กฎหมายอาญา 1

๔๒ ฎีกาที่ ๒๖๗๐/๒๕๓๕ เหตเุ กิดข้นึ ในเรอื ไทย เปนการกระทาํ ความผิดในราชอาณาจักร พนักงานสอบสวน กองปราบปราม กรมตาํ รวจ มีอํานาจสอบสวนคดีอาญาไดท่ัวราชอาณาจักร จงึ มอี ํานาจสอบสวน มาตรา ๕ ความผิดใดท่ีการกระทําแมแตสวนหนึ่งสวนใดไดกระทําในราชอาณาจักรก็ดี ผลแหงการกระทําเกิดในราชอาณาจักรโดยผูกระทําประสงคใหผลน้ันเกิดในราชอาณาจักร หรือโดย ลกั ษณะแหง การกระทาํ ผลทเี่ กดิ ขน้ึ นนั้ ควรเกดิ ในราชอาณาจกั รหรอื ยอ มจะเลง็ เหน็ ไดว า ผลนน้ั จะเกดิ ในราชอาณาจักรก็ดี ใหถือวา ความผิดนน้ั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร ในกรณีการตระเตรียมการ หรือพยายามกระทําการใดซึ่งกฎหมายบัญญัติเปนความผิด แมก ารกระทาํ น้ันจะไดก ระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทาํ น้นั จะไดก ระทําตลอดไปจนถงึ ขน้ั ความผิดสําเร็จ ผลจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักร ใหถือวา การตระเตรียมการหรือพยายามกระทํา ความผดิ นน้ั ไดก ระทําในราชอาณาจกั ร กรณที ่ถี ือวา ความผิดกระทําในราชอาณาจักร (มาตรา ๕) มี ๒ กรณี ๑. ความผดิ สวนใดสว นหน่ึงกระทาํ ในราชอาณาจกั ร หรอื ๒. ผลแหงการกระทําเกดิ ในราชอาณาจักร โดย ๒.๑ ผูกระทาํ ประสงคใหผ ลนั้นเกิดในราชอาณาจกั ร หรอื ๒.๒ โดยลักษณะแหงการกระทํา ผลท่เี กดิ ขึน้ ควรเกิดในราชอาณาจกั ร หรือ ๒.๓ ผกู ระทาํ ยอ มเลง็ เหน็ ไดว า ผลนนั้ จะเกดิ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคแรก) ฎีกาท่ี ๑๖๔๕/๒๕๓๑ การกระทําความผิดฐานพรากผูเยาวไปเพื่อการอนาจารเร่ิมขึ้น ตง้ั แตจ าํ เลยพาผเู สยี หายขนึ้ รถยนตท ป่ี ากซอยหนา บา นในประเทศไทย แมจ าํ เลยจะไปรว มประเวณกี บั ผเู สยี หายทปี่ ระเทศญป่ี นุ การกระทาํ ของจาํ เลยสว นหนงึ่ กไ็ ดเ กดิ ขน้ึ แลว ในประเทศไทย ถอื วา ความผดิ ไดกระทําในราชอาณาจกั รตาม ป.อ.มาตรา ๕ ฎกี าที่ ๑๐๑๐/๒๕๐๘ ออกเชค็ นอกราชอาณาจกั รใหม าขน้ึ เงนิ ทธ่ี นาคารในราชอาณาจกั ร เช็คน้นั ไมม เี งนิ ธนาคารปฏเิ สธการจายเงิน ถอื วาเหตุเกิดในราชอาณาจักร ฎีกาที่ ๑๕๘๖/๒๕๒๖ จําเลยกับพวกบังคับหนวงเหนี่ยวกักขังผูเสียหายชาวมาเลเซีย เพื่อเรียกคาไถและบังคับใหผูเสียหายขับรถไปยังชายแดนประเทศไทย ซึ่งนาจะไดควบคุมเขาไปใน เขตแดนไทยดวย เพราะภูมิลําเนาของจาํ เลยกับพวกอยูในราชอาณาจักร จึงเปนความผิดตอเนื่อง ทั้งในและนอกราชอาณาจักร พนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรกิ่งอําเภอควนโดน จังหวัดสตูล ซึง่ จับจําเลย จงึ มีอํานาจสอบสวนดําเนนิ คดีกบั จําเลยได ฎกี าที่ ๑๒๘๙/๒๕๒๑ ผจู ดั การธนาคารไทย สาขาไทเปมอบเงนิ ใหจ าํ เลยซงึ่ เปน คนไทย และเปนผูชวยผูจัดการและรักษาการสมุหบัญชี นําเงินของธนาคารไปฝากธนาคารอ่ืน จําเลยเปน ผูครอบครองเงินนั้น จําเลยถอนเงินไปโดยทุจริตมีความผิดตามมาตรา ๓๕๔ ซึ่งเปนธุรกิจท่ีไววางใจ ของประชาชน ธนาคารเปนผเู สยี หายรอ งทกุ ขไ ดแ ละลงโทษในศาลไทยได

๔๓ ฎกี าที่ ๔๙๐๕/๒๕๔๘ การจะถือวาความผิดนั้นไดกระทําในราชอาณาจักรตาม ป.อ. มาตรา ๕ ก็ตอเมื่อสวนใดสวนหน่ึงของความผิดไดกระทาํ ในราชอาณาจักรหรือผลแหงการกระทํา เกิดในราชอาณาจักร คดีนี้โจทกบรรยายฟองระบุวาเหตุทุกขอหาเกิดท่ีบริเวณตาํ บลใดไมปรากฏชัด อําเภอปะทวิ จงั หวัดชมุ พร แตท างนําสืบของโจทกไ ดค วามวา เหตเุ กิดในเขตตอเน่อื งของประเทศไทย ไมม สี ว นใดของความผิดไดก ระทําในราชอาณาจักร และผลแหงการกระทาํ ก็ไมไ ดเ กิดในราชอาณาจกั ร จึงถือวา จาํ เลยกระทาํ ความผิดในราชอาณาจักรไมได การตระเตรียมหรือพยายามกระทาํ ผิด (มาตรา ๕ วรรคสอง) การตระเตรยี มหรอื พยายามกระทาํ การทกี่ ฎหมายบญั ญตั เิ ปน ความผดิ แมก ารกระทาํ นน้ั จะไดกระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทํานั้นสําเร็จ ผลจะเกิดขึ้นในราชอาณาจักร ใหถือวา การตระเตรียมหรือพยายามกระทาํ ความผิดนน้ั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคสอง) เชน มีการตระเตรียมวางเพลิงในประเทศพมา เพื่อมาวางเพลิงท่จี ังหวัดตาก แตถกู จับได เสยี กอน ก็ถอื วา การตระเตรยี มดงั กลาวกระทาํ ในประเทศไทย จึงฟอ งคนรายตอ ศาลไทยได มาตรา ๖ ความผิดใดท่ีไดกระทําในราชอาณาจักรหรือที่ประมวลกฎหมายนี้ถือวาได กระทาํ ในราชอาณาจกั ร แมก ารกระทาํ ของผเู ปน ตวั การดว ยกนั ของผสู นบั สนนุ หรอื ของผใู ชใ หก ระทาํ ความผดิ น้ันจะไดก ระทํานอกราชอาณาจักร ก็ใหถือวา ตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชใหก ระทําไดก ระทํา ในราชอาณาจักร ตัวการ ผสู นับสนนุ หรือผใู ชก ระทํานอกราชอาณาจักร (มาตรา ๖) กรณตี ามมาตรา ๖ เปนกรณที ค่ี วามผิดไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั รหรือถอื วา ไดกระทําใน ราชอาณาจกั ร แตก ารกระทาํ ของตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชไ ดก ระทาํ นอกราชอาณาจกั รกถ็ อื วา ตวั การ ผสู นับสนนุ หรอื ผใู ชไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร เชน ก. จา ง ข. ทป่ี ระเทศลาวเพื่อใหฆ า ค. ในจังหวดั หนองคาย ถือวา ก. ใช ข. ในประเทศไทย จึงฟอ ง ก. ตอ ศาลไทยได ฎกี าท่ี ๕๔๔๕/๒๕๕๒ จําเลยลอยเรือเพื่อใหเรือลําอื่นที่ชักธงชาติไทยมารับชวงน้ํามัน ไปจาํ หนายแกเ รือประมงอกี ทอดหนึ่ง แมเหตจุ ะเกดิ ที่นอกราชอาณาจกั ร แตเ หน็ ไดวาจําเลยมีเจตนา ประสงคตอผล หรือยอมจะเล็งเห็นไดวาผลนั้นจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักรเพราะเรือท่ีรับชวงนํ้ามัน จะตองนําน้ํามันไปจําหนายใหแกเรือประมงที่ทําการประมงในทะเลอาณาเขตซึ่งอยูในเขต ราชอาณาจักรไทย การกระทําของจําเลยจึงอยูในขั้นพยายาม ตองดวย ป.อ.มาตรา ๕ วรรคสอง จาํ เลยจงึ มคี วามผดิ ตามพระราชบญั ญตั ิศลุ กากร พ.ศ. ๒๔๖๙ มาตรา ๒๗ มาตรา ๗ ผูใดกระทําความผิดดังระบุไวตอไปน้ีนอกราชอาณาจักร จะตองรับโทษใน ราชอาณาจักร คือ (๑) ความผิดเก่ียวกับความม่ันคงแหงราชอาณาจักร ตามที่บัญญัติไวใน มาตรา ๑๐๗ ถงึ มาตรา ๑๒๙ (๑/๑) ความผิดเกี่ยวกับการกอการรายตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๑๓๕/๑ มาตรา ๑๓๕/๒ มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔

๔๔ (๒) ความผิดเก่ียวกับการปลอมและการแปลง ตามที่บัญญัติไว ในมาตรา ๒๔๐ ถงึ มาตรา ๒๔๙ มาตรา ๒๕๔ มาตรา ๒๕๖ มาตรา ๒๕๗ และมาตรา ๒๖๖ (๓) และ (๔) (๒ ทว)ิ ความผิดเกี่ยวกับเพศตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๒๘๒ และ มาตรา ๒๘๓ (๓) ความผิดฐานชิงทรัพย ตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๓๓๙ และความผิด ฐานปลนทรพั ย ตามท่บี ัญญตั ไิ วใ นมาตรา ๓๔๐ ซงึ่ ไดก ระทําในทะเลหลวง ความผดิ เกดิ นอกราชอาณาจกั ร (มาตรา ๗-๙) แตต องรับโทษในราชอาณาจักร กรณีตามมาตรา ๗ ความผดิ ทเี่ กดิ นอกราชอาณาจกั รแตต อ งรบั โทษในราชอาณาจกั รตามทรี่ ะบไุ วใ นมาตรา ๗ ไดแ ก (๑) ความผิดเกีย่ วกับความม่ันคงตามมาตรา ๑๐๗-๑๒๙ (๑/๑) ความผดิ เกยี่ วกบั การกอ การรา ยตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๑๓๕/๑ มาตรา ๑๓๕/๒ มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔ (อนุมาตราน้ีเพมิ่ เติมป ๒๕๔๖) (๒) ความผดิ เกยี่ วกบั การปลอมและการแปลงเงินตรา มาตรา ๒๔๐-๒๔๙, ๒๕๔, ๒๕๖, ๒๕๗ และ ๒๖๖ (๓) (๔) จําสั้น ๆ วาความผดิ เกี่ยวกับการปลอมแปลงเงนิ ตรา (๒ ทวิ) ความผดิ เกย่ี วกบั เพศตามท่บี ญั ญัตไิ วใ นมาตรา ๒๘๒ และมาตรา ๒๘๓ (อนมุ าตรานีเ้ พมิ่ เติมป ๒๕๔๖) (๓) ความผดิ เกยี่ วกับชิงทรัพย มาตรา ๓๓๙ และปลน ทรัพย มาตรา ๓๔๐ ซง่ึ กระทาํ ใน ทะเลหลวง มาตรา ๘ ผูใดกระทาํ ความผิดนอกราชอาณาจกั ร และ (ก) ผกู ระทาํ ความผดิ นน้ั เปนคนไทย และรฐั บาลแหง ประเทศที่ความผิดได เกิดขน้ึ หรือผเู สียหายไดรองขอใหล งโทษ หรือ (ข) ผูกระทําความผิดน้ันเปนคนตางดาว และรัฐบาลไทยหรือคนไทยเปน ผเู สียหาย และผเู สียหายไดรอ งขอใหลงโทษ ถาความผิดนั้นเปนความผิดดังระบุไวตอไปนี้ จะตองรับโทษภายใน ราชอาณาจักร คือ (๑) ความผิดเกี่ยวกับการกอใหเกิดภยันตรายตอประชาชน ตามที่ บัญญัติไวในมาตรา ๒๑๗ มาตรา ๒๑๘ มาตรา ๒๒๑ ถึงมาตรา ๒๒๓ ทั้งนี้ เวนแตกรณีเกี่ยวกับ มาตรา ๒๒๐ วรรคแรก และมาตรา ๒๒๔ มาตรา ๒๒๖ มาตรา ๒๒๘ ถงึ มาตรา ๒๓๒ มาตรา ๒๓๗ และ มาตรา ๒๓๓ ถึงมาตรา ๒๓๖ ท้งั นี้ เฉพาะเม่อื เปนกรณีตอ งระวางโทษตามมาตรา ๒๓๘ (๒) ความผดิ เกย่ี วกบั เอกสาร ตามทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๖๔ มาตรา ๒๖๕ มาตรา ๒๖๖ (๑) และ (๒) มาตรา ๒๖๘ ท้ังนี้ เวนแตกรณีเก่ยี วกบั มาตรา ๒๖๗ และมาตรา ๒๖๙

๔๕ (๒/๑) ความผดิ เกย่ี วกบั บตั รอเิ ลก็ ทรอนกิ สต ามทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๖๙/๑ ถึงมาตรา ๒๖๙/๗ (๒/๒) ความผิดเก่ียวกับหนังสอื เดินทางตามท่บี ญั ญตั ไิ วในมาตรา ๒๖๙/๘ ถึงมาตรา ๒๖๙/๑๕ (๓) ความผิดเกี่ยวกับเพศ ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๒๗๖ มาตรา ๒๘๐ และมาตรา ๒๘๕ ทงั้ น้ี เฉพาะทเ่ี กีย่ วกบั มาตรา ๒๗๖ (๔) ความผดิ ตอชีวติ ตามท่บี ัญญตั ิไวในมาตรา ๒๘๘ ถงึ มาตรา ๒๙๐ (๕) ความผิดตอ รางกาย ตามท่ีบัญญตั ิไวใ นมาตรา ๒๙๕ ถงึ มาตรา ๒๙๘ (๖) ความผิดฐานทอดทิ้งเด็ก คนปวยเจ็บหรือคนชรา ตามท่ีบัญญัติไวใน มาตรา ๓๐๖ ถึงมาตรา ๓๐๘ (๗) ความผิดตอเสรีภาพ ตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๓๐๙ มาตรา ๓๑๐ มาตรา ๓๑๒ ถงึ มาตรา ๓๑๕ และมาตรา ๓๑๗ ถึงมาตรา ๓๒๐ (๘) ความผดิ ฐานลกั ทรพั ยแ ละวงิ่ ราวทรพั ย ตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๓๓๔ ถึงมาตรา ๓๓๖ (๙) ความผิดฐานกรรโชก รีดเอาทรัพย ชิงทรัพย และปลนทรัพย ตามท่ี บัญญตั ไิ วในมาตรา ๓๓๗ ถงึ มาตรา ๓๔๐ (๑๐) ความผดิ ฐานฉอ โกง ตามท่บี ญั ญัตไิ วในมาตรา ๓๔๑ ถงึ มาตรา ๓๔๔ มาตรา ๓๔๖ และมาตรา ๓๔๗ (๑๑) ความผิดฐานยกั ยอก ตามทบ่ี ัญญตั ไิ วในมาตรา ๓๕๒ ถงึ มาตรา ๓๕๔ (๑๒) ความผิดฐานรบั ของโจร ตามทบ่ี ญั ญตั ิไวใ นมาตรา ๓๕๗ (๑๓) ความผิดฐานทาํ ใหเสียทรัพย ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๓๕๘ ถึง มาตรา ๓๖๐ กรณตี ามมาตรา ๘ ผูใดกระทําความผิดนอกราชอาณาจักร และ (ก) ผูกระทําความผิดเปนคนไทย และรัฐบาลของประเทศที่ความผิดเกิดหรือผูเสียหาย รอ งขอใหล งโทษ (ข) ผูกระทําความผิดเปนคนตางดาว และรัฐบาลไทยหรือคนไทยเปนผูเสียหาย และผูเสียหายไดร อ งขอใหลงโทษ สําหรับความผิดตามมาตรา ๘ นไ้ี ดจํากัดไว ๑๓ อนมุ าตราดวยกัน เชน ความผดิ เกี่ยวกับ ชีวิตตามมาตรา ๒๘๘ ถึงมาตรา ๒๙๐ (มาตรา ๘ (๔)) ความผิดตอรางกายตามมาตรา ๒๙๕ ถึง มาตรา ๒๙๘ (มาตรา ๘ (๕)) ความผิดฐานกรรโชก รีดเอาทรัพย ชิงทรัพย และปลนทรัพยตาม มาตรา ๓๓๗ ถึงมาตรา ๓๔๐ (มาตรา ๘ (๘))

๔๖ คําอธบิ าย ทงั้ ความผิดทร่ี ะบใุ นมาตรา ๗ และมาตรา ๘ เปนเรื่องการกระทาํ ความผิด ท่ีเกิดข้ึนนอกราชอาณาจักรเชนเดียวกัน โดยผูกระทาํ ความผิดอาจเปนคนไทยหรือคนตางดาวก็ได แตค วามผดิ ทร่ี ะบใุ นมาตรา ๗ นน้ั ศาลไทยมอี าํ นาจลงโทษผกู ระทาํ ความผดิ ไดโ ดยไมต อ งมกี ารรอ งขอ สว นความผดิ ทรี่ ะบใุ นมาตรา ๘ ตอ งมกี ารรองขอใหศาลไทยลงโทษโดยบคุ คลทรี่ ะบใุ นมาตรา ๘ (ก) หรือ (ข) กอ น หากไมมีการรอ งขอโดยบุคคลดังกลา วศาลไทยก็ไมม ีอาํ นาจลงโทษผูก ระทําความผดิ ได ดฎู กี าที่ ๖๕๑๖/๒๕๓๗ ฎีกาที่ ๖๕๑๖/๒๕๓๗ ความผิดฐานปลนทรัพยและฆาผูอื่นเกิดข้ึนในทะเลหลวง นอกราชอาณาจกั ร ศาลไทยจะลงโทษผกู ระทาํ ผดิ ทเ่ี ปน คนไทยในขอ หาความผดิ ตอ ชวี ติ ตามมาตรา ๘ (๔) ไดตอเม่ือผูเสียหายไดรองขอใหลงโทษตาม ป.อ.มาตรา ๘ (ก) เม่ือไมปรากฏวาผูตายซ่ึงถือวาเปน ผเู สียหายเปนใคร และไมป รากฏวาจะมีผูใดซึ่งสามารถจัดการแทนผูตายไดต าม ป.ว.ิ อ.มาตรา ๕ (๒) ดําเนินการรองขอใหศาลไทยลงโทษ จึงลงโทษจาํ เลยฐานฆาผอู ่นื ไมไ ด ขอสังเกตอีกประการหน่ึงสําหรับความผิดฐานปลนทรัพย ถาเกิดข้ึนในทะเลหลวงเปน ความผิดทรี่ ะบไุ วในมาตรา ๗ (๓) ถามไิ ดเ กิดข้ึนในทะเลหลวงเปนความผดิ ทรี่ ะบุไวใ นมาตรา ๘ (๙) (แตก็ตองเปนกรณีความผิดที่เกิดข้ึนนอกราชอาณาจักรดวย) จึงตองมีการรองขอใหลงโทษจําเลย ในราชอาณาจักรดวย ดูฎกี าที่ ๘๐๑/๒๕๐๕ (ประชุมใหญ) ฎกี าที่ ๘๐๑/๒๕๐๕ (ประชมุ ใหญ) คดที จ่ี าํ เลยเปน คนสญั ชาตไิ ทยกระทาํ ผดิ ฐานปลน ทรพั ย นอกราชอาณาจักร ซึ่งผูเสียหายไดรองขอใหลงโทษจําเลยภายในราชอาณาจักรตองตาม ป.อ. มาตรา ๘ น้ัน โจทกไมมหี นาที่นําสบื แสดงวาไมม ีขอ หามมิใหลงโทษจําเลยตามมาตรา ๑๐ อกี ฎีกาท่ี ๑๒๘๙/๒๕๒๑ จําเลยเปนคนไทยกระทําความผิดฐานยักยอกตาม ป.อ.มาตรา ๓๕๓ ท่ีประเทศไตหวนั ผูเ สยี หายจงึ รองทุกขและศาลไทยมีอํานาจลงโทษจําเลยตามมาตรา ๘ (๑๑) ฎีกาท่ี ๔๕๘/๒๕๐๓ (ประชุมใหญ) ความผิดฐานลักทรัพยและรับของโจรซ่ึงคนไทย ทําข้ึนในตางประเทศนั้น ป.อ.มาตรา ๘ มิไดมีขอความกําหนดใหโจทกจําตองนําสืบวาจะตองเปน การกระทําท่ีกฎหมายในตางประเทศบัญญัติวาเปนความผิด ทั้งความผิดท้ังสองฐานนี้ก็ไดมีบัญญัติ ไวใ นมาตรา ๘(๘)(๑๒) แลว ฉะนนั้ แมค วามผดิ ทงั้ สองฐานนจี้ ะเกดิ ขน้ึ ในตา งประเทศโจทกก ไ็ มจ าํ ตอ ง นําสืบวาความผิดดังกลา วเปนความผิดของประเทศนน้ั ๆ ดวย ฎกี าที่ ๓๗๙๕-๓๗๙๖/๒๕๓๘ จาํ เลยที่ ๑ รอู ยแู ลว วา เงนิ ทไี่ ดร บั มาจาก ก. เปน ทรพั ยส นิ ที่ไดมาจากการกระทําผดิ ฐานฉอโกงในประเทศญ่ีปุน ความผิดฐานฉอ โกงและความผิดฐานรับของโจร ตามประมวลกฎหมายอาญาของประเทศญี่ปุน มีหลักเชนเดียวกับความผิดฐานฉอโกงและความผิด ฐานรับของโจรตามประมวลกฎหมายอาญาของไทย ดังน้ัน เม่ือจําเลยท่ี ๑๑ ซึ่งอยูในประเทศไทย รบั เอาทรพั ยส นิ ทไ่ี ดม าดว ยการกระทําผดิ ฐานฉอ โกงทเ่ี กดิ ในประเทศญป่ี นุ จําเลยท่ี ๑ กม็ คี วามผดิ ฐาน รบั ของโจรตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๕๗ มาตรา ๙ เจา พนกั งานของรฐั บาลไทยกระทาํ ความผิดตามทบี่ ญั ญตั ิไวในมาตรา ๑๔๗ ถงึ มาตรา ๑๖๖ และมาตรา ๒๐๐ ถงึ มาตรา ๒๐๕ นอกราชอาณาจักร จะตองรับโทษในราชอาณาจักร

๔๗ หลักเกณฑการลงโทษกรณมี คี าํ พิพากษาของศาลตางประเทศ (มาตรา ๑๐, ๑๑) มาตรา ๑๐ ผูใดกระทําการนอกราชอาณาจักรซึ่งเปนความผิดตามมาตราตาง ๆ ทรี่ ะบุไวในมาตรา ๗ (๒) และ (๓) มาตรา ๘ และมาตรา ๙ หา มมใิ หลงโทษผูน้นั ในราชอาณาจักร เพราะการกระทาํ นัน้ อกี ถา (๑) ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ทส่ี ดุ ใหป ลอ ยตวั ผนู นั้ หรอื (๒) ศาลในตา งประเทศพพิ ากษาใหล งโทษ และผนู น้ั ไดพ น โทษแลว ถา ผตู อ งคาํ พพิ ากษาไดร บั โทษสาํ หรบั การกระทาํ นนั้ ตามคาํ พพิ ากษาของศาล ในตา งประเทศมาแลว แตย งั ไมพ น โทษ ศาลจะลงโทษนอ ยกวา ทก่ี ฎหมายกาํ หนดไวส าํ หรบั ความผดิ นน้ั เพยี งใดกไ็ ด หรือจะไมล งโทษเลยกไ็ ด ท้ังนี้ โดยคาํ นงึ ถงึ โทษทผ่ี นู ัน้ ไดร ับมาแลว สังเกตวาสําหรับความผิดตามมาตรา ๗ (๑) (๑/๑) ซ่ึงเปนความผิดเกี่ยวกับความม่ันคง แหง ราชอาณาจกั ร (มาตรา ๗ (๑) และความผดิ เกย่ี วกบั การกอ การรา ย (มาตรา ๗ (๑/๑) ศาลไทยลงโทษ จาํ เลยในราชอาณาจักรได โดยไมตองคาํ นึงวาศาลในตางประเทศมีคําพิพากษาแลวหรือไม เพราะ มาตรา ๑๐ ไมไดบ ญั ญัตใิ นกรณตี ามมาตรา ๗ (๑) (๑/๑) ไวดว ย มาตรา ๑๑ ผใู ดกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจกั ร หรอื กระทาํ ความผดิ ทปี่ ระมวลกฎหมายน้ี ถือวาไดกระทําในราชอาณาจักร ถาผูนั้นไดรับโทษสําหรับการกระทํานั้นตามคําพิพากษาของศาล ในตางประเทศมาแลวท้ังหมด หรือแตบางสวน ศาลจะลงโทษนอยกวาท่ีกฎหมายกําหนดไวสําหรับ ความผดิ นน้ั เพียงใดก็ได หรอื จะไมล งโทษเลยก็ได ทง้ั นี้ โดยคาํ นึงถึงโทษทผ่ี ูน้ันไดร บั มาแลว ในกรณีที่ผูกระทําความผิดในราชอาณาจักร หรือกระทําความผิดท่ีประมวล กฎหมายนี้ถือวาไดกระทําในราชอาณาจักร ไดถูกฟองตอศาลในตางประเทศโดยรัฐบาลไทยรองขอ หามมใิ หล งโทษผูน ้ันในราชอาณาจกั รเพราะการกระทํานนั้ อกี ถา (๑) ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ทส่ี ดุ ใหป ลอ ยตวั ผนู นั้ หรอื (๒) ศาลในตางประเทศพพิ ากษาใหล งโทษ และผนู น้ั ไดพน โทษแลว ๔. คาํ ถามทายบทเรยี น ๑. จงใหค วามหมายของกฎหมายอาญาวา มีความหมายอยา งไร ๒. เอกลักษณข องกฎหมายอาญามอี ยา งไร จงอธิบาย ๓. กฎหมายที่บัญญัติในภายหลังมิไดยกเลิกความผิดตามกฎหมายท่ีใชในขณะกระทํา ความผิดแตม คี วามแตกตา งกัน จะใชกฎหมายใดบงั คับแกคดจี งอธิบาย

๔๘ เอกสารอา งองิ เกยี รตขิ จร วจั นสวสั ด.์ิ (๒๕๕๑).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาค ๑ กรงุ เทพฯ:พลสยามพรน้ิ ตงิ้ . คณิต ณ นคร.(๒๕๔๗). กฎหมายอาญา ภาคท่วั ไป. กรุงเทพฯ:วิญชู น. ทวเี กยี รติ มนี ะกนษิ ฐ.(๒๕๕๓).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาคทว่ั ไป. กรงุ เทพฯ:วญิ ชู น. ประภาศน อวยชยั .(๒๕๒๖).ประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๑. กรงุ เทพฯ:สาํ นกั อบรมศกึ ษา กฎหมายแหง เนตบิ ัณฑิตยสภา. สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗).หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:อมรินทร พรน้ิ ตง้ิ แอนดพบั ลชิ ชิ่ง

๔๙ º··èÕ ó ¤ÇÒÁÃѺ¼Ô´·Ò§ÍÒÞÒ ๑. วัตถปุ ระสงคก ารเรียนรปู ระจาํ บท เพ่ือใหนักเรียนนายสิบตํารวจเขาใจถึงเรื่องความรับผิดทางอาญาตามกฎมายอาญา เรือ่ งตาง ๆ ดังนี้ - การกระทําโดยเจตนา - การกระทําโดยประมาท - การกระทาํ โดยพลาด - ความสาํ คัญผดิ ในตวั บุคคล - ความสาํ คัญผดิ ในตัวบุคคลขอเท็จจรงิ - ความไมร กู ฎหมาย - ความมนึ เมา - การกระทําความผดิ ดวยความจาํ เปน - การปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย - การกระทาํ ความผิดในฐานะเปนญาติหรือสามภี รรยา - บนั ดาลโทสะ - ผกู ระทําผดิ ท่ีไดรบั ผลดเี นอื่ งจากเกณฑอ ายุ ๒. สว นนํา กอ นทจ่ี ะศกึ ษาบทบญั ญตั ขิ องประมวลกฎหมายอาญาในเรอ่ื งตา ง ๆ นนั้ จะตอ งเขา ใจถงึ ความรับผิดในทางอาญา ในเรื่องของการกระทําเพราะบุคคลจะตองรับผิดชอบในทางอาญาจะตองมี การกระทาํ ตวั ผกู ระทาํ จะตอ งรสู าํ นกึ ในการกระทาํ การกระทาํ นนั้ อาจเปน การกระทาํ โดยการเคลอื่ นไหว หรือไมเคลือ่ นไหวรา งกายก็ได และการกระทาํ นั้นจะตอ งครบองคประกอบภายนอกและภายใน โดยที่ ผูก ระทําจะตอ งรูข อเท็จจริงอันเปน องคประกอบของความผดิ โครงสรา งความรับผิดทางอาญา บุคคลจะตองรบั ผิดในทางอาญา ตอ เม่ือ ๑. การกระทําครบ “องคป ระกอบ” ทก่ี ฎหมายบัญญตั ิ ๒. การกระทาํ ไมมกี ฎหมายยกเวนความผิด ๓. การกระทําไมมกี ฎหมายยกเวน โทษ

