กรแถน โฉ่ว (๒ เด้า) เพี่อแยกกำลังไทย อาณาจกรแถนจึงแยกเบ็น ๒ แกวน แ ตะด้นตกและใต้เสฉวน เบนพวกเหนือเรียก ง. ด้ายลาว แกด้นที่อยู่สน (ยูนาน) เบึนพวกใต้เรียก ด้ายลาว ด้เยลาวมีกำลังมากกว่า ง. ด้ายลา

๕ ๕๕® ทางจีน อ้วนมํง์ ผู้สำเร็จราชการเบนขบถ ชิงราชสมบ่ฅได้ ตงฅวณ็ กษฅริย์ อ้ายลาวเห็นเบ็๋นโอกาส ๕๕๒ ขุนวงเมืองประมุขชองไทยอายลาว ขณะน,น จึงจบขุนนางจีนผู้กำอ้บเมืองเพงายฆ่าเสีย แอ้วประกาศอิสรภา จีนยกท'พมาปราบฆ่าไทยลมตายฌี่นอ้นมาก ที่รอคก็หนีมาตงภูมิลำเนาบริ แม่นาโขง แม่นากง (แซดวิน) แม่นาเมา (ชเวสี) แม่นาขาว (อจีรวดี) แม่นำ เมง (สะโตง) ตามพวกอพยพที่มาอยู่ก่อนแอ้ว พ.ศ. ๕๖๙ อ้วนมื่ง ถูกเล ซิวบุ้นซก จ*บฆ่า แอ้วตงํ้ฅำเบ็๋นช่องเฅ้ ชื่อพระเอ้'1อินกองบู๊ (ราชว ไค้ปราบขบถอย่หลายบี โดยเฉพาะ ก๊กเมืองเสฉวน. พ.ศ. ๕๗๙ จึงปราบ สำเร็จ พ.ศ. ๕๘๓ ชินกองบ๊ไค้ให้มิายวนไปปราบพวกเมืองฅำเกี๋ยที่ขบ ดีเกาะไหหลำ อ้ายวนเดินท'พลงทางตะอ้นออกอ้ายลาว ได้ปราบเมืองต่างๆ เรื่อยมา ขนหานเสือ ซึ่งเบนหำหนำนกรเพงายขณะนน ได้ยอมอ่อนนอมแก่ ท*พอ้ายวน เมื่อ พ.ศ. ๕๙๓ และให้กำอ้งแก่อ้ายวนช่วยปราบตำเก เกาะไหหลำควย ส่วนทางตะอ้นตกแกอ้น ง. อ้ายลาว ที่ขุนหลวงเมา (ลาว เมา) เบนประมุขยำดำรงอิสระอยู่ได้ อาณาอ้กรอ้ายลาวจึงแยกเบนภาคเ ง. อ้ายลาวก”บอ้ายลาวแต่ พ.ศ. ๕๙๓ พ.ศ. ๖๐® พระเอ้ยีนเม'งเฅ้ (มิงฅี่) ลูกพระเอ้ยีนก ครองราชย์ พ.ศ. ๖0๘ ได้ส่งคณะทูตไปสืบศาสนาที่อินเดีย พ. ทูตไค้นำพระพุทธรูป พระธรรม พระสงฆ์ จากอินเดียมาถวาย ทรงเลื่อมใส มาก พระเอ้ยีนเม่งเค้ จึงขยายอาณาอ้กรควยธรรมานภาพ โดยอ้ คณะทตไปเจรจานอมนำเอาประเทศและแว่นแกอ้นต่าง ๆ มาเใ]นเมืองขนได มากหลาย พ.ศ. ๖®๒ ลาวเมาประมุขแกวน ง. อ้ายลาว VIเค^ยอมรชิ^บน(เบ/ ถ^อ พุทธศาสนาและยอมออกแก่จีน และไค้มีก๊กอ้ายสาวอื่น ๆมาอ่อนน้อมแก่จีน

๖ อีกหลายก๊ก พระเจ้าชินเม'งเต้ ทรงฅํ้งลาวเมาเบนลาวอ๋อง และข์ดด ไทย แบ่งดินแดนลาวเมายกเบนเมืองอำยลาว รวมกบเมืองเปาะหนาม เอาพนที่ฅะว*นฅกแคว*นยิกเจ๊า ๗ เมืองเบนแกว'นเองเซยง ให้ขาหล ประจำแกวนยิกเจ๊าเบนผ้กูแล พ-ศ. ๖๒® ลาวเมาฅาย ขุนใลลาวกรองฅ่อ จีนถือว่า ง. อายลาว เบนเมืองขั้นจึงส่งขุนนางจีนมากำกบ ขุนใลลาวไม่พอใจยกทพฅ ของจีน ขำหลวงที่คูแลแกวนเองเซยงหนี จีนยกกองทพมาปราบได สงกรามกน เบนศึกใหญ่ พ.ศ. ๖๓0 ไทยอายลาวแพ้ ขุนใลลาวฅายท่า กลางศึก ทำให้พวกไทยตองอพยพลงมาทางใฅ้อีกเบนการใหญ่ นอกจาก สมทบก’บไทยที่ชินหนำแลว ยิงเลยลงมาทางใต้ถึงพม่าภากเหนือ จีนร ง. อำยลาวเขำในภาคใต้เสฉวน น*บ่ว่าอาณาจกรอายลาวอํนเบนอาณา'จุ*กรกร ที่ ๒ ห่อจากอาณาจุ'กรไทยมุง ก็๋สนสุดลงแค่น ทำเลที่ไทยอพยพลงมา อย่น ได้ทวีกำล*งพลเมืองมากขั้น จึงเก๊คเบนเมืองขั้นหลายแห่ง แห นกรเพงาย คือห่องส่งส่วยให้กบขุนนางจีนที่กำก*บนกรเพงาย ขุนน ที่กำก*บเมือง ๆ ได้กดขี่ข่มเหงไทยมากขั้น จึงเกิดวีวาททำให้เมือ ไทย ๖ เมืองแข็งเมืองเบี่นอิสระ จีนไม่สามารถทำอะไรไค้ เพราะรา ตงชิน ขณะนนกำล*งเสื่อม จีนเก๊คจลาจลแคกออกเบนสามก๊ก ในสม*ย สามก๊ก ขงฌ‘งอ*กรมหาเสนาบดีของพระเจ้าเล่าเสื่ยน ลูกชายเล่าบี เสฉวนเห็นว่าพวกไทยทางใต้เบนก๊กสำอํญอาจเบ็๋นศครูก*บแกวนเส ชงเบ่งจึงยกกำลงมาตีเมืองใหญ่ของไทย ๖ เมืองไค้เมื่อ พ.ศ. ๗๖๘ ไทยตองอพยพลงมาทางใต้อีกกร1งหนึ่ง นอกจากนนราชวงศ์ฅํ้งจุนไค้เขำ มณฑลอนฮุย และตงเมืองหลวงใกล้ปากแม่นาแยงซีเกียง ไทยที่อย่ใ มณฑลธนฮุย เอียงซีเดือดรอนไม่สามารถห่านทานจีนได้ เขำอา

๓) ฅามพวกที่แฅกหนีขงเบ่งลงมายงภากเหนือของแกวนสุวรรณภูมิ ประมาณ พ.ศ. ๘๘๘ พ.ศ. ๘๐๖ สุมาเจียวราชวงศ์จนปราบราชวงศ์เล่าบ่ก๊กเสฉวนลงได พ.ศ. ๘๐๘ สุม่าเอี๋ยน ลูกสุม*าเจียว ได้ดงฅนเบ่นฮ่องเต้ พ.ศ. ๙๔๙ จีนเกิดขบถโค่นราชวงศ์จีน ทำให้เก๊คการไม่สงบในจี เมอปราบกวามไม่สงบลงได้เรียบรอยแลว พ.ศ. ©๑๖® ราชวงศ์ถ้ง์ ก็ชน กรอง ทรงพระนามว่า พระเจิาถงเกาโจ๊ฮ่องเต้ กวามบ่นบวนนีทำให้เมืองให ของไทยทง ๖ เมือง กลบก1งฅนเบ่นอิสระ คือ ม่งซ้ย เอยแซ ล่างกง เบ่งเซยง ซีล่าง ม1งเส และใน พ.ศ. ©©๖© นึ่ ไทยก๊กม่งเส (หนองแส- กาลีฟู) ก็กงฅำเบ่นใหญ่ เพราะเบ่นก๊กใหญ่กว่าเพี่อน และอยู่ ทางใต้ ก๊กอื่นๆก็เกรง เรียกหำหนำก๊กว่า ขุนเมืองแสหลวง (มองเชี หลง) น์บเบ่นรชกาลที่ ๑ ต่อมามืขุนเมืองกำตก (มงกาก๊ก) ซึ่งเบนโอรส นบเบ่นรชกาลที่ ๒ พ.ศ. ©©๕๙ สินุโล เก๊คที่เมืองเวงเชั้ยง ซึ่งมีเจาปกครอง ให้ดูแลแควนอำยลาว สมไ)นนบ่านเมืองกำล่งจลาจล สินุโลจึงยำยกรอบกร ไปอยู่ที่ตำบลหนึ่ง ห่างเวงเชยงมาทางฅะว่นออกเฉียงใต้ โดยไปเช่ ชาวนาที่อยู่เชิงเขาเบ่นที่อาศไ) ต่อมาสินุโล ได้เบ่นนายทหารให กองทิพของบ่านเมือง (เมืองเวงเชยง) จึงกลบไปอยู่เวงเชยงกามเดิม ด. สนุโล (ร!?ง!] 1.0 หรอ ไ’บอ) ไซโนหล่อหรอกกหล่อ เบ่น ป^มกษ*ฅริย์ผ้ฅํ้งอาณาจำรน่านเจำ มืบิดาชอเชลุงหรือลงกาก (ร116 บ11!15 หรือ บนถ8 && ไ'น!!) ภริยาและนองสาวของสีนุโลได้ถวายอาหารแต่ภิกษุรป หนึ่ง ผลบุญทำให้กรอบกรำของสีนุโลเจริญ เมื่ออายุได้ ๓๓ บ่ (©©

๘ สีนุโลไค้เบีนผู้ปกครองก๊กหม่งเส และลูกสาวไค้แต่งงานกบ ชางโละวิน (0๒ถ2 0011 '05๒ Xน1 หรือ วิ*นทรกปฅ์) ซึ่งเบนผู้สืบเชอสายที่ ๓๖ พระเจ้าอโศก (อินเดีย) และมียศชนนายพลของจีน กบเบนผู้สำเรว มณฑลในสมโ)ราชวงศ์ถ*งชองจีน อาศโ]ความช่วยเหลือของลูกเขย สีนุโลไ ฅํ้งอาณาวิกรน่านเจ้าขั้นใน พ.ศ. @๑๙๔ โคยแบ่งชน ๓๗ หมู่ ออก แกว,น ๕ แกวนให้ญาฅิสนิทครองเบนประมุข ตนเองกรอง ๑ แควน และ เบนหำหน่า มีเมืองหลวง (เมืองแส) ห่างจากเมือง ว่าติง (^6ซ8 ะ[ห'ส ฑเทอึ) ๓๕ ลั้ ในมณฑลธนหนำ การรวม ๖ แกวนเบ็1นอาณาวิกรก็เพื คุ้มครองฅำเอง เพื่อบองกไเการเบียดเบียนของจีน ๑๑๙๓ ไค้แต่งท เจริญไมตรีกไ)พระเจ้ากรุงจีน ณ กรุงเชียงฉาน พระเจ้าถังเกาวิงฮ่อง ซีบน) ราชวงศ์ถังไค้รบไมตรีควยดี ประทานเส็อลายม*งกรและเรียกอาณาจ ไทยนั้ว่า น่างเจียว (าง&ถ. 0๒0 เจ้าเมืองผายใต้) เมื่อจีนส่งท*พไปร อื่นของยนนาน โดยเฉพาะทางยูนนานเกียน (ฑน!!!!!แ! [ง{ธ!!) เวลานนเรียก ปูลุง (ก!!{โ บนถธึ) สีนุโลไค้ล่งลูกชายไปช่วย สีนุโลสนพระชนม์ ๒. โลเชงเยน หรือโลเชง (เ.0 ธ๒ฑ8 'ทธถ) ลูกชายอายุ ๙0 บี ไค้กรองแทน มีนายกร*^มนตรีจีนชื่อ ชางเกียนเชง (0๒115 &160 0๒11ธ พ.ศ. ๑๒๑๘ หรือ ๑๒๓๓ ไม'แน่ ไค้พาลูกชายชื่อยมเกาะเดินทางไปราช สำนำจีน เบีนกรงที่ ๒ ในงานราชาภิเษกของนางบูเซกเทียน (ราชิ ถังเกาวิง) ขณะที่อยู่ประเทศจีน ชายาของโลเชงเยนที่มืครรภ์แก ควยเลยคลอคลูกในประเทศจีนชื่อเชงโลพี พวกเจ้ากรองแกวนต่าง ‘ลุ ใน นานที่ไค้ก่อวิลาวิลและจีนไค้ส่งนายพลลีจีกู (บ! 0๒ &ง) มาปราบว ไปและนายพลลีวิก ไค้กดขี่ทารุณโดยฉุดคร่าบุตรภรรยาของราษฎรไป ฅนวินราษฎรไค้ลุกขั้นทำร่ายจีน และไค้รบความช่วยเหลือวิากชาต

