NCI-Standard FOR PDF

10. การใหค้ �ำแนะนำ� แกผ่ ้ปู ว่ ยทร่ี บั ยาเคมีบำ� บัดสตู ร AC-T 1. การรกั ษา แพทยพ์ ิจารณาให้การรักษาดว้ ยการให้ยาเคมบี �ำบดั รว่ มกัน 3 ชนิด คือ ยา Cyclophosphamide, Doxorubicin, Paclitaxelซึง่ จะมกี ารบริหารยาผ่านทางหลอดเลอื ดด�ำในวนั ที่ 1 ของรอบการรกั ษารักษา 4 รอบการรักษา โดยระยะเวลาในการรักษาจะขึ้นอยกู่ ับการตอบสนองตอ่ การรกั ษาในผูป้ ่วยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคยี งและค�ำเตือน อาการข้างเคยี งทีเ่ กดิ จากการได้ยาเคมีบำ� บัดอาจจะเกิดข้ึนกบั ผปู้ ่วยหรือไมก่ ็ได้ ท้ังนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั สตู ร AC-T มดี ังน้ี อาการขา้ งเคียง การป้องกันอาการข้างเคยี ง กดการแบ่งตวั ของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใี่ นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทม่ี หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ไขกระดูก ในร่างกาย, เมด็ เลือดขาวมหี นา้ ทใ่ี นการปอ้ งกันการตดิ เชื้อ และเกลด็ เลอื ดทำ� หน้าทใี่ นการหา้ มเลือด เม่ือผ้ปู ว่ ยไดร้ ับบาดเจบ็ o พบไดห้ ลงั จากได้รบั ยาเคมบี ำ� บดั 2 อาทิตย์ควรป้องกนั การตดิ เช้ือและการบาดเจ็บ o หลกี เลยี่ งการอยใู่ กลก้ บั ผทู้ เี่ ปน็ ไขห้ วดั หรอื ไขห้ วดั ใหญ่ นอกจากนตี้ อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวม ถงึ การลา้ งมอื หลกี เลยี่ งกจิ กรรมทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจบ็ เชน่ การทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสอื้ ผา้ ปอ้ งกนั เม่อื ออกไปท�ำงานในสนามหญา้ คลื่นไสอ้ าเจียน o กอ่ นไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบัดจะมกี ารบรหิ ารยาปอ้ งกนั อาการคลืน่ ไส้อาเจยี น o แต่หากยังคงมีอาการคล่ืนไส้ ให้หลีกเล่ียงการรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลีกเลี่ยงอาหารท่ีมีรสชาติ เผด็ รอ้ นผทู้ ไ่ี ดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั อาจพบอาการเบอื่ อาหาร แกไ้ ขไดโ้ ดยรบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ แต่ เพิ่มความถ่ีในการรบั ประทานใหม้ ากขึน้ ผมร่วง o เกิดขน้ึ หลงั จากเร่มิ การรกั ษาดว้ ยยาเคมีบ�ำบัดไป 2 สปั ดาหอ์ ย่างไรก็ตามหลงั ได้รบั การรักษาเสร็จจะ มกี ารเจรญิ ของเส้นผมใหมใ่ นชว่ ง 2 – 3 เดือน อาจใช้ วกิ หรือ Hairpieces ได้ ปสั สาวะเป็นสีแดง o เนอ่ื งจากมสี ารทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การระคายเคอื งทางเดนิ ปสั สาวะได้ ปอ้ งกนั ไดโ้ ดยการดมื่ นำ้� อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 10 แก้ว หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลิตรต่อวัน เป็นเวลา 3-5 วนั หลังจากได้รบั ยาห้ามกล้นั ปัสสาวะ หาก มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ใหผ้ ปู้ ว่ ยทำ� การแจง้ บคุ ลากรทางการ แพทยเ์ ม่อื มาตรวจตดิ ตามนัด ปลายประสาท o เกิดหลงั จากไดร้ บั ยาเคมีบำ� บดั 4 – 7 เดอื น หลกี เลีย่ งการซ้ือยาแกป้ วดรบั ประทานเอง โดยเฉพาะยา อกั เสบ ในกลมุ่ ตา้ นการอักเสบทไ่ี มใ่ ชเ่ สตยี รอยด์ ทารกวริ ปู o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลังรับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เนื่องจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูปวิธีการท่ี เหมาะสมและมีผลขา้ งเคยี งนอ้ ย ไดแ้ ก่ การใชถ้ ุงยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพไม่ สงู พอ ควรใช้ร่วมกับวธิ ีอื่น o นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บ น�้ำเชื้อหรอื ไขก่ อ่ นได้รบั ยาเคมีบ�ำบัด หากมีอาการ เชน่ ท้องเสยี , คลื่นไสอ้ าเจยี น, ไข,้ หนาวสั่น, ไอ, เจบ็ คอ, เหนอ่ื ยเพลีย, หายใจไมอ่ มิ่ , เลอื ดออก ผดิ ปกติ, ปสั สาวะแสบขัด, ปัสสาวะเป็นเลอื ด ใหผ้ ปู้ ่วยไปพบแพทย์ทนั ทโี ดยไม่ตอ้ งรอให้ถึงวนั นัด สถาบันมะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 291

11. การใหค้ �ำแนะน�ำแกผ่ ปู้ ่วยทีร่ บั ยาเคมีบ�ำบัดสูตร BEP 1. การรกั ษา แพทยพ์ จิ ารณาใหก้ ารรกั ษาดว้ ยการใหย้ าเคมบี ำ� บดั รว่ มกนั 3 ชนดิ คอื ยา Bleomycin, Etoposide และ Cisplatin ซง่ึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยบรหิ ารยาทกุ 28วนั ใหก้ ารรกั ษาทงั้ หมด 3-6 รอบการรกั ษา 2. อาการข้างเคยี งและคำ� เตือน อาการขา้ งเคียงที่เกิดจากการได้ยาเคมีบ�ำบัดอาจจะเกิดขึน้ กับผ้ปู ว่ ยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ทั้งน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการไดร้ บั ยาเคมบี �ำบดั ยา Bleomycin, Etoposide และ Cisplatinมีดงั นี้ อาการขา้ งเคยี ง การปอ้ งกนั อาการขา้ งเคียง ผมร่วง o เกดิ ขึน้ หลงั จากเริม่ การรกั ษาดว้ ยยาเคมีบำ� บดั ไป 2 สัปดาห์ o อย่างไรกต็ ามหลงั ไดร้ บั การรกั ษาเสร็จจะมกี ารเจริญของเส้นผมใหมใ่ นช่วง 2 – 3 เดอื น แผลในปาก o ปอ้ งกันโดยให้ดแู ลรกั ษาความสะอาดช่องปากหรือเปล่ยี นมาใชแ้ ปรงสีฟันขนนุ่ม o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น้�ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการ ระคายเคืองบริเวณเยื่อบุช่องปากมากขึ้นหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน�้ำเปล่า หรืออมลูกอมท่ีไม่มีน�้ำตาลหรือใช้ผลิตภัณฑ์เพิ่มความชุ่มช่ืน (Moisturizer)และหลีกเลี่ยงการดื่ม เคร่อื งด่ืมทม่ี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ คล่นื ไสอ้ าเจียน o ก่อนได้รบั ยาเคมีบำ� บดั จะมกี ารบรหิ ารยาปอ้ งกนั อาการคล่ืนไสอ้ าเจยี น o หากยงั มอี าการคลน่ื ไส้ ใหห้ ลกี เลย่ี งการรบั ประทานอาหารมอื้ ใหญ่ หลกี เลย่ี งอาหารทมี่ รี สชาตเิ ผด็ รอ้ น นอกจากนี้อาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นม้ือเล็ก แต่เพ่ิมความถี่ ในการรับประทานใหม้ ากข้นึ พษิ ต่อไต o เนือ่ งจากยาขับออกทางไตจงึ สามารถท�ำให้เกดิ อาการข้างเคียงต่อการท�ำงานของไต และอาจมีปญั หา เกลือแรใ่ นรา่ งกายไม่สมดลุ ดืม่ นำ้� อยา่ งน้อย 1-2 ลิตรต่อวัน กดการแบง่ ตัวของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใ่ี นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทมี่ หี นา้ ทใ่ี นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ไขกระดกู ในร่างกาย, เมด็ เลอื ดขาวมีหน้าท่ีในการปอ้ งกนั การติดเชื้อ และเกล็ดเลอื ดทำ� หนา้ ทใ่ี นการห้ามเลอื ด เมอ่ื ผู้ป่วยได้รบั บาดเจบ็ พบได้หลังจากได้รับยาเคมีบำ� บัด 2 อาทติ ย์ o ควรป้องกันการติดเช้ือและการบาดเจ็บ หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ที่เป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนต้ี อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถงึ การลา้ งมอื หลกี เลยี่ งกจิ กรรมทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจบ็ เชน่ การทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสือ้ ผา้ ปอ้ งกันเมอ่ื ออกไปท�ำงานในสนามหญา้ ทารกวิรปู o ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลังรับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เนื่องจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูปวิธีการ ทเี่ หมาะสมและมีผลข้างเคียงนอ้ ย ได้แก่ การใชถ้ ุงยางอนามัย o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหล่ังภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพ ไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอื่น นอกจานี้การได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ที่อยู่ใน วัยเจรญิ พนั ธอุ์ าจพจิ ารณาเกบ็ น�้ำเชื้อหรอื ไข่ก่อนได้รับยาเคมบี ำ� บดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหน่อื ยเพลยี , หายใจไม่อมิ่ , เลือดออกผดิ ปกติ, ปสั สาวะแสบขดั , ให้ผปู้ ่วยไปพบแพทยท์ นั ทีโดยไมต่ ้องรอใหถ้ งึ วันนดั 292 คมู่ อื มาตรฐานการทำ� งานเกยี่ วกบั ยาเคมีบำ� บดั และการดูแลผูป้ ว่ ยหลังได้รบั ยา

12. การใหค้ �ำแนะนำ� แก่ผปู้ ่วยท่รี ับยาเคมีบำ� บดั สูตร CAF 1. การรกั ษา แพทย์พจิ ารณาให้การรกั ษาดว้ ยการใหย้ าเคมบี ำ� บัดรว่ มกนั 3 ชนิด คอื ยา Cyclophosphamide, Doxorubicin, Fluorouracil ซึ่งจะมีการบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลือดดำ� ในวนั ท่ี 1 ของรอบการรกั ษาบริหารยาทุก 21 วนั รักษาทั้งหมด 6 รอบการรักษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาจะข้ึนอยกู่ ับการตอบสนองต่อการรักษาในผ้ปู ว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคยี งและคำ� เตอื น อาการขา้ งเคยี งทเี่ กดิ จากการไดย้ าเคมบี ำ� บดั อาจจะเกดิ ขนึ้ กบั ผปู้ ว่ ยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ทั้งน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั สูตร CAF มดี งั น้ี อาการขา้ งเคยี ง การปอ้ งกันอาการข้างเคียง กดการแบ่งตวั ของ o ไขกระดูกท�ำหน้าที่ในการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงท่ีมีหน้าท่ีในการส่งออกซิเจนและพลังงานไปยังเซลล์ ไขกระดกู ในรา่ งกาย, เมด็ เลอื ดขาวมหี นา้ ทใ่ี นการปอ้ งกนั การตดิ เชอื้ และเกลด็ เลอื ดทำ� หนา้ ทใี่ นการหา้ มเลอื ดเมอ่ื ผปู้ ว่ ย ไดร้ บั บาดเจบ็ พบได้หลังจากได้รบั ยาเคมีบ�ำบัด 2 อาทิตย์ o ควรป้องกันการติดเช้ือและการบาดเจ็บหลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ท่ีเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ ตอ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถงึ การลา้ งมอื หลกี เลย่ี งกจิ กรรมทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจบ็ เชน่ การทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสื้อผา้ ปอ้ งกนั เมอ่ื ออกไปท�ำงานในสนามหญา้ คล่นื ไส้อาเจียน o กอ่ นได้รับยาเคมบี �ำบัดจะมีการบรหิ ารยาปอ้ งกันอาการคลื่นไสอ้ าเจยี น o แตห่ ากยังคงมอี าการคลืน่ ไส้ ให้หลกี เล่ียงการรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลีกเล่ยี งอาหารท่มี รี สชาตเิ ผด็ ร้อน ผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพิ่มความถ่ี ในการรับประทานให้มากขึ้น ท้องเสยี o เมอื่ มอี าการทอ้ งเสยี หลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั ควรดม่ื นำ�้ เกลอื แรเ่ พอื่ ทดแทนสว่ นทเี่ สยี ไปจากอาการทอ้ งเสยี รับประทานอาหารที่มีกากใยในปริมาณต่�ำ เช่น ซีเรียล ขนมปัง ข้าว มันฝร่ัง หลีกเลี่ยงนม และผลิตภัณฑ์ จากนม เชน่ โยเกิรต์ นมเปร้ยี ว กาแฟใส่นม เป็นต้น จะชว่ ยบรรเทาอาการท้องเสยี แผลในปาก o ปอ้ งกนั โดยใหด้ ูแลรักษาความสะอาดชอ่ งปากเปล่ียนมาใชแ้ ปรงสีฟันขนนุม่ o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น�้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการระคายเคือง บริเวณเย่ือบุช่องปากมากขึ้นหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการดื่มน้�ำเปล่า หรืออมลูกอมที่ไม่มีน้�ำตาล หรอื ใช้ผลิตภณั ฑ์เพม่ิ ความชมุ่ ชนื่ (Moisturizer) o หลกี เลย่ี งการดื่มเครื่องดมื่ ท่มี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ ผมร่วง o เกิดขึ้นหลังจากเร่ิมการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัดไป 2 สัปดาห์อย่างไรก็ตามหลังได้รับการรักษาเสร็จจะมีการ เจริญของเส้นผมใหม่ในชว่ ง 2 – 3 เดอื น อาจใช้ วกิ หรือ Hairpieces ได้ ปัสสาวะเป็นสแี ดง เน่อื งจากมสี ารทก่ี ่อใหเ้ กดิ การระคายเคอื งทางเดินปสั สาวะได้ ป้องกนั ได้โดยการด่มื นำ�้ อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 10 แกว้ หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลติ รตอ่ วนั เปน็ เวลา 3-5 วนั หลงั จากไดร้ บั ยา หา้ มกลนั้ ปสั สาวะ หากมอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรือมปี ัสสาวะเปน็ เลือด ใหผ้ ูป้ ว่ ยทำ� การแจ้งบคุ ลากรทางการแพทย์เมอื่ มาตรวจตดิ ตามนัด ผนื่ ลกั ษณะคล้าย ผวิ หนงั สคี ลำ�้ ขนึ้ มกั จะเกดิ ขน้ึ บรเิ วณฝา่ มอื หรอื ฝา่ เทา้ ดงั นนั้ ใหร้ กั ษาความสะอาด หรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑเ์ พม่ิ ความชมุ่ ชน่ื ต่มุ น�้ำหรอื สวิ ใหก้ บั ผิวหนงั ทารกวริ ปู o ผทู้ ่อี ย่ใู นวัยเจริญพันธุค์ วรใชว้ ธิ กี ารคมุ กำ� เนิดทม่ี ีประสทิ ธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลงั รับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เน่ืองจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูปวิธีการท่ีเหมาะสมและ มผี ลขา้ งเคียงนอ้ ย ไดแ้ ก่ การใช้ถงุ ยางอนามัย o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหล่ังภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอ่ืนนอกจานี้การได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ อาจพิจารณาเก็บน�ำ้ เชอ้ื หรอื ไข่กอ่ นได้รบั ยาเคมีบำ� บัด หากมอี าการ เช่น ทอ้ งเสีย, คล่ืนไสอ้ าเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจบ็ คอ, เหน่ือยเพลยี , หายใจไมอ่ ิ่ม, เลือดออก ผิดปกติ, ปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะเป็นเลือด ให้ผู้ป่วยไปพบแพทย์ทันทีโดยไม่ตอ้ งรอใหถ้ ึงวนั นัด สถาบนั มะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 293

13. การให้คำ� แนะน�ำแกผ่ ปู้ ่วยท่ีรับยาเคมีบำ� บัดสตู ร CAV 1. การรักษา แพทย์พจิ ารณาใหก้ ารรักษาดว้ ยการใหย้ าเคมบี ำ� บดั รว่ มกัน 3 ชนดิ คอื ยา Cyclophosphamide, Doxorubicin และ Vincristineซง่ึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยบรหิ ารยาทกุ 21 วนั ใหก้ ารรกั ษาทง้ั หมด 4-6 รอบการรักษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาขน้ึ อยูก่ บั การตอบสนองต่อการรักษาของผ้ปู ่วยแต่ละราย 2. อาการข้างเคียงและค�ำเตอื น อาการข้างเคยี งทเ่ี กิดจากการไดย้ าเคมีบำ� บดั อาจจะเกิดข้ึนกับผปู้ ว่ ยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ทั้งนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการได้รบั ยาเคมีบำ� บดั ยา Cyclophosphamide, Doxorubicin และ Vincristine มีดงั น้ี อาการขา้ งเคยี ง การปอ้ งกนั อาการข้างเคียง ผมรว่ ง o เกดิ ขึ้นหลังจากเร่มิ การรักษาดว้ ยยาเคมีบำ� บัดไป 2 สัปดาห์ o อย่างไรก็ตามหลังได้รบั การรกั ษาเสร็จจะมีการเจรญิ ของเส้นผมใหม่ในช่วง 2 – 3 เดือน แผลในปาก o ป้องกันโดยใหด้ แู ลรักษาความสะอาดช่องปากหรือเปลย่ี นมาใช้แปรงสีฟันขนนุ่ม o หลกี เลย่ี งการใชผ้ ลติ ภณั ฑน์ ำ�้ ยาบว้ นปากทมี่ สี ว่ นผสมของแอลกอฮอลเ์ พราะอาจทำ� ใหเ้ กดิ การระคายเคอื งบรเิ วณ เยื่อบุชอ่ งปากมากข้นึ o หากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการดื่มน�้ำเปล่า หรืออมลูกอมท่ีไมม่ นี ำ้� ตาลหรอื ใช้ผลติ ภณั ฑเ์ พิม่ ความชมุ่ ช่นื (Moisturizer) และหลกี เลยี่ งการดืม่ เครอ่ื งด่ืมที่มสี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ o กอ่ นได้รบั ยาเคมีบ�ำบัดจะมกี ารบรหิ ารยาปอ้ งกันอาการคลื่นไส้อาเจยี น คล่นื ไส้อาเจียน o หากยงั มอี าการคลนื่ ไส้ ใหห้ ลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารมอ้ื ใหญ่ หลกี เลย่ี งอาหารทมี่ รี สชาตเิ ผด็ รอ้ น นอกจากนี้ อาจพบอาการเบือ่ อาหาร แกไ้ ขไดโ้ ดยรับประทานอาหารเป็นมอ้ื เล็ก แตเ่ พิ่มความถใ่ี นการรับประทานใหม้ ากขน้ึ ทอ้ งเสยี o เมือ่ มอี าการทอ้ งเสียหลงั จากไดร้ ับยาเคมีบำ� บดั ควรดม่ื นำ้� เกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนทเ่ี สียไปจากอาการท้องเสยี o รบั ประทานอาหารท่ีมกี ากใยในปรมิ าณตำ�่ เช่น ซเี รยี ล ขนมปัง ขา้ ว มนั ฝรงั่ หลีกเลย่ี งนม และผลติ ภณั ฑจ์ ากนม เชน่ โยเกิรต์ นมเปร้ียว กาแฟใส่นม เปน็ ต้น จะชว่ ยบรรเทาอาการท้องเสีย ผื่นลกั ษณะคล้าย o ผวิ หนงั สคี ลำ้� ขนึ้ มกั จะเกดิ ขน้ึ บรเิ วณฝา่ มอื หรอื ฝา่ เทา้ ดงั นน้ั ใหร้ กั ษาความสะอาด หรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑเ์ พมิ่ ความชมุ่ ชนื่ ตมุ่ น�้ำหรือสิว ใหก้ ับผวิ หนงั พิษต่อไต o เนื่องจากยาขับออกทางไตจึงสามารถท�ำให้เกิดอาการข้างเคียงต่อการท�ำงานของไต และอาจมีปัญหาเกลือแร่ ในร่างกายไม่สมดลุ o ด่ืมนำ้� อยา่ งน้อย 1-2 ลติ รต่อวัน o เนือ่ งจากมสี ารทก่ี ่อให้เกดิ การระคายเคอื งทางเดนิ ปัสสาวะได้ ป้องกนั ไดโ้ ดยการดืม่ น้�ำอยา่ งน้อยวนั ละ 10 แก้ว หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลิตรตอ่ วนั และห้ามกล้นั ปัสสาวะ ปสั สาวะเปน็ เลอื ด o หากมอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ใหผ้ ปู้ ว่ ยทำ� การแจง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ เมอื่ มาตรวจตดิ ตามนัด กดการแบง่ ตวั o พบได้หลังจากได้รบั ยาเคมีบำ� บดั 2 อาทติ ย์ ควรปอ้ งกันการตดิ เชือ้ และการบาดเจ็บ ของ o หลกี เลยี่ งการอยใู่ กลก้ บั ผทู้ เี่ ปน็ ไขห้ วดั หรอื ไขห้ วดั ใหญ่ นอกจากนตี้ อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถงึ การลา้ งมอื o หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเส้ือผ้าป้องกันเมื่อออกไปท�ำงาน ไขกระดูก ในสนามหญา้ ทารกวริ ปู o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิด ท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลัง รับการรักษาด้วยยาเคมีบำ� บดั เนอ่ื งจากยาเคมีบ�ำบดั อาจมีผลทำ� ใหเ้ กดิ ทารกวิรูป o วิธกี ารท่ีเหมาะสมและมผี ลขา้ งเคยี งนอ้ ย ได้แก่ การใช้ถงุ ยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควร ใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้รว่ มกบั วิธีอื่น o นอกจานก้ี ารไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั อาจทำ� ใหโ้ อกาสมบี ตุ รลดลง ผทู้ อี่ ยใู่ นวยั เจรญิ พนั ธอ์ุ าจพจิ ารณาเกบ็ นำ�้ เชอ้ื หรอื ไข่ ก่อนไดร้ ับยาเคมบี �ำบัด หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คล่ืนไส้อาเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจ็บคอ, เหน่ือยเพลยี , หายใจไม่อมิ่ , เลือดออกผิดปกติ, ปัสสาวะแสบขดั , ให้ผปู้ ว่ ยไปพบแพทยท์ นั ทโี ดยไมต่ ้องรอให้ถงึ วนั นัด 294 คู่มือมาตรฐานการท�ำงานเกยี่ วกับยาเคมีบำ� บดั และการดแู ลผปู้ ว่ ยหลังไดร้ ับยา

14. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยท่ีรับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Cisplatin หรือ Carboplatin รว่ มกับ Cyclophosphamide 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัดร่วมกัน 2 ชนิด คือ ยา Cisplatin หรือ Carboplatin ในผทู้ ม่ี กี ารทำ� งานของไตบกพรอ่ งและ Cyclophosphamide ซงึ่ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยบริหารยาทุก 21หรอื 28วัน ให้การรกั ษาท้ังหมด 3-6 รอบการรกั ษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาขึ้นอย่กู ับการตอบสนอง ตอ่ การรกั ษาของผู้ป่วยแต่ละราย 2. อาการข้างเคยี งและคำ� เตือน อาการขา้ งเคยี งท่ีเกดิ จากการได้ยาเคมบี ำ� บดั อาจจะเกิดข้นึ กบั ผูป้ ว่ ยหรือไม่ก็ได้ ท้ังนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั Cisplatin หรอื Carboplatin และ Cyclophosphamide มดี งั นี้ อาการข้างเคียง การปอ้ งกันอาการข้างเคยี ง o เกดิ ข้นึ หลังจากเรม่ิ การรกั ษาด้วยยาเคมบี �ำบดั ไป 2 สปั ดาห์ ผมรว่ ง o อย่างไรก็ตามหลังได้รบั การรักษาเสรจ็ จะมกี ารเจรญิ ของเสน้ ผมใหม่ในช่วง 2 – 3 เดอื น o อาจใช้ วกิ หรอื Hairpieces ได้ คลื่นไสอ้ าเจยี น o ก่อนได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั จะมีการบรหิ ารยาป้องกนั อาการคลื่นไสอ้ าเจยี น o หากยงั มอี าการคลน่ื ไส้ ใหห้ ลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารมอ้ื ใหญ่ หลกี เลยี่ งอาหารทมี่ รี สชาตเิ ผด็ รอ้ น o ผู้ที่ได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นม้ือเล็ก แต่เพิ่ม ความถใี่ นการรับประทานให้มากขึ้น แผลในปาก o ป้องกนั โดยให้ดแู ลรักษาความสะอาดชอ่ งปาก o เปล่ียนมาใชแ้ ปรงสีฟันขนน่มุ o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น�้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการ ระคายเคอื งบริเวณเยื่อบชุ อ่ งปากมากข้ึน o หากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน้�ำเปล่า หรืออมลูกอมที่ไม่มีน�้ำตาลหรือใช้ผลิตภัณฑ์ เพ่มิ ความช่มุ ชืน่ (Moisturizer) o หลกี เลยี่ งการด่มื เครื่องด่มื ทมี่ สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ ท้องเสีย o เม่ือมีอาการท้องเสียหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ควรดื่มน้�ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนที่เสียไปจาก อาการทอ้ งเสีย o รบั ประทานอาหารทม่ี กี ากใยในปรมิ าณตำ�่ เชน่ ซเี รยี ล ขนมปงั ขา้ ว มนั ฝรง่ั หลกี เลย่ี งนมและผลติ ภณั ฑ์ จากนม เช่น โยเกริ ์ต นมเปรีย้ ว กาแฟใสน่ มเป็นตน้ จะชว่ ยบรรเทาอาการท้องเสีย ปสั สาวะเป็นสแี ดง o เน่ืองจากมีสารท่ีก่อให้เกิดการระคายเคืองทางเดินปัสสาวะได้ ป้องกันได้โดยการดื่มน้�ำอย่างน้อย วันละ 10 แก้ว หรือประมาณ 1.5 - 2.5 ลิตรตอ่ วนั o ห้ามกลั้นปัสสาวะ หากมีอาการปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะปวด, หรือมีปัสสาวะเป็นเลือด ให้ผู้ป่วย ทำ� การแจง้ บคุ ลากรทางการแพทย์เมอ่ื มาตรวจติดตามนัด พษิ ตอ่ ไต o เน่ืองจากยาขบั ออกทางไตจงึ สามารถท�ำให้เกิดอาการขา้ งเคยี งตอ่ การท�ำงานของไต และอาจมีปัญหา เกลอื แรใ่ นร่างกายไมส่ มดลุ o ด่มื นำ�้ อยา่ งนอ้ ย 1-2 ลิตรต่อวนั สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 295

