ການວິໄຈຊຸມຊົນ

ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຖທຓ ຖຝຍຍ຺ ບຸຈຓ຺ ກຟຌບ່ຟຌຟຈ ຖຝຍຍ຺ ກຟຌ ຃ຈິ ຖຝຍຍ຺ ຑູຓ ຎພຌງຟ ຂຝຍທຌກຟຌ຋ຟຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ , ຑຝຖຄພ ຘຟໄ ຄຘຌພ ກຟຌຽ຃ບື ຌແນທຽຑໃ ບື ກຟຌປຼຌປູ,ໄ ຘຟໄ ຄຘຌພ ,ຏຝຖຈິ ຘໃ ຄິ ເໝໃ ຾ຖຝກຟຌ ຃ຸຌ຃ໃ ຟ,ຘກພ ຘ,ີ ຃ທຟຓຽຎພຌຓຝຌຈຸ ຎພຍຉທ຺ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຑຟງ ,຅ຟຖກຶ ກຈ຺ ຽກຌ຋ໃ ນີ ຖຟກນຖຟງ ຾ຖຝບຟ່ ຌຟຈຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ເຉຍໄ ່ຖຍິ ຈ຺ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ ຃ທຟຓດພຄໄ ດືຌຂບຄ຋່ຟຓຝຆຟຈ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌຓຉິ ທິ ຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ 45 1.ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຋ຟຄຉຌ຺ໄ ຋ຌຶ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ 2.ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄຎຝຆຟຘຄພ ຃ຓ຺ 3.ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ 4.ກຟຌຽ຃ຟ຺ ຖຍ຺ ຘຈິ ຾ຖຝ຃ທຟຓ຾ຉກຉໃ ຟຄນຖຟກນຖຟງຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຖ່ຟຈຍພ ຆຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ກໃ ຸຓ຋່ຟຓຝຆຟຈ ກຟຌຖທຓກໃ ຸຓ (ປໃ ທຓ຃ຈິ ,ປໃ ທຓຉຈພ ຘຌິ ເ຅,ປທໃ ຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍ,ປໃ ທຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ) ຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຎຝຆຟຖຈພ ຾ຏຌຑຟຍ: ຓຉິ ຋ິ ຟຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຋ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ຉໃ ຂ່ ຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ

4.1.5 ຾ຌທ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເຌນຌຄພ ຘຆື ໃ ື ຑູຓຎພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຉບຌ຋ໃ ີ 7 ຽຖໃ ບື ຄຑູຓຎພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌ ຂຼຌ຿ຈງ ຘຟຓຟຈ ຅ຌພ ຘູຌ (ຘຟຓຟຈ ຅ຌພ ຘູຌ, 2536: 145-147) ຘຝນຖຸຍແຈທໄ ໃ ຟ ຑູຓຎພຌງຟ (Wisdom) ນຖື ຑູຓຎພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌ (Popular Wisdom) ນຖື ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (Local Wisdom) ໝຟງຽຊຄິ ຑຌືໄ ຊຟຌຂບຄ຃ທຟຓປູຂໄ ບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ນຖ຃ື ທຟຓປູຂໄ ບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ຋ໃ ປີ ຼຌປູ຾ໄ ຖຝຓີ ຎຝຘຍ຺ ກຟຌຘຍື ຉໃ ກ່ ຌພ ຓຟ຋ຄພ ຋ຟຄກຄ຺ ຃ື ຎຝຘຍ຺ ກຟຌກຄ຺ ນຖ຋ື ຟຄບບໄ ຓ ຆໃ ຄຶ ປຼຌປູ຅ໄ ຟກຏູເໄ ນງໃ ນຖ຃ື ທຟຓປູຘໄ ຝຘຓ຺ ຋ໃ ຘີ ຍື ຉໃ ່ກຌພ ຓຟ ຃ື ຑູຓຎພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌ ໝຟງຽຊຄິ ຋ຸກຘໃ ຄິ ຋ຸກດໃ ຟຄ຋ໃ ີ ຆຟທຍຟໄ ຌແຈ຃ໄ ຈິ ຽບຄ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຓຟເຆ຾ໄ ກຍໄ ຌພ ນຟ ຽຎພຌຘຝຉຎິ ພຌງຟ ຽຎພຌກໃ ຸຓ຃ທຟຓປູ຋ໄ ຄພ ໝຈ຺ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ຋ຄພ ກທຟໄ ຄ ຋ຄພ ຽຖກິ ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌຘຟຓຟຈ຃ຈິ ແຈຽໄ ບຄ ຽປຈພ ຽບຄ ຿ຈງບຟແຘຘກພ ກຝງຟຑຟຍ຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູ ຾ຖຝ຾ກຍໄ ຌພ ນຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ແຈເໄ ຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄ຋ຌພ ຘຝແໝ ຑູຓຎພຌງຟຓີ 2 ຖກພ ຘຝຌຝ ຃:ື 1) ຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຽີ ຎພຌຌຟຓຝ຋ຟ່ ຽຎພຌ຿ຖກກຟຌຽຍໃ ຄິ ຽນຌພ ຆທີ ຝ຋ຈພ ຽຎພຌຎພຈຆຝງຟ ເຌກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຽຎພຌ ຽຖໃ ບື ຄກໃ ຼທກຍພ ກຟຌຽກຈີ ຾ກໃ ຽ຅ຍພ ຉຟງ ຃ຸຌ຃ໃ ຟ຾ຖຝ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ຋ຸກຘໃ ຄິ ເຌຆທີ ຈິ ຎຝ຅ຟ່ ຓືໄ 2) ຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຽີ ຎພຌປູຍຎຝ຋ຟ່ ຽຎພຌຽຖໃ ບື ຄກໃ ຼທກຍພ ຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌຉໃ ຟຄໂ ຽຆໃ ຌພ : ກຟຌ຋່ຟຓຟນຟກຌິ ກຟຌ ກຝຽຘຈ ນຈພ ຊຝກຟ່ ຘຖິ ຝຎຝຈຌ຺ ຉີ ຾ຖຝບໃ ຌື ໂ ຑູຓຎພຌງຟຽນໃ ຟົ຺ ຌີໄ ຘຝ຋ບໄ ຌບບກຓຟເຌ 3 ຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຑຌພ ເກຆໄ ຈິ ຃:ື 1) ຃ທຟຓຘຟ່ ຑຌພ ດໃ ຟຄເກຆໄ ຈິ ກຌພ ຃ື ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ຖຝນທໃ ຟຄ຃ຌ຺ ກຍພ ຿ຖກ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຘຈພ ຑຈື ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ 2) ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ກຍພ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ໂ ຋ໃ ປີ ໃ ທຓກຌພ ເຌຘຄພ ຃ຓ຺ ນຖເື ຌຆຸຓຆຌ຺ 3) ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ກຍພ ຘໃ ຄິ ຘກພ ຘຈິ ຘໃ ຄິ ຽໜບື ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຍີ ໃ ່ຘຟຓຟຈຘຟ່ ຏຈພ ແຈ຋ໄ ຄພ ນຟົ ງ ຋ຄພ ຘຟຓຖກພ ຘຝຌຝຌີໄ ຃ື ຆທີ ຈິ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຝ຋ບໄ ຌບບກຓຟຽຊຄິ ຑູຓຎພຌງຟເຌກຟຕຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆີ ທຈິ ດໃ ຟຄຓຽີ ບກຝຑຟຍ ຃ຘື ຟຓຓູຓຂບຄປູຍຘຟຓນໃ ົຼຓ ຑູຓຎພຌງຟ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌປຟກຊຟຌເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຂບຄຆຟທ ຍຟໄ ຌ. ບກີ ຾ຌທ຃ຈິ ໜໃ ຄຶ ຃ື ຾ຌທ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຊຟຌທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຂບຄຌຟງ຾ຑຈຎຝຽທຈ ທຝຘີ ແຈຘໄ ຝນຖຸຍ຾ຖຝຉຈພ ຉບຌຓຟ຅ຟກນຌຄພ ຘຆື ໃ ື ຑູຓຎພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຉບຌ຋ໃ ີ 2 ກຟຌຘກຶ ຘຟຂບຄຆຟຈກຍພ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (ຎຝຽທຈ ທຝຘ,ີ 2536: 2 - 23) ຖກພ ຘຝຌຝຘ່ຟ຃ຌພ ຍຟຄຎຝກຟຌຂບຄຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ແຈ຾ໄ ກໃ : 1) ຃ທຟຓ຅ຟ່ ຽຎພຌກຍພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຎພຌຽຖໃ ບື ຄ຋ໃ ຆີ ຈພ ຽ຅ຌດໃ ູເຌຉທ຺ ຉຟຓຆໃ ື ຽຑຟຝຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຘຝຘຓ຺ ຂຌຶໄ ຓຟ຅ຟກຎຝຘຍ຺ ກຟຌນຖ຃ື ທຟຓຆຈພ ຽ຅ຌ຅ຟກຆທີ ຈິ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ໜໃ ຄຶ ໂ ຽຑຟຝຘຝຌຌພໄ \" ຑູຓ ຎພຌງຟ຅ໃ ຄຶ ຓ຃ີ ທຟຓຘບຈ຃ໃ ບຄກຍພ ຽຖໃ ບື ຄຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ນຖຟງກທໃ ຟຑູຓຎພຌງຟ຋ໃ ຓີ ຟ຅ຟກຂຟໄ ຄຌບກ຾ຉໃ ບຟຈ ຽບຟ຺ ແຎເຆເໄ ຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ບໃ ຌື ຋ໃ ຾ີ ຉກຉໃ ຟຄກຌພ ຍໃ ່ແຈໄ ນຖແື ຈຍໄ ໃ ່ຈ.ີ 2) ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄນຖຍື ູຖຝຌຝກຟຌຘູຄ ຆທີ ຈິ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄ ກຌພ ຽຎພຌຍູຖຝຌຝກຟຌ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຎພຌຑູຓຎພຌງຟ຋ໃ ຓີ ຟ຅ຟກຎຝຘຍ຺ ກຟຌ຅ຄິ ຅ໃ ຄຶ ຓ຃ີ ທຟຓຽຎພຌ ຍູຖຝຌຝກຟຌຘູຄ຋ຄພ ເຌຽຖໃ ບື ຄຂບຄກຟງ ເ຅ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ. 3) ຓ຃ີ ທຟຓຽ຃ຟ຺ ຖຍ຺ ຏູບໄ ຟທຸ຿ຘ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນ຃ໄ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຾ກໃ ຎຝຘຍ຺ ກຟຌ ຅ໃ ຄຶ ຓ຃ີ ທຟຓ ຽ຃ຟ຺ ຖຍ຺ ຏູ ໄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 46

ບຟທຸ຿ຘ ຽຑຟຝຏູບໄ ຟທຸ຿ຘຓຎີ ຝຘຍ຺ ກຟຌນຖຟງກທໃ ຟ. ຘຝຌຌພໄ ຖກພ ຘຝຌຝຘ່ຟ຃ຌພ ຂບຄຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ໃ ຄຶ ຓຈີ ໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1) ຓທີ ຈພ ຋ຝຌຟ຋ຟ່ ຽຎພຌຊຟຌຍໃ ຾່ ຓໃ ຌທ຋ິ ຝງຟຘຟຈ 2) ຓຍີ ູຖຝຌຝກຟຌ 3) ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄແຎຘໃ ູຌຟຓຝ຋ຟ່ ຋ໃ ຽີ ຖກິ ຆຄືໄ ຘູຄຘໃ ຄ຺ 4) ຽຌຌພໄ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄ຅ຝຖງິ ຝ຋່ຟນຖຟງກທໃ ຟທຈພ ຊຸ຋ຟ່ 4.1.6 ຾ຌທ຃ຈິ ຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄ ແຈຘໄ ຝນຖຸຍ ຾ຖຝ ຉຈພ ຉບຌຓຟ຅ຟກນຌຄພ ຘຂື ຼຌ຿ຈງຘຟຘຝຈຟ຅ຟຌ ຈຕ. ບຝຑແິ ຆ ຑຌພ ຋ຝຽຘຌ ຆໃ ື ຑຸ ຈ຋ຝຽຘຈຊຝຘຟຈ ທທິ ຈພ ຋ຝຌຟກຟຌ຋ຈິ ຘຝຈ຾ີ ຖຝກຟຌຎຝງຸກກຍພ ຽຘຈຊຝຘຟຈຘຟຂຟຉໃ ຟຄໂ (ບຝຑແິ ຆ ຑຌພ ຋ຝ ຽຘຌ 2544 554 - 570) ຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄຽຎພຌ຾ຌທ຃ຈິ ຽຑໃ ບື ຎພຍ຋ຈິ ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈແ຋ ຑຝຍຟຈຘຓ຺ ຽຈຈພ ຑຝຽ຅ຟ຺ໄ ດໃ ູ ນທ຺ ຑຝຖຟຈຆຝ຋ຟຌຽຎພຌຽ຋ໃ ບື ຋່ຟບຈິ ຾ກໃ ຌຘິ ຈິ ຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟແຖກຝຽຘຈຘຟຈ ຽຓໃ ບື ທຌພ ຋ີ 18 ກຖ່ ຝກຈ຺ 2517 ຓີ ຂ່຃ໄ ທຟຓ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຉບຌໜໃ ຄຶ ທໃ ຟ “ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄ຋່ຟຉຟຓຖ່ຟຈຍພ ຂຌພໄ ຉບໄ ຄຘຟໄ ຄຑຌືໄ ຊຟຌ຃ື ຃ທຟຓຑຓ່ ຑີ ່ເຆຂໄ ບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຘໃ ທຌເນງໃ ເຌຽຍບືໄ ຄຉຌ຺ໄ ກໃ ບຌ຿ຈງເຆທໄ ຋ິ ກີ ຟຌ ຾ຖຝ ບຸຎຝກບຌ຋ໃ ຎີ ຝນງຈພ ຾ຉໃ ຊກື ຉບໄ ຄຉຟຓນົກພ ທຆິ ຟກຟຌ ຽຓໃ ບື ແຈຑໄ ຌືໄ ຊຟຌ຃ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຑບໄ ຓຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌຎຝຉຍິ ຈພ ແຈ຾ໄ ຖທໄ ຅ໃ ຄຶ ຃ໃ ບງຘຟໄ ຄ ຃ທຟຓ ຅ຝຽຖຌີ ຾ຖຝຊຟຌຝຽຘຈຊຝກຈິ ຂຌພໄ ຘູຄເຌຖ່ຟຈຍພ ຉໃແ່ ຎ” ຾ຖຝເຌຎີຈຼທກຌພ ຌຌພໄ ເຌ຿ບກຟຈຓຘືໄ ຝຽນຖຓີ ຑຝ ຆຌ຺ ຓຝຑຌພ ຘຟ ແຈຑໄ ຝຖຟຈຆຝ຋ຟຌຑຝຕຟຈຆຝຈ່ຟຕຈພ ຾ກໃ ຏູ຋ໄ ໃ ແີ ຎຽຂຟ຺ໄ ຽຐ຺ຟໄ ຽຑໃ ບື ຊທຟງຑຝຑບຌແຆຓຄ຺ ຃ຌ຺ ດໃ ູຘຟຖຟຈຸ ຘຈິ ຟແຖ ຘທຌ຅ຈິ ຖຝຈຟ ຑຝຖຟຈຆຝທຄພ ຈຸຘຈິ ທຌພ ຑຸຈ ຋ໃ ີ 4 ຋ຌພ ທຟ 2517 ຓຂີ ຃່ໄ ທຟຓ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຉບຌໜໃ ຄຶ ຈໃ ຄພ ຌີໄ “຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຅ຝທໃ ຟ຾ຌທເຈກຆ່ ໃ ຟຄຽຂຟ຺ ຅ຝທໃ ຟຽຓບື ຄແ຋ຖຟໄ ຘຝແໝ ທໃ ຟຽຓບື ຄແ຋ຽຆງີ ທໃ ຟຽຓບື ຄແ຋ຍໃ ່ຓຘີ ໃ ຄິ ຋ໃ ຋ີ ຌພ ຘຝແໝເໝໃ ຾ຉໃ ຽປຟ຺ ດໃ ູຑຓ່ ຑີ ກ່ ຌິ ຾ຖຝຂເ່ ນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຎຟຈຊຝນຌຟ຋ໃ ຅ີ ຝເນຽໄ ຓບື ຄແ຋ ຑດ່ ໃ ູຑກ່ ຌິ ຓ຃ີ ທຟຓ ຘຝນຄຍ຺ ຾ຖຝຽປຈພ ທຼກ ຉຄພໄ ຅ຈິ ບຝ຋ຊິ ຟຌ ຉຄພໄ ຎຝຉ຋ິ ຟຌເຌ຋ຟຄຌ຋ີໄ ໃ ຅ີ ຝເນຽໄ ຓບື ຄແ຋ດໃ ູ຾ຍຍຑດ່ ໃ ູຑກ່ ຌິ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌທໃ ຟ ຅ຝປໃຸ ຄຽປບື ຄ ຾ຉໃ ທໃ ຟຓ຃ີ ທຟຓຑ່ດໃ ູຑ່ກຌິ ຓ຃ີ ທຟຓຘຝນຄຍ຺ ຎຼຍ຋ຼຍກຍພ ຎຝຽ຋ຈບໃ ຌື ໂ ຊຟໄ ຽປຟ຺ ປກພ ຘຟ຃ທຟຓຑດ່ ໃ ູຑ່ ກຌິ ຌແີໄ ຈຽໄ ປຟ຺ ກ຅່ ຝງບຈງຼໄ ຓແຈ”ໄ ກຟຌ຋່ຟ຃ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ກຍພ ຑຝຍຓ຺ ຕຟ຿ຆທຟຈ ຾ຖຝ ຑຝຕຟຈຆຝຈ່ຟຕຈພ ຈໃ ຄພ ຋ໃ ແີ ຈກໄ ໃ ຟທຓຟ຾ຖທໄ ຅ຟ່ ຽຎພຌ຅ຝ ຉບໄ ຄຽຂຟ຺ໄ ເ຅ຍຈ຺ ຍຟຈ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝ ຽຘຈຊຝກຈິ ເຌຂຝຌຝ຋ໃ ຓີ ຑີ ຝຕຟຈຆຝກຝ຾ຘປຍພ ຘໃ ຄພ ຈທໄ ງ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຌໃ ບື ຄ຅ຟກຑຝຕຟຈຆຝກຝ຾ຘປຍພ ຘໃ ຄພ ຌຌພໄ ຅ຝຘຝ຋ບໄ ຌ຃ທຟຓນໃ ທຄເງ຋ໃ ຑີ ຝບຄ຺ ຓຉີ ໃ ່ຘຝຊຟຌຌຝກຟຌເຌຍຟໄ ຌຽຓບື ຄ ຂຝຌຝຌຌພໄ ຑຝຕຟຈຆຝກຝ຾ຘປຍພ ຘໃ ຄພ ຅ໃ ຄື ຊຽື ຎພຌກຟຌຽຉບື ຌຘຝຉນິ ົເື ນຂໄ ຃່ໄ ຈິ ຾ກໃ ຖຈພ ຊຝຍຟຌ ຂຟໄ ຖຟຈຆຝກຟຌຆຌພໄ ຏູ ໄ ເນງໃ ຋ຄພ ຐໃ ຟງ ຋ຝນຟຌ຾ຖຝຑຌ຺ ຖຝຽປບື ຌ ຌກພ ຋ຸຖຝກຈິ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ປບຈຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ທ຺ ຎຝຽ຋ຈ ເນຌໄ ຟ່ ກຍພ ແຎ຃ຈິ ແຉໃ ຉບຄຽຑໃ ບື ຆໃ ທງກຌພ ນຟ ຋ຟຄຎພຍຎຸຄ຾ກແໄ ຂຘຝຊຟຌຌຝກຟຌເນຈໄ ຂີ ຌຶໄ . ເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຃່ຟຽຉບື ຌຂບຄຑຝບຄ຺ ກຍ່ ຄພ ຽກຈີ ຏຌ຺ ຽຎພຌປູຍຎຝ຋່ຟ຋ໃ ຽີ ຎພຌ຅ຄິ ຽຑຟຝເຌຆໃ ທຄຎີຉໃ ່ຓຟ຃ຎື ີ 2539 ກຟຌຘໃ ຄ຺ ບບກເຌຑູຓຓຑິ ຟກຽຖໃ ຓີ ຆຝຖ່ຉທ຺ ຖຄ຺ ຽຖໃ ຓີ ຓຘີ ຌພ ງຟຌຂບຄຍຌພ ນຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຉໃ ກງ່ ຄພ ຍໃ ຽ່ ຎພຌ຋ໃ ກີ ຄພ ທຌ຺ ກຌພ ຈີ ເຌຎຝຽ຋ຈແ຋ ຿ຈງ຋ໃ ຘີ ໃ ທຌເນງໃ ຃ຈິ ທໃ ຟຽຎພຌຍຌພ ນຟຆໃ ທ຺ ຃ຟທ຾ຖຝ຿ບກຟຈ຋ໃ ຍີ ຌພ ນຟຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ຅ຝໝຈ຺ ແຎງຄພ ຃ຄ຺ ຓີ ເຌຎີຌຌພໄ ຑຝບຄ຺ ຆຄ຺ ຓປີ ຍພ ຘໃ ຄພ ທໃ ຟ. ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 47

“ຈຼທຌຎີໄ ຝຽ຋ຈແ຋ກງ່ ຄພ ດໃ ູຈຑີ ່ຘຓ຺ ຃ທຌ ເຆ຃ໄ ຟ່ ທໃ ຟ “ຑຘ່ ຓ຺ ຃ທຌ” ຽຑຟຝຈຼທຌຓີໄ ຃ີ ຌ຺ ຾ງຄໄ ທໃ ຟ ຓ຃ີ ຌ຺ ຅ຌ຺ ຓີ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຈບື ຈປບໄ ຌ຅ຟ່ ຌທຌນຖຟງຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌ ຾ຉໃ ເຆ຃ໄ ຟ່ ທໃ ຟ “ຑຘ່ ຓ຺ ຃ທຌ” ຌີໄ ໝຟງ຃ທຟຓທໃ ຟ “ຉຟຓບຈພ ຉຝຑຟຍ” “຋ໃ ຽີ ຎພຌນໃ ທຄຌຌພໄ ຽຑຟຝ຾ຓໃ ຌເຌຽທຖຟ 2 ກແ່ ຈຽໄ ນຌພ ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຽີ ປຈພ ເນຽໄ ນຌພ ແຈທໄ ໃ ຟ ຎຝຆຟຆຌ຺ ງຄພ ຓ຃ີ ທຟຓຽຈບື ຈ ປບໄ ຌນຖຟງ຾ຖຝຓຘີ ໃ ຄິ ຋ໃ ຃ີ ທຌ຅ຝ຾ກແໄ ຂ຾ຖຝຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຉໃແ່ ຎເຌ຋ຸກຈຟໄ ຌ” ກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝກຝ຋່ຟຽຆໃ ຌພ ຌຌພໄ ແຈໄ ຎຝຽຈຌພ ຌ຅ີໄ ໃ ຄຶ ໜຟໄ ຅ຝຆຈພ ຽ຅ຌຑຼຄຑ່ຘຟ່ ຖຍພ ຌກພ ຽຘຈຊຝຘຟຈ຋ຸກ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຽຊຄິ ຾ຓໃ ຌ຅ຝຆຄ຺ ດ່ຟໄ ດໃ ຟຄຌຌພໄ ຾ຖທໄ ກງ່ ຄພ ຓຏີ ູຍໄ ໃ ຽ່ ຂຟ຺ໄ ເ຅ ເຌຎີ 2541 ຑຝບຄ຺ ຅ໃ ຄຶ ຆຄ຺ ຓຑີ ຝຕຟຈຆຝຈ່ຟຕຈພ ບກີ ທໃ ຟ. “ຓຏີ ູປໄ ູ຋ໄ ໃ ຃ີ ທຌ຅ຝປູ ໄ ຽຑຟຝທໃ ຟແຈຎໄ ຝຉຍິ ຈພ ກໃ ຼທກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຓຟຆຟໄ ຈຌ຺ ຾ຖທໄ ຓຟຍບກທໃ ຟ ຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄຌຈີໄ ນີ ຖຟງ ຾ຖທໄ ກຽ່ ຂຟ຺ໄ ເ຅ທໃ ຟຎຝຉຍິ ຈພ ຑຼຄຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ກີ ຑ່ ່ຌຌພໄ ໝຟງ຃ທຟຓທໃ ຟ ຊຟໄ ຽປຈພ ແຈໄ ຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ຂີ ບຄຎຝຽ຋ຈກ຅່ ຝຑ່ ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄ຾ຖຝຽປຈພ ແຈຑໄ ຼຄຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ກີ ່ ຑ່ ຌຌພໄ ຍໃ ່ແຈ຾ໄ ຎທໃ ຟຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ຂີ ບຄຑຌືໄ ຋ໃ ີ ຾ຉໃ ຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ຂີ ບຄກຟຌກຝ຋່ຟ ໜກພ ເ຅ທໃ ຟ຾ຓ຾ໄ ຉໃ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຎພຌ ຈຕ ກຍ່ ໃ ່ຽຂຟ຺ໄ ເ຅”. ຃່ຟທໃ ຟຑຑ່ ຼຄຓ຃ີ ທຟຓນຓຟງບກີ ດໃ ຟຄໜໃ ຄຶ ຓ຃ີ ທຟຓນຓຟງກທຟໄ ຄບບກແຎບກີ ຍໃ ແ່ ຈໝໄ ຟງຽຊຄິ ກຟຌຑ່ຘຟ່ ຖຍພ ເຆຽໄ ບຄຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ ຾ຉໃ ຓ຃ີ ທຟຓນຓຟງທໃ ຟ ຑຓ່ ຑີ ກ່ ຌິ ຽຓໃ ບື ຎີ 2517 ທຌພ ຌຌພໄ ແຈຽໄ ທຟ຺ໄ ທໃ ຟ ຽປຟ຺ ຃ທຌ຅ຝຎຝຉຍິ ຈພ ເນຑໄ ຓ່ ຑີ ່ ກຌິ ຑຓ່ ຑີ ່ກຌິ ຌກີໄ ຾່ ຎທໃ ຟຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄຌຌພໄ ຽບຄ. ຑບໄ ຓກຌພ ຌຌພໄ ຑຝບຄ຺ ງຄພ ແຈບໄ ຝ຋ຍິ ຟງຉໃແ່ ຎທໃ ຟ ຃່ຟທໃ ຟ ຑ່ຑຼຄຓ຃ີ ທຟຓໝຟງກທໄ ຟຄກໃ ທຟ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈເຌ ກຟຌຑໃ ຄຶ ຑຟຉທພ ຽບຄນຖ຃ື ທຟຓຘຟຓຟຈເຌກຟຌດືຌຽ຋ຄິ ຂຟຉທ຺ ຽບຄຽຑຟຝ “຃຃ື ຟ່ ທໃ ຟ ຑ່ ກ່ ຑຼຄຑ່ ຑຼຄຌກີໄ ຑ່ ່ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຃ທຟຓ຿ຖຍຌບໄ ງກຍ່ ຼຈຍຼຌ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຌບໄ ງ, ຊຟໄ ຋ຸກຎຝຽ຋ຈຓີ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຓ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ທໃ ຟຽປຈພ ຾ຓໃ ຌນງຄພ ຉບໄ ຄຑຑ່ ຼຄ ໝຟງ຃ທຟຓທໃ ຟຑ່ຎຝຓຟຌ ຍໃ ຘ່ ຸຈ຿ຈໃ ຄ ຍໃ ຿່ ຖຍຓຟກ ຃ຌ຺ ຽປຟ຺ ກດ່ ໃ ູຽຎພຌຘຸກ ຑ່ຑຼຄຌບີໄ ຟຈ຅ຝຓນີ ຖຟງ ບຟຈ຅ຝຓຂີ ບຄຖຟ຃ຟ຾ຑຄກແ່ ຈໄ ຾ຉໃ ທໃ ຟຉບໄ ຄຍໃ ່ແຎຍຼຈຍຼຌ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ”. ຑບໄ ຓກຌພ ຌຌພໄ ຑຝບຄ຺ ກຘ່ ຝນຖຸຍເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈທໃ ຟ “຃ທຟຓຑ່ຑຼຄຌກີໄ ຾່ ຎທໃ ຟ຃ທຟຓຑຎ່ ຝຓຟຌ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຓຽີ ນຈຏຌ຺ .” ຊຟໄ ນຟກແຈຓໄ ຿ີ ບກຟຈຉຈິ ຉຟຓກຟຌຽ຃ໃ ບື ຌແນທຑຝຖຟຆຝຈຟ່ ຖຈພ ຓຟ຿ຈງຉຝນຖບຈ ຎຝກບຍກຍພ ກຟຌທິ ຽ຃ຟຝ ຍຖ່ ຍິ ຈ຺ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ , ກຟຌຽຓບື ຄ ຾ຖຝ ຽຘຈຊຝກຈິ ເຌຎຝຽ຋ຈແ຋ເຌຂຝຌຝ຋ໃ ຓີ ຃ີ ່ຟ຿ບທຟຈທຟຈ ນຖື ກຟຌຽ຃ໃ ບື ຌແນທ ຑຝຖຟຈຆຝຈ່ຟຖຈພ ຃ທຌຽຎພຌ຋ໃ ຆີ ຈພ ຽ຅ຌທໃ ຟ ຑຝບຄ຺ ຍໃ ່ຽນຌພ ຈທໄ ງກຍພ ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຎຝຽ຋ຈ຋ໃ ຽີ ຌຌພໄ ກຟຌ ຂຝນງຟງຉທ຺ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຽຎພຌນກົພ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝດໃ ຟຄງໃ ຄິ ຅ຟກຘຝນຝຖຈພ ບຽຓຖກິ ຟຽຎພຌ ນົກພ ຿ຈງຍໃ ່ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຑຌືໄ ຊຟຌ ຋ໃ ຅ີ ຝຆໃ ທງເນ຃ໄ ຌ຺ ຘໃ ທຌເນງໃ ຂບຄຎຝຽ຋ຈຓຑີ ຌືໄ ຊຟຌ຋ໃ ນີ ຓຌພໄ ຃ຄ຺ ນຖື ຋ໃ ຑີ ຝບຄ຺ ຋ໃ ຟຌປຼກທໃ ຟ “ຑຓ່ ຑີ ່ກຌິ ” ກໃ ບຌ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ເຌຆໃ ທຄກຟຄ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄຆຟຈ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 3 ຃ື ຑ.ຘ. 2517 ຾ຖຝ ງໃ ຄິ ເຌຆໃ ທຄ ຉໃ ່ຓຟ຋ໃ ຽີ ຘຈຊຝກຈິ ຂບຄຎຝຽ຋ຈຂຝນງຟງຉທ຺ ເຌບຈພ ຉຟ຋ໃ ຘີ ູຄ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝ ດໃ ຟຄງໃ ຄິ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຑ.ຘ. 2530 2539 ຽຎພຌ ຆໃ ທຄ຋ໃ ຑີ ຝບຄ຺ ຆຄ຺ ຽນຌພ ທໃ ຟຓ຃ີ ທຟຓ຿ຖຍ ນຖື ຉຟ຿ຉຽກຈີ ຂຌຶໄ ຾ຖຝ ຓີ ກຟຌຍຼຈຍຼຌເນຏໄ ູບໄ ໃ ຌື ແຈປໄ ຍພ ຃ທຟຓ ຽຈບື ຈປບໄ ຌຽຎພຌແຑ຋ໃ ຓີ ຟ຅ຟກ຅ຈິ ເ຅ຂບຄ຃ຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຑຝບຄ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຽນຌພ ທໃ ຟ ຘຟຽນຈນົກພ ຓຟ຅ຟກ຋ໃ ຎີ ຝຽ຋ຈແ຋ ຑຝງຟງຟຓ຅ຝຽຎພຌ Trade Economy ຋ຄພ ໝຈ຺ ຑຝບຄ຺ ຅ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝ ຽນຌພ ທໃ ຟຓກີ ຟຌຽຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌ຋ໃ ຑີ ຝບຄ຺ ປຼກທໃ ຟຽຎພຌ Sufficiency Economy ຽຘຈໜໃ ຄຶ ຘໃ ທຌຘໃ ກີ ໜ່ ຟໄ ຅ຝຑ່ ຿ຈງຽຌຌພໄ ຃ທຟຓຑຑ່ ຼຄ ໝຟງ຃ທຟຓທໃ ຟ ຑຎ່ ຝຓຟຌ, ຍໃ ່ຘຸຈ຿ຈໃ ຄ, ຍໃ ່຿ຖຍດໃ ຟຄນຖຟງ ຾ຖຝ ຉບໄ ຄຍໃ ່ຍຼຈຍຼຌຏູບໄ ໃ ຌື ນຖ຿ື ຈງ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 48

ຘຝນຖຸຍກ຃່ ຃ື ທຟຓຑ່ ຎຝຓຟຌ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຓຽີ ນຈຏຌ຺ ຿ຈງເນ຃ໄ ່ຟ຅ຟ່ ກຈພ ຃ທຟຓຂບຄ຾ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຘຈຊຝກຈິ ຌທີໄ ໃ ຟຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄ (Sufficiency Economy). ຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄເຌຊຟຌ຋ໃ ຽີ ຎພຌຘໃ ທຌຘ່ຟ຃ຌພ ຂບຄຑຸຈຽຘຈຊຝຘຟຈຊຟໄ ນຟກ຅ຝຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຟກ຃່ຟ຅ຟ່ ກຈພ ຃ທຟຓຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄ (Sufficiency Economy) ຉຟຓ ຃ທຟຓນຓຟງ຋ໃ ຽີ ຅ຟ຺ໄ ຆທີ ຈິ ແຈຆໄ ຄ຺ ເນແໄ ທເໄ ຌ ຃ທຟຓນຓຟງ຋ໃ ຾ີ ຎທໃ ຟ ຃ທຟຓຑ່ຎຝຓຟຌ ຆໃ ກື ຄ຺ ຍໃ ່຿ຖຍຓຟກ຿ຖຑຟ ຾ຖຝ ຍໃ ່ຍຼຈຍຼຌຏູບໄ ໃ ຌື ນຖື ກໃ ຟທຄໃຟງ ໂ ກ່຃ື ຑຎ່ ຝຓຟຌ ຾ຖຝ ຓຽີ ນຈຏຌ຺ ຆໃ ກື ຄ຺ ຍໃ ່ ຿ຖຍ ຾ຖຝຍໃ ່ຍຼຈຍຼຌຏູບໄ ໃ ຌື ຆໃ ຄຶ ຉໃ ຟຄກຍພ ຽນຈຏຌ຺ ເຌຽຘຈຊຝຘຟຈຉຟຽທຌພ ຉກ຺ ຌຌພໄ ກ຃່ ື ກຟຌ຋ໃ ຓີ ຝຌຈຸ ຓ຅ີ ຈຸ ຎຝຘຄ຺ ຋ໃ ຅ີ ຝ ຆບກນຟຎຝ຿ນງຈເນຉໄ ຌ຺ ຽບຄຽຎພຌນກົພ ຽຎພຌຘໃ ຄິ ຋ໃ ຓີ ກພ ຈທໄ ງ ຽນຈຏຌ຺ . ຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄ຋ໃ ຽີ ຌຌພໄ ຃ທຟຓຑ່ຎຝຓຟຌ ຽຌຌພໄ ຃ທຟຓຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌຌຌພໄ ຓກີ ກ຺ ຽ຃ຟ຺ໄ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຓຟ ຅ຟກ຃່ຟ ຘບຌຂບຄຑຝຑຸຈຑຝຽ຅ຟ຺ໄ ເຌຂ຋່ໄ ໃ ປີ ຼກທໃ ຟ ຓຈພ ຌຓິ ຟຎຝຊຍິ ຋ຟ ນຖື ປູ຅ໄ ກພ ກຌພ ຿ຈງ຋ໃ ທ຺ ແຎທໃ ຟ “຋ຟຄຘຟງກຟຄ” ຘໃ ທຌຽຎ຺ຟໄ ໝຟງກຟຌຏຝຖຈິ ຾ຖຝ ກຟຌຍຖ່ ຿ິ ຑກເຌ຋ຟຄຑຸຈ຋ຝຘຟຈ ຉບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝ຋່ຟເນຖໄ ຝຍຍ຺ ຋ຄພ ຖຝຍຍ຺ ຈ່ຟຽຌຌີ ຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄແຎເຌຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ດີ ໃ ພຄດືຌ (Sustainable) ຿ຈງ຋ໃ ຓີ ຝຌຸຈຘຟຓຟຈຖຈ຺ ຃ທຟຓ຋ຸກ ຾ຖຝ ຽຂຟ຺ໄ ຽຊຄິ ຃ທຟຓຘຸກເຌຖຝຈຍພ ຆຌພໄ ຉໃ ຟຄ ໂ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຘຸຈ຋ຟໄ ງດໃ ູ຋ໃ ຌີ ຍິ ຑຟຌ ຆໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈຽຂຟ຺ໄ ຽຊຄິ ແຈຈໄ ທໄ ງຎພຌງຟ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຅ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄກຟຌກຟຌຍ່ຖ຿ິ ຑກຑຎ່ ຝຓຟຌຽຑໃ ບື ຍໃ ່ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓ຋ຸກ຋່ຖຝຓຟຌ ຂຝຌຝຈຼທກຌພ ກ຅່ ຝຉບໄ ຄຍໃ ່຿ຖຍ ນຖຟງຽກຌີ ແຎ຅ຌ຺ ຽກຈີ ກຽິ ຖຈ. ຆໃ ຄຶ ຊຟໄ ຌ່ຟຎພຌງຟແຎ ຆໃ ຄຶ ຽຌຌພໄ ຃ທຟຓຑຎ່ ຝຓຟຌ ນຖື ຋ຟຄຘຟງກຟຄ ຉຟຓ຃ທຟຓ ໝຟງ຋ໃ ແີ ຈກໄ ໃ ຟທຓຟ຾ຖທໄ ຆໃ ຄຶ ຊຟໄ ຌຟ່ ຎພຌງຟແຎທຟຄກຍພ ຘຌິ ຖຝ຋ຟ່ ຾ຖຝ ຘຟ່ ຓຟ຋ກິ ຃່ ຍື ຿່ ຖຍ຅ຌ຺ ຽກຌີ ແຎ ຾ຖຝ ກຟຌຍໃ ່ ຍຼຈຍຼຌຏູບໄ ໃ ຌື ກ຅່ ຝ຃ຍ຺ ຊທໄ ຌຉຟຓ຃ທຟຓໝຟງ ຑຝຖຟຆຝຈ່ຟຖຈພ ຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄຌຌພໄ ຽບຄ ຆໃ ຄຶ ຅ຝ຾ຉກຉໃ ຟຄກຌພ ດໃ ຟຄຘຌິໄ ຽຆຄີ ເຌ຃ທຟຓນຓຟງກຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຑໃ ຄິ ຑ່ເ຅ຘູຄຘຸຈ (Utility Maximization) ຉຟຓກບຍ຃ທຟຓ຃ຈິ ຂບຄຽຘຈຊຝຘຟຈຉຝຽທຌພ ຉກ຺ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑຟຝຊຟໄ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຟກຓຸຓຓບຄຂບຄຑຸຈ຋ຝຽຘຈຊຝຘຟຈ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ\" ຅ຟກຎຝ຿ນງຈຘູຄຘຸຈກ຃່ ກື ຟຌຽຌຌພໄ ກຟຌຓກີ ຽິ ຖຈເນນໄ ຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຋ໃ ຽີ ຂຟ຺ໄ ເ຅ຄໃຟງ຾ຍຍຑຸຈກ຃່ ື “ກຽິ ຖຈ” ກຟຌຽຌຌພໄ ບຌພ ຎຝ຿ນງຈຘູຄຘຸຈ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຘຟຽນຈຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄຍຌພ ນຟຽຘຈຊຝກຈິ ເຌ຿ຖກ຋ໃ ຽີ ຎພຌດໃ ູເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຾ຖຝ ຽຎພຌຽນຈ ເນ຿ໄ ຖກ຋ຄພ ຿ຖກຍໃ ່ ຘຟຓຟຈ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ແຈໄ ຋ຄພ ໂ ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌເຆຆໄ ຍພ ຑຝງຟກບຌຂບຄ຿ຖກດໃ ຟຄ຋່ຟ ຖຟງຖຟໄ ຄແຎຽຎພຌ຅ຟ່ ຌທຌນຖຟງ຾ຖທໄ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑຟຝຍຌພ ນຟ຋ໃ ຃ີ ທຌ຾ກຌໄ ຌພໄ ຃ື “຃ທຟຓ຋ຸກ” ຍໃ ່຾ຓໃ ຌ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ຅ຟກຂຽ່ໄ ຽ຋຅ໄ ຄິ ຋ໃ ຽີ ຘຈຊຝຘຟຈກຝ຾ຘນກົພ ຍໃ ່ຘຟຓຟຈ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ແຈໄ ຽຌໃ ບື ຄ຅ຟກ ຍໃ ່ຽຌຌພໄ ຃ທຟຓ ຑຝງຟງຟຓເຌກຟຌຖຸຈ “ກຽິ ຖຈ” ຅ໃ ຄຶ ຍໃ ຘ່ ຟຓຟຈ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ແຈໄ ບກີ ຋ຄພ ຂຘ່ໄ ຓ຺ ຓຸຈຉຊິ ຟຌ ຋ໃ ທີ ໃ ຟຓຝຌຈຸ ຓຽີ ນຈຏຌ຺ ກຽ່ ຎພຌຂ່ຘໄ ຓ຺ ຓຸຈຉຊິ ຟຌ຋ໃ ຍີ ໃ ່ຊກື ຉບໄ ຄ ຽຑຟຝເຌ຃ທຟຓຽຎພຌ຅ຄິ ຓຝຌຸຈຽກຈີ ຓຟຑບໄ ຓກຍພ ຃ທຟຓ ຍໃ ປ່ ູ ໄ ນຖື “ບຝທຈິ ຆຟ” ຉໃ ຓ່ ຟຽຓໃ ບື ຓຝຌຈຸ ຘຟຓຟຈຑຈພ ຋ຝຌຟຎພຌງຟຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ຓຟຉຟຓຖ່ຟຈຍພ ບຝທຈິ ຆຟ ນຖື ຃ທຟຓຍໃ ່ປູ ໄ ຅ຝ ຃ໃ ບງໂ ຖຸຈຖຄ຺ ຾ຖຝ ຽຓໃ ບື ຓຝຌຈຸ ກ຃່ ໃ ບງໂ ຓຽີ ນຈຓຏີ ຌ຺ ນຖຟງຂຌຶໄ ກຟຌຉຄພໄ ຘຓ຺ ຓຸຓຉຊິ ຟຌທໃ ຟຓຝຌຈຸ ຓຽີ ນຈຏຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຓີ ຃ທຟຓນຓຟງດໃ ຟຄ຾຃ຍທໃ ຟຓຝຌຸຈ຃ທຌ຋ຟ່ ຋ຸກດໃ ຟຄຽຑໃ ບື ຅ຈຸ ຎຝຘຄ຺ ຎຝ຿ນງຈຂບຄຉທ຺ ຽບຄ ຽຊຄິ ຾ຓໃ ຌທໃ ຟ຅ຝ ຽຎພຌ຃ທຟຓ຅ຄິ ຽຎພຌຘໃ ທຌເນງໃ ຾ຉໃ ກຍ່ ໃ ຆ່ ໃ ທງ຾ກຍໄ ຌພ ນຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຿ຖກແຈໄ ຍຌພ ນຟ຅ຝຽຎພຌ຃ທຟຓ ຅ຄິ ຽຎພຌຘໃ ທຌເນງໃ ຾ຉໃ ກຍ່ ໃ ຆ່ ໃ ທງ຾ກຍໄ ຌພ ນຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຿ຖກແຈໄ ຍຌພ ນຟ຅ຝ຾ກແໄ ຈກໄ ຉ່ ໃ ່ຽຓໃ ບື ຓຝຌຈຸ ຓີ ຽນຈຏຌ຺ ບຌພ ຽກຈີ ຅ຟກຎພຌງຟ ຾ຖຝ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຘຸຈ຋ຟໄ ງຂບຄກຟຌຓຎີ ພຌງຟກຍ່ ໃແ່ ຈຽໄ ຑໃ ບື ຘຟໄ ຄບຈພ ຎຝ຿ນງຈ ນຖື Utility ນຖື ຾ຓໃ ຌກຝ຋ໃ ຄພ ຘຝທຈພ ຈກິ ຟຌ (Welfare) ຾ຉໃ ກຟຌຓຎີ ພຌງຟກຽ່ ຑໃ ບື ກຟຌຓຆີ ທີ ຈິ ຋ໃ ຈີ ີ (Well-being) ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 49

ຽຎພຌນກົພ . ຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄ (Sufficiency Economy) ຂບຄຽ຅ຟ຺ໄ ຆທີ ຈິ ເຌຽຌບືໄ ຾຋ກໄ ຃່ ື “ຑຸຈ຋ຝຽຘຈຊຝຘຟຈ” ຾ຖຝ ຽຎພຌຑຸຈ຋ຝຽຘຈຊຝຘຟຈ຋ໃ ຄີ ໃຟງຉໃ ່ກຟຌ຋ຍິ ຟງເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຂຟ຺ໄ ເ຅ແຈໄ ຽຌໃ ບື ຄ຅ຟກຘໃ ທຌເນງໃ ຓຑີ ຌືໄ ຊຟຌ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຋ໃ ຓີ ກີ ກ຺ ຽ຃ຟ຺ໄ ຓຟ຅ຟກຑຸຈຑຝຘຟຈຘຝໜຟ ຅ໃ ຄຶ ງຈຶ ຊຽື ຖບື ກ຾ຌທ຃ຈິ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຽຑໃ ບື ຄໃຟງຉໃ ່ກຟຌຘໃ ຘື ຟຌກຍພ ຑຝຘກ຺ ຌກິ ບຌຂບຄຑຝບຄ຺ ຽຎພຌບຄ຺ ກບຌຘຟຈຘຝຌຎູ ຝຊຓພ ຃຅ື ຝຉບໄ ຄເນກໄ ຟຌ຋ຟ່ ຌຸຍຟ່ ຖຸຄ ຘຟຈຘຝໜຟເຌຆຟຈ຋ຝກ ຘຟຘຝໜຟ, ກຟຌເຆ຃ໄ ່ຟທໃ ຟຽຘຈຊຝກຈິ ຑຑ່ ຼຄ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌ຃່ຟກຟຄ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຽຂຟ຺ໄ ເ຅ ຾ຖຝ ງບຓປຍພ ແຈໄ ຽຑຟຝ຋ຸກ ຘຟຈຘຝນຌຟຖທໄ ຌ຾ຉໃ ຅ຝຖງິ ຝງ຋່ຟຽຍບືໄ ຄຉຌ຺ໄ ເຌຽຖໃ ບື ຄຂບຄກຟຌຆໃ ຘື ຈພ ຍໃ ່຿ຖຍຏູບໄ ໃ ຌື ຽໝບື ຌກຌພ ໝຈ຺ ຌຌພໄ ຽບຄ. 4.1.7 ຾ຌທ຃ຈິ ກຟຌຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ແຈຘໄ ຝນຖຸຍ ຾ຖຝ ຉຈພ ຉບຌຓຟ຅ຟກນຌຄພ ຘຂື ຼຌ຿ຈງ ຘຌພ ງຟ ຘຌພ ງຟທທິ ຈພ ຆໃ ື ຋ຈິ ຘຝຈີ ຾ຖຝ ກຌ຺ ງຸຈ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ (ຘຌພ ງຟ ຘຌພ ງຟທທິ ຈພ , 2543: 69-72) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ (Self-Reliance) ເຌ຋ໃ ຌີ ໝີໄ ຟງຽຊຄິ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈເຌກຟຌຈ່ຟຖຄ຺ ຉຌ຺ ດໃ ູແຈດໄ ໃ ຟຄ ບຈິ ຘຝນຖຝນຓຌພໄ ຃ຄ຺ , ຘຓ຺ ຍູຌ, ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈໄ ຍໃແ່ ຈ຋ໄ ຄພ ຖຝຈຍພ ຎພຈຽ຅ກຆຌ຺ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ ຃່ຟທໃ ຟ “ຎພຈຽ຅ກ ຆຌ຺ ຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ” ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌ຋ໃ ຍີ ຸກ຃ຌ຺ ຘຟຓຟຈຈຟ່ ຖຄ຺ ດໃ ູແຈດໄ ໃ ຟຄບຈິ ຘຝນຖຝ ຽຆໃ ຌພ ຘຟຓຟຈ຾ງກຉທພ ບບກຓຟດໃ ູ ຉໃ ຟຄນຟກ຅ຟກຑໃ ່຾ຓໃ ຓ຃ີ ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ເຌຆທີ ຈິ ຘຟຓຟຈຖຼໄ ຄຉທ຺ ຽບຄແຈໄ ຉຈພ ຘຌິ ເ຅ຽຖໃ ບື ຄຘຟ່ ຃ຌພ ໂ ແຈໄ ນຖື ຘຟຓຟຈຂບ຃່ຟ຾ຌຝຌ່ຟຂບຄ ຏູບໄ ໃ ຌື ຓຟຎຝກບຍກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ຂບຄຉຌ຺ . ຆຸຓຆຌ຺ ໝຟງຽຊຄິ ກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຖຝນທໃ ຟຄກຌພ ດໃ ຟຄຘຝໝໃ ຟ່ ຘຝຽໝຉີ ຟຓກຈ຺ ຖຝຍຼຍຂບຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຽຑໃ ບື ຍຌພ ຖຸຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຂບຄ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ນຖື ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງປໃ ທຓກຌພ ເຌຑຌືໄ ຋ໃ ເີ ຈຑຌືໄ ຋ໃ ໜີ ໃ ຄຶ ຽຎພຌຽທຖຟຈຌ຺ ຑ່ ຘຓ຺ ຃ທຌ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈຂໄ ບຄຆຸຓຆຌ຺ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌ຋ໃ ຆີ ຸຓຆຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຘຟຓຟຈຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຂຟໄ ຄຉຌ຺ໄ ຆຸຓ ຆຌ຺ ຋ໃ ເີ ຆ຋ໄ ຈິ ຘຝຈຌີ ີໄ ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ເຌຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ບຌພ ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຎີ ຝຆຟກບຌຍໃ ່ນຌຟ຾ນຌຌໄ ຓ຿ີ ຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຍໃ ່ຆຍພ ຆບໄ ຌ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓກພ ຽຎພຌຏູຌໄ ງິ ຓ຺ ຃ທຟຓຆໃ ຘື ຈພ ຽ຃ໃ ຄພ ຃ຈພ ຎຝຽຑຌີ ຾ຖຝ ຍໃ ່຃ໃ ບງຽຂຟ຺ໄ ເ຅ຍຈ຺ ຍຟຈຂບຄຏູ ໄ ບໃ ຌື ຌບກ຅ຟກຑທກຉຌ຺ ຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ ຿ຈງຘຄພ ຽຂຍ຾ຌທ຃ຈິ ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ກຟຌ຋ໃ ຆີ ຸຓຆຌ຺ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຅ຝຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ ແຈໄ ຅ຝຉບໄ ຄຓກີ ຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈໄ 5 ຈຟໄ ຌຌຟ່ ກຌພ ຃:ື 1) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ (Technological Self - Reliance) ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌ ຓີ ຎຝຖຓິ ຟຌ ຾ຖຝ ຃ຸຌຌຝຑຟຍຂບຄຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ຋ຟຄທຈພ ຊຸ ຽຆໃ ຌພ : ບຸຎຝກບຌຽ຃ໃ ບື ຄຓ,ື ຽ຃ໃ ບື ຄ຅ກພ ກຌ຺ ຾ຖຝ ຽ຋ກພ ຿ຌ ຿ຖດີ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຽຆໃ ຌພ : ກຟຌປູ຅ໄ ກພ ທຟຄ຿຃ຄກຟຌ, ປູ຅ໄ ກພ ຅ຈພ ກຟຌ, ຓຓີ ຝຌຈຸ ຘ່ຟຑຌພ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ກຟຌປູ຅ໄ ກພ ເຆດໄ ໃ ຟຄຓີ ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ, ກຟຌຍຟ່ ຖຸຄປກພ ຘຟເນ຃ໄ ຄ຺ ຘຝຑຟຍຈດີ ໃ ູຘຝຽໝຽີ ຑໃ ບື ເຆຄໄ ຟຌຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີເຌ຃ທຟຓນຓຟງຌີໄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຂບຄຘຝແໝເໝໃ ຾ຖຝ ຂບຄຈຄພໄ ຽຈຓີ ຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຋ໃ ປີ ຼກທໃ ຟ “ຑູຓຎິ ພຌງຟຆຟທຍຟໄ ຌ” (Folk wisdom) ຈທໄ ງ. 2) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ (Economic Self - Reliance) ໝຟງຽຊຄິ ຃ທຟຓ ຘຟຓຟຈ ຈຟ່ ຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ (ຆບກ຋ຟ່ ຓຟນຟຖຼໄ ຄຆຍີ ) ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຘຓ຺ ຍູຌຘຸກຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌ ນຖື ນຟກ ຽຍໃ ຄິ ເຌ຾ຄໃ຃ທຟຓຘຓ຺ ຈຸຌຖຝນທໃ ຟຄບຸຎຝຘຄ຺ ຾ຖຝ ບຸຎຝ຋ຟຌ ຅ຈຸ ຘຓ຺ ຈຸຌກ຅່ ຝຉບໄ ຄຘູຄຑຘ່ ຓ຺ ຃ທຌຽຊຄິ ຂຌພໄ ຘຓ຺ ຍູຌຑູຌ ຘຸກ ຈໃ ຄພ ກຖໃ ຟທ. 3) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ (Natural Resources Self – Reliance) ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 50

ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈເຌ຋ໃ ຌີ ີໄ ໝຟງຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ເຈ ໂ ຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູ຿ຈງ຋່ຟຓຝຆຟຈເຌຆຸຓຆຌ຺ ນຖຘື ຟຓຟຈນຟຓຟແຈໄ ຅ຟກ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝຆຟຈ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌຓຆີ ຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝ ຆຟຈກຟຌຊປື ກພ ຘຟຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຃ທຟຓຘຟຓຟຈເຌກຟຌເຆຎໄ ຝ຿ນງຈ຅ຟກຆຍພ ຑຝງຟກບຌຌຌພໄ ຾ຖຝ ຃ທຟຓ ຘຟຓຟຈເຌກຟຌປກພ ຘຟຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈເນ຃ໄ ຄ຺ ຉທ຺ ດໃ ູ ຍໃ ່ເນຽໄ ຘໃ ບື ຓຽຘງໝຈ຺ ຘຌິໄ ແຎ ແຈ຾ໄ ກໃ : ຈຌິ , ຎໃ ຟແຓ,ໄ ຘຈພ ຍກ຺ , ຘຈພ ຌຟ່ໄ ຾ຖຝ ຖທຓ຋ຄພ ຾ປໃ ຋ຟຈຉໃ ຟຄໂ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ໃ ຟ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຉໃ ່ກຟຌຈ່ຟຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຂບຄຓຝຌຸຈ. 4) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄ຅ຈິ ເ຅ (Psychological Self - Reliance) ເຌ຋ຈິ ຘຝຈຌີ ີໄ ໝຟງ ຽຊຄິ ຘຝຑຟຍ຅ຈິ ເ຅຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄເຌ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄເຌກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝຉໃ ຘ່ ູກໄ ຍພ ຍຌພ ນຟບຸຎຝຘກພ ເຌກຟຌນຟຖຼໄ ຄຆຍີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຆທີ ຈິ ເນ຅ໄ ຝຽຖຌີ ກຟໄ ທໜຟໄ ງໃ ຄິ ຂຌຶໄ ເຌກຟຌຎ຺ກ຃ບຄຉຌ຺ ຽບຄ ເຌກຟຌຎບໄ ຄກຌພ ກຽິ ຖຈຉຌພ ນຟ, ຍໃ ່ເນ຿ໄ ຖຍ, ຃ຼຈ, ນຖຄ຺ ນຖື ດຟກແຈໄ ດຟກຓີ ຅ຌ຺ ຽກຌີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຉຌ຺ . 5) ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຋ໄ ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ (Social Self - Reliance) ໝຟງຽຊຄິ ຘຝຑຟທຝກຟຌ຋ໃ ີ ກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ກໃ ຸຓໜໃ ຄຶ ໂ ຓ຃ີ ທຟຓຽຎພຌຎຶກ຾ຏໃ ຌໜຼທ຾ໜຌໄ ຓຏີ ູຌໄ ຟ່ ຋ໃ ຓີ ຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ ຘຟຓຟຈຌຟ່ ກຖໃ ຸຓ຃ຌ຺ ຽນໃ ຟົ຺ ຌຎີໄ ຝຉຍິ ຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ຉີ ໃ ຟຄ ໂ ນຖື ບຟຈຂ່຃ທຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ຅ຟກຑຟງຌບກກແ່ ຈໄ ຎ຺ກກຝຉກິ ໃ ຸຓ຃ຌ຺ ຋ໃ ໝີ ຟງຽຊຄິ ຌຉີໄ ບໄ ຄຓີ ຂຝໜ ຟຈເນງໃ ຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌ ຽຆໃ ຌພ : ຂຝໜຟຈນຓໃ ູຍຟໄ ຌເນງໃ ນຖື ຽຓບື ຄ ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຂບຄແ຋ ຽຎພຌກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓປູ ໄ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຖຝຈຍພ ໜໃ ຄຶ ຉຈິ ຉໃ ຘ່ ່ຟຑຌພ ກຌພ ຈທໄ ງຈີ ຾ຖຝ ຘຝໝໃ ຟ່ ຘຝຽໝີ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຎພຈແ຅ງໃ ບງຌຟ່ ແຎຘໃ ູ຃ທຟຓຽຎພຌ ຎຶກ ຾ຏໃ ຌ຾ໜຌໄ ໜຟ ຾ຖຝ ກຟຌຓຏີ ູຌໄ ຟ່ ຋ໃ ຈີ ຈີ ໃ ຄພ ກໃ ຟທ. 4.2 ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຾ຖຝ ຋ຈິ ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ 4.2.1 ຃ທຟຓນຓຟງ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ບຟແຘ຃ທຟຓໝຟງຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຈໃ ຄພ ຋ໃ ກີ ໃ ຟທ຾ຖທໄ ຂຟໄ ຄຉຌ຺ໄ ຅ໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈກຟ່ ຌຈ຺ ຃່ຟ ຅ຟ່ ກຈພ ຃ທຟຓຂບຄ “ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ” ແຈຈໄ ໃ ຄພ ຌ:ີໄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຃ກື ຟຌຽປຈພ ເນກໄ ຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຂບຄກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຉຄພໄ ຊໃ ຌິ ຊຟຌ ນຖື ດໃ ູບຟແຘຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຓ຃ີ ທຟຓ຅ຝຽ຅ຌີ ຿ຈງ຋ຘີ ຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝຆຟຈ຋ຄພ ຈຟໄ ຌກຟງຑຟຍ຾ຖຝຈຟໄ ຌຘຖິ ຝຎຝທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ບຌພ ຽຎພຌ ຎພຈແ຅ຘ່ຟຖຍພ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຓ຃ີ ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ຃ບຍ຃ໃ ູແຎຈທໄ ງ. ຅ຈຸ ຽຌຌພໄ ຂບຄ຃່ຟ຅ຟ່ ກຈພ ຃ທຟຓຌດີໄ ໃ ູ຋ໃ ກີ ຟຌຽປຈພ ເນກໄ ຟຌ ຅ຈຸ ຽຌຌພໄ ຋ໃ ຉີ ໃ ຟຄ຅ຟກກຟຌຽປຈພ ເນຽໄ ຘຈຊຝກຈິ ຓີ ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ນຖື ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຓ຃ີ ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ນຖື ກຟຌຽຓບື ຄຓ຃ີ ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌ ຽຑຟຝ຃ທຟຓ ຅ຝຽຖຌີ ຎຝຽຑຈນຄົພ ບຟຈຽປຈພ ເນກໄ ຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຂິ ບຄກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ເຌ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ແທຂຌຶໄ ກແ່ ຈຈໄ ໃ ຄພ ຋ໃ ຎີ ຝກຈ຺ ເນຽໄ ນຌພ ຿ຈງ ຋ໃ ທ຺ ແຎເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ຊຟໄ ຅ຝຽປຈພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຉບໄ ຄຓຘີ ຟໄ ຄ຋ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ຊີ ກື ຉບໄ ຄທໃ ຟ ຆທີ ຈິ ຂບຄກໃ ຸຓ຃ຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຌຌພໄ ຾ຖຝ ຊຟໄ ຅ຝຽປຈພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຈຟໄ ຌຘຖິ ຝຎຝທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ນຖື ຈຟໄ ຌບໃ ຌື ໂ ກ຃່ ທຌເຆໄ ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຾ຍຍຈຼທກຌພ ຍໃ ່ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຉບໄ ຄຊທື ໃ ຟຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄ “ຏຈິ ຎຝຽຈຌພ ” ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄ “ຊກື ຎຝຽຈຌພ ” ຃ື ຽຖໃ ຓີ ຈທໄ ງກຟຌດຶຈ “ຎຝຽຈຌພ ນກົພ ” ທໃ ຟ ຽຎພຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຂບຄໝໃ ຃ູ ຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຿ຈງ຾ງກຽຎພຌ “ຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ” ຋ໃ ຿ີ ງຄດໃ ູກຍພ ຎຝຽຈຌພ ນກົພ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 51

ຽຆໃ ຌພ : 1) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຽຘຈຊຝກຈິ 2) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌບຟຆຍີ 3) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຘຌິ ຎຝ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຍຌພ ຽ຋ຄີ 4) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຘຸກຂຝຑຟຍບຝຌຟແຓ 5) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຑຝງຟຈຽບຈຘ໇ 6) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌບຟນຟຌ ຾ຖຝ ຿ຑຈຌຟກຟຌ 7) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌ຃ບຍ຃ທ຺ 8) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌກຟຌຑກພ ຏໃ ບຌດໃ ບຌເ຅ 9) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌກຟຌແຎຽປຈພ ທຼກເຌຽຓບື ຄ 10) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຘຟຈຘຝນຌຟ 11) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຘຌິ ຖຝ຋ຟ່ ,຅ຝຖງິ ຝ຋່ຟ 12) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຘຝຉຎິ ພຌງຟ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ ຅ຄຶ ຘຄພ ຽກຈທໃ ຟກຟຌ຅ຟ່ ຾ຌກຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ ໂ ຂບຄກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຉຟຓ຾ຌທຌີໄ ຅ຝຽຎພຌແຎຉຟຓ ຘຝຑຟຍຍຌພ ນຟ ນຖື ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຅ຄິ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຉໃ ຖຝ຾ນໃ ຄ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌ຅ຟ່ ຾ຌກຉຟຓ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ແີ ຈ຅ໄ ຟກຉຟ່ ຖຟ ຾ຖຝ ຃ທຌ຅ຝ຾ຉກຉໃ ຟຄກຌພ ແຈຖໄ ຝນທໃ ຟຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ໜໃ ຄຶ ກຍພ ບກີ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ໜໃ ຄຶ ຾ຖຝຑຄຶ ຘຄພ ຽກຈ ຈທໄ ງທໃ ຟ ຽຓໃ ບື ຅ຟ່ ຾ຌກຽຎພຌຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ ໂ ຾ຖທໄ ຋ຸກຎຝຽຈຌພ ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄກຌພ ຿ຈງດພຄຽຎພຌ ຘໃ ທຌຎຝກບຍ ຂບຄ “ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ” ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌກຟຌຆຌີໄ ່ຟທໃ ຟ ກຟຌຑຈພ ຌຟຘຟ່ ນຖຍພ ຾ຉໃ ຖຝຈຟໄ ຌ ງໃ ບງ ໂ ຽນໃ ຟົ຺ ຌ຅ີໄ ຝ ຉບໄ ຄຘບຈ຃ບໄ ຄ ນຖື ຽຘຓີ ກຌພ ກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຿ຈງຑຟຍຖທຓ ຾ຖຝ ຉໃ ່ ຈຟໄ ຌບໃ ຌື ໂ ຈທໄ ງ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌຂຈພ ຂທຟຄກຌພ ນຖື ຋ຟ່ ຖຟງກຌພ ຽຆໃ ຌພ : ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌ ຽຘຈຊຝກຈິ ນຖື ຈຟໄ ຌບຟຆຍີ ຃ທຌ຅ຝຍໃ ່ຂຈພ ຂທຟຄນຖື ຋ຟຖຟງກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຋ໃ ຎີ ຺ກກຝຉຘິ ຸກ ຿ຈງຑຟຍຖທຓ ຾ຖຝ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌຘຸກຂຝຑຟຍບຝຌຟແຓ, ຈຟໄ ຌ຃ບຍ຃ທ຺ , ຈຟໄ ຌຘຌິ ຖຝ຋ຟ່ ຅ຝຖງິ ຝ຋ຟ່ ຾ຖຝ ຈຟໄ ຌຘຝຉິ ຎພຌງຟ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ . ເຌ຋ຟຄບກິ ບຌພ ໜໃ ຄຶ ຊຟໄ ຽປຟ຺ ຃ຈິ ຉຟຓ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ຽີ ຃ງີ ເຆກໄ ຌພ ຿ຈງ຋ໃ ທ຺ ແຎ ຽປຟ຺ ຅ຝຽນຌພ ຂຟໄ ຓ ຎຝຽຈຌພ ນົກພ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄຂບຄຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງໂ ຈໃ ຄພ ກຖໃ ຟທ ຃ື ຅ຝຍໃ ຃່ ຈິ ຽຊຄິ ຾ຉໃ ຖຝຈຟໄ ຌ຿ຈງຽຆໃ ບື ຓ ຿ງຄກຍພ ຈຟໄ ຌບໃ ຌື ໂ ຈໃ ຄພ ຅ຝຽນຌພ ແຈທໄ ໃ ຟ ຽປຟ຺ ຽ຃ງິ ເຆ຿ໄ ຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ທໃ ຟກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ (ຎຝຽ຋ຈ ນຖື ຆຸຓ ຆຌ຺ ) ຎຝກບຍຈທໄ ງກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ , ຘຄພ ຃ຓ຺ , ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ, ກຟຌຽຓບື ຄ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຆໃ ຌພ ຌີໄ ບຟຈຍໃ ່ຏຈິ ຾ຉໃ ຅ຝຍໃ ່ຆຌີໄ ່ຟແຎຘໃ ູຎຝຽຈຌພ ນົກພ ຃ກື ຟຕຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄ ຖຝນທໃ ຟຄຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ ໂ ຃ື ກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຈຟໄ ຌຉໃ ຟຄ ໂ ຏຌ຺ ຋ໃ ຉີ ຟຓຓຟກ຃່ ື ຾ຓໃ ຌ຋່ຟກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟນຖທຄ ນຖຟງ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຂບຄກໃ ຸຓ ຃ຌ຺ ກຍ່ ໃ ່ຈຂີ ຌຶໄ ຾ຖຝ ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ກຟໄ ທໜຟໄ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຋ໃ ແີ ຈຓໄ ຟ ກແ່ ຈຓໄ ຟ ຅ຟກກຟຌ຋ຟ່ ຖຟງ຃ທຟຓຘຓ຺ ຈຸຌຂບຄ ຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຘຸກ຃ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຂບຄ຃ບຍ຃ທ຺ ຾ຖຝ ຘຌິ ຖຝ຋ຟ່ ຅ຝຖງິ ຝ຋່ຟ ຆໃ ຄຶ ເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ຅ຝຽປຈພ ເນໄ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຍໃ ບ່ ຟ຅ຝຈ່ຟຖຄ຺ ດໃ ູດໃ ຟຄນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຊຟທບຌແຈໄ ຋ຄພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຖຝຈຍພ ງໃ ບງ ຽຆໃ ຌພ : ນຓໃ ູຍຟໄ ຌ ນຖື ຃ບຍ຃ທ຺ ຾ຖຝ ຓຏີ ຌ຺ ແຎຽຊຄິ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຖຝຈຍພ ຘໃ ທຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຃ຎື ຝ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 52

ຽ຋ຈເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ. 4.2.2 ຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຉຟຓ຾ຌທ຃ຈິ ຽຆຄີ ຖຝຍຍ຺ ຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຆໃ ຄຶ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຽຊຄິ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ຿຃ຄກຟຌ ຾ຖຝ ກຟຌຈ່ຟ ຽຌຌີ ຿຃ຄກຟຌ຅ຌ຺ ຍຌພ ຖຸຏຌ຺ ຌຌພໄ ຽຓໃ ບື ຃່ຟຌຄຶ ຽຊຄິ ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ແີ ຈກໄ ໃ ຟທເຌຂ່ກໄ ໃ ບຌໂ ໜຟໄ ຅ຝກຟ່ ໜຈ຺ ຽຎພຌ ຖຟ່ ຈຍພ ຂຌພໄ ຉບຌແຈໄ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 1 ກຟຌຘ່ຟນຖທຈຽຍບືໄ ຄຉຌ຺ໄ ຽຖໃ ບື ຄກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຎຝກບຍຈທໄ ງ 1) ກຟຌຘ່ຟນຖທຈກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຿ຈງ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຸກຈຟໄ ຌ 2) ກຟຌຘຟ່ ນຖທຈກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຆທີ ຈິ ຾ຉໃ ຖຝຈຟໄ ຌ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 2 ກຟຌຖຝຍຸຖກພ ຘຝຌຝ຾ຍຍຖຝຍຍ຺ ຂບຄນຌໃ ທງ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຎຝກບຍຈທໄ ງ 1) ຖກພ ຘຝຌຝຽຆຄີ ຖຝຍຍ຺ ຿ຈງ຋ຄພ ນຓຈ຺ (1) ຂບຍຽຂຈຂບຄນຌໃ ທງ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (2) ຏຌ຺ ຏຝຖຈິ ຂບຄນຌໃ ທງ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (3) ຎພຈແ຅ຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌຂບຄນຌໃ ທງ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ 2) ຖກພ ຘຝຌຝ຾ຍຍຖຝຍຍ຺ ຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຌ຺ ເ຅຅ຝຑຈພ ຋ຝຌຟ (1) ທ຋ິ ຅ີ ຟ່ ຾ຌກຽຎພຌຈຟໄ ຌຉໃ ຟຄ ໂ (2) ຂບຍຽຂຈຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຌ຺ ເ຅຅ຝຑຈພ ຋ຝຌຟ (3) ຏຌ຺ ຏຝຖຈິ ຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຌ຺ ເ຅຅ຝຑຈພ ຋ຝຌຟ (4) ຎພຈແ຅ຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຌ຺ ເ຅຅ຝຑຈພ ຋ຝຌຟ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 3 ກຟຌຖຝຍຸ຋ຈິ ຋ຟຄ ຾ຖຝ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຎຝກບຍຈທໄ ງ 1) ຋ຈິ ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 2) ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຘຟ່ ນຖຍພ ຾ຉໃ ຖຝ຋ຈິ ຋ຟຄ ຂຌພໄ ຋ີ 4 ກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ນກົພ ກຟຌ ຾ຖຝ ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຎຝກບຍຈທໄ ງ 1) ນກົພ ກຟຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 2) ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ (1) ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຘຸຈ຋ຟໄ ງ ຾ຖຝ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຌຟ່ ຋ຟຄ (2) ທ຋ິ ກີ ຟຌ຿ຈງ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຾ຖຝ ທ຋ິ ກີ ຟຌງໃ ບງ ໂ (3) ຖຝຍຍ຺ ຋່ຟຄຟຌ຋ຸກຂຌພໄ ຉບຌ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 5 ກຟຌກທຈຘບຍ຃ທຟຓຽຎພຌແຎແຈຂໄ ບຄຖຝຍຍ຺ ຋່ຟຄຟຌ ຿ຈງກທຈຘບຍຂຝຍທຌກຟຌທແິ ຅຾ຍຍ ໜໃ ຄຶ ຾ຍຍເຈ ນຖື ຎຝຘຓ຺ ຎຝຘຟຌນົຟງ຾ຍຍ ຽຑໃ ບື ດືຌດພຌທໃ ຟຖຝຍຍ຺ ຋ຟ່ ຄຟຌແຈຏໄ ຌ຺ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 6 ກຟຌຖຄ຺ ຓຈື ຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 1) ຈ່ຟຽຌຌີ ຉຟຓຂຌພໄ ຉບຌຉໃ ຟຄ ໂ ຋ໃ ກີ ໃ ຟທຓຟ຾ຖທໄ 2) ຅ຈພ ກຟຌຖຟງຄຟຌຉຟຓຂຌພໄ ຉບຌຌຌພໄ ໂ ຋ຸກຂຌພໄ ຉບຌ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 7 ກຟຌຘຝນຖຸຍຏຌ຺ ຾ຖຝຎຕຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຿຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 53

1) ຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຏຝຖຈິ ທໃ ຟຽຎພຌແຎຉຟຓ຋ຈິ ຋ຟຄ ຾ຖຝ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ຋ໃ ຖີ ຝຍຸແທນໄ ຖຍື ໃ ່ 2) ຎຝຽຓຌີ ຎພຈແ຅ຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌທໃ ຟຽຎພຌແຎຉຟຓ຋ໃ ຖີ ຝຍຸແທໄ ນຖື ຍໃ ່ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 54

ຍຈ຺ ຋ີ 5 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດພຄໄ ດືຌ 5.1 ຾ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດພຄໄ ດ຺ຌ 5.1.1 ຉທ຺ ຾ຍຍກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄຘຓ຺ ຽຈຈພ ຑຝຽ຋ຍຕຈພ ຌຝຕຟຈຘຸຈຟ ຘຝງຟຓຍຕຓ຺ ຕຟຆກຸຓຟຕີ ແຈຘໄ ຝນຖຸຍນງ່ໄ ຾ຖຝ ຉຈພ ຉບຌຍຟຄຘໃ ທຌຓຟ຅ຟກນຌຄພ ຘຂື ຼຌ ຿ຈງຘຌພ ງຟ ຘຌພ ງຟທທິ ຈພ ຆໃ ື ຋ຈິ ຘຝຈີ ຾ຖຝ ກຌ຺ ຖຝງຸຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ (ຘຌພ ງຟ ຘຌພ ງຟທທິ ຈພ , 2543:80-87) ຉທ຺ ຾ຍຍກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄຘຓ຺ ຽຈຈພ ຑຝຽ຋ຍຕຈພ ຌຝຕຟຆຘຸຈຟ ຘຝງຟຓຍຕຓ຺ ຕຟຆກຸຓຟຕີ ຿ຈງຽຌບືໄ ເຌ ຘຟ່ ຃ງພ ຌຂບຄ຾ຌທ຃ຈິ ຘຟຓຟຈ຅ຝຆໃ ທງຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌແຈ຿ໄ ຈງຘຝຽຑຟຝກຟຌຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຎຝຽຈຌພ ນກົພ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1) ຎຝຽຈຌພ ຋ໃ ທີ ໃ ຟຽຎພຌ຋ໃ ຉີ ທ຺ “຃ຌ຺ ” ຅ຝກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ຾ຖຝ ດໃ ພຄດືຌ ຽຑຟຝຽຓໃ ບື ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓ ຅ຝຽຖຌີ ຋ຟຄຎພຌງຟຘຟຓຟຈ຅ຝຘຟໄ ຄ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ແຈຽໄ ບຄ ຌຍພ ແຈທໄ ໃ ຟຽຎພຌ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄ຋ຄພ ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ຂບຄ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຊຟໄ ຍໃ ຑ່ ຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ຝຽປຈພ ເນ຋ໄ ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຍໃ ດ່ ໃ ພຄດືຌ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌ ກຸຈ຿ຖ ຍຟງຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ. 2) ນົກພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 10 ຎຝກຟຌ຃:ື (1) ນົກພ ຆໃ ທງຽນຖບື ຉຌ຺ ຽບຄ ຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ ຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ “຃ຌ຺ ” ຽຑໃ ບື ເນເໄ ຆຘໄ ກພ ກຟງຝຑຟຍ ຋ໃ ຓີ ີ ດໃ ູເຌຉທ຺ ຃ຌ຺ ນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຅ຌ຺ ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌເຌຉຌ຺ ຽບຄ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຆີ ໃ ທງຉຌ຺ ຽບຄ ຽບຄ ຾ຖຝ ຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຅ໄ ຝຽປຈພ ເນ຋ໄ ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຓ຃ີ ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ. (2) ນົກພ ກຟຌຽຖໃ ຓີ ຅ຟກຘຝຑຟຍ຋ໃ ຽີ ຎພຌດໃ ູ ຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຟກຘໃ ຄິ ຋ໃ ຋ີ ໃ ຟຌຓດື ໃ ູ຾ຖທໄ ຅ຟຶ ຄເຘໃ ຎພຈ຅ງພ ຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ແຎ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຾ຍຍ຃ໃ ບງຽຎພຌ຃ໃ ບງແຎ ຽປຈພ ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຘຟຓຟຈຎພຍຉທ຺ ຉໃ ່ກຟຌຎໃ ຼຌ ຾ຎຄແຈໄ ຅ຌ຺ ຽກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ. (3) ກຟຌເຆຆໄ ຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຑຟຝຽຎພຌຘໃ ຄິ ເກຉໄ ທ຺ ກຟຌເຆຆໄ ຍພ ຑຝງຟກບຌ຅ຟກຍ່ຖຍິ ຈ຺ ຋ໃ ີ ເກ ໄ ຽປຈພ ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຽກຈີ ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຾ຖຝ ຘຟຓຟຈ຋ໃ ຅ີ ຝທຟຄ຾ຏຌກຟຌເຆຆໄ ຍພ ຑຝຌຟກບຌ຋ໃ ຑີ ່ຈີ ຽປຈພ ເນຏໄ ຌ຺ ຏຝຖຈິ ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຍໃ ່ນຖຟງ ນຖື ຌບໄ ງແຎ ກຟຌບຟແຘຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ໃ ແີ ກຉທ຺ ຽຎພຌກຟຌເຆຽໄ ຄຌິ ນຖຟງ ຾ຖຝ ບຟຈຽກຌີ ຃ທຟຓ຅ຟ່ ຽຎພຌຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ . (4) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄ຃ຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ປໃ ທຓຓ຅ື ຟກຆຟທຍຟໄ ຌເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຑໃ ບື ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຘຟຓຟຈ຋ໃ ຅ີ ຝຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຂບຄຉຌ຺ ຽບຄເນດໄ ໃ ພຄດືຌແຈ.ໄ (5) ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ ຾ຖຝ ຏູຌໄ ຟ່ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ ຅ຝ ຉບໄ ຄຈ່ຟ ຖຄ຺ ແທຆໄ ໃ ຄຶ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຂບຄແ຋຋ໃ ຈີ ຄີ ຟຓ ຾ຖຝ ຏູຌໄ ຟ່ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ຝຉບໄ ຄຽຎພຌຉຌ຺ໄ ຾ຍຍຂບຄກຟຌບຝຌຸຖກພ ປກພ ຘຟ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ແ຋ເນຈໄ ່ຟຖຄ຺ ດໃ ູຘຍື ແຎ ຽຎພຌກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຖຓ຺ໄ ຘຝຖຟງ ຽປຈພ ເນ຋ໄ ຄພ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ຾ຖຝ ດໃ ພຄດືຌ (6) ຃ທຟຓຓຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເນແໄ ຈຏໄ ຌ຺ ຉບໄ ຄ຅ຈພ ຋່ຟເຌປູຍຂບຄໜໃ ຄຶ ຿຃ຄກຟຌ, ຓີ ຖກພ ຘຝຌຝຽຎພຌໜໃ ຄຶ ນຌໃ ທງຖຝຍຍ຺ , ຓຏີ ຌ຺ ຏຝຖຈິ ຋ໃ ຃ີ ຟຈນທຄພ , ຓຎີ ພຈແ຅ຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌ຋ຟ່ ຄຟຌ຋ໃ ຅ີ ຈພ ຉຄພໄ ຂຌຶໄ ດໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺ ຽຓໃ ບື ຿຃ຄກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌແຎ຾ຖທໄ ຘຟຓຟຈຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຾ຖຝ ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍແຈ.ໄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 55

(7) ກຟຌຎຝຝຘຟຌຄຟຌ ຽຎພຌນຌໃ ທງຄຟຌຂບຄຖຟຈຆຝກຟຌ ຾ຖຝ ຽບກຆຌ຺ ຅ຝຉບໄ ຄຓກີ ຟຌ ຎຝຘຟຌ ຃ທຟຓປໃ ທຓຓເື ຌກຟຌ຋່ຟຄຟຌ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄຂບຄຂຝຍທຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຊຟໄ ຋ຸກນຌໃ ທງ ຄຟຌ ຂບຄຖຟຈຆຝກຟຌ ຾ຖຝ ຽບກຆຌ຺ ຘຟຓຟຈຎຝຘຟຌຄຟຌ ເນ຃ໄ ທຟຓປໃ ທຓຓກື ຌພ ແຈດໄ ໃ ຟຄຈີ ຅ຝກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ. (8) ກຟຌ຋ຟ່ ຄຟຌຽຆຄີ ຖຸກ ຽຎພຌກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ນຖື ຑຈພ ຋ຝຌຟນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌດໃ ຟຄກຄ຺ ຎຝຽຈຌພ ເຌກຟຌ຋ຟ່ ຄຟຌ ຽຆຄີ ຖຸກຌຌພໄ ຆຟທຍຟໄ ຌເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ຝຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓ຋່ຟເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌປຼຌປູເໄ ຌກຟຌ຋ຟ່ ຄຟຌ ຖຝນທໃ ຟຄ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຾ຖຝ ຽ຅ຟ຺ໄ ນຌຟໄ ຋ໃ ີ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄດໃ ພຄດືຌ. (9) ຃ທຟຓຓຽີ ຅ຟ຺ໄ ຋່ຟ ຾ຖຝ ຘຌິ ຎຝ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ນຟກຓຸຄໄ ຾ຉໃ ຃ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຘຟຓຟຈ ຋ຟຄຈຟໄ ຌ ຽຘຈຊຝກຈິ ດໃ ຟຄຈຼທ ຅ຝ຋່ຟເນ຃ໄ ທຟຓຽຎພຌແ຋ຂຟຈນຟງແຎ຅ຟກ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຘໃ ຄິ ຘຟ່ ຃ຌພ ຃຃ື ຸຌຌຝ຋ຟ່ ຾ຖຝ ຘຌິ ຎຝ຋ໃ ີ ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓຽຎພຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ແ຋ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຝຉບໄ ຄ຋່ຟ຃ບຍ຃ໃ ູກຍພ ຃ຸຌຌຝ຋ຟ່ ຾ຖຝ ຘຌິ ຎຝ (10) ກຟຌຽຆໃ ບື ຓຎຝຘຟຌຈຟໄ ຌຽທຖຟ ຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຿ຈງຽຆໃ ບື ຓຘຝຑຟຍຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຂບຄແ຋ຽຂຟ຺ໄ ກຍພ ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ຋ໃ ຋ີ ຌພ ຘຝແໝ຋ໃ ຽີ ໝຟຝຘຓ຺ ກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟ ຅ຝຉບໄ ຄຍໃ ກ່ ໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຽຘງຉໃ ຘ່ ຝຑຟຍ຃ທຟຓຽຎພຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຂບຄແ຋, ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ຋ໃ ຈີ ຌີ ຌພໄ ຅ຝຉບໄ ຄຽຎພຌຽ຋ກພ ຿ຌ ຿ຖດີ຋ໃ ີ ຆໃ ທງເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ຾ຖທໄ ຘໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ດີ ໃ ພຄດືຌ. 3) ທ຋ິ ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌກຟຌຖຄ຺ ຓຎື ຝຉຍິ ຈພ ແຎຘໃ ູຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ທ຋ິ ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຅ໃ ຄຶ ຓຸຄໄ ຋ໃ ຉີ ທ຺ “຃ຌ຺ ” ຽຎພຌຘຟ່ ຃ຌພ ຂຝຍທຌກຟຌ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຓຟເຆເໄ ຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ແຈ຾ໄ ກໃ : ທ຋ິ ກີ ຟຌເນກໄ ຟຌຘກຶ ຘຟ ບຍ຺ ປຓ຺ , ທ຋ິ ກີ ຟ຋່ຟຄຟຌກຍພ ກໃ ຸຓ຃ຌ຺ , ທ຋ິ ຑີ ຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ (PAR) ກໃ ຟທ຃ຌື ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝ ຏູຊໄ ກື ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຝຉບໄ ຄ ປໃ ທຓກຌພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ທຟຄ຾ຏຌ ຾ຖຝ ຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌກຌພ ດໃ ຟຄເກຆໄ ຈິ ຽຑໃ ບື ເນຂໄ ຝຍທຌກຟຌ຋່ຟຄຟຌ ຽກຈີ ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ ຘູຄຘຸຈ ຾ຖຝ ທ຋ິ ຋ີ ່ຟຄຟຌກຍພ ນຌໃ ທງຄຟຌຽຎພຌກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ເນນໄ ຌໃ ທງຄຟຌຽຂຟ຺ໄ ຓຟຆໃ ທງ຋ບໄ ຄ ຊໃ ຌິ ເຌຘໃ ທຌຂຟຈຽຑໃ ບື ເນໄ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽກຈີ ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄ. 5.1.2 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດພຄໄ ດືຌ  ຖກພ ຘຝຌຝຆຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ 1) ຘຝຓຟຆກິ ຆຓ຺ ຆຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ນຓໃ ຌພ ເຌຘກພ ກຟງຝຑຟຍຂບຄຉຌ຺ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຅ີ ຝ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ ຾ຖຝ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆທີ ຈິ ຃ທຟຓຽຎພຌດໃ ູຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ. 2) ຘຝຓຟຆກິ ຆຸຓຆຌ຺ ຓ຅ີ ຈິ ຘຟ່ ຌກຶ ກຟຌຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ ຽບບືໄ ບຟ຋ບຌ, ປກພ ຾ຖຝ ນໃ ທຄເດຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝ ກຌພ ບກີ ຋ຄພ ຑບໄ ຓ຋ໃ ຅ີ ຝປໃ ທຓກຌພ ຅ຈພ ກຟຌກຍພ ຍຌພ ນຟຂບຄຉຌ຺ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ . 3) ຘຝຓຟຆກິ ຆຸຓຆຌ຺ ຽຖບື ກກຟ່ ຌຈ຺ ຏູຌໄ ຟ່ ຆຸຓຆຌ຺ , ຏູຌໄ ຟ່ ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ ຾ຖຝ ຏູ຾ໄ ຋ຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ີ ນົຟກນົຟງ ຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄດໃ ຟຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ. 4) ຓຂີ ຝຍທຌກຟຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓຽ຃ໃ ບື ຌແນທດໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ຅ຌ຺ ຽຎພຌທຊິ ຂີ ບຄຆຸຓຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຂຍພ ຽ຃ໃ ບື ຌ ຿ຈງຏູຌໄ ຟ່ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ເຌຖກພ ຘຝຌຝຽຎີຈກທຟໄ ຄ ຿ຎໃ ຄເຘ ຾ຖຝ ຓກີ ຟຌຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍ຋ໃ ີ ຘຟຓຟຈ ກທຈຘບຍແຈຘໄ ຟ່ ນຖຍພ ຘຝຓຟຆກິ ຋ຄພ ຓທຌ. 5) ຘຝຓຟຆກິ ຋ຸກ຃ຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຎຝຽຓຌີ ຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ , ກຟ່ ຌຈ຺ ທແິ ຘ຋ຈພ ປໃ ທຓ , ປໃ ທຓ຃ຈິ , ປໃ ທຓຉຈພ ຘຌິ ເ຅, ຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌ ຉຈິ ຉຟຓ ຾ຖຝ ຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຾ຖຝ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 56

ຆຸຓຆຌ຺ ຏໃ ຟຌຂຝຍທຌກຟຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ . 6) ຘຝຓຟຆກິ ຆຸຓຆຌ຺ ຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູຏໄ ໃ ຟຌກຟຌຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓເຌຂຝຍທຌກຟຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ 7) ຓ຾ີ ຏຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຎີ ຝກບຍຈທໄ ງ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ຸກໂຈຟໄ ຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌຒພຄ ຉຌ຺ ຽບຄ ຽບບືໄ ຎຝ຿ນງຈຉໃ ່ຘຝຓຟຆກິ ຆຸຓຆຌ຺ ຋ຸກໂ ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ນທຄພ ຏຌ຺ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ດີ ໃ ພຄດືຌ. 8) ກຟຌຒພຄ຃ທຟຓຆໃ ທງ຅ຟກຑຟງຌບກ ຽຎພຌກຟຌຑໃ ຄຶ ຽຑໃ ບື ເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຘຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈເໄ ຌ ຋ໃ ຘີ ຸຈຍໃ ່ ຾ຓໃ ຌກຟຌຑໃ ຄຶ ຑຟຉຝນຖບຈແຎ. 9) ຓຽີ ຃ບື ຂໃ ຟງ຃ທຟຓປໃ ທຓຓກື ຍພ ຑຟ຃ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ບຟຈຽຎພຌນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ / ຆຸຓຆຌ຺ ບໃ ຌື ໂ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຑຟກຖຟຈຆຝກຟຌ, ບຄ຺ ກບຌຽບກຆຌ຺ , ຌກພ ຋ຸຖຝກຈິ , ຌກພ ທຆິ ຟກຟຌ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂເຌຖກພ ຘຝຌຝກຟຌຓ຃ີ ທຟຓຘຟ່ ຑຌພ ຋ໃ ຽີ ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓ. ຌບກ຅ຟກຌີໄ ຘຌພ ງຟ ຘຌພ ງຟທທິ ຈພ (2541 : 14 - 17) ແຈກໄ ໃ ຟທຽຊຄິ ຖກພ ຘຝຌຝຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ 4 ຎຝກຟຌ຃:ື 1) ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ນໃ ຄກຟຌປຼຌປູ ໄ (Learning Organization) ຋ຸກ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ປໃ ທຓ ປຼຌປູ ໄ ຆຸຓ ຆຌ຺ ຌຌພໄ ຅ຝປູ຋ໄ ຌພ ຂໃ ຟທ຋ຄພ ຽຘຈຊຝກຈິ , ຘຄພ ຃ຓ຺ , ກຟຌຽຓບື ຄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ກຟຌຽຑໃ ຓີ ຑູຌ຃ທຟຓປູ ໄ ດໃ ູຘຝຽໝ.ີ 2) ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ປີ ູ຅ໄ ກພ ຅ຈພ ກຟຌຉທ຺ ຽບຄ (Community Management) 3) ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຅ີ ຈິ ທງິ ງຟຌ (Spirituality) ບຟຈຘຝ຾ຈຄຽຊຄິ ຃ທຟຓ຅ຄ຺ ປກພ ຑກພ ຈຉີ ໃ ຆ່ ຸຓຆຌ຺ , ຃ທຟຓ ປູຘໄ ກຶ ຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂບຄ, ນທຄ຾ນຌ, ຓຘີ ໃ ຄິ ດຶຈໜໃ ຼທ຾ໜຌໄ ປໃ ທຓກຌພ 4) ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຘີ ຌພ ຉຑິ ຟຍ (Peaceful) ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ ຾ຖຝ ຃ຸຌຌຝ຋ຟ່ ຘຝນຄຍ຺ ຘຸກ຅ຈິ ເ຅ ຽດືບກຽດພຌ.  ບຸຎຝຘກພ ຉໃ ກ່ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ 1) ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຽຈຓີ ຽປຟ຺ ຓກພ ຽນຌພ ກຌພ ທໃ ຟຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຎພຌຏູຍໄ ໃ ່ປູ,ໄ ຍໃ ່ຓ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ເຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌກຟຌເນຽໄ ຅ຟ຺ໄ ນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຖຈພ ຽຎພຌຏູຓໄ ຍີ ຈ຺ ຍຟຈເຌກຟຌຌຟ່ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌ຋ຸກຈຟໄ ຌ ຿ຈງຊກື ຌພ ທໃ ຟ ຂຟໄ ຖຟຈຆຝກຟຌຽຎພຌຏູຓໄ ຆີ ຄ຺ ຃ຸຌທຸຈ຋ນິ ຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈຽຓໃ ບື ຽຂຟ຺ໄ ແຎຎຝຉຍິ ຈພ ເຌນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຾ຖຝ ຽຎພຌຘູຌກຟຄເຌ ກຟຌປຼຌປູ ໄ ກຟຌ ຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຽຑໃ ບື ຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຌ຅ີໄ ຟ່ ຽຎພຌ຋ໃ ຽີ ປຟ຺ ຅ຝຉບໄ ຄເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌ ຽຎພຌຘູຌກຟຄເຌ ກຟຌປຼຌປູ຿ໄ ຈງກຟຌຽປຈພ ຋ຸກທ຋ິ ເີ ນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຘຝຽໜຑີ ູຓຎິ ພຌງຟ຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູເຌຉທ຺ ຽບຄບບກຓຟເນໄ ແຈໄ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌ຿ຈງຎຝຆຟຆຌ຺ ຽບຄ຾ຓໃ ຌ຅ຝຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓດໃ ພຄດືຌ຾ຉໃ ກຟຌຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ກເ່ ຆຽໄ ທຖຟຈຌ຺ ນຖຟງ ຘຟຓຟຈຽກຈີ ຂຌຶໄ ແຈຑໄ ຼຄ ຍຟຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ ຽຑຟຝເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ແຈຽໄ ກຈີ ຍຌພ ນຟຆຸຓຆຌ຺ ຖຓ຺ໄ ຘຝຖຟງຉໃ ຟຄ ຃ຌ຺ ຉໃ ຟຄດໃ ູເຌຆຸຓຆຌ຺ ຓຏີ ູຓໄ ບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຾ຖຝ ຃ຌ຺ ຽນຌພ ຾ກໃ ຉທ຺ ນຖຟງຂຌຶໄ ນຟກຖເ່ ນຓໄ ກີ ຟຌທທິ ຈພ ຋ຝຌຟກຟຌແຎຽບຄ ຍຟຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌບຟຈຍໃ ່຋ຌພ ກຟຌ. 2) ຏູ຋ໄ ໃ ຋ີ ່ຟນຌຟໄ ຋ໃ ເີ ຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຓກພ ຅ຝ຋່຾ໄ ຋຋ໄ ໃ ຽີ ຍໃ ຄິ ຽນຌພ ທໃ ຟຆຸຓຆຌ຺ ຖຓ຺ໄ ຘຝຖຟງ ຾ຖຝ ຂຟຈກຟຌຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓ ຾ຖຝ ຓກພ ຅ຝຽຎພຌຂບ່ໄ ຟໄ ຄທໃ ຟຑຈພ ຋ຝຌຟຍໃ ່ແຈ຾ໄ ຌໃ ຌບຌ ຾ຖຝ ກຑ່ ຟກຌພ ຎຝຊຓິໄ ຆໃ ຄຶ ຽປຈພ ເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຌຌພໄ ຂຟຈ຿ບກຟຈ ຋ໃ ຅ີ ຝຓຏີ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ແຎປໃ ທຓຽຎພຌຑຟ຃ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຃ທຌຉຄພໄ ຘຓ຺ ຓຸຓຉຊິ ຟຌທໃ ຟນຓໃ ູຍຟໄ ຌຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຓຖີ ກພ ຘຝຌຝຂບຄ ຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຖີ ຓ຺ໄ ຘຝຖຟງ ຃ຉື ໃ ຟຄ຃ຌ຺ ຉໃ ຟຄດໃ ູຓຟຽຎພຌຽທຖຟຈຌ຺ ຽປຈພ ເນ຃ໄ ທຟຓປໃ ທຓຓ຅ື ຟກຆຟທຍຟໄ ຌ ຋ຄພ ນຓໃ ູຍຟໄ ຌເຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຓຌີ ບໄ ງ ຾ຌທ຋ຟຄ຋ໃ ຽີ ຎພຌແຎແຈໄ ຃ື ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ ເຌ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 57

