ເອກະສານປະກອບບັນຍາຍການສອນວິຊາພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ ສາຍຄູປະຖົມລະບົບ11+3+2 ຕໍ່ເນື່ອງ

ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນໍາ້ ທາ ເອກະສານປະກອບບນັ ຍາຍການສອນ ວຊິ າ ພາສາລາວ-ວວັ ນັ ນະຄະດີ ສາຍຄປູ ະຖມົ ລະບບົ 11+3+2 ຕ່ ໍເນ່ ອື ງ ປີ 1 ພາກຮຽນ 1 ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປ ທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ ສກົ ຮຽນ 2018 - 2019

ບດົ ທີ 1 ຄວາມຮູເ້ ບອື້ 1. ຄວາມໝາຍຂອງພາສາ 2. ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງພາສາ 3. ການກາໍ ເນດີ ແລະ ຂະຫຍາ 4. ຄວາມຈາໍ ເປນັ ຂອງການຮຽນ

ອງຕນົ້ ກ່ ຽວກບັ ພາສາ າຍຕວົ ຂອງພາສາ ນຮູພ້ າສາ

ກດິ ຈະກາໍ 1. ພາສາມຄີ ພາສາ ແມ່ ນການສະແດງຄວາມ ຜູອ້ ່ ນຶ ຮູ ້ ໂດຍຜ່ ານການເວາົ້ ແລ ສະນນັ້ , ພາສາ ແມ່ ນພາຫະນ ແນວຄດິ ແລະ ອາລມົ ຈດິ ລະຫ

ຄວາມໝາຍແນວໃດ ? ມໃນໃຈຂອງຕນົ ອອກມາໃຫ້ ລະ ການຂຽນ. ນະສໍາລບັ ແລກປ່ ຽນຄບົ ຄາ້ ຫວ່ າງຄນົ ກບັ ຄນົ ໃນສງັ ຄມົ .

ກດິ ຈະກາໍ 2. ພາສາມຄີ ພາສາມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຢ່ າງຫວຼ ງຫາຼ ຍ ຕດິ ຕ່ ໍສ່ ສື ານ ເພ່ ອື ສະແດງຄວາມຮູສ້ ຜູອ້ ່ ນຶ ໄດຮ້ ູ,້ ໄດຍ້ ນິ , ໄດຟ້ ງັ ແລະ ເຂ ໃນການພວົ ພນັ ກນັ ແລະ ຖ່ າຍທອ ຄນົ ຮຸ່ ນໃໝ່ ເຊ່ ງິ ສະແດງອອກ ສອງ - ພາສາແມ່ ນສ່ ສື ໍາພນັ ລະດບັ ໜ່ ງຶ - ຄວາມສໍາພນັ ຂອງພາສາເວາົ້ ແ

ຄວາມສໍາຄນັ ແນວໃດ ? ຍ ເພາະວ່ າພາສາເປນັ ເຄ່ ອື ງມສື ໍາລບັ ສກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ອອກມາໃຫ ້ ຂາົ້ ໃຈ ທງັ ເປນັ ຫກຼັ ຖານອນັ ສໍາຄນັ ອດວດັ ທະນາທາໍ ຈາກຄນົ ຮຸ່ ນນໄີ້ ປສ່ ູ ງດາ້ ນດ່ ງັ ນ:ີ້ ງຂອງມະນຸດ ແລະ ພາສາຂຽນ

ກດິ ຈະກກາໍ 3. ພາສາກາໍ ເນດີ ແ - ພາສາເກດີ ມາຈາກການຮຽນຮູສ້ ຽງທາໍ ມະຊາດ - ພາສາເກດີ ຈາກສຽງອຸທານຂອງມະນດຸ ເປ່ ງັ ອອ - ພພດາັ ສທາະເກນດາີ ,ຈກາາກນກຂາະນຫກຍໍາາເຍນຕດີ ວົຂຢອ່ າງງສບ່ງັ ຢໍ ຄຸດມົ ຢງັ້ອງີ - ພາສາເກດີ ຈາກການອອກແຮງງານ, ການອອ ພາສາ. ທ່ ານ ອງັ ແກນ ເວາົ້ ວ່ າ “ການອອກແຮງງານ ຜູກພນັ ລະຫວ່ າງຄນົ ກບັ ຄນົ ໃນສງັ ຄມົ ດວ້ ຍວທິ ສີ ປ່ ຽນເຊ່ ິງກນັ ແລະ ກນັ , ເຮັດໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ຮັບຮ ສະນນັ້ , ຈ່ ງິ ເວາົ້ ໄດວ້ ່ າ ພາສາມຕີ ນົ້ ກາໍ ເນດີ ມາ ຕະນາການ ແລະ ກາໍ ເນດີ ພອ້ ມກນັ ກບັ ສງັ ຄມົ ມະ ເຮດັ ໃຫພ້ າສາຄ່ ອຍໆ ກາໍ ເນດີ ພອ້ ມກບັ ຂະບວນກ ເປນັ ຄນົ .

ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ແນວໃດ ? ດ(ຫຼື ການລອແບບ) ອກໂດຍບ່ ຮໍ ູສ້ ກຶ ຕວົ ງໃສ່ ສະພາບຄວາມເປັນຈງິ ຂອງສງັ ຄມົ ທ່ ມີ ກີ ານ ອກແຮງງານເປນັ ເງ່ອື ນໄຂຕນົ້ ຕໍ ທ່ ພີ າໃຫກ້ າໍ ເນດີ ໄດນ້ າໍ ໄປເຖງິ ຜນົ ທ່ ຈີ າໍ ເປນັ ອນັ ໜ່ ງຶ . ນນັ້ ຄື ການ ສາ້ ງຫຼາຍກດິ ຈະກາໍ ຂນຶ້ ເພ່ ອື ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ໄດແ້ ລກ ຮູ ້ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈຕ່ ໍຜົນຂອງກດິ ຈະກໍາເຫ່ ຼົານນັ້ ”. າຈາກການອອກແຮງງານ, ກາໍ ເນດີ ພອ້ ມກບັ ຈນິ ະນດຸ , ຜນົ ສະທອ້ ນຂອງການອອກແຮງງານ, ຈ່ ງິ ການວວິ ດັ ການປ່ ຽນແປງຕງັ້ ແຕ່ ທະນຄີ ນົ ກາຍມາ

ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງພາສາແ ດາ້ ນສງັ ຄມົ ແລະ ໃນຕວົ ຂອງພ ສາເຫດດາ້ ນສງັ ຄມົ ຄວາມກາ້ ວໜາ້ ຂອງສງັ ຄມົ ໄດກ້ າຍເປນັ ແ ວ່ ອງໄວ. ສງັ ຄມົ ມຄີ ວາມກາ້ ວໜາ້ ພຽງໃດ ສາເຫດໃນຕວົ ຂອງພາສາ ພາສາກກົ ເຫ່ ຼາົ ພາສາຊນົ ເຜ່ າົ ພາ

ແມ່ ນມາຈາກ 2 ສາເຫດຄ:ື ພາສາເອງ ແຮງຊຸກດນັ ໃຫພ້ າສາຂະຫຍາຍຕວົ ຢ່ າງ ດ ພາສາກສໍ ່ ອງແສງໃຫເ້ ຫນັ ພຽງນນັ້ . າສາຊນົ ຊາດ ພາສາແຫ່ ງຊາດ

ກດິ ຈະກາໍ 4. ເປນັ ຫຍງັ ພ ການທ່ ຄີ ນົ ເຮາົ ຮຽນຮູພ້ າສາລາວແມ ການຟງັ , ເວາົ້ , ອ່ ານ ແລະ ຂຽນ, ສ ໃນການປະກອບອາຊບີ ແລະ ແລກ ພາໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຈະເລນີ ທາງດາ້ ນ ພນື້ ຖານປະດດິ ສາ້ ງພາສາລາວໃຫກ້ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈພາສາລາວໄດດ້ ຈີ ະເປນ ທາງດາ້ ນວທິ ະຍາສາດ ແລະ ເຕກັ ໂ

ພວກເຮາົ ຈ່ ງິ ຮຽນພາສາ ? ມ່ ນເພ່ ອື ໃຫມ້ ຄີ ວາມຊໍານານໃນ ສາມາດໃຊພ້ າສາລາວເປນັ ເຄ່ ອື ງມື ກປ່ ຽນຄວາມຄດິ ເຫນັ ນາໍ ກນັ ອນັ ນຄວາມຄດິ , ສະຕປິ ນັ ຍາແລະ ມີ ກາ້ ວໜາ້ . ຖາ້ ຄນົ ຢ່ ູໃນສງັ ຄມົ ຮູ ້ ນັ ການຮອງຮບັ ການຂະຫຍາຍຕວົ ໂນໂລຊຂີ ອງຊາດໄດດ້ .ີ

ບດົ ທີ 2 ອກັ 1. ຄວາມໝາຍຂອງອກັ ຂະຫະຼ 2. ຕວົ ອກັ ສອນລາວ 2.1. ພະຍນັ ຊະນະ 2.2. ສະຫະຼ 2.3. ວນັ ນະຍຸດ 2.4. ເຄ່ ອື ງໝາຍ 2.5. ເລກໂຣແມງັ , ເລກອາ

ກຂະຫະຼ ວທິ ີ ະວທິ ີ າຣບັ ແລະ ເລກລາວ

1. ອກັ ຂະຫະຼ ວ -ອກັ ຂະຫະຼ ວທິ ແີ ມ່ ນການສງັ ລວມສ ວດັ ຖຸຂອງພາສາ. -ອກັ ຂະຫະຼ ວທິ ີ ແມ່ ນອຸປະກອນບນັ ນຸດເປນັ ຜູປ້ ະດດິ ສາ້ ງຂນຶ້ ສໍາລບັ ໃຊເ້ ປ ດ່ ງັ ນນັ້ , ຈ່ ງິ ເວາົ້ ໄດວ້ ່ າ ອກັ ຂະຫະຼ ວ ໜງັ ສພື ອ້ ມທງັ ວທິ ຂີ ຽນ, ອ່ ານ ແລະ ຄວາມນຍິ ມົ .