๘ ทิเบฅเบืนตันจนตัพจีนแฅกพ่ายกล*บไป แต่โลเชงเยนก็มิไค้เบี!นปฏิบกษ จีนเหมือนแควนอื่น‘ยุกงแสดงกวามจงร*กตักดีต่อจีนจนสั้นพระชนม์เมอ พ.ศ. ๑๒๕๕ เมี่อโลเชงเยนสั้นพระชนม์ ขิมเกาะลกชายได้กรองแทน แต่อยู่ไค้ บี่เดียวก็ฅาย ๓. เชงโลพ (ร๒ฑ8 บ0 ?เ) ลกชายอายุ ๔๐ ไค้กรองแทน ไค้ ร*บสถาปนาจากจีนให้เบ็๋นเจ่าไท้เต็ง (ไถ่ติง) พ.ศ. ๑๒๕๗ เชงโลพืไ (ชางเกียนเชง) นายกรำ}มนฅวึเของพ่อ ไปบกกีง พ.ศ. ©๒๖๔ เชงโลพี เมื่อเห็นว่าฅนมือำนาจเขมแข็งพยิก็แข็งอำนาจต่อจีน แต่ไม่ปรากฏว่ามืเรื่อง รุนแรงแต่อย่างใด เชงโลพีสั้นพระชนม์ พ.ศ. ๑๒๗© ๔. พีล่อโก๊ะ-ไกวโละกิช-พีโขึไท (?{ บอ {(อบ, บ:ฬ61 บอ!! บ:;(ะ!! ?1พ0าโ3เ) ลทชายอายุ ๓© บี) ครองต่อได้ล้างอำนาจเจ่าผู้กรองแกวนต่าง ในน่านเจ่า ๕ แควน ซึ่งสีนโลได้ให้ญาติไปกรองไว้แต่กลับถือฅนเบี!น นน เขารวมกบแกวนของฅนเบนราชอาณาจ*กรอนเดียวแล้วคงฅนเบน กษ*ตริย์น่านเจ่าองค์เดียวอย่างเด็ดขาค โดยให้สินบนแก่ เกียงชว ก) ผู้สำเร็จราชการจีนประจำแกวนใด้ในเขฅนนให้เสนอความเห็นไป ยำจ่กรพรรติจีนให้รวมแกวนทง ๕ เข็าไว้ในแกวนของคน จ*กรพรรติอนุญาฅ อนึ่ง ไค้มืเรื่องเล่า'ว่า หญิงไทยกนหนึ่งสามีเบนคนไทยฅาย จ อำนาจกนหนึ่งตองการเอาเบี!นภรรยา หญิงนนไม่ยอมไค้ก่อไฟเผาตัวเอง ไค้ร*บน*บถือจาก'ไทยน่านเจ่าอย่างเทพธิดา ซึ่งถึงฤดูรอนได้มีการฉลองตั ผ้กรองแกวนน่านเจ่าท1ง ๖ ก็ฅองมาร่วมงานฉลองนควย ในการรวมแกวน ท1ง ๕ ของพีล่อโก๊ะ กล่าวตันว่าท้าอย่างทารุณโหดร่าย พีล่อโก๊

๑0 หอไม้ขํ้นหอหนึ่งสูงมาก พ.ศ. ๑๒๗๔ ได้เชิญผู้กรองแกวนที่ง ๕ บรรพชนร่วมการกุศลอทิศให้บรรพบรษ กงมา ๔ คน อีกคนหน!งซอ ยูจน (VII Xรส08) กรองแกวนลีเกียงฟู (บ! &3118 ภ0น) ไม่มาโดยอำงว่าอย มาก เมื่อเลยงก\"น,จนเมาหล*บไป พีล่อโก๊ะก็เอาไฟเผาหอไม้ และเอาทห คอยก*นไม่ให้หนีออก ผู้ครองแควนทง ๔ ฅายหมด พีล่อโก๊ะให้ทหารไป ฅามเมีย ให้เอาศพผำไปและบอกว่าไฟไหม้เพราะเกิดอุบทวเหตุ ในจำ มีกน หนึ่งชื่อ เผ่ย หล่อดง กรองฅํ่งถ่านเจำ ก่อน มา กิน เลยง นา ภรรยาสงส’ยว่าอาจถกทำร้ายในเวลากินเลั้ยงไค้ จึงเอากำไลเหล็กใส สามีมา เมื่อมาคนศพสามีก็ได้สะดวกกว่ากนอื่น พีล่อโก๊ะฅ่องการเ ฉี่สินเบี่นภรรยา เพราะเห็นว่าสวยและฉลาด แด่นางไม่ยอม จึงไค้ล1อมเ ในที่สุดนางฉี่สินตองฆ่าตำตาย พ.ศ. ๑๒๘© พีล่อโก๊ะ ได้ไปราชสำนำจีน เกยช่วยจีน และปราบโจร จีนให้เบนเจ่ายูนนาน (ภ!-1006 (X VIIท!!ะ!ก) และกุ๊กยู (011๒5 อา' 70611) มีอำนาจปกกรองถึงญวนส่วนหนึ่งควย จีนเรียก1ฐาน นึ่ว่า ไกวอี (^ผ6เ) พีล่อโก๊ะไค้สร้างเมืองไทสอ (731 บ:0) เหน หนองแส (7ช1!1๖) ๔0 ล และฅาลี ('โ?เ 1เ) กบมีอำนาจปกกรองยูนนาน ที่น3หมด พ.ศ. ๑๒๘๒ พีล่อโก๊ะช่วยจีนปราบขบถ พ.ศ. ๑๒๘๓ ได้เอาไทส เบนเมืองหลวง และตงเมืองหนำด่านอีกสองเมืองเรียกหำม*งกรและหางม พ.ศ. ๑๒๘๖ ได้ส่งทูตไปจีนอีก (พระเจ่าหงวนจงเหมงฮ่องเต้ราชวง ส่งราชสาส์นและบรรณาการตอบแทนเบ็๋นไมตรีไค้สนิทกนมาก พ.ศ. ©๒๘๙ ไค้ส่งหลาน (เพ่งกาอี) ไปราชสำนำจีน หลานชายไค้แต่งงานก*บลก พระเจ่ากรงจีนควย และพระเจากรุงจีนไค้ให้วงดนตรีฅรกีมาคำ พีล่อโก๊ะคีทิเบตไค้หลายเมืองและยายเมืองหลวงไปอยู่ยงเมืองหนึ่งที

ซิ ซิ มาพีล่อโก๊ะเบื่อสงกรามหวงเอาความสงบเบนที่ฅํ้ง์ จึงย็ายเมืองหลวงไปอ ไทชิอ พีล่อโก๊ะสั้นพระชนม์ ๑๒๙© ๕. โก๊ะล่อเฟ่ง-โก๊ะล่อฝง (^๐1า 1,0 ธ005) ลูกชายอายุ ๓๖ บี! ได้กรองต่อต,งเมืองหลวงที่หนองแส (ฑอภกิ)) มณฑลสุนหนำ ได้ส่งทู เจริญไมฅรีกบจีนคามธรรมเนียม จกรพรรตีจีนได้ฅง์ให้เบนเจ้ากรองยูนน โคยสืบสายและให้เพ่งกาอี ลูกชายเบนรํชทายาทว่าราชการเมืองยางกวาชู (เมงหวา) &^3 01101), ^16112 ชผ&) พ.กี. ©๒๙๓ โกะลอเพ่ง และภรรยาได้ไปเยี่ยมขำหลวงใหญ่ประจำแกวนใฅ้ของจีน โดยเหฅุที่ขำหลวง จีนผ้นนลุ่มหลงภรรยาของโก๊ะส่อเพ่ง และขำราชการจีนปฏิบตผคศีลธรรมต่ หญิงที่ไปกบโก๊ะล่อเพ่ง และเนื่องจากไม่สามารถแจ้งเรื่องนื่ไบ'ทาง จีนได้เพราะพวกขไเทีในราชสำนักจีนกินสินบน โก๊ะล่อเพ่งประกาศสง และเขายึดเมืองเล็กๆ ของจีนแกวนชินหนำได้ ๓๒ เมือง ดงฮุนหนำเบ็๋นเม หลวง พ.ศ. @๒๙๔ จีนได้ส่งนัพใหญ่มาตีชินหนำคืน โก๊ะล่อเพ่งเ ศึกใหญ่ไม่สนักรทำสงครามควย จึงแต่งทูฅไปขอสงบศึก โคยจะยอมคืนเมือง ที่ตีได้ให้บำง แม่ท*พจีนไม่ตกลงและเคลื่อนทพเขำฅีทํพน่านเจ้า แต่ถกโก๊ะล่อ เพ่งฅีแฅกย่อยย*บ พ.ศ. ©๒๙๕ ได้ยำยเมืองหลวงไปฅงทื่เมืองไทออ อนเบี!น เมืองหนัาด่านซึ่งพีล่อโก๊ะเกยอยู่มาก่อน จึงยกทพใหญ่มาอีก แต่ได้ ชินหนำเบนอหิวาฅ์ ทหารจีนกลวโรคพากนหนีนัพเบนอนมาก จีนจึง ตีชินหนำ โก๊ะล่อเพ่งเห็นว่าจะตองทำสงกรามนับจีนเรื่อยไป นโยบายออกห่างจากจีนไปเบี่นไมตรินับทิเบตเพื่อช่วยฅีจีน และถือตำ พระเจาแผ่นตีนเบน จางชู (อแลถธึ 81)อบ) เหมอนราชิน (ธ!ไาก)•ย้รร) จน ราช วงศ์ว (V/แ) พ.ศ. @๒๙๕ ทิเบตได้ตอนรบเบี!นอนตี พ.กิ. ๑๒๙๗ จีนได้ส่งท'พมาตีฮุนหนำอีก แต่ถูกเพ่งกาอี (ธ6เาธึ &:&-!) ตีแตกยไ]เยิ