ກໃ ຸຓຏູຓໄ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ປໃ ທຓກຌພ ເຌນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຑຼຄ຅ຟ່ ຌທຌໜໃ ຄຶ ກໃ ບຌປຼກທໃ ຟ “ກໃ ຸຓຘຌ຺ ເ຅” ຆໃ ຄຶ ກໃ ຸຓ຅ຝຂຝນງຟງ ຏຌ຺ ແຎຘໃ ູກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ນີ ຖຟງ ຂຌຶໄ ຉໃແ່ ຎຽບຄ ຿ຈງນົກພ ຃ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຃:ື ຉບໄ ຄຽປຈພ ເນກໄ ໃ ຸຓຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຓ຃ີ ທຟຓ ບຈິ ຘຝນຖຝເຌກຟຌຽ຃ໃ ບື ຌແນທ ຍໃ ່ຊກື ກບຍຂບຄ຋ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌ, ຃ບຍຄຟ່ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຏູຎໄ ຝຘຟຌຄຟຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຅ີ ຈພ ຓຟ຅ຟກນຌໃ ທງຉໃ ຟຄໂ຅ຝຽຎພຌ ຏູຘໄ ຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຋ຟຄ຾ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ດໃ ຟຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ. 3) ຆຟທຍຟໄ ຌເຌຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຓກພ ຍໃ ່ກຟໄ ຘຝ຾ຈຄບບກ ຾ຓໃ ຌຽນຌພ ຈທໄ ງ ນຖື ຍໃ ່ຽນຌພ ຈທໄ ງກຉ່ ຟຓ ຽປຈພ ເນໄ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌກຟຌຊໃ ຟງ຋ບຈ຃ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ເຌຽຖໃ ບື ຄຉໃ ຟຄໂ ຍໃ ຘ່ ຟຓຟຈຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ແຈເໄ ຌ຋ຌພ ຋ີ ທ຋ິ ຝງຟ ກບຌ ຉບໄ ຄຽປຈພ ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌກຟໄ ຘຝ຾ຈຄບບກເຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຉໃ ຟຄໂ ເນແໄ ຈຈໄ ທໄ ງຂຝຍທຌກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ຽຑໃ ບື ເນໄ ຘຟຓຟຈຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ແຈ຋ໄ ຸກຂຌພໄ ຉບຌ ຆໃ ຄຶ ຅ຝຽປຈພ ເນຓໄ ກີ ຟຌຎພຍຎໃ ຼຌຂຝຍທຌກຟຌ຋ໃ ຽີ ໝຟຝຘຓ຺ ແຈດໄ ໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ 4) ເຌຑຌືໄ ຋ໃ ຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງຘໃ ທຌເນງໃ ຆຸຓຆຌ຺ ຅ຝຓຖີ ກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຖີ ຓ຺ໄ ຘຝຖຟງ ຏູຌໄ ຟ່ ນຓໃ ູຍຟໄ ຌຉຟຓ ກຈ຺ ໝຟງ ຓກພ ຍໃ ຓ່ ຖີ ກພ ຘຝຌຝຽຎພຌຏູຌໄ ຟ່ ຋່ຟຓຝຆຟຈຽຆໃ ຌພ ເຌບຟຈຈີ ຆຟທຍຟໄ ຌຓກພ ເນ຃ໄ ທຟຓງບຓປຍພ ດໃ ຟຄຍໃ ່຅ຄິ ເ຅ ຃ທຟຓ ປໃ ທຓຓເື ຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຑໃ ບື ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຅ໃ ຄຶ ຓຌີ ບໄ ງ ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຅ຟ່ ຽຎພຌ ຉບໄ ຄ຃ຌ຺ໄ ນຟ ຏູຌໄ ຟ່ ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ຋ໃ ຓີ ຍີ ຈ຺ ຍຟຈເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉໃແ່ ຎເນແໄ ຈໄ ຾ຖຝ ຘຟໄ ຄຍຈ຺ ຍຟຈເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ ດໃ ຟຄ຾ຌຍ ຌຼຌ ເຌກຟຌຘຟໄ ຄກໃ ຸຓບຟ່ ຌຟຈຂຌຶໄ ຓຟ຃ໃ ູກຍພ ຃ຝຌຝກຟ່ ຓຝກຟຌນຓໃ ູຍຟໄ ຌ຾ຉໃ ຅ຝຽປຈພ ຄຼກຄຟຌແຎຌຟ່ ກຌພ ດໃ ຟຄຘບຈ ຃ໃ ບຄຆໃ ຄຶ ບ່ຟຌຟຈນຟແຈ຿ໄ ຈງແທ຅ຟກກຟຌ຅ຈພ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ. 5) ກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌຑຌືໄ ຋ໃ ຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຽນຌພ ທໃ ຟ ຘໃ ທຌຖຟຈຆຝກຟຌ ຽຎພຌຑຟ຃ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຓີ ຖີ ຝຍຍ຺ ຾ຖຝ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຾ຉໃ ຽຈຓີ ຓຂີ ່ຍໄ ກ຺ ຏໃ ບຄເຌ ຽຖໃ ບື ຄກຟຌຊກື ກຟ່ ຌຈ຺ ກບຍ ຾ຖຝ ປູຍ຾ຍຍເຌກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌ ຋ໃ ຽີ ຎພຌບຸຎຝຘກພ ນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ຃ຖື ຝຍຍ຺ ຘໃ ຄພ ກຟຌ ຅ຟກຂຟໄ ຄຽ຋ຄິ ດໃ ຟຄເຈ ກ່ຉຟຓນຟກຘຟຓຟຈຽປຈພ ເນຘໄ ໃ ທຌຖຟຈຆຝກຟຌຽຂຟ຺ໄ ແຎຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌຖກພ ຘຝຌຝຂບຄບຟ ຘຟຘຝໝກພ ຽຑໃ ບື ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ແຈໄ ກ຅່ ຝຽປຈພ ເນຓໄ ຏີ ູຎໄ ຝຘຟຌຄຟຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຓີ ຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ ຘຟຓຟຈຖຸຈຽທຖຟເຌກຟຌຘຟໄ ຄກໃ ຸຓຘຌ຺ ເ຅຿ຈງ ບຟແຘ຃ທຟຓຽຆໃ ບື ຓໃ ຌພ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ຓີ ຉີ ໃ ຂ່ ຟໄ ຖຟຈຆຝກຟຌດໃ ູ຾ຖທໄ ເຌຂຌພໄ ຉຌ຺ໄ . 5.2 ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ດີ ພຄໄ ດືຌ ກໃ ຟທກຌພ ທໃ ຟ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈຽຑໃ ບື ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓກີ ຟຌ “ດໃ ູຈີ ຓຘີ ຸກ” ຌຌພໄ ກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌ຅ຝຉບໄ ຄ ບຟແຘ຃ທຟຓປໃ ທຓຓ຅ື ຟກ຋ຸກຐໃ ຟງ຋ໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄ຋ຄພ ຑຟກຖຈພ ຾ຖຝ ຽບກຆຌ຺ ຿ຈງຓ຅ີ ຈຸ ໝຟງ຋ໃ ຅ີ ຝເນກໄ ຟຌທຟຄ ຾ຏຌ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ຾ຖຝ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌຉຟຓ຿຃ຄກຟຌຉໃ ຟຄ ໂ ຽຎພຌແຎດໃ ຟຄຓຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ຖຈພ ຊຝຍຟຌ຅ໃ ຄຶ ຎພຍ຾ຌທ຃ຈິ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຟກ “ຖຈພ ຓນີ ຌຟໄ ຋ໃ ເີ ນ຃ໄ ທຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ຅ຟກຆຸຓຆຌ຺ ” ຓຟຽຎພຌ “ຖຈພ ຾ຖຝ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓນີ ຌຟໄ ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄ຾ກຍໄ ຌພ ນຟປໃ ທຓກຌພ ” ຿ຈງຎພຍ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຟກ຋ໃ ຖີ ຈພ ຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຽບຄຓຟຽຎພຌກຟຌເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ. ຈໃ ຄພ ຅ຝຽນຌພ ແຈ຅ໄ ຟກຌຝ຿ງຍຟງກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຎຝຽ຋ຈເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ແຈຑໄ ຝງຟງຟຓ຋ຸກທ຋ິ ຋ີ ໃ ຅ີ ຝເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ , ໝໃ ຍູ ຟໄ ຌ, ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈ ຽຑໃ ບື ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈໄ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ຘຟຓຟຈ຾ກ ໄ ຍຌພ ນຟຂບຄຉຌ຺ ຽບຄເນແໄ ຈນໄ ຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈເຆຆໄ ຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູເຌຆຸຓຆຌ຺ /຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຽໄ ກຈີ ຎຝ຿ນງຈເຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ. ຿ຈງກຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຅ຟກຽ຅ຟ຺ໄ ນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຖຈພ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌຖ່ປຍພ ກຟຌຆໃ ທງຽນຖບື ຅ຟກ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 58

ຖຈພ ຊຝຍຟຌ຃຾ື ຉໃ ກໃ ບຌ. ຾ຉໃ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຽຎພຌ຅ຄິ ຾ຖຝ ຽຎພຌແຎດໃ ຟຄຓຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟ຅ຝ ຉບໄ ຄບຟແຘກຟຌກຟຌຖທຓກໃ ຸຓຽຑຟຝກໃ ຸຓຓ຃ີ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຉໃ ກ່ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຎພຌດໃ ຟຄງໃ ຄິ ຆຸຓຆຌ຺ ຈໃ ຄພ ຃່ຟກໃ ຟທ຋ໃ ທີ ໃ ຟ “ຍໃ ່ ຓກີ ໃ ຸຓ ຅ຝຍໃ ຓ່ ຑີ ຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ຄພໄ ຌຽີໄ ຑຟຝກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຈທໄ ງກໃ ຸຓຌຌພໄ ຽຎພຌກຟຌຌຟ່ ຍຸກ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟ ປໃ ທຓກຌພ ຽຎຌກໃ ຸຓ ຆໃ ຄຶ ຓຏີ ຌ຺ ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຑຝຖຄພ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ກ຅່ ຝຘຟຓຟຈຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຑຝຖຄພ ເຌກຟຌຉໃ ່ ຖບຄ ຽຑໃ ບື ຘຟໄ ຄຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈປໃ ທຓກຌພ , ຖທຓ຋ຄພໄ ຽຘຓີ ຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຘຝຽໝຑີ ຟຍ (Equality) ເຌຘຄພ ຃ຓ຺ , ຃ທຟຓ ນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ , ຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ຍຸກ຃ຝຖຟກບຌ ຾ຖຝ ນຌໃ ທງຄຟຌຂບຄຖຈພ ຋ຸກ ຖຝຈຍພ ຅ໃ ຄຶ ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຽຖໃ ບື ຄກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກໃ ຸຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຑໃ ບື ເນກໄ ໃ ຸຓຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ນຖື ບຄ຺ ກບຌ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຎພຌຉທ຺ ຾຋ຌເຌກຟຌຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຍພ ຑຟກຖຈພ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ຽຎພຌ ຾ກຌຌຟ່ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝ ຽຎພຌນຌໃ ທງປບຄປຍພ ຍ່ຖກິ ຟຌ຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌ຋ໃ ຖີ ຈພ ຅ຈພ ເນ.ໄ 5.2.1 ຾ຌທ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ກໃ ຸຓ ກໃ ບຌ຋ໃ ຅ີ ຝກໃ ຟທຽຊຄິ “ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ” ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄ຋ຟ່ ຃ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ກຍພ ຃່ຟທໃ ຟ “ກໃ ຸຓ” ກໃ ບຌຽຑໃ ບື ຽຎພຌ ກຟຌ຋່ຟ຃ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ກໃ ຼທກຍພ ຾ຌທ຃ຈິ ຾ຖຝ ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ “ກໃ ຸຓ” ຆໃ ຄຶ ເຌ຋ໃ ຌີ ຅ີໄ ຝຌຟ່ ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ ກໃ ຸຓເຌຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຈີ ຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌກໃ ຼທຂບໄ ຄກຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຓຟຌຟ່ ຘຝຽໜີ  ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ “ກໃ ຸຓ” ກໃ ຟທກຌພ ທໃ ຟ ຓຝຌຸຈຽຎພຌຘຈພ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຓ຋ີ ຟ່ ຓຝຆຟຈກຟຌດໃ ູຖທຓກຌພ ຽຎພຌໝໃ ຽູ ຎພຌຑທກ ຽຑໃ ບື ຃ທຟຓດໃ ູ ຖບຈ ຾ຖຝ ຃ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຋ຟຄ຅ຈິ ເ຅ ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຓຝຌຸຈຂຌຶໄ ຘຝຌຌພໄ ກຟຌ຋ໃ ຓີ ຝຌຸຈຓຟ ດໃ ູ຋ຄພ ນຓຈ຺ ໂ ກຌພ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌ ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ “ກໃ ຸຓ” ດໃ ຟຄກທຟໄ ຄຂທຟຄ ດໃ ຟຄເຈກຉ່ ຟຓ “ກໃ ຸຓ” ເຌ຃ທຟຓນຓຟງ຋ໃ ກີ ໃ ຼທກຍພ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຓີ ຏູເໄ ນ຃ໄ ທຟຓນຓຟງແທເໄ ຌ຾ຄໃຓຸຓຉໃ ຟຄ ໂ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1. ກໃ ຸຓເຌ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຌກພ ຅ຈິ ທ຋ິ ຝງຟ ຽ຃ຕກ (Krech) ຾ຖຝ ຃ຝຌຝເນ຃ໄ ທຟຓນຓຟງຂບຄກຖໃ ຸຓທໃ ຟ ກຖໃ ຸຓ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌ຋ໃ ຓີ ຃ີ ຌ຺ ຉຄພໄ ຾ຉໃ 2 ຃ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຓຟຑຍ຺ ກຌພ ເຌຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຉໃແ່ ຎຌີໄ 1) ຓບີ ຸຈຓ຺ ຃ຝຉເິ ຌກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກໃ ຸຓປໃ ທຓກຌພ ຃ື ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື , ຃ຸຌ຃ໃ ຟ ຾ຖຝ ຍຌພ ຋ຈພ ຊຟຌ ຆໃ ຄຶ ຅ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູກຟຌຽປຈພ ທຼກປໃ ທຓກຌພ 2) ຓຘີ ຟ່ ຑຌພ ຋ຝຑຟຍເຌກໃ ຸຓດໃ ຟຄບຈິ ຘຝນຖຝ ຾ຖຝ ກຟຌຘຝ຾ຈຄຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຂບຄຘຝຓຟຆກິ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຅ຝ ຓບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຉໃ ກ່ ຌພ ຍຕບຈຽຍກ (Brodbeck) ບຝ຋ຍິ ຟງທໃ ຟ ກໃ ຸຓ ຃ື ກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກຌພ ຂບຄຎພຈຽ຅ກຍຸກ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓ ກໃ ຼທຂບໄ ຄ ຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝ ກຌພ ຃ທຟຓກໃ ຼທຂບໄ ຄຌຌພໄ ຓຖີ ກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຾ີ ຌໃ ຌບຌ ກໃ ຟທ຃ື ຘຟຓຟຈຘຄພ ຽກຈຽນຌພ ແຈໄ ຾ຖຝ ຆຝຌຈິ ຂບຄ ຃ທຟຓກໃ ຼທຂບໄ ຄຌຌພໄ ຅ຝຂຌຶໄ ດໃ ູກຍພ ນຖື ຅ຝຆເີໄ ນປໄ ູຽໄ ຊຄິ ຆຝຌຈິ ກໃ ຸຓທໃ ຟ຅ຝຽຎພຌ຃ບຍ຃ທ຺ , ຏູຒໄ ພຄ, ຘຝນຝ ຑຟຍ຾ປຄຄຟຌ ນຖື ຐູຄຆຌ຺ . 2. ກໃ ຸຓເຌ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ທ຋ິ ຝງຟ ກໃ ຸຓ” ເຌຊຟຌຝ຋ໃ ກີ ໃ ຸຓຽຎພຌນຌໃ ທງຄຟຌ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ທໃ ຟ ຽຆຕີ ຒີ (Serif) ເນ຃ໄ ທຟຓນຓຟງຂບຄ “ກໃ ຸຓ” ຅ຝຉບໄ ຄຓຖີ ກພ ຘຝຌຝຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 59

1) ຓຘີ ຝຓຟຆກິ ດໃ ູ຅ຟ່ ຌທຌໜໃ ຄຶ ຆໃ ຄຶ ຘຝຓຟຆກິ ຅ຝຉບໄ ຄຓຍີ ຈ຺ ຍຟຈດໃ ຟຄເຈດໃ ຟຄໜໃ ຄຶ ຿ຈງ ຘຝຽຑຟຝຑຟງເຌຆໃ ທຄ ຽທຖຟ຋ໃ ກີ ຟ່ ໜຈ຺ ຽບຟ຺ ແທຍໄ ໃ ນ່ ຖຟງຍໃ ່ຌບໄ ງ ກໃ ຟທ຃ື ຅ຝຓກີ ຟຌຽຑໃ ຄິ ບຟແຘກຌພ ນຖື ຓ຃ີ ທຟຓ ຘ່ຟຑຌພ ຖຝນທໃ ຟຄ ຘຝຓຟຆກິ ຑຟງເຌກໃ ຸຓ ຆໃ ຄຶ ຃ໃ ຟຌງິ ຓ຺ ນໃ ຍົື ຌພ ຋ຈພ ຊຟຌຌ຅ີໄ ຝຽກຈີ 2) ຓ຃ີ ໃ ຟຌງິ ຓ຺ ນຖຍື ຌພ ຋ຈພ ຊຟຌ຋ໃ ຘີ ຝ຾ຈຄບບກຓຟແຈດໄ ໃ ຟຄ຾ຌໃ ຌບຌ ຅ຟກກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ຈພ ຘຝຌຝ຃ຝຉິ ຃ທຟຓປູຘໄ ກຶ ຌກຶ ຃ຈິ ຾ຖຝທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ເຌກຟຌຖທຓກຖໃ ຸຓ ຂບຄ ຘຝຓຟຆກິ ຃ໃ ຟຌງິ ຓ຺ ນຖຍື ຌພ ຋ຈພ ຊຟຌຌ຅ີໄ ຝຓບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຉໃ ່ກຟຌຘຝ຾ຈຄຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຂບຄຘຝຓຟຆກິ ນຖຉື ໃ ຏ່ ຌ຺ ຘຟ່ ຽຖຈພ ຂບຄກໃ ຸຓນຖຽື ຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄກຟ່ ຌຈ຺ ຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຋ໃ ຑີ ຄຶ ຎຟຈຊຝນຌຟຂບຄກໃ ຸຓ ທ່ຽຉີ (Warters) ຽຍໃ ຄິ ກໃ ຸຓຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ທໃ ຟຽຎພຌກຟຌຖທຓກຌພ ຂບຄຍຸກ຃ຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຓ຅ີ ຈຸ ໝຟງຎຟງ຋ຟຄປໃ ທກຌພ ຓກີ ຟຌກຝຉຖື ຖື ຌ຺ໄ ຽຆໃ ຄິ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ຾ຖຝຓ຃ີ ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍຖຝນທໃ ຟຄຘຝຓຟຆກິ ຌຟ່ ກຌພ ບຌພ ຅ຝ ຽຎພຌ຋ຟຄເນໄ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຍຸກ຃ຌ຺ ຍຌພ ຖຸຏຌ຺ ບຌພ ໜຟໄ ຑຄຶ ຑ່ເ຅ ຆໃ ຄຶ ຍຸກ຃ຌ຺ ກຟໄ ທຽຂຟ຺ໄ ຘໃ ູ ຃ທຟຓຓຘີ ່ຟຑຌພ ຊຝຑຟຍຖຝນທໃ ຟຄ ກຌພ ກຍພ ຘຝຓຟຆກິ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ໂ ຘຝ຾ຈຄຉທ຺ ກຍພ ກໃ ຸຓ຾ຖຝປຍພ ນຌຟໄ ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌ຋ຟຄຘຝຓຟຆກິ ຑຟງເຌກຖໃ ຸຓ ທຈພ ຘຌພ (Watson) ເນ຃ໄ ທຟຓຽນຌພ ທໃ ຟ ກໃ ຸຓ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຃ກື ຟຌ຋ໃ ຍີ ຸກ຃ຌ຺ ຓຟ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກຌພ ຿ຈງຓີ ຎຝຉິ ຘຟ່ ຑຌພ ກຌພ ດໃ ຟຄເກຆໄ ຈິ (Face to face interactions) ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ປຍພ ປູຽໄ ຊຄິ ຘຝຓຟຆກິ ຑຟຍຂບຄ຃ຌ຺ ເຌກໃ ຸຓ ຉປຍພ ປູຽໄ ຊຄິ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ໂເຌກຖໃ ຸຓ ຾ຖຝ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ແຈປໄ ຍພ ຃ທຟຓຑຄຶ ຑ່ເ຅ຍຟຄດໃ ຟຄ຅ຟກກຟຌ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓກຍພ ຍຸກ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ໂ. 3. ກໃ ຸຓເຌ຋ຈພ ຌຝຂບຄຌກພ ຖຈພ ຊຝຘຟຈ ບຟຕຽ຋ີ ຽບຒ. ຽຍຌ຋ຖີ (Arthur F. Bentley) ຏູຽໄ ຖໃ ຓີ ຾ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຖໃ ບື ຄກໃ ຸຓ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄແຈເໄ ນໄ ຃ທຟຓນຓຟງແທທໄ ໃ ຟ ກໃ ຸຓ຃ື ຓທຌຓຝຌຸຈ຋ໃ ຓີ ຟຖທຓກຌພ ຽຑຟຝຓກີ ຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຓີ ຅ີ ຈຸ ຓຸຄໄ ໝຟງປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝຍຸກ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຅ຝເຆກໄ ໃ ຸຓຽຑໃ ບື ເນແໄ ຈຓໄ ຟຆໃ ຄຶ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝຽຘຈຊຝກຈິ ກໃ ຸຓ຋ຸກກໃ ຸຓ຅ຝຓີ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌຂບຄ຃ໃ ູກຌພ . ຽຈທຈິ ຍ.ີ ຋ຕູ຾ຓຌ (David B. Truman) ບຝ຋ຍິ ຟງຽຑໃ ຓິ ຽຉຓິ ຉໃແ່ ຎທໃ ຟ ກໃ ຸຓ຋ໃ ຓີ ນີ ຖຓື ຸຄໄ ຋ໃ ຅ີ ຝຓຏີ ຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ຿ຈງປຼກທໃ ຟ “ກໃ ຸຓຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ” ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌກໃ ຸຓ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄຓ຋ີ ຈພ ຘຝຌຝ຃ຝຉຂິ ບຄຍຸກ຃ຌ຺ ປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝຓກີ ຟຌປຼກປບໄ ຄເນຎໄ ຟກຈ຺ ຾ກໃ ກໃ ຸຓບໃ ຌື ໂ ເຌຘຄພ ຃ຓ຺ ຊຟໄ ຽຓໃ ບື ເຈ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌປຼກປບໄ ຄຉ່ຟຘຝຊຟຍຌພ ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄຍໃ ່ທໃ ຟຘຝຊຟຍຌພ ເຈກຉ່ ຟຓ ກໃ ຸຓຌຌພໄ ຅ຝກຟງຽຎພຌກໃ ຸຓຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ຌກພ ຖຈພ ຊຝຘຟຈ ຉຟຽທຌພ ຉກ຺ ບກີ ຋ໃ ຟຌໜໃ ຄຶ ຃ື ຽບຒ ບ.ີ ແຒຽຌີ (FE.Finer) ຂຝນງຟງ຃ທຟຓ “ກໃ ຸຓຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ” ຉໃແ່ ຎທໃ ຟຽຎພຌກໃ ຸຓ ນົື ຘຝຓຟ຃ຓ຺ ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄກຟຌ຅ຝຓບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຽໜບື ຌຝ຿ງຍຟງຂບຄຆຟຈຽຑໃ ບື ເນຽໄ ຎພຌແຎຉຟຓ຾ຌທ຋ຟຄຂບຄກໃ ຸຓຂບຄ ຉຌ຺ ຾ຉໃ ຍໃ ຉ່ ບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝປຍພ ຏຈິ ຆບຍ຿ຈງກຄ຺ ຉໃ ກ່ ຟຌຎ຺ກ຃ບຄຂບຄຎຝຽ຋ຈ. ຽຓໃ ບື ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄກໃ ຸຓເຌ຾ຄໃຉໃ ຟຄໂ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຓຟ຋ຄພ ໝຈ຺ ຘຝນຖຸຍແຈທໄ ໃ ຟ ກໃ ຸຓ ຃ື ກຟຌຖທຓກຌພ ຂບຄຍຸກ຃ຌ຺ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຘບຄ຃ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຿ຈງຓທີ ຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຋ໃ ຆີ ຈພ ຽ຅ຌພ ຾ຖຝ ຓຎີ ຝຉຘິ ່ຟຑຌພ ຖຝນທໃ ຟຄກຌພ ຉຝນຖບຈ ຅ຌ຺ ຓຍີ ຌພ ຋ຈພ ຊຟຌ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ີ ກຟຌຘຝ຾ຈຄຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຾ຖຝ ຿຃ຄຘຟໄ ຄກໃ ຸຓ຋ໃ ຆີ ຈພ ຽ຅ຌ ກຟຌຖທຓ ກຌພ ຽຎພຌກຖໃ ຸຓ ຉບໄ ຄຎຝກບຍແຎຈທໄ ງຘໃ ຄິ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1) ຓຘີ ຝຓຟຆກິ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຘບຄ຃ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ 2) ຓ຅ີ ຈຸ ຎຝຘຄ຺ ຂບຄກຟຌຖທຓກຌພ ຋ໃ ຾ີ ຌໃ ຌບຌ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 60

3) ຓຎີ ຝຉຘິ ່ຟຑຌພ ຖຝນທໃ ຟຄຘຝຓຟຆກິ 4) ຓຍີ ຌພ ຋ຈພ ຊຟຌ (Norms) ຋ໃ ກີ ໃ ຸຓກຟ່ ຌຈ຺ ຂຌຶໄ ຓຟຽຑໃ ບື ເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຊຎື ຝຉຍິ ຈພ 5) ຓ຃ີ ທຟຓຘຟຓກພ ຃ີ ຃ທຟຓຏູກຑຌພ ຾ຖຝກຟຌຖຄຓຉທພ 6) ຓກີ ຟຌຘຝ຾ຈຄຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຉຟຓຍຈ຺ ຍຟຈນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຘຝຓຟຆກິ 7) ຓ຿ີ ຃ຄຘຟໄ ຄຂບຄກໃ ຸຓ ຆໃ ຄຶ ຘຝ຾ຈຄເນຽໄ ນຌພ ຽຊຄິ ຽຘຌພໄ ຋ຟຄກຟຌຉຈິ ຉໃ ່ ຾ຖຝກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຖຝນທໃ ຟຄຘຝຓຟຆກິ 5.2.2 ຾ຌທ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ (Community Organization) ຎຝຽທຈ ທຝຘີ (2535 : 17) ກໃ ຟທທໃ ຟ “ກໃ ຸຓນຖບື ຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ (Group or Community Organization) ຊຽື ຎພຌກຌ຺ ແກ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ງໃ ຄິ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓດພຄໄ ງຌື ຽຑຟຝບຄ຺ ກບຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ຃ື ປູຍ຾ຍຍຂບຄກຟຌຖທຓຉທ຺ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ບຟ່ ຌຟຈ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຅ີ ຝຉບໄ ຄຊໃ ທຄຈຸຌກຍພ ບຟ່ ຌຟຈຖຈພ ຾ຖຝບຟ່ ຌຟຈຽຄຌີ ” ຽຎພຌກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຉທພ ກຌພ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຉຄພໄ ຾ຉໃ 2 ຃ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຆໃ ຄຶ ຓຆີ ໃ ປື ຼກກຌພ ແຈນໄ ົຟງດໃ ຟຄ ຽຆໃ ຌພ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ບຄ຺ ກບຌຎຝຆຟຆຌ຺ ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ ນຖກື ໃ ຸຓຘຌ຺ ເ຅ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ຅ຟກກຟຌຽຘທຝຌຟຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄຽຖໃ ບື ຄບຄ຺ ກບຌຎຝຆຟຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຅ຈພ ຿ຈງ຿຃ຄກຟຌຘກຶ ຘຟ຋ຟຄຽຖບື ກກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຘຝຊຟຍຌພ ທແິ ຅ຘຄພ ຃ຓ຺ ຅ຖຸ ຟຖຄ຺ ກບຌຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟແຖ ເຌຆໃ ທຄຎີ ຑ.ຘ. 2529 ແຈຘໄ ຝນຖຸຍ຃ທຟຓ ນຓຟງຂບຄ຃ຟ່ ທໃ ຟ ບຄ຺ ກບຌ ຆຸຓຆຌ຺ ນຖບື ຄ຺ ກບຌຎຝຆຟຆຌ຺ ແທຈໄ ໃ ຄພ ຌີໄ ເຌຑຟກຽບກຝຆຌ຺ ໝຟງຽຊຄິ “ກໃ ຸຓ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌຖທຓຉທ຺ ຂຌຶໄ ດໃ ຟຄຓຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງ຋ໃ ຽີ ຎພຌບຌພ ຈຼທກຌພ ກຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ບຄ຺ ກບຌຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌຉທພ ຾຋ຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ເຌກຟຌຊປື ກພ ຘຟຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຾ຖຝ຃ໃ ຃ີ ຟງຍຌພ ນຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ຄພ ຍຌພ ນຟຘຝຽຑຟຝໜຟໄ ຾ຖຝຍຌພ ນຟແຖງຝງຟທບຄ຺ ກບຌເຌຖກພ ຘຝຌຝຌີໄ ຅ໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຽຖກີ ແຈໄ ຅ຟ່ ຽຎພຌ ເຌຑຟກຖຈພ ຊຝຍຟຌ (ຘຝຽຑຟຝກຖ່ ຝຌຂີ ບຄກຓ຺ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ) ໝຟງຽຊຄິ “ກຟຌຖທຓຉທ຺ ຂບຄຎຝຆຟ ນຓໃ ູ ຍຟໄ ຌເຌຘຝນຖຸຍຂບຄກໃ ຸຓຉຄພໄ ຾ຉໃ ຘບຄ຃ຌ຺ ຂຌຶໄ ແຎ ຽຑໃ ບື ຈຟ່ ຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ເຈກຈິ ຅ຝກຟ່ ໜໃ ຄຶ ຉຟຓທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຂບຄ ກໃ ຸຓຽບຄນຖໃ ຘື ຝໜບຄທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຂບຄ຋ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌນຖນື ຌໃ ທງຄຟຌຽບກກຝຆຌ຺ ຋ໃ ເີ ນກໄ ຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກໃ ຸຓ ຋ໃ ຅ີ ຈພ ຉຄພໄ ບຟຈຽຎພຌກຟຌ຅ຈພ ຉຄພໄ ດໃ ຟຄຍໃ ຽ່ ຎພຌ຋ຟຄກຟຌ ກໃ ຟທ຃ຍື ໃ ຓ່ ກີ ຈ຺ ນຓຟງປບຄປຍພ ຾ຉໃ ບຟຈຓຖີ ຝຍຼຍຖຟຈຆຝກຟຌ ນຖນື ຖຖື ຝຍຼຍຂບຄກໃ ຸຓ຋ໃ ຅ີ ຈພ ຋່ຟຂຌຶໄ ຽບຄ ຽຑໃ ບື ເຆຽໄ ຎພຌ຾ຌທ຋ຟຄຈຟ່ ຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂບຄກໃ ຸຓ຾ຖຝກໃ ຸຓ຋ໃ ຽີ ຎພຌ຋ຟຄ ກຟຌຆໃ ຄຶ ຅ຈພ ຉຄພໄ ຂຌຶໄ ຿ຈງຓກີ ຈ຺ ນຓຟງປບຄປຍພ ຃ຄ຺ ຽຎພຌຌຉິ ຍິ ຸກ຃ຌ຺ ນຖຍື ໃ ່ຽຎພຌຌຉິ ຍິ ຸກ຃ຌ຺ ຾ຖທໄ ຾ຉໃ ກຖ່ ຝຌີ ( ບຟໄ ຄ ເຌ ຿ບທຟຈ ຘຸຈ຋ຝຌຟປກພ , 2533 : 59). ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌບຄ຺ ກບຌ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກກຟຌຖທຓກໃ ຸຓຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌເຌຆຸຓຆຌ຺ ຌຌພໄ ໂ ຽຑໃ ບື ຖທຓກຌພ ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ປູຍ຾ຍຍກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກໃ ຸຓຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຓນີ ຟົ ງປູຍ຾ຍຍ ຍຟຄບຄ຺ ກບຌຽກຈີ ຅ຟກ ກຟຌ຅ຈພ ຉຄພໄ ດໃ ຟຄຽຎພຌ຋ຟຄກຟຌ຿ຈງຖຈພ ນຖຍື ໃ ່ຽຎພຌ຋ຟຄກຟຌ຿ຈງບຄ຺ ກບຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽບກກຝຆຌ຺ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ປູຍ ຾ຍຍຂບຄ ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ຅ໃ ຄຶ ຓນີ ຟົ ງປູຍ຾ຍຍ ຈໃ ຄພ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1) ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ຋ີ ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌ຅ຈພ ຉຄພໄ ຓນີ ຟົ ກນຟົ ງປູຍ຾ຍຍ ຽຆໃ ຌພ ຃ຝຌຝກຟ່ ຓຝກຟຌ ນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ ກໃ ຸຓກຝຽຘຈກບຌ ຘຝນຝກບຌກຟຌກຝຽຘຈ ຘຝຑຟຍຟໄ ຌ ບຄ຺ ກບຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌ ຓຌູ ຖຝຌ຋ິ ຾ິ ຖຝ ຘຝຓຟ຃ຓ຺ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ບຄ຺ ກບຌຽນໃ ຟົ຺ ຌ຅ີໄ ຝຓຽີ ຅ຟ຺ໄ ນຌຟໄ ຋ໃ ຖີ ຈພ ກຈ຺ ນຓຟງ ກຈ຺ ຖຝຍຼຍ ຋ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌ ກຟຌ ກຟ່ ກຍພ ຽຍໃ ຄິ ຾ງຄ ຾ຖຝເນກໄ ຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຘໃ ທຌເນງໃ ຉບໄ ຄຽປຈພ ກຟຌ຅ຈ຺ ຋ຝຍຼຌຉໃ ່຋ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌ 2) ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ຾ຍຍຍໃ ຽ່ ຎພຌ຋ຟຄກຟຌ ຓກພ ຓຆີ ໃ ປື ຼກຽຎພຌກໃ ຸຓ ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌຖທຓຉທ຺ ກຌພ ຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 61

ຑຈພ ຋ຝຌຟຉໃ ຟຄໂຽຆໃ ຌພ ກໃ ຸຓ຋ໃ ່ຏຟໄ ກໃ ຸຓຏກພ ຎບຈຘຟຌຑຈິ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ກໃ ຸຓຽນໃ ົຟ຺ ຌຓີໄ ກພ ຓກີ ຈ຺ ຖຝຍຼຍຍໃ ່ຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ ຾ຖຝຍໃ ຂ່ ຌຶໄ ຉໃ ຋່ ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌນຖຽື ບກກຝຆຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຂຟ຺ໄ ແຎ຅ຈພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຅ຝຂຌຶໄ ດໃ ູກຍພ ຃ທຟຓຘຝໝກພ ເ຅຾ຖຝ ກຟຌ ກຟ່ ຌຈ຺ ກຈ຺ ຽກຌຂຌຶໄ ຓຟຽບຄ ຅ໃ ຄຶ ຃ໃ ບຌຂຟໄ ຄຓບີ ຈິ ຘຝນຖຝ຾ຖຝຓກພ ຅ຈພ ປູຍ຾ຍຍ຿຃ຄຘຟໄ ຄກບຌຉຟຓ ຽຌບືໄ ນຟຂບຄຄຟຌ ນຖກື ຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຈີ ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌ. 3) ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ຖີ ທຓຉທ຺ ກຌພ ຽຎພຌຽ຃ບື ຂໃ ຟງ ບຟຈຽຎພຌບຄ຺ ກບຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌ຅ຈພ ຉຄພໄ ຂຌຶໄ ຽບຄ ນຖຓື ບີ ຄ຺ ກບຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽບກກຝຆຌ຺ ນຖຓື ນີ ຌໃ ທງຄຟຌຖຟຈຊຝກຟຌ ຽຂຟ຺ໄ ແຎຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຃ີ ຟໄ ງ \" ຽຎພຌກໃ ຸຓກບໄ ຌ ນຖ຋ື ຄພ ນຓຈ຺ ຍຌພ ນຟນົຟງໂ ຍຌພ ນຟຽຂຟ຺ໄ ຌຟ່ ກຌພ ຽຆໃ ຌພ ຍຌພ ນຟ຅ຟກ ຌຝ຿ງຍຟງຖຈພ \" ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝຆຟຈ ຍຌພ ນຟກໃ ຼທກຍພ ຏຌ຺ ຏຝຖຈິ ກຟຌກຝຽຘຈ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ 4) ບຄ຺ ກບຌຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌ຅ຈພ ຉຄພໄ ຂຌຶໄ ຓຟຽບຄ ຿ຈງຍໃ ່ຓກີ ຟຌ຅ຈພ ຿຃ຄຘຟໄ ຄບຄກບຌ ດໃ ຟຄຆຈພ ຽ຅ຌ ຾ຉໃ ຅ຝ ຓກີ ຟຌງບຓປຍພ ຏູຌໄ ຟ່ ຃ຌ຺ ເຈ຃ຌ຺ ໜໃ ຄຶ ຂຌຶໄ ຓຟຽຎພຌນທ຺ ໜຟໄ ຾ຖຝງບຓປຍພ ຒພຄ຃່ຟຘໃ ຄພ ຉໃ ຟຄໂ ກຟຌຖທຓຉທ຺ ຽຑໃ ບື ຈູ຾ຖປກພ ຘຟຉຌ຺ໄ ຌຟ່ໄ ຖຟ່ ຋ຟຌ ຃ຸຓໄ ຃ບຄຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝຆຟຈ຾ຖຝຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ( ຘ່ຟຑຌພ ຽຉຆຝບຝ຋,ິ 2538 : 6). 5.2.3 ຖກພ ຘຝຌຝຂບຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄ ກຟຌ຅ຝຌຟ ຾ກທໄ ຽ຋ຍ ຾ຖຝ ກຝຌກ຺ ຘກພ ຈີ ຾ກທໄ ຽ຋ຍ (2530 : 34) ກໃ ຟທຽຊຄິ ກຟຌຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄຂບຄ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ທໃ ຟ຃ທຌ຅ຝຓກີ ຟຌ຅ຈພ ຖຝຍຍ຺ ຋ໃ ຽີ ບບືໄ ບຟ່ ຌທງເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຘຟຓຟຈຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌຉບຍຘຝນຌບຄ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ (Self - fulfilment) ຈທໄ ງທ຋ິ ກີ ຟຌຆໃ ທງຽນຖບື ຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ຿ຈງປໃ ທຓຓກື ຍພ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ໂ ຋ໃ ດີ ໃ ູເຌຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຈຼທກຌພ ກຟຌຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຉບໄ ຄຖທຓ຃ທຟຓຽຊຄິ ກຟຌຓບີ ຈິ ຘຝນຖຝຂບຄ ກໃ ຸຓຆຸຓຆຌ຺ ເຌກຟຌຉຄພໄ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຾ຖຝຓບີ ຈິ ຘຝນຖຝເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌເນຍໄ ຌພ ຖຸຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຿ຈງເຆ຃ໄ ທຟຓ ຑຝງຟງຟຓ຾ຖຝກຟ່ ຖຄພ ຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ ຿ຈງ຃ທຟຓຓບີ ຈິ ຘຝນຖຝເຌກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌຂບຄກໃ ຸຓນຖໃ ບື ຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ໝຟງຽຊຄິ ກໃ ຸຓ຃ທຌຓ຃ີ ທຟຓຽຎພຌບຈິ ຘຝນຖຝ ຘຟຓຟຈຉຈພ ຘຌິ ເ຅຾ຖຝຈ່ຟຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຈທໄ ງຉທ຺ ຂບຄກໃ ຸຓຽບຄ ຽຑໃ ບື ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈຂບຄຘຝຓຟຆກິ ນຖເື ນຍໄ ຌພ ຖຸຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ຋ໃ ຉີ ຄພໄ ແທໄ ກໃ ຟທ຃ື ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈໄ ຉບໄ ຄຓກີ ຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຉີ ບຍຘຝນຌບຄ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌນຖື ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຋ໃ ຘີ ຝຓຟຆກິ ກຟ່ ຖຄພ ຎຝຘຍ຺ ຏຌ຺ ຘ່ຟຽຖຈພ ເຌ຋ໃ ີ ຘຸຈນຖຑື ໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈເໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ. ຘຸຑຌພ ຌີ ແຆງຝບຟ່ ຑຌ຺ (2531 : 113) ກໃ ຟທຽຊຄິ ຖກພ ຘຝຌຝກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌ຾ຖຝ຃ທຟຓຘຟ່ ຽຖຈພ ຂບຄ ບຄ຺ ກບຌຆຸ ຓຆຌ຺ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄກຟຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ (People's Participation) ກໃ ຟທ຃ື ຃ທຌ຅ຝຽຎພຌກຟຌຽປຈພ ທຼກ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓດໃ ຟຄ຾຋຅ໄ ຄິ ຿ຈງກຟ່ ຓຝກຟຌ຾ຖຝ ຘຝຓຟຆກິ ຓກີ ຟຌປຍພ ປູ ໄ ຍຈ຺ ຍຟຈນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຉຌ຺ ດໃ ຟຄຆຈພ ຽ຅ຌຘຟຓຟຈ຾ຍໃ ຄຄຟຌກຌພ ຽປຈພ ຾ຖຝ຾ຍໃ ຄຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈດໃ ຟຄ ຽຎພຌ຋ຟ່ ຾ຖຝ຋ໃ ທ຺ ຽຊຄິ ຍໃ ່ຓກີ ຟຌຏູກຂຟຈນຖຊື ກື ຍຄ຺ ກຟຌ຿ຈງກໃ ຸຓບຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ກໃ ຸຓເຈກໃ ຸຓໜໃ ຄຶ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝ Reeves (1970 : 331 - 334) ກໃ ຟທຽຊຄິ ຖກພ ຘຝຌຝຂບຄບຄ຺ ກບຌນຖກື ໃ ຸຓ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1) ກໃ ຸຓຓຏີ ູຌໄ ຟ່ ຋ໃ ຈີ ີ 2) ຘຝຓຟຆກິ ຓ຃ີ ທຟຓຽຉຓພ ເ຅ຽປຈພ ຽຑໃ ບື ເນກໄ ໃ ຸຓຍຌພ ຖຸຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ 3) ຓທີ ຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຾ຖຝຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ຋ໃ ຽີ ປຈພ ແຈ຅ໄ ຄິ ຓ຃ີ ທຟຓຘບຈ຃ໃ ບຄກຍພ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ ຂບຄຏູຌໄ ຟ່ ຾ຖຝ ຘຝຓຟຆກິ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຉບໄ ຄຓ຃ີ ທຟຓປໃ ທຓຓກື ຌພ ຾ຖຝກຌພ ຑຟງເຌກໃ ຸຓຽຎພຌດໃ ຟຄຈີ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 62

4) ຘຝຓຟຆກິ ຓ຃ີ ທຟຓຘຌ຺ ເ຅ເຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ກໃ ຸຓດໃ ຟຄ຾຋຅ໄ ຄິ 5) ກໃ ຸຓຓກີ ຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຋ໃ ຽີ ຎພຌບຈິ ຘຝນຖຝຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ 6) ຏູຌໄ ຟ່ ຾ຖຝຘຝຓຟຆກິ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌທຟຄ຾ຏຌ຾ຖຝ຃ທຍ຃ຸຓກຟຌຽປຈພ ທຼກຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ຌບກ ຅ຟກຌຖີໄ ກພ ຘຝຌຝຂບຄບຄ຺ ກບຌ຋ໃ ຅ີ ຝຘຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຃ໄ ື ກຟຌຓຏີ ຌ຺ ຖຌ຺ ກຟ່ ແຖຆໃ ຄຶ ຽກຈີ ຅ຟກກຟຌຈ່ຟ ຽຌຌີ ຄຟຌ ຂບຄກໃ ຸຓ຾ຖຝຘຟຓຟຈກທຈຘບຍແຈໄ ຽຑຟຝຘຝ຾ຈຄຽຊຄິ ກຟຌນຖຸຈກຟຌຑໃ ຄຶ ຑຟ຅ຟກຑຟງຌບກ ຾ຖຝຽປຈພ ເນກໄ ໃ ຸຓຽກຈີ ຃ທຟຓຽຆໃ ບື ນຓຌພໄ ເຌຘກພ ກຝງຟຑຟຍຂບຄຉຌ຺ ບກີ ຈທໄ ງ ຈໃ ຄພ ຋ໃ ີ ບຝ຃ຌິ ຋ຝຑຑີ ຈພ (2523 : 9-10) ກໃ ຟທຘຝນຖຸຍທໃ ຟຍຌພ ນຟ ຘ່ຟ຃ຌພ ຋ໃ ຽີ ປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌຂບຄຘຘຝນຝກບຌ ນຖກື ໃ ຸຓກຝຽຘຈຉຝກບຌເຌຎຝຽ຋ຈແ຋ຖຓ຺ໄ ຽນຖທ ຽກຈີ ຅ຟກກຟຌຍໃ ຆ່ ່ຟຖຝໜຘີໄ ຌິ ຂບຄຘຝຓຟຆກິ ຃ຌື ເນໄ ກໃ ຸຓຉຟຓຘຌພ ງຟ ຾ຖຝຍຌພ ນຟກຟຌຘຸຈ຅ຝຖຈິ ຂບຄ຃ຝຌຝກຟ່ ຓຝກຟຌ ຿ຈງດພກດບກ ຆຍພ ຘຌິ ຂບຄກໃ ຸຓແຎ ເຆຘໄ ໃ ທຌຉທ຺ ຽປຈພ ເນຘໄ ຝນຝກບຌນຖກື ໃ ຸຓກຝຽຘຈກບຌຂຟຈ຋ຸຌດໃ ູຘຝຽໝີ ຅ຟກ຾ຌທ຃ຈິ ຋ໃ ກີ ໃ ຟທຓຟຂຟໄ ຄຉຌ຺ໄ ບຟຈຘຝນຖຸຍແຈຽໄ ຊຄິ ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ຃ໄ ທຌຓີ ຖກພ ຘຝຌຝຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1) ຓກີ ຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຘີ ຝໜບຄ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຘຝຓຟຆກິ 2) ຓກີ ຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຾ຖຝຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌ຋ໃ ຽີ ຎພຌບຈິ ຘຝນຖຝຂບຄກໃ ຸຓຽບຄ 3) ຓກີ ຟຌຎພຍຉທພ ຂບຄກໃ ຸຓເຌຖກພ ຘຝຌຝຉໃ ຟຄໂ ຽຑໃ ບື ຃ທຟຓນຓຌພໄ ຃ຄ຺ 4) ຓກີ ຟຌກຝ຅ຟງຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈຂບຄກໃ ຸຓຘໃ ູຘຝຓຟຆກິ ດໃ ຟຄງຸຈຉ຋ິ ່ຟ຾ຖຝຘຝຽໝຑີ ຟກ 5) ຓຏີ ຌ຺ ກຟ່ ແຖ຅ຟກກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌກໃ ຸຓ 6) ຓບີ ຟ່ ຌຟຈຉໃ ່ປບຄກຍພ ຍຸກ຃ຌ຺ ຑຟງຌບກ ບຝຽຌກ ຌຟ຃ຝຍຸຈ (2536 : 159) ແຈຘໄ ຝນຖຸຍຍຈ຺ ປຼຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄ຾ຖຝຘຟຓຟຈ ຅ຈພ ກຟຌກຍພ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌຈຌິ ຌຟ່ໄ ຎໃ ຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ແຈທໄ ໃ ຟຓບີ ຄ຺ ຎຝກບຍຘຟ່ ຃ຌພ 3 ຎຝກຟຌ຃:ື 1) ຑູຓຎພຌງຟ຾ຖຝ຃ທຟຓປູ຋ໄ ໃ ຘີ ຍື ຘຟຌ ຾ຖຝຎຝງຸກແຈຘໄ ບຈ຃ໃ ບຄຉໃ ່ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຅ຟກຑຟງຌບກ 2) ບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝກໃ ຸຓຏູຌໄ ຟ່ ຋ໃ ຓີ ຽີ ຅ຟ຺ໄ ຋ຟ່ ຾ຖຝຑູຓຎພຌງຟ 3) ຽທ຋ກີ ຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຖຝຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຽີ ຋ໃ ຟ຺ ຋ຌພ ຉໃ ່ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄນຖກື ຟຌຍຸກຖຸກ ຅ຟກຑຟງຌບກ ເຌກໃ ຸຓຌກພ ທຆິ ຟກຟຌ຅ຟກຎຝຽ຋ຈຉຝຽທຌພ ຉກ຺ ຆໃ ຄຶ ຓບຄ຅ຟກຓຸຓຓບຄຂບຄກຟຌຽຄຌີ ຽຘຓີ ຘຟໄ ຄຍຈ຺ ຍຟຈ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ກຓ່ ຂີ ຘ່ໄ ຝນຖຸຍ຃ຟໄ ງ຃ກື ຌພ ທໃ ຟ ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຌຽຂຟ຺ໄ ແຎຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ ເຌ ຆຸຓຆຌ຺ ນຖເື ນຽໄ ຉຍີ ຿ຉດໃ ິຄຂຌຶໄ ແຈ຾ໄ ກໃ : 1) ຎພຈຆຝງຟນຖຖື ຝຍຍ຺ ຃ທຟຓຽຆໃ ບື ເຌກຟຌຆໃ ທງຽນຖບື ຽກບືໄ ກຌູ ກຌພ ຖຝນທໃ ຟຄ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ 2) ກຌ຺ ແກ຋ໃ ຆີ ໃ ທງເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຘຝຓຟຆກິ ເຌຂຝຍທຌກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຾ກຍໄ ຌພ ນຟຂບຄ ຆຸ ຓຆຌ຺ 3) ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຈິ ຘ່ຟຌກຶ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູດໄ ໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ນຌພ ຽຊຄິ ຃ທຟຓ ຽຆໃ ບື ຓ ຿ງຄຖຝນທໃ ຟຄຍຌພ ນຟຉໃ ຟຄໂ ຾ຖຝ ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ (David Smith ບຟໄ ຄເຌ ຘຖີ ຟກບຌ ຌຟ຃ບຌຆຍພ , 2539 : 243) ຌບກ຅ຟກຌີໄ ເຌກຟຌຎຝຆຸຓຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຾ຖຝ ຎຝຘຍ຺ ກຟຌຂບຄຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຂບຄແ຋ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 63

