Жұмағали Саин

I ? •ЧгОв О(\\ г\\’ XV/1)Л'Мп :■/дV /л 1 I\\; •■ \\ пи I /а V I ' ■ \\ с . V | с Г > К I : гI . V ** «С I; .I I о '~

. ..I ?: » ? 1л » . - ! * г Г I ; V •> * ■ .. тгг V Г :г-. *шпнянвиннв

Ш, : ЖШАГАЛИ САИН г: ~~ - В&\\— г\"\"— 7* V, г. НГ ТАЦДАМАЛЫ ШЫГАРМАЛАР г А ' *-'• •)• » *■, I V •; . ,» • \\ ЧМ9 1 /' ЦАЗАЦТЫЦ МЕМЛБКЕТ'ИК КОРКШ ОДЕБИЕТ БДС^Ь^Г Ч:< I АЛМАТЫ—1052 1/4^^ .1: ;> 1 г >

■„..... ■_____ - _____ — V7 3 ?• 1 ■ ч в? ,у« 1 V ■ АНТ : <у~> : •^ ^ ЯН■о 3г ч>> ■А :\\-- - I1 ^*иш фбмкж Ззаца ш о у д а а а % %т® в*м»к [«шй I: ДЛМ&’/П &МСЯШ2 оОтетъ . Озсии'аодсиш район А ^ывиалжс» мь&т&ш ? @§ ?. Яй

0ЛЕНIМ МЕН Iн ©леи,—магаи сыр алгы достыц бф1, Келгеи ун1 кулакка турам кун1, Адам ойы, акылмен тйген свздщ КеЙ1 катал, келед! кеш жылы... Менщ кеп влевдерш сезбен Т1зген Кеткен шыгып ежелп сыпайы 1зден, Аткорада, Суыкта, ылайсанда, Жабайы жолдас болып журд! бшбен. Сер1пм деп сокада бф жас хйпт Жастыгыныц астына койды тырып, Нэз1К емес, жабайы ез тшнде Жазылган елещмнщ сырын урып. Жумыскер картам, орыс 1здеп барып, 0лец1МД1 дукеинен керд1 алып, Турмысына 61 р керек буйымындай Жа^сыибай, калтасына кетп салып. Бклемж! Серж болды талай жанмен, Кеш жатып, бфге турды атар такмен. Катарлы кузетшшщ б\\р\\ болып, Отарра кетп олендм малшылармен. КфД1 ерюн бар емфге есж ашып, Шахтада кем казура араласып, Заводта машинаньщ винтш бурап, Кузегп шекараны алшац басып. Сорыска меншенен бфге барды, Умтылды атакара — айрай салды, 5

Оган да жаудыц аткан оры тид! Жыртылган денесшде Ы калды. Жазылды жарасынан. Жатпады ол, Солдаттай сапта б!рге аттады ол. Отанныц коммунисп'к кызыл туын ©зйпц журегшдей сактады ол. Мансап жок елецшде жалгыз куга и, Таймайды кез1 келсе оттан, судан. Жанындай совет халкын жырым суйген — Ержеткен соган ер1п, сонан турам. Жан сырым елец анык, мандай терш, Ол — тугае — Меи. Атым жок баска меш’ц,. Сем деп кана дуииеге келгеи жырды Анамдай камкор болып сына ездерщ! 1952 .У 1в _

ПАРТИЯ ТУРА Л Ы С03 I Карандаршы, жана тарих бетоне, Карандаршы, келбетше замаинын! Карандаршы, жер, суына елшшн, Карандаршы, тарихына адаммыц! Барлык жайда, барлык юте езщмен Бфге алдыннан кершед! 1зп дос1 Ыстык дуние сэулесшдей кезщнеп . Кетпейд1 ол. Оисыз сеиде емф бос. Тарихыниыц кайсы бетш ашсац да, Оный 1С1 шыга келер бфшдеп... ©мфщшк кай торабын жазсан да, Ол турады карсы алдыцда кулшдеп. бткен жылдар... алдыцдары кезендер... Сол досыцныц шурыласына малынган. Ел бакыты, мендеп бул олендер Сонын ыстык журепнен алынран. Камалдарды сешменен бфге асын, Б кытьща б’рге корраи налагай. Майдандарда сешменен бф басып, Сеги 031 нс — ез1п саган балаган. Сеш мен мен — барлык адам советик, Сол бф достыц журепнен нор алып — Эр сагатта, эр минутта шаттыкпен Суйсшем13 келбетше кадалып. Камыксак ол жадыратар кешлдк Жаркыи гама анацдайын дем берш, 7

