ข้อควรระวังในการปฏิบัติงานด้านการพัฒนาแหล่งน้ำและการชลประทานในยุค THAILAND 4.0

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 3. การใชแบบจำลองคณิตศาสตร ตองใชขอมูลท่ีเก่ียวของ เชน ควรใชแบบจำลองคณิตศาสตร เพอ่ื ศกึ ษาพฤตกิ รรมการไหลและ ระดบั น้ำขนึ้ นำ้ ลง การประมงชาย และทำการเกบ็ ขอ มลู คณุ ภาพนำ้ คุณภาพน้ำของคลองระบายนำ้ ฝง เพอ่ื ประกอบการพจิ ารณา เพอื่ วเิ คราะหอ ตั ราการระบายนำ้ ลงทะเลกรณศี กึ ษาบรเิ วณคลอง 1) วเิ คราะหอ ตั ราการระบายนำ้ และคณุ ภาพน้ำ ทงั้ ในคลองและ 2) วเิ คราะหค ณุ ภาพน้ำ บรเิ วณชายฝง ทะเล โรงปนู จงั หวดั เพชรบรุ ี ควรจดั ทำแบบจำลองทางกายภาพ 4. การคำนวณปรมิ าณนำ้ ผา นอาคาร ตอ งคำนงึ ถงึ ผลกระทบของสภาพ เพ่ือหาอัตราการไหลสำหรับ แบบผสมระหวา งประตนู ้ำกบั ฝาย แวดลอม(Boundary Condi- คำนวณปริมาณน้ำเพื่อการออก หยกั โดยการใชแ บบจำลองทาง tions) ทไี่ มเ ปน ไปตามสมมตุ ฐิ าน แบบอาคารแบบผสมระหวาง กายภาพ เพอ่ื เปรยี บเทยี บกบั อตั รา ของสมการตา งๆทใ่ี ชค ำนวณ ประตนู ำ้ กบั ฝายหยกั รวมทงั้ จดั การไหลทอ่ี อกแบบไว ทำกราฟความสัมพันธระหวาง อัตราการไหลกับความสูงของ ระดับน้ำดานเหนืออาคาร เพ่ือ นำมาใชใ นการบรหิ ารจดั การน้ำ 99

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ตารางท่ี 2.4.2 การกอ สรา งถนนและงานปรบั ปรงุ ฐานราก ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. การนำรองใชยางพารามาเปน 1) ตอ งศกึ ษาขอ กำหนดพเิ ศษที่ 1) ควรกำหนดราคางาน ตาม สวนผสมเพื่อการกอสราง สว.พเิ ศษ 1/2560 ของกรมทาง ประกาศคณะกรรมการการราคา หลวง และขอกำหนดอ่ืนๆ ท่ี กลางและขน้ึ ทะเบยี นผปู ระกอบ ถนนของกรมชลประทาน ไม การ เรอ่ื ง หลกั เกณฑแ ละวธิ กี าร สามารถใชไดกับแหลงวัสดุดิน เก่ียวของใหชัดเจน เชน กำหนดราคากลางงานกอสราง (Soil Aggregate) ทกุ พน้ื ท่ี คุณสมบัติของดินท่ีจะนำมาใช ฉบบั ที่ 2 เปน สว นผสม กระบวนการผสม 2) สวพ.และ สชป.1-17 มเี ครอ่ื ง มอื และบคุ ลากรในการตรวจสอบ และวธิ กี ารทำงาน เปน ตน อตั ราสว นผสมตาม Job mixed formula พรอ มใหบ รกิ าร 2) นำ้ ยางพารา จะตอ งเปน ชนดิ 3) โครงการท่ีรับผิดชอบ ควร ติดตามการใชงานของถนนเชน NR - Preblend หรอื Postblend การชำรุดพื้นผิวทาง การมีฝุน ปรมิ าณจราจรและชนดิ ของยาน และตองได\"รับรองมาตรฐาน พาหนะ เปน ประจำ ทกุ 1 เดอื น วัสดุ\" จากคณะกรรมการ 6 เดอื น 1 ป และ 2 ป เปน ตน สำหรับไวเปนขอมูลขยายผลตอ พิจารณาการรับรองมาตรฐาน ไปในอนาคต 4) กองพสั ดขุ องกรมชลประทาน วัสดุนำ้ ยางพาราผสมสารผสม ควรเปนหนวยงานหลักในการ เพมิ่ และสารผสมเพม่ิ สำหรบั กำหนดระยะเวลาประกนั สญั ญา กอสรางใหชัดเจนจะไดไมเปน การกอ สรา งถนนดนิ ซเี มนตป รบั ปญ หาในภายหลงั และนำไปเปน แนวทางปฏบิ ตั ติ อ ไป ปรงุ คณุ ภาพดว ยยางธรรมชาติ 3) ในการผสมดนิ กบั นำ้ ยางพารา ตองมีการออกแบบอัตราสวน ผสมตาม Job mixed formulaทกุ คร้ัง และตองตรวจสอบจาก หนวยงานหรือสถาบันที่มีความ พรอ มและนา เชอ่ื ถอื 4) ถนนท่ีมีสวนผสมของน้ำ ยางพารา (Para Soil) จะทำให ถนนมีคุณสมบัติเปนพลาสติก มากขน้ึ ดงั นน้ั ตอ งคำนงึ ถงึ กำลงั การรบั น้ำหนกั ของถนน (Bear- ing Capacity) 100

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 2. การนำวธิ กี าร Soil-Cementมา 1) ตองพิจารณาถึงอัตราสวน โครงการกอ สรา ง และหนว ยงาน ประยุกตใชในการปรับปรุง ผสมท่ีเหมาะสมท่ีจะทำใหดินมี ทเ่ี กยี่ วขอ ง ควรรว มมอื กนั ศกึ ษา ความสามารถในการรับน้ำหนัก วจิ ยั ตอ ยอดการปรบั ปรงุ ฐานราก คุณภาพดินสำหรับงานกอสราง บรรทกุ ปลอดภยั ได ซง่ึ ขนึ้ อยกู บั ข อ ง ง า น ก อ ส ร า ง ด ว ย วิ ธี ฐานรากของอาคารชลประทาน คุณสมบัติของดินฐานรากน้ัน Soil-Cement โดยหาอตั ราสว น บางครั้งไมมีการศึกษาวิธีการท่ี ท่ี เ ห ม า ะ ส ม ข อ ง ปู น ต อ ดิ น เหมาะสม 2) ตอ งทำการเปรยี บเทยี บราคา (Job Mixed Design) ในแตล ะ พนื้ ที่ เชน กำลงั รบั แรงอดั กำลงั คา ปรบั ปรงุ คณุ ภาพดนิ กบั วธิ กี าร รับแรงเฉือน คาอัตราการไหล ผา นไดข องน้ำ (Permeability, K) อนื่ ๆ ดว ย และคา Penetration, N เปน ตน เ พื่ อ ใ ช เ ป น แ น ว ท า ง ใ น ก า ร วเิ คราะห ออกแบบ และปรบั ปรงุ ฐานรากทเี่ หมาะสม 101

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ตารางที่ 2.4.3 งานปรบั ปรงุ คณุ ภาพดนิ กระจายตวั ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1) ในการกอ สรา งทำนบดนิ ควรหลกี 1. การใชวัสดุดินท่ีมีคุณสมบัติไม 1) ตอ งตรวจสอบ Term of เลย่ี งการใชว สั ดทุ ไี่ มเ หมาะสมมาใช เหมาะสมทางดานวิศวกรรมมา Reference (TOR) งานปรบั ในงานกอ สรา ง เชน ดนิ กระจายตวั ใชในงานกอสราง ปรงุ ดินคุณภาพดินกระจาย (Dispersive Clay)เนอื่ งจากจะเกดิ ตวั (Dispersive Clay) อยา ง ความเสียหายตอโครงสรางอาคาร ละเอียดเพ่ือไมใหเกิดความ ตามมาในภายหลงั ผิดพลาด 2)กรณีไมสามารถหลีกเล่ียงการนำ 2) หลีกเล่ียงเทคนิคการ \"Dispersive Clay\" มาใชงานกอ กอสรางท่ีตองใชวัสดุท่ีไม สรา ง มวี ธิ ปี ฏบิ ตั ดิ งั นี้ เหมาะสมกับสภาพท่ีอยู 2.1) ควรเก็บตัวอยางจากแหลง ใตนำ้ เชน การทำ Deep Borrow ใหครอบคลุม (อยางนอย Cement Column (DCM) ทกุ ระยะ 50 เมตร ความลกึ 1 เมตร ใ น ง า น ป อ ง กั น ต ลิ่ ง ขึ้นอยูกับสภาพดินของแตละพ้ืนท่ี) (กรณีสวรรณภูมิ และการ เพอ่ื ตรวจสอบเบอื้ งตน หากไมแ นใ จ ไฟฟา วงั นอ ย ) ใหสงทดสอบคุณสมบัติใหชัดเจนที่ หอ งปฏบิ ตั กิ าร 2.2) ตรวจสอบระดบั ความรนุ แรงของ การเปน Dispersive Clay และออก แบบอตั ราสว นผสม (Job Mix De- signed) ทเี่ หมาะสมกบั ระดบั ความ รุนแรงน้ันๆ ที่หองปฏิบัติการ โดย ปกตแิ ลว ระดบั ความรนุ แรงของการ เปน Dispersive Clay นนั้ สามารถ แบง ออกไดเ ปน 3 ระดบั คอื Non Dispersive, Intermediate และ Dis- persive หากใชป นู ขาวแกป ญ หา Dis- persive Clay ปรมิ าณปนู ขาวทจี่ ำเปน ตอ งใชใ นการปรบั ปรงุ จะมปี รมิ าณมาก หรือนอยแตกตางกันไปตามระดับ ความรนุ แรงและคณุ ภาพของปนู ขาว แตไมควรเกิน 3 % เพราะ หาก มากกวา นน้ั จะทำให 102

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ - ความเหนยี วของดนิ ลดลง - ปนู ขาวไปจบั กบั อนภุ าคขนาดเลก็ ทำใหขนาดของเม็ดดินใหญ-ข้ึน - ดินจะกลายสภาพไปเปน non plastic ทำใหค ณุ สมบตั ารทบึ นำ้ ลดลง 2.3) หากจำเปน ตอ งใช Dispersive Clay ในการกอ สรา ง การปรบั ปรงุ Dispersive Clay ในขณะนี้ 2 แนว ทาง ไดแก การนำปูนขาว (Lime Treatment) หรอื สารสม นำ้ (Alum Water Treatment) มาผสมกบั กบั ดินท่ีเปน Dispersive Clay เพื่อ เปล่ียนโครงสรางของดิน โดยมี เทคนคิ ดงั น้ี ก. ยอ ยมวลดนิ Dispersive Clay ใหม อี นภุ าคเลก็ กวา 1 นวิ้ ข.ใชป นู ขาว (Lime Treatment) หรอื สารสม นำ้ (Alum Water Treat- ment) ตามสดั สว นทก่ี ำหนด ผสม กับอนุภาคของดินท่ียอยแลวใหเขา กนั เพอ่ื เปลย่ี นโครงสรา งของดนิ ให หยดุ การกระจายตวั ค. ควรมผี เู ชยี่ วชาญดา นดนิ วทิ ยา ศาสตรหรือผูมีประสบการณชวย กำกบั ดแู ลงานกอ สรา ง/ปรบั ปรงุ เพอ่ื ใหค วบคมุ คณุ ภาพวสั ดใุ หเ ปน ไปตาม ขอ กำหนด 103

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ตารางท่ี 2.4.4 งานกำจดั วชั พชื ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1) ควรพฒั นาตอ ยอดเครอ่ื งลำเลยี ง ขอ สงั เกต 1) ตอ งกำจดั วชั พชื ตงั้ แตย งั ผักตบชวาใหสามารถอัดผักตบชวา 1. ปญหาการกีดขวางทางน้ำเพ่ือ มีปริมาณนอยเพราะการ ใหเ ปน แทง /มดั หลงั จากนำขนึ้ จากลำ แพรขยายจะเกิดข้ึนอยาง นำ้ เพอ่ื ใหส ะดวกในการขนยา ยและ การชลประทานและการสัญจร รวดเรว็ และหนาแนน ทำให เกบ็ ไดใ นปรมิ าณทม่ี ากขน้ึ นอกจากนี้ โดยวชั พชื ลอยน้ำไดแ ก ผกั ตบชวา 1.1) การสง น้ำไมเ ปน ไปตาม ควรศกึ ษาเพอ่ื นำผกั ตบชวาทเ่ี กบ็ ได จอก จอกหหู นู และจอกหหู นยู กั ษ แผนการสง นำ้ แลวไปใชประโยชน เชน ทำปุย เปนตน 1.2) อัตราการสูญเสียน้ำ กระถางปลกู ตน ไม ไมอ ดั สำหรบั งาน เพิ่มขึ้น โดยมีผลการวิจัย ไมแบบกอสราง เฟอรนิเจอรและ พบวา แหลงนำ้ ท่ีมีผัก อ่ืนๆ ตบชวาหนาแนน มอี ตั ราการ 2) ควรสรา งเครอื่ งลำเลยี งผกั ตบชวา สูญเสียนำ้ ไปในกระบวน และวชั พชื ลอยน้ำอนื่ ขนาดเลก็ แบบ การระเหยผา นใบมากกวา ไม เคลอื่ นยา ยได (Mobile) เพอ่ื ใหก าร มผี กั ตบขวา 3-5 เทา จดั เกบ็ มปี ระสทิ ธภิ าพยงิ่ ขน้ึ 1.3) เกดิ การตน้ื เขนิ ของลำ 3) การคำนวณปริมาณวัชพืชใน นำ้ และเปน อปุ สรรคตอ การ แหลงนำ้ ควรใชคาความหนาแนน สญั จรทางนำ้ ท่ีไดจากการสุมนับจำนวนตนตอ 2) ตองดำเนินการควบคุม ตารางเมตรมาใชประกอบการ และกำจดั วชั พชื ลอยน้ำ โดย พจิ ารณา 2.1) การควบคมุ โดยใชส าร เคมี เชน - 2,4-D ฉีดพน กำจัดผัก ตบชวา - พาราควอต หรอื กลโู ฟซเิ นต ฉดี พน กำจดั จอก จอกหหู นู และจอกหหู นยู กั ษ 2.2) การใชเครื่องจักร กลหนักตักขึ้นและนำไปท้ิง 2.3) การใช Log Boom ขงึ กน้ั เพอ่ื กนั การแพรก ระจาย ของวัชพืช และรวบรวม วชั พชื ไว เพอ่ื ความสะดวก ในการกำจดั 104