ວທິ ແີ ມ່ ນຫຍງັ ? ສຽງຂອງພາສາຫຼື ເວາົ້ ວ່ າແມ່ ນເປອື ກ ນທກຶ ພາສາ ຫຼື ເວາົ້ ວ່ າ ໂດຍແມ່ ນມະ ປນັ ສ່ ສື ະແດງຄວາມເຂາົ້ ໃຈ. ວທິ ີ ແມ່ ນແບບແຜນ ທ່ ວີ ່ າດວ້ ຍຕວົ ະ ໃຊຕ້ ວົ ໜງັ ສໃື ຫຖ້ ກຶ ຕອ້ ງຕາມ

2. ຕວົ ອກັ ບນັ ດານກັ ປາດໃຫຄ້ ວາມເຫນັ ກ່ ຽວກບັ ຄວາມເປນັ ມາຂ ຂນຶ້ ມາຕາມແບບຢ່ າງຂອງອກັ ສອນ ສນັ ສະກດິ ທ່ ໃີ ຊຢ້ ່ ຫຍາຍມາສ່ ູຊ່ ນົ ເຜ່ າົ ລາວ-ໄທ ກ່ ອນເພ່ ນິ . ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ມ ແຜ່ ເຂາົ້ ມາເຖງິ ປະເທດມອນ ແລະ ພະມາ້ ລາວເຮາົ ຈ່ ງິ ໄ ຈາກອກັ ສອນປາລີ ມາດດັ ແປງເປນັ ອກັ ສອນລາວ ເພ່ ອື ສ່ ວນຕວົ ໜງັ ສດື ່ ງັ ເດມີ ຂອງລາວນນັ້ ຮຽນກວ່ າຕວົ ລາວ ທກຶ ເຫດການບາ້ ນເມອື ງຕະຫຼອດມາເຖງິ ປດັ ຈບຸ ນັ ; ດ່ ງັ ແບບຕວົ ລ່ ຽມ: ແມ່ ນອກັ ສອນລາວທ່ ໃີ ຊໃ້ ນປດັ ຈ ແບບຕວົ ມນົ : ແມ່ ນອດັ ສອນທາທ່ ໃີ ຊສ້ ະເພາະທາ ອກັ ສອນລາວທ່ ກີ າໍ ເນດີ ເກດີ ຂນຶ້ ໃນສະໄໝນນັ້ ແມ່ ນຍງັ ເໝາະສມົ ດຂີ ນຶ້ ຕາມຍຸກຕາມສະໄໝ. ເມ່ ອື ສະຫຸຼບແລວ້ ພະຍນັ ຊະນະ, ສະຫຼະ ແລະ ວນັ ນະຍຸດບ່ ໍແມ່ ນໝາຍເອ

ກສອນລາວ ຂອງອກັ ສອນລາວວ່ າ: ອກັ ສອນລາວນີ້ ໄດກ້ າໍ ເນດີ ຢູໃນພຸດທະສາສະໜາ ນກິ າຍມະຫາຍານເຊ່ ງິ ຂະ ມາພຸດທະສາສະໜານກິ າຍຫນິ ະຍານທ່ ໃີ ຊໜ້ ງັ ສປື າລີ ໄດຮ້ ູບຕວົ ໜງັ ສແື ບບມອນ, ພະມາ້ ທ່ ເີ ຂາົ ດດັ ແປງ ອໃຊບ້ ນັ ທກຶ ຄໍາສອນແຫ່ ງພຸດທະສາສະໜາເທ່ າົ ນນັ້ . ຫຼື ອກັ ສອນລາວ, ໃຊໃ້ ນທາງລດັ ຖະການ ສໍາລບັ ບນັ ງນນັ້ ອກັ ສອນລາວຈ່ ງິ ມສີ ອງແບບຄ:ື ຈບຸ ນັ . າງສາສະໜາເທ່ າົ ນນັ້ . ງບ່ ໍທນັ ສມົ ບູນຄດື ່ ງັ ປດັ ຈບຸ ນັ ນີ້ ຄງົ ມກີ ານດດັ ແປງໃຫ້ ວ ຕວົ ອກັ ສອນລາວ ຫຼື ອກັ ຂະຫຼະແມ່ ນໝາຍເອາົ ທງັ ອາົ ແຕ່ ຮູບຕວົ “ກ” ເຖງິ ຕວົ “ຮ”ເທ່ າົ ນນັ້ .

2.1. ພະຍນັ ຊະນ ພະຍນັ ຊະນະແມ່ ນຕວົ ໜງັ ສສື ໍາລບັ ປະກ ໄດຕ້ າມຄວາມຕອ້ ງການ ຫຼື ເວາົ້ ອກີ ຢ່ າງ ສອນທ່ ເີ ອາົ ສຽງຂອງຕນົ ໄປປະກອບເປ ພາສາລາວທງັ ໝດົ ມີ 33 ຕວົ ຄ:ື ກ, ຂ, ນ, ບ, ປ, ຜ, ຝ, ພ, ຟ, ມ, ຢ, ຣ, ລ, ໝ(ຫມ), ຫ(ຼ ຫລ), ຫວ. ໂດຍອງີ ໃສ່ ຫກຼັ ການແລວ້ ພະຍນັ ຊະນ ອາໄສສະຫະຼ ຈ່ ງິ ອ່ ານອອກສຽງໄດ.້ ສະ ລາວທຸກຕວົ ມສີ ຽງ (ອໍ) ຢ່ ູນາໍ ຄ:ື ກ,ໍ ຂໍ, ຫວໍ. ພະຍນັ ຊະນະໃນພາສາລາວແບ່ ງເປ ພະຍນັ ຊະນະປະສມົ ແລະ ພະຍນັ ຊະນ