Тастамайды эркашанда сеншд1, Сен1Н панан ец тамаша, ей. оерж. Оган берж антымыздан танбаймыз, Сактаймыз б!з нак журектщ басында. Жаиымызды соган рана арнаймыз, Болсак дейм!з сонын. рана дасында. Баламыздын т!л! шыгар кезшде Оньщ атын уйретемж жабылып. Ол журектен б!рге бт<ен сез1мге, Сарат сайын турамыз 613 сагынып. Онын, аты ВКП(б) —дос, жолдас, Барлык совет адаыына бакыт, кун. Бар тарихтан жалгыз нокат табылмас, Ол жаркырап туармеген шурыласын. 11 Зор майданда он жетшнн жылдары «Патша тэрын талканда-1»—деп, пролетар Курап елд1 кала менен кырдары, Кш бастады, кш жещсП—депсалдыжар! Компартия! Ед алдында шебшнщ, Турды берж намысындай адамныц. Шыкты дауысы штабынан Лениннщ, Жаца емфдщ — б!здщ жа на заманныц. Бул майданда бастады ол, 613 жещздк, Кэр1 дуние талкан болды тарымен. Жер устше гасыр келд! Лениидж Шаруаларра — пролетариат табымен. Совет елГ 0ТТ‘ жылдаР- етт‘ айлар... Жещстерге белендй Содан беР1 Отаным бар, елш бар Содан беР1 жаздым мен де елецд!. Б1здщ заман сарат санап, кун санап, Басты еткен расырлардьщ белшен, 8 , .. .. ■

Кугп адамзат 03 бакытын болашак, /К Жана елпрден — 613Д1Н совет елшен. Б13Д1Ц заман шыккан куидей жайнады, Бар элемге алтын нурын туарт. Капиталдыц устшде булт ойнады, Зэрелерш коммунизм ушырып. 0Ш1КТ1 олар, б1зге тгсш камрады, Жанган ерттей каулады жау жаласы. Ею емфдщ тары ашылды майданы Сапка турды буюл совет даласы. Компартия ец алдында шебшнщ Жаура аттанды, елше уран тастады. Улы Сталин штабынан Лениншц Жендстерден жещстерге бастады. Б13Д1Н, елдщ туы кекте жайнады, Басып 0тт1 фашизмшн, белшеи. Бар халыктыц жузшде нур ойнады, Келешегш кугп совет ел 1 иен. Содам бер1 тары бфаз жыл етт!, Ой салмары расырлармен барабар. Елш жаудын зардабын тез тузеттк Туды тары фабрикалар, калалар. Коммунизм курылысы басталды, Туршпеннен, улы Доинан, Едшден Кунш менщ жаркыратты аспанды Куй шарыктап К0тер1'лд1 елшиен. Улы Сталин штабынан Лениншн. Алра деген кунт ураиын тастады. Компартия — акыл-ойы елшнщ Жендстерден жендстерге бастады. Кел, жолдастар, Тездетешк емфд.\\ Сагат емес, секундтардыц тшндей! Жылдамырак жетюзуге елшд1 Улы кунге — коммунизм кушндей! 1951 9

