ทีมมีฝัน โค้ชด้วยใจ

ทมี มีฝนั โคช้ ดว้ ยใจ รแทนะวีมทดากังบกตาลรเำป�ไ็นบกโคล้ช เพื่อให้ชุมชนเปน็ พ้นื ทีเ่ หมาะสม ในการเล้ียงดเู ด็ก ผเู้ ขยี น ปยิ นาถ ประยรู หนเู พยี ร แสนอนิ ทร์ บรรณาธกิ าร กรรณจรยิ า สขุ รงุ่

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ : ถอดบทเรยี นการโคช้ เพอื่ พฒั นาทมี กลไกทอ้ งถนิ่ ระดบั ตำ� บลเพอื่ เดก็ ปฐมวยั และครอบครวั บรรณาธกิ ารหนงั สอื กรรณจรยิ า สขุ รงุ่ และกระบวนกรถอดบทเรยี น ปยิ นาถ ประยรู , หนเู พยี ร แสนอนิ ทร์ คณะผเู้ ขยี น หนเู พยี ร แสนอนิ ทร์ ออกแบบปกและรปู เลม่ Media by fiends ดแู ลการผลติ พมิ พค์ รง้ั ที่ 1 เดอื นตลุ าคม 2563 ทป่ี รกึ ษาโครงการ ดร.พลู สขุ ศริ พิ ลู , ฐาณชิ ชา ลม้ิ พานชิ , จติ ตมิ า ภาณเุ ตชะ ทมี มลู นธิ เิ ครอื ขา่ ยสขุ ภาพ (HealthNet) ทพิ วลั ย์ โมกภา, ศกั ดช์ิ ยั ไชยเนตร, ธวลั พร สริ วิ ารนิ ทร,์ ธงชยั พนั ธม์ กร, ศริ พิ งษ์ สงั ขข์ าว, อจั ฉรา ทาทา่ หวา้ ทมี โคช้ เมธาวี นนิ นานนท,์ มนสั ปลกี ชยั ภมู ,ิ ราตรี จมู วนั ทา, พรรณงาม หวายเค, จริ าภรณ์ จงสถติ รกั ษ,์ ณฏั ฐ์ นงภา, เสาศลิ ป์ เพง็ สวุ รรณ, อฐิ ธชิ ยั กก๊ ศร,ี ศริ พิ งษ์ สงั ขข์ าว ประเมนิ ภายใน จติ ตมิ า ภาณเุ ตชะ ทมี ถอดบทเรยี น ปยิ นาถ ประยรู , หนเู พยี ร แสนอนิ ทร,์ กรรณจรยิ า สขุ รงุ่ จดั พมิ พแ์ ละเผยแพร่ มลู นธิ พิ ฒั นาเครอื ขา่ ยสขุ ภาพ สำ� นกั งานภาคอสี าน 9/32 หมบู่ า้ นพมิ านธานี ต.เมอื งเกา่ อ.เมอื ง จ.ขอนแกน่ 40000 สนบั สนนุ โดย สำ� นกั สนบั สนนุ สขุ ภาวะเดก็ เยาวชน และครอบครวั สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.)

คำ�นำ�จากโครงการ มลู นธิ พิ ฒั นาเครอื ขา่ ยสขุ ภาพ (HealthNet) สำ� นกั งานภาคอสี าน ไดร้ บั การสนบั สนนุ การดำ� เนนิ งานจาก สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สำ� นกั สขุ ภาวะเดก็ เยาวชน และครอบครวั - สำ� นกั 4) ระหวา่ งปี พ.ศ.2562- 2563 นน้ั เพอื่ ดำ� เนนิ งานภายใตโ้ ครงการพฒั นากลไกทอ้ งถนิ่ เพอ่ื สนบั สนนุ สขุ ภาวะเดก็ ปฐมวยั และครอบครวั โดยมเี ปา้ หมายหลกั เพอื่ เดก็ ปฐมวยั ใน ชมุ ชน ไดร้ บั การดแู ลตามพฒั นาการตามวยั อยา่ งเหมาะสม สำ� หรบั แนวทาง การดำ� เนนิ งานภายโครงการฯ ไดเ้ นน้ กระบวนการพฒั นาโคช้ พเี่ ลย้ี ง สานพลงั ของเครอื ขา่ ยฯและเชอ่ื มประสานงานและสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ ทมี กลไกทอ้ งถน่ิ โดย มสี ดั สว่ นของหนว่ ยงานทอ้ งถน่ิ (อปท.) หนว่ ยงานดา้ นสาธารณสขุ (รพ.สต.) และทอ้ งท่ี ผนู้ ำ� ชมุ ชน อสม. ศพค. ศพด. และสภาเดก็ ฯ ใหพ้ รอ้ มดา้ นแนว ความคดิ ในการทำ� งานดา้ นเดก็ ปฐมวยั และครอบครวั เปน็ สำ� คญั และความ พรอ้ มในการรว่ มมอื รว่ มใจกนั ในการออกแบบและวางแผนการทำ� งานรว่ มกนั อยา่ งเปน็ ระบบและเปน็ เครอื ขา่ ยฯ ดงั นนั้ เอกสาร ถอดบทเรยี น ภายใตโ้ ครงการฯ จะทำ� ใหผ้ ทู้ ส่ี นใจการ ทำ� งานกบั เดก็ ปฐมวยั และครอบครวั ไดอ้ า่ นและศกึ ษาในครงั้ น้ี ไดเ้ หน็ แนวคดิ และการกระบวนการท�ำงานภายใต้โครงการฯ ของมูลนิธิพัฒนาเครือข่าย สขุ ภาพ (HealthNet) ในการสนบั สนนุ ทมี โคช้ พเ่ี ลย้ี ง ทมี กลไกทอ้ งถน่ิ โดย การใช้เครอ่ื งมือและทกั ษะตา่ งๆ ท่หี ลากหลายที่สำ� คญั และจ�ำเป็นของการ ทำ� งาน และจะไดเ้ รยี นรแู้ ละทำ� ความเขา้ ใจผา่ นกระบวนการสรา้ งทมี กลไก ชมุ ชน เพอ่ื สนบั สนนุ เดก็ ปฐมวยั และครอบครวั ทสี่ ามารถนำ� ไปประยกุ ตแ์ ละ ใชก้ บั การทำ� งานในพน้ื ทขี่ องทา่ นอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลมากขน้ึ มลู นธิ พิ ฒั นาเครอื ขา่ ยสขุ ภาพ สำ� นกั งานภาคอสี าน

จากใจบรรณาธกิ าร ในฐานะผู้ชวนคุยถอดบทเรียนเพ่ือสร้างความรู้จากประสบการณ์ การทำ� งาน สงิ่ ทดี่ ฉิ นั สนใจใครค่ น้ หาในลำ� ดบั ตน้ ๆ คอื แรงบนั ดาลใจของผคู้ น ทรี่ ว่ มโครงการ ทงั้ ทมี โคช้ ทมี กลไกชมุ ชน -- พวกเขารสู้ กึ อะไร ทำ� ไมจงึ ตดั สนิ ใจ เขา้ รว่ มทำ� โครงการน้ี อะไรคอื ความหมายของงานทพี่ วกเขาพบระหวา่ งการ ทำ� งาน ส�ำหรับดิฉันแลว้ แรงบันดาลใจ ความหมายของงานและชวี ติ และ คณุ ภาพของความสมั พนั ธใ์ นทมี คอื ตวั ชว้ี ดั ความสำ� เรจ็ ทส่ี ำ� คญั ซง่ึ ดฉิ นั และ ทมี มหี นา้ ทฟี่ งั ใหเ้ หน็ คำ� ตอบทม่ี าจากหวั ใจ มากกวา่ คำ� ตอบทถี่ อดออกมาจาก วตั ถปุ ระสงคโ์ ครงการในกระดาษหรอื หนา้ จอ “ทแี รก ตอนเขามาชวนรว่ มทำ� โครงการ กค็ ดิ วา่ คงเหมอื นโครงการอนื่ ๆ ทเี่ ขา้ มานน่ั แหละ จบโครงการกจ็ บ ไป หมดงบกเ็ ลกิ ไป ไมท่ ำ� ตอ่ เนอื่ ง ไมไ่ ดอ้ ะไร เสยี เวลา ผลาญงบเปลา่ ๆ ไม่ คอ่ ยอยากรว่ มทำ� ดว้ ยหรอก ทำ� ไปงนั้ ๆ แตเ่ มอื่ ทมี โครงการและทมี โคช้ มาหา เราสมำ่� เสมอ ชวนคดิ ชวนคยุ ชวนทำ� ถามความเหน็ พวกเรา เลยรสู้ กึ วา่ นี่ เขาเอาจรงิ ! รสู้ กึ ดแี ละเอาดว้ ยเตม็ ท”่ี “ชวี ติ วยั เดก็ ยากลำ� บาก ไมม่ ขี องเลน่ ไมไ่ ดเ้ รยี นสงู เลยอยากใหล้ กู หลานในชมุ ชนเราไดม้ โี อกาสทเี่ ราไมม่ ี .... เคยเหน็ จติ อาสาดแู ลเพอ่ื นทป่ี ว่ ย เราประทบั ใจรสู้ กึ วา่ ถา้ มโี อกาสเราอยากทำ� อะไรดๆี เพอ่ื คนอนื่ บา้ ง” “เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั หรอื คนอน่ื ทเ่ี ขา้ มาทำ� โครงการในชมุ ชน เขามาแลว้ กไ็ ป แต่ พวกเราตอ้ งอยทู่ น่ี ี่ เพราะทนี่ เี่ ปน็ บา้ นเกดิ และชมุ ชนของเรา เราตอ้ งลกุ ขนึ้ มา ทำ� เพอ่ื ชมุ ชนของตวั เอง ทำ� ใหล้ กู หลานเหน็ เปน็ ตวั อยา่ งเพอื่ วนั ขา้ งหนา้ พวก เขาจะไดท้ ำ� งานเพอื่ ชมุ ชนอยา่ งทพ่ี วกเราทำ� ใหเ้ ขาในวนั น”้ี

เสยี งสะทอ้ นเหลา่ นท้ี ำ� ใหห้ วั ใจดฉิ นั พองโต ไมเ่ พยี งเพราะถอ้ ยคำ� ภาษา แตเ่ พราะแววตาทท่ี อประกาย นำ้� เสยี งหนกั แนน่ และสหี นา้ มงุ่ มนั่ ทส่ี อื่ ใหผ้ ฟู้ งั รบั รไู้ ดว้ า่ งานนเี้ ปน็ มากกวา่ โครงการ แตเ่ ปน็ งานของชวี ติ อยา่ งทคี่ นในหลายชมุ ชนสะทอ้ น ทผี่ า่ นมา พวกเขาถกู ลดทอนเปน็ เพยี ง “ตงิ่ ” หรอื “หางเครอื่ ง” ทตี่ อ้ งเตน้ ไปตามจงั หวะนโยบาย โครงการ และเปา้ หมาย ตวั ชวี้ ดั ขององคก์ รในระบบราชการ ธรุ กจิ และองคก์ รพฒั นาเอกชน พวกเขา ไมไ่ ดท้ ำ� สงิ่ ทฝี่ นั อยากทำ� ไมไ่ ดเ้ ปน็ สง่ิ ทอ่ี ยากเปน็ และเปน็ ได้ ไมไ่ ดเ้ รยี นรสู้ ง่ิ สำ� คญั ทจ่ี ะชว่ ยใหพ้ วกเขายกระดบั ชวี ติ ตนเอง การขาดโอกาสเหลา่ นเี้ องทที่ ำ� ให้ พวกเขาหมดพลงั และจมจอ่ มอยกู่ บั วงั วนของปญั หาอยา่ งสน้ิ หวงั ทวา่ ในชว่ ง 2 ปที ผี่ า่ นมา โครงการพฒั นาศกั ยภาพกลไกชมุ ชนเพอ่ื สนบั สนนุ สขุ ภาวะเดก็ ปฐมวยั และครอบครวั ออกแบบแนวทางและกระบวนการ การดำ� เนนิ งานทชี่ ว่ ยฟน้ื พลงั ใจ ปลกุ ไฟฝนั และสานพลงั ความรว่ มมอื ใหก้ บั ผคู้ นในพน้ื ทน่ี ำ� รอ่ ง 5 ชมุ ชน -- ชาวบา้ นผมู้ จี ติ อาสา เจา้ หนา้ ทส่ี ว่ นทอ้ งถน่ิ ครู แพทย์ และ อสม. จาก รพ.สต. เยาวชน ฯลฯ ทกุ ฝา่ ยหนั หนา้ เขา้ หากนั เรยี น รพู้ ฒั นาศกั ยภาพไปดว้ ยกนั ลอ้ มวงพดู คยุ ระดมสมอง หลอมหวั ใจ และรว่ ม แรงลงมอื ทำ� กจิ กรรมตา่ งๆ โดยมเี ปา้ หมายรว่ มทจี่ ะนำ� รอยยม้ิ กลบั มาใหเ้ ดก็ ๆ และครอบครวั ทเี่ ผชญิ ความยากลำ� บาก แกป้ ญั หาเชน่ ยาเสพตดิ เดก็ ตดิ เกม เพอ่ื สดุ ทา้ ยจะชว่ ยยกระดบั ความสขุ ในชมุ ชน ถงึ แมใ้ นระยะตน้ ของการทำ� งานโครงการจะยงั ไมป่ รากฏผลเชงิ รปู ธรรม ชดั เจน แตห่ ากมปี จั จยั ตงั้ ตน้ ทส่ี ำ� คญั --- แรงบนั ดาลใจ ความหมายของงานกบั ชวี ติ และคณุ ภาพความสมั พนั ธใ์ นทมี หรอื ชมุ ชน – กเ็ ชอ่ื ไดว้ า่ ผลทป่ี รารถนา จะเกดิ ขนึ้ อยา่ งแนน่ อน และอาจจะมากกวา่ ทวี่ างเปา้ หมายไวด้ ว้ ยซำ้� โลกปจั จบุ นั พลกิ ผนั และเปลยี่ นแปลงตลอดเวลา การแกป้ ญั หาหรอื สรา้ ง โอกาสใหมๆ่ ตอ้ งเกดิ ขนึ้ ในจดุ เลก็ ๆ ทร่ี บั รกู้ ารเปลยี่ นแปลงและมศี กั ยภาพใน

การปรบั ตวั ใหท้ นั สถานการณอ์ ยเู่ สมอ ตรงนเ้ี องท่ี ชมุ ชนคอื คำ� ตอบของโลก สมยั ใหมแ่ ละโลกประชาธปิ ไตย เนอื่ งจาก... คนในชมุ ชนยอ่ มปรารถนาทจี่ ะพฒั นาชวี ติ ตนเอง ครอบครวั และชมุ ชน เพราะเขาเปน็ ผไู้ ดร้ บั ประโยชนห์ รอื เสยี ประโยชนโ์ ดยตรงจากสง่ิ ทเี่ กดิ ขนึ้ คนในชุมชนมีต้นทุนชีวิต มีศักยภาพพอที่จะเรียนรู้และสร้างการ เปลยี่ นแปลงทดี่ ขี น้ึ ใหช้ มุ ชน ทสี่ ำ� คญั คนในชมุ ชนอยกู่ บั ความเปน็ จรงิ ในพน้ื ท่ี สมั ผสั รบั รปู้ ญั หาอยู่ ทกุ เมอื่ เชอื่ วนั พวกเขามขี อ้ มลู รจู้ กั พนื้ ทแี่ ละผคู้ นในชมุ ชนดี ในขณะทภ่ี าครฐั สว่ นกลาง องคก์ รธรุ กจิ ตา่ งๆ และคนภายนอกอยไู่ กลจากปญั หา ไมอ่ าจเทา่ ทนั การเปลย่ี นแปลงทเี่ กดิ ขน้ึ ได้ เมอ่ื จะชว่ ยคดิ วางแผนแกป้ ญั หาของชมุ ชนในวนั น้ี กวา่ จะไดล้ งมอื ทำ� ผา่ นระบบระเบยี บตา่ งๆ ปญั หากล็ ำ้� หนา้ ไปไกลแลว้ บทพสิ จู นท์ เี่ หน็ ชดั ในเรอ่ื งนคี้ อื ในชว่ งสถานการณโ์ รคระบาดโควดิ - 19 ที่ ทงั้ 5 พน้ื ทน่ี ำ� รอ่ งของโครงการเขา้ ไปดแู ลและชว่ ยเหลอื คนในพน้ื ทไี่ ดท้ ว่ั ถงึ รวดเรว็ และเหมาะสมกบั สภาพปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ เชน่ ทมี ชมุ ชนกะฮาดลงพนื้ ท่ี แลว้ เหน็ วา่ หนา้ กากอนามยั ทท่ี างสว่ นกลางแจกจา่ ยมานน้ั ไมเ่ หมาะกบั เดก็ เลก็ จงึ ระดมคนในชมุ ชนมาชว่ ยกนั เยบ็ หนา้ กากสำ� หรบั เดก็ เลก็ หรอื การแจกจา่ ย ขา้ วของจำ� เปน็ ใหเ้ หมาะสมกบั ความตอ้ งการของครอบครวั ทแ่ี ตกตา่ งกนั ทมี ชมุ ชนรจู้ กั คนในพนื้ ทด่ี จี งึ แจก “ถงุ ยงั ชพี ” ตามความจำ� เปน็ ของแตล่ ะครอบครวั ครอบครวั ขนาดเลก็ และมปี จั จยั มากพอกอ็ าจไดร้ บั แจกของนอ้ ยหนอ่ ย เพอื่ ไป เจอื จานใหค้ รอบครวั ทข่ี าดแคลนมากกวา่ เปน็ ตน้ ดฉิ นั ไดเ้ คยอา่ นขอ้ เขยี นชอ่ื “เกา้ อี้ 4 ขา” ของ จอหน์ แมคไนท์ ผวู้ จิ ยั เรอื่ งภาคประชาสงั คมในอเมรกิ า ทกี่ ลา่ วถงึ สมดลุ ของประชาธปิ ไตยวา่ ตอ้ ง ประกอบดว้ ยเกา้ อี้ 4 ขา คอื 1) ภาครฐั 2) ภาคธรุ กจิ 3) ภาคประชาสงั คม