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ตารางท่ี 2.4.5 งานคณุ ภาพน้ำ ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1) ตองมีการติดตามตรวจ ขอ สงั เกต สอบคุณภาพน้ำเปนประจำ 1) การตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพน้ำ 1. ปญ หาคณุ ภาพนำ้ และตอเน่ือง ทั้งดาน สามารถดำเนินการไดดังน้ี คุณภาพน้ำเพ่ือการเกษตร 1.1) ดา นคณุ ภาพน้ำเพอื่ การเกษตร และคณุ ภาพน้ำเพอ่ื สง่ิ แวด - วธิ ตี รวจสอบโปแตสเชยี ม (3500 ลอ ม - K : Potassium) โดยวธิ ี Flame 2) หากมขี อ สงสยั ในคณุ ภาพ Photometric Method ของน้ำตองรีบดำเนินการ - วธิ ตี รวจสอบไนโตรเจน (4500 - เ ก็ บ ตั ว อ ย า ง เ พ่ื อ ส ง ไ ป N : Nitrogen) มี 4 รปู แบบ ทดสอบ (1) รปู แอมโมเนยี (4500 - NH3): โดยวธิ ี Titrimetric Method (2) รปู ในไตรท( 4500-NO2) : โดย วธิ ี Colorimetric Method (3) รปู ไนเตรท (4500-NO3) : โดยวธิ ี Cadmium Reduction Method (4) รปู อนิ ทรยี ในโตรเจน (4500 - Norg) : โดยวิธี Macro - kjeldahl Method - วธิ ตี รวจสอบฟอสฟอรสั (4500 - P : Phosphorus) : โดยวธิ ี Ascor- bic acid Method 1.2) คณุ ภาพนำ้ เพอื่ สงิ่ แวดลอ ม โดย การตรวจสอบโลหะหนัก ดวยวิธี Inductively Coupled Plasma - Mass Spectrometry( ICP - MS ) Method 2) หากพบขอ สงสยั ตา งๆ ในคณุ ภาพ ของนำ้ ควรดำเนนิ การดงั น้ี 2.1) ควรตรวจสอบใหช ดั เจนถงึ ตน เหตขุ องนำ้ เสยี ทบ่ี รเิ วณเหนอื นำ้ ขน้ึ ไปวา มาจากแหลง ใดควรมกี ารบำบดั นำ้ ใหมีคุณภาพอยูในเกณฑน้ำท้ิง กอ นปลอ ยลงคลอง 105

กรมชลประทาน ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 2.2) ควรมกี ารตรวจสอบคณุ ภาพน้ำ Royal Irrigation Department บริเวณประตูนำ้ วาอยูในเกณฑนำ้ ดี หรอื นำ้ เสยี ขอ สงั เกต 2.3) ในกรณนี ้ำมมี สี ผี ดิ ปกติ เชน สี แดง ควรเกบ็ ตวั อยา งน้ำไปทดสอบ หาคุณสมบัติเปนอยางไร เหมาะ สำหรบั การอปุ โภค บรโิ ภค หรอื ไม 2.4) ควรมีแผนในการเตรียมความ พรอ มเพอ่ื แกไ ขปญ หาเรอ่ื งคณุ ภาพ นำ้ ทท่ี ว มขงั ในพน้ื ทแี่ กม ลงิ ซง่ึ สวพ. ไดม กี ารกำหนดเกณฑก ารตรวจสอบ คุณภาพนำ้ ไวแลว 2.5) ควรพจิ ารณาหาแนวทางในการ ระบายน้ำทต่ี กคา งอยบู รเิ วณทอ งนำ้ ออกไป อยา งเชน กรณขี องโครงการ ลุมน้ำปากพนัง ใชแมน้ำปากพนัง เปน แหลง เกบ็ น้ำตน ทนุ ของโครงการ แตเ นอื่ งจาก long Profile ของแม นำ้ ปากพนงั มไิ ดม ลี าดไหลออกสปู าก อา วปากพนงั ตามแบบลำนำ้ ปกติ แต กลับมีสันดอนบริเวณปากแมน้ำ ทำใหเกิดการทวมขังของน้ำเค็มน้ำ เปรยี้ วสารเคมจี ากเกษตรกรรม ใน พ้ืนที่ลุมต่ำของแมน้ำไมสามารถ ระบายออกสทู ะเลแตอ ยา งใดเพราะ นำ้ ที่เคลื่อนไหวในแมนำ้ ปากพนัง เปน น้ำหลากทไ่ี หลอยใู นระดบั ผวิ น้ำ ไมเ กนิ 2 เมตรเทา นน้ั 2.6) สำหรบั พน้ื ทข่ี อง สปก. ควรเกบ็ ตัวอยางนำ้ ที่อยูในบอเก็บน้ำ เพ่ือ ตรวจสอบคณุ ภาพนำ้ กอ นทจ่ี ะนำไป ใชในภารกิจตางๆ 106

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ตารางท่ี 2.4.6 นวตั กรรมและการเผยแพร ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. การใชวัสดุกอสรางชนิดใหม ตองพิจารณาคุณสมบัติให 1) สวพ. รว มมอื กบั วว. พฒั นาวสั ดุ ในงานชลประทาน ครบทุกมิติเพื่อไมใหเกิด โพลเิ มอร ผลติ เปน บานระบาย เพอื่ ปญ หาการใชง านในอนาคต ลดปญ หาบานระบายเปน สนมิ และ การกดั กรอ นจากน้ำทะเล 2. การเผยแพรนวัตกรรมอยูใน ตอ งมกี ารเผยแพรน วตั กรรม 2)หากมกี ารปรบั ปรงุ ระบบทอ สง นำ้ ใหครอบคลุม และติดตาม ควรหาวสั ดทุ ดแทนทอ แบบ AC เพอ่ื วงจำกดั ใหม กี ารใชง านทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพยงิ่ ขน้ึ การขยายผลจากนวัตกรรม 3 ) ก า ร ใ ช ง า น แ ผ น ดิ น เ ห นี ย ว สงั เคราะห (GCL) ในการกรสุ ระเกบ็ อยางตอเน่ือง โดยมอบ น้ำเพม่ิ มากขน้ึ ควรทำการวดั อตั รา การรว่ั ซมึ หลงั การใชง าน เพอื่ ยนื ยนั หมายใหม หี นว ยงานทเี่ กยี่ ว วาการออกแบบใช GCL สามารถ ปอ งกนั การรว่ั ซมึ ไดด เี พยี งใด ของกับงานวิจัยและพัฒนา ควรมกี ารขยายผลการนำนวตั กรรม เปน ผรู บั ผดิ ชอบ เชน สวพ. หรอื สง่ิ ประดษิ ฐไ ปใชป ระโยชนอ ยา ง แทจ รงิ ในทกุ ภาคสว น เชน เพอ่ื ให เปนตน มกี ารใชโ ปรแกรม Water Dailyเปน ไปอยางมีประสิทธิภาพ ควรมอบ หมายให สชป.8 จดั KM หรอื Road Show ในการใชโ ปรแกรมใหผ เู กยี่ ว ขอ งในการบรหิ ารจดั การอา งและการ บรหิ ารจดั การน้ำทม่ี ลี กั ษณะคลา ยกนั ทราบ และมกี ารผลกั ดนั เขา ไปในคู มอื การปฏบิ ตั งิ าน (Work Manual) ดา นการบรหิ ารจดั การนำ้ โดย สบอ. จะนำคูมือนี้ใชอบรม ฝายสงนำ้ ฯ ประจำป รวมถงึ รว มกบั สวพ. จดั สง ผลงานเขารวมงานประชุมวิชาการ ตางๆ ในรูปแบบของการนำเสนอ ผลงาน เอกสารเผยแพร แผนพับ โปสเตอร เปน ตน 107

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department 2.5 เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร ศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สารมภี ารกจิ โดยตรงในดำเนนิ การดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและ การส่ือสารของกรมชลประทาน โดยหนาท่ีความรับผิดชอบตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ.๒๕๕๗ ดงั น้ี (1) จดั ทำแผนแมบ ทและแผนปฏบิ ตั กิ ารเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สารของกรม รวมทง้ั การตดิ ตาม และประเมินผลการปฏิบัติงานตามแผน (2) ดำเนนิ การเกย่ี วกบั ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร ระบบงานคอมพวิ เตอร และเปน ศนู ยก ลางเครอื ขา ยขอ มลู สารสนเทศของกรม (3) ศึกษาและวิเคราะหเพื่อพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร และระบบงาน คอมพวิ เตอรข องกรม (4) ปฏบิ ตั งิ านรว มกบั หรอื สนับสนนุ การปฏบิ ตั งิ านของหนว ยงานอน่ื ทเี่ กยี่ วขอ งหรอื ทไี่ ดร บั มอบหมาย พนั ธกจิ ของศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สารประกอบดว ย (1) พฒั นาบคุ ลากรทกุ ระดบั ใหม คี วามรคู วามสามารถ ดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร (2) ใหม รี ะบบเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สารเพอ่ื ใชป ฏบิ ตั งิ านบรหิ ารงานอยา งทวั่ ถงึ (3) ใหม รี ะบบฐานขอ มลู และระบบสารสนเทศทสี่ ามารถสนบั สนนุ ภารกจิ หลกั ของกรมฯได (4) ใหม รี ะบบบรกิ ารขอ มลู สารสนเทศแกผ เู กย่ี วขอ งแบบบรกิ ารจดุ เดยี ว (5) ใหม รี ะบบบรกิ ารดา นสอ่ื สารโทรคมนาคมทท่ี นั สมยั และมปี ระสทิ ธภิ าพ ดงั กลา วขา งตน จะเหน็ วา ศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สารมคี วามรบั ผดิ ชอบสนบั สนนุ การปฏบิ ตั ิ ภารกจิ ดว ยเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั ทท่ี นั สมยั มนั่ คง ปลอดภยั ตามมาตรฐานสากล มปี ระสทิ ธภิ าพเหมาะสมทจี่ ะเปน เครอื่ ง มอื สำคญั ใหแ กท กุ หนว ยงานของกรมชลประทานใชป ระกอบการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ทงั้ ดา นเครอื่ งมอื อปุ กรณ( Hardware) ดา นชดุ คำสง่ั ระบบงานและฐานขอ มลู (Software) ดา นเครอื ขา ยหรอื โครงขา ย(Network) และดา นวศิ วกรรมไฟฟา สอื่ สารหรอื สอ่ื สารโทรคมนาคม และเนอื่ งจากกรมชลประทานมหี นว ยงานกระจายอยใู นทกุ พน้ื ทท่ี วั่ ประเทศเปน จำนวนมาก ซง่ึ ในแตล ะหนว ยงานมคี วามแตกตา งกนั ทงั้ ดา นสถานท่ี บคุ ลากร เครอื่ งมอื อปุ กรณ และภารกจิ ทรี่ บั ผดิ ชอบ รวมถงึ ยงั ขาดความเขา ใจเกย่ี วกบั กระบวนการงบประมาณทจ่ี ะใชใ นการพฒั นาเนอื่ งจากการทจ่ี ะขอรบั การ สนบั สนนุ งบประมาณดา นนต้ี อ งผา นความเหน็ ชอบจากผบู รหิ ารเทคโนโลยสี ารสนเทศระดบั สงู ทงั้ ในระดบั กรม ระดบั กระทรวง และคณะกรรมการของกระทรวงดจิ ทิ ลั เพอื่ เศรษฐกจิ และสงั คมเปน ลำดบั ตามมตคิ ณะรฐั มนตรี ดงั ปจ จยั ท่ีกลาวมานี้จะเห็นไดวา กรมชลประทานซ่ึงเปนหนวยงานภาครัฐขนาดใหญและมีภารกิจสำคัญในลำดับตนของ ประเทศไทย เพอ่ื ใหส อดคลอ งตามนโยบาย Thailand 4.0 ของรฐั บาลและนโยบาย RID No.1 ของกรมชลประทาน มีความจำเปนตองพัฒนาเทคโนโลยีดิจิทัลทั้งในดานโครงสรางพื้นฐานท้ังในดานสารสนเทศและดานสื่อสารโทร 108

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" คมนาคมหรอื ICT Infrastructure เพอ่ื ใหม ปี ระสทิ ธภิ าพเหมาะสมทจ่ี ะเปน เครอื่ งมอื ใชป ระกอบการปฏบิ ตั งิ านและ เสริมสรางขีดความสามารถในการเปล่ียนผานสูองคการดิจิทัลหรือ Digital Organization Transformation ในกระบวนการตอ ไป สำหรบั กระบวนการดำเนนิ งานของศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สารไดแ ก กระบวนการพฒั นา ระบบสารสนเทศ กระบวนการพฒั นาเวบ็ ไซต กระบวนการตดิ ตง้ั ซอ มบำรงุ ระบบคอมพวิ เตอรแ ละเครอื ขา ย กระบวน การการใหบ รกิ ารระบบVDO Conferenceกระบวนการออกแบบระบบไฟฟา สอื่ สาร กระบวนการขอใชบ รกิ ารระบบ จดหมายอเิ ลก็ ทรอนกิ สก รมชลประทาน กระบวนการเบกิ จา ยคา ใชจ า ยเกย่ี วกบั โทรศพั ทพ นื้ ฐานของทางราชการ กระบวนการกำหนดรายละเอยี ดคณุ ลกั ษณะเฉพาะครภุ ณั ฑด า นเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร และกระบวน การจดั ทำแผนปฏบิ ตั กิ ารดา นดจิ ทิ ลั กรมชลประทาน ดงั แสดงในรปู ท่ี 2-20 ถงึ รปู ท่ี 2-28 ตามลำดบั 109