๑!63 ฅาลีฟู (73 71 7แ) และรกขั้นไปทางเหนือถึงเขฅเมืองเกียงชาง 0๒115) ในภาคตะลันตกเมืองเสฉวน (ร26 0เ1พ3ก) นองชายโก๊ะล่อเพ่ โก๊ะพีโอชาง (^0๖ ?1 110 ร๒!)ธ) ได้มีส่วนช่วยเหลือควย การรบครงน ใหญ่มาก จีนเสียทหารถึงสองแสนคนเศษ โก๊ะส่อเพ่งได้สรางที จีนไว้ในที่ซึ่งเบนเมืองเฮกวน (ส31 ^ผ3ฑ) ใกล้ฅาลีฟู จีนได้ยกมาตีฮ อีกหลายหน แต่ถูกตีแตกไปทุกที โก๊ะส่อเพ่งไค้สนพระชนม พ.ศ. แต่เพ่งกาอลูกชายตายก่อน ๖. อมูซุน (เ 1^0แ 3131)) อายุ ๒๔ บี่ ลูกเพ่งกาอีครองต่อ ไค้ถื ตำแหน่งพระฟ้าแผ่นดินเบ็1นชางยวน (ร1-3ฑ8 ร'งล!)) เหมือนจ'กรพรรดิ ในราชวงศ์ถ*ง (73118) อีมูซุนมีสตีบีญญาเฉียบแหลม เบนที่นิยมร*กใคร่ข ราษฎร พ.ศ. @๓๒๔ หรือ @๓๒๒ ไม่แน่ ได้ร่วมก*บกองท'พทิเบตยกกำล รุกเขำไปฅีมณฑลเสฉวน แม้จะพ่ายแพ้แก่กองท*พจีนและเสียหายเบนอน กีตี คือเสียทหาร ๖,000 กนและบาตเจ็บลับเบนเชลยเบนอ*นมาก ที่ฅกเห ตายก็ไม่นอย (นับหมื่น) แฅ่ก็ย'งดำรง^านะเบนกษ'ฅริย์น่านเลัาอยู่ เมืองหลวงมาอยู่ที่เมือง จุ้ยแม้เสียง (ช31)8 7รง &1©) ซึ่งเบนเมื และไค้สรำงกำแพงเมืองยืดออกไปอีก ©๕ล อีมูซุนไค้จ*ดระเบียบการปกคร น่านเจาใหม่ ซึ่งมือาณาเขตจดยูนนาน เกียวจี (๒ข© 0๖1 ตังเกี๋ (ก:30 พม่า) และทิเบตลับได้ใช้เชลยศึกที่ไค้มาจากจีน ให้ช และให้การศึกษาแก่ยุวชนในน่านเจำ เจี๋ยนผาย เดิมเบีนนายอำเภ โก๊ะล่อเพ่งลับมาได้เมื่อกรงยกกำลังไปตีจีน เบ็๋นผู้มืก'วามรู้จึง,ให้ สอนหนังสือบุตรและธิดา และเมื่ออีมูซุนไค้ราชสมบ'ต ก็ได้ฌ็๋นข พลเรือนชนผู้ใหญ่ เรียกเชำเผ่งกุน ได้แนะนำให้ไทยเบีนมิตร จากนนทิเบตไม่ทำตน เบนมิตรแต่ทำตนคลำยลับน่านเลัาเบึนเมือ

6)ดา ให้อีมูซุนเบนเจ้าประเทศราชแห่งฅะว่นออก บงกบไห้ส่งบรรณาการหรื ทิเบตดองทำสงครามก็ขอ'ให้เกณฑทหารน่านเจ้าใปสมทบ และส่งกนมากอย สอคส่องแทรกแซงเบนคืน ทำให้น่านเจ้าไม่พอใจ ส่วนทางจีน นายพลชือ ข,คลี่มี่ (บ! IV!แา) ซึ่งเกยถูกเฟงกาอีฅีท'พแตกไปน1นไค้เสนอจกรพรรดิจีนให้ เบนมิตรกไ!น่านเจ้า เพื่อคืนทิเบตไม'ให้มากลมเกลียวคืบไทย ทิเบตรู ระคายว่าน่านเจำจะกล'บไปเข้าคืบจีน จึงขอให้ส่งลูกไปเบนประคืน ทำ อีมูซุนข้ดเคืองมาก ก่งนน เมื่ออีมูซุนส่งทูตไปจีนสมโ)พระเจ้าลิงเฅ๊กเพ ไมตรีเมื่ อพ.ศ.©๓๓๓ จีนจึงยอมรไ! พ.ศ.©๓๓๗ ทิเบตยกทพไปฅีจีนขอให น่านเจ้าส่งกำลิงไปช่วย ไทยก็ส่งไปแฅ่พอไค้ทีไทยก็ฅีทพทิเบตแตกย่อ ที่สะพานเหล็ก (น0ถ อบป็ธึธ) แยงซีเกียงตอนเหนือ ฅะวไ!,ตกเฉียงเหนื เมืองลีเกียงฟ (บ!น!0ถ8บ'ข) ยึดไค้®๖หำเมือง กวาดคือนครอบครำทิเบต มาเบนอ’น่มาก จีนไค้ให้รางวลฅราทองและตำแหน่งพระเจ้าแม่นดินอีมูซ กงทำสงกรามกบทิเบตในฐานะเบนพไเธมิตรจีน และตีท’พทิเบตแตกเช่นเคย จนทิเบตไม1กลำยกท'พมารบอีก อีมูซุนสํ้นพระชนม์ พ.ศ. ©๓๕© ฟ่. ซุนโก๊ะกวน (ร110 1๕๐น บ.116ถ) ฉีาเคืาะสิน ลูกชายอาย ๓® บี่ กรองต่อ ไค้ร'บฐานนดรจากจีนเบึนผู้สืบราชสมบตน่านเจ้า และไค้รบตร ใหม่-ซุนโก๊ะกวน กรองน่านเจ้าไค้บเศษก็สนพระชนม์ ๘. กวนกุงเชง (บฃ011 บนฎ8 สินหล่งเส่ง ลกชายอาย @๒ บื่ กรองต่อใน พ.ศ. ©๓๕๒ และไค้ใช้ทรพย์มากหลายสร่างว'ดและเจดืม บทองแบบพม่า พ.ศ. ©๓๕๗ เกิดพิพาทคืบจีน ไค้ส่งทพเข้าตีเมืองเกียงดิ (บ!3 X!011011) ในมณฑลเสฉวน กวนกงเชงประพฤติตนเบนที่เดือดร่อท, แก'ราษฎร เช่น ผกใผ่ในเรื่องสตรี ไม่เอาใจใส่ต่อกิจการบ้านเมือง ข้าราชการ

๑ (& และราษฎรเกลียดชัง พ.ศ. ๑๓๕๙ ถกนายทหารชนผู้ใหญ่ชองฅนชื เทียน (ผ308 150 7160) ปลงพระชนม์ 6. กวนณชง-กวนลี (&;1,611 น; ร๒ถ8) นองชายอายุ @๕ บี กรองต่อโปรกว*งโจเทียนมากถึงก'บให้ใช้นามสกุลของตน และแต่ง ฅงให ใต้หย่ง (พี่ใหญ่) กวนลีเชงกรองน่านเจ้าไต้ ๑0 บี่ ก็สนพระชน ๑0. กวนเฟงยู-เพ่งยู(&ษ60?'6ถ8V;) พงเหย่า ฝงเอยว (อำ นองชายกนรองอายุ ๗ บ กรองต่อเมื่อ พ.ศ. ๑๓๖๗ ชอบเรียกเพ่งยูเฉย โกยไม่มีกำว่ากวน ซึ่งเบี่นพยางค์ท่ายของบิดา อ'\\แบนการใช้แบบ อำมาตย์มนตรีคนสำก,ญ ๆ เบน'จีน ทางจีนยกย่องให้ขั้นถึงฐานนคร น:!ถ ?0 71:1611 (สืบสายมาจากสวรรค์เหมือนจีกรพรรดิจีน) กวนเพ่งยูมีกวามป สามารถมากและแกลวกสำในการสงกราม ปกกรองราษฎรไต้ร่มเย็นเบ็ ได้มีไมตรีดีกบจีน แต่ต่อมาไต้ ๖ บี่ก็เถึกบากหมางก*บจีน เพราะกราวหนึ ราษฎรจีงหวดเสฉวนบุกรุกเข่าไปในเขตน่านเจ้า เมื่อพ้องไปยิงจ กรุงจีนก็เฉยเสีย พ■ศ. @๓๗๙ (อายุ ๑๙ บี่) ไต้ยกท*พไปตีเสฉวน ๓ เมืองและรุกต่อไปจนถึงเมืองเชงฅู ((าเ16ซ8 7ข) เมืองหลวงของเสฉวน เมื่อจะยกทพกลบไต้ชนเอาทรพย์สมบด หนังสือ และกวาดตอนกนหน นายช่างมาอํวยหลายหมน ต่อมาศิลปหฅถกรรมของน่านเจาจึงทำไต้เ ต่อมาเมื่อทางเสฉวนมืผู้สำเร็จราชการที่เข,มแข็ง เพ่งยูกวนจึงตองยอม คืนไปให้ ๕, ว0๐ กน แต่ไต้ลงไปกวาดตอนเอาพม่ามาไต้ ๓, ๐00 กน เอ มาฅง์ถึนฐานไวในเมอง!ต๊ดุง (กนยาง) (70เ1 7เ1118-^111ไ V&ถ8) ทางใต้ ทะเลสาบยนนานไต้ขุดกลองทดนา ทำให้เกิดประโยชน์แก่ราษฎรยนนานม พ.ศ. ๑๓๘๙ กวนเพ่งยู ไต้รุกรานและไต้ชัยชนะเข่าไปถึงเขตญ ใน ปกกรองของจีน และถกจีนกดขี่มาก ได้ ปกครองญวน อยู่ชวกราว ทำใ

๑^ เชิอชาติไทยไปอยู่ในต้งเกียญ็1'แจุานๅนมๅก และได้แพร่ไปถึงเกาะ พ.ศ. ©๔อ๒ น่านเจ้าได้รบก*บจีน ดีทพจีนแตกในที่เดียวก*นก*บ (ทิศเหนือของสะพานเหล็ก 11-00 8๒8ธ) แม่ท่พน่านเจ้าเบนลูกของกวน- เฟงยู ชึ๋อชิลุง หรือจีนก่ง (รบ! บงถ8 หรือ 78๒ Iยฑ8) ซึ่งเกิดก*บสนม (เบน ลูกสาวชาวประมงมาก่อน) ชไ)ชนะกรื่งนึ่ทำให้จ*กรพรรติจีนตกใจมาก ถึ ได้ยกลูกสาวกนหนึ่งให้เพื่อผูกไมฅรื และทำจารกรรมไปควยใ ก่นในสม*ยกวนเพ่งยู มีเรื่องที่เกี่ยวกไ]พม่าคือ นายพลน่านเจ้ (?ผอ0 18ช!า8 ?ลซ®) ได้ยกทพน่านเจ้าไปช่วยพม่าซึ่งลูกก่งกา (อ ออก) โจมดี ซึ่งทางพม่าขอรองให้ไปช่วย พ.ศ. ๑๔๐๒ กวนเพ่งยู สนพระชนม์ ๑ด. ชลุง (ร๒-บนฑ8) ลูกชายอายุ ๑๖ บี่ กรองต่อ ได้ด]ง ว*งโจเทียนผ้ฆ่ากวนกุงเชง เมื่อ พ.ศ. ๑๓๕๙ เบ็1นผู้สำเร็จราชการแผ่น ตวนจงบง ซึ่งนำทพไปช่วยพม่ารบกบลังกา (อินเดียตะวนออก) ทราบ พฤติการณ์อนนึ่ ได้มืหน*งสือล่อให้ว*งโจเทียนมาร*บพระพุทธรูปท ให้มา พอว'งโจเทียนคุกเช่าลงเพื่อบูชาพระพุทธรูป ฅวนจบงก็พ เทียนขาก เพื่อลงโทษที่ฆ่ากวนคุงเชง กรื่นแก่เว้ต'วนจูบงกได้หลอ พุทธรปนึ่เอาทองกำไปใช้อย่างอื่น พม่ากนหนึ่งที่เการพพร มาก มีหนำที่กอยซุกธูปไว้เสมอได้สาปแช่งให้พระลงโทษแก่ราช จีนไม่ยอมให้ชิลุงมี^านนกรเบนพระเจ้าแม่นดินเหมือนกษัต ก่อนพุ เพราะมีชื่อลุง ตรงก*บประกาศของจ้กรพรรติจีนชึ่อ มื่งว*ง (^๒8 08) ได้ห้ามไว้ จึงไม่แต่งทูตมากำนบศพกวนเพ่งยูตามประเพณ ต่อกน ชิลุงเลยประกาศตนเบนจ้กรพรรติ และประกาศรวมดินแดนจีน (เมื