ກໃ ຼທ ກຍພ ຉທ຺ ຆທີໄ ຈພ ຘຟ່ ຖຍພ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຓຂີ ຘ່ໄ ຝນຖຸຍກໃ ຼທກຍພ ກບຍຉທ຺ ຆທີໄ ຈພ ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ບຄ຺ ກບຌ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄ຿ຈງ຋ໃ ທ຺ ແຎ຅ຝຓຖີ ກພ ຘຝຌຝຈໃ ຄພ ຌີໄ (ຘຖີ ຟກບຌ ຌຟ຃ບຌຆຍພ ຾ຖຝ຃ຝຌຝ, 2538:132-134). 1) ຓກີ ຟຌຌຟ່ ຓຉິ ຈິ ຟໄ ຌທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຓຟຎຝຘຓ຺ ຎຝຘຟຌເຌກຟຌຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຽຑຟຝກຟຌຓຊີ ຟຌ ກຟຌ ຖທຓຉທ຺ ຋ຟຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຅ຝຽຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄດຶຈ຿ງຄເນຘໄ ຟຓຟຈຘຟໄ ຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ແຈຄໄ ໃຟງ ຾ຖຝ ຓ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ 2) ຓຎີ ຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍເຌກຟຌຉບຍຘຝນຌບຄຉໃ ່ຍຌພ ນຟ 3) ຓກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູ ໄ 4) ຓກີ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌກໃ ຸຓເຌກຟຌຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉໃ ຟຄ ໂ 5) ຓຏີ ູຌໄ ຟ່ ຋ໃ ແີ ຈປໄ ຍພ ກຟຌງບຓປຍພ ຅ຟກຘຝຓຟຆກິ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ 6) ຓກີ ຟຌກຝ຅ຟງຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຾ກໃ ຘຝຓຟຆກິ ດໃ ຟຄງຸຈຉ຋ິ ຟ່ 7) ແຈປໄ ຍພ ກຟຌງບຓປຍພ ຌຍພ ຊ຅ື ຟກບຄ຺ ກບຌຑຟງຌບກ 8) ຓກີ ຟຌຂຝນງຟງຏຌ຺ ຂຝນງຟງກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂຝນງຟງຽ຃ບື ຂໃ ຟງ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ເນຘໄ ຟຓຟຈຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈຌໄ ຌພໄ ຉບໄ ຄເນ຃ໄ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ກຍພ ຃ທຟຓປໃ ທຓຓື ຂບຄ ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ , ຉບໄ ຄຓກີ ຟຌຖທຓກໃ ຸຓຽຎພຌບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຑຝຖຄພ ເຌກຟຌ຋ຟ່ ຄຟຌ ຆໃ ຄຶ ຖກພ ຘຝຌຝ ກຟຌຖທຓ ກໃ ຸຓຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຽກຈີ ຅ຟກ຃ທຟຓຘຌ຺ ເ຅ ນຖື ຓກີ ໃ ຸຓຘຌ຺ ເ຅ ຅ຌ຺ ກຟງຓຟຽຎພຌກຟຌຘກຶ ຘຟປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝ ຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟຉໃ ຟຄໂ ປໃ ທຓກຌພ ເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຂຝຍທຌກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຌີໄ ບຟຈປຼກແຈທໄ ໃ ຟຽຎພຌກຟຌຽກຈີ ຂຝຍທຌກຟຌກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ນຖື ຂບຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌນທ຺ ເ຅ຘຟ່ ຃ຌພ ບກີ ຎຝກຟຌໜໃ ຄຶ ຂບຄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ . 5.2.4 ຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ດໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺  ກຟຌປຼຌປູດໄ ໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺ ບຄ຺ ຎຝກບຍໜໃ ຄຶ ຂບຄ຾ຌທ຃ຈິ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຽີ ຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຃ກື ຟຌປຼຌປູດໄ ໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺ ຌຌພໄ ກ຃່ ື ຃ຈິ ເນຽໄ ຖກິ ຽຆຄີ ທຽິ ຃ຟຝ (Analytical Thinking) ຃ຈິ ເນກໄ ທຟໄ ຄດໃ ຟຄຘຟໄ ຄຘຌພ (Creative Thinking) ຃ຈິ ເຌຑຟງຖທຓ຋ຄພ ຖຝຍຍ຺ (Systems Thinking).  ຓຉິ ຋ິ ໃ ຆີ ຍພ ຆບໄ ຌຂບຄກຟຌປຼຌປູຆໄ ຸຓຆຌ຺ ເຌ຃ທຟຓຽຎພຌ຅ຄິ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຽປຟ຺ ຅ຝຽນຌພ ຃ທຟຓຘຝຖຍພ ຆຍພ ຆບໄ ຌເຌກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ ຾ຖຝ ກຟຌຽ຃ໃ ບື ຌ ແນທຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌນົກພ ກຟຌ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ຍີ ໃ ່ແຈທໄ ຟຄດໃ ູຽ຋ຄິ ກຟຌຓບຄ ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ຖຝຌຟຍຈຼທ ຈທໄ ງຽນຈຏຌ຺ ຋ໃ ທີ ໃ ຟຎພຈແ຅຋ໃ ຽີ ຎພຌຎຟກຈ຺ ກຟຌໜໃ ຄຶ ນຖື ນຟົ ງຎຟກຈ຺ ກຟຌຓບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ໜໃ ຄຶ ນຖື ນົຟງດໃ ຟຄ ຅ໃ ຄຶ ຽປຈພ ເນຉໄ ບໄ ຄຽຍໃ ຄິ ຓຉິ ຋ິ ຄພ ຈຟໄ ຌກທຟໄ ຄ, ຈຟໄ ຌຖກີ , ຈຟໄ ຌຍທກ ຾ຖຝ ຈຟໄ ຌ ຖຍ຺ ຑຟງເຌ, ຑຟງ ຌບກ, ແຖງຝຘຌພໄ ຾ຖຝ ແຖງຝຝງຟທຽຎພຌຉຌ຺ໄ . ຈທໄ ງຽນຈຏຌ຺ ຌີໄ ຅ຟ່ ຽຎພຌ຋ໃ ຅ີ ຝຉບໄ ຄເຆກໄ ຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຽີ ຎພຌຖຝຍຍ຺ ຋ໃ ີ ຓ຃ີ ທຟຓ຾ຉກຉໃ ຟຄແຎຉຟຓຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ດ຺ກຉທ຺ ດໃ ຟຄຽຆໃ ຌພ : ຃່ຟທໃ ຟ “ ຘກພ ຈຌິ ຟ” ຍໃ ແ່ ຈຓໄ ຃ີ ທຟຓນຓຟງຑຼຄຽກຌກຟຌ຅ຈພ ທຟຄຉ່ຟ຾ໜໃ ຄ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຉໃ ງຄພ ຄໝຟງຽຊຄິ ຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຋ໃ ຘີ ຝ຾ຈຄ຃ທຟຓ ຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂຸຌຓຌູ ຌຟງ ນຖື ບຟຈຽຎພຌຏູບໄ ຸຎຝຊ່ຟ, ຏູຓໄ ບີ ຸຎຝກຟຖຝ຃ຸຌເຌຖກພ ຘຝຌຝກຟຌຽບບືໄ ຎພຈແ຅ກຟຌຏຝຖຈິ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງຘກພ ຈຌິ ຟ຅ໃ ຄຶ ຓບີ ຟ່ ຌຟຈເຌກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງ຋ໃ ຘີ ຝຖຍພ ຆຍພ ຆບໄ ຌຉຟຓຓຉິ ຂິ ບຄກຟຌ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 64

ຎໃ ຼຌ຾ຎຄຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຌຌພໄ ຽບຄ.  ກຟຌປຼຌປູຽໄ ຑໃ ບື ຆທີ ຈິ ກຟຌ຋ໃ ຍີ ຸກ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄເຌກຟຌແຈ຃ໄ ຈິ ແຈຘໄ ກຶ ຘຟແຈປໄ ູດໄ ໃ ູຉຝນຖບຈຽທຖຟຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ຆທີ ຈິ ຍໃ ່ ດຸຈຌໃ ຄິ ບຟຈຽຎພຌກຟຌປຼຌປູຈໄ ທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ ນຖື ຅ຟກຏູບໄ ໃ ຌື ຾ຖຝ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓເນຽໄ ກຈີ ຘກພ ກຟງຝຑຟຍເຌກຟຌຈ່ຟ ຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຽກຈີ ຋ກພ ຘຝ ເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ ຾ຖຝ ຘຟຓຟຈຑຈພ ຋ຝຌຟຉຌ຺ ຽບຄ ນຖື ຘຄພ ຃ຓ຺ ແຈເໄ ຌຎຝຖຓິ ຟຌ຋ໃ ຽີ ຑໃ ຓີ ຘູຄຂຌຶໄ . ກຟຌປຼຌປູຍໄ ໃ ່຅ຟ່ ຽຎພຌ຋ໃ ຅ີ ຝຉບໄ ຄປຼຌເຌຆຌພໄ ປຼຌງຄພ ຓປີ ູຍ຾ຍຍກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຘີ ຟຓຟຈປຼຌປູແໄ ຈຽໄ ຆໃ ຌພ ກຟຌປຼຌປູຈໄ ທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ, ກຟຌປຼຌປູ຅ໄ ຟກກໃ ຸຓ, ກຟຌປຼຌປູ຅ໄ ຟກ຾ນໃ ຄົ ຃ທຟຓປູ.ໄ  ກຟຌປຼຌປູເໄ ຌຆຸຓຆຌ຺ ຎຕຝຽທຈ ທຝຘີ (2536 : 32) ກໃ ຟທທໃ ຟ ເຌກຟຌຘຟໄ ຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟກຟຌປຼຌປູເໄ ຌຘຄພ ຃ຓ຺ ນຖື ຆຸຓຆຌ຺ ຌຌພໄ ຍໃ ແ່ ຈໝໄ ຟງຽຊຄິ ກຟຌປຼຌປູເໄ ຌຘຝຽຑຟຝນບໄ ຄປຼຌຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ ຾ຉໃ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌປຼຌປູ຅ໄ ຟກກຟຌຈຟ່ ຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຾ຖຝ ຉບໄ ຄຽຎພຌກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄ຃ຌ຺ ຋ຄພ ໝຈ຺ (Education For All) ກໃ ຟທ຃ື ຽຎພຌກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄ ຃ຌ຺ ຋ຸກ຃ຌ຺ ດໃ ຟຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ ຾ຖຝ ຋ຄພ ໝຈ຺ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຃ທຌຽຎພຌແຎຽຑໃ ບື ກຟຌປຼຌປູ ໄ (AII For Education) ຆໃ ຄຶ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຓີ ເິ ຆໃ ຅ຟ່ ກຈພ ດໃ ູເຌ຿ປຄປຼຌຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ ຾ຉໃ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຖຝ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຸກຎຝຽຑຈ ຃ທຌຽຎພຌແຎ ຽຑໃ ບື ກຟຌປຼຌປູ ໄ ກໃ ຟທ຃:ື ຃ບຍ຃ທ຺ , ຆຸຓຆຌ຺ , ຘຝຊຟຌຎຝກບຍກຟຌ, ຋ຝຌຟ຃ຟຌ, ຿ປຄໝ່ ນຖື ນຌໃ ທງຄຟຌບໃ ຌື ໂ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຉບໄ ຄຽຎພຌຘຊຟຍຌພ ຂບຄກຟຌປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝ ຃ທຌຓກີ ຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ . ຌບກ຅ຟກຌີໄ ຎຕຝຽທຈ ທຝຘີ (2536 : 15) ແຈກໄ ໃ ຟທຽຊຄິ ກຟຌຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄຆຸຓຆຌ຺ ທໃ ຟຉບໄ ຄ ຽຎພຌກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍຓຎີ ຝຉຘິ ່ຟຑຌພ ຅ຟກກຟຌກຽປຈພ ທຼກປໃ ທຓກຌພ (Interactive learning through action) ນຖໃ ື ປຼກບກີ ຾ຍຍໜໃ ຄຶ ທໃ ຟ: ກຟຌປຼຌປູ຿ໄ ຈງກຟຌຖຄ຺ ຓຽື ປຈພ ຅ຄິ (Learning by doing) ຆໃ ຄຶ ກຟຌ ເນຽໄ ກຈີ ຎພຌງຟ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍຑຼຄຑ່ຘຟ່ ນຖຍພ ກຟຌຽບຟ຺ ຆຝຌຝ຃ທຟຓງຟກເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ ແຈທໄ ໃ ຟ ຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູ ໄ ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຆໃ ທງງກ຺ ຖຝຈຍພ ຘຝຉຎິ ພຌງຟຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຾ຖຝ ຖກພ ຘຝຌຝຽຎພຌກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຃ີ ບຍ຃ໃ ູແຎກຍພ ກຟຌ ຎຝຉຍິ ຈພ ນຖື ກຟຌຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉໃ ຟຄ ໂ ຌຌພໄ ຽບຄ.  ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ກຟຌ຅ຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄຆຸຓຆຌ຺ ຓຉິ ຂິ ບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຍພ ງຟກບຌຓຝຌຈຸ ເນຓໄ ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍຉບໄ ຄ຃ຟ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ຓຉິ ຈິ ໃ ຄພ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1) ຓຉິ ຋ິ ຟຄຈຟໄ ຌ຋ກພ ຘຝ ຽຎພຌຓຉິ ຋ິ ໃ ກີ ໃ ຼທຑຌພ ກຍພ ກຟຌຘກຶ ຘຟ ຋ຄພ ຋ໃ ຽີ ຎພຌກຟຌຘກຶ ຘຟເຌປູຍ຋ໃ ຅ີ ຝຽປຈພ ທຼກ ນງຄພ ແຈຌໄ ຌພໄ ງໃ ບຓຽຎພຌ຃ຌ຺ ຋ໃ ຍີ ໃ ຓ່ ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ (ດໃ ຟຄຌບໄ ງກຍ່ ໃ ່ຓ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ຋ຟຄຈຟໄ ຌ຋ກພ ຘຝ). 2) ຓຉິ ຋ິ ຟຄຈຟໄ ຌຘຸກຂຝຑຟຍ ຊຟໄ ນຟກຍຸກ຃ຌ຺ ເຈກຉ່ ຟຓ ຽຎພຌ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຘີ ຸກຂຝຑຟຍ຋ຄພ ຋ຟຄປໃ ຟຄກຟງ (physical) ຾ຖຝ຅ຈິ ເ຅ (psychological) ຋ໃ ຘີ ຓ຺ ຍູຌ ຃ທຌຽຎພຌ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ. 3) ຓຉິ ຋ິ ຟຄຈຟໄ ຌ຋ຈພ ຘຝຌຝຉິ ຽຎພຌຓຉິ ຋ິ ໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄກຍພ ຃ທຟຓປູຘໄ ກຶ ຌກຶ ຃ຈິ ເຌຽຖໃ ບື ຄເຈກຉ່ ຟຓ຋ຄພ ກຍພ ຉຌ຺ ຽບຄ, ຏູບໄ ໃ ຌື , ກໃ ຸຓຍຸກ຃ຌ຺ ນຖື ກໃ ຸຓຘຄພ ຃ຓ຺ ຿ຈງ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຆໃ ຄຶ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຋ີ ຈພ ຘຝຌຝ຃ຝຉເິ ຌຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຽີ ຎພຌຍທກ ຅ຝຽຎພຌ຾ຍຍ຋ໃ ຽີ ຎພຌ Formal ແລະ Nonformal ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑຟຝ຋ໃ ຟຌ຅ຝຓຑີ ຈຶ ຉກິ ຟ່ ນຖໃ ື ເນ຃ໄ ທຟຓປໃ ທຓຓເື ຌຂຝ ຍທຌກຟຌຎຝຉຘິ ຟ່ ຑຌພ (Interaction) ກຍພ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ຖຍພ ຋ໃ ຃ີ ຟຈນທຄພ ເຌຖຝຈຍພ ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄກຟຌແຈ.ໄ ຘຖີ ຟຑບຌ ຌຟ຃ບຌ຋ຍພ (2539 : 255) ແຈຘໄ ຝນຖຸຍທໃ ຟກຟຌ຅ຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌປຼຌປູນໄ ກົພ ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 65

ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄຆຸຓຆຌ຺ ແຈ຾ໄ ກໃ : 1) ກຟຌຘກຶ ຘຟຽຍໃ ຄິ ຄຟຌ ຽຑໃ ບື ແຈຓໄ ຟຆໃ ຄຶ ຂຓ່ໄ ຌູ ເໝໃ ບຌພ ຌຟ່ ຓຟຆໃ ຄຶ ກຟຌຘຟໄ ຄຑູຓຎພຌງຟ 2) ຽທ຋຾ີ ຖກຎໃ ຼຌກຟຌປຼຌປູ ໄ ບຌພ ຽຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄຓເື ຌກຟຌ “ຖຝຈຓ຺ ຘຝນຓບຄ” ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌເຌ ກຟຌທິ ຽ຃ຟຝຂ່ຓໄ ູຌເໝໃ ປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝເຌກຟຌ຾ຖກຎໃ ຼຌປຼຌປູຽໄ ຑໃ ຓິ ຽຉຓິ ຅ຟກກຌພ ຾ຖຝ ກຌພ ຋ຄພ ເຌຖຝຈຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຖຝນທໃ ຟຄຆຸຓຆຌ຺ ບຟຈ຅ຈພ ແຈນໄ ົຟງຖກພ ຘຝຌຝຽຆໃ ຌພ : ຽທ຋ຽີ ຑໃ ບື ຘຝນຖຸຍຍຈ຺ ປຼຌ຅ຟກກຟຌຘກຶ ຘຟຽຍໃ ຄິ ຄຟຌ, ຽທ຋ີ ຽຑໃ ບື ທຽິ ຃ຟຝຍຌພ ນຟ ຾ຖຝ ຂຓ່ໄ ຌູ ເໝໃ , ຽທ຋ຽີ ຑໃ ບື ຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄຽ຃ບື ຂໃ ຟງ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ . 5.3 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກບຄ຋ຌຶ ຆຸຓຆຌ຺ ຿ຈງຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຘໃ ູ຃ທຟຓດພຄໄ ດືຌ ເຌຆໃ ທຄທກິ ຈິ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຾ຖຝ ຏູຌໄ ຟ່ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຓີ ຑີ ູຓຎພຌງຟເຌ຋ຸກຘຟຂຟບຟ ຆຍີ ຌຍພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຑຝຍຟຈຘຓ຺ ຽຈຈພ ຑຝຽ຅ຟ຺ໄ ດໃ ູນທ຺ , ຌກພ ທຆິ ຟກຟຌ, ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟນຟົ ງ຋ໃ ຟຌ ຽຆໃ ຌພ : ຌຟງ຾ຑຈຎຝຽທຈ ທຝຘ,ີ ຘຟຘຝຈຟ຅ຟຌຘຝຽໜໃ ຅ຟຓຕກິ , ຈຕ.ຽບກຝທຈິ ຌຝຊຝຖຟຄ, ຽ຅ຟ຺ໄ ແຑຍູຌ ທຈພ ຌຝຘຕິ ຋ິ ຟ່ , ຌກພ ຋ຸຖຝກຈິ , ຂຟໄ ຖຟຈຆຝກຟຌ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ຏູຌໄ ຟ່ ຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຆຟທຍຟໄ ຌເຌຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຉໃ ຟຄຘຝຽໜ຾ີ ຌທ຃ຈິ ຾ຖຝ ຾ຌທ຋ຟຄເຌ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ເຌຘຟຖຝ ຾ຖຝ ປູຍ຾ຍຍຉໃ ຟຄ ໂ ຋ໃ ນີ ົຟກນົຟງ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝຍຈ຺ ປຼຌຂບຄ ຆຟທຍຟໄ ຌ ນຖື ຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ດີ ໃ ູຖບຈແຈຈໄ ທໄ ງຽຘຈຊຝກຈິ ກຟຌຏຝຖຈິ ຾ຍຍຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄ ກຟຌຖທຓກໃ ຸຓຽຑໃ ບື ຘຟໄ ຄຘກພ ກຟງຝຑຟຍຂບຄຆຸຓຆຌ຺ , ກຟຌຘຟໄ ຄ ກບຄ຋ຌຶ ເຌປູຍ຾ຍຍຉໃ ຟຄ ໂ ກຟຌຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄ ເຌປູຍຂບຄຽ຃ບື ຂໃ ຟງບຄ຺ ກບຌ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຽຑໃ ບື ປໃ ທຓຓກື ຌພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ນຖື ຘຄພ ຃ຓ຺ ຑບໄ ຓ຋ຄພ ກຟຌຎຝຘຟຌ຃ທຟຓປໃ ທຓຓກື ຍພ ບຄ຺ ກບຌ ນຖື ນຌໃ ທງຄຟຌຉໃ ຟຄໂ ຋ໃ ນີ ຟົ ກນຟົ ງ ເຌຖກພ ກຘຝຌຝຂບຄ “ຑຝນຸຑຟ຃”ີ . ກຟຌ຅ຈພ ຽທ຋ຽີ ຑໃ ບື ຾ຖກຎໃ ຼຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ກຟຌຘຝນຖຸຍຍຈ຺ ປຼຌກໃ ຼທກຍພ ທຼກຄຟຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌ ຆໃ ທຄ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌຓຟຆໃ ຄຶ ນຌໃ ທງຄຟຌ ນຖື ບຄ຺ ກບຌ຋ຄພ ຑຟກຖຈພ ຾ຖຝ ບຄ຺ ກບຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽບກຆຌ຺ ຉໃ ຟຄຑຝງຟງຟຓ຋ໃ ຅ີ ຝ ຘຝຽໜ຾ີ ຌທ຋ຟຄເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຆີ ຸຓຆຌ຺ ຘຟຓຟຈຽຑໃ ຄິ ຉຌ຺ ຽບຄແຈ.ໄ ຿ຈງແຈຓໄ ກີ ຟຌຘຄພ ຽ຃ຟຝ ຾ຖຝ ຘຝນຖຸຍ ຾ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ , ຍຈ຺ ປຼຌ, ບຄ຺ ຃ທຟຓປູ ໄ ຾ຖຝ ຂຝຍທຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຂບຄຍຌພ ຈຟຌກພ ທຆິ ຟກຟຌ, ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝ ຏູຌໄ ່ຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ຄພ ນຟົ ງ ຆໃ ຄຶ ຏຌ຺ ຘຝນຖຸຍ ຎຟກຈ຺ ຿ຈງຘໃ ທຌເນງໃ ຅ຝຽຎພຌກຟຌຘຝ຋ບໄ ຌເນຽໄ ນຌພ ທໃ ຟ ຍຌພ ນຟທກິ ຈິ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ຽຎພຌຍຌພ ນຟຽຖໃ ບື ຄຂບຄ຿຃ຄຘຟໄ ຄ ຆໃ ຄຶ ທ຋ິ ກີ ຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຃ທຌຽຌຌພໄ ຋ໃ ຿ີ ຃ຄຘຟໄ ຄ ຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌຘຟ່ ຃ຌພ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝຍຈ຺ ປຼຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຘຟຓຟຈດໃ ູຖບຈ ຾ຖຝ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ູແຈ຋ໄ ໃ ຟຓກຟຄທກິ ຈິ ຽຘຈຊຝກຈິ ຑຍ຺ ທໃ ຟຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຿ີ ຃ຄຘຟໄ ຄຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ຾ຖຝ ຘຟຓຟຈດືຌນດພຈດໃ ູແຈໄ ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌງຸຈ຋ຝທ຋ິ ຋ິ ໃ ີ ຘ່ຟ຃ຌພ ຋ໃ ຅ີ ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູ຃ທຟຓຘຟ່ ຽຖຈພ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຌທ຋ຟຄເໝໃ ຅ໃ ຄຶ ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄດຶຈນົກພ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຌງິ ຓ຺ ຋ໃ ບີ ຟແຘກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຅ຟກ ຃ຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ຋ຸກຂຌພໄ ຉບຌ. ຅ຟກກຟຌຖຄ຺ ຘກຶ ຘຟຆຸຓຆຌ຺ ຂບຄຓຌູ ຌ຋ິ ນິ ຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ (ບຟໄ ຄເຌ ຑຈິ ດຟ ທໃ ບຄກຸຌ, 135-140 : 2542) ຑຍ຺ ທໃ ຟ ເຌຂຝຍທຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌຓຟ ຓຂີ ຝຍທຌກຟຌຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຿ຈງ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ ຽ຋ຄິ ຊຟຌຑູຓຎພຌງຟ ຾ຖຝ ຎຝຽຑຌທີ ຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຋ໃ ຎີ ຝງຸກຽຂຟ຺ໄ ຓຟກຍພ ຘຝຑຟຍຘຄພ ຃ຓ຺ ຿ຈງຓກີ ຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຉທ຺ ຽຎພຌກໃ ຸຓ ນຖື ບຄ຺ ກບຌ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຂຌຶໄ ຆໃ ຄຶ ຓຘີ ກພ ດກຟງຝຑຟຍເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝ ຽຑໃ ຄິ ຑຟຉຌ຺ ຽບຄ ດືຌ ນດພຈດໃ ູແຈດໄ ໃ ຟຄນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຽ຋ຄິ ນົກພ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄກຖໃ ຸຓດໃ ຟຄຓຘີ ກພ ຘ,ີ ຘຟໄ ຄຽຄຌີ ຋ຌຶ ຂບຄກໃ ຸຓຂຌຶໄ ຓຟດໃ ຟຄ ບຈິ ຘຝນຖຝ ຽຎພຌຉທ຺ ຂບຄຉທ຺ ຽບຄ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຓໃ ບື ຘກຶ ຘຟຽຊຄິ ຿຃ຄຘຟໄ ຄຆຸຓຆຌ຺ ຑຍ຺ ທໃ ຟຎພຈແ຅ຽກບືໄ ກຌູ ຋ໃ ຘີ ຟໄ ຄ຃ທຟຓນຓຌພໄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 66

຃ຄ຺ ເນ຾ໄ ກໃ ຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຎພຌຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ທ຺ ແຎ ຎຝກບຍ ຈທໄ ງ: 1) ກຈ຺ ທໃ ຟຈທໄ ງ຋ຌຶ ຾ນໃ ຄຆທີ ຈິ ນຖໃ ື ຋ຌຶ ຿ຑກຆຍພ ຋ໃ ເີ ນຏໄ ຌ຺ ຏຝຖຈິ ຋ຝທ຃ີ ຌູ ຅ຟກກຟຌຎຸກຑຈື , ຖຼໄ ຄ ຘຈພ ຾ຍຍກຟຌກຝຽຘຈຎຝຘຓ຺ ຏຎຝຘຟຌ ນຖໃ ື ກຟຌກຝຽຘຈ຾ຍຍ຃ຍ຺ ທຄ຺ ຅ບຌ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຊຟຌຆທີ ຈິ ຓຝຌຸຈ຋ໃ ບີ ຟແຘຖຼໄ ຄ ຃ບຍ຃ທ຺ ແຈໄ ຾ຖຝ ຽຎພຌຊຟຌ຋ໃ ຓີ ຟຂບຄກຟຌຘຟໄ ຄກບຄ຋ຌຶ ຋ໃ ໝີ ຸຌທຼຌເຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຽຎພຌທຄ຺ ຅ບຌ຋ຌຶ ຾ນໃ ຄ ຆທີ ຈິ ຉຟຓ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ຋ໃ ຽີ ກບືໄ ກຌູ ກຌພ ຽບຄ. 2) ກຈ຺ ທໃ ຟຈທໄ ງ “ຖຸຈຖຟງ຅ໃ ຟງຽ຋ໃ ຟ຺ ກຍພ ຽຑໃ ຓີ ຖຟງແຈໄ ຾ຖຝ ຽຑຟີ ຓ຋ຌຶ ເຌຖຝຈຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌນຖກພ ເຌກຟຌ ຏຝຖຈິ ຾ຖຝ ຾ຎປູຍຽຑໃ ບື ຖຸຈຖຟງ຅ໃ ຟງ຅ຟກກຟຌຆຘືໄ ຌິ ຃ຟໄ ຅ຟກຑຟງຌບກ, ຽຎພຌກຟຌຽຑໃ ຓີ ຖຟງແຈເໄ ຌຉທ຺ ຽບຄ, ກຈ຺ ຂຌ່ໄ ຑີໄ ຈພ ຋ຝຌຟແຎຘໃ ູກຟຌ຾ຍໃ ຄຄຟຌກຌພ ຏຝຖຈິ ເຌ ຋ໃ ຓີ ເີ ຌຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌບຸຈຘຟນຝກຟ່ ເຌຆຸຓຆຌ຺ . 3) ກຈ຺ ທໃ ຟຈທໄ ງ “ກບຄ຋ຌຶ ຆຸຓຆຌ຺ ” ຋ໃ ຽີ ຉຍີ ຿ຉ຅ຟກຌບໄ ງຘຝຘຓ຺ ແຎຘໃ ູເນງໃ ຅ຟກກຟຌເນຘໄ ຈພ ຅ຝ ບບຓ ຆຍພ ຽຑໃ ບື ຉຄພໄ ກໃ ຸຓບບຓຆຍພ , ຘຝນຝກບຌປຟໄ ຌ຃ຟໄ ນຖໃ ື ກບຄ຋ຌຶ ຘຝທຈພ ຈກີ ຟຌຉໃ ຟຄໂ ຽຑໃ ບື ຽຎພຌນຖກພ ຎຝກຌພ ຆທີ ຈິ ຋ໃ ີ ນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຾ກໃ ຘຝຓຟຆກິ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຘຟໄ ຄຖຝຍຍ຺ ກຟຌຽຄຌີ ຑຟງເຌຆຸຓຆຌ຺ ເນ຋ໄ ຝກ຃ຌ຺ ແຈເໄ ຆຎໄ ຝ຿ນງຈປໃ ທຓ ກຌພ ຽຑໃ ບື ກດູໄ ືຓແຎຑຈພ ຋ຝຌຟບຟຆຍີ ນຖື ຽຘຈຊຝກຈິ ຂບຄຉຌ຺ . 4) ກຈ຺ “ກຟຌຉຝນຖຟຈຽຑໃ ບື ຆຸຓຆຌ຺ ” ຋ໃ ຘີ ຝຓຟຆກິ ຏຝຖຈິ ຘຌິ ຃ຟໄ ນຖຟກນຖຟງຆຝຌຈິ , ຘຝນຌບຄ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ ຽຎພຌນຖກພ ຓຽີ ນົບື ຅ໃ ຄຶ ຂຟງຘໃ ູຈຉຝນຖຟຈຑຟງຌບກຽຎພຌຽຄຌີ ຋ຌຶ ຘຝຘຓ຺ ເນ຾ໄ ກໃ ຘຝຓຟຆກິ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ . 5) ກຈ຺ ທໃ ຟຈທໄ ງ “຃ທຟຓນົຟກນຟົ ງ຋ຟຄ຋່ຟຓຝຆຟຈ຋ໃ ຽີ ຎພຌຑູຓຎພຌງຟ, ຑູຓຘິ ຟຈ” ຃ຌ຺ ແ຋ແຈໄ ປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝ ເຆຎໄ ຝ຿ນງຈ຅ຟກຆຍພ ງຟກບຌ຋ໃ ຓີ ເີ ຌຆຸຓຆຌ຺ ຿ຈງຓກີ ຟຌຏຝຖຈິ ຾ຎປູຍ຋ຄພໄ ຋ໃ ຽີ ຎພຌບຟນຟຌ, ດຟຎໃ ິຌຎ຺ທຑຝງຟຈ ຆໃ ຄຶ ຓຎີ ພຌງຟຽນໃ ຟົ຺ ຌຽີໄ ຎພຌຘກພ ກຌງຝຑຟຌ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຌຟ່ ຓຟຎຝງຸກເຆຽໄ ຎພຌຘຌິ ຃ຟໄ ແຈນໄ ຟົ ກນຟົ ງຆຝຌຈິ . 6) ກຈ຺ ທໃ ຟຈທໄ ງ “ກຟຌຎຝຉຘິ ຟ່ ຑຌພ ຾ຍຍ຾ຌທຌບຌ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ” ຿຃ຄຘຟໄ ຄຆຸຓຆຌ຺ ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຽຎພຌ ຑຌືໄ ຊຟຌກຟຌຘຟໄ ຄກໃ ຸຓ, ຘຟໄ ຄບຄ຺ ກບຌ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄ, ຘຟໄ ຄກບຄ຋ຌຶ ຾ຖຝ ຃ທຟຓປໃ ທຓຓດື ໃ ຟຄຽຉຓພ ຋ໃ ີ ຿ຈງ ບຟແຘຎຝຉິ ຘຟ່ ຑຌພ ຽຘຌພໄ ຾ຍຍຑໃ ຌີ ບໄ ຄຽ຃ບື ງຟຈ ຾ຖຝ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ. ຿ຈງຽຌບືໄ ຾຋ໄ ກຟຌນທຄພ ຏຌ຺ ຅ຟກກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ກ຃່ ື ກຟຌ຋່ຟເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ນຖື ກຟຌ ຘຟໄ ຄ຋ຌຶ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ . ຽຑຟຝ຿ຈງຂ່ຽໄ ຋ຈພ ຅ຄິ ຾ຖທໄ ຋ຌຶ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ບຌພ ແຈ຾ໄ ກໃ : ຃ທຟຓປູ,ໄ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ, ຃ທຟຓຽບບືໄ ບຟ຋ບຌ, ຂຝຌຍ຺ ຋ຟ່ ຌຼຓຉໃ ຟຄ ໂ ຓດີ ໃ ູ຿ຈງຘຓ຺ ຍູຌ຾ຖທໄ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ຉໃ ຋ຈິ ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌ ຓຟ ຂບຄຖຈພ ແຈຎໄ ິຈກຌພໄ ຋ຌຶ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຽນໃ ຟົ຺ ຌຍີໄ ໃ ່ເນຓໄ ຿ີ ບກຟຈແຈຘໄ ຝ຾ຈຄຑຝຖຄພ ບບກຓຟ. ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຽຎີຈ຿ບກຟຈ ເນໄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂບຄຍຌພ ນຟແຈຓໄ ຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟດໃ ຟຄ຃ຍ຺ ທຄ຺ ຅ຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌກຟຌຽຎີຈເນໄ “຋ຌຶ ຋ຟຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ” ແຈຽໄ ປຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ຿ີ ຈງຘຓ຺ ຍູຌ. ຽ຃ບື ຂໃ ຟງຘຈພ ຅ຝຘຝຘຓ຺ ຘຍພ ຃ື ຉທ຺ ດໃ ຟຄ ກຟຌຖທຓຽຄຌິ ເຌຎຝຖຓິ ຟຌຌບໄ ງໂ ຂບຄ຃ຌ຺ ງຟກ຅ຌ຺ ຋ໃ ກີ ຟງຓຟ ຽຎພຌຑຝຖຄພ ຂຝໜຟຈເນງໃ , ຽຎພຌ຾ນໃ ົຄ຋ຌຶ ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຂບຄ຃ຌ຺ ຅ຌ຺ , ຈບກຽຍງໄ ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຅ຟກຂຝຍທຌກຟຌຌ຅ີໄ ຝ ຊກື ຾ຍໃ ຄຎພຌ຅ຈພ ຘຌພ ຽຎພຌກບຄ຋ຌຶ ຘຟ່ ນຖຍພ ຃ຌ຺ ຈບໄ ງ຿ບກຟຈ ຾ຖຝ ກຟຌຘຟ຋ຟຖຝຌຎຸ ຝ຿ຑກເຌຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌ ຂຝຍທຌ ກຟຌບບຓຽຄຌີ ຋ໃ ຉີ ໃ ຟຄແຎ຅ຟກກຟຌບບຓຽຄຌີ ກຍພ ຋ຝຌຟ຃ຟຌຑຟຌຈິ ຋ໃ ທພ ແຎ ຽຑຟຝຍໃ ບຌຌຓີໄ ກີ ຌ຺ ແກ຋ຟຄຘຌິ ຖຝ຋ຟ່ ຾ຖຝ ກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຊີ ກຶ ຎພຈຽ຅ກຍຸກ຃ຌ຺ ແທຈໄ ທໄ ງກຌພ ຽຆໃ ຌພ : ກຖ່ ຝຌຂີ ບຄກໃ ຸຓບບຓຘຍພ ຍຟໄ ຌ ຃ບຄຽຎ ງຝ ຽຓບື ຄ຅ຝຌຝ ຾ຂທຄຘຄ຺ ຂຟ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 67

II.຋ຈິ ຘຝຈກີ ຟຌປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝກຟຌຘບຌປໃ ທຓຘຝແໝ ຑຟກ຋ີ II ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຾ຍຍງຌື ງຄ຺  ຽຌ໅ບື ເຌ຿ຈງຘຄພ ຽຂຍ ຽຎພຌ຋ໃ ປີ ູ຿ໄ ຈງ຋ໃ ທ຺ ແຎທໃ ຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຂບຄແ຋ຘໃ ທຌນຖຟງຂຟຈ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ນຖື ຍໃ ່ດພຄໄ ດືຌ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດພຄໄ ດືຌແຈກໄ ຉ່ ບໄ ຄເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓ຿ີ ບກຟຈ຋ໃ ຽີ ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌ ຋ຸກ ຂຌພໄ ຉບຌ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ປໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓທຟຄ຾ຏຌປໃ ທຓຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌປໃ ທຓຎຝຉຍິ ຈພ ຅ຌ຺ ຽຊຄິ ປໃ ທຓຎຕຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ເຌ ຘຝຑຟຍກຟຌ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ກຖຍພ ຍໃ ຽ່ ບບືໄ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ແຈຓໄ ຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉໃ ຟຄ ໂ ກຊ່ ກື ກຟ່ ຌຈ຺ ຅ຟກຽຍບືໄ ຄຽ຋ຄິ ຾ຉໃ ເຌກຝ຾ຘຎພຈ຅ຍຸ ຌພ ຖຈພ ຋ຟ່ ຌຌູ ຋ໃ ກີ ຟ່ ຌຈ຺ ເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ຓຘີ ຈິ ຋຾ິ ນໃ ຄ຃ທຟຓຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓ ຘຈິ ຋ກິ ຟຌ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຽຊຄິ ຾ຓໃ ຌທໃ ຟຂຝຍທຌກຟຌຽນໃ ຟົ຺ ຌ຅ີໄ ຝຽຎພຌແຎດໃ ຟຄຽຆໃ ບື ຄຆຟໄ ຾ຉໃ ກຽ່ ປຈພ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຖໃ ຓີ ຉໃ ຌື ຉທພ ເຌກຟຌ ຋ໃ ຅ີ ຝປຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຌີໄ ບຌພ ຅ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູ຃ທຟຓດພຄໄ ດືຌ. ຽຌບືໄ ນຟຘຟຖຝຉບຌ຋ີ 1 ຅ຝຌຟ່ ຘຝຽໜ຾ີ ຌທ຃ຈິ ກໃ ຼທກຍພ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ ຾ຖຝງຸຈ຋ຝທ຋ິ ິ ຾ນໃ ຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ບຌພ ຅ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຽຆຄີ ຖຝຍຍ຺ ຽຌບືໄ ນຟຘຟຖຝຉບຌ຋ີ 2 ຅ຝຌຟ່ ຘຝຽໜກີ ໃ ຼທກຍພ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ກຌ຺ ແກ຋ໃ ີ ຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຉຄພໄ ຖຈພ ຋່ຟຌຌູ ຘຝຍຍພ ຑ.ຘ. 2540 ຉຟຓຓຟຈຉຟ຋ໃ ຘີ ໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄຆຟຈຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 9 ປູຍ຾ຍຍຂບຄຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຎຝຆຟຖຈພ ຋ໃ ີ ຽຎພຌຂຝຍທຌກຟຌ ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຓຟຘໃ ູກຟຌຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄ ຊໃ ຌິ ຾ຖຝຆຸຓຆຌ຺ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ພຄດືຌ. ຽຌບືໄ ນຟຘຟຖຝຉບຌ຋ີ 3 ຅ຝຌຟ່ ຘຝຽໜຽີ ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຎຝຆຸຓ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ກຟຌ ຽຖບື ກເຆໄ ຽ຃ໃ ບື ຄຓຉື ໃ ຟຄໂ ເຌກຟຌ຅ຈພ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຍຈ຺ ຍຟຈຂບຄຏູ຋ໄ ໃ ຽີ ປຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ີ ຽຎພຌທ຋ິ ຝງຟກບຌ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ກຝຉກິ ຟ ຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌ຅ຈພ ຎຝຆຸຓ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ປູຍ ຾ຍຍຉໃ ຟຄໂ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ກຟຌ ຽຂຟ຺ໄ ເ຅ຽຊຄິ ຘຟຖຝກຟຌທຽິ ຃ຟຝຍຌພ ນຟ ທແິ ຘ຋ຈພ ຾ຖຝງຸຈ຋ຝຘຟຈ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ຅ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ຂບຄກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉໃ ຟຄໂ຋ໃ ຘີ ໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຉໃ ່ ແຎ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 68

ຍຈ຺ ຋ີ 1 ນກົພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຾ຍຍດພຄໄ ດືຌ 1. 1 ຾ຌທ຃ຈິ ຋ໃ ທ຺ ແຎກໃ ຼທກຍພ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຽີ ປຈພ ກຌພ ດໃ ູເຌຎຝຽ຋ຈຉໃ ຟຄໂ ຋ໃ ທ຺ ຿ຖກຽຎພຌຽທຖຟບຌພ ງຟທຌຟຌ ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຍຈ຺ ປຼຌ ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຘຟ່ ຖຍພ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟທໃ ຟ ຃ທຟຓຑຝງຟງຟຓເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຾ຖຝຎໃ ຼຌ຾ຎຄຆຸຓຆຌ຺ ຿ຈງກຟຌ ນງຍິ ດືຌ຃ທຟຓຎຟຈຊຝນຌຟຈີ ຽຓຈຉຟ຅ຈິ ຾ຖຝຆຍພ ຑຝງຟກບຌບໃ ຌື ເຈ຅ຟກ຃ຌ຺ ຑຟງຌບກຆຸຓຆຌ຺ ຑຼຄຖ່ຟຑຄພ ຌຌພໄ ຍໃ ຽ່ ຃ງີ ຎຝຘຍ຺ ຃ທຟຓຘ່ຟຽຖຈພ ຋ໃ ດີ ພຄໄ ດືຌຊຟທບຌແຈຽໄ ຖງີ ຾ຉໃ ເຌ຋ຟຄກຄ຺ ກຌພ ຂຟໄ ຓກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌ຾ຌທຈໃ ຄພ ກໃ ຟທກຍພ ຍໃ ແ່ ຈໄ ຽປຈພ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ແຈປໄ ຍພ ຎຝ຿ນງຈຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ໃ ຃ີ ທຌ ຾ຉໃ ຽປຈພ ເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ແີ ຈປໄ ຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຍພ ຉບໄ ຄຑໃ ຄຶ ຑຟ຃ຌ຺ ຾ຖຝຆຍພ ຑຝງຟກບຌຑຟງຌບກຆຸຓຆຌ຺ ນຖຟງຂຌຶໄ ຾ຖຝນຖຟງຽ຋ໃ ບື ຋ໃ ກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຍຌພ ນຟຘຄພ ຃ຓ຺ ຉຈິ ຉຟຓຓຟ ຌຟຌຟຎຝກຟຌ ຋ຄພ ຋ໃ ຓີ ກີ ຟທຟຄ຾ຏຌເຌກຟຌເນ຃ໄ ທຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ຉຟຓ຿຃ຄກຟຌຉໃ ຟຄໂ ຽຎພຌດໃ ຟຄຈີ ຽຆໃ ຌພ ຘໃ ຄ຺ ຏູຆໄ ໃ ຼທຆຟຌ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຘຟຓຟຈເຌຘຟຂຟທຆິ ຟຉໃ ຟຄໂ ດໃ ຟຄ຾຋຅ໄ ຄິ ຽຂຟ຺ໄ ແຎຘກຶ ຘຟຍຌພ ນຟ ຘກຶ ຘຟຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ຘຝຽໜ຾ີ ຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ງີ ບຈດຼໄ ຓ຿ຈງ຅ຈພ ຘຌພ ຽຄຌີ ຆໃ ທງຽນຖບື ຾ຍຍເນຽໄ ຎພຌ຅ຟ່ ຌທຌ ຓຝນຟຘຟຌ ຾ຉໃ ຏຌ຺ ຖຍພ ຍໃ ່ ຎຝຘຍ຺ ຃ທຟຓຘ່ຟຽຖຈພ ຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ໃ ຃ີ ທຌ ຌກພ ທຆິ ຟກຟຌຈຟໄ ຌກຟຌຑຈພ ຌຟ຅ຟ່ ຌທຌນຖຟງເນ຃ໄ ທຟຓຽນຌພ ທໃ ຟກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌ຾ຌທຽກໃ ຟ຺ ຋ໃ ຋ີ ຸຓໄ ຽ຋ ຃ທຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ຋ຄພ ຈຟໄ ຌຍຸກ຃ຝຖຟກບຌ ທຆິ ຟກຟຌ ຾ຖຝຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຅ຟກຑຟງຌບກຽຂຟ຺ໄ ແຎຑຼຄຐໃ ຟງຈຼທ ຌຌພໄ ຍໃ ່ຑຼຄຑ່຋ໃ ຅ີ ຝ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓດພຄໄ ດືຌເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແຈໄ ຽຑຟຝກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ ຾ຖຝ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຅ຝຍຄພ ຽກຈີ ຏຌ຺ ຽຓໃ ບື ຓກີ ຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຅ຟກກຟຌກຝ຋່ຟຂບຄ຋ຄພ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ດີ ໃ ູເຌຆຸຓຆຌ຺ ຌຌພໄ ໂ ຿ຈງຓຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຎພຌຏູກໄ ຝ຋່ຟ (Actor) ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຍໃ ຾່ ຓໃ ຌຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ ນຖຏື ູຊໄ ກື ກຝ຋່ຟເຌ ຂຝຍທຌກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ກຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຏໃ ຟຌກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຝກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ “ຎພຌງຟ” ຾ຖຝ “ຑຝຖຄພ ” ເຌກຟຌກຟໄ ທຏໃ ຟຌ຃ທຟຓງຟກຖ່ຟຍຟກເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຾ຖຝຘຟໄ ຄຘຌພ ຘໃ ຄິ ເໝໃ ໂ ເນໄ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ແຈໄ ດໃ ຟຄນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ງຸກຎພຈ຅ຍຸ ຌພ ຅ໃ ຄຶ ແຈຓໄ ກີ ຟຌກໃ ຟທຽຊຄິ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓນຖຟງງໃ ຄິ ຂຌຶໄ ຅ຌ຺ ກຟງຽຎພຌກຝ຾ຘນກົພ ຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ ຂບຄ຋ຸກຎຝຽ຋ຈ 1.2 ຎພຈຆຝງຟຑຌືໄ ຊຟຌເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຘີ ໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຾ຖຝຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຉບໄ ຄດໃ ູເຌ ປຟກຊຟຌບຌພ ນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຾ນໃ ຄຘຈພ ຋ຟເຌຉທ຺ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຽຆໃ ບື ເຌ຃ຸຌ຃ໃ ຟ຾ຖຝຘກພ ກຝງຟຑຟຍຂບຄ ຓຝຌຸຈ ຈໃ ຄພ ຌີໄ 1) ຍຸກ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຾ຖຝຓ຃ີ ທຟຓຽຎພຌຽບກກຝຖກພ ຋ໃ ຍີ ໃ ່຃ກື ຌພ ຅ໃ ຄຶ ຓຘີ ຈິ ຋ບິ ຌພ ຑຄຶ ແຈໄ ປຍພ ກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຈທໄ ງ຃ທຟຓງຸຈຉ຋ິ ຟ່ ຾ຖຝດໃ ຟຄຍຸກ຃ຌ຺ ຓກີ ຼຈ ເຌຊຟຌຝ຋ໃ ຽີ ຎພຌຓຝຌຸຈຎຸຊຸຆຌ຺ ຏູໜໄ ໃ ຄຶ 2) ຍຸກ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຓຘີ ຈິ ຋ິ ຾ຖຝຘຟຓຟຈກຟ່ ຌຈ຺ ທຊິ ກີ ຟຌຈຟ່ ຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຂບຄຉຌ຺ ເຌ຋ຈິ ຋ຟຄ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຉບໄ ຄກຟຌ 3) ຍຸກ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຊຟໄ ນຟກຓ຿ີ ບກຟຈ຾ຖທໄ ຃ທຌຓ຃ີ ທຟຓຘຟຓຟຈ຋ໃ ຅ີ ຝປຼຌປູຎໄ ໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ຈພ ຌຝ ຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຾ຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟຂຈີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈເນຓໄ ຃ີ ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ຘ່ ຄພ ຃ຓ຺ ຘູຄຂຌຶໄ ແຈ.ໄ 4) ຓຝຌຸຈ຋ຸກ຃ຌ຺ ຓຑີ ຝຖຄພ ຋ໃ ຅ີ ຝຘຟໄ ຄຘຌພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓຽຎພຌຏູຌໄ ຟ່ ຾ຖຝ຃ທຟຓ຃ຈິ ເໝໃ ໂ ຋ໃ ຆີ ບໄ ຌດໃ ູ ຾ຖຝ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 69