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ที่ 2-20 กระบวนการพฒั นาระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร 110

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ที่ 2-21 กระบวนการพฒั นาเวบ็ ไซต 111

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ที่ 2-21 กระบวนการพฒั นาเวบ็ ไซต( ตอ ) 112

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ที่ 2-22 กระบวนการตดิ ตงั้ ซอ มบำรงุ ระบบคอมพวิ เตอรแ ละเครอื ขา ย 113

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ท่ี 2-22 กระบวนการตดิ ตง้ั ซอ มบำรงุ ระบบคอมพวิ เตอรแ ละเครอื ขา ย(ตอ ) 114

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ที่ 2-23 กระบวนการใหบ รกิ ารระบบ VDO Conference 115

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ท่ี 2-24 กระบวนการออกแบบระบบไฟฟา สอ่ื สาร 116

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ท่ี 2-25 กระบวนการขอใชบ รกิ ารระบบจดหมายอเิ ลก็ ทรอนกิ สก รมชลประทาน 117

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ท่ี 2-26 กระบวนการเบกิ จา ยคา ใชจ า ยเกย่ี วกบั โทรศพั ทพ น้ื ฐานของทางราชการ 118

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ท่ี 2-27 กระบวนการกำหนดรายละเอยี ดคณุ ลกั ษณะเฉพาะครภุ ณั ฑ ดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร 119

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ที่ 2-28 กระบวนการจดั ทำแผนปฏบิ ตั กิ ารดา นดจิ ทิ ลั กรมชลประทาน 120

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ในปง บประมาณ พ.ศ.2562 นน้ั จากการทศ่ี นู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สารไดส ง ผแู ทนเขา รว ม เปน คณะผบู รรยายในโครงการสมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร หลกั สตู ร การเตรยี มความพรอ มและเพมิ่ พนู ความรู นายชา ง และวิศวกร ที่ปฏิบัติงานดานการพัฒนาแหลงน้ำและการชลประทานในยุค THAILAND 4.0 จำนวน 8 คร้ัง ทว่ั ประเทศ เปน ผลใหร บั ทราบวา บคุ ลากรของกรมชลประทานใชง านเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เปน เครอ่ื งมอื สำคญั สำหรบั ปฏบิ ตั งิ านตงั้ แตง านระดบั พน้ื ฐานจนถงึ ระดบั ทมี่ คี วามซบั ซอ นสงู โดยมคี วามตอ งการใหก รมฯสนบั สนนุ และพฒั นา ประสทิ ธภิ าพการใหบ รกิ ารใหเ หมาะสมและเพยี งพอ เพอ่ื ใหส อดรบั กบั ความตอ งการใช เชน ระบบเครอื ขา ยหลกั ของกรมชลประทาน การเชอ่ื มตอ ระบบเครอื ขา ยภายในสว นกลาง และสว นภมู ภิ าค ระบบวทิ ยคุ มนาคมผา นระบบ เครอื ขา ย RID-VPNระบบประชมุ ทางไกลผา นระบบเครอื ขา ย RID-VPN และระบบโทรศพั ทพ น้ื ฐานเปน ตน โดยระบบเครอื ขา ยหลกั ของกรมชลประทาน ซงึ่ ประกอบดว ยระบบควบคมุ และบรหิ ารจดั การ ระบบรกั ษา ความปลอดภยั และโครงสรา งภายในเขตกรมชลประทานสามเสน ซงึ่ ถอื เปน หนว ยงานสว นกลาง (ดงั รปู ท่ี 2-29) การเชอื่ มตอ ระบบเครอื ขา ยหลกั ของกรมชลประทาน ซง่ึ ตง้ั อยทู ่ี ณ กรมชลประทาน สามเสน ไปยงั ผใู หบ รกิ าร สญั ญาณอนิ เทอรเ นต็ วงจรหลกั ท่ี 1 (บรษิ ทั กสท โทรคมนาคม จำกดั มหาชน) และวงจรหลกั ท่ี 2 (บรษิ ทั ทโี อที จำกัด มหาชน)ดวยเทคโนโลยีเครือขายเสมือนสวนบุคคล (RID-VPN หรือ Royal Irrgation Department's Virtual Private Network)(ดงั รปู ที่ 2-30)และการเชอื่ มตอ ระบบเครอื ขา ยหนว ยงานสว นภมู ภิ าคของกรมชลประทาน จากสว นกลางทตี่ ง้ั อยู ณ กรมชลประทาน สามเสน ไปยงั ผใู หบ รกิ ารสญั ญาณอนิ เทอรเ นต็ วงจรหลกั ที่ 1 (บรษิ ทั กสท โทรคมนาคม จำกดั มหาชน) ในสว นภมู ภิ าค และวงจรหลกั ที่ 2(บรษิ ทั ทโี อที จำกดั มหาชน) ในสว นภมู ภิ าคดว ย เทคโนโลยี Spilt-Tunnel ดงั แสดงในรปู ที่ 2-31และ2-32 สำหรบั การใหบ รกิ ารระบบวทิ ยสุ อื่ สารโทรคมนาคมการใหบ รกิ ารระบบประชมุ ทางไกลผา นระบบเครอื ขา ย RID-VPN โดยใชสัญญาณอินเทอรเน็ตทั้งสวนกลางและสวนภูมิภาค และการใหบริการระบบโทรศัพทพื้นฐาน ของกรมชลประทานสวนกลาง (สามเสน) ซึ่งทำงานผานระบบเครือขายอินเทอรเน็ตแสดงในรูปท่ี 2.33, 2.34, และ 2.35 ตามลำดบั 121

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ที่ 2-29 ภาพรวมของระบบเครอื ขา ยของกรมชลประทานสว นกลาง 122

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ที่ 2-30 ภาพขยายของการเชอ่ื มโยงระบบเครอื ขา ยของกรมชลประทาน 123

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department สญั ลกั ษณะทใ่ี ชใ นระบบเครอื ขา ย MPLS/FTTx รปู ที่ 2-31 การเชอ่ื มโยงระบบเครอื ขา ย MPLS/FTTx ของกรมชลประทานสว นภมู ภิ าควงจรท่ี 1 124

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" รปู ที่ 2-32 การเชอ่ื มโยงระบบเครอื ขา ยMPLS/FTTx ของกรมชลประทานสว นภมู ภิ าควงจรที่ 2 รปู ที่ 2-33 ตวั อยา งโครงขา ยระบบวทิ ยคุ มนาคมผา นระบบเครอื ขา ย RID-VPN 125

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department รปู ท่ี 2-34 โครงขา ยระบบประชมุ ทางไกลผา นระบบเครอื ขา ย RID-VPN ผา น Applications รปู ที่ 2-35 โครงขา ยระบบโทรศพั ทก รมชลประทานสว นกลาง (สามเสน) 126

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ทงั้ น้ี ศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร มกี ารใหบ รกิ ารอน่ื ๆ ทมี่ กี ารใหบ รกิ ารและอยรู ะหวา ง การจดั ทำหลกั เกณฑก ารใหบ รกิ าร ดงั น้ี 1) งานดา นการพฒั นาระบบ/พฒั นาโปรแกรม ทง้ั ทเ่ี ปน ระบบงานสารสนเทศ (Application) ระบบงาน สารสนเทศผา นเวบ็ (WEB Application) ระบบงานสารสนเทศสำหรบั อปุ กรณเ คลอื่ นที่ (Mobile Application) 2) งานดา นระบบเครอื ขา ย เชน ใหบ รกิ ารสญั ญาณอนิ เทอรเ นต็ ระบบเครอื ขา ยเสมอื นสว นบคุ คลของ กรมชลประทาน (RID-VPN) ใหบริการพ้ืนท่ีจัดเก็บขอมูลเว็บไซตของหนวยงานภายในกรมชลประทาน (WEB Hosting) ใหบ รกิ ารชอ่ื เวบ็ ไซตภ ายใต Domain Name rid.go.th (ชอ่ื หนว ยงาน.rid.go.th) ใหบ รกิ ารพน้ื ทร่ี บั ฝาก ขอ มลู ผา นระบบเครอื ขา ยอนิ เทอรเ นต็ (RID-Cloud) ใหบ รกิ ารเครอื่ งคอมพวิ เตอรแ มข า ย (RID-Server) ใหบ รกิ าร ออกแบบติดต้ังซอมบำรุงและปรับปรุงระบบเครือขายภายใน(LAN) ใหบริการรับฝากคอมพิวเตอรแมขาย (RID CoLocation) ใหบ รกิ ารมลั ตมิ เี ดยี ผา นระบบเครอื ขา ยอนิ เทอเนต็ (RID Streaming Video) ใหบ รกิ ารดา น การรกั ษาความปลอดภยั และเสรมิ สรา งความมน่ั คงทางคอมพวิ เตอร ใหบ รกิ ารระบบควบคมุ ระยะไกลผา นเครอื ขา ย อนิ เทอรเ นต็ เปน ตน 3) งานดานระบบโทรศัพท เชน โทรศัพทเคล่ือนท่ีสำหรับผูบริการกรมชลประทาน(Mobile Phone) โทรศัพทผานระบบเครือขาย RID-VPN (IP Vedio Phone/IP Phone) ใหบริการออกแบบติดตั้งซอมบำรุง และปรบั ปรงุ ระบบโทรศพั ทพ นื้ ฐานและตสู าขาโทรศพั ท เปน ตน 4) งานดา นระบบภาพ/เสยี ง เชน ระบบเครอ่ื งเสยี งและขยายเสยี งตา งๆ ทง้ั ภายในและภายนอกอาคาร ระบบกลอ งวงจรปด เปน ตน 5) งานดา นระบบวทิ ยสุ อื่ สาร เชน ใหบ รกิ ารออกแบบตดิ ตง้ั ซอ มบำรงุ และปรบั ปรงุ โครงขา ยวทิ ยสุ อ่ื สาร กรมชลประทานทง้ั แบบสถาน/ี ตดิ รถยนต/ มอื ถอื เปน ตน 127

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department จากการสมั มนาฯ สามารถสรปุ เปน ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ และปจ จยั แหง ความสำเรจ็ ดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สารแบง ออกเปน ดา นตา งๆ ไดแ กก ารพฒั นาระบบสารสนเทศ การใหบ รกิ าร โครงสรา งพน้ื ฐานระบบคอมพวิ เตอรแ ละเครอื ขา ยการใหบ รกิ ารดา นสอ่ื สารโทรคมนาคม และอนื่ ๆ ทเี่ กยี่ วขอ งกบั ดา นเทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สารดงั แสดงรายละเอยี ดในตารางตอ ไปนี้ ตารางท่ี 2.5.1 การพฒั นาระบบสารสนเทศ ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. แนวทางการจดั เกบ็ ขอ มลู ปจ จบุ นั 1) ทุกหนวยงานตองจัด จัดทำระบบฐานขอมูลควรทำใน 2 ยงั ไมเ ปน ระบบเทา ทค่ี วร เชน ทำระบบฐานขอ มลู สารสนเทศ รปู แบบ คอื 1) การจดั เกบ็ ขอ มลู รายละเอยี ด เพ่ือสามารถนำไปใชขอมูล ระบบฐานขอมูลกลางในภาพรวม ของอาคารชลประทานตา งๆ อยู อา งองิ ในการปฏบิ ตั งิ าน ของกรมดแู ลโดย ศทส. และระบบ ในรปู แบบทห่ี ลากหลาย ทำใหก าร 2) ตอ งจดั เกบ็ ขอ มลู แบบราย ฐานขอ มลู เฉพาะดา นซงึ่ ดโู ดย ศทส. นำขอ มลู ไปใชม คี วามยงุ ยากตอ ผู ละเอียดอาคารชลประทาน หรือหนวยงานเจาของขอมูลดาน ใชงาน ในหลายๆ รูปแบบ เพื่อลด นน้ั ๆ โดยระบบฐานขอ มลู ขา งตน นี้ 2) ขอ มลู แบบรายละเอยี ดอาคาร ความเส่ียงตอการสูญหาย เชอื่ มโยงกนั ชลประทานของโครงการสญู หาย ความเสียหายจากสภาวะ 1) ควรมกี ารพฒั นาระบบฐานขอ มลู ทำใหไ มส ามารถคน หาขอ มลู แบบ ตา งๆ เชน ความชน้ื ความ ตน แบบทเี่ ปน มาตรฐานของกรม เพอ่ื มาอา งองิ เมอ่ื มคี วามจำเปน ได รอ น สตั วแ มลง เปน ตน ใหห นว ยงานภายใตก รมสามารถนำไป ใชงานและตอยอดระบบฐานขอมูล เชน 2) ควรพฒั นาการจดั เกบ็ ขอ มลู ตา งๆ ของอาคารชลประทาน ใหอ ยใู นระบบ ฐานขอ มลู ใหม รี ปู แบบทเ่ี ปน มาตรฐาน และเปน ไปในแนวทางทส่ี อดคลอ งกนั เพื่อเตรียมความพรอมสูการใชงาน สนบั สนนุ ระบบ Big Data 3) ควรจัดเก็บแบบกอสรางของ โครงการทไี่ ดร บั การอนมุ ตั ใิ หอ ยใู นรปู แบบ digital file และสามารถใช บรกิ ารระบบรบั ฝากไฟลข อ มลู กลาง (ระบบ RIDCloud)ของกรมชลประทาน 2. ขาดระบบฐานขอ มลู ดา นพฒั นา 1) โครงการ ตอ งมกี ารดำเนนิ แหลงน้ำท่ีอยูในรูปแบบไฟลดิจิ การจดั ทำระบบฐานขอ มลู ใน ทลั ทบี่ นั ทกึ ตงั้ แตเ รม่ิ ศกึ ษา รูปแบบไฟลดิจิทัล 128