๕๐ ó. à¹Í×é ËÒ ¡ÒáÃÐทําâ´Âà¨μ¹Ò ÁÒμÃÒ õù ÇÃäáá “บุคคลจะตองรบั ผดิ ในทางอาญาก็ตอ เมอ่ื ไดกระทําโดยเจตนา เวนแตจะไดกระทําโดยประมาทในกรณีท่ีกฎหมายบัญญัติใหตองรับผิดเม่ือไดกระทําโดยประมาท หรอื เวนแตใ นกรณที ่กี ฎหมายบญั ญตั ิไวโดยแจงชัดใหต อ งรับผิดแมไดกระทําโดยไมเจตนา” หมายความวา ถาไมมีกฎหมายกลาวไวเปนอยางอื่น ความผิดในทางอาญาจะตอง กระทําโดยเจตนา ถากฎหมายตองการใหรับผิดกรณีขาดเจตนา กฎหมายจะตองบัญญัติชัด ในท่ีน้ี มี ๒ กรณี ๑. กฎหมายบัญญัติใหตองรับผิดชอบเมื่อไดกระทําโดยประมาท ซ่ึงตามประมวล กฎหมายอาญาในภาคความผิดมที ้ังสน้ิ ๗ มาตรา คือ มาตรา ๒๐๕, ๒๒๕, ๒๓๙, ๒๙๑, ๓๐๐, ๓๑๑, ๓๙๐ ๒. กฎหมายบัญญัติไวโดยแจงชัดใหตองรับผิดแมไดกระทําโดยไมเจตนา ซึ่งตาม ประมวลกฎหมายอาญาก็ไดแก ความผิดลหุโทษ ซ่ึงมาตรา ๑๐๔ บัญญัติวา “การกระทําความผิด ลหุโทษตามประมวลกฎหมายน้ีแมกระทําโดยไมมีเจตนาก็เปนความผิด เวนแตตามบทบัญญัติ ความผดิ นนั้ จะมคี วามบัญญัติใหเห็นเปน อยา งอน่ื ” สวนตามกฎหมายอนื่ ก็ไดแ ก ความผดิ ตาม พ.ร.บ. ศุลกากร เปน ตน ¡ÒáÃÐทาํ â´Âà¨μ¹Ò ตามมาตรา ๕๙ วรรค ๒ ไดบัญญัตวิ า “การกระทําโดยเจตนา ไดแ ก กระทาํ โดยรสู าํ นกึ ในการกระทาํ และขณะเดยี วกนั ผกู ระทาํ ประสงคต อ ผล หรอื ยอ มเลง็ เหน็ ผลของ การกระทาํ น้ัน” ¡ÒáÃÐทําâ´ÂÃÙŒสํา¹Ö¡ คือ การกระทําท่ีอยูในบังคับของจิตใจ อันเกิดจากสมองส่ังการ ซ่ึงมีทฤษฎีการกระทําผิดไดวางหลักวามีอยู ๔ ขั้นตอน คือ คิด, ตกลงใจ, ตระเตรียมและลงมือ สาํ หรบั ความรบั ผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญานนั้ ถอื เอาการกระทาํ ทถ่ี งึ ขนั้ ตอนของการลงมอื ยกเวน บางความผิดท่ีตองการเอาผิดแมอยูในขั้นตอนตระเตรียมก็จะบัญญัติไวโดยเฉพาะ เชน ตระเตรียม ลอบปลงพระชนม ตามมาตรา ๑๐๗ ตระเตรยี มเพอ่ื เปน กบฏ ตามมาตรา ๑๑๔ ตระเตรียมวางเพลงิ ตามมาตรา ๒๑๙ เปนตน สําหรับการกระทําโดยไมรูสํานึก ถือวาไมมีการกระทํา เชน การกระทําโดยละเมอ การกระทําของเด็กที่ไมร ูเ ดยี งสา เปนตน ¡. »ÃÐʧ¤μ‹Í¼Å หมายถึง ความประสงคในผลน้ันๆ โดยตรงของผูกระทํา เชน เอาปนยิงศีรษะผูใดผูหนึ่งแสดงวา ประสงคตอชีวิตผูน้ัน แตถาเอาปนยิงลงเบ้ืองลางไมไดประสงค ตอ ชวี ิต ประสงคแตเพยี งผลตอ รา งกาย μÑÇÍ‹ҧ ก.ใชปนยิงศีรษะ ข. ก. รูสํานึกประสงคในความตายประสงคชีวิตของ ข. ก. กระทําโดยมีเจตนาฆา ก. ใชปน ยิง ข. ในระยะใกลแ ตยงิ ลงเบื้องลา งถูกเทา ก. รสู าํ นึกแต ก. ไมไ ดป ระสงค ตอ ชีวติ ข. ประสงคแ ตเ พียงผลทางรางกาย ก. การทาํ โดยมีเจตนาทําราย

๕๑ ®Õ¡Ò·Õè ø÷ð/òõòö ผูเสียหายกับจําเลยทะเลาะกัน ในท่ีสุดจําเลยชักปนเล็งไปที่ หนา อกผเู สียหาย และข้นึ นกปนจะยงิ ในระยะหา งประมาณ ๑ เมตรเศษ สามีจาํ เลยเขา จบั มอื กดลงต่าํ ปนลั่นกระสนุ ถูกผูอืน่ ทเ่ี ทา ดังนี้ จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานพยายามฆา ®¡Õ Ò·èÕ õ/òõòù จาํ เลยใชปน จอ งไปทางผเู สียหายเปน เวลาประมาณ ๑๕ วนิ าที แตก็ ไมไดล ัน่ ไกปน ถา จาํ เลยมีเจตนาจะยงิ ผเู สยี หายก็ยิงไดทันเปนจาํ นวน ๑ นัด กอนท่ีผเู สียหายจะวิ่ง หลบหนีไปอยูขางหลังคนอื่น การกระทําของจําเลยจึงเปนเพียงการจองปนขูผูเสียหาย จําเลยไมมี ความผิดฐานพยายามฆา ®Õ¡Ò·èÕ òôñò/òõóð จําเลยใชอาวุธปนลูกซองยาว กระชากลูกเล่ือนใหกระสุนปน เขา รงั เพลงิ พรอ มยงิ แลว จอ ปน ทหี่ นา อกผเู สยี หายหา งราว ๑ คบื พรอ มกบั พดู วา มงึ ตายเสยี เถอะ แต ท. ซ่ึงนั่งดูโทรทัศนอยูกับพื้น ลุกมาปดกระบอกปนเบนไปทางอ่ืนไดทัน ขณะน้ันผูเสียหายนั่งดูโทรทัศน อยูกับพื้น หากจําเลยจะยิงจริงก็ยิงไดจําเลยกับผูเสียหายนับถือกันเพิ่งมีเรื่องขัดใจกันเพียงเล็กนอย เพราะผูเสียหายทวงเงินคาเบียร ๓๐ บาท การกระทําของจําเลยจึงเปนเพียงแตมีเจตนาขูให ผูเ สยี หายตกใจกลวั ไมเ ปน ความผดิ ฐานพยายามฆา ผอู ื่น ®Õ¡Ò·Õè õööô/òõóô จําเลยใชอาวุธปนยิงผูเสียหายในระยะหางเพียง ๓ เมตร ถูกที่บริเวณเอวของผูเสียหาย อันเปนอวัยวะสําคัญของรางกายซ่ึงหากรักษาไมทันทวงทีอาจจะเปน อันตรายถึงชีวิตได ถอื ไดวาจําเลยกระทําไปโดยเจตนาฆาผูเสียหายแลว หากเปน เพียงการยงิ ขูจ ําเลย ก็มโี อกาสทจี่ ะยิงไปยงั ทิศทางอนื่ ทมี่ ิใชท ศิ ทางท่ีผเู สียหายยืนอยู เชน ยิงข้นึ ฟา เปน ตน ¢. à¨μ¹Ò‹ÍÁàÅç§àË繼Šหมายถึง การกระทําท่ีมิไดประสงคตอผลเชนนั้นโดยตรง แตคาดไดแ นแทว า ตอ งเกดิ ผลเชน นั้น เชน ก. ใชป น ยิงเขาไปในกลุมคน กระสนุ ปนถกู ข. ซึง่ อยูใ นกลมุ ถึงแกความตาย เชนนีจ้ ะกลาววา ก. ประสงคต อชวี ติ ข. โดยตรงยอ มไมได การกระทาํ ของ ก. เพยี งแต คาดไดแนแทวาคนในกลุมจะตองถูกกระสุนปนตายได การกระทําของ ก. จึงเปนเจตนาฆา โดยเลง็ เห็นผล ®¡Õ Ò·Õè ñò÷ð/òõòö จําเลยขับรถยนตบรรทุกดินลูกรังสูงเกินกําหนด พอถึง จุดตรวจซ่ึงมีแผงเหล็กเคร่ืองหมายหยุด ตั้งอยูกลางถนน เจาพนักงานตํารวจไดเปานกหวีดและให สัญญาณใหจําเลยหยุด จําเลยกลัวถูกจับจึงไมหยุด แตกลับเรงเคร่ืองยนตหลีกเคร่ืองหมายจราจร พงุ เขา ใสเ จา พนกั งานตาํ รวจทยี่ นื อยทู างซา ย ๒-๓ คน แตเ จา พนกั งานตาํ รวจกระโดดหลบเสยี ทนั ดงั น้ี จาํ เลยยอ มเลง็ เหน็ ผลของการกระทาํ ไดว า รถยนตท จี่ าํ เลยขบั พงุ ใสเ ชน นน้ั จะตอ งชนเจา พนกั งานตาํ รวจ ที่ยืนอยูในถนนถึงแกความตายได จําเลยจึงมีความผิดฐานพยายามฆาเจาพนักงานซึ่งปฏิบัติการ ตามหนา ที่ ตาม ป.อ. มาตรา ๒๘๙, ๘๐ ®Õ¡Ò·èÕ óóòò/òõóñ ผูเสียหายซ่ึงเปนเจาพนักงานตํารวจจะเขาตรวจคน รถยนตบ รรทุกท่ีจาํ เลยขับ โดยโหนตัวข้นึ ไปยนื บนบันไดรถ จาํ เลยขบั รถกระชากออกไปโดยเรว็ และ ไมยอมหยุดรถโดยเจตนาใหผูเสียหายตกจากรถเพ่ือมิใหติดไปกับรถของจําเลย ดังน้ี จําเลยยอม เล็งเห็นผลไดวาการตกจากรถในลักษณะเชนน้ัน อาจเปนเหตุใหผูเสียหายไดรับอันตรายแกกาย

๕๒ ถอื ไดว า จาํ เลยมเี จตนาทาํ รา ยรา งกายผเู สยี หายเมอื่ ผเู สยี หายไดร บั อนั ตรายสาหสั จาํ เลยจงึ มคี วามผดิ ตาม ป.อ. มาตรา ๒๙๘ ®¡Õ Ò·Õè òòð÷/òõóò พวกของจาํ เลยใชอาวธุ ปน ยิง ช. คนขบั รถขณะท่ีจาํ เลยกาํ ลัง ปลดทรัพยผูเสียหายและคนโดยสารอื่น แมจําเลยจะไมไดเปนคนใชอาวุธปนยิง ช. ดวยตนเอง แตพวกของจําเลยรวมท้ังจําเลยเองก็มีอาวุธปนติดตัวมาดวยในการปลนทรัพย จําเลยยอมเล็งเห็น ไดวาพวกของจําเลยอาจใชอาวุธปนยิงผูใดผูหนึ่งในรถคันเกิดเหตุ หากผูน้ันขัดขืน เพ่ือความสะดวก ในการกระทําผิดฐานปลนทรัพย เมื่อพวกของจําเลยใชอาวุธปนยิง ช. แต ช. ไมถึงแกความตาย จําเลยยอ มมีความผดิ ฐานเปน ตวั การรว มกนั พยายามฆาผอู น่ื เพอ่ื ความสะดวกในการปลนทรัพยด ว ย ®Õ¡Ò·èÕ òô/òõóó ผูเสียหายกับจําเลยเปนเพ่ือนกันไมเคยมีสาเหตุโกรธเคืองกัน มากอน แมจาํ เลยจะยิงผเู สยี หายโดยไมเจตนาประสงคต อ ผลคอื ความตาย เพราะยงิ ในขณะทจ่ี าํ เลย มนึ เมาสุรา แตการทจ่ี าํ เลยยกอาวุธปน ขึน้ เลง็ แลว ยงิ ไปท่ผี ูเสยี หายในระยะกระช้ันชดิ จําเลยยอมเลง็ เห็นผล ®Õ¡Ò·Õè õõùò/òõóó การที่จําเลยใชปนอันเปนอาวุธที่รายแรงยิงเขาไปในบาน ผูเสียหายในยามวิกาล ซึ่งวิญูชนท่ัวไปยอมรูดีวาตองมีบุคคลหลับนอนหรือพักอาศัยอยูในบาน แมกระสุนปนท่ีจําเลยยิงเขาไปในบานจะไมถูกผูเสียหาย หรือผูใดที่อยูในบาน แตเมื่อตําแหนงท่ี ถูกกระสุนปน นัดหนึ่งหางจากผูเสียหายเพียง ๑ เมตร อีกนัดหนึ่งถูกใตขอบหนาตางบาน ดังนี้ การกระทําของจาํ เลยยอ มเลง็ เห็นผลไดว ามเี จตนาฆา ผูเ สียหาย ®Õ¡Ò·Õè ôùòô/òõô÷ การที่จําเลยใชปนอันเปนอาวุธที่มีอานุภาพรายแรงยิงเขาไป ในกลุมของผูตาย จําเลยยอมเล็งเห็นไดวากระสุนปนอาจจะถูกผูหน่ึงผูใดในกลุมน้ันถึงแกความตาย ได เมื่อกระสุนปนท่ียิงถูกผูตายถึงแกความตายเปนผลโดยตรงจากการกระทําของจําเลย จําเลยจึงมี ความผิดฐานฆา ผูอ ่ืนโดยเจตนา ¡ÒÃÃÙŒ¢ŒÍà·¨ç ¨ÃÔ§Í¹Ñ à»¹š ͧ¤»ÃСͺ¢Í§¤ÇÒÁ¼´Ô ÁÒμÃÒ õù ÇÃä ó “ถา ผกู ระทํามิไดร ูข อเท็จจริงอนั เปนองคประกอบของความผดิ จะถือวา ผกู ระทําประสงคตอ ผล หรอื ยอ มเลง็ เหน็ ผลของการกระทาํ น้ันมไิ ด” ความผิดใดที่จะถือวาผูกระทํามีเจตนาผูน้ันจะตองรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบ ภายนอกของความผิดนั้นๆ หากไมรูกฎหมายถือวาไมไดประสงคตอผล หรือเล็งเห็นผล เทากับวา ไมม เี จตนานน่ั เอง เชน ความผดิ ฐานฆาผอู นื่ หากผกู ระทาํ เขา ใจผิดไปวากระทาํ ตอสตั ว แตป รากฏวา ไปกระทาํ ตอคนจะถอื วา มเี จตนากระทําตอ คนไมไ ด μÑÇÍ‹ҧ ก. เขาไปลาสัตวในปา ก. เห็นมีการเคลื่อนไหวหลังพุมไม ก. เขาใจวา เปนสัตวจึงใชปนยิงไป ปรากฏวาเปน ข. กําลังเก็บของอยู ข. ถูกกระสุนของ ก. ตาย จะถือวา ก. มีเจตนาฆา ข. ไมไ ด μÑÇÍ‹ҧ ก. หยิบทรัพยของ ข. ไปโดยเขาใจวาเปนทรัพยของตัวเอง จะกลาววา ก. มเี จตนาลักหรือเอาทรพั ยของผอู ่นื ไมได

๕๓ ¡ÒáÃÐทาํ â´Â»ÃÐÁÒ· ÁÒμÃÒ õù ÇÃäÊèÕ “กระทําโดยประมาท ไดแก กระทําความผิดมิใชโดยเจตนา แตกระทําโดยปราศจากความระมัดระวัง ซึ่งบุคคลในภาวะเชนนั้นจักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และผกู ระทาํ อาจใชค วามระมดั ระวงั เชนวานน้ั ได แตหาไดใ ชใหเ พียงพอไม” ñ. äÁ‹ãª‹à»¹š ¡ÒáÃÐทาํ â´Âà¨μ¹Ò หากเปนการกระทําโดยเจตนาแลวไมวาจะเปนเจตนาประเภทประสงคตอผล หรือเล็งเห็นผลก็ไมใชการกระทําโดยประมาท การกระทําโดยประมาทน้ันผูกระทําจะตองไมมีเจตนา ใดๆ เลย เชน ความผิดฐานทําใหคนตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ นอกจากผูกระทําจะมิได มีเจตนาตอความตายของผตู ายแลว ผกู ระทําจะตอ งไมมเี จตนาในสวนอื่นๆ เชน ทํารายรางกายดวย หากไมม เี จตนากระทาํ ตอ ชวี ติ แตเ จตนากระทาํ ตอ รา งกายและผถู กู กระทาํ ถงึ แกค วามตาย ผกู ระทาํ กผ็ ดิ ฐานฆาคนตายโดยไมเจตนาตามมาตรา ๒๙๐ ไมใ ชฐ านทําใหคนตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ การไมม ีเจตนานัน้ อาจเปนเพราะ (๑) รูขอ เท็จจรงิ อนั เปนองคป ระกอบภายนอก ของความผิด แตไมประสงคตอผลหรือเล็งเห็นผล เชน รูวาในหองมีคนน่ังอยูใกลๆ แตยังหยิบปน ข้ึนมาทาํ ความสะอาด ทาํ ใหปนลัน่ ถูกคนตาย เปนตน ò. ¡ÃÐทาํ â´Â»ÃÒȨҡ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ «§èÖ º¤Ø ¤Åã¹ÀÒÇÐહ‹ ¹¹éÑ ¨¡Ñ μÍŒ §ÁμÕ ÒÁÇÊÔ ÂÑ áÅоÄμ¡Ô Òó áÅмٌ¡ÃÐทาํ ÍҨ㪤Œ ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐÇ§Ñ àª¹‹ Ç‹Ò¹¹Ñé ä´Œ áμ‹ËÒä´ãŒ ªãŒ ËàŒ ¾ÂÕ §¾ÍäÁ‹ การกระทาํ โดยประมาท คอื การกระทาํ โดยขาดความระมดั ระวงั ความระมดั ระวงั ในที่น้หี มายถงึ ò.ñ ¤ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐÇѧã¹ÀÒÇÐઋ¹¹éѹ ภาวะเชนนั้น หมายถึง ในขณะกระทําการ นัน้ ๆ เชน ในขณะขับรถไปตามถนน (ในกรณขี บั รถชนคนตาย) หรอื ในขณะหยิบปนมาทาํ ความสะอาด (ในกรณีทําปนล่ันถูกคนตาย) หรือในขณะบรรจุวัตถุระเบิดลงในหีบหอ (ในกรณีวัตถุระเบิด เกิดระเบดิ ขน้ึ เปนเหตุใหคนตาย) เปนตน ò.ò ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ μÒÁ “ÇÊÔ ÂÑ ” วสิ ยั หมายความวา สภาพภายในตวั ผกู ระทาํ ซึ่งตองแยกออกเปน วิสัยคนธรรมดา ซ่ึงพิจารณาตาม อายุ เพศ การอบรม ความจัดเจนแหงชีวิต และอ่ืนๆ และวิสัยบุคคลผมู ีวชิ าชีพ เชน เปนแพทย เปนนายชาง เปน ตน ò.ó ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ μÒÁ “¾Äμ¡Ô Òó” พฤตกิ ารณ หมายความวา เหตภุ ายนอก ตัวผกู ระทาํ เชน ในการขบั รถ “พฤตกิ ารณ” ยอ มหมายถงึ สภาพรถ สภาพถนน สภาพแวดลอ มถนน (ความแออดั ของชมุ ชนในบรเิ วณ ความพลกุ พลา นของจราจร สภาพแสงสวา ง) รวมทงั้ เหตกุ ารณต า งๆ ท่ีเกดิ ขึน้ ดวย เชน มีคนปวยเจ็บหนกั กลางปา ตอ งทําการผา ตดั ฉกุ เฉนิ ทนั ทกี ลางปา เพอ่ื ชวยชีวิตผูป ว ย ®Õ¡Ò·èÕ ôùñ/òõðù รถยนตโดยสารสองคันแลนตามกันมา คันหน่ึงขอทาง จะแซงขึ้นหนา อีกคันหน่ึงไมยอมกลับเรงความเร็วข้ึนเพื่อแกลงรถคันที่ขอทาง รถยนตท้ังสองคัน จึงไดแลนแขงกันมาดวยความเร็วสูงเกินกวาที่กฎหมายกําหนดในถนนซึ่งแคบและเปนทางโคง

๕๔ เปนการเสี่ยงตออันตราย รถยนตคันขอทางเฉ่ียวกับรถบรรทุกซ่ึงจอดแอบขางทางแลวเซไปปะทะกับ รถยนตคนั ทแี่ ขงกนั มาน้ันตกถนนพลิกควา่ํ คนโดยสารไดรบั อันตรายถึงสาหัสตอ งถือวา คนขบั รถยนต โดยสารท้ังสองคนั นั้นกระทําโดยประมาท ตามคาํ พิพากษาฎกี าเร่ืองนี้ พฤติการณยอ มหมายถึงถนนแคบและเปน ทางโคง เปน ตน μÑÇÍ‹ҧคาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Òà¡ÂÕè ǡѺ¡ÒáÃÐทาํ â´Â»ÃÐÁÒ· ®Õ¡Ò·èÕ òøð/òõñø จําเลยขับรถยนตบรรทุกหินดวยความเร็วประมาณ ๗๐ ไมลต อ ชว่ั โมง ผา นทางแยกซง่ึ มคี นพลกุ พลา น และแซงรถยนตบ รรทกุ ซง่ึ จอดรมิ ถนนหา งทางแยก ประมาณ ๕ วา เปนการขับรถโดยประมาท แมจะปรากฏวารถยนตว่ิงเขามาเฉี่ยวรถจําเลย ในเสน ทางของรถจาํ เลยกไ็ มทาํ ใหจ าํ เลยพนผิดไปได ®Õ¡Ò·èÕ ñõöó/òõòñ คนโดยสารเรือตกนํ้า เรือถอยหลังไปชวยทําใหใบจักร ฟนคนท่ีตกนํ้าตาย แทนที่จะโยนชูชีพลงไปชวยตามขอบังคับการเดินเรือ เปนการขาด ความระมัดระวังตามควรแกเหตุการณและนายทายผูประกอบวิชาชีพเดินเรือควรไดคาดคิด จงึ เปน ความผิดฐานทาํ ใหค นตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ ®Õ¡Ò·Õè òôøó/òõòø จําเลยใชอาวุธปนขูผูตายมิใหเอาถานมาปายหนาจําเลย โดยจาํ เลยไมร วู า อาวธุ ปน นน้ั มกี ระสนุ บรรจอุ ยู ฟง ไมไ ดว า จาํ เลยมเี จตนาฆา ผตู าย จาํ เลยไมม คี วามผดิ ฐานฆา ผอู น่ื แตก ารทจ่ี าํ เลยใชอ าวธุ ปน ซงึ่ เปน อาวธุ รา ยแรงออกมาขผู ตู าย โดยจาํ เลยไมด เู สยี ใหด กี อ น วา มีกระสุนบรรจอุ ยหู รือไม เปนเหตใุ หก ระสุนปนล่นั ไปถกู ผอู ่ืนถึงแกค วามตาย ดังนจ้ี าํ เลยมคี วามผิด ฐานกระทําโดยประมาทเปน เหตใุ หผ อู ื่นถงึ แกค วามตาย ®Õ¡Ò·Õè ñóó÷/òõóð การท่ีทอยางเบรกออน ลอหนาซายรถยนตมีรอยแตก จนกระทั่งเบรกไมอยู ยอมจะมีขอชํารุดบกพรองใหพบเห็นไดกอน แตจําเลยซ่ึงมีหนาที่ขับรถประจํา คันดังกลาว มิไดตรวจตราซอมแซมใหอยูในสภาพสมบูรณเสียกอนท่ีจะนํารถออกแลนจนกระทั่ง เกิดเหตุขึ้น ถือไดวาจําเลยขับรถโดยประมาทปราศจากความระมัดระวังซ่ึงบุคคลในภาวะเชนจําเลย จักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และจําเลยอาจใชความระมัดระวังเชนวาน้ันได แตจําเลยหาไดใช ใหเ พยี งพอไม ®Õ¡Ò·èÕ óñùò/òõóñ จาํ เลยขับรถบรรทุกสิบลอบรรทุกหินและทรายหนัก ๑๓ ตัน ผานทางแยกทางรวม สองขางทางเปนรานคาและบานคนอยูอาศัย ทั้งมีเด็กๆ กําลังว่ิงเลน อยูดวยความเร็วประมาณ ๗๐ กิโลเมตรตอชั่วโมง มิไดลดความเร็วเลย เปนการขับรถโดยประมาท แมเ ดก็ ชาย ส. ผตู ายวิง่ ตัดหนารถจําเลยในระยะ ๔๐ เมตร แตถา จาํ เลยไมขับรถเร็ว เม่อื จาํ เลยเห็น ผูตายว่ิงขามถนนในระยะ ๔๐ เมตร จําเลยยอมหยุดรถไดทัน การท่ีจําเลยขับรถชนผูตายถึงแก ความตาย จงึ เปน ผลโดยตรงจากความประมาทของจําเลย ®¡Õ Ò·èÕ ôô÷ô/òõóñ จาํ เลยจดุ ไฟเผากองฟางในลานนวดขา วของนายทองในเวลาแดด รอนจัด ไฟไดไหมลุกลามไปไหมไรกลวยของผูเสียหายเปนการกระทําโดยประมาท จําเลยมีความผิด ตามมาตรา ๒๒๕

๕๕ ®Õ¡Ò·Õè òòñò/òõóò จาํ เลยที่ ๒ ขับรถมาตามถนนพหลโยธินจากสามแยก เกษตรมุงหนาไปทางลาดพราวเมื่อถึงสี่แยกพหลโยธินตัดกับถนนรัชดาภิเษกสัญญาณ ไฟจราจรเปนสีแดง จาํ เลยท่ี ๒ ไดขับรถเคล่ือนอยางชาๆ ฝาฝนสัญญาณไฟจราจรสีแดง เขาไปในสี่แยกจนเลยเสนสีขาวท่ีกาํ หนดใหรถหยุดประมาณ ๑๐ เมตร เกือบถึงกลางส่ีแยก รถจาํ เลยท่ี ๒ จงึ ขวางทางรถจาํ เลยที่ ๑ ซงึ่ แลน มาดว ยความเรว็ จากถนนรชั ดาภเิ ษกดา นถนนวภิ าวดรี งั สติ มงุ หนา ไปตามถนนรชั ดาภเิ ษกเขา ไปในสแี่ ยก รถจาํ เลยท่ี ๑ หา มลอ และหกั หลบเฉีย่ วชนรถจาํ เลยที่ ๒ แลว เสยี หลกั ไปทางขวาไปชนรถทจ่ี อดรอสญั ญาณไฟจราจรในถนนรชั ดาภเิ ษกดา นทมี่ าจากลาดพรา ว และชนผเู สียหาย พฤติการณเ ชน นี้ถือวาจําเลยท่ี ๒ ขบั รถดว ยความประมาทเปนเหตโุ ดยตรง ทําให รถจาํ เลยที่ ๑ เฉี่ยวชนรถจําเลยท่ี ๒ และชนผูเสยี หายไดร ับอนั ตรายแกก ายและไดร ับอนั ตรายสาหัส ®Õ¡Ò·Õè òñõô/òõóô จาํ เลยท่ี ๒ สาํ คัญผิดวาบุตรแรกเกิดของตนตายแลว จึงโยน ลงมาจากหนาตางโรงแรม จาํ เลยท่ี ๑ ซ่ึงเปนบิดาของเด็กทารกปลอยให จําเลยที่ ๒ โยนบุตรท้ิง โดยมไิ ดห า มปราม ทง้ั ๆ ทจ่ี าํ เลยท่ี ๑ สามารถใชค วามระมดั ระวงั ในกรณเี ชน นไ้ี ด จําเลยท่ี ๑ มคี วามผดิ ฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตใุ หผูอื่นไดร ับอันตรายแกก ายตามมาตรา ๓๙๐ (ประกอบมาตรา ๕๙ วรรคทา ย) ®Õ¡Ò·èÕ ñõôò/òõóô จาํ เลยไมมีเจตนายิงปนเพ่ือฆาผูเสียหาย แตการที่จําเลยใช อาวุธปนจ้ีท่ีศีรษะผูเสียหายไวในขณะท่ีอาวุธปนขึ้นนก โดยมีกระสุนบรรจุในรังเพลิงและไดทําอาวุธปนล่ัน ถือไดวาจําเลยกระทาํ โดยปราศจากความระมัดระวัง ซึ่งจาํ เลยจักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และอาจใชค วามระมดั ระวังเชน วานัน้ ได แตหาไดใ ชใหเพียงพอไม จงึ เปน การกระทําโดยประมาท ¡ÒáÃÐทาํ â´Â§´àÇŒ¹ ÁÒμÃÒ õù ÇÃ䷌Ҡ“การกระทําใหหมายรวมถึง การใหเกิดผลอันหนึ่งอันใดขึ้น โดยงดเวนการท่ีจักตอ งกระทาํ เพือ่ ปอ งกนั ผลอันนนั้ ดว ย” บัญญัติวรรคนี้เรียกวา การกระทําโดยงดเวนการกระทํา ซ่ึงถือเปนการกระทําโดย การเคล่ือนไหวรางกายประการหนึ่ง บางตาํ ราเรยี กวา การกระทําในทางลบ ซึง่ มีหลกั เกณฑดังตอ ไปน้ี ๑. หนา ทต่ี อ งกระทาํ ไดแ ก ๑.๑ หนาทต่ี ามทีก่ ฎหมายบัญญัติ เชน บดิ ามารดามหี นาท่อี ปุ การะเลยี้ งดบู ตุ ร ถาบิดามารดางดเวนไมใหอาหารแกบุตรเพราะตองการใหบุตรตาย ถือวาบิดามารดามีการกระทํา เพ่อื ฆาบตุ ร หากบุตรตาย บิดามารดายอมมีความผดิ ฐานฆาผูอ่นื ๑.๒ หนาท่ีอันเกิดจากการยอมรับโดยเจาะจง เชน นายดํามีหนาท่ีดูแล ความปลอดภัยของผูท่ีมาวายนาํ้ ถานายดําเห็นผูที่มาวายน้ําจมน้ําแลวไมชวยเหลือ โดยตองการให ผูน้นั ตาย นายดํายอมมีความผดิ ฐานฆาผอู ่นื