และองคก์ รพฒั นาเอกชน (NGO) และ 4) ภาคพลเมอื งทร่ี วมตวั กนั เปน็ กลมุ่ เพอ่ื ดแู ลชมุ ชนของตนเอง ทง้ั 4 ขา ตอ้ งทำ� งานไปดว้ ยกนั เสมอกนั แขง็ แรง ไปดว้ ยกนั เกา้ อส้ี งั คมประชาธปิ ไตยจงึ จะมนั่ คง ทงั้ นี้ รฐั เอกชน และองคก์ รพฒั นาตา่ งๆ ตอ้ งปรบั ทศั นคตแิ ละทา่ ทวี า่ ผทู้ รี่ ดู้ ที สี่ ดุ และมพี ลงั ในการแกป้ ญั หาและสรา้ งการเปลยี่ นแปลงกค็ อื ผทู้ อ่ี ยกู่ บั ปญั หา และเปดิ ทางใหค้ นในชมุ ชนไดเ้ ปน็ เจา้ ของพน้ื ทอ่ี ยา่ งแทจ้ รงิ ทง้ั 3 ภาค สว่ นดงั กลา่ วตอ้ งปรบั บทบาทตวั เองจากผสู้ งั่ การ ผกู้ ำ� หนด ผวู้ างแผนออกแบบ แทนชมุ ชน มาเปน็ “โคช้ ” (coach) หรอื “ผอู้ ำ� นวยความสะดวก” (facilitator) สนบั สนนุ และเตมิ เตม็ สงิ่ ทแี่ ตล่ ะชมุ ชนขาด (ตามบรบิ ทพนื้ ทท่ี ตี่ า่ งกนั ) ไมว่ า่ จะเปน็ เรอื่ งความรู้ การพฒั นาศกั ยภาพ งบประมาณ ทนุ เชอื่ มเครอื ขา่ ย กระบวนการเรยี นรแู้ ละทำ� งานรว่ มกนั เปน็ ชมุ ชน การตลาด ฯลฯ นคี่ อื สง่ิ ทด่ี ฉิ นั เหน็ ในโครงการนี้ – กระบวนการทก่ี ำ� ลงั บม่ เพาะความเขม้ แขง็ ใหเ้ กา้ อข้ี าที่ 4 ภาคประชาชน ไดย้ นื อยา่ งมนั่ คงและมน่ั ใจ ทมี โคช้ ในแตล่ ะพนื้ ทชี่ ว่ ยเชอื่ มประสานผคู้ นทเี่ ปน็ ตน้ ทนุ สำ� คญั ในชมุ ชน ใหร้ ว่ มมอื กนั ทำ� งานภายใตช้ อื่ “ทมี กลไกชมุ ชน” บนความหลากหลายและ กระบวนการเรยี นรแู้ ละสนทนาอยา่ งมสี ว่ นรว่ ม กอ่ เกดิ เปน็ ความสมั พนั ธท์ ่ี เขา้ อกเขา้ ใจ ความรสู้ กึ ผกู พนั “มเี พอ่ื นและไมโ่ ดดเดยี่ ว” ความรสู้ กึ รว่ มเปน็ เจา้ ของและรบั ผดิ ชอบผลทเี่ กดิ ขน้ึ ไมว่ า่ จะผลสำ� เรจ็ หรอื ผลกระทบทเ่ี ปน็ ปญั หา รว่ มกนั ผคู้ นในชมุ ชนไดย้ นิ เสยี งของกนั และกนั ไดร้ ว่ มกนั สำ� รวจและวเิ คราะห์ ปญั หาความเปน็ จรงิ ในพน้ื ที่ ไดร้ ว่ มกนั คดิ ระดมความเหน็ เพอ่ื หาทางแกป้ ญั หา ไดท้ ำ� กจิ กรรม เรยี นรแู้ ละพฒั นาศกั ยภาพไปดว้ ยกนั การท�ำลานเล่นที่ไม่เคยมีในชุมชน การเปล่ียนแปลงพฤติกรรมเด็ก ตดิ มอื ถอื ความรสู้ กึ แนน่ แฟน้ ผกู พนั ในชมุ ชน ฯลฯ อาจจะเปน็ ชยั ชนะเลก็ ๆ

ของทีมกลไกชุมชน แต่หากได้ท�ำเร่ือยๆ อย่างต่อเน่ืองแล้ว แนวคิดใหม่ๆ กิจกรรมใหม่ๆ กจ็ ะเกดิ ขน้ึ ตามมา งอกงามตามการเรยี นรขู้ องทมี ความมนั่ ใจในศกั ยภาพตนเองและทมี ความเชอ่ื ใจและผกู พนั ในชมุ ชน ความรแู้ ละทกั ษะทม่ี โี ดยเฉพาะในกระบวนการสนทนาอยา่ งมสี ว่ นรว่ ม เหลา่ น้ี เปน็ พลงั สำ� คญั ใหท้ มี ชมุ ชนไดข้ ยบั ขยายการทำ� งานจากประเดน็ เดก็ ปฐมวยั ไป สปู่ ระเดน็ ปญั หาอนื่ ๆ ของชมุ ชนไดอ้ กี ดว้ ย อยา่ งทหี่ ลายคนพดู วา่ “แมจ้ ะไมม่ งี บ ไม่มีโครงการ ก็จะท�ำสิ่งท่ีฝันและวางแผนกันไว้ .. อยากลุกข้ึนมาท�ำ กระบวนการเรยี นรใู้ หค้ นในชมุ ชน...” จากเดก็ ทคี่ ลาน พดู เดนิ วง่ิ เรม่ิ ชว่ ยเหลอื ดแู ลตวั เอง จนกลายเปน็ ผใู้ หญท่ สี่ ามารถแบง่ ปนั ชว่ ยเหลอื คนอนื่ ๆ ได้ ตอ้ งอาศยั ระยะเวลาและปจั จยั สนบั สนนุ มากมาย การทำ� งานโครงการทางสงั คมเปน็ งานทที่ ำ� กบั ระบบทมี่ ชี วี ติ ทำ� กบั มนษุ ย์ โดยมนษุ ย์ และเพอ่ื มนษุ ย์ กต็ อ้ งการเวลาและปจั จยั ทเ่ี หมาะสมอ ยา่ งตอ่ เนอื่ งเชน่ กนั งานสนบั สนนุ สขุ ภาวะเพอื่ เดก็ และครอบครวั จงึ เปน็ งานที่ ตอ้ งเพยี รทำ� ตลอดชวี ติ และทงั้ ชวี ติ ไมเ่ พยี งเพอื่ ชวี ติ ของเดก็ ในครอบครวั หรอื ชมุ ชนใดชมุ ชนหนง่ึ แตเ่ ปน็ ชวี ติ ของสงั คมทง้ั ในวนั นแ้ี ละวนั หนา้ กรรณจรยิ า สขุ รงุ่

คำ�นำ�จากผเู้ ขยี น ในช่วงหลายปีท่ีผ่านมา ทีมงานถอดบทเรียนได้เรียนรู้กระบวนการ เทคนคิ และเครอื่ งมอื การทำ� งานหลายอยา่ งผา่ นกระบวนการจดั อบรม แนน่ อนวา่ นเ่ี ปน็ ตน้ ทนุ ของทมี ทไ่ี ดจ้ ากการเปน็ ทมี จดั กระบวนการเรยี นรกู้ บั อาจารย์ ชยั วฒั น์ ถริ ะพนั ธ์ุ วทิ ยากรกระบวนการดา้ นพฒั นาศกั ยภาพ จากประสบการณท์ ำ� ใหเ้ ราไดเ้ รยี นรวู้ า่ กระบวนการเรยี นรผู้ า่ นการฝกึ อบรมนน้ั เปน็ เพยี งสว่ นหนง่ึ ของการพฒั นาศกั ยภาพของแตล่ ะคน และไมม่ ใี คร เกง่ ขนึ้ มาไดเ้ พยี งเพราะไดเ้ ขา้ มาอยใู่ นหอ้ งฝกึ อบรม แตเ่ กง่ ขนึ้ ไดเ้ พราะนำ� สง่ิ ท่ี ไดจ้ ากการฝกึ อบรมนนั้ ไปปรบั ใชก้ บั การทำ� งานจรงิ และพฒั นาการเรยี นรขู้ อง ตนเองเพอื่ ทำ� งานใหด้ ยี ง่ิ ขนึ้ ประสบผลสำ� เรจ็ ไดม้ ากขน้ึ จากการลงมอื ทำ� นน้ั ทมี ถอดบทเรยี นเองกเ็ รยี นรผู้ า่ นกระบวนการลงมอื ทำ� เชน่ กนั เราทำ� กระบวนการถอดบทเรยี นใหก้ บั คนหลายกลมุ่ ใชเ้ ครอื่ งมอื ในการถอดบทเรยี น หลายเครอ่ื งมอื เทคนคิ กระบวนการทไี่ ดเ้ รยี นรมู้ า ทำ� ใหเ้ ราอยากทำ� กระบวนการ ถอดบทเรยี นใหด้ ยี งิ่ ขน้ึ ทำ� ใหเ้ หน็ ผลชดั เจนขนึ้ ใหเ้ ปน็ “บทเรยี น” ทส่ี ามารถ นำ� ไปใชพ้ ฒั นายกระดบั ขน้ึ ไปไดอ้ กี เราเฝา้ สงั เกตการเรยี นรแู้ ละถอดบทเรยี น ของคนลงมอื ทำ� ในแตล่ ะโครงการ ทง้ั สงิ่ ทเี่ ขาไดเ้ รยี นรรู้ ะหวา่ งการลงมอื ทำ� ทง้ั สง่ิ ทเี่ ขาไดพ้ ดู และไมไ่ ดพ้ ดู ออกมา สงิ่ ทเี่ รามองเหน็ พฒั นาการของแตล่ ะคนท่ี ลงมอื ทำ� และอกี เชน่ กนั ทมี ไดเ้ คยเขยี นเอกสารถอดบทเรยี นออกมามากมาย ทงั้ ท่ี ไดร้ บั การตพี มิ พเ์ ปน็ หนงั สอื ทง้ั ทเ่ี ผยแพรผ่ า่ นสอ่ื ออนไลน์ ทงั้ ทเ่ี ปน็ เอกสารท่ี ทมี ไมอ่ าจรไู้ ดว้ า่ จะมกี ารนำ� ไปใชป้ ระโยชนต์ อ่ หรอื ไม่ แตท่ กุ ครง้ั ทลี่ งมอื เขยี นงาน

เราไดพ้ ฒั นาตนเองเพมิ่ ขน้ึ เราเหน็ ความแจม่ กระจา่ งในความคดิ ของเรามากขน้ึ มองเหน็ สง่ิ ทต่ี วั เราเองไดเ้ รยี นรชู้ ดั เจนยง่ิ ขนึ้ แตก่ ย็ งั ไมใ่ ชเ่ ปา้ หมายของเรา เพราะสง่ิ ทเี่ ราทำ� นน้ั เราอยากใหเ้ ปน็ ประโยชนท์ งั้ ตอ่ ตวั เราและผอู้ น่ื เราอาจบอกไมไ่ ดว้ า่ สงิ่ ทค่ี นเราไดเ้ รยี นรแู้ ลว้ นน้ั เขาจะนำ� ไปพฒั นาการ ทำ� งานตอ่ ไปของเขาไดม้ ากนอ้ ยแคไ่ หน แตใ่ นนามของคนทเ่ี ขยี นหนงั สอื ถอด บทเรยี น เราจะรสู้ กึ เสยี ดายมากหากสง่ิ ทไ่ี ดเ้ รยี นรแู้ ลว้ นนั้ ไมไ่ ดน้ ำ� ไปพฒั นา ตอ่ ยอดใหเ้ ปน็ ประโยชนเ์ พม่ิ พนู ยงิ่ ขนึ้ ไมไ่ ดน้ ำ� ไปใชเ้ พอื่ ใหก้ ารทำ� งานนนั้ มี ความหมายยง่ิ ขน้ึ และเราเองกอ็ ยากทำ� เชน่ นนั้ ทำ� ใหม้ ปี ระโยชนแ์ ละมคี วามหมาย ตอ่ ยอด ยกระดบั หรอื จะเรยี กอะไรกต็ าม แตอ่ ยากใหเ้ ปน็ มากกวา่ เปน็ เอกสาร ถอดบทเรยี น หนงั สอื เลม่ น้ี ทมี ถอดบทเรยี นจงึ จดั ทำ� ออกมาเปน็ 2 สว่ น ในสว่ น แรกเปน็ การถอดบทเรยี นโครงการ และในสว่ นที่ 2 เปน็ คมู่ อื เพอ่ื การพฒั นาการ โคช้ เพอื่ สรา้ งทมี ชมุ ชน ทง้ั นี้ เพราะเรามองไปถงึ การนำ� ไปใชเ้ ปน็ คมู่ อื ในการ ท�ำงานส�ำหรับคนท่ีมีความสนใจ และท�ำให้เป็นต้นทุนของผู้ท่ีสนใจศึกษา สามารถนำ� ไปสรา้ งการเรยี นรู้ พฒั นาตนเอง ทดลองทำ� คน้ ควา้ ตอ่ แลว้ ถอด บทเรยี นใหเ้ ปน็ ความรขู้ องตวั เองได้ ขอขอบคุณทุกคนในทีมถอดบทเรียนของเรา ที่ทุ่มเทช่วยเหลือ สนบั สนนุ กนั ในทกุ ขน้ั ตอน ทง้ั พอ่ี ุ๊ – กรรณจรยิ า สขุ รงุ่ และ นก – หนเู พยี ร แสนอนิ ทร์ ทรี่ ว่ มกนั ทำ� หนงั สอื เลม่ นใี้ หเ้ ปน็ หนงั สอื ทมี่ คี วามหมายอกี เลม่ หนง่ึ คณะผเู้ ขยี น – ทมี ถอดบทเรยี น ขอขอบคณุ ทกุ ทา่ นทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การจัดท�ำหนังสือเล่มนี้ อาทิ ทีมงานของมูลนิธิพัฒนาเครือข่ายสุขภาพ (HealthNet) ทมี่ อบความไวว้ างใจและดแู ลเอาใจใสต่ ลอดการทำ� งานรว่ มกนั และทมี โคช้ และทมี ชมุ ชนทกุ ทา่ นทงั้ 5 พน้ื ท่ี อาจารยพ์ นู สขุ ศริ พิ ลู พจ่ี ติ – จติ ตมิ า ภาณเุ ตชะ ทป่ี รกึ ษาของโครงการ ทไ่ี ดใ้ หข้ อ้ คดิ และคำ� แนะนำ� ดๆี ใน

การทำ� งาน และขอขอบคณุ สำ� นกั 4 - สำ� นกั สนบั สนนุ สขุ ภาวะเดก็ เยาวชน และครอบครวั สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) ใน การสนบั สนนุ โครงการและทำ� ใหค้ ณะผเู้ ขยี นมโี อกาสไดเ้ ขยี นหนงั สอื เลม่ น้ี คณะผเู้ ขยี นหวงั เปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ แนวคดิ ความรู้ ทกั ษะ เครอ่ื งมอื และ กระบวนการในหนงั สอื เลม่ นี้ จะมสี ว่ นชว่ ยใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจตอ่ การโคช้ และการ สรา้ งทมี สามารถนำ� ความรไู้ ปพฒั นาตนเอง พฒั นาทมี พฒั นาสงั คมของเรา ใหด้ ขี นึ้ กวา่ เดมิ มจี ติ ใจทอี่ ยากจะชว่ ยเหลอื ใหผ้ อู้ นื่ เจรญิ งอกงาม อนั เปน็ หวั ใจ สำ� คญั ของการเปน็ โคช้ ปยิ นาถ ประยรู



สารบัญ ทมี มีฝนั โค้ชมใี จ เพอ่ื เด็กนอ้ ยของชมุ ชน 14 ถอดบทเรยี นการโคช้ เพอ่ื พัฒนาทีมกลไกท้องถิน่ ระดบั ตำ�บล 122 เพือ่ เด็กปฐมวัยและครอบครัว สร้างระบบการทำ�งานท่ีขบั เคล่อื น 127 การพฒั นาชุมชนทอ้ งถิ่นได้ ศึกษาความเป็นไปได้ ทง้ั สถานการณ์ปญั หาและสถานการณ์ในการทำ�งาน 128 ชุมชนท่พี ร้อมทำ�งานเป็นทมี และโค้ชทใี่ ช่ 131 องค์ประกอบของคนทำ�งานทร่ี อบดา้ น 134 โค้ชมตี ้นทุนทกั ษะความสามารถ 143 ศกึ ษาโครงสร้างของชมุ ชน และคน้ หาคนท่ใี ช่เขา้ มารว่ มทีม 156 เชอื่ มโยงคนเข้ามาร่วม เพ่อื สรา้ งทมี ของชมุ ชน 160 สรา้ งความสัมพนั ธ์ ความไวว้ างใจ 161 สรา้ งเป้าหมายร่วมของทมี ตง้ั เป้าหมายของโค้ช 164 คน้ หาความจรงิ ในปจั จุบนั เข้าใจปญั หาและต้นทุนของชมุ ชน 167 วางแผนการทำ�งานเพือ่ ไปส่เู ป้าหมาย 171 พัฒนาศักยภาพคน ดา้ นความรู้ ทักษะ 175 กระบวนการ และการเสริมแรง การลงมอื ปฏิบตั กิ ารของทีมและการสรปุ บทเรยี น 178 บทเรียนทไี่ ดเ้ รยี นรจู้ ากการทำ�งาน 181

14 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ทีมมีฝัน โค้ชมีใจ เพื่อเด็กน้อยของชุมชน

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 15 ต�ำบลกะฮาด จังหวัดชัยภูมิ 16 จังตห�ำวบัดลมดุกงดเายห็นาร 38 ตจ�ำังบหลวนัดา6ขห0อนนอแงกท่นุ่ม จังตห�ำวบัดลมพหารสะาธราคตาุ ม 80 จตัง�ำหบวลัดบขึงอเนนแียกม่น 98 มูลนิธิพัฒHนeาaเlคtรhือNขe่าtยสุขภาพ 116

ตำ�บลกะฮาด จังหวัดชัยภูมิ ผู้ให้สัมภาษณ์ สุภาพ เทือกชัยภูมิ เรณู พินนอก ปราณี นนทค�ำจันทร์ สวรรยา เทพันดุง ประสาน ศรีสงคราม มะยุรี อิทธิกุล อรัญธรรม ค�ำแก้วแจ่ม รุ่งรัตน์ ดิเรกโชค ทีมโค้ช เมธาวี นินนานนท์ มนัส ปลีกชัยภูมิ