ນະແມ່ ນຫຍງັ ? ກອບສະຫຼະ ເພ່ ອື ໃຫອ້ ່ ານອອກສຽງ ງໜ່ ງຶ ວ່ າ ພະຍນັ ຊະນະແມ່ ນຕວົ ອກັ ປນັ ສຽງຂອງພະຍາງ.ພະຍນັ ຊະນະໃນ , ຄ, ງ, ຈ, ສ, ຊ, ຍ, ດ, ຕ, ຖ, ທ, , ວ, ຫ, ອ, ຮ, ຫງ, ຫຍ, ໜ(ຫນ), ນະບ່ ໍມສີ ຽງຢ່ ູໃນຕວົ ຂອງມນັ ແຕ່ ຕອ້ ງ ະນນັ້ , ເພ່ ນິ ຈ່ ງິ ສມົ ມຸດໃຫພ້ ະຍນັ ຊະນະ , ງ,ໍ ຈ,ໍ ສໍ, ຊໍ, ຍໍ, ດໍ, ຖໍ, ທໍ, ນ,ໍ ... ປນັ 3 ປະເພດຄ:ື ພະຍນັ ຊະນະເຄາົ້ , ນະຄວບ.

 ພະຍນັ ຊະນະເຄາົ້ ພະຍນັ ຊະເຄາົ້ ແມ່ ນພະຍນັ ຊະນະຕ ສມົ ກບັ ຕວົ ອ່ ນຶ ທງັ ໝດົ ມີ 27 ຕວົ ຄ:ື ຖ, ທ, ນ, ບ, ປ, ຜ, ຝ, ພ, ຟ, ມ, ພະຍນັ ຊະນະເຄາົ້ ຍງັ ໄດແ້ ບ່ ງອ ສອນສູງ, ໝວດອກັ ສອນກາງ ແລະ - ໝວດອກັ ສອນສູງມີ 6 ຕວົ ຄ:ື ຂ, - ໝວດອກັ ສອນກາງມີ 8 ຕວົ ຄ:ື ກ - ໝວດອກັ ສອນຕ່ ໍາມີ 13 ຕວົ ຄ:ື ຄ ວ, ຮ, ຣ.

ຕວົ ເດມີ ໂດດດ່ ຽວ ທ່ ຍີ ງັ ບ່ ໍທນັ ໄດປ້ ະ : ກ, ຂ, ຄ, ງ, ຈ, ສ, ຊ, ຍ, ດ,ຕ, ຢ, ຣ, ລ, ວ, ຫ, ອ, ຮ. ອອກເປນັ 3 ໝວດໝ່ ຄູ :ື ໝວດອກັ ໝວດອກັ ສອນຕ່ າໍ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ສ, ຖ, ຜ, ຝ, ຫ. ກ, ຈ, ດ, ຕ, ບ, ປ, ຢ, ອ. ຄ, ງ, ຊ, ຍ, ທ, ນ, ພ, ຟ, ມ, ລ,

ພະຍນັ ຊະນະປະສມົ ພະຍນັ ຊະນະປະສມົ ແມ່ ນພະຍນັ ຊ ກນັ ໃຫເ້ ປນັ ຕວົ ດຽວ; ແຕ່ ລະຕວົ ຕງັ້ ສູງ ແລວ້ ເອາົ ຕວົ ງ, ຍ, ນ, ມ, ລ, ໃສ່ ແລະ ກມໍ ອີ ກັ ສອນຕ່ ໍາ 6 ຕວົ ນ ໃສ່ ແລວ້ ຕວົ ຫ ຈະບ່ ໍອອກສຽງແຕ ເນນັ້ ສຽງ ເປນັ ອກັ ສອນສູງ ປະກອບ ,ຫລ, ຫວ.

ຊະນະເຄາົ້ 2 ຕວົ ທ່ ເີ ອາົ ມາປະສມົ ງຕນົ້ ດວ້ ຍຕວົ ຫ ທ່ ເີ ປນັ ອກັ ສອນ ວ ທ່ ເີ ປນັ ອກັ ສອນຕ່ ໍາມາປະສມົ ນເີ້ ທ່ າົ ນນັ້ ທ່ ປີ ະສມົ ໄດ.້ ເມ່ ອື ປະສມົ ຕ່ ມນັ ເຮດັ ໃຫອ້ ກັ ສອນຕ່ ໍາເຫ່ ຼາົ ນນັ້ ບມີ 6 ຕວົ ຄ:ື ຫງ, ຫຍ, ຫນ, ຫມ

 ພະຍນັ ຊະນະຄວບ ພະຍນັ ຊະນະຄວບ ແມ່ ນພະຍນັ ຊະນະ ສຽງພະຍນັ ຊະນະຕວົ ອ່ ນຶ ຫຼື ອ່ ານອອກສຽງພອ້ ມກນັ . ພະຍນັ ຊະນະ ພາສາລາວໃຊແ້ ຕ່ ຕວົ ວ, ສ່ ວນຕວົ ລ ຣ ພາສາຕ່ າງປະເທດ (ບ່ ໍນບັ ພາສາປາລ-ີ ສນ ຕວົ ຢ່ າງ: ກ ກບັ ວ ຄວບກນັ ເປນັ ກວ ເ ຂ ກບັ ວ ຄວບກນັ ເປນັ ຂວ ເ ສ ກບັ ວ ຄວບກນັ ເປນັ ສວ ເ

ະທ່ ເີ ອາົ ສຽງຂອງມນັ ເຂາົ້ ໄປຄວບກບັ ະທ່ ໃີ ຊຄ້ ວບໄດມ້ ຕີ ວົ ວ ລ ຣ. ແຕ່ ໃນ ຣ ແມ່ ນໃຊຄ້ ວບໃນຄໍາທບັ ສບັ ທ່ ມີ າຈາກ ນັ ສະກຣດິ ) ບາງຄໍາເທ່ າົ ນນັ້ . ເຊ່ ນັ : ແກ່ ວງໄກວ, ກວາງ, ກວຽນ... ເຊ່ ນັ : ຂວານ, ແຂວງ... ເຊ່ ນັ : ສວາຍ, ສວ່ າງ...