๕๖ ๑.๓ หนาทอ่ี ันเกิดจากการกระทํากอ น ๆ ของตน เชน แดงจงู คนตาบอดขามถนน แดงมีหนาท่ีตองจูงคนตาบอดใหพนถนน ถาจูงไปปลอยไวกลางถนนซ่ึงมีรถแลนเร็ว แดงยอมเล็ง เห็นผลไดวารถจะชนคนตาบอดตายได ถือวามีเจตนาฆาตามมาตรา ๕๙ วรรคสอง หากคนตาบอด ถูกรถชนตาย แดงมคี วามผดิ ฐานฆาผูอ่ืน ๑.๔ หนา ทอ่ี นั เกดิ จากความสมั พนั ธเ ปน พเิ ศษเฉพาะเรอื่ ง เชน ชายหญงิ อยกู นิ เปน สามภี รรยากนั โดยไมไ ดจ ดทะเบยี นสมรส ไมม หี นา ทต่ี อ งอปุ การะเลยี้ งดกู นั ตามกฎหมาย แตก ม็ หี นา ท่ี ตองชวยเหลอื เก้ือกูลกัน อันเกิดจากความสมั พนั ธก ันเปน พเิ ศษเฉพาะเร่อื ง เมือ่ หญิงปว ย ชายไมดแู ล ปลอยใหหญงิ ตาย โดยมีเจตนาใหหญงิ ตาย ชายมคี วามผิดฐานฆาผอู ืน่ ๒. งดเวน ไมกระทาํ การตามหนา ท่ี ๓. ผลทเ่ี กิดข้นึ เปนผลโดยตรงจากการงดเวน ไมก ระทาํ หนา ที่ μÑÇÍ‹ҧ มารดาประสงคใหบุตรตาย จึงงดเวนไมใหนมเปนเวลาติดตอกันหลายวัน เปน เหตใุ หบ ตุ รตาย ถอื วา มารดาฆา บตุ รโดยเจตนาดว ยการงดเวน การกระทาํ หรอื มารดาลมื ทง้ิ ลกู นอ ย ไวเปน เหตุใหลูกนอ ยคลานตกจากเรอื น เปนเหตใุ หล กู นอยพกิ าร ดังนี้ ถอื วามารดาประมาทเปนเหตุ ใหลูกนอยไดรับอันตรายสาหสั ดวยการงดเวน การกระทาํ μÇÑ Í‹ҧ แพทยเ วรรับคนไขซึง่ อยใู นอาการสาหสั ตอ งการความชว ยเหลอื อยา งเรง ดว น แตปรากฏวา แพทยเ ผลอลืมทิ้งคนไขเ ปนเวลาหลายชว่ั โมง เปน เหตุใหค นไขตาย ขอ เท็จจริงปรากฏวา ถา แพทยชว ยเหลอื ทนั เวลาก็จะไมตาย ดังนี้ ถือวา แพทยประมาทเปนเหตใุ หค นไขต าย ดวยการงดเวน การกระทํา ¡ÒáÃÐทําâ´Â¾ÅÒ´ ÁÒμÃÒ öð “ผใู ดเจตนาทีจ่ ะกระทาํ ตอ บคุ คลหน่งึ แตผลของการกระทาํ เกิดแกอกี บุคคลหนง่ึ โดยพลาดไป ใหถือวาผูน้ันกระทาํ โดยเจตนาแกบุคคล ซ่ึงไดรับผลรายจากการกระทํานั้น แตใน กรณีที่กฎหมายบัญญัติใหลงโทษหนักขึ้น เพราะฐานะของบุคคล หรือเพราะความสัมพันธ ระหวางผูก ระทํากบั ผไู ดรบั ผลรา ย มิใหน ํากฎหมายนัน้ มาใชบงั คบั เพ่ือลงโทษผกู ระทําหนักขึน้ ” ͧ¤» ÃСͺ¤ÇÒÁ¼´Ô ๑. ผใู ดเจตนาท่ีจะกระทาํ ตอบุคคลหน่งึ ๒. แตผ ลของการกระทาํ ไปเกิดแกอ กี บคุ คลหน่งึ โดยพลาดไป ๓. ใหถ ือวา ผนู ัน้ กระทาํ โดยเจตนาแกบ คุ คล ซึง่ ไดรับผลรายจากการกระทําน้นั ¼àÙŒ ¡ÕèÂÇ¢ŒÍ§¡Ñº¡ÒáÃÐทาํ â´Â¾ÅÒ´ ๑. ฝายผูก ระทาํ ๒. ฝา ยท่ผี กู ระทาํ เจตนาจะกระทําตอ แตพลาดไป ๓. ฝา ยทไี่ ดรบั ผลรา ยจากการกระทํานั้น

๕๗ สาํ หรับมาตรา ๖๐ นี้ ผกู ระทาํ โดยพลาดมีเจตนารายอยูแลว แตผลของการกระทําพลาด ไปกอ ใหเ กดิ ผลรา ยทีไ่ มไดประสงคม ใิ ชผ ลธรรมดาทยี่ อ มเล็งเหน็ ผลได ตามมาตรา ๕๙ โดยปกตไิ มใ ช เจตนา แตเ ม่อื มาตรา ๖๐ บัญญตั ิไว ใหถ ือวาผูนนั้ กระทาํ โดยเจตนาก็เปนความผดิ ฐานเจตนา μÇÑ ÍÂÒ‹ § นายแดงตง้ั ใจยิงนายดํา แตย ิงพลาดไป ลูกปน ไปถกู ของแขง็ ท่อี ยูขา งตวั นายดําเขา ทําใหลูกปนกระดอนไปถูกนายเหลืองตาย ซึ่งปกติลูกปนไมควรจะไปถูกนายเหลืองได นายแดงยังมี ความผิดฐานฆา นายเหลืองตายโดยเจตนา โดยผลของมาตรา ๖๐ μÑÇÍ‹ҧ ก. ตองการวางยาพิษ ข. จึงเอายาพิษใสในอาหารเพ่ือให ข. รับประทาน ค. ไมทราบมารับประทานเสียกอ น ค. ตาย ก. ผดิ ฐานฆา คนตายโดยเจตนา การกระทาํ พลาดไปในกรณีท่ีผลของการกระทําเกดิ แกบ คุ คลทั้ง ๒ ฝาย μÑÇÍ‹ҧ ก. เจตนาฆา ข. จึงยิงปนไปยัง ข. กระสุนปนถูก ข. ตาย และกระสุนปน ยงั ทะลไุ ปถกู ค. บาดเจบ็ สาหสั เชน นี้ ก. มคี วามผดิ ฐานฆา ข. ตายโดยเจตนาและพยายามฆา ค. อกี บทหนงึ่ แตเปนการกระทํากรรมเดียวผดิ กฎหมายหลายบท ใหลงโทษบทหนกั คือ ฆา ข. ตายโดยเจตนา - ในกรณีตองการฆาบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แตพลาดไปถูกสัตวหรือส่ิงของ ไมถือเปน ความผิดฐานกระทาํ โดยพลาด (เจตนา) ตามมาตรา ๖๐ นี้ เพราะไมเขาหลักเกณฑของตัวบท มาตรา ๖๐ เนอ่ื งจากเปน การกระทาํ ตอชวี ติ แลวพลาดไปถกู ทรพั ย จึงนํามาตรา ๖๐ มาใชไ มได - กรณีเจตนาทําลายส่ิงของหรือสัตวแตพลาดไปถูกบุคคลเขา ก็ไมถือวามีความผิด ตามมาตรา ๖๐ นี้ (ทงั้ ๒ กรณี เปนสิง่ ที่นํามาเทยี บเปน ความผดิ เดยี วกนั ไมไ ด) ฉะนั้น จะตองเปนการกระทาํ โดยเจตนาตอบุคคลแลวพลาดไปถูกบุคคลดวยกัน หรือกระทําตอสิ่งของและสัตวพลาดไปถูกสิ่งของและสัตวดวยกัน จึงจะนาํ มาตรา ๖๐ มาปรับใชได เพราะการกระทาํ ตอ สง่ิ ของและสตั วแ ลว พลาดไปถกู สงิ่ ของและสตั วด ว ยกนั ใชม าตรา ๖๐ ไดเ พราะเปน การกระทาํ ตอทรัพยของบุคคลหนึ่งแลวพลาดไปถูกทรัพยของอีกบุคคลหน่ึงถือวานาํ มาตรา ๖๐ มาปรับใชได เชน เดียวกับชวี ติ บคุ คลแลว พลาดไปถกู ชวี ิตของบคุ คล ความตอนทายของมาตรา ๖๐ กําหนดเปนขอยกเวนไววา แมถือเปนความผิด ตามเจตนาเดิม แตก็มิใหนาํ บทท่ีลงโทษหนักข้ึน เพราะฐานะของบุคคลหรือความสัมพันธระหวาง ผกู ระทาํ กับบคุ คลทไ่ี ดร ับผลรายมาใช ในกรณีท่จี ะไมเ อาบทหนักมาใช ไดแ ก ñ. ¶ŒÒ໚¹º·Å§â·É˹ѡ¢¹Öé à¾ÃÒаҹТͧºØ¤¤Å μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตงั้ ใจจะฆา ข. ซง่ึ เปน เจา พนกั งานผกู ระทําการตามหนา ที่ แตพ ลาดไปถกู ค. ซึง่ เปน บคุ คลธรรมดาตาย ก. มีความผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะคนธรรมดาตายเทา นัน้ μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตอ งการฆา ข. ซึ่งเปน บิดาแตพ ลาดไปถกู ค. ซ่ึงเปน คนธรรมดาตาย เชน น้ี ก. มคี วามผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะบคุ คลธรรมดาตายเทา น้ัน μÑÇÍÂÒ‹ § ก. ตองการฆา ข. ซงึ่ เปนคนธรรมดา แตพลาดไปถูกบิดาของตนเองตาย ก. รับผิดฐานฆาบิดาในฐานะบุคคลธรรมดาเทา นัน้

๕๘ μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตง้ั ใจจะฆา ข. ซง่ึ เปน เจา พนกั งานผกู ระทาํ การตามหนา ท่ี แตพ ลาดไปถกู ค. ซึ่งเปนบิดาตาย ก. มีความผิดฐานฆา ค. ในฐานะคนธรรมดาตายเทานั้น เพราะเจาพนักงานฯ จะตอ งรบั โทษหนกั ขน้ึ เพราะฐานะ แตบ ดิ าจะตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้ เพราะความสมั พนั ธ จงึ เปน คนละเรอ่ื ง นาํ มาใชเ พือ่ ให ก. รับโทษหนกั ขึน้ ไมได ò. ¶ŒÒ໚¹º·Å§â·É˹ѡ¢¹éÖ à¾ÃÒФÇÒÁÊÁÑ ¾¹Ñ ¸Ã ÐËÇ‹Ò§¼Ù¡Œ ÃÐทาํ ¡Ñº¼ÙäŒ ´ŒÃѺ¼ÅÃÒŒ  μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตง้ั ใจจะฆา ข. ซง่ึ เปน คนธรรมดา แตพ ลาดไปถกู ค. ซึ่งเปน บิดาตาย ก. มีความผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะบคุ คลธรรมดาตายเทานนั้ μÒÁ¢ÍŒ ¡àÇŒ¹´Ñ§¡ÅÒ‹ ÇäÁ‹¤Ãͺ¤ÅØÁ¶Ö§¡Ã³Õ´§Ñ μ‹Í仹éÕ ๑. กรณีเจตนาเดิมกับผลรายที่เกิดแกบุคคลที่สามเปนเจตนาเดียวกัน ไมหนักขึ้นกวา เจตนาเดิม เชน แดงต้ังใจฆาดาํ ซึ่งเปนบิดา แตพลาดไปถูกขาวซึ่งเปนมารดาตายยังคงมีความผิด ฐานฆาบุพการีตายในเหตุฉกรรจ ๒. กรณีเปน บทลงโทษหนักข้นึ เพราะเหตุประกอบการกระทํา เชน ก. โกรธ ข. ตอ งการ ฆา ข. จงึ เดนิ ตามหลัง ข. ไป พอไดโอกาสจึงยิง ข. กระสุนพลาดไปถกู ค. ตาย ก. มีความผดิ ฐาน ฆา ค. ตายโดยไตรตรองไวก อ น ตามเจตนาเดิม เพราะไมเขา ขอยกเวนท้งั ความสัมพนั ธหรอื ฐานะ การกระทาํ โดยพลาดตองเปนการกระทําโดยเจตนาไมใ ชอ บุ ตั ิเหตุ ®¡Õ Ò·Õè öõñ/òõñó จาํ เลยชักปนสั้นออกมางางนกขึ้นจองจะยิง ส. ซ. พวกของ จาํ เลยรีบเขาปดใหเฉไปเสีย กระสุนปนท่ีล่ันออกมาจึงไปถูก จ. พวกของจําเลยถึงแกความตาย กรณดี งั นีไ้ มใชอบุ ตั ิเหตุ จําเลยตอ งรับผิดชอบฐานฆาคนโดยเจตนา ®Õ¡Ò·Õè ø÷ð/òõòö ผูเสียหายกับจําเลยทะเลาะกัน ในท่ีสุดชักปนเล็งไปที่หนาอก ผูเสียหาย และขึ้นนกปนจะยิงในระยะหางประมาณ ๑ เมตรเศษ สามีจาํ เลยเขาจับมือกดตา่ํ ลง ปนลนั่ กระสุนถกู ผูอ่นื ท่เี ทา ดังน้ี จาํ เลยมคี วามผิดฐานพยายามฆา ¤ÇÒÁสํา¤ÞÑ ¼Ô´ã¹μÑǺ¤Ø ¤Å ÁÒμÃÒ öñ “ผใู ดเจตนาจะกระทาํ ตอ บคุ คลหนงึ่ แตไ ดก ระทําตอ อกี บคุ คลหนง่ึ โดยสําคญั ผดิ ผูนนั้ จะยกเอาความสาํ คัญผิดเปน ขอแกตัววามไิ ดก ระทาํ โดยเจตนาหาไดไ ม” ¤Òí ͸ԺÒ ๑. มาตรา ๖๑ แตกตางกบั มาตรา ๖๐ โดยมาตรา ๖๑ เปนเรอื่ งสําคัญผิดในตัวบุคคล แตมาตรา ๖๐ เปนการมีเจตนาตอบุคคลหนึ่ง แตพลาดไปถูกอีกบุคคลหน่ึงโดยมิไดมีการสาํ คัญผิด แตท ง้ั ๒ มาตรานี้ ผกู ระทาํ จะยกเอาเหตทุ ก่ี ระทาํ ผดิ พลาดหรอื การสาํ คญั ผดิ ตวั มาเปน ขอ แกต วั วา มไิ ด กระทาํ เจตนาไมไดดวยกนั การกระทาํ ยังคงถือวา มเี จตนาอยเู ชนน้ันตามเดิม ๒. การสําคญั ผดิ ในตวั บคุ คลน้ี หมายถงึ การกระทําโดยผนู นั้ เขา ใจผดิ กระทาํ ตอ บคุ คล เปน คนละคนกนั ทเี ดียว เชน ก. ตอ งการฆา ข. จงึ เอาปนไปดักยิงท่ี ข. เคยเดนิ ผา นมา พอ ก. เห็น

๕๙ ค. เดินมาเขาใจวา เปน ข. จงึ ใชป น ยิงไปถกู ค. ถึงแกความตาย ดังนี้ ก. ยอมมีความผดิ ฐานฆา ค. โดยเจตนาตามมาตรา ๒๘๘ จะยกเอาความสาํ คัญผดิ มาอา งวา มไิ ดเ จตนาฆา ค. ไมไ ดเพราะเจตนา ฆามาแตแรกและผลก็คือ ความตายไดเกิดขึ้นตามเจตนาแลว สวนการฆาโดยสําคัญผิดตัวหรือไม เปนเพียงเหตุประกอบของการฆาเทาน้ัน ไมใชเรื่องสาํ คัญผิดในขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบแหง ความผิดตามมาตรา ๕๙ (ฎีกาที่ ๘๓๗/๒๕๐๓ และที่ ๘๗๒/๒๕๑๐) ฉ. กับพวกคอยดักซุมยิง ล. อยรู ะหวา งทางโดยคาดคดิ วา ล. จะตอ งขร่ี ถจกั รยานยนตผ า นไปทางน้ี เมอ่ื อ. ผตู ายขรี่ ถจกั รยานยนต ผา นไป ฉ. กบั พวกสาํ คัญผดิ วา เปน ล. จึงรวมกันใชปนยงิ อ. ตายเชน น้ี ฉ. จะยกเอาขอสาํ คญั ผิดข้นึ แกตัววามิไดกระทาํ โดยเจตนาฆามิได ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๖๑ คงมีความผิดตาม มาตรา ๒๘๙ (๔) ฐานฆา คนโดยไตรต รองไวกอน (ฎกี าที่ ๑๔๓๒/๒๕๑๕) ๓. ในกรณีที่สําคัญผิดเกี่ยวกับฐานะของบุคคล หรือความสัมพันธระหวางผูกระทาํ กับผูทไี่ ดรบั ผลรา ยตามท่ีกลา วมาแลว ในมาตรา ๖๐ เมื่อผูน้ันกระทําโดยสําคัญผิดในตัวบุคคล จะตอง รับโทษหนักข้ึนตามฐานะของบุคคลท่ีถูกกระทํารายหรือไม เรื่องน้ีเห็นวาจะตองลงโทษหนักขึ้นไมได เพราะบุคคลน้ันไมไดร ูขอเทจ็ จริงน้นั ตามมาตรา ๖๒ วรรคสาม ๔. การสาํ คญั ผดิ ในตวั บคุ คลน้ี หากเปน การกระทาํ เพราะมเี หตฉุ กรรจอ ยา งอนื่ ไมเ กย่ี วกบั ฐานะบุคคลหรือความสัมพันธดังกลาว ถากระทําลงไปโดยสําคัญผิดจะตองรับผิดในเหตุฉกรรจ นนั้ หรอื ไม เชน ก. มคี วามโกรธเคอื ง ข. และหาทางฆา ข. ตลอดมา วนั หนึ่งเดนิ ไปพบ ค. สําคัญผดิ คิดวาเปน ข. จึงเอาปนยิง ค. ถึงแกความตายซึ่งเปนการไตรตรองไวกอน ดังน้ีจะลงโทษตาม มาตรา ๒๘๘ หรือมาตรา ๒๘๙ หรอื มาตรา ๒๘๙ (๔) เรื่องนีเ้ ห็นวาลงโทษตามมาตรา ๒๘๙ (๔) ได เพราะเปนเรื่องสาํ คัญผิดในตัวบุคคล ไมใชเรื่องกระทาํ โดยพลาดตามมาตรา ๖๐ และการลงโทษ ดังกลาวเปน ไปตามเจตนาเดิมของ ก. อยูแลว ®Õ¡Ò·èÕ ùð/òõóñ จาํ เลยใหพ วกมารอ งเรยี ก พ. ใหอ อกจากบา นโดยจาํ เลยแอบซมุ อยู แมบังเอิญผูตายลุกข้ึนมาเปดประตูบาน ลงบันได เพ่ือจะถายปสสาวะขางลาง แมถูกจาํ เลย ใชอ าวธุ ปน ยิงโดยสาํ คัญผิดวา เปน พ. กต็ าม การกระทําของจาํ เลย กเ็ ปนการฆาผูตายโดยไตรตรอง ไวก อน ®¡Õ Ò·èÕ ñùðö/òõòø จําเลยโกรธแคนพวกท่ีรุมทาํ ราย จาํ เลยต้ังใจจะไปฆา เพอื่ เปน การลา งแคน เมอื่ พบผตู าย จาํ เลยเขา ใจวา ผตู ายเปน พวกทร่ี มุ ทาํ รา ย ตนจงึ ใชอ าวธุ ปน ยงิ ผตู าย ทนั ที ดงั นีเ้ ปนการฆาผตู ายโดยไตรต รองไวก อ น ®¡Õ Ò·Õè ñöø÷/òõòñ จําเลยกับพวกเตรียมการมีอาวุธมา เพ่ือจะฆาทหารกลุมที่ ทาํ รายพวกของตนเทาน้ัน บังเอิญมาพบทหารอื่นเขา จาํ เลยกับพวกเกิดความคิดท่ีจะฆาทหาร กลุมท่ีพบในปจจุบันทันที ดังนั้น การที่จําเลยฆา และพยายามฆาทหารในกลุมที่พบนี้จึงเปนเร่ืองที่ จําเลยมิไดเตรียมการมากอน จําเลยกับพวกหาไดมีเจตนาฆาโดยไตรตรองไวกอนไม จึงไมมีความผิด ตามมาตรา ๒๘๙ (๔)

๖๐ ÊÃ»Ø ¢ŒÍáμ¡μ‹Ò§ÃÐËÇÒ‹ § ¡ÒáÃÐทาํ â´Â¾ÅÒ´ (ÁÒμÃÒ öð) ¡Ñº¡ÒÃสํา¤ÞÑ ¼´Ô ã¹μÇÑ ºØ¤¤Å (ÁÒμÃÒ öñ) ÁÒμÃÒ öð ¡ÒáÃÐทาํ â´Â¾ÅÒ´ ÁÒμÃÒ öñ ¡ÒÃสํา¤ÑÞ¼Ô´ã¹μÇÑ ºØ¤¤Å ๑) มีบคุ คลอยู ๓ ฝา ย ๑) มบี คุ คลอยู ๒ ฝาย ๒) ตองรับผิดฐานพยายามตอบุคคลแรกท่ีมุงหมาย ๒) ไมตองรับผิดฐานพยายามตอบุคคลแรกท่ี กระทาํ ตอ ยกเวน ผลเกิดขึ้นกับบคุ คลแรกดว ย มงุ หมายกระทาํ ตอ ผูกระทําก็ตอ งรับผิดในผลของการกระทําน้นั ๓) ฐานะหรือความสัมพนั ธหามโอน โดยอา ง ๓) ฐานะหรือความสัมพันธหามโอน โดยอาง มาตรา ๖๐ ตอนทาย มาตรา ๖๒ วรรคทา ย ๔) ผลของการกระทําพลาดไป ถาความผิดสําเร็จ ๔) การกระทําผิดตัว ถาความผิดสําเร็จผูกระทําตอง ผูกระทําตองรับผิดในผลของการกระทําน้ัน รับผิดในผลของการกระทําน้ัน แตถาไมสําเร็จ แตถาไมสําเร็จผูกระทําตองรับผิดฐานพยายาม ผูกระทําก็ตองรับผิดฐานพยายามสําหรับ สาํ หรบั การกระทาํ ตอบคุ คลที่ ๒ การกระทําตอบคุ คลที่ถูกกระทํา ¤ÇÒÁสาํ ¤ÑÞ¼´Ô 㹢͌ à·¨ç ¨Ã§Ô ÁÒμÃÒ öò “ขอเท็จจริงใด ถามีอยูจริงจะทําใหการกระทําไมเปนความผิด หรือทําให ผูกระทําไมตองไดรบั โทษ หรือไดร บั โทษนอยลง แมขอ เท็จจรงิ นน้ั จะไมมีอยูจรงิ แตผูกระทาํ สาํ คัญผิด วา มอี ยูจรงิ ผูกระทาํ ยอมไมม ีความผิด หรือไดรับยกเวนโทษ หรอื ไดรับโทษนอยลงแลว แตก รณี ถาความไมรูขอเท็จจริงตามในวรรคสามแหงมาตรา ๕๙ หรือความสําคัญผิดวามีอยู จริงตามความในวรรคแรก ไดเกิดข้ึนดวยความประมาทของผูกระทําความผิด ใหผูกระทํารับผิด ฐานกระทําโดยประมาท ในกรณีที่กฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะวาการกระทําน้ันผูกระทําจะตองรับโทษ แมกระทําโดยประมาท บคุ คลจะตอ งรบั โทษหนกั ขน้ึ โดยอาศยั ขอ เทจ็ จรงิ ใด บคุ คลนนั้ จะตอ งไดร ขู อ เทจ็ จรงิ นนั้ ” ¤Òí ͸ԺÒ ๑. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงตามมาตรา ๖๒ น้ี เปนบทบัญญัติใหเปนคุณแก ผูกระทําผิดโดยถือตามหลักเจตนาในการกระทําของบุคคลตามความเขาใจของผูกระทําในขณะ กระทําผิดน้ัน แมขอเท็จจริงจะไมมีอยูจริง และการกระทําน้ันครบองคประกอบความผิดแลว แตผูกระทาํ ไดกระทาํ เชนน้ันโดยเขาใจขอเท็จจริงเปนอีกอยางหน่ึง ดังนี้ ตามมาตรา ๖๒ ใหวินิจฉัย ความผดิ หรอื ความรบั ผดิ ตามความเขา ใจในขอ เทจ็ จรงิ ของผกู ระทาํ อยา งทเ่ี ขา ใจ ซง่ึ ขอ เทจ็ จรงิ ดงั กลา วนี้ จะไดมาจากพยานหลักฐานท่ีคูความนําสืบ ถาตามขอเท็จจริงที่ไดความนั้นเปนดังที่ผูกระทําเขาใจ การกระทาํ นั้นจะมีความผิดเพียงใดหรือไม ถาเห็นวาการกระทาํ นั้นไมเปนความผิดไมตองรับโทษ หรอื รบั โทษนอยลงกต็ องวนิ ิจฉัยไปตามนนั้

๖๑ ๒. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงซึ่งผูกระทําไมมีความผิด เชน การกระทําโดยปองกัน พอสมควรแกเหตตุ ามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ ๓. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงมาตรา ๖๒ กรณีผูกระทําไมตองรับโทษ เชน สามีตองการลักทรัพยภริยาตนแตกลับไปเอาทรัพยของผูอื่นที่ฝากภริยาตนไวดังนี้ เปนเรื่องสําคัญผิด ในขอเท็จจริง ซ่ึงถามีอยูจริงทําใหผูถูกกระทําไมตองรับโทษแมขอเท็จจริงจะไมมีอยูจริง ผูกระทําผิด ไดรับการยกเวน โทษตามมาตรา ๗๑ ๔. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงซ่ึงผูกระทําไดรับโทษนอยลง เชน การปองกัน โดยสําคัญผิด แตการกระทําน้ันเปนการเกินสมควรแกเหตุตามมาตรา ๖๙ ผูกระทํายอมไดรับโทษ นอ ยลง ๕. ตามมาตรา ๖๒ วรรคสอง ที่บัญญัติวา ถาความไมรูขอเท็จจริงตามมาตรา ๕๙ วรรคสาม หรือความสําคัญผิดวามีอยูจริงตามความในวรรคแรก ไดเกิดขึ้นดวยความประมาทของ ผกู ระทาํ ความผิด ใหผ ูก ระทํารบั ผิดฐานกระทําโดยประมาท เหตทุ ี่บัญญตั ิไวเ ชน นก้ี เ็ พราะการวนิ จิ ฉยั ตอ งถอื ตามพฤตกิ ารณท ผ่ี กู ระทาํ เขา ใจในขอ เทจ็ จรงิ สงิ่ ใดทอี่ ยนู อกเหนอื จากความรคู วามเขา ใจของเขา จะถือวาเขากระทําโดยเจตนายอมไมได แตถาความไมรูไมเขาใจนั้น เกิดจากความประมาท ถาใชความระมัดระวังขึ้นบางเหตุการณเชนนั้นจะไมเกิด กรณีเชนน้ี ยอมนับวาเปนการประมาท ผูน้ันจึงตองรับผิดในการประมาทของตน แตทั้งน้ี การกระทําโดยประมาทน้ันจะมีความผิดตอเมื่อ มีกฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะวา การกระทําน้ันผูกระทําจะตองรับโทษแมกระทําโดยประมาท เชน กระทําโดยประมาทเปนเหตใุ หค นตายตามมาตรา ๒๙๑ ไดรบั อันตรายสาหสั ตามมาตรา ๓๐๐ μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. กบั พวกไปยิงสตั วป าดว ยกัน ก. มองไปทางหนาเหน็ ตน ไมและพมุ ไมไหวๆ มองดคู ลายกวาง จึงใชปนยงิ ไป แตก ลบั ถูก ข. ตายหรือ ก. แทง ข. ในทีม่ ืดโดยเขา ใจผดิ วา สงิ่ ท่ีตน แทงน้ันเปนสุนัข ข. ตาย ดังน้ี ก. ไมมีความผิดฐานฆาผูอ่ืนโดยเจตนาหรือทํารายผูอ่ืน แตผลทําให ถึงแกความตาย เพราะขณะทํารายไมรูวาเปนคน จึงเปนการไมรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบ ความผิด แตการกระทําของ ก. ขาดความระมัดระวังไมพิจารณาใหดีเสียกอนจึงยิงหรือแทงไป ก. จงึ มคี วามผดิ ฐานกระทาํ โดยประมาทเปน เหตใุ หคนตายตามมาตรา ๒๙๑ ในกรณีเจาของบานทราบวาจะมีคนรายมาปลนจึงใหจําเลยนอนใตถุนเรือน เวลา ๐๕.๐๐ น. ยังมืดอยู ผูตายกับพวกพากระบือไปบานนั้น สุนัขเหามีคนรองวาขโมย จําเลยจึงยิงปน ไปท่ีผูตายโดยเขาใจวาจะเปนคนรายมาปลนดังนี้ การท่ีจําเลยยิงผูตายโดยสําคัญผิดวาเปนคนราย ยอ มเปน การปอ งกันพอสมควรแกเ หตุ ๖. มาตรา ๖๒ วรรคสาม บญั ญตั วิ า บคุ คลจะตอ งรบั โทษหนกั ขน้ึ โดยอาศยั ขอ เทจ็ จรงิ ใด บุคคลนั้นจะตองไดรูขอเท็จจริงนั้น ในวรรคน้ีจํากัดไวเฉพาะในกรณีที่จะตองรับโทษหนักข้ึนเทานั้น ซึ่งก็เปนการถูกตอง เพราะเม่ือจะลงโทษเขาใหหนักข้ึนก็ควรท่ีจะใหเขารูขอเท็จจริงอันนั้น และ ขอเท็จจริงดังกลาวน้ีจะตองรูจริงๆ ไมใชอาจรู หรือควรจะรู เพราะขอเท็จจริงดังกลาวน้ีเปนเร่ืองใน