ตำ� บลกะฮาด ตงั้ อยใู่ นอำ� เภอเนนิ สงา่ จงั หวดั ชยั ภมู ิ หา่ งจากตวั เมอื ง ชยั ภมู ริ าว 20 กโิ ลเมตร ในตำ� บลมที งั้ หมด 10 หมบู่ า้ น มผี อู้ ยอู่ าศยั เกอื บ 6,000 คน ทง้ั หมดกวา่ 1,800 ครวั เรอื น ทนี่ ม่ี ลี ำ� นำ้� ชไี หลผา่ นและมแี หลง่ นำ้� ธรรมชาตอิ กี หลายแหลง่ ผคู้ นสว่ นใหญจ่ งึ ประกอบอาชพี ทำ� การเกษตร ทำ� นา ทำ� ไร่ จากการสำ� รวจของทมี กลไกทอ้ งถน่ิ ระดบั ตำ� บล ครงั้ ลา่ สดุ เมอ่ื เดอื น สงิ หาคม พ.ศ. 2563 พบวา่ มเี ดก็ ปฐมวยั 0-6 ปี จำ� นวน 395 คน เปน็ เดก็ ทอ่ี ยใู่ นภาวะปกติ 75 คน เดก็ อยใู่ นครอบครวั อบอนุ่ ไดร้ บั การดแู ลเอาใจใสท่ ง้ั ดา้ นโภชนาการและการพฒั นาทกั ษะดา้ นตา่ งๆ สว่ นเดก็ อกี 320 คน เปน็ เดก็ ที่อยู่ในภาวะเส่ียงและประสบปัญหา เกือบท้ังหมดเป็นครอบครัวท่ีมีฐานะ ยากจน รายไดต้ ำ่� ไมม่ ที ดี่ นิ ทำ� กนิ เปน็ ของตนเอง สว่ นใหญป่ ระกอบอาชพี รบั จา้ ง หลายครอบครวั พอ่ แมข่ องเดก็ ออกไปรบั จา้ งทำ� งานนอกพน้ื ท่ี ทำ� ใหเ้ ดก็ ตอ้ งอยอู่ าศยั กบั ปยู่ า่ ตายาย บางครอบครวั พอ่ แมแ่ ยกทางกนั ทำ� ใหเ้ ดก็ ขาด ความอบอนุ่ และไมค่ อ่ ยไดร้ บั ความเอาใจใสเ่ ทา่ ทคี่ วร อกี ทงั้ สภาพทอี่ ยอู่ าศยั ไม่ เหมาะแกก่ ารเลย้ี งดเู ดก็ นอกจากนยี้ งั พบปญั หาเดก็ อยใู่ นครอบครวั ทใี่ ชค้ วามรนุ แรง ทง้ั ทะเลาะ กนั ใหเ้ ดก็ เหน็ อยบู่ อ่ ยๆ และครอบครวั ทกี่ ระทำ� รนุ แรงทบุ ตเี ดก็ ตอ่ วา่ ดา่ ทอเดก็ บางครอบครวั เดก็ อยกู่ บั ผปู้ กครองทต่ี ดิ สารเสพตดิ ตดิ ยา ตดิ เกม สบู บหุ ร่ี สง่ ผลตอ่ สขุ ภาพเดก็ ทงั้ รา่ งกายและจติ ใจ ปญั หาดา้ นพฤตกิ รรมของเดก็ มที ง้ั เดก็ ทมี่ คี วามกา้ วรา้ ว ดา่ ทอ ตะโกน งอแง เอาแตใ่ จ ทเี่ กดิ จากผปู้ กครองเลย้ี งดแู บบตามใจเดก็ เดก็ ตดิ โทรศพั ทม์ อื ถอื ตดิ ทวี ี เพราะผปู้ กครองปลอ่ ยใหเ้ ดก็ อยกู่ บั สอ่ื เหลา่ น้ี เดก็ มพี ฒั นาการไม่ สมวยั เดก็ พกิ าร เดก็ มพี ฒั นาการชา้ สมาธสิ น้ั รวมทงั้ เดก็ อว้ น ทเี่ กดิ จากให้ กนิ ขนมกรบุ กรอบและนำ้� อดั ลม และเดก็ ผอมทเี่ ปน็ ปญั หาดา้ นโภชนาการ ในชว่ งแรกของการทำ� โครงการ ยงั พบเดก็ ทเ่ี ขา้ ไมถ่ งึ สวสั ดกิ ารเดก็ แรก เกดิ และไมไ่ ดร้ บั บรกิ ารตา่ งๆ ทง้ั เนอื่ งจากแมข่ องเดก็ ทอ้ งไมพ่ รอ้ ม ไมร่ ขู้ อ้ มลู การบรกิ ารของรฐั บางคนไมไ่ ดย้ า้ ยสทิ ธเิ์ ขา้ มารบั บรกิ ารในตำ� บล ซงึ่ ไดร้ บั การ ชว่ ยเหลอื ใหเ้ ขา้ ถงึ สทิ ธติ า่ งๆ แลว้

18 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ คือความจริงและความจริงใจท่ีเปล่ียนชีวิต ตำ�บลกะฮาด ชยั ภมู ิ เรอ่ื งราวในวนั ธรรมดาๆ ของบา้ นหลงั หนงึ่ ณ ตำ� บลกะฮาด อ.เนนิ สงา่ จงั หวดั ชยั ภมู ิ หญงิ สงู วยั ขเ้ี มาคนหนง่ึ เลยี้ งหลานสาววยั ไลเ่ ลย่ี กนั 2 คน อายุ 5 และ 7 ขวบ แตล่ ะวนั นางรบั จา้ งทำ� งานเลก็ ๆ นอ้ ยๆ และนำ� รายไดว้ นั ละประมาณ 60 บาทแบง่ เปน็ 2 สว่ น สว่ นหนง่ึ นางซอ้ื เหลา้ แบง่ ใสข่ วดลโิ พไว้ 3 ขวดสำ� หรบั กนิ 3 มอื้ สว่ นทเี่ หลอื กเ็ จยี ดไวซ้ อ้ื อาหารการกนิ ทงั้ ของตวั เองและหลานๆ กนิ ตามมตี ามเกดิ ไปวนั ๆ แทบทกุ วนั เพอ่ื นบา้ นจะไดย้ นิ เสยี งนางตะโกนดา่ ทอหลานๆ หากไมไ่ ด้ ดงั่ ใจ หรอื เมอ่ื เสยี ไพ่ ถา้ มใี ครหวงั ดไี ปเตอื น อยา่ หวงั วา่ นางจะฟงั เพราะบางที นางกเ็ มามายไรส้ ติ บางวนั หากใครเดนิ ผา่ นบา้ นนกี้ จ็ ะเหน็ หลานสองคนนง่ั เฝา้ ยายทเี่ มาหลบั อยู่ ไดก้ นิ ขา้ วบา้ ง ไมไ่ ดก้ นิ ขา้ วบา้ ง เรอ่ื งราวของบา้ นหลงั นว้ี นเวยี นแบบนอี้ ยทู่ กุ เมอ่ื เชอ่ื วนั วนั หนงึ่ ในเดอื นพฤษภาคมอนั รอ้ นอบอา้ ว มอเตอรไ์ ซดพ์ ว่ งขา้ งบรรทกุ ขา้ วของเตม็ คนั วง่ิ ฝา่ แดด ฝนุ่ คลงุ้ เขา้ มาตามทางดนิ แคบๆ ในหมบู่ า้ น เสยี งเบรกมอเตอรไ์ ซตด์ งั ลนั่ เมอ่ื มาถงึ หนา้ บา้ นหญงิ สงู วยั ขเี้ มา คนขร่ี ถ

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 19 เครอ่ื งและผโู้ ดยสารสองคนกลุ กี จุ อหยบิ ไข่ 1 แผง (30 ฟอง) นม เจลลา้ งมอื หนา้ กากผา้ สำ� หรบั กนั เชอื้ โรค และของใชจ้ ำ� เปน็ อนื่ ๆ ออกมา พรอ้ มสง่ เสยี ง เจอื้ ยแจว้ เรยี กหาหญงิ สงู วยั หนง่ึ ในทมี ผมู้ าเยอื นเปน็ เพอ่ื นบา้ นของหญงิ สงู วยั ซง่ึ เปน็ อสม. ประจำ� หมบู่ า้ น สว่ นอกี สองคนเปน็ สมาชกิ ของทมี กลไกตำ� บลทอี่ าสามารว่ มกจิ กรรม เยย่ี มเยอื นดว้ ย หลงั จากทกั ทายกนั ตามประสาคนคนุ้ เคยและสง่ มอบของฝากใหห้ ญงิ สงู วยั แลว้ ผมู้ าเยอื นทงั้ สามกน็ ง่ั ลอ้ มวง หยบิ กระดาษ ปากกา ออกมาพรอ้ มจด บนั ทกึ ขอ้ มลู ของเดก็ ๆ ทบ่ี า้ นหลงั นี้ มนสั ปลกี ชยั ภมู ิ หรอื มมู ู่ หนง่ึ ในทมี โคช้ ตำ� บลกะฮาดทมี่ าเยยี่ มเยยี น สำ� รวจขอ้ มลู เผยวา่ “การลงพน้ื ทส่ี ำ� รวจขอ้ มลู ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งงา่ ยเหมอื นกรอกแบบ ฟอรม์ กวา่ จะไดข้ อ้ มลู ทเี่ ปน็ จรงิ เราตอ้ งไปเยยี่ มเยยี นบา้ นตา่ งๆ มากกวา่ 1 ครงั้ พดู คยุ เรอื่ งราวตา่ งๆ กวา่ ครง่ึ ชว่ั โมงเปน็ อยา่ งนอ้ ย เพอ่ื สรา้ งความไวว้ างใจ และ แสดงจดุ ยนื วา่ เราไมไ่ ดม้ าเลน่ ๆ หรอื ลงมาอยา่ งฉาบฉวย” มมู ู่ เลา่ ตอ่ ไปวา่ สองครงั้ แรกทมี่ าเยยี่ มครอบครวั น้ี หญงิ สงู วยั บอกความ จรงิ บา้ ง เลยี่ งความจรงิ ไปบา้ ง ทงั้ เรอื่ งการดม่ื ของนาง การดแู ลหลาน และการ ใชจ้ า่ ยเงนิ “ถงึ แมจ้ ะยากจน แตก่ ไ็ มม่ ใี ครอยากรสู้ กึ ผดิ หรอื เสยี หนา้ ” มมู เู่ ลา่ อยา่ ง เขา้ อกเขา้ ใจ แตก่ ารลงเยยี่ มรอบที่ 3 น้ี นางยอมเผยความจรงิ และเปดิ ใจรบั ฟงั ขอ้ แนะนำ� จากทมี สำ� รวจขอ้ มลู ดว้ ย “ยาย เอางไี้ หม ลองเกบ็ เงนิ วนั ละ 30 บาท ครงึ่ หนงึ่ ใสก่ ระปกุ เกบ็ ไว้ ใหห้ ลาน อกี ครงึ่ กค็ อ่ ยซอื้ เหลา้ แบง่ 3 ขวดลโิ พเหมอื นเดมิ นน่ั แหละ แตน่ อ้ ย ลงหนอ่ ย ยายกย็ งั ไดก้ นิ หลานกม็ เี งนิ เกบ็ นะยาย”

20 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ มมู เู่ ลา่ สงิ่ ทเี่ แนะนำ� “พวกเราพยายามใหย้ ายนกึ ถงึ อนาคตของหลานให้ มากๆ ยงิ่ ในชว่ งโรคระบาดโควดิ -19 เรากพ็ ดู ถงึ การปอ้ งกนั ทห่ี ากผสู้ งู วยั ตดิ โรคขน้ึ มา กอ็ าจถงึ ขน้ั ตายได้ ยายแกอยากมชี วี ติ อยทู่ นั เหน็ หลานสาวโต กเ็ ลย ไดค้ ดิ ” หญงิ สงู วยั รสู้ กึ ตนื้ ตนั กบั ขา้ วของ โดยเฉพาะไขท่ ง้ั แผงทไี่ ดร้ บั เพราะ นน่ั คอื อาหารทส่ี ามารถทำ� กนิ ไดเ้ กอื บเดอื นในชว่ งทงี่ านไมม่ ี เงนิ กไ็ มร่ จู้ ะได้ เมอ่ื ไร อกี ทงั้ เหน็ ความหวงั ดขี องผทู้ มี่ าพดู มาคยุ วนั ธรรมดาๆ ของบา้ นนจ้ี งึ เปลย่ี นไปตง้ั แตว่ นั นน้ั เปน็ ตน้ มา ไม่รู้ว่า การด่ืมของหญิงสูงวัยสัมพันธ์กับความรู้สึกสิ้นหวังในชีวิต เพียงใด แตก่ ารไดก้ ำ� ลงั ใจและรสู้ กึ มหี วงั กบั อนาคตของหลานๆ กท็ ำ� ใหก้ ารดม่ื นอ้ ยลง เพอ่ื นบา้ นของนางยงั เลา่ ดว้ ยวา่ เสยี งดา่ ทอหลานๆ ลดนอ้ ยลง ใสใ่ จ

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 21 เรอ่ื งอาหารการกนิ ใหห้ ลานๆ มากขนึ้ ผวู้ า่ จา้ งทใ่ี หห้ ญงิ สงู วยั ไดท้ ำ� งานเลก็ ๆ นอ้ ยๆ บอกวา่ บางครง้ั นางขอเปลยี่ นคา่ แรงจากเงนิ เปน็ เนอื้ สดและผกั เพอื่ เอาไปทำ� กบั ขา้ วใหห้ ลานๆ “พวกเราภมู ใิ จทไี่ ดม้ สี ว่ นชว่ ยใหค้ วามชว่ ยเหลอื เดก็ ในพนื้ ท่ี ไดเ้ ปน็ คน ประสานงานใหก้ บั คนในชุมชน เปน็ สะพานเชอ่ื มให้คนในชมุ ชนได้รบั การ ชว่ ยเหลอื ” มมู ยู่ ม้ิ กวา้ ง การเยยี่ มบา้ นหญงิ สงู วยั ผนู้ เี้ ปน็ เพยี งตวั อยา่ งหนงึ่ ของการลงพนื้ ทขี่ อง ทมี กลไกชมุ ชนตำ� บลกะฮาด เพอ่ื สำ� รวจสถานการณ์ สภาพความเปน็ อยขู่ อง ครอบครวั และสขุ ภาพของเดก็ ปฐมวยั ประจำ� หมบู่ า้ น ซงึ่ จะเปน็ ประโยชนต์ อ่ การ วางแผนแกป้ ญั หาและใหค้ วามชว่ ยเหลอื ไดต้ รงจดุ แมจ้ ะเปน็ งานหนกั ทา้ ทาย อกี ทงั้ ตอ้ งใชไ้ หวพรบิ ในการแกป้ ญั หาเฉพาะ หนา้ เชน่ บางครง้ั ตอ้ งใชต้ าชง่ั สนิ คา้ มาชง่ั นำ้� หนกั ตวั ของเดก็ แตท่ มี ชมุ ชน กะฮาดกเ็ ตม็ ทก่ี บั ภารกจิ น้ี โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ชว่ งวกิ ฤตโรคระบาดโควดิ -19 ที่ ทมี มมี ตริ ว่ มกนั วา่ จะปพู รมลงพน้ื ทเ่ี ยย่ี มบา้ นและสำ� รวจขอ้ มลู ทง้ั หมด 395 หลงั คาเรอื น ทง้ั 10 หมบู่ า้ นในตำ� บล เพอ่ื ใหค้ วามรเู้ รอื่ งการดแู ลสขุ ภาพ และ แจกถงุ ยงั ชพี ใหก้ บั ครอบครวั ทม่ี เี ดก็ ปฐมวยั “ตำ� บลของเราแมจ้ ะอยใู่ กลต้ วั เมอื ง แตก่ เ็ หมอื นจะขาดแคลนไปเสยี ทกุ อยา่ ง” เมธาวี นนิ นานนท์ หรอื พป่ี ลา โคช้ ทมี กะฮาดพดู ถงึ บา้ นเกดิ ทเ่ี ธอ เลอื กปกั หลกั ทำ� งานพฒั นาหลงั จากทไ่ี ดไ้ ปเกบ็ เกยี่ วประสบการณง์ านพฒั นา ชมุ ชนในพน้ื ทภ่ี าคอสี านมากวา่ 20 ปี ตำ� บลกะฮาดอยไู่ มไ่ กลจากตวั เมอื งชยั ภมู ิ ขบั รถออกนอกเมอื งไป 20 นาที กถ็ งึ แตเ่ มอ่ื มองสภาพในตำ� บลเหมอื นชนบท พนื้ ทสี่ ว่ นใหญเ่ ปน็ ไรน่ า อาชพี การเกษตรทท่ี ำ� ใหร้ ายไดน้ อ้ ยไมพ่ อกบั คา่ ใชจ้ า่ ยในครวั เรอื นทสี่ งู ขน้ึ ทกุ วนั หนมุ่ สาวเดนิ ทางไปหารายไดต้ า่ งจงั หวดั หากมลี กู กฝ็ ากไวใ้ หป้ ยู่ า่ ตายายดแู ล

22 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ สภาพของทอ้ งถน่ิ ดงั กลา่ วเปน็ ทรี่ กู้ นั ในหมทู่ มี กลไกตำ� บลกะฮาดกวา่ 20 ชวี ติ แตก่ ารลงพน้ื ทกี่ ท็ ำ� ใหพ้ วกเขาไดร้ ายละเอยี ดของชวี ติ ผคู้ น ไดร้ บั รปู้ ญั หา ของเดก็ และครอบครวั สภาพความยากลำ� บากทง้ั ความเปน็ อยแู่ ละความไมร่ ใู้ น การเลยี้ งดเู ดก็ “ไมอ่ ยากจะเชอื่ วา่ ยงั มแี บบนอ้ี ยใู่ นหมบู่ า้ นเรา อยา่ งเชน่ ไปพบเดก็ เขา้ ไมถ่ งึ สทิ ธิ เรากอ็ ยากรวู้ า่ มนั ตดิ ขดั ตรงไหน” ประสาน ศรสี งคราม หนงึ่ ใน ทมี ชมุ ชนกลา่ วดว้ ยนำ�้ เสยี งคบั ขอ้ งใจ “เราไดร้ บั รเู้ รอ่ื งเกยี่ วกบั เดก็ แตล่ ะรายแลว้ สงสาร อยากชว่ ยเหลอื บาง เรอื่ งไมเ่ คยรู้ ผปู้ กครองเดก็ เขามาปรกึ ษา ระบายใหฟ้ งั เพราะเขาไวใ้ จทมี งาน ของเรา” สวรรยา เทพนั ดงุ หรอื พแี่ มว บอกความรสู้ กึ ยงิ่ ลงพนื้ ที่ ยง่ิ เหน็ ปญั หา ยงิ่ อยากจะชว่ ยเหลอื ยง่ิ เปน็ กรณเี รง่ ดว่ นทกุ คนในทมี กะฮาดยงิ่ กลุ กี จุ อชว่ ยกนั ประสานงาน สง่ ตอ่ เจรจา ไมว่ า่ จะเรอ่ื งการ ยา้ ยสทิ ธกิ ารรกั ษาของหญงิ ตง้ั ครรภเ์ พอ่ื ใหเ้ ขา้ ถงึ สทิ ธิ ทงั้ เรอื่ งของหญงิ ลาวตอ้ ง ผา่ ทอ้ งคลอดลกู แฝดทต่ี อ้ งมกี ารเจรจาขอใหเ้ ปน็ กรณสี งเคราะห์ ประสานทนุ อปุ ถมั ภใ์ หก้ บั เดก็ และครอบครวั จำ� นวน 60 ทนุ แมแ้ ตเ่ รอื่ งทอ่ี ยอู่ าศยั ทมี ชมุ ชนกะฮาดกป็ ระสานความรว่ มมอื ของบ ประมาณทง้ั ทางทอ้ งถนิ่ เองและสถาบนั พฒั นาองคก์ รชมุ ชน (พอช.) จนสามารถ ชว่ ยเหลอื สรา้ งบา้ นใหค้ รอบครวั ทย่ี ากลำ� บาก 2 ครอบครวั และซอ่ มแซมบา้ น อกี 130 หลงั บางครอบครวั ปรบั สภาพจากเพงิ นอ้ ยๆ ใหเ้ ปน็ บา้ นมากขน้ึ เพอื่ สรา้ ง สภาพแวดลอ้ มทป่ี ลอดภยั ใหก้ บั เดก็ ได้ “การทไ่ี ดร้ ขู้ อ้ มลู เชงิ ลกึ ของหมบู่ า้ นทำ� ใหเ้ ราสามารถประสานงานชว่ ย เหลอื เดก็ ไดใ้ นรปู แบบตา่ งๆ ทมี่ งี บประมาณชว่ ยเหลอื ใหค้ วามชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ ได้ พวกเราภูมิใจที่ได้มีส่วนช่วยให้ความช่วยเหลือเด็กในพ้ืนท่ี ได้เป็นคน ประสานงานใหก้ บั คนในชมุ ชน เปน็ สะพานเชอ่ื มใหค้ นในชมุ ชนไดร้ บั การชว่ ยเหลอื ”