 ໜາ້ ທ່ ຂີ ອງພະຍນັ ຊະນະ ພະຍນັ ຊະນະໃນພາສາລາວຈາໍ ນວນ 33 ຕວົ ນນັ້ ອງີ ຕາ ແລວ້ ມຢີ ່ ູ 2 ໜາ້ ທ່ ຄີ :ື ໃຊເ້ ປນັ ຕວົ ຫຼກັ (ຕວົ ແກນ) ແລະ ແມ່ ນພະຍນັ ຊະນະ ທ່ ເີ ອາົ ສຽງຂອງຕນົ ໄປເປນັ ແກນສຽ ຕວົ ຢ່ າງ: ກ ໃຊໃ້ ນຄໍາວ່ າ ກວ້ ຍ. - ພະຍນັ ຊະນະທ່ ໃີ ຊເ້ ປນັ ຕວົ ສະກດົ ຕວົ ສະກດົ ທງັ ໝດົ ມີ 8 ຕວົ ຄ:ື ກ, ດ, ບ, ງ, ມ, ຍ +ຕວົ ສະກດົ ເປນັ : ແມ່ ນຕວົ ສະກດົ ທ່ ສີ າມາດຜນັ ສຽ ງ, ມ, ຍ, ວ, ນ. ຕວົ ຢ່ າງ: ຕວົ “ງ” ສະກດົ ກາງ, ກ່ າງ, ກາ້ ງ. +ຕວົ ສະກດົ ຕາຍ: ແມ່ ນຕວົ ສະກດົ ທ່ ບີ ່ ໍສາມາດຜນັ ດ, ບ. ຕວົ ຢ່ າງ: ຕວົ “ກ” ສະກດົ ພກັ , ພາກ, ປກົ , ນກົ ...

າມຄວາມສາມາດໃນການປະກອບສາ້ ງຢ່ ູໃນຄໍາເວາົ້ ະ ໃຊເ້ ປນັ ຕວົ ສະກດົ . ພະຍນັ ຊະນະທ່ ໃີ ຊເ້ ປນັ ຕວົ ຫຼກັ ຽງຂອງຄໍາເວາົ້ . ຍ, ວ, ນ. ໃນນນັ້ ໄດແ້ ບ່ ງເປນັ 2 ຢ່ າງຄ:ື ຽງໄປຕາມວນັ ນະຍຸດໄດຄ້ ບົ ຖວ້ ນ ປະກອບມີ 5 ຕວົ ຄ:ື ນສຽງໄປຕາມວນັ ນະຍຸດໄດ້ ປະກອບມີ 3 ຕວົ ຄ:ື ກ,

+ ຕວົ ສະກດົ ພເິ ສດ: ໃນປະຈບຸ ນັ ເພ່ ນິ ກໍານດົ ຄໍາທ່ ມີ ເີ ຄາົ້ ມາຈາກພາສາຕ່ າງປະເທດ. ສ່ ວນຄ ສນັ ສະກຣດິ ໃຫໃ້ ຊຕ້ ວົ ສະກດົ ທງັ 8 ເທ່ າົ ນນັ້ ປະກອບມ:ີ ຈ ສ ຊ ໃຊແ້ ທນ ດ ລ ຣ ໃຊແ້ ທນ ນ ພ ຟ ໃຊແ້ ທນ ບ ຕວົ ຢ່ າງ: ອຟັ ການສິ ຖານ ອ່ ານ ອຟັ -ກາ- ມສົ ກູ ອ່ ານ ມດົ -ສະ- ອສົ ຕຣາລີ ອ່ ານ ອດົ -ສະ- ສະກດົ ພເິ ສດ ອ່ ານອອກສຽງເໝອື ນສະກດົ ທ ສະຫະຼ ະ ເຊ່ ງິ ບ່ ໍມຮີ ູບ(ສະຫຼະ ະ ເຄ່ ງິ ສ

ດຕວົ ສະກດົ ພເິ ສດສໍາລບັ ໃຊຂ້ ຽນສະເພາະ ຄໍາລາວເລ່ ມີ ແລະ ຄໍາເຄາົ້ ທ່ ມີ າຈາກປາລີ - ນ. ພະຍນັ ຊະນະທ່ ໃີ ຊເ້ ປນັ ຕວົ ສະກດົ ພເິ ສດ -ນດິ -ສະຖານ -ກູ -ຕຣາ-ລີ ທາໍ ມະດາ ແລະ ອອກສຽງດ່ ງັ ປະກອບ ສຽງ).

2.2. ສ ສະຫຼະແມ່ ນຕວົ ໜງັ ສທື ່ ໃີ ຊເ້ ປນັ ສຽ ສາລາວ, ໂດຍລໍາພງັ ແຕ່ ສະຫຼະຢ່ າງ ອາໄສພະຍນັ ຊະນະ ແລະ ບາງຄໍາກ ຈະໃຊສ້ ່ ສື ານໄດແ້ ຈ່ ມແຈງ້ ແລະເປ ທງັ ໝດົ ມີ 28 ຕວົ ຄ:ື x ະ, xາ, x ເx, ແxະ, ແx, ໂxະ, ໂx, ເxາະ, x◌ໍ , ເx◌ິ , ເ x◌ຶ ອ, ເx◌ື ອ, ໄx, ໃx, ເx◌ົ າ, x◌ໍ າ. ສະຫະຼ ມີ 3 ຊະນດິ ຄ:ື ສະເຄາົ້ , ພເິ ສດ.