๖๒ พฤติการณประกอบความผดิ ไมเ กี่ยวกบั ผลของการกระทํา ฉะนนั้ เมอื่ บุคคลผกู ระทําไมรขู อ เท็จจรงิ จึงไมตองรับโทษหนักข้ึน เชน การฆาบิดามารดาซ่ึงเปนบุพการีของตน บุคคลนั้นจะตองรูวาบุคคล ที่ตนฆาน้ันเปนบิดาหรือมารดากอน หรือขณะกระทํา ถามารูทีหลังเมื่อการฆาสําเร็จแลวก็เปนเร่ือง สําคัญผิดในขอเท็จจริง จะลงโทษตามมาตรา ๒๘๙ (๑) คงลงโทษไดตามมาตรา ๒๘๘ เทาน้ัน เพราะเขาไมร ูข อ เท็จจริงวาผูถูกฆา เปนบุพการีของตน ®Õ¡Ò·èÕ ø÷ò/òõñð (ประชุมใหญ) ความสําคัญผิดวามีภยันตรายอันตองปองกันนั้น เปนความสําคัญผิดตามมาตรา ๖๒ ไมใชมาตรา ๖๑ เพราะความสําคัญผิดตามมาตรา ๖๑ เปนเร่ืองสําคัญผิดในตัวบุคคล ซ่ึงแมกระทําตอบุคคลใดก็เปนผิดทั้งนั้น สวนความสําคัญผิดตาม มาตรา ๖๒ นั้น เปนความสําคัญผิดซึ่งทําใหการกระทําไมเปนความผิดหรือทําใหผูกระทําไมตอง รบั โทษ หรอื ไดรับโทษนอยลง จําเลยใชปนยิงเด็กซ่ึงสองไฟหากบท่ีริมร้ัวบานของจําเลยถึงแกความตาย โดยจําเลย สาํ คัญผิดวาเปนคนรา ยจะฆา พจ่ี ําเลย เปนการปองกันเกินกวากรณแี หงการจาํ ตอ งกระทาํ เพื่อปองกนั มคี วามผดิ ตามมาตรา ๒๘๘, ๖๙ ประกอบดวยมาตรา ๖๒ ®Õ¡Ò·èÕ ôóð/òõóò จําเลยกับผูเสียหายแตงงานกันตามลัทธิศาสนาอิสลาม มีบุตร ดว ยกนั ๑ คน ตอ มาจําเลยกับผูเ สียหายแยกกนั อยู แตมไิ ดหยาขาดจากการเปน สามีภริยากนั ดังนน้ั การที่จําเลยพาผเู สยี หายไปกักขงั เพอื่ กระทําอนาจารและขม ขืนกระทาํ ชาํ เรา จงึ อาจเปนกรณีทจ่ี ําเลย กระทําไปโดยเขาใจวาจําเลยมีสิทธิกระทําไดกับภริยา ซึ่งมีบุตรดวยกัน และบุตรก็ยังอยูกับจําเลย อันเสมือนกับทําโดยวิสาสะ ยอมไมเขาลักษณะกระทําโดยมีเจตนาราย ไมเปนความผิดฐานพาหญิง ไปเพ่อื การอนาจาร หนว งเหนี่ยวกกั ขังและขมขนื กระทาํ ชําเราผูเ สยี หาย ¼Å¸ÃÃÁ´Ò·ÂèÕ Í‹ Áà¡´Ô ¢¹éÖ ä´Œ ÁÒμÃÒ öó ถาผลของการกระทําความผิดใดทําใหผูกระทําตองรับโทษหนักข้ึนผลของ การกระทาํ ความผดิ นัน้ ตอ งเปนผลทต่ี ามธรรมดายอมเกดิ ขึน้ ได คํา͸ºÔ Ò ñ) àÃèÍ× §¹éÕμÍŒ §ทาํ ¤ÇÒÁࢌÒã¨ãËŒ´Õà¾ÃÒÐ໹š àÃèÍ× §¾ÄμÔ¡Òó ตวั อยา งทเ่ี หน็ ไดช ดั ตามมาตรา ๖๓ นี้ กค็ อื เจตนาทาํ รา ย แตผ ลถงึ ตาย ตอ งรบั ผดิ ตามมาตรา ๒๙๐ ฐานทํารายผูอื่นเปนเหตุใหถึงแกความตาย เพราะเปนผลที่ธรรมดายอมเกิดขึ้นได จะนํามาตรา ๖๓ ไปใชใ นกรณีท่วี าเจตนาตอ ผลอยางหนึ่ง แตผลไดเกิดขึ้นนอกเหนือเจตนาไป ®Õ¡Ò·Õè øùõ/òõðù จําเลยใชกอนหินขวางผูเสียหาย ผูเสียหายหลบกอนหินก็ไมถูก ผูเสียหาย แตวาตอนท่ีผูเสียหายหลบมือไปฟาดกับขางเรือมีบาดแผลบวมยาว ๔ เซนติเมตร กวา ง ๒ เซนตเิ มตร ถอื วา เปน ผลโดยตรงจากการกระทาํ ของจาํ เลย เพราะฉะนนั้ จาํ เลยกม็ คี วามผดิ ฐาน ทํารา ยรางกายผเู สยี หายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๕

๖๓ ®Õ¡Ò·èÕ öõ÷/òõóò ผูตายเปนโรคตับแข็ง โรคนี้เปนอยูแลวต้ังแตกอนที่จําเลย จะทํารายผูตาย ถือวาโรคตับแข็งท่ีเปนอยูแลวกอนการทํารายไมใชเหตุแทรกแซง ขอเท็จจริงมี ดงั ตอ ไปน้ี กอนผูตายจะถกู จําเลยทาํ ราย ผูต ายมอี าการปกตดิ ีอยู ไมไ ดสอวาจะถึงแกค วามตายดว ย โรคตบั แขง็ ซง่ึ ผตู ายเปน อยใู นเรว็ วนั การทผ่ี ตู ายถงึ แกค วามตายหลงั จากถกู จาํ เลยทาํ รา ยเพยี งประมาณ ๑๗ ชั่วโมง สภาพศพภายในสมองบวมนํ้า กระดูกซ่ีโครงซ่ีที่สองและที่ส่ีขางขวาชํ้ามีรอยแตกราว สวนสภาพศพภายนอกมีรอยช้ําที่ใบหนาดานขวาตั้งแตคิ้วถึงคางและขอบตาซาย แมแพทยผูชันสูตร พลิกศพจะเบิกความวาผูตายถึงแกความตายดวยโรคตับแข็ง ไมไดตายเพราะบาดแผลที่ถูกจําเลย ทํารายแตก็ไมไดยืนยันวา การท่ีจําเลยทํารายผูตายไมเปนเหตุทําใหผูตายถึงแกความตายเร็วข้ึน ถอื ไดว า การกระทาํ ของจาํ เลยทาํ ใหผ ตู ายถงึ แกค วามตายเรว็ ขน้ึ กวา ทคี่ วร จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานฆา ผตู าย โดยไมเ จตนาตามมาตรา ๒๙๐ วรรคแรก การเปนโรคตับแข็งรางกายมีภูมิตานทานนอย ถูกทํารายตายไดงาย การที่ผูตายมี โรคตับแข็งอยูไมถือเปนเหตุแทรกแซง จึงไมตองไปพิจารณาวาวิญูชนคาดหมายไดหรือไม พจิ ารณาเพยี งวา ความตายเปน ผลโดยตรงจากการทาํ รา ยหรอื ไม ถา ไมท าํ รา ยกไ็ มต าย เชน นต้ี อ งถอื วา ความตายเปน ผลโดยตรงจากการทาํ ราย (โปรดเทยี บกบั คําพพิ ากษาฎกี าที่ ๙๖๘/๒๔๗๔) ò. ¶ŒÒÁãÔ ª¼‹ Åâ´Âμç¡çäÁμ‹ ÍŒ §ÃѺ¼´Ô μÑÇÍ‹ҧ ขาวขับรถที่หามลอชํารุดไปตามถนน ตุวิ่งตัดหนารถโดยกระชั้นชิด ขาวไมส ามารถลดความเรว็ ของรถลงได รถจงึ ชนตตุ าย ขาวนาํ ผเู ชยี่ วชาญมาเบกิ ความตอ ศาลวา การทต่ี ุ วิ่งตัดหนารถกระชั้นชิดเชน น้ี ขาวไมส ามารถท่จี ะหลกี เลี่ยงอบุ ตั เิ หตุไดเลย แมว า หา มลอจะใชก ารไดดี เพียงใดก็ตาม เชนน้ีขาวไมตองรับผิดในการที่รถชนตุ จริงอยูขาวประมาทตามมาตรา ๕๙ วรรคสี่ เพราะขับรถหามลอชํารุดไปตามถนน และผลก็เกิดคือการท่ีรถชนตุ ตุตายแตเน่ืองจากวาความตาย ของตุไมใชผลโดยตรงจากการกระทําโดยประมาทของขาว ขาวจึงไมตองรับผิดในความตายของตุ ตามมาตรา ๒๙๑ แตตอ งรบั ผดิ ตามพระราชบัญญตั จิ ราจรทางบก ®Õ¡Ò·Õè ùðù/òô÷ô จาํ เลยขบั รถขน้ึ เนนิ รถเครือ่ งไมด ีทาํ ใหเ ครอ่ื งดบั ทําใหร ถถอยหลงั ลงมาใกลเหว ผูตายซึ่งโดยสารรถมาในรถ กระโดดลงจากรถ ทําใหเสียหลักลมลงถูกทับตาย ทําใหรถหยุดได ในท่ีสุดรถจึงไมตกเหว คนอื่นท่ีเหลือในรถไมมีใครเปนอันตราย ศาลวินิจฉัยวา ผูตายไดตัดสินใจไปเองโดยไมมีเหตุอันสมควร จึงไมใชผลจากการกระทําของจําเลย จําเลยจึงไมมี ความผดิ ฐานกระทาํ โดยประมาทเปนเหตใุ หผูอ่ืนถงึ แกค วามตาย ตามมาตรา ๒๙๑ ®¡Õ Ò·èÕ ùöø/òô÷ô จาํ เลยใชข วานฟน ผตู าย ผตู ายรกั ษาตวั อยจู นแผลหายไปมากแลว ผูตายเปนลมตายเพราะโรคประจําตัว จําเลยไมตองรับผิดถึงผลแหงการตาย เพราะไมใชผลโดยตรง จากการทีจ่ ําเลยทําราย และแมจ ะไมม กี ารทาํ รายผูตายกจ็ ะตายอยนู ัน่ เองดวยโรคประจาํ ตวั ®¡Õ Ò·èÕ ñõó/òõðö (ประชมุ ใหญ) รถยนตท ีจ่ ําเลยขับเปน รถประเภทสาธารณะรับจา ง บรรทุกคนโดยสารและของ จําเลยบรรทุกคนโดยสารเกินจํานวนซึ่งนายทะเบียนกําหนด ถึงกับเกาะ ขา งรถและทา ยรถและขนึ้ ไปอยบู นหลงั คารถ เพราะคนในรถเบยี ดเสยี ดกนั แนน กบั ยงั มนี าํ้ แขง็ กอ นใหญ

๖๔ บรรทุกมาดวย ๑๐ กวากอน ปรากฏวา จําเลยขับรถยนตดังกลาวไปโดยปลอดภัยเปนระยะทางถึง ๓๐ กิโลเมตร แตเนื่องจากจําเลยขับรถเร็วเกินอัตราท่ีกฎหมายกําหนดไวมากจึงเปนเหตุใหรถคว่ํา คนตาย ศาลฎีกาตัดสินวาลงโทษตามมาตรา ๒๓๘ ไมได แตวาลงโทษตามมาตรา ๒๙๑ ไดขอเท็จจริงท่ีวาขับรถไปไดโดยปลอดภัยเปนระยะทางถึง ๓๐ กิโลเมตร แสดงวาผลที่เกิดข้ึนไมใช ผลโดยตรงจากการบรรทุกเกิน เพราะถาเปนผลโดยตรงจากการบรรทุกเกินแลวคงจะไมสามารถขับ โดยปลอดภัยไดถึง ๓๐ กิโลเมตร คงจะคว่ํากอนหนานั้นแลว เม่ือการที่รถคว่ําคนตายไมใชผล โดยตรงจากการบรรทุกเกินจําเลยจึงไมมีความผิดมาตรา ๒๓๘ เพราะแมไมบรรทุกเกินรถก็ควํ่า คนก็ตายอยูน่ันเอง เนื่องจากขับรถเร็วมาก การท่ีรถคว่ําคนตายเปนผลโดยตรงจากการขับเร็ว ไมใช ผลโดยตรงจากการบรรทุกเกิน แตจําเลยผิดมาตรา ๒๙๑ ก็เพราะจําเลยประมาทขับรถเร็วมาก ท่ีรถคว่ําคนตายจึงเปน ผลโดยตรงจากการขับรถเร็วอนั เปนการกระทําโดยประมาท ใชหลกั ผลโดยตรง แตเ พยี งอยา งเดยี ว ไมม หี ลักผลธรรมดา ®Õ¡Ò·Õè ñôóö/òõññ จําเลยขับรถดวยความประมาทชนเสาไมที่ปกริมทางแฉลบ จะไปชนเสาไฟฟาอยางแรงอันเปนการหวาดเสียวและใกลอันตราย ผูตายกระโดดลงจากรถ ในระยะกระช้ันชิดกับท่ีรถยนตจะชนเสาไฟฟาเพ่ือหลีกเล่ียงอันตรายอันเกิดข้ึนเฉพาะหนา และถึงแกค วามตาย จาํ เลยมีความผิดฐานทาํ ใหคนตายโดยประมาท ó. คําNjҼŸÃÃÁ´Ò หมายความวา ผลท่ีวิญูชนคาดเห็นความเปนไปไดของผลนั้น คําวา “คาดเห็น” นั้นไมตองถึงข้ันเล็งเห็นผล เชน ปวเผาบานหมู ซึ่งปดประตูหนาตางบานไว โดยปว ไมรูวามีปานอยูในบานหมู ปานถูกไฟไหมตาย ดังน้ี ปวไมมีความผิดฐานฆาผูอ่ืนโดยเจตนายอมเล็ง เห็นผลตามมาตรา ๒๘๘ แตปวมีความผิดฐานวางเพลิงเปนเหตุใหผูอ่ืนถึงแกความตาย ตามมาตรา ๒๒๔ ประกอบดวยมาตรา ๒๑๘(๑) และมาตรา ๖๓ โดยปวมิไดเล็งเห็นผลในความตายของปาน แตปวยอมคาดเห็นความเปนไปไดวาในบานแมจะปดล็อกกุญแจก็อาจมีคนอยูขางในบานได แตถ าเปลยี่ นขอ เท็จจริงวา ปว รูวาคนอยใู นบา นแลว ยงั เผาบา นนัน้ อกี เชน นี้ ปวมีความผดิ ฐานฆาผอู ่นื โดยเจตนายอมเล็งเห็นผลเลยหรือถาเปล่ียนขอเท็จจริงใหมอีกวา ปวเผาบานรางที่พังแลวของหมู แตบังเอิญขอทานเขาไปนอนอยูขางใน ถูกไฟไหมถึงแกความตาย กรณีเชนนี้เกินความคาดหมาย ของปวท่ีจะคาดเห็นไดวาอาจมีคนอยูขางใน ดังนี้ปวจึงไมตองรับโทษหนักขึ้นในผลของความตาย ของขอทาน ตามมาตรา ๒๒๔ ô. ¡Ã³ÕÁÕàËμØá·Ã¡á«§à¡Ô´¢éÖ¹àÃÒμŒÍ§ÃѺ¼Ô´¶Ö§¼Å·Õèà¡Ô´¨Ò¡àËμØá·Ã¡á«§¹Ñé¹´ŒÇ ËÃ×ÍäÁ‹ àËμØá·Ã¡á«§ คือ เหตุการณทเ่ี กิดขึ้นตอจากการกระทาํ ในครัง้ แรกและกอ ใหเ กิด ผลขึ้นในบั้นปลาย จะรับผิดหรือไมนั้นขึ้นอยูกับวา วิญูชนคาดหมายไดหรือไม? ถาวิญูชน คาดหมายไดก ็ตองรับผดิ ถา วญิ ชู นคาดหมายไมไ ดกไ็ มต องรับผิด ®Õ¡Ò·Õè ñóùõ/òõñø จําเลยตี ถ. มีแผลเลก็ นอ ย แต ถ. สลบ จําเลยเขา ใจวา ถ. ตาย จงึ เอาผา ขาวมา ของ ถ. ผกู คอ ถ. แขวนกบั ตน ไมเ ปนเหตุให ถ. ตาย

๖๕ พเิ คราะหแ ลว เห็นวา การกระทําของจาํ เลย ฟงไมไดวาจําเลยมเี จตนาฆา ถ. จําเลยจึง คงมคี วามผิดเพยี งฐานฆาผูอ น่ื โดยไมเ จตนา ®¡Õ Ò·èÕ ñô÷ø/òõòø ผูตายถูกยิงไดรับบาดเจ็บ ผูตายตายภายหลังจากถูกยิงแลว ๙ เดอื นเศษ เนอ่ื งจากผตู ายรกั ษาบาดแผลไมด ี เพราะแผลตดิ เชอ้ื ดงั นี้ จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานฆา คนตาย โดยเจตนาตามมาตรา ๒๘๘ มิใชพยายามฆาตามมาตรา ๒๘๘ ประกอบกับมาตรา ๘๐ เพราะ แผลตดิ เช้ือทาํ ใหผ ูตายตาย ไมใชส ง่ิ ผดิ ปกตธิ รรมดา ผกู ระทาํ จึงตอ งรบั ผิดตามมาตรา ๒๘๘ ®Õ¡Ò·èÕ öõù/òõóò จําเลยทํารายผูตายโดยมีเจตนาฆาหลังจากท่ีผูตายถูกจําเลย ทําราย มีการนาํ ผูตายไปรักษาทโ่ี รงพยาบาล แพทยร กั ษาผตู ายเบือ้ งตน โดยการใหนํ้าเกลือใสท อ ชวย หายใจ ผา ตดั ใสท อ ระบายลมในโพรงปอดขา งซา ย เพราะมลี มรวั่ ออกมาจากทางเดนิ หายใจแลว ใสเ ครอื่ ง ชวยหายใจใหผูตายดวย แพทยผูรักษามีความเห็นวา ถาใหผูตายรักษาตัวที่โรงพยาบาลตอไปแลว โอกาสทผี่ ตู ายจะมชี วี ติ รอดมมี ากกวา ผตู ายจะถงึ แกค วามตาย แตว า ญาตขิ องผตู ายสงสารผตู ายทต่ี อ ง อยูในสภาพเชนน้ันจึงทําใหการรักษาพยาบาลสิ้นสุดลงโดยการดึงเครื่องชวยหายใจและทอชวยหายใจออก แลว พาผตู ายกลบั บา น ในคนื นน้ั เองผตู ายถงึ แกค วามตาย ศาลฎกี าตดั สนิ วา จาํ เลยรบั ผดิ เพยี งพยายาม ฆา ตามมาตรา ๒๘๘ ประกอบดวยมาตรา ๘๐ เพราะวา ผลเกิดจากเหตุแทรกแซงดงั กลาว วญิ ูชน คาดหมายไมไ ดต อ งรับผิดเทา ท่ไี ดก ระทําลงไปเทานั้น ¤ÇÒÁäÁË ¡ŒÙ ®ËÁÒ ÁÒμÃÒ öô “บคุ คลจะแกต วั วา ไมร กู ฎหมายเพอื่ ใหพ น จากความรบั ผดิ ชอบในทางอาญา ไมได แตถาศาลเหน็ วา ตามสภาพและพฤตกิ ารณ ผูก ระทําความผดิ อาจจะไมรวู า กฎหมายบัญญัติวา การกระทําน้ันเปนความผิด ศาลอาจอนุญาตใหแสดงพยานหลักฐานตอศาลและถาศาลเชื่อวา ผกู ระทาํ ไมร วู า กฎหมายบญั ญตั ไิ วเ ชน นนั้ ศาลจะลงโทษนอ ยกวา ทกี่ ฎหมายกาํ หนดไวส าํ หรบั ความผดิ นน้ั เพยี งใดก็ได” มาตรา ๖๔ ไมยอมใหยกเอาความไมรูกฎหมายขึ้นเปนขอแกตัว เพราะกฎหมาย ประสงคใหประชาชนไดศึกษาและเรียนรูลวงหนาวาการกระทําหรือไมกระทําของตนมีกฎหมาย บัญญัติเปนความผิดหรือไม เหตุผลที่กฎหมายอาญาตองบัญญัติความผิดไวอยางชัดเจน แนนอน ปราศจากการคลุมเครือ (มาตรา ๒) ก็เพราะตองการใหประชาชนไดรูลวงหนา และเมื่อถือวา ประชาชนตองรูลว งหนา จึงไมย อมใหปฏิเสธวา ไมรกู ฎหมายตามทบ่ี ัญญัตไิ วในมาตรา ๖๔ นัน่ เอง อยางไรก็ตาม มีบางกรณีท่ีหากไมยอมรับฟงความไมรูกฎหมายแลว ก็อาจจะเปน การไมย ตุ ธิ รรมจนเกนิ ไป มาตรา ๖๔ จงึ ยอมใหม กี ารแกต วั ไดบ า ง เมอ่ื พจิ ารณาถงึ สภาพแหง ความผดิ หมายความวากรณีที่เปนความผิดเพราะกฎหมายหาม (mala prohibita) มิใชความผิดในตัวเอง (mala in se) พฤตกิ ารณ หมายถงึ กรณีเฉพาะตัวผูก ระทาํ ผิด เชน คนตางดา วเพง่ิ เดนิ ทางเขา มา ในประเทศ หรอื ผทู อ่ี ยหู า งไกลมากไมส ามารถทราบถงึ กฎหมายทป่ี ระกาศใชใ หม เมอื่ พจิ ารณาถงึ สภาพ

๖๖ ความผดิ และพฤตกิ ารณแ ลว ศาลอาจอนญุ าตใหแ สดงพยานหลกั ฐาน (ซง่ึ หมายความวา แมจ ะพจิ ารณา จากสภาพความผดิ และพฤตกิ ารณแ ลว ศาลอาจไมอ นญุ าตกไ็ ด) และเมอ่ื มกี ารแสดงพยานหลกั ฐานแลว ถาศาลเช่ือความไมรูกฎหมาย ศาลอาจลดโทษใหแกผูกระทาํ ความผิดก็ได หรือไมลดโทษก็ได แตศาลจะไมล งโทษเลยไมได ¢ŒÍÊѧà¡μ ความไมรูกฎหมายตามมาตรา ๖๔ หมายถึง ไมรูวามีกฎหมายอาญาบัญญัติวา การกระทาํ นั้นเปนความผิด หากเปนความไมรูกฎหมายอื่นๆ เชน กฎหมายแพง เชนน้ีไมเก่ียวกับ มาตรา ๖๔ ËÁÒÂàËμØ การจะอางมาตรา ๖๔ เพื่อใหศาลลดโทษน้ัน การกระทําของผูกระทําจะตอง “ไดกระทําความผิดตามองคแหงความผิดทุกประการแลว” หากการกระทําไมเปนความผิด เชน ขาดเจตนากระทาํ ผิด กถ็ ือวาขาดองคประกอบภายในเสยี แลว ก็ไมมีกรณีทจ่ี ะตอ งยกมาตรา ๖๔ ขึ้น เพ่ือใหศาลลดโทษ เพราะการกระทาํ ไมเ ปนความผดิ มาเสยี ตงั้ แตตนแลว (ฎกี าท่ี ๔๕๗/๒๔๘๙) คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè õóóó/òõóø การมีเพโลมีนไวเพ่ือขายมิใชเปนความผิดในตัวเอง จําเลยเคยไดรับอนุญาตใหขายได ตอมามีประกาศกระทรวงสาธารณสุขกําหนดใหเปนวัตถุออกฤทธ์ิประเภท ๒ ซึ่งการมีไว ในครอบครองเพ่ือขาย เปนความผิดตามสภาพและพฤติการณจาํ เลยไมอาจรู ศาลยอมอนุญาตให จาํ เลยนาํ พยานหลักฐานมาพสิ จู นไ ด และศาลจะลงโทษนอยกวา ทีก่ ฎหมายกาํ หนดไวได ÁÒμÃÒ öõ º¤Ø ¤ÅÇԡŨÃμÔ การกระทาํ ของคนทเ่ี ปน จติ บกพรอ ง โรคจติ หรอื จติ ฟน เฟอ น มาตรา ๖๕ ผใู ดกระทําความผดิ ในขณะไมส ามารถรผู ดิ ชอบหรอื ไมส ามารถบงั คบั ตนเองไดเ พราะมจี ติ บกพรอ ง โรคจติ หรอื จติ ฟน เฟอ น ผูน น้ั ไมตอ งรบั โทษสําหรับความผิดนัน้ แตถาผูกระทาํ ความผิดยังสามารถรูผิดชอบอยูบางหรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ผูนั้นตองรับโทษสําหรับความผิดน้ัน แตศาลจะลงโทษนอยกวาท่ีกฎหมายกาํ หนดไวสาํ หรับความผิด นัน้ เพียงใดกไ็ ดม ีหลกั เกณฑ ดงั นี้ ๑. ตองมกี ารกระทาํ ๒. ไดก ระทาํ การอันกฎหมายบัญญตั ิเปนความผดิ ๓. ในขณะ ก. ไมส ามารถรูผิดชอบ หรอื ข. ไมส ามารถบังคบั ตนเองได