ຑຝຖຄພ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຽນໃ ຟົ຺ ຌຘີໄ ຟຓຟຈ຅ຝຽຖຌີ ຽຉຍີ ຿ຉ຾ຖຝຌຟ່ ບບກຓຟເຆແໄ ຈໄ ຊຟໄ ແຈປໄ ຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 5) ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຑຝຖຄພ ຾ຖຝຂຈີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ເຌ຋ຸກຈຟໄ ຌຽຎພຌຘໃ ຄິ ຋ໃ ຑີ ຄຶ ຎຟຈຊຝນຌຟ຾ຖຝຓີ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ງໃ ຄິ ຉໃ ຆ່ ທີ ຈິ ຂບຄຍຸກ຃ຌ຺ ຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝຖຈພ . ຅ໃ ຄຶ ກໃ ຟທແຈທໄ ໃ ຟ ຎພຈຆຝງຟກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຌຌພໄ ຉຄພໄ ດໃ ູຽ຋ຄິ ປຟກຊຟຌບຌພ ນຓຌພໄ ຃ຄ຺ ຾ນໃ ຄ຃ທຟຓຘຈພ ຋ຟເຌຉທ຺ ຃ຌ຺ ທໃ ຟ ຽຎພຌຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓນຓຟງ຾ຖຝຘ່ຟ຃ຌພ ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຓຝຌຸຈ຋ຸກ ຃ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓຘຟຓຟຈ ຋ໃ ຅ີ ຝຑຈພ ຋ຝຌຟຉຌ຺ ຽບຄເນຈໄ ຂີ ຌຶໄ ຊຟໄ ຓ຿ີ ບກຟຈ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ຄພ ນົຟງ຅ຝຍໃ ່ຽຎພຌຏຌ຺ ຊຟໄ ຽຍໃ ຄິ ຂຟໄ ຓກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ເນໄ ຍຸກ຃ຌ຺ ຓ຋ີ ຈພ ຌຝ຋ໃ ຊີ ກື ຋ຟຄ຾ຖຝຓຂີ ຈີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຘູຄຂຌຶໄ ຾ຖຝຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓເຌຂຝຍທຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຉບໄ ຄຓຸຄໄ ກຟ່ ຅ຈພ ຃ທຟຓຂຈພ ຾ງຄໄ ຾ຖຝ຃ທຟຓຽນໃ ບົື ຓຖ່ຟໄ ຉໃ ່ຟຘູຄເຌໝໃ ຓູ ທຌຆຌ຺ ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓງຸຈຉ຋ິ ຟ່ ເຌຘຄພ ຃ຓ຺ ຃ທຟຓຍໃ ປ່ ູ ໄ ຃ທຟຓຈຈືໄ ຄຶ ຾ຖຝກຟຌເຆກໄ ຟ່ ຖຄພ ຍຄພ ຃ຍພ ຽຎພຌບຸຎຝຘກພ ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ງໃ ຄິ ຉໃ ່຃ທຟຓຘ່ຟ ຽຖຈພ ຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຖຝ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ຖຸຈໜຟໄ ຆໃ ຄຶ ຅ຝຽກຈີ ຂຌຶໄ ແຈກໄ ຈ່ ທໄ ງທ຋ິ ກີ ຟຌເນກໄ ຟຌຘກຶ ຘຟຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ ກຟຌຘກຶ ຘຟ຾ຖຝກຟຌເນ຿ໄ ບກຟຈ ຅ຝຆໃ ທງຈຄຶ ຑຝຖຄພ ຋ໃ ຆີ ບໄ ຌເຌຉທ຺ ຃ຌ຺ ບບກຓຟເຆເໄ ນຽໄ ຎພຌຎຝ຿ນງຈຉໃ ່ຘໃ ທຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຾ຖຝກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຝຓີ ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍແຈຉໄ ບໄ ຄດຶຈນົກພ ກຟຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກໃ ຸຓ຾ຖຝກຟຌຽປຈພ ທຼກກຍພ ກໃ ຸຓ ຽຑຟຝຓຝຌຸຈຽປຟ຺ ຽຎພຌຘຈພ ຘຄພ ຃ຓ຺ ກຟຌດໃ ູປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝຽປຈພ ທຼກປໃ ທຓກຌພ ຽຎພຌກໃ ຸຓ຅ຝຆໃ ທງເນ຃ໄ ຌ຺ ແຈ຅ໄ ຝຽຖຌີ ຽຉຍີ ຿ຉ຿ຈງແທ຋ໃ ຘີ ຸຈ. 1.3 ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓດໃ ຟຄ຾ຂຄຂຌພ ຂບຄກໃ ຸຓຍຸກ຃ຌ຺ ຋ໃ ຓີ ຘີ ໃ ທຌແຈຘໄ ໃ ທຌຽຘງເຌ຋ຸກ ຂຌພໄ ຉບຌຂບຄ຿຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຉບໄ ຄຽຎພຌແຎເຌປູຍ຋ໃ ຏີ ູປໄ ຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟຓຘີ ໃ ທຌກຝ຋່ຟ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຍໃ ຾່ ຓໃ ຌຽຎພຌຏູປໄ ຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉຝນຖບຈແຎ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຎພຌກຟຌຽກບືໄ ໜຸຌເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຾ຖຝຊຟທບຌ. ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌໝຟງ຃ທຟຓຑຼຄກຟຌຈຄຶ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉຟຓ ຋ໃ ີ ຏູຌໄ ຟ່ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຃ຈິ ນຖ຅ື ຈພ ຋່ຟຂຌຶໄ ຽຑຟຝ຾຋຅ໄ ຄິ ຾ຖທໄ ເຌນຓໃ ູຍຟໄ ຌນຖຆື ຸຓຆຌ຺ ຉໃ ຟຄໂ ຓກີ ຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຖຝທ຋ິ ຈີ ຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌຂບຄຉຌ຺ ດໃ ູ຾ຖທໄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ກພ ກຝງຟຑຟຍ຋ໃ ຅ີ ຝຑຈພ ຋ຝຌຟນຓໃ ູຍຟໄ ຌຂບຄຉຌ຺ ແຈໄ ຾ຉໃ ຏູຍໄ ຖ່ ນິ ຟຌກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຓກພ ຍໃ ່ ຘຌ຺ ເ຅຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູ຾ຖທໄ ຿ຈງຑຝງຟງຟຓຘຟໄ ຄຘໃ ຄິ ເໝໃ ໂ ຂຌຶໄ ຓຟຽຑໃ ບື ເນແໄ ຈຆໄ ໃ ທື ໃ ຟຽຎພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ນຖື ຿຃ຄກຟຌຂບຄຉຌ຺ . ຆໃ ຄຶ ບຟຈກໃ ຟທແຈທໄ ໃ ຟກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຃ື ກຟຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ນຖຆື ຸຓຆຌ຺ ຘຟຓຟຈຽຂຟ຺ໄ ແຎຓຘີ ໃ ທຌເຌກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ເຌກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ບຌພ ຽຎພຌຂຝຍທຌກຟຌຂຌພໄ ຉຌ຺ໄ ຂບຄກຟຌທຟຄ຾ຏຌເຌ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຋ໃ ຽີ ຎພຌ຋ໃ ດີ ໃ ູບຟແຘເຌກຟຌຈ່ຟຖຄ຺ ຆທີ ຈິ ຂບຄຉຌ຺ ຌບກ຅ຟກຌຌພໄ ນົຄພ ຅ຟກ຋ໃ ແີ ຈກໄ ຟ່ ຌຈ຺ ທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຾ຖຝ຾ຏຌຄຟຌປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌຉຟຓ຾ຏຌຄຟຌຂບຄ຿຃ຄກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກຌພ ຾ຖທໄ ງຄພ ຓຘີ ໃ ທຌ ປໃ ທຓເຌກຟຌປຍພ ຎຝ຿ນງຈ຅ຟກກຟຌຍຖ່ ກິ ຟຌ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຓຘີ ໃ ທຌເຌກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຿຃ຄກຟຌຉໃ ຟຄໂ ຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຆໃ ຄຶ ບຟຈຽຎພຌແຎ຿ຈງ຋ຟຄບບໄ ຓ ຃ື ຏໃ ຟຌກຟ່ ຓຝກຟຌ຋ໃ ຽີ ຎພຌຐໃ ຟງຍຖ່ ນິ ຟຌຄຟຌຂບຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌ ນຖຽື ຎພຌ ແຎ຿ຈງ຋ຟຄກຄ຺ ຃ື ແຈຽໄ ຂຟ຺ໄ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ. ຎຟຕຆິ ຟຈ ທຝແຖຘຝຊຼຌ (2542 : 138-139 )ເນ຃ໄ ທຟຓນຓຟງຂບຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 2 ຖກພ ຘຝຌຝ ຃:ື ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 70

1) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌຖກພ ຘຝຌຝ຋ໃ ຽີ ຎພຌຂຝຍທຌກຟຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຿ຈງເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌ ປໃ ທຓເຌ ຂຝຍທຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉຄພໄ ຾ຉໃ ຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ຅ຌ຺ ຘຌີໄ ຘຸຈ຿຃ຄກຟຌ ແຈ຾ໄ ກໃ ກຟຌປໃ ທຓກຌພ ຃ຌ຺ໄ ນຟ ຍຌພ ນຟ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ກຟຌຖຝຈຓ຺ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຾ຖຝຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ກຟຌ ຍ່ຖນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌ ກຟຌຉຈິ ຉຟຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ກຟຌປຍພ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຅ຟກ຿຃ຄກຟຌ ຿ຈງ຿຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ຅ຝຉບໄ ຄຓ຃ີ ທຟຓຘບຈ຃ໃ ບຄກຍພ ທຊິ ຆີ ທີ ຈິ ຾ຖຝທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟຂບຄຆຸຓ ຆຌ຺ . 2) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ຾ຍໃ ຄບບກຽຎພຌ 2 ຎຝຽຑຈ຃:ື (1) ກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຘຈິ ຋຾ິ ຖຝຑຝຖຄພ ບຟ່ ຌຟຈຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄ຿ຈງຽຘຓີ ຘຈິ ຋຾ິ ຖຝຑຝຖຄພ ບ່ຟຌຟຈຂບຄ ຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄ຿ຈງຎຝຆຟຆຌ຺ ນຖຆື ຸຓຆຌ຺ ຑຈພ ຋ຝຌຟຂຈີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຉຌ຺ ເຌກຟຌ຅ຈພ ກຟຌຽຑໃ ບື ຊື ປກພ ຘຟຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈຂບຄກໃ ຸຓ ຃ທຍ຃ຓ຺ ກຟຌເຆ຾ໄ ຖຝກຟຌກຝ຅ຟງຆຍພ ຑຝງຟກບຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ບຌພ ຅ຝກໃ ່ ເນຽໄ ກຈີ ຂຝຍທຌກຟຌ ຾ຖຝ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ໃ ຎີ ຝຆຟ ຘຝ຾ຈຄບບກຆໃ ຄຶ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຉຌ຺ ຾ຖຝແຈປໄ ຍພ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຅ຟກກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ. (2) ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄກຌ຺ ແກກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຿ຈງຖຈພ ຓຟຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ນົກພ ຿ຈງກຟຌກຝ຅ຟງບ່ຟຌຟຈເຌ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ ຅ຟກຘໃ ທຌກຟຄຓຟຽຎພຌຘໃ ທຌຑູຓຑິ ຟກ ຖກພ ຘຝຌຝຽຎພຌຽບກກຝຽ຋ຈ ເນຓໄ ບີ ່ຟຌຟຈ຋ຟຄ ກຟຌຽຓບື ຄ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌ ຓບີ ່ຟຌຟຈຉໃ ່ປບຄເຌກຟຌ຅ຈພ ຘຌພ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌດໃ ູເຌຓຟຈຉຝຊຟຌຈຼທກຌພ ຿ຈງຎຝຆຟຆຌ຺ ຘຟຓຟຈກທຈຘບຍແຈໄ ບຟຈກໃ ຟທແຈທໄ ໃ ຟຓຟ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເນ຾ໄ ກໃ ຎຝຆຟຆຌ຺ ເນຓໄ ຘີ ໃ ທຌ ປໃ ທຓເຌກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ບຝຌຟ຃ຈ຺ ຂບຄຉຌ຺ ຽບຄ. 1.4 ປູຍ຾ຍຍກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 1) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຾ຍຍຆຟງຂບຍ (Marginal Participation) ຽຎພຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກ ບຄ຺ ຘຟ່ ຑຌພ ຽຆຄີ ບ່ຟຌຟຈຍໃ ່ຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓກຌພ ຐໃ ຟງໜໃ ຄຶ ປູຘໄ ກຶ ຈບໄ ງບ່ຟຌຟຈກທໃ ຟນຖຓື ຆີ ຍພ ຑຝງຟກບຌນຖ຃ື ທຟຓປູ ໄ ຈບໄ ງກທໃ ຟ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ . 2) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຾ຍຍຍຟຄຘໃ ທຌ (Partial Participation) ຖຈພ ຽຎພຌຏູກໄ ຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງຖຄ຺ ຓຟທໃ ຟ ຉບໄ ຄກຟຌນງຄພ ຿ຈງ຋ໃ ຖີ ຈພ ຍໃ ່ປູ຃ໄ ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓກຑ່ ຼຄຘຝ຾ຈຄ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຍຟຄຘໃ ທຌຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ 3) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຾ຍຍຘຓ຺ ຍູຌ (Full Participation) ຽຎພຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌ຋ຸກຂຌພໄ ຉບຌຉຄພໄ ຾ຉໃ ກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຍຌພ ນຟ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ເຌ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຾ຖຝ຃ທຟຓຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓ ກຌພ ຂບຄ຋ຸກຐໃ ຟງ. 1.5 ຎຝ຿ນງຈຂບຄກຟຌ຋ໃ ຓີ ຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 1) ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຃ທຌກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄແຈເໄ ຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຽຌໃ ບື ຄ ຅ຟກ ຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູທໄ ຋ິ ກີ ຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຾ຖຝຘຟໄ ຄ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ເນກໄ ຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ນຖນື ຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຂບຄຉຌ຺ ຏໃ ຟຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂຝຍທຌກຟຌຽປຈພ ທຼກຉຟຓ຿຃ຄກຟຌ. 2) ກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌກຟຌຘຝ຋ບໄ ຌຽຊຄິ ຃ທຟຓ຅ຄິ ເ຅ຂບຄຖຈພ ຋ໃ ຓີ ຉີ ໃ ກ່ ຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຽີ ຘຖຑີ ຟຍເຌກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຾ຖຝກຟ່ ຌຈ຺ ຆຝຉຟກຟ່ ຂບຄ຋ບໄ ຄ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 71

ຊໃ ຌິ ຂບຄຉຌ຺ . 3) ຽຎພຌຆໃ ບຄ຋ຟຄຘຝ຋ບໄ ຌຍຌພ ນຟ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຂບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ແຈຊໄ ກື ຉບໄ ຄ ກຄ຺ ຎຝຽຈຌພ 4) ຽຎພຌກຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽນຌພ ຈຽີ ນຌພ ຑບໄ ຓປໃ ທຓກຌພ ຆໃ ຄຶ ຅ຝກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຓກພ ຋່ຟເຌກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ຽຌໃ ບື ຄ ຅ຟກຽຎພຌກຟຌຘຟໄ ຄຂຉ່ໄ ກ຺ ຖຄ຺ ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກກຟຌງບຓປຍພ ປໃ ທຓກຌພ ຑຟງເຌກໃ ຸຓ 5) ຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຘກພ ກຝງຟຑຟຍຂບຄຍຸກ຃ຌ຺ ຽຑຟຝເຌຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຃ທຌ຅ຝຉບໄ ຄຓີ ກຟຌ ຾ຖກຎໃ ຼຌ຃ທຟຓປູ ໄ ຾ຖຝຂ່຃ໄ ຈິ ຽນຌພ ຖຝນທໃ ຟຄກຌພ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌ ຽນຓບື ຌຽທ຋ີ ເຌກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຓີ ຎີ ຝ຿ນງຈດໃ ຟຄນຖຟງ 6) ຽຎພຌກຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຟຓປກພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ຃ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ຘ່ ຄພ ຃ຓ຺ ເນຽໄ ກຈີ ຂຌຶໄ ເຌ ຑຈຶ ຉກິ ຟ່ ຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ 7) ຎຝຆຟຆຌ຺ ຽກຈີ ຃ທຟຓປູຘໄ ກຶ ຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂບຄຏຌ຺ ຄຟຌ ບຌພ ຽຌໃ ບື ຄຓຟ຅ຟກ຿຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຋ໃ ຅ີ ຈພ ຂຌຶໄ ເຌ ນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຾ຖຝ຅ຝຆໃ ທງ຾ຍໃ ຄຽຍຟ຺ ຑຟຖຝຂບຄຖຈພ ເຌກຟຌຽຍໃ ຄິ ຾ງຄຍ່ຟຖຸຄປກພ ຘຟ 1.6 ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ບຝ຃ຌິ ຖຝຑຑີ ຈພ (2539 : 49) ແຈກໄ ໃ ຟທຽຊຄິ ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແທໄ 5 ຂຌພໄ ຈໃ ຄພ ຌີໄ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 1 ຆຟທຍຟໄ ຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຃ຌ຺ໄ ນຟຍຌພ ນຟ ກຟຌຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຍຌພ ນຟ຾ຖຝ຅ຈພ ຖຟ່ ຈຍພ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄຍຌພ ນຟ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 2 ຆຟທຍຟໄ ຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຃ຌ຺ໄ ນຟຘຟຽນຈ຾ນໃ ຄຍຌພ ນຟ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 3 ຆຟທຍຟໄ ຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຃ຌ຺ໄ ນຟ຾ຖຝຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຾ຌທ຋ຟຄທ຋ິ ກີ ຟຌເຌກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 4 ຆຟທຍຟໄ ຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຽຑໃ ບື ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 5 ຆຟທຍຟໄ ຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຍຌພ ກບຌ ບໃ ບຌ຃່ຟ ກໃ ຟທຽຊໃ ຄິ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຉຟຓຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ 5 ຂຌພໄ ຈໃ ຄພ ຌີໄ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 1 ຂຌພໄ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຃ຌ຺ໄ ນຟຍຌພ ນຟ຾ຖຝຘຟຽນຈຂບຄຍຌພ ນຟເຌຆຸຓຆຌ຺ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ກຟ່ ຌຈ຺ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຅ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຃ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຂບຄ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 2 ຂຌພໄ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌທຟຄ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຿ຈງຎຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓກຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງ ຾ຖຝ ທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຂບຄ຿຃ຄກຟຌ ກຟ່ ຌຈ຺ ທ຋ິ ກີ ຟຌ຾ຖຝ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌ ຉຝນຖບຈ຅ຌກຟ່ ຌຈ຺ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຾ຖຝ຾ນໃ ຄົ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ໃ ເີ ຆໄ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 3 ຂຌພໄ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌຂຌພໄ ຉບຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌ ກຟຌ ຘຟໄ ຄຎຝ຿ນງຈ຿ຈງກຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຆຍພ ທຈພ ຈຸບຸຎຝກບຌ຾ຖຝ຾ປຄຄຟຌ ນຖໃ ຽື ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຍຖ່ ນິ ຟຌຄຟຌ ຎຝ ຘຟຌຄຟຌ຾ຖຝຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຂ຃່ ທຟຓຆໃ ທງຽນຖໃ ບື ຅ຟກຑຟງຌບກ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 4ຂຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌປຍພ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຅ຟກກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌຂຌພໄ ຉບຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌປຍພ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ຋ໃ ຑີ ຄຶ ແຈປໄ ຍພ ຅ຟກກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟນຖໃ ງື ບຓປຍພ ຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈບຌພ ຽກຈີ ຅ຟກ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ຄພ ຈຟໄ ຌທຈພ ຊຸ຾ຖຝ຅ຈິ ເ຅ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 5 ຂຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌຂຌພໄ ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝ ຽຓຌີ ທໃ ຟກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ແີ ຈກໄ ຝ຋ຟ່ ແຎຌຌພໄ ຘ່ຟຽຖຈພ ຉຟຓທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຑຼຄເຈ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 72

ຖຟງຄຟຌກຟຌຘກຶ ຘຟຂບຄຘຝຓຟ຃ຓ຺ ຓຈິ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ (ຘຼຍ ແ຋ດໃ ິຄ 2529) ຽຖໃ ບື ຄ “ຎຝຘຍ຺ ກຟຌກຟຌ ປຼຌປູ຅ໄ ຟກຆຟທຍຟໄ ຌ : ຂຝຍທຌກຟຌ຾ຖຝຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌຆຸຓຆຌ຺ ” ແຈຘໄ ຝຽໜ຾ີ ຌຝຂຌພໄ ຉບຌ 6 ຂຌພໄ ຉບຌ ປຼກທໃ ຟ 6 ປໃ ທຓຈໃ ຄພ ຌີໄ 1. ຂຌພໄ ກຟຌປໃ ທຓດໃ ູປໃ ທຓກຌພ ຾ຖຝປຍພ ປູຍໄ ຌພ ນຟ ຽຎພຌຂຌພໄ ຉບຌ຋ໃ ຌີ ກພ ທແິ ຅ຉບໄ ຄຽປຈພ ຉຌ຺ ຽບຄເນຎໄ ຝຘຓ຺ ກຓ຺ ກຌື ຘໃ ຄິ ຈຼທກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຽຑຟຝ຿ຈງຂ່ຽໄ ຋ຈພ ຅ຄິ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຌກພ ທແິ ຅ຽຎພຌຍຸກ຃ຌ຺ ບກີ ກໃ ຸຓໜໃ ຄຶ ຽຎພຌ຃ຌ຺ ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌຘກຶ ຘຟຘູຄກທໃ ຟຆຟທຍຟໄ ຌ ຃ທຟຓ຾ຎກ຾ງກ຾ຖຝ຃ທຟຓ຾ຎກໜຟໄ ຖຝນທໃ ຟຄຆຟທຍຟໄ ຌ຾ຖຝ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ໃ ຄຶ ງຄພ ຃ຄ຺ ຈຟ່ ຖຄ຺ ດໃ ູ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄຑຈພ ຋ຝຌຟຉຌ຺ ຽບຄເນຽໄ ຎພຌຽຌບືໄ ຈຼທກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ກໃ ບຌ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈປຼຌປູ຾ໄ ຖຝຽກຍພ ຂ່ຓໄ ຌູ ຽຆຄີ ຽຖກິ ຅ຟກຆຟທຍຟໄ ຌແຈໄ ຌຌພໄ ໝຟງຽຊຄິ ຽຓໃ ບື ຆຟທຍຟໄ ຌຽຍໃ ຄິ ຽນຌພ ທໃ ຟຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌກໃ ຸຓຈຼທກຍພ ຋ໃ ຟຌ ກຟຌປໃ ທຓດໃ ູປໃ ທຓກຌິ ຾ຖຝປຍພ ປູຍໄ ຌພ ນຟ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌກຌ຺ ທ຋ິ ຋ີ ຟ່ ບຈິ ຋ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຌກພ ທແິ ຅ຆຸຓຆຌ຺ ຉບໄ ຄປຼຌປູ຾ໄ ຖຝຎພຍຉທ຺ 2. ຂຌພໄ ປໃ ທຓຽປຈພ ທຼກຽຎພຌໜໃ ຄຶ ຈຼທກຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ຿ຈງຎ຺ກກຝຉກິ ຟຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌ຅ຝຽຍໃ ຄິ ຽນຌພ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຎພຌ ຍຸກ຃ຝຖຟກບຌກໃ ຸຓຈຼທກຍພ ຽຂຟ຺ ຽ຅ຟ຺ໄ ຽຎພຌຽຖໃ ບື ຄ຃ໃ ບຌຂຟໄ ຄງຟກ ຽຑຟຝຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຓ຃ີ ຸຌຘຓ຺ ຍຈພ ຾ຉກຉໃ ຟຄ຅ຟກຆຟທຍຟໄ ຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຓຟ຾ຖທໄ ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຅ີ ຝຆໃ ທງເນຌໄ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຎພຌກໃ ຸຓຈຼທແຈ຅ໄ ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄປໃ ທຓ ຽປຈພ ຈທຼກກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຌກພ ຑຈພ ຌຟຽປຈພ ຉທພ ເນຽໄ ຎພຌກໃ ຸຓຈຼທກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌແຈໄ ຉບໄ ຄປໃ ທຓຽປຈພ ທຼກເນໄ ຃ກື ຍພ ຋ໃ ຽີ ຂຟ຺ ຽປຈພ ເຌຆທີ ຈິ ຎຝ຅ຟ່ ຓືໄ ຃ທຟຓ຾ຎກ຾ດກ຾ຖຝ຃ທຟຓ຾ຉກຉໃ ຟຄ຅ໃ ຄຶ ກຟງຽຎພຌ຃ທຟຓຎຝຘຓ຺ ກຓ຺ ກຌື ຃ທຟຓແທຽໄ ຌບືໄ ຽຆໃ ບື ເ຅຅ໃ ຄຶ ຽກຈີ ຂຌຶໄ . 3. ຂຌພໄ ປໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓຘກຶ ຘຟຍຌພ ນຟຆຸຓຆຌ຺ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟແ຋ຽຎພຌທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ຋ໃ ເີ ນກໄ ຼຈຏູເໄ ນງໃ ຾ຖຝຏູປໄ ູ ໄ ເຌກຖ່ ຝຌ຋ີ ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟນຖຌື ກພ ທ຅ິ ແພ ຅ຆໃ ຄຶ ຓ຃ີ ຸຌຘຓ຺ ຍຈພ ຂບຄຏູຓໄ ກີ ຟຌຘກຶ ຘຟຘູຄຽຎພຌຏູປໄ ູກໄ ທໃ ຟຆຟທຍຟໄ ຌ ຅ຝ຃ຈິ ທໃ ຟຽຎພຌຏູ຋ໄ ໃ ີ ຾ກຍໄ ຌພ ນຟເນຉໄ ຌ຺ ແຈໄ ຅ໃ ຄຶ ງບຓປຍພ ຒພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ນຖຟງກທໃ ຟ຋ໃ ຅ີ ຝຽຎພຌຏູປໄ ໃ ທຓ ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຋ໃ ແີ ຈ຅ໄ ຟກຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌຂບຄຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຌກພ ທແິ ຅ຆຸຓຆຌ຺ ຍໃ ່ ຾ຓໃ ຌຽຎພຌຍຌພ ນຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌ຋ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຅ຝປຼຌປູ຾ໄ ຖຝແຈຍໄ ຌພ ນຟຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ດໃ ຟຄ຾຋ໄ ຅ຄິ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຉບໄ ຄຽປຈພ ຉທ຺ ເນຽໄ ຎພຌກໃ ຸຓຈຼທກຍພ ຆຸຓຆຌ຺ ກໃ ບຌ ດໃ ຟຄເຈກຉ່ ຟຓ ຉຟຍເຈ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌດພຄ ຃ຈິ ທໃ ຟຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຎພຌຏູປໄ ູນໄ ຖຟງກທໃ ຟ ຆຟທຍຟໄ ຌ຅ຝຍໃ ່ງບຓ຃ຈິ ປໃ ທຓກຍພ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຾ຉໃ ຅ຝເນໄ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຎພຌຏູ຃ໄ ຈິ ຏຌ຺ ຋ໃ ແີ ຈ຅ໄ ຟກ຃ທຟຓ຃ຈິ ເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌຏຌ຺ ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຏຌ຺ ຘຸຈ຋ຟໄ ງຍຌພ ນຟ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ເຌຆຸຓຆຌ຺ ງຄພ ຃ຄ຺ ຈຟ່ ຖຄ຺ ດໃ ູ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຂຝຍທຌກຟຌປໃ ທຓ຃ຈິ ຾ຖຝ ປໃ ທຓຘກຶ ຘຟຍຌພ ນຟຆຸຓຆຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌທ຋ິ ກີ ຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝແຈຍໄ ຌພ ນຟ຾ຖຝຂ່ຓໄ ູຌ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຌຟ່ ແຎຘໃ ູ ກຟຌປໃ ທຓ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ຋ໃ ກີ ຄ຺ ຎຝຽຈຌພ ເຌຂຌພໄ ຉໃແ່ ຎ. 4. ຂຌພໄ ປໃ ທຓກຌພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຆຸຓຆຌ຺ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຽຎພຌຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຖຄ຺ ຓຎື ຝຉຍິ ຈພ ຖຝນທໃ ຟຄຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ກຟຌ຋ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຌຟຽປຈພ ຉທພ ເນຽໄ ຎພຌກໃ ຸຓ ຈຼທກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຽຎພຌຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟທ຋ິ ກີ ຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟດໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺ ຅ຟກຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຘໃ ູຆຟທຍຟໄ ຌ ຊໃ ຟງຽ຋ ຑູຓຎພຌງຟ຾ຖຝຂ່ຓໄ ູຌ຾຋຅ໄ ຄິ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຘໃ ູຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ ຂຌພໄ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຆຸຓຆຌ຺ ຅ໃ ຄຶ ຽຎພຌກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຖຝ຾ກຍໄ ຌພ ນຟປໃ ທຓກຌພ ດໃ ຟຄຽຎພຌຖຝຍຍ຺ ຖຝນທໃ ຟຄຆຟທຍຟໄ ຌ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຌກພ ທແິ ຅. ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 73

5. ຂຌພໄ ປໃ ທຓຘຝນຖຸຍ຾ຖຝປໃ ທຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ກຟຌປໃ ທຓກຌພ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຎພຌຂຌພໄ ຉບຌຂບຄກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຅ຄິ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຆຟທຍຟໄ ຌ຅ໃ ຄຶ ປຍພ ປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຈທໄ ງກຟຌປໃ ທຓກຌພ ຘຝນຖຸຍ຾ຖຝປໃ ທຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຂ່ຘໄ ຝນຖຸຍ຋ໃ ແີ ຈ຅ໄ ໃ ຄຶ ຽຎພຌບຄ຺ ກບຌ຃ທຟຓປູເໄ ໝໃ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝຌກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ. 6. ຂຌພໄ ປໃ ທຓປຍພ ຏຌ຺ ຾ຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟຂຌພໄ ຉໃແ່ ຎ ຏຌ຺ ຂບຄຂຘ່ໄ ຝນຖຸຍເຌຂຌພໄ ຋ໃ ີ 5 ຅ຝຽຎພຌບຄ຺ ກບຌ຃ທຟຓປູເໄ ໝໃ ຋ໃ ຌີ ກພ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຖຝຆຟທຍຟໄ ຌເຆຽໄ ຎພຌຂຓ່ໄ ູຌຘ່ຟຖຍພ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ຾ຖຝກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຉໃແ່ ຎ Edgardo T. Valenuela (1989) (ບຟໄ ຄເຌຘຊຟຍຌພ ຈ່ຟຖຄ຺ ຖຟຆຟຌຸຑຟຍ. 2539 : 20) ແຈຆໄ ຎີ ຝຽຈຌພ ຘ່ຟ ຃ຌພ ຂບຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓທໃ ຟ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຉບໄ ຄຘຟໄ ຄຂຌຶໄ ຽ຋ຄິ ປຟກຊຟຌ຋ໃ ດີ ຶຈຓຌພ ທໃ ຟ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຎພຌຏູຓໄ ບີ ່ຟຌຟຈ຋ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຍໃ ່຾ຓໃ ຌຖຈພ ຅ໃ ຄຶ ຉບໄ ຄດຶຈໝໃ ຌພ ເຌນົກພ ກຟຌ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1) ຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຉບໄ ຄຓ຃ີ ທຟຓຽ຃ຟ຺ ຖຍ຺ ເຌຉຌ຺ ຽບຄ 2) ຎຝຆຟຆຌ຺ ຓຽີ ຘຖຑີ ຟຍ຋ໃ ຅ີ ຝ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຉທພ ກຌພ ຅ຈພ ຉຄພໄ ກຖໃ ຸຓບຄ຺ ກບຌ຾ຖຝຽປຈພ ກຟຌຽ຃ໃ ບື ຌແນທ 3) ຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຉບໄ ຄຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂບຄ຾ຖຝ຃ທຍ຃ຸຓຽຍໃ ຄິ ຾ງຄຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຾ຖຝກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂບຄຑທກ຋ໃ ຟ 4) ຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຉບໄ ຄຓຽີ ຘຖຑີ ຟຍ຋ໃ ຅ີ ຝຽຖບື ກ຾ຖຝຓຘີ ຈິ ຋຋ິ ໃ ຅ີ ຝຎຝຉຽິ ຘຈ 1.7 ງຸຈ຋ຝຘຟຈ ຾ຖຝງຸຈ຋ຝທ຋ິ ກິ ຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຽຎພຌຂຝຍທຌກຟຌຘຟໄ ຄ຅ຉິ ຈຘຟ່ ຌກຶ ຾ຖຝຘຟໄ ຄ຾ປຄ຅ຄູ ເ຅ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຍຌພ ຖຸ ຾ຖຝຽຂຟ຺ໄ ຓຟຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຌຝຽຖຈ ຘຄ຺ ຽ຃ຟຝຘຸກ (2541 : 113-114) ແຈຘໄ ຝນຖຸຍຎຝຘຍ຺ ກຟຌກຟຌຽປຈພ ທຼກ຋ໃ ຊີ ື ທໃ ຟຽຎພຌງຸຈ຋ຝຘຟຈເຌກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ແທໄ 2 ຎຝຽຑຈ຃:ື 1.7.1 ກຟຌ຅ຈພ ຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູ ໄ (Learning process) ກຟຌ຅ຈພ ຂຝຍທຌກຟຌປຼຌປູຘໄ ຟຓຟຈຽປຈພ ແຈນໄ ຟົ ງທ຋ິ ຈີ ໃ ຄພ ຉໃແ່ ຎຌີໄ 1) ຅ຈພ ຽທ຋ທີ ຽິ ຃ຟຝຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຽຑໃ ບື ຋່ຟ຃ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅຾ຖຝປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ເຌຎຝຽຈຌພ ຉໃ ຟຄໂ 2) ຅ຈພ ຽທ຋຾ີ ຖກຎໃ ຼຌຎຝຘຍ຺ ກຟຌນຖ຅ື ຈພ ຋ຈພ ຌຝຝຘກຶ ຘຟຈຽຍໃ ຄິ ທຼກຖຝນທໃ ຟຄກໃ ຸຓບຄ຺ ກບຌຉໃ ຟຄໂຑຟງເຌ ຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝຖຝນທໃ ຟຄຆຸຓຆຌ຺ 3) ຐຶກບຍ຺ ປຓ຺ ຽຑໃ ບື ຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ກພ ຘຝຘຝຽຑຟຝຈຟໄ ຌຉໃ ຟຄໂ 4) ຖຄ຺ ຓຎື ຝຉຍິ ຈພ ຅ຄິ 5) ຊບຈຎຝຘຍ຺ ກຟຌ຾ຖຝຘຝນຖຸຍຍຈ຺ ປຼຌ຋ໃ ຅ີ ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູກຟຌຎພຍຎຸຄຂຝຍທຌກຟຌຽປຈພ ທຼກ຋ໃ ຽີ ຓຟຝຘຓ຺ 1.7.2 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຏູຌໄ ຟ່ ຽ຃ບື ຂໃ ຟງ ຽຑໃ ບື ເນຏໄ ູຌໄ ຟ່ ຽກຈີ ຃ທຟຓນຓຌພໄ ເ຅ເຌ຃ທຟຓປູ຾ໄ ຖຝ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ຋ໃ ຓີ ດີ ໃ ູ ຅ຝຆໃ ທງເນຘໄ ຟຓຟຈຽຖໃ ຓີ ກຟຌ ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ ນຖກື ຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແຈໄ ຆໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈຽປຈພ ແຈນໄ ົຟງທ຋ິ ຈີ ໃ ຄພ ຉໃແ່ ຎຌ:ີໄ 1) ຾ຖກຎໃ ຼຌປຼຌປູຖໄ ຝນທໃ ຟຄຏູຌໄ ຟ່ ຋ຄພ ຑຟງເຌ຾ຖຝຑຟງຌບກຆຸຓຆຌ຺ 2) ຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌ຅ຈພ ຽທ຋຾ີ ຖກຎໃ ຼຌປຼຌປູດໄ ໃ ຟຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ ຾ຖຝຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຂ່ຓໄ ູຌຂໃ ຟທຘຟຌ຋ໃ ຅ີ ຟ່ ຽຎພຌດໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ. 3) ຾ຖກຎໃ ຼຌປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝ ຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌປໃ ທຓກຌພ ຂບຄຽ຃ບື ຂໃ ຟງດໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ຅ຝຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຂຝຍທຌກຟຌ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 74

຅ຈພ ກຟຌ ຾ຖຝ ຅ຈພ ບຄ຺ ກບຌປໃ ທຓກຌພ . 1.8 ງຸຈ຋ຝທ຋ິ ກິ ຟຌກຝຉຸຌໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຆຸຓຆຌ຺ 1.8.1 ທ຋ິ ກີ ຟຌກຝຉຸຌໄ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຖທຓຉທ຺ ກຌພ ຂບຄຏູ຾ໄ ຋ຌຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຟກກໃ ຸຓຉໃ ຟຄໂ 1) ເນປໄ ໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓຽປຈພ ຽຖໃ ບື ຄ຋ໃ ຽີ ຎພຌຎຝຽຈຌພ ຍຌພ ນຟເກຉໄ ທ຺ ຾ຖຝ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຍີ ໃ ງ່ ຟກນຟົ ງ ເຌຑຌືໄ ຋ໃ ຌີ ຌພໄ ກໃ ບຌ 2) ນຟກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ເີ ນປໄ ໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓຽປຈພ ເຌກຟຌ຾ກແໄ ຂຍຌພ ນຟ ຽຆໃ ຌພ ຍຌພ ນຟດຟຽຘຍຉຈິ ກຟຌ຅ຈພ ຂຝຍທຌກຟຌຽຖບື ກຉຄພໄ ກຟຌ຅ຈພ ຽປຈພ ຾ຏຌຆຸຓຆຌ຺ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ ແຎດໃ ຟຄຉໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ 3) ກຟຌຘຟໄ ຄຍຌພ ງຟກຟຈເນຽໄ ຎີຈປຍພ ຒພຄຍຌພ ນຟຆຟທຍຟໄ ຌ ຾ຖຝເຌຍຟຄກຖ່ ຝຌ຋ີ ໃ ກີ ຟ່ ຖຄພ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຍໃ ່ ຘຟຓຟຈ຾ກແໄ ຂເນຽໄ ຎພຌປູຍ຋່ຟແຈໄ ຿ຈງຆ຾ີໄ ຌຝຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ໃ ຅ີ ຟ່ ຽຎພຌ ຾ຉໃ ຍໃ ່ຆກພ ຌຟ່ ຿ຈງຽຈຈພ ຂຟຈ 4) ຅ຟກກຟຌປໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓຽປຈພ ເຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ຅ຟກຄໃຟງແຎງຟກ ຋ໃ ຃ີ ໃ ບງໂ ຎຝຘຍ຺ ຃ທຟຓຘຟ່ ຽຖຈພ ຅ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູ ກຟຌປຼຌປູ ໄ ຃ທຟຓນຓຌພໄ ເ຅຾ຖຝຆຸຓຆຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄດໃ ຟຄດພຄໄ ດືຌເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ . 1.8.2 ຘໃ ຄິ ຅ຄູ ເ຅ຎຝກບຍກຟຌກຝຉຸຌໄ ຈໃ ຄພ ຋ໃ ແີ ຈກໄ ໃ ຟທຂຟໄ ຄຉຌ຺ໄ ຓຟທໃ ຟ ກຟຌກຝຉຸຌໄ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຖທຓຉທ຺ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ນຟກ຅ຝເນແໄ ຈຏໄ ຌ຺ ຘ່ຟ ຽຖຈພ ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄຓຘີ ໃ ຄິ ຅ຄູ ເ຅຋ຄພ ເຌແຖງຝຘຌພໄ ຾ຖຝແຖງຝງຟທ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑຟຝຉຄພໄ ຾ຉໃ ບຟຈຈີ ຅ຌ຺ ຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຆຟທຍຟໄ ຌ ຎຼຍຽໝບື ຌ຃ຌ຺ ແຂ຋ໄ ໃ ປີ ຍພ ດຟຓຟນົຟງ຾ຍຍ ຅ຟກຘໃ ທຌຖຟຈຆຝກຟຌຉໃ ຟຄໂ ຅ຟກຌຝ຿ງຍຟງຂບຄຖຈພ ຊຝຍຟຌຍຟຄງຸກ ຍຟຄຘຝແໝ ຽຆໃ ຄິ ຉໃ ຟຄກງ່ ຌື ດຟ຾ຍຍຉໃ ຟຄໂ ເນ຅ໄ ຌ຺ ຆຟທຍຟໄ ຌຘໃ ທຌເນງໃ ຽກຈີ ບຟກຟຌຈດືໄ ຟ ກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝຖຸກຂຌຶໄ ຓຟຽປຈພ ນງຄພ ຽບຄ຿ຈງຍໃ ຃່ ຟ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ຘໃ ຄິ ຅ຄູ ເ຅຋ໃ ຑີ ຽ່ ຍໃ ຄິ ຽນຌພ ແຈຌໄ ຌພໄ ໜຟໄ ຅ຝງຟກ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ : 1) ແຖງຝຘຌພໄ ຽຎພຌ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຖີ ຈພ ຊຝຍຟຌຌຟ່ ຖຄ຺ ຓຟເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ກຟຌ຅ຈພ ຽປຈພ ຿຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉໃ ຟຄໂ ຿ຈງເນຏໄ ໃ ຟຌບຄ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌນໃ ຿ົື ຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຍຟໄ ຌ ກຟ່ ຌຈ຺ ເນຍໄ ຟໄ ຌຖຝຎຝຓຟຌຘບຄ ຾ຘຌຽຊຄິ ຘໃ ຾ີ ຘຌຍຟຈຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຘໃ ຄິ ຅ຄູ ເ຅ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຓຟຖທຓຉທ຺ ເຌປູຍຂບຄຎຕຝຆຟ຃ຓ຺ ຿ຈງຓຌີ ຝ຿ງ ຍຟງ ນຟກຎຝຆຟ຃ຓ຺ ແຈຎໄ ຝຆຸຓຘຝຽໜຍີ ຌພ ນຟ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ ຾ຖຝແຈ຅ໄ ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ກຟ່ ຓຝກຟຌນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ຾ຖຝບຄ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌ຾ກແໄ ຂ຿຃ຄກຟຌຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ຿ຈງຽຈຈພ ຂຟຈ ຿ຈງ ເນຌໄ ຟງຍຟໄ ຌກຟ່ ກຍພ ຽຍໃ ຄິ ຾ງຄເນຽໄ ຎພຌແຎຉຟຓຌຝ຿ງຍຟງຌ຿ີໄ ຈງຽ຃ໃ ຄພ ຃ຈພ ນຟກຽປຟ຺ ຘຟຓຟຈກຝຉຸຌໄ ເນຆໄ ຟທ ຍຟໄ ຌ ຉບໄ ຄເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຽນຌພ ຃ຸຌ຃ໃ ຟຂບຄກຟຌຖທຓຉທ຺ ຌຌພໄ ກຟຌຖທຓຉທ຺ ຌຌພໄ ກ຅່ ຝຽກຈີ ຃ທຟຓດພຄໄ ດືຌ຿຃ຄ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຆຸຓຆຌ຺ ຍຟໄ ຌ ຖຝຍໃ ່ຽກຌີ 1 ຖຟໄ ຌຍຟຈ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄເຆກໄ ຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟ ຃ຓ຺ ຎຝຆຟຖຈພ ເຌກຟຌປໃ ທຓ຃ຈິ ປໃ ທຓຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌ. 2) ແຖງຝກຟຄ ຾ຖຝ ແຖງຝງຟທ (1) ຍຌພ ນຟ ຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຘໃ ທຌເຈກຉ່ ຟຓ ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌ ແຈເໄ ນຈໄ ່ຟຽຌຌີ ກຟຌ ຿ຈງຓີ ກຟຌຉຈິ ຉຟຓຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຓກີ ຟຌຎຝຆຸຓ຋ຸກຽຈບື ຌ຾ຖຝ຾຅ຄໄ ຏຌ຺ ເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຎຝຆຟ຃ຓ຺ ປູທໄ ໃ ຟຘໃ ທຌເຈ ແຈ຾ໄ ກແໄ ຂ຾ຖທໄ ຘໃ ທຌເຈຉບໄ ຄຊຟໄ ຄຍ຺ ຎຝຓຟຌ຾ຖຝຖ່ຊຟໄ ຈຌ຺ ຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ ຽຑໃ ບື ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຽນຌພ ຎຝ຿ນງຈ ຂບຄກຟຌຑຍ຺ ຎຝກຌພ ຋ຸກຽຈບື ຌ (2) ຍຌພ ນຟ຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌເຌຘໃ ທຌ຋ໃ ງີ ຄພ ຍໃ ່ແຈປໄ ຍພ ກຟຌ຾ກແໄ ຂ ເນຌໄ ຟ່ ຓຟ ຖທຍຖທຓ຅ຈພ ຽປຈພ ຽຎພຌ຾ຏຌຑຈພ ຌຟຍຟໄ ຌ ຿ຈງຆ຾ີໄ ຅ຄເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຽຂຟ຺ໄ ເ຅ທໃ ຟ຋ໃ ຓີ ຟຖທຓຉທ຺ ກຌພ ຌີໄ ຽຑໃ ບື ຅ຝຌຟ່ ຍຌພ ນຟ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 75

຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄ຋ໃ ຟຌຓຟ຅ຈພ ຽປຈພ ຿຃ຄກຟຌເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ຆໃ ຄຶ ນຟກຽປຟ຺ ຘຟຓຟຈຘຝ຋ບໄ ຌຍຌພ ນຟ ຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌ ຊກື ຉບໄ ຄຓຟຉຄພໄ ຾ຉໃ ຖຝຈຍພ ນຓໃ ູຍຟໄ ຌ຅ຌ຺ ຽຊຄິ ກຟຌ຅ຈພ ຽປຈພ ຾ຏຌຑຈພ ຌຟຍຟໄ ຌ ຅ຝຽຎພຌ຾ຏຌ຋ໃ ີ ດໃ ູຽ຋ຄິ ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ ຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຘໃ ທຌຂຝຍທຌກຟຌຽປຈພ ທຼກກຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌ຅ຌ຺ ຽຊຄິ ຽກຍພ ຖທຍຖທຓຂຓ່ໄ ຌູ ເນຽໄ ຎພຌແຎຉຟຓຂຌພໄ ຉບຌ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ  ເນຆໄ ຟທຍຟໄ ຌຊກ຺ ຊຼຄກຌພ ຽຊຄິ ຍຌພ ນຟ຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌ຋ໃ ຘີ ຝຽໜຓີ ຟ ຿ຈງເຆນໄ ົກພ ຽກຌຄໃຟງໂ ຃ື ຽຍໃ ຄິ ຃ທຟຓຽຘງນຟງທໃ ຟກຝ຋ຍ຺ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ຃ີ ບຍ຃ທ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຑຌືໄ ຋ໃ ຋ີ ໃ ແີ ປໃ ຽຑໃ ບື ເນຓໄ ກີ ຟຌຊກ຺ ຊຼຄກຌພ ຈທໄ ງ ຽນຈຏຌ຺ ຍໃ ຾່ ຓໃ ຌຘຝນຖຸຍຈທໄ ງກຟຌ຅ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຍຌພ ນຟ຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌຌຌພໄ ຍຌພ ນຟເຈ ຾ກແໄ ຂແຈຽໄ ບຄ ຾ກແໄ ຂແຈຽໄ ບຄຍຟຄຘໃ ທຌ ນຖຽື ກຌີ ກຟ່ ຖຄພ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ  ຽປຈພ ຍຌພ ຆຍີ ຌພ ນຟ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌຉໃ ຟຄໂ ຾ຖຝ ຌຟ່ ຓຟ຅ຈພ ຖຟ່ ຈຍພ ບກີ ຃ຄພໄ ເຌຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຍຟໄ ຌ ຿ຈງດຶຈນກົພ ຽກຌ຅ຟ່ ຌທຌ຃ທ຺ ຽປບື ຌ຾ຖຝຑຌືໄ ຋ໃ ຋ີ ໃ ຎີ ຝຘຍ຺ ຃ທຟຓຽຘງນຟງຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ຃ທຟຓປຸຌ຾ປຄ ຂບຄຎພຌນຟ  ຌຟ່ ຖຟ່ ຈຍພ ຎພຌນຟ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌເຌ຾ຉໃ ຖຝຎພຌນຟຓຟຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຈພ ຖຟ່ ຈຍພ ບກີ ຃ຄພໄ ເຌຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຽຑໃ ບື ຽຎພຌ ກຟຌທໃ ຟຄ຾ຏຌ຾ຍຍຖໃ ຸຓຂຌືໄ ຽ຋ໃ ຄິ (Top down) ຍໃ ່຾ຓໃ ຌ຅ຟກຽ຋ຄິ ຖຄ຺ ຖໃ ຸຓ຃ເື ຌບຟຈຈີ (Bottom up) ຽຑຟຝຽປຟ຺ ຉບໄ ຄງບຓປຍພ ທໃ ຟຎພຌນຟ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌຍຟໄ ຌຓກພ ຽຎພຌຽຖໃ ບື ຄເກຉໄ ທພ ຽຆໃ ຌພ ຂຟຈຌຟ່ໄ ບຸຎຝ຿ຑກຍຖ່ ຿ິ ຑກ ຂຟຈແຒຒຟໄ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ ຾ຉໃ ຎພຌນຟເຌຽຖໃ ບື ຄກຟຌຘກຶ ຘຟ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຎຝຽຑຌີ ຎພຌນຟຽງຟ຺ ທຝຆຌ຺ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ບໃ ຌື ໂຎ຺ຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌງຄພ ຍໃແ່ ຈຽໄ ທຟ຺ໄ ຽຊຄິ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຘໃ ທຌຖຟຈຆຝ ກຟຌ຋ໃ ຊີ ທື ໃ ຟຓກີ ຟຌຘກຶ ຘຟຘູຄກໃ ທຟ຅ຝຆໃ ທງຽຘຓີ ຽຉຓີ ຍຟຄຘໃ ທຌຖຄ຺ ແຎເນ຃ໄ ຍ຺ ຊທໄ ຌ.  ຽຓໃ ບື ແຈຖໄ ຟ່ ຈຍພ ຎພຌນຟ຾ຖຝ຃ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌເຌຖຝຈຍພ ຍຟໄ ຌ຾ຖທໄ ເນຓໄ ກີ ຟຌຎຝຆຸຓປໃ ທຓກຌພ ຖຝນທໃ ຟຄ ຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຘໃ ທຌຖຟຈຆຝກຟຌ຾ຖຝຏູຍໄ ່ຖນິ ຟຌບຄ຺ ກຟຌຍ່ຖນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌຽຑໃ ບື ປຍພ ຍຌພ ນຟຈໃ ຄພ ກໃ ຟທແຎ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຈພ ຘຌພ ຄຍ຺ ຎຝຓຟຌເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉໃແ່ ຎ.  ເຆ຾ໄ ຏຌຑຈພ ຌຟຍຟໄ ຌ ນົື ຽຓບື ຄ ຽຎພຌ຾ຓໃ ຍຈ຺ ເຌກຟຌກຟ່ ກຍພ ກຟຌ຅ຈພ ຽປຈພ ຿຃ຄກຟຌ຾ຖຝຄຍ຺ ຎຝຓຟຌຂບຄ ຘໃ ທຌຖຟຈຆຝກຟຌຽຎພຌນກົພ . ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 76