■ иЛ;иЛД!У'. тЯИНЭ&ЗЛ• -г^ле*хааг..тттяа ЛЕНИН Ленин, Ленин осы есш талай жылдар Жырланды, жырланады сан расырлар. Бар адамныц журепн тербентерлш Улы Ленин атында сепбес нур бар. Ленин 013Д1Н, расырдыц кайнар коз! Ленин Iсё — б1здег1 Ленин сезк Ол елген жок: нык басып кештщ алдым Бара жатыр 1лгер1 бастап езк Болган бф кез: душпаидар сыртта турып, «0ЛД1 Ленин» деп едц сак-сак кулш. Жен1ЛД1 олар, умт сене калды. Турды Ленин уйкыдап, кегп журт... Лениид1 суйд! бала, кор1, жас та, 1 Суши адамныц барлыры, жаудан баска. Оныц ошпес бейнесш, сенбес сезш — Б|лд! жылдар бетшен дос та, кас та. ССРО — Ленин курган б&дщ бакыт, Кызыл тулы шурыласын жаркыратып, Коргап адам баласын капиталдан Тур емфге сенбейтш тац боп атып. Ленин муры, Лениншц айтар свз1, Оныц ыстык журен, керер кез1 —’ Сталинде, Сталин—Т1р1 Ленин, Барады елш жещске бастап ез1. 1050 % Г' I 10

КвСЕМ ТУРАЛ Ы Свз <Кундер де еткеи, талайдан жылдар да вткен, Катал «тардыр» жолымен гасыр жылжып. Акын мура свзьмен магап жеткен, Елш суйген кесемд1 айтам жыр гып. 0з баландай, жарындай, емфигдей — Сакта оиында отапды куннен нурлы! Жанга балап, журектщ тукшржеи Мен жырлаймыи, езпшен тугаи улды. Суймейд1 ол мактауды, бфак, магап — Айт деп халык буйырды — багындым мен. Акын Т1Л1 жете алмас сыйпатына, Ир! а'дамда — тап огам болмайды тек. Твг1л/ жырым! Ер замай дабылыиа! 0р даусывды ест!С1И жерди* шары! Сен де эскерсщ дупие тартысында Касарыскан жауыц бар майдаидагы. — Ей, мес карын капитал тебеттерП Токтат! 0л 1 м дабылын кунде какпай! Адам улын жуздфш кызыл канга ©з калтацда алтынды жаркылдатпай! Сегпк С031Н — заЬары у жылаиныц, Ш1М1*ркенер жаи б1ткеи ыза кернеп. Мен жырлаймыи, жырымды тыцдайды элем 0з бакытындай кумартып — жаны серпп. Бул жыр — халык Т1лег1, халык жыры, Бул жыр — халык бакыты, халык сыры. Бул жыр аты — Сталин кесемшз, Ол — КуН1М13 буГ1НГ1 — ЛеНИН Т1 р 1. 11

Сондыктан да, бул жырды тындар дуние елде, арбф халыд. СталинШдеп куанар уйлерщде — Ж1гер алып, кездер! оттай жанып. Сталин — би1к шыцы данышпандык, Ары, ойы, журеп большевиктш. Устазы — б1рл1К, бадыт, туысдандыд Сталин — бар тулгасы келешектщ. «Жояы» дегеи согыспен, канды жолмен Совет елш капитал мырзалары. Талкан еткен оларды тем1р колмен Сталин бастап ез! Армияны. — Айкасканды топшыдаи талай к,агып, Быт-шыт еткен такытын, маисаптарын, Оттай ыстык, журеп, теред ойлы, Сталин — кун, косем! бударамыд. Тевдес1 жок элемде — жер жуз1иде, Сталин — барлык, жанга кун кезнгдей, Шын болаттай сер 1 гг Леншнпд де, Оныд С031 — Лениншд @з С031ндей. Оныд нурлы журег1 б1рге соддан Журег1мен Лениншд— болашадтыд, Турран дарсы ажалра дорыдпай одтан Бостандыд, бадыты удин адамзаттыд. — Тодта! АК,Ш-тыд сумдары дысдарт шуды! Суйреп атом бомбасын жипан кезбей! Сталинд1к ел!м бар дызыл тулы, Карсы ажалра халыдтар дурран тездей. Бомба да бар. Уранды — т1лег1М13 — Сорыс емес, тыныштыд ел1М1зде. Сталин 031 бастап едпк М1не, Гул-бэйшешек, нулы орман жёр1М1зге. ОСтранлаитнтыСсСоРрОыс-ныкургтудладнепддалайалтаард—ы. 12