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ โครงการ สำรวจ ออกแบบ กอ 2) ตอ งมอบหมายผรู บั ผดิ ชอบ สรา ง จนถงึ การบำรงุ รกั ษา เชน ในรูปแบบของคณะทำงาน กรณีที่เจาหนาท่ีคนเดิมเกษียณ รวมกันระหวางหนวยงานที่ อายุราชการหรือยายหนวยงาน เกี่ยวของกับศูนยเทคโนโลยี เจา หนา ทคี่ นใหมท มี่ าปฏบิ ตั งิ าน สารสนเทศและการสื่อสาร แทนจะไมทราบขอมูลที่มาของ เพื่อทำหนาท่ีพัฒนาระบบ งาน ทำใหมีผลกระทบตอการ ฐานขอมูลดานพัฒนาแหลง บรหิ ารจดั การโครงการ และการ นำ้ ใหม รี ปู แบบของการบนั ทกึ เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพโครงการ ขอ มลู ปญ หา และแนวทาง การแกไขปญหา ใหเปน มาตรฐานเดยี วกนั 3. การเชอ่ื มโยงขอ มลู ทใี่ ชส นบั สนนุ ทกุ หนว ยงานตอ งจดั ทำระบบ ควรมีการออกแบบฐานขอมูลให การปฏบิ ตั งิ านตามภารกจิ กรม ยงั ฐานขอมูล ใหเปนไปตาม สามารถรองรับการเชื่อมโยงระบบ ไมค รอบคลมุ ทกุ ดา นและยงั ไมม ี มาตรฐานดานรูปแบบฐาน ตา งๆ ของกรม ได เชน ประสทิ ธภิ าพเพยี งพอ เนอื่ งจาก ขอมูลกลางของกรม เพื่อให 1) ในการจัดเก็บขอมูลการตรวจวัด ขาดการนำมาตรฐานดา นรปู แบบ สามารถเช่ือมโยงกับระบบ พฤตกิ รรมเขอื่ น ซง่ึ มที ง้ั แบบทผ่ี รู บั ผดิ ช อ บ ต อ ง ก ร อ ก ผ ล ก า ร ต ร ว จ วั ด ฐานขอมูลกลางของกรมไปใช อน่ื ๆ ของกรมได เอง(Manual) และแบบทมี่ กี ารรบั สง ขอมูลจากเคร่ืองมือโดยอัตโนมัติ ดำเนินการ (Automatic) ควรมกี ารออกแบบฐาน ขอ มลู ใหส ามารถรองรบั ไดท งั้ 2 รปู แบบ โดยอาจตองแยกในสวนของ GUI ที่ใหผูใชงานสามารถใชงานได อยา งสะดวก และในสว นทเี่ ปน Au- tomatic ควรใชก ารรบั -สง ขอ มลู เปน แบบ Web Service 2) ควรมรี ะบบการเชอ่ื มโยงขอ มลู การ ตรวจวดั พฤตกิ รรมเขอ่ื นจาก สชป.1- 17 และสวนความปลอดภัยเข่ือน โดยเชื่อมโยงกับฐานขอมูล SWOC ใหสามารถแสดงผลใน Big Data เพอ่ื สนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านและการ ตดั สนิ ใจของผบู รหิ าร 129

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 3) การเชอื่ มโยงฐานขอ มลู อนื่ ๆ ใน ระบบ SWOC ควรจะเปน ลกั ษณะ การเชอื่ มโยงแบบ Web Service และ Web Map Service 4. ด า น ลิ ข สิ ท ธ์ิ โ ป ร แ ก ร ม 1) ตองไมใชโปรแกรมท่ี 1) กรมฯ ควรสง เสรมิ และสนบั สนนุ (Softwarelicense)เพื่อการ ไมมีลิขสิทธิถูกตองในการ การใชโ ปรแกรมทมี่ ลี ขิ สทิ ธถิ กู ตอ งมา ปฏบิ ตั งิ าน ปฏบิ ตั งิ าน ใชในการปฏิบัติงาน 2) ศทส. ตอ งสนบั สนนุ และ 2) กรมฯ โดย ศทส ควรผลกั ดนั ดา น รวมดำเนินการผลักดันดาน การจดลิขสิทธ์ิการใชงานชุดคำส่ังท่ี ลขิ สทิ ธกิ์ ารใชง านชดุ คำสง่ั ที่ พฒั นาขน้ึ เอง เพอ่ื สง เสรมิ ภาพลกั ษณ พัฒนาขึ้นใชเองในภารกิจ องคก ร ของกรมชลประทาน 3) ควรมีการใชโปรแกรมที่เปน Opensource ทดแทน 5. การพฒั นา Mobile Application การจัดเก็บขอมูลควรจัดเก็บ 1) ควรเพม่ิ เตมิ Server เพอื่ เกบ็ ขอ มลู ทนี่ ำมาใชใ นการปฏบิ ตั งิ าน ยงั ไม ในรปู แบบของฐานขอ มลู เพอ่ื ไดอ ยา งตอ เนอ่ื ง และนำมาวเิ คราะห สามารถตรวจสอบขอ มลู ยอ นหลงั ใหง า ยตอ การนำไปใชง านกบั ในการวางแผนในการปฏิบัติงานได ได การพฒั นาระบบตรวจวดั ยงั ระบบอน่ื ๆรวมถงึ การนำไประ อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ไมเ ปน มาตรฐานเดยี วกนั และมี ยกุ ตใ ชง านอกี ดว ย 2) ควรใหระบบตรวจวัดเปน ขอจำกัดในเรื่องของ Platform มาตรฐานเดยี วกนั โดยกำหนดระยะ การใชงานบนอุปกรณประเภท เวลาการแจงเตือนตามสถานการณ ตางๆ ตัวอยางเชน Mobile และใหเจาหนาที่เขาใจในทิศทาง Application ในการตดิ ตามความ เดียวกัน หนาแนน ของผกั ตบชวา ทย่ี งั ขาด 3) ควรเพ่ิมขยาย Application ใน ขอ มลู ยอ นหลงั และขาดขอ มลู เชงิ Platform อน่ื ดว ยเพอ่ื ใหป ระชาชนใน กวางท่ีจะนำมาวิเคราะหในการ พนื้ ทสี่ ามารถใหข อ มลู โดยมผี ตู รวจ วางแผนการปฏบิ ตั งิ านไดอ ยา งมี สอบแหลง ทมี่ าขอ มลู และสามารถเผย ประสทิ ธภิ าพ แพรตอสาธารณชนได 130

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ตารางท่ี 2.5.2 การใหบ รกิ ารโครงสรา งพนื้ ฐานระบบคอมพวิ เตอรแ ละเครอื ขา ย ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. การจัดการระบบควบคุมการ ควรพิจารณาเทคโนโลยีที่ 1) หากมีงบประมาณเพ่ิมเติมควร เปด-ปดบานระบายน้ำในพื้นที่ นำมาใชควบคุมระยะไกลให พจิ ารณาความเหมาะสมในการตดิ ตงั้ หา งไกล มขี อ จำกดั ในการปฏบิ ตั ิ เหมาะสม เนอื่ งจากการลงทนุ อปุ กรณก ลอ งวงจรปด เพอ่ื ตรวจสอบ งานของบคุ ลากร จงึ ไมส ามารถ ในโครงสรางพ้ืนฐานมีมูล การทำงานของอปุ กรณ ตรวจสอบการทำงานของระบบ คา สงู 2) ควรพิจารณาเง่ือนไขการทำงาน ไดตลอดเวลา กอนติดต้ังอุปกรณวัดระดับน้ำเหนือ และทา ยบาน เพอื่ ใหส ามารถเปด -ปด บานใหไ ดต ามระดบั น้ำทต่ี อ งการ (ซง่ึ ปจจุบันบางโครงการมีอุปกรณชุดเ ปด -ปด บานทส่ี ามารถสง ขอ มลู ผา นเครอื ขา ยแสดงผลบนหนา Webpage ได) 2. โครงการประเภทอางเก็บนำ้ ท่ีมี ควรพิจารณาเทคโนโลยีที่ ควรใชระบบ VDO Conference ระบบสงนำ้ เชื่อมโยงถึงกันเปน นำมาใชประสานงานระยะ มาชว ยสนบั สนนุ การดำเนนิ งานของ เครอื ขา ย (โครงการอา งพวงฯ) มี ไกลใหเหมาะสม เน่ืองจาก โครงการอา งพวงฯ เพอื่ ใหก ารตดิ ตอ สำนกั งานตง้ั อยหู า งไกลกนั ทำให การลงทุนในโครงสรางพ้ืน ประสานงานตา งๆ สะดวกรวดเรว็ ยงิ่ ไมสะดวกในการติดตอประสาน ฐานมีมูลคาสูง ขนึ้ โดย ศทส. มกี ารใหบ รกิ ารระบบ งานตางๆ ดังกลาว 3. 1) สญั ญาณอนิ เตอรเ นต็ ไมค รอบ 1) ตอ งทำความเขา ใจระบบ ค ว ร บั น ทึ ก อ ง ค ค ว า ม รู แ ล ะ คลมุ ทำใหร ะบบ QR Code ที่ QR Code ในการนำไปใช ประสบการณดานการประยุกตใช ติดตั้งไวกับโครงสราง/อุปกรณ งานท่ีเหมาะสมกับงานมาก ระบบ QR Code ในงานตามภารกจิ ตา งๆ ไมส ามารถใชง านไดใ นทกุ ท่ีสุด เนื่องจาก QR Code เขา สรู ะบบการจดั การความรภู ายใน พื้นที่ สามารถใชง านไดห ลากหลาย กรมชลประทาน (RID-KM: https:// 2) ขาดการจดั ทำบญั ชตี ำแหนง ขอมูลท่ีมีความจำเปนตอง km.rid.go.th/workgroups/group/ สถานที่ติดตั้ง QR Code ปรบั ปรงุ /เปลยี่ นแปลงบอ ยๆ 552/) เพ่ือแบงปนความรูและ บนโครงสรา ง/อปุ กรณ เมอื่ มกี าร ไมค วรใชร ะบบ QR Code ประสบการณใ หก บั ผทู สี่ นใจ เปลี่ยนแปลงหรือเคล่ือนยาย 2) ตองจัดทำบัญชีตำแหนง โครงสราง/อุปกรณนั้น ทำให สถานที่ติดตั้ง QR Code ขอ มลู ทไ่ี ดไ มต รงกบั ความเปน จรงิ ในกรณที มี่ กี ารปรบั ปรงุ /แกไ ข ขอ มลู จะสามารถตดิ ตามและ ดำเนนิ การไดอ ยา งครบถว น 131

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ตารางท่ี 2.5.3 การสอ่ื สารโทรคมนาคม ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. ดานสิทธิบัตรหรืออนุสิทธิบัตร หนว ยงานทมี่ กี ารพฒั นานวตั ศทส. ควรรว มดำเนนิ การในการพฒั นา นวตั กรรมหรอื เครอื่ งมอื /อปุ กรณท ใี่ ชใ น ของนวัตกรรม หรือเคร่ืองมือ/ กรรมหรอื เครอื่ งมือ/อปุ กรณ การตรวจวดั /รบั -สง ขอ มลู /ควบคมุ ระยะ ไกล และเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพของระบบ อปุ กรณ ตองคำนึงถึงการละเมิดสิทธิ เครอื ขา ยใหส ามารถรองรบั การใชง านได เปน อยา งดี ของผูอ่ืน และการคุมครอง ควรพจิ ารณาทางเลอื กในการใชง าน การละเมดิ สทิ ธขิ องผลงานท่ี ระบบส่ือสารขอมูลของระบบโทร มาตรทเี่ ปน แบบใช SIM ใหเ ปน ระบบ พัฒนาข้ึนน้ัน อน่ื ๆ ทเ่ี หมาะสม เชน ระบบสอ่ื สาร แบบ WIMAX ระบบวทิ ยุ ระบบดาว 2. ระบบสื่อสารขอมูลของระบบ แนวโนมความตองการใช เทยี ม และระบบ VPN เพอื่ เพม่ิ ประ โทรมาตรทเ่ี ปน แบบใช SIM มขี อ งานในอนาคตสามารถสง สทิ ธภิ าพการสอื่ สารขอ มลู จำกัดดานสภาพภูมิประเทศที่มี ขอ มลู ไดม ากขนึ้ เชน สง ภาพ สัญญาณไมครอบคลุม และ วดี โี อ ณ เวลาจรงิ ปรมิ าณการสง ขอ มลู ไดน อ ย รวม ทง้ั ภาระคา บรกิ ารรายเดอื นสงู ตารางที่ 2.5.4 อนื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ งกบั ดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. หนวยงานสวนภูมิภาคขาดการ 1) ศทส.ตองมีการประชา 1) ศทส. ควรประชาสมั พนั ธเ ชงิ รกุ ใน รับรูเกี่ยวกับการใหบริการดาน สมั พนั ธข อ มลู ขา วสาร และ ภารกจิ ตา งๆทร่ี บั ผดิ ชอบและใหบ รกิ าร เทคโนโลยีสารสนเทศของกรม การใหบ รกิ ารดา นเทคโนโลยี อยูเชน ระบบคอมพวิ เตอรแ มข า ยระบบ ท่ี จ ะ นำ ม า ใ ช ป ร ะ ก อ บ ก า ร สารสนเทศทจ่ี ะนำมาใชส นบั เครอื ขา ย ระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร ปฏบิ ตั งิ าน สนนุ การปฏบิ ตั งิ าน ระบบงานสารสนเทศตา งๆ และระบบ 2) ศทส. ตองขอรับทราบ สอื่ สารโทรคมนาคม เปน ตน เพอ่ื ให ความตอ งการของผใู ชบ รกิ าร หนว ยงานตา งๆภายในกรมชลประทาน วามีความตองการรับบริการ ไดร บั ทราบโดยทวั่ ถงึ และพัฒนาในเรื่องใด เปน 2) ศทส. เปน หนว ยงานสนบั สนนุ ในการ ป ร ะ จำ อ ย า ง ต อ เ น่ื อ ง อำนวยความสะดวกและประสานงาน ขณะเดยี วกนั หนว ยงาน ตอ ง ในการจัดหาบุคลากรหรือวิทยากรท่ี แสดงความความตอ งการมา ความรสู ำหรบั การเผยแพรอ งคค วามรู ยงั ศทส. ภายในระยะเวลาท่ี เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร กำหนด ใหตรงกับความตองการของกลุม 132