อาการข้างเคียง การป้องกันอาการข้างเคียง กดการแบง่ ตัวของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใี่ นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทมี่ หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ไขกระดูก ในรา่ งกาย, เมด็ เลอื ดขาวมีหน้าท่ใี นการป้องกนั การตดิ เชือ้ และเกล็ดเลือดทำ� หน้าทใ่ี นการห้ามเลอื ด ปลายประสาท เมอ่ื ผู้ปว่ ยไดร้ บั บาดเจ็บ o พบได้หลงั จากได้รับยาเคมบี ำ� บดั 2 อาทติ ย์ อักเสบ o ควรปอ้ งกันการติดเชอื้ และการบาดเจ็บ ทารกวิรปู o หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กับผู้ท่ีเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถงึ การลา้ งมือ o หลีกเลยี่ งกิจกรรมทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจ็บ เช่นการทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสือ้ ผ้าปอ้ งกนั เม่อื ออกไป ท�ำงานในสนามหญ้า o เกิดหลงั จากไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั 4 – 7 เดอื น o หลีกเลีย่ งการซ้อื ยาแก้ปวดรบั ประทานเอง โดยเฉพาะยาในกลมุ่ ตา้ นการอักเสบท่ีไม่ใชเ่ สตียรอยด์ o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลงั รบั การรกั ษาดว้ ยยาเคมบี �ำบดั เน่ืองจากยาเคมีบ�ำบดั อาจมีผลทำ� ใหเ้ กิดทารกวิรปู o วธิ กี ารทเ่ี หมาะสมและมีผลข้างเคยี งน้อย ได้แก่ การใช้ถงุ ยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหล่ังภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพ ไม่สงู พอ ควรใช้ร่วมกับวธิ ีอน่ื o นอกจานี้การได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณา เกบ็ น้�ำเชือ้ หรอื ไขก่ อ่ นไดร้ บั ยาเคมีบำ� บดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจ็บคอ, เหน่อื ยเพลยี , หายใจไมอ่ ม่ิ , เลอื ดออกผิดปกติ, ปสั สาวะแสบขัด, ให้ผู้ปว่ ยไปพบแพทยท์ นั ทโี ดยไม่ตอ้ งรอให้ถึงวันนัด 296 คูม่ อื มาตรฐานการท�ำงานเกยี่ วกับยาเคมีบ�ำบัดและการดแู ลผู้ป่วยหลังไดร้ บั ยา

15. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยที่รับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Cisplatin หรือ Carboplatin ร่วมกับEtoposide 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรกั ษาดว้ ยการให้ยาเคมีบ�ำบัด คือ ยา Cisplatin หรือ Carboplatin ในผทู้ มี่ ี การทำ� งานของไตบกพร่อง และ Etoposide ซ่งึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดด�ำ โดยบริหารยาทกุ 21- 28 วนั โดยระยะเวลาในการรกั ษาจะข้นึ อยู่กบั ชนิดของโรคมะเรง็ และการตอบสนองตอ่ การรักษาของผู้ป่วยแตล่ ะราย 2. อาการข้างเคียงและค�ำเตือน อาการข้างเคยี งท่เี กิดจากการได้ยาเคมีบำ� บัดอาจจะเกิดข้นึ กับผ้ปู ว่ ยหรือไม่กไ็ ด้ ทั้งน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั Cisplatin หรือ Carboplatinและ Etoposide มดี ังนี้ อาการข้างเคียง การปอ้ งกนั อาการข้างเคียง ผมร่วง o เกิดข้ึนหลังจากเริ่มการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัดไป 2 สัปดาห์ อย่างไรก็ตามหลังได้รับการรักษาเสร็จ จะมีการเจริญของเส้นผมใหม่ในช่วง 2 – 3 เดือน อาจใช้ วกิ หรือ Hairpieces ได้ คล่นื ไสอ้ าเจยี น o ก่อนได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั จะมีการบริหารยาปอ้ งกันอาการคลื่นไสอ้ าเจยี น o หากยังมีอาการคล่ืนไส้ ให้หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารม้ือใหญ่ หลีกเล่ียงอาหารท่ีมีรสชาติ เผ็ดร้อนผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพิม่ ความถีใ่ นการรบั ประทานใหม้ ากขึน้ แผลในปาก o ป้องกนั โดยให้ดูแลรักษาความสะอาดชอ่ งปากเปลย่ี นมาใชแ้ ปรงสฟี ันขนนมุ่ o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น้�ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการ ระคายเคืองบริเวณเย่ือบุช่องปากมากข้ึนหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน�้ำเปล่า หรอื อมลกู อมท่ีไม่มนี ำ�้ ตาลหรือใชผ้ ลิตภณั ฑเ์ พม่ิ ความชุม่ ชนื่ (Moisturizer) o หลกี เลี่ยงการด่ืมเครือ่ งดื่มท่มี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ พษิ ตอ่ ไต o เนื่องจากยาขับออกทางไตจึงสามารถท�ำให้เกิดอาการข้างเคียงต่อการท�ำงานของไตและอาจมีปัญหา เกลอื แรใ่ นร่างกายไม่สมดลุ ดืม่ น�้ำอย่างน้อย 1-2 ลติ รต่อวนั กดการแบ่งตวั ของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใ่ี นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทมี่ หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ไขกระดูก ในรา่ งกาย, เมด็ เลือดขาวมหี น้าทใ่ี นการปอ้ งกันการติดเชอื้ และเกลด็ เลือดท�ำหน้าที่ในการหา้ มเลือด เมือ่ ผ้ปู ว่ ยได้รบั บาดเจบ็ พบได้หลังจากได้รบั ยาเคมีบ�ำบัด 2 อาทติ ย์ o ควรป้องกันการติดเช้ือและการบาดเจ็บ หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ที่เป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนตี้ อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถงึ การลา้ งมอื หลกี เลยี่ งกจิ กรรมทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจบ็ เช่น การท�ำเลเซอร์ และควรสวมเสอ้ื ผา้ ปอ้ งกนั เม่อื ออกไปทำ� งานในสนามหญ้า ทารกวิรูป o ผู้ทีอ่ ยู่ในวัยเจรญิ พันธคุ์ วรใช้วิธกี ารคุมกำ� เนดิ ทมี่ ีประสิทธภิ าพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลังรับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เนื่องจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูป วิธีการ ท่เี หมาะสมและมผี ลข้างเคียงนอ้ ย ได้แก่ การใช้ถุงยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควร ใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหล่ังภายนอกเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ ไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอ่ืน นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ใน วัยเจรญิ พนั ธอุ์ าจพิจารณาเก็บน�้ำเช้อื หรือไข่ก่อนไดร้ ับยาเคมบี ำ� บัด หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหน่อื ยเพลยี , หายใจไม่อิ่ม, เลอื ดออกผดิ ปกติ, ปสั สาวะแสบขดั , ใหผ้ ้ปู ว่ ยไปพบแพทย์ทนั ทโี ดยไมต่ อ้ งรอให้ถึงวันนดั สถาบนั มะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 297

16. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยท่ีรับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Cisplatin หรือ Carboplatin ร่วมกับ Fluorouracil 1. การรักษา แพทยพ์ จิ ารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัด คือ ยา Cisplatin หรือ Carboplatin ในผู้ที่มี การทำ� งานของไตบกพร่อง และ Fluorouracil ซง่ึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผ่านทางหลอดเลอื ดด�ำ โดยบริหารยาทุก 21- 28 วัน โดยระยะเวลาในการรกั ษาจะข้นึ อยูก่ บั ชนดิ ของโรคมะเร็งและการตอบสนองต่อการรักษาของผู้ปว่ ยแต่ละราย 2. อาการขา้ งเคียงและคำ� เตอื น อาการข้างเคยี งที่เกดิ จากการไดย้ าเคมบี �ำบดั อาจจะเกดิ ข้นึ กบั ผ้ปู ่วยหรือไม่ก็ได้ ทงั้ นห้ี ากไม่สามารถทนอาการขา้ งเคียงทีเ่ กิดขนึ้ ผ้ปู ว่ ยควรแจ้งแพทย์ เภสชั กรให้ทราบ โดยอาการขา้ งเคียงทพ่ี บได้บ่อยจาก การได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั Cisplatin หรอื Carboplatinและ Fluorouracil มีดังนี้ อาการข้างเคยี ง การปอ้ งกนั อาการข้างเคยี ง o เกิดขน้ึ หลงั จากเรม่ิ การรกั ษาดว้ ยยาเคมีบ�ำบดั ไป 2 สปั ดาห์ ผมรว่ ง o อย่างไรกต็ ามหลังได้รับการรกั ษาเสรจ็ จะมกี ารเจรญิ ของเส้นผมใหมใ่ นช่วง 2 – 3 เดอื น o อาจใช้ วกิ หรอื Hairpieces ได้ คลืน่ ไส้อาเจียน o กอ่ นได้รับยาเคมีบ�ำบดั จะมกี ารบรหิ ารยาปอ้ งกนั อาการคลื่นไส้อาเจียน o หากยงั มอี าการคลนื่ ไส้ ใหห้ ลกี เลย่ี งการรบั ประทานอาหารมอ้ื ใหญ่ หลกี เลยี่ งอาหารทมี่ รี สชาตเิ ผด็ รอ้ น o ผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบื่ออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นม้ือเล็ก แต่เพ่ิม ความถใ่ี นการรับประทานใหม้ ากขึน้ แผลในปาก o ป้องกันโดยให้ดูแลรกั ษาความสะอาดช่องปาก o เปลย่ี นมาใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนุม่ o หลีกเล่ียงการใช้ผลิตภัณฑ์น�้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการ ระคายเคอื งบริเวณเยือ่ บุชอ่ งปากมากข้นึ o หากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการดื่มน้�ำเปล่า หรืออมลูกอมท่ีไม่มีน�้ำตาลหรือใช้ผลิตภัณฑ์ เพ่มิ ความชุม่ ชื่น (Moisturizer) o หลีกเลี่ยงการด่ืมเครือ่ งดืม่ ทีม่ สี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ ท้องเสยี o เมื่อมีอาการท้องเสียหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ควรดื่มน�้ำเกลือแร่เพ่ือทดแทนส่วนท่ีเสียไปจาก อาการทอ้ งเสยี o รับประทานอาหารที่มีกากใยในปริมาณต่�ำ เช่น ซีเรียล ขนมปัง ข้าว มันฝรั่งหลีกเลี่ยงนมและ ผลิตภัณฑจ์ ากนม เชน่ โยเกริ ต์ นมเปรี้ยว กาแฟใส่นมเปน็ ต้น จะชว่ ยบรรเทาอาการท้องเสีย พิษต่อไต o เนอื่ งจากยาขับออกทางไตจงึ สามารถท�ำให้เกิดอาการขา้ งเคยี งต่อการทำ� งานของไต และอาจมปี ัญหา เกลอื แรใ่ นร่างกายไม่สมดุล o ด่มื นำ�้ อย่างนอ้ ย 1-2 ลติ รตอ่ วัน ปลายประสาท o เกดิ หลังจากได้รบั ยาเคมีบำ� บัด 4 – 7 เดอื น อักเสบ o หลีกเลี่ยงการซ้อื ยาแกป้ วดรบั ประทานเอง โดยเฉพาะยาในกลุ่มต้านการอักเสบทีไ่ ม่ใชเ่ สตียรอยด์ ผ่ืนลกั ษณะคลา้ ย o ผิวหนังสีคล้ำ� ข้นึ มักจะเกดิ ข้ึนบริเวณฝา่ มอื หรอื ฝ่าเท้า ดังนั้นให้รกั ษาความสะอาด หรือใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ ตุ่มน้�ำหรือสิว เพมิ่ ความชุ่มชน่ื ให้กบั ผิวหนัง 298 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเกย่ี วกบั ยาเคมบี ำ� บัดและการดแู ลผู้ปว่ ยหลังไดร้ ับยา

อาการขา้ งเคียง การปอ้ งกนั อาการขา้ งเคียง กดการแบ่งตัวของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใี่ นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทมี่ หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ไขกระดูก ในรา่ งกาย, เม็ดเลอื ดขาวมีหนา้ ทใี่ นการปอ้ งกนั การติดเช้ือ และเกลด็ เลือดทำ� หน้าทใี่ นการห้ามเลือด เมอื่ ผ้ปู ว่ ยได้รับบาดเจบ็ ทารกวิรปู o พบได้หลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี �ำบัด 2 อาทติ ย์ o ควรปอ้ งกนั การตดิ เชื้อและการบาดเจบ็ o หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กับผู้ท่ีเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากน้ีต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถึงการล้างมือ o หลีกเลย่ี งกิจกรรมทีก่ ่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเส้ือผา้ ปอ้ งกนั เมื่อออกไป ท�ำงานในสนามหญา้ o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลังรับการรกั ษาดว้ ยยาเคมบี ำ� บัด เน่อื งจากยาเคมีบ�ำบดั อาจมผี ลทำ� ให้เกดิ ทารกวริ ปู o วธิ ีการท่ีเหมาะสมและมผี ลข้างเคยี งน้อย ไดแ้ ก่ การใชถ้ ุงยางอนามัย o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพ ไมส่ ูงพอ ควรใช้ร่วมกับวธิ ีอ่ืน นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บ น�้ำเชื้อหรอื ไขก่ อ่ นได้รับยาเคมีบ�ำบดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอ้ือ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหนื่อยเพลีย, หายใจไม่อิม่ , เลือดออกผิดปกต,ิ ปสั สาวะแสบขัด, ใหผ้ ้ปู ว่ ยไปพบแพทยท์ ันทโี ดยไม่ตอ้ งรอให้ถงึ วนั นดั สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 299

17. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยท่ีรับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Cisplatin หรือ Carboplatin รว่ มกบั Gemcitabine 1. การรักษา แพทยพ์ ิจารณาให้การรกั ษาดว้ ยการให้ยาเคมบี �ำบัด คือ ยา Cisplatin หรอื Carboplatin ในผทู้ ี่มี การท�ำงานของไตบกพร่อง และ Gemcitabineซง่ึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยบรหิ ารยาทกุ 21- 28 วัน โดยระยะเวลาในการรกั ษาจะขนึ้ อยูก่ บั ชนดิ ของโรคมะเร็งและการตอบสนองตอ่ การรักษาของผู้ปว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและคำ� เตือน อาการข้างเคียงทเี่ กดิ จากการไดย้ าเคมบี ำ� บดั อาจจะเกิดขนึ้ กบั ผปู้ ่วยหรือไมก่ ไ็ ด้ ท้ังนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั Cisplatin หรือ Carboplatinและ Gemcitabine มีดงั นี้ อาการข้างเคียง การป้องกนั อาการข้างเคยี ง ผมรว่ ง o เกดิ ข้นึ หลังจากเริ่มการรกั ษาดว้ ยยาเคมบี ำ� บดั ไป 2 สปั ดาห์ o อยา่ งไรกต็ ามหลังไดร้ บั การรักษาเสร็จจะมีการเจริญของเส้นผมใหม่ในชว่ ง 2 – 3 เดอื น คลน่ื ไส้อาเจียน o อาจใช้ วิก หรอื Hairpieces ได้ o ก่อนไดร้ ับยาเคมีบ�ำบัดจะมกี ารบรหิ ารยาปอ้ งกนั อาการคลื่นไสอ้ าเจียน แผลในปาก o หากยังมอี าการคล่ืนไส้ ให้หลกี เล่ยี งการรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลกี เลีย่ งอาหารทีม่ ีรสชาตเิ ผ็ดร้อน o ผู้ทไี่ ด้รับยาเคมีบำ� บดั อาจพบอาการเบ่อื อาหาร แกไ้ ขได้โดยรับประทานอาหารเปน็ ม้อื เลก็ แต่เพ่มิ ความถใ่ี นการรับประทาน ทอ้ งเสยี พิษต่อไต ใหม้ ากขนึ้ ปลายประสาท o ป้องกนั โดยใหด้ ูแลรักษาความสะอาดชอ่ งปาก อกั เสบ o เปลี่ยนมาใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ผ่นื ลกั ษณะคลา้ ย o หลีกเล่ียงการใช้ผลิตภัณฑ์น้�ำยาบ้วนปากท่ีมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการระคายเคืองบริเวณเยื่อบุ ตมุ่ น�ำ้ หรือสิว กดการแบ่งตวั ชอ่ งปากมากข้นึ o หากเกดิ อาการปากแห้งให้แก้ไขดว้ ยการดม่ื นำ�้ เปลา่ หรอื อมลูกอมทไี่ ม่มีน�ำ้ ตาลหรอื ใชผ้ ลิตภัณฑเ์ พิ่มความชุ่มช่นื (Moisturizer) ของ o หลีกเลย่ี งการด่มื เครอ่ื งดืม่ ทมี่ สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ ไขกระดูก o เมอ่ื มอี าการทอ้ งเสียหลังจากไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั ควรด่ืมนำ�้ เกลอื แรเ่ พ่อื ทดแทนส่วนท่เี สียไปจากอาการทอ้ งเสยี o รับประทานอาหารท่ีมกี ากใยในปริมาณต�ำ่ เชน่ ซเี รยี ล ขนมปัง ขา้ ว มนั ฝรั่งหลีกเล่ียงนมและผลติ ภณั ฑจ์ ากนม เชน่ โยเกริ ต์ ทารกวิรูป นมเปร้ียว กาแฟใส่นมเปน็ ตน้ จะช่วยบรรเทาอาการท้องเสีย o เนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไตจงึ สามารถทำ� ใหเ้ กดิ อาการขา้ งเคยี งตอ่ การทำ� งานของไต และอาจมปี ญั หาเกลอื แรใ่ นรา่ งกายไมส่ มดลุ o ดม่ื นำ�้ อยา่ งนอ้ ย 1-2 ลิตรต่อวนั o เกดิ หลงั จากไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบัด 4 – 7 เดอื น o หลีกเลยี่ งการซอื้ ยาแกป้ วดรับประทานเอง โดยเฉพาะยาในกลมุ่ ต้านการอักเสบทไ่ี ม่ใช่เสตียรอยด์ o ผวิ หนงั สีคล้�ำข้นึ มกั จะเกดิ ขน้ึ บริเวณฝ่ามือ หรอื ฝ่าเท้า ดงั น้ันให้รกั ษาความสะอาด หรอื ใชผ้ ลิตภณั ฑเ์ พ่ิมความชุ่มชืน่ ใหก้ บั ผวิ หนงั o ไขกระดกู ท�ำหนา้ ทีใ่ นการสรา้ งเซลล์เมด็ เลอื ดแดงที่มหี น้าท่ใี นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลลใ์ นรา่ งกาย, เมด็ เลอื ด ขาวมหี นา้ ท่ีในการปอ้ งกนั การตดิ เชอ้ื และเกลด็ เลอื ดทำ� หนา้ ที่ในการหา้ มเลือดเม่อื ผ้ปู ่วยไดร้ ับบาดเจบ็ o พบได้หลงั จากไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั 2 อาทิตย์ o ควรปอ้ งกันการติดเชื้อและการบาดเจบ็ o หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กบั ผทู้ เี่ ปน็ ไข้หวัด หรือไขห้ วัดใหญ่ นอกจากน้ตี อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถึงการล้างมอื o หลีกเล่ยี งกิจกรรมท่ีกอ่ ให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเส้ือผา้ ปอ้ งกันเมอื่ ออกไปท�ำงานในสนามหญ้า o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลังรับการรักษา ด้วยยาเคมบี ำ� บัด เนอ่ื งจากยาเคมีบ�ำบดั อาจมผี ลทำ� ให้เกิดทารกวริ ปู o วิธกี ารท่ีเหมาะสมและมผี ลขา้ งเคียงนอ้ ย ไดแ้ ก่ การใช้ถุงยางอนามัย o ผู้หญงิ ไมค่ วรใชฮ้ อรโ์ มนในการคุมก�ำเนิด การนับวนั หรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่มี ปี ระสทิ ธิภาพไมส่ ูงพอ ควรใช้รว่ มกบั วิธอี นื่ นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บน�้ำเชื้อหรือไข่ก่อนได้รับ ยาเคมบี �ำบัด หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอ้ือ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คล่ืนไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหนอื่ ยเพลยี , หายใจไมอ่ ่มิ , เลอื ดออกผดิ ปกติ, ปัสสาวะแสบขดั , ให้ผูป้ ว่ ยไปพบแพทยท์ ันทโี ดยไมต่ อ้ งรอให้ถึงวันนดั 300 คู่มือมาตรฐานการท�ำงานเก่ียวกบั ยาเคมบี ำ� บดั และการดูแลผปู้ ่วยหลังได้รับยา

18. การให้ค�ำแนะน�ำแกผ่ ู้ป่วยทร่ี บั ยาเคมีบ�ำบัดสูตร CMF 1. การรักษา แพทยพ์ ิจารณาให้การรักษาดว้ ยการให้ยาเคมีบำ� บัดรว่ มกนั 3 ชนิด คือ ยา Cyclophosphamide, Methotrexate, Fluorouracil ซงึ่ จะมกี ารให้ยา Cyclophosphamide ในรูปแบบรับประทานเป็นเวลา 14 วนั ส�ำหรับ ยา Methotrexate และ Fluorouracil จะบริหารยาผา่ นทางหลอดเลือดดำ� ในวนั ที่ 1 และ 8 ของรอบการรกั ษาบริหารยา ทกุ 28 วนั รกั ษาทง้ั หมด 6 รอบ นอกจากนรี้ ะยะเวลาในการรกั ษาจะขนึ้ อยกู่ บั การตอบสนองตอ่ การรกั ษาในผปู้ ว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและค�ำเตือน อาการข้างเคียงท่ีเกิดจากการไดย้ าเคมบี ำ� บัดอาจจะเกดิ ขึน้ กับผ้ปู ว่ ยหรอื ไมก่ ็ได้ ท้ังน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการได้รับยาเคมบี �ำบดั สตู ร CMF มดี ังนี้ อาการข้างเคียง การปอ้ งกนั อาการขา้ งเคยี ง กดการแบ่งตัว o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใ่ี นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทม่ี หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลลใ์ นรา่ งกาย, เมด็ เลอื ดขาว ของไขกระดกู มีหน้าท่ีในการปอ้ งกันการติดเช้อื และเกล็ดเลอื ดทำ� หน้าทใ่ี นการหา้ มเลอื ดเมื่อผู้ป่วยได้รบั บาดเจบ็ คล่ืนไสอ้ าเจียน o พบได้หลังจากได้รบั ยาเคมบี ำ� บดั 2 อาทติ ย์ ท้องเสีย o ควรป้องกันการติดเชื้อและการบาดเจ็บ หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ท่ีเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ต้องดูแล ความสะอาดชอ่ งปาก รวมถึงการล้างมือ o หลกี เลีย่ งกิจกรรมทก่ี ่อให้เกิดการบาดเจบ็ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเสื้อผา้ ปอ้ งกนั เมอื่ ออกไปท�ำงานในสนามหญ้า o กอ่ นไดร้ ับยาเคมีบ�ำบัดจะมกี ารบริหารยาป้องกันอาการคลน่ื ไสอ้ าเจียน o แต่หากยังคงมอี าการคลน่ื ไส้ ใหห้ ลกี เลีย่ งการรับประทานอาหารมอ้ื ใหญ่ หลกี เลี่ยงอาหารทม่ี รี สชาตเิ ผด็ ร้อน o ผ้ทู ่ีได้รับยาเคมบี ำ� บดั อาจพบอาการเบ่ืออาหาร แกไ้ ขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมือ้ เลก็ แตเ่ พม่ิ ความถี่ในการรับประทาน ใหม้ ากขึน้ o เม่อื มีอาการท้องเสยี หลังจากได้รบั ยาเคมีบำ� บัด ควรด่มื น�้ำเกลือแร่เพอ่ื ทดแทนส่วนที่เสยี ไปจากอาการทอ้ งเสีย o รับประทานอาหารท่มี ีกากใยในปริมาณตำ่� เช่น ซีเรียล ขนมปัง ข้าว มันฝร่งั หลีกเลยี่ งนม และผลิตภณั ฑ์จากนม เช่น โยเกิรต์ นมเปร้ียว กาแฟใสน่ ม เปน็ ตน้ จะช่วยบรรเทาอาการทอ้ งเสยี แผลในปาก o ปอ้ งกนั โดยให้ดแู ลรักษาความสะอาดช่องปาก o เปลยี่ นมาใช้แปรงสีฟันขนนมุ่ ผมรว่ ง o หลกี เลยี่ งการใชผ้ ลติ ภณั ฑน์ ำ้� ยาบว้ นปากทม่ี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอลเ์ พราะอาจทำ� ใหเ้ กดิ การระคายเคอื งบรเิ วณเยอื่ บชุ อ่ งปาก ปสั สาวะ เป็นสแี ดง มากขึน้ o หากเกดิ อาการปากแหง้ ใหแ้ กไ้ ขดว้ ยการดม่ื นำ้� เปลา่ หรอื อมลกู อมทไี่ มม่ นี ำ้� ตาลหรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑเ์ พมิ่ ความชมุ่ ชน่ื (Moisturizer) o หลีกเลีย่ งการดม่ื เคร่อื งด่ืมทมี่ ีสว่ นผสมของแอลกอฮอล์ o เกิดขึ้นหลงั จากเรมิ่ การรักษาดว้ ยยาเคมีบำ� บัดไป 2 สัปดาห์ o อยา่ งไรกต็ ามหลังได้รับการรกั ษาเสร็จจะมกี ารเจรญิ ของเส้นผมใหมใ่ นช่วง 2 – 3 เดือน o อาจใช้ วิก หรอื Hairpieces ได้ o เนอื่ งจากมสี ารทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การระคายเคอื งทางเดนิ ปสั สาวะได้ ปอ้ งกนั ไดโ้ ดยการดมื่ นำ้� อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 10 แกว้ หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลิตรตอ่ วัน o ห้ามกลั้นปัสสาวะ หากมีอาการปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะปวด, หรือมีปัสสาวะเป็นเลือด ให้ผู้ป่วยท�ำการแจ้งบุคลากร ทางการแพทย์เมือ่ มาตรวจติดตามนดั ผ่ืนลกั ษณะคล้าย o ผิวหนังสีคล้�ำข้ึนมักจะเกิดข้ึนบริเวณฝ่ามือ หรือฝ่าเท้า ดังน้ันให้รักษาความสะอาด หรือใช้ผลิตภัณฑ์เพิ่มความชุ่มช่ืนให้กับ ตมุ่ นำ�้ หรอื สิว ผวิ หนงั ทารกวิรปู o ผทู้ อ่ี ยใู่ นวยั เจรญิ พนั ธค์ุ วรใชว้ ธิ กี ารคมุ กำ� เนดิ ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหวา่ งและภายหลงั รบั การรกั ษาดว้ ย ยาเคมีบำ� บดั เนือ่ งจากยาเคมบี ำ� บัดอาจมผี ลท�ำให้เกิดทารกวิรปู o วิธกี ารทีเ่ หมาะสมและมผี ลขา้ งเคยี งน้อย ไดแ้ ก่ การใชถ้ ุงยางอนามยั ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอื่น นอกจานี้การได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บน้�ำเช้ือหรือไข่ก่อนได้รับ ยาเคมบี ำ� บัด หากมอี าการ เชน่ ทอ้ งเสยี , คลน่ื ไสอ้ าเจยี น, ไข,้ หนาวสนั่ , ไอ, เจบ็ คอ, เหนอ่ื ยเพลยี , หายใจไมอ่ มิ่ , เลอื ดออกผดิ ปกต,ิ ปสั สาวะแสบขดั ปัสสาวะเป็นเลอื ด ใหผ้ ปู้ ว่ ยไปพบแพทยท์ ันทโี ดยไม่ต้องรอให้ถงึ วนั นดั สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 301

19. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยที่รับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Cisplatin หรือ Carboplatin/Methrotrexate/Vinblastine 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัด คือ ยา Cisplatin หรือ Carboplatin, Methrotrexate และ Vinblastine ซง่ึ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยบรหิ ารยาทกุ 21วนั บรหิ ารยา 3 รอบ การรักษาโดยระยะเวลาในการรกั ษาขนึ้ อยูก่ บั การตอบสนองต่อการรักษาของผ้ปู ่วยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคยี งและคำ� เตอื น อาการขา้ งเคยี งทเี่ กดิ จากการไดย้ าเคมบี ำ� บดั อาจจะเกดิ ขน้ึ กบั ผปู้ ว่ ยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ท้ังนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการได้รับยาเคมบี ำ� บดั Cisplatinหรือ Carboplatin, Methrotrexate และ Vinblastine มีดังน้ี อาการข้างเคยี ง การปอ้ งกันอาการขา้ งเคยี ง ผมร่วง o เกดิ ขน้ึ หลงั จากเริ่มการรกั ษาดว้ ยยาเคมีบำ� บัดไป 2 สัปดาห์ o อยา่ งไรก็ตามหลงั ไดร้ ับการรักษาเสร็จจะมกี ารเจริญของเส้นผมใหมใ่ นช่วง 2 – 3 เดือน คลืน่ ไสอ้ าเจยี น o อาจใช้ วกิ หรอื Hairpieces ได้ o ก่อนไดร้ บั ยาเคมีบำ� บดั จะมีการบริหารยาป้องกนั อาการคล่นื ไสอ้ าเจยี น o หากยงั มอี าการคลื่นไส้ ใหห้ ลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลกี เล่ยี งอาหารท่ีมรี สชาติเผ็ดร้อน o ผู้ที่ได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพิ่มความถ่ีในการ รบั ประทานให้มากขน้ึ แผลในปาก o ป้องกนั โดยใหด้ ูแลรกั ษาความสะอาดช่องปาก o เปลยี่ นมาใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ หลกี เลย่ี งการใชผ้ ลติ ภณั ฑน์ ำ้� ยาบว้ นปากทม่ี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอลเ์ พราะอาจทำ� ให้ เกิดการระคายเคอื งบรเิ วณเย่อื บุช่องปากมากขน้ึ o หากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน�้ำเปล่า หรืออมลูกอมที่ไม่มีน้�ำตาลหรือใช้ผลิตภัณฑ์เพ่ิมความชุ่มช่ืน (Moisturizer) หลกี เลย่ี งการดมื่ เคร่อื งด่ืมท่มี สี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ ท้องเสยี o เม่อื มอี าการทอ้ งเสยี หลังจากได้รับยาเคมบี �ำบดั ควรดื่มน�้ำเกลอื แร่เพอื่ ทดแทนสว่ นที่เสียไปจากอาการท้องเสียรับ ประทานอาหารทม่ี ีกากใยในปริมาณตำ�่ เช่น ซเี รยี ล ขนมปัง ขา้ ว มันฝรง่ั หลกี เลี่ยงนม และผลติ ภัณฑจ์ ากนม เชน่ โยเกิรต์ นมเปรี้ยว กาแฟใส่นม เป็นตน้ จะชว่ ยบรรเทาอาการทอ้ งเสยี พษิ ตอ่ ไต o เนื่องจากยาขับออกทางไตจึงสามารถท�ำให้เกิดอาการข้างเคียงต่อการท�ำงานของไต และอาจมีปัญหาเกลือแร่ใน กดการแบง่ ตัว ร่างกายไมส่ มดุลดืม่ น�้ำอย่างน้อย 1-2 ลิตรตอ่ วัน ของ o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ที่ในการสร้างเซลล์เมด็ เลอื ดแดงที่มีหน้าท่ใี นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ในร่างกาย, ไขกระดกู เมด็ เลือดขาวมีหน้าท่ีในการป้องกนั การตดิ เชื้อ และเกลด็ เลอื ดท�ำหน้าทีใ่ นการหา้ มเลอื ดเม่ือผ้ปู ว่ ยไดร้ ับบาดเจบ็ ปลายประสาท อักเสบ o พบได้หลังจากไดร้ ับยาเคมีบำ� บดั 2 อาทติ ย์ควรปอ้ งกนั การติดเช้ือและการบาดเจ็บ o หลกี เลยี่ งการอยใู่ กลก้ บั ผทู้ เ่ี ปน็ ไขห้ วดั หรอื ไขห้ วดั ใหญ่ นอกจากนต้ี อ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถงึ การลา้ งมอื ทารกวริ ปู หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเส้ือผ้าป้องกันเม่ือออกไปท�ำงานใน สนามหญ้า o เกดิ หลังจากได้รับยาเคมีบำ� บดั 4 – 7 เดอื น หลกี เลย่ี งการซื้อยาแกป้ วดรบั ประทานเอง โดยเฉพาะยาในกลุม่ ตา้ น การอักเสบที่ไม่ใชเ่ สตียรอยด์ o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดที่มีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลังรับ การรกั ษาดว้ ยยาเคมบี ำ� บดั เนอื่ งจากยาเคมบี ำ� บดั อาจมผี ลทำ� ใหเ้ กดิ ทารกวริ ปู วธิ กี ารทเ่ี หมาะสมและมผี ลขา้ งเคยี ง น้อย ได้แก่ การใช้ถงุ ยางอนามยั o ผูห้ ญงิ ไมค่ วรใชฮ้ อร์โมนในการคุมกำ� เนดิ การนบั วันหรือการหล่ังภายนอกเปน็ วิธที มี่ ปี ระสิทธิภาพไมส่ ูงพอ ควรใช้ รว่ มกบั วธิ อี นื่ นอกจานกี้ ารไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั อาจทำ� ใหโ้ อกาสมบี ตุ รลดลง ผทู้ อี่ ยใู่ นวยั เจรญิ พนั ธอ์ุ าจพจิ ารณาเกบ็ นำ้� เชื้อหรือไขก่ ่อนไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คล่ืนไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหนอ่ื ยเพลยี , หายใจไมอ่ ่ิม, เลือดออกผดิ ปกติ, ปสั สาวะแสบขัด, ให้ผปู้ ว่ ยไปพบแพทยท์ ันทีโดยไม่ต้องรอให้ถึงวนั นัด 302 คูม่ อื มาตรฐานการท�ำงานเกย่ี วกับยาเคมีบ�ำบัดและการดูแลผปู้ ว่ ยหลงั ได้รบั ยา

20. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ปว่ ยท่ีรบั ยาเคมบี �ำบัดสตู ร FOLFOX 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัด คือ ยา Oxaliplatin, Leucovorin และ Fluorouracil ซ่งึ จะเป็นการบริหารยาผา่ นทางหลอดเลือดด�ำบรหิ ารยาผ่านทางหลอดเลือดดำ� ทกุ 2 สัปดาห์ โดยบรหิ ารยา ทงั้ หมด 12 รอบการรักษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาขึน้ อยูก่ ับการตอบสนองตอ่ การรกั ษาของผู้ป่วยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและค�ำเตือน อาการข้างเคียงที่เกดิ จากการไดย้ าเคมีบ�ำบัดอาจจะเกิดข้ึนกบั ผูป้ ่วยหรอื ไมก่ ็ได้ ทั้งน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการได้รับยาเคมีบำ� บดั Oxaliplatin, Leucovorinและ Fluorouracil มดี งั น้ี อาการขา้ งเคยี ง การปอ้ งกนั อาการขา้ งเคียง คล่ืนไส้อาเจียน o กอ่ นได้รบั ยาเคมีบำ� บัดจะมกี ารบริหารยาปอ้ งกนั อาการคลื่นไสอ้ าเจยี น o หากยังมีอาการคล่ืนไส้ ให้หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารม้ือใหญ่ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสชาติ เผ็ดร้อนผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพิม่ ความถ่ใี นการรบั ประทานให้มากข้นึ แผลในปาก o ป้องกันโดยให้ดแู ลรักษาความสะอาดช่องปากเปลี่ยนมาใชแ้ ปรงสีฟนั ขนนุ่ม o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น้�ำยาบ้วนปากท่ีมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการ ระคายเคืองบริเวณเย่ือบุช่องปากมากขึ้นหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการดื่มน้�ำเปล่า หรอื อมลูกอมทไ่ี มม่ ีนำ้� ตาลหรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑ์เพ่มิ ความช่มุ ช่ืน (Moisturizer) o หลีกเลยี่ งการดื่มเคร่อื งด่มื ท่มี สี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ ท้องเสยี o เม่ือมีอาการท้องเสียหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ควรด่ืมน�้ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนท่ีเสียไปจาก อาการทอ้ งเสยี รบั ประทานอาหารทม่ี กี ากใยในปรมิ าณตำ�่ เชน่ ซเี รยี ล ขนมปงั ขา้ ว มนั ฝรง่ั หลกี เลย่ี งนม และผลติ ภัณฑจ์ ากนม เชน่ โยเกิรต์ นมเปร้ียว กาแฟใสน่ ม เปน็ ต้น จะช่วยบรรเทาอาการท้องเสีย ผ่นื ลกั ษณะคลา้ ย o ผวิ หนังสีคล�ำ้ ขน้ึ มักจะเกิดข้นึ บริเวณฝ่ามือ หรือฝ่าเท้า ดงั น้ันให้รักษาความสะอาด หรือใชผ้ ลิตภณั ฑ์ ตุ่มน้�ำหรอื สิว เพิม่ ความช่มุ ชื่นให้กบั ผิวหนัง กดการแบง่ ตวั o ไขกระดกู ทำ� หนา้ ทใี่ นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทม่ี หี นา้ ทใี่ นการสง่ ออกซเิ จนและพลงั งานไปยงั เซลล์ ของไขกระดกู ในร่างกาย, เม็ดเลือดขาวมหี นา้ ทใี่ นการป้องกนั การตดิ เชอื้ และเกล็ดเลอื ดท�ำหน้าท่ีในการห้ามเลอื ด เม่ือผูป้ ว่ ยไดร้ บั บาดเจ็บพบได้หลังจากไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั 2 อาทติ ย์ o ควรป้องกันการติดเชื้อและการบาดเจ็บ หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ท่ีเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถึงการลา้ งมือ o หลีกเลยี่ งกิจกรรมทีก่ อ่ ให้เกดิ การบาดเจบ็ เช่นการทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสื้อผ้าปอ้ งกันเมอ่ื ออกไป ท�ำงานในสนามหญา้ ทารกวริ ูป o ผ้ทู อี่ ยูใ่ นวยั เจรญิ พันธ์ุควรใชว้ ิธีการคุมก�ำเนดิ ทม่ี ีประสทิ ธภิ าพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหวา่ งและ ภายหลังรับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เนื่องจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูป วิธีการ ทีเ่ หมาะสมและมีผลขา้ งเคียงน้อย ได้แก่ การใช้ถุงยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควร ใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ ไมส่ งู พอ ควรใชร้ ว่ มกบั วธิ อี ืน่ นอกจากนก้ี ารได้รบั ยาเคมีบำ� บัดอาจทำ� ให้โอกาสมบี ตุ รลดลง ผทู้ ี่อยใู่ น วยั เจริญพนั ธอ์ุ าจพจิ ารณาเก็บน้ำ� เชอื้ หรือไข่ก่อนได้รบั ยาเคมบี ำ� บัด หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจ็บคอ, เหนือ่ ยเพลยี , หายใจไม่อม่ิ , เลอื ดออกผดิ ปกติ, ปัสสาวะแสบขดั , ใหผ้ ปู้ ว่ ยไปพบแพทย์ทนั ทีโดยไม่ตอ้ งรอใหถ้ ึงวนั นดั สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 303

21. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยท่ีรับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Mitomycin/ Fluorouracil 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัด คือ ยา Mitomycin และ Fluorouracil ซงึ่ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลือดด�ำ โดยบริหารยาทุก 21 วัน การรกั ษาท้ังหมด 3-6 รอบการรักษาโดยระยะเวลา ในการรกั ษาขนึ้ อยูก่ บั การตอบสนองตอ่ การรักษาของผูป้ ว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและค�ำเตอื น อาการขา้ งเคยี งทเ่ี กดิ จากการได้ยาเคมีบ�ำบัดอาจจะเกดิ ขน้ึ กับผปู้ ว่ ยหรือไม่กไ็ ด้ ทั้งนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดข้ึนผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการได้รบั ยาเคมีบ�ำบดั Mitomycinและ Fluorouracil มดี ังน้ี อาการขา้ งเคียง การปอ้ งกันอาการขา้ งเคยี ง ผมร่วง o เกิดขนึ้ หลงั จากเรมิ่ การรกั ษาด้วยยาเคมีบ�ำบดั ไป 2 สปั ดาห์ o อยา่ งไรก็ตามหลงั ได้รบั การรกั ษาเสรจ็ จะมีการเจริญของเส้นผมใหม่ในชว่ ง 2 – 3 เดือน คลืน่ ไส้อาเจียน o อาจใช้ วิก หรอื Hairpieces ได้ o ก่อนได้รับยาเคมีบ�ำบัดจะมีการบริหารยาป้องกันอาการคล่ืนไส้อาเจียนหากยังมีอาการคล่ืนไส้ ให้หลีกเลี่ยง แผลในปาก ท้องเสีย การรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลกี เลีย่ งอาหารที่มีรสชาตเิ ผด็ ร้อน ผ่ืนลกั ษณะคลา้ ย o ผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพ่ิมความถ่ี ตุ่มน้ำ� หรอื สวิ กดการแบ่งตวั ของ ในการรบั ประทานใหม้ ากขึน้ ไขกระดูก o ปอ้ งกนั โดยให้ดูแลรกั ษาความสะอาดชอ่ งปากเปลีย่ นมาใชแ้ ปรงสฟี ันขนน่มุ o หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์น้�ำยาบ้วนปากท่ีมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการระคายเคือง ทารกวิรูป บริเวณเย่ือบุช่องปากมากข้ึนหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน้�ำเปล่า หรืออมลูกอมท่ีไม่มีน�้ำตาล หรือใชผ้ ลติ ภัณฑ์เพิม่ ความชมุ่ ชน่ื (Moisturizer) o หลกี เลีย่ งการด่มื เครือ่ งดมื่ ที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ o เมอื่ มอี าการทอ้ งเสยี หลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั ควรดมื่ นำ้� เกลอื แรเ่ พอื่ ทดแทนสว่ นทเ่ี สยี ไปจากอาการทอ้ งเสยี รบั ประทานอาหารทมี่ กี ากใยในปรมิ าณตำ�่ เชน่ ซเี รยี ล ขนมปงั ขา้ ว มนั ฝรงั่ หลกี เลยี่ งนม และผลติ ภณั ฑจ์ ากนม เชน่ โยเกริ ์ต นมเปรี้ยว กาแฟใสน่ ม เป็นต้น จะช่วยบรรเทาอาการทอ้ งเสีย o ผิวหนังสีคล้�ำข้ึนมักจะเกิดขึ้นบริเวณฝ่ามือ หรือฝ่าเท้า ดังนั้นให้รักษาความสะอาด หรือใช้ผลิตภัณฑ์เพ่ิม ความชมุ่ ชื่นใหก้ บั ผิวหนัง o ไขกระดูกท�ำหน้าที่ในการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงท่ีมีหน้าท่ีในการส่งออกซิเจนและพลังงานไปยังเซลล์ ในรา่ งกาย, เมด็ เลอื ดขาวมหี นา้ ทใ่ี นการปอ้ งกนั การตดิ เชอ้ื และเกลด็ เลอื ดทำ� หนา้ ทใี่ นการหา้ มเลอื ดเมอื่ ผปู้ ว่ ย ได้รบั บาดเจ็บพบได้หลังจากไดร้ ับยาเคมีบ�ำบัด 2 อาทติ ย์ o ควรป้องกันการตดิ เชื้อและการบาดเจบ็ o หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กับผู้ที่เป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถึง การลา้ งมอื หลกี เลย่ี งกจิ กรรมทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การบาดเจบ็ เชน่ การทำ� เลเซอร์ และควรสวมเสอื้ ผา้ ปอ้ งกนั เมอื่ ออกไป ท�ำงานในสนามหญา้ o ผู้ทอ่ี ยใู่ นวัยเจริญพันธคุ์ วรใช้วธิ กี ารคมุ ก�ำเนดิ ทีม่ ปี ระสทิ ธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหวา่ งและภายหลงั รับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เนื่องจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูปวิธีการที่เหมาะสมและ มีผลข้างเคยี งน้อย ไดแ้ ก่ การใช้ถุงยางอนามัย o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้รว่ มกบั วิธอี ื่น o นอกจานกี้ ารไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั อาจทำ� ใหโ้ อกาสมบี ตุ รลดลง ผทู้ อ่ี ยใู่ นวยั เจรญิ พนั ธอ์ุ าจพจิ ารณาเกบ็ นำ�้ เชอื้ หรอื ไขก่ อ่ นได้รบั ยาเคมบี ำ� บดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คล่ืนไส้อาเจียน, ไข้, หนาวส่ัน, ไอ, เจ็บคอ, เหนอ่ื ยเพลยี , หายใจไมอ่ ิม่ , เลอื ดออกผิดปกต,ิ ปสั สาวะแสบขัด, ให้ผู้ปว่ ยไปพบแพทยท์ นั ทีโดยไมต่ อ้ งรอให้ถึงวนั นดั 304 คมู่ อื มาตรฐานการท�ำงานเกย่ี วกบั ยาเคมีบ�ำบดั และการดูแลผู้ป่วยหลังได้รับยา

22. การใหค้ ำ� แนะนำ� แกผ่ ปู้ ว่ ยที่รบั ยาเคมีบำ� บัดสตู ร TC 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัดร่วมกัน 2 ชนิด คือ ยา Docetaxel, Cyclophosphamide ซึ่งจะมีการบริหารยาผ่านทางหลอดเลือดด�ำในวันท่ี 1 ของรอบการรักษาบริหารยาทุก 21 วัน รกั ษาทง้ั หมด 4 รอบการรกั ษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาจะข้นึ อย่กู ารตอบสนองตอ่ การรักษาในผู้ปว่ ยแต่ละราย 2. อาการขา้ งเคยี งและคำ� เตอื น อาการขา้ งเคยี งทเ่ี กดิ จากการไดย้ าเคมบี ำ� บดั อาจจะเกดิ ขน้ึ กบั ผปู้ ว่ ยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ทั้งนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการไดร้ ับยาเคมบี ำ� บดั สูตร TC มีดงั น้ี อาการขา้ งเคยี ง การป้องกันอาการขา้ งเคยี ง กดการแบ่งตวั ของ o ไขกระดูกท�ำหน้าที่ในการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงท่ีมีหน้าท่ีในการส่งออกซิเจนและพลังงานไปยัง ไขกระดกู เซลลใ์ นรา่ งกาย, เมด็ เลอื ดขาวมหี นา้ ทใี่ นการปอ้ งกนั การตดิ เชอื้ และเกลด็ เลอื ดทำ� หนา้ ทใี่ นการหา้ มเลอื ด เมอื่ ผู้ป่วยได้รับบาดเจบ็ o พบได้หลังจากไดร้ ับยาเคมีบำ� บัด 2 อาทติ ย์ควรปอ้ งกนั การตดิ เชื้อและการบาดเจ็บ o หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ที่เป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากน้ีต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถึงการล้างมือหลีกเล่ียงกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเสื้อผ้า ป้องกันเมือ่ ออกไปทำ� งานในสนามหญ้า คลื่นไส้อาเจยี น o ก่อนไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั จะมีการบรหิ ารยาป้องกันอาการคลืน่ ไสอ้ าเจยี น o แต่หากยังคงมีอาการคลื่นไส้ ให้หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารม้ือใหญ่ หลีกเลี่ยงอาหารที่มี รสชาติเผ็ดร้อนผู้ที่ได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็น มือ้ เลก็ แตเ่ พิม่ ความถี่ในการรบั ประทานให้มากข้นึ ผมร่วง o เกิดขึ้นหลังจากเริ่มการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัดไป 2 สัปดาห์อย่างไรก็ตามหลังได้รับการรักษาเสร็จ จะมกี ารเจรญิ ของเส้นผมใหม่ในช่วง 2 – 3 เดือน อาจใช้ วกิ หรือ Hairpieces ได้ ปสั สาวะเป็นสแี ดง o เน่ืองจากมีสารท่ีก่อให้เกิดการระคายเคืองทางเดินปัสสาวะได้ ป้องกันได้โดยการดื่มน้�ำอย่างน้อย วนั ละ 10 แกว้ หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลติ รตอ่ วนั เปน็ เวลา 3-5 วนั หลงั จากไดร้ บั ยา หา้ มกลน้ั ปสั สาวะ หากมีอาการปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะปวด, หรือมีปัสสาวะเป็นเลือด ให้ผู้ป่วยท�ำการแจ้งบุคลากร ทางการแพทย์เมอื่ มาตรวจติดตามนัด ปลายประสาท o เกดิ หลงั จากได้รับยาเคมีบ�ำบดั 4 – 7 เดือน หลกี เลีย่ งการซ้ือยาแกป้ วดรบั ประทานเอง โดยเฉพาะ อักเสบ ยาในกลมุ่ ต้านการอกั เสบทีไ่ ม่ใชเ่ สตยี รอยด ์ ทารกวิรูป o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและ ภายหลังรับการรักษาด้วยยาเคมีบ�ำบัด เน่ืองจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกิดทารกวิรูปวิธีการ ท่ีเหมาะสมและมีผลข้างเคียงนอ้ ย ไดแ้ ก่ การใชถ้ งุ ยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควรใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพ ไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอื่น นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ใน วัยเจรญิ พันธุอ์ าจพิจารณาเกบ็ น�ำ้ เชือ้ หรอื ไขก่ ่อนไดร้ ับยาเคมบี ำ� บดั หากมอี าการ เชน่ ทอ้ งเสยี , คลนื่ ไสอ้ าเจยี น, ไข,้ หนาวสนั่ , ไอ, เจบ็ คอ, เหนอื่ ยเพลยี , หายใจไมอ่ มิ่ , เลอื ดออกผดิ ปกต,ิ ปัสสาวะแสบขัด, ปสั สาวะเปน็ เลือด ให้ผปู้ ่วยไปพบแพทยท์ นั ทีโดยไมต่ อ้ งรอใหถ้ งึ วนั นดั สถาบนั มะเรง็ แหง่ ชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 305