ຍຈ຺ ຋2ີ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 2.1 ກຌ຺ ແກ຋ໃ ຘີ ຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 2.1.1 ກຌ຺ ແກຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ຋ໃ ຘີ ຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ຋ຈິ ຋ຟຄຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈ຋ໃ ເີ ຆກໄ ຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຉຟຓກຌ຺ ແກຂບຄຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ຘຝຍຍພ ຎຝຆຟຆຌ຺ (ຑ.ຘ 2540 ) ຋ໃ ຽີ ຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄ ກຽ່ ຑຟຝຽຆໃ ບື ທໃ ຟ ກຟຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຋ຸກກໃ ຸຓ ຋ຸກຑຟກຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ ເຌກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ເຌກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຍຟໄ ຌຽຓບື ຄ຃ທຌຽປຈພ ຟເນ຋ໄ ຸກກໃ ຸຓ຋ຸກຑຟກຌຌພໄ ຉບໄ ຄ ຉກ຺ ຖຄ຺ ຎຝຘຟຌຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈກຌພ ຅ຌ຺ ຖຄ຺ ຉທພ ຾ຖຝຽກຈີ ຃ທຟຓຽຎພຌ຋່ຟຂຌຶໄ ຽຓໃ ບື ຽກຈີ ຃ທຟຓຽຎພຌ຋່ຟກຍພ ຋ຸກກໃ ຸຓ຋ຸກ ຑຟກ຃ທຟຓ ດພຄໄ ດືຌຂບຄຎຝຆຟ຋ຎິ ຝແຉ ກ຅່ ຝຽກຈີ ຃ທຟຓຘຌພ ຉຘິ ຸກຉຝນຖບຈແຎ ຿ຈງຽຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌ ຋ຸກຂຌພໄ ຋ຸກຉບຌ ຈໃ ຄພ ຋ໃ ຓີ ຟຈຉຟ 76 ຂບຄຖຈພ ຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ກຟ່ ຌຈ຺ ທໃ ຟ “ຖຈພ ຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຾ຖຝຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝ ກຟຌຽຓບື ຄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ກຟຌກທຈຘບຍກຟຌເຆບໄ ຟ່ ຌຟຈຖຈພ ຋ຸກຖຝຈຍພ ” ຈທໄ ງຽນຈຈໃ ຄພ ຌີໄ ຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ແຈກໄ ຟ່ ຌຈ຺ ຾ຌທ຋ຟຄຽຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄແ຋ເຌກຟຌຽຓບື ຄແທໄ 3 ຾ຌທ຋ຟຄ ຃:ື ຾ຌທ຋ຟຄ຋ໜີ ໃ ຄຶ ຽຑໃ ຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄຖຝຈຍພ ຆຟຈ ຈທໄ ງກຟຌຽຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌ ປໃ ທຓ ຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌຽຖບື ກຉຄພໄ ຘຝຓຟຆກິ ທຸຈ຋ຘິ ຝຑຟ຿ຈງກຄ຺ ຽຎພຌຽ຋ໃ ບື ຋ຟ່ ບຈິ ຋ຄພ ຌຽີໄ ຑໃ ບື ເນທໄ ຸຈ຋ຘິ ຝຑຟ ຽຎພຌຏູ຾ໄ ຋ຌຎທຄຆຌ຺ ເຌກຟຌກໃ ຌພ ກບຄກຈ຺ ນຓຟງ ຾ຖຝ ຃ທຍ຃ຸຓກທຈຘບຍກຟຌເຆບໄ ່ຟຌຟຈຖຈພ ຿ຈງກຟຌຊບຈ ຊບຌຏູຈໄ ່ຟຖຄ຺ ຉ່ຟ຾ໜໃ ຄ ຖຝຈຍພ ຘູຄບບກ຅ຟກຉຟ່ ຾ໜໃ ຄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ເນທໄ ຸຈ຋ຘິ ຝຑຟຽຎພຌຏູ຾ໄ ຉໃ ຄຉຄພໄ ຍຸກ຃ຌ຺ ເຌບຄ຺ ກຟຌບຈິ ຘຝນຖຝ ຾຋ຌ຋ໃ ຅ີ ຝເນບໄ ່ຟຌຟຈ ກຟຌ຾ຉໃ ຄຉຄພໄ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທດໃ ູ຋ໃ ຐີ ໃ ຟງຍ່ຖນິ ຟຌຈໃ ຄພ ຋ໃ ຽີ ຎພຌຓຟ຾ຉໃ ຽຈຓີ . ຌບກ຅ຟກຌີໄ ຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ງຄພ ແຈຽໄ ຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄ ຿ຈງກຟ່ ຌຈ຺ ເນຓໄ ບີ ຄ຺ ກບຌ ບຈິ ຘຝນຖຝ຋ໃ ີ ຎຝກບຍຈທໄ ງຉທ຺ ຾຋ຌຂບຄຑຟກຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌຘຝຽໜ຾ີ ຌຝ ຾ຖຝ ເນຂໄ ່຃ໄ ຈິ ຽນຌພ ເຌຽຖໃ ບື ຄຘ່ຟ ຃ຌພ ຉໃ ບ່ ຝຌຟ຃ຈ຺ ຂບຄຎຝຽ຋ຈຆຟຈ ຾ຖຝ ຎຝຆຟຆຌ຺ ບກີ ດໃ ຟຄຌບໄ ງ 3 ບຄ຺ ກບຌນກົພ ຃:ື ຘຝຑຟ຋ໃ ຎີ ຶກຘຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄຆຟຈ ຾ຖຝ ຾ຏຌບໃ ຌື ໂ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ເນ຃ໄ ທຟຓຽນຌພ ຾ຖຝ ຂ່ຘໄ ຝຽໜ຾ີ ຌຝເຌຽຖໃ ບື ຄຉໃ ຟຄ ໂ ຋ໃ ີ ກໃ ຼທກຍພ ຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ . ຌບກ຅ຟກຌຌພໄ ກງ່ ຄພ ຓບີ ຄ຺ ກບຌບຈິ ຘຝນຖຝຆໃ ຄຶ ຎຝກບຍຈທໄ ງຏູ຾ໄ ຋ຌບຄ຺ ກບຌ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ຏູ຾ໄ ຋ຌຘຝຊຟຍຌພ ບຸຈຓ຺ ຘກຶ ຘຟ຋ໃ ຅ີ ຈພ ກຟຌຘກຶ ຘຟຈຟໄ ຌຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຽຑໃ ບື ເນ຃ໄ ທຟຓຽນຌພ ຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌ຿຃ຄກຟຌ ນຖື ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ບີ ຟຈກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຏຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ດໃ ຟຄປຸຌ຾ປຄຉໃ ່຃ຸຌຌຝຑຟຍຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓຽຑໃ ບື ເນ຃ໄ ທຟຓ ຽນຌພ ຎຝກບຍກຟຌຈ່ຟຽຌຌຌີ ກຟຌ຿຃ຄກຟຌ ນຖື ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ກີ ໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຝ຋ຍ຺ ດໃ ຟຄປຸຌ຾ປຄຉໃ ຃່ ຸຌຌຝຑຟຍ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ, ຖທຓ຋ຄພ ຉບໄ ຄຓບີ ຄ຺ ກບຌບຈິ ຘຝນຖຝ ຆໃ ຄຶ ຎຝກບຍຈທໄ ງຉທ຺ ຾຋ຌຏູຍໄ ່ຖ຿ິ ຑກ ຽປຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ເີ ນໄ ຃ທຟຓຽນຌພ ເຌກຟຌຂບຄກຈ຺ ນຓຟງ, ກຈ຺ ຾ຖຝ ຂຍ່ໄ ຄພ ຃ຍພ . ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ກຟ່ ຌຈ຺ ຓຟຈຉຝກຟຌຉໃ ຟຄ ໂ ຽຑໃ ບື ຃ຸຓໄ ຃ບຄຏູຍໄ ຖ່ ຿ິ ຑກ. ບຄ຺ ກບຌບຈິ ຘຝນຖຝຑຟກຎຝຆຟຆຌ຺ ຌຽີໄ ຎພຌຎຝຈຈິ ຊຝກຟ່ ເໝໃ ຋ໃ ຖີ ຈພ ຊຝ຋່ຟຌຌູ ຘຟໄ ຄຂຌຶໄ ຽຑໃ ບື ປບຄປຍພ ກຟຌ ຓີ 2 ດໃ ຟຄຽຎພຌ຋ຟຄກຟຌຂບຄຑຟກຎຝຆຟຆຌ຺ ຾ຖຝ ຎຝຆຟຘຄພ ຃ຓ຺ ເຌ຿຃ຄຘຟໄ ຄກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ຂບຄຑຟກຖຈພ ຿ຈງ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 77

ຽຆໃ ບື ທໃ ຟກຟຌຽຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓເຌ຿຃ຄຘຟໄ ຄຈໃ ຄພ ກຖໃ ຟທ຅ຝຽປຈພ ເນກໄ ຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ເຌຽຖໃ ບື ຄຘ່ຟ຃ຌພ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຘຄພ ຃ຓ຺ - ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ຅ຝຓກີ ຟຌຘຓ຺ ຈຸຌ ຾ຖຝ ຽຎພຌ຋ຟ່ ນຖຟງຂຌຶໄ ກທໃ ຟ຾ຉໃ ກໃ ບຌ ຋ໃ ເີ ຆກໄ ຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຅ຟກຐໃ ຟງ ກຟຌຽຓບື ຄ ຾ຖຝ ຂຟໄ ຖຟຈຆຝກຟຌຎຝ຅ຟ່ ຽຎພຌນກົພ ຾ຉໃ ຐໃ ຟງຈຼທ. ຾ຌທ຋ຟຄ຋ໃ ຘີ ບຄ ຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ຘຝຍຍພ ຎຝຆຟຆຌ຺ ກຟ່ ຌຈ຺ ເນຽໄ ຑໃ ຓີ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄ ເຌກຟຌຽຓບື ຄ ກຟຌກຝ຅ຟງບ່ຟຌຟຈ຅ຟກຘໃ ທຌກຟຄຖຄ຺ ແຎເນບໄ ຄ຺ ກບຌຎ຺ກ຃ບຄຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຖບື ກ ຉຄພໄ ຂຌຶໄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຆໃ ຄຶ ຎຝກບຍຂຌຶໄ ຅ຟກຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ຄພ ນຟົ ງຌຌພໄ ຽບຄ. ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຌຉີໄ ໃແ່ ຎ ຊຟໄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຘຟຓຟຈຽຖບື ກຏູ຾ໄ ຋ຌຖຝຈຍພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ ຍ່ຖນິ ຟຌແຈຽໄ ບຄ ກ່ ຅ຝຊກື ກຝ຅ຟງບຟ່ ຌຟຈຖຄ຺ ແຎເນ຋ໄ ບໄ ຄຊໃ ຌິ ນຖຟງຂຌຶໄ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄເຌກຟຌຽຓບື ຄ ຖຝຈຍພ ຋ບໄ ຄ ຊໃ ຌິ ເຌປູຍ຾ຍຍຉໃ ຟຄ ໂ ຍໃ ທ່ ໃ ຟ຅ຝຽຎພຌ ຍຟໄ ຌ, ຽຓບື ຄ ນຖໃ ື ຾ຂທຄ ນຖໃ ື ປູຍ຾ຍຍຑຽິ ຘຈ ຽຆໃ ຌພ ຌຝ຃ບຌນຖທຄກ຅່ ຝຽຑໃ ຓີ ຂຌຶໄ ດໃ ຟຄຍໃ ຽ່ ຃ງີ ຓຓີ ຟກໃ ບຌ. ຾ຉໃ ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຋ໃ ຘີ ຸຈກ຃່ ື ກຟຌ຋ໃ ຖີ ຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຌຌູ ປຍພ ປບຄເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຈຄພໄ ຽຈຓີ ບຌພ ຎຝກບຍຈທໄ ງ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ດີ ໃ ູປໃ ທຓກຌພ ເຌຑຌືໄ ຋ໃ ເີ ຈຑຌືໄ ຋ໃ ໜີ ໃ ຄຶ ກໃ ບຌ຋ໃ ຖີ ຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຅ຝຓຏີ ຌ຺ ເຆຍໄ ຄພ ຃ຍພ ຓຘີ ຈິ ຋ເິ ຌກຟຌບຝຌຸ ປກພ ຘຟ ຾ຖຝ ຒືຌໄ ຒູປຈີ ຃ບຄຎຝຽຑຌ,ີ ຑູຓຎພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຘຌິ ຖຝຎຝ ນຖື ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟບຌພ ຈຂີ ບຄ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ ຂບຄຆຟຈ຋ຄພ ນຓຈ຺ . ຋ຄພ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌ຅ຈພ ກຟຌ, ກຟຌຍ່ຟຖຸຄປກພ ຘຟ ຾ຖຝ ກຟຌເຆຎໄ ຝ຿ນງຈ຅ຟກ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ ຉຝນຖບຈ຅ຌ຺ ກຟຌ ຃ຸຓໄ ຃ບຄ ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຾ຖຝ ປກພ ຘຟ຃ຸຌຌຝຑຟຍຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ. ກຟຌງບຓປຍພ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຈໃ ຄພ ຽຈຓີ ຌີໄ ຘຝ຾ຈຄທໃ ຟຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ເນ຃ໄ ທຟຓ ຘຟ່ ຃ຌພ ກຍພ ບຄ຺ ກບຌຎ຺ກ຃ບຄຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌບຄ຺ ກບຌຏູ຾ໄ ຋ຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຽຖບື ກຉຄພໄ ຂຌຶໄ ຓຟ ຾ຖຝ ເນ຃ໄ ທຟຓ ຘຟ່ ຃ຌພ ກຍພ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຏູ຋ໄ ຄພ ນຓຈ຺ ຉທ຺ ກຌພ ຽຎພຌຆຸຓຆຌ຺ ຌຌພໄ ຿ຈງຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌຽຖໃ ບື ຄກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຉໃ ່ ຆທີ ຈິ ຎຝ຅ຟ່ ທຌພ ຂບຄ຋ໃ ຟຌ຋ຄພ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ , ຘຄພ ຃ຓ຺ , ຾ຖຝ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ. ຌຍພ ຽຎພຌຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຘຝຍຍພ ຋ຟ່ ບຈິ ຂບຄ຿ຖກກທ່ ໃ ຟແຈໄ ຋ໃ ຽີ ນຌພ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ດໃ ຟຄ຾຋຅ໄ ຄິ . ຾ຌທ຋ຟຄ຋ໃ ຘີ ຟຓ ຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ແຈທໄ ຟຄປຟກຊຟຌ຾ນໃ ຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄກ຃່ ື ກໃ ຼທ ກຍພ ຌຝ຿ງຍຟງຘຟ຋ຟຖຝຌຝ (Public Policy Process) ຋ຄພ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ຖຝຈຍພ ຆຟຈ ຾ຖຝ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຉບໄ ຄຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຉຄພໄ ຾ຉໃ ຽຖໃ ຓີ ຂຝຍທຌກຟຌແຎ຅ຌ຺ ຘຌີໄ ຘຸຈຂຝຍທຌກຟຌຈໃ ຄພ ຾ຏຌຑຟຍ ກຟຌເນ຃ໄ ທຟຓຽນຌພ ກຟຌຖຽິ ຖໃ ຓີ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ປໃ ທຓກທຈຘບຍ ປໃ ທຓປຍພ ປູຂໄ ຓ່ໄ ູຌຂໃ ຟທຘຟຌ ປໃ ທຓຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ປໃ ທຓຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌ ຾ຏຌຑຟຍ: ຘຝ຾ຈຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄເຌຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 78

ກຟຌປໃ ທຓປຍພ ປູຂໄ ຓ່ໄ ູຌເຌຽຖໃ ບື ຄຉໃ ຟຄໂ ຅ຟກຖຈພ ຽຎພຌຽຄໃບື ຌແຂ຋ຟ່ ບຈິ ຘຸຈຂບຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຎຝກຟຌ ໜໃ ຄຶ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ຅ໃ ຄຶ ກຟ່ ຌຈ຺ ຘຈິ ຋ເິ ຌກຟຌປໃ ທຓປຍພ ປູຂໄ ່ຓໄ ຌູ ຂໃ ຟທຘຟຌ຋ໃ ດີ ໃ ູເຌ຃ທຟຓ຃ບຍ຃ບຄຂບຄ ຖຟຈຆຝກຟຌແທໄ ຾ຖຝ ງຄພ ຓຑີ ຝຖຟຆຝຍຌພ ງຈພ ຂຓ່ໄ ຌູ ຂໃ ຟທຘຟຌຂບຄ຋ຟຄຖຟຈຆຝກຟຌ ຑ.ຘ. 2540 ກຟ່ ຌຈ຺ ແທປໄ ບຄ ປຍພ ຘຈິ ຋ຈິ ໃ ຄພ ກໃ ຟທ ຉຟຓຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຈທໄ ງ. ຽຓໃ ບື ປຍພ ປູຂໄ ່ຓໄ ູຌ຾ຖທໄ ຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ງຄພ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌເນ຃ໄ ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຿ຈງ ຏໃ ຟຌ ຂຝຍທຌກຟຌປຍພ ຒພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ຆໃ ຄຶ ບຟຈຓແີ ຈນໄ ົຟງປູຍ຾ຍຍຽຆໃ ຌພ : ກຟຌ຅ຈພ ຎຝຆຸຓ, ກຟຌ ຎຶກຘຟນຟຖື ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ ກຟຌເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຿ຈງກຟຌປໃ ທຓ຃ຈິ ຾ຖຝ ປໃ ທຓຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ກຽ່ ຎພຌກຟຌຽຑໃ ຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓ ຂບຄ ຑຌ຺ ຖຝຽຓບື ຄຂຌຶໄ ຓຟບກີ ຖຝຈຍພ ໜໃ ຄຶ ຿ຈງຘຝຽຑຟຝກຟຌເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ ຍຸກ຃ຌ຺ ຘຟຓຟຈປໃ ທຓກຍພ ຖຈພ ຉຈພ ຘຌິ ເ຅ເຌ ຽຖໃ ບື ຄຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ, ຃ທຟຓນຟົ ກນຟົ ງ຋ຟຄຆທີ ຑຟຍ ຾ຖຝ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ງຄພ ທຟຄຑຌືໄ ຊຟຌເນ຋ໄ ຄພ ຍຸກ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ ເຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌເຌຽຖໃ ບື ຄຈໃ ຄພ ກໃ ຟທປໃ ທຓກຍພ ຖຈພ . ຃ທຟຓ຅ຟ່ ຽຎພຌເຌກຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓປຍີ ຈໃ ທຌນຖຟງຂຌຶໄ ຽຓໃ ບື ຕຟຈບຟຌຟ຅ກພ ແ຋ ຑ.ຘ. 2540 ແຈເໄ ນ຃ໄ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຉໃ ກ່ ຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌນົຟງໂ ຈຟໄ ຌ ບຟ຋ິ ຽຆໃ ຌພ : 1) ຈຟໄ ຌກຟຌປຍພ ປູຂໄ ່ຓໄ ຌູ ຂໃ ຟທຘຟຌ. ຘຈິ ຋ເິ ຌກຟຌປຍພ ປູຂໄ ຓ່ໄ ຌູ ນຖໃ ື ຂໃ ຟທຘຟຌຘຟ຋ຟຖຝຌຝເຌ຃ທຟຓ ຃ບຍ຃ບຄຂບຄນຌໃ ທງຖຟຈຆຝກຟຌ, ນຌໃ ທງຄຟຌຂບຄຖຈພ ຖຈພ ທຘິ ຟນຝກຈິ ນຖື ຖຟຈກຟຌຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (ຓ.58) ຓຘີ ຈິ ຋ແິ ຈໄ ປຍພ ຂຓ່ໄ ຌູ , ຃ຟ່ ຆ຾ີໄ ຅ຄ ຾ຖຝ ຽນຈຏຌ຺ ຅ຟກນຌໃ ທງຖຟຈຆຝກຟຌ, ນຌໃ ທງຄຟຌຂບຄຖຈພ , ຖຈພ ທຘິ ຟນຝກຈິ ນຖື ຖຟຈຆຝກຟຌຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ກໃ ບຌກຟຌບຝຌງຸ ຟຈ ນຖໃ ື ກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຿຃ຄກຟຌ ນຖກື ຈິ ຅ຝກຟ່ ເຈ ຋ໃ ບີ ຟຈຓຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຉໃ ຃່ ຸຌຌຝຑຟຍຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ, ຘຸຂຝຑຟຍບຝຌຟແຓ, ຃ຸຌຌຝຑຟຍຆທີ ຈິ ນຖໃ ື ຘໃ ທຌແຈຘໄ ໃ ທຌຽຘງຘ່ຟ຃ຌພ ບໃ ຌື ເຈ຋ໃ ກີ ໃ ຼທກຍພ ຉຌ຺ ນຖໃ ື ຆຸຓຆຌ຺ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຖຝ ຓຘີ ຈິ ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓຽນຌພ ຂບຄຉຌ຺ ເຌຽຖໃ ບື ຄຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ຋ຄພ ຌຉີໄ ຟຓຂຝ ຍທຌກຟຌປຍພ ຒພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຂບຄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຋ໃ ກີ ຈ຺ ນຓຟງແຈຍໄ ຌພ ງຈພ (ຓ.59). 2) ຈຟໄ ຌກຟຌຑ຅ິ ຟຖຝຌຟກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຖຟຈຆຝກຟຌ຋ຟຄກຟຌຎ຺ກ຃ບຄ, ຘຈິ ຋ກິ ຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌຂຝ ຍທຌກຟຌຽບຄຽ຅ຟ຺ໄ ນຌຟໄ ຋ໃ ຂີ ບຄຖຈພ ເຌກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຖຟຈຆຝກຟຌ຋ຟຄກຟຌຎ຺ກ຃ບຄ, ບຌພ ຓຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຉໃ ຘ່ ຈິ ຋ິ ຾ຖຝ ຽຘຖຑີ ຟຍ ຂບຄຉຌ຺ ຋ຄພ ຌຉີໄ ຟຓ຋ໃ ກີ ຈ຺ ນຓຟງຍຌພ ງຈພ (ຓ.60) 3) ຈຟໄ ຌກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງຖຈພ ຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຾ຖຝ ຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌ ກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຌຝ຿ງຍຟງ, ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ, ກຟຌທຟຄ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ - ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝ ກຟຌຽຓບື ຄ ຖທຓ຋ຄພ ກຟຌກທຈຘບຍກຟຌເຆບໄ ່ຟຌຟຈຖຈພ ຋ຸກຖຝຈຍພ (ຓ.79) 4) ຈຟໄ ຌກຟຌຍຟ່ ຖຸຄປກພ ຘຟຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ຟ່ ຓຝຆຟຈ ຾ຖຝ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຖຈພ ຉບໄ ຄຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ຾ຖຝ ຘຝ ໜຍພ ຘຝໜຌູ ເນຎໄ ຝຆຟຆຌ຺ ຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓເຌກຟຌຘຝຄທຌ ຍຟ່ ຖຸຄປກພ ຘຟ ຾ຖຝ ເຆຎໄ ຝ຿ນງຈ຅ຟກຆຍພ ຑຝງຟກບຌ ຋່ຟຓຝຆຟຈ ຾ຖຝ ຃ທຟຓ ນຟົ ກນົຟງ຋ຟຄຆທີ ຝຑຟຍດໃ ຟຄຘຓ຺ ຈຸຌ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ (ຓ.79) 5) ຈຟໄ ຌກຟຌ຃ຈພ ຽຖບື ກຏູ຾ໄ ຋ຌບຄ຺ ກບຌຎ຺ກ຃ບຄຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຘຝຓຟຆກິ ຘຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຉບໄ ຄຓຟ຅ຟກ ກຟຌ ຽຖບື ກຉຄພໄ ຃ຝຌຝຏູຍໄ ຖ່ ນິ ຟຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ນຖື ຏູຍໄ ຖ່ ນິ ຟຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເນຓໄ ຟ຅ຟກກຟຌຽຖບື ກຉຄພໄ ຿ຈງກຄ຺ ຂບຄ ຎຝຆຟຆຌ຺ ນຖື ຓຟ ຅ຟກ຃ທຟຓຽນຌພ ຓກພ ຂບຄຘຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (ຓ 385 ທກພ 2) ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 79

6) ຈຟໄ ຌກຟຌກທຈຘບຍ ຾ຖຝ ຃ທຍ຃ຸຓກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຏູຓໄ ຘີ ຈິ ຽຖບື ກຉຄພໄ ເຌບຄ຺ ກບຌ ຎ຺ກ຃ບຄ ຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ຟ່ ຌທຌຍໃ ຌ່ ບໄ ງກທໃ ຟຘຟຓເຌຘໃ ຂີ ບຄ຅ຟ່ ຌທຌຏູຓໄ ຘີ ຈິ ຽຖບື ກຉຄພໄ ຋ໃ ຓີ ຟຖຄ຺ ຃ຝ຾ຌຌ ນຟກ ຽນຌພ ທໃ ຟ ຘຝຓຟຆກິ ຘຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຌຌພໄ ຍໃ ່ຘຓ຺ ຃ທຌຈຟ່ ຖຄ຺ ຉຟ່ ຾ໜໃ ຄຉໃແ່ ຎ ເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຘຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ນຖື ຏູ ໄ ຍ່ຖນິ ຟຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຏູຌໄ ຌພໄ ຑຌ຺ໄ ຅ຟກຉ່ຟ຾ໜໃ ຄຉຟຓ຋ໃ ກີ ຈ຺ ນຓຟງຍຌພ ງຈພ (ຓ.286) 7) ຈຟໄ ຌກຟຌບບກກຈ຺ ນຓຟງ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຏູຓໄ ຘີ ຈິ ຽຖບື ກຉຄພໄ ເຌບຄ຺ ກບຌຎ຺ກ຃ບຄຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ເຈ ຓ຅ີ ຟ່ ຌທຌ ຍໃ ຌ່ ບໄ ງກທໃ ຟຽ຃ໃ ຄິ ໜໃ ຄຶ ຂບຄ຅ຟ່ ຌທຌຏູຓໄ ຘີ ຈິ ຽຖບື ກຉຄພໄ ເຌບຄ຺ ກບຌຎ຺ກ຃ບຄຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຌຌພໄ ຓຘີ ຈິ ຽຂຟ຺ໄ ຆໃ ຉື ໃ ່ ຎຝ຋ຟຌຘຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຑໃ ບື ເນຘໄ ຝຑຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟບບກຂຍ່ໄ ຌພ ງຈພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ແຈໄ (ຓ.287) ຅ຟກຍຈ຺ ຍຌພ ງຈພ ຂບຄຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຈໃ ຄພ ກຖໃ ຟທ ຅ຝຽນຌພ ແຈທໄ ໃ ຟຓຽີ ຅ຈຌຟຖຓ຺ ຓຸຄໄ ຘໃ ູເຌກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌ ຘຟໄ ຄ ຎຝຆຟ຋ຍິ ຎຝແຉ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓນຖຟງຂຌຶໄ . ຌຍພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ກຟຌຘໃ ຄ຺ ຘຼຄຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓຑ່ເ຅ ນຖື ຍໃ ່ຑ່ເ຅ຉໃ ່ ຿຃ຄກຟຌ ຂບຄຖຈພ ຋ໃ ຅ີ ຝແຎຎຝຉຍິ ຈພ ຅ຈພ ຋່ຟເຌຑຌືໄ ຋ໃ ,ີ ກຟຌຂປ່ ູຂໄ ່ຓໄ ູຌ຅ຟກນຌໃ ທງຄຟຌຂບຄຖຈພ , ກຟຌຽຂຟ຺ໄ ຆໃ ຊື ບຈ ຊບຌຏູຍໄ ່ຖິ ນຟຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຅ຌ຺ ຽຊຄິ ກຟຌຽຂຟ຺ໄ ຆໃ ຘື ຝຽໜຂີ ່ຍໄ ຌພ ງຈພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ ຆໃ ຄຶ ກຟຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຘຟຓຟຈຘຝ຾ຈຄ ຍຈ຺ ຍຟຈຽນໃ ຟົ຺ ຟຌແີໄ ຈດໄ ໃ ຟຄຽໝຟຝຘຓ຺ ຉຟຓຽ຅ຈຌຟຖຓ຺ ຂບຄຖຈພ ຊຝ຋່ຟຓຝຌຌູ ແຈໄ ຃ທຌ຅ຝຉບໄ ຄຓຽີ ຄໃບື ຌແຂຘ່ຟ຃ຌພ ດໃ ຟຄ ຌບໄ ງ 3 ຎຝກຟຌຌຟ່ ກຌພ ຃:ື (1) ຓ຃ີ ທຟຓຉໃ ຌື ຉທ຺ ຑ຋່ ໃ ຅ີ ຝຽຂຟ຺ໄ ຓຟຘຝ຾ຈຄຍຈ຺ ຍຟຈຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ (2) ຓ຃ີ ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ຑເ່ ຌຽຖໃ ບື ຄຖຟທຉໃ ຟຄ ໂ ບບໄ ຓຉທ຺ ຑ່ຘຓ຺ ຃ທຌ (3) ຓກີ ຟຌປໃ ທຓກຌພ ເຌກຟຌຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຽຑໃ ບື ຘໃ ທຌຖທຓຈທໄ ງ ນຟກຎຟຈຘຝ຅ຟກຆໃ ຄຶ ຽຄໃບື ຌແຂດໃ ຟຄຌບໄ ງຘຟຓຎຝກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ກຟຌຘຝ຾ຈຄຍຈ຺ ຍຟຈຂບຄຆຟທຍຟໄ ຌບຟຈ ຊກື ຍຈິ ຽຍບື ຌ ນຖື ກຟງຽຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄຓຂື ບຄກໃ ຸຓຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ ຽຑໃ ບື ຉໃ ່ຖບຄຏຌ຺ ຎຝ຿ນງຈ ນຖື ຋ຟຄກຟຌຽຓບື ຄ ນຖື ຋ຟ່ ຖຟງຏູຍໄ ຖ່ ນິ ຟຌ຋ໃ ຈີ ີ ໂ ຋ໃ ຂີ ທຟຄ຋ຟຄຏູຓໄ ບີ ຈິ ຋ຑິ ຌ຺ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຾຋ຌ຋ໃ ຑີ ຝຖຄພ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຝຊກື ເຆໄ ຽຎພຌຑຝຖຄພ ຘຟໄ ຄຘຌພ ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ , ຘຟໄ ຄຘຌພ ຆຟຈ, ຅ຝກຍພ ກຟງຽຎພຌຑຝຖຄພ ຋ໃ ຊີ ກື ເຆຓໄ ຟ຋່ຟຖຟງຖຟໄ ຄຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝ ກຌພ ຈໃ ຄພ ຽຆໃ ຌພ : ຋ໃ ີ ຎຟກຈ຺ ເນຽໄ ນຌພ ດໃ ູຍໃ ່ຌບໄ ງເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ . 2 1.2 ກຌ຺ ແກຉຟຓ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄຆຟຈ ຎຝຽ຋ຈແ຋ຓ຾ີ ຏຌຆຌີໄ ຟ່ ກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈຓຟຽຎພຌຽທຖຟ 4 ຋ຈ຺ ຘຝທຈພ , ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຂບຄຎຝຽ຋ຈແ຋຋ໃ ຊີ ທື ໃ ຟຽຎພຌ຅ຈຸ ຎໃ ຼຌຏໃ ຟຌ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຽ຋ໃ ບື ໜໃ ຄຶ ຂບຄຖຝຍຍ຺ ຽຘຈຊຝກຈິ ແ຋ ຽຖໃ ຓີ ຂຌຶໄ ເຌ຋ຈ຺ ຘຝທຈພ ຎີ 2504 ຋ຄພ ຌຓີໄ ຅ີ ຈຸ ນົກພ ດໃ ູ຋ໃ ກີ ຟຌຂຝນງຟງຉທ຺ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຽຎພຌຘຟ່ ຃ຌພ ຿ຈງກຟ່ ຽຌຈີ ຉຟຓ ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຾ຍຍຍໃ ຘ່ ຓ຺ ຈຸຌ ຾ຖຝ ຽຎພຌແຎຉຟຓນກົພ ກຟຌຂບຄ຋ຈິ ຘຝຈຽີ ຘຈຊຝຘຟຈຌ຿ີ ບ- ຃ຖຟຈ ຋ໃ ຽີ ຌຌພໄ ຍຈ຺ ຍຟຈຂບຄຽບກຆຌ຺ ຽຎພຌຘຟ່ ຃ຌພ ຾ຖຝ ຎໃ ບງເນກໄ ຌ຺ ແກກຟຌຽປຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ກີ ຟຌ຅ຈພ ຘຌພ ຆຍພ ຑຝງຟກ ບຌ ຾ຖຝ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແຈຈໄ ຟ່ ຽຌຌີ ແຎຽຊຄິ ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ -ຘຄພ ຃ຓ຺ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 7 ຅ໃ ຄຶ ຑຍ຺ ທໃ ຟ “ຽຘຈຊຝກຈິ ຈີ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຓຍີ ຌພ ນຟ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຓບື ຄດ຺ຌ - ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 8 ແຈຘໄ ຟໄ ຄຂຝຍທຌກຟຌຓີ ຘໃ ທຌປໃ ທຓເຌຖກພ ຘຝຌຝປໃ ທຓ຃ຈິ , ປໃ ທຓ຋່ຟ, ປໃ ທຓຉຈິ ຉຟຓ, ຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຽຑໃ ບື ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈ຿ຈງຓີ ຅ຈຸ ຓຸຄໄ ໝຟງຽຊຄິ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ດີ ໃ ພຄດືຌ ຽຌຌພໄ ຃ຌ຺ ຽຎພຌຘູຌກຟຄ, ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຽຖໃ ບື ຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓດຶຈນກົພ ຋ຟ່ ຃ຸຌຌຝຑຟຍ຋ໃ ຈີ ຂີ ຌຶໄ ຋ໃ ຽີ ປຈພ ເນຆໄ ຸຓຆຌ຺ ຽຂຓພໄ ຾ຂຄຘໃ ທຌຑຟຍຖທຓ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ແຈຎໄ ໃ ຼຌ຅ຟກກຝຽຘຈ ຽຎພຌບຸຈຘຟນຝກຟ່ ດໃ ຟຄຆຈພ ຽ຅ຌ. ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 80

2.2 ຃ທຟຓຖຓ຺ໄ ຽນຖທຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຉຟຓ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ຂບຄຎຝຽ຋ຈແ຋ເຌຆໃ ທຄ 40 ຎີ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌຓຟຌຌພໄ ຉຄພໄ ດໃ ູ ຽ຋ຄິ ນກົພ ຋ຈິ ຘຝຈກີ ຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓ຋ຌພ ຘຝແໝ (Modernization) ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຘຝຽໜ຅ີ ຟກຎຝຽ຋ຈຉຝຽທຌພ ຉກ຺ ຾ຖຝເຆໄ ຉທ຺ ຾ຍຍກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຂບຄຎຝຽ຋ຈຉຝຽທຌພ ຉກ຺ ຽຎພຌ຾ຓໃ ຾ຍຍເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌ ຽຖໃ ຓີ ຅ຟກກຟຌຘຟໄ ຄຑຟທຝ຋ໃ ີ ຋ຌພ ຘຝແໝເນໄ ຾ກໃ ຎຝຽ຋ຈ, ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟບຸຈຘຟນຝກຟ່ ຾ຖຝ ຿ຖກຟຑທິ ຈພ , ກຟຌຘຟໄ ຄຏຌ຺ ຖຍພ ເຌຽຆຄີ ຖຍ຺ ຋ໃ ຘີ ່ຟ ຃ຌພ ເຌຑຟຍຖທຓ ຖຝຈຍພ ຎຝຽ຋ຈແທນໄ ົຟງຎຝກຟຌຑບໄ ຓ ໂ ກຌພ ຃:ື 1) ກຟຌຘຝຊຟຎຝຌຟຖຝຍຍ຺ ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຃ທຟຓຘ່ຟຑຌພ ຋ໃ ທີ ຟຄຑຌືໄ ຊຟຌດໃ ູຽ຋ຄິ ຃ທຟຓຘຟ່ ຑຌພ ຾ຍຍຽຓບື ຄ຾ຓໃ ຾ຖຝ ຽຓບື ຄຍຖ່ ທິ ຟຌຽປຈພ ເນຎໄ ຝຽ຋ຈແ຋ຉບໄ ຄບຟແຘຎຝຽ຋ຈ຋ໃ ຽີ ຎພຌຽຓບື ຄ຾ຓໃ ນຖື ຘູຌກຟຄຂບຄຖຝຍຍ຺ ຽຘຈຊຝກຈິ ຋ຸຌຌງິ ຓ຺ ຿ຖກນຖຟງຂຌຶໄ ຽປຈພ ເນຎໄ ຝຽ຋ຈແ຋ກຖຟງຽຎພຌຉຖຟຈຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຘຌິ ຃ຟໄ ບຸຈຘຟນຝກຟ່ ໜກພ (ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ) ຋ໃ ຓີ ຖີ ຟ຃ຟຘູຄ ຾ຖຝ ຽປຈພ ນຌຟໄ ຋ໃ ຏີ ຝຖຈິ ຘຌິ ຃ຟໄ ກຝຽຘຈ ຾ຖຝ ບຸຈຘຟນຝກຟ່ ກຟຌຎຝກບຍຆຌິໄ ຘໃ ທຌ຋ໃ ເີ ຆໄ ຾ປຄຄຟຌ ຽຎພຌນກົພ , ຓຓີ ູຌ຃ໃ ຟຽຑໃ ຓີ ຍໃ ຘ່ ູຄຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ, ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຟຌຂຟຈຈຸຌກຟຌ຃ຟໄ , ກຟຌຂຟຈຽຄຌີ ບບຓຑຟງເຌຎຝຽ຋ຈ, ກຟຌ ຓໜີ ກີໄ ຍພ ຉໃ ຟຄຎຝຽ຋ຈ ຾ຖຝ ກຟຌບຟແຘ຾ນໃ ົຄຽຄຌີ ຋ຌຶ ຅ຟກຉໃ ຟຄຎຝຽ຋ຈນຖຟງຂຌຶໄ . 2) ກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ຿຃ຄຘຟໄ ຄຖຈພ ຾ຍຍບຟ່ ຌຟຈຌງິ ຓ຺ ຋ໃ ຎີ ຝຘຟຌຘຟ່ ຑຌພ ກຍພ ກຟຌຏູກຂຟຈຖຝຈຍພ ຿ຖກ ກໃ ຼທ ກຍພ ຖຝຍຍ຺ ຏູກຂຟຈບ່ຟຌຟຈ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ ກຟຌຽຓບື ຄ, ກຟຌຓຖີ ຝຍຍ຺ ຖຟຈຆຝກຟຌ຋ໃ ເີ ນງໃ ຿ຉ ຋ໃ ຎີ ຝຘຟຌກຍພ ຖຝຍຍ຺ ບຟຌຟຈບຈິ ຋ຑິ ຌ຺ ຋ຄພ ເຌຽຓບື ຄ ຾ຖຝ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຖຝຍຍ຺ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ບ່ຟຌຟຈຌງິ ຓ຺ ຾ຍຍຽ຅ຟ຺ໄ ຂຸຌຓຌູ ຌຟງ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຌກພ ຽຖຄ ຾ຖຝ ຖຝຍຍ຺ ຽ຅ຟ຺ໄ ຑໃ ຋່ ບໄ ຄຊໃ ຌິ . 3) ຽກຈີ ກຟຌບຟແຘ຋ຟຄຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ ຽຌໃ ບື ຄ຅ຟກຂຟຈກຟຌຖຄ຺ ຋ຌຶ ຽຑໃ ບື ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຟຓປູ ໄ ຾ຖຝ ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ ຘໃ ທຌເນງໃ ຽຎພຌກຟຌຌຟ່ ຽຂຟ຺ໄ ຉໃ ຟຄຎຝຽ຋ຈ ຾ຖຝ ຍໃ ່ເນ຃ໄ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ກຍພ ຽຖໃ ບື ຄ ຉຌ຺ໄ ຋ຌຶ ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ . 4) ຽກຈີ ຍຌພ ນຟ຃ທຟຓຽນໃ ົບື ຓຖຟ່ໄ ຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຖຝນທໃ ຟຄຉທ຺ ຽຓບື ຄກຍພ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຖຝນທໃ ຟຄກຝຘິ ກຟ່ ກຍພ ບຸຈຘຟນຝກຟ່ ຖຝນທໃ ຟຄ຃ຌ຺ ຖທງ ຾ຖຝ ຃ຌ຺ ຅ຌ຺ . 5) ກຟຌຌງິ ຓ຺ ຉຝຽທຌພ ຉກ຺ ຽປຈພ ເນ຃ໄ ຌ຺ ແ຋ຖຓື ຃ຸຌ຃ໃ ຟຂບຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟແ຋ ຎຝຊຓິໄ ຑູຓຎພຌງຟຈຄພໄ ຽຈຓີ ຾ຖຝ ຑູຓຎິ ພຌງຟ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ . 6) ຽກຈີ ກຟຌຑຄພ ຋ຖຟງຂບຄຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ຾ຖຝ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຅ຌ຺ ຽກຈີ ກຟຌຽຘງຘຓ຺ ຈຸຌ ຾ຖຝ ຃ທຟຓ ບຸຈຓ຺ ຘຓ຺ ຍູຌ຋ຄພ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌໜຟໄ ຈຌິ , ເຌຈຌິ ຾ຖຝ ເຌຌຟ່ໄ 7) ກຟຌຑຄພ ຋ຝຖຟງຂບຄກຝຽຘຈຉຝກຟ່ ຾ຖຝ ຆຸຓຆຌ຺ ເຌຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ແຈ຾ໄ ກໃ ຍຌພ ນຟ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ກ ຟຌຘຝຖຟງຂບຄກຝຽຘຈກບຌຖຟງງໃ ບງ ຽປຈພ ເນ຃ໄ ບຍ຃ທ຺ ຾ຉກ຾ງກ, ຓກີ ຟຌບຍ຺ ຑຝງຍ຺ ດຟໄ ງຊໃ ຌິ , ຍຌພ ນຟກຟຌ ຂຟງ຾ປຄຄຟຌ, ຍຌພ ນຟ຿ຘຽຑຌ.ີ 8) ຽກຈີ ກຟຌຽຘໃ ບື ຓ຿ຆຓ຋ຟຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟ, ຘຌິ ຖຝ຋່ຟ຅ຟກກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ກຟຌ຋ໃ ບຄ຋ໃ ຼທ຿ຈງຍໃ ່ ຃ຟ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ ຾ຍຍ຾ຏຌຂບຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ່ ຽຈຓີ ຾ຖຝ ຘຟໄ ຄທຈພ ຋ຝຌຝ຋່ຟຍ່ຖ຿ິ ຑກຌງິ ຓ຺ ຋ໃ ຍີ ໃ ່ກໃ ຎ່ ຝ຿ນງຈ຋ຟຄຘຝນຓບຄ ຾ຖຝ ຘຸກຂຝຑຟຍ, ຘຝຊຟຌຍຌພ ຽ຋ຄິ , ດຟຽຘຍຉຈິ , ກຟຑຝຌຌພ , ກຟຌຂຟງຉທ຺ . 9) ກຟຌຖທຓຘູຌ຋ໃ ກີ ຸຄຽ຋ຍ ຽປຈພ ເນກໄ ຟຌຂຝນງຟງຉທ຺ ຂບຄກຸຄຽ຋ຍຽກຈີ ຂຌຶໄ ດໃ ຟຄຂຟຈ຋ຈິ ຋ຟຄ ຌຟ່ ແຎຘໃ ູ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 81

ກຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟກຟຌ຅ຝຖຟ຅ບຌ, ຌຟ່ໄ ຽຎືບໄ ຌ ຾ຖຝ ຓຌ຺ ຑຈິ ບຟກຟຈ. 10) ຽກຈີ ຍຌພ ນຟຘຸກຂຝຑຟຍບຝຌຟແຓ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຆທີ ຈິ . ຌບກ຅ຟກຌເີໄ ຌຘໃ ທຌຂບຄຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ແ຋ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຑຌືໄ ຋ໃ ຘີ ໃ ທຌເນງໃ ຂບຄຎຝຽ຋ຈຌຌພໄ ຃ທຟຓຖຓ຺ໄ ຽນຖທ຋ໃ ີ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ຅ຟກກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຉຟຓ຾ຌທ຃ຈິ ຂບຄຖຝຍຍ຺ ຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຍຍ຋ຌຶ ຌງິ ຓ຺ ຽຘຖີ ແຈຘໄ ຟໄ ຄທກິ ຈິ ເນ຾ໄ ກໃ ນຓໃ ູ ຍຟໄ ຌເຌ ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຾ຖຝ ຎຝຽ຋ຈເຌຖກພ ຘຝຌຝຂບຄກຟຌຖຓ຺ໄ ຖຝຖຟງ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຽທຟ຺ໄ ບກີ ດໃ ຟຄ຃:ື ຽປຈພ ເນຘໄ ຝຊຟຍຌພ ຃ບຍ຃ທ຺ ຖໃ ຓ຺ ຘຝຖຟງ, ຽປຈພ ເນ຃ໄ ບຍ຃ທ຺ ຾ຉກ຾ງກກຌພ ແຎ ຽຆໃ ຌພ : ແຎປຍພ ຅ຟໄ ຄຽຎພຌກຟ່ ກບຌ ຽຎພຌ຃ຌ຺ ເຆໄ ແຎນຟທຼກຽປຈພ ຋ໃ ຉີ ໃ ຟຄຎຝຽ຋ຈ, ແຎຽຎພຌ຿ຘຽຑຌີ ຓກີ ຟຌຂຟງຖກູ ເນຽໄ ຎພຌ຿ຘຽຑຌ,ີ ຽຎພຌກຟ່ ກບຌຽຈກພ . ຃ທຟຓຖຓ຺ໄ ຖຝຖຟງ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ , ຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຖຓ຺ໄ ຖຝຖຟງຂບຄຘຊຟຍຌພ ຃ບຍ຃ທ຺ ຃ທຌ຋ຟ່ ຖຟງ ຆທີ ຈິ ຆຸຓຆຌ຺ ຖຄ຺ ຽຑຟຝຏູ຃ໄ ຌ຺ ຽ຃ໃ ບື ຌງຟໄ ງ, ຉຝກຼກຉຝກຟງຽບຟ຺ ຉທ຺ ຖບຈ, ຆທີ ຈິ ເຌຽຓບື ຄຽຎພຌຆທີ ຈິ ຋ໃ ຎີ ຟຘຝ຅ຟກ 2ຈຈ຺ ຎຟຈຘຝ຅ຟກຆທີ ຈິ ຾ຍຍຆຸຓຆຌ຺ , ຽຎພຌຆທີ ຈິ ຈຼທຈຟງຂບຄ ຾ຉໃ ຖຝ຃ບຍ຃ທ຺ , ຽຎພຌຆທີ ຈິ ຋ໃ ຋ີ ບຈຊຓິໄ ຃ຌ຺ ຾ກໃ , ຽຈກພ , ຃ຌ຺ ຽ຅ຍພ , ຽຎພຌຘຟຽນຈເນຓໄ ກີ ຟຌ຋ຟ່ ຖຟງຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ນຖໃ ື ຋່ຟຖຟງຖຝຍຍ຺ ຌຽິ ທຈ ຆຟທຍຟໄ ຌ຋ໃ ງີ ຟກ຅ຌ຺ ຽຎພຌໜຽີໄ ຎພຌງບຓຉກ຺ ດໃ ູເຌຘຝຑຟຍໜຟໄ ຓຈື ຾ຖຝ ຽປຈພ ແຈ຋ໄ ຸກດໃ ຟຄ ຾ຓໃ ຌ຾ຉໃ ຽຏຟ຺ ຎໃ ຟແຓ,ໄ ຍຸກຽຍກີ ຽຂຟ຺ໄ ແຎຎຸກຓຌພ ຘຟ່ ຎຝນົຄພ , ຎຸກບບໄ ງ, ຽປຈພ ຋ຸກດໃ ຟຄຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ໃ ຅ີ ຝຽປຈພ ແຈ.ໄ ຃ທຟຓຖຓ຺ໄ ຾ນຖທຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແຈຘໄ ຟໄ ຄ຃ທຟຓ຋ຸກງຟກເນ຾ໄ ກໃ ຆຟທຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຑບໄ ຓກຍພ ແຈ຅ໄ ຈຸ ຎຝກຟງຆຟທຍຟໄ ຌ ເຌນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌນົຟງ຾ນໃ ຄ຋ໃ ຽີ ຃ງີ ທໃ ຄິ ຉຟຓ຋ຈິ ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຍຍຏຝຖຈິ ຑ່ຂຟງ ເນຽໄ ຖໃ ຓີ ນຌພ ຓຟ ຓບຄຘຝຑຟຍ຃ທຟຓຽຎພຌ຅ຄິ , ປູ຅ໄ ກພ ຎຝຓຟຌຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖຝ ນທຌຌກຶ ຽຊຄິ ຘຝຑຟຍ຃ທຟຓຽຎພຌດໃ ູຂບຄ຃ຌ຺ ຖໃ ຸຌຑໃ ່ ຾ຖຝ ຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ຘຟໄ ຄປຟກຊຟຌກຟຌຏຝຖຈິ ຂບຄຉທ຺ ຽບຄຑຟງເຌໝໃ ຍູ ຟໄ ຌຖທຓຽຊຄິ ກຟຌຖທຓຉທ຺ ຽຑໃ ບື ຈຟ່ ຽຌຌີ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຘຟ຋ຟຖຝຌຝເຌປູຍ຾ຍຍຂບຄຎຝຆຟ຃ຓ຺ ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຓຟຘໃ ູຂຝຍທຌກຟຌຂຍພ ຽ຃ໃ ບື ຌເຌກຟຌ຅ຈພ ຋່ຟ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຜ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 9 ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ຋ໃ ກີ ຟ່ ຌຈ຺ ແທເໄ ຌຖຈພ ຊຝ຋ຟ່ ຓຝຌຌູ ຘຝຍຍພ ຎີ 2540 ແຈເໄ ຆຽໄ ຎພຌ຾ຌທ຋ຟຄຂບຄ ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽຘຈຊຝກຈິ -ຘຄພ ຃ຓ຺ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 9 (ຑ.ຘ. 2545 - 2549) ຅ຟກຘຝຑຟຍຍຌພ ນຟຂບຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈຈໃ ຄພ ຋ໃ ກີ ໃ ຟທຓຟ ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄຓກີ ຟຌຖທຓຑຝຖຄພ ຘຟໄ ຄຘຌພ ຘຄພ ຃ຓ຺ ເໝໃ ຈທໄ ງ຃ທຟຓຘຝໝກພ ຘຝຓຟຌ ຿ຈງຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌກຟຌທຟຄ຾ຏຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟດໃ ຟຄກທຟໄ ຄຂທຟຄ ຅ຟກກຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ເຌຖຝຈຍພ ຾ຂທຄ ຿ຈງ຃ຈພ ຽຖບື ກ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຅ຟກ ຑຟກຖຈພ ຾ຖຝ ຑຟກຎຝຆຟຆຌ຺ ຎຝຓຟຌ 150-200 ຃ຌ຺ ຾ຖຝເຌຖຝຈຍພ ບຝຌຑຸ ຟກ 9 ບຝຌຑຸ ຟກ ຖຝຎຝຓຟຌ 400-500 ຃ຌ຺ ຋ຄພ ນຓຈ຺ 2 ຽ຋ໃ ບື ຓກີ ຟຌຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຘກພ ກຟງຝຑຟຍ, ທແິ ຘ຋ຈພ ຾ຖຝ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ໃ ຽີ ຑໃ ຄິ ຎຟຈຊຝນຌຟ ຽຑໃ ບື ຽຎພຌ຾ຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຘຝຍຍພ ຋ໃ ີ 9 ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ ທແິ ຘ຋ຈພ : ຘຸຓຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋຋ໃ ຓີ ຅ີ ຈຸ ຎຝຘຄ຺ ຿ຈງຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓ຺ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄ ຾ຖຝ ຈຸຌງຝ ຑຟຍ 3 ຈຟໄ ຌ ຃:ື ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄ຃ຸຌຌຝຑຟຍ, ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ນໃ ຄຑູຓຎພຌງຟ ຾ຖຝ ກຟຌປຼຌປູ,ໄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຘຝຓຟຌຘຌພ ຾ຖຝ ຽບບືໄ ບຟ຋ບຌ. ຎພຈຆຝງຟ : ຽຘຈຊຝກຈິ ຑ່ຑຼຄ ທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ 1) ຽຑໃ ບື ຒືຌໄ ຒູຽຘຈຊຝກຈິ ເນຓໄ ຘີ ຝຊຼຌຖຝຑຟຍ ຾ຖຝ ຓຑີ ູຓ຃ຸຓໄ ກຌພ 2) ຽຑໃ ບື ທຟຄປຟກຊຟຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຽ຋ຈເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄດພຄໄ ດືຌ, ຘຟຓຟຈກຸຓໄ ຉຌ຺ ຽບຄແຈໄ ດໃ ຟຄປູຽໄ ຋ໃ ຟ຺ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 82