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 23 ปราณี นนทคำ� จนั ทร์ ประธาน อสม. ตำ� บลกะฮาด อาสาสมคั รพฒั นาสงั คม และความมนั่ คงของมนษุ ยป์ ระจำ� หมบู่ า้ น (อพม.) อำ� เภอเนนิ สงา่ เลขาศนู ย์ พฒั นาครอบครวั ในชมุ ชน (ศพค.) ตำ� บลกะฮาด และทำ� งานในกองทนุ บทบาท สตรี หนงึ่ ในทมี ชมุ ชนทท่ี ำ� หนา้ ทปี่ ระสานสบิ ทศิ กลา่ ว โดยเฉพาะในสถานการณก์ ารระบาดของเชอื้ ไวรสั โควดิ -19 ทมี กลไก ชมุ ชนกะฮาดกลายเปน็ หนว่ ยเคลอ่ื นทเ่ี รว็ ทพ่ี รอ้ มกระจายความชว่ ยเหลอื ใน ชมุ ชนไดอ้ ยา่ งทว่ั ถงึ และรบั มอื กบั ปญั หาไดอ้ ยา่ งทนั ทว่ งที “จากการลงพนื้ ท่ี เราเหน็ วา่ หนา้ กากผา้ และหนา้ กากอนามยั ทหี่ นว่ ยงาน ภาครัฐแจกกนั อยนู่ นั้ เดก็ เลก็ ไม่สามารถสวมไดพ้ อดี จงึ ระดมทุนเพอื่ ทำ� หนา้ กากผา้ ทเี่ หมาะสำ� หรบั เดก็ ชวนกลมุ่ แมบ่ า้ นมาชว่ ยกนั ตดั เยบ็ ทำ� หนา้ กาก แลว้ นำ� ไปแจกใหเ้ ดก็ ๆ จากขอ้ มลู ทไ่ี ดส้ ำ� รวจไวแ้ ลว้ เรากส็ ามารถกำ� หนดไดว้ า่ ตอ้ งทำ� กช่ี นิ้ จงึ จะทว่ั ถงึ ” พปี่ ลาใหข้ อ้ มลู เพม่ิ เตมิ ไมเ่ พยี งเรอื่ งหนา้ กากอนามยั สำ� หรบั เดก็ เลก็ แตท่ มี กะฮาดยงั ไดแ้ จกจา่ ย อาหาร ถงุ ยงั ชพี ขา้ วของตา่ งๆ ใหก้ บั คนในชมุ ชนไดอ้ ยา่ งทวั่ ถงึ พรอ้ มใหค้ วาม รเู้ รอ่ื งการดแู ลสขุ ภาพดว้ ย “เหน็ แววตาทเ่ี ขามคี วามซาบซงึ้ ใจตอนทเ่ี รามขี องไปฝาก มนั ตน้ื ตนั หวั ใจพองโต แลว้ กห็ ายเหนอ่ื ย” มมู เู่ ลา่ พรอ้ มรอยยมิ้ แมต้ า่ งทมี่ า แตม่ เี ปา้ หมายเดยี วกนั ภาพความสามคั คแี ละการชว่ ยเหลอื กนั ในชมุ ชนเรมิ่ ตน้ ขนึ้ เมอื่ กวา่ หนง่ึ ปมี าแลว้ เมอื่ มโี ครงการพฒั นาศกั ยภาพกลไกชมุ ชนเพอ่ื สนบั สนนุ สขุ ภาวะเดก็ ปฐมวยั และครอบครวั เขา้ มา โดยพป่ี ลาและมมู ู่ ผมู้ ปี ระสบการณใ์ นการทำ� งาน

24 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ชุมชนมายาวนานรับท�ำหน้าท่ีทีมโค้ช ท้ังสองชักชวนตัวแทนของแต่ละ หน่วยงานทที่ ำ� งานเกย่ี วขอ้ งกบั เดก็ ปฐมวยั มาประชมุ พรอ้ มกนั ทส่ี ำ� นกั งาน อบต.กะฮาด เพอ่ื บอกกลา่ วถงึ เปา้ หมาย ความหมาย ทศิ ทางโครงการ เพอื่ หา แนวรว่ มมาเปน็ ทมี กลไกชมุ ชน เมอ่ื “เดก็ ” คอื เปา้ หมาย หลายคนกพ็ รอ้ มจะรว่ มทาง เพราะเหน็ ชวี ติ ตวั เอง เนอ้ื งาน และความยง่ั ยนื ของชมุ ชน อยใู่ นเรอ่ื งราวของเดก็ “ชมุ ชนเราไมม่ โี ครงการเกย่ี วกบั เดก็ ปฐมวยั มแี ตว่ ยั เยาวชน ถงึ เรารู้ วา่ มปี ญั หาแตก่ ไ็ มร่ จู้ ะชว่ ยอยา่ งไร และเรากร็ วู้ า่ ทกุ หมบู่ า้ นกม็ ปี ญั หาไมต่ า่ งกนั คดิ วา่ เมอ่ื ทำ� งานในโครงการนแ้ี ลว้ ชมุ ชนเราจะพฒั นามากขน้ึ เมอื่ เรายงิ่ ทำ� ก็ ยง่ิ รมู้ ากขน้ึ และยง่ิ อยากรว่ มกจิ กรรมทเ่ี กดิ ประโยชนก์ บั ชมุ ชนจรงิ ๆ” ปราณี เลา่ ถงึ การเขา้ มารว่ มทมี กลไกและความรสู้ กึ ในการทำ� งานทผี่ า่ นมา จากนนั้ อสม. และคนทำ� งานเพอื่ ชมุ ชนของตำ� บลกะฮาดกย็ กขบวนเขา้ รว่ มเปน็ ทมี ชมุ ชนเพอื่ ขบั เคลอ่ื นงานเพอ่ื เดก็ และครอบครวั ดว้ ย พแ่ี มว - สวรรยา เทพนั ดงุ หนงึ่ ในทมี กลไกชมุ ชน ซงึ่ มบี ทบาทการ ทำ� งานทง้ั อสม.กรรมการศนู ยพ์ ฒั นาครอบครวั ในชมุ ชน (ศพค.) ตำ� บลกะฮาด และ สมาชกิ อบต.กะฮาด พดู เสยี งดงั ฟงั ชดั วา่ “เรามลี กู หลานเหมอื นกนั พอ พดู เรอื่ งเดก็ กส็ นใจ อยากใหล้ กู หลานมคี ณุ ภาพทดี่ ี อยา่ งประเดน็ สำ� คญั เลย คือ หาแนวทางท่ีจะให้เขาหลุดพ้นจากการติดยา ไม่อยากเห็นภาพท่ีเด็ก ทรุ นทรุ ายอยากยา พอ่ แมก่ ท็ รมาน เราอยากจะทำ� อะไรกไ็ ดเ้ พอื่ ชว่ ยเหลอื เดก็ จะไดม้ อี นาคตทด่ี ไี มอ่ ยากเหน็ ภาพแบบนอ้ี กี ” พภ่ี าพ - สภุ าพ เทอื กชยั ภมู ิ ทเี่ ปน็ ทง้ั อสม. และชว่ ยเหลอื งาน กองทนุ หมบู่ า้ น เลา่ เสรมิ วา่ “เราทำ� งาน อสม. กแ็ คต่ รวจลกู นำ�้ และทำ� เอกสาร เมอื่ มาเรอื่ งเดก็ ในชมุ ชนกด็ แู ตว่ า่ เดก็ มชี อ่ื ตามทะเบยี นบา้ นไหม ใครเขา้ -ออก เราจะไมร่ ู้ เพราะเราทำ� แคเ่ รอ่ื งสขุ ภาพ แตใ่ นโครงการน้ี เราไดร้ ขู้ อ้ มลู เดก็ ใน

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 25 ชมุ ชนลกึ ขน้ึ เหน็ ความเปน็ ไปของเดก็ ในชมุ ชน ถงึ เราจะเปน็ แคช่ าวไร่ ชาวนา เรากภ็ มู ใิ จวา่ เราทำ� เรอื่ งดๆี ใหช้ มุ ชนได”้ อสม. หลายคนของตำ� บลกะฮาด อาจจะจบการศกึ ษาในระบบเพยี งชนั้ ประถมปที ่ี 6 แตโ่ ดยมากเปน็ ผมู้ ใี จใฝเ่ รยี นรแู้ ละมจี ติ อาสา อนั เปน็ คณุ สมบตั ิ สำ� คญั ทที่ ำ� ใหพ้ วกเขาทำ� งานรบั ใชช้ มุ ชนอยา่ งแขง็ ขนั และพฒั นาความรใู้ นตน ไดไ้ มส่ นิ้ สดุ “ถงึ เราจะจบแค่ ป.6 แตก่ อ็ ยากหาความรู้ ชอบไปประชมุ อบรม ได้ ความร”ู้ พแี่ มวกลา่ ว ถงึ แมจ้ ะมภี าระเลยี้ งหลาน กไ็ มข่ ดั ขวางการเรยี นรู้ บางที พแี่ มวกพ็ าหลานไปวงประชมุ และการเรยี นรดู้ ว้ ย การทำ� งานของ อสม. มผี สู้ นบั สนนุ ชน้ั ดอี ยา่ ง คณุ หมอมะยรุ ี อทิ ธกิ ลุ ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลกะฮาด “เราเองก็ท�ำงาน เกยี่ วขอ้ งกบั เดก็ ตงั้ แตก่ อ่ นเดก็ เกดิ เรากเ็ ตม็ ท่ี สงิ่ ใดทเี่ ราชว่ ยไดก้ ช็ ว่ ย เชญิ ประชมุ กจ็ ะไป เราอยากเหน็ ประสบการณท์ ำ� งานของทอ่ี นื่ เพอ่ื จะเอามาปรบั ใชใ้ นโรง พยาบาลของเรา เชน่ กรณมี หี ญงิ ตงั้ ครรภใ์ นชมุ ชนเปน็ คนนอกชมุ ชน ไมไ่ ดร้ บั สทิ ธจ์ิ ะชว่ ยเหลอื กนั อยา่ งไร เรากไ็ ดเ้ ครอื ขา่ ยทจ่ี ะเชอื่ มโยงขอ้ มลู กนั และกนั ” คณุ หมอมะยรุ ยี ม้ิ นอกจากชว่ ยทมี กลไกชมุ ชนทำ� งานแลว้ คณุ หมอมะยรุ ยี งั เปดิ หอ้ งประชมุ ของ รพ.สต. ใหท้ มี ไดเ้ ขา้ มาใชพ้ น้ื ทใี่ นการประชมุ พดู คยุ วางแผนการทำ� งาน และทำ� กจิ กรรมเพอ่ื ชมุ ชน ไมเ่ พยี งดา้ นสาธารณสขุ ฝา่ ยทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั งานทอ้ งถน่ิ กม็ ารว่ มในทมี ชมุ ชนดว้ ย เชน่ ประสาน ศรสี งคราม อดตี อบต. สองสมยั ประธานกรรมการ สถานศกึ ษา และงานจติ อาสาในตำ� แหนง่ อน่ื ๆ ฯลฯ

26 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ “เดมิ กช็ อบไปงานอบรมตา่ งๆ อยแู่ ลว้ โดยเฉพาะเรอื่ งสทิ ธเิ ดก็ พอได้ ไปเรยี นรทู้ ำ� ความเขา้ ใจเรอื่ งนี้ (จากโครงการน)้ี กเ็ อามาใชก้ บั เดก็ ในชมุ ชน กไ็ ดเ้ หน็ วา่ เดก็ เขา้ ไมถ่ งึ สทิ ธติ า่ งๆ เชน่ เงนิ แรกเกดิ เหน็ การตดิ ขดั วา่ เขาไมไ่ ด้ เพราะอะไร ตรงไหน กพ็ ยายามหาหนทางชว่ ย” ประสานยงั เลา่ ถงึ การใชท้ นุ ประสบการณก์ ารทำ� งานสว่ นทอ้ งถน่ิ ของตวั เองในการประสานขอความชว่ ยเหลอื จากสถาบนั พฒั นาองคก์ รชมุ ชน (พอช.) เพอื่ ซอ่ มแซมบา้ นใหค้ รอบครวั เดก็ ใหเ้ หมาะสมกบั การพกั อาศยั ยง่ิ ขนึ้ อกี คนในภาคการปกครองทอ้ งถน่ิ ทมี่ าในเวทแี นะนำ� โครงการฯ คอื เรณู พนิ นอก ผชู้ ว่ ยผใู้ หญบ่ า้ นและประธานกองทนุ หมบู่ า้ น เธอยอ้ นนกึ ถงึ แรง บนั ดาลใจตง้ั ตน้ ทท่ี ำ� ใหเ้ ธอกา้ วเขา้ มาเสรมิ ทพั ทมี กลไกชมุ ชนกะฮาดวา่ “แรกเรม่ิ กม็ าประชมุ แทนผใู้ หญบ่ า้ น แตเ่ มอ่ื ฟงั พป่ี ลาแลว้ รสู้ กึ วา่ ดนี ะ ทจ่ี ะไดช้ ว่ ยเดก็ ในชมุ ชน นกึ ถงึ ตวั เองในวยั เดก็ เรากย็ ากจน ไมไ่ ดเ้ ลน่ เหมอื น คนอนื่ ๆ เลยอยากจะชว่ ยเดก็ ไมใ่ หล้ ำ� บากเหมอื นเรา พอไดเ้ ขา้ มาทำ� กจิ กรรม ในโครงการ เหน็ เดก็ ยมิ้ เรากด็ ใี จ มคี วามสขุ แลว้ กย็ ง่ิ อยากทำ� อกี เรอ่ื ยๆ” เรณู กลา่ วดว้ ยรอยยม้ิ ทมี กะฮาดหลายคนพลอยยมิ้ เมอ่ื ไดฟ้ งั เชน่ นน้ั เรณยู งั เปน็ ผมู้ คี วามรู้ มี ใจอาสา และเหน็ ความสำ� คญั ของเดก็ หลายคนจงึ บอกวา่ เธอเปน็ หนง่ึ ในความ หวงั ของชมุ ชนทจี่ ะสบื สานงานเพอ่ื เดก็ ปฐมวยั และครอบครวั ใหต้ อ่ เนอ่ื งยงั่ ยนื ในชมุ ชน ในภาคการศกึ ษา ครรู งุ่ - รงุ่ รตั น์ ดเิ รกโชค ครโู รงเรยี นบา้ นหนองดนิ ดำ� กอ็ าสาเขา้ มารว่ มทางเปน็ ทมี ดว้ ยจติ วญิ ญาณความเปน็ ครู เธอทำ� งานนอกเวลา การสอนทงั้ วนั ธรรมดาและเสารอ์ าทติ ยก์ ม็ าทำ� งานรว่ มกบั ทมี ชมุ ชน ลงเยยี่ มเยยี น เดก็ ตามบา้ น ทำ� กจิ กรรมลานเลน่ และอนื่ ๆ อยา่ งไมร่ จู้ กั เหนด็ เหนอ่ื ย

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 27 “ความอยากจะชว่ ยเหลอื อยใู่ นสายเลอื ด ไมเ่ พยี งเดก็ และคนสงู อายุ คน อน่ื ๆ เรากอ็ ยากชว่ ยเหลอื เมอื่ เราเหน็ เดก็ ทเ่ี ราสอนมคี ญุ ภาพชวี ติ ทดี่ ี กอ็ ยาก เหน็ เขาดขี นึ้ อกี ” ครรู งุ่ พดู สายตามงุ่ มนั่ เปน็ ประกาย การมที มี ทำ� ใหเ้ ธอมี ความหวงั เพราะมเี พอื่ นรว่ มทางทจี่ ะชว่ ยเธอทำ� กจิ กรรมเสรมิ สรา้ งการเรยี นรู้ ใหก้ บั เดก็ ๆ นอกหอ้ งเรยี นไดอ้ กี ดว้ ย นอกจากนี้ ทมี กะฮาดกม็ เี ยาวชนคนรนุ่ ใหมเ่ ขา้ มาเสรมิ แรง เชน่ นอ้ ง แพร - วรสิ รา นนทคำ� จนั ทร์ และ นอ้ งนำ้� พรกิ - อรศิ รา นนทคำ� จนั ทร์ ลกู สาวของปราณี ทเี่ ขา้ มารว่ มชว่ ยกจิ กรรมชมุ ชนอยา่ งแขง็ ขนั ทง้ั มาตามคำ� ชวนของแม่ และมาเปน็ ตวั แทนจากสภาเดก็ และเยาวชนตำ� บลกะฮาด ซงึ่ เมอ่ื มกี จิ กรรมทง้ั สองกช็ วนเพอื่ นๆ จากสภาเดก็ ฯ มารว่ มทมี กบั ผใู้ หญด่ ว้ ย “สว่ นตวั หนชู อบงานอาสา ยงิ่ ทำ� กย็ ง่ิ รสู้ กึ ดี มคี วามสขุ หนรู สู้ กึ วา่ เมอื่ แมช่ วนใหม้ ารว่ มทำ� อะไรมนั จะเปน็ เรอ่ื งดๆี แลว้ มนั กจ็ รงิ หนเู องไดร้ บั ประโยชน์ จากชมุ ชน จากปา้ ๆ นา้ ๆ ลงุ ๆ กอ็ ยากแบง่ ปนั ตอ่ ไปบา้ ง” “ตอนทไี่ ดม้ าชว่ ยทำ� กจิ กรรมลานเลน่ เรากม็ าชวนเดก็ ๆ เลน่ เหน็ นอ้ งๆ มคี วามสขุ เรากม็ คี วามสขุ เราไดเ้ ทา่ ๆ กนั ” นอ้ งแพรเลา่ เอม็ - อรญั ธรรม คำ� แกว้ แจม่ กเ็ ปน็ คนรนุ่ ใหมอ่ กี คนทเ่ี ปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ของทมี ทแ่ี มจ้ ะไมค่ นุ้ เคยกบั งานชมุ ชน แตเ่ มอื่ เขา้ วง เขากพ็ รอ้ มทจี่ ะเอา ศกั ยภาพทม่ี มี าหนนุ ชว่ ยทมี “เราทำ� งานแตใ่ นเมอื ง ไมร่ วู้ า่ เดก็ ในชมุ ชนเปน็ อยา่ งไร เมอื่ ไดช้ ว่ ยลง เยยี่ มบา้ น เกบ็ ขอ้ มลู กร็ สู้ กึ อยากมสี ว่ นชว่ ยแกป้ ญั หา และเมอ่ื ไดร้ ว่ มเขา้ อบรม กบั โครงการฯ เรอื่ งสทิ ธเิ ดก็ กไ็ ดน้ ำ� มาใชใ้ หเ้ ปน็ ประโยชน์ พอทำ� แลว้ เหน็ ผล วา่ ดี กย็ ง่ิ อยากเขา้ มาชว่ ยมากขนึ้ ” เอม็ ยม้ิ และเลา่ เสรมิ วา่ เวลาลงพน้ื ท่ี