ສະຫະຼ ຽງແກນຂອງພະຍາງ ຫຄຼື ໍາ.ໃນພາ ງດຽວໃຊສ້ ່ ຄື ວາມໝາຍບ່ໄໍ ດ,້ ຕອ້ ງ ກຕໍ ອ້ ງມວີ ນັ ນະຍຸດປະກອບນາໍ ຈ່ ງິ ປນັ ທ່ ເີ ຂາົ້ ໃຈ.ສະຫຼະໃນພາສາລາວ x◌ິ , x◌ີ , x◌ຶ , x◌ື , x◌ຸ , x◌ູ , ເxະ, ເx◌ີ ເx◌ັ ຍ, ເxຍ, x◌ົ ວະ, x◌ົ ວ, ເ ສະຫະຼ ປະສມົ ແລະ ສະຫຼະ

 ສະຫຼະເຄາົ້ ສະຫຼະເຄາົ້ ແມ່ ນສະຫຼະເດມີ ທ່ ບີ ່ ໍທນັ ປະສມົ ກບັ ສະຫ ແມ່ ນສະຫຼະທ່ ມີ ີ ເຄ່ ອື ງໝາຍ 1 ຮູບແທນ 1 ສຽງນນັ້ ເອງ. ສະຫຼະເຄາົ້ ມີ x, ແx, ໄx, ໃx ໂx ແລະ x◌ໍ .  ສະຫຼະປະສມົ ສະຫຼະປະສມົ ແມ່ ນສະຫຼະທ່ ມີ ເີ ຄ່ ອື ງໝາຍແຕ່ 2 ຮູບຂ ແລະ ສະຫຼະເຄາົ້ ປະສມົ ກບັ ພະຍນັ ຊນະບາງຕວົ ທ່ ໃີ ຊເ້ ປ ຕວົ ຄ:ື ເxະ, ແxະ, ໂxະ, ເxາະ, ເx◌ິ , ເx◌ີ , ເx◌ັ ຍ,  ສະຫຼະພເິ ສດ ສະຫຼະພເິ ສດ ແມ່ ນສະຫຼະປະສມົ ຊະນດິ ໜ່ ງຶ ເຊ່ ງິ ໄດມ້ ຍ ມ ວ. ສະຫຼະພເິ ສດມີ 4 ຕວົ ຄ:ື ໄx, ໃx, ເx◌ົ າ ເພາະມີ ສຽງຕວົ ສະກດົ ໃນຕວົ ແລວ້ .

ຫຼະຕວົ ອ່ ນຶ ຫຼື ເວາົ້ ອກີ ຢ່ າງໜ່ ງຶ ວ່ າ 14 ຕວົ ຄ:ື xະ, xາ, x◌ິ , x◌ີ , x◌ຶ , x◌ື , x◌ຸ , x◌ູ , ເ ຂນຶ້ ໄປເຊ່ ງິ ໄດມ້ າຈາກສະຫຼະເຄາົ້ ປະສມົ ສະຫຼະເຄາົ້ ປນັ ຮູບສະຫຼະ ເຊ່ ນັ : ວ, ອ, ຍ. ສະຫຼະປະສມົ ມີ 14 , ເxຍ, x◌ົ ວະ, x◌ົ ວ, ເx◌ຶ ອ, ເx◌ື ອ, ເx◌ົ າ, x◌ໍ າ. ມາດວ້ ຍການເອາົ ສະຫຼະ ະ ປະສມົ ກບັ ຕວົ ສະກດົ າ, x◌ໍ າ ສະຫຼະເຫ່ ຼາົ ນີ້ ບ່ ໍສາມາດໃສ່ ຕວົ ສະກດົ ໄດອ້ ກີ

ສະຫະຼ ໃນແມ່ ສະກດົ - ແມ່ ສະກດົ ທງັ 8: ສະຫະຼ ທຸກຕວົ ໃນ ພເິ ສດ)ສາມາດຕ່ ມື ຕວົ ສະກດົ ໃສ່ ທາ້ ຍ ເປນັ ຕວົ ສະກດົ ທງັ 8 ມ:ີ ກ ງ ຍ ດ ນ ເອນີ້ ວ່ າ ກ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ງ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ຍ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ດ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ນ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ບ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ມ ສະກດົ ເອນີ້ ວ່ າ ວ ສະກດົ

ນແມ່ ອະ ອາ (ຍກົ ເວນັ້ ສະຫຼະ ຍພະຍາງໄດ.້ ພະຍນັ ຊະນະທ່ ີ ນ ບ ມ ວ. ແມ່ ອກັ ແມ່ ອງັ ແມ່ ໄອ ແມ່ ອດັ ແມ່ ອນັ ແມ່ ອບັ ແມ່ ອໍາ ແມ່ ເອາົ

ສະຫະຼ ບາງຕວົ ເມ່ ອື ປະກອບກບັ ຕວົ ສ ເດມີ ໄປເປນັ ຮູບໃໝ່ ດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້ ສະຫະຼ xະ ປ່ ຽນເປນັ ” ເxະ ” ” ແxະ ” ” ໂxະ ” ” ເxາະ ” ” x◌ໍ ” ” ເx◌ັ ຍ ” ” ເxຍ ” ” x◌ົ ວະ ” ” x◌ົ ວ ”