๖๗ ๔. เพราะมี ก. จิตบกพรอ ง ข. โรคจติ หรอื ค. จติ ฟนเฟอน ®¡Õ Ò·Õè óóñ/òõñó คลอดบุตรแลวคุมดีคุมรายถือวาเปนโรคจิตหรือจิตฟนเฟอน บางขณะ ยงั สามารถรูผิดชอบบางหรอื สามารถบังคับตนเองไดบ าง ตอ งรับผิด มาตรา ๖๕ วรรค ๒ ®¡Õ Ò·Õè óðòõ/òõòõ กอนเกิดเหตุจําเลยหวาดกลัววาจะถูกเพ่ือนยิง จึงขังตัวเอง ในหองมา ๔ วัน โดยอดอาหารและไมห ลับไมน อนตลอด ๔ วนั ขณะเกิดเหตจุ ําเลยเหน็ ภาพหลอน มีปากกระบอกปนมาจองตามชองไมแตก มีเสียงดังแช็กๆ จําเลยจึงจุดไฟเผาส่ิงของในหองใหเกิด ควันและกระโดดหนีออกทางหนาตาง เม่ือพบตํารวจก็บอกวาจาํ เลยเปนผูวางเพลิง ดังนี้ แมจะไม เปนการชัดแจงวาจาํ เลยกระทําผิดในขณะไมสามารถรูผิดชอบหรือไมสามารถบังคับตนเองได อันจะ ทาํ ใหไมตองรับโทษตาม ป.อ. มาตรา ๖๕ วรรคแรก แตก็แสดงวาจาํ เลยมีอาการผิดปกติทางจิตใจ หรือจิตใจบกพรองอยูบาง ซ่ึงศาลจะลงโทษนอยกวากฎหมายกําหนดไวสาํ หรับความผิดน้ันเพียงใด ก็ไดต าม ป.อ.มาตรา ๖๕ วรรคสอง ®¡Õ Ò·èÕ ó÷õõ/òõõõ จาํ เลยเปน โรคจติ เภท ขบั รถยนตข องผตู ายหลบหนีออกไปเปน ระยะทางไกลพอสมควรหลังจากจาํ เลยใชอาวุธปนยิงผูตายแลว และเมื่อถูกเจาพนักงานตํารวจจับกุม จาํ เลยกร็ บั วา รสู กึ ตวั และสามารถตอบคําถามได ยอ มแสดงวา จําเลยยงั สามารถรผู ดิ ชอบหรอื บงั คบั ตนเอง ไดบาง จําเลยจงึ ตอ งรับโทษสาํ หรบั ความผดิ น้ัน แตศ าลจะลงโทษจําเลยนอยกวาที่กฎหมายกาํ หนดไว สําหรับความผดิ นั้นเพียงใดก็ได ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๕ วรรคสอง ¤ÇÒÁÁÖ¹àÁÒ ÁÒμÃÒ öö “ความมึนเมาเพราะเสพสุราหรือสิ่งเมาอยางอื่นจะยกขึ้นเปนขอแกตัว ตามมาตรา ๖๕ ไมไ ด เวน แตค วามมนึ เมานน้ั จะไดเ กดิ โดยผเู สพไมร วู า สง่ิ นนั้ จะทาํ ใหม นึ เมาหรอื ไดเ สพ โดยถูกขืนใจใหเสพและไดกระทาํ ความผิดในขณะไมสามารถรูผิดชอบ หรือไมสามารถบังคับตนเองได ผูกระทําความผิดจึงจะไดรับยกเวนโทษสาํ หรับความผิดน้ัน แตถาผูนั้นยังสามารถรูผิดชอบอยูบาง หรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาที่กฎหมายกาํ หนดไวสําหรับความผิดน้ัน เพยี งใดก็ได” คาํ ͸ԺÒ ไมวาจะเปนเพราะเสพสุรา-เสพสิ่งเมาอยางอ่ืน (ยาเสพติดหรือยาบางอยาง หรือ ยาระงับประสาทมึนเมา) แกตัวไมได ถาเสพถึงขนาดเปนโรคจิตก็อางเปนขอยกเวนตามมาตรา ๖๕ ขึน้ ตอสูคดไี ดเวนแตในกรณีดงั นี้ จึงจะไดรบั ยกเวน โทษ คอื

๖๘ ñ. ¤ÇÒÁÁ¹Ö àÁÒà¡´Ô â´Â¼àŒÙ ʾ ๑.๑ ไมรูว าสงิ่ นน้ั ทําใหมึนเมา เชน ถูกปลอมปนอาหาร หรือเคร่อื งดมื่ ๑.๒ ถกู ขนื ใจใหเ สพ (ไมใ ชโดยสมัครใจ) ò. áÅÐä´Œ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´ã¹¢³ÐÁÖ¹àÁÒ โดยไมสามารถรูผิดชอบหรือไมสามารถ บังคบั ตนเองได (ท้ังนี้มิไดเ สพเพอื่ ใหกลา ทําผิดจะอา งเปนขอ แกต ัวไมไ ด) ๒.๑ หากผูกระทําตาม ขอ ๑, ๒ ไดกระทาํ ขณะยังสามารถรูผิดชอบอยูบาง หรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาที่กฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดน้ัน เพียงใดกไ็ ด ๒.๒ กรณีมึนเมาแลวเกิดบันดาลโทสะจากเหตุมึนเมาก็อาจอางเพ่ือลดโทษให นอยลงได แมโ ทษเกิดเพราะความมนึ เมา ®¡Õ Ò·èÕ ñøñø/òõñô เมาสุรายิงปนเขาไปในฝูงชน ถือวาจาํ เลยยอมเล็งเห็นผลท่ีจะ เกิดจากการกระทําของตน อางความมนึ เมาเปนเหตยุ กเวนโทษหรอื รับโทษนอ ยลงไมได ¡ÒáÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´´ŒÇ¤ÇÒÁจํา໚¹ ÁÒμÃÒ ö÷ “ผูใดกระทําความผดิ ดวยความจาํ เปน” ๑. เพราะอยูในที่บงั คบั หรือภายใตอํานาจซง่ึ ไมส ามารถหลกี เล่ียงหรือขัดขืนได หรอื ๒. เพราะเพื่อใหตนเองหรือผูอื่น พนจากภยันตรายที่ใกลจะถึงและไมสามารถ หลกี เลย่ี งใหพ น โดยวิธอี ืน่ ใดไดเ ม่อื ภยนั ตรายน้นั ตนมิไดกอ ใหเกดิ ข้ึนเพราะความผดิ ของตน ถาการกระทําน้ัน ไมเ ปน การเกนิ สมควรแกเ หตแุ ลวผูน ้นั ไมต อ งรับโทษ จากบทบัญญัติของกฎหมายจะเห็นไดวาการกระทาํ ความผิดดวยความจาํ เปนนั้น มาตรา ๖๗ ไดบัญญตั ิ แยกไวเปน ๒ กรณี คือ ๑. กระทาํ ความผิดดวยความจาํ เปนเพราะอยูในที่บังคับ หรือภายใตอํานาจ ซึง่ ไมสามารถหลกี เลย่ี งหรือขดั ขนื ได (มาตรา ๖๗ (๑)) ๒. กระทําความผิดดวยความจําเปนเพ่ือใหตนเองหรือผูอ่ืนพนจากภยันตราย ท่ีใกลจะถึงและไมสามารถหลีกเล่ียงใหพนโดยวิธีอื่นใดได เมื่อภยันตรายนั้นตนมิไดกอใหเกิดข้ึน เพราะความผดิ ของตน (มาตรา ๖๗ (๒)) ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼´Ô ´ÇŒ ¤ÇÒÁจํา໹š à¾ÃÒÐÍÂãÙ‹ ¹·ºèÕ §Ñ ¤ºÑ ËÃÍ× ÀÒÂãμÍŒ Òí ¹Ò¨«§èÖ äÁÊ‹ ÒÁÒö ËÅÕ¡àÅÂÕè §ËÃÍ× ¢Ñ´¢¹× ä´Œ (ËÃÍ× ÍÒ¨àÃÂÕ ¡§Ò‹ Âæ Ç‹Ò จํา໹š à¾ÃÒСÒö١ºÑ§¤ºÑ ) จากบทบัญญัติดังกลาวน้ีหมายความวา ผูกระทาํ ไดกระทําดวยความจาํ เปน มิใชตองการกระทาํ แตไดกระทาํ ไปเพราะถูกบางสิ่งบางอยางบังคับใหกระทําโดยผูกระทาํ ไมสามารถ หลกี เลย่ี งหรอื ขดั ขนื ได จะเหน็ ไดว า การบงั คบั หรอื การบงการใหก ระทาํ นน้ั มาจากภายนอกโดยทผี่ ถู กู บงั คบั มิไดค ดิ รเิ รมิ่ กระทาํ การน้ันข้นึ ดว ยใจตนเอง

๖๙ ËÅѡࡳ±¤ ÇÒÁจาํ ໚¹à¾ÃÒж١ºÑ§¤ÑºμÒÁÁÒμÃÒ ö÷ (ñ) ๑. อยูในบงั คบั หรือภายใตอาํ นาจ ๒. ไมสามารถหลีกเลี่ยงหรอื ขัดขืนได ๓. ผูกระทาํ จะตอ งมิใชผ กู อ เหตุ ๔. กระทําไปไมเกนิ ขอบเขตหรือไมเ กินสมควรแกเ หตุ Í‹Ù㹺ѧ¤ÑºËÃ×ÍÀÒÂãμอŒ ํา¹Ò¨ หมายความวา มอี ทิ ธิพลจากภายนอกบังคับ, บงการใหจ ําตอ งกระทาํ หรือไมกระทาํ การ อยางใดอยางหน่ึง ซึ่งการกระทําหรือไมกระทํานั้นเปนความผิด และตองเปนการบังคับ การกระทาํ มิใชบังคับความรูสึกทางจิตใจเทานั้น การบังคับหรือการบงการนี้ อาจเกิดจากเหตุการณ ธรรมชาตหิ รอื การกระทําของบุคคลกไ็ ด เชน ๑. ก. ใชป น ขู ข. ให ข. ใชไ มต ีหัว ค. ๒. น้าํ ทวม ทาํ ใหน าจมน้าํ ขาวเสียหายมาก ชาวนาจึงตองพงั คันนาผูอ่นื เพือ่ รกั ษาขาว ของตนไว äÁ‹ÊÒÁÒöËÅ¡Õ àÅÕè§䴌 ËÃ×ÍäÁÊ‹ ÒÁÒö¢Ñ´¢¹× ä´Œ หมายความวา ผกู ระทาํ ไมสามารถหลกี เลยี่ งหรอื ขดั ขนื ได จึงจาํ เปน ตองกระทาํ ความผดิ ลงไป แตถ าเปนกรณที ี่การบังคบั , บงการนนั้ อาจท่ีจะหลกี เลยี่ งได, ขดั ขืนได แตไ มยอมหลกี เลี่ยงขัดขนื ผูก ระทาํ ยงั คงกระทําตอ ไปเชน น้ี จะอางความจําเปนไมได ¼Ù¡Œ ÃÐทาํ ¨ÐμŒÍ§ÁãÔ ª¼‹ ŒÙ¡Í‹ àËμØ หมายความวา ถา ผกู ระทาํ เปน ผกู อ เหตกุ ารณข นึ้ โดยความผดิ ของตนเองแลว กจ็ ะอา งวา เปนการจาํ เปน เพราะถูกบงั คบั ไมได เชน นาย ก. ทะเลาะกบั นาย ข. นาย ข. ควา ไมจะมาตนี าย ก. นาย ก. จงึ หนั ไปจบั ตัว ค. บตุ รชายของนาย ข. เชนน้ี นาย ก. จะมาอางวาทต่ี นจบั ไปนั้น เพราะความจาํ เปน เนือ่ งจาก นาย ข. จะตีตนไมได เพราะกรณีดังกลา ว นาย ก. เปนผูกอเหตกุ ารณทะเลาะววิ าทกอน ¡ÃÐทาํ ä»äÁ‹à¡¹Ô ¢Íºà¢μËÃÍ× äÁà‹ ¡Ô¹ÊÁ¤ÇÃá¡à‹ ËμØ กรณีท่ีดูวาการที่กระทําลงไปน้ันเกินขอบเขตหรือไม จะตองพิจารณาการกระทําที่ ทําลงไปน้ันเปรียบเทียบจากความรายแรงของภยันตรายท่ีกอใหเกิดการกระทาํ ดวยความจาํ เปน ซง่ึ ผกู ระทําความผดิ ไดร บั ถา ภยนั ตรายนนั้ นอ ยกวา การทกี่ ระทาํ ความผดิ ออกไปกเ็ ปน การเกนิ ขอบเขต การกระทาํ ความผดิ ดว ยความจําเปน เพอ่ื ใหต นเองหรอื ผอู นื่ พน จากภยนั ตรายทใ่ี กลจ ะถงึ และไมสามารถหลีกเล่ียงใหพนโดยวิธีอื่นใด เมื่อภยันตรายนั้น ตนมิไดกอใหเกิดข้ึนเพราะความผิด ของตน (หรืออาจจะเรียกงา ยๆ วา จาํ เปนเพ่ือใหพ นภยนั ตราย) จากบทบญั ญตั ิดังกลาว หมายความวา ผูกระทําไดกระทําดวยความจาํ เปน เพราะภยนั ตราย ท่ีเกิดข้นึ ซ่ึงอาจจะเกิดขนึ้ แกตนเองหรือผอู นื่ ก็ได แตภยันตรายน้ันตองเปนภยนั ตรายท่ใี กลจะถงึ

๗๐ หลักเกณฑของความจาํ เปน เพือ่ ใหพ นภยนั ตราย ตามมาตรา ๖๗ (๒) ๑. กระทําความผดิ ไป เพอ่ื ใหต นเองหรอื ผอู ่ืนพน จากภยนั ตราย ๒. ภยันตรายนัน้ เปน ภยนั ตรายท่ีใกลจะถงึ ๓. ภยนั ตรายน้นั ไมส ามารถหลีกเลี่ยงใหพ นโดยวิธีอ่นื ใดได ๔. ภยันตรายนนั้ ตนมไิ ดก อ ใหเกดิ ขึ้นเพราะความผดิ ของตนเอง ๕. กระทาํ ไปไมเกินขอบเขต หรือไมเกินสมควรแกเหตุ ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ä»à¾Í×è ãËŒμ¹àͧËÃÍ× ¼ÙŒÍ¹è× ¾Œ¹¨Ò¡ÀÂѹμÃÒ หมายความวา ภยันตรายที่จะเกิดตอตัวผูกระทําเองหรือตอผูอื่นก็ได และผูกระทําได กระทําความผิดออกไปเพ่ือใหต นเองหรือผูอ ่นื นั้นพน จากภยันตราย ภยันตรายที่เกิดข้ึน จะเปนภยันตรายตอชีวิตรางกาย ทรัพยสิน หรือสิทธิอื่นใดก็ได เพราะกฎหมายมิไดบ งั คับไว เชน สุนัขบาวิ่งไลกัดนาย ก. นาย ก. จึงวิ่งหนีเขาบาน นาย ข. เชนน้ี แมวารั้วบาน นาย ข. จะเสียหายไปบาง ก็ถือวานาย ก. กระทาํ ไปเพราะความจําเปน เนื่องจากตองการหนี ภยันตรายทีเ่ กดิ ขึ้นคือ หนีสนุ ัขบา ÀÂ¹Ñ μÃÒ¹Ñé¹à»š¹ÀÂ¹Ñ μÃÒ·Õãè ¡Å¨Œ ж§Ö หมายความวา ภยนั ตรายนนั้ ใกลจ ะถงึ ตวั ผกู ระทาํ แลว ผกู ระทําถงึ ไดล งมอื กระทาํ ออกไป ถาเปนภยันตรายท่ีอยูหางไกลออกไป หรือเปนภยันตรายในอนาคต หรือภยันตรายท่ีเกิดข้ึนในอดีต ผูกระทาํ จะอา งความจําเปน ไมไ ด เพราะฉะนั้น ภยันตรายที่จะอางการกระทําดวยความจําเปน จะตองเปนภยันตราย ท่กี ําลังปรากฏอยเู ฉพาะหนา หรือเกิดขึน้ แลว และกาํ ลังจะเกิดตอไปอกี เชน เอาจอบไปขุดคันนาเพื่อนบาน เพราะกลัววาน้ําจะทวมแลวนาของตนจะเสียหาย ทั้งๆ ท่ียังไมมีฝนตก เพียงแตมีประกาศของทางกรมอุตุนิยมวิทยาแจงวาจะมีฝนตกหนักเทาน้ัน เชน น้ีถือวายงั ไมเ ปน ภยันตรายท่ีใกลจ ะถึง ÀÂ¹Ñ μÃÒ¹Ñé¹äÁÊ‹ ÒÁÒöËÅÕ¡àÅÂèÕ §ãËŒ¾¹Œ â´ÂÇ¸Ô ÕÍ×¹è ã´ä´Œ หมายความวา ผูกระทําจะตองหลีกเลี่ยงเสียกอน ถาสามารถหลีกเลี่ยงได แมจะไดรับ ความลําบากบา ง ÀÂ¹Ñ μÃÒ¹é¹Ñ μ¹ÁäÔ ´¡Œ ‹ÍãËŒà¡Ô´¢Öé¹ หมายความวา ถาผูกระทําเปนผูกอใหเกิดภยันตรายข้ึนเองแลว ผูกระทําจะอาง เอาความจาํ เปนมาใชไมได μÇÑ Í‹ҧ ®¡Õ Ò·Õè ñ÷õð/òõñô จําเลยถกู คนรา ยซง่ึ มสี มคั รพรรคพวกมาก และมอี าวธุ ปน ครบมอื ขูบังคับใหเอาเรือรับคนรายขามฟากไปทาํ การปลนทรัพย ถือวา จาํ เลยกระทําดวยความจําเปน ไมส ามารถหลีกเล่ียงหรือขัดขืนได จงึ ไมตอ งรับโทษ

๗๑ ®¡Õ Ò·Õè óð÷/òôøù จําเลยไปชวยงานแตงงานแลวมีคนไลทาํ รายจําเลย จาํ เลย วิ่งหนีจะเขาไปทางหองท่ีพวกเจาบาวเจาสาวอยู มีคนกั้นไมใหจาํ เลยเขาไป จาํ เลยใชมีดแทงเขาตาย ศาลฎีกาตัดสินวาเปนเร่ืองจําเปนตามมาตรา ๖๗ (๒) แตเกินสมควรแกเหตุ เพราะภัยประการแรก คือถูกทําราย ภัยประการหลังก็คือทาํ รายเขาดวยการใชมีดแทง ภัยทั้งสองเทากัน ถาเทากันถือวา เกินสัดสวน เพราะจําเปนนั้นเปนการกระทําตอบุคคลที่สาม ถาใชมีดแทงคนที่วิ่งไลทาํ ราย เปน การกระทําโดยปองกนั ปอ งกนั เปน การกระทาํ ตอผกู อ ภัย ทาํ รายตอ ทํารายไดสัดสวนกนั ไมเ กนิ ®¡Õ Ò·Õè ñùöñ/òõòø หมูใชปนจี้ขาวขับรถหลบหนีตาํ รวจดวยความเร็วสูงในเวลา กลางคืน โดยบังคับไมใหเปดไฟ ขาวกลัวตายจึงทาํ ตามที่หมูส่ัง รถของขาวชนตุย ตุยตาย ขาวไมมี ความผิด เพราะบุคคลในภาวะวิสัยและพฤติการณเชนเดียวกับขาวโดยทั่วไปไมอาจใช ความระมดั ระวังไดดกี วาขาว ฉะนั้นจงึ ตองถอื วา ขาวไมป ระมาท (ไมต อ งอางจาํ เปนตามมาตรา ๖๗ เพราะขาวขาดเจตนาพิเศษไมมีเจตนาจะฆาใคร) ขาวไมมีความผิดฐานประมาทเปนเหตุใหผูอ่ืน ถึงแกความตาย ตามมาตรา ๒๙๑ แตหมูประมาทตองรับผิดในความตายของตุย ตามมาตรา ๒๙๑ ในฐานะที่เปนผกู ระทาํ ความผดิ เอง (และเทยี บคาํ พิพากษาฎีกาที่ ๑๐๔/๒๔๙๔) ¡Òû͇ §¡¹Ñ â´ÂªÍº´ÇŒ ¡®ËÁÒ ÁÒμÃÒ öø ผูใดจาํ ตองกระทาํ การใดเพ่ือปองกันสิทธิของตนหรือของผูอื่น ใหพนภยันตราย ซ่ึงเกิดจากการประทุษรายอันละเมิดตอกฎหมาย และเปนภยันตรายท่ีใกลจะถึง ถา ไดกระทาํ พอสมควรแกเ หตุ การกระทาํ นัน้ เปนการปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย ผนู ั้นไมมีความผดิ คํา͸ԺÒ ๑. การกระทําเพอ่ื ปอ งกันสิทธนิ ใ้ี กลก นั กบั การกระทาํ โดยจาํ เปนในขอ ทว่ี า เพอื่ ตนเอง หรอื ผูอ่นื ใหพ น ภยันตรายทใ่ี กลจะถึงและกระทาํ พอสมควรแกเหตุ แตมีขอ แตกตางกัน ดังน้ี ๑.๑ ภยันตรายในการปองกันจะตองเกิดภยันตรายอันละเมิดตอกฎหมาย จากการกระทําของบุคคลโดยตรง สวนภยันตรายในความจาํ เปน เปนภยันตรายท่ีเกิดจากธรรมชาติ สัตวหรือบคุ คลและจะเปนภยันตรายท่ีละเมิดกฎหมายหรอื ไมก็ได ๑.๒ การปองกัน ตองกระทําเพ่ือปองกันสิทธิของตนเองหรือของผูอื่น สวนความจาํ เปน ไมจ าํ เปน ตองเปน สทิ ธิ เปนการกระทาํ โดยความจําเปนอยา งอ่นื ก็ได ๑.๓ การปองกัน กฎหมายไมไดมีบทบัญญัติไววาจะตองไมสามารถขัดขืน หรือหลกี เล่ยี งได สวนความจําเปนผูก ระทําจะตองไมส ามารถหลีกเลย่ี งหรือขัดขนื ได ๑.๔ การปองกัน ตองเปนการกระทาํ ตอผูกอภยันตรายอันละเมิดตอกฎหมาย สวนความจําเปนตอ งกระทาํ ตอ บุคคลอ่ืน หรอื บุคคลทีส่ ามไมใ ชผกู อ ภยนั ตราย ๑.๕ การปองกนั ถือวากระทาํ โดยชอบดว ยกฎหมายไมม คี วามผดิ สวนความจาํ เปน เปนความผิดแตกฎหมายไมเอาโทษ

๗๒ ๑.๖ การปองกัน กฎหมายไมไดบัญญัติวา ภยันตรายนั้นตนมิไดกอใหเกิดขึ้น โดยความผดิ ของตนหรอื ไม สวนความจาํ เปน จะตองไมเปน ผูก อใหเกิดเพราะความผิดของตน ๒. คําวา “สิทธิ” หมายความถึงประโยชนอันชอบธรรมที่บุคคลมีอยูโดยกฎหมาย ใหความรับรองและคุมครองให ฉะนั้น จึงอาจเปนสิทธิเก่ียวกับชีวิต รางกาย เสรีภาพ เกียรติยศ ชื่อเสียงหรือทรัพยสิน หรือสิทธิอื่นๆ ท่ีกฎหมายรับรองและคุมครองให ไมวาสิทธิน้ันจะเปนของ ตนเองหรือผูอ่ืน เม่ือมีผูกอใหเกิดภยันตรายอันละเมิดกฎหมายขึ้น และเปนภยันตรายท่ีใกลจะถึง ผูน้ันก็เกิดสิทธิปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย ฉะนั้น สาระสําคัญของการปองกันจึงอยูท่ีภยันตราย อันใกลจะถึง ถายังไมใกลหรือไมมีจะอางสิทธิปองกันไมได แตถาภยันตรายที่ละเมิดตอกฎหมายน้ัน ถงึ หรอื ใกลจ ะถึง ยอ มมอี ํานาจท่ีจะใชส ทิ ธปิ องกันพอสมควรแกเหตใุ หพ น จากภยนั ตรายได กฎหมาย ไมไดบงั คับใหผ กู ระทาํ การปอ งกันตองหลบหนี สทิ ธปิ องกันตวั เกิดขนึ้ และมอี ยูตลอดเวลาท่มี ีภยั อยู ๓. หลักของการอางวาปองกันสิทธิน้ัน มีขอท่ีจะตองพิจารณาโดยเอาตัวผูอางสิทธิปองกัน มาเปรียบเทียบเสมือนวา ถาผูอางวาการปองกันสิทธิอยูในท่ีเกิดเหตุ ผูอางสิทธิปองกันจะกระทาํ ตอผนู ้นั เพือ่ ปองกนั สทิ ธขิ องตนไดห รือไม คือ มีภยันตรายท่ใี กลจะถึงท่ีเกดิ สทิ ธิปองกนั ไดห รอื ไม ®¡Õ Ò·èÕ ùóõ/òõðñ ขอเท็จจริงปรากฏวา นายตรวจสรรพสามิตกับพลตาํ รวจไป ตรวจจับเหลาเถ่ือนในบานของจาํ เลยโดยไมมีหมายคน เพราะฉะนั้นเราจะเห็นไดวาบานของจาํ เลย เปนท่ีรโหฐาน เมื่อจะเขาไปคนก็ตองมีหมายคนเพราะไมใชเปนการกระทําความผิดซ่ึงหนา ซึ่งจะ ทําใหเจาพนักงานมีอาํ นาจจับกุมได ปรากฏวาเขาไปจับในบานในเวลากลางคืนโดยไมมีอาํ นาจ เพราะฉะน้ันผูที่ถูกจับก็มีสิทธิในการท่ีจะปองกันสิทธิของตัวเองไดโดยชอบดวยกฎหมายเพราะถือวา เจา พนักงานกระทาํ โดยไมมีอํานาจ ®¡Õ Ò·Õè óò/òõñð ผูตายเรียนหนังสืออยูวัดละหาร ซ่ึงจาํ เลยเปนครูอยู ทั้งเปน เดก็ หญิงและเปนหลานของจาํ เลย มบี านอยูตดิ บา นจาํ เลย จําเลยไดข ึงลวดเสน เดยี ว และเหล็กไวใน บริเวณบานจาํ เลย และปลอยกระแสไฟฟาใหแลนไปตามลวดนั้น ตามปกติเปนอันตรายนอยเวนแต คนที่ถูกสายนั้นเปยกน้ํา เมื่อจวนสวางผูตายเขาไปในเขตรั้วบานจาํ เลย แลวถูกสายไฟฟาของ จาํ เลยถึงแกความตาย ดังนี้ จําเลยยอมมีความผิดฐานฆาคนตายโดยไมเจตนา ท่ีจําเลยอางวาเปน การปองกันสิทธินั้น ศาลจะตองพิจารณาเสมือนวา ถาจําเลยอยูในที่เกิดเหตุขณะเกิดเหตุจําเลยจะมี สิทธิทาํ รา ยเพอื่ ปองกนั สิทธิของตนหรือไม ขอเท็จจริงในคดนี ้จี าํ เลยยอมไมม ีสิทธิทาํ รา ยผตู าย จงึ ถือ ไมไดว าการกระทําของจาํ เลยเปน การปอ งกันสิทธิของตนโดยชอบดว ยกฎหมาย ®¡Õ Ò·èÕ óó/òõñð จําเลยรตู ัววาผตู ายจะเขา มาหาจําเลย จาํ เลยหามและเตรยี มปน ไว เพื่อยิงผูตาย ผูตายมาเคาะประตูหองนอนเรียกใหเปดประตูจาํ เลยเปดประตู พอผูตายยางเขาไป จาํ เลยพูดวาไมตองเขามาและยิงทันที ผูตายกับจําเลยเคยไดเสียกันมากอน แมตางแตงงานไปแลว ก็มาเสมอดั่งน้ี เห็นไดวาผูตายไปหาจาํ เลยตามที่เคยกระทาํ มา แมจาํ เลยจะหามก็ไมทาํ ใหผูตาย เขาใจวาเปนจริงจังเมื่อผูตายไปหาจาํ เลยก็เคาะประตูเรียกหาใชใชกําลังดึงดันจะเขาไปใหไดไม จะวา

๗๓ เปนการประทุษรายอันผิดกฎหมายหาไดไม หากจาํ เลยไมคิดฆาผูตายแลวเพียงแตไมเปดประตู และ แสดงความไมยินยอมใหเห็นอยางจริงจัง ผูตายก็คงยังเขาไปทําอันตรายแกจาํ เลยไมได แตจําเลย กลับเปดประตูหอง ซ่ึงเปนธรรมดาที่ผูตายจะเขาไป พอผูตายเขาไปจําเลยก็ยิงทันที การกระทําของ จาํ เลยจึงไมเปน การปอ งกัน ในกรณที ภ่ี ยนั ตรายอนั ละเมดิ กฎหมายนนั้ เปน การกระทาํ ของผอู า งวา กระทาํ การปอ งกนั โดยถูกบุคคลอื่นกระทําตอผูกอภยันตรายน้ันแลวตนกระทําตอไปเชนน้ีจะอางวาเปนการปองกันสิทธิ ไดห รือไมแ ยกพจิ ารณาได ๓.๑ การตอ สขู ดั ขวางเจา พนกั งานหรอื ราษฎรผกู ระทาํ การโดยชอบดว ยกฎหมาย เชน เจาพนักงานหรือราษฎรทําการจับกุมผูกระทําผิดอันละเมิดกฎหมายนั้นโดยชอบดวยกฎหมาย ผถู กู จบั กมุ จะตอ สขู ดั ขวางอา งวา กระทาํ โดยปอ งกนั ไมไ ด เพราะไมม สี ทิ ธทิ จ่ี ะทาํ การปอ งกนั โดยตนเปน ผูกอภัยขึ้นเจาพนักงานหรือราษฎรท่ีทําการจับกุมโดยชอบตางหาก เปนผูมีสิทธิท่ีจะใชความปองกัน ทั้งหลายเทาท่ีเหมาะแกพฤติการณแหงเรื่องในการจับผูนั้น ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญามาตรา ๘๓ ฉะน้ัน ในกรณีที่เจาพนักงานหรือราษฎรจับกุมผูกระทําผิดโดยชอบดวย กฎหมายแลว แมจะถูกกระทําจากเจาพนักงานหรือราษฎรผูจับกุมทํารายเอาเพ่ือการจับกุม ในกรณี ที่ผูถูกจับขัดขวางหรือจะขวางการจับ หรือจะหลบหนีก็จะทํารายตอบอางวาปองกันไมได แตถาเปน กรณีท่ีเจาพนักงานหรือราษฎรกระทําการจับกุมโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูจะถูกจับมีสิทธิปองกันได เพราะถอื เปน การละเมิดกฎหมาย ®Õ¡Ò·èÕ öøù/òõñö (ประชุมใหญ) ขอเท็จจริงปรากฏวาผูเสียหายกับพวกเปน เจาหนาที่ตํารวจเขาไปจับกุมจําเลยกับพวกซ่ึงเลนการพนันอยูบนบานซึ่งเปนความผิดซ่ึงหนา จําเลยกับพวกก็แตกฮือออกมาหลบหนีคนละทิศคนละทาง จําเลยก็มาเผชิญหนากับผูเสียหาย ผูเสียหายเขาไปจับจําเลย จําเลยก็สะบัดหลุด ผูเสียหายใชปนสั้นตีศีรษะแตกเลือดไหล นอกจากน้ัน ก็มีเจาหนาท่ีตํารวจอื่นก็กรูเขามาเพราะเห็นมีการลงไมลงมืออยางนั้น จําเลยกลัวจะถูกทํารายอีก กเ็ ลยใชม ดี ปลายแหลมขนาดเลก็ แทงผเู สยี หายซง่ึ เปน เจา หนา ทต่ี ํารวจคนทใี่ ชอ าวธุ ปน ตศี รี ษะจาํ เลยแตก แทงไป ๒ ที ผูเสียหายไดรับบาดเจ็บ จาํ เลยถูกดําเนินคดีขอหาตอสูขัดขวางการจับกุมของ เจาพนักงานโดยใชอาวธุ ศาลฎกี าวนิ ิจฉยั วา ในขณะทผ่ี ูเ สยี หายกบั พวกเขาไปจับกุมจาํ เลยกับพวกน้นั แมวาผูเสียหายจะมีอํานาจจับได แตก็ตองใชวิธีการจับตามท่ีบัญญัติไวในประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๓ วรรคสอง คือ ถาบุคคลซึ่งจะถูกจับขัดขวางหรือจะขัดขวาง การจบั กุมหรือหลบหนี หรอื พยายามจะหลบหนี ผูทาํ การจบั มีอาํ นาจใชวิธหี รอื ความปองกนั ทง้ั หลาย เทาท่ีเหมาะแกพฤติการณแหงเรื่องในการจับกุมนั้น หมายความวาถาหากผูถูกจับขัดขวางหรือ จะขัดขวางการจับหรอื หลบหนี หรือพยายามจะหลบหนี ผูทีท่ ําการจับน้นั ก็มอี ํานาจในการท่ีจะใชว ิธี หรอื ความปองกนั ทงั้ หลายเทา ท่ีเหมาะแกพ ฤติการณ ฉะนนั้ ในกรณนี ศ้ี าลฎีกาวินจิ ฉยั วา แมผเู สยี หาย จะมอี าํ นาจ แตก ารใชว ธิ จี บั กมุ ดงั กลา วนน้ั เปน การใชว ธิ กี ารจบั ทรี่ นุ แรงเกนิ ความเหมาะสมแกพ ฤตกิ ารณ