вязан Уй берш, енбек берш, бакыт берш, Куантты жетш-жесф аналарды. К,азф байтак елшде кызу кушпен Бесжылдыкты орыидап жатыр халык, Бфеу! курып заводты, ендфхспен, Б1реулер жур эдем 1 кала салып. ССРО болашакты жатыр курып, Данышпаидык жолымен кесемшщ. Кунде 1лгер! басуда табыстармен, Карасында калмайды кешепн1к. Сталин — барлык улттьщ ССРО-да Акылшысы, экес1, ец басшысы, Сталин — бар табыстыц, бар жен,1СТ1ц Бастаушысы, кесем!, колбасшысы. Тендес1 жок элемде — жер жузшде, Сталин — барлык жанра кун кез'шдей, Шыи болаттай серхг! Ленишнк де, | Оныц сез! — Лёниннщ ©з сез;ндей. Токтар доллар айрайы, ешер залым! Орнар ем1р тербеткен мындар жаиын. Бшем анык, бар олем жер шарында Сталинш1М деп суйер ул-кыздарын! 1949 : ! ! I 13 ': ____ ;

ОРЫС X А Л К Ь1 Н А. Каиды майдан дауылдардан бфге еткен, Ага халык сейшен бф емфш. Доска кундсй, жауар булттай жауга ектем 0з туысым деп атамас сеш им! Орыс улы, сеш калай жырламаи, Егер менде журек болса адамдык! , Меи барыммен борыштымын бф саган, Сен тугыздын, кайта бшдер жаралдык. Коммунизм улы туын нык устап, Сен аттадыц дауыл|дардан суршбей. Бастады алга сталиндж улы штаб, Мен де сапта журдш батыр пйидей. Бауырыца куштыц тонган шагымда Орыс улы, ез экемдей, анамдай. 0СТ1М жылы Россияныц тацыида, Бастым жерш ауылымдай, даламдай. Б^рге болдым майдаидарда сеншен, Берж сертш, эркашанда бфгемш Елш бфге Россияныц ел1мен, Жерш б1рге, журепммен бфгемш. 1зг1 досым орыс журты кешегер, Журепмд1 айта алмадым сезбенен, Достык нуры жаркырайды журекте, Эр улывды керген сайын кезбенен. 1950. > 14

КОМСОМОЛДАР Сапта нырыз заманамен бф баскан, Улы Ленин урпактары сер1пм! Жада емфдщ нурлы еагш бфге ашдан, 0з есшен шырарады сеш кш1 Курыш дене, мшаз сулу бетпш Кунде керем куанышпен бауырым. Тур келбетщ—ез бейнес1 сек1ЛД1 Отанымда мындаран жас-кэршщ. Карт большевик саран карап куанар «0м1р1мн1н жалрасы — деп, елмебтш.» Бала менен жас б1ткендер куанар Осы мешц барытым деп ерлейтш. Комсомолдар — жас кайраты елшшн, Коммунизм жырын кокке шыркаран, Мавдайьщнан керем колын Лениншн, «0с жастарым!» деп экендей сыйпараи. Кандай жаксы, кандай сулу, квржт1, Б13Д1Н елдщ бейб1тш1Л1к кектемь Шат турмыста совет ел1 ер1кт1, Кундей кушт! коммунизм мектебк Дэуфше, елше уксас келбетщ Эркашан жас, ор1 сулу сымбатты. Комсомолдар болашагым, зейнетш, Ул мен кызьг Отанымнын кымбатты. Барасындар аярынды нык басып, Курыш-болат партиянын, сонында, 15 ___

Тур алдывда коммунизм нур шашып Тез адымда, кызыл туын колында! Адымдавдар, табыстардьщ шыцына Бакыт ушш, емф1 ушш адамньщ! Беленсш ел сенщ шаттык, жырьща, Комсомолдар суШктч улы заманньщ. 1951 Г ! 16