23. การให้คำ� แนะน�ำแก่ผู้ปว่ ยท่รี ับยาเคมบี �ำบัดสูตร VAC 1. การรักษา แพทย์พิจารณาให้การรักษาด้วยการให้ยาเคมีบ�ำบัดร่วมกัน 3 ชนิด คือ ยา Vincristine, Dactinomycinและ Cyclophosphamide ซ่ึงจะเป็นการบริหารยาผ่านทางหลอดเลือดด�ำ โดยบริหารยาทุก 28 วัน ใหก้ ารรกั ษาทง้ั หมด 3-6 รอบการรกั ษา โดยระยะเวลาในการรกั ษาขนึ้ อยกู่ บั การตอบสนองตอ่ การรกั ษาของผปู้ ว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและคำ� เตือน อาการข้างเคยี งทเ่ี กดิ จากการไดย้ าเคมบี �ำบัดอาจจะเกิดขึ้นกับผ้ปู ่วยหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ท้ังน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการได้รับยาเคมบี �ำบัด ยา Vincristine, Dactinomycin และ Cyclophosphamide มีดังน้ี อาการขา้ งเคียง การป้องกันอาการข้างเคียง ผมรว่ ง o เกดิ ข้ึนหลงั จากเร่มิ การรกั ษาดว้ ยยาเคมบี �ำบัดไป 2 สปั ดาห์ o อยา่ งไรก็ตามหลงั ได้รบั การรกั ษาเสร็จจะมกี ารเจริญของเสน้ ผมใหมใ่ นชว่ ง 2 – 3 เดือน แผลในปาก o ปอ้ งกนั โดยให้ดแู ลรักษาความสะอาดชอ่ งปากหรือเปลี่ยนมาใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนุ่ม o หลกี เลย่ี งการใชผ้ ลติ ภณั ฑน์ ำ้� ยาบว้ นปากทม่ี สี ว่ นผสมของแอลกอฮอลเ์ พราะอาจทำ� ใหเ้ กดิ การระคายเคอื งบรเิ วณ เยือ่ บุช่องปากมากข้ึน o หากเกดิ อาการปากแหง้ ใหแ้ กไ้ ขดว้ ยการดมื่ นำ�้ เปลา่ หรอื อมลกู อมทไ่ี มม่ นี ำ�้ ตาลหรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑเ์ พมิ่ ความชมุ่ ชน่ื (Moisturizer) และหลีกเลยี่ งการดืม่ เคร่ืองด่มื ทม่ี สี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ คลน่ื ไส้อาเจยี น o ก่อนไดร้ ับยาเคมีบ�ำบดั จะมีการบริหารยาปอ้ งกันอาการคลนื่ ไส้อาเจียน o แต่หากยังคงมีอาการคลื่นไส้ ให้หลีกเล่ียงการรับประทานอาหารมื้อใหญ่ หลีกเล่ียงอาหารที่มีรสชาติเผ็ดร้อน ท้องเสีย ผืน่ ลักษณะคล้าย ผู้ที่ได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก แต่เพ่ิมความถี่ ในการรบั ประทานให้มากขึน้ ตุ่มน�้ำหรือสิว o เม่ือมีอาการทอ้ งเสยี หลังจากไดร้ บั ยาเคมีบำ� บดั ควรดื่มนำ้� เกลอื แร่เพ่อื ทดแทนส่วนท่เี สยี ไปจากอาการทอ้ งเสยี พษิ ต่อไต o รับประทานอาหารท่ีมีกากใยในปรมิ าณต�่ำ เช่น ซีเรียล ขนมปัง ข้าว มันฝร่ัง หลกี เลีย่ งนม และผลิตภัณฑจ์ ากนม เช่น โยเกิรต์ นมเปร้ียว กาแฟใส่นม เป็นต้น จะชว่ ยบรรเทาอาการทอ้ งเสยี ปัสสาวะเปน็ เลือด o ผิวหนังสีคล�้ำขึ้นมักจะเกิดข้ึนบริเวณฝ่ามือ หรือฝ่าเท้า ดังน้ันให้รักษาความสะอาด หรือใช้ผลิตภัณฑ์เพ่ิม ความชุ่มช่ืนใหก้ บั ผิวหนงั กดการแบ่งตวั ของ o เนื่องจากยาขับออกทางไตจึงสามารถท�ำให้เกิดอาการข้างเคียงต่อการท�ำงานของไต และอาจมีปัญหาเกลือแร่ ไขกระดูก ในร่างกายไม่สมดลุ o ดม่ื นำ�้ อย่างนอ้ ย 1-2 ลิตรต่อวนั o เนอื่ งจากมีสารที่กอ่ ให้เกิดการระคายเคืองทางเดนิ ปัสสาวะได้ ปอ้ งกันไดโ้ ดยการด่มื น้�ำอยา่ งน้อยวันละ 10 แก้ว หรอื ประมาณ 1.5 - 2.5 ลิตรต่อวันและห้ามกลัน้ ปสั สาวะ o หากมอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ใหผ้ ปู้ ว่ ยทำ� การแจง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ เมอ่ื มาตรวจติดตามนดั o พบได้หลงั จากไดร้ ับยาเคมีบำ� บดั 2 อาทติ ย์ ควรปอ้ งกันการตดิ เช้อื และการบาดเจบ็ o หลกี เล่ยี งการอยใู่ กล้กับผทู้ ี่เปน็ ไขห้ วดั หรอื ไขห้ วัดใหญ่ นอกจากนี้ตอ้ งดแู ลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถึงการล้างมือ o หลีกเลี่ยงกิจกรรมท่ีก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเสื้อผ้าป้องกันเม่ือออกไปท�ำงานใน สนามหญ้า ทารกวริ ูป o ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิด ท่ีมีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลัง รับการรักษาด้วยยาเคมบี �ำบดั เนือ่ งจากยาเคมบี �ำบดั อาจมีผลท�ำใหเ้ กดิ ทารกวิรูป o วธิ ีการทเี่ หมาะสมและมผี ลข้างเคียงน้อย ได้แก่ การใชถ้ งุ ยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควร ใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้รว่ มกับวิธอี น่ื o นอกจานี้การได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บน�้ำเชื้อ หรือไขก่ อ่ นได้รบั ยาเคมบี �ำบดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอื้อ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คลื่นไส้อาเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจ็บคอ, เหนอื่ ยเพลยี , หายใจไม่อม่ิ , เลือดออกผดิ ปกต,ิ ปัสสาวะแสบขัด, ใหผ้ ูป้ ่วยไปพบแพทยท์ นั ทโี ดยไม่ตอ้ งรอใหถ้ ึงวันนัด 306 คู่มือมาตรฐานการทำ� งานเก่ียวกบั ยาเคมีบำ� บัดและการดแู ลผปู้ ว่ ยหลังไดร้ บั ยา

24. การใหค้ �ำแนะนำ� แกผ่ ปู้ ว่ ยทีร่ บั ยาเคมบี ำ� บัดสตู ร VBP 1. การรกั ษา แพทยพ์ จิ ารณาใหก้ ารรกั ษาดว้ ยการใหย้ าเคมบี ำ� บดั รว่ มกนั 3 ชนดิ คอื ยา Vinblastine, Bleomycin และ Cisplatin ซึ่งจะเป็นการบริหารยาผ่านทางหลอดเลือดด�ำ โดยบริหารยาทุก 28 วัน ให้การรักษาท้ังหมด 3-6 รอบการรกั ษา โดยระยะเวลาในการรักษาขึน้ อยู่กับการตอบสนองต่อการรักษาของผู้ป่วยแต่ละราย 2. อาการขา้ งเคียงและค�ำเตอื น อาการขา้ งเคียงที่เกดิ จากการได้ยาเคมบี ำ� บัดอาจจะเกิดขึน้ กบั ผูป้ ว่ ยหรือไม่กไ็ ด้ ท้ังน้ีหากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงท่ีพบได้บ่อย จากการไดร้ ับยาเคมบี ำ� บดั ยา Vinblastine, Bleomycin และ Cisplatin มีดงั นี้ อาการขา้ งเคยี ง การป้องกนั อาการขา้ งเคยี ง o เกดิ ขนึ้ หลงั จากเร่มิ การรกั ษาดว้ ยยาเคมีบ�ำบดั ไป 2 สปั ดาห์ ผมร่วง o อยา่ งไรกต็ ามหลงั ได้รบั การรกั ษาเสร็จจะมกี ารเจรญิ ของเสน้ ผมใหม่ในช่วง 2 – 3 เดือน แผลในปาก o ปอ้ งกนั โดยให้ดูแลรักษาความสะอาดช่องปากหรอื เปลย่ี นมาใชแ้ ปรงสีฟนั ขนนุ่ม o หลีกเล่ียงการใช้ผลิตภัณฑ์น�้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการระคายเคือง บริเวณเยื่อบุช่องปากมากขนึ้ o หากเกดิ อาการปากแหง้ ใหแ้ กไ้ ขดว้ ยการดมื่ นำ้� เปลา่ หรอื อมลกู อมทไี่ มม่ นี ำ้� ตาลหรอื ใชผ้ ลติ ภณั ฑเ์ พม่ิ ความชมุ่ ชน่ื (Moisturizer)และหลีกเล่ยี งการด่มื เครอ่ื งดมื่ ท่ีมสี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ o ก่อนได้รับยาเคมีบ�ำบดั จะมีการบริหารยาป้องกนั อาการคลื่นไส้อาเจียน คลื่นไส้อาเจียน o หากยงั มอี าการคลน่ื ไส้ ใหห้ ลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารมอ้ื ใหญ่ หลกี เลย่ี งอาหารทมี่ รี สชาตเิ ผด็ รอ้ น นอกจากนี้ อาจพบอาการเบอื่ อาหาร แกไ้ ขไดโ้ ดยรบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ แตเ่ พมิ่ ความถใี่ นการรบั ประทานใหม้ ากขนึ้ พิษตอ่ ปอด o พบเมอ่ื ใหใ้ นยาเป็นระยะเวลานานหรือพบได้เมอ่ื ไดร้ บั ยาขนาดสะสมมากกว่า 400 ยนู ิต o ผปู้ ่วยตอ้ งสงั เกตอาการหายใจไมอ่ อก หายใจไมอ่ มิ่ ให้รีบกลับมาพบแพทยไ์ ด้ พิษตอ่ ไต o เนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไตจงึ สามารถทำ� ใหเ้ กดิ อาการขา้ งเคยี งตอ่ การทำ� งานของไต และอาจมปี ญั หาเกลอื แร่ ในรา่ งกายไม่สมดลุ o ดืม่ นำ�้ อย่างน้อย 1-2 ลติ รตอ่ วัน กดการแบ่งตัว o ไขกระดูกท�ำหน้าที่ในการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงท่ีมีหน้าที่ในการส่งออกซิเจนและพลังงานไปยังเซลล์ ของไขกระดูก ในร่างกาย, เม็ดเลือดขาวมีหน้าท่ีในการป้องกันการติดเช้ือ และเกล็ดเลือดท�ำหน้าที่ในการห้ามเลือดเมื่อ ผปู้ ว่ ยไดร้ ับบาดเจบ็ o พบไดห้ ลังจากได้รบั ยาเคมบี ำ� บัด 2 อาทิตย์ o ควรป้องกนั การติดเช้อื และการบาดเจบ็ o หลีกเล่ียงการอยู่ใกล้กับผู้ที่เป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ นอกจากนี้ต้องดูแลความสะอาดช่องปาก รวมถึง การล้างมอื o หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ เช่นการท�ำเลเซอร์ และควรสวมเสื้อผ้าป้องกันเมื่อออกไปท�ำงาน ในสนามหญ้า ทารกวริ ปู o ผทู้ อี่ ยใู่ นวยั เจรญิ พนั ธค์ุ วรใชว้ ธิ กี ารคมุ กำ� เนดิ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหวา่ งและภายหลงั รบั การรกั ษาด้วยยาเคมีบำ� บดั เนอื่ งจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกดิ ทารกวิรูป o วิธกี ารท่เี หมาะสมและมีผลข้างเคยี งน้อย ได้แก่ การใช้ถุงยางอนามยั o ผู้หญิงไม่ควร ใช้ฮอร์โมนในการคุมก�ำเนิด การนับวันหรือการหลั่งภายนอกเป็นวิธีท่ีมีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใชร้ ว่ มกบั วธิ ีอื่น o นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บน้�ำเชื้อ หรือไขก่ ่อนได้รบั ยาเคมบี ำ� บดั หากมีอาการ เช่น ได้ยินเสียงในหู, หูอ้ือ, หายใจล�ำบาก, ท้องเสีย, คล่ืนไส้อาเจียน, ไข้, หนาวสั่น, ไอ, เจ็บคอ, เหน่อื ยเพลยี , หายใจไม่อ่ิม, เลอื ดออกผิดปกต,ิ ปัสสาวะแสบขัด, ใหผ้ ู้ปว่ ยไปพบแพทยท์ นั ทโี ดยไม่ต้องรอใหถ้ ึงวันนดั สถาบนั มะเรง็ แหง่ ชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 307

25. การให้ค�ำแนะน�ำแก่ผู้ป่วยท่ีรับยาเคมีบ�ำบัดสูตร Etoposide Ifosfamide และ Cisplatin หรือ Carboplatin 1. การรกั ษา แพทยพ์ จิ ารณาใหก้ ารรกั ษาดว้ ยการใหย้ าเคมบี ำ� บดั คอื ยา Etoposide Ifosfamide และ Cisplatin หรอื Carboplatin ในผปู้ ว่ ยทก่ี ารทำ� งานของไตบกพรอ่ งซงึ่ จะเปน็ การบรหิ ารยาผา่ นทางหลอดเลอื ดดำ� บรหิ ารยาทกุ 28 วนั ให้การรักษาทั้งหมด 6 รอบการรักษา โดยระยะเวลาในการรักษาจะขึ้นอยู่กับชนิดของโรคมะเร็งและการตอบสนองต่อ การรักษาของผปู้ ว่ ยแตล่ ะราย 2. อาการขา้ งเคียงและคำ� เตอื น อาการขา้ งเคยี งทีเ่ กิดจากการได้ยาเคมบี ำ� บดั อาจจะเกิดขึ้นกบั ผู้ปว่ ยหรอื ไม่กไ็ ด้ ทั้งนี้หากไม่สามารถทนอาการข้างเคียงท่ีเกิดขึ้นผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ เภสัชกรให้ทราบ โดยอาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย จากการไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั Etoposide Ifosfamide และ Cisplatin หรอื Carboplatin มดี งั นี้ อาการข้างเคียง การปอ้ งกนั อาการข้างเคยี ง o เกิดขึ้นหลงั จากเริ่มการรกั ษาดว้ ยยาเคมีบ�ำบัดไป 2 สัปดาห์ ผมร่วง o อยา่ งไรก็ตามหลังได้รับการรักษาเสร็จจะมีการเจรญิ ของเส้นผมใหม่ในชว่ ง 2 – 3 เดือน o อาจใช้ วิก หรอื Hairpieces ได้ คล่นื ไส้ o กอ่ นไดร้ บั ยาเคมบี �ำบัดจะมีการบรหิ ารยาปอ้ งกนั อาการคลืน่ ไสอ้ าเจยี น อาเจียน o หากยงั มีอาการคลน่ื ไส้ ใหห้ ลกี เลย่ี งการรับประทานอาหารม้อื ใหญ่ หลกี เลี่ยงอาหารท่ีมีรสชาตเิ ผ็ดรอ้ น o ผู้ท่ีได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจพบอาการเบ่ืออาหาร แก้ไขได้โดยรับประทานอาหารเป็นม้ือเล็ก แต่เพิ่มความถ่ีในการรับประทาน ใหม้ ากข้ึน แผลในปาก o ปอ้ งกันโดยให้ดูแลรกั ษาความสะอาดช่องปากเปลี่ยนมาใชแ้ ปรงสฟี ันขนนุ่ม o หลีกเล่ียงการใช้ผลิตภัณฑ์น�้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เพราะอาจท�ำให้เกิดการระคายเคืองบริเวณเยื่อบุช่อง ปากมากข้ึนหากเกิดอาการปากแห้งให้แก้ไขด้วยการด่ืมน้�ำเปล่า หรืออมลูกอมที่ไม่มีน้�ำตาลหรือใช้ผลิตภัณฑ์เพ่ิมความชุ่มช่ืน (Moisturizer) o หลีกเลย่ี งการดื่มเคร่อื งดืม่ ที่มสี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ พษิ ตอ่ ไต o เนอื่ งจากยาขบั ออกทางไตจงึ สามารถทำ� ใหเ้ กดิ อาการขา้ งเคยี งตอ่ การทำ� งานของไต และอาจมปี ญั หาเกลอื แรใ่ นรา่ งกายไมส่ มดลุ o ดืม่ น�้ำอย่างนอ้ ย 1-2 ลติ รต่อวัน ปัสสาวะ o เน่อื งจากมสี ารท่กี ่อใหเ้ กดิ การระคายเคืองทางเดนิ ปัสสาวะได้ ป้องกันได้โดยการด่มื น้�ำอย่างน้อยวันละ 10 แก้ว หรือประมาณ เปน็ สีแดง 1.5 - 2.5 ลติ รตอ่ วนั o ห้ามกล้ันปัสสาวะ o หากมอี าการปสั สาวะแสบขัด, ปสั สาวะปวด, หรอื มีปัสสาวะเป็นเลือด ใหผ้ ู้ปว่ ยท�ำการแจง้ บุคลากรทางการแพทยเ์ มอื่ มาตรวจ ติดตามนัด ปลายประสาท o เกดิ หลังจากได้รบั ยาเคมบี �ำบัด 4 – 7 เดือน อักเสบ o หลีกเลีย่ งการซื้อยาแกป้ วดรับประทานเอง โดยเฉพาะยาในกลมุ่ ต้านการอกั เสบท่ีไมใ่ ช่เสตียรอยด์ กดการแบง่ ตัว o ไขกระดูกทำ� หนา้ ท่ใี นการสรา้ งเซลลเ์ มด็ เลือดแดงท่มี หี นา้ ทใ่ี นการสง่ ออกซิเจนและพลงั งานไปยังเซลล์ในร่างกาย, เม็ดเลือดขาว ของไขกระดกู มหี นา้ ทีใ่ นการปอ้ งกนั การติดเชื้อ และเกลด็ เลือดท�ำหนา้ ทใี่ นการหา้ มเลือดเมือ่ ผู้ปว่ ยไดร้ บั บาดเจ็บ o พบได้หลงั จากไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบดั 2 อาทติ ย์ o ควรปอ้ งกันการติดเช้ือและการบาดเจ็บ o หลกี เลย่ี งการอยู่ใกลก้ บั ผทู้ ่เี ป็นไขห้ วัด หรือไข้หวดั ใหญ่ นอกจากนตี้ อ้ งดูแลความสะอาดชอ่ งปาก รวมถึงการล้างมอื o หลีกเลีย่ งกจิ กรรมทกี่ อ่ ให้เกดิ การบาดเจบ็ เชน่ การทำ� เลเซอร์ และควรสวมเส้ือผา้ ป้องกันเม่อื ออกไปท�ำงานในสนามหญา้ ทารกวิรปู o ผู้ท่ีอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีการคุมก�ำเนิดที่มีประสิทธิภาพและเหมาะสม โดยเฉพาะระหว่างและภายหลังรับการรักษาด้วย ยาเคมบี ำ� บัด เนอ่ื งจากยาเคมีบ�ำบัดอาจมีผลท�ำให้เกดิ ทารกวิรูป o วิธกี ารที่เหมาะสมและมผี ลขา้ งเคยี งนอ้ ย ได้แก่ การใช้ถุงยางอนามัย o ผ้หู ญงิ ไมค่ วรใช้ฮอรโ์ มนในการคุมกำ� เนิด การนบั วนั หรือการหลัง่ ภายนอกเป็นวิธที ่มี ีประสิทธิภาพไม่สูงพอ ควรใช้ร่วมกับวิธีอืน่ o นอกจาน้ีการได้รับยาเคมีบ�ำบัดอาจท�ำให้โอกาสมีบุตรลดลง ผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์อาจพิจารณาเก็บน�้ำเช้ือหรือไข่ก่อนได้รับ ยาเคมีบำ� บดั หากมอี าการ เชน่ ไดย้ นิ เสยี งในห,ู หอู อ้ื , หายใจลำ� บาก, ทอ้ งเสยี , คลน่ื ไสอ้ าเจยี น, ไข,้ หนาวสน่ั , ไอ, เจบ็ คอ, เหนอื่ ย เพลีย, หายใจไม่อม่ิ , เลือดออกผดิ ปกติ, ปัสสาวะแสบขดั , ให้ผปู้ ่วยไปพบแพทยท์ นั ทโี ดยไม่ต้องรอให้ถงึ วนั นัด 308 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเกีย่ วกับยาเคมีบำ� บดั และการดแู ลผปู้ ่วยหลงั ได้รับยา

Patient Drug card จักรพันธ์ อย๋ดู ี พชิ ญจ์ ริ า สงวนบญุ ญพงษ์ สุภสร์ สุบงกช 1. CMF...........................................................................................................................................................Pg 310 2. FAC............................................................................................................................................................Pg 311 3. AC...............................................................................................................................................................Pg 312 4. ACà T.....................................................................................................................................................Pg 313 5. TC...............................................................................................................................................................Pg 314 6. Paclitaxin...............................................................................................................................................Pg 315 7. Docetaxel..............................................................................................................................................Pg 316 8. Capecitabine ....................................................................................................................................Pg 317 9. Cisplatin.................................................................................................................................................Pg 318 10. Cisplatin/5-FU .................................................................................................................................Pg 319 11. Carboplatin/5-FU ...........................................................................................................................Pg 320 12. Carboplatin .......................................................................................................................................Pg 321 13. Carboplatin/Cyclophosphamide ........................................................................................Pg 322 14. Carboplatin/Paclitaxel ..............................................................................................................Pg 323 15. Cisplatin/Cyclophosphamide ...............................................................................................Pg 324 16. Cisplatin/Paclitaxel .......................................................................................................................Pg 325 17. Gemcitabine.......................................................................................................................................Pg 326 18. Cisplatin+ Gemcitabine .............................................................................................................Pg 327 19. Carboplatin+ Gemcitabine .....................................................................................................Pg 328 20. Etoposide..............................................................................................................................................Pg 329 21. Cisplatin+ Etoposide.....................................................................................................................Pg 330 22. Carboplatin+. Etoposide............................................................................................................Pg 331 23. BEP............................................................................................................................................................Pg 332 24. VBP............................................................................................................................................................Pg 333 25. VIP..............................................................................................................................................................Pg 334 26. VAC............................................................................................................................................................Pg 335 27. CMV...........................................................................................................................................................Pg 336 28. FOLFOX.................................................................................................................................................Pg 337 สถาบันมะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 309

1. ขอ้ มลู ยาสตู ร CMF สตู รนป้ี ระกอบดว้ ยยา 3 ชนิด คอื อาการที่เกดิ ข้นึ ภายในระยะยาวหลังไดร้ ับยา 1. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด เป็นยาเม็ดรับประทานทุกวันท่ี 1-14 ของแต่ละรอบ ไปแล้ว 7 – 14 วัน การรักษา การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก 2. Methotrexate (เมทโธเทร็กเซต) เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก และ วันที่ 8 ของแต่ละรอบการรักษา ท่ีมีแอลกอฮอลเ์ ป็นองค์ประกอบ 3. Fluorouracil (ฟลอู อโรยรู าซิล) 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง และ วนั ท่ี 8 ของแตล่ ะรอบการรักษา ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา ใหก้ ารรักษาทกุ 28 วัน เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรกั ษา จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก ท่หี ยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบ�ำบดั 3. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากไดย้ า และค�ำแนะนำ� การปฏิบัตติ วั เคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี อาการที่เกดิ ขึ้นภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 1. อาการคลืน่ ไส้อาเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ช่ัวโมง ของรา่ งกาย และช่วยในการห้ามเลือด ตามล�ำดับ การปฏิบัตติ วั : หลกี เลีย่ งการออกไปในสถานท่ชี มุ ชน หลงั จากไดร้ บั ยา และทำ� ใหเ้ บื่ออาหารตามมาได้ หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หนา้ กากอนามัยเพื่อปอ้ งกันการติดเชือ้ ความถใี่ นการรบั ประทาน นอกจากนีต้ อ้ งรับประทาน หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน โปรตนี เชน่ ไขต่ ม้ เนอื้ สตั วท์ ป่ี รงุ สกุ สะอาด และพกั ผอ่ น ผลไม้ท่มี รี สเปร้ยี วทีไ่ มใ่ ชข่ องหมกั ดอง ให้เพยี งพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ชว่ั โมง 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะท่ีก�ำลัง เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชว่ั โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏิบัติตัว: ดื่มน�้ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว ที่ทำ� ใหเ้ กดิ แผล หรอื หลกี เล่ียงการกระแทกต่างๆ หรอื 1.5 – 2.5 ลติ รตอ่ วนั และไมก่ ลน้ั ปัสสาวะ อาการทต่ี ้องกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนดั 3. อาการแพ้ยา มักพบในขณะทใี่ ห้ยา Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกวา่ 38 ํC การปฏบิ ตั ติ ั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก Ÿ มอี าการหนาวสั่น เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจล�ำบาก หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ เภสชั กร หรอื พยาบาลทันที เป็นเลอื ด Ÿ ปวดท้อง ตวั เหลอื ง ตาเหลอื ง 310 คู่มอื มาตรฐานการท�ำงานเก่ียวกับยาเคมบี ำ� บดั และการดูแลผูป้ ่วยหลังได้รบั ยา