๑๖ ตุงชวน (711112 01ใพ3ก) เขาเบนเขภน่านเจ่า จึงเกิดสงครามยืดเยอระหว่างจ กิบน่านเจ้า พ.ศ.®๔®๓ทพน่านเจ้าไค้รกไปถึงเชงตุ เมืองหลวงขอ อีกกรงหนึ่ง ในที่ลุคก็แพ้จีน พ.ศ. @๔๒0 ชิลุงสนพระชนมดวยกวา หลายอย่างประกอบก*บวิตกหมกหม่นมากเกินไปควย ซี๒. ลงชุน (บนถธึ รบนถ) ลูกชายอายุ @๗ บี! กรองต่อเรียกกิ ว่า พา (พญา) 7สบ (?3^3๖) โปรดแต่การล่าส่ฅว์ ใผึแต่กวามสนุก ไม่ไ เอาใจใส่ในกิจการบ่านเมือง การงานจึงฅกแก่ข่าราชการชนผู้ใหญ่ ขนนางผู้ใหญ่แนะให้ลุงชุนขอลูกสาวเจ้ากรุงจีนมาเบนภรรยา พ ลุงชนจึงแต่งทฅไปทำไมตรีกิบจีน ลงบ่ายก็ขอลูกสาวมาเบ็เนภริย จีนหมดกำลงเพราะไค้ทำสงครามต่อเนื่องกนมาเบ็๋นเวลา ๕0 บี! จึงยอมรบ ข่อเสนอสไเติภาพของลุงชุน และเตรียมจะให้ลูกสาวมาแต่งงานคำย พ กิบน่านเจ้ามืเรื่องกิบญวน ยกกำล่งไปติญวน ข่าหลวงจีนประจำญวน ทั้งเมืองหนีไป จีนไม่ว่ากระไรเพราะอ่อนกำลัง และให้น่านเจ้าล่งทูตมา ลูกสาว ลงชุนส่งชุนนางผู้ใหญ่ ๓ กน เบนทูตไปรบลูกสาวพระเจ จีนร์บ่ฆ่าเพราะเบนคนสำก*ญ ทางน่านเจ้าจะไค้ไม่มีกนดีๆ ทางน่า ทราบเรื่องทตถกฆ่า แต่งทูตไปเตือน ทางจีนก็ผลัดเรื่อย พอดีทางจี ขบถ เรื่องส่งธิดาก็เบ็๋นอนระงบไป รำ)บุรุษสำก*ญๆของน่านเจ้าลู ฆ่าตาย เบ็่นอนมาก แล่วรำเบุรุษของจีนก็เบนแทน ข*นทีลอบฆ่าลุ พ.ศ. ๑๔๔๐ ๑๓. ชุนวางเชง (ร]าแ1ไ 0๖611^ ซนพา—ซนวา) สกชาย อายุ ๒® บี! กรองต่อ เวลานนจีนไค้ปราบจลาจลทางกวางเชา (ซผ31180บ30) ไค้เรียบรอยแล่วิมืกำลังแข็งแรง'พอ จึงไม่รีบรองชุนวางเชง แต่ชุนวางเช เข็มแข็งพอที่จะประVเารชีวิตผ้ที่ฆ่าบิคาของคนได้ ชุนวางเชง เหลว

๑ ฟ้ โหดราย ราษฎรเกลียดชิงมาก นายทหารของชนวางเชงชื่อ เชงไมล์ (011608 ^3152) ไค้เก็บรวบรวมทองแท่งในน่านเจ้าทง์หมด หล่อพระพุทธรูป มหายานสูง ๖0 ฟุฅ พ.ศ. ๑๔๔๕ ชุนวางเชงสั้นพระชนม์ กล่าวกนว่า เชงไมส์เบนผู้ฆ่า และไค้ฆ่าลูกสาวของชุนวางเชงอายุ ๘ ขวบอีกควย ฅํ้ง์ฅนเข็นแม่ท่พ (ผ61ฟ่ 0? /\\0 ^017) ก้บได้,ฆ่าเชื่อพระ'วงศ์เมือง (^60®) อีกถึง ๘00 คน แล่ว่ฅํ้งคนเข็นกษัตริย์น่านเจ้า เบ็1นอไ;หมดวงศ์สีน ซึ่งปกกรองน่านเจ้ามา @๓ องศ์ เข็นเวลา ๒๕๕ บ เชงไมล์ เกิดบ พ.ศ. @๔๐๒ คือบที่ฅวนจูบงหลอมพระพุทธรูป ทอง'กำ และเอาทองไปทำอย่างอื่น ดรงก*บกำสาปแช่งของพม่ากนหนึ่ง ที ให้พระลงโทษแก่ราชวงศ์น่านเจ้า จึงบนดาลให้เชงไมล์มาเกิดเพื่อทำลาย วงศ์กษ*คริย์น่านเจ้าของสีนุโล และทำลายลงไค้จริง พุ.



ตฒต ๒ การอพยพเข็ามาอยู่ในดินแดนสุวรร การสถาปนากรุงสุโขทย ปร^ว'ตศาสตรํ่ สมยกรุงดุโขนยเบนรา

\\ / ๆ^ด้ มีน, \\ / \\ เ-สน-วน / V ป่า ^น่า 0 ) * เ•ฮยเซ\" จน, / / ' \\ V''า * ^า4 \\ รี!Iเตย่ /\\ หน'อง'แ•ส / / /, / / /' / V^ / เซ'ใ - น่า น เจ้า /- /\\. * ม่3ซ'ย 0\\ / \\ น่ ย'กาม 1) 'ยุ.IXน.'ใ แ\\ . ^'จ่1,^?ใ'ร1อ4 'น1 ่✓/V^ / , แ-ส'นไ*ว1 (ภา-ส-^ /, •( •^) .พ่^,.,/'\"1™? ^ไทป่หป่\\ ' น่ ' 1 ^■น่ * ^.1,ฑ,า-,ม.,.\\/\" เ4เ/มวํ^’จุ . (-.X■\"''''ๆเย^.น.1^,ท.^./-\\ \\V * เ',''า■า V^ /\\ //น่ ^ย*™ / 7 . เซ่า\\ ) / \\ .\\/ \\ . เ. * นร^\\ฌ./*ซ/่ยุ

ตอนพี่ ๒ การอพขณขามาอย่ในดินแตนสุวรรณภูมิ การสถาปนากรุงสุโขทํย ปร?เวํตศาล]ตรึ้ สมิยกรุงสุโขทํยเบนราขธานึ การอพ?)ษ การอพยพของไทย มไค้อพยพลงมาทางใฅ้พร1อมๆก็น แต่ไค้ ทยอยก็นมาเรอย พุ คือเมื่อไทยตอนเหนือถกรุกราน กอพยพมาอยู่ก็บพวกไทย ฅอนกลาง เมื่อค้นแคนตอนกลางแออคมากชน ก็ถอยร่นมาอยู่ในคินแคน ตอนใต้ตามลำก็บ การอพยพกร15งใหญ่เรี่มในพุทธศตวรรษที่ ๗ (พ.ศ. ๖๒ด) เมื่อ อาณาริกรอ่ายลาวเสียแก่วีนคร1งที่ ๒ พวกไทยก็อพยพแยกยำยกนลงมาทางใต แต่ม'ไต้ลงมาที่งํ๋หมด ที่ยํงคงอยู่ที่เดิมก็มีอีกมาก การอพยพมาก็นเบน เบื่นหม่ มีหำหน่าควบกุมบางพวกยำยถี่นมาพอพนอ่านพจีนก็ฅงํ้ม่นลง พวกก็อพยพเรื่อยๆลงมา เหมาะที่'ไหนก็ต*งมใน่ที่น่น, พวกไทยที่อพยพไต้ แยกยำยก'นก็งน พวกหนึ่ง อพยพไปตงมนอยู่ในยนนาน ตงเบนอาณาริกรน่านเฑ้ อี พวกหนึ่ง อพยพลงมาทางใต้ มาย,งแหลมสุวรรณภุม (แหลมทอง) มีเสนทาง สำก็ญคือ ก. ไปทางตะวนตกเฉียงใต้ ตามลุ่มนาคง (สาละวิน) ลงมา ฅงม่นอยู่,ในแกว’นแสนหวี (แควนฉานของพม่า) พวกนึ่เรียกว่า ไทย พ.ศ. ๘00 ตงราชธานีขั้นที่ เมองพง ชื่ออาณา'จิกรสิบเก,า!จำ-พา

๒๐ ข. อพยพต่อจากแม่นาคงไปทางคะวนฅก เขาไปในอินเดีย ไป คงหลกแหล่ง'ในบริเวณลุ่มนาอิรวะคี ในแคว’นอสิสไ]เหนือ พวกน ไทยอาหม ก. ไปทางใต้ ทางลุ่มนาโขง มาตงม่นในบริเวณทิเบ1นแกวน ต*งเกีย ต่อมาไค้ขยายเข้าไปในเขต สิบสองบนนา (อย่ทางเหนือของ จุไท) สิบสองจุไทหรือเจ่าไท (อย่ในเขตเวียดนามเหนือติดต่อกบพรมแคน ประเทศลาว) ห์วพํนท๎งํ้หำท8ง์หก (อยู่ทางคอนคะวไเออกของสิบสอ ตอนเหนือแม่นาโขง พวกนืเรียกว่า ไทยนอย คือบรรพบุรุษ ทุกวนน่ พวกไทยนอยนื ต่อมาไต้ขยายข้ามน่าโขงเข้าไปเขตลาน ไปคามลุ่มน่าเจ่าพระยา เรื่อยลงไปถึงมลายา และเมื่ออาณาจ*กรน เสียแก่กุบไลช่านในพ.ศ. ๑๗๙๖ คนไทยในยนนานก็ถอยร่นคามพวกที่ มาก่อนมากขนเบนลำคบ ส่วนมากถอยมาย*งแหลมทอง คามลำน่าโขง และ ลำน่าเจ่าพระยา พวกไทยในแหลมนืจึงไค้กำลำเพ์มเติมขํ้นอีกเบนอ*'นม ชนชาติต่าง ๆ ในแหลมทอง ตินแคนสุวรรณภูมิ (แหลมทอง) หรือแหลมอินโดจีน ก่อนท ชาติไทยจะไค้เข้ามาฅํ้ง์ภูมิลำเนานน เติมเบ็่นที่อยู่ของชน ๓ ชาติ 2 2222 2,1มอญ ละวา (ฝงชนที่อย่ในแหลมทองดึกดำบรรพ์ เบนกนดำ บ*ค เหลน่อ'อย,คามป, าทบ.. แ,,คถูกฝูงชนทเ’จรญกวามาแยงท ชาวมอญเบนพวกแรกที่มาจากทิวเขาสูงในจีน เขมรเบนฝูง ไปจากมอญ ส่วนละจ่ายำไม่ทราบแน่นอนว่ามาจากไหน) ก. ขอม อยู่ทางลุ่มน่าโขงคอนใต้ อนเบ็๋นที่คงของป7ะเทศ ก*มพชาบวิจุบนน่