ສະກດົ ແລວ້ ມນັ ຈະປ່ ຽນຈາກຮູບ x◌ັ ເx◌ັ ແx◌ັ x◌ົ x◌ັ ອ xອ x◌ັ ຍ xຍ x◌ັ ວ xວ

2.3. ວນັ ວນັ ນະຍຸດແມ່ ນອກັ ສອນໝວດໜ່ ງຶ ສໍາລບັ ໃຊບ້ ງັ ຄ ຈາກສາໍ ນຽງເດມີ . ເພ່ ອື ຢາກໄດສ້ ຽງຂນຶ້ ລງົ ໄດຄ້ ບົ ຖ ເພ່ ນິ ຈ່ ງິ ໃຊເ້ ຄ່ ອື ງໝາຍບງັ ຄບັ ສຽງໃຫເ້ ປນັ ໄປຕາມຄ ວນັ ນະຍຸດ ເພາະວ່ າ ພາສາລາວມສີ ຽງສູງຕ່ າໍ ຂນຶ້ ລ ເຈນ ແລະ ບ່ ປໍ ່ ຽນແປງເປນັ ຢ່ າງອ່ ນຶ ໄດ້ ຈ່ ງິ ຕອ້ ງໃຊ ສຽງອ່ ນຶ ກໄໍ ດ.້ ຕວົ ຢ່ າງ: ບ່ ໍໃຊວ້ ນັ ນະຍຸດ ມາກນິ ກາ ວນັ ນະຍຸດທ່ ໃີ ຊໃ້ ນພາສາລາວມີ 4 ຮູບແຕ່ ກຕ່ າງກ x◌່ ເອນີ້ ວ່ າໄມເ້ ອກ x◌້ ເອນີ້ ວ່ າໄມໂ້ ທ x◌໊ ເອນີ້ ວ່ າໄມຕ້ ີ x◌໋ ເອນີ້ ວ່ າໄມຈ້ ດັ ຕະວາ

ນນະຍຸດ ຄບັ ປ່ ຽນສຽງສາໍ ນຽງຄວາມເວາົ້ ໃຫປ້ ່ ຽນໄປ ຖວ້ ນຕາມສາໍ ນຽງເວາົ້ ຂອງລາວນນັ້ , ເວລາຂຽນ ຄວາມຕອ້ ງການ ທ່ ປີ ະສງົ ຢາກເວາົ້ ເຊ່ ງິ ເອນີ້ ວ່ າ ລງົ ຫາຼ ຍສຽງດວ້ ຍກນັ , ເພ່ ອື ຢາກໃຫມ້ ຄີ ວາມຊດັ ຊວ້ ນັ ນະຍຸດບງັ ຄບັ ສຽງໄວ,້ ຖາ້ ບ່ ດໍ ່ ງັ ນນັ້ ອາດເປນັ ໃສ່ ວນັ ນະຍຸດ ມາ້ ກນິ ກາ້ ກນັ ດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້

ຕາມທາໍ ມະດາອກັ ສອນກາງສາມາດຜນັ ສ ອກັ ສອນຕ່ ໍາສາມາດຜນັ ໄດແ້ ຕ່ ແນວລະ 3 ຕວົ ຢ່ າງ: - ອກັ ສອນກາງ: ປາ ປ່ າ - ອກັ ສອນສູງ: ສາ ສ່ າ - ອກັ ສອນຕ່ ໍາ: ຊາ ຊ່ າ

ສຽງໄດ້ 5 ສຽງ, ສ່ ວນອກັ ສອນສູງ ແລະ 3 ສຽງ. ປາ້ ປ໊າ ປ໋ າ ສາ້ ຊາ້

2.4. ເຄ່ ອື ງໝາຍວກ  ເຄ່ ອື ງໝາຍວກັ : ເຄ່ ອື ງໝາຍວກັ ໃນພາສາລາວປະກ - (,) ເອນີ້ ວ່ າຈດຸ ໃຊຂ້ ນັ້ ຄໍາ ຫຼື ຂໍຄ້ ວາມໃນປະໂຫຍກ. ຕວົ ຢ່ າງ: ຄນົ ລາວເຄຍີ ຫຼນີ້ ກລິ າຫຼາຍປະເພດຄ:ື ເຕະກະຕໍ,້ ຕມີ ວ ມາ້ , ຊາວງເຮອື . - (.) ເອນີ້ ວ່ າຈາໍ້ ໃຊໝ້ າຍທາ້ ຍປະໂຫຍກບອກເລ່ າົ . ເມ ທ່ ມີ ຈີ ດຸ . ຕວົ ຢ່ າງ: ກລິ າປຽບດ່ ງັ ຢາວເິ ສດຊະນດິ ໜ່ ງຶ ທ່ ບີ ໍາລຸງຮ່ າງກາຍ ກລິ າເປນັ ປະຈາໍ ຄນົ ເຮາົ ຈະມສີ ຸຂະພາບແຂງແຮງ, ມຄີ ວ - (;) ເອນີ້ ວ່ າຈາໍ້ ຈດຸ ໃຊຂ້ ນັ້ ວກັ ໃຫຍ່ ໃນປະໂຫຍກ. ເມ່ ຕວົ ຢ່ າງ: ຄນົ ສ່ ວນຫຼາຍມກັ ຈະຮູ ້ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈວ່ າໄຫຫນີ ຈງິ ແລວ້ ,ໄຫຫນີ ມຢີ ່ ງັ ຢາຍຢ່ ູຫຼາຍແຫ່ ງໃນບໍລເິ ວນອນັ ທ່ ຂວາງໃນປະຈບຸ ນັ .