28 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ เยยี่ มเยยี น เขาจะอาสาบนั ทกึ ขอ้ มลู ใหก้ บั ทมี ปา้ ๆ นา้ ๆ ทเ่ี ขยี นไมค่ ลอ่ ง สว่ น ในเวทเี รยี นรู้ เขากจ็ ะอาสาเขยี นความเหน็ ของทมี ลงบนกระดาษฟลปิ ชารท์ หรอื บางครง้ั กว็ าดเปน็ ภาพ ทมี กะฮาดเหน็ ศกั ยภาพของเอม็ ในเรอื่ งการขนม ซง่ึ เขาเคยทำ� รา้ นอาหาร และทำ� ขนม ทมี จงึ คยุ กนั วา่ จะใหเ้ อม็ ใชค้ วามสามารถทม่ี ี มาชว่ ยงานพฒั นาการ เรยี นรขู้ องเดก็ เลก็ ในชมุ ชนหรอื ในโรงเรยี นอยา่ งไรไดบ้ า้ ง ปลารา้ ไหเดยี วกนั “พวกเราเปรยี บเหมอื นปลารา้ ในไหเดยี วกนั ไมใ่ ชป่ ลาชนดิ เดยี วกนั แตม่ ปี ลาหลากหลายในไหใบน”ี้ เปน็ คำ� พดู ทอี่ อกมาจากปากของพภี่ าพ ผทู้ มี่ กั ออกตวั วา่ ตนเองการ ศกึ ษานอ้ ย เขยี นหนงั สอื กไ็ มเ่ กง่ พดู ไมไ่ ดเ้ หมอื นคนอนื่ เขา แตเ่ ปรยี บเปรย ออกมาให้เห็นภาพเมื่อเจอค�ำถามว่า “รู้ได้อย่างไรว่าทีมชุมชนมีเป้าหมาย เดยี วกนั ” พภ่ี าพขยายความตอ่ วา่ “เวลาทรี่ ว่ มงานกนั เกอื บ 2 ปี ถา้ คนไมม่ ใี จกค็ งถอยไปแลว้ แตพ่ วก เราชม่ื ชมกนั และกนั รสู้ กึ วา่ เรารกั กนั จะบกุ นำ้� ลยุ ไฟเรากจ็ ะไปดว้ ยกนั โคช้ ให้ อสิ ระไมบ่ งั คบั มาทำ� ใหพ้ วกเราชว่ ยกนั คดิ ชว่ ยกนั มอง ชว่ ยกนั ทำ� งาน ถงึ ไมม่ ี ตำ� แหนง่ กอ็ ยากจะทำ� ตอ่ ไป” ถงึ ตรงนี้ พแ่ี มว กพ็ ดู เสรมิ ขนึ้ มาวา่ “ทน่ี งั่ กนั อยนู่ กี่ ค็ อื คนทม่ี ใี จทงั้ หมด ยงิ่ ไดพ้ เี่ ลย้ี งดมี าคอยชว่ ย ใครถนดั อะไรกใ็ ชค้ วามสามารถของแตล่ ะคนเขา้ มาทำ� งาน เราไมถ่ นดั การเขยี น นอ้ งๆ

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 29 ในทมี กช็ ว่ ยเขยี นให้ ชว่ ยแบง่ เบากนั และกนั พวกเราไวใ้ จกนั ไมค่ ดิ เลก็ คดิ นอ้ ย ไมไ่ ดค้ ดิ เรอ่ื งผลตอบแทนตงั้ แตเ่ รมิ่ แรก พอทำ� งานหลายอยา่ งดว้ ยกนั เขา้ เรา กเ็ รม่ิ สนทิ กนั ” เมอื่ รสู้ กึ วา่ เปน็ ปลารา้ ไหเดยี วกนั ทมี ชมุ ชนกย็ ง่ิ คกึ คกั ยง่ิ ไดท้ ำ� กจิ กรรม ทำ� งานดว้ ยกนั ไปมาหาสกู่ นั ทบ่ี า้ น มอี ะไรกจ็ ะไถถ่ ามถงึ กนั ตลอด ครรู งุ่ เลา่ ความรสู้ กึ ในการเปน็ สว่ นหนง่ึ ของทมี กลไกชมุ ชนกะฮาดวา่ “เวลาอยดู่ ว้ ยกนั เราถอดหวั โขนออก เราเปน็ เพอ่ื นกนั ไปกนิ ขา้ ว พดู คยุ มปี ญั หาอะไรกถ็ ามไถพ่ ดู กนั ตลอด มคี วามสขุ มาก รสู้ กึ มเี พอื่ นรว่ มทางท่ี เขา้ ใจและสนใจทำ� งานเพอ่ื เดก็ เหมอื นกนั ” ความเปน็ ทมี ทพ่ี รอ้ มแลกเปลยี่ นพดู คยุ กนั อยา่ งเขา้ ใจ รว่ มมอื กนั ทำ� งาน และเรียนรู้ ฝ่าฟันอุปสรรคร่วมกัน ไม่ใช่เร่ืองที่จะเกิดข้ึนได้เองหรือเกิดขึ้น ชั่วขา้ มวนั แตเ่ กดิ จากกระบวนการทเ่ี ขา้ ใจความหมายของความงอกงามของ มนษุ ยแ์ ละความผกู พนั ทมี กะฮาดยำ้� หลายครง้ั วา่ ปลารา้ ไหนจี้ ะยงั อยดู่ ว้ ยกนั ทำ� งานดว้ ยกนั ไม่ ทง้ิ กนั ไปไหนแนน่ อน เราเปลย่ี นได้ ชมุ ชนกเ็ ปลย่ี นได้ พลงั ของคนในชมุ ชนเปน็ รากฐานสำ� คญั ของการพฒั นาชมุ ชนแลว้ เมอื่ หยงั่ ลกึ ลงไปในผนื ดนิ เกดิ กร็ อวนั ทจ่ี ะผลดิ อกออกใบ เตบิ โตใหร้ ม่ เงากบั ผนื ดนิ เกดิ นนั้

30 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ทมี กะฮาดกำ� ลงั เตบิ โต และเกดิ ความรสู้ กึ มสี ว่ นรว่ ม มคี วามเปน็ ทมี ดว้ ยกระบวนการทำ� งานของโคช้ ซง่ึ พปี่ ลาและมมู ู่ โคช้ ผทู้ อ่ี ยเู่ บอ้ื งหลงั ความเปน็ ทมี ของชมุ ชนกะฮาด พดู ถงึ ความเชอ่ื ในการทำ� งานโคช้ ในโครงการนวี้ า่ “เราเชอ่ื วา่ พวกเขามปี ระสบการณช์ วี ติ และการทำ� งาน มศี กั ยภาพ เวลา ไปเวทอี บรมเรยี นรู้ (เรอ่ื งสทิ ธเิ ดก็ พฒั นาการเดก็ ) เรากจ็ ะเปน็ พเ่ี ลย้ี งอยใู่ กลๆ้ คอยถามชวนคดิ หรอื การทำ� งานในพนื้ ท่ี เรากจ็ ะเปน็ เหมอื นพเี่ ลยี้ งคอยดอู ยู่ ขา้ งๆ เวที ใหท้ มี ไดท้ ดลองทำ� งานลองผดิ ลองถกู บา้ งเพอ่ื ใหม้ ปี ระสบการณ์ ให้ ทมี กลา้ ทำ� งานไดอ้ ยา่ งอสิ ระ ตามความสมคั รใจ ใหย้ อมรบั ซง่ึ กนั และกนั ไมม่ ี ใครวา่ ใคร ไมบ่ งั คบั สดุ ทา้ ยแลว้ พวกเขาตอ้ งยนื ไดด้ ว้ ยตวั เอง” สงิ่ ทที่ มี โคช้ มกั ทำ� คอื ตง้ั คำ� ถามชวนคดิ เพอ่ื ใหท้ มี เกดิ การเรยี นรจู้ าก ภายในตน “พป่ี ลากบั มมู มู่ กั จะถามเราวา่ เกบ็ ขอ้ มลู ไดอ้ ะไรบา้ ง เมอื่ เราถกู ถาม บอ่ ยๆ ความรมู้ นั กเ็ ขา้ สมอง เรากท็ ำ� งานเกบ็ ขอ้ มลู ลกึ ขนึ้ ละเอยี ดขน้ึ จากเมอื่ กอ่ น เราไมร่ ลู้ กึ กแ็ กป้ ญั หาไมไ่ ด้ ตอนนเี้ รารขู้ อ้ มลู ลกึ ขน้ึ ไดร้ ปู้ ญั หา ไดใ้ ชข้ อ้ มลู ที่ เกบ็ มา มโี คช้ เพม่ิ เตมิ ความรู้ มเี ครอื ขา่ ยชว่ ยกนั หาทางออก” ปราณี เลา่ ถงึ สงิ่ ทโ่ี คช้ ทำ� กบั ทมี ชมุ ชน สง่ิ เหลา่ นสี้ ะทอ้ นการทำ� งานของโคช้ วา่ โคช้ ไมใ่ ชผ่ ชู้ ถี้ กู -ผดิ ไมม่ คี ำ� ตอบสำ� เรจ็ รปู แตช่ วนถามใหท้ กุ คนไดค้ ดิ และหาคำ� ตอบในการลงมอื ทำ� ดว้ ยกนั ไมว่ า่ เปน็ งานสำ� รวจขอ้ มลู ชมุ ชน การชว่ ยเหลอื เดก็ เปราะบางมปี ญั หาเรง่ ดว่ น ตอ้ งรบั การชว่ ยเหลอื หรอื เรอื่ งการทำ� ลานเลน่ ฯลฯ ทกุ อยา่ งลว้ นใชก้ ระบวนการ มสี ว่ นรว่ ม ทงั้ ในการคดิ การคยุ และการลงมอื ทำ� นเี่ องทท่ี ำ� ใหท้ มี ชมุ ชนกะฮาด เตบิ โตและเปลย่ี นแปลง

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 31 “ทงั้ สองคนเปน็ มากกวา่ โคช้ รสู้ กึ เหมอื นเปน็ พน่ี อ้ ง แตก่ อ่ นเคยเหน็ แต่ ในการอบรม แตไ่ มค่ ดิ วา่ จะเปน็ คนทเ่ี ราจะรสู้ กึ ไวใ้ จไดข้ นาดน”้ี ปราณยี ำ้� ถงึ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งโคช้ กบั ทกุ คนในทมี กะฮาด ความสมั พนั ธท์ ดี่ ตี อ่ กนั น้ี ทำ� ใหท้ กุ คนเปดิ ใจ กลา้ ทจ่ี ะบอกกบั เพอื่ นรว่ ม ทมี วา่ ตนเองทำ� อะไรได้ อะไรทไ่ี มถ่ นดั หรอื อยากจะพฒั นาตนเองอยา่ งไร อยากจะ เขา้ ไปชว่ ยเพอ่ื นในทมี ใหไ้ ดม้ ากขน้ึ อยา่ งไร ซง่ึ เปน็ กระบวนการเรยี นรรู้ ว่ มกนั ถงึ วนั น้ี ทกุ คนบอกไดว้ า่ ตนเองเปลย่ี นแปลงไปอยา่ งไรบา้ ง เพอื่ จะนำ� ศกั ยภาพนนั้ ไปสรา้ งการเปลยี่ นแปลงในชมุ ชน “จากเดมิ ทเ่ี ราไมก่ ลา้ เมอ่ื มาเขา้ ทมี เรากลา้ พดู สงั เกตจากเวทแี รกๆ เรา หลบไมคเ์ ลย ตอนนพ้ี ดู ไดด้ ขี น้ึ แตก่ ย็ งั เรยี บเรยี งคำ� พดู ไดไ้ มด่ ี ทไ่ี ดอ้ กี คอื เรา ไดช้ ว่ ยเหลอื เดก็ ๆ ทเี่ ขายากลำ� บาก เรายง่ิ รสู้ กึ มคี ณุ คา่ ” เอม็ พดู ถงึ สงิ่ ทตี่ นเอง รสู้ กึ “มคี นรจู้ กั เรามากขนึ้ วา่ เราถนดั อะไร คนเขา้ มาขอคำ� ปรกึ ษามากขนึ้ เรา ชว่ ยคนไดม้ ากกวา่ เดมิ คนตำ� บลอนื่ กส็ นใจอยากทำ� แบบกะฮาด เรากเ็ ลา่ ใหฟ้ งั กไ็ ดใ้ หข้ อ้ มลู ของโครงการไปดว้ ย” ปราณบี อกถงึ สง่ิ ทไ่ี ดท้ ำ� มากขน้ึ “เดมิ ไมม่ นั่ ใจ ไมก่ ลา้ พดู เมอ่ื อยเู่ ปน็ ทมี กนั เปน็ พนี่ อ้ งกนั มนั เปน็ พลงั ให้ เรากลา้ แสดงออก กลา้ คดิ กลา้ พดู สามารถสอ่ื สารใหท้ มี ใหค้ นอน่ื ไดร้ ดู้ ว้ ย และในหมบู่ า้ นเองไดร้ ขู้ อ้ มลู เชงิ ลกึ สามารถประสานงานชว่ ยเหลอื เดก็ ไดใ้ นรปู แบบตา่ งๆ ทมี่ งี บประมาณชว่ ยเหลอื เรากภ็ มู ใิ จทไ่ี ดใ้ หค้ วามสขุ กบั เขา” เรณู กลา่ วดว้ ยความมนั่ ใจ “เราเหน็ การเปลยี่ นแปลงของตวั เองทพ่ี ดู จบั ใจความไมไ่ ด้ มเี หตกุ ารณ์ หนงึ่ ไดม้ โี อกาสสมั ภาษณผ์ นู้ ำ� ชมุ ชน โดยมพี ปี่ ลาสอนเรา ทำ� ใหเ้ ราคดิ ไดแ้ ละ น�ำไปใช้ในการท�ำงาน คนตัวเล็กๆ อย่างเราได้เข้ามาท�ำงานร่วมกับผู้ที่มี ความรไู้ ด้ เราภมู ใิ จ” พภี่ าพกลา่ วพรอ้ มรอยยมิ้

32 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ “ไดเ้ หน็ ตวั เองนะ จากกจิ กรรมผอ่ นพกั ตระหนกั รู้ ตอนทไี่ ปอบรมกบั โครงการ เรากค็ ดิ นะวา่ เมอ่ื กอ่ นเวลาจะเขา้ นอนเราไมเ่ คยคดิ อะไร คดิ แตจ่ ะดา่ ลกู หลาน เดย๋ี วนก้ี ลบั มาฉกุ คดิ เราทำ� อะไร พดู อะไร แลว้ เขาจะคดิ ยงั ไง นงิ่ ขน้ึ ทบทวนตวั เองวา่ ไดท้ ำ� อะไรบา้ งแตล่ ะวนั กม็ คี วามสขุ ขนึ้ ” พแ่ี มวพดู อยา่ ง เปดิ ใจ คำ� พดู ทส่ี ะทอ้ นความจรงิ และความจรงิ ใจเหลา่ นี้ ทำ� ใหเ้ หน็ ถงึ ความ จรงิ จงั ตง้ั ใจของทกุ คนในทมี กะฮาด แมบ้ างคนจะไมไ่ ดเ้ ขา้ มารว่ มพดู คยุ แสดง ความคดิ เหน็ แตก่ เ็ ชอ่ื วา่ ไดแ้ สดงศกั ยภาพผา่ นการทำ� งานรว่ มกนั ภาพฝนั ของชมุ ชนทอี่ ยากเหน็ เดก็ เตบิ โตอยา่ งมคี ณุ ภาพ คอ่ ยๆ เหน็ ผลแลว้ จากการเตบิ โตจากขา้ งในของผใู้ หญท่ รี่ วมตวั กนั อยา่ งแขง็ ขนั นบั เปน็ บนั ไดกา้ วแรกสคู่ วามสำ� เรจ็ ทต่ี อ้ งเดนิ ตอ่ และชว่ ยกนั ประคบั ประคองใหท้ กุ คน ไดถ้ งึ ตามฝนั ไปพรอ้ มๆ กนั นคี่ อื เสยี งของผใู้ หญใ่ นวนั นี้ ทจี่ ะกำ� หนดอนาคตของเดก็ ในวนั หนา้

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 33 ลงมอื ทำ�แบบมเี ปา้ หมายรว่ มกนั : เมธาวี นนิ นานนท์ และ มนสั ปลกี ชยั ภมู ิ เสยี งสนุ ขั เหา่ ดงั แวว่ มาแตไ่ กลเมอื่ ไดย้ นิ เสยี งรถยนตเ์ ลยี้ วเขา้ มายงั บรเิ วณบา้ นชน้ั เดยี วกอ่ สรา้ งดว้ ยอฐิ ประสานทง้ั หลงั ทมี่ นั เฝา้ อยู่ บา้ นหลงั นร้ี าย ลอ้ มไปดว้ ยตน้ ไมน้ านาพนั ธ์ุ ดา้ นขา้ งมโี รงสรา้ งอฐิ รวมถงึ อปุ กรณต์ า่ งๆ และอฐิ ที่ท�ำเสร็จแล้ววางต้ังอยู่จ�ำนวนหนึ่ง ด้านหลังของบ้านมีบ่อน้�ำ แซมด้วยต้น ไผเ่ ปน็ ระยะ เสียงเห่าเปล่ียนเป็นเสียงง๊ีดง๊าดดีใจเมื่อผู้เป็นเจ้าของลงไปดุเบาๆ พรอ้ มทง้ั เปดิ ประตบู า้ นใหแ้ ขกผมู้ าเยอื นทงั้ สามทเี่ ปน็ ทมี งานมาถอดบทเรยี น การทำ� หนา้ ทโ่ี คช้ ในโครงการ “นแ่ี หละ่ ทท่ี ำ� งานของพ”ี่ พปี่ ลา - เมธาวี นนิ นานนท์ แนะนำ� สถานทท่ี ำ� งานทตี่ งั้ ชอ่ื วา่ โครงการ สนบั สนนุ การพฒั นาทอ้ งถนิ่ (LDP) จ.ชยั ภมู ิ สำ� นกั งานทม่ี กั มกี ลมุ่ ตา่ งๆ ใน ชมุ ชนแวะเวยี นกนั เขา้ มาใชป้ ระชมุ งานอยเู่ สมอ เมอื่ นง่ั พกั จากการเดนิ สำ� รวจบา้ น และตามไปดเู จา้ ของบา้ นตดั หนอ่ ไม้ เปน็ ทเ่ี รยี บรอ้ ย จงึ เรม่ิ การสนทนากนั “เวลาทำ� งานรว่ มกนั กบั ทมี ชมุ ชน ตอ้ งหาจงั หวะในการทำ� งานดว้ ย อยา่ งเวลาจะชว่ ยกนั ลงพนื้ ทเ่ี กบ็ ขอ้ มลู กต็ อ้ งทำ� ความเขา้ ใจกบั ทมี กอ่ น แตเ่ รา จะไมล่ งไปดว้ ย เพราะประสบการณม์ นั สอนวา่ ทมี ทย่ี งั ใหมก่ ม็ กั จะเกดิ ภาวะ พงึ่ พงิ โคช้ ”