1® ® ข. มอญหรอรามิญ อย่ทางคะว*นํฅกของลุ่มนากง จนถึงลุ่มนำ อิรวะดี ซงเบ็๋นที่ฅงของประเทศพม่าในบจจบน ค. ละวา ฅ^อยู่ทางลุ่มนำเจ่าพระยา ซึ่งเบนที่ฅํ้งของประเทศ ไทยในบจจุบน อาณาเขฅของละว่า แยกกนอยู่เบ็๋น ๓ อาณาจำร ๏) อาณาจำรโกฅรบูรณ์ หรือพนม มีอาณาเขตที่๓นบรืเวณ ภากฅะวไเออกเฉียงเหนือของประเทศไทยในบจจุบํน ดลอดจนถึงผึงซ้ ลำนาโขง ได้แก่ดินแคนที่ฌึนร์'งหวด นกรราชสีมา ร,อิยเอ็ด อุบล อดร นครพนม สกลนคร มหาสารกาม มี นครพนม เบนราชธานี ๒) อาณาซ้กรยางหรือโยนก หรือละซ้แหนือ มีอาณาเขฅ ที่เบ็่นบริเวณภาคเหนือของประเทศไทยในบจจุบน ได้แก่ดินแดนที่เบน จ่งหว่ค เชียงราย ลำปาง เชียงใหม่ แพร่ น่าน ฅลอดถึงเมืองลอเชินเหนือ ลำนาโขง มีเงินยาง (ริมนาโขงทางเหนือเชียงแสน) เบนราชธานี ๓) อาณาร์กรทวาราวดี หรือละซ้าใฅ้มีอาณาเขฅที่เบึนบริเวณ ภาคกลางของประเทศไทย ได้แก่ดินแคนที่เบืนซ้งหว,ค พระนคร อยธยา นครป^ม ราชบุรี นครสวรรค์ ซ้ยนาท อุรายธานี พิจิฅร พิษณโลก มนครปฐม เบนราชธานี พุทธศาสนาได้แผ่เซ้ามาถึงอาณาจ*กรนก่อนที,อื่น อาณาจำรละว่าท ๓ นั้ ต่างเบ็!นอิสระต่อกนมานานทลายรอยมี! จนประมาณ พ.ศ. ๑๔00 ก็ฅกอย่ในอำนาจขอม ก่อนที่ไทยจะอพยพเซ้ามานน ได้มีการเปลี่ยนแปลงดิงน ราว พ.ศ. ๖00 พราหมณ์ผู้เบ็นหำหนำชาวอินเดีย ชื่อโกณท*ญญะ ได้สมรสกบนางพญาขอม แต่นนมาชาวอินเดียก็มีอำนาจปกกรองแม่นดินขอม

1®0 เซี) โคยที่ชาวอินเสียรอบร้อริยธรรมยี่งกว่าชาวอาณาจิกรใกล้เกียง ละว่าอ่อนกำลิงลง ขอมซึ่งมีอาณาจิกรเล็กกว่าอาณาจิกรโคตรบูรณของล ก็เข่ากรอบงำอาณาจิกรโกฅรบรณ์หรือพนมซึ่งอยู่อิดก*บขอน ๑®00 และเมื่อถึง พ.ศ. ๑๔00 ก็เขากรอบงำอาณาจิกรทวารๆวสี เลยแผ่เข่ามาจนถึงอาณาจิกรโยนกหรือยาง อิทธิพลของขอมในยุคน แผ่กสุมทืวลุ่มนาเจ่าพระยา ขอมไค้ทำถนนหลวงจากเมืองที่สำก*ญ ๆ ฅิคฅ เมืองยโสธร อนเป็นราชธานี ราวพุทธศตวรรษที่ ©๔ ขอมไค้จิกการปกครองละจิาดํงน ๑) อาณาจิกรโคตรบูรณ์ รวมเขาเบน'อาณาจิก!รของข \"‘จิ.”.2.1*2ณ์!มีเมืองพิมายเป็นศนย์กลาง ด่านลุ่มนาโขงตะวนฅก และมีเมืองสกลนกรเป็ ศูนยกลาง กานสุมนาเขงฅะวน.ออก ๒) อาณาจิกรทวาราวค ส่งคนมาเป็นอุปราชปกกรองภากใค้ มีเมืองละโว้เป็นศูนย์กลาง ภาคเหนือมีเมืองสุโขทัยเป็นศูนย์กลาง ๓) อาณาจิกรยาง ให้ชาวพั้นเมืองปกครองตนเอง แต่ค1อง ส่งส่วยให้กบขอม ขอมมีราชธานีอยู่นครธม นครธมเรี่มสร้างเมื่อ พ.ศ. ๑๔๓๗ น ธมและนกรวด พระเจ้า'วรม'นเป็นกษัตริย์ แขกอินเสียเป็นผู้สร้างอย เสียมรา1ฐ ขอมกรองละจิาไค้ประมาณ ๒00 ก็เสึ่อมอำนาจลง พ.ศ. @๖00 พม่าซึ่งเป็นเชํ้อสายชาวทิเบต ไค้อพยพเขำ ดินแดนมอญทางสุ่มนาอิรวะสีทางเหนือ และไค้รุกรานดินแดนของมอ ลำกบมา ประมาณพุทธศตวรรษที ®๖ พ.ศ. @๕๕๓ พระเจ้าแผ่นด อโนรธาม่งช่อ หรือพระเจ้าอนุรุทธมหาราช สีไค้ดินแกนมอญไว้ในอำ

ไอิป็๓ หมค และเมอขอมอ่อนกำลังลง พม่าก็เลยดีได้อาณาจ'กรโยนกและทวาราวดี ของขอมจนถึงเมืองละโว้ พม่าปกครอง ๒อาณาจิกรนประมาณ๒ อ0 บ แก่ กงเบน'ในนาม เวลาที่มีอำนาจแท้จริง เพียงริชลลัย พระเจำอนุรุทธเท่ ประมาณ พ.ศ. @๘๐๐ พม่าอ่อนกำลังลง (ยกเดียวลับที่ไทยได้เขำ กงในอาณาจ,กรทวาราวดี ฅอนเหนือลันมืสุโขลัยเบนศูนย์กลางแลว) ขอมก็ ฉวยโอกาสเขำกรอบกรองอาณาจ*กรทวาราวดี ไว้อีกประมาณ ©๐0 บ ก็ถึง ระยะเวลาที่ไทยได้อพยพมามีจำนวนมากขั้น จนสามารถชิงกวามเบนใหญ่ใ แหลมทองจากขอมไค้ การตำภูมิสำเนาบองไทยโนแหลมทอง ไทยนอยที่ได้มากำภูมิลำเนาในเขก สิบสองบนนา สิบสองจไท หำพน ที่ง๎ห่าทํ้ง์หก และได้ขยายก่อลงมาทางใค้ เขำไปในเชฅลานนาไทยนน รา พ.ศ. ๑๒๙๐ ในแกวนสิบสองจุไทได้มืประมุขชนชาติไทยเขมแข็งผู้หนึ่ง ชื่อ ขุนบรม (พีล่อโก๊ะ) กลักริย์น่านเจำซึ่งฅํ้งํ้ราชธานีอยู่ที่เมืองแลง ฟ-เว้ยคนามเหนือ) ได้ให้โอรส ๗ องค์แยกยำยไปจ*บจองที่ตินสรำงนก แลวขุนบรมก็ไปอยู่ที่เมืองกาหอ (เหนือหนองแส ๔๐ ล) ขุนลอโอรสองค ใหญ่ ได้กรองเมืองเช่า (หรือชวา) บจจลัน คือหลวงพระบาง และเขกหลวง พระบาง เว้ยงจินํทนี อุดร หนองกาย นกรพนม (แกวนลัานขำง) เพราะมี ขำงมาก ขุนไชยพงศ์ (ไสผง) โอรสองกที ๒ ได้กินแดนทางลุ่มนำโขงฅอน เหนือ สรำงอาณาจ'กรที่ฌ็1นเขต เชียงราย เชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน (แ ลานนา) เพราะเบนที่ที่'ทำนา ท่าไร่ ได้บริบูรณ์ ได้สรำงนครขั้นแห่ง ที่สวรรณโคมกำ ที่ขอมที่งเบนเมืองรำงไว้ แล่ว้ขั้นกรองเบนกลักริย์ ราว พ.ศ.©๓๐๐ เมืองสุวรรณโกมกำ'แขอมฅงที่ซากเมืองเชียงลาว แล้วอพยพ

ใข้)๔ หนี เพราะกษํฅริยผ้กรองเมืองไม่ดี เมืองสุวรรณใกมกำจึงเบนเม @๓๑๖ เมืองสวรรณโคมกำ ว่างกษํฅริย์ เจ่าสิงหนวดโอรสโก๊ะล่อ น่านเจ่า (หลานบขุนบรม) พาบริวารจำนวนแสนกร*วเรือนมาหาทเพอฅงน ได้สร้างนครขนในแกวน แห่งเมืองสุวรรณโกมกำ เรียกชอว่า เมื โยนกนกรแลัวขั้นกรองเบ็เนกษ*ฅริย์ พ.ศ.®๓๑๖เบ1นพระเจาสงหนร ขยายเขตให้กว่างออกไปและรวบรวมเขฅเหล่าน1นฅํ้งเบนแควนขน ให้นาม แกวนโยนกเชยงแสน มีอาณาเขฅทิศเหนือ ฅลอคสิบสองบนนาขั้นไปจด เมืองหนองแส (ฅาลีฟู) ได้จดเมืองหริภุญชโ) (ลำพูน) ซึ่งเบึนของขอม เจ่าสิงหนวํดได้กรองราชย์อยู่ ๕๒ บี่ สินพระชนม์ พ.ศ. @๓๖๗ และไ กษ*ฅริย์กรองก่อ ‘ๆ มาจนถึงพระเจาพงคราช การยยายต*ว์ชฮรอาณาปีกรโยนกเชยงแสน ในระยะแรก ๆ ที่'ไทยอพยพเจ่ามาฅํง์ถี่น^านในแถบนี ได้ อำนาจของเจ่าของถี่นเดิม ก่อมาเมื่อมีกำล่งมากขน จึงได้ขยายดินแ อาณาเขฅ โดยเฉพาะในพุทธศตวรรษที่ ๑๖ ขณะที่พวกไทยน่านเจ่า จีนรุกรานหนักเจ่า ก็ถอยร่นลงมาทางใต้สมทบก*บพวกโยนกเชียงแสน ทำให้มีกำลังมากขั้นสามารถปกครองได้อย่างอิสระ การเสยแคร้นโยนกเชยงแสนครงแรก แก'วน'[ยนกเชียงแสนอยู่มาได้ประมาณ๒๐0บี่เศษ พระเจ่าพ*ง เบนกษ*ฅริย์ที่อ่อนแอ ประจวบก*บขอมมีกำลังเข็มแข็งขั้น พ.ศ. ขอมได้ยกมาตีแกว่นโยนกเชียงแสนได้เนรเทศพระเจ่าพ*งก-ราชไปอยู ทอง ริมแม่นาสาย แกวนโยนกเชียงแสนฅกเบนเมืองส่วยของขอม