2. ข้อมลู ยาสูตร FAC สตู รนีป้ ระกอบดว้ ยยา 3 ชนดิ คอื อาการที่เกิดขนึ้ ภายในระยะยาวหลงั ไดร้ บั ยา 1. Fluorouracil (ฟลอู อโรยรู าซลิ ) 1. อาการแผลในปาก พบหลงั จากไดร้ ับยา 7 – 14 วัน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ของแตล่ ะรอบการรกั ษา ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั 2. Doxorubicin (ด๊อกโซรบู ซิ นิ ) ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก เปน็ ยานำ�้ สแี ดงบรหิ ารโดยฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ ทม่ี ีแอลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลังจากได้ยา 3 – 5 สัปดาห์ วนั ที่ 1 ของแต่ละรอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื 3. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด์) ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก ของแต่ละรอบการรกั ษา ที่หยุดยาเคมไี ปแล้ว 3 – 5 เดอื น ใหก้ ารรกั ษาทุก 21 วัน เป็นระยะเวลา 6 รอบการรักษา 3. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วนั หลังจากไดย้ า เคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง อาการข้างเคยี งจากยาเคมบี ำ� บัด เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี และค�ำแนะน�ำการปฏบิ ตั ติ ัว ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย และช่วยในการหา้ มเลอื ด อาการที่เกดิ ข้ึนภายในระยะแรกหลังไดร้ ับยา การปฏบิ ัติตัว: หลกี เลี่ยงการออกไปในสถานท่ชี มุ ชน 1. อาการคลน่ื ไสอ้ าเจยี น อาการเกดิ ภายใน 24 ชว่ั โมง หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หลงั จากไดร้ บั ยา และท�ำใหเ้ บอ่ื อาหาร หนา้ กากอนามัยเพือ่ ป้องกนั การติดเชือ้ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ความถีใ่ นการรบั ประทาน นอกจากนตี้ ้องรับประทาน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง พกั ผ่อนให้เพียงพออย่างน้อยวันละ 8 ชัว่ โมง รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ผลไมท้ ม่ี รี สเปรีย้ วทไ่ี ม่ใช่ของหมักดองได้ หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะที่ก�ำลัง ทีท่ �ำใหเ้ กิดแผล หรอื หลกี เลย่ี งการกระแทกตา่ งๆ ใหย้ าหรือภายใน 24 ช่ัวโมงหลังจากได้รับยา อาการทตี่ อ้ งกลบั มาพบแพทยก์ อ่ นนัด การปฏิบัติตัว: ดื่มน�้ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว Ÿ มไี ข้ โดยมอี ณุ หภมู กิ ายมากกว่า 38 ํC หรือ 1.5 – 2.5 ลิตรตอ่ วนั และไมก่ ล้ันปัสสาวะ Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ 3. อาการแพ้ยา มกั พบในขณะทใี่ ห้ยา ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก Ÿ มีอาการผิดปกติต่อหัวใจ เช่น ใจสั่น แน่นหน้าอก หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ เจ็บหน้าอก หอบเหน่ือย หัวใจเต้น ผิดปกติ เภสัชกร หรือพยาบาลทนั ที 4. อาการทยี่ ารว่ั ออกนอกหลอดเลอื ดพบในขณะใหย้ านำ้� สถาบันมะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 311 สีแดง การปฏิบัติตัว: สังเกตบริเวณที่ให้ยาว่ามีลักษณะ อาการปวดบวมหรือแสบตามเส้นเลือดท่ีให้ยาหรือไม่ หากมอี าการดงั กลา่ วใหร้ บี แจง้ แกแ่ พทย์ เภสชั กร และ พยาบาลทันที

3. ขอ้ มลู ยาสูตร AC สูตรนป้ี ระกอบด้วยยา 2 ชนดิ คอื อาการท่เี กดิ ขึน้ ภายในระยะยาวหลังได้รับยา 1. Doxorubicin (ด๊อกโซรูบซิ นิ ) 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด เป็นยาน้�ำสีแดงบริหารโดยฉีดเข้าทางหลอดเลือด ไปแล้ว 7 – 14 วัน ใหท้ ุกวันที่ 1 ของแต่ละรอบการรกั ษา การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก 2. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด์) เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ของแต่ละรอบการรักษา ที่มีแอลกอฮอลเ์ ปน็ องคป์ ระกอบ ให้การรักษาทุก 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรักษา 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื อาการข้างเคียงจากยาเคมีบ�ำบดั ย้อมสีผม และหากกังวลสามารถใส่วิก หรือหมวก และค�ำแนะนำ� การปฏิบตั ิตัว ในช่วงที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับ การรกั ษาจนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ด้ อาการท่ีเกิดขึ้นภายในระยะแรกหลงั ไดร้ บั ยา หลงั จากท่หี ยุดยาเคมีไปแล้ว 3 – 5 เดือน 1. อาการคลื่นไส้อาเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ช่ัวโมง 3. การกดไขกระดกู มกั พบภายใน 14 วนั หลังจากไดย้ า เคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง หลงั จากได้รบั ยา และท�ำให้เบอ่ื อาหารตามมาได้ เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการห้ามเลือด ตามล�ำดบั ความถ่ใี นการรับประทาน นอกจากนต้ี อ้ งรบั ประทาน การปฏบิ ัติตวั : หลีกเล่ยี งการออกไปในสถานท่ีชุมชน ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ผลไม้ที่มีรสเปรย้ี วที่ไม่ใช่ของหมักดองได้ หน้ากากอนามัยเพ่ือป้องกันการตดิ เชอื้ 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะที่ก�ำลัง หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชวั่ โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัติตัว: ดื่มน�้ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หรอื 1.5 – 2.5 ลติ รต่อวนั และไม่กลน้ั ปัสสาวะ พกั ผ่อนให้เพยี งพออยา่ งนอ้ ยวันละ 8 ชว่ั โมง 3. อาการแพ้ยา มักพบในขณะท่ใี หย้ า เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ทีท่ �ำใหเ้ กดิ แผล หรอื หลกี เลยี่ งการกระแทกตา่ งๆ เภสชั กร หรอื พยาบาลทนั ที อาการท่ตี อ้ งกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนดั 4. อาการที่ยาร่ัวออกนอกหลอดเลือด พบในขณะให้ Ÿ มไี ข้ โดยมอี ุณหภมู ิกายมากกว่า 38 ํC ยาน้ำ� สีแดง Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ การปฏิบัติตัว: สังเกตบริเวณท่ีให้ยาว่ามีลักษณะ ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด อาการปวดบวมหรือแสบตามเส้นเลือดที่ให้ยาหรือไม่ Ÿ มีอาการผดิ ปกติตอ่ หวั ใจเชน่ ใจสนั่ แนน่ หน้าอก เจ็บ หากมอี าการดงั กลา่ วใหร้ บี แจง้ แกแ่ พทย์ เภสชั กร และ หนา้ อก หอบเหนื่อย หัวใจเต้น ผิดปกติ พยาบาลทนั ที 312 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเก่ยี วกบั ยาเคมีบ�ำบดั และการดแู ลผ้ปู ว่ ยหลงั ได้รับยา

4. ข้อมูลยาสตู ร ACà T สูตรนปี้ ระกอบด้วยยา 3 ชนิด คอื อาการที่เกิดขึน้ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา 1. Doxorubicin (ดอ๊ กโซรบู ซิ นิ ) 1. อาการปวดเม่ือยกล้ามเนื้อ พบหลังจากได้รับยาเคมี เปน็ ยานำ�้ สแี ดงบรหิ ารโดยฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ บำ� บัดไปแลว้ 7 วนั วนั ที่ 1 ของแต่ละรอบการรกั ษา การปฏิบัติตัว: รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์ส่ัง 2. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 หลีกเล่ียงการซื้อยาแก้ปวดรับประทานเองและ หลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารเสรมิ สมนุ ไพรแกป้ วด ของแตล่ ะรอบการรักษา 2. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน 3. Paclitaxel (แพคลิแท๊กเซิล) ขนาดสูงและไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 การปฏิบัติตัว: หลีกเลี่ยงการใช้ของมีคม อาการ สามารถหายได้เองหลงั จากหยดุ ยาเคมีบ�ำบดั 6 เดอื น ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ ให้การรกั ษาทุก 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 4 รอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ย้อมสีผม และหากกังวลสามารถใส่วิก หรือหมวก อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบำ� บัด ในชว่ งทผ่ี มรว่ งได้ อยา่ งไรกต็ ามหลงั จากไดร้ บั การรกั ษา และค�ำแนะน�ำการปฏิบตั ติ วั จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก ท่หี ยดุ ยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดือน อาการทเ่ี กดิ ขึน้ ภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา 4. การกดไขกระดกู มกั พบภายใน 14 วันหลังจากได้ยา 1. อาการคล่ืนไสอ้ าเจียน อาการเกิดภายใน 24 ช่วั โมง เคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี หลังจากไดร้ บั ยา และท�ำใหเ้ บื่ออาหารตามมาได้ ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ของร่างกาย และชว่ ยในการห้ามเลอื ด ตามลำ� ดบั การปฏิบตั ติ วั : หลกี เลยี่ งการออกไปในสถานที่ชุมชน ความถ่ใี นการรับประทาน นอกจากนต้ี ้องรับประทาน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หน้ากากอนามยั เพื่อป้องกนั การตดิ เช้ือ ผลไมท้ ีม่ ีรสเปร้ยี วที่ไมใ่ ชข่ องหมกั ดองได้ หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะที่ก�ำลัง ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชวั่ โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ การปฏิบัติตัว: ดื่มน้�ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว พกั ผอ่ นใหเ้ พียงพออยา่ งน้อยวนั ละ 8 ช่ัวโมง หรือ 1.5 – 2.5 ลติ รตอ่ วนั และไมก่ ลน้ั ปสั สาวะ เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร 3. อาการแพ้ยา มักพบในขณะทีใ่ หย้ า หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก ทท่ี ำ� ให้เกิดแผล หรือหลีกเลีย่ งการกระแทกตา่ งๆ หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ อาการทตี่ ้องกลับมาพบแพทย์ก่อนนัด เภสชั กร หรอื พยาบาลทันที Ÿ มไี ข้ โดยมอี ุณหภมู ิกายมากกว่า 38 ํC 4. อาการท่ียาร่ัวออกนอกหลอดเลือด พบในขณะให้ Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ยานำ้� สแี ดง ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: สังเกตบริเวณท่ีให้ยาว่ามีลักษณะ Ÿ มีอาการผิดปกติตอ่ หัวใจ เชน่ ใจส่ัน แน่นหนา้ อก เจบ็ อาการปวดบวมหรือแสบตามเส้นเลือดท่ีให้ยาหรือไม่ หน้าอก หอบเหนอื่ ย หัวใจเต้น ผิดปกติ หากมอี าการดงั กลา่ วใหร้ บี แจง้ แกแ่ พทย์ เภสชั กร และ พยาบาลทนั ที สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 313

5. ข้อมลู ยาสูตร TC สูตรน้ปี ระกอบดว้ ยยา 2 ชนดิ คอื การปฏิบัติตัว: รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์สั่ง 1. Docetaxel (โดซีแทกเซล) หลีกเลี่ยงการซ้ือยาแก้ปวดรับประทานเองและ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 หลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารเสรมิ สมนุ ไพรแกป้ วด ของแต่ละรอบการรกั ษา 3. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน 2. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ ขนาดสูงและไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 การปฏิบัติตัว: หลีกเลี่ยงการใช้ของมีคม อาการ ของแตล่ ะรอบการรักษา สามารถหายไดเ้ องหลงั จากหยดุ ยาเคมบี �ำบัด 6 เดอื น ใหก้ ารรักษาทกุ 21 วนั เป็นระยะเวลา 4 รอบการรักษา 4. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ อาการข้างเคยี งจากยาเคมีบ�ำบัด การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื และคำ� แนะนำ� การปฏบิ ัติตัว ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง อาการทเี่ กิดขึน้ ภายในระยะแรกหลงั ได้รับยา ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 1. อาการคลนื่ ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชัว่ โมง จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยุดยาเคมไี ปแล้ว 3 – 5 เดือน หลงั จากได้รับยา และท�ำให้เบือ่ อาหารตามมาได้ 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ความถีใ่ นการรบั ประทาน นอกจากนต้ี ้องรับประทาน ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ของร่างกาย และชว่ ยในการห้ามเลอื ด ตามลำ� ดบั รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน การปฏบิ ัติตัว: หลีกเล่ียงการออกไปในสถานที่ชมุ ชน ผลไมท้ ่ีมีรสเปรย้ี วท่ีไมใ่ ชข่ องหมักดองได้ หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี 2. อาการปสั สาวะเปน็ เลอื ด อาจพบไดใ้ นขณะทกี่ ำ� ลงั ให้ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ยาหรอื ภายใน 24 ชัว่ โมงหลังจากไดร้ บั ยาเคมีบำ� บัด หนา้ กากอนามยั เพือ่ ป้องกันการตดิ เชอื้ การปฏิบัติตัว: ดื่มน้�ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร หรือ 1.5 – 2.5 ลติ รตอ่ วนั และไมก่ ลน้ั ปสั สาวะ ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก 3. อาการแพ้ยา มักพบในขณะที่ให้ยา โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก พักผ่อนใหเ้ พยี งพออย่างน้อยวนั ละ 8 ชัว่ โมง หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร เภสัชกร หรือพยาบาลทนั ที หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ อาการท่ีเกิดขน้ึ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา ที่ทำ� ใหเ้ กิดแผล หรอื หลีกเลยี่ งการกระแทกต่างๆ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด อาการที่ตอ้ งกลับมาพบแพทยก์ ่อนนดั ไปแล้ว 7 – 14 วนั Ÿ มไี ข้ โดยมีอุณหภมู กิ ายมากกว่า 38 ํC การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก Ÿ มอี าการผิดปกตติ ่อหวั ใจเชน่ ใจส่นั แนน่ หน้าอก เจ็บ ท่ีมแี อลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ หนา้ อก หอบเหนื่อย หวั ใจเตน้ ผดิ ปกติ 2. อาการปวดเม่ือยกล้ามเนื้อ พบหลังจากได้รับ ยาเคมีบำ� บัดไปแล้ว 7 วนั 314 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเกย่ี วกับยาเคมีบำ� บัดและการดูแลผปู้ ว่ ยหลังไดร้ บั ยา

6. ข้อมูลยาสตู ร Paclitaxel สูตรนีป้ ระกอบด้วยยา 1 ชนิด คอื 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ 1. Paclitaxel (แพคลแิ ท๊กเซิล) การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 ย้อมสีผม และหากกังวลสามารถใส่วิก หรือหมวก ของแตล่ ะรอบการรักษา ในช่วงท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการ ใหก้ ารรักษาทกุ 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรักษา รักษาจนครบแล้ว ผมจะสามารถกลับมางอกใหม่ได้ หลังจากทีห่ ยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดือน อาการข้างเคียงจากยาเคมีบำ� บดั 4. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ และค�ำแนะน�ำการปฏิบตั ติ วั ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี อาการทีเ่ กดิ ขึ้นภายในระยะแรกหลังไดร้ ับยา ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 1. อาการคล่ืนไส้อาเจยี น อาการเกดิ ภายใน 24 ชั่วโมง ของรา่ งกาย และช่วยในการห้ามเลือด ตามล�ำดบั การปฏิบตั ติ วั : หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานที่ชุมชน หลงั จากได้รับยา และทำ� ให้เบ่ืออาหารตามมาได้ หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หนา้ กากอนามัยเพ่อื ป้องกันการตดิ เช้อื ความถใ่ี นการรบั ประทาน นอกจากน้ีตอ้ งรบั ประทาน หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนท่ีแพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ผลไมท้ ่ีมรี สเปรย้ี วทไ่ี มใ่ ชข่ องหมักดองได้ พักผ่อนให้เพียงพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ชวั่ โมง 2. อาการแพ้ยา มกั พบในขณะทีใ่ ห้ยา เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ท่ีทำ� ให้เกดิ แผล หรือหลีกเล่ียงการกระแทกต่างๆ เภสัชกร หรือพยาบาลทันที อาการท่ีตอ้ งกลับมาพบแพทย์ก่อนนัด อาการท่ีเกิดขึน้ ภายในระยะยาวหลงั ได้รับยา Ÿ มไี ข้ โดยมีอณุ หภูมกิ ายมากกว่า 38 ํC 1. อาการปวดเม่ือยกล้ามเน้ือ พบหลังจากได้รับ Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ยาเคมบี ำ� บดั ไปแล้ว 7 วนั ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์สั่ง Ÿ มอี าการผิดปกติตอ่ หวั ใจ เช่น ใจสน่ั แน่นหน้าอก เจบ็ หลีกเลี่ยงการซื้อยาแก้ปวดรับประทานเองและ หนา้ อก หอบเหนอื่ ย หวั ใจเตน้ ผดิ ปกติ หลกี เลย่ี งการรบั ประทานอาหารเสรมิ สมนุ ไพรแกป้ วด 2. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ขนาดสงู และได้รบั ยามาเป็นเวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลยี่ งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ หายไดเ้ องหลังจากหยดุ ยาเคมบี ำ� บดั 6 เดือน สถาบันมะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 315

7. ขอ้ มูลยาสตู ร Docetaxel สตู รนปี้ ระกอบด้วยยา 1 ชนดิ คือ การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลย่ี งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ 1. Docetaxel (โดซแี ทกเซล) หายไดเ้ องหลงั จากหยดุ ยาเคมบี ำ� บดั 6 เดือน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 4. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ ของแตล่ ะรอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื ให้การรักษาทุก 21 วนั เป็นระยะเวลา 6 รอบการรักษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบ�ำบัด ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา และค�ำแนะน�ำการปฏบิ ัติตวั จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากที่ หยดุ ยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น อาการทเ่ี กิดข้ึนภายในระยะแรกหลงั ได้รับยา 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ 1. อาการคลน่ื ไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ช่ัวโมง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี หลังจากได้รบั ยา และทำ� ใหเ้ บือ่ อาหารตามมาได้ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ของร่างกาย และชว่ ยในการหา้ มเลอื ด ตามลำ� ดบั การปฏบิ ัติตวั : หลกี เลี่ยงการออกไปในสถานทีช่ มุ ชน ความถ่ใี นการรับประทาน นอกจากนต้ี อ้ งรบั ประทาน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หน้ากากอนามยั เพือ่ ปอ้ งกันการติดเชือ้ ผลไม้ท่ีมีรสเปรี้ยวทไ่ี มใ่ ช่ของหมักดองได้ หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร 2. อาการแพ้ยา มกั พบในขณะที่ใหย้ า ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ พกั ผ่อนให้เพยี งพออย่างน้อยวันละ 8 ชวั่ โมง เภสชั กร หรือพยาบาลทันที เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร อาการท่เี กิดขน้ึ ภายในระยะยาวหลังได้รับยา หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ทท่ี ำ� ให้เกิดแผล หรอื หลีกเล่ยี งการกระแทกต่างๆ ไปแลว้ 7 – 14 วนั อาการทตี่ ้องกลับมาพบแพทยก์ อ่ นนดั การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก Ÿ มีไข้ โดยมอี ุณหภมู ิกายมากกว่า 38 ํC ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ท่มี ีแอลกอฮอล์เปน็ องค์ประกอบ Ÿ มีอาการผดิ ปกติต่อหัวใจเช่น ใจสน่ั แน่นหนา้ อก เจ็บ 2. อาการปวดเม่ือยกล้ามเนื้อ พบหลังจากได้รับยาเคมี หน้าอก หอบเหนอ่ื ย หวั ใจเตน้ ผิดปกติ บำ� บัดไปแล้ว 7 วนั การปฏิบัติตัว: รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์สั่ง หลีกเล่ียงการซ้ือยาแก้ปวดรับประทานเองและ หลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารเสรมิ สมนุ ไพรแกป้ วด 3. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ขนาดสงู และไดร้ ับยามาเปน็ เวลานาน 316 ค่มู อื มาตรฐานการท�ำงานเก่ยี วกบั ยาเคมีบ�ำบัดและการดแู ลผูป้ ่วยหลังไดร้ บั ยา

8. ขอ้ มลู ยาสตู ร Capecitabine สูตรนี้ประกอบด้วยยา 1 ชนดิ คือ จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี 1. Capecitabine (เคพไซาตาบีน) หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดือน เปน็ ยาในรปู แบบรบั ประทานในวนั ท่ี 1 - 14 ของแตล่ ะ 4. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง รอบการรกั ษา เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ให้การรกั ษาทกุ 21 วัน เปน็ ระยะเวลา 8 รอบการรักษา ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการหา้ มเลือด ตามล�ำดับ อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมบี ำ� บัด การปฏิบตั ิตัว: หลีกเล่ียงการออกไปในสถานทีช่ มุ ชน และค�ำแนะนำ� การปฏิบัตติ วั หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ อาการท่เี กดิ ขน้ึ ภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา หนา้ กากอนามยั เพื่อป้องกนั การตดิ เช้อื 1. อาการคลน่ื ไสอ้ าเจียน อาการเกิดภายใน 24 ช่ัวโมง หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก หลงั จากได้รับยา และทำ� ให้เบื่ออาหารตามมาได้ โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ พักผอ่ นใหเ้ พียงพออยา่ งน้อยวันละ 8 ช่วั โมง เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ความถใี่ นการรบั ประทาน นอกจากนี้ต้องรับประทาน หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนท่ีแพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ท่ที �ำใหเ้ กดิ แผล หรอื หลีกเล่ียงการกระแทกตา่ งๆ รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน อาการท่ีตอ้ งกลบั มาพบแพทยก์ ่อนนดั ผลไมท้ ีม่ ีรสเปรยี้ วทไี่ ม่ใชข่ องหมกั ดองได้ Ÿ มีไข้ โดยมีอณุ หภูมิกายมากกวา่ 38 ํC 2. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใ่ี ห้ยา Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด หรือมีผื่นขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ Ÿ มีอาการผิดปกติต่อหัวใจเช่น ใจส่ัน แน่นหน้าอก เภสัชกร หรอื พยาบาลทนั ที เจ็บหน้าอก หอบเหนือ่ ย หัวใจเต้น ผิดปกติ อาการทเ่ี กดิ ข้นึ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา หากลืมรับประทานยา 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ หากลืมรับประทานยาแล้วนึกขึ้นได้ภายใน 6 ชั่วโมง ไปแล้ว 7 – 14 วัน ก่อนจะถงึ ยาในรอบถัดไปใหร้ บั ประทานยาได้ทนั ที การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก Ÿ หากลืมรับประทานยามากกว่า 6 ช่ัวโมงให้ข้าม ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ยามอื้ นน้ั ไปแลว้ รบั ประทานยามอ้ื ถดั ไปโดยไมต่ อ้ งเพมิ่ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ขนาดยา ที่มแี อลกอฮอล์เป็นองค์ประกอบ 2. อาการอักเสบของผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้า พบ ภายใน 7 – 14 วันหลงั จากได้รับยาเคมีบ�ำบดั การปฏิบัติตน: ใช้สารให้ความชุ่มชื่นทาบริเวณฝ่ามือ และฝ่าเทา้ 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา สถาบนั มะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 317

9. ข้อมูลยาสตู ร Cisplatin สูตรน้ปี ระกอบดว้ ยยา 1 ชนิด คอื จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี 1. Cisplatin (ซสิ พลาตนิ ) หยดุ ยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น เป็นยาในรูปแบบท่ีให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ 3. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ขนาดสูงและไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน ทุกวนั ท่ี 1 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั : หลกี เลย่ี งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ ให้การรักษาทุก 7 วนั เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรักษา หายได้เองหลังจากหยดุ ยาเคมีบ�ำบัด 6 เดือน 4. การไดย้ นิ เสียง พบได้เมอ่ื ได้รับยาเปน็ เวลานาน อาการข้างเคยี งจากยาเคมีบำ� บดั การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ และค�ำแนะน�ำการปฏิบัตติ ัว หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง หากมคี วามผดิ ปกตใิ หแ้ จง้ แพทย์ เภสชั กร หรอื บคุ ลากร อาการท่เี กดิ ข้ึนภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา ทางการแพทย์ได้ 1. อาการคลืน่ ไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ช่ัวโมง 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง หลงั จากได้รับยา และท�ำให้เบ่อื อาหารตามมาได้ เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ที่ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย และช่วยในการหา้ มเลือด ตามล�ำดบั ความถใ่ี นการรบั ประทาน นอกจากน้ตี อ้ งรับประทาน การปฏิบตั ติ วั : หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานท่ีชมุ ชน ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ผลไมท้ ี่มีรสเปร้ียวท่ไี มใ่ ชข่ องหมักดองได้ หน้ากากอนามัยเพ่ือปอ้ งกนั การตดิ เชอ้ื 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเนื่องจากยาขับออก หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ทางไต ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัตติ วั : ดม่ื น�้ำให้ไดว้ ันละ 8 – 10 แกว้ ตอ่ วนั โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หรอื ปริมาณ 1 – 2 ลติ รต่อวัน พกั ผ่อนให้เพียงพออย่างนอ้ ยวันละ 8 ชว่ั โมง 3. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใ่ี หย้ า เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ หรือมีผ่ืนข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ทีท่ �ำให้เกดิ แผล หรอื หลกี เล่ยี งการกระแทกตา่ งๆ เภสชั กร หรือพยาบาลทนั ที อาการทตี่ อ้ งกลบั มาพบแพทย์ก่อนนดั อาการที่เกดิ ขนึ้ ภายในระยะยาวหลังได้รบั ยา Ÿ มีไข้ โดยมอี ุณหภมู ิกายมากกวา่ 38 ํC 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วนั ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัตติ วั : ดูแลความสะอาดชอ่ งปาก บว้ นปาก Ÿ มีอาการผิดปกติต่อหัวใจเช่น ใจสั่น แน่นหน้าอก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั เจ็บหน้าอก หอบเหน่อื ย หัวใจเต้น ผิดปกติ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ทมี่ แี อลกอฮอล์เปน็ องค์ประกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 318 คู่มอื มาตรฐานการท�ำงานเก่ยี วกบั ยาเคมีบ�ำบัดและการดูแลผูป้ ว่ ยหลงั ได้รับยา