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 3) ทุกหนวยงานตองศึกษา เปา หมาย เชน โครงการสามารถเขา รว ม แ น ว ท า ง ก า ร พั ฒ น า ด า น โครงการฝก อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร หลกั เทคโนโลยีดิจิทัลจากคูมือ สตู รการจดั ทำ Infographic เพอ่ื นำไป ส ถ า ป ต ย ก ร ร ม อ ง ค ก ร ใชใ นงานเผยแพรแ ละประชาสมั พนั ธ (Enterprise Architecture : โครงการไดอ ยา งชดั เจน EA) ของกรมชลประทาน 3) ศทส. เปน หนว ยงานกลางในการรวบ เพื่อเปนแผนการดำเนินการ รวมชดุ คำสง่ั (Application) ประกอบ ล ง ทุ น ด า น เ ท ค โ น โ ล ยี การปฏบิ ตั งิ านซง่ึ หนว ยงานตา งๆ ได สารสนเทศและการส่ือสาร พฒั นาขน้ึ ใชพ รอ มสนบั สนนุ ในการปรบั ลดความซ้ำซอ นในการใชจ า ย ปรงุ เขา สรู ปู แบบ WEB Application งบประมาณในดานพัฒนา หรอื Mobile Application เพอื่ ทำการตดิ ระบบงาน ดานการบริหาร ตงั้ ในระบบคอมพวิ เตอรแ มข า ยของกรม จดั การระบบฐานขอ มลู ดา น ชลประทานซงึ่ จะชว ยขยายขอบเขตการ โครงสรา งดจิ ทิ ลั พน้ื ฐาน รวม ใชง านไดก วา งขวางขนึ้ ทง้ั ดา นการรกั ษาความความ 4) ศทส. ควรมกี ารเผยแพรก ารใหบ รกิ าร มั่นคงปลอดภัยทั้งของระบบ ระบบตางๆ อยางท่ัวถึง เชน และของขอมูลโดยมีทิศทาง ระบบCLOUD โทรศพั ทผ า นอนิ เตอร สอดประสานกนั เปน อยา งดี เนต็ (VoIP) หอ งรบั ฝากServer ระบบ เครอื ขา ยVPN, VDO Conference, VDO Streaming ระบบวทิ ยสุ อ่ื สาร การ ออกแบบระบบเครอื ขา ยในอาคาร รวม ถงึ การพฒั นาโปรแกรมตา งๆ เปน ตน ปจ จบุ นั ระบบ VPN มกี ารขยายปรมิ าณ สัญญาณข้ันตำ่ ใหสอดคลองกับ พฒั นาการทางเทคโนโลยี พรอ มแยก ชอ งทางการจราจรสญั ญาณ เพอื่ ใหเ กดิ ความคลอ งตวั และงา ยตอ การบรหิ าร จดั การ 5) ศทส. เปน หนว ยงานหลกั ในการขบั เคล่ือนเพ่ือจัดทำสถาปตยกรรม องคกร(EA) ในภาพรวมของกรม ชลประทานใหม ที ศิ ทางเดยี วกนั และ สอดคลอ งกบั ยทุ ธศาสตรข องประเทศ 133

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ ในขณะเดยี วกนั หนว ยงานทเี่ กย่ี วขอ ง ควรใหก ารสนบั สนนุ ขอ มลู ตา งๆ ทถี่ กู ตองครบถวน ใหกับศูนยเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร เพ่ือท่ี จะสามารถนำไปใชใ นการขบั เคลอ่ื นการ จดั ทำ Big Data ของกรมชลประทาน 2. ขาดแรงจูงใจในการพัฒนาดาน ศทส. ควรเปน หนว ยงานหลกั ในการ เทคโนโลยีสารสนเทศและการ จั ด กิ จ ก ร ร ม ท่ี เ กี่ ย ว ข อ ง กั บ ด า น สอ่ื สารเพอื่ การปฏบิ ตั งิ าน เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อ สารเพื่อสงเสริมภาพลักษณตางๆ ของกรมชลประทาน เชน การ ประกาศเกยี รตคิ ณุ บคุ ลากรทป่ี ระดษิ ฐ คิดคนเคร่ืองมือ/อุปกรณ/นวัตกรรม ดานเทคโนโลยีสารสนเทศและการ สอื่ สารและนำมาประยกุ ตใ ชป ระกอบ การปฏบิ ตั งิ านไดเ ปน อยา งดี การสง เสริมการใหมีการผลิตเคร่ืองมือ/ อุปกรณ/นวัตกรรมดานเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสารในนาม กรมชลประทาน เปน ตน 3. กำหนดรายละเอยี ดครภุ ณั ฑข อง การกำหนดรายละเอียด ควรช้ีแจงทำความเขาใจกับหนวย อปุ กรณด า นสารสนเทศและการ ครภุ ณั ฑ (Spec) อปุ กรณด า น งานผูขอรับบริการดานการกำหนด สอื่ สาร (ICT Spec.)แตล ะหนว ย สารสนเทศและการสื่อสาร รายละเอยี ดครภุ ณั ฑข องอปุ กรณด า น งาน ยังไมสอดคลองกับการใช ตอ งให ศทส. เปน หนว ยงาน สารสนเทศและการส่ือสาร (ICT งาน และขอกำหนดของหลัก กำหนดหรือรวมพิจารณา Spec.)เกี่ยวกับหลักเกณฑและแนว เกณฑแ ละแนวทางปฏบิ ตั ใิ นดา น กำหนดฯ ทง้ั นตี้ อ งใหเ ปน ไปตาม ทางปฏิบัติในดานการกำหนดคุณ การกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ ขอ กำหนดของคณะกรรมการ ลักษณะเฉพาะครุภัณฑของภาครัฐ ครภุ ณั ฑข องภาครฐั กำหนดคณุ ลกั ษณะเฉพาะทงั้ และหาแนวทางแกไขรวมกันวา ระดบั กรมและระดบั หนว ยงาน ทำอยางไรรายละเอียดคุณลักษณะ ผูควบคุมครุภัณฑ หรือหลัก เฉพาะที่ถูกกำหนดขึ้นจึงจะตอบ เกณฑแ ละแนวทางปฏบิ ตั ใิ น สนองตอ ความตอ งการมากทสี่ ดุ และ ดานการกำหนดคุณลักษณะ เปน ไปตามกฎหมาย ระเบยี บ หลกั เฉพาะครภุ ณั ฑข องภาครฐั เกณฑท เ่ี กยี่ วขอ ง 134

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 4. การนำเทคโนโลยีสารสนเทศ 1) โครงการสามารถขอรบั บรกิ ารรถ และการส่ือสารมาใชในการ Fast01 ของ ศทส. เพอื่ ตดิ ตง้ั สถานี ติดตามสถานการณหรือการ วทิ ยแุ มข า ย ระบบการประชมุ ทางไกล บริหารจัดการน้ำในชวงเผชิญ แบบเคลอ่ื นท่ี (Mobile VDO Con- เหตุ ยังไมแพรหลาย ทำใหไม ference) และถายทอดสดผาน สามารถรายงานสถานการณใน อนิ เตอรเ นต็ (VDO Streaming) เพอ่ื พนื้ ทไ่ี ดอ ยา งทนั ทว งที รายงานสถานการณใ นพนื้ ทอี่ ยา งทนั ทว งที 2) กรณพี น้ื ทป่ี ระสบเหตอุ ทุ กภยั หรอื ภยั แลง สามารถใชข อ มลู จากเวบ็ ไซ ต http://gis.rid.go.th/pump เพอ่ื คน หา พกิ ดั จำนวนเครอื่ งสบู นำ้ ของกรม ชลประทาน ในการวางแผนการใช เครอ่ื งจกั รเครอื่ งมอื 3) กระบวนการทำงานทเี่ กย่ี วขอ งกบั ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศและการ สอื่ สาร ควรมกี ารบรู ณาการระหวา ง หนว ยงานทเี่ กย่ี วขอ ง และ ศทส. เพอื่ ใหสามารถดำเนินการไดตามวัตถุ ประสงค และพฒั นาตอ ยอดใหร ะบบ สามารถทำงานไดครอบคลุมทุก ดาน(การบริหารจัดการน้ำ) และ ความยงั่ ยนื ของระบบงาน 5. ปญหาการคัดคานหรือตอตาน หนวยงานตางๆของกรม ควรมชี อ งทางดา นเทคโนโลยสี อ่ื สาร โครงการพัฒนาแหลงนำ้ เนื่อง ชลประทานอาจยังไมทราบวา เชน Website, Social Network เพอื่ จากผูที่ไดรับผลกระทบจาก กรมชปลระทานหรือศทส. มี ใหข อ มลู โครงการพฒั นาแหลง นำ้ ทถ่ี กู โครงการไมไ ดร บั ทราบขอ มลู ทถ่ี กู เครอ่ื งมอื ดา นเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั ตองกับผูมีสวนไดสวนเสียในพื้นที่ และประชาชนทวั่ ไปอยา งตอ เนอ่ื ง ตอ งและครบถว น อะไรใหบ รกิ ารอยบู า ง 135

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department 2.6 สายงานอนื่ ๆทเี่ กย่ี วขอ ง 2.6.1 การกอ สรา ง หนว ยงานภายกรมชลประทานทม่ี ภี ารกจิ โดยตรงในการพฒั นาแหลง นำ้ ไดแ ก สำนกั งานชลประทานท่ี 1-17 กองพฒั นาแหลง น้ำขนาดกลาง สำนกั พฒั นาแหลง นำ้ ขนาดใหญ โดยรบั ผดิ ชอบในการดำเนนิ การโครงการ พฒั นาแหลง น้ำขนาดเลก็ ขนาดกลาง และขนาดใหญ ตามลำดบั โดยในสว นของกองพฒั นาแหลง นำ้ ขนาดกลาง สำนักพัฒนาแหลงน้ำขนาดใหญ มีหนาที่ความรับผิดชอบ ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ.2557 ดงั น้ี กองพฒั นาแหลง น้ำขนาดกลาง (1) ศกึ ษา วเิ คราะห และจดั ทำแผนยทุ ธศาสตรด า นการพฒั นาแหลง น้ำขนาดกลาง การปอ งกนั และ บรรเทาภยั จากนำ้ และการเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพโครงการชลประทานใหส อดคลอ งกบั ยทุ ธศาสตรข องกรม (2) ควบคมุ และดำเนนิ การโครงการพฒั นาแหลง น้ำขนาดกลาง โครงการปอ งกนั และบรรเทาภยั จากน้ำ การเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการชลประทาน โครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ และโครงการอน่ื ตามทกี่ รมมอบหมาย (3) ตดิ ตามและประเมนิ ผลการดำเนนิ งานโครงการพฒั นาแหลง น้ำขนาดกลางในขนั้ ตอนการเตรยี มความ พรอ มของโครงการและขน้ั ตอนการกอ สรา งโครงการใหเ ปน ไปตามแผน (4) ปฏบิ ตั งิ านรว มกบั หรอื สนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านของหนว ยงานอน่ื ทเี่ กยี่ วขอ งหรอื ทไ่ี ดร บั มอบหมาย สำนักพัฒนาแหลงนำ้ ขนาดใหญ (1) ศึกษา วิเคราะห และจัดทำแผนยุทธศาสตรดานการพัฒนาแหลงน้ำขนาดใหญใหสอดคลองกับ ยทุ ธศาสตรข องกรม (2) ควบคมุ และดำเนนิ การโครงการพฒั นาแหลง นำ้ ขนาดใหญ โครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ และ โครงการอนื่ ตามทก่ี รมมอบหมาย (3) ตดิ ตามและประเมนิ ผลการดำเนนิ งานโครงการพฒั นาแหลง นำ้ ขนาดใหญใ นขนั้ ตอน การเตรยี มความ พรอ มของโครงการและขนั้ ตอนการกอ สรา งโครงการใหเ ปน ไปตามแผน (4) ปฏบิ ตั งิ านรว มกบั หรอื สนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านของหนว ยงานอน่ื ทเ่ี กยี่ วขอ งหรอื ทไี่ ดร บั มอบหมาย จากการสมั มนาฯ สามารถสรปุ เปน ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ และปจ จยั แหง ความสำเรจ็ ดา นการกอ สรา ง โดยแบง เปน 3 ระยะ ไดแ ก ระยะกอ นการกอ สรา ง ระยะระหวา งการกอ สรา ง และระยะหลงั การกอ สรา ง ดงั แสดงรายละเอยี ดในตารางตอ ไปน้ี 136