๗๔ การจบั จาํ เลยกบั พวกของผเู สยี หายจงึ ถอื วา ไมช อบดว ยกฎหมายเพราะใชว ธิ รี นุ แรงเกนิ กวา ทก่ี ฎหมาย ใหอํานาจไว ฉะนั้นจําเลยชอบท่ีจะปองกันสิทธิของจําเลยใหพนจากภยันตรายอันเกิดจากการจับ โดยใชวิธีการประทุษรายอันละเมิดตอกฎหมายน้ีได การท่ีจําเลยใชมีดปลายแหลมขนาดเล็ก แทงไปเพยี ง ๒ ครง้ั กถ็ ือวา พอสมควรแกเ หตุ เปนการปอ งกนั โดยชอบดว ยกฎหมาย ๓.๒ ถาผูนั้นไดกระทําความผิดจนเปนเหตุใหผูอ่ืนกอภัยข้ึนแลว แมภัยน้ัน จะเปนการละเมดิ กฎหมาย ผูกระทําความผดิ ท่ีเปน เหตใุ หผ ูอน่ื กอ ภยั ข้ึน จะอา งวา กระทําการปอ งกัน ไมได ในกรณีท่ีผูกอภัยข้ึนกอน กับผูกระทําตอบที่ผูกอภัยจะอางปองกันไมได ถาภัยนั้นเพียงเล็กนอย การกระทําตอบเปนการเกินสมควรท่ีไมคาดคิดวาจะกระทําถึงเพียงนั้นแลว ผูทก่ี อภัยครัง้ แรกอาจปอ งกนั ได เชน ก. เอาอิฐขวา งปาเรอื น ข. แลว วิง่ หนไี ป ข. ถอื หอกวง่ิ ไลทาํ ราย ก. แต ก. ตี ข. ตาย ดงั น้ี วินจิ ฉัยวา ก. ไดวง่ิ หนจี ากหนาเรือน ข. ไปแลว ข. ไมม ีเหตุอันใดทสี่ มควร จะถอื หอกว่ิงทําราย ก. ตอไป การกระทํา ก. จึงเปน การปอ งกันโดยชอบดว ยกฎหมาย ๓.๓ ในกรณีตางฝายตางสมัครใจวิวาทตอสูกัน แมภัยที่แตละฝายสมัครเขาตอสู กันน้ันจะเปนการละเมดิ กฎหมาย ฝา ยใดจะอางวากระทาํ เพือ่ ปองกนั ตนไมไ ด เพราะไมม ีกฎหมาย ใหอํานาจกระทําได จึงไมมีสิทธิปองกันภัยการวิวาทตอสูกันน้ัน หมายความวาทั้งสองฝายสมัครใจ เขาตอสูกันโดยที่การทา และรับคําทาแลวเขาตอสูกัน ในกรณีเชนนี้ใครจะเปนฝายลงมือกอนกัน หรอื ไม ไมสาํ คัญตางกป็ อ งกนั ไมได แตในกรณีท่ีอีกฝายหน่ึงทาอีกฝายหน่ึงตอบวา เอาก็เอา แตไมไดทํา อะไรหรือในตอนตน วิวาทตอสูกันแลวแยกกันไป ตอมาจึงมีการกระทํากันขึ้นอีก เชนน้ีอาจอาง การปอ งกันสิทธไิ ด หลักที่วาผูกระทําการปองกันไมจําเปนตองหลบหนี เฉพาะที่หลบหนี ไมทนั หรอื แมจ ะหลบหนที ันกไ็ มพนอันตรายนัน้ จึงไมตอ งหลบหนี และใชสทิ ธปิ อ งกันไดตามสมควร แกเ หตุ แตถ า หลบหนไี ดท นั หรอื พอจะหลบหนใี หพ น ภยั ได แตไ มห ลบหนกี ลบั กระทาํ ตอ ผนู นั้ เชน นกี้ รณี อาจถอื วาภยั ยงั ไมใ กลจ ะถึงไมก อ ใหเ กดิ สิทธปิ อ งกนั อีกอยางอาจถือเปนการสมคั รใจตอ สวู ิวาทกัน อางสิทธิปองกันไมไ ด ๔. ตามทไี่ ดก ลา วมาในขอ ๒ เมอื่ มผี กู อ ภยนั ตรายทลี่ ะเมดิ ตอ กฎหมายและภยนั ตราย นั้นใกลจะถึงผูตองประสบกับภัยนั้นยอมมีสิทธิปองกันไดตลอดไปที่ภัยน้ันยังมีอยูจนกวาภัยน้ัน จะสนิ้ สดุ แตท กี่ ลา วมาเปน ภยั เกยี่ วกบั ชวี ติ และรา งกาย ตอ ไปจะไดพ จิ ารณาภยั ทเี่ กดิ เกย่ี วกบั ทรพั ยส นิ เกียรติยศและช่ือเสียง เชน ในกรณีลักทรัพย แมการลักทรัพยจะสําเร็จต้ังแตทรัพยเคล่ือนที่แตภัยใน การลกั ทรพั ยห าสนิ้ สดุ ไม ภยั ยงั มอี ยตู ลอดทที่ รพั ยน น้ั ยงั อยใู นมอื คนรา ย เจา ทรพั ยย อ มมสี ทิ ธปิ อ งกนั ไดตามสมควรแกเหตุ ตลอดเวลาทีค่ นรา ยกําลงั พาทรัพยห นีไป ตามหลกั ที่กลา วในขอ ๔ เหน็ ไดวา การท่จี ะเกิดสิทธิปองกันได ภยั นนั้ ยังไมส ิน้ สุด ถากระทําในขณะภัยส้ินสุดสิทธิปองกันก็ยอมส้ินสุดดวย เชน ในการลักทรัพยผูรายไดทิ้งทรัพย

๗๕ และวิ่งหนีเจาทรัพยหรือพวกของเจาทรัพยท่ีติดตามก็ไมมีเหตุอันใดที่จะปองกันทรัพยนั้นอีกได หากไปทํารายหรือฆาผูรายตาย จะอางปองกันทรัพยไมได เกี่ยวกับการปองกันชีวิตและรางกาย ก็เชน เดียวกันตองปรากฏวา ภัยน้ันยังไมสน้ิ สดุ ถาภยั สิน้ สุดลง การปอ งกันกไ็ มมี เชน การทาํ รา ยกนั เมื่ออีกฝายหน่ึงแยงอาวุธไปจากอีกฝายหนึ่งหรืออาวุธหลุดมือไป ไมมีอาการท่ีจะกลับมาทํารายได อีกฝา ยหนงึ่ จงึ ทาํ รา ยเอาในโอกาสน้ี จะอา งปองกันไมได แตถาเปนกรณที ่อี าวุธหลดุ มือจากผทู ํารา ยแลว แตม โี อกาสทจ่ี ะหยบิ เอามาได หรอื แยง อาวธุ มาได ถา มโี อกาสทจี่ ะแยง เอามาทาํ รา ยไดห รอื แสดงกริ ยิ า อาการจะทาํ รา ยอยู ในกรณีเชน นถ้ี ือวาภัยยังไมสิน้ สดุ ใชสิทธปิ อ งกนั ได ๕. การกระทาํ เพอ่ื ปอ งกันสิทธิของตนจะไมม ีความผิด ตอ งเปน การกระทาํ พอสมควร แกเ หตุ แตถ า เกนิ กวา เหตอุ าจไดร บั โทษตามมาตรา ๖๙ การกระทาํ พอสมควรแกเ หตนุ ี้ เปน ขอ เทจ็ จรงิ เปนอํานาจหนาที่ของศาล วินิจฉัยจากพฤติการณและพยานหลักฐาน คือ เอาภัยที่ใกลจะถึงน้ัน มาเปรียบเทียบกับผลท่ีผูจะไดรับภัยน้ันกระทําลงไปวาเหมาะสมกันหรือไม เชน ปนกับปนหรือปน กับมีด หรือดาบที่รายแรง ผูที่จะไดรับภัยอาจใชปนยิง แมจะถึงตายก็ถือวาปองกันพอสมควรแกเหตุ มดี ตอมีดหรอื ไมก็ถอื วาเปนการปอ งกันพอสมควรแกเ หตุ การปองกันพอสมควรแกเหตุนี้ นอกจากจะไมมีความผิดทางอาญาแลว ในทางแพง ก็ไดรับผลโดยไมตองชดใชคาเสียหายดวย เพราะไดรับนิรโทษกรรมตามประมวลกฎหมายแพงและ พาณิชย มาตรา ๔๔๙-๔๕๐ ®¡Õ Ò·Õè ÷ñóõ/òõô÷ (») เหตุคดีน้ีเกิดเพราะจาํ เลยเปนผูกอเหตุข้ึนกอน และ เปน การสมคั รใจทะเลาะววิ าททาํ รา ยรา งกายซงึ่ กนั และกนั มใิ ชเ ปน ภยนั ตรายซงึ่ เกดิ จากการประทษุ รา ย อันละเมดิ ตอ กฎหมาย จําเลยจะอา งวา การกระทําเปนการปอ งกันโดยชอบดวยกฎหมายไมไ ด ®¡Õ Ò·Õè ñòõö/òõóó ผเู สยี หายไปพบจาํ เลยและพดู ตอ วา เรอื่ งโคของจาํ เลยกนิ ตน ยาง ของผูเสียหายใหจําเลยใชเงิน จําเลยไมให เกิดโตเถียงกัน ผูเสียหายวาไมใหจะเอาตายและชักมีด ปลายแหลมเดินเขาหาจําเลยในระยะประมาณ ๓ วา เพื่อจะแทงจําเลย จําเลยพิการขาขวาดวน น่ังอยูบนแครจะขยับตัวหนียอมไมทัน ในภาวะเชนน้ีนับวาเปนภยันตราย ซึ่งเกิดจากการประทุษราย อนั ละเมดิ ตอ กฎหมายและเปน ภยนั ตรายทใี่ กลจ ะถงึ จาํ เลยยงิ ผเู สยี หาย ๑ นดั กระสนุ ปน ถกู ผเู สยี หาย บริเวณไหลซ าย ดังนีจ้ าํ เลยกระทําพอสมควรแกเหตจุ งึ เปนการปอ งกันโดยชอบดวยกฎหมาย ®Õ¡Ò·Õè óùõõ/òõô÷ การที่จําเลยใชอาวุธปนยิงผูตายเนื่องจากผูตายกับ น. ภริยา จําเลยอยูดวยกันภายในหองนอนตามลําพังสองตอสอง และจําเลยพบเห็นเหตุการณโดยไมคาดคิด มากอ น จาํ เลยเกดิ ความโมโหหรอื มอี ารมณโ กรธ จงึ ยงิ ไปในขณะนนั้ ทนั ทที พี่ บเหน็ การกระทาํ ของจาํ เลย จึงไมเปนการปองกันโดยชอบดวยกฎหมายตาม ป.อ.มาตรา ๖๘ แตเปนการกระทําโดยเหตุบันดาล โทสะตาม ป.อ.มาตรา ๗๒ ®¡Õ Ò·èÕ öôùð/òõôø แมขณะเกิดเหตุผูตายจะเขาไปในบริเวณบอปลากัดของจําเลย เพ่ือลักปลากัด ซ่ึงถาจําเลยพบเห็นเขาจําเลยยอมมีสิทธิทํารายผูตายท่ีพอสมควรแกเหตุเพ่ือปองกัน

๗๖ ทรัพยสินของจําเลยได แตกระแสไฟฟาท่ีจําเลยปลอยผานเสนลวดที่ลอมรอบบอปลากัดยอมเปน อันตรายรายแรงโดยสภาพซ่ึงสามารถทําใหผูอื่นถึงแกความตายได สวนทรัพยสินของจําเลย เปนเพียงปลากัดมูลคาไมมาก การปลอยกระแสไฟฟาเขาเสนลวดกับการปองกันทรัพยสินของจําเลย ยอมไมเปนสัดสวนกัน การกระทําของจําเลยจึงเปนการปองกันสิทธิของตนที่เกินสมควรกวาเหตุตาม ป.อ.มาตรา ๖๙ จําเลยจึงมีความผิดฐานมิไดมีเจตนาฆาแตทํารายผูตายจนเปนเหตุใหผูตายถึงแก ความตายตาม ป.อ. มาตรา ๒๙๐ วรรคแรก ประกอบมาตรา ๖๙ ®¡Õ Ò·Õè ôôð/òõõõ โจทกรวมและจําเลยตางสมัครใจวิวาทตอสูกันแมฝายใดจะใช อาวุธปนยิงกอนก็ไมใชเรื่องสําคัญ เพราะเมื่อสมัครใจวิวาทกันแลวอีกฝายจะอางวาตนใชอาวุธปนยิง อีกฝายหน่ึงเพ่ือปองกันสิทธิไมได จําเลยจึงไมอาจอางไดวาการกระทําของจําเลยเปนการปองกัน โดยชอบดวยกฎหมาย ®Õ¡Ò·Õè òõóù/òõõõ จาํ เลยมิไดอยูในกลุมวัยรุนท่ีมีเรื่องบาดหมางกับกลุมผูตาย การทจี่ าํ เลยเมาสรุ าสง เสยี งเอะอะโวยวายเปน เหตใุ หผ ตู ายไมพ อใจ จงึ มใิ ชเ รอ่ื งทจ่ี าํ เลยเปน ฝา ยกอ เหตุ ขน้ึ กอ นหรอื จาํ เลยมเี จตนาทจ่ี ะหาเรอ่ื งทะเลาะววิ าทกบั กลมุ ของผตู าย ถอื ไมไ ดว า จาํ เลยสมคั รใจทะเลาะ ววิ าทกบั ผตู าย การทผ่ี ตู ายเดนิ ไปตบหนา จาํ เลย และพวกของผตู ายอกี ๕ คน บางคนมอี าวธุ ตดิ ตวั ไปดว ย ไดแก ไมสนุกเกอร ไมกวาด ไมหนาสาม และมีดอีโตเขาไปรุมทาํ รายจาํ เลย จําเลยจึงใชเหล็ก คลายมีดแทงผูตายและผูเสียหาย จึงเปนการกระทําเพ่ือปองกันสิทธิของตนที่เกิดจากการประทุษราย อันละเมิดตอกฎหมาย เปนภยันตรายท่ีใกลจะถึง และเมื่อเปรียบเทียบอาวุธที่ใชแลวถือวาพอสมควร แกเหตุ การกระทาํ ของจําเลยจึงเปนการปองกันโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ จําเลยจึงไมม ีความผดิ ฐานฆา ผูต ายและทํารา ยผเู สยี หายเปนเหตใุ หไดรับอนั ตรายแกกาย ®¡Õ Ò·Õè ùò÷ö/òõõõ ผตู ายเปน ผกู อ เหตแุ ละวงิ่ ไลท าํ รา ย ร. จากโรงลเิ กจนไปถงึ ทเี่ กดิ เหตุ แลวใชมีดฟนแขน ร. ไดรับบาดเจ็บและเตะ ถีบ ร. จนลมลงแลวใชอาวุธปนจอ ร. พรอมจะยิงและ พูดวามึงตาย อันเปนการหมายเอาชีวิต ร. นับเปนภยันตรายซ่ึงเกิดจากการประทุษรายอันละเมิด ตอกฎหมายและเปนภยันตรายใกลจะถึง จําเลยไดหามปรามแลวแตผูตายไมเช่ือฟง การท่ีจําเลยใช อาวุธปนยิงผูตายในทันทีทันใดจึงเปนการยับย้ังการกระทําของผูตาย และปองกันชีวิต ร. ท้ังจําเลย ยิงปนเพียงนดั เดียว ถือไดวาจําเลยกระทําพอสมควรแกเ หตุ การกระทําของจาํ เลยจงึ เปน การปอ งกนั โดยชอบดว ยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ จาํ เลยจงึ ไมม คี วามผิดฐานฆาผูอนื่ ®¡Õ Ò·Õè ñ÷õøô/òõõõ กอ นเกดิ เหตจุ าํ เลยเปน ฝา ยเรมิ่ ตน ดา วา ผตู ายกอ น ทงั้ ขณะนน้ั จ. และผูตายกําลังขุดดินเพ่ือวางทอประปาไมอยูในวิสัยของผูท่ีคิดจะหาเร่ืองทํารายจําเลยมากอน จึงไมมีเหตุผลท่ีผูตายจะเขาไปล็อกคอจําเลยและลากเขาไปทํารายในเขตที่ดินของ จ. เมื่อเหตุเกิด ในบริเวณเขตทีด่ นิ ของ จ. แสดงถึงพฤตกิ ารณข องจําเลยที่มงุ ประสงคจะเขา ไปทะเลาะวิวาทกับผูตาย แมก อ นเกดิ เหตจุ าํ เลยและผตู ายทะเลาะววิ าททาํ รา ยรา งกายกนั โดยจาํ เลยอา งวา จ. รว มทะเลาะววิ าท ดว ย กห็ าไดท าํ ใหพ ฤตกิ ารณส มคั รใจทะเลาะววิ าทของจาํ เลยเปลย่ี นแปลงไปเปน ผถู กู ทาํ รา ยฝา ยเดยี วไม

๗๗ ผูตายรูปรางใหญก วา จําเลยและอายุนอยกวา จาํ เลย หากผูต ายแยง อาวธุ ปน มาจากจําเลยไดยอ มยาก ทจ่ี าํ เลยจะแยง กลบั ไปได เมอื่ โจทกร ว มที่ ๑ เขา ไปหา มและดงึ ผตู ายออกมาหา งตวั จาํ เลย จงึ เปน โอกาส ใหจาํ เลยชักอาวธุ ปน ออกมายงิ ผูตาย ๒ นดั ในขณะที่จาํ เลยถอยหลังไปประมาณ ๒ เมตร แลวหนั มายงิ โจทกร ว มท่ี ๑ อกี ๑ นัด ซงึ่ หากยังอยูในเหตุการณกอดปลํ้าทาํ รายกนั ระหวา งจาํ เลยกับผูต าย ยอ มไมม โี อกาสทจ่ี าํ เลยจะยงิ ไดถ นดั เชน น้ี แสดงใหเ หน็ วา ไมม ภี ยนั ตรายใดทใ่ี กลจ ะถงึ อนั จะทาํ ใหจ าํ เลย อา งเหตปุ องกนั ได การกระทาํ ของจาํ เลยจงึ ไมใชเ ปน การปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย ÊÃ»Ø ¢ÍŒ áμ¡μÒ‹ §ÃÐËÇÒ‹ §¡Òû͇ §¡¹Ñ â´ÂªÍº´ÇŒ ¡®ËÁÒ (ÁÒμÃÒ öø) ¡ºÑ ¤ÇÒÁจํา໹š (ÁÒμÃÒ ö÷) การปองกัน ¤ÇÒÁจาํ ໹š ๑. ปกติประกอบดวยบุคคล ๒ ฝาย คือผูกอใหเกิด ๑. ปกติประกอบดวยบุคคล ๓ ฝาย คือผูกอใหเกิด ภยนั ตราย กบั ฝายทก่ี ระทําการปอ งกนั ภยันตราย, ฝายท่ีกระทําโดยความจําเปน และฝา ยที่ไดร ับผลรายจากการกระทํา ๒. ภยันตรายที่เกิดข้ึน ตองเปนภยันตรายซึ่งเกิดจาก ๒. ภยนั ตรายนน้ั อาจเกิดจากภยั ธรรมชาต,ิ สัตว การประทุษราย อันละเมิดตอกฎหมาย และบุคคล หรือบุคคลก็ได ภยันตรายนั้นไมจําตองเกิด เปนผกู อ ใหเกิดขน้ึ ไมวาโดยเจตนา หรือประมาท จากการประทุษรายอันละเมดิ ตอกฎหมาย ๓. ผูกระทําไมจําตองหลีกเล่ียงภยันตรายท่ีเกิดขึ้น ๓. กฎหมายใหกระทําโดยความจําเปนเฉพาะกรณี ผกู ระทําอาจตอ สเู พอื่ ปอ งกนั ตัวได ที่ไมส ามารถหลีกเลีย่ งหรือขดั ขนื ได ๔. ผูกระทําโดยการปองกัน กฎหมายบญั ญัติวา “ไมมี ๔. ผูกระทําโดยความจําเปน กฎหมายบัญญัติวา ความผดิ ” “ไมตองรับโทษ” ซ่ึงหมายความวาผกู ระทาํ ยงั มี ความผดิ อยู แตไ มต องรบั โทษ” ¡ÒáÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´´ŒÇ¤ÇÒÁจาํ ໚¹ ËÃÍ× ¡Òû͇ §¡¹Ñ à¡Ô¹ÊÁ¤ÇÃá¡‹àËμØ ÁÒμÃÒ öù ในกรณีที่บัญญัติไวในมาตรา ๖๗ และมาตรา ๖๘ น้ัน ถาผูกระทําได กระทําไปเกินสมควรแกเหตุ หรือเกินกวากรณีแหงความจําเปน หรือเกินกวากรณีแหงการจําตอง กระทําเพ่ือปองกัน ศาลจะลงโทษนอยกวาที่กฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดนั้นเพียงใดก็ได แตถ า การกระทํานน้ั เกิดข้นึ จากความต่ืนเตน ความตกใจ หรือความกลวั ศาลจะไมล งโทษผูก ระทาํ กไ็ ด คาํ ͸ԺÒ ÊÃØ»ËÅѡࡳ±ส าํ ¤ÑÞ ñ. ¡Ã³àÕ ¡¹Ô ÊÁ¤ÇÃá¡à‹ Ëμ¹Ø éÕ ÁàÕ ©¾ÒÐจาํ ໹š (ÁÒμÃÒ ö÷) ¡ºÑ »Í‡ §¡¹Ñ (ÁÒμÃÒ öø) à·Ò‹ ¹é¹Ñ äÁÁ‹ ºÕ ѹ´ÒÅâ·ÊÐà¡Ô¹ÊÁ¤ÇÃá¡‹àËμØ (ÁÒμÃÒ ÷ò) ò. ¡Ã³¨Õ Ð໚¹à¡¹Ô ÊÁ¤ÇÃá¡‹àËμعÕé จะตองเขา หลกั เกณฑจําเปน (มาตรา ๖๗) หรือ ปองกัน (มาตรา ๖๘) เสียกอน ถาไมเขาหลักจาํ เปนหรือปองกันแลวจะเปนเกินสมควรแกเหตุมิได (โปรดระวงั ใหม าก)

๗๘ เชน มานพจะยิงวิทยากอน วิทยาจึงยิงมานพลมลงไมสามารถจะยิงวิทยาตอไป ไดอีก ถือวาวิทยายับย้ังภยันตรายไดแลว แตวิทยากลับยิงมานพซํ้าอีก ถือไดวาเกินสมควรแกเหตุ (คาํ พพิ ากษาฎีกาที่ ๑๐๘๒/๒๕๑๑) แตถาเปล่ียนขอเท็จจริงใหม มานพยิงวิทยาลมลงแลว มานพคิดวา วิทยาตาย จงึ ว่ิงหนแี ตวิทยายงั ไมต ายลกุ ขึน้ มายิงมานพในขณะทม่ี านพวงิ่ หนไี ป ถกู มานพถงึ แกค วามตาย เชน นี้ วทิ ยาอา งปอ งกนั ไมไ ด เพราะภยนั ตรายผา นพน ไปแลว เมอื่ อา งปอ งกนั ไมไ ดแ ลว ไมจ ําตอ งพจิ ารณาวา เกินสมควรแกเหตุหรือไม เพราะอางไมไดอยูแลว แตอยางไรก็ตามกรณีนี้ถือไดวาวิทยาถูกมานพ ขมเหงอยางรายแรงดวยเหตอุ ันไมเปนธรรม ดงั นีว้ ิทยาอา งบันดาลโทสะตามมาตรา ๗๒ ได ó. คํา͸ºÔ ÒÂàºéÍ× §μ¹Œ ó.ñ ¶ŒÒÁ×Íà»Å‹Ò¡ÑºÍÒÇظÌÒÂáç ถือวาเกินสมควรแกเหตุไวกอน (ฎีกา ท่ี ๒๑๘๐/๒๕๓๒) แตถาขอเท็จจริงฟงไดวา ชายรางใหญ ๓ คน จะเขามาขมขืนกระทาํ ชําเราหญิง ตัวเลก็ ๆ คนเดียว เชน นห้ี ญงิ ยงิ ได อา งปอ งกัน (ดพู ฤติการณอ ื่นๆ ประกอบ) ó.ò ªÕÇÔμ¡Ñº·ÃѾ ถือวาเกินสมควรแกเหตุ เชน มีคนมาลักทรัพยเล็กนอย เรายิงเขาตายเชนนเี้ กินสมควรแกเ หตุ แตถา ขอ เท็จจริงเปลยี่ นไปวา พวกโจรจะมาปลน ทรพั ย เราเลยยงิ โจรตาย เชน นพ้ี อสมควรแกเ หตุ เพราะมใิ ชล กั ทรพั ยธ รรมดา แตม กี ารใชก าํ ลงั ประทษุ รา ย หรอื ขเู ขญ็ วา ใน ทันใดนั้นจะใชกาํ ลงั ประทษุ รา ยดวย (คําพิพากษาฎีกาท่ี ๒๖๑/๒๕๑๑) ó.ó ¡Ã³ÂÕ §Ô ËÅÒ¹´Ñ ถอื วา เกนิ สมควรแกเ หตุ แตถ า ยงั ไมส ามารถยบั ยงั้ ภยนั ตราย ไดกย็ งิ ตอไปอีกไดจ นกวา จะยบั ยง้ั ภยันตรายได เชน ยงิ ๔ นดั ลม ลงแลว แตม อื ยงั ไมป ลอ ยดาบ จงึ ยงิ ซํา้ อกี ๑ นดั ถอื วา พอสมควร แกเ หตุ (ถูกยิง ๔ นดั แลว มอื ยังไมปลอยดาบอกี ก็...สมควรตาย) ó.ô ¾ÍÊÁ¤ÇÃá¡à‹ ËμØ หมายถึง ทาํ เทาท่จี ะยบั ยั้งภยันตรายได ó.õ ¶ŒÒÊѴʋǹ෋ҡѹ จะถือวาพอสมควรแกเหตุสําหรับปองกัน แตจะเปน เกนิ สมควรแกเ หตสุ ําหรับจาํ เปน เพราะจาํ เปน น้กี ระทาํ ตอผูเ สยี หายซงึ่ ไมมีสว นละเมิดดวยเลย ®Õ¡Ò·Õè òöñ/òõññ เจาของบานทราบวาจะมีคนรายมาปลน จึงใหจาํ เลยนอนเฝา ใตถ ุนเรอื นเวลา ๕ นากิ ายังมืดอยู ผูตายกับพวกพากระบือไปที่บานนั้น สุนัขเหา มีคนรองวา ขโมย จําเลยจงึ ยงิ ปน ไปทผ่ี ตู ายโดยสาํ คญั ผดิ วา เปน คนรา ยจะมาปลน ดงั น้ี การทจี่ าํ เลยยงิ ผตู ายโดยสําคญั ผดิ วาเปนคนราย เปนการปองกันพอสมควรแกเหตุ (หมายเหตุทรัพยตอชีวิตปกติเกินสมควรแกเหตุ แตกรณนี ้เี ปนเรอื่ งปลน !) ®Õ¡Ò·èÕ óô÷õ/òõóò จําเลยกับบุตรนั่งรับประทานอาหารเชาอยูในครัวผูเสียหาย ซ่ึงอยูในภาวะของโรคจิตมีอาการคลุมคล่ังจะทํารายผูอื่นไดบุกรุกเขาไปในบริเวณบานของจําเลย เรียกบุตรของจําเลยออกมาพูดและกลาวหาวาบุตรของจําเลยลักนํ้ามันของผูเสียหายไปซ่ึงบุตรของ จําเลยปฏิเสธ ผูเสียหายก็ควักปนส้ันออกมายิงขึ้น ๑ นัด และยังถือปนและมีดบุกรุกข้ึนไปบนบาน