ไช(3( การ!,นำลรองลานนาและลำนชำงฃฮงไทย ประมาณ พ.ศ. ©๖๖0 โอรสองค์นอยของพระเจำพ*งกราช ชอ เจาพรหม ไค้ฅกแฅ่งเวียงสีทองให้เขไ)แข็ง แล่'วเปลี่ยน'ชื่อฌึน พางคำ ไค้นำทพไทยฅีท*พขอมแตก ยึดโยนกเชียงแสนคืนไค้ แลวชับไล่ขอมไปพน อาณาเขตของไทย กบไค้ขยายเขตลงมาทางใต้ถึงเมืองเชลียง (สวรรกโลก) ส่วนทางตะว*นออก ตะวไเตก ไค้ขยายอาณาเขตไปจนจดแกวนลานนาและ ลำนชำง (ภายหล*งเปลี่ยนชื่อเบ็๋นศรีสตนาคนหุต) ซึ่งอยู่ทางภาคเหนือข เรา (มีหลวงพระบางและเวียงจ*นทน์ เบนศูนย์กลาง) เมื่อไค้เอกราชแล่ว เจ่าพรหมก็เชิญพระเจ่าพ*งกราช พระบิดา กรองนคร โยนกนาคนคร ตามเดิม แต่เปลี่ยนชื่อใหม่เบน ชัยบุร ส่วนเจ่า พรหมเอง ลงมาสรางราชธานีใหม่ทางใต้ ขนานนามว่า ชัยปราการ (เมือง รำงในอำเภอฝางเชียงใหม่) พ.ศ. ๑๖๖๑ ไค้ขั้นครองราชย์ เบนป3มกษํฅริย์ ราชวงศ์เชียงราย ก*บให้เชอพระวงศ์ไปกรองชัยนารายณ์ (สรำงใหม่) พางกำ พระเชัาพรหมไค้อภิเษกสมรสกบนางแกวสุภา ธิดาผู้กรองชัยนารายณ์ การเสยแควนโยนกเช์ยงแสนดรรท ๒ พ.ศ. ๑๗๒๐ พระเจ่าพรหมสนพระชนม์ พระเจ่าชัยสิริ โอรสขั้ กรองราชย์ ในสม*ยึพระเจ่าชัยสิริ พวกไทยใหญ่ในแควนสิบเก่าเจ้าพา มีอำนาจในราม*ญประเทศ ได้มาตีแกวนโยนกเชียงแสน พระเท้ชัยสิริเห็น เหลือกำล่งที่'จะสู้ ก็ให้เผาเมืองชัยปราการ เพื่อมิให้ขำศ แลวอพยพผู้กนหนีลงมาทางใต้ อาณาจ*กรโยนกเชียงแสนหรือโยนกนากนกร ก็สลายลง พระเจำฒัสิริองค์น คือบรรพบุรุษของสมเก็จพระรามาธิบตีที่ (พระเจำอ่ทอง) ป^มกษ*ฅริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา

.เรียงแ^11 . ห*ว.!ษร:ม!-! . เรียทาย ซิาโ'แาจ้■าา'วิ ผุาาๆม - '0071-1^1 (^)' .11114-31 'สา [ข Vใยส'มัยข1ุนฅ์วิ,ซีน'หราทธไ ิ1 'าย์1 (ยุคตน,')

เ20 ๓) การอ'ผยทจากภาคเหนือส่ภาลกสางใต้ของไทย เมื่ออาณาจ*กรโยนกเขียงแสนเสียแก่ขำศึกแลว กนไทยก็อพยพลงมา เบนสาย \"I คือ ด) ไทยนครชํยปราการ พระเจ้าช'ยสิริอพยพมาทางตะ'ร้นีฅก สุโขท*ยลงมาทางใฅ้ พบเมืองร้างชื่อ แปบ (เขฅเชสียงกำแพงเพชร) ยินเบน อาณาจ*กรละร้าอยู่ในอำนาจขอม ซึ่งอ่อนกำล*ง์ลงมากแล้ว ก็เขำฅง แท ร้าอยู่ใกล้ขอมสุโขท*ยน*ก จึงอพยพท่อมาก่งที่นกรปฐม อไแบนเมืองเก่าแก แท่โทรมและร้าง เพราะสงกรามระหว่างพระยากงก*บพระยาพาน ทํ้ง์มืกนไทย ทำมาหากินอยู่แก่ว จึงปฏิสก็!ขรณ์นครบ่ฐมเบ็1นราชธานี ก่งอาณ เรียกร้า อาณาฆัารศิริช่ย ๒) ไทยนครชยบุริ อพยพติดฅามมาทางฅะร้นออกสุโขท*ย มาก่งมื่นอย่ที่เมือง บางยาง (อ. นกรไทย-พิษณุโลก) และบริเวณสุ่มนาบา ๓) ไทยนครพางคำ อพยพลงมาย*งแควนอโยธยาของขอม จนถึงเมือง แพรก (อ. สรรกบุรี-ช*ยนาท) ก่งมนเบ็1นอาณาจ*กร ฅรยตรงศํ่ ซึ่งท่อมาไต้ขยายไปทางกะ'วน'ออกจาาได้!ละ'โว้อก็นีเ'บน,ศนย์กลางปกครองละ'ร้า ภาคใฅ้ของขอม ๔) ไทยนครช'ยนารายณ์ อพยพลงมาทางใต้ฅามลำด'บจนถึง แกวนสุพรรณภูมิของขอม ก่ง์มื่นอยู่ที่เมืองอู่ทอง ซึ่งเบนเมืองร้าง และ อาณาจกรอ่ทองชน ขณะที่'ไทยไค้อพยพม'เอยู่ย*งดินแดนท่างณุนื ขอมย*ง มีอำนาจปกกรองอยู่โกย:มิ'ราชธานีของอุ'ป'ราชอขู่ที่ ละไร้ (ลพบุรี) แ ใหญ่เบนหน,าท่านอยู่ที่ ลุไชนัย ขนแรกไทยก็ยอมอยู่ใต้อำนาจ ท่อมาเมื่อขอมเสื่อมอำนาจลง ไทยกลาแข็งขน ก็สามารถก่งท่าเบนอิสระ พนอำนาจขอมไต้

๒๘ การตํงกรงสโชทํย ไทยซึ่งตงภูมิลำเนาอย่ในเมืองค่าง ‘ภู ของขอมเวลานน ไท สุโขท*ยน่าจะเขมแข็งและมีจำนวนมากกว่าที่อื่น เพราะเบนตนท ชนชาฅไทย เนื่องจากเบนผ้มาอย่ใหม่ ก็ยอมยย่ใค้อำนาจขอม ซึ่งเบนใ อยู่ในดินแคนนน‘ภู เมื่ออาณาจ,กรน่านเจ่าแตก(พ.ศ.©๗๙๖) ไทยใน ยูนนานก็ถอยร่นลงมา จึงได้กำล*งเพ็ม เรี่มสู้ก*บขอม ไม่ยอมให้ขอมบ เหมือนด้งก่อน ขอมไม่อาจปราบไทยได้ ก็ตง์ไทยให้เบนเจ่าเมืองท มาตงอยู่ และเมืองใคที่เบนเมืองใหญ่ ขอมก็ยกให้เบนเมืองปร หรือตงขำหลวงมาประจำ และมีทหารขอมกำก*บอยู่ค่วย ดินแคนแถบนื อำนาจขอม อุปราชอยู่ที่ศูนย์กลางเมืองละโว้ ขอมไค้ส่งขุนนางขอ ลำพงมาเบ็นผู้สำเร็จราชการ ในดินแดนที่เบนสุโขทโ]บจจุบนนื่ ส สุโขทโ]ในศรงนนชื่อ ขุนศรีนาวนำถม ขุนศรีนาวนำถมมืลกชื่อ ขุน เจ่าเมืองราด (เมืองร่างระหว่างหล่มส*ก-เพชรบูรณ์) ไค้รบบ ขอมเบน กมรเตงอ*ญ่ศรีอินทรบดินทราทิฅย์ เจ่าแผ่นดินขอมไค้ สิงขรมหาเทวี ให้เบนภริย า ขุนผาเมืองมืสหายกนหนึ่งชื่อ ขนบาง ครองเมืองบางยาง (อ. นกรไทย-พิษณุโลก) ๒ คนนื่ได้คิกจุะก้ไ อิสระเสมอ ด้งนนในบีพ.ศ.®๘00 ขุนศรีนาวนำถมตาย ขนที่ง์สองก กำล*งเขำฅีสุโขท'ย ข*บไล่ทหารขอมหนีไป ขุนผาเมืองยกขนบางกลางท่าว เบนกษัตรีย์กรองกรุงสุโขทโ] เอาชื่อของฅนที่ได้รบจากขอมถ ของขนบางกลางท่าวว่า พอขุนศรอนทราทตย ประกาศฅํ้งกรงสุโขทโ อิสระทรงเบนปฐมกบฅริย์ราชวงศสุโขทโ] นไ]เบนการตงอาณาจ*กรไทยกรง แรกในแหลมทอง พ•ศ. ©๗๘๑

สม*ยกร4ส'โขทย ชุนศรีอินทราทิฅย์ มีมเหสีชื่อ นางเสือง มีโอรส ๓ องค์ องค์แรก สนพระชนม์แต่ยงเยาว์ อีก ๒ องค์ชื่อ บาลเมือง และเจ่าราม แรกฅงกรุง สุโขท*ยเบ่นอิสระเมื่อ พ.ศ. ©๘๐0 นั้น มีเมืองใหญ่อยู่แต่เมืองสุโขท*ยกบ เมืองเชลียง และมีเมืองเล็ก ‘'า ริมนั้าบ่ง ยม น่าน และลำนั้าบา เล็กน้อย มีอาณาเขฅ เหนือ จค เมืองแพร่ ตะวนออก ,, ลุ่มนาบาสก ตะวนตก ,, เมืองฅาก สเค8^ิ ,, เมืองพระบาง (นครสวรรค์) นอกจากนนยงมืขอมซึ่งครองเมืองละโว้ และมอญซึ่งอยู่ พม่า กบมีแควนเล็ก \"I อีกหลายแกวนอยู่ทางตะวนฅกเฉียงเหนือ เช่นแกวน ฉอด (ค่านแม่สอด) ชุนสามชนเจ้าเมืองฉอ'ดได้ยกท*พมาตีเมืองตากในเขตสุโขท*ย ขุน- กรีอินทราทิฅย์ออกต่อสู้เกือบพ่ายแพ้ แต่อาศ*ยเจ้ารามโอรส อาย ©๙ บ่ ได้ ชนช้างชนะขนสามชน พระบิคานั้งให้เบ็'นพระรามกำแหง เมื่อชุนศรี ทิฅย์สวรรกฅ โอรสองค์ที่ ๒ ขํ้นกรองราชย์ มีพระนามว่า ขุนบาณมอง บ่านเมืองพนปกติ ได้นั้งให้พระรามกำแหงไปกรองเมือง เชลยง และสร่ เพี่มเติมใหม่ ให้ชอว่า ศรสิชนาลย ©๘๒๐ ชุนบาลเมืองสินพระชนม์ รามกำแหงได้กรองราชย์เบ็1นชุนรามกำแหง ในแควนลานนา มีไทยและลาวย,ง นั้งบ่านเรือนเบนอิสระอยู่หลายแห่ง ที่เบ่นสุโขทัยทางเหนือ มีพระยา เจ้าเมืองเงินยาง (เชียงแสน) พระยางำเมือง แกวนพะเยา กบหริภุญช

๓๐ (ลำพน) พระยาเมงรายไค้ขยายเขคมาทางใต้ ตีหริภุญชไเ พอพระยางำ ฅาย พวกแคว*นพะเยา ก็ไปเข*ากับพระยาเมงราย พระยาเมงรายจะสรางราชธาน ใหม่ ขนรามกำแหงก็เสด็จไปช่วยเลือกที่ลำหร'บให้สร้าง เมงรายไต้สร้างเมืองขนมีชึ๋อว่า เชย'!โทม' ขุนรามกำแหงเบนทง์น'กรบนกก เมือง น'กปราชญ์และสามารถในการปกครองบ้านเมือง ไต้ปราบ ขาศึกขยายเขตแคนกว*างขวางไปเบนลำดิบ นโยบายขยายเขตแดน การขยายเขฅแคนนน ทางเหนือค*องส้กบ แกวนไทยเล็กๆซึ่งปราบได้ง่าย แค่เบึนกนไทยคำยกัน จึงอยากขย ทางคะกันฅกอํนเบึนดินแคนชองมอญ และขยายไปทางใก้อ*นเบ็๋นดินแดนของ ขอม ให้พวกไทยควยกนเห็นอำนาจก่อน จะได้รวมเบนบึกแผ่นไต้ง่ ภายหล'ง แค่การขยายไปทางใต้อาจถูกรุกรานจากทางเหนือไค้ ดิงนืน เมื่ กน์ฅริย์จีนในราชวงศ์หงวน (พระเจ*าหงวนสีโจ๊ส่องเฅ*กุบไบลข่าน) มาขอเบ ไมฅรีเมื่อ พ.ศ. ๑๘๒๕ ก็ทรงรบและพยายามทำไมฅรีก'บพวกไทยทางเหนื ให้สนิทสนม เช่นทำส'ญญาเบึนเพื่อนคู่คายกับพระยาเมงราย เมื่อพ.ศ.@๘ ซึ่งมีอำนาจในลานนา ฅีหริภุญช้ยไค้,จากพระยายีบา ก็ไม่ทรงข'คขวาง ย'ง์ได้ช่วยพระยาเมงรายสร้างเมืองเชียงใหม่อีกควย เมื่อเห็นว่าทางเหน สมพ*นธไมตรีดีแล้ว ก็ทรงคำเนินการขยายเขฅ ทางตะกันตก แม้มกะโทอำมาตย์เชอมอญ (บางฉบับว่าเบ็่ ที่เขามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร จะลักพาธิดาของพระองศ์ไป ก็ไม่ฅิค เอาตำมาลงโทษ เพราะเห็นว่ามกะโท เบึนกนคีมืสดิบญญาเฉลียวฉลาด ได้เบึนใหญ่ในมอญ และก็เบนจริง เมื่อมกะโทไค้คงคำเบึนใหญ่ ได้ระลึกถึงพระกุเแ บึ ®๘๒๙ก็แค่งทูฅเชิญราชสาส์น และเกรื่องบร