г ; I РОССИЯ ТУРАЛ Ы С03 Россия! Соз айтамыи саган арнап, Букш элем тындасыи журек сырым! Кушагынды аш, туыскан улы халык Кульм кагып кабылда акын жырын. Маган казак тапсырды айт деп саган! ©3 СЭЛеМШ, 03 С031Н журепнщ, «Бшсш,— дед!, бар элем—дос пен душпан, МЭЦП орыспен бфЛ1Г1Н Т1ЛеПН1К». Россия Арманы едщ Шокам, Абай, Аиасындай тербеткен кос журегш, Суарсам деп нэрщмен сешц балдай — Олар арман етш ед казак елш. Россия! Сена'з бар ма елде бакыт! Сеиде жарык жулдызы адамдыктыц. Сен тугыздык куи:мд1 жаркыратып, Сен иеа юсшк, адалдыктыц. I Россия! Бакыт туын кетердщ сен, Сен бфлж пен достыктыц кайнар козь Бар адамньщ, бар улттык жер шарында, Сеншеи 61(Э Т1леп, айтар сезь Аиау тендз аржагы дфКл кагып, Жасап атом бомбасын елд1 кьфмак, .-^ ^ Тавды к**сеу 0Ш1*р1п, адамга тоуйррманак.сал.Мып,чАлыйатшы а Жауыз алтын иес1 031 фблыса 3УДа 0з калтасы, кулкыны оныц бкйЩн Кайтсш адам кандарын селдей^ад^гЬнскр^ область Шыкты каптап, аспаиды коршам скйй ра-йо^ Реакция булты батыс жактан. ' л* 2—Ж. Саин 17 10» Л ±- ,д. I

ШШаЗЕКгляпиие^.: Россия! Дэл езще адам улы Улп'тпенен карайды 0м ф1 идей, Сснде бар шын махаббат оттай жь.лы, Сен т!рш1Л1к туысын. шыккан кундей. Россия! Ленин мен сталиндйс Ту сенде; коммунизм — барар жолыц. Зор майданда беюткен пролетарлар, Жецд1'рмейд1, бермей/и ешкшге омы. Россия! Уа, Россия! Туран жерьм, Сонбес кунш, бакытым мэиг! меищ. 0з журегш, 93 жаным, ез Отаным — Деп атайды атывды казак сешц. Россия, алдыидасыи бар элемшц, Бейб!'тшшк терше жол алтеген, Нрд1 сети. артыца, дауыс косты, Дарсы сорыс ертБш букш элем. Адам улы миллиондап сапка туоды, Бггсш сотые! Жасасын ©м!р! — деген. Сен бастадын, бекшд! бар адамзат, Шайкасуга согыспен, олшменен. Жауыз — доллар иесх! АДШ-тагы, Суйресе де найзасын, бомбаларын, 0ш!ре алмас уранды бейбггшшк— Сагат сайын каптаран жерд!ц шарын. Россия! Бакыт туы желбфеген, Сен бфлж пен достыктыц кайнар козн Бар адамнын,. бар улттыц жер шарында Сешмен бф Т1ЛСГ1, айтар сезк 1949 •

’ ; '■ Т А Р Т КОЛЫЦДЫ Каира малмай тарт колыцды, залымдар! ! Бул — бетен жер, сен билейтш жер емес! Б1рл 1 г! бар, арманы бар, ойы бар — Бул — Корея! Бас иетш ел емес. Саран казына — Каи менен жас тог!Лген. Жауыз Трумэн улы емессщ адамнын! Кет ел иге, Кореянын жершен! Тураи жерш бастырады саран кш? I 1 Саран ажал — Елдщ кег! кайнаран! Жаныменен корраган су, даласын, Токтат! ; Онда сеьпц бар ед кай калан, Кореяны неге оскермен шабасын! Корей ел1 журег1 бар жалынды, Жана гама кунд1 керген ем1рден. Корыкпайды ол шырарады жаныцды! Корыкпайды ол атомыцнан, Тем1‘рден... Бейб1тш1л!к! Бар адамнын Т1л1нде 0м1р1идей — ез1 тураи жер1ндей. Бейб1тш1Л1к! Бар адамнын уйшде Келешег1и сактайтурыи сеншдей. Жауыз Трумэн вз отына куйерсщ . 0з койнында атомын да жарылар! К©п буйырар сен т1азенД1 бугерсщ Жауыздык, дерт а!дамдыкка табынар. 19

1 >. ' Ьа.'. Кореядан тарт долыиды Тезфек! Ей, кашшер Америка сумдары! Сейш емес, Халыктш келешек, Ендг жылдар — коммунизм жылдары. 1950