10. ข้อมูลยาสูตร Cisplatin/5-FU สูตรน้ีประกอบด้วยยา 2 ชนดิ คือ ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 1. Fluorouracil (ฟลูออโรยูราซิล) จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี หยดุ ยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น 3. อาการท้องเสยี พบหลงั จากไดร้ ับยาเคมีบ�ำบดั ไปแลว้ 1 – 4 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 7 – 14 วัน 2. Cisplatin (ซสิ พลาติน) การปฏิบัติตัว: ควรดื่มน้�ำเกลือแร่เพ่ือทดแทนส่วน เปน็ ยาในรปู แบบทใ่ี หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ ที่เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารท่ีมี กากใยในปรมิ าณตำ่� เช่น ซีเรียล ขนมปัง ขา้ ว มนั ฝร่งั วนั ท่ี 1 ของแตล่ ะรอบการรักษา หลีกเล่ยี งนม และผลิตภณั ฑจ์ ากนม ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วัน เป็นระยะเวลา 3 รอบการรกั ษา 4. การได้ยนิ เสียง พบได้เม่อื ไดร้ บั ยาเป็นเวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบ�ำบัด หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง และค�ำแนะนำ� การปฏิบตั ิตวั หากมคี วามผดิ ปกตใิ หแ้ จง้ แพทย์ เภสชั กร หรอื บคุ ลากร ทางการแพทย์ได้ อาการที่เกดิ ขน้ึ ภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ 1. อาการคลืน่ ไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ชว่ั โมง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี หลังจากไดร้ บั ยา และท�ำให้เบือ่ อาหารตามมาได้ ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ของรา่ งกาย และช่วยในการห้ามเลอื ด ตามล�ำดับ การปฏบิ ตั ิตวั : หลกี เลีย่ งการออกไปในสถานที่ชุมชน ความถี่ในการรับประทาน นอกจากนี้ต้องรบั ประทาน หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หน้ากากอนามยั เพ่ือปอ้ งกันการตดิ เชื้อ ผลไม้ทม่ี รี สเปรี้ยวท่ีไม่ใช่ของหมกั ดองได้ หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเน่ืองจากยาขับออก ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ทางไต โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ การปฏบิ ตั ติ ัว: ดม่ื น้�ำให้ไดว้ นั ละ 8 – 10 แก้วต่อวนั พักผอ่ นให้เพยี งพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ชั่วโมง หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวนั เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร 3. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทีใ่ ห้ยา หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก ทท่ี ำ� ให้เกิดแผล หรอื หลีกเลี่ยงการกระแทกตา่ งๆ หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ อาการท่ีต้องกลับมาพบแพทยก์ อ่ นนัด เภสชั กร หรอื พยาบาลทันที Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ อาการทเ่ี กดิ ขน้ึ ภายในระยะยาวหลังได้รบั ยา ท้องเสยี มากกว่า 6 คร้ัง 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วนั ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏบิ ัติตัว: ดูแลความสะอาดชอ่ งปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ท่ีมแี อลกอฮอลเ์ ป็นองคป์ ระกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 319

11. ข้อมลู ยาสูตร Carboplatin/5-FU สูตรน้ีประกอบด้วยยา 2 ชนดิ คือ จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี 1. Fluorouracil (ฟลอู อโรยรู าซิล) หยุดยาเคมไี ปแล้ว 3 – 5 เดือน เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก 3. อาการทอ้ งเสยี พบหลงั จากไดร้ ับยาเคมบี ำ� บดั ไปแลว้ 7 – 14 วนั วนั ท่ี 1 – 4 ของแต่ละรอบการรกั ษา การปฏิบัติตัว: ควรดื่มน�้ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วน 2. Carboplatin (คาร์โบพลาตนิ ) ท่ีเสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารที่มี เป็นยาในรูปแบบที่ให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ กากใยในปริมาณต�่ำ เช่น ซีเรียล ขนมปัง ขา้ ว มันฝร่ัง หลีกเลี่ยงนม และผลิตภัณฑจ์ ากนม ทุกวันที่ 1 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 4. การไดย้ นิ เสยี ง พบไดเ้ มอื่ ไดร้ บั ยาเปน็ เวลานาน ใหก้ ารรกั ษาทุก 28 วนั เป็นระยะเวลา 3 รอบการรักษา การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมบี �ำบดั หากมคี วามผดิ ปกตใิ หแ้ จง้ แพทย์ เภสชั กร หรอื บคุ ลากร และค�ำแนะนำ� การปฏิบตั ติ ัว ทางการแพทย์ได้ 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ อาการท่เี กิดขึน้ ภายในระยะแรกหลังได้รบั ยา ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง 1. อาการคลน่ื ไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ชั่วโมง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ หลังจากได้รับยา และท�ำใหเ้ บื่ออาหารตามมาได้ ของร่างกาย และช่วยในการหา้ มเลือด ตามลำ� ดับ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ การปฏบิ ตั ติ ัว: หลกี เลี่ยงการออกไปในสถานทชี่ มุ ชน หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ความถใี่ นการรบั ประทาน นอกจากน้ีตอ้ งรับประทาน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หนา้ กากอนามัยเพ่อื ป้องกันการติดเชอื้ รู้สึกคลื่นไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ผลไม้ท่ีมีรสเปร้ียวท่ีไม่ใช่ของหมักดองได้ ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเน่ืองจากยาขับออก โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ทางไต พักผ่อนใหเ้ พียงพออยา่ งน้อยวนั ละ 8 ชว่ั โมง การปฏบิ ตั ิตัว: ดม่ื นำ้� ใหไ้ ดว้ ันละ 8 – 10 แกว้ ต่อวัน เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร หรอื ปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รตอ่ วนั หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ อาการทเี่ กิดขึน้ ภายในระยะยาวหลงั ได้รับยา ทีท่ ำ� ให้เกิดแผล หรือหลกี เล่ยี งการกระแทกต่างๆ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด อาการทต่ี ้องกลบั มาพบแพทยก์ ่อนนดั ไปแลว้ 7 – 14 วนั Ÿ มไี ข้ โดยมอี ุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก Ÿ หากมีอาการทอ้ งเสยี มากกว่า 6 ครั้ง ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ที่มีแอลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 320 คูม่ ือมาตรฐานการท�ำงานเก่ยี วกับยาเคมีบำ� บัดและการดแู ลผปู้ ว่ ยหลังได้รบั ยา

12. ข้อมลู ยาสตู ร Carboplatin สูตรนีป้ ระกอบด้วยยา 1 ชนดิ คอื ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 1. Carboplatin (คาร์โบพลาติน) จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากที่ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดือน 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ของแต่ละรอบการรักษา ขนาดสูงและได้รบั ยามาเปน็ เวลานาน ใหก้ ารรกั ษาทกุ 7 วนั เปน็ ระยะเวลา 5 – 6 รอบการรกั ษา การปฏิบัติตัว: หลีกเล่ียงการใช้ของมีคม อาการ สามารถหายได้เองหลงั จากหยดุ ยาเคมบี �ำบัด 6 เดอื น อาการข้างเคียงจากยาเคมบี �ำบดั 5. การได้ยินเสียง พบได้เมือ่ ได้รบั ยาเป็นเวลานาน และค�ำแนะนำ� การปฏิบตั ติ ัว การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง อาการท่ีเกดิ ข้นึ ภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ 1. อาการคล่ืนไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ชว่ั โมง บุคลากรทางการแพทย์ได้ 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ หลังจากได้รับยา และทำ� ให้เบ่อื อาหารตามมาได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ความถใ่ี นการรับประทาน นอกจากน้ีตอ้ งรบั ประทาน ของรา่ งกาย และชว่ ยในการหา้ มเลอื ด ตามล�ำดบั ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง การปฏบิ ัตติ วั : หลกี เล่ยี งการออกไปในสถานที่ชมุ ชน รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ผลไมท้ ี่มีรสเปร้ยี วท่ีไมใ่ ชข่ องหมักดองได้ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเนื่องจากยาขับออก หนา้ กากอนามัยเพ่ือป้องกนั การตดิ เชื้อ ทางไต หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร การปฏิบัตติ วั : ดม่ื น้�ำใหไ้ ด้วนั ละ 8 – 10 แก้วตอ่ วนั ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวัน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ อาการที่เกิดขึ้นภายในระยะยาวหลังได้รับยา พกั ผ่อนให้เพยี งพออยา่ งนอ้ ยวนั ละ 8 ชว่ั โมง 1. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใ่ี หย้ าในรอบการรกั ษาที่5 เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ขึน้ ไป หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก ที่ท�ำให้เกิดแผล หรือหลกี เลยี่ งการกระแทกตา่ งๆ หรือมีผ่ืนข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ อาการท่ีต้องกลบั มาพบแพทย์ก่อนนัด เภสชั กร หรือพยาบาลทันที Ÿ มีไข้ โดยมอี ณุ หภูมิกายมากกวา่ 38 ํC 2. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วัน ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ทมี่ ีแอลกอฮอลเ์ ป็นองค์ประกอบ 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง สถาบนั มะเร็งแหง่ ชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 321

13. ขอ้ มลู ยาสูตร Carboplatin/Cyclophosphamide สูตรน้ปี ระกอบดว้ ยยา 2 ชนิด คือ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก 1. Carboplatin (คาร์โบพลาตนิ ) ทีม่ แี อลกอฮอลเ์ ปน็ องค์ประกอบ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ของแต่ละรอบการรกั ษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 2. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น ของแต่ละรอบการรกั ษา 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ให้การรกั ษาทุก 21 หรือ 28 วนั เป็นระยะเวลา 3 – 6 ขนาดสงู และไดร้ ับยามาเป็นเวลานาน รอบการรกั ษา การปฏิบัติตัว: หลีกเล่ียงการใช้ของมีคม อาการ สามารถหายได้เองหลงั จากหยุดยาเคมบี �ำบัด 6 เดอื น อาการข้างเคียงจากยาเคมบี ำ� บัด 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ และค�ำแนะน�ำการปฏิบัตติ วั ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี อาการทเี่ กดิ ข้นึ ภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 1. อาการคลน่ื ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชว่ั โมง ของรา่ งกาย และช่วยในการหา้ มเลอื ด ตามลำ� ดับ การปฏบิ ตั ติ วั : หลีกเล่ยี งการออกไปในสถานท่ชี ุมชน หลังจากไดร้ ับยา และท�ำใหเ้ บอ่ื อาหารตามมาได้ หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หน้ากากอนามัยเพื่อปอ้ งกนั การติดเชอ้ื ความถ่ีในการรับประทาน นอกจากน้ตี อ้ งรับประทาน หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนท่ีแพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ ผลไมท้ ม่ี ีรสเปร้ยี วท่ีไม่ใชข่ องหมกั ดองได้ พักผอ่ นให้เพียงพออยา่ งน้อยวันละ 8 ช่ัวโมง 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะท่ีก�ำลัง เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชว่ั โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏิบัติตัว: ด่ืมน้�ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว ที่ทำ� ให้เกดิ แผล หรอื หลกี เลย่ี งการกระแทกต่างๆ หรอื 1.5 – 2.5 ลติ รตอ่ วัน และไม่กล้นั ปสั สาวะ อาการทตี่ ้องกลับมาพบแพทยก์ อ่ นนัด อาการทีเ่ กิดข้ึนภายในระยะยาวหลงั ไดร้ ับยา Ÿ มไี ข้ โดยมีอุณหภมู กิ ายมากกว่า 38 ํC 1. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใี่ หย้ าในรอบการรกั ษาท่ี5 Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ข้นึ ไป ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก หรือมีผื่นขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ เภสชั กร หรือพยาบาลทันที 2. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ไปแลว้ 7 – 14 วัน การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั 322 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเกยี่ วกบั ยาเคมบี �ำบดั และการดแู ลผู้ปว่ ยหลังได้รับยา

14. ข้อมูลยาสตู ร Carboplatin/Paclitaxel สูตรนีป้ ระกอบด้วยยา 2 ชนิด คือ 2. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด 1. Carboplatin (คาร์โบพลาตนิ ) ไปแล้ว 7 – 14 วนั เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ของแต่ละรอบการรักษา ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั 2. Paclitaxel (แพคลแิ ทก๊ เซลิ ) ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 ท่มี ีแอลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ ของแตล่ ะรอบการรักษา 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ ใหก้ ารรักษาทุก 21 หรือ 28 วนั เป็นระยะเวลา 3 – 8 การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื รอบการรักษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง อาการข้างเคียงจากยาเคมีบำ� บัด ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา และคำ� แนะน�ำการปฏิบตั ติ วั จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยุดยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น อาการทเ่ี กดิ ขน้ึ ภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน 1. อาการคลืน่ ไสอ้ าเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชวั่ โมง ขนาดสงู และไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลยี่ งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ หลังจากได้รับยา และท�ำให้เบอื่ อาหารตามมา หายได้เองหลังจากหยดุ ยาเคมีบำ� บัด 6 เดอื น การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง ความถใ่ี นการรับประทาน นอกจากน้ีต้องรบั ประทาน เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ที่ ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ รู้สึกคลื่นไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ของรา่ งกาย และชว่ ยในการหา้ มเลือด ตามล�ำดับ ผลไมท้ ม่ี รี สเปร้ียวท่ีไมใ่ ชข่ องหมักดองได้ การปฏบิ ัติตัว: หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานท่ชี ุมชน 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเน่ืองจากยาขับออก หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ทางไต ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ การปฏบิ ัตติ ัว: ด่มื นำ�้ ใหไ้ ด้วันละ 8 – 10 แก้วต่อวนั หน้ากากอนามัยเพอ่ื ป้องกันการติดเช้อื หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวัน หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร 3. อาการแพ้ยา มักพบในขณะที่ให้ยา โดยเฉพาะ ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ยาแพคลแิ ทก๊ เซิล โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก พักผ่อนให้เพยี งพออย่างนอ้ ยวันละ 8 ช่ัวโมง หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร เภสัชกร หรือพยาบาลทนั ที หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ อาการที่เกดิ ขน้ึ ภายในระยะยาวหลังไดร้ บั ยา ท่ีทำ� ใหเ้ กดิ แผล หรือหลกี เลีย่ งการกระแทกต่างๆ 1. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใ่ี หย้ าในรอบการรกั ษาที่5 อาการทต่ี ้องกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนดั ขึ้นไป ซึ่งมกั เปน็ การแพย้ าคารโ์ บพลาติน Ÿ มไี ข้ โดยมอี ณุ หภมู ิกายมากกวา่ 38 ํC การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ หรือมีผื่นขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด เภสชั กร หรอื พยาบาลทันที สถาบันมะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 323

15. ขอ้ มูลยาสูตร Cisplatin/Cyclophosphamide สตู รนีป้ ระกอบด้วยยา 2 ชนิด คือ หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ 1. Cisplatin (ซสิ พลาตนิ ) บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื 1 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 2. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก ท่ีหยดุ ยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น 1 ของแต่ละรอบการรักษา 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ให้การรักษาทกุ 21 หรอื 28 วนั เปน็ ระยะเวลา 3 – 6 ขนาดสงู และไดร้ ับยามาเป็นเวลานาน รอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลย่ี งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ หายไดเ้ องหลังจากหยุดยาเคมบี ำ� บดั 6 เดือน อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบำ� บดั 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ และค�ำแนะนำ� การปฏิบตั ติ วั ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ที่ อาการทเี่ กดิ ขึน้ ภายในระยะแรกหลังได้รบั ยา ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 1. อาการคลน่ื ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ช่วั โมง ของรา่ งกาย และชว่ ยในการห้ามเลือด ตามลำ� ดบั การปฏบิ ัตติ วั : หลกี เลีย่ งการออกไปในสถานท่ชี มุ ชน หลงั จากไดร้ บั ยา และท�ำใหเ้ บ่ืออาหารตามมาได้ หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หนา้ กากอนามยั เพือ่ ปอ้ งกนั การตดิ เชื้อ ความถี่ในการรับประทาน นอกจากนี้ตอ้ งรับประทาน หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก รู้สึกคลื่นไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ผลไม้ท่มี รี สเปรี้ยวทีไ่ ม่ใชข่ องหมักดองได้ พักผ่อนใหเ้ พียงพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ชว่ั โมง 2. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะท่ีก�ำลัง เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชว่ั โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏิบัติตัว: ด่ืมน้�ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว ทที่ �ำใหเ้ กดิ แผล หรอื หลีกเลี่ยงการกระแทกตา่ งๆ หรือ 1.5 – 2.5 ลติ รต่อวัน และไม่กล้นั ปสั สาวะ อาการทต่ี ้องกลับมาพบแพทย์กอ่ นนดั อาการทเ่ี กดิ ข้ึนภายในระยะยาวหลังไดร้ ับยา Ÿ มไี ข้ โดยมอี ณุ หภมู ิกายมากกว่า 38 ํC 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วัน ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ทีม่ แี อลกอฮอลเ์ ปน็ องค์ประกอบ 2. การไดย้ ินเสยี ง พบได้เมอื่ ได้รบั ยาเปน็ เวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง 324 คู่มอื มาตรฐานการท�ำงานเกย่ี วกบั ยาเคมีบ�ำบัดและการดูแลผปู้ ว่ ยหลังไดร้ ับยา

16. ขอ้ มูลยาสูตร Cisplatin/Paclitaxel สูตรนีป้ ระกอบด้วยยา 2 ชนิด คอื ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั 1. Cisplatin (ซสิ พลาตนิ ) ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 ท่ีมีแอลกอฮอลเ์ ป็นองค์ประกอบ 3. อาการผมร่วง หลังจากได้ยา 3 – 5 สปั ดาห์ ของแต่ละรอบการรักษา การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื 2. Paclitaxel (แพคลิแท๊กเซิล) ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี วันท่ี 1 ของแตล่ ะรอบการรักษา หยดุ ยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น ให้การรกั ษาทุก 21 หรอื 28 วนั เป็นระยะเวลา 3 – 6 4. อาการปวดเม่ือยกล้ามเนื้อ พบหลังจากได้รับ รอบการรักษา ยาเคมีบำ� บัดไปแล้ว 7 วนั การปฏิบัติตัว: รับประทานยาแก้ปวดตามแพทย์ส่ัง อาการขา้ งเคยี งจากยาเคมีบำ� บดั หลีกเล่ียงการซ้ือยาแก้ปวดรับประทานเองและ และคำ� แนะนำ� การปฏบิ ัติตัว หลีกเลย่ี งการรบั ประทานสมุนไพรแก้ปวด 5. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน อาการที่เกิดขนึ้ ภายในระยะแรกหลังได้รบั ยา ขนาดสูงและไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน 1. อาการคลน่ื ไสอ้ าเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชว่ั โมง การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลยี่ งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ หายได้เองหลงั จากหยดุ ยาเคมีบำ� บดั 6 เดือน หลงั จากไดร้ บั ยา และท�ำให้เบ่อื อาหารตามมาได้ 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ที่ ความถใี่ นการรับประทาน นอกจากนต้ี ้องรบั ประทาน ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนท่ีแพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ของรา่ งกาย และช่วยในการหา้ มเลือด รู้สึกคลื่นไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน การปฏิบตั ติ ัว: หลกี เลย่ี งการออกไปในสถานทช่ี ุมชน ผลไมท้ ม่ี รี สเปรี้ยวท่ีไม่ใชข่ องหมกั ดองได้ หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเนื่องจากยาขับออก ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ทางไต หนา้ กากอนามยั เพ่อื ป้องกนั การตดิ เช้อื การปฏบิ ัติตัว: ดืม่ นำ้� ให้ไดว้ นั ละ 8 – 10 แกว้ ตอ่ วนั หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รตอ่ วนั ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก 3. อาการแพย้ า มักพบในขณะที่ใหย้ า โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก พักผ่อนใหเ้ พียงพออยา่ งน้อยวันละ 8 ช่วั โมง หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร เภสชั กร หรอื พยาบาลทนั ที หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ อาการท่ีเกดิ ข้นึ ภายในระยะยาวหลังไดร้ ับยา ที่ท�ำใหเ้ กิดแผล หรอื หลีกเลยี่ งการกระแทกตา่ งๆ 1. การได้ยนิ เสียง พบไดเ้ มือ่ ไดร้ บั ยาเป็นเวลานาน อาการท่ีตอ้ งกลับมาพบแพทย์ก่อนนดั การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ Ÿ มไี ข้ โดยมอี ณุ หภมู กิ ายมากกวา่ 38 ํC หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง Ÿ มอี าการหนาวสนั่ เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด บคุ ลากรทางการแพทยไ์ ด้ 2. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด สถาบนั มะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 325 ไปแล้ว 7 – 14 วัน การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก

17. ข้อมูลยาสูตร Gemcitabine สูตรนป้ี ระกอบด้วยยา 1 ชนิด คอื 3. อาการท้องเสยี พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัดไปแล้ว 1. Gemcitabine (เจมไซทาบนี ) 7 – 14 วนั เป็นยาในรูปแบบฉีดเข้าทางหลอดเลือดด�ำในวันท่ี 1 การปฏิบัติตัว: ควรด่ืมน้�ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนที่ และ วนั ท่ี 8 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารท่ีมี ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 – 28 วนั เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรกั ษา กากใยในปรมิ าณตำ�่ เชน่ ซีเรียล ขนมปัง ข้าว มันฝรงั่ หลีกเลยี่ งนม และผลติ ภณั ฑจ์ ากนม อาการข้างเคยี งจากยาเคมีบ�ำบดั และคำ� แนะนำ� การปฏิบตั ติ ัว 4. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื อาการท่เี กดิ ขน้ึ ภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา 1. อาการคล่ืนไสอ้ าเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ชั่วโมง ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา หลังจากไดร้ ับยา และท�ำใหเ้ บ่ืออาหารตามมาได้ จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ที่หยดุ ยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ความถ่ีในการรับประทาน นอกจากน้ีตอ้ งรบั ประทาน ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนท่ีแพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ที่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ผลไมท้ ี่มรี สเปรยี้ วที่ไมใ่ ชข่ องหมกั ดองได้ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการหา้ มเลือด ตามลำ� ดบั 2. อาการแพย้ า มักพบในขณะทใ่ี หย้ า การปฏบิ ตั ติ ัว: หลกี เลีย่ งการออกไปในสถานทช่ี ุมชน การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ เภสชั กร หรอื พยาบาลทนั ที หนา้ กากอนามัยเพอ่ื ปอ้ งกนั การติดเชอ้ื อาการทเี่ กดิ ขึน้ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ไปแล้ว 7 – 14 วัน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก พักผอ่ นให้เพยี งพออย่างน้อยวนั ละ 8 ชั่วโมง ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ ที่มแี อลกอฮอลเ์ ปน็ องคป์ ระกอบ ทที่ ำ� ให้เกิดแผล หรอื หลีกเลย่ี งการกระแทกตา่ งๆ 2. อาการอักเสบของผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้า พบ อาการทต่ี ้องกลับมาพบแพทย์กอ่ นนัด ภายใน 7 – 14 วันหลงั จาไดร้ ับยาเคมบี �ำบดั Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมกิ ายมากกว่า 38 ํC การปฏิบัติตน: ใช้สารให้ความชุ่มชื่นทาบริเวณฝ่ามือ Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ และฝ่าเทา้ ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด 326 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเกี่ยวกับยาเคมีบำ� บดั และการดูแลผูป้ ว่ ยหลงั ไดร้ ับยา

18. ข้อมลู ยาสูตร Cisplatin/ Gemcitabine สตู รนปี้ ระกอบดว้ ยยา 2 ชนดิ คือ 3. อาการทอ้ งเสยี พบหลังจากได้รบั ยาเคมบี ำ� บัดไปแล้ว 1. Gemcitabine (เจมไซทาบีน) 7 – 14 วัน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 การปฏิบัติตัว: ควรดื่มน้�ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนที่ และ 8 ของแต่ละรอบการรักษา เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารท่ีมี 2. Cisplatin (ซิสพลาตนิ ) กากใยในปรมิ าณต่�ำ เช่น ซีเรียล ขนมปัง ขา้ ว มันฝรั่ง เป็นยาในรูปแบบที่ให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ หลกี เลย่ี งนม และผลติ ภณั ฑจ์ ากนม ทกุ วนั ที่ 1 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 4. อาการอักเสบของผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้า พบ ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 4 – 6 รอบการรกั ษา ภายใน 7 – 14 วันหลังจาไดร้ บั ยาเคมีบ�ำบัด อาการขา้ งเคียงจากยาเคมบี �ำบดั การปฏิบัติตน: ใช้สารให้ความชุ่มชื่นทาบริเวณฝ่ามือ และค�ำแนะน�ำการปฏบิ ัติตวั และฝา่ เทา้ อาการทเี่ กิดขึน้ ภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา 5. การได้ยนิ เสยี ง พบไดเ้ ม่อื ได้รบั ยาเป็นเวลานาน 1. อาการคล่นื ไสอ้ าเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ช่วั โมง การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ หลงั จากไดร้ ับยา และท�ำให้เบื่ออาหารตามมาได้ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ ความถีใ่ นการรับประทาน นอกจากน้ีตอ้ งรบั ประทาน 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ผลไม้ทม่ี รี สเปร้ยี วท่ไี ม่ใช่ของหมกั ดองได้ ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเนื่องจากยาขับออก ของร่างกาย และชว่ ยในการห้ามเลอื ด ตามล�ำดับ ทางไต การปฏิบัติตวั : หลกี เลย่ี งการออกไปในสถานทช่ี มุ ชน การปฏบิ ัติตวั : ดมื่ น้ำ� ให้ไดว้ ันละ 8 – 10 แก้วตอ่ วัน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลิตรตอ่ วัน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ อาการท่เี กดิ ข้นึ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา หนา้ กากอนามยั เพือ่ ป้องกันการตดิ เชอ้ื 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ไปแล้ว 7 – 14 วนั ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั พักผ่อนให้เพียงพออยา่ งนอ้ ยวนั ละ 8 ชัว่ โมง ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ที่มแี อลกอฮอลเ์ ป็นองค์ประกอบ หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ ทีท่ ำ� ใหเ้ กิดแผล หรอื หลกี เลี่ยงการกระแทกตา่ งๆ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื อาการท่ตี ้องกลบั มาพบแพทยก์ ่อนนัด ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา ทอ้ งเสยี มากกว่า 6 คร้ัง จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จาก Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ทีห่ ยดุ ยาไปแล้ว 3 – 5 เดือน ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 327