ກັ ແລະ ຄວາມເວາົ້ ກອບມີ 3 ຢ່ າງຄ:ື ເມ່ ອື ອ່ ານຮອດເຄ່ ອື ງໝາຍນຕີ້ ອ້ ງຍຸດເຊາົ ໜອ້ ຍໜ່ ງຶ . ວຍ, ພນັ ດາບ, ດງຶ ເຊອື ກ, ແລ່ ນ, ລອຍນາໍ້ , ຕຄີ ,ີ ແຂາງ ມ່ ອື ອ່ ານຮອດເຄ່ ອື ງໝາຍນຕີ້ ອ້ ງຍຸດເຊາົ ດນົ ກວ່ າບ່ ອນ ຍ ແລະ ມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ . ຫາກມກີ ານຫຼນິ້ ວາມສາມາດ ແລະ ມຄີ ວາມອາດຫານຫຼາຍຂນຶ້ . ມອື ອ່ ານຮອດເຄ່ ອື ງໝາຍນຕີ້ ອ້ ງຍຸດເຊາົ ໜອ້ ຍໜ່ ງຶ . ນ ມແີ ຕ່ ຢ່ ູໃນທ່ ງົ ໄຫຫນີ ຊຽງຂວາງເທ່ າົ ນນັ້ ; ແຕ່ ຄວາມ ທເີ ອນີ້ ວ່ າເມອື ງພວນໃນເມ່ ອື ກ່ ອນ ແລະ ແຂວງຊຽງ

 ເຄ່ ອື ງໝາຍຄວາມເວາົ້ ເຄ່ ອື ງໝາຍຄວາມເວາົ້ ໃນພາສາລາວມຫີ ຼາຍຢ່ າງຄ:ື (:) ເອນີ້ ວ່ າສອງຈາໍ້ ໃຊໝ້ າຍຫຼງັ ຄໍາຄ,ື ດ່ ງັ , ເຊ່ ນັ ເປນັ ຂໍ້ ຄວາມທ່ ສີ າໍ ຄນັ ທ່ ຄີ ວນເອາົ ໃຈໃສ່ . ຕວົ ຢ່ າງ: ດ່ ງັ ຄາໍ ສຸພາສດິ ທ່ ວີ ່ າ: “ມຖື ປື າກສາກຖສື ນິ ”. ໃນປ່ າດງົ ມໄີ ມທ້ ່ ມີ ຄີ ່ າເຊ່ ນັ : ໄມສ້ ກັ , ໄມດ້ ່ ູ, ໄ (-) ເອນີ້ ວ່ າຂດີ ຕ່ ໍ ໃຊຕ້ ່ ໍຂດີ ຫວົ ແຖວ, ຕ່ ໍພະຍ ຕວົ ຢ່ າງ: ທາ້ ວຮຸ່ ງ-ທາ້ ວເຈອື ງ ລດັ ທມິ າກ-ເລນນິ

: ນ, ວ່ າ, ດ່ ງັ ນ.ີ້ .. ເພ່ ອື ໝາຍໃຫຮ້ ູວ້ ່ າ ຂໍຄ້ ວາມຕ່ ໍໄປ ໄມໂ້ ລງເລງ, ໄມແ້ ຕຂ່ າ, ແລະ ອ່ ນຶ ໆ. ຍາງ, ຕ່ ໍຄາໍ , ແຍກຄາໍ ຫຼື ໃຊແ້ ທນຄໍາວ່ າ ແລະ.

2.5. ເລກໂຣແມງັ , ເລກ ຕວົ ເລກໂຣແມງັ ປະກອບມີ 10 I II III IV V V ໜ່ ງຶ ສອງ ສາມ ສ່ ີ ຫາ້ ຫກົ ຕວົ ເລກລາວປະກອຍມີ 10 ຮ ໑໒ ໓໔ ໕ ໖ ໜ່ ງຶ ສອງ ສາມ ສ່ ີ ຫາ້ ຫກົ ຕວົ ເລກອາຣບັ ປະກອບມີ 10 ຮ 1 2 345 6 7 ໜ່ ງຶ ສອງ ສາມ ສ່ ີ ຫາ້ ຫກົ ເຈ

ກອາຣບັ ແລະ ເລກລາວ 0 ຮູບດ່ ງັ ນ:ີ້ VI VI VII IX X. ກ ເຈດັ ແປດ ເກາົ້ ສບິ ຮູບດງັ ນ:ີ້ 0. ໖໗໘ ໙ ສູນ ກ ເຈດັ ແປດ ເກາົ້ ຮູບດ່ ງັ ນ:ີ້ 789 0 ຈດັ ແປດ ເກາົ້ ສູນ

ບດົ ທີ 3 ວ 1. ຄວາມໝາຍຂອງວະຈວີ ພິ າກ 2. ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງຄໍາເວາົ້ ໃນ 2.1. ຊະນດິ ຂອງຄໍາເວາົ້ ໃນພ 2.2. ປະເພດຂອງຄາໍ ເວາົ້ ໃນ 2.3. ລກັ ສະນະຄໍາເວາົ້ ໃນພ