: ; ; I СОВЕТ X Л Л К, Ы Н А Сен суйссш жанынмен Отанывды, 031 ц ескеп жерйцб, совет елш, Сен суйесш аспапда шыккан кущи. I Сен суйесш елйцйн келешепи. Сен суйесш кесемд!, алтын завды — ; Бакытьщ мен арыцдай адал сактап. ! ! Сен экем деп атайсын улы адамды, Ол с@31нд1 жанынмен журсщ антап. Сен суйеспт большевик партиясын ©з анандай езег1н жарып шыккаи, Адалдыгын, анылын кайыспайтыи Талай орт пен дауылдан алып шыккан. Сен б!лес1н сан асу, дауылдардан Коммунизм тор!не бастар кесем. Жещ'с пенен откЫп майдандардан Нысанага жетизер аман-есен. Сен умытпа, сол оз1ц суй геи Отан Шакырганын «сайлауга, дауыс бер!» деп Сен умытпа, оз ел]ц, оз партиям Шакырганын курметпеи саган кел деп! Сен умытпа, Сталин сети сагам, Бфлж туын аспаига котерер—деп Сен умытпа, кутуде оз партиям, Суй]’спеид:к борышыи отер ел — деп. Сен умытпа, журекте жанган нурдын Куйыларын 61’р жерге бупн елмен. Сен умытпа, жеша Октябрь;пц Тагы да бф бек:р1н бюллетеньмен. 1950 21

МОСКВА Акыл, ойым-журепм, т!л мен жагым! Ест1р кулак, керер коз, шам-шырарым! Сагам, саган — улы Отан астанасы Журепмшн тубшен жыр арнадым! Мен де бугш сешмеи туган жанмын, Кремльдщ 1Ш1нде турган жанмын. Кызыл алан, устшде сап-сап болып Сарайында салтанат курган жанмын. Маган артык еш жер жок Москвадан. Орыс, казак бф туыс. Б1з — бф адам. Соидыктаи каут теиген кундерщде Бф сен уили олшге бас баклагам! Жылдар бойы кун болып кекте жарык, ССРОта нур такт! Москва алып. Кадфлес достарымен кауышпакка Кемпф-шалдар кайтады жылда барып. Аспаидай кец кушагыи орыс жазып, Махаббатыи усынар жаныма азык. Мешц сонда иыгыма ай орнайды, Мандайымда кулшдеп Темфказык. Каи тамырым сеюлд! мешц соккан Кремлш — советы к ер Москвам. Сеи1ц ыстык журсгщ анашымдай Анасыныц ак жузш кыяр ма жан?! ! Куплен магам тамылжыр жузщ нурлы, Кунде корсем тоймаймын сыйпатын'ды, 22

Бере алмаспын бар элем алтыныиа Сенщ асыл б!р уыс топырагынды. ! Айтам казак атынан уран салып! ; Б13Д1Н Отан журеп Москва алып. ч Соксын дауыл, нажагай жаркылдасын ;! Б1з бфгемв— жандармыз москвалык. 1947 . 1 1 5

Ч1И1И111 —I III!■ I етйП-з«вв ииииивгз. КЫТАИ XАЛ Кы НА Алып Кытай Мао Цзе-дун бастаган, Кайры бултын коктен сырып тастаган, Жакада ескен кырда Кызыл гулщ бар, Сол гул1не ариап айтар жырым бар. Жырдыц К1ЛТ1 ерЛ1П*днен алынды, Козгады ойды, тербед1 сол жанымды, Журеп'мдей сезшше пор берт, Суйгеншдей кезше ыстык шалынды. Кеше дауыл кундершде сабьтлып, Сен майданда айкаскаида жауьщмен. Жака ом1рд1, жана тацды сагынып, Жан берше тфескенде дауылмен, Совет ел! достык жузбен караран, Совет ел1 бауырым деп санаран. Жылдар отт1 каиды майдан дауылмен Ленинд1к ндеядаи нор алдыц, Кескшескен урыстарда жауыцмен, Ж цбей коймас батыр болып жаралдыц. Бклемш мен талайлар-ак жабылды, Келешект! коргап журген шагывда. Трумэн де сол Кытайдан табылды; Ол да ок атты Чаи Кай-шидщ жарыида. Барлык кытай бостандыкты коксеген Турды сапка... Танга карай аттады, Бакыты мен емф! ушш оскелец «Курес» деген жалгыз сезд1 жаттады. ■!1 Ленин сезш — Ленин атын улдарын Журепнщ согуындай санады; 24