19. ขอ้ มลู ยาสูตร Carboplatin/Gemcitabine สูตรนีป้ ระกอบดว้ ยยา 2 ชนดิ คอื 3. อาการท้องเสยี พบหลงั จากได้รบั ยาเคมบี ำ� บัดไปแลว้ 1. Gemcitabine (เจมไซทาบนี ) 7 – 14 วนั เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี การปฏิบัติตัว: ควรด่ืมน้�ำเกลือแร่เพ่ือทดแทนส่วนที่ 1 และ 8 ของแตล่ ะรอบการรักษา เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารท่ีมี 2. Carboplatin (คาร์โบพลาติน) กากใยในปริมาณต่ำ� เช่น ซเี รยี ล ขนมปงั ข้าว มันฝรงั่ เปน็ ยาในรปู แบบทใี่ หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ หลกี เลย่ี งนม และผลิตภัณฑ์จากนม วนั ที่ 1 ของแตล่ ะรอบการรักษา 4. อาการอักเสบของผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้า พบ ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 4 – 6 รอบการรกั ษา ภายใน 7 – 14 วันหลังจาได้รับยาเคมบี ำ� บดั อาการข้างเคียงจากยาเคมบี �ำบัด การปฏิบัติตน: ใช้สารให้ความชุ่มชื่นทาบริเวณฝ่ามือ และคำ� แนะน�ำการปฏิบตั ติ ัว และฝ่าเท้า อาการที่เกิดขึน้ ภายในระยะแรกหลังไดร้ ับยา 5. การได้ยนิ เสียง พบไดเ้ มอื่ ได้รับยาเปน็ เวลานาน 1. อาการคลน่ื ไส้อาเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ชว่ั โมง การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ หลงั จากได้รับยา และทำ� ให้เบ่ืออาหารตามมาได้ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ ความถ่ใี นการรบั ประทาน นอกจากน้ีต้องรับประทาน 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง รู้สึกคลื่นไส้สามารถดื่มน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ที่ ผลไมท้ ่ีมีรสเปรี้ยวท่ีไม่ใช่ของหมักดองได้ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเน่ืองจากยาขับออก ของรา่ งกาย และช่วยในการหา้ มเลอื ด ตามล�ำดับ ทางไต การปฏิบัติตัว: หลกี เลยี่ งการออกไปในสถานที่ชุมชน การปฏิบัตติ ัว: ดื่มนำ�้ ใหไ้ ดว้ ันละ 8 – 10 แก้วต่อวัน หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี หรอื ปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวนั ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ อาการทีเ่ กดิ ข้นึ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา หน้ากากอนามัยเพ่อื ป้องกนั การตดิ เชอื้ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ไปแลว้ 7 – 14 วนั ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั พกั ผ่อนให้เพียงพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ชัว่ โมง ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร ท่มี ีแอลกอฮอล์เปน็ องค์ประกอบ หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 2. อาการผมร่วง พบหลงั จากได้ยา 3 – 5 สัปดาห์ ท่ที ำ� ใหเ้ กดิ แผล หรอื หลีกเลีย่ งการกระแทกตา่ งๆ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื อาการทีต่ อ้ งกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนดั ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง Ÿ มีไข้ โดยมอี ณุ หภมู ิกายมากกว่า 38 ํC ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา Ÿ หากมีอาการทอ้ งเสียมากกวา่ 6 ครง้ั จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด 328 คมู่ ือมาตรฐานการท�ำงานเกี่ยวกับยาเคมีบำ� บัดและการดูแลผู้ปว่ ยหลังไดร้ บั ยา

20. ขอ้ มลู ยาสตู ร Etoposide สูตรนป้ี ระกอบด้วยยา 1 ชนดิ คอื การปฏิบัติตัว: ควรด่ืมน้�ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนท่ี 1. Etoposide (อีโทโปซายด)์ เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารที่มี เป็นยาในรูปแบบรับประทานในวันที่ 1 ถึงวันท่ี 21 กากใยในปริมาณต�ำ่ เช่น ซเี รยี ล ขนมปงั ขา้ ว มันฝรัง่ หลีกเล่ียงนม และผลิตภัณฑจ์ ากนม ของแตล่ ะรอบการรกั ษา โดยรบั ประทานขณะทอ้ งวา่ ง คอื ก่อนอาหาร 1 ช่วั โมงหรือรบั ประทานหลงั อาหาร 4. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ 2 ชัว่ โมง การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื ให้การรักษาทุก 28 วัน เป็นระยะเวลา 6 รอบการรักษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง อาการขา้ งเคียงจากยาเคมบี �ำบดั ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา และค�ำแนะน�ำการปฏบิ ัติตัว จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดือน อาการที่เกดิ ขึน้ ภายในระยะแรกหลังไดร้ บั ยา 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ 1. อาการคลนื่ ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชวั่ โมง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี หลังจากไดร้ ับยา และท�ำใหเ้ บื่ออาหารตามมาได้ ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการห้ามเลือด ตามลำ� ดบั การปฏบิ ัตติ ัว: หลีกเล่ียงการออกไปในสถานท่ีชุมชน ความถใ่ี นการรบั ประทาน นอกจากนต้ี ้องรบั ประทาน หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนท่ีแพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หน้ากากอนามัยเพื่อป้องกนั การตดิ เชื้อ ผลไม้ทมี่ รี สเปรย้ี วทไี่ ม่ใชข่ องหมกั ดองได้ หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร 2. อาการแพย้ า มกั พบในขณะที่ให้ยา ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หรือมีผ่ืนขึ้นร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพออย่างนอ้ ยวันละ 8 ชัว่ โมง เภสัชกร หรอื พยาบาลทนั ที เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร อาการที่เกดิ ขึ้นภายในระยะยาวหลงั ไดร้ บั ยา หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ทีท่ �ำให้เกดิ แผล หรอื หลีกเลย่ี งการกระแทกต่างๆ ไปแลว้ 7 – 14 วัน อาการทต่ี ้องกลับมาพบแพทย์ก่อนนัด การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก Ÿ มีไข้ โดยมีอณุ หภูมิกายมากกวา่ 38 ํC ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ทมี่ แี อลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ หากลมื รับประทานยา 2. อาการตบั อักเสบ พบได้เม่ือให้ยาในขนาดสงู มากกวา่ Ÿ หากลมื รบั ประทานยาแล้วนึกข้ึนได้ภายใน 12 ช่วั โมง 1 กรัมตอ่ พื้นที่ผิวกาย ก่อนจะถงึ ยาในรอบถดั ไปให้รับประทานยาไดท้ ันที การปฏบิ ตั ติ วั สงั เกตอาการคลนื่ ไสอ้ าเจยี น ตวั เหลอื ง Ÿ หากลืมรับประทานยามากกว่า 12 ช่ัวโมงให้ข้าม ตาเหลอื ง เบอ่ื อาหาร ยามอ้ื นนั้ ไปแลว้ รบั ประทานยามอ้ื ถดั ไปโดยไมต่ อ้ งเพม่ิ 3. อาการท้องเสีย พบหลังจากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั ไปแล้ว ขนาดยา 7 – 14 วนั สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 329

21. ข้อมูลยาสตู ร Cisplatin/Etoposide สูตรน้ีประกอบด้วยยา 2 ชนิด คือ ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 1. Etoposide (อีโทโปซายด์) จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี หยุดยา 3 – 5 เดือน 3. อาการทอ้ งเสยี พบหลงั จากได้รับยาเคมบี ำ� บดั ไปแลว้ 1 – 3 ของแต่ละรอบการรกั ษา 7 – 14 วนั 2. Cisplatin (ซิสพลาติน) การปฏิบัติตัว: ควรด่ืมน้�ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนท่ี เปน็ ยาในรปู แบบทใี่ หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารท่ีมี กากใยในปริมาณตำ่� เชน่ ซีเรียล ขนมปัง ขา้ ว มันฝรัง่ วันที่ 1 ของแต่ละรอบการรกั ษา หลกี เล่ยี งนม และผลิตภณั ฑจ์ ากนม ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 4 – 6 รอบการรกั ษา 4. การไดย้ ินเสยี ง พบได้เมอ่ื ไดร้ ับยาเป็นเวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ อาการข้างเคียงจากยาเคมบี ำ� บัด หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง และคำ� แนะน�ำการปฏบิ ัตติ วั หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ อาการทีเ่ กิดขึ้นภายในระยะแรกหลังไดร้ ับยา 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ 1. อาการคลื่นไส้อาเจยี น อาการเกดิ ภายใน 24 ชวั่ โมง ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี หลงั จากได้รบั ยา และทำ� ให้เบือ่ อาหารตามมาได้ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการหา้ มเลือด ตามลำ� ดับ การปฏิบตั ิตัว: หลีกเลยี่ งการออกไปในสถานท่ีชมุ ชน ความถี่ในการรับประทาน นอกจากนี้ตอ้ งรบั ประทาน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หน้ากากอนามัยเพ่อื ป้องกนั การตดิ เชอ้ื ผลไม้ทม่ี ีรสเปรีย้ วที่ไมใ่ ชข่ องหมกั ดองได้ หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเนื่องจากยาขับออก ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ทางไต โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ การปฏิบตั ติ ัว: ดม่ื น้ำ� ใหไ้ ด้วนั ละ 8 – 10 แกว้ ต่อวนั พกั ผอ่ นใหเ้ พียงพออยา่ งนอ้ ยวนั ละ 8 ชั่วโมง หรอื ปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวนั เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร 3. อาการความดันต่�ำ พบได้ในขณะให้ยาอีโทโปซายด์ หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การปฏิบัติตัว: ค่อยปรับเปล่ียนอิริยาบถขณะให้ยา ทท่ี �ำให้เกิดแผล หรือหลกี เล่ยี งการกระแทกต่างๆ หากมอี าการวบู หนา้ มดื ใหแ้ จง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ อาการท่ตี ้องกลับมาพบแพทยก์ อ่ นนัด ทนั ที Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ อาการท่เี กดิ ขน้ึ ภายในระยะยาวหลังได้รบั ยา ท้องเสยี มากกวา่ 6 ครง้ั 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วัน ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ท่มี แี อลกอฮอลเ์ ปน็ องค์ประกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลังจากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 330 ค่มู ือมาตรฐานการท�ำงานเกย่ี วกับยาเคมีบำ� บัดและการดูแลผปู้ ่วยหลงั ได้รับยา

22. ข้อมลู ยาสตู ร Carboplatin/ Etoposide สูตรนีป้ ระกอบดว้ ยยา 2 ชนิด คอื การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก 1. Etoposide (อีโทโปซายด์) ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันที่ ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ท่มี แี อลกอฮอลเ์ ปน็ องค์ประกอบ 1 – 3 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 2. Carboplatin (คาร์โบพลาตนิ ) 3. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ เปน็ ยาในรปู แบบทใ่ี หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลย่ี งการดดั ยดื วันที่ 1 ของแตล่ ะรอบการรักษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วนั เปน็ ระยะเวลา 4 – 6 รอบการรกั ษา ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากที่ อาการข้างเคียงจากยาเคมบี ำ� บัด หยดุ ยา 3 – 5 เดอื น และคำ� แนะนำ� การปฏบิ ตั ติ ัว 4. การไดย้ นิ เสยี ง พบไดเ้ มอ่ื ไดร้ ับยาเปน็ เวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ อาการที่เกิดขนึ้ ภายในระยะแรกหลังไดร้ ับยา หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง 1. อาการคลนื่ ไสอ้ าเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ชัว่ โมง หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ หลังจากได้รับยา และทำ� ใหเ้ บอ่ื อาหารตามมาได้ 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี ความถใ่ี นการรบั ประทาน นอกจากนีต้ อ้ งรบั ประทาน ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง ของร่างกาย และชว่ ยในการหา้ มเลือด ตามลำ� ดับ รู้สึกคลื่นไส้สามารถด่ืมน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน การปฏิบตั ิตวั : หลีกเลี่ยงการออกไปในสถานทช่ี ุมชน ผลไม้ที่มรี สเปรย้ี วทไี่ ม่ใช่ของหมกั ดองได้ หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี 2. พษิ ตอ่ ไต พบไดใ้ นขณะใหย้ าเนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไต ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ การปฏิบตั ติ ัว: ดมื่ น้�ำให้ได้วันละ 8 – 10 แกว้ ตอ่ วัน หนา้ กากอนามยั เพอ่ื ป้องกนั การติดเช้อื หรอื ปรมิ าณ 1 – 2 ลิตรต่อวัน หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร 3. อาการความดันต่�ำ พบได้ในขณะใหย้ าอโี ทโปซายด์ ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัติตัว: ค่อยปรับเปลี่ยนอิริยาบถขณะให้ยา โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หากมอี าการวบู หนา้ มดื ใหแ้ จง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ พกั ผ่อนใหเ้ พยี งพออยา่ งน้อยวนั ละ 8 ชว่ั โมง ทันที เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร อาการทีเ่ กิดขน้ึ ภายในระยะยาวหลังไดร้ บั ยา หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 1. อาการแพย้ า มกั พบในขณะทใี่ หย้ าในรอบการรกั ษาท่ี5 ทที่ ำ� ให้เกดิ แผล หรือหลีกเลยี่ งการกระแทกต่างๆ ขน้ึ ไป ซ่ึงมักเปน็ การแพย้ าคาร์โบพลาติน อาการทต่ี อ้ งกลบั มาพบแพทยก์ ่อนนัด การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ หรือมีผื่นข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ ทอ้ งเสียมากกวา่ 6 ครงั้ เภสชั กร หรอื พยาบาลทนั ที Ÿ มอี าการหนาวสน่ั เจบ็ คอ ไอแหง้ หายใจลำ� บาก มอี าการ 2. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด ไปแลว้ 7 – 14 วนั สถาบนั มะเร็งแหง่ ชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 331

23. ข้อมูลยาสตู ร BEP สูตรนีป้ ระกอบดว้ ยยา 3 ชนิด คอื ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก 1. Bleomycin (บลีโอมยั ซิน) ท่ีมีแอลกอฮอล์เป็นองคป์ ระกอบ เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันท่ี 2. อาการผมร่วง พบหลงั จากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื 1 – 3 ของแตล่ ะรอบการรักษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 2. Etoposide (อีโทโปซายด)์ ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันที่ จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยดุ ยา 3 – 5 เดอื น 1 – 5 ของแต่ละรอบการรกั ษา 3. การไดย้ ินเสียง พบได้เมือ่ ได้รบั ยาเป็นเวลานาน 3. Cisplatin (ซิสพลาตนิ ) การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ เป็นยาในรูปแบบท่ีให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ ทกุ วนั ที่ 1 ของแตล่ ะรอบการรักษา บุคลากรทางการแพทยไ์ ด้ ใหก้ ารรกั ษาทกุ 28 วนั เปน็ ระยะเวลา 3 – 6 รอบการรกั ษา 4. ภาวะปอดมีพังผืด พบเม่ือขนาดยาสะสมมากกว่า 400 ยูนติ อาการขา้ งเคียงจากยาเคมบี �ำบดั การปฏบิ ตั ติ วั : ใหส้ งั เกตอาการเหนอ่ื ยหอบ หายใจไมอ่ มิ่ และค�ำแนะนำ� การปฏบิ ัตติ วั 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง อาการทเ่ี กิดข้ึนภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ที่ 1. อาการคลืน่ ไส้อาเจียน อาการเกดิ ภายใน 24 ชั่วโมง ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย และช่วยในการห้ามเลอื ด หลงั จากได้รับยา และท�ำใหเ้ บื่ออาหาร การปฏบิ ัตติ ัว: หลกี เล่ียงการออกไปในสถานทีช่ มุ ชน การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ความถี่ในการรบั ประทาน นอกจากนีต้ อ้ งรบั ประทาน หน้ากากอนามัยเพอ่ื ป้องกันการติดเชอ้ื ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนท่ีแพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ผลไมท้ ม่ี ีรสเปรยี้ วที่ไม่ใชข่ องหมกั ดอง โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ 2. พษิ ตอ่ ไต พบไดใ้ นขณะใหย้ าเนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไต พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพออยา่ งน้อยวันละ 8 ช่วั โมง การปฏิบตั ติ วั : ด่มื นำ�้ ให้ไดว้ นั ละ 8 – 10 แกว้ ต่อวัน เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร หรือปริมาณ 1 – 2 ลิตรต่อวัน หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 3. อาการความดันตำ่� พบไดใ้ นขณะใหย้ า ทท่ี �ำให้เกิดแผล หรอื หลกี เล่ียงการกระแทกตา่ งๆ การปฏิบัติตัว: ค่อยปรับเปล่ียนอิริยาบถขณะให้ยา อาการที่ตอ้ งกลบั มาพบแพทย์ก่อนนดั หากมอี าการวบู หนา้ มดื ใหแ้ จง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ ทนั ที ทอ้ งเสียมากกว่า 6 คร้งั 4. อาการคลา้ ยไขห้ วดั หนาวสนั่ ปวดเมอื่ ย ตามกลา้ มเนอ้ื Ÿ มอี าการเหนื่อยหอบ หายใจไม่อม่ิ หายใจตดิ ขดั และกระดูก ปวดศีรษะ มีอาการไอ อ่อนเพลียมาก Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ ขณะทีใ่ หย้ า เป็นเลือด การปฏบิ ัติตัว: แจ้งบุคลากรทางการแพทย์ทนั ที อาการทีเ่ กิดขึน้ ภายในระยะยาวหลังไดร้ ับยา 1. อาการแผลในปาก พบหลงั จากรับยา 7 – 14 วนั การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั 332 คู่มือมาตรฐานการท�ำงานเกีย่ วกบั ยาเคมีบ�ำบัดและการดูแลผู้ป่วยหลังไดร้ ับยา

24. ข้อมลู ยาสตู ร VBP สูตรน้ีประกอบดว้ ยยา 3 ชนิด คอื ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 1. Vinblastine (วินบลาสติน) ที่ผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ท่ี 1 จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากที่ หยุดยา 3 – 5 เดือน ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 3. การไดย้ ินเสยี ง พบไดเ้ มอ่ื ไดร้ บั ยาเป็นเวลานาน 2. Bleomycin (บลีโอมยั ซนิ ) การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ วนั ท่ี 9 และวันท่ี 16 ในแต่ละรอบการรกั ษา บคุ ลากรทางการแพทย์ได้ 3. Cisplatin (ซิสพลาติน) 4. ภาวะปอดมีพังผืด พบเม่ือขนาดยาสะสมมากกว่า เป็นยาในรูปแบบท่ีให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ 400 ยูนติ การปฏบิ ตั ติ วั : ใหส้ งั เกตอาการเหนอื่ ยหอบ หายใจไมอ่ มิ่ ทกุ วนั ที่ 1 – 5 ของแต่ละรอบการรักษา 5. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ใหก้ ารรกั ษาทกุ 21 วัน เปน็ เวลา 3 – 6 รอบการรักษา ขนาดสงู และได้รบั ยามาเปน็ เวลานาน การปฏิบัติตัว: หลีกเลี่ยงการใช้ของมีคม อาการ อาการข้างเคยี งจากยาเคมบี �ำบัด สามารถหายไดเ้ องหลงั จากหยุดยา 6 เดือน และค�ำแนะน�ำการปฏิบัตติ วั 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง อาการทเ่ี กิดขึ้นภายในระยะแรกหลงั ไดร้ ับยา เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ที่ 1. อาการคลืน่ ไสอ้ าเจยี น อาการเกดิ ภายใน 24 ชวั่ โมง ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของรา่ งกาย และชว่ ยในการห้ามเลือด ตามล�ำดบั หลงั จากได้รับยา และท�ำให้เบอ่ื อาหารตามมาได้ การปฏิบตั ติ วั : หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานทชี่ ุมชน การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ความถใ่ี นการรบั ประทาน นอกจากนต้ี ้องรับประทาน หนา้ กากอนามยั เพอื่ ปอ้ งกนั การติดเชอ้ื ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนท่ีแพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก ผลไมท้ มี่ รี สเปร้ียวท่ีไม่ใชข่ องหมักดองได้ โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ 2. พษิ ตอ่ ไต พบไดใ้ นขณะใหย้ าเนอื่ งจากยาขบั ออกทางไต พกั ผ่อนใหเ้ พยี งพออย่างนอ้ ยวันละ 8 ชัว่ โมง การปฏบิ ัติตวั : ดืม่ นำ้� ใหไ้ ดว้ ันละ 8 – 10 แกว้ ตอ่ วัน เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร หรือปริมาณ 1 – 2 ลิตรต่อวนั หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 3. อาการคลา้ ยไขห้ วดั หนาวสน่ั ปวดเมอ่ื ย ตามกลา้ มเนอ้ื ท่ที �ำใหเ้ กดิ แผล หรือหลีกเลีย่ งการกระแทกตา่ งๆ และกระดูก ปวดศีรษะ มีอาการไอ อ่อนเพลียมาก อาการท่ีตอ้ งกลบั มาพบแพทยก์ ่อนนัด ขณะที่ใหย้ า Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ การปฏิบตั ิตัว: แจ้งบุคลากรทางการแพทย์ทนั ที ทอ้ งเสยี มากกว่า 6 ครง้ั อาการที่เกดิ ขนึ้ ภายในระยะยาวหลังได้รับยา Ÿ มีอาการเหนอ่ื ยหอบ หายใจไม่อ่ิม หายใจติดขดั 1. อาการแผลในปาก พบหลงั จากรบั ยา 7 – 14 วนั Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก เปน็ เลอื ด ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอ้ื อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ 333 ท่ีมแี อลกอฮอล์เปน็ องคป์ ระกอบ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากได้ยา 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื

25. ข้อมลู ยาสูตร VIP สูตรนีป้ ระกอบดว้ ยยา 3 ชนิด คอื ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก 1. Etoposide (อีโทโปซายด์) ทม่ี แี อลกอฮอล์เปน็ องค์ประกอบ เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุกวันที่ 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ 1 – 5 ของแตล่ ะรอบการรักษา การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื 2. Ifosfamide(ไอฟอสฟามายด์) ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา ของแตล่ ะรอบการรักษา จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี 3. Cisplatin (ซสิ พลาตนิ ) หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น เปน็ ยาในรปู แบบทใ่ี หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ 3. การได้ยินเสียง พบได้เม่ือไดร้ ับยาเป็นเวลานาน วันที่ 1 – 5 ของแต่ละรอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ ให้การรกั ษาทกุ 28 วนั เปน็ ระยะเวลา 6 รอบการรักษา หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บคุ ลากรทางการแพทย์ได้ อาการข้างเคียงจากยาเคมีบำ� บัด 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน และคำ� แนะน�ำการปฏบิ ัติตวั ขนาดสงู และไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน อาการท่เี กดิ ข้นึ ภายในระยะแรกหลงั ได้รับยา การปฏิบัติตัว: หลีกเลี่ยงการใช้ของมีคม อาการ 1. อาการคล่ืนไสอ้ าเจยี น อาการเกิดภายใน 24 ชัว่ โมง สามารถหายไดเ้ องหลังจากหยดุ ยา 6 เดอื น หลังจากไดร้ บั ยา และท�ำให้เบอ่ื อาหารตามมาได้ 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง ความถ่ใี นการรบั ประทาน นอกจากน้ตี อ้ งรับประทาน เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ท่ี ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ของรา่ งกาย และชว่ ยในการห้ามเลอื ด ตามลำ� ดบั ผลไมท้ ม่ี ีรสเปรย้ี วท่ีไมใ่ ช่ของหมกั ดองได้ การปฏิบตั ติ ัว: หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานที่ชมุ ชน 2. พิษต่อไต พบได้ในขณะให้ยาเน่ืองจากยาขบั ออกทางไต หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี การปฏบิ ตั ติ ัว: ดืม่ นำ้� ให้ไดว้ นั ละ 8 – 10 แกว้ ต่อวนั ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวนั หนา้ กากอนามยั เพือ่ ป้องกันการติดเชื้อ 3. อาการปัสสาวะเป็นเลือด อาจพบได้ในขณะท่ีก�ำลัง หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร ใหย้ าหรอื ภายใน 24 ชว่ั โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บดั ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก การปฏิบัติตัว: ดื่มน�้ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ หรอื 1.5 – 2.5 ลติ รตอ่ วนั และไมก่ ลัน้ ปสั สาวะ พักผ่อนให้เพยี งพออยา่ งน้อยวนั ละ 8 ช่วั โมง 4. อาการความดนั ต�่ำ พบไดใ้ นขณะให้ยาอีโทโปซายด์ เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร การปฏิบัติตัว: ค่อยปรับเปล่ียนอิริยาบถขณะให้ยา หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมท่ีเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ หากมอี าการวบู หนา้ มดื ใหแ้ จง้ บคุ ลากรทางการแพทย์ ทีท่ ำ� ใหเ้ กดิ แผล หรือหลกี เลย่ี งการกระแทกตา่ งๆ ทันที อาการทีต่ อ้ งกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนดั อาการทีเ่ กิดข้นึ ภายในระยะยาวหลังได้รบั ยา 1. อาการแผลในปาก พบหลงั จากได้รับยา 7 – 14 วัน Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ทอ้ งเสยี มากกว่า 6 คร้ัง ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั Ÿ มอี าการเหนอ่ื ยหอบ หายใจไมอ่ ิม่ หายใจติดขัด Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ เปน็ เลอื ด 334 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเก่ียวกบั ยาเคมบี ำ� บดั และการดแู ลผปู้ ว่ ยหลังได้รับยา