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ตารางที่ 2.6.1 การกอ สรา ง ระยะกอนการกอสราง ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1) กระบวนการศกึ ษาความเหมาะ 1. กระบวนการเตรียมความพรอม จากการดำเนินการกอสราง สม/ศกึ ษาสงิ่ แวดลอ ม สายงานกอ กอนการกอสราง แบงออกเปน บางคร้ัง พบวา รูปแบบการ สรา ง ควร ตอ งเขา มารว มดำเนนิ 4 ขน้ั ตอน ไดแ ก กระบวนการ กอสรางพื้นท่ีรับประโยชน ไม การ ดงั น้ี ศึกษาความเหมาะสม/ศึกษาส่ิง สอดคลองกับความตองการของ 1.1) ประสานพื้นท่ีเพ่ือทราบ แวดลอม กระบวนการสำรวจ/ ประชาชนในพนื้ ท่ี กระบวนการ ความตอ งการและรปู แบบอาคาร ออกแบบ กระบวนการจัดทำ กอ สรา งมปี ญ หาในการดำเนนิ การ 1.2) ตรวจสอบผลกระทบ สภาพ เอกสารประกวดราคา/จัดจาง ทงั้ การกอ สรา ง และการบรหิ าร ทดี่ นิ สภาพการใชท ดี่ นิ และกระบวนการกอ นสงั่ ผรู บั จา ง สัญญาทำใหเกิดความลาชาใน 1.3) ตรวจสอบผลกระทบ ทเ่ี กดิ เขา ปฏบิ ตั งิ านกอ สรา งทสี่ ายงาน การดำเนินงาน ดังนั้นเพื่อให กับชุมชน กอสรางควรเขาไปรวมดำเนิน การดำเนนิ งานเปน ไปดว ยความ 1.4) ตรวจสอบแหลงวัสดุใช การเพอ่ื ใหง านกอ สรา งบรรลวุ ตั ถุ ถูกตองรวดเร็ว สอดคลองกับ กอ สรา ง ประสงคต ามทว่ี างไว ความตองการของประชาชนใน 1.5) ตรวจสอบพน้ื ทรี่ บั ประโยชน พื้นท่ี เห็นสมควรใหสายงาน 1.6) ต ร ว จ ส อ บ ข้ั น ต อ น กอ สรา งเขา มารว มรบั ทราบตง้ั แต ขออนุญาตหนวยงานตางๆ เชน กระบวนการเรมิ่ ตน โครงการ ปา สงวนแหง ชาติ เขตรกั ษาพนั ธุ สตั วป า เขตอทุ ยานแหง ชาติ พนื้ ท่ี สปก. พน้ื ทก่ี รมเจา ทา เปน ตน 2) กระบวนการสำรวจ/ออกแบบ สายงานกอสรางควรเขามารวม ประสานดังนี้ 2.1) งานดานการสำรวจ ตองมี การดำเนินการสำรวจใหครอบ คลุมทั้งการสำรวจภูมิประเทศ สำรวจปฐพแี ละธรณวี ทิ ยา 2.2) งานดา นการออกแบบ 2.2.1) ขอแบบรา ง มาตรวจสอบ - ขอบเขตพื้นท่ีกอสรางมีผล กระทบอยา งไร - ประสานสว นราชการฯ รบั ทราบ ขอมูลในเบอ้ื งตน - วางแผนการกอ สรา ง 137

กรมชลประทาน ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 138 - ตรวจสอบความสัมพันธของแบบ Royal Irrigation Department กบั สถานพน้ื ที่ - แหลงวัสดุกอสรางมีความเหมาะสม ขอ สงั เกต หรอื ไม - การรอื้ ยา ย ระบบสาธารณปู โภคตา งๆ - ทกี่ องวสั ดกุ อ สรา ง/ทงิ้ ดนิ 2.2.2) ขอแบบจรงิ มาดำเนนิ การ - ประสานชแ้ี จง ผไู ดร บั ผลกระทบ/ชแ้ี จง ฝา ยปกครอง - นำแบบประกอบการขออนุญาต สว นราชการทเ่ี กย่ี วขอ ง - ถา แบบออกแบบไวน านแลว ควรตรวจ สอบกบั พน้ื ทท่ี จี่ ะกอ สรา งจรงิ 3) กระบวนการทำเอกสารประกวดราคา/ จดั จา ง 3.1) ตรวจสอบจัดทำปริมาณงาน และ ราคากลาง 3.2) จัดทำรายการรายละเอียดดาน วิศวกรรมใหสอดคลองกับแบบ และ ปรมิ าณงานทจี่ ะกอ สรา งจรงิ 4) กระบวนการกอนสั่งผูรับจางเขา ปฏิบัติงานกอสราง ผูรับผิดชอบงาน ตอ งดำเนนิ การ ดงั นี้ 4.1) ตองมีสัญญา แบบรายละเอียด รายละเอยี ดดา นวศิ วกรรม ไวต รวจสอบ กำกบั ในการบรหิ ารสญั ญา 4.2) จดั ทำ Check List ทตี่ อ งดำเนนิ การ ตามสญั ญา 4.3) กำหนดแบบฟอรม รายงานตา งๆ 4.4) ตรวจสอบหมดุ หลกั ฐานทจ่ี ะสง มอบ 4.5) พิจารณาจุดท่ีจะกอสราง อาคาร Camp site ตา งๆ 4.6) หารือรูปแบบการดำเนินงาน การ ประชมุ การสง รายงาน การตรวจรบั งาน การบริหารสัญญา กำหนดเสนทางการ จดั สง เอกสาร

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 4.7) ตรวจสอบความพรอ มเรอื่ งทดี่ นิ ขอแนะนำท่ีคณะกรรมการตรวจรับพัสดุ ตอ งดำเนนิ การ (1) จัดหา สัญญา แบบกอสราง ราย ละเอียดดานวิศวกรรม ไวใชในการ ปฏิบัติหนาที่ไดตลอดเวลา (2) มีการประชุมแนะนำตัวผูเก่ียวของ ของทกุ ฝา ย (3) กำหนดเสน ทางการสง เอกสาร (4) จดั ทำตวั อยา งแบบฟอรม ใหผ รู บั จา ง (5) จดั สง ขอ มลู หมดุ หลกั ฐาน (6) จดั สง พนื้ ทกี่ อ สรา งใหผ รู บั จา ง (7) หารอื กำหนดการประชมุ (8) หารือการจัดทำขอมูลกอน การเบิก จา ยเงนิ ขอเตือนใจที่คณะกรรมการตรวจรับพัสดุ ควรทำ (1) ในการประชมุ งานสญั ญาทกุ ครง้ั ตอ ง เขา รว มประชมุ (2) การสงมอบงานทุกคร้ังตองดู ราย ละเอียด การคำนวณ และลงนามโดย ผูเก่ียวของ และลงพ้ืนท่ีเพ่ือดูผลงาน กอ สรา ง พรอ มสมุ ตรวจคา ระดบั ความกวา ง ความยาว เปนตน (3) การสง มอบงานทกุ ครง้ั ควรดเู งอ่ื นไข การจา ยเงนิ ใหช ดั เจน (4) กรณเี อกสารขดั แยง กนั ตอ งเรง หารอื ผเู กยี่ วขอ งเพอื่ แกไ ขปญ หา (5) การทำงานสำรวจภมู ปิ ระเทศ ตอ งมี เจา หนา ทโ่ี ครงการรว ม สงั เกตการณท กุ ครงั้ (6) เอกสารทกุ อยา งตอ งเรง พจิ ารณาตอบ เปน ทางการโดยเรว็ 139

กรมชลประทาน ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 140 (7) กรณีผูรับจาง ไมปฏิบัติตามเงื่อนไข Royal Irrigation Department สัญญา ตองมีเอกสารเรงรัดลงนามโดย ประธานกรรมการฯ ขอ สงั เกต (8) หากตรวจรบั แลว พบวา มคี วามเสยี หาย ตอ งเรง รดั ผรู บั จา ง แกไ ข โดยดว น (9) กรรมการฯ ผคู วบคมุ งาน เจา หนา ที่ โครงการ ควรมกี ารออกตรวจงานสนามทกุ สัปดาห เปนกรณีเฉพาะเพิ่มข้ึนมาและ จดั ทำบนั ทกึ ชว ยจำในขอ แนะนำตา งๆ (10) งานทผี่ า นพนื้ ทช่ี มุ ชน โรงเรยี น ควร กำชับใหผูเก่ียวของใหความสำคัญเปน พิเศษ เพ่ือไมใหเกิดผลกระทบหรือเกิด ผลกระทบนอ ยทสี่ ดุ (11) งานสาธารณปู โภค ดเู งอื่ นไขสญั ญา ท่ีระบุไวใหชัดเจน (12) ถา โดยขอ เทจ็ จรงิ สภาพเปลย่ี นแปลง หากตอ งมกี ารแกไ ขแบบ ควรเรง รดั ดำเนนิ การใหเ ปน ไปตามระเบยี บ (13) กรณงี านใหญๆ กอ นสง มอบงานทง้ั สญั ญาควรมคี ณะทำงานรว มกบั ฝา ยสง น้ำ เปนการภายใน ในการตรวจสอบความ เรยี บรอ ยงานกอ นประมาณ 6 เดอื นกอ น การสงมอบงานท้ังสัญญาเพื่อตรวจสอบ ความเรยี บรอ ยของงาน (14) รายการ งานเครื่องกล ระบบ โทร มาตร สกาดา ตรวจสอบเรื่อง คูมือ การอบรม การทดสอบ ใหค รบถว น (15) การตรวจสอบคา k ตอ งมกี ารตรวจ สอบทกุ ครง้ั ทม่ี กี ารสง มอบงาน (16) แผนงานกอ สรา งของผรู บั จา ง ตอ งลง นามโดย วศิ วกรโยธา ไมต ่ำกวา สามญั วศิ วกร (17) กรณจี า งทปี่ รกึ ษาควบคมุ งาน ความ เหน็ หรอื ผลการพจิ าณาตอ งให ทปี่ รกึ ษา ระบุใหชัดเจน

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ (18) คณะกรรมการฯ ตองเรงรัดการไข ปญหา เร่ืองที่ดิน หนังสือ อนุญาตจาก หนว ยงานภายนอก (19) การเสนอขอแกไขแบบเพ่ือขอแกไข สญั ญาตอ งระบรุ ายการหลกั ใหค รบถว น (20) เรง จดั ทำปรมิ าณงานทง้ั สญั ญา ขอ คดิ เหน็ /ขอ ควรระวงั (1) อยา ชะลา ใจ ในการตรวจรบั งาน (2) อยา รบั งานดว ยความเกรงใจ (3) ตอ งใหค วามสำคญั กบั หนา ทท่ี ไ่ี ดร บั มอบ หมาย (4) อยา ปด ความรบั ผดิ ชอบ - เพอ่ื จะไดเ กดิ ความตระหนกั ในการทำงาน ควรศกึ ษารายละเอยี ดเกยี่ วกบั ความรบั ผดิ ชอบทางละเมดิ จะไดเ กดิ ความรอบคอบใน การดำเนินงานดวย 2. แบบกอ สรา งทไ่ี ดอ อกแบบ การไมตรวจสอบขอเท็จจริง ตองพิจารณาตรวจสอบแบบเพื่อเตรียม แลวเสร็จเปนระยะเวลา ระหวางแบบกอสรางกับ ความพรอมกอนการกอสรางวาตรงกับ นาน จงึ ไดน ำแบบมาใชก อ สภาพภูมิประเทศจริง หรือ ส ภ า พ พ้ื น ท่ี โ ค ร ง ก า ร แ ล ะ ข อ กำ ห น ด สรา ง ทำใหแ บบกอ สรา งไม ตามหลุมเจาะ ธรณีวิทยา มาตรฐานการออกแบบตา งๆ เปน ปจ จบุ นั มคี วามสอดคลอ ง เหมาะสม อาจกอ ใหเ กดิ ปญ หาอปุ สรรค หรือไม เชนตรวจสอบแบบ ถนนรองน้ำ กับสภาพภูมิประเทศที่ ระหวางการกอสราง อาจมี ระดบั รอ งแกน เปรยี บเทยี บกบั สภาพขอ มลู เปล่ียนแปลงไป และขอ ถนน หรอื รอ งน้ำ ระบบไฟฟา ฐานรากจากขอมูลหลุมเจาะธรณีวิทยา กำหนดมาตรฐานการออก ประปา เพม่ิ ขน้ึ มา ทำใหเ ปน ตรวจสอบระบบสาธารณปู โภคตา งๆ จะมี แบบตางๆไมเปนปจจุบัน ปญหาระหวางการกอสราง ผลกระทบกบั การกอ สรา งหรอื ไม ขอ กำหนด รวมทงั้ ทำใหป รมิ าณงานท่ี และสำหรับหลุมเจาะธรณี ตางๆ มาตรฐานการผลิต เปนตน ใหมี จะตองทำจริง สูงกวา วิทยา ควรนำมาตรวจสอบ ความถกู ตอ ง ตรงกนั หากมขี อ มลู สว นใด ปรมิ าณงานใน BOQ สง กับแนวรองแกนที่ไดออก ท่ีเปลี่ยนแปลงไป จะตองประสานหนวย ผลทำใหงบประมาณไม แบบไว หากไมมีการตรวจ งานทเ่ี กย่ี วขอ งจดั ทำขอ มลู ใหถ กู ตอ ง เปน เพยี งพอ สอบอาจจะมปี ญ หาเกยี่ วกบั ปจจุบัน นำไปสูการแกไขแบบใหถูกตอง ปริมาณงานในระหวางการ กอ นการดำเนนิ การกอ สรา ง ดำเนนิ การกอ สรา งได 141