34 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ พปี่ ลาขยายความตอ่ ถงึ เรอ่ื งการวางแผนลงพนื้ ทรี่ ว่ มกบั ทมี ในชว่ งการ ระบาดของไวรสั โควดิ -19 ทางพน้ื ทไี่ ดร้ บั การสนบั สนนุ ของจำ� เปน็ สำ� หรบั เดก็ และครอบครวั กจ็ ะมขี น้ั ตอน คอื การเกบ็ ขอ้ มลู , ใหข้ อง, ใหค้ วามรเู้ รอื่ งโควดิ , เลน่ กบั เดก็ , จดบนั ทกึ , คยุ กบั พอ่ แม่ โดยใหค้ ยุ กอ่ นแลว้ คอ่ ยมาจดบนั ทกึ ทหี ลงั ไมต่ อ้ งมาเปดิ ดคู ำ� ถาม พดู คยุ ปกตแิ ลว้ คอ่ ยมาบนั ทกึ เปน็ ตน้ ขณะนน้ั เอง เสยี งดงั ทค่ี นุ้ เคยทกั ดงั มาแตไ่ กล เสยี งนน้ั คอื มมู่ ู่ - มนสั ปลกี ชยั ภมู ิ ทมี โคช้ อกี คนหนงึ่ ซงึ่ มาสมทบหลงั เสรจ็ ธรุ ะเรยี บรอ้ ยแลว้ หลงั จากนง่ั พกั ทกั ทายผมู้ าสมทบเรยี บรอ้ ยแลว้ มมู จู่ งึ เลา่ เรอื่ งการนำ� ของ ไปชว่ ยเหลอื ในชว่ งสถานการณโ์ ควดิ ใหเ้ ดก็ ทกุ คน 395 ราย เมอ่ื นำ� หนา้ กาก ไปใหก้ บั เดก็ กพ็ บปญั หาวา่ หนา้ กากทไ่ี ดม้ าเดก็ เลก็ ใสไ่ มไ่ ด้ ทางทมี พนื้ ทก่ี ร็ ว่ มใจ กนั ผลติ เอง โดยใชท้ นุ จากหลายแหลง่ มารวมกนั “นายก อบต. ยงั ทง่ึ วา่ เดก็ เราไดใ้ ชห้ นา้ กากผา้ ทเ่ี หมาะสมกบั รปู หนา้ ทกุ คน ทง้ั ๆ ทต่ี ำ� บลอน่ื ไมม่ ี นค่ี อื สงิ่ หนง่ึ ทเี่ หน็ ในความเปน็ ทมี กะฮาด และใน ชว่ งการลงพน้ื ที่ ความสมั พนั ธใ์ นทมี ของเรากด็ เี พม่ิ มากขน้ึ ดว้ ย” มมู พู่ ดู อยา่ งภมู ใิ จ พป่ี ลาเลา่ ตอ่ วา่ ในชว่ งแรกทมี กลไกเกบ็ ขอ้ มลู ยงั ไมค่ อ่ ยละเอยี ด เมอื่ ทำ� ความเขา้ ใจและพากนั ลงพนื้ ทเี่ กบ็ ขอ้ มลู โดยมมี มู ทู่ ำ� เปน็ ตวั อยา่ ง พอทำ� ให้ ดแู ลว้ กใ็ หล้ งกนั เอง จนเกดิ ความรสู้ กึ เปน็ เจา้ ของมากขนึ้ เรอื่ ยๆ เสรจ็ จากการ ลงพนื้ ที่ พป่ี ลากจ็ ะตง้ั คำ� ถามเพอ่ื สรปุ งานวา่ เขาเหน็ อะไร และปญั หาตา่ งๆ ที่ พบนน้ั เกดิ จากอะไรบา้ ง เปน็ ตน้ “ชว่ งการลงสำ� รวจครง้ั ทสี่ องเปน็ ตน้ ไป จะมอี าสาสมคั รขอตามไปดว้ ย มากขน้ึ หลายคนอยากไปดว้ ยเพราะอยากจะไปดพู น้ื ทจ่ี รงิ ทงั้ ของหมบู่ า้ น ตนเอง และหมบู่ า้ นของเพอ่ื นในทมี ยง่ิ ไปดว้ ยกนั กลบั มาทกุ คนกอ็ ยากจะไป ชว่ ยเดก็ และผยู้ ากลำ� บากในชมุ ชนมากขนึ้ เรอ่ื ยๆ”

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 35 การทำ� งานเพอ่ื สรา้ งคนของพป่ี ลานน้ั เปน็ ไปอยา่ งเปน็ ขน้ั เปน็ ตอน ใจเยน็ ไมร่ บี รอ้ น แนวคดิ ในการสรา้ งคน สรา้ งทมี ของกะฮาดจงึ นา่ สนใจยง่ิ “คนจากหนว่ ยงานตา่ งๆ ทมี่ าทำ� งานในพนื้ ทกี่ จ็ ะทำ� งานตามหนา้ ทข่ี อง เขา พอมฤี ดโู ยกยา้ ยกจ็ ากไป แตช่ าวบา้ นจะไมย่ า้ ยถน่ิ ไปไหน เราจงึ เนน้ ชมุ ชน เปน็ หลกั เอาตวั แทนจากชมุ ชนมาทำ� งาน” พปี่ ลายำ้� อกี วา่ ในการทำ� งาน ใจมากอ่ นเปน็ อนั ดบั แรก ทเ่ี หลอื เตมิ ได้ “หากบบี บงั คบั กนั เขากไ็ มม่ คี วามสขุ นกึ ถงึ ตวั เองนะ ใจเขาใจเรา หาก ไมม่ คี วามสขุ กไ็ มอ่ ยากทำ� เขาตอ้ งไดร้ บั การเจยี รไนยจงึ จะสวยงาม โอกาสทจ่ี ะ สรา้ งคนคอื ใหล้ งมอื ทำ� งาน ปลอ่ ยใหล้ งมอื ทำ� โดยมเี ปา้ หมายรว่ มวา่ สง่ิ ทที่ ำ� ทำ� ไปเพอื่ อะไร เราจะคอยดหู า่ งๆ” เปา้ หมายในการทำ� งานของพปี่ ลามชี ดั เจนแลว้ อยทู่ ว่ี า่ วธิ กี ารเดนิ เพอื่ ให้ ถงึ เปา้ หมายจะเดนิ ไปแบบไหน หากเดนิ ไปพรอ้ มกนั ทงั้ ชมุ ชน กต็ อ้ งอดทน พา กนั ไปตามศกั ยภาพทม่ี แี ละคอ่ ยๆ เตมิ ความสามารถในการเดนิ ไปขา้ งหนา้ ดว้ ย กนั ใหม้ ากขน้ึ ทง้ั หมดนมี้ าจากประสบการณข์ องพปี่ ลาทเ่ี คยสรา้ งคนมาแลว้ กวา่ 20 ปี ดว้ ยประสบการณต์ รงจากวทิ ยาลยั พละศกึ ษาและการเปน็ โคช้ กฬี าใหก้ บั นกั กฬี าหลากหลายทมี ทง้ั วอลเลย่ บ์ อล วา่ ยนำ�้ ฟตุ บอล ทำ� ใหพ้ ปี่ ลามองการ โคช้ กฬี าและการโคช้ ทมี ชมุ ชนไมต่ า่ งกนั มากนกั คอื ตอ้ งอา่ นสนามใหข้ าด วางแผนการเลน่ ใหเ้ หมาะกบั นกั กฬี าแตล่ ะคนและกฬี าแตล่ ะประเภท ทสี่ ำ� คญั คอื การฝกึ ฝน นอกจากน้ี ในชว่ งทที่ ำ� งานดา้ นการพฒั นาชมุ ชนในจงั หวดั อบุ ลราชธานี พป่ี ลาไดม้ สี ว่ นทง้ั ปลกุ และปน้ั กลมุ่ ชมุ ชนหลายสบิ กลมุ่ ใหม้ คี วามเขม้ แขง็ ยนื หยดั ทำ� งานเพอ่ื บา้ นเกดิ ดว้ ยตนเองจนทกุ วนั นี้ กลมุ่ ชมุ ชนเหลา่ นนั้ กย็ งั ทำ� งานใน

36 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ชมุ ชนของตนอยา่ งตอ่ เนอื่ ง นคี่ อื แนวทางการทำ� งานชมุ ชนของพปี่ ลา คอื ชมุ ชน ตอ้ งอยไู่ ดด้ ว้ ยตวั เอง ไมเ่ พยี งโคช้ กลมุ่ ชมุ ชน แตพ่ ปี่ ลาเหน็ ความสำ� คญั ของการสรา้ งคน โดย เฉพาะคนทเี่ ปน็ ทมี งานทต่ี อ้ งเดนิ เคยี งบา่ เคยี งไหลก่ นั สเู่ ปา้ หมาย “เมอื่ รบั คนเขา้ มาทำ� งาน เรากเ็ หน็ ชดั วา่ ศกั ยภาพของคนไมเ่ ทา่ กนั อยา่ งมมู ู่ กเ็ ขา้ กบั คนไดง้ า่ ย ถา้ เตมิ ความรู้ ความเขา้ ใจในงาน เตมิ ทกั ษะการสอื่ สาร เขา กจ็ ะไปได”้ พป่ี ลาเลา่ มมู ู่ จากทนี่ ง่ั คยุ จนลงไปนอนตะแคงคยุ หนั มาเสรมิ ความถงึ ความเขม้ ขน้ ในการฝกึ ฝนคนของพปี่ ลาวา่ ตอนทเี่ ปน็ ผชู้ ว่ ยวทิ ยากรใหพ้ ปี่ ลา ไดร้ บั มอบหมาย ใหเ้ ขยี นใจความสำ� คญั ตา่ งๆ ขนึ้ กระดาน ถา้ เขยี นผดิ กต็ อ้ งมาคดั ลายมอื เชน่ ใหค้ ดั คำ� วา่ “อปุ สรรค” มา 100 คำ� หลงั จากนนั้ คำ� วา่ อปุ สรรคกไ็ มเ่ ปน็ ปญั หา สำ� หรบั มมู อู่ กี เลย “การเปน็ ผชู้ ว่ ยวทิ ยากร ทำ� กระบวนการ ตอ้ งคำ� นงึ ถงึ การเขยี น การ จบั ประเดน็ การสะกดคำ� ใหถ้ กู ตอ้ งดว้ ย” พป่ี ลามองมมู พู่ รอ้ มรอยยมิ้ “เขยี น ผดิ ๆ ถกู ๆ แตพ่ ดู ไดน้ ำ้� ไหลไฟดบั พดู จนลงไมไ่ ด้ กต็ อ้ งฝกึ กนั เตมิ ในสงิ่ ทเี่ ขาขาด คอ่ ยๆ เตมิ ไปทลี ะเรอ่ื ง หาหนงั สอื ใหอ้ า่ น คอยถามวา่ อา่ นหรอื ยงั อา่ นแลว้ ได้ อะไร เพราะทกุ คนไมไ่ ดม้ แี นวคดิ หรอื ทกั ษะดา้ นการพฒั นาชมุ ชน คอื การเรมิ่ ตน้ ใหมท่ ง้ั หมด” พป่ี ลาเลา่ วธิ กี ารฝกึ คนทำ� งานในทมี ของเธอ ในสว่ นทมี ชมุ ชน พป่ี ลามองวา่ กย็ งั ตอ้ งพฒั นาศกั ยภาพ เสรมิ ทกั ษะ และสรา้ งความมน่ั ใจใหก้ บั ทมี มากยง่ิ ขน้ึ เพราะหลายคนมกั จะคดิ วา่ ตนเองยงั ไมเ่ กง่ พอ เมอ่ื ไมม่ น่ั ใจ คดิ วา่ ตนเองไมเ่ กง่ กจ็ ะโยนงานใหเ้ พอ่ื นในทมี เมอ่ื ทำ� บอ่ ยครงั้ การพฒั นาตนเองของแตล่ ะคนกจ็ ะถดถอยลงเรอื่ ยๆ สว่ นเพอ่ื นทถี่ กู โยนงานกจ็ ะเกง่ ขน้ึ

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 37 ทกั ษะทพ่ี ปี่ ลามองวา่ ทมี ชมุ ชนตอ้ งฝกึ ฝนเพมิ่ อาทิ การจดั กระบวนการ การจบั ประเดน็ และแนวคดิ การพฒั นาศกั ยภาพคน เปน็ ตน้ “อยา่ งทกี่ ะฮาดถอื วา่ เปน็ จดุ เรมิ่ ตน้ กวา่ คนในชมุ ชนจะยนื ได้ ตอ้ งใชเ้ วลา ประมาณ 3 ปี และตอ้ งเปน็ การทำ� งาน 3 ปอี ยา่ งมยี ทุ ธศาสตร์ หลกั สตู รที่ จะชว่ ยสรา้ งทมี มองวา่ ตอ่ ไปจะตอ้ งเรยี นรเู้ รอื่ งการจดั การความขดั แยง้ ถงึ ตอน นจ้ี ะยงั ไมม่ แี ตต่ อ้ งเรยี นรไู้ ว้ อกี อยา่ งหนงึ่ ทมี กลไกตอ้ งพรอ้ มใหค้ ำ� ปรกึ ษากบั พอ่ แม่ หรอื คนทมี่ าถาม ถา้ ทำ� ประเดน็ เรอื่ งการสง่ เสรมิ พฒั นาการเดก็ กต็ อ้ ง มคี วามรเู้ รอื่ งน้ี ใหก้ ลายเปน็ ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นนไ้ี ดเ้ ลยยงิ่ ด”ี พปี่ ลากลา่ ววา่ ความยากของการทำ� งานเปน็ ทมี คอื การจนู ใหค้ นมี ความเขา้ ใจเทา่ กนั ตอ้ งทำ� ใหเ้ ขา้ ใจเปา้ หมายเดยี วกนั นอกจากนยี้ งั ตอ้ งมองหา ผนู้ ำ� ทมี ไปพรอ้ มๆ กนั ดว้ ยในอนาคต กอ่ นถงึ เวลาทตี่ อ้ งรำ�่ ลา พป่ี ลาบอกวา่ นอกเหนอื จากงานเดก็ ปฐมวยั แลว้ เรอ่ื งทอ่ี ยากจะขบั เคลอ่ื นควบคกู่ นั ไปดว้ ยกค็ อื การคน้ หารากเหงา้ ประวตั ศิ าสตร์ ชมุ ชนของคนกะฮาด ซง่ึ ทกุ คนพยกั หนา้ เหน็ ดว้ ย เพราะการทเี่ รารรู้ ากเหงา้ ของ ตนเองอยา่ งแทจ้ รงิ จะชว่ ยเสรมิ สรา้ งความมน่ั ใจและสามารถตอบไดเ้ ตม็ ปาก วา่ เราเปน็ ใคร มาจากไหน หนอ่ ไมท้ ต่ี ดั ไวห้ ลายหนอ่ บรรจใุ สใ่ นถงุ เพอื่ เปน็ ของฝากตดิ ไมต้ ดิ มอื กลบั บา้ น ทกุ คนกลา่ วลาพปี่ ลา มมู ู่ รวมถงึ เจา้ สนุ ขั เฝา้ บา้ นทงั้ สาม นอกจาก หนอ่ ไมแ้ ลว้ เรายงั ไดเ้ มลด็ พนั ธท์ุ างความคดิ ตดิ ตวั กลบั ไปเชน่ กนั

ต�ำบลดงเย็น จังหวัดมุกดาหาร ผู้ให้ข้อมูล ศุภชัย สราญรมย์ สุนา ดีดวงพันธ์ ทิพวรรณ์ บริบูรณ์ โสพา รุ่งโรจน์ ชุมภู เท่ียงโยธา ทีมโค้ช ราตรี จูมวันทา พรรณงาม หวายเค

ตำ� บลดงเยน็ อยใู่ นอำ� เภอเมอื ง จงั หวดั มกุ ดาหาร เปน็ ตำ� บลขนาดใหญ่ อยไู่ มไ่ กลจากตวั เมอื งมกุ ดาหาร ประกอบดว้ ย 14 หมบู่ า้ น จำ� นวนประชากรทง้ั สน้ิ 10,709 คน บางสว่ นเปน็ ชาวไทยยอ้ ซง่ึ เปน็ ชาวไทยในภาคอสี าน เชน่ จงั หวดั สกลนคร มหาสารคาม นครพนม และชาวไทยยอ้ ในตำ� บลดงเยน็ อำ� เภอ เมอื ง จงั หวดั มกุ ดาหาร ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพปลูกพืช เช่น ท�ำนา, ท�ำสวน ยางพารา, ทำ� ไรอ่ อ้ ย และไรม่ นั สำ� ปะหลงั ฯลฯ เลย้ี งสตั ว์ เชน่ เลย้ี งโค, กระบอื เปน็ ตน้ ในการสำ� รวจของทมี กลไกทอ้ งถน่ิ ระดบั ตำ� บล ขอ้ มลู ลา่ สดุ ในปี 2563 พบวา่ มเี ดก็ ปฐมวยั 0 - 6 ปี ในพนื้ ทต่ี ำ� บลดงเยน็ ทง้ั หมด 619 คน เปน็ เดก็ สภาวะปกติ ครอบครวั ดแู ลเอาใจใสส่ ง่ เสรมิ พฒั นาการอยา่ งเหมาะสม จำ� นวน 275 คน เดก็ ทอี่ ยใู่ นสภาพแวดลอ้ มไมส่ มบรู ณ์ 146 คน และเดก็ ทน่ี า่ จะอยใู่ น สภาวะเสยี่ ง 198 คน สถานการณป์ ญั หานบั ตง้ั แตห่ ญงิ ตง้ั ครรภท์ ไ่ี มม่ คี วามรทู้ งั้ กอ่ นตง้ั ครรภ์ และหลงั คลอดในการดแู ลตวั เอง เชน่ การฝากครรภ์ การดแู ลตวั เองในดา้ นตา่ งๆ บางรายเปน็ หญงิ ตงั้ ครรภอ์ ายนุ อ้ ย บางรายเสพสารเสพตดิ ระหวา่ งตง้ั ครรภ์ ปญั หาทเี่ กดิ กบั ตวั เดก็ เชน่ เดก็ กนิ อาหารไมค่ รบทกุ มอื้ ขาดโภชนาการ เดก็ ผอม เดก็ อว้ น เดก็ พฒั นาการไมส่ มวยั เรยี นรชู้ า้ สมาธสิ น้ั บางรายเดก็ มี โรคประจำ� ตวั เชน่ ธาลสั ซเี มยี เลอื ดจาง หอบ หดื นอกจากนยี้ งั มปี ญั หา พฤตกิ รรมของเดก็ ตดิ โทรศพั ท์ ตดิ เกม กา้ วรา้ ว เลยี นแบบ พกั ผอ่ นไมต่ รงเวลา นอกจากนย้ี งั มปี ญั หาของผปู้ กครองทข่ี าดความรเู้ กย่ี วกบั การดแู ลเดก็ ในทกุ ดา้ น ทง้ั อาหาร การสง่ เสรมิ พฒั นาการ และมกั หยบิ ยน่ื โทรศพั ทใ์ หก้ บั เดก็ ปญั หาสำ� คญั ทสี่ ง่ ผลตอ่ เดก็ ในหลายครอบครวั คอื ความยากจน รายได้ นอ้ ย ไมม่ ที ด่ี นิ ทำ� กนิ