๓๑ มาถวายขอฌ็นทีพึง พระองค์ก็ทรงร\"บบรรณาการและพระราชทานนาม มกะโทว่า พระเจาพารว ค'งนนหำเมืองมอญตลอดไปจุนถึงหงสาวดี จึงน*บ เขาเบนประเทศราชของกรุงสโขท*ย โดยไม'ตองรบ ทางใต้ ไค้ขยายเขฅลงมาตามลำคบโดยไม่มี!กาขดขวาง แกวนไทย ต่างๆเช่น อู่ทอง ตรยตรึงค์ๆ เมื่อเหินว่าสุโขท*ยเขมแข็งก็ยอมเช่ ในอาณาจกรเดียวกน ยอมร*บนบถึอกบตริย์สุโขท*ยดุจุพี่!หญ่ พ.(ๆ. ๑๘๒ หรือ ๑๘๓๔ ดีไค้นครศรีธรรมราช เมืองในแหลมทองตลอดถึงยะโสูร์ และ เกาะสิงคโปร์ พ.ศ. ๑๘๔๒ หรือ ๑๘๓๘ ดีประเทศก*ม่พูชา พ.ศ. ๑๘๔๗ หรือ ๑๘๗๕ ดีเมืองมชชปาหิตในเกาะชวา อาณาเขตสุโขท*ยจุงแผ่กวางด'งน เหนือ — จดลานนาไทยที่เมืองลำปาง ใค้ - ตลอดแหลมมลายาถึงยะโฮร์ มะละกา ตะวนตก - เมืองน่าน หลวงพระบาง เวียงจุนทน์ เวียงกำ ตะวนออก - หำเมืองมอญท8ง์หมคถึงหงสาวดี การปกครอง วางระเบียบอย่างทหาร ชายฉกรรจ์เบีนทหารทุกกน พระเจ่าแผ่นคินเบีนจุอมพล ช่าราชการเบนนายพล พน รอย เวลาปกที ทำมาหากิน บีงกบบีญชาอย่างพลเรือน เวลาสงกรามบีงกบบีญชาอย่างทหาร การเกณฑ์กนกำหนดเบ็'นเมือง ๆ การปกครองหำเมอง ก. ชมใม กอนสมยขุนรามกาแหง พระเจุาแผนดนปกกรอง โดยตรง ถือเอาสุโขบียเบนศนย์กลาง มีเมืองหนำด่าน ๔ ทิศ บีองก*น่ ราชธานี คือ

๓!3) เหนือ - ศรีส*ชนาล*ย ใต้ - พระบาง ตะวนตก - ฅาก ชาก*งราว ฅะวนออก - สองแกว สระหลวง (พิจิตร) ระยะทางเดินจากราชธานีถึงเมืองหน้าด่านภายใน ๒ วน ส ขุนรามกำแหง อาณาเขฅกน้างขวางขน ทรงจด สุโขท*ย ราชธานีอยู่กลาง เมืองศรีสชนาลัยเบนเมืองลูกหลวง ให้อปราชไปครอง มีเมืองอื่น'''เรายรอบ ราชธานีเบ็๋นปริมณฑล เช่น ทุ่งยง บางยม สองแคว สระหลวง คนที ตาก ชาก*งราว พระบาง ข. ชนนอก เรียกเมืองพระยามหานคร มีขุนนางผู้ใหญ่เบ สำเร็จราชการบ*งกบบ*ญชาสิทธิขาค เบึนเมืองอยู่ห่างราชธานีออก แพรก ราชบุรี เพชรบุรี ตะนาวศรี แพร่ เพชรบูรณ ศรีเท เมืองพระยามหานครเมืองหนึ่ง \"I มีเมืองเล็กฑ ขนมากน้างน้อย!ห้าง สงคราม พระยามหานครเบนแม่ทพ ค. {มองขนหรอประเทศราช มเจานายเมองนน^ปกครอง สิทธิชาด แด่ตองส่งบรรณาการถวายตามกำหนก เวลาเกิดสงกรามตองส่ง กองทพมาช่วย เช่น มะละกา ยะโฮร์ เมาะตะมะ หลวงพระบาง หงสาวดี นครศรีธรรมราช ทวาย น่าน เช่า เวียง'จน'ทน์ เวียงคำ การศาสนา เดิมไทยนับถือลัทธิมหายานอย่างข0ม ก่อนรชสนั ขุนรามกำแหง ทางเหนือย*งไม่มืพระสงฆ์ ไค้นิมนต์พระสงฆ์นิกาย (นับถือคติอย่างหินยาน พระไตร!!ฎกฌ็๋นภาคมคธ) จากนกรศรีธรรมรา ขํ้นไปตงลังฆมณฑลที่สุโชท*ย

๓๓ ใดพระพุทธสหงค์ ซึ่งเจ่าเมืองนครศรีธรรมราช ขอจากลงกามา ถวายไว้ทีสุโขท*ย (พระองค์ได้ชำงเผือกตัวหนึ่งชื่อ รบาสีนํน) สมยสุโขท*ยเบ็นราชธานี อกษรศาสตร เมื่อไทยอพยพลงมาต1ง์ภมิลำเนาติดต่อก’บอาณาเขต มอญ ก็ใช้อักษรตามแบบมอญ กรนขอมมีอำนาจและไทยได้เขามาอยู่ใน ขอม ก็ใช้ภาษาและตัวอักษรของขอม เมื่อไทยเบนอิสระพนอำนาจขอม ขุนรามกำแหงก็ทรงตังแบบหนังสือไทยขนเมื่อ พ.ศ. ©๘๒๖ มีพย*ญชนะสระ า.'ที่.,อย่บรรท’ดเคียวกน ภายหล’งแก้เอาสระใช้อย่างแบบอักษรขอม ตังท อยูทุกวนน การศาล ต1งว้ธีฅีกลองรํอํงฎีกา โดยโปรดให้เอากระคีงแขวนไว้ ประฅูพระราชว’ง ใครได้กวามอยุติธรรม ก็ให้สนกระคีง อนุญาตให้ผุ้รอง เข่าเผืารองทุกข์ได้ พ.ศ. ©๘๓๕ สรำงพระแท่นไว้ที่ดงตาล ลำหรํบภิกษุน’งเทศน์ใน ว'นโกนวนพระ วนธรรมดา พระองค์ใช้ประทบว่าวาชการ เรียก พระแท่น มนังคศิลา เสด็จประเทศจน พระองค์ได้เสด็จไปเมืองจีนในสม’ยราชวงค์หง ๒ กร’ง กอ พ.ศ. ©๘๓๗ และ พ.ศ. ©๘๔๓ เพอเชอมไมตรีตับจีน ขึง เบนมหาอำนาจขณะนน และเพื่อถ่ายเอากวามเจริญทางอุตสาหกรรมของจ ตัวย จีนได้นำช่างทำถวยชามจีนมาช่วยสอนกนไทยในการทำเครื่องตัๅยชา ให้ดีขน จีนได้ตงโรงงาน (เตาเผา) ขํ้นที่เมืองสุโขทโ)และศรีสชนาอั) ทำ

๓๔ เกรึองถวยชามเบึนอตสาหกรรม!หญ่ ถึงก้มส่งไปขายประเทศใกล้เก เกรองถวยชามที่ทำก้นสมำสโขทำ ในบ๚จุบ'น่นํ้เรียกก้น,ว่า ชามสิงคโ พ.ศ. ©๘๕๗ ได้ประทานชึ่อผู้ครองเมืองเมาะตะมะว่า พระยาแส มึงเมือง (หลานพารึว) พ.ศ. ๑๘๖๐ ขุนรามกำแหงสวรรคต พระยาเลอไท โอรส ชนกรอง ราชย์ หระยาเลอไท พระยาเลอไทขนกรองราชย์เมื่อ พ.ศ. ๑๘๖0 พระองค์ไม่ท เขมแข็งเหมือนพระบิคา เบ็1นเหตุให้เมืองประเทศราชพาก้นกระคำง แต่พวกหำเมืองชนนอก-ใน ย*งกงเบนปกติ ในรึชกาลนมีเหตุการณ์ที่ส คือ ๑) เมืองประเทศราช น่าน หลวงพระบาง เวียง'จนทน่ เวียงคำ นครศรีธรรมราช ตงฅนเบนอิสระไม่ยอมขนสโขทำ ๒) พระเจ่าอู่ทองซึ่งกรองคินแคนภาคใต้ ประกาศตง ศรีอยุธยาเบื่นอิสระใน พ.ศ. ©๘๙๓ สุโขทำไม่อาจปราบปรามได้ ๓) พ.ศ. ©๘๖® พระยาแสนมีงเมือง เจ่าเมืองเมาะตะมะ (มอญ) ฅีได้เมืองทวายและตะนาวศรี ๔) ทรงสรางเมืองชากำราว (กำแพงเพชรผืงฅะวนออก) เบน เมืองลูกหลวงค่กบเมืองศรีสชนาลัย (สวรรคโลก) พ.ศ. ๑๘๙๐ ให้โอรสอ ใหญ่ชื่อ ลิโท เบนพระศรีธรรมราช เบ็๋นอุปราชกรองศรีสํชนาลัย องค์ ครองชากำราว กบไค้สรำงเมืองชิยนาท พ.ศ. ©๘๙๗ พระยาเลอไทสนพระชนม์

๓^ ทระยาลิไท (ลือไท) เมื่อพระยาเลอไทสนพระชนม์ โอรสที่ง ๒ รีบยกท*พเพื่อแย่งร บลลังก์ อ*นฌนเหตุให้อาณาจ*กรทางใต้ขยายตำ คือ พระเจ่าอู่ทอง เข่ เมืองชโ]นาท เมื่อพระศรีธรรมราชชนะขั้นครองราชย ไค้ทำสนติภาพประนิ ประนอมกบพระเจ่าอู่ทองยอมให้กรุงศรีอยุธยาเบ็,นอิสระ พระเจ่าอู่ทองก็คืน ชโ]นาทให้ ทํ้งสองนครจึงเบ็่นไมฅรีกนฅํ้งแฅ่นนมา พระยาลิไท ครองราชสมบฅเมื่อ พ.ศ. @๘๙๗ เมื่อราชาภิเษกแล้ว ทรงพระนามว่า พระเจ่าศรีสุริยพงศ์รามมหาธรรมราชาธิราช พระองศ์มิไค ทรงเบ็๋นนกรบ แต่เบนน*กปราชญ์ การศาสนา พระองศ์ทรงทะนุบำรุงพระศาสนาเบึนอนมาก พ.ศ. ๑๙0๔ โปรดให้ราชบ*ณฑิฅไปนิมนต์สมเด็จพระมหาสามีพระเถระหรือพ สวามีส*งฆราช จากล้งกามาเบนสํงฆราชในกรุงสุโขทโ] ได้จ*ควางแบบ ส*งฆมณฑลอย่างล*งกา เช่นแบ่งพระสงฆ์ออกเบ่น ๒ คณะ ๑. กามวาสี คือพวกเรียนพุทธวจนะ พระไตรบ่ฎก อย่วคภายใ เมือง ๒. อร*'ญวาสี คือพวกเรียนทางวิบ่สสนา ต้องการความสงบ มโา อย่บ่า อนพนแบบแผนสืบมาจนทุกวนนื พ.ศ. ๑๙๐๔ ไค้สละราชสมบ'ตออกผนวชเบ่นภิกษุชำระยะหนึ่ง อนเบ่นต้นเต้าของการบวชชวกราวมาทุกวนนึ่ ไค้ทรงศึกษาพระไตรบ่ฏ อย่างแตกฉาน วรรณคด ทรงแต่งหนังสือเกี่ยวก*บพุทธศาสนาเรี่องหนึ่ง คืยิ ภมิพระร่วง กล่าวถึงแรกภูมิ มนุสภูมิ และ เทวะภมิ หรือ เตภมิกตา นับ เบ่นวรรณคดีเล่มแรกที่พระเจาแผ่นดินในยุกสุโขทโ]ทรงแต่ง และเ หนังสือเล่มแรกแห่งวงการอกษรศาสตร์ชาติไทย และในหนังสือเล