຋ຌພ ຿ຖກ 3) ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຍ່ຖນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌ຋ໃ ຈີ ເີ ຌຘຄພ ຃ຓ຺ ຋ຸກຖຝຈຍພ 4) ຽຑໃ ບື ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ຃ທຟຓງຟກ຅ຌ຺ ຽຑໃ ຓີ ຘກພ ກຟງຝຑຟຍ ຾ຖຝ ຿ບກຟຈຂບຄ຃ຌ຺ ແ຋ເຌກຟຌກຸຓໄ ຉຌ຺ ຽບຄ ງຸຈ຋ຝຘຟຈກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ : ຎຝກບຍຈທໄ ງ 7 ງຸຈ຋ຝຘຟຈ ຾ຍໃ ຄບບກຽຎພຌ 3 ກໃ ຸຓ ຋ໃ ຽີ ຆໃ ບື ຓ຿ງຄກຌພ ກໃ ຸຓ຋ໃ ີ 1 ກຟຌຘຟໄ ຄຖຝຍຍ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌ຋ໃ ຈີ ເີ ຌ຋ຸກຘໃ ທຌ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 1 ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌ຋ໃ ຈີ ີ ກໃ ຸຓ຋ີ 2 ກຟຌຽຘຓີ ຘຟໄ ຄປຟກຊຟຌຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ເນຽໄ ຂຓພໄ ຾ຂຄ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 2 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຸຌຌຝຑຟຍ຃ຌ຺ ຾ຖຝ ກຟຌ຃ຸຓໄ ຃ບຄ຋ຟຄຘຄພ ຃ຓ຺ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 3 ກຟຌຎພຍ຿຃ຄຘຟໄ ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຌ຺ ຌຝຍຈ຺ ຾ຖຝ ຽຓບື ຄດໃ ຟຄດພຄໄ ດືຌ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 4 ກຟຌຍ່ຖນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋່ຟຓຝຆຟຈ ຾ຖຝ ຘໃ ຄິ ຾ທຈຖບໄ ຓ ກໃ ຸຓ຋ີ 3 ກຟຌຎພຍ຿຃ຄຘຟໄ ຄ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ເນຽໄ ຂຟ຺ໄ ຘໃ ູຘຓ຺ ຈຸຌ ຾ຖຝ ດພຄໄ ດືຌ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 5 ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຽຘຈຊຝກຈິ ຘໃ ທຌ຋ຄພ ນຓຈ຺ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ີ 6 ກຟຌຽຑໃ ຓີ ຘຝຓຟຊຝຌຝ ຾ຖຝ ຂຈີ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈເຌກຟຌ຾ຂໃ ຄຂຌພ ຂບຄ ຎຝຽ຋ຈ ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ໃ ີ 7 ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຟຓຽຂຓພໄ ຾ຂຄ຋ຟຄທ຋ິ ຝງຟຘຟຈ ຾ຖຝ ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 83

ຍຈ຺ ຋ີ 3 ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 3.1 ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຽຑໃ ບື ຌຟ່ ແຎຘໃ ູກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຓດີ ໃ ູນົຟງທ຋ິ ກີ ຟຌ຋ໃ ຌີ ກພ ຘກຶ ຘຟ຅ຝຘຟຓຟຈຌຟ່ ແຎ຅ຈພ ຽທ຋ຎີ ຝຆຟ຃ຓ຺ ແຈຽໄ ຆໃ ຌພ : ຽ຋ກພ ຌກິ AIC; ຽ຋ກພ ຌກິ SWOT; ຽ຋ກພ ຌກິ FSC; ຽ຋ກພ ຌກິ Six Hat; ຽ຋ກພ ຌກິ Mind Map; ຆໃ ຄຶ ຑ຅່ ຝ ຘຝນຖຸຍຽ຋ກພ ຌກິ ຉໃ ຟຄໂ ຿ຈງຘຄພ ຽຂຍ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 3.1.1 ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍ A-I-C (Appreciation - Influence - Control) ກຟຌຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ເນ຃ໄ ຌ຺ ຓ຃ີ ທຟຓປກພ ຾ຖຝຓີ ກຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ກຝ຋່ຟແຈຘໄ ຟຓຟຈ຅ຝຓ຃ີ ຌ຺ ຑຝງຟງຟຓ ຃ຌ຺ໄ ຃ທຟໄ ນຟທ຋ິ ກີ ຟຌຆໃ ຄຶ ແຈຑໄ ຈພ ຋ຝຌຟນຖຟງກທໃ ຟ 50 ຎີ ຅ຌ຺ ກຖຟງຽຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄຓ຋ື ໃ ປີ ຼກທໃ ຟ “ AIC “ ຏໃ ຟຌກຟຌ ຋ຈ຺ ຖບຄເຆໄ ຾ຖຝ ຓກີ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟດໃ ຟຄຘຝໝໃ ຟ່ ຘຝຽໝີ AIC ຽຎພຌທ຋ິ ກີ ຟຌ ຾ຖຝ ຽ຋ກພ ຌກິ ເຌກຟຌຽຆງີ ຃ຌ຺ ຋ໃ ຅ີ ຝ ຽປຈພ ທຼກປໃ ທຓກຌພ ຋ຄພ ໝຈ຺ ເຌຖຝຍຍ຺ ເຈຖຝຍຍ຺ ໜໃ ຄຶ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟຎຝຆຸຓ຾ຍຍຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ ( Work Shop ) ຿ຈງ ຘຟຓຟຈຌຟ່ ຓຟຎຝງຸກເຆເໄ ຌ ກຟຌທຟຄ຾ຏຌ, ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ, ກຟຌຘຟໄ ຄ຋ຓີ ຄຟຌ, ກຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓປໃ ທຓຓກື ຟຌ຾ກ ໄ ຍຌພ ນຟ ນຖື ຾ກແໄ ຂ຃ທຟຓຂຈພ ຾ງຄໄ ຓີ 3 ຂຌພໄ ຉບຌຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ 1) ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຘຟໄ ຄ຃ທຟຓປູ ໄ (Appreciation ນຖື A ນຖື I) ຃ຂື ຌພໄ ຉບຌກຟຌປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝ ຾ຖກ ຎໃ ຼຌຎຝຘຍ຺ ກຟຌ ຿ຈງກຟຌຽປຈພ ເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ເນກໄ ຟຌງບຓປຍພ ຾ຖຝ ຆໃ ຌື ຆຓ຺ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຿ຈງຍໃ ່ປູຘໄ ກຶ ນຖື ຘຝ຾ຈຄ ກຟຌຉໃ ຉ່ ຟໄ ຌ ນຖື ທຑິ ຟກທ຅ິ ຟຌ, ຂຌພໄ ຉບຌຌຽີໄ ຎີຈ຿ບກຟຈເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຋ຸກ຃ຌ຺ ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ປຍພ ຒພຄ ຾ຖຝ ນຟຂ່ຘໄ ຝນຖຸຍປໃ ທຓກຌພ ດໃ ຟຄຽຎພຌຎຝຆຟ຋ຎິ ຝແຉ ຿ຈງ຾ຍໃ ຄຽຎພຌ 2 ແຖງຝ (1) A1 = ກຟຌທຽິ ຃ຟຝຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ (2) A2 = ກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ບຝຌຟ຃ຈ຺ ຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌທໃ ຟຉບໄ ຄກຟຌເນຽໄ ກຈີ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຌ຋ຈິ ຋ຟຄເຈ 2) ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຘຟໄ ຄ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ (Influence ນຖື I) ຃ກື ຟຌເຆ຃ໄ ທຟຓ຃ຈິ ຖຽິ ຖໃ ຓີ ຘຟໄ ຄຘຌພ ຋ໃ ຾ີ ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຓດີ ໃ ູຓຟຆໃ ທງກຌພ ກຟ່ ຌຈ຺ ທ຋ິ ກີ ຟຌຘຟ່ ຃ຌພ ນຖື ງຸຈ຋ຝຘຟຈ຋ໃ ຅ີ ຝຽປຈພ ເນຍໄ ຌພ ຖຸທແິ ຘ຋ຈພ ປໃ ທຓ ນຖື ບຸຈຓ຺ ກຟຌປໃ ທຓຂບຄກໃ ຸຓແຈດໄ ໃ ຟຄຈ຋ີ ໃ ຘີ ຸຈ. ເຌຂຌພໄ ຌ຋ີໄ ຸກ຃ຌ຺ ຓ຿ີ ບກຟຈຽ຋ໃ ຟ຺ ຋ຼຓກຌພ ຋ໃ ຅ີ ຝເນຂໄ ່຃ໄ ຈິ ຽນຌພ ທໃ ຟທ຋ິ ີ ກຟ ຌຘຟ່ ຃ຌພ ຋ໃ ຅ີ ຝຽປຈພ ເນຍໄ ຌພ ຖຸທແິ ຘ຋ຈພ ປໃ ທຓ ນຖື ບຸຈຓ຺ ກຟຌປໃ ທຓຌຌພໄ ຎຝກບຍຈທໄ ງນງຄພ ຾ຈໃ . ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ , ເຌຂຌພໄ ຉບຌຌຽີໄ ຎພຌກຟຌນຟ຾ຌທ຋ຟຄເຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟນຓໃ ູຍຟໄ ຌ ຾ຖຝ ນຟຽນຈຏຌ຺ ຽຑໃ ບື ຅ຈພ ຖຟ່ ຈຍພ ຃ທຟຓ ຽນຌພ ຂບຄຏູ ໄ ຽຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ ຾ຍໃ ຄຽຎພຌ 2 ແຖງຝ ຃:ື (1) I1 = ກຟຌ຃ຈິ ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຅ີ ຝເນຍໄ ຌພ ຖຸທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ (2) I2 = ກຟຌ຅ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຃ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຂບຄ຿຃ຄກຟຌ ຿ຈງ຾ງກຽຎພຌ 3 ຎຝຽຑຈ຃:ື ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຆີ ຟທ ຍຟໄ ຌຽປຈພ ແຈຽໄ ບຄ, ກຈິ ຅ຝກຟ່ ນຖໃ ື ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌຽປຈພ ຽບຄຍຟຄຘໃ ທຌ຿ຈງປໃ ທຓຓກື ຍພ ຑຟງຌບກ. ຋ຄພ ຃ທຟຓປູ ໄ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌກຟຌ຅ຈພ ກຟຌ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ນຖື ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຘີ ຟຓຟຈຂ຅່ ຟກຑຟກຖຈພ . 3) ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຘຟໄ ຄ຾ຌທ຋ຟຄຎຝຉຍິ ຈພ (Control ນຖໃ ື C) ຃ກື ຟຌຟ່ ທ຋ິ ກີ ຟຌຘ່ຟ຃ຌພ ຓຟກຟ່ ຌຈ຺ ຽຎພຌ ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌດໃ ຟຄຖຝບຼຈທໃ ຟ ຽປຈພ ນງຄພ , ຓນີ ກົພ ກຟຌ ຾ຖຝ ຽນຈຏຌ຺ ດໃ ຟຄເຈ, ຓຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງດໃ ຟຄເຈ, ເຏ ປຍພ ຏຈິ ຆບຍຽຎພຌນກົພ , ເຏຉບໄ ຄເນ຃ໄ ທຟຓປໃ ທຓຓ,ື ຅ຝຉບໄ ຄເຆຄໄ ຍ຺ ຎຝຓຟຌ຃ໃ ຟເຆ຅ໄ ໃ ຟງຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ, ຅ຟກ຾ນໃ ຄົ ເຈ, ຅ຝຓີ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 84

ຖຟງແຈ຅ໄ ຟກກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ນຖໃ ື ຍໃ ່ ຊຟໄ ຓ຅ີ ຝຓຎີ ຝຓຟຌຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ ຾ຖຝ ຖຟງຖຝບຼຈບໃ ຌື ໂ ຉຟຓ຋ໃ ຃ີ ທຌ ຖຝຍຸແທໄ ຾ຍໃ ຄຽຎພຌ 2 ແຖງຝ (1) C1 = ກຟຌ຾ຍໃ ຄກໃ ຸຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍ (2) C2 = ກຟຌຉກ຺ ຖຄ຺ ຖຟງຖຝບຼຈເຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ຄຟຌ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ຂຝຍທຌກຟຌ AIC ຅ຝຘຟໄ ຄຑຝຖຄພ ຘຟໄ ຄຘຌພ ຂຌຶໄ ຽຓໃ ບື ຐໃ ຟງຉໃ ຟຄໂ ຽຂຟ຺ໄ ຓຟຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ປໃ ທຓກຌພ ຈທໄ ງ຃ທຟຓປກພ ຃ທຟຓຽຓຈຉຟ A ຃ຽື ປຈພ ດໃ ຟຄຘູຄ ແຈ຾ໄ ກໃ ຃ທຟຓປກພ ຾ຖຝ ຃ທຟຓຽຓຈຉຟ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຉບໄ ຄປຍພ ຒພຄ, ບຈ຺ ຋ຌ຺ ຾ຖຝ ງບຓປຍພ ຒພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຆໃ ຄຶ ຊກຶ ຉບໄ ຄຉຟຓນົກພ ຑຸຈຑຝຘຟຈຘຝນຌຟ, ຽຑຟຝຘຝຌຌພໄ A ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຑຝຖຄພ ຃ທຟຓ ຈຽີ ຂຟ຺ໄ ຓຟ ບຟຈປຼກທໃ ຟຽຎພຌກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ຟຄ຅ຈິ ທຌິ ງຟຌ ຑ່຃ຌ຺ ຋ໃ ຽີ ຂຟ຺ໄ ຓຟປໃ ທຓກຈິ ຅ຝກຟ່ ຓ຃ີ ທຟຓປກພ ຃ທຟຓ ຽຓຈຉຟຉໃ ກ່ ຌພ ຾ຖທໄ ກ່຅ຝຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຅ຟກກຟຌຽປຈພ ທຼກຌຟ່ ກຌພ ( Interactive Learning Through Action) ຅ໃ ຄຶ ຽປຈພ ເນກໄ ຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝຘຍ຺ ຃ທຟຓຘຟ່ ຽຖຈພ ຽຑຟຝຽປຈພ ເນໄ ຽກຈີ ກຟຌປຼຌປູ຋ໄ ໃ ຾ີ ຋຅ໄ ຄິ ຆໃ ຄຶ ຓຑີ ຝຖຄພ ນຖຟງ ຎ຺ກກຝຉິ ຾ຖທໄ ຃ຌ຺ ຓກພ ຅ຝປຼຌປູກໄ ຌພ ງຟກ ຽຑຟຝຘຝຌຌພໄ ກຟຌ ຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ຉື ບໄ ຄກຟຌກຟຌປຼຌປູດໄ ໃ ຟຄນຖຟງຂບຄ຋ຸກຐໃ ຟງ ຌຌພໄ ຃ຉື ບໄ ຄຓີ I ແຈ຾ໄ ກໃ ກຟຌປຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ເນຽໄ ກຈີ ຑຝຖຄພ ຾ຖຝ ຉບໄ ຄຓີ C ຆໃ ຄຶ ແຈ຾ໄ ກໃ ກຟຌ຅ຈພ ກຟຌ ຾ຖຝ ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ຋ໃ ກີ ຟ່ ຌຈ຺ ທໃ ຟເຏ຅ຝຽປຈພ ນງຄພ , ຽປຈພ ຾ຌທເຈ, ຽຓໃ ບື ເຈ, ຓ຃ີ ໃ ຟເຆ຅ໄ ໃ ຟງຽ຋ໃ ຟ຺ ເຈ, ຅ຝແຈຽໄ ຄຌີ ຓຟ຅ຟກເຘ. ກບຍ຾ຌທ຋ຟຄ AIC A(Appeclation) ກ່ເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓຏູກຑຌພ ຋ຟຄ຅ຈິ ທຌິ ງຟຌ ຖຝນທໃ ຟຄກຌພ 3 ບຄ຺ ຎຝກບຍ I(Influence) ກ່ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌປຼຌ ຽກຈີ ຑຝຖຄພ ຋ໃ ຍີ ໃ ່ຓີ ເຌຂຝຍທຌ ປູ຅ໄ ຟກຂບຄ຅ຄິ ຂບຍຽຂຈ AIC C (Control) ກເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຟຌ ຅ຈພ ກຟຌ຾ຖຝກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓ ຾ຏຌຑຟຍ ຘຝ຾ຈຄ຾ຌທ຋ຟຄ AIC ຋ໃ ຓີ ຟ: ຌຑ ຎຝຽທຈ ທຝຘີ (2539) ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 85

 ກຟຌກຟ່ ຌຈ຺ ຂຝຍທຌກຟຌ AIC ຓຟເຆເໄ ຌກຟຌຎຝຆຸຓໝໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຂຌພໄ ຋1ີ ນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຂບຄຽປຟ຺ ເຌບຟຈຈີ (A1) ຾ຉໃ ກໃ ບຌໝໃ ຍູ ຟໄ ຌຂບຄຽປຟ຺ ຓຘີ ຝຑຟຍຽຎພຌ຾ຌທເຈ ເນຏໄ ູບໄ ຟທຸ຿ຘຽຖໃ ຟ຺ ຑຟຍເຌບຟຈຈີ ຂບຄໝໃ ຍູ ຟໄ ຌຽຆໃ ຌພ : ຿ຈງບຟຈ຅ຝຆໃ ທງກຌພ ຖ່ຟຈຍພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ບຟຈຈີ ທໄ ງກຟຌຆໃ ທງກຟຌຽຖໃ ຟ຺ ຖທຓຽຊຟິ ຄກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟໝໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຉຟຓ຾ຏຌ຋ໃ ຽີ ປຈພ ແທເໄ ຌຎີກໃ ບຌໂ ຂຌພໄ ຋2ີ ນຓໃ ູຍຟໄ ຌຂບຄຽປຟ຺ ເຌບຟຈຈີ (A2) ເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຊໃ ຄິ ຑຟຍໝໃ ຍູ ຟໄ ຌເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຾ຖທໄ ຾ຉຓໄ ປູຍຖຄ຺ ເຘໃ ຽ຅ງໄ ຂຟທ ເຌ ຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຋ໃ ຟຌ຃ຈິ ທໃ ຟຑຟຍຂບຄໝໃ ຍູ ຟໄ ຌຽປຟ຺ ຽຎພຌ຾ຌທເຈ ຽຆໃ ຄິ ຘຝຓຟຆກິ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຅ຝບຝ຋ຍິ ຟງຑຟຍໝໃ ຍູ ຟໄ ຌເຌ ຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຂບຄຉຌ຺ ເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຒພຄຘຝຓຟຆກິ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ຉຄພໄ ເ຅ຒພຄ ຿ຈງຍໃ ທ່ ຑິ ຟກທຝ຅ຟຌ ຾ຉໃ ຘບຍຊຟຓຖຟງຖຝບຼຈ ແຈໄ ຽປຈພ ແຈຖໄ ທຓຑຟຍຂບຄ຋ຸກ຃ຌ຺ ເນຽໄ ຎພຌຑຟຍກໃ ຸຓ ຿ຈງເນຓໄ ຑີ ຟຍຂບຄ຋ຸກ຃ຌ຺ ຽຎພຌຑຟຍຖທຓຂບຄໝໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຘຟຓຟຈຽຖບື ກຏູ຾ໄ ຋ຌ຋ໃ ຅ີ ຝຌຟ່ ຘຝຽໜີ ຾ຖຝ຃ທຌຓກີ ຟຌຉຄພໄ ຆໃ ກື ໃ ຸຓ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 3 ຍຌພ ນຟຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ (A3) ເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓຘຝນຖຸຍ຋ຸກ຾ຖຝຘຸກຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຽຆໃ ຌພ “຋ໃ ຟຌ຃ຈິ ທໃ ຟ຋ໃ ຟຌຓ຃ີ ທຟຓຑຟກຑູຓເ຅ ຾ຖຝຓ຃ີ ທຟຓ຋ຸກນງຄພ ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ” ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 4 ນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຑຈພ ຋ຝຌຟບຝຌຟ຃ຈ຺ (A4) ເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຅ຌິ ຉຝຌຟກຟຌຽຊຄິ ຑຟຍນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ດີ ຟກ຅ຝຽນຌພ ເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ຽຆໃ ຌພ “຋ໃ ຟຌດຟກຽນຌພ ນຓໃ ູຍຟໄ ຌຂບຄຽປຟ຺ ຑຈພ ຋ຝຌຟແຎດໃ ຟຄເຈ ນຖນື ຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ຋ໃ ຽີ ປຟ຺ ຉບໄ ຄກຟຌ຃ທຌຽຎພຌດໃ ຟຄເຈ” ຅ຟກຌຌພໄ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຑຟຍ຅ຌິ ຉຌຟກຟຌຂບຄຏູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ ນຟຏູ຋ໄ ໃ ທີ ຟຈຑຟຍຖທຓຂບຄ຋ຸກກໃ ຸຓ (ຊຟໄ ຆຸຓຆຌ຺ ຍໃ ຊ່ ຝນຌຈພ ຋ໃ ີ ຅ຝທຟຈ ຑຟຍກຘ່ ຟຓຟຈຂຼຌຽຎພຌຉທພ ນຌຄພ ຘແື ຈ)ໄ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 5 ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຽຑໃ ບື ຑຈພ ຋ຝຌຟ (I1) ເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຃ຈິ ທໃ ຟ “ຊຟໄ ຅ຝແຎເນຽໄ ຊຄິ ຽຎ຺ຟໄ ໝຟງຂບຄນຓໃ ູຍຟໄ ຌເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ຅ຝ ຉບໄ ຄຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ນຖ຿ື ຃ຄກຟຌນງຄພ ຾ຈໃ ” ຽຑໃ ບື ຃ຈິ ຃ຌ຺ໄ ຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ໃ ຅ີ ຝຌຟ່ ແຎຘໃ ູຽຎ຺ຟໄ ໝຟງ຋ໃ ຉີ ຄພໄ ແທໄ ຿ຈງຂຼຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ນຖ຿ື ຃ຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຽ຋ຄິ ຾ຏໃ ຌຽ຅ງໄ ຽຑໃ ບື ຘຝຽໜເີ ນກໄ ໃ ຸຓຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ ເນຽໄ ທຖຟຏູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຃ຈິ ຽຎພຌຘໃ ທຌຉທ຺ ຎຝຓຟຌ 10 -15 ຌຟ຋ີ (຿຃ຄກຟຌ ນຖື ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຂບຄຂບໄ ງ) ຉໃ ່຅ຟກຌຌພໄ ຽຂຟ຺ໄ ກໃ ຸຓ ຽຑໃ ບື ຘຝຽໜ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຋ໃ ຓີ ຽີ ນຈຏຌ຺ ທໃ ຟ຅ຟ່ ຽຎພຌດໃ ຟຄເຈ ຾ຖຝຘໃ ຄ຺ ຉທພ ຾຋ຌຌຟ່ ຘຝຽໜີ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 6 ຅ຟ່ ຾ຌກຎຝຽຑຈກຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຖຝກຟຌ຅ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຃ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ (I2 ) ເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຾ຍໃ ຄຎຝຽຑຈກຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຖຝ຿຃ຄກຟຌຂບຄກໃ ຸຓ ຿ຈງ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ີ ຃ກື ຌພ ຅ຈພ ຽປຈພ ຍຌພ ຆຖີ ຟງຆໃ ຿ື ຃ຄກຟຌຂບຄນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ຋ຄພ ໝຈ຺ ຾ຖຝຆໃ ທງກຌພ ຃ຈິ ທໃ ຟ ຿຃ຄກຟຌ຾ຉໃ ຖຝ຿຃ຄກຟຌ ນຖື ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຃ທຌ຅ຈພ ດໃ ູເຌຎຝຽຑຈເຈ ຽຎພຌ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຆີ ຟທຍຟໄ ຌຽປຈພ ຽບຄ ຿຃ຄກຟຌ຋ໃ ຘີ ຝຽໜີ ບຄ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌ ຍຟໄ ຌ ນຖ຿ື ຃ຄກຟຌ຋ໃ ຂີ ຄ່ ຍ຺ ຎຝຓຟຌ຅ຟກ຾ນໃ ົຄຽຄຌີ ບໃ ຌື ຉໃ ່຅ຟກຌຌພໄ ເນປໄ ໃ ທຓກຌພ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟທໃ ຟ຿຃ຄກຟຌເຈຽຖໃ ຄພ ຈໃ ທຌ ຿ຈງເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຽຖບື ກ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຃ີ ຈິ ທໃ ຟຘຟ່ ຃ຌພ ຋ໃ ຘີ ຸຈ 3 ນຖື 5 ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉຟຓ຾ຉໃ ຅ຟ່ ຌທຌ຿຃ຄກຟຌເຌ຾ຉໃ ຖຝຎຝຽຑຈ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຃ຝ຾ຌຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 86

ຉຟຓຖຟ່ ຈຍພ ຃ຝ຾ຌຌນຖຟງ຋ໃ ຘີ ຸຈ. ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 7 ກຟຌຘຝ຾ນທຄນຟຏູປໄ ຍພ ຏຈິ ຆບຍ (C1) ຌຟ່ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຎຝຽຑຈ຋ໃ ຅ີ ຝຂຄ່ ຍ຺ ຎຝຓຟຌ຅ຟກບຄ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌ ຾ຖຝ຅ຟກ຾ນໃ ຄົ ຋ຸຌບໃ ຌື ຓຟ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ ຿ຈງຓບຍໝຟງ຃ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍເນຍໄ ຸກ຃ຌ຺ ນຖກື ໃ ຸຓຍຸກ຃ຌ຺ ຽຑໃ ບື ຉຈິ ຉຟຓ ຾ຖຝຘຝຽໜ຾ີ ນໃ ຄົ ຋ຌຶ ຿ຈງ ກຟ່ ຌຈ຺ ທໃ ຟກຈິ ຅ຝກຟ່ ເຈ຅ຝຽຖໃ ຓີ ຂຄ່ ຍ຺ ຎຝຓຟຌ຾ຖຝ຃ຟຈທໃ ຟ຅ຝຈ່ຟຽຌຌີ ກຟຌແຈຽໄ ຓໃ ບື ເຈ ຌ່ຟກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຏີ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓກຟ່ ຌຈ຺ ທໃ ຟ຅ຝຽປຈພ ຽບຄ ຓຟຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຓບຍໝຟງຑຟຖຝກຈິ ຽຎີຈ຿ບ ກຟຈເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ຽຖບື ກກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຘຌ຺ ເ຅ ຿ຈງກຟຌຖຄ຺ ຆໃ ຉື ໃ ່຋ຟໄ ງກຈິ ຅ຝກຟ່ ຋ໃ ຉີ ຈິ ດໃ ູຽ຋ຄິ ກຝຈຟຌ ຂຌພໄ ຋ໃ ີ 8 ກຟຌທຟຄ຾ຏຌຘຟ່ ຖຍພ ຾ຉໃ ຖຝກຈິ ຅ຝກຟ່ ( C2 ) ຅ຈພ ຽປຈພ ຾ຏຌກຈິ ຅ຝກຟ່ ຿ຈງຉບຍ຃່ຟຊຟຓ຾ຖຝຌຟ່ ຘຝຽໜີ ຈໃ ຄພ ຉໃແ່ ຎຌີໄ ຆໃ ກື ຈິ ຅ຝກຟ່ ຽປຈພ ຾ຖທໄ ຅ຝແຈນໄ ງຄພ ຽປຈພ ດໃ ູເຈ ຽປຈພ ດໃ ຟຄເຈ ຅ຝຉບໄ ຄເຆທໄ ຈພ ຘຝຈຸບຸຎຝກບຌ຾ຓໃ ຌນງຄພ ຾ຈໃ ຽປຈພ ຽຓໃ ບື ເຈ ເຆຄໄ ຍ຺ ຎຝຓຟຌ຅ຟກເຘ ເຏ຾ຈໃ ຋ໃ ຅ີ ຝຆໃ ທງຽປຈພ  ຂ຃່ໄ ທຌຖຝທຄພ ເຌກຟຌ຅ຈພ ຽທ຋ີ ຃ທຌເນ຃ໄ ທຟຓຽຎພຌກຌພ ຽບຄ ເນ຃ໄ ທຟຓປກພ ງກ຺ ງບໄ ຄຽຆຈີ ຆູຏູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຽທ຋ີ ກຟຌຉຄພໄ ຃ຟ່ ຊຟຓ ຃ທຌຽຎພຌ຃່ຟຊຟຓ຋ໃ ກີ ຝຉຸຌໄ ງທ຺ ຝເນຽໄ ກຈີ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ຟໄ ຋ຟງ຃ທຟຓ຃ຈິ ຾ຖຝ ຽຎພຌ຃່ຟ ຊຟຓຎຟງຽຎີຈ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ກຈີ ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍເຌກຟຌເຆ຃ໄ ຟ່ ຊຟຓທ຋ິ ຝງຟກບຌ຃ທຌຓກີ ບຍ ນຖື ຿຃ຄຘຟໄ ຄຂບຄຆຸຈ ຃ຟ່ ຊຟຓ ຈໃ ຄພ ຌ:ີໄ ຋ຈິ ຘຝຈ/ີ ບຟຈຈີ ເຏ ນຖກພ ກຟຌ ຎພຈ຅ຍຸ ຌພ ບຌພ ເຈ ບຝຌຟ຃ຈ຺ ຾ຓໃ ຌນງຄພ ຾ຌທ຋ຟຄກຟຌຈຟ່ ຽທຖຟເຈ ຽຌຌີ ຄຟຌ ຽຎພຌ຾ຌທເຈ ດໃ ູເຘ ຽຑໃ ບື ເຏ ເຏແຈຎໄ ຝ຿ນງຈ ເຏຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ຽຖໃ ບື ຄ຅ຝ ຃ທຟຓ ຃ຟ່ ບຝຑິ ກໃ ຼທຑຌພ ຊຟຓ ຎຟງ ກຍພ ຽທຖຟ ຾ຏຌຑຟຍ: ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓຘຟ່ ຑຌພ ຂບຄຎພຈແ຅ກຟຌ຅ຈພ ຎຝຆຸຓ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 87

3.1.2 ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຽຑໃ ບື ຘຝ຾ນທຄນຟບຝຌຟ຃ຈ຺ ປໃ ທຓກຌພ (Future Search Conference) ຄຍ຺ ກຟຌຎຝຆຸຓຽຆຄີ ຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຽຑໃ ບື ຘຟໄ ຄບຝຌຟ຃ຈ຺ ປໃ ທຓກຌພ FSC (Future Search Conference) ຃ຟໄ ຌກຍພ ກຟຌຎຝຆຸຓຽຑໃ ບື ຘຝ຾ນທຄນຟຂ່ຉໄ ກ຺ ຖຄ຺ ເ຅ເຌກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ຋ຟຄ຋ຝນຟຌ ຿ຈງຓກີ ຟຌຖທຍຖທຓຂ່ໄ ຓຌູ ຂໃ ຟທຘຟຌ ກຟຌຎຝຽຓຌີ ຘຝຊຟຌຌຝກຟຌ ຾ຖຝຉກ຺ ຖຄ຺ ເ຅ທໃ ຟ຅ຝຽປຈພ ນງຄພ ດໃ ຟຄເຈຉໃ ່ກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຽ຋ໃ ບື ຌີໄ ຾ຉໃ ຂຝຍທຌກຟຌ FSC ຌຽີໄ ປຟ຺ ຅ຝຌຟ່ ແຎເຆ຅ໄ ຈພ ກຟຌຎຝຆຸຓເນກໄ ຍພ ຆຟທຍຟໄ ຌເຌຑຌືໄ ຋ໃ ຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງ ຿ຈງຓບີ ຄ຺ ຎຝກບຍ ນົກພ 3 ຘໃ ທຌ 1) ກຟຌທຽິ ຃ຟຝຽນຈກຟຌເຌບຟຈຈີ ຽຑໃ ບື ຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄກຍພ ຘຝຑຟຍກຟຌ ຾ຖຝ຾ຌທ຿ຌຓໄ ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ 2) ກຟຌທຽິ ຃ຟຝ຾ຖຝຘຄພ ຽ຃ຟຝຘຝຑຟຍກຟຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຽຑໃ ບື ຃ທຟຓຽຂຟ຺ໄ ເ຅ເຌ ຋ຈິ ຋ຟຄ ຾ຖຝຎພຈແ຅຋ໃ ຓີ ບີ ຈິ ຋ິ ຑຌ຺ ເຌຎຝຽຈຌພ ນົກພ ຂບຄກຟຌຎຝຆຸຓ 3) ກຟຌ຅ຌິ ຉຝຌຟກຟຌຽຊຄິ ບຝຌຟ຃ຈ຺ ຋ໃ ຑີ ຄຶ ຎຟຈຊຝນຌຟ ເຌຎຝຽຈຌພ ນກົພ ຂບຄກຟຌຎຝຆຸຓຽຑໃ ບື ປໃ ທຓກຌພ ກຟ່ ຌຈ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ປໃ ທຓ ຾ຖຝຘຟໄ ຄ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌແຎຘໃ ູບຝຌຟ຃ຈ຺ ປໃ ທຓກຌພ  ທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຽຑໃ ບື ເນກໄ ຖໃ ຸຓຘຝຽຑຟຝ ນຟົ ງຎຝຽຑຈ ຓຟປໃ ທຓກຌພ ຘຟໄ ຄທແິ ຘ຋ຈພ ຾ຖຝກຟຌຽປຈພ ທຼກປໃ ທຓກຌພ ຿ຈງເຆໄ ຎຝຘຍ຺ ກຟຌຂບຄ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຽຑໃ ບື ເນແໄ ຈ຾ໄ ຏຌນຖ຾ື ຌທ຋ຟຄຎຝຉຍິ ຈພ ຘຟ່ ຖຍພ ຌຟ່ ແຎຎຝຉຍິ ຈພ ຅ຌ຺ ຍຌພ ຖຸ ທຈພ ຊຸຎຝຘຄ຺ ຉຟຓທແິ ຘ຋ຈພ ຋ໃ ຽີ ກຈີ ຅ຟກກໃ ຸຓ ຽຎພຌກຟຌເຆບໄ ຝຌຟ຃ຈ຺ ຽຎພຌ຅ຈຸ ຎຝຘຄ຺ ຂບຄກຟຌຽປຈພ ທຼກ (ຍໃ ່ຌຟ່ ຍຌພ ນຟຽຎພຌຉທພ ຉຄພໄ ຽຑຟຝ຅ຝປູຘໄ ກຶ ຘຌິໄ ນທຄພ ) ຂ່ຉໄ ກ຺ ຖຄ຺ ຽຍບືໄ ຄຉຌ຺ໄ ຆ຾ີໄ ຅ຄເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ຘຟ່ ຓຝຌຟຽຂຟ຺ໄ ເ຅ ຿ຈງຂຼຌເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ແຈບໄ ໃ ຟຌ 1) ຊທື ໃ ຟ຋ຸກ຃ທຟຓ຃ຈິ ຓ຃ີ ຸຌ຃ໃ ຟ ຘຟຓຟຈບຝ຋ຍິ ຟງເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ເຌກໃ ຸຓ ຒພຄແຈ຿ໄ ຈງຍໃ ່ຘໃ ຄ຺ ຽຘຓີ ເນຓໄ ກີ ຟຌ ຊກ຺ ຊຼຄ 2) ຂຼຌຂຓ່ໄ ຌູ ຋ຄພ ໝຈ຺ ຽ຋ຄິ ຾ຏໃ ຌຑຟຍ ຽຑໃ ບື ເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ແຈປໄ ຍພ ປູປໄ ໃ ທຓກຌພ 3) ກໃ ຸຓຉບໄ ຄ຃ທຍ຃ຸຓຽທຖຟດໃ ຟຄຽ຃ໃ ຄພ ຃ຈພ 4) ກຟຌຽປຈພ ທຼກຉບໄ ຄດໃ ູຽ຋ຄິ ຑຌືໄ ຊຟຌຘຝຽຑຟຝຂບຄກຟຌຉກ຺ ຖຄ຺ ຾ຖຝ ຓ຾ີ ຌທ຋ຟຄປໃ ທຓກຌພ (CommonIdea) 5) ຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ 6) ຂ຃່ໄ ຈິ ຽນຌພ ຋ໃ ຾ີ ຉກຉໃ ຟຄ (Promising Idea) ຅ຝປຍພ ປູເໄ ຌກໃ ຸຓຽ຋ໃ ຟ຺ ຌຌພໄ 7) ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຋ໃ ຾ີ ຉກຉໃ ຟຄຉບໄ ຄບຝຑຎິ ຟງຽຑໃ ຓິ ຽຉຓິ ຽຑໃ ບື ນຟຂ່ງໄ ຸຈຉຽິ ຑໃ ບື ເນກໄ ໃ ຸຓປຍພ ປູທໄ ໃ ຟຽຎພຌCommon dea ນຖໃ ຽື ຎພຌ Promising Idea  ຂຌພໄ ຉບຌກຟຌຈຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌ 1) Time Line (ຽຘຌພໄ ຾ຍໃ ຄຽທຖຟຽຎພຌ ຑ.ຘ.) ຽຑໃ ບື ຘຟໄ ຄຑຟຍປໃ ທຓກຌພ ທໃ ຟຽປຟ຺ ດໃ ູຽຖໃ ບື ຄທໃ ຟຽປຟ຺ ດໃ ູຽປບື ຖຟ່ ຈຼທ ກຌພ ຾ຖຝຓຟຽຊຄິ ຅ຈຸ ຌແີໄ ຈດໄ ໃ ຟຄເຈ (1) ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຂບຄຘຄພ ຃ຓ຺ ຿ຖກ ຋ຄພ ຈຟໄ ຌຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝຽຘຈຊຝກຈິ ຓ຾ີ ຓໃ ຌນງຄພ ຾ຈໃ (2) ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ຟຄຽຘຈຊຝກຈິ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຾ຖຝຎຝຆຟກບຌຂບຄຎຝຽ຋ຈແ຋ (ຽຆໃ ຌພ 30 ຎີ຋ໃ ຏີ ໃ ຟຌຓຟ) ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 88

(3) ຿຃ຄຘຟໄ ຄຑຌືໄ ຊຟຌຂບຄຖຈພ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ ຽຎພຌ຾ຌທເຈ (4) ຽນຈກຟຌຘ່ຟ຃ຌພ ເຌຆທີ ຈິ ຂບຄຉທພ ຽປຟ຺ ຽບຄ (ຊຟໄ ຓ຃ີ ທຟຓຽນຌພ ຆຟ່ໄ ກຌພ ກຍພ ຃ຌ຺ ບໃ ຌື ເນຂໄ ຈີ ຽ຃ໃ ບື ຄໝຟງ (\\) ຋ຟໄ ງຂ຃່ໄ ທຟຓຌຌພໄ ) 2) ຽຂຟ຺ໄ ເ຅ບຟຈຈີ ຽຑໃ ບື ຖຝຍຸ ຾ຖຝ ຾ຎ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄຘຝຊຟຌຌຝກຟຌເຌບຈຈີ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ຉໃ ກ່ ໃ ຸຓ ເຌກຟຌຎຝຆຸຓຽ຋ໃ ບື ຌີໄ (1) ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ຂບຄ຿ຖກຉໃ ່ຎຝຽ຋ຈແ຋ (2) ຿຃ຄຘຟໄ ຄຑຌືໄ ຊຟຌຂບຄຖຈພ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ ກຍພ ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ໃ ຽີ ກຈິ ຂຌືໄ ຽຎພຌ຾ຌທເຈ (3) ຿຃ຄຘຟໄ ຄຑຌືໄ ຊຟຌຂບຄຖຈພ ຾ຖຝຘຄພ ຃ຓ຺ ແ຋ກຍພ ຆທີ ຈິ ຂບຄຉທພ ຽປຟ຺ ຽຎພຌ຾ຌທເຈ (4) ກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຂບຄ຿ຖກຉໃ ່ຎຝຽ຋ຈແ຋ຓຏີ ຌ຺ ຉໃ ່ຆທີ ຈິ ຂບຄຉທ຺ ຽປຟ຺ ຾ຌທເຈ 3) ກຟຌຽນຌພ ຽຑໃ ບື ຘຝ຋ບໄ ຌຘໃ ຄິ ຋ໃ ປີ ຼຌປູ຅ໄ ຟກບຟຈຈີ ເນຌໄ ຟ່ ຘຝຽໜຎີ ຝຽຈຌພ ຘຌພໄ ໂ 4) Mind Map ຾ຏຌ຋ໃ ຅ີ ຈິ ເ຅ນຖ຾ື ຏຌ຋ໃ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຽຑໃ ບື ຘຟໄ ຄຑຟຍ຋ໃ ຘີ ຓ຺ ຍູຌຂບຄຎພຈແ຅຾ຌທ຿ຌຓໄ ຋ຄພ ໝຈ຺ ຋ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຉໃ ຎ່ ຝຽຈຌພ ຌຌພໄ ຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນຽໄ ນຌພ ຽຎພຌຑຟຍຖທຓ ທ຋ິ ຂີ ຼຌ຿ຈງ ຘຝນຖຸຍຽຖໃ ຓີ ຅ຟກຽ຃ໃ ຄິ ກຟຄຽ຅ງໄ ບຟຈ຅ຝ຾ຉຓໄ ຽຎພຌຑຟຍນທພ ເ຅ ນຖຘື ຌພ ງຝຖກພ ບໃ ຌື ໂ ຽຆໃ ຌພ ຈຟທ ຍຟໄ ຌ ຊຄ຺ ຽຄຌີ ຅ຟກກຟຄຑຟຍທຟຈຽຘຌພໄ ນກົພ ບບກແຎບບໄ ຓຑຟຍ ຿ຈງຽຌຌພໄ ຌຟ່ໄ ໜກພ ຽຘຌພໄ ຋ໃ ຿ີ ຃ຌຽຘຌພໄ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທ ເນໜໄ ກພ ກທໃ ຟ ຘໃ ທຌຎຟງ຃ຟໄ ງກໃ ຄິ ຂບຄຉຌ຺ໄ ແຓ ໄ ຂຼຌຂ຃່ໄ ທຟຓ຋ໃ ຽີ ຎພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ນກົພ ຋ໃ ຿ີ ຃ຌຽຘຌພໄ ຉຈິ ກຍພ ກຟຄຑຟຍ ຂຼຌຂ່຃ໄ ທຟຓ຋ໃ ຽີ ຎພຌຖຟງຖຝບຼຈຖຄ຺ ແຎຽ຋ຄິ ຽຘຌພໄ ຋ໃ ຾ີ ຉກຂຝ຾ໜຄຂບຄຽຘຌພໄ ນກົພ ຃ຟໄ ງກຟໄ ຌຂບຄຉຌ຺ໄ ແຓ຋ໄ ໃ ຄີ ບກ຺ ຅ຟກກໃ ຄິ ຉຌ຺ໄ ແຓບໄ ບກແຎຽຖບືໄ ງໂ ຅ຌ຺ ກທໃ ຟ຅ຝຘຌີໄ ຘຸຈກຟຌຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ 5) ຓຓູ ຓບຄຂບຄຏູກໄ ໃ ຼທຂບໄ ຄ ຾ຉໃ ຖຝກໃ ຸຓຌຟ່ ຎຝຽຈຌພ ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຘຝຽໜ຅ີ ຟກ຾ຏຌ຋ໃ ຅ີ ຈິ ເ຅ຓຟທຽິ ຃ຟຝ ເຌກໃ ຸຓຂບຄ ຉຌ຺ ຾ຖຝເນ຾ໄ ຉໃ ຖຝກໃ ຸຓຉກ຺ ຖຄ຺ ຖຼຄຖ່ຟຈຍພ ຃ທຟຓຘ່ຟ຃ຌພ ເນຽໄ ນົບື ຑຼຄ 3 ຂ່ໄ ຽຑໃ ບື ທຽິ ຃ຟຝ຾ຖຝຌຟ່ ຘຝຽໜີ ເນກໄ ໃ ຸຓເນງໃ ຽຆໃ ຌພ ຋ຸກຽຖໃ ບື ຄເຈ຋ໃ ປີ ຸຌ຾ປຄ຋ໃ ຘີ ຸຈ ຋ຌຶ ຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ຉທ຺ ເຈ຾ຈໃ ຋ໃ ຽີ ຂຓພໄ ຾ຂຄຽຎພຌຉຌ຺ໄ 6) ຃ທຟຓຑູຓເ຅຾ຖຝ຃ທຟຓຽຘງເ຅ ຽຑໃ ບື ຽຎີຈ຿ບກຟຈເນຘໄ ຝຓຟຆກິ ຋ຸກກໃ ຸຓ 7) ກຟຌຘຄພ ຽ຃ຟຝ ຘຝ຋ບໄ ຌເຌຘໃ ຄິ ຋ໃ ຏີ ູປໄ ໃ ທຓຎຝຆຸຓປຼຌປູ຅ໄ ຟກຎພຈ຅ຍຸ ຌພ 8) ກຟຌຘຝ຾ຈຄເຌປູຍ຾ຍຍຉໃ ຟຄໂ ເນ຾ໄ ຉຓໄ ປູຍທໃ ຟດຟກເນຽໄ ກຈີ ນງຄພ ຂຌຶໄ ເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ຾ຖທໄ ຌຟ່ ຘຝຽໜເີ ຌ ປູຍ຾ຍຍຉໃ ຟຄໂ ຽຆໃ ຌພ ຖຝ຃ບຌ ຍຈ຺ ຘ່ຟຑຟຈ ຍຈ຺ ຃ທຟຓເຌນຌຄພ ຘຑື ຓິ ກຟຌຘຝ຾ຈຄນໃ ຸຌກຝຍບກ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ 9) ກຟຌຌຟ່ ຘຝຽໜຖີ ຝ຃ບຌ ຽຑໃ ບື ຌຟ່ ຘຝຽໜຑີ ຟຍບຝຌຟ຃ຈ຺ ຋ໃ ຑີ ຄຶ ຎຟຈຊຝນຌຟປໃ ທຓກຌພ ຾ຉໃ ຖຝກໃ ຸຓຌຟ່ ຎຝ ຽຈຌພ ຘຟ່ ຃ຌພ ຋ໃ ຓີ ກພ ຾ຖຝ຃ຈິ ທໃ ຟຽຎພຌແຎແຈ຅ໄ ຟກກຟຌຘຝ຾ຈຄຂບຄກໃ ຸຓບໃ ຌື ຓຟຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຃ທຟຓນທຄພ ປໃ ທຓກຌພ ຘຝຓຟຆກິ ກໃ ຸຓປໃ ທຓກຌພ ຘຝນຖຸຍຎຝຽຈຌພ ຽຎພຌ຃ທຟຓຽນຌພ ຾ຖຝ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຂບຄ ກໃ ຸຓຉຌ຺ ຿ຈງ຾ດກຽຎພຌ Common idea ຾ຖຝ Promising idea ຂບຄ຾ຉໃ ຖຝກໃ ຸຓ ຾ຖຝຌຟ່ ຓຟ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກຌພ ຅ຌ຺ ແຈໄ Common idea ຂບຄກໃ ຸຓເນງໃ (ຖຝ຃ຌ຺ 1 ຽຖໃ ບື ຄ ບຟຈ຅ຝຓນີ ົຟງຎຝຽຈຌພ ) 10) ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຂບຄ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຾ຉໃ ຖຝ຃ຌ຺ ຉຈພ ຘຌິ ເ຅ຽຖບື ກຽຖໃ ບື ຄ຅ຟກ Common idea ຋ໃ ີ ແຈ຅ໄ ຟກ ກໃ ຸຓເນງໃ ຑຼຄຽຖໃ ບື ຄຈຼທ ຽຖໃ ບື ຄ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຽບຄຘຌ຺ ເ຅ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 89

11) ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ ກໃ ຸຓ຋ໃ ຘີ ຌ຺ ເ຅ Common Idea ຽຖໃ ບື ຄຈຼທກຌພ ຓຟ຋ຄພ ນຓຈ຺ ກໃ ຸຓກຌພ ຽຑໃ ບື ຖຝຍຸຽຊຄິ ກຌ຺ ທ຋ິ ີ ຽຑໃ ບື ເຆຘໄ ຟໄ ຄບຝຌຟ຃ຈ຺ ປໃ ທຓກຌພ (Common Idea) ເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ບຌພ ເກ ໄ (Action Plan) ຿ຈງຖຝຍຸຽຊຄິ ກຌ຺ ທ຋ິ ຃ີ ທຟຓຉບໄ ຄກຟຌກຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ເຌຈຟໄ ຌເຈ຾ຈໃ ຅ຟກນຌໃ ທງຄຟຌນຖຍື ຸກ຃ຌ຺ ເຈ ຾ຖຝເຆຂໄ ຌພໄ ຉບຌ ຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌ຾ຌທເຈ ຽຓໃ ບື ເຈຌ່ຟຘຝຽໜກີ ໃ ຸຓເນງໃ 12) ຾ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ ຽຖບື ກຉຟຓ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຅ຟກ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຘຝຽໜເີ ຌກໃ ຸຓເນງໃ ຿ຈງກຖໃ ຸຓຘຌ຺ ເ຅຋ໃ ີ ກໃ ຸຓ ຘຝຽຑຟຝຽນຌພ ທໃ ຟຓ຃ີ ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຓຟຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ ນຟບຸຎຝຘກພ ຋ໃ ຘີ ່ຟ຃ຌພ ຾ຖຝກໃ ຸຓ຅ຝເຆກໄ ຌ຺ ທ຋ິ ນີ ງຄພ ເຌ ກຟຌ຾ກ ໄ ບຸຎຝຘກພ ຽນໃ ຟົ຺ ຌຌພໄ ຉບໄ ຄກຟຌ຃ທຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ນງຄພ ຽຑໃ ຓິ ຽຉຓິ ຅ຟກເຏ ຾ຌທເຈ ຽຓໃ ບື ເຈ 13) ຌຟ່ ຘຝຽໜ຾ີ ຏຌຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌ ຓຸຓຓບຄຂບຄຏູ຅ໄ ຈພ ກຟຌຎຝຆຸຓ ຽຎີຈ຿ບກຟຈເນຏໄ ູ຅ໄ ຈພ ແຈຆໄ ຾ີໄ ຅ຄ ຾ຖຝ ຆີໄ ຾຅ຄຉໃ ຏ່ ຌ຺ ຂບຄກຟຌຎຕຝຆຸຓຽຆຄີ ຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຽ຋ໃ ບື ຌີໄ ຎຝຽຓຌີ ຏຌ຺ ຽຎີຈ຿ບກຟຈເນ຋ໄ ຸກ຃ຌ຺ ຽທຟ຺ໄ ຽຊຄິ ກຟຌ ຎຝຆຸຓຽຆຄີ ຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌຽ຋ໃ ບື ຌຘີໄ ຌພໄ ໂ ຾ຖຝຓຑີ ຋ິ ຎີ ິຈ “຋ຄພ ນຓຈ຺ ເ຅ຘໃ ູ຃ທຟຓຘ່ຟຽຖຈພ ເຌບຝຌຟ຃ຈ຺ ” 3.1.3 ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌຎຝຆຸຓ຾ຍຍໝທກ຃ທຟຓ຃ຈິ (Six Thinking Hats) ທ຋ິ ກີ ຟຌໝທກນກ຺ ເຍຽຎພຌ຋ໃ ງີ ບຓປຍພ ດໃ ຟຄກທຟໄ ຄຂທຟຄ ຽຑຟຝຄໃຟງຎຝຉຍິ ຈພ ແຈ຅ໄ ຄິ ຾ຖຝແຈຏໄ ຌ຺ ຽຎພຌກຟຌ ຎໃ ຼຌທ຋ິ ກີ ຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ເຌນບໄ ຄຎຝຆຸຓ຾ຖຝ຋ໃ ບີ ໃ ຌື ໂ ຽຌໃ ບື ຄ຅ຟກຘຟຓຟຈຘຟໄ ຄຽຄໃບື ຌແຂ຋ໃ ຽີ ບບືໄ ບ່ຟຌທງຉໃ ່ ກຟຌປໃ ທຓກຌພ ຃ຈິ ຾ຍຍຘຟໄ ຄຘຌພ ຾຋ຌ຋ໃ ຅ີ ຝທ຅ິ ຟຌກຌພ ຘຝຽຑຟຝ຋ຟຄຈຟໄ ຌຽນຌພ ຈທໄ ງ ຾ຖຝຍໃ ່ຽນຌພ ຈທໄ ງຈໃ ຄພ ຋ໃ ຽີ ປຈພ ກຌພ ຉຟຓຎ຺ກກຝຉິ ຘຓ຺ ຓຸຈທໃ ຟຓໝີ ທກຘຉີ ໃ ຟຄໂ ກຌພ ນກ຺ ເຍ ຏູເໄ ຆ຃ໄ ທຟຓ຃ຈິ ບຟຈຽຖບື ກຂຌຶໄ ຓຟຘທຓໜໃ ຄຶ ເຍ ນຖຊື ກື ຂ່ເນໄ ຘທຓ ໝທກຘເີ ຈຘໜີ ໃ ຄຶ ນຖຊື ກື ຂເ່ ນຊໄ ບຈໝທກ຋ຸກ຃ຌ຺ ເຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓຘຟຓຟຈເຆໝໄ ທກແຈໄ ຍຈ຺ ຍຟຈຂບຄໝທກ ຾ຉໃ ຖຝເຍ ຽຎພຌຈໃ ຄພ ຌີໄ ໝທກຂຟທ ກຟຌທຽິ ຃ຟຝຂຓ່ໄ ູຌດໃ ຟຄຽຎພຌກຟຄ ຍໃ ່ເຆບໄ ຟຖຓ຺ ໝທກ຾ຈຄ ກຟຌບຝຌງຸ ຟຈເນຘໄ ຝ຾ຈຄ຃ທຟຓປູຘໄ ກຶ ຖຟຄຘຄພ ນບຌ ຾ຖຝຘຌພ ຆຟຈຉຝງຟຌ ໝທກຈຟ່ ກຟຌນຟຽນຈຏຌ຺ ເຌ຋ຟຄຖຍ຺ ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ກຟຌຖຝຓຈພ ຖຝທຄພ ຃ທຟຓຘຸຂຸຓບບໄ ຓ຃ບຍ ໝທກຽນົບື ຄ ກຟຌນຟຽນຈຏຌ຺ ເຌ຋ຟຄຍທກ ຃ທຟຓຽຎພຌແຎແຈໄ ກຟຌຓບຄເຌ຾ຄໃຎຝ຿ນງຈ຋ໃ ຅ີ ຝປຍພ ໝທກຂຼທ ຃ທຟຓ຃ຈິ ເໝໃ ໂ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟໄ ຄຘຌພ ໝທກຒຟໄ ກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓທ຋ິ ກີ ຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ທ຋ິ ກີ ຟຌໝທກນກ຺ ເຍກໃ ເ່ ນຽໄ ກຈີ ກຟຌຘ່ຟນົທຈດໃ ຟຄຘຟໄ ຄຘຌພ ກຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ກຝ຋່ຟດໃ ຟຄຂຝໜຟຌ ກຌພ ແຎເຌ຋ຈິ ຋ຟຄຈຼທກຌພ ຖຝນທໃ ຟຄຏູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຋ຸກ຃ຌ຺ ຽຆໃ ຌພ ຊຟໄ ດໃ ູເຌຖຝນທໃ ຟຄກຟຌເຆໝໄ ທກຽນົບື ຄ ຋ຸກ຃ຌ຺ ຋ຄພ ນຓຈ຺ ຋ຄພ ຏູຍໄ ໃ ຽ່ ນຌພ ຈທໄ ງກຍພ ຽຖໃ ບື ຄຌຌພໄ ກ຅່ ຝຉບໄ ຄຑຝງຟງຟຓນຟຂຈ່ໄ ີ ຾ຖຝຎຝ຿ນງຈຂບຄຽຖໃ ບື ຄຌຌພໄ ຽ຅ຟ຺ໄ ຅ຝຎຝນົຟຈເ຅຋ໃ ແີ ຈຽໄ ນຌພ ທໃ ຟກຟຌຆໃ ທງກຌພ ຃ຈິ ດໃ ຟຄຘຟໄ ຄຘຌພ ຽກຈີ ຂຌຶໄ ແຈດໄ ໃ ຟຄເຈ ຅ຟກກຟຌເຆທໄ ຋ິ ກີ ຟຌຌຽີໄ ຆໃ ຌພ ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓບຟຈຊກື ຂເ່ ນເໄ ຆໝໄ ທກຘເີ ຈຘໜີ ໃ ຄຶ ຽຎພຌຘຈີ ຼທກຌພ ຋ຸກ຃ຌ຺ “ຑທກຽປຟ຺ ຋ຸກ຃ຌ຺ ຖບຄ຃ຈິ ຾ຍຍໝ ທກຂຼທຽຍໃ ຄິ ” ຃ຌ຺ ເຈ຃ຌ຺ ໜໃ ຄຶ ບຟຈຊກື ຂເ່ ນເໄ ຆໝໄ ທກຘເີ ຈຘໜີ ໃ ຄຶ “ຏຓ຺ ຂ຃່ ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຾ຍຍໝທກຈ່ຟ຅ຟກຽ຅ຟ຺ໄ ” ຍຟຄ຃ຌ຺ ບຟຈຊກື ຂ່ເນຊໄ ບຈໝທກ “ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຏີ ຓ຺ ແຈຒໄ ພຄຓຟ຋ຄພ ໝຈ຺ ຌຽີໄ ຎພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຾ຍຍໝທກ຾ຈຄ ຏຓ຺ ຂ່ເນຑໄ ທກຽປຟ຺ ຊບຈໝທກ຾ຈຄບບກ” ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 90

຃ຌ຺ ໜໃ ຄຶ ບຟຈຘໃ ຄ຺ ຘຌພ ງຟຌທໃ ຟ຋ໃ ຟຌກຟ່ ຖຄພ ຘທຓໝທກຘເີ ຈຘໜີ ໃ ຄຶ ດໃ ູ “ຘທຓໝທກຂຼທ ຂບໄ ງດຟກ຅ຝຘຝຽໜີ ຃ທຟຓ຃ຈິ ບຌພ ໜໃ ຄຶ ” “ຘທຓໝທກ຾ຈຄ ຂບໄ ງປູຘໄ ກຶ ທໃ ຟ...” ຘທຓໝທກຈຟ່ ບຌພ ຉຝຖຟງຂບຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຌຌພໄ ຓຈີ ໃ ຄພ ຉໃ ່ ແຎຌ”ີໄ ຍຟຄຽ຋ໃ ບື ບຟຈຉບໄ ຄເຆໝໄ ທກຑຼຄຘຈີ ຼທຽຑໃ ບື ຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ເຌ຾ຍຍ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄກຟຌ ຍຟຄຽ຋ໃ ບື ບຟຈ ຅ຟ່ ຽຎພຌຉບໄ ຄເຆໝໄ ທກນຟົ ງຘີ ຆໃ ຄຶ ເຌກຖ່ ຝຌຌີ ຘີໄ ຟຓຟຈ຅ຈພ ຖ່ຟຈຍພ ຘໝີ ທກ຋ໃ ຅ີ ຝເຆຉໄ ຟຓ຃ທຟຓຽໝຟຝຘຓ຺ ຂບຄຽຖໃ ບື ຄ ຌຌພໄ ໂ ຾ຉໃ ຃ທຌເຆຑໄ ຼຄຽ຋ໃ ບື ຖຝຘີ ຍໃ ່຃ທຌເຆນໄ ົຟງຘຑີ ບໄ ຓກຌພ ເຌຽ຋ໃ ບື ຈຼທ ຽຆໃ ຌພ ຽປຟ຺ ຓຟຽຖໃ ຓີ ຉຌ຺ໄ ຈທໄ ງ ໝທກ ຂຟທ ຘຟ່ ຽຖຈພ ຾ຖທໄ ຎໃ ຼຌຽຎພຌໝທກຂຼທ ໝທກຒຟໄ ເຆເໄ ຌກຟຌຘຝນຸົຍ ຖທຍຖທຓຂ່຃ໄ ຈິ ຽນຌພ ຋ຄພ ໝຈ຺ ຋ໃ ແີ ຈຓໄ ຟ ຾ຖຝເຆເໄ ຌກຟຌນຟຂງ່ໄ ຸຈຉິ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ 3.1.4 ຽ຋ກພ ຌກິ SWOT SWOT ຽຎພຌຽ຃ໃ ບື ຄຓ຋ື ໃ ເີ ຆເໄ ຌກຟຌທຽິ ຃ຟຝໜໃ ທງຄຟຌ຿ຈງຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຟກກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄຘຝຑຟຍ຾ທຈ ຖບໄ ຓຑຟງຌບກ຋ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ກຍພ ນຌໃ ທງຄຟຌທໃ ຟຓຏີ ຌ຺ ຈຏີ ຌ຺ ຽຘງຉໃ ່ກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌດໃ ຟຄເຈ ຽຎພຌ ຏຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຋ຟຄຈຟໄ ຌກຟຌຽຓບື ຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝຈຟໄ ຌຽ຋ກ຿ຌ຿ຖ ທຽິ ຃ຟຝຽຊຄິ ຘຝຑຟທຝກຟຌຎໃ ຼຌ ຾ຎຄຑຟງເຌນຌໃ ທງຄຟຌ ຽຆໃ ຌພ ກຟຌຽຓບື ຄ ຘຄພ ຃ຓ຺ ຽຘຈຊຝກຈິ ຾ຖຝ຃ຟຌຽ຋ກ຿ຌ຿ຖດີ ຽຎພຌຉຌ຺ໄ ຌບກ຅ຟກຌກີໄ ່ ຖຄ຺ ຖກຶ ແຎທຽິ ຃ຟຝຽຊໃ ຄິ ຘຝຑຟທຝກຟຌຎໃ ຼຌ຾ຎຄຑຟງເຌໜໃ ທງຄຟຌ ຽຆໃ ຌພ ຖຝຍຍ຺ ກຟຌຍ່ຖນິ ຟຌຄຟຌ ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ ຍຸກ຃ຌ຺ ຍຈ຺ ຍຟຈນຌຟໄ ຋ໃ ີ ຽ຃ໃ ບື ຄຓຽື ຃ໃ ບື ຄເຆໄ ຖຝຍຼຍຂ່ກໄ ຈ຺ ນຓຟງຉໃ ຟຄໂ ຽຄຌີ ຄຍ຺ ຎຝຓຟຌ ຾ຖຝກຈິ ຅ຝກຟ່ ຉໃ ຟຄໂ ຽຆໃ ຄິ ຽຎພຌຎພຈແ຅຋ໃ ຅ີ ຝຘຟໄ ຄ຿ບກຟຈເນໄ ນຌໃ ທງຄຟຌຓ຃ີ ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ຽຉຍີ ຿ຉ ນຖຓື ຍີ ຈ຺ ຍຟຈຘູຄກທໃ ຟຽຈຓີ ນຖບື ຟຈ຅ຝ ຽຎພຌບຸຎຝຘກພ ນຖບື ຌພ ຉຝຖຟງເຌກຟຌຘຟໄ ຄ຾ປຄຍຍີ ຃ຌພໄ ເນຉໄ ບໄ ຄນຸຈົ ຍຈ຺ ຍຟ຋ຖຄ຺ ຽປຈພ ເນຓໄ ຂີ ຝໜຟຈຌບໄ ງຖຄ຺ ຾ຖຝ ຘຸຈ຋ຟໄ ງບຟຈ຅ຝຉບໄ ຄງກ຺ ຽຖກີ ແຎເຌ຋ໃ ຘີ ຸຈ.  ຃ທຟຓນຓຟງຂບຄ SWOT “S” ຓຟ຅ຟກ຃່ຟທໃ ຟ “Strength” ຃ື ຓ຅ີ ຈຸ ຾ຂຄ ນຖ຅ື ຈຸ ຽຈໃ ຌພ ນງຄພ ຍຟໄ ຄ຋ໃ ຽີ ຘຓີ ຘຟໄ ຄເນນໄ ຌໃ ທງຄຟຌຽຂຓພໄ ຾ຂຄ ຂຌຶໄ ຽຆໃ ຌພ ກຓ຺ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ຓຍີ ຸກ຃ຝຖຟກບຌຖຝຈຍພ ຍຖ່ ນິ ຟຌ ຾ຖຝຖຝຈຍພ ຎຝຉຍິ ຈພ ກຟຌດໃ ູເຌ຋ຸກຕຝຈຍພ ຉຄພໄ ຾ຉໃ ຖຝຈຍພ ຆຟຈແຎ຅ຌ຺ ຽຊໃ ຄິ ຖຝຈຍພ ນຓໃ ຍູ ຟໄ ຌ ຌຍພ ທໃ ຟຽຎພຌ຅ຈຸ ຽຈໃ ຌພ ຽຓໃ ບື ຘຟຓຟຈຌຟ່ ຌຝ຿ງຍຟງຉໃ ຟຄໂ ແຎຎຝຉຍິ ຈພ ຉໃ ່ ຽຌໃ ບື ຄຽຊຄິ ກໃ ຸຓຽຎ຺ຟໄ ໝຟງແຈດໄ ໃ ຟຄທໃ ບຄແທ “W” ຓຟ຅ຟກ຃່ຟທໃ ຟ “Weakness” ໝຟງຽຊຄິ “຅ຈຸ ບໃ ບຌ” ຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ ບຟກຟຌຎໃ ທງຂບຄນຌໃ ທງ ຄຟຌບຟຈ຅ຝຓຍີ ຟຄຘໃ ທຌ ຍຟຄບຄ຺ ຎຝກບຍ຋ໃ ກີ ຝ຋ຍ຺ ຉໃ ່ນຌໃ ທງຄຟຌ ຾ຉໃ ນຌໃ ທງຄຟຌງຄພ ບຝຌຸປກພ ແທໄ ນຖື ດືຌດພຌຍໃ ່ ຎໃ ຼຌ຾ຎຄ຋ໃ ຟ຋ີ ຽຆໃ ຌພ ຋ຈພ ຘຝຌຝ຃ຝຉຂິ ບຄ຃ຌ຺ ຓຝນຟຈແ຋ຍຟຄຘໃ ທຌ຋ໃ ດີ ຶຈຉຈິ ກຍພ ຽ຅ຟ຺ໄ ຂຸຌຓຌູ ຌຟງຂຝຌຝ຋ີ ຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງຌບກຽຂຟ຺ໄ ຘໃ ູ຃ທຟຓຽຎພຌຎຝຆຟ຋ຎິ ຝແຉ ຎຝຆຟຆຌ຺ ຽຎພຌຽ຅ຟ຺ໄ ຂບຄບຟ່ ຌຟຈບຝ຋ຎິ ຝແຉ຋ໃ ຅ີ ຝ ຽຎພຌຏູ຃ໄ ຈິ ຉຈພ ຘຌິ ເ຅ ຖຄ຺ ຓ຾ື ກແໄ ຂຍຌພ ນຟຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ “O” ຓຟ຅ຟກ຃ຟ່ ທໃ ຟ “Opportunity” ໝຟງຽຊຄິ ຿ບກຟຈ຋ໃ ນີ ຌໃ ທງຄຟຌ຅ຝແຈປໄ ຍພ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟແຎ ດໃ ຟຄ ຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄ ຋ຄພ ຌບີໄ ຟຈ຅ຝຽຎພຌ຃ທຟຓຑບໄ ຓ຾ຖຝຘກພ ດກຝງຟຑຟຍຂບຄຍຸກ຃ຝຖຟກບຌ ເຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ກຓ຺ ກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ ຆຸຓຆຌ຺ ຽຎພຌກຓ຺ ໜໃ ຄຶ ຋ໃ ຓີ ຍີ ຸກ຃ຝຖຟກບຌ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓປູ ໄ ຓ຃ີ ຸຌຌຝຑຟຍ ຓ຃ີ ທຟຓຘຟຓຟຈ ຍໃ ຌ່ ບໄ ງໜຟໄ ນຌໃ ທງຄຟຌ ຂຟໄ ຄ຃ຼຄ ຓກີ ຟຌຘກຶ ຘຟຉຄພໄ ຾ຉໃ ຖຝຈຍພ ຎຝຖຌິ ງຟຉີ ຿຋ ຽບກ ຾ຖຝຓກີ ຟຌຐຶກບຍ຺ ປຓ຺ ຽຑໃ ຓີ ຑູຌ຃ທຟຓປູຈໄ ຟໄ ຌຉໃ ຟຄໂ ດໃ ຟຄຉໃ ຽ່ ຌໃ ບື ຄຽຎພຌ ຖຝຍຍ຺ ແຈປໄ ຍພ ຓບຍໝຟງເນຎໄ ຝຉຍິ ຈພ ຑຟຖຝກ຅ິ ຘໍຟ່ ຃ງພ ຉຟຓຌຝ຿ງຍຟງຂບຄຖຈພ ຊຝຍຟຌ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 91

຾ຖຝກຝຆທຄຓຝນຟຈແ຋ ຃ຸຌຌຝຑຟຍ ຽຎພຌ຋ໃ ຎີ ຟກຈ຺ ຅ໃ ຄຶ ຌຍພ ຽຎພຌ຿ບກຟຈ຋ໃ ນີ ຌໃ ທງຄຟຌ຅ຝຘຟໄ ຄຄຟຌ ຾ຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຂບຄບຄ຺ ກບຌຆຸຓຆຌ຺ ເນຽໄ ຂຓພ ຾ຂຄ ຾ຖຝຘຟຓຟຈຑໃ ຄຶ ຉຌ຺ ຽບຄ “T” ຓຟ຅ຟກ຃ຟ່ ທໃ ຟ “Treat” ໝຟງຽຊຄິ ຾ປຄກຈ຺ ຈຌພ ນຖບື ຌພ ຉຝຖຟງ຋ໃ ຍີ ຌພ ຋ບຌ຃ທຟຓ຅ຝຽຖຌີ ກຟໄ ທໜຟໄ ຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຽຖໃ ບື ຄ຋ໃ ນີ ຌໃ ທງຄຟຌ຅ຝຉບໄ ຄຎພຍຎຸຄເນຘໄ ບຈ຃ໃ ບຄກຍພ ຘຝຊຟຌຌຝກຟຌຎຝ຅ຍຸ ຌພ ຽຆໃ ຌພ ຖຝຍຼຍຂກ່ໄ ຈ຺ ນຓຟງ຋ໃ ຖີ ຟໄ ຘຝແໝຆ່ຟໄ ຆບໄ ຌກຌພ ຅ຌ຺ ຍໃ ່ຘຟຓຟຈຘ່ຟຖຝຘຝຘຟຄແຈນໄ ຖຽື ຎ຺ຟໄ ໝຟງກຟຌຽປຈພ ທຼກຍໃ ່ຆຈພ ຽ຅ຌ ກຟຌຖຟງຄຟຌຆຟ່ໄ ຆບໄ ຌນຖທຄນຖຟງ຅ຌ຺ ກຝ຋ຄພໄ ຍໃ ່ຓ຿ີ ບກຟຈຽປຈພ ທຼກ຋ໃ ຘີ ຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຾ຖຝ຾ກ ໄ ແຂຎພຌນຟຂບຄຎຝຆຟຆຌ຺ ແຈດໄ ໃ ຟຄ຅ຄິ ຅ຄພ ນຖກື ຝ຾ຘກຟຌກຝ຅ຟງບ່ຟຌຟຈຖຟຈຆຝກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌ຋ບໄ ຄຊໃ ຌິ (ບຄ຺ ກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌຘໃ ທຌຍຟໄ ຌ) ຋ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ເຌກຟຌຈ່ຟຽຌຌີ ຄຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟຆຸຓຆຌ຺ ກຟຌທຽິ ຃ຟຝ SWOT ຓກີ ຟຌທຽິ ຃ຟຝຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງເຌ ຾ຖຝ ຑຟງຌບກ 1) ທຽິ ຃ຟຝຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງເຌນຌໃ ທງຄຟຌ ຆໃ ຄຶ ຓຓີ ຟຈຉຝກຟຌ ນຖໃ ຉື ທ຺ ຾ຎ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ເຌກຟຌ ທຽິ ຃ຟຝ ກໃ ຟທ຃ື (1) ຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງເຌນຌໃ ທງຄຟຌ  ຈຟໄ ຌຆຍພ ຑຝງຟກບຌ ແຈ຾ໄ ກໃ ຍຸກ຃ຝຖຟກບຌ ບຄ຺ ກບຌຎຝຆຟຆຌ຺ ຄຍ຺ ຎຝຓຟຌ  ທຈພ ຈຸບຸຎຝກບຌ ຽ຃ໃ ບື ຄຓື ຽ຋ກພ ຿ຌ຿ຖດີ  ຈຟໄ ຌ຿຃ຄຘຟໄ ຄ ຌຝ຿ງຍຟງ ຖຝຍຍ຺ ກຟຌຽປຈພ ທຼກ ຍຈ຺ ຍຟຈນຌຟໄ ຋ໃ ີ  ຈຟໄ ຌຖຝຍຼຍຂ່ກໄ ຈ຺ ນຓຟງ  ຈຟໄ ຌກຟຌຘຝໜຍພ ຘຝໜຌູ ຅ຟກຑຟງຌບກ (2) ຘກພ ກຝງຟຑຟຍເຌນຌໃ ທງຄຟຌ ແຈ຾ໄ ກໃ  ຅ຈຸ ຾ຂຄຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ  ຅ຈຸ ບໃ ບຌຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ 2) ກຟຌທຽິ ຃ຟຝຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງຌບກ຋ໃ ຓີ ຏີ ຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຉໃ ່ນຌໃ ທງຄຟຌ ຓຉີ ທ຺ ຾ຎ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຃ຌພ ເຌ ກຟຌທິ ຽ຃ຟຝກໃ ຟທ຃ື (1) ຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓຑຟງຌບກ ແຈ຾ໄ ກໃ  ຈຟໄ ຌຘຄພ ຃ຓ຺  ຈຟໄ ຌກຟຌຽຓບື ຄກຟຌຎ຺ກ຃ບຄ  ຈຟໄ ຌຽຘຈຊຝກຈິ  ຈຟໄ ຌຽ຋ກ຿ຌ຿ຖດີຘຟຌຘຌ຺ ຽ຋ຈ ຾ຖຝຽ຃ບື ຂໃ ຟງ (2) ຏຌ຺ ກຝ຋ຍ຺ ຉໃ ນ່ ຌໃ ທງຄຟຌ ແຈ຾ໄ ກໃ  ຈຟໄ ຌຽຆຄີ ຍທກ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌຖໃ ູ຋ຟຄນຖ຿ື ບກຟຈຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ  ຈຟໄ ຌຽຆຄີ ຖຍ຺ ຆໃ ຄຶ ຽຎພຌບຸຎຝຘກພ ນຖບື ຌພ ຉຝຖຟງຂບຄນຌໃ ທງຄຟຌ 3.2 ກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍປໃ ທຓ຾ປຄປໃ ທຓເ຅ (Co-operative Learning) ກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍປໃ ທຓ຾ປຄປໃ ທຓເ຅ ຽຎພຌທ຋ິ ກີ ຟຌ຋ໃ ປີ ຼຌປູ຿ໄ ຈງຽຌຌພໄ ກຟຌ຅ຈພ ຘຝຑຟຍ຾ທຈຖບໄ ຓ ຏູ ໄ ປຼຌແຈປໄ ຼຌປູປໄ ໃ ທຓກຌພ ຽຎພຌກໃ ຸຓໂ ຾ຉໃ ຖຝກໃ ຸຓ຅ຝຓ຃ີ ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຘຟຓຟຌ ປໃ ທຓເຌກຟຌປຼຌປູ ໄ ຾ຖຝເຌ຃ທຟຓ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 92

ຘ່ຟຽຖຈພ ຂບຄກໃ ຸຓ຅ຝຓ຋ີ ຄພ ຿ຈງກຟຌ຾ຖກຎໃ ຼຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ກຟຌ຾ຍຄໄ ຎພຌຆຍພ ຑຝງຟກບຌກຟຌປຼຌປູ ໄ ຖທຓ຋ຄພ ກຟຌຽຎພຌກຟ່ ຖຄພ ເ຅຾ກໃ ກຌພ ຾ຖຝ ຘຝຓຟຆກິ ຉບໄ ຄປຍພ ຏຈິ ຆບຍຉໃ ່ກຟຌປຼຌປູຂໄ ບຄຽຑໃ ບື ຌຘຝຓກພ ຆກິ ເຌກໃ ຸຓ ຃ທຟຓ ຘ່ຟຽຖຈພ ຂບຄຄຟຌ຃຃ື ທຟຓຘຟ່ ຽຖຈພ ຂບຄຂບຄກຖໃ ຸຓ 3.2.1 ຎຝ຿ນງຈຂບຄກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍປໃ ທຓ຾ປຄປໃ ທຓເ຅ 1) ຆໃ ທງຽຘຓີ ຘຟໄ ຄຍຌພ ງຟກຟຈກຟຌປຼຌປູແໄ ຈຈໄ ີ ຽຑຟຝກຟຌຆໃ ທງຽນຖບື ປໃ ທຓຓຆື ໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ຘຝຓຟຆກິ ຋ໃ ີ ຅ຝຉຄພໄ ຃ຟ່ ຊຟຓນຖທື ຑິ ຟກຘໃ ຄິ ຋ໃ ກີ ຟ່ ຖຄພ ປຼຌປູ ໄ ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍຂຟຈຆຟງ຾ຈຌ 2) ຽກຈີ ຂຝຍທຌກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓແຈຽໄ ຎພຌດໃ ຟຄຈີ ຽຑຟຝ຋ຸກ຃ຌ຺ ຉບໄ ຄງບຓປຍພ ຃ທຟຓ຾ຉກຉໃ ຟຄ ຘຟຓຟຈຂບຄ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ກຟຌປໃ ທຓຓຆື ໃ ທງຽນຖບື ຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ ແຈໄ 3) ຽກຈີ ຏຌ຺ ຘຓພ ຖຈິ ເຌກຟຌປຼຌ ຏູ຋ໄ ໃ ຘີ ຟໄ ຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຖທຍງບຈແຈແໄ ທ຾ຖຝປຼຌປູແໄ ຈຄໄ ໃຟງກ຅່ ຝ ຘຟຓຟຈ ຆໃ ທງຽນຖບື ຽຑໃ ບື ຌຆໃ ຄຶ ຘຟຓຟຈເຆຑໄ ຟຘຟເກ຃ໄ ຼຄກຌພ ແຈຄໄ ໃຟງຂຌຶໄ ກທໃ ຟກຟຌປຼຌ຅ຟກ຃ູ ຆໃ ຄຶ ບຟຈເຆຑໄ ຟຘຟ ຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌຆຌພໄ ຘູຄ຾ຖຝຽຂຟ຺ໄ ເ຅ງຟກ 4) ຽ຋ກພ ຌກິ ກຟຌປຼຌຽປຈພ ເນແໄ ຈຑໄ ຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຆຄີ ຘຟໄ ຄຘຌພ ແຈຘໄ ກຶ ຘຟ຃ຌ຺ໄ ຃ທຟໄ ຽປຈພ ທຼກ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຈທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄ 5) ຽປຈພ ເນຽໄ ກຈີ ຋ກພ ຘຝກຟຌຍຖ່ ນິ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌ ຓ຃ີ ທຟຓຽຎພຌຏູຌໄ ຟ່ ຓກີ ຟຌ຾ກຍໄ ຌພ ນຟ ຓຓີ ຝຌຸຈຘຟ່ ຑຌພ ຅ຟກ ກຟຌຽປຈພ ທຼກຆກພ ຊຟຓຆໃ ທງຽນຖບື ຾ຖກຎໃ ຼຌ຾ຖຝແຈປໄ ຍພ ຃ທຟຓປໃ ທຓຓຆື ໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ 3.2.2 ນກົພ ກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍປໃ ທຓ຾ປຄປໃ ທຓເ຅ 1) ຾ຍໃ ຄຏູປໄ ຼຌຽຎພຌກໃ ຸຓງໃ ບງໂຓຘີ ຝຓຟຆກິ ຋ໃ ຓີ ຃ີ ທຟຓປູ຃ໄ ທຟຓຘຟຓຟຈ຃ຖຝກຌພ 2) ຘຝຓຟຆກິ ຓຽີ ຎ຺ຟໄ ໝຟງຏຌ຺ ຘຟ່ ຽຖຈພ ຂບຄຄຟຌກຄ຺ ກຌພ 3) ຘຝຓຟຆກິ ຾ຍໃ ຄຄຟຌ຾ຖຝ຃ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບຍ ຃ທຟຓຘ່ຟຽຖຈພ ຂບຄຘຝຓຟຆກິ ຊຽື ຎພຌ຃ທຟຓຘ່ຟຽຖຈພ ຂບຄກໃ ຸຓ 4) ຘຝຓຟຆກິ ເນ຃ໄ ທຟຓປໃ ທຓຓ຾ື ຖກຎໃ ຼຌເນກໄ ຟ່ ຖຄພ ເ຅ກຝຉຸຌໄ ຽຑໃ ບື ຌຘຝຓຟຆກິ ເນຓໄ ຃ີ ທຟຓປຍພ ຏຈິ ຆບ 5) ຘຝຓຟຆກິ ປໃ ທຓກຌພ ຽປຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ່ ຽຍໃ ຄິ ຾ງຄຎຝຉຍິ ຈພ ຄຟຌຉຟຓຍຈ຺ ຍຟຈນຌຟໄ ຋ໃ ີ 3.2.3 ປູຍ຾ຍຍກຟຌປຼຌປູ຾ໄ ຍຍປໃ ທຓ຾ປຄປໃ ທຓເ຅ 1) ກຟຌຽຖໃ ຟ຺ ຽຖໃ ບື ຄບບໄ ຓທຄ຺ (Roundrobin) 2) ຃ໃ ູກທຈຘບຍ (Pain Check) ຾ຍໃ ຄຏູປໄ ຼຌຽຎພຌກໃ ຸຓງໃ ບງໂ ຽຓໃ ບື ປຍພ ຿຅ຈຍຌພ ນຟນຖື \" ຅ຟກຌຌພໄ ຓກີ ຟຌ ຾ຖກຎໃ ຼຌ຿຅ຈ ຾ຖຝກທຈຘບຍ຃ທຟຓຊກື ຉບໄ ຄຆໃ ຄຶ ກຌພ ຾ຖຝກຌພ 3) ກໃ ຸຓປໃ ທຓຓື (Co-Operation) ຏູປໄ ຼຌ຾ຍໃ ຄກໃ ຸຓງໃ ບງກຌພ ປຍພ ຏຈິ ຆບຍຄຟຌ ຾ຖຝຌຟ່ ຏຌ຺ ຄຟຌຓຟຖທຓ ຽຎພຌກໃ ຸຓ 3.3 ຽ຃ໃ ບື ຄຓ຋ື ໃ ເີ ຆເໄ ຌກຟຌຘຟໄ ຄກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 3.3.1 ຾ຏຌ຋ໃ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ (Mind Mapping) ຾ຏຌ຋ໃ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຽຎພຌທ຋ິ ກີ ຟຌຆໃ ທງຍຌພ ຋ກຶ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຑໃ ບື ເນຽໄ ນຌພ ຑຟຍ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ນີ ຟົ ກນຟົ ງ ຓບຄ ຋ໃ ກີ ທຟໄ ຄ຾ຖຝຆຈພ ຽ຅ຌກທໃ ຟກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຋ໃ ຽີ ປຟ຺ ຃ຸຌໄ ຽ຃ງ຿ຈງດພຄຍໃ ່຅ຈພ ຖຝຍຍ຺ ຖຝຍຼຍ຃ທຟຓ຃ຈິ ເຈໂ຋ຄພ ຘຌິໄ ທ຋ິ ີ ກຟຌ຋ໃ ຘີ ບຈ຃ໃ ບຄກຍພ ຿຃ຄຘຟໄ ຄກຟຌ຃ຈິ ຂບຄຓຝຌຈຸ ຿ຈງຖຼຌ຾ຍຍ ກຟຌຽປກພ ທຼກຂບຄຽຆຖຘຝນຓບຄ ຋ໃ ຍີ ຟຄຆທຄ ຘຝນຓບຄ຅ຝກຝ຿ຈຈບບກຌບກ຋ຟຄຂຝຌຝກຟ່ ຖຄພ ຃ຈິ ຽຊຄິ ຽຖໃ ບື ຄເຈຽຖໃ ບື ຄໜໃ ຄຶ ດໃ ຟຄຖໃ ຸຓຽຖກິ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 93

ກຟຌຎຝຆຸຓນຖກື ຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຾ຍຍຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓຌຌພໄ ຑຍ຺ ທໃ ຟ ກຟຌຎຝຆຸຓ຋ໃ ຓີ ກີ ຟຌຊກ຺ ຊຼຄ ກຌພ ຾ຖຝກຟຌຌຟ່ ຘຝຽໜ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຋ໃ ນີ ົຟກນຟົ ງ ຓກພ ຓຍີ ຌພ ນຟຉໃ ຟຄໂ ຽຆໃ ຌພ ກຟຌ຅ຈ຺ ຅ຟ່ ຽຖໃ ບື ຄຖຟທ ກຟຌຽທຟ຺ໄ ຃ຌ຺ ຖຝ ຽຖໃ ບື ຄຈຼທກຌພ ນຖຎື ຝຽຈຌພ ຋ໃ ເີ ກ຃ໄ ຼຄກຌພ ກຟຌບຝຑຎິ ຟງຉໃ ຟຄໂ ຌ຅ີໄ ຝຂຟຈ຃ທຟຓກໃ ຼທຂບໄ ຄນຖຉື ໃ ່ຽຌໃ ບື ຄ຅ຌ຺ ຍໃ ່ ຘຟຓຟຈຎຝຉຈິ ຎຝຉໃ ່ຂຓ່ໄ ູຌຉໃ ຟຄໂ ເຌກຟຌຽຆໃ ບື ຓ຿ງຄຽຂຟ຺ໄ ຌຟ່ ກຌພ ນຖ຾ື ຓໃ ຌ຾ຉໃ ກຟຌຽຍໃ ຄິ ຑຟຍຖທຓຂບຄ ຂ່ຓໄ ູຌຉໃ ຟຄໂ ຋ໃ ແີ ຈຌໄ ຟ່ ຘຝຽໜເີ ຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓດໃ ຟຄຆຈພ ຽ຅ຌ ຈໃ ຄພ ຌຌພໄ ກຟຌຖຝຈຓ຺ ຘຝນຓບຄດໃ ຟຄແຈຏໄ ຌ຺ ກ຃່ ກື ຟຌຎໃ ບງເນໄ ຍຸກ຃ຌ຺ ແຈໄ ຘຝ຾ຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽນຌພ ຾ຖຝຌຟ່ ຘຝຽໜ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທຉໃ ່຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓເຌຂຝຌຝຈຼທກຌພ ກຽ່ ປຈພ ກຟຌ຅ຈ຺ ຍຌພ ຋ກຶ ຂ່ໄ ຃ຈິ ເຌກຟຌຎຝຆຸຓຽນໃ ົຟ຺ ຌຌພໄ ຈທໄ ງ຾ຏຌ຋ໃ ຋ີ ຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຽຑໃ ບື ເນຍໄ ຸກ຃ຌ຺ ຘຟຓຟຈຽນຌພ ຑຟຍຖທຓຂບຄ ຂ່ຓໄ ຌູ ຉໃ ຟຄໂ ຋ໃ ຌີ ຟ່ ຘຝຽໜເີ ຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓ຾ຖຝງຄພ ຘຟຓຟຈຽຘຓີ ຉໃ ຎ່ ຝຽຈຌພ ເຌກຟຌບຝຑຎິ ຟງແຈດໄ ໃ ຟຄຽໝຟຝຘຓ຺ ຆຈພ ຽ຅ຌ.  ກຟຌຽປຈພ ຾ຏຌ຋ໃ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ 1) ຽຖໃ ຓີ ຽ຃ໃ ຄິ ກຟຄກຝຈຟຈ ບຟຈ຅ຝ຾ຉຓໄ ຽຎພຌປູຍນທ຺ ເ຅ນຖຘື ຌພ ງຟຖກພ ບໃ ຌື ໂ ຽຆໃ ຌພ : ຈຟທຍຟໄ ຌ ຊຄ຺ ຽຄຌີ ຾ຖຝ ບໃ ຌື ໂ 2) ຅ຟກກຟຄປູຍຑຟຍຽຘຌພໄ ນົກພ ບບກແຎບບໄ ຓຑຟຍ຿ຈງຽຌຌພໄ ຌຟ່ໄ ໜກພ ຽຘຌພໄ ຋ໃ ຿ີ ຃ຌຽຘຌພໄ ຈໃ ຄພ ກໃ ຟທເນໄ ໜກພ ກທໃ ຟ ຘໃ ທຌຎຟງ຃ຟໄ ງກໃ ຄິ ຉຌ຺ໄ ແຓ ໄ 3) ຂຼຌຂ຃່ໄ ທຟຓ຋ໃ ຽີ ຎພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ນົກພ ຋ໃ ຿ີ ຃ຄຽຘຌພໄ ຉຈິ ກຍພ ກຟຄຑຟຍ ກຟຌຂຼຌ຃ຟ່ ຘຌພໄ ໂ ເຌຎຝຽຈຌພ ຋ໃ ຽີ ປຟ຺ ຉບໄ ຄກຟຌ (Key Word) ແທກໄ ຟຄຽ຅ງໄ ຾ຏໃ ຌເນງໃ ຋ໃ ຍີ ໃ ຓ່ ຽີ ຘຌພໄ ຍຌພ ຋ຈພ ຆໃ ຄຶ ທຟຄແທເໄ ຌ຾ຌທຌບຌ ຾ຖທໄ ຖຟກ ຽຘຌພໄ ຘໃ ຄິ ຋ໃ ຘີ ຟ່ ຑຌພ ກຍພ ຎຝຽຈຌພ ຈທໄ ງຎຟກກຟນົຟກຘບີ ບກແຎ. 4) ຂຼຌຂ຃່ໄ ທຟຓ຋ໃ ຽີ ຎພຌຖຟງຖຝບຼຈຖຄ຺ ແຎຽ຋ຄິ ຽຘຌພໄ ຋ໃ ຾ີ ຉກຂຝ຾ໜຄຂບຄຽຘຌພໄ ນກົພ ຃ຟໄ ງກຟໄ ຌຉຌ຺ໄ ແຓ຋ໄ ໃ ີ ຄບກ ຅ຟກກໃ ຄິ ຉຌ຺ໄ ແຓບໄ ບກແຎຽຖບືໄ ງໂ຅ຌ຺ ກທໃ ຟ຅ຝຘຌີໄ ຘຸຈກຟຌຖຝຈຓ຺ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຈໃ ຄພ ຉທ຺ ດໃ ຟຄກຟຌຘຝນຸົຍຘຝຊຟ ຌຝກຟຌຂບຄຆຸຓຆຌ຺ ກຟຌຂຼຌຂຓ່ໄ ຌູ ຌຌພໄ ຉບໄ ຄ຃ຟ່ ຌຄຶ ຽຊຄິ . (1) ຎຝ຿ນງກຘຌພໄ ໂ຋ໃ ຓີ ຃ີ ່ຟນກົພ ຓເີ ຅຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ (Key Word) (2) ຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ຅ຟກຎຝຽຈຌພ ນົກພ ເນເໄ ຆຍໄ ກິ ຎຟງ຾ນຓົ ນົຟກຽຘຌພໄ ຅ຟກຎຝຽຈຌພ ນົກພ ຿ຈງເນຽໄ ຘຌພໄ ຌບໄ ງ຾຋ຌ ຎຝຽຈຌພ ຿ຈງຂຼຌບກພ ຘບຌຽ຋ໃ ຄິ ຽຘຌພໄ ງໃ ບງໂຌຌພໄ 5) ຏູຍໄ ຌພ ຋ກຶ ບຟຈ຾ຉຓໄ ປູຍຽຎພຌຘຌພ ງຟຖກພ ຾຋ຌຂ່຃ໄ ທຟຓຉໃ ຟຄໂກແ່ ຈໄ ນົື ບຟຈເຆຍໄ ກິ ຋ໃ ຾ີ ຉກຉໃ ຄກຌພ ຉຟຓ ຎຝຽຈຌພ ນກົພ ຎຝຽຈຌພ ງໃ ບງ ຾ຖຝ ຎຝຽຈຌພ ຽຘຓີ ບຌພ ຅ຝຆໃ ທງຽຑໃ ຓີ ຘຘີ ຌພ ເນກໄ ຍພ ຂ່ຓໄ ູຌ຾ຖຝຽຎພຌຌໃ ຟຘຌ຺ ເ຅ ນົຟຍຂຌືໄ ຅ຈ຺ ຅ຟ່ ແຈຄໄ ໃຟງ ຾ຖຝ ຈຌ຺ 6) ເຌກຖ່ ຝຌ຅ີ ຈພ ຃ທຟຓຘຟ່ ຃ຌພ ຂບຄຎຝຽຈຌພ ນກົພ ຉໃ ຟຄໂ ນຖຓື ຂີ ່຋ໄ ໃ ຅ີ ຝຉບໄ ຄຉກ຺ ຖຄ຺ ກຌພ ເຌ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓ ຿ຈງກຟຌ ຌຍພ ຃ຝ຾ຌຌ ຏູຈໄ ຟ່ ຽຌຌີ ກຟຌຘຟຓຟຈ຾຅ກຽ຅ງໄ ຘຉກິ ຽກຘີ ເີ ນ຾ໄ ກໃ ຏູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓຽຑໃ ບື ຉຈິ ເຌ ຎຝຽຈຌພ ຋ໃ ຉີ ບໄ ຄຓກີ ຟຌຉຈພ ຘຌິ ເ຅  ຎຝ຿ນງຈຂບຄ຾ຏຌ຋ໃ ຃ີ ທຟຓ຃ຈິ ເຌກຟຌຖຝຈຓ຺ ກຟຌຓຘີ ໃ ທຌປໃ ທຓ 1) ຆໃ ທງເຌກຟຌຽກຍພ ຍຌພ ຋ກຶ ຂ່ຓໄ ຌູ ນໃ ົຽື ຖໃ ບື ຄຖຟທ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຌຟ່ ຘຝຽໜຉີ ໃ ຋່ ໃ ຎີ ຝຆຸຓເຘໃ ຽ຋ໃ ຄິ ຽບກຝຘຟຌດໃ ຟຄຆນຈຽ຅ຌ 2) ຆໃ ທງເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓຽນຌພ ກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຂ່ຓໄ ູຌນໃ ຽົື ຖໃ ບື ຄຖຟທ຋ໃ ຉີ ຌ຺ ຌຟ່ ຘຝຽໜຘີ ໃ ູ຋ໃ ຎີ ຝຆຸຓເຘໃ ຽ຋ໃ ຄິ ຽບກຝຘຟຌດໃ ຟຄຆຈພ ຽ຅ຌ 3) ຆໃ ທງເນຏໄ ູຽໄ ຂຟ຺ໄ ປໃ ທຓຎຝຆຸຓ຅ຈ຺ ຅ຟ່ ຽຖໃ ບື ຄຖຟທຉໃ ຟຄໂ ເຌກຟຌຎຝຆຸຓແຈຄໄ ໃຟງ ຾ຖຝ ຈຌ຺ ຂຌືໄ ຉຝນົບຈ຅ຌ຺ ຾ຎ຿ຈງ: ບ຅ ຎ຋ ຘຸກຌພ ແຆ ຑຄ຺ ຘຝນທຌພ 94