Умытпады ССРО-дай кун барын, Арманым деп бор! б1зге карады. Б13Д1Д танга карады да шаттанды, Болашарым дед1 Кытай езшшн, Ж^герменен жауга карсы аттанды Куаты эл болып ыстык сезшнщ. ЖенД1 жауды коммунизм атымен, Серии: халкын, сенщ адал улдарын! Досым Кытай — шыгыстагы батыр ел, Мактанышпен серн бупн жырладым. Шыккан куриц майдандардыц жолымен Бкпем кымбат туысканым-буырым, Алга аттадын коммунизм тобымеи, Артка тастап талай жылдын ауырын. Арсьтлдап жау Америка бастаган, «Сотые!» дейд1 ек1 кезш канталап, Буржуйлардын дабылы жок какпаган. Доллары мен бомбаларын аркалап. Бар элемде бейбггшшк ориыгар, Жол жок енд1 адам каныи тегетш! Б1лем13 013, талай жауыз кап кумар 0з бомбасын 031 кушып елетш. Кытай улы! Алга аттай бер сеншмен, Коммунизм шыцыиа тез жетеГп'к! Кол устасып серпрр 13Г1 елщмен, Бегеттердеи бузып-жарып етешк! Жет’с бхзде! Сенемш мен,.сене бер! Танымыздыц шурыласы бф, куш бф. Гулдеие бер, жем1спци тере бер! Халкымыздын Т1лег1 б!р, жыры бхр. 1952 25 I !

НИКОС б ЕЛЛ0ЯННИСТ1Ц 0 Л IМIН Е Атты жау, Алды 0Л1М бупн К1МД1? Как жарран ерд1 алды ма кара тумдП Юм жоймак от журект1 Акыл, силы, К1м жоймак халык ушш турам улды?! Ок ТИД1. Кулады ер жерд1 кушты. Урыдай тунде жендет канын 1шти Б|’рак та емф1 онын, уз1лмед1, Журег! жалын болып аспанра ушты. • Как жарып Греция кара тугим Журен лаулап жанып турды муныц. Юр шалмас коммунист адал жаиы Каттырак бурыирыдан шырарды ушн. Сацк егп ол! Шакырды елш, С1'лтед1 алга! Майдаира! курсе пенен атар тацра! Жалгасып миллиоидармен кегп емф1 — 0шпед1 октан езг жырылранда. 0л1кке унслз рана ищ басын, Ызалы гректер тур текпей жасын. Солардыц журегшде кундей жанран Юм жоймак коммунизм шурыласын! 1952 26

С Л И Л А У к У II г I КУАНЫШ Бар журектщ бфдей согып тынысы. Бар куаныш куйылрандай б!р келге. Бар омфдщ зырыл карып журю, Барлык бакыт жыйиалрандай бф жерге. Алматыда шаттык хабар тарады: Канат берд1 эр адамныц жанына, Екеу-екеу эне кетш барады, Айтып барад — досына да, жарына: «Улы Сталин ризалырын бершт1, Депутат боп сайланбакка калада», Соидыктан да астанамыз корит, Нурын шашып тур ерекше далара. г Бул хабарды кайталайды барлык жан Жана рана еспгеидей, эр сарат. Корердей-ак оз бауырыи сарынраи ! Журектер! таппарандай еш тарат. ! - Ана айтады баласына мактанып: «Б1 р!иш1* боп мен барамын бэрпшеы! Элдекалай мен озар деп сактаиып Атац дары ерте кетпек сэрЦен». Тында п турран баласы да кулед1 Кызранышын анасынан жасырып, «Кш озарын сайлау куги б!лед1, Мумкш азден мен кетермш асырып!» Осылайша эрб!*р уйде бул хабар — Куаныштыц жул|дызы боп жаиады. 27

32Ш I Осылайша, улкен, шип балалар Кунд! узатып, тацды карсы алады. «Меи бфйиш да)'ыс берем», дейд1 улы, «Жок, мен бурый барам», дейд! анасы,. Осылайша сайлаушылар эр куш', Осылайша Алматынык каласы. 1950 'I