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 3. การวางแผนการควบคุมน้ำ - หากไมมีขอมูลท่ีถูกตองการ ควรประสานกับ สบอ. ในเรื่อง ระหวางการกอสรางในชวงฤดู ดำเนินงานอาจจะเกิดความ ขอ มลู นำ้ ฝน น้ำทา บรเิ วณพนื้ ที่ แลง และฤดูฝน ไมมีประสิทธิ ผิดพลาดเกิดความเสียหาย กอ สรา ง ทงั้ ในกรณที ม่ี สี ถานวี ดั นำ้ และกรณไี มม สี ถานวี ดั น้ำหากไมม ี ภาพ เนอื่ งจากขาดขอ มลู ปรมิ าณ กอ สรา งไมแ ลว เสรจ็ และอาจ เครื่องมือควรประสานให สบอ. นำ้ ฝน น้ำทา ทถี่ กู ตอ ง เปน จรงิ เกิดอันตรายตอชีวิต และ ดำเนนิ การตดิ ตงั้ เปน การชว่ั คราว ในบรเิ วณพนื้ ทกี่ อ สรา ง เชน การ ทรพั ยส นิ ตอ ไปหรอื อาจเกดิ การ หรือถาวร หรือดูขอมูลจาก ขา งเคยี ง เพอ่ื จะทำใหก ารวางแผน นำขอมูลจากพื้นท่ีใกลเคียง มา สน้ิ เปลอื งคา กอ สรา งเกนิ ความ งานกอสรางและการบำรุงรักษา วางแผนการผันน้ำในพื้นที่ จำเปนได ในอนาคตไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ โครงการ ทำใหไ ดป รมิ าณน้ำและ - ควรใชงานเคร่ืองมือและ ระดับนำ้ ท่ีคลาดเคล่ือน ไม อปุ กรณก อ สรา งใหถ กู วธิ ี - ตอ งตรวจสอบสภาพและความ สามารถระบายน้ำไดท นั เกดิ น้ำ สมบรู ณข องเครอ่ื งมอื และอปุ กรณ ทว มพนื้ ทกี่ อ สรา ง เปน ตน กอ สรา งและทำการบำรงุ รกั ษาให พรอ มใชง านกอ นการกอ สรา ง 4. เครอื่ งมอื และอปุ กรณท ใี่ ชส ำหรบั - หากมีการใชเครื่องมือ หรือ ตอ งมกี ารวางแผนเตรยี มบคุ ลากร การกอสรางหากชำรุดเสียหาย อุปกรณที่ชำรุดในการกอสราง ใหเ หมาะสมกบั งาน 1) ควรคัดเลือกบุคลการท่ีมี อาจกอ ใหเ กดิ อนั ตรายตอ บคุ ลากร อาจกอใหเกิดอันตราย เกิด ประสบการณที่มีความรูความ สามารถใหเหมาะสมกับประเภท ในระหวา งการทำงานได ความเสยี หาย ทงั้ ตอ ชวี ติ และ ของงาน โดยเฉพาะตอ งเปน ผทู ม่ี ี ความรบั ผดิ ชอบสงู ทรพั ยส นิ ได 2) เปนผูมีความมุงมั่นในการ ปฏบิ ตั /ิ ใฝร /ู อดทนและมคี วามขยนั 5. บคุ ลากรทกี่ ำกบั ดแู ลงานกอ สรา ง - ไมค วรใหผ ทู ไี่ มม คี วามร/ู ไมม ี หมน่ั เพยี รเสมอ หากยงั ไมม ปี ระสบการณเ พยี งพอ ประสบการณ ทำงานไปทำงาน 3) ควรมกี ารอมรมแนะนำวธิ กี าร เหมาะสมกับงานที่ดำเนินการ โดยไมอ ยภู ายใตก ารกำกบั ของผู ทำงานกบั ผทู มี่ ปี ระสบการณ จะทำใหงานไมมีประสิทธิ ภาพ มคี วามร/ู มปี ระสบการณ และไมส ามารถแลว เสรจ็ ไดต าม แผน 142

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 6. การกำหนดรายละเอียดและ ไมค วรกำหนดรายละเอยี ดและ - การกำหนดผูผลิตในแตละงาน ควรมผี ดู ำเนนิ การไดไ มน อ ยกวา 3 คุณลักษณะเฉพาะของงานที่มี คุณลักษณะเฉพาะของงานท่ีมี ราย เพอ่ื ใหก ารดำเนนิ งานเปน ไป ตามระเบยี บ ผผู ลติ รายเดยี ว ยงั มรี ายละเอยี ด ผูดำเนินการไดเพียงรายเดียว - แตถ า หากงานนนั้ มคี วามจำเปน จะตองดำเนินการเปนงานท่ีมีผู ขอกำหนดที่ไมชัดเจนและไม อาจมผี ลทำใหห นว ยตรวจสอบ ดำเนนิ การไดร ายเดยี ว ควรตรวจ ครอบคลุมทำใหเปนอุปสรรคใน เขามาตรวจสอบเกี่ยวกับการ สอบขอ เทจ็ จรงิ ใหค รบถว นวา มผี ผู ลดิ รายเดยี ว และเกบ็ หลกั ฐานไวช แ้ี จง การกอ สรา ง เออ้ื ผลประโยชนใ หก บั ผรู บั จา ง กรณมี กี ารเขา ตรวจสอบจากหนว ย ตรวจสอบ รายนนั้ อาจมผี ลใหก ารดำเนนิ งานเกิดความผิดตอผูปฏิษัต ควรวางแผนงานงบประมาณ บคุ ลากร เครอื่ งจกั รเครอื่ งมอื วสั ดุ ิงานได ทใี่ ชใ นการกอ สรา งพรอ มทงั้ มกี าร ตดิ ตามกำกบั การดำเนนิ งาน และ 7. การเปดงานพรอมกันหลายๆที่ การเปด งานหลายๆโครงการทง้ั ถาหากงานใดไมเปนไปตามแผน งานตอ งมกี ารปรบั แผนเรง รดั การ พรอ มกนั พนื้ ทแี่ ตล ะโครงการอยู งานดำเนนิ การเองและงานจา ง ดำเนนิ งาน เพอ่ื ใหง านกอ สรา งเปน หา งไกลกนั มที ง้ั งานดำเนนิ การ กอสรางตองคำนึงถึงความ ไปตามแผนงานท่ีวางไวตอไป เองและงานที่ตองควบคุมงาน สามารถในการควบคมุ คณุ ภาพ ควรวางแผนศึกษา สำรวจ ออก จา งกอ สรา ง ทำใหเ ปน จดุ ออ นใน ของงานรวมทง้ั เครอื่ งจกั รเครอื่ ง แบบ และกอ สรา งใหส อดคลอ งกนั การควบคมุ งานไมท วั่ ถงึ และเปน มอื ทใ่ี ชใ นการทำงานดว ย และมีการประสานงานรวมกัน ปญ หา ตั้งแตเริ่มตนโครงการจนนำไปสู การกอ สรา ง และควรมกี ารตดิ ตาม 8. รายงานการประเมินผลกระทบ หากรายงานการประเมิน เรง รดั เรอ่ื งการขออนญุ าตใชพ นื้ ท่ี สง่ิ แวดลอ มทไี่ ดร บั ความเหน็ ชอบ ผลกระทบส่ิงแวดลอมท่ีไดรับ จากคณะกรรมการผชู ำนาญการ ค ว า ม เ ห็ น ช อ บ จ า ก แลว หากระยะเวลาเกนิ 5 ป และ คณะกรรมการผชู ำนาญการแลว กรมยงั ไมม กี ารขออนญุ าตใชพ น้ื ที่ จะตอ งดำเนนิ การขออนญุ าตใช โครงการจะตองมีการทบทวน พื้นท่ีภายในระยะเวลา 5 ป รายงานใหมใหสอดคลองเปน นบั จากวนั ทส่ี ำนกั งานนโยบาย ปจ จบุ นั และแผนทรัพยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดลอ มไดม หี นงั สอื แจง ความเห็นของคณะกรรมผู ชำนาญการ หากไมรีบดำเนิน การขออนุญาตใชพื้นท่ีอาจมี ผลทำใหต อ งมกี ารศกึ ษาใหม เกดิ ความเสยี หายกบั ราชการได 143

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 9. กระบวนการขออนญุ าตใชพ น้ื ทม่ี ี ตองตรวจสอบพื้นที่ที่จะขอ ประสานหนวยงานเจาของพ้ืนที่ เพอ่ื ทจ่ี ะแจง ใหท ราบ เนอื้ ทท่ี จี่ ะขอ ความลาชา เน่ืองจากการสง อนญุ าต และตรวจสอบเอกสาร อนุญาตใชพ้ืนท่ี และ เอกสารที่ ตอ งนำไปประกอบการขออนญุ าต เอกสารประกอบคำขออนญุ าตใช ประกอบการขออนญุ าตใชพ น้ื ที่ และติดตามการดำเนิการเปน ระยะๆ พื้นท่ีไมครบถวน ใหค รบถว น เพอ่ื ไมใ หเ กดิ ความ ตอ งตรวจสอบขอ มลู ใหค รบถว น ลาชา ตรงกัน กอนเสนอเร่ืองและหาก พบวาขอมูลมีความคลาดเคล่ือน 10. ขอมูลในเรื่องการจัดทำเปด หากไมม กี ารตรวจสอบขอ มลู ให ควรประสานหนว ยงานทเ่ี กยี่ วขอ ง โครงการ ไมตรงกับ ขอมูลใน ถกู ตอ งครบถว น อาจทำใหเ กดิ เพอ่ื ตรวจสอบและปรบั แกข อ มลู ดงั MTEF และขอมูลการขอต้ัง ความลาชาในการดำเนินงาน กลา ว ใหค รบถว น ตรงกนั งบประมาณ เชน ชื่อโครงการ ตอ งประสานกบั สำนกั สำรวจดา น วศิ วกรรมและธรณวี ทิ ยา เรอื่ งวนั ปกอสราง วงเงินงบประมาณ ที่จะเขาปกหลักเขต เพ่ือที่จะได เปน ตน จะทำใหเ กดิ ปญ หาความ ทำการประกาศวันเริ่มโครงการ ลวงหนา และควรประสานกับ ลาชาในการดำเนินการ ผู อ า ศั ย ใ น เ ข ต พื้ น ที่ ที่ บ ริ เ ว ณ ทที่ ำการปก หลกั เขตกอ น 11. การเขา พนื้ ทไ่ี ปดำเนนิ การสำรวจ หากเขาดำเนินการสำรวจ 1) ในการประมลู งานกอ สรา ง หาก ปกหลักเขต จะตองดำเนินการ ปกหลักเขตกอนการประกาศ ตรวจสอบพบวา มผี รู บั เหมารายใด เคยมีประวัติการทิ้งงานของกรม หลังจากที่ไดทำการประกาศวัน เริ่มโครงการอาจมีผลกระทบ ชลประทานหรอื หนว ยงานราชการ อนื่ ๆ ควรตดั สทิ ธใ์ิ นการเขา รบั การ เรม่ิ โครงการแลว ตอ การกำหนดวนั จา ยคา ทด่ี นิ ให ประมลู ทงั้ นจ้ี ะตอ งระบใุ หช ดั เจน ในเง่ือนไขการประมูลกอสราง กบั ราษฏรได เพื่อปองกันมิใหเกิดปญหาการ ท้ิงงาน ดังท่ีเคยเกิดข้ึนใน 12. กรณีผูรับเหมาควบคุมงานกอ - ผคู วบคมุ งานกอ สรา งตอ งจดั หลายโครงการของงานของ กรมชลประทาน สรางโครงการละท้ิงงาน ทำให ทำรายงานใหครบถวน ตลอด งานไมสำเร็จตามวัตถุประสงค การดำเนินงานตามขอเท็จจริง ของสัญญา สงผลใหมีการฟอง ตั้งแตเริ่มตนสัญญา เชน รอ งกนั ในภายหลงั รายงานจำนวนคนงาน เครอ่ื ง จกั รทผ่ี รู บั เหมานำมาใชใ นการ กอ สรา งโครงการ เปน ตน ทงั้ น้ีหากมีจำนวนนอยกวาแผนที่ เสนอ ตองมีบันทึกแจงเรงรัด เปนระยะ ๆ เผื่อใชเปนหลัก ฐานประกอบการฟอ งรอ งกรณี เกดิ ผรู บั เหมาทงิ้ งาน(ถา ม)ี 144