40 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ชะตากรรมเปลยี่ นไดเ้ มอื่ เรารว่ มมอื กนั ตำ�บลดงเยน็ มกุ ดาหาร หญงิ สาวกม้ มองลกู นอ้ ยของเธอดว้ ยแววตารกั ใคร่ แตก่ แ็ ฝงไวด้ ว้ ย ความเศรา้ ตง้ั แตแ่ รกคลอด ลกู นอ้ ยของเธอตอ้ งใสเ่ ครอื่ งชว่ ยหายใจตลอดเวลา คณุ หมอบอกวา่ ลกู ของเธอเปน็ โรคหวั ใจ ซง่ึ จะสง่ ผลใหเ้ ดก็ นอ้ ยมภี าวะกลา้ ม เนอ้ื ออ่ นแรง “อาจจะมสี าเหตมุ าจากกรรมพนั ธ์ุ หมอจะนดั ใหม้ าตรวจเชค็ ทกุ 3 เดอื นนะ” คณุ หมอแนะ ปกี วา่ แลว้ ลกู ของเธอยงั เดนิ ไมไ่ ด้ ขบั ถา่ ยกล็ ำ� บาก และยงั ไมร่ วู้ า่ จะ รกั ษาหายเมอื่ ใด ยามบา่ ยของฤดหู นาวเดอื นมกราคม 2563 แดดยงั รอ้ นระอไุ มต่ า่ งจาก ฤดอู น่ื ทมี กลไกชมุ ชนตำ� บลดงเยน็ 8 คน เดนิ ทางมงุ่ หนา้ ไปเยยี่ มบา้ นแมล่ กู คู่ นท้ี บี่ า้ นโพนสวาง หมทู่ ี่ 14 ตำ� บลดงเยน็ จงั หวดั มกุ ดาหาร นำ� ทมี โดย ราตรี จมู วนั ทา หรอื พต่ี รี โคช้ ของทมี ชมุ ชน จากองคก์ รตน้ กลา้ เพอื่ พฒั นาคณุ ภาพ ชวี ติ เดก็ เยาวชน และครอบครวั และ พรรณงาม หวายเค หรอื เลก็ ผอู้ ำ� นวยการ กองการศกึ ษา เทศบาลตำ� บลดงเยน็

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 41 บนแครใ่ ตถ้ นุ บา้ น หญงิ สาวกำ� ลงั นง่ั ปอ้ นนมลกู ในออ้ มกอดของเธอ เดก็ นอ้ ยตวั ซดี แขนขาลบี เลก็ ทมี ผมู้ าเยย่ี มเขา้ ไปทกั ทายถามไถท่ กุ ขส์ ขุ ไดค้ วามวา่ หญงิ สาวเลยี้ งลกู เพยี งลำ� พงั “นอ้ งไดล้ งทะเบยี นรายชอื่ ผพู้ กิ ารไหม จะไดเ้ บย้ี รายเดอื นพอมาเปน็ คา่ ยา คา่ นม” ทมี อสม. ถาม สาวแมเ่ ลย้ี งเดยี่ วสา่ ยหนา้ พลางลบู แขนและขาลบี แบนของลกู “ยงั ไมไ่ ดท้ ำ� คะ่ เพราะลกู ยงั ไปหาหมอรกั ษาอยู่ ลงทะเบยี นรบั เบย้ี ผู้ พกิ ารไมไ่ ด”้ เธอกลา่ วพรอ้ มถอนหายใจ แววตาเศรา้ ลงไปอกี “อกี ไมก่ เ่ี ดอื น ก็ ตอ้ งหอบลกู ไปหาหมอทโ่ี รงพยาบาลจงั หวดั อบุ ลราชธานี ยงั ไมร่ วู้ า่ จะเอาคา่ รถ จากไหนเลย” ขณะพดู คยุ กนั อสม. ทรี่ ว่ มทมี ชมุ ชนสงั เกตเหน็ อาการของหนนู อ้ ย และไดถ้ ามไถผ่ เู้ ปน็ แมจ่ นไดค้ วามวา่ เดก็ มอี าการแพน้ มววั ทแ่ี มช่ งให้ จงึ แนะนำ� ใหเ้ ปลยี่ นมาใชน้ มทม่ี โี ปรตนี จากพชื แทน “เดยี๋ วรอบหนา้ พจี่ ะแวะเอานมมาใหล้ ะกนั ...อะ่ ! ตอนนพี้ ผ่ี กู ขอ้ มอื หลานนะ ขวญั เอย้ ขวญั มานะลกู ” ผเู้ ยย่ี มบา้ นทงั้ 8 คนทยอยผกู ขอ้ มอื หนนู อ้ ยทลี ะคน พรอ้ มมอบคา่ นม คา่ เดนิ ทางเพอ่ื ไปโรงพยาบาล รวมถงึ คา่ รกั ษาพยาบาล นำ�้ ใจของผมู้ าเยอื นทำ� ใหห้ วั ใจของแมเ่ ลย้ี งเดย่ี วมแี รงขน้ึ อกี ครงั้ ไมร่ สู้ กึ เดยี วดายอกี ตอ่ ไป

42 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ วนั ถดั มา เรอ่ื งราวของหญงิ สาวแมล่ กู ออ่ นคนนถ้ี งึ หู หมอบม๋ิ - ศภุ ชยั สราญรมย์ เจา้ พนกั งานสาธารณสขุ ชำ� นาญการ โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ตำ� บลบา้ นปง่ โพน ตำ� บลดงเยน็ หนง่ึ ในสมาชกิ ทมี กลไกชมุ ชนตำ� บลดงเยน็ หมอบมิ๋ ไมร่ รี อ จดั สรรเวลาเดนิ ทางเขา้ ไปเยยี่ มครอบครวั สองแมล่ กู คนู่ ี้ แมข่ องเดก็ ดใี จมากทมี่ คี ณุ หมอมาเยย่ี มถงึ บา้ น “พอพี่ อสม. เอานมมาใหล้ องเปลยี่ น นอ้ งกนิ แลว้ ดขี นึ้ คะ่ หมอ ไม่ แหวะนม พเ่ี ขาสอนใหล้ องนวดกลา้ มเนอ้ื ใหน้ อ้ ง ดเู หมอื นจะดขี นึ้ ” แมเ่ ลย้ี ง เดยี่ วเลา่ ดว้ ยความดใี จ หมอบมิ๋ แนะนำ� เรอื่ งการปอ้ งกนั ตวั เองและดแู ลสขุ ภาพของทง้ั แมแ่ ละ เดก็ อกี ทง้ั ควกั เงนิ สว่ นตวั ออกมาผกู ขอ้ มอื ใหเ้ ดก็ นอ้ ย “เปน็ เงนิ ผกู ขอ้ มอื ของทมี ดงเยน็ นะครบั ” หมอบม๋ิ ยม้ิ สองเดอื นตอ่ มา ทมี ดงเยน็ ไปเยย่ี มเดก็ นอ้ ยอกี เปน็ ครงั้ ที่ 3 และได้ ขา่ วดวี า่ หนนู อ้ ยไมต่ อ้ งใสเ่ ครอ่ื งชว่ ยหายใจแลว้ ผวิ พรรณดมู นี ำ�้ นวลขนึ้ มาก และแววตาแจม่ ใสขน้ึ “หนไู ดก้ ำ� ลงั ใจจากพๆ่ี ตอนนก้ี ำ� ลงั ลงทนุ ขายของเพอ่ื เลยี้ งชพี เพอื่ ลกู ” ตาของเธอเปน็ ประกาย ทกุ คนทไ่ี ปเยยี่ มเธอยมิ้ ดว้ ยความยนิ ดี ไมว่ า่ จะเปน็ เวรกรรมหรอื พนั ธกุ รรม แตช่ ะตากรรมของคนเราเปลยี่ น แปลงได้ อยา่ งทไี่ ดเ้ กดิ ขนึ้ กบั เดก็ นอ้ ยและหญงิ สาวผเู้ ปน็ แม่ ดว้ ยความรกั และ ความรว่ มมอื กนั ของหลายฝา่ ยในนาม “ทมี กลไกตำ� บลดงเยน็ ”

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 43 นำ�้ ใจนอ้ งพช่ี าวดงเยน็ ความสำ� เรจ็ เลก็ ๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ชว่ ยเคย่ี วความเปน็ ทมี ใหเ้ หนยี วแนน่ ขนึ้ สง่ ผลใหท้ มี ชมุ ชนดงเยน็ พรอ้ มรบั ความทา้ ทายทส่ี งู ขน้ึ ในชว่ งโรคระบาด “ชว่ งโควดิ โรงเรยี นปดิ เทอม ศนู ยเ์ ดก็ เลก็ กป็ ดิ ผปู้ กครองหลายคน บอกวา่ ไมร่ จู้ ะสอนลกู หลานอยา่ งไร กเ็ ลยปลอ่ ยเดก็ ๆ ใหอ้ ยกู่ บั มอื ถอื เดก็ บางคน เลน่ โทรศพั ทจ์ นแบตหมด แมแ้ บตหมดกย็ งั เสยี บปลกั๊ เลน่ ตอ่ อกี อสม. ทลี่ งพน้ื ทบ่ี อกวา่ ชว่ งทผ่ี า่ นมา พฒั นาการของเดก็ ถดถอยลง มอื แขง็ ใชก้ ลา้ มเนอื้ มอื ไมค่ อ่ ยไดด้ ี ขดี เขยี นอะไรไมไ่ ดด้ เี หมอื นกอ่ น และมพี ฤตกิ รรมกา้ วรา้ วขน้ึ ดว้ ย” พตี่ รี โคช้ ของทมี ตำ� บลดงเยน็ เลา่ ขอ้ มลู ทไ่ี ดร้ บั จาก ทมี อสม. ทำ� ใหท้ มี กลไกดงเยน็ ประชมุ หารอื กนั เพอ่ื วางแผนลงพน้ื ทเี่ ยยี่ มเยยี น ประสานความชว่ ยเหลอื และสำ� รวจปญั หาในพน้ื ท่ี แตล่ ะคนเลอื กลงพนื้ ทต่ี ามเวลาทสี่ ะดวก และตามบทบาทหนา้ ทที่ ต่ี กลงกนั ไว้ อยา่ งเชน่ คนทร่ี บั หนา้ ทปี่ ระสานงานและคนในพนื้ ที่ ผทู้ รี่ บั อาสาจดบนั ทกึ การ พดู คยุ และสำ� รวจขอ้ มลู คนใหค้ วามรพู้ ฒั นาการเดก็ และคนใหค้ วามรเู้ รอื่ ง สขุ ภาพและโรคระบาดโควดิ - 19 เปน็ ตน้ ฤกษส์ ะดวกในเดอื นพฤษภาคม 2563 หนา้ กากผา้ สำ� หรบั เดก็ และ ผใู้ หญ่ เจลลา้ งมอื ภาพวาดระบายสสี ำ� หรบั เดก็ ขา้ วสาร อาหารแหง้ ทไี่ ดร้ บั การ สนบั สนนุ จากหลายหนว่ ยงาน ถกู จดั เตรยี มไวพ้ รอ้ มเพอื่ นำ� ออกไปแจกกจา่ ยใน การเยยี่ มบา้ นเดก็ ปฐมวยั ทง้ั 14 หมบู่ า้ นในตำ� บล รวมทงั้ สน้ิ 540 คน แมอ้ ณุ หภมู จิ ะแตะ 40 องศาเซลเซยี ส แตท่ มี ดงเยน็ ไมถ่ อย พากนั หอบหิ้วของไปมอบให้ตามบ้าน พร้อมทั้งแนะน�ำวิธีการดูแลสุขภาพในช่วง สถานการณก์ ารแพรร่ ะบาดของไวรสั โควดิ - 19 ถงึ จะรอ้ นจนเหงอื่ ไหลไคลยอ้ ย บางคนถงึ กบั เปน็ ลม แตก่ ห็ ายเหนอื่ ย เมอื่ เหน็ รอยยมิ้ กวา้ งของผรู้ บั

44 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ “มคี วามสขุ ทไ่ี ดท้ ำ� งานบรกิ ารชมุ ชน ลงชมุ ชนแตล่ ะครง้ั ทงั้ เหนอ่ื ยและ รอ้ น แตท่ กุ คนรว่ มมอื กนั ดี เรายม้ิ หวั เราะดว้ ยกนั จำ� ไดว้ า่ วนั นนั้ 5 โมงเยน็ รสู้ กึ หนา้ มดื ทกุ คนกม็ าซกั ถาม ชว่ ยนวดเฟน้ เอาผา้ มาเชด็ ให้ รสู้ กึ อบอนุ่ ใจกบั ทมี ของเรา” ครทู พิ ย์ - ทพิ วรรณ์ บรบิ รู ณ์ ครศู นู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ บา้ นดงเยน็ เลา่ ถงึ ชว่ งเวลาทลี่ งไปเยย่ี มชมุ ชน ครภู ู่ - ชมภู เทย่ี งโยธา หวั หนา้ ศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ บา้ นสามขวั – ดอนสวรรค์ เลา่ เสรมิ ความประทบั ใจ “ทมี ของเราเขม้ แขง็ ยงิ่ มที มี หนนุ เสรมิ ที่ รขู้ อ้ มลู อยแู่ ลว้ วา่ มเี ดก็ จำ� นวนเทา่ ไร เรากค็ ดั กรองและชว่ ยเหลอื ไดท้ กุ ครวั เรอื น จรงิ ๆ ตอนวนั ไปเยยี่ มเดก็ พรอ้ ม อสม. ผปู้ กครองเดก็ กต็ นื่ เตน้ เรากม็ คี วามสขุ ” เดก็ ๆ กม็ คี วามสขุ เชน่ กนั ทไี่ ดร้ บั สมดุ วาดภาพระบายสี หรอื ตกุ๊ ตาปนู พรอ้ มสเี พอ่ื มาระบาย อปุ กรณส์ รา้ งเสรมิ พฒั นาการเดก็ เลก็ นเี้ ปน็ หนงึ่ ในความ หวงั ทจี่ ะใหเ้ ดก็ ออกหา่ งจากมอื ถอื และกลบั มาพฒั นากลา้ มเนอื้ มดั เลก็ ทมี่ อื เพอ่ื ใหม้ พี ฒั นาการสมวยั “พวกเราดใี จทผ่ี ปู้ กครองบางคนบอกวา่ พาเดก็ ไปนา หรอื ไปไรม่ นั สำ� ปะหลงั ดว้ ย ทำ� ใหเ้ ดก็ หา่ งมอื ถอื ไดบ้ า้ ง” พต่ี รเี ลา่ เสรมิ

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 45 หมอบม๋ิ กร็ สู้ กึ อมิ่ ใจเชน่ กนั แมจ้ ะทำ� งานท่ี รพ.สต. อยา่ งเตม็ เวลาแลว้ กย็ งั อาสาลงเยยี่ มบา้ นกบั ทมี เพอ่ื ใหค้ วามรชู้ มุ ชนเกย่ี วกบั เรอ่ื งสขุ ภาพและการ ปอ้ งกนั โรคระบาด “ผมไมไ่ ดใ้ กลช้ ดิ งานเดก็ มากเทา่ นม้ี ากอ่ น ครงั้ นผ้ี มตอ้ งเดนิ สายเปน็ ตวั แทนของสาธารณสขุ รว่ มกบั ทมี ชมุ ชน ไดส้ มั ผสั พนื้ ทด่ี งเยน็ ทว่ั ถงึ จรงิ ๆ” หมอบมิ๋ ยม้ิ “ผมออกไปใหค้ วามรเู้ รอ่ื งโควดิ กม็ คี วามสขุ คนในชมุ ชนรสู้ กึ เชอื่ ถอื หมออยแู่ ลว้ เมอื่ เราใหค้ วามรแู้ ลว้ เขาฟงั เหน็ รอยยม้ิ เรากร็ สู้ กึ ภมู ใิ จใน ตนเอง หรอื ตอนไปเยยี่ มเคส เรารบั ฟงั ปญั หาของเขา คยุ กนั กร็ บั รปู้ ญั หาทที่ ำ� ให้ พฒั นาการของเดก็ ไมด่ ี เราไดใ้ กลช้ ดิ ครอบครวั เดก็ มากขน้ึ เปดิ ใจมากขนึ้ ” ความสขุ และรอยยม้ิ จากการลงเยย่ี มบา้ น ตอ้ งขอบคณุ ผอู้ ยเู่ บอื้ งหลงั ท่ีประสานการลงพ้ืนที่ให้เป็นไปอย่างราบร่ืน หน่ึงในนั้น คือ ผู้ใหญ่สุนา ดีดวงพนั ธ์ ผใู้ หญบ่ า้ น หมู่ 1 บา้ นดงเยน็ “ผมประสานการลงพนื้ ทท่ี กุ ครงั้ กไ็ ดร้ บั การตอบรบั และความรว่ มมอื อยา่ งดจี ากทงั้ ผปู้ กครอง และทมี อสม. การรว่ มงานกบั ทมี กลไกชว่ ยใหเ้ ขา้ ถงึ ปญั หาไดร้ วดเรว็ โดยเฉพาะเดก็ ทมี่ ปี ญั หาดา้ นรา่ งกาย เราไดเ้ หน็ การพฒั นาการ ทด่ี ขี นึ้ จากทเ่ี ดนิ ไมไ่ ด้ กเ็ ดนิ ได้ จากทก่ี นิ ไมไ่ ด้ กก็ นิ ไดม้ ากขน้ึ บางที ผมไป สว่ นตวั เขากถ็ ามหาทมี ของเราตลอด ผมรสู้ กึ มคี วามสขุ รสู้ กึ วา่ ทำ� งานไดส้ ำ� เรจ็ ตามเปา้ หมายทตี่ ง้ั ใจ ดใี จทไี่ ดช้ ว่ ยเดก็ ใหพ้ น้ จากความยากลำ� บาก และพฒั นา ชมุ ชนใหด้ ขี น้ึ ตามทตี่ นเองตง้ั ใจในฐานะทเี่ ปน็ ผใู้ หญบ่ า้ น” การลงเยย่ี มบา้ นของทมี ชมุ ชนทำ� ใหช้ าวดงเยน็ รสู้ กึ อนุ่ ใจในยามทเ่ี ผชญิ วกิ ฤต ทมี ชมุ ชนไมเ่ พยี งแบง่ ปนั อาหารขา้ วของจำ� เปน็ แตย่ งั ตดิ ตามดพู ฒั นาการ เดก็ เพอ่ื ใหค้ ำ� แนะนำ� ในการเลย้ี งดกู บั ผปู้ กครองใหเ้ หมาะสม รวมถงึ ยงั ไดเ้ กบ็ ขอ้ มลู ทงั้ จากการพดู คยุ และการสงั เกตสภาพความเปน็ อยู่ เพอ่ื นำ� มาหารอื ออกแบบ การทำ� งานเพอื่ เดก็ และครอบครวั ตอ่ ไป