๗๙ ของจําเลยดวยกิริยาอาการขูเข็ญคุกคามจะยิงจําเลยและบุตรของจําเลย ซึ่งในภาวะเชนน้ันจําเลย ยอมเขาใจวาผูเสียหาย ซึ่งเปนคนวิกลจริตอาจยิงทํารายจําเลย ภริยาและบุตรของจําเลยได การท่ีจําเลยใชปนยิงผูเสยี หายไป ๖ นดั โดยไมปรากฏวา ผูเ สยี หายลม ลงหรอื หยดุ การคกุ คามเมื่อใด และผูเสียหายยังสามารถหลบหนีออกไปจากบานของจําเลยไดเชนน้ี ถือไดวาจําเลยไดกระทําไป เพอ่ื ปองกันตนและเปนการกระทาํ ทพ่ี อสมควรแกเหตุ จําเลยจึงไมผิด คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñùññ/òõô÷ จาํ เลยยิงผูตายเพราะผูตายจะใชมีดแทง จาํ เลยยอมมีสิทธิปองกันตัว แตแมจําเลย จะไมม หี นา ทต่ี อ งหนกี ารทจี่ ําเลยมอี าวธุ ปน ทรี่ า ยแรงกวา จาํ เลยอาจเลอื กยงิ รา งกายสว นทสี่ ําคญั นอ ย หรอื เปน อนั ตรายนอ ยเพยี งเพอ่ื ยบั ยง้ั ผตู าย แตจ าํ เลยกลบั ใชอ าวธุ ปน เลง็ ยงิ ไปทใ่ี บหนา จงึ เปน การปอ งกนั เกินกวา กรณีท่ีจาํ ตอ งกระทําเพอื่ ปองกันตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๙ ¡ÃÐทาํ μÒÁคาํ ÊÑ觢ͧà¨ÒŒ ¾¹Ñ¡§Ò¹ ÁÒμÃÒ ÷ð ผใู ดกระทาํ ตามคาํ สัง่ ของเจาพนกั งาน แมค ําสง่ั นน้ั จะมชิ อบดว ยกฎหมาย ถาผูกระทํามีหนาที่หรือเช่ือโดยสุจริตวามีหนาที่ตองปฏิบัติตาม ผูน้ันไมตองรับโทษ เวนแตจะรูวา คาํ สัง่ นั้นเปน คาํ สงั่ ซง่ึ มชิ อบดวยกฎหมาย ͧ¤» ÃСͺ ๑. กระทาํ ความผิดตามคาํ สง่ั ของเจาพนกั งาน ๒. คาํ สัง่ นั้นมชิ อบดว ยกฎหมาย ๓. ผกู ระทําไมร ูวา คาํ สัง่ น้ันมชิ อบดว ยกฎหมาย ๔. ผูกระทาํ มีหนาท่ีตองปฏิบัติตามหรือไมมีหนาที่ตองปฏิบัติตาม แตเช่ือโดยสุจริตวา มหี นา ทต่ี อ งปฏิบตั ิตาม คาํ ͸ºÔ Ò ñ. ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´μÒÁคาํ Êè§Ñ ¢Í§à¨ÒŒ ¾¹Ñ¡§Ò¹ ๑. กฎหมายยกเวนโทษเฉพาะกรณีที่เปนคําสั่งของเจาพนักงาน มิไดยกเวน ตลอดไปถึงคาํ สงั่ ของผอู ื่น เชน สามี บดิ า มารดา ผปู กครอง หรือนายจาง ๒. คําสงั่ คอื คาํ บงการใหก ระทําหรอื ไมก ระทําอยา งใดอยา งหนง่ึ ซงึ่ ถา ไมก ระทําตาม ยอมไดชื่อวาขัดขืน มิใชเพียงแตคาํ แนะนําหรือแสดงความเห็นซึ่งจะกระทําตามหรือไมแลวแต ความพอใจของผกู ระทําไมถ อื เปน การขดั ขนื อยา งไรกต็ ามคําสง่ั นน้ั ไมจ าํ เปน ทเ่ี จา พนกั งานจะตอ งกลา ว ออกมา โดยใชถ อยคาํ วา “คําส่งั ” ตรงไปตรงมา ตัวอยางเชน หมายจับกถ็ อื วาเปน คาํ สง่ั ใหจ ับนั่นเอง ®Õ¡Ò·Õè öóôô/òõóñ นายอาํ เภอไดขอความรวมมือจากประชาชนใหรวมกัน พัฒนาบริเวณที่เกิดเหตุ จําเลยที่ ๒ ไดฟนตัดไมของโจทกในบริเวณนั้น โดยรูอยูแลววาเปน

๘๐ ของโจทก ทัง้ จาํ เลยที่ ๒ เคยตัดฟน ไมของโจทกมากอ นจนถูกฟองมาแลว ครง้ั หนง่ึ แสดงวา จาํ เลยท่ี ๒ มีเจตนาทาํ ใหทรัพยของโจทกเสียหาย การที่นายอาํ เภอขอความรวมมือดังกลาว เปนแตเพียง คําแนะนาํ จาํ เลยท่ี ๒ จะกระทาํ หรอื ไมกระทําตามกไ็ ด มิไดม ีลกั ษณะเปน คาํ สง่ั ตามความหมายของ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๗๐ อันจะทําใหจ ําเลยที่ ๒ ไมต องรบั โทษ การกระทําของจาํ เลยท่ี ๒ จึงเปนความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๕๘ ò. คําÊÑ觹ѹé ÁԪͺ´ŒÇ¡®ËÁÒ หากคาํ สัง่ นั้นชอบดว ยกฎหมายแลว กไ็ มใชก รณตี ามมาตรา ๗๐ เชน เจาพนกั งาน ผมู อี าํ นาจออกหมายจบั ใหแ ดงไปจบั ดํา แมว า ดําจะเปน คนบรสิ ทุ ธไ์ิ มไ ดก ระทาํ ความผดิ ใดๆ เลยกต็ าม หากการออกหมายน้ันทาํ โดยชอบดวยกฎหมาย การที่แดงไปจับดําก็เปนการกระทําตามคาํ ส่ังที่ชอบ ดวยกฎหมาย การกระทาํ ของแดงไมเปนความผิดใดๆ กรณีไมเขาตามมาตรา ๗๐ แมวาแดงจะรูวา ดาํ มิใชผ ูกระทําความผดิ เลยกต็ าม กรณีตามมาตรา ๗๐ จะตองเปนเรื่องการออกหมายจับที่ไมชอบดวยกฎหมาย ซงึ่ ทําใหหมายจับน้ันเปน คําสั่งทไี่ มช อบดว ยกฎหมาย หากแดงไปจับดาํ ตามหมายจับ แดงตองอาง มาตรา ๗๐ เพ่ือยกเวน โทษ ó. ¼Œ¡Ù ÃÐทําäÁ‹ÃÇÙŒ Ò‹ คําÊÑ§è ¹¹éÑ ÁªÔ ͺ´ŒÇ¡®ËÁÒ หากผูกระทํารูอยูแลววาคาํ สั่งน้ันมิชอบดวยกฎหมายแตยังขืนปฏิบัติตามก็จะอาง มาตรา ๗๐ เพ่อื ยกเวน โทษมิได ô. ¼ÙŒ¡ÃÐทาํ ÁËÕ ¹ŒÒ·μÕè ŒÍ§»¯ºÔ ÑμÔμÒÁ กลาวคอื มหี นา ท่ีตองปฏบิ ตั ติ ามคําส่งั ซงึ่ ถาตนไมปฏบิ ตั ติ ามแลวยอมมคี วามผดิ ¼¡ÙŒ ÃÐทําäÁ‹ÁÕ˹ŒÒ·Õ»è ¯ÔºÑμμÔ ÒÁáμà‹ ªÍ×è â´Â欯 ÃÔμÇÒ‹ ÁËÕ ¹ÒŒ ·μÕè ÍŒ §»¯ºÔ μÑ μÔ ÒÁ μÇÑ ÍÂÒ‹ § (ñ) ®¡Õ Ò·Õè ññóõ/òõðø ผบู งั คบั กองตํารวจสงั่ ใหจ ําเลยซงึ่ เปน ตํารวจใตบ งั คบั บญั ชา ไปจบั กมุ ผูตอ งหาโดยไมไดอ อกหมายจับ จําเลยไปจบั ผูตองหาโดยเขาใจวาคําสั่งนนั้ เปนคําสงั่ ท่ีชอบ ดวยกฎหมาย เพราะไดถอื เปนหลกั ปฏบิ ัติกนั ตลอดมาวาไปจับได แมการกระทาํ ของจําเลยจะเปน การ มชิ อบ จาํ เลยทั้งสองก็ไมต องรับโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๗๐ (ò) ®Õ¡Ò·èÕ ñöðñ/òõðù จาํ เลยเขาใจวาคาํ สั่งของรอยตํารวจเอก ส. ผูทาํ การ แทนผูกาํ กับที่สั่งใหจําเลยไปจับกุมโจทกนั้นเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมาย แมวิทยุส่ังจับมิได มีขอความแสดงวาไดออกหมายจับแลว กรณีก็ตองดวยประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๗๐ จําเลย ไมต องรบั โทษ ¡ÒáÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ã¹°Ò¹Ð໹š ÞÒμÔËÃ×ÍÊÒÁÕÀÃÃÂÒ ÁÒμÃÒ ÷ñ ความผิดตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๓๓๔ ถึงมาตรา ๓๓๖ วรรคแรก และมาตรา ๓๔๑ ถงึ มาตรา ๓๖๔ นน้ั ถา เปน การกระทําทส่ี ามกี ระทาํ ตอ ภรยิ า หรอื ภรยิ ากระทําตอ สามี ผกู ระทําไมตอ งรบั โทษ

๘๑ ความผิดดังระบุมาน้ี ถาเปนการกระทําท่ีผูบุพการีกระทําตอผูสืบสันดาน ผูสืบสันดาน กระทาํ ตอผูบุพการี หรือพ่ีหรือนองรวมบิดามารดาเดียวกันกระทําตอกัน แมกฎหมายมิไดบัญญัติให เปน ความผดิ อนั ยอมความได กใ็ หเปน ความผดิ อันยอมความได และนอกจากศาลจะลงโทษนอ ยกวา ทีก่ ฎหมายกาํ หนดไวสาํ หรบั ความผิดนน้ั เพยี งใดกไ็ ด ¤ÇÒÁ໹š ÞÒμáÔ ÅÐÊÒÁÕÀÃÃÂÒ ÁÒμÃÒ ÷ñ ÇÃäáá ความผิดตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๓๓๔ ถึงมาตรา ๓๓๖ วรรคแรก และมาตรา ๓๔๑ ถึงมาตรา ๓๖๔ นนั้ ถาเปนการกระทําที่สามกี ระทาํ ตอ ภริยา หรอื ภริยา กระทําตอสามี ผกู ระทําไมตองรับโทษ คํา͸ԺÒ ประเภทของความผดิ ท่สี ามีภรยิ ากระทําตอกันแลว ไมตองรบั โทษ ไดแก ๑. ความผดิ ตามทีบ่ ัญญตั ไิ วใ นมาตรา ๓๓๔-๓๓๖ วรรคแรก ๑.๑ มาตรา ๓๓๔ ลกั ทรัพย ๑.๒ มาตรา ๓๓๕ ลักทรพั ยใ นเหตุอกุ ฉกรรจ ๑.๓ มาตรา ๓๓๖ วรรคแรกว่งิ ราวทรัพย ๒. ความผดิ ตามที่บญั ญตั ิไวในมาตรา ๓๔๑-๓๖๔ ๒.๑ มาตรา ๓๔๑-๓๔๘ ฉอ โกง ๒.๒ มาตรา ๓๔๙-๓๕๑ โกงเจาหนี้ ๒.๓ มาตรา ๓๕๒-๓๕๖ ยกั ยอก ๒.๔ มาตรา ๓๕๗ รับของโจร ๒.๕ มาตรา ๓๕๘-๓๖๑ ทาํ ใหเสียทรัพย ๒.๖ มาตรา ๓๖๒-๓๖๔ บกุ รุกท่ีมใิ ชเหตฉุ กรรจ ËÁÒÂàËμØ ไมรวมถึงบุกรุกตามมาตรา ๓๖๕ คือ บุกรุกโดยใชกาํ ลังประทุษรายหรือ ขูเข็ญวาจะใชกําลังประทุษราย โดยมีอาวุธหรือรวมกระทําผิด ต้ังแตสองคนขึ้นไป หรือไดกระทํา ในเวลากลางคนื เหลา นแ้ี ลว สามีภรรยาทก่ี ระทาํ ตอ กนั ได ไมไดรับการยกเวน โทษ กรณีไมตองรับโทษตามมาตรา ๗๑ วรรคแรกนี้ จะตองครบองคประกอบเปนความผิด โดยสมบรู ณแ ลว การกระทําจะตอ งประกอบ ตอ งมีเจตนาหรอื เจตนาทุจริต ถาขาดเจตนาหรอื เจตนา ทจุ รติ หรอื กระทาํ โดยสาํ คญั ผดิ วา ตนมอี าํ นาจกระทาํ ได การกระทาํ นน้ั กไ็ มเ ปน ความผดิ ไมต อ งพจิ ารณา เรอ่ื งการไมต องรบั โทษตามมาตรา ๗๑ คําวา “สามีภริยา” ตามมาตรา ๗๑ นี้ ตองเปนสามีภริยาโดยชอบดวยกฎหมาย ซ่ึงสามีภริยาโดยชอบดวยกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยบรรพ ๕ จะตอง จดทะเบียนสมรสกันโดยถูกตองตามกฎหมาย จึงจะเปนสามีภริยาท่ีถูกตอง ถาไมจดทะเบียนถือวา เปนสามภี ริยาตามความเปนจริงแตไ มช อบดว ยกฎหมาย

๘๒ ถาเปนสามีภริยาท่ีชอบดวยกฎหมายกระทําตอกันในความผิดท่ีระบุในมาตรา ๗๑ ไดรับผลโดยไมตองรับโทษในความผิดน้ัน แตถือวาการกระทํานั้นเปนความผิดอยู และไดรับการ ยกเวนโดยไมตองรับโทษนี้เปนเร่ืองเหตุสวนตัวของสามีภริยา ฉะน้ัน ในกรณีท่ีมีบุคคลอื่นรวมในการ กระทาํ ผูนั้นจึงอาจมคี วามผดิ ฐานเปนตัวการหรือผสู นบั สนุน หรือรบั ของโจรตามทผ่ี อู ่ืนกระทําลงไป ÁÒμÃÒ ÷ñ น้ี จะตอ งเปนความผิดเฉพาะทีส่ ามภี รยิ ากระทาํ ตอ กัน คือ ฝายหน่งึ เปน ผูกระทําอีกฝายหน่ึงเปนผูเสียหาย ถาเปนการกระทําตอผูอ่ืนซึ่งเปนผูเสียหายแลว ยอมไมไดรับ ยกเวนโทษตามมาตรา ๗๑ เชน ภริยาลักทรัพยของผูอื่นไปใหสามี สามีรับเอาทรัพยน้ันไวโดยรูวา เปนทรัพยท่ีภริยาลักมา ดังน้ี ภริยายอมมีความผิดฐานลักทรัพย สามีก็มีความผิดฐานรับของโจร เพราะไมใชสามีภริยากระทําตอกัน แตคนอื่นคือเจาของทรัพยที่ถูกลักเปนผูเสียหาย แตถาเปนกรณี คนอน่ื ลกั ทรพั ยข องสามหี รอื ภรยิ ามาแลว สามหี รอื ภรยิ ารบั ทรพั ยน นั้ ไวโ ดยรวู า เปน ทรพั ยท ลี่ กั มาดงั น้ี สามีหรือภริยาน้นั ไมตอ งรบั โทษเพราะถือวาเปน การกระทาํ ตอ กนั ระหวา งสามีภริยาตามมาตรา ๗๑ แตถ า เปน สามภี รยิ าทไี่ มช อบดว ยกฎหมาย ไมไ ดร บั การยกเวน ตามมาตรา ๗๑ แตก ารกระทาํ อาจไมตองรบั โทษ คือ การกระทาํ อาจไมเ ปนความผดิ เชน ขาดเจตนา เปน ตน ÁÒμÃÒ ÷ñ ÇÃäÊͧ ความผิดดังระบุมานี้ ถาเปนการกระทําที่ผูบุพการีกระทําตอ ผูสืบสันดาน ผูสืบสันดานกระทําตอผูบุพการี หรือพ่ีหรือนองรวมบิดามารดาเดียวกันกระทําตอกัน แมก ฎหมายมไิ ดบ ญั ญตั ใิ หเ ปน ความผดิ อนั ยอมความได กใ็ หเ ปน ความผดิ อนั ยอมความได และนอกจากนน้ั ศาลจะลงโทษนอยกวาทกี่ ฎหมายกําหนดไว สาํ หรบั ความผดิ นั้นเพียงใดก็ได คํา͸ԺÒ ๑. คาํ วา “¤ÇÒÁ¼Ô´´Ñ§ÃкØÁÒ¹Õé” หมายถึง ความผิดตามมาตราตางๆ ที่ระบุไวใน มาตรา ๗๑ วรรคแรก แตการกระทาํ ตามวรรคสอง เปนการกระทําระหวางบุคคลอ่ืนไมใชสามีภริยา กระทาํ ตอ กนั แยกพจิ ารณาได ๑.๑ บุพการี กระทําตอผสู ืบสันดาน ผูสบื สนั ดานกระทําตอบพุ การี คําวา บุพการี หมายถึงผูสืบสายโลหิตนับโดยตรงข้ึนไป คือ พอ แม ปู ยา ตา ยาย ทวด ¼ÙŒÊ׺Êѹ´Ò¹ หมายถึง ผสู ืบสายโลหิตโดยตรงลงมา คือ ลูก หลาน เหลน ลอ้ื คําวา บพุ การี หรอื ผสู บื สนั ดาน นี้ จะชอบดว ยกฎหมายหรอื ไมน ้ี ศาลฎกี าไดเ คย วนิ จิ ฉยั วา หมายความถงึ ผสู บื สนั ดานตามความเปน จรงิ แมบ ดิ ามารดาของตนจะมไิ ดจ ดทะเบยี นสมรส กันก็ตาม ºØμùÑ鹡ç¶×ÍÇ‹Ò໚¹¼ŒÙÊ׺Êѹ´Ò¹ (ฎีกาที่ ๓๐๓/๒๔๙๗, ๑๕๒๖/๒๔๙๗) โดยใหเหตุผลวา คาํ วาผูสืบสันดานตามกฎหมายมิไดบัญญัติจาํ กัดไวประการใด ซ่ึงในมาตรา ๗๑ วรรคสองนี้ ก็มิได จาํ กดั ไวป ระการใดเชน กนั ฉะนนั้ คําวา บพุ การหี รอื ผสู บื สนั ดานตามมาตรา ๗๑ วรรคสองน้ี บญั ญตั ไิ ว เปนคุณแกผ ูกระทําความผิด จงึ นา จะถอื วาบุพการหี รอื ผูสืบสนั ดานตามความเปน จรงิ เพ่ือเปนคณุ แก ผกู ระทําความผดิ

๘๓ สวนบุตรบุญธรรมไมใชผูสืบเชื้อสายโดยตรง ดังนี้ศาลฎีกาโดยมติท่ี ประชุมใหญว นิ ิจฉัยวา ºμØ ÃºØÞ¸ÃÃÁäÁã‹ ª¼‹ ŒÙÊº× Êѹ´Ò¹ ตามมาตรา ๗๑ จงึ ไมไดร บั ผลตามมาตรา ๗๑ วรรคสอง ฉะนนั้ จงึ ยอมความกนั ไมไ ด ๑.๒ พ่ีหรือนองรวมบิดามารดาเดียวกันกระทาํ ตอกัน ขอนี้จํากัดเฉพาะรวมบิดา มารดาเดียวกันเทาน้ัน ซ่ึงถือวาเปนบุตรที่ชอบดวยกฎหมายของมารดาก็ตาม ก็ยังถือวาเปนพ่ีนอง รวมบิดามารดาเดียวกัน และแมบิดาจะไปจดทะเบียนรับรองบุตรบางคนใหเปนบุตรท่ีชอบดวย กฎหมายข้ึนมา บุตรอ่นื ทไ่ี มไ ดร ับรองก็ถอื วารว มบดิ ามารดาเดยี วกนั μÑÇÍ‹ҧ ก. ลักทรัพยของมารดาไปจากผูท่ียืมทรัพยนั้นไปจากมารดา ของตน ดงั น้ี ศาลฎกี าวนิ จิ ฉยั วา “จะเหน็ ไดม าตรา ๗๑ มงุ ถงึ ตวั ทรพั ยว า เปน ของใคร ก. จําเลยจะรวู า ทรพั ย ที่ลักน้ันเปนของมารดาของตนหรือไมไมสาํ คัญ เม่ือความจริงทรัพยน้ันเปนของมารดาจําเลย จาํ เลย ก็ยอมไดรับประโยชนตามมาตรา ๗๑ เพราะกฎหมายบัญญัติเร่ืองน้ีเปนเหตุบรรเทาโทษเปนผลดีแก จําเลยจะไปเอาเร่อื งเปน เหตใุ หรบั โทษหนกั ขึ้น อนั เปน ผลรายแกจ ําเลยมาวินจิ ฉยั ไมได ๒. ผลท่ีไดรับตามมาตรา ๗๑ วรรคสอง นี้ แยกพจิ ารณาได ๒.๑ ใหเปนความผิดอันยอมความได แมกฎหมายจะมิไดบัญญัติใหยอมความได เชน ความผิดตามมาตรา ๓๓๔ ถึง มาตรา ๓๓๖ ซ่ึงยอมความไมได แตมาตรา ๗๑ วรรคสอง ใหยอมความได ถาความผิดดังกลาวผูเสียหายไมรองทุกข พนักงานสอบสวนไมมีอาํ นาจสอบสวน หรือรองทุกขแลวสอบสวนหรือสงฟองตอศาล หรือศาลพิพากษาลงโทษได แตมีอุทธรณฎีกาตอไป คดียังไมถึงท่ีสุด ผูเสียหายยอมยอมความหรือถอนคํารองทุกขไดเสมอ เม่ือยอมความหรือถอน คํารอ งทกุ ขถ กู ตอ งตามกฎหมายแลว คดนี น้ั ระงบั ทนั ที แมจ ําเลยจะถกู ศาลพพิ ากษาลงโทษแลว โทษนนั้ กร็ ะงบั ลง ศาลจะออกหมายปลอ ยตัวไป ๒.๒ ในกรณีท่ีไมยอมความกันหรือถอนคาํ รองทุกข ใหอาํ นาจศาลใชดุลพินิจใน การลงโทษจาํ เลยนอยกวาท่ีกฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดน้ันเพียงใดก็ได ท้ังนี้ไมตองคาํ นึงถึง โทษของความผิดน้ันจะมีข้ันตํ่าหรือไม แตไมลงโทษเลยไมได เม่ือศาลลงโทษแลวถาเปนการสมควร จะรอการลงโทษตามมาตรา ๕๖ ยอ มทําได อนึ่ง การกระทาํ ท่ีบุพการีกระทําตอผูสืบสันดาน ผูสืบสันดานกระทําตอ บุพการีหรือพ่ีนองรวมบิดามารดาเดียวกันกระทาํ ตอกัน มาตรา ๗๑ วรรคสอง ท่ีบัญญัติใหเปน ความผิดอันยอมความไดเม่ือผูเสียหาย เชน พี่นองรวมบิดามารดาลักทรัพยกัน คดีมาสูศาล โดยพนักงานอัยการไดฟองตอศาลแลว แมจําเลยในคดีน้ันใหการรับสารภาพตามฟอง แตกอน ศาลพพิ ากษาพหี่ รอื นอ งซงึ่ เปน ผเู สยี หายนน้ั ไดย น่ื คาํ รอ งตอ ศาลขอถอนคํารอ งทกุ ขไ มต ดิ ใจเอาความแก จาํ เลยตอ ไปแลว กรณีเชนน้แี มคดีนัน้ จะเปนความผดิ ฐานลักทรพั ยยอมความกันไมได แตมาตรา ๗๑ วรรคสอง นี้ใหเปนความผิดอันยอมความได เม่ือผูเสียหายถอนคาํ รองทุกขโดยชอบแลว สิทธินาํ คดี นั้นมาฟองยอมระงับลงทันทีตามความในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๓๙ (๒)

๘๔ ศาลจะลงโทษจําเลยเพราะรับสารภาพนั้นไมได แมโจทกจะไมถอนฟองหรือขอใหศาลลงโทษจาํ เลย กล็ งโทษไมไ ดเพราะคดรี ะงับไป ศาลตอ งยกฟองหรือจาํ หนายคดี สวนขอความท่ีวา “และนอกจากน้ันศาลจะลงโทษนอยกวาท่ีกฎหมาย กําหนดไวสําหรับความผิดน้ันเพียงใดก็ได” มีความหมายวา เม่ือไมมีการยอมความกันศาลจะลงโทษ ผูกระทําความผิดซึ่งมีความสัมพันธในทางครอบครัวที่สนิทสนมใหนอยกวาคนธรรมดาได หาใช ทําใหยอมความกันกลับกลายเปนความผิดท่ียอมความกันไมไดแตอยางใดไม แตยังคงถือเปน ความผิดท่ียอมความกันไดอยูอยางเดิม เมื่อมีการถอนคาํ รองทุกขก็ทําใหคดีระงับไปดังกลาวมาแลว อยนู น่ั เอง ®Õ¡Ò·Õè ùõö/òõðù (ประชุมใหญ) คาํ วา ผูส ืบสนั ดาน ตามพจนานกุ รม หมายความวา สืบเช้ือสายมาโดยตรงและตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๘๖, ๑๕๘๗, ๑๖๒๗ แสดงวาบุตรบุญธรรม ยอมมีฐานะแตกตางกับบุตรชอบดวยกฎหมายของผูรับบุตรบุญธรรม และผูรับบุตรบุญธรรมก็มี ฐานะตางกับบุตรชอบดวยกฎหมายของผูรับบุตรบุญธรรมอยูหลายประการ มาตรา ๑๕๘๖, ๑๖๒๗ เปนบทบัญญัติพิเศษบางประการในทางแพงเก่ียวกับความสัมพันธในครอบครัวและมรดกของผูรับ บุตรบุญธรรมเทาน้ัน ตองใชโดยเครงครัดเฉพาะการตีความถอยคําใน ป.อ. ก็ตองตีความ โดยเครงครัดจึงหาชอบท่ีจะนําบทบัญญัติแหง ป.พ.พ. มาตีความคําวา ผูสืบสันดาน ตาม ป.อ. มาตรา ๗๑ วรรคสองไม บุตรบุญธรรมจึงไมใชผูสืบสันดานกระทําตอบุพการี ตามมาตรา ๗๑ จงึ ยอมความไมไ ด ®Õ¡Ò·Õè òòñ/òõòø การท่ีภริยาหรือสามีกระทําความผิดแลวจะไมตองรับโทษ หรือไดรับยกเวน โทษ ตาม ป.อ. มาตรา ๗๑ วรรคแรก บญั ญตั ไิ วว า ตองเปน เรื่องกระทาํ ตอ ทรัพย อันเปน ความผิดตามมาตรา ๓๓๔ ถึง ๓๓๖ วรรคแรกและมาตรา ๓๔๑ ถงึ ๓๖๔ เทา น้ัน ไมมขี อจาํ กดั วา ภริยาหรอื สามีนั้น จะตอ งกระทําความผิดลาํ พังคนเดียวแตอ ยา งใด เมือ่ จําเลยเปน ภรยิ าผูเสียหาย มีหลักฐานภาพถายใบสําคัญการสมรสมาแสดง และจําเลยกระทําความผิดฐานรับของโจร ซึ่งจะ เปนการกระทําความผิดตามลําพังคนเดียว หรือมีบุคคลอื่นรวมกระทําดวย ก็ตองถือวามีเหตุสวนตัว ใหจาํ เลยไมต อ งรับโทษ หรือไดร ับการยกเวน โดยตามมาตรา ๗๑ วรรคแรก ®Õ¡Ò·Õè òñøõ/òõóò ทรัพยท่ีโจทกฟองวาจําเลยลักไปเปนทรัพยที่พ่ีสาวจําเลย และสามีของพ่ีสาวจําเลยเปนเจาของรวมกันมิใชทรัพยของพี่จําเลยเพียงผูเดียว หากจําเลยลักทรัพย ดังกลาวไปจริงตามฟอง จําเลยก็มิไดกระทําตอพ่ีสาวจําเลยแตเพียงผูเดียว แตกระทําตอสามีของ พี่สาวจําเลย ซึ่งมิใชพ่ีหรือนองรวมบิดามารดาเดียวกับจําเลยดวย การกระทําของจําเลยจึงมิใช ความผิดอันยอมความไดตาม ป.อาญา มาตรา ๗๑ วรรคสอง