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง น้ำและการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ -ผคู วบคมุ งานและคณะกรรมการ 2) ควรหาแนวทางทำการมีสวน ตรวจรบั พสั ดตุ อ งดำเนนิ งานให รวมรวมกัน ตั้งแตเร่ิมตนสัญญา เปน ไปตามเงอื่ นไขสญั ญาอยา ง ระหวางผูเกี่ยวของ ไดแก ผูรับ เครง ครดั หากปฏบิ ตั ไิ มเ ปน ไป เหมา ผคู วบคมุ โครงการ เปน ตน ตามเงอื่ นไขสญั ญา หากมกี าร ในการหาสาเหตุ ปญหาท่ี อาจ ฟองรองอาจแพคดี และเกิด จะเกดิ ขนึ้ ไดใ นระหวา งการดำเนนิ ความผิดตอผูปฎิษัติงานได งานกอ สรา ง ซงึ่ อาจจะนำไปสกู าร ละทงิ้ งาน และหาแนวทางปอ งกนั ใหท นั ทว งที เพอื่ มใิ หเ กดิ ปญ หาขน้ึ 3) ควบคุมการบริหารสัญญาให เปนไปตามเง่ือนไขสัญญา และ ระเบยี บทเ่ี กยี่ วขอ ง จดั เกบ็ เอกสาร ใหเ ปน ระบบเพอื่ ไวเ ปน หลกั ฐานชี้ แจงในกรณีมีการฟองรองใน อนาคต(ถามี) ระยะระหวางการกอสราง ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 1. การกองเก็บวัสดุ และการจอด - ตอ งตรวจสอบสภาพพน้ื ทแ่ี ละ - กอนการกองวัสดุ/เคล่ือนยาย เครื่องจักรท่ีมีน้ำหนักมาก อาจ การเปล่ียนแปลงของพื้นที่ใน เครอ่ื งจกั รเครอ่ื งมอื ตอ งตรวจสอบ ทำใหเ กดิ การทรดุ ตวั หรอื เคลอ่ื น ระหวา งการกอ สรา ง ท่ีอาจเกดิ ฐานรากบรเิ วณดงั กลา ว และใน ตัวของดินบริเวณพื้นที่ได ผลกระทบกับอาคารขางเคียง ขณะปฏิบัติงานตองมีการสำรวจ เกดิ ความเสยี หายได เมอื่ เกดิ การ ตรวจสอบฐานรากเปน ระยะๆ กองวัสดุหรือจอกเคร่ืองจักร เครอื่ งมอื ขนาดใหญ 2. วสั ดทุ ข่ี าดคณุ ภาพอาจทำใหง าน - หนว ยงานกอ สรา งตอ งดำเนนิ - ควรดำเนนิ การตรวจสอบวสั ดทุ ี่ ไดร บั ความเสยี หายไดใ นภายหลงั การตรวจสอบและทดสอบ ใชใ นการกอ สรา งทไ่ี ดม าจากแหลง คณุ สมบตั ขิ องวสั ดใุ หเ ปน ไปตาม ใหมท กุ ครง้ั ขอ กำหนด กอ นทน่ี ำมาใช หาก - วัสดุกอสรางกอนนำมาใชงาน ปลอยปละละเลยขาดการควบ ตองตรวจสอบใหเปนไปตามขอ คมุ กำกบั ทด่ี อี าจเกดิ ความเสยี กำหนด หายข้ึนในอนาคตได 145

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ - ควรจดั เตรยี มบคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ ง 3. บุคลากรยังมีความชำนาญใน - การจัดหาอุปกรณและ เพ่ือเขารับการอบรมการใชงาน เครอื่ งมอื และเทคโนโลยใี หมๆ ที่ การใชง านอปุ กรณแ ละเครอ่ื งมอื เคร่ืองมือท่ีทันสมัยมาใชงาน ทันสมัยเพ่ือทำใหงานดำเนินไป อยา งประสทิ ธภิ าพ ทท่ี นั สมยั รวมถึงการถายทอดเทคโนโลยี - ควรมกี ารพจิ ารณาวางแผนงาน แ ล ะ อ บ ร ม วิ ธี ก า ร ใ ช ง า น ที่ โครงการกอ สรา งเปน ระยะๆ ของ การดำเนินการ เพ่ือปองกัน ถกู ตอ งกอ นดำเนนิ งาน ผลกระทบในดานตางๆ หากเกิด ก า ร ช ะ งั ก ห รื อ ล า ช า ข อ ง - หากมีการใชเครื่องมือตางๆ งบประมาณ ไมถ กู ตอ งอาจเกดิ ความเสยี หาย - ควรประสานหนวยงานที่เกี่ยว ขอ งดา นขอ มลู ดา นการแกไ ขแบบ ตอการดำเนินงานได และการแกไขสัญญา เพ่ือเรง ดำเนินการใหแลวเสร็จโดยดวน 4. ก า ร ช ะ งั ก ห รื อ ล า ช า ข อ ง 1) การวางแผนงานและการใช เพอ่ื มใิ หม ผี ลกระทบตอ สญั ญากอ สรา ง งบประมาณ จะทำใหงานบาง งบประมาณตอ งมคี วามชดั เจน - ชแี้ จงทำความเขา ใจกบั ราษฎร - สำหรับโครงการที่เปดใหมควร สว นเกดิ ความเสยี หาย และอาจ และใหสอดคลองกับแผนการ ทำการตรวจสอบแบบกอ สรา ง กบั สภาพภมู ปิ ระเทศ และสภาพธรณี ทำใหตองเพ่ิมงบประมาณเพื่อ ทำงาน แกไ ขปญ หา 2) งบประมาณทนี่ ำมาใชใ นการ ทำงาน ตอ งมคี วามตอ เนอื่ งและ เพยี งพอตามทว่ี างแผนไว 3) ในกรณมี ผี ลกระทบทางดา น วิศวกรรมจำเปนตองปรับรูป แบบมผี ลใหต อ งใชง บประมาณ เพม่ิ มากขน้ึ ตอ งพจิ ารณาเสนอ ของบประมาณและแนวทางใน การแกไ ข เพอ่ื ใหอ าคารมคี วาม มนั่ คงแขง็ แรงเพม่ิ เตมิ 5. ใ น ร ะ ห ว า ง ก า ร ก อ ส ร า ง ผคู วบคมุ งานตอ งรบี ตรวจสอบ พบปญหาทำใหไมสามารถ และรวบรวมปญหา อุปสรรค ดำเนนิ การกอ สรา งตามแบบเดมิ ตา งๆ ทจี่ ะตอ งดำเนนิ การแกไ ข ในสัญญาได เน่ืองจากสภาพ แจงคณะกรรมการตรวจรับ ธรณีฐานรากท่ีเปล่ียนแปลงไป พัสดุเพื่อนำไปสูการขอความ มาก ซง่ึ จะตอ งเปด งานกอ นถงึ เห็นชอบในหลักการแกไขแบบ จะพบปญหา เชน สภาพธรณี และการอนมุ ตั ใิ นหลกั การแกไ ข วทิ ยาฐานรากทเ่ี ปลยี่ นแปลงไป สัญญาตอไป โดยจะตองเรง จากการสำรวจไวเดิม มีระยะ แกไ ขใหแ ลว เสรจ็ โดยเรว็ การสำรวจทไี่ มเ พยี งพอ ปญ หา 146

RID Tip book \"ขอ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั งิ านดา นการพฒั นาแหลง นำ้ และการชลประทาน ในยคุ THAILAND 4.0\" ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ ราษฎรไมยินยอมใหใชพ้ืนที่ กับแบบรองแกนวามีความสอด คลอ งกนั หรอื ไม หากมคี วามขดั แยง จำเปน ตอ งแกไ ขแบบ และแกไ ข ตองดำเนินการแกไขกอนดำเนิน สัญญาทำใหระยะเวลาการกอ การจา งกอ สรา ง สรางลาชา ไมเปนไปตามแผน กอ นการดำเนนิ การกอ สรา งทเี่ กยี่ ว ขอ งกบั หนว ยงานอน่ื ควรประสาน งานกอสรางและไมแลวเสร็จ งานทกุ ดา นเชน การขออนญุ าตใช ตามระยะเวลาทกี่ ำหนด พ้ืนที่ แผนงานกอสรางรวมทั้ง ระเบยี บตา งๆทเ่ี กย่ี วขอ งกบั หนว ย 6. การกอ สรา งทตี่ อ งดำเนนิ การใน การวางแผนงานกอ สรา งอาคาร งานนั้นๆ อาจเปนในรูปแบบการ พ้ืนท่ีของหนวยงานอ่ืนไมสอด ตา งๆทตี่ อ งดำเนนิ การในพน้ื ทขี่ อง ประชมุ รว มกนั จนนำไปสกู ระบวน คลองกับแผนงานงบประมาณ หนว ยงานอน่ื หากขาดการตดิ ตอ การอนญุ าต กอ สรา ง ขาดการตดิ ตอ ประสาน ประสานงานในดา นตา งๆ และ - กอ นการดำเนนิ การกอ สรา งควร งานทำใหง านกอ สรา งลา ชา ตอ งไดร บั อนญุ าตกอ นดำเนนิ การ มีการซอมบำรุงเครื่องจักรใหมี สภาพพรอมใชงานหรือใชเครื่อง กอสราง อาจมีผลทำใหการ จกั รใหม ในกรณหี นว ยงานทเี่ กยี่ ว ของไมสามารถสนับสนุนเคร่ือง ดำเนนิ งาน ไมเ ปน ไปตามระเบยี บ จกั รมาใชใ นการดำเนนิ การไดอ าจ ปฏบิ ตั ขิ องหนว ยงานทเี่ กยี่ วขอ ง จะตองเชาเครื่องจักรบางสวนมา ดำเนินงานแทน อาจเกดิ คดคี วามตอ ผปู ฏบิ ตั ไิ ด - ประสานการใชเ ครอื่ งจกั ร/เครอ่ื งมอื กบั สำนกั เครอื่ งจกั รกลอยา งใกลช ดิ 7. เครอ่ื งจกั รในงานดำเนนิ การเอง - การวางแผนการใชเ ครอื่ งจกั ร อาจจะเปนรูปแบบการประชุม รวมกันเพื่อกำหนดแผนการใช เกามีอายุการใชงานหลายป เครอ่ื งมอื ไมเ หมาะสม มปี ญ หา เครอ่ื งจกั ร/เครอื่ งเครอื่ งมอื รว มกนั ทำใหง านกอ สรา งลา ชา ไมแ ลว ระหวางหนวยงานกอสรางกับ ควรวางแผนกอ สรา งรองรบั ปญ หา ท่ีจะเกิดข้ึนโดยศึกษาจากขอมูลท่ี เสร็จตามแผน หนวยงานที่ควบคุมเคร่ืองจักร ไดมีการศึกษาหรือขอมูลจากการ ออกแบบเพอ่ื มาวางแผนงานเชน เครอ่ื งมอื เครอื่ งจกั รไมค รบ ไม สมบรู ณข าดประสทิ ธภิ าพ - มีผลใหการดำเนินการกอ สรา ง ไมแ ลว เสรจ ตามแผน - หมดความนาเช่ือถือจาก บคุ คลหรอื หนว ยงานภายนอก 8. ปญหาจากภัยธรรมชาติตางๆ การวางแผนกอสรางอาคารไม ทำใหงานกอสรางไมแลวเสร็จ สอดคลองกับฤดูกาลทำใหเปน ตามแผน อปุ สรรคในการกอ สรา ง 147

กรมชลประทาน Royal Irrigation Department ขอ สงั เกต ขอ ควรระวงั ขอ เสนอแนะ 9. การรายงานผลการปฏิบัติงาน ในการปฏบิ ตั งิ านกอ สรา งไมว า การวางแผนผนั น้ำในระหวา งการ กอ สรา ง จะเปนงานจางเหมาหรืองาน กอ สรา ง การวางแผนงานกอ สรา ง ดำเนินการเอง ผูควบคุม อาคารใหสอดคลองกับฤดูกาล 10. ในกรณี โครงการกอ สรา งทตี่ อ ง งานตองจัดทำรายงานผลการ ตางๆในแตละป จั ด ทำ ร า ย ง า น ก า ร ป ร ะ เ มิ น ป ฏิ บั ติ ง า น ต า ม เ ง่ื อ น ไ ข ข อ ผ ล ก ร ะ ท บ ส่ิ ง แ ว ด ล อ ม เ พื่ อ กำ ห น ด ใ น ร ะ เ บี ย บ ห า ก ไ ม ผูท่ีไดรับแตงตั้งใหเปนผูควบคลุม ประกอบการขออนญุ าตใชพ น้ื ท่ี ดำเนินการจะมีความบกพรอง งานและคณะกรรมการตรวจรับ หากจะดำเนนิ โครงการจะตอ งมี และมีความผิดได ทจี่ ะตอ งรายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน เลมรายงานท่ีไดรับความเห็น ตองรายงานผลงานแตละงวด ชอบกอ น ถาไมมีรายงานการประเมิน ใหผ ทู เี่ กย่ี วขอ งทราบตามระเบยี บที่ ผ ล ก ร ะ ท บ สิ่ ง แ ว ด ล อ ม กำหนด 11. การวางแผนการจดั หาทด่ี นิ กอ น ท่ี ไ ด รั บ ค ว า ม เ ห็ น ช อ บ จ า ก การกอ สรา ง คณะกรรมการผูชำนาญการฯ ควรวางแผนศึกษา สำรวจ ออก โครงการจะถกู ระงบั การดำเนนิ แบบ และกอ สรา งใหส อดคลอ งกนั การโครงการ เพ่ือจะไดมีความสมบูรณในขั้น ตอนการกอ สรา ง สามารถดำเนนิ จดั หาทด่ี นิ ไมท นั ทำใหส ง มอบ การไดเปนระบบในกระบวนการ พน้ื ทใี่ นการกอ สรา งไมไ ด การ ตางๆ งานแลวเสร็จตามแผนท่ี กอ สรา งจงึ หยดุ ชะงกั ลง วางไว 12. ชวงรอยตอของโครงการที่ ชว งรอยตอ ระหวา งการสง มอบ ควรมีการวางแผนการจัดหาที่ดิน ดำเนนิ การกอ สรา งแลว เสรจ็ ยงั เปนโครงการสงน้ำและบำรุง ใหร อบคอบรดั กมุ สามารถสง มอบ ไมมีหนวยงานสงน้ำและบำรุง รักษา หากขาดการดูแลบำรุง พน้ื ทใี่ นการกอ สรา ง ใหด ำเนนิ การ รกั ษามารบั มอบงาน หากมรี ะยะ รกั ษาโครงการ อปุ กรณ เครอื่ ง ไดโดยไมสะดุด ใหสอดคลองกับ เวลาเกนิ กวา ระยะเวลาประกนั มอื อาจเกดิ ความเสยี หายได งานกอ สรา ง ผลงาน โครงการจะขาดการ บำรงุ รกั ษา - ชว งรอยตอ ของกระบวนการรบั มอบงานควรมีความชัดเจนของผู รับผิดชอบในการดูแลบำรุงรักษา โครงการ - ในชว งทร่ี อการ สง มอบ รบั มอบ สว นกอ สรา งตอ งเขา มาดแู ลบำรงุ รกั ษาในเบอื้ งตน กอ น 148