๓๖ ไค้แถลงถึง “ทศพิธราชธรรม” อ*นเบนหล*กของพระเจาแผ่นดินไทย คงแ นนมา พระพุทธรปงาม0,]แบบสุโขทไ ไค้เกีคขั้นในรชกาลนอย่างมาก พ.ศ. ©๙0๗ ไค้ทรงสรำงพระพทธชินราช1พระพุทธชินสีห^ และ พระศาสคบ้๓) การที่ทรงบำรงพระศาสนานั้ ไค้ริบพระเกียรติเบืน ธรรมราชา จึงมีพระนามว่า พระมหาธรรมราชาลิไท งานบำรุงบ้านเมืองที่สำคัญคือ ส. สร้างเมืองสองแคว (พิษณุโลก) เบนเมืองลูกหลวง ๒. บูรณะเมืองนครชุม (กำแพงเพชรผั้งฅะวนฅก) สมไ!ศรี อยุธยา ไค้รวมชาคังราวกบนครชุม เบ็๋นเมืองกำแพงเพช ๓. สร้างถนนผ่าน ศรีสชนาลไ-สุโขทไ-นกรชุม เรียกชื่อ ภายหลงว่า ถนนพระร่วง แม้พระองค์จะไม'เขไ)แข็งเท่าขุนรามกำแหง แท่ก็สามารถทำนทาน ท*พอยุธยาของพระบรมราชาธิราชที่ ๑ (ขุนหลวงพะงว) ที่ยกขั้นไปฅีสุโข ถึง ๓ กรงไค้ และร*กษาอิสรภาพของสุโขทไไว้ไค้คลอครชกาลของพระองค์ พ.ศ. ©๙๑๙ พระยาลิไทสวรรคต พระยาไสยลือไท โอรสกรอง ราชย์ฅ่อ พระขาไสยลอไท (ทระมหาธรรนราชาท ๒) พ.ศ.©๙๒0 พระยาไสยลือไทขั้นครองราชย์ ทรงพระนามว่า พ มหาธรรมราชาที่ ๒ เสยราชอาณาจกร ©๘๒๒ พระบรมราชาธิราชที่ ๑ (ขุนหลวงพะง กษ้ฅ์ริย์กรุงศรีอยุธยา ตีได้อาณาจกรสุโขทไ แล,วแบ่งออกเบน ๒ ม (๑) พระพทธชินราช (ว ดมหาธาตุ พ้ษณุโลก) พระพุทธชินราชจำลอง (ว,ดเบญจมบพิศร) พ.ศ. ๒๔๔๔ (๒) พระพทธชนสห (โบสกรดนารนโรลฯ) พ.ศ. ๒๓ ฟ่๒ (๓) พระศาสดา (โบสถ์รดบรรนเวศ ฯ) พ.ศ. ๒๔0๖

๓๓) มณฑลหนึ่งให้บุตรเลยง (ญาณดิศ) กรอง มีศนย์กลางอยู่ที่เมืองชากง รวมขนกไ]กรุงศรีอยุธยา อีกมณฑลหนึ่งให้พระยาไสยลือไท (พระมหาธรรม ราชาที่ ๒) กรองอย่างเล่าประเทศราช มืเมืองสองแกว (พิษณุโลก) ศูนย์กลาง (ยายจากสโขทโ]) พระยาไสยลือไทมีลูก ๓ กน ที่เกดกบมเหสีหนึ่งองศ์ ไค้เบน มหาธรรมราชาที่ ๓ กบที่เกิดก”บสนม ๒ กน คือ พระยาบาลเมือง กไ]พร รามกำแหง พ.ศ. ๑๙๖๒ เมื่อสนพระยาไสยลือไทแลว ลูกพระยาไสยลือไท ที่เกิคกไ]มเหสีเบนพระมหาธรรมราชาที่ ๓ กรองเมืองสองแกวต่อมาอย่า ประเทศราช เมื่อพระมหาธรรมราชาที่ ๓ สินพระชนม์ พระยาบาลเมืองที่ค สองแควกบพระยารามกำแหงที่กรองศรีสชนาลโ] ได้รบกน เพื่อ เบ็!นพระ ธรรมราชา สมเด็จพระนครอินทราธิราช (อยุธยา) ไค้ชนไปไกล่เกลี่ พระยาบาลเมืองพี่ กรองสองแคว เบนพระมหาธรรมราชาที่ ๔ พระย รามกำแหง กรองศรีส*ชนาลโตามเดิม ต่อมาไม่นานพระยารามกำแหง ด็สวรรกฅ พ.ศ. ๑๙๘® เมื่อพระมหาธรรมราชาที่ ๔ สินพระชนม์แล่ว เบน อ‘นสินวงศ์พระร่วง พระบรมราชาธราชที่ ๒ (เล่าสามพระยา) ซึ่งกรองกร ศรีอยุธยาในยุกนน ไค้รวมหำเมืองผายเหนือเข้าไว้ในอาณาข์'กรกรุงศรีอย โดยฅํ้งพระราเมศวร (พระบรมไตรโลกนาถ) โอรส เบนอุปราช ไปกรอง พิษณุโลก เบนใหญ่ในมณฑลผายเหนือที่งหมค ราชวงศ์พระร่ว สุโขท่ย ๕ องศ์ เวลาประมาณ ๑00 บ แล่วลงมาเบนประเทศราช มีกษ้ฅริย์ เชอพระวงศ์พระร่วงกรองอีกราว ๕0 บ.

,^ &เ}เแ&เณธ&ษแแ II เ©/-'’ 2* © ไส า? 3 5-0 10 ไส 3 ธ: 10 ©^ ธ6—0 © 6 :, ธ-* * * ธ: 0© 3 ซ3 'ไ? 10 ©0 ธ: © \"ธ33 3 © © 3 6—ธ:0' © 3 I 10 ธ,6—0 © ร3' 24ธ—ธ*: 3ะ ธ:** © *© 7 3 3 1 ,© © \"5 3 3 '‘๐ส โ— 0 ร,6—0 (0* -© 3 ■*3 ส 3 ^© 1 10 V8ธ10ั* ะ *■*7ธ3ะ 3(ค 3 7 ธ3: 0 ธ: *ใะ มรธ้่13ะ, — ธ©่ะ 4-. -1 *ธะ 3(— ธ:* เ^ 10\" 4-0 27*5 76\"* โะ 6* 3^ะ^ 3 (—* © 3 0© 0? © 6-0 (0* © © 6ธธิ: 5 *8ธ333 7© ธ©ิ3 3 1 0 © 5—* ธ-5*ะ 4ธํ-0: © 39 1 5 1 99 0 4-* -(5. ?*ธ-ะ ©© 93 39 {0* (/-0

า0 พ:ะยาเชสยง © 7เ (สว::คโลก) 'ชิ I— 3*^© I (^® 10 •7 —'ชิ 0 5 I ■ษะ) 39 0 9 2ธ:- ฬ 0 V V* ^-® .3 6-* า? & ระ 3© 10 ธ: 0๐ 1๏0 -0 -1 & ไส 10 10 า? 10 10 10 © © า? พ:ะยายุทธิษฐ:?: 0© ธ:* ธ:* © ?ะ V ฐ่ 3 ธ:* 20 ธ: (7 I 5: ธ ^ I 1 © า-0* © I 11 1 ไส 10 © *7 © 10 0 4—0 00 ๐ (— -า8? 'ไ? 10 0 10 10 V39* ธ: 39 2 ©© เ^® 3 า? 10 © © 33 ธ:9 6 © ธ:* * ธ*: © ธ: ระ ธ^* ธ—©—* ธ—30 © 7(©^ะ .0© ©© ร3 © 33 93 33 * ^3 3 002© • 6—0 2' 1*2 .1—2 •7(โ*V-* ©

๓^ การครองราชสมบต ชิ. พ่อขุนศรีอินทราทิฅย์ พ.ศ. ๑๘00 ๒. พ่อขุนบาลเมือง พ.ศ. ๑๘๒๐ ๓. พ่อขุนรามกำแหง พ.ศ. ๑๘๒๐-®๘๖๐ ๔. พระยาเลอไท พ.ศ. ๑๘๖๐-®๘๙๗ ๕. พระยาลิไท พ.ศ. ๑๘๙๗-๑๙๑๙ มหาธรรมราชา ๑ ๖. พระยาไสยลือไท พ.ศ. ๑๙®๙ — ®๙๔๖ มหาธรรมราชา ๒ ๗. ลกพระยาไสยลือไท พ.ศ. ๑๙๔๖-©๙๖๒ มหาธรรมราชา ๓ ๘. พระยาบาลเมือง พ.ศ. ชิ๙๖๒-©๙๘๑ มหาธรรมราชา ๔ เหตุการณ์สำคํญ พ.ศ. ๑๘๒๕ ราชทูฅจีนมาเจริญพระราชไมฅรี (๑) พ.ศ. ๑๘๒๖ คิดแบบหนำลือไทย พ.ศ. ๑๘๒๙ อภิเษกมกะโทเบ็นพระเจำพ้าร'ว พ.ศ. ๑๘๓๔ นครศรีธรรมราชรวมสุโฃท'ย พ.ศ. ๑๘๓๕ สร่างแท่นมนงกศลา พ.ศ. ๑๘๓๖ ราชทูฅจีนมาเจริญพระราชไมฅรี (๒) พ.ศ. ๑๘๓๘ ฅเคเขมร พ.ศ. ๑๘๓๙ ขุนเมงรายสร่างเชียงใหม่ พ.ศ. ๑๘๓๗ รามกำแหงไปจีน ชิ พ.ศ. ๑๘๔๓ รามกำแหงไปจีน ๒ พ.ศ. ๑๘๖๑ แสนมืงเมืองฅีไค้ฅะนาวศรี ทวาย พ.ศ. ๑๘๗๓ ราม'ญขบถเลอไทปราบไม่ไค้

(2. 0 พ.ศ. ๑๘๗๕ ไทยรบชวา พ.ศ. ๑๘๙อ ลิ'ไทเบนอุปราช กรองศรีสชนาฒั พ.ศ. ๑๘๙๓ อู่ทองสร่างกรง ๆ เฉยอยู่ ๔ บี่ พ.ศ. ๑๘๙๗ เลอไทประชวร วิลาจล อ่ทองยึดชไ]นาท ลิไทครอง สโขทไ] พ.ศ. ๑๙๐๐ ลิไทสร่างพุทธชินสีห์ ชินราช พ.ศ. ๑๙๐๕ ลิ'ไทนิมนต์พระมหาสวามีส่งฆราช มาจากลิง พ.ศ. ๑๙๐๕ ลิไทบวช พ.ศ. ๑๙๒๒ (@๙๒®) พะง’วฅีไสยลือไท ยอมที่กำแพงเพชร