46 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ความเปน็ ทมี ไมไ่ ดส้ รา้ งไดใ้ นวนั เดยี ว ความสำ� เรจ็ ในวนั นม้ี าจากหลายรอ้ ยวนั กอ่ นหนา้ ความเปน็ ทมี ของชมุ ชนดงเยน็ ทรี่ ว่ มอกรว่ มใจกนั ทำ� งานจนเกดิ ผลที่ นา่ ชนื่ ใจเกดิ จากหลายเรอื่ งราวของผคู้ นทม่ี ารวมตวั กนั โดยการชกั ชวนของพต่ี รี นกั พฒั นาเอกชนทท่ี ำ� งานในพนื้ ทจี่ งั หวดั มกุ ดาหารมากวา่ 20 ปี ในฐานะโคช้ ทมี ชมุ ชนในโครงการฯ ภารกจิ แรก คอื การเฟน้ หาผทู้ จ่ี ะ มาร่วมเปน็ ทีมของชมุ ชน เธอเร่มิ ดว้ ยการประสานไปยงั เทศบาลเพือ่ ขอให้ ตวั แทนจากหนว่ ยงานทที่ ำ� งานเดก็ ปฐมวยั และครอบครวั มารว่ มประชมุ ทำ� ความ เขา้ ใจโครงการและอาสาเขา้ ทำ� งานในนามทมี กลไกทอ้ งถน่ิ ระดบั ตำ� บล หลายครง้ั ทมี่ โี ครงการลงมาในพนื้ ท่ี คนทำ� งานในฝา่ ยทอ้ งถนิ่ เทศบาล หรอื หนว่ ยงานของรฐั มกั จะมารว่ มกจิ กรรมตามจดหมายเชญิ และคำ� สงั่ แต่ เมอ่ื ไดม้ าพบปะพดู คยุ ถงึ เปา้ หมายและกระบวนการกนั แลว้ หลายคนเรม่ิ เปลย่ี น มมุ มองและอาสาเขา้ รว่ มทมี อยา่ งเตม็ ใจ คำ� เชญิ และการพบปะพดู คยุ กบั ผนู้ ำ� ชมุ ชนเพอ่ื ชวนคนมารว่ มทมี ยงั คง เปดิ กวา้ งไวเ้ สมอเพอื่ ใหแ้ ตล่ ะคนไดท้ ำ� ความเขา้ ใจการทำ� งานของทมี และเหน็ ประโยชนข์ องการทำ� งานเพอ่ื เดก็ ๆ ในตอนนจ้ี งึ มผี ใู้ หญบ่ า้ น 2 คน ทเ่ี ปน็ กำ� ลงั สำ� คญั และรว่ มหวั จมทา้ ยกบั ทมี ดงเยน็ หนง่ึ ในนน้ั ผใู้ หญส่ นุ า “ตวั แทนหมบู่ า้ น เขาใหผ้ มไปเปน็ ตวั แทน ซงึ่ กอ่ นหนา้ นนั้ ยงั ไมร่ รู้ ายละเอยี ด แตก่ ไ็ ป เพราะคดิ ว่าเราพอผ่านประสบการณ์การท�ำงานกับพื้นท่ีมาบ้าง มีอะไรเผื่อจะเป็น ประโยชนช์ ว่ ยได้ พรอ้ มกบั ใหเ้ ราประสานความรว่ มมอื กบั อสม.” โสพา รงุ่ โรจน์ ผใู้ หญบ่ า้ น หมู่ 4 บา้ นสามขวั เปน็ อกี คนทเี่ ขา้ รว่ มทมี และเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ในการลงพนื้ ทแี่ ละการประสานงานไปยงั หมบู่ า้ นตา่ งๆ รว่ ม กบั ผใู้ หญส่ นุ า

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 47 “ในฐานะผนู้ ำ� ชมุ ชน มหี นา้ ทใี่ นการชว่ ยเหลอื อยแู่ ลว้ และเมอื่ ทมี กลไก มาชวน กย็ นิ ดที จี่ ะชว่ ยเหลอื เปน็ หนา้ ทข่ี องเราอยแู่ ลว้ ไมร่ สู้ กึ วา่ เปน็ ภาระแต่ อยา่ งใด” เมอื่ ผใู้ หญส่ นุ าและผใู้ หญโ่ สพาเขา้ รว่ มทมี ชมุ ชนดงเยน็ ทมี อสม. ก็ พว่ งเขา้ มารว่ มงานดว้ ย ในฐานะทมี หนนุ เสรมิ ในพนื้ ท่ี เนอื่ งจากทผ่ี า่ นมา อสม. และ ผใู้ หญบ่ า้ นทง้ั สองรว่ มทำ� งานในพน้ื ทดี่ ว้ ยกนั มาโดยตลอด ศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ เปน็ หนว่ ยงานสำ� คญั ทข่ี าดไมไ่ ดใ้ นการสรา้ งทมี ชมุ ชนดงเยน็ ครศู นู ยเ์ ดก็ ฯ หลายคนเลา่ วา่ ตอนแรก กม็ าตามบทบาทหนา้ ท่ี เขา้ รว่ มกจิ กรรมตา่ งๆ ของโครงการแบบผสู้ งั เกตการณ์ แตใ่ นทส่ี ดุ กอ็ าสากา้ วเขา้ มาเปน็ ทมี กลไกชมุ ชนเตม็ ตวั “ตอนแรกพตี่ รมี าทเี่ ทศบาล กองการศกึ ษา เชญิ หวั หนา้ ศนู ยเ์ ขา้ ไปคยุ เรอื่ งพฒั นาการเดก็ ตอ่ มา ผอ. เลก็ กช็ วนใหไ้ ปรว่ มอบรมทขี่ อนแกน่ แรกๆ ก็ ยงั งงๆ ไมค่ อ่ ยเขา้ ใจวา่ ทำ� อะไร อยา่ งไร ตอ่ มาจงึ เขา้ ใจวา่ ทที่ ำ� นค้ี อื การสรา้ ง พฒั นาการเดก็ ทยี่ งั่ ยนื ซง่ึ เปน็ สง่ิ ทเ่ี ราอยากใหเ้ กดิ ขนึ้ ไดจ้ รงิ ” ครภู กู่ ลา่ ว ครทู พิ ยก์ เ็ ชน่ กนั แรกเขา้ มากบั ทมี ชมุ ชนในฐานะตวั แทน แตเ่ มอื่ ไดเ้ ขา้ รว่ มกจิ กรรมแลว้ กไ็ มข่ อเปน็ สำ� รองอกี ตอ่ ไป “เรอื่ งนมี้ นั เกย่ี วกบั งานของเรา เปน็ โอกาสทไี่ ดเ้ ขา้ ใจงานมากขน้ึ เหน็ ภาพเดก็ ทต่ี กอยใู่ นสภาวะยากลำ� บาก และเหน็ ทางทจ่ี ะเขา้ ชว่ ยเหลอื เดก็ ไดเ้ ตม็ ทมี่ ากขน้ึ ”

48 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ ทมี ไมท่ งิ้ ใครไวข้ า้ งหลงั นอกเหนอื จากงานในหนา้ ทแ่ี ลว้ แตล่ ะคนทพ่ี ตี่ รชี กั ชวนมาลว้ นมใี จ อาสา เมอ่ื ใจมา กพ็ รอ้ มเรยี นรแู้ ละทำ� กจิ กรรมตา่ งๆ รวมถงึ การเขา้ รว่ มเวที ฝึกอบรมพฒั นาศกั ยภาพอยา่ งตอ่ เนอื่ ง 3 ครงั้ เพอ่ื เรยี นรใู้ นเรอื่ งสทิ ธเิ ดก็ พฒั นาการเดก็ และการออกแบบการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ไมใ่ ชแ่ ค่ “กนิ อม่ิ นอนอนุ่ ” แตท่ กุ คนรสู้ กึ สนกุ ทไ่ี ดร้ จู้ กั เพอ่ื นทมี ชมุ ชน จากตำ� บลอนื่ ๆ อกี 4 แหง่ และเรยี นรกู้ ระบวนการปรกึ ษาหารอื การสนทนา อยา่ งสรา้ งสรรคแ์ ละมสี ว่ นรว่ ม ซงึ่ เปน็ หวั ใจของการสรา้ งความเปน็ ทมี เราจะไมท่ ง้ิ ใครไวข้ า้ งหลงั --- ทมี หลกั ของชมุ ชนดงเยน็ ตกลงรว่ มกนั วา่ จะทำ� สถานกี ารเรยี นรภู้ ายในทมี เพอ่ื ใหท้ กุ คนในทมี ทง้ั ทมี หลกั และทมี หนนุ เสรมิ ไดร้ บั รสู้ ถานการณ์ ขอ้ มลู ตา่ งๆ รว่ มกนั “ในเวทอี บรม เรา (ทมี ชมุ ชน) ไมไ่ ดไ้ ปกนั ทกุ คน เวลาเราทำ� กจิ กรรม เรยี นรอู้ ะไรในเวที เรากค็ ดิ ถงึ ทมี ของเรา อยากใหท้ มี หนนุ เสรมิ หรอื ทมี อสม. ไดเ้ รยี นรดู้ ว้ ย ใหม้ ขี อ้ มลู ความรตู้ า่ งๆ ดว้ ยกนั ” ครชู มภกู่ ลา่ ว “ภายหลงั เวทอี บรมหรอื การทำ� กจิ กรรมใดๆ เราจะกลบั ไปเลา่ สกู่ นั ฟงั วา่ เจออะไรกนั มาบา้ ง เราใหท้ มี หนนุ เสรมิ ไดซ้ กั ถามเกยี่ วกบั การทำ� งานในพน้ื ที่ ทผ่ี า่ นมาและปญั หาเดก็ ทเี่ จอ ถอดเปน็ หวั ขอ้ เขยี นใสบ่ อรด์ และสรปุ การ วางแผนใหผ้ เู้ ขา้ อบรมไดท้ ราบบทบาทดว้ ย” ครทู พิ ยเ์ สรมิ ทมี ชมุ ชนดงเยน็ จงึ มกี ารพดู คยุ กนั อยา่ งสมำ่� เสมอ เพอ่ื สรา้ งความเขา้ ใจ รว่ ม ทง้ั ในชว่ งการเตรยี มแผนการทำ� กจิ กรรม การสรปุ งาน และถา่ ยทอดการ เรยี นรใู้ หก้ นั และกนั โดยใชก้ ระบวนการตา่ งๆ ทงั้ เชค็ อนิ ใหท้ กุ คนเปดิ ใจ เลา่ สารทกุ ขส์ ขุ ดบิ สกู่ นั ฟงั กระบวนการกลมุ่ เปดิ พนื้ ทใ่ี หท้ กุ คนไดแ้ สดงความคดิ เหน็ การตงั้ คำ� ถามชวนคดิ แลว้ เขยี นความคดิ ลงบนกระดาษ เปน็ ตน้

ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ 49 “ทส่ี ำ� คญั พวกเรายอมรบั ฟงั กนั ไมค่ ดิ วา่ เราเกง่ กวา่ เพอื่ น หรอื แสดง วา่ ตนเองรแู้ ลว้ เราฟงั กนั ดว้ ยหวั ใจ ตามทไ่ี ดเ้ รยี นรมู้ า” ครทู พิ ยส์ รปุ หนง่ึ ใน ปจั จยั สำ� คญั ของความเปน็ ทมี ยงิ่ ไดร้ ว่ มคดิ รว่ มคยุ รว่ มเรยี นรู้ และรว่ มลงมอื ทำ� ดว้ ยกนั อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ความสมั พนั ธก์ ย็ งิ่ แนบแนน่ คนทำ� งานกง็ อกงามเตบิ โต เดก็ ครอบครวั และ คนในชมุ ชนกม็ คี วามสขุ ขน้ึ ครทู พิ ยก์ ลา่ ววา่ “เดมิ เราดแู คเ่ ดก็ ในศนู ยฯ์ ไมร่ จู้ กั เดก็ ทอี่ น่ื ๆ แมแ้ ตใ่ น หมบู่ า้ นตวั เอง แตเ่ มอื่ เขา้ เปน็ ทมี เราไดร้ จู้ กั เพอื่ นรว่ มงานหลายทา่ น สนทิ กนั มากขนึ้ กไ็ ดร้ จู้ กั เดก็ อน่ื ๆ ดว้ ย ไมเ่ ฉพาะเดก็ ปฐมวยั แตเ่ ปน็ เดก็ ในหมบู่ า้ นทก่ี ็ ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื เชน่ กนั ทำ� ใหเ้ รามคี วามเปน็ จติ อาสามากขนึ้ นอกเหนอื ไปจากงานตวั เอง” ผใู้ หญส่ นุ าเสรมิ วา่ “เราคนุ้ เคยกบั คนทำ� งานในเทศบาลมากขน้ึ ทง้ั ที่ เมอื่ กอ่ นกไ็ ดแ้ ตเ่ หน็ หนา้ คา่ ตากนั บา้ ง แตต่ อนนส้ี นทิ สนมเชอื่ มงานกนั งา่ ย แถม ไดเ้ สรมิ ความรู้ ไดท้ ดลองพดู ใหค้ วามรคู้ นอนื่ ๆ ตอนลงพน้ื ท่ี ทำ� ใหต้ นเองเกง่ มากขนึ้ ดว้ ย” การรจู้ กั กนั และกนั ทำ� ใหก้ ารทำ� งานรว่ มกนั มปี ระสทิ ธภิ าพมากขนึ้ “เรา รวู้ า่ ใครบา้ งเปน็ ทมี มที ง้ั ทมี หลกั ทมี สนบั สนนุ รวู้ า่ ใครมาจากไหน ถนดั อะไร เชยี่ วชาญดา้ นใด และทกุ คนเชอื่ มนั่ ในกนั และกนั ” หมอบม๋ิ ขยายความ และเลา่ ถงึ กรณที ส่ี ะทอ้ นชดั เจนวา่ หลายหวั ดกี วา่ หวั เดยี ว “มเี คสหนงึ่ เปน็ เดก็ ทมี่ อื เทา้ ออ่ นแรง ผมเคยคยุ กบั ผปู้ กครองของเดก็ ที่ รพ.สต. ตอนนำ� เดก็ มาตรวจ แมเ่ ดก็ ไมค่ อ่ ยเขา้ ใจ ไมใ่ หค้ วามรว่ มมอื เคสนก้ี ็ หลดุ ไป ตอ่ มา ทมี ดงเยน็ ของเราขอเขา้ มาตามเคสนี้ กไ็ ดเ้ หน็ วา่ เดก็ แขง็ แรงขนึ้ จากเดมิ ทเี่ คยคดิ วา่ นา่ จะเดนิ ไมไ่ ด”้ หมอบมิ๋ เลา่ ดว้ ยความภาคภมู ใิ จในความเปน็ แบรนด์ “ทมี ดงเยน็ ” ทด่ี จู ะเขม้ แขง็ ขน้ึ เรอื่ ยๆ

50 ทมี มฝี นั โคช้ ดว้ ยใจ “ตอนนี้ ไปไหนมาไหน พอแนะนำ� ตวั วา่ เปน็ ทมี ดงเยน็ คนกร็ จู้ กั และให้ ความรว่ มมอื ดี ไมว่ า่ จะทำ� งานในประเดน็ ใดกต็ าม” “ทมี มวี นั นเี้ พราะโคช้ ด”ี ทงั้ ผใู้ หญส่ นุ าและผใู้ หญโ่ สพากลา่ ว “ทมี ของเราจะแบง่ งานกนั รบั ผดิ ชอบ และเมอ่ื เสรจ็ งานแลว้ กจ็ ะ แนะนำ� กนั วา่ จดุ ใดนา่ จะแกไ้ ข ตอ่ ไปจะทำ� อยา่ งไร โดยมที มี โคช้ แนะแนวทาง ให้ ความรู้ เปน็ หลกั ในการประสานทมี ชว่ ยขน้ั ตอนการวางแผนการทำ� งาน และ ทกุ อยา่ งทจ่ี ะชว่ ยใหท้ มี ดงเยน็ ประสบความสำ� เรจ็ ทส่ี ำ� คญั อกี อยา่ งกค็ อื กำ� ลงั ใจ ทท่ี มี โคช้ ใหพ้ วกเรา” “อยา่ งตอนทลี่ งพน้ื ที่ ทมี เราใหค้ วามรเู้ รอ่ื งการปอ้ งกนั ตนเองจากการ ระบาดของไวรสั โควดิ - 19 พอกลบั มาถอดบทเรยี นกนั ทมี โคช้ กใ็ หก้ ำ� ลงั ใจวา่ เรา สอื่ สารเขา้ ใจงา่ ย รสู้ กึ มกี ำ� ลงั ใจฮกึ เหมิ ขน้ึ ตรงนยี้ ง่ิ ทำ� ใหเ้ ราอยากใหค้ วามรกู้ บั คนอนื่ ๆ ตอ่ ไปอกี ” กา้ วตอ่ ไปแหง่ ความสำ�เรจ็ แมจ้ ะมคี วามสำ� เรจ็ ใหช้ นื่ ชม แตท่ มี ดงเยน็ กย็ งั มองเปา้ หมายขา้ งหนา้ ท่ี ตอ้ งทำ� รว่ มกนั ตอ่ ไปอกี หลายเรอ่ื ง อยา่ งเชน่ การชกั ชวนใหผ้ นู้ ำ� หมบู่ า้ นใหเ้ ขา้ มา รว่ มทมี กนั ทกุ หมบู่ า้ น นอกจากนี้ ผใู้ หญส่ นุ าและผใู้ หญโ่ สพา กอ็ ยากฟน้ื รปู แบบ การประชมุ แบบกนิ กาแฟไปคยุ กนั ไป ทเี่ รยี กวา่ “การประชมุ โสเหล”่ ซงึ่ ขาด ชว่ งไป “เวทสี ภากาแฟจะทำ� ใหเ้ รารบั ทราบปญั หาแตล่ ะหมบู่ า้ น เชน่ ปญั หา เดก็ เยาวชน ปญั หายาเสพตดิ ปญั หาทเี่ กดิ ขน้ึ ในหมบู่ า้ นแมจ้ ะเปน็ เรอื่ งเลก็ นอ้ ย กถ็ อื วา่ สำ� คญั จงึ จะฟน้ื ใหเ้ กดิ วงสนทนานท้ี กุ วนั ที่ 5 ของเดอื น”