26. ขอ้ มลู ยาสูตร VAC สตู รนป้ี ระกอบดว้ ยยา 3 ชนิด คอื ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก 1. Vincristine (วินครสิ ติน) ท่ีมีแอลกอฮอลเ์ ปน็ องค์ประกอบ เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 2. อาการผมร่วง พบหลังจากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื ของแต่ละรอบการรกั ษา ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง 2. Dactinomycin (แดคติโนมัยซนิ ) ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี หยุดยาเคมไี ปแลว้ 3 – 5 เดอื น วนั ท่ี 1 – 5 ของแต่ละรอบการรักษา 3. การได้ยนิ เสียง พบได้เม่อื ไดร้ บั ยาเปน็ เวลานาน 3. Cyclophosphamide (ไซโคลฟอสฟาไมด)์ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ เปน็ ยาในรปู แบบทใ่ี หผ้ า่ นทางหลอดเลอื ดดำ� โดยใหท้ กุ หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ วนั ท่ี 1 – 5 ของแต่ละรอบการรักษา บคุ ลากรทางการแพทยไ์ ด้ ใหก้ ารรกั ษาทกุ 28 วนั เปน็ ระยะเวลา 3 – 6 รอบการรกั ษา 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ขนาดสูงและไดร้ บั ยามาเป็นเวลานาน อาการข้างเคยี งจากยาเคมบี �ำบดั การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลยี่ งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ และคำ� แนะน�ำการปฏบิ ตั ิตวั หายได้เองหลงั จากหยุดยา 6 เดอื น 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ อาการทีเ่ กดิ ข้นึ ภายในระยะแรกหลงั ได้รับยา ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง 1. อาการคลืน่ ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ช่วั โมง เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซง่ึ มหี นา้ ท่ี ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ หลงั จากไดร้ ับยา และท�ำให้เบ่ืออาหารตามมาได้ ของร่างกาย และช่วยในการหา้ มเลอื ด การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ การปฏิบตั ติ วั : หลีกเล่ยี งการออกไปในสถานท่ีชมุ ชน หรือสถานท่ีแออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ความถใี่ นการรบั ประทาน นอกจากนตี้ อ้ งรับประทาน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หนา้ กากอนามัยเพือ่ ปอ้ งกนั การติดเชอื้ รู้สึกคล่ืนไส้สามารถดื่มน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน หากมีอาการเหนื่อยเพลีย รับประทานอาหาร ผลไม้ท่มี รี สเปร้ยี วท่ีไม่ใชข่ องหมักดองได้ ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก 2. อาการปสั สาวะเปน็ เลอื ด อาจพบไดใ้ นขณะทกี่ ำ� ลงั ให้ โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ ยาหรือภายใน 24 ชัว่ โมงหลงั จากไดร้ บั ยาเคมบี ำ� บัด พักผอ่ นให้เพียงพออย่างนอ้ ยวันละ 8 ชั่วโมง การปฏิบัติตัว: ดื่มน�้ำอย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว เพื่อป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร หรือ 1.5 – 2.5 ลิตรตอ่ วนั และไม่กล้นั ปสั สาวะ หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมท่ีเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 3. อาการแพ้ยา มกั พบในขณะทีใ่ หย้ า ทที่ �ำให้เกดิ แผล หรือหลกี เลยี่ งการกระแทกตา่ งๆ การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตอุ าการหายใจไมอ่ อกแนน่ หนา้ อก อาการท่ีตอ้ งกลับมาพบแพทย์ก่อนนดั หรือมีผ่ืนข้ึนร่างกายขณะให้ยา ให้รีบแจ้งแพทย์ Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ เภสชั กร หรือพยาบาลทนั ที ท้องเสียมากกวา่ 6 ครงั้ 4. อาการทีย่ าร่ัวออกนอกหลอดเลอื ด พบขณะให้ยา Ÿ มีอาการเหนอ่ื ยหอบ หายใจไม่อิ่ม หายใจติดขดั การปฏิบัติตัว: สังเกตบริเวณที่ให้ยาว่ามีลักษณะ Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ อาการปวดบวมหรือแสบตามเส้นเลือดที่ให้ยาหรือไม่ เป็นเลอื ด หากมอี าการดงั กลา่ วใหร้ บี แจง้ แกแ่ พทย์ เภสชั กร และ พยาบาลทนั ที สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 335 อาการทเี่ กดิ ข้ึนภายในระยะยาวหลงั ไดร้ บั ยา 1. อาการแผลในปาก พบหลงั จากได้รบั ยา 7 – 14 วัน การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั

27. ขอ้ มูลยาสตู ร CMV สูตรนี้ประกอบด้วยยา 3 ชนดิ คอื 2. อาการผมรว่ ง พบหลงั จากไดย้ าเคมบี ำ� บดั 3 – 5 สปั ดาห์ 1. Methotrexate (เมทโธเทร็กเซต) การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง วันที่ 1 และ วนั ที่ 8 ของแต่ละรอบการรกั ษา ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา 2. Vinblastine (วนิ บลาสติน) จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากท่ี เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก หยุดยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดอื น 3. การไดย้ ินเสยี ง พบได้เมื่อไดร้ บั ยาเป็นเวลานาน วนั ท่ี 1 และวนั ท่ี 8 ของแตล่ ะรอบการรักษา การปฏบิ ตั ติ วั : สงั เกตการไดย้ นิ เสยี งวา่ มคี วามผดิ ปกติ 3. Cisplatin (ซสิ พลาติน) หรือไม่ เช่นได้ยินเสียงแว่วในหู หรือการได้ยินลดลง เป็นยาในรูปแบบที่ให้ผ่านทางหลอดเลือดด�ำโดยให้ หากมีความผิดปกติให้แจ้งแพทย์ เภสัชกร หรือ บคุ ลากรทางการแพทยไ์ ด้ ทุกวันท่ี 2 ของแตล่ ะรอบการรกั ษา 4. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ให้การรักษาทกุ 21 วัน เป็นระยะเวลา 3 รอบการรกั ษา ขนาดสูงและไดร้ ับยามาเปน็ เวลานาน การปฏบิ ตั ติ วั : หลกี เลย่ี งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ อาการข้างเคยี งจากยาเคมบี �ำบัด หายได้เองหลังจากหยุดยาเคมบี �ำบดั 6 เดือน และค�ำแนะนำ� การปฏิบัตติ วั 5. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวที่ใช้ในการสร้าง อาการทเ่ี กดิ ข้ึนภายในระยะแรกหลงั ได้รับยา เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ที่ 1. อาการคลนื่ ไส้อาเจียน อาการเกิดภายใน 24 ชว่ั โมง ในการก�ำจัดเชื้อโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย และช่วยในการห้ามเลอื ด ตามลำ� ดับ หลงั จากไดร้ บั ยา และทำ� ให้เบือ่ อาหารตามมาได้ การปฏบิ ตั ติ ัว: หลีกเลี่ยงการออกไปในสถานท่ีชมุ ชน การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอ้ื เลก็ ๆ แตเ่ พมิ่ หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ความถ่ีในการรับประทาน นอกจากน้ีต้องรับประทาน หน้ากากอนามยั เพือ่ ป้องกันการติดเชือ้ ยาแก้คล่ืนไส้อาเจียนท่ีแพทย์ส่ังให้ครบถ้วน หากยัง หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน้�ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มการรับประทานอาหารจ�ำพวก ผลไมท้ ่ีมีรสเปร้ียวทีไ่ มใ่ ชข่ องหมักดองได้ โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เน้ือสัตว์ที่ปรุงสุกสะอาด และ 2. พษิ ตอ่ ไต พบไดใ้ นขณะใหย้ าเนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไต พกั ผอ่ นให้เพียงพออย่างนอ้ ยวนั ละ 8 ช่ัวโมง การปฏบิ ัตติ ัว: ด่ืมน�ำ้ ให้ไดว้ ันละ 8 – 10 แกว้ ต่อวัน เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร หรอื ปริมาณ 1 – 2 ลิตรตอ่ วัน หลีกเลี่ยงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ 3. อาการทยี่ าร่วั ออกนอกหลอดเลือด พบในขณะให้ยา ทีท่ �ำใหเ้ กิดแผล หรอื หลกี เลี่ยงการกระแทกตา่ งๆ การปฏิบัติตัว: สังเกตบริเวณที่ให้ยาว่ามีลักษณะ อาการที่ตอ้ งกลบั มาพบแพทย์กอ่ นนัด อาการปวดบวมหรือแสบตามเส้นเลือดที่ให้ยาหรือไม่ หากมอี าการดงั กลา่ วใหร้ บี แจง้ แกแ่ พทย์ เภสชั กร และ Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ พยาบาลทนั ที ทอ้ งเสียมากกวา่ 6 ครง้ั อาการทเี่ กิดขน้ึ ภายในระยะยาวหลงั ได้รบั ยา 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด Ÿ มอี าการเหนอื่ ยหอบ หายใจไมอ่ มิ่ หายใจตดิ ขดั มอี าการ ไปแล้ว 7 – 14 วัน ปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะเปน็ เลอื ด การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ดว้ ยนำ�้ สะอาดหรอื นำ�้ เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไี่ มเ่ ผด็ หลกี เลย่ี งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก ท่ีมแี อลกอฮอลเ์ ปน็ องคป์ ระกอบ 336 คมู่ ือมาตรฐานการทำ� งานเก่ยี วกับยาเคมบี ำ� บัดและการดูแลผ้ปู ว่ ยหลงั ได้รบั ยา

28. ขอ้ มูลยาสตู ร FOLFOX สตู รน้ปี ระกอบด้วยยา 2 ชนดิ คอื จนครบแลว้ ผมจะสามารถกลบั มางอกใหมไ่ ดห้ ลงั จากที่ 1. Oxaliplatin หยดุ ยาเคมีไปแลว้ 3 – 5 เดือน เปน็ ยาในรปู แบบยาฉดี เขา้ ทางหลอดเลอื ดใหท้ กุ วนั ที่ 1 3. อาการปลายประสาทอักเสบ พบในการให้ยาใน ขนาดสงู และได้รบั ยามาเป็นเวลานาน ของแตล่ ะรอบการรกั ษา การปฏบิ ตั ติ วั :หลกี เลย่ี งการใชข้ องมคี มอาการสามารถ 2. Fluorouracil (ฟลูออโรยรู าซิล) หายไดเ้ องหลงั จากหยุดยาเคมีบ�ำบัด 6 เดอื น เป็นยาในรูปแบบยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดให้ทุก 4. อาการท้องเสยี พบหลงั จากไดร้ บั ยา7 – 14 วัน การปฏิบัติตัว: ควรด่ืมน�้ำเกลือแร่เพื่อทดแทนส่วนท่ี วันท่ี 1 – 4 ของแต่ละรอบการรักษา เสียไปจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารที่มี ใหก้ ารรกั ษาทกุ 12 วนั เปน็ ระยะเวลา 12 รอบการรกั ษา กากใยในปริมาณต่ำ� เช่น ซเี รยี ล ขนมปัง ขา้ ว มันฝรั่ง หลกี เล่ยี งนม และผลติ ภณั ฑจ์ ากนม อาการข้างเคียงจากยาเคมีบ�ำบัด 5. อาการอักเสบของผิวหนังบริเวณฝ่ามือฝ่าเท้า พบ และค�ำแนะนำ� การปฏิบัติตัว ภายใน 7 – 14 วนั หลงั จาไดร้ ับยาเคมีบำ� บดั การปฏิบตั ติ น: ใชส้ ารให้ความชมุ่ ชนื่ ทาบรเิ วณฝ่ามือ อาการท่ีเกดิ ขึน้ ภายในระยะแรกหลังได้รบั ยา และฝา่ เท้า 1. อาการคล่ืนไส้อาเจยี น อาการเกดิ ภายใน 24 ช่ัวโมง 6. การกดไขกระดูก มักพบภายใน 14 วันหลังจากได้ ยาเคมีบ�ำบัด โดยไขกระดูกเป็นตัวท่ีใช้ในการสร้าง หลงั จากไดร้ ับยา และทำ� ให้เบ่ืออาหารตามมาได้ เมด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดแดง และเกลด็ เลอื ด ซงึ่ มหี นา้ ที่ การปฏบิ ตั ติ วั : รบั ประทานอาหารเปน็ มอื้ เลก็ ๆ แตเ่ พม่ิ ในการก�ำจัดเช้ือโรค ขนส่งออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของรา่ งกาย และช่วยในการห้ามเลอื ด ตามลำ� ดบั ความถีใ่ นการรับประทาน นอกจากน้ตี อ้ งรบั ประทาน การปฏิบัติตวั : หลีกเลย่ี งการออกไปในสถานท่ชี ุมชน ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วน หากยัง หรือสถานที่แออัดและมีคนเจ็บป่วย หรือหากมี รู้สึกคล่ืนไส้สามารถด่ืมน�้ำขิงอุ่นๆ หรือรับประทาน ค ว า ม จ� ำ เ ป ็ น ต ้ อ ง ไ ป ยั ง ส ถ า น ท่ี ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ ใ ส ่ ผลไม้ที่มีรสเปรยี้ วท่ีไมใ่ ชข่ องหมักดองได้ หน้ากากอนามัยเพ่ือป้องกนั การตดิ เชอ้ื 2. พษิ ตอ่ ไต พบไดใ้ นขณะใหย้ าเนอ่ื งจากยาขบั ออกทางไต หากมีอาการเหน่ือยเพลีย รับประทานอาหาร การปฏบิ ัตติ วั : ด่ืมน�้ำให้ไดว้ ันละ 8 – 10 แกว้ ตอ่ วัน ให้ครบ 5 หมู่ เพ่ิมการรับประทานอาหารจ�ำพวก หรือปรมิ าณ 1 – 2 ลติ รต่อวัน โปรตีน เช่น ไข่ต้ม เนื้อสัตว์ท่ีปรุงสุกสะอาด และ 3. อาการปวดปลายประสาทหรือมีอาการหดเกร็งของ พักผอ่ นให้เพียงพออยา่ งนอ้ ยวนั ละ 8 ช่วั โมง หลอดลม พบไดข้ ณะใหย้ า Oxaliplatin เพ่ือป้องกันอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก ควร การปฏิบัติตัว: หลีกเลี่ยงการสัมผัสของเย็นหรือการ หลีกเล่ียงการท�ำกิจกรรมที่เส่ียงต่อการเกิดอุบัติเหตุ รบั ประทานอาหารทม่ี คี วามเยน็ รวมถงึ การอาบนำ้� เยน็ ท่ีทำ� ใหเ้ กิดแผล หรอื หลีกเล่ยี งการกระแทกต่างๆ อาการท่เี กิดขน้ึ ภายในระยะยาวหลังไดร้ บั ยา อาการที่ต้องกลับมาพบแพทยก์ ่อนนดั 1. อาการแผลในปาก พบหลังจากได้รับยาเคมีบ�ำบัด ไปแลว้ 7 – 14 วัน Ÿ มีไข้ โดยมีอุณหภูมิกายมากกว่า 38 ํC หรือมีอาการ การปฏิบัติตัว: ดูแลความสะอาดช่องปาก บ้วนปาก ทอ้ งเสียมากกวา่ 6 คร้ัง ดว้ ยนำ้� สะอาดหรอื นำ้� เกลอื หลงั มอื้ อาหาร ใชแ้ ปรงสฟี นั ขนนมุ่ ใชย้ าสฟี นั ทไ่ี มเ่ ผด็ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑบ์ ว้ นปาก Ÿ มีอาการเหนอ่ื ยหอบ หายใจไมอ่ ่มิ หายใจตดิ ขัด ทม่ี ีแอลกอฮอลเ์ ป็นองคป์ ระกอบ Ÿ มอี าการปสั สาวะแสบขดั , ปสั สาวะปวด, หรอื มปี สั สาวะ 2. อาการผมร่วง พบหลังจากไดย้ า 3 – 5 สปั ดาห์ การปฏบิ ตั ติ วั : ใชย้ าสระผมออ่ นๆ หลกี เลยี่ งการดดั ยดื เปน็ เลือด ยอ้ มสผี ม และหากกงั วลสามารถใสว่ กิ หรอื หมวกในชว่ ง ท่ีผมร่วงได้ อย่างไรก็ตามหลังจากได้รับการรักษา สถาบนั มะเรง็ แหง่ ชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 337

บรรณานุกรม 1. Bleomycin. USP DI. Volume 1. Drug information for the health care professional. 20th ed. Englewood, Colorado: Micromedex, Inc.; 2000. 2. Blum J, Jones S, Buzdar A, et al. Multicenter phase II study of capecitabine in paclitaxel-refractory metastatic breast cancer. Journal of Clinical Oncology 1999;17:485-493. 3. Chabner BA, Longo DL. Cancer Chemotherapy & Biotherapy. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001. p. 466-481. 4. Cox J, Pazdur R, Thibault A. A phase III trial of Xeloda(capecitabine) in previously untreated advanced/ metastatic colorectal cancer (abstract). Proceedings of the American Society of Clinical Oncology 1999;18:1016 5. Dorr RT, Von-Hoff DD. Drug monographs. Cancer chemotherapy handbook. 2nd ed. Norwalk, Conneticut: Appleton and Lange; 1994. p. 227-236. 6. Faulding Canada Inc. Bleomycin sulfate product monograph. 2002. 7. Joseph Connors MD. Personel Communication. Chair, Lymphoma Tumour Group, BC Cancer Agency Chair, Research Ethics Board, BC Cancer Agency; 23 September 2004. 8. Judy Sutherland, MD. Bleomycin Associated Lung Toxicity. A Guideline for Oxygen Therapy for Patients who have Received Bleomycin Systemic Therapy. 2001. 9. Judson I, Beale P, Trigo J. A human capecitabine excretion balance and pharmacokinetic study after administration of a single oral dose of 14C-labelled drug. Investigational New Drugs 1999; 17:49-56. 10. McEvoy GK, editor. AHFS 2002 Drug Information. Bethesda, Maryland: American Society of Health-System Pharmacists, Inc.; 2004. 11. O’Shaughnessy J, Moiseyenko V, Bell D. A randomized phase II study of Xeloda(capecitabine) vs CMF as first line chemotherapy of breast cancer in women aged > 55 years (abstract). Proceedings of the American Society of Clinical Oncology 1998;17:103a. 12. Perry M. The Chemotherapy Source Book. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001. p. 237-239. 13. Pronk L, Vasey P, Sparreboom A, et al. A phase I and pharmacokinetic study of the combination of capecitabine and docetaxel in patients with advanced solid tumours. British Journal of Cancer 2000;83:22-29. 14. Reigner B, Verwij J, Dirix L. Effect of food on the pharmacokinetics of capecitabine and its metabolites following oral administration in cancer patients. Clinical Cancer Research 1998;4:941-948 15. Twelves C, Harper P, VanCutsem E, et al. A phase III trial (s014795) of Xeloda(capecitabine) in previously untreated advanced/metastatic colorectal cancer (abstract). Proceedings of the American Society of Clinical Oncology 1999;18:1010. 16. Van Cutsem E, Hoff PM, Blum JL, et al. Incidence of cardiotoxicity with the oral fluoropyrimidine capecitabine is typical of that reported with 5-fluorouracil. Ann Oncol 2002;13(3):484-5. 338 คมู่ ือมาตรฐานการทำ� งานเกีย่ วกับยาเคมบี �ำบัดและการดแู ลผปู้ ว่ ยหลงั ได้รบั ยา

17. Go RS, Adjei AA. Review of the comparative pharmacology and clinical activity of cisplatin and carboplatin. Journal of Clinical Oncology 1999;17(1):409-22. 18. Groen HJ, van der Leest AH, de Vries EG, et al. Continuous carboplatin infusion during 6 weeks’ radiotherapy in locally inoperable non-small-cell lung cancer: a phase I and pharmacokinetic study. British Journal of Cancer 1995;72(4):992-7. 19. van der Vijgh WJ. Clinical pharmacokinetics of carboplatin. Clin Pharmacokinet 1991;21(4):242-61. 20. Markman M, Kennedy A, Webster K, et al. Clinical features of hypersensitivity reactions to carboplatin. Journal of Clinical Oncology 1999;17(4):1141-1145. 21. Beyer J, Rick O, Weinknecht S, et al. Nephrotoxicity after high-dose carboplatin, etoposide and ifosfamide in germ-cell tumors: incidence and implications for hematologic recovery and clinical outcome. Bone Marrow Transplantation 1997;20(10):813-9. 22. Aronoff GR, Bennett WM, Berns JS, Brier ME, et al. Antineoplastic Agents: Carboplatin. Drug Prescribing in Renal Failure: Dosing Guidelines for Adults and Children. 5th ed. Philadelphia, Pennsylvania: American College of Physicians; 2007. p. 97. 23. Frappaz D, Michon J, Hartmann O, et al. Etoposide and carboplatin in neuroblastoma: a French Society of Pediatric Oncology phase II study. Journal of Clinical Oncology 1992;10(10):1592-601. 24. Bin P, Boddy AV, English MW, et al. The comparative pharmacokinetics and pharmacodynamics of cisplatin and carboplatin in paediatric patients: a review. Anticancer Research 1994;14(6A):2279-83. 25. Matsusaka S, Nagareda T, Yamasaki H. Does cisplatin (CDDP)function as a modulator of 5-fluorouracil (5-FU) antitumor action? A study based on a clinical trial. Cancer Chemotherapy Pharmacology 2005;55:387-392. 26. McEvoy GK, editor. AHFS 2004 Drug Information. Bethesda, Maryland: American Society of Health-System Pharmacists, Inc.; 2004. p. 929-945. 27. Meyer KB, Madias NE. Cisplatin nephrotoxicity. Mineral & Electrolyte Metabolism. 1994;20(4):201-13. 28. Balis FM, Holcenberg JS, Bleyer WA. Clinical Pharmacokinetics of Commonly Used Anticancer Drugs. Clinical Pharmacokinetics 1983;8:202-232. 29. Basu R, Rajkumar A, Datta RN. Anaphylaxis to cisplatin following nine previous uncomplicated cycles. Int J Clin Oncol 2002;7:365-367. 30. Crom WR, Glynn-Barnhart AM, Rodman JH, et al. Pharmacokinetics of Anticancer Drugs in Children. Clinical Pharmacokinetics 1987;12:179-182. 31. Perry MC. The Chemotherapy Source Book. Baltimore: Williams & Wilkins; 1992. p. 286-289. 32. Dorr RT, Von-Hoff DD. Drug monographs. Cancer chemotherapy handbook. 2nd ed. Norwalk, Connecticut: Appleton and Lange; 1994. p. 319-332. 33. Miller LJ, Chandler SW, Ippoliti CM. Treatment of cyclophosphamide-induced hemorrhagic cystitis with prostaglandins. Annals of Pharmacotherapy. 1994;28(5):590-4. สถาบนั มะเรง็ แห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข 339

34. Shapiro CL, Recht A. Side effects of adjuvant treatment of breast cancer. NEJM 2001;344(26):1997-2008. 35. Segura A, Yuste A, Cercos A, et al. Pulmonary fibrosis induced by cyclophosphamide. Annals of Pharmacotherapy. 2001;35(7-8):894-7. 36. McEvoy GK, editor. AHFS 2008 Drug Information. Bethesda, Maryland: American Society of Health-System Pharmacists, Inc. p. 1015-1018. 37. Benjamin RS, Hall SW, Burgess MA, et al. A pharmacokinetically based phase I-II study of single-dose actinomycin D (NSC-3053). Cancer Treat Rep 1976;60(3):289-291. 38. Aung L, Gorlick RG, Shi W, et al. Second malignant neoplasms in long-term survivors of osteosarcoma. Cancer 2002;95(8):1728-1734. 39. Arndt CA, Hawkins DS, Stoner JA, et al. Randomized phase III trial comparing vincristine, actinomycin, cyclophosphamide (VAC) with VAC/V topotecan/cyclophosphamide (TC) for intermediate risk rhabdomyosarcoma (IRRMS). D9803, COG study. J Clin Oncol 2007;25(18S):9509. 40. Arndt C, Hawkins D, Anderson JR, et al. Age is a risk factor for chemotherapy-induced hepatotoxicity with vincristine, dactinomycin, and cyclophosphamide. J Clin Oncol 2004;22(10):1894-1901. 41. Hospira Healthcare Corporation. DOCETAXEL FOR INJECTION® product monograph. Saint-Laurent, Quebec; 21 February 2011. 42. Dizon DS, Schwartz J, Rojan A, et al. Cross-sensitivity between paclitaxel and docetaxel in a women’s cancers program. Gynecologic Oncology 2006(100):149-151. 43. Ornstein DL, Nervi AM, Rigas JR. Docetaxel (TAXOTERE®) in combination chemotherapy and in association with thoracic radiotherapy for the treatment of non-small-cell lung cancer. Thoracic Oncology Program. Annals of Oncology 1999;10(Suppl 5):S35-40. 44. Bruno R, Hille D, Riva A, et al. Population pharmacokinetics/pharmacodynamics of docetaxel in phase II studies in patients with cancer. Journal of Clinical Oncology 1998;16(1):187-96. 45. Lenz HJ. Management and preparedness for infusion and hypersensitivity reactions. The Oncologist 2007(12):601-609. 46. McKiernan JM, Masson P, Murphy AM, et al. Phase I trial of intravesical docetaxel in the management of superficial bladder cancer refractory to standard intravesical therapy. J Clin Oncol 2006;24(19): 3075-3080. 47. Pizzo P, Poplack D. Principles and Practice of Pediatric Oncology. Fourth ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2002. p. 246. 48. Dorr RT, Von-Hoff DD. Drug monographs. Cancer chemotherapy handbook. 2nd ed. Norwalk, Conneticut: Appleton and Lange; 1994. p. 395-416. 49. Pai V, Nahata MC. Cardiotoxicity of chemotherapeutic agents: incidence, treatment and prevention. Review Drug Safety 2000;22(4):263-302 340 คู่มอื มาตรฐานการทำ� งานเก่ียวกับยาเคมีบ�ำบดั และการดแู ลผู้ป่วยหลังได้รับยา