๘๕ ºÑ¹´ÒÅâ·ÊÐ ÁÒμÃÒ ÷ò “ผูใดบันดาลโทสะโดยถูกขมเหงอยางรายแรงดวยเหตุอันไมเปนธรรม จึงกระทําความผิดตอผูขมเหงในขณะน้ัน ศาลจะลงโทษผูนั้นนอยกวาท่ีกฎหมายกําหนดไวสําหรับ ความผดิ น้นั เพยี งใดก็ได” หลกั เกณฑเ หตลุ ดโทษเพราะบันดาลโทสะ ๑. ถูกขมเหงอยางรา ยแรง ๒. ดว ยเหตุอันไมเปนธรรม ๓. บนั ดาลโทสะ ๔. ไดกระทาํ ความผิดตอ ผูขม เหงในขณะนั้น ñ. ¶¡Ù ¢‹Áà˧Í‹ҧÌÒÂáç การขมเหงอยางรายแรงน้ี จะตองเปนการกระทําของบุคคลโดยไมจําเปนตองคํานึง วา การกระทาํ นน้ั จะละเมดิ ตอ กฎหมายแลว หรอื ไม และการขม เหงนน้ั จะตอ งเปน การขม เหงอยา งรา ยแรง สวนกรณีใดท่ีจะถือเปนเหตุรายแรงนั้น จะตองวินิจฉัยเปนเร่ืองๆ ไป โดยเปรียบเทียบกับความรูสึก ของคนธรรมดาท่ัวไป ซ่ึงสมมุติข้ึนในฐานะอยางเดียวกับผูกระทําความผิด จะวินิจฉัยโดยถือ ความรสู กึ ของผกู ระทําความผิดเองไมได การขมเหงนั้น อาจขมเหงตอผูบันดาลโทสะเอง หรือขมเหงผูอ่ืนซ่ึงมีความสัมพันธ ใกลชิดกับผูบันดาลโทสะ เชนน้ีพอท่ีจะถือไดวาเปนการขมเหงถึงตัวผูบันดาลโทสะดวย เชน บิดา มารดาถกู ทาํ รา ยถอื วาเปน การขมเหงบตุ ร บุตรถูกทํารา ย ถือเปน เหตุขม เหงบดิ าได ®Õ¡Ò·Õè ôóõ/òõðð จําเลยพบผูเสียหายกําลังกอดภรรยาของจําเลยอยูและไดเกิด ตอสูกัน จําเลยใชปนไลยิงผูเสียหาย ๔ นัด เปนการกระทําโดยบันดาลโทสะเนื่องจากถูกขมเหง อยางรายแรงดว ยเหตุอนั ไมเ ปน ธรรม ศาลลดโทษใหต ามมาตรา ๗๒ ®Õ¡Ò·Õè ñùùò/òõóò ผูตายใชอาวุธปนตบหนาบุตรจําเลยเปนบาดแผลมีโลหิตไหล ที่ใบหนา เม่ือบุตรจําเลยวิ่งหนีขึ้นบนบาน ผูตายซึ่งมีอาวุธปนยิงติดตามเขาไปในบานอีก แลวเกิด โตเ ถยี งกบั จาํ เลย จาํ เลยจงึ ใชอ าวธุ ปน ยงิ ผตู ายในขณะนน้ั ดงั นี้ การกระทาํ ของจาํ เลยไมเ ปน การปอ งกนั โดยชอบดวยกฎหมาย แตเปนการกระทําโดยบันดาลโทสะเพราะถูกขมเหงอยางรายแรงดวยเหตุ อันไมเ ปน ธรรม ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๗๒ ò. ´ŒÇÂàËμØÍ¹Ñ äÁ‹à»¹š ¸ÃÃÁ การขมเหงน้ันไดกระทาํ ดวยเหตุอันไมเปนธรรมหรือไม จะตองดูวา ผูกระทาํ ซ่ึงถือวา เปนการขมเหงนั้นไดกระทําโดยชอบธรรมหรือไม หรือไดกระทาํ ตามอาํ นาจท่ีเขามีอยูหรือไม ถาการ ที่เขากระทําออกไปน้ันเปนการกระทําที่ชอบ หรือกระทําโดยมีอํานาจแลวเชนนี้ จะอางวาตนถูก ขมเหงดว ยเหตุอนั ไมเ ปนธรรมไมไ ด เชน ตาํ รวจสงสัยวา ก. ไดกระทาํ ความผิดอาญา จึงใชก าํ ลงั เขาจับกมุ ก. เชนน้ีเห็นไดวา การกระทําของตํารวจเปนการปฏิบัติงานตามหนาท่ี แมวาความจริง ก. ไมใชผูกระทําความผิด และ ก. ไดบันดาลโทสะเนื่องจากถกู จบั จึงไดตอ ยตาํ รวจไปเชนนี้ ก. จะอางวา ตนบนั ดาลโทสะไมได

๘๖ ó. ºÑ¹´ÒÅâ·ÊÐ หมายความถงึ ผกู ระทาํ ถกู ยวั่ ยจุ นเกดิ ความโกรธขน้ึ ความโกรธทเ่ี กดิ ขนึ้ นนั้ จะตอ งวนิ จิ ฉยั โดยถือเอาความรสู กึ ของคนธรรมดาทั่วไปทอี่ ยใู นฐานะเดยี วกนั กับผูก ระทําความผดิ ô. ä´¡Œ ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´μ‹Í¼Œ¢Ù ‹Áà˧㹢³Ð¹Ñ¹é การกระทาํ ความผิดโดยบันดาลโทสะ ผูกระทาํ ความผิดจะตองกระทําตอผูขมเหง ในขณะน้ัน ตามความหมายของกฎหมายก็คือ ในระหวางน้ัน คือ ถาผูบันดาลโทสะไดกระทําใน ระยะเวลาตอเน่ืองอยางกระช้ันชิดในขณะมีโทสะรุนแรงอยู ก็ถือไดวาเปนการกระทาํ ในขณะน้ันแลว ไมจ าํ เปน วา การบันดาลโทสะจะตองกระทําการโตตอบไปในทันทีทถี่ ูกขมเหง การกระทาํ โดยบันดาลโทสะเพราะถูกขมเหงน้ี จะตองกระทาํ ตอผูขมเหงเอง จะกระทํา ตอบุคคลอน่ื ไมได เชน ก. ขมเหง ข. ข. ยอมตองกระทําตอ ก. โดยตรง จะไปกระทาํ ตอ ค. ซ่ึงเปน บิดาของ ก. มไิ ด ¼Å¢Í§¡ÒáÃÐทําâ´Âº¹Ñ ´ÒÅâ·ÊÐ กฎหมายใหศาลใชดุลพินิจวาจะลงโทษผูบันดาลโทสะนั้นมากนอยเพียงใดก็ได โดยไม จาํ ตอ งคาํ นงึ ถึงโทษขนั้ ตํา่ ทก่ี ฎหมายกาํ หนดไวส าํ หรับความผดิ นนั้ แตศาลจะไมลงโทษเลยไมไ ด ในกรณีของการสมัครใจวิวาทตอสูกัน จะยกขอตอสูวาไดกระทําไปโดยบันดาลโทสะ ไมได เพราะการทส่ี มัครใจวิวาทกนั นั้น มิเปน การขม เหงอยางรา ยแรงดว ยเหตอุ ันไมเ ปนธรรม ®¡Õ Ò·Õè öóðù/òõóó วันเกิดเหตุตอนใกลเท่ียงวัน จาํ เลยทราบเร่ืองจากภริยาวา ผูตายขมขืนกระทาํ ชาํ เราภริยา แลวจาํ เลยออกจากบานไปหาปลา การที่จําเลยพบผูตายในตอนเย็น ระหวางนําปลาท่ีจับไดไปใหบิดา แลวจําเลยใชอาวุธปนยิงผูตายทันที ดังน้ีจําเลยหาไดกระทําตอ ผูตายในขณะท่ีมีโทสะ หรือระยะเวลาที่ตอเนื่องกระชั้นชิด กับท่ีมีโทสะไม เมื่อไมปรากฏวาผูตาย กระทําการขมเหงจาํ เลยอยางใดอกี จึงถือไมไดว าจําเลยยิงผตู ายเพราะเหตุบันดาลโทสะ ®Õ¡Ò·Õè óòóò/òõóñ กอ นเกดิ เหตุ ก. และบตุ ร กบั จาํ เลยทงั้ สองทะเลาะววิ าทกนั และ ชกตอ ยทาํ รา ยรางกายกนั อันเปนการสมัครใจววิ าท แลวกใ็ ชปนไลย ิงจาํ เลยที่ ๑ แตไมถ กู ซึ่งเปน เหตุ ทเี่ กดิ ขึ้นตอเนอื่ งกัน จําเลยท้งั สองกลบั บา นเอาปนยงิ เขา ไปในรานของ ก. ถกู ว. ไดรบั บาดเจบ็ จาํ เลย ทัง้ สองจะอา งวา ถกู ขม เหงอยา งรา ยแรงดวยเหตุอันไมเปนธรรมจึงกระทาํ ไปโดยบันดาลโทสะหาไดไม ®¡Õ Ò·Õè õùñö/òõóó จําเลยเปนฝายกอเหตุข้ึนกอน โดยถามผูซึ่งขับรถ จักรยานยนตผานมาวา จะยิงพวกจําเลยใหหมดใชไหม อันเปนการชวนทะเลาะวิวาท การท่ีผูตาย พูดโตทาํ นองเยาะเยย วา จะฆาพวกจาํ เลยใหห มด แมพอ จาํ เลยกจ็ ะยิงไมใ หเหลือ เชน น้ียังถอื ไมไดว า จาํ เลยถูกผูต ายขม เหงอยา งรายแรงดวยเหตุอนั ไมเปนธรรม อันเปนเหตใุ หบ ันดาลโทสะ

๘๗ ®¡Õ Ò·Õè óöñ÷/òõô÷ ในชั้นสอบคําใหการจาํ เลย จาํ เลยใหการตอสูโดยอางเหตุ บันดาลโทสะสาํ หรับความผิดฐานฆาผูตายที่ ๒ เทาน้ัน มิไดตอสูวาเปนการกระทําโดยปองกัน โดยสาํ คัญผิด สวนในช้ันสืบพยาน จาํ เลยนําสืบตอสูไมชัดแจงวาจําเลยประสงคจะตอสูวาจําเลยยิง ผตู ายที่ ๒ เพอ่ื ปอ งกันตวั โดยสําคญั ผดิ วา ผูตายที่ ๒ จะเขา มาทํารา ยจาํ เลย และในชน้ั อทุ ธรณจ ําเลย อทุ ธรณโดยมิไดอา งเหตุสาํ คญั ผดิ ในขอเท็จจรงิ ดงั น้นั ฎกี าของจาํ เลยทอ่ี างวา การทจ่ี าํ เลยใชอาวุธปน ยิงผูตายท่ี ๒ เปนการกระทาํ โดยปองกันเกินสมควรแกเหตุ โดยสําคัญผิดวาผูตายท่ี ๒ ไดนํา เครื่องมือทํางานท่ีเปนเหล็กแหลมและคอนติดตัวมาดวย จาํ เลยจึงใชอาวุธปนยิงสกัดมิใหผูตาย กับพวกเขามาทํารายจําเลยซึ่งมีขาพิการน้ัน เปนฎีกาในปญหาขอเท็จจริงที่มิไดยกข้ึนวากันมาแลว โดยชอบในศาลลาง ®Õ¡Ò·èÕ òðö/òõõõ กอ นเกดิ เหตผุ ตู ายเปน คนชอบดมื่ สรุ าจนเมามายและรดี ไถเงนิ จาก จําเลยท่ี ๑ เปนประจาํ หากไมไ ดเงินคร้งั ใดก็จะตบตจี าํ เลยท่ี ๑ วนั เกดิ เหตขุ ณะผูต ายไปหาจําเลยที่ ๑ ผูตายก็เมาสุราและดาวาจําเลยท่ี ๑ ดวยถอยคําหยาบคายวา มึงมาเอาชูมึงรึ อีกะหร่ี อีสัตว อีเหี้ย กูจะนอน มึงไมใหกูนอนดวย มึงจะมาใหชูมึงเอาหรือไง โคตรพอโคตรแมมึง อีกะหร่ี อันถือไดวา เปน การขมเหงจาํ เลยท่ี ๑ อยางรายแรงดว ยเหตุอันไมเ ปน ธรรม การท่จี ําเลยที่ ๑ ใชข วดแตกเปนรปู ปากฉลามแทงผตู ายจนถงึ แกค วามตายโดยเจตนาฆา จงึ เปน การกระทาํ โดยบนั ดาลโทสะ ศาลจะลงโทษ จาํ เลยท่ี ๑ นอยกวา ที่กฎหมายกําหนดไวเพยี งใดก็ได ®¡Õ Ò·èÕ ñòùô/òõõõ ขณะเกิดเหตุจําเลยมอี ายุ ๓๔ ปเ ศษจึงไมเปน ผูเยาวแ ละไมอยู ใตอาํ นาจปกครองของผูเสียหายซึ่งเปนบิดา การรับจางเก็บคานาํ้ ประปาภายในหมูบานเปนงานอาชีพ หนง่ึ ของจําเลย หากจาํ เลยบกพรองในการทํางาน ผูวาจา งยอ มจะวากลา วแกจ ําเลยเอง แมโ ดยความ ผูผูกพันฉันบิดากับบุตร ผูเสียหายอาจตักเตือนจาํ เลยไดบาง แตอายุขนาดจําเลยถือวาเติบโตเปน ผูใหญมากแลว การท่ีผูเสียหายดุดาจําเลยดวยถอยคาํ หยาบคายเปนเวลาตอเน่ืองกัน ท้ังยังตบกกหู จาํ เลยอยางแรงจนจาํ เลยทรุดตัวลง ถือไดวาเปนการขม เหงจาํ เลยอยางรายแรงดว ยเหตุอันไมเปน ธรรม เมื่อจาํ เลยกระทาํ ความผิดดาผูขมเหงในขณะนั้น ยอมเปนการกระทาํ ความผิดโดยบันดาลโทสะตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๗๒ ®Õ¡Ò·Õè óõøó/òõõõ จ. เปนภรรยาโดยชอบดวยกฎหมายของจําเลยซึ่งจาํ เลยมีสิทธิ ตามกฎหมายที่จะกระทําการปองกันเกียรติยศช่ือเสียงของตน โดยมิใหชายอ่ืนมามีความสัมพันธฉัน ชูส าวกบั ภรรยาของตนได แตขณะเกดิ เหตุจาํ เลยพบเหน็ จ. นอนหนนุ ตกั ผตู ายและกอดจบู กันโดยยงั ไมมีการรว มประเวณีกัน และผตู ายกระทําตอ จ. ก็เปน ไปโดย จ. สมคั รใจยินยอม พฤตกิ ารณยงั ถือ ไมไดวา มีภยนั ตรายซ่งึ เกิดการประทษุ อันละเมดิ ตอ กฎหมาย และเปนภยันตรายที่ใกลจ ะถึง ซ่ึงจาํ เลย จําตอ งกระทาํ การปอ งสทิ ธิ แตก ารทผ่ี ตู ายกบั จ. กอดจบู กนั นบั เปน การกระทาํ ทขี่ ม เหงจติ ใจของจําเลย อยางรายแรงดวยเหตุอันไมเปนธรรม เม่ือจาํ เลยเห็นเหตุการณยอมเหลือวิสัยของจําเลยท่ีจะอดกล้ัน โทสะไวได การท่ีจําเลยเขาไปชกตอยผูตายแลวใชมีดปอกผลไมท่ีวางอยูใกลตัวแทงผูตายเปนเหตุ ใหผ ตู ายถงึ แกค วามตายในเวลาตอ มา จงึ เปน การกระทําโดยบนั ดาลโทสะตามประมวลกฎหมายอาญา

๘๘ ¼¡ÙŒ ÃÐทํา¼´Ô ·Õèä´ŒÃºÑ ¼Å´àÕ ¹è×ͧ¨Ò¡à¡³±Í ÒÂØ *ÁÒμÃÒ ÷ó เด็กอายุยังไมเกินสิบป กระทําการอันกฎหมายบัญญัติเปนความผิด เด็กน้ันไมตองรบั โทษ ใหพนักงานสอบสวนสงตัวเด็กตามวรรคหน่ึงใหพนักงานเจาหนาท่ีตามกฎหมายวาดวย การคมุ ครองเด็ก เพอ่ื ดําเนนิ การคุมครองสวัสดิภาพตามกฎหมายวา ดว ยการนัน้ **ÁÒμÃÒ ÷ô เด็กอายุกวาสิบปแตยังไมเกินสิบหาป กระทําการอันกฎหมายบัญญัติ เปนความผิด เด็กน้นั ไมตอ งรบั โทษ แตใหศ าลมีอาํ นาจทีจ่ ะดาํ เนินการดังตอไปนี้ (๑) วา กลา วตกั เตอื นเดก็ นนั้ แลว ปลอ ยตวั ไป และถา ศาลเหน็ สมควรจะเรยี กบดิ า มารดา ผูปกครอง หรือบุคคลทีเ่ ดก็ น้ันอาศยั อยูมาตกั เตอื นดวยกไ็ ด (๒) ถาศาลเห็นวาบิดา มารดา หรือผูปกครองสามารถดูแลเด็กน้ันได ศาลจะมีคําส่ัง ใหม อบตวั เดก็ นนั้ ใหแ กบ ดิ า มารดา หรอื ผปู กครองไป โดยวางขอ กาํ หนดใหบ ดิ า มารดา หรอื ผปู กครอง ระวังเด็กน้ันไมใหกอเหตุรายตลอดเวลาที่ศาลกําหนดซ่ึงตองไมเกินสามป และกําหนดจํานวนเงิน ตามท่ีเห็นสมควรซ่ึงบิดา มารดา หรือผูปกครองจะตองชําระตอศาลไมเกินคร้ังละหนึ่งหมื่นบาท ในเม่อื เดก็ นน้ั กอเหตุรา ยขึ้น ถาเด็กนั้นอาศัยอยูกับบุคคลอ่ืนนอกจากบิดา มารดา หรือผูปกครองและศาลเห็นวา ไมส มควรจะเรียกบดิ า มารดา หรอื ผปู กครองมาวางขอ กาํ หนดดงั กลาวขา งตน ศาลจะเรียกตัวบุคคล ที่เด็กนั้นอาศัยอยูมาสอบถามวา จะยอมรับขอกําหนดทํานองที่บัญญัติไวสําหรับบิดา มารดาหรือ ผูปกครอง ดังกลาวมาขางตนหรือไมก็ได ถาบุคคลท่ีเด็กน้ันอาศัยอยูยอมรับขอกําหนดเชนวาน้ัน ก็ใหศาลมีคาํ สัง่ มอบตัวเด็กใหแกบุคคลนัน้ ไปโดยวางขอ กาํ หนดดังกลาว (๓) ในกรณีที่ศาลมอบตัวเด็กใหแกบิดา มารดา ผูปกครอง หรือบุคคลที่เด็กน้ัน อาศัยอยูตาม (๒) ศาลจะกําหนดเงื่อนไขเพื่อคุมความประพฤติเด็กนั้นเชนเดียวกับท่ีบัญญัติไวใน มาตรา ๕๖ ดวยก็ได ในกรณีเชนวาน้ี ใหศาลแตงต้ังพนักงานคุมประพฤติหรือพนักงานอ่ืนใด เพื่อคุมความประพฤติเด็กน้นั (๔) ถาเด็กน้ันไมมีบิดา มารดา หรือผูปกครอง หรือมีแตศาลเห็นวาไมสามารถดูแล เด็กนั้นได หรือถาเด็กอาศัยอยูกับบุคคลอื่นนอกจากบิดา มารดา หรือผูปกครอง และบุคคลน้ัน ไมย อมรบั ขอ กาํ หนดดงั กลา วใน (๒) ศาลจะมคี าํ สงั่ ใหม อบตวั เดก็ นนั้ ใหอ ยกู บั บคุ คลหรอื องคก ารทศ่ี าล เห็นสมควรเพ่ือดูแล อบรม และสั่งสอนตามระยะเวลาท่ีศาลกําหนดก็ไดในเมื่อบุคคลหรือองคการนั้น ยนิ ยอม ในกรณเี ชน วา น้ี ใหบคุ คลหรือองคก ารนน้ั มอี าํ นาจเชนผปู กครองเฉพาะเพ่อื ดแู ล อบรม และ สงั่ สอน รวมตลอดถงึ การกาํ หนดทอี่ ยแู ละการจดั ใหเ ดก็ มงี านทาํ ตามสมควร หรอื ใหด าํ เนนิ การคมุ ครอง สวสั ดภิ าพเดก็ ตามกฎหมายวา ดว ยการนัน้ กไ็ ด หรอื (๕) สงตัวเด็กนั้นไปยังโรงเรียน หรือสถานฝกและอบรม หรือสถานที่ซ่ึงจัดตั้งขึ้น เพอื่ ฝก และอบรมเดก็ ตลอดระยะเวลาทศี่ าลกาํ หนด แตอ ยา ใหเ กนิ กวา ทเ่ี ดก็ นนั้ จะมอี ายคุ รบสบิ แปดป

๘๙ คําส่ังของศาลดังกลาวใน (๒) (๓) (๔) และ (๕) น้ัน ถาในขณะใดภายในระยะเวลา ทศ่ี าลกาํ หนดไว ความปรากฏแกศ าลโดยศาลรเู อง หรอื ตามคาํ เสนอของผมู สี ว นไดเ สยี พนกั งานอยั การ หรือบุคคลหรือองคการท่ีศาลมอบตัวเด็กเพ่ือดูแลอบรมและสั่งสอน หรือเจาพนักงานวา พฤติการณ เก่ียวกับคําสั่งนั้นไดเปลี่ยนแปลงไป ก็ใหศาลมีอํานาจเปล่ียนแปลงแกไขคําสั่งน้ัน หรือมีคําส่ังใหม ตามอํานาจในมาตรานี้ ÁÒμÃÒ ÷õ ผูใดอายุกวาสิบหาปแตตํ่ากวาสิบแปดป กระทําการอันกฎหมายบัญญัติ เปนความผิด ใหศาลพิจารณาถึงความรูผิดชอบและส่ิงอ่ืนท้ังปวงเกี่ยวกับผูน้ัน ในอันที่จะควร วินิจฉัยวาสมควรพิพากษาลงโทษผูนั้นหรือไม ถาศาลเห็นวาไมสมควรพิพากษาลงโทษ ก็ใหจัดการ ตามมาตรา ๗๔ หรือถา ศาลเหน็ วาสมควรพิพากษาลงโทษ ก็ใหลดมาตราสวนโทษทกี่ ําหนดไวส ําหรับ ความผดิ ลงกึง่ หนึง่ ÁÒμÃÒ ÷ö ผใู ดอายตุ งั้ แตส บิ แปดปแ ตย งั ไมเ กนิ ยสี่ บิ ป กระทาํ การอนั กฎหมายบญั ญตั ิ เปนความผิด ถาศาลเห็นสมควรจะลดมาตราสวนโทษที่กําหนดไวสําหรับความผิดนั้นลงหน่ึงในสาม หรือก่ึงหน่ึงก็ได

μÒÃÒ§ÊÃØ»·ÒŒ º·àÃÂÕ ¹ ๙๐ ÅíҴѺ àÃè×ͧ ¤Òí ͸ԺÒ ÁÒμÃÒ·àÕè ¡ÂèÕ Ç¢ÍŒ § ËÁÒÂàËμØ บทท่ี ๑ บทนยิ าม บทท่ี ๒ การใชก ฎหมาย ม.๑ อนุ ๑-๑๗ - บคุ คลจะตอ งรบั โทษทางอาญา ตอ งมกี ฎหมายบญั ญตั ไิ ว ม.๒, ม.๓ ขณะนนั้ - กฎหมายไมม ีผลยอ นหลงั บทที่ ๓ ความรับผิดในทางอาญา ไดแก ผกู ระทาํ รูส ํานึกในการกระทํา + ประสงคต อ ผล ม.๕๙ วรรคสอง - ประสงคต อ ผล - การกระทําโดยเจตนา - ผูกระทํารูสํานกึ ในการกระทาํ + ยอมเล็งเหน็ ผล ฎีกา ๕๖๖๔/๒๕๕๙ /ยอมเลง็ เหน็ ผล - การกระทาํ โดยประมาท ไดแก กระทําโดยมิใชเ จตนา ม.๕๙ วรรคสี่ ฎกี า ๓๓๒๒/๒๕๓๑ - การกระทาํ โดยเจตนา ผูกระทํา ขาดความระมัดระวัง ตามวิสัย ตามพฤติกรรม ฎีกา ๔๙๒๕/๒๕๔๗ จงึ ใชความระมดั ระวงั ได แตหาใชใ หเพยี งพอ ดูฎีกา ๒๘๐/๒๕๑๘ ฎกี า ๑๕๖๓/๒๕๓๑ ไดแก เจตนากระทําตอบุคคลหน่ึง แตผลของการกระทํา ม.๔๐ ฎีกา ๑๕๔๒/๒๕๓๔ เกดิ แกอ กี บคุ คลหนง่ึ โดยพลาดไปใหถ อื วา ผนู นั้ กระทาํ โดย ดูฎกี า ๖๕๑/๒๕๓๑ เจตนาแกบ คุ คลซง่ึ ไดร บั ผลรา ยจากการกระทาํ นนั้ แตใ นกรณี ทก่ี ฎหมายบญั ญตั ใิ หล งโทษหนกั นน้ั เพราะฐานะของบคุ คล ดูฎกี า ๙๐/๒๕๓๑ หรอื เพราะความสมั พนั ธร ะหวา งผกู ระทาํ กบั ผไู ดร บั ผลรา ย ฎกี า ๑๙๐๖/๒๕๒๘ มใิ หน าํ กฎหมายนน้ั มาใชบ งั คบั เพอื่ ลงโทษผกู ระทาํ หนกั ขน้ึ - ความสําคัญผิดในตวั บุคคล ผูใดเจตนากระทําตอบุคคลหน่ึง แตไดกระทําตออีกบุคคล ม.๖๑ หนึ่ง โดยสําคัญผิด ผูน้ันจะยกเอาความสําคัญผิดเปนขอ แกต วั วามิไดกระทําโดยเจตนาหาไดไ ม

ÊÃ»Ø ¢ÍŒ áμ¡μÒ‹ §ÃÐËÇ‹Ò§¡ÃзÒí â´Â¾ÅÒ´ (ÁÒμÃÒ öð) ¡Ñº¡ÒÃÊÒí ¤ÞÑ ¼´Ô ã¹μÑǺ¤Ø ¤Å (ÁÒμÃÒ öñ) ÁÒμÃÒ öð ¡ÒáÃзÒí â´Â¾ÅÒ´ ÁÒμÃÒ öñ ¡ÒÃÊÒí ¤ÑÞ¼Ô´ã¹μÇÑ º¤Ø ¤Å ๑) มบี ุคคลอยู ๓ ฝา ย ๑) มีบุคคลอยู ๒ ฝาย ๒) ตองรับผิดฐานพยายามตอบุคคลแรกที่มุงหมายกระทําตอ ๒) ไมต องรับผดิ ฐานพยายามตอ บคุ คลแรกทมี่ ุงหมายกระทําตอ ยกเวน ผลเกดิ ขน้ึ กบั บคุ คลแรกดว ยผกู ระทาํ กต็ อ งรบั ผดิ ในผล ของการกระทาํ นั้น ๓) ฐานะหรือความสัมพันธหามโอน โดยอางมาตรา ๖๐ ๓) ฐานะหรือความสัมพนั ธห า มโอน โดยอา งมาตรา ๖๒ วรรคทาย ตอนทา ย ๔) ผลของการกระทาํ พลาดไป ถา ความผดิ สาํ เรจ็ ผกู ระทาํ ตอ งรบั ผดิ ๔) การกระทําผิดตัว ถาความผิดสําเร็จผูกระทําตองรับผิดในผลของการกระทําน้ัน ในผลของการกระทาํ นนั้ แตถ า ไมส าํ เรจ็ ผกู ระทาํ ตอ งรบั ผดิ ฐาน แตถาไมสําเร็จ ผูกระทําก็ตองรับผิดฐานพยายามสําหรับการกระทําตอบุคคล พยายามสาํ หรบั การกระทาํ ตอ บุคคลที่ ๒ ที่ถกู กระทํา บทที่ ๓ การกระทาํ ผดิ ดวยความจาํ เปน ผูใดกระทําผดิ ดวยความจําเปน ม.๖๗ ฎีกา ๑๗๕๐/๒๕๑๔ ๑. เพราะอยูในท่ีบังคับหรือภายใตอํานาจซ่ึงไมสามารถ ฎกี า ๓๐๗/๒๔๘๙ หลีกเลี่ยงได ฎกี า ๑๙๖๑/๒๕๒๔ ๒. เพราะเพอ่ื ใหต นเอง หรอื ผอู น่ื พน จากภยนั ตรายทใี่ กล ฎกี า ๓๑๓๔/๒๕๒๙ จะถึงและไมสามารถหลีกเล่ียงใหพนโดยวิธีอื่นใดได เมอ่ื ภยันตรายน้ันตองไดก อ ใหเกดิ ขนึ้ เพราะความผดิ ของตน การปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย ผใู ดจาํ ตองกระทําการใด เพอ่ื ปอ งกันสิทธิของตนหรอื ของ ม.๖๘ ฎกี า ๙๓๕/๒๕๐๑ ผอู น่ื ใหพ น ภยนั ตราย ซงึ่ เกดิ จากการประทษุ รา ยอนั ละเมดิ ฎีกา ๓๒/๒๕๑๐ ตอกฎหมายและเปนภยันตรายใกลจะถึงตัวได กระทําพอ ฎกี า ๓๓/๒๕๑๐ สมควรแกเ หตุ การกระทาํ นน้ั เปน การปอ งกนั โดยชอบดว ย กฎหมายผนู ้นั ไมมีความผิด ๙๑