::.л — --- ................ •„ 1;! СЕРГО 0м1рл1*к жан жолдасы данышпанныц, Айбатты бф тулгасы алтын тацныд. I Серго, сен — бфге тугаи бауырымсык Сакталган журегшде бар адамныц. I Грузин, казак халкы, орыс, татар Ардактап сеищ мэцп атывды атар, бйткен], алып дене тапкыш ойлы Жузшде ел сырыныд туййн бар. ! Сен олд1ц, 61ттл тыныс... олд1 денек.'.'.* Гул коям кабфще, жылда келем. Ел улы, елмейтш жан, халык суйген — Суйемш Серго атывды, суйе берем. Жыл туып жыл артынан еткен сайын, Шат турмыс сэулеттешп' жеткен сайын, Касымда т\\р1 жургеи сеюлдкщ, Жаркьфап акыл керк!—ак мавдайыц. Сен т1 рI, талай гасыр сеищ жасык Халыкпен бфге ©мфде сакталасыц, Кш бузар 1С1Цменен езщ соккан . Алтыиды ескертк1шт1к муиарасыв. , 1938 . *

Ншнеяр д. с. п У ш К и II Отты журек, 0ткф сиз, акыл кеш, Сен емфдщ Терекнен уктык тшн. Арман етш Халыктык келешегш, Жырга костык, Тербедщ елдщ сырып. Жегпн б1зге Н ажага й жаркылында й, Бултты кундер Квгшде ойран салган! Жеттщ тотсыз, 0м 1 рд1 к алты иында й, Жеттщ бакыт куги не — Еткен арман. Жеттщ кесшр кылыштай Тот баспаган — Тар кыспагып заманныд Кеа'п етт, Алпыстагы колхозшы Казак маран — Баппен салар жырынды ©левдетш. Расырларды Жырыкмен басып отт, Б1збен бфге Аттандыц болашакка, ' Журдщ БейбК мезг1лде влендетт, Кан майданда — Карулы турдыд сайта, ©з^к айткан барлык ел — зв : _

Барлык -гиде, Айтты ардакты атывды — 0з ульшдай Т]рI адамдай Сем журсш бЬбен бфге, Сенбес жарык, Кектеп жулдызымдай. 1949

ТАЦ МЕН А Д Л /'Л Тан бозарып аткан шак Эдем1 салкын жел турды, Еркелеп желмгн бфге ойнап, Укш бидай кулпырды. Шакырып кунд! боз торгай Эдем1 сазбен ун натты, Кулпырды суду кек орай, Та^нгат танга тш натты. Ормандар жайып жапрагын, Сыланып кустай таранды, К1д5р!п шыкпай турды кун, Курметпеи кутт адамды. Тосектен турып кшщи Кудфегп адам сол шакта,\" ©хйрге «жур!» деп буйырды, Кэз кырын тастап жан-жаика. Дуршдеп кегп сол сагат Тундеп дуние тымысы, Кыймылга басты кат-набат Асыгып 0Мф Жур1С1. Заводтар салды натты айрай Адамныц октем кушшен, Тербелд1 тсщ'з ете жай Каймыкнандай кюден. :' Эмф етт1 мый мен куш Асау дуние жещлдк.. ал

Жасап жатты асыгые, Адам, ецбек-емфдк Кек жиектсн баспалап, Кун карады адамга, Кун карады адамга, Кун карады заманга. 1952 I 33 I I Ж. Сани

■ицц ТАС БУЛАК Тау койнауын как жарып, Саркырап аккан тас булак, Суывды жутпай 61'р канып, Калайша турар жан шыдап! Ернеущнен ушлдш Суктана 61'р кез тастап, Кфшжаз таза суыннын Акканын кердш ойкастап. Куларан куздан толкынын. Кенеттен токтан калыпты... Сэш боп адам керкшщ Жана арнамен арыпты. Кумбездеп кейбф жер1НД1 Атын да адам жазыпты. Кутс1н деп суыц ег1нд! Касыннан арык казыпты. К!Д1р1п асау толкывдар Шым-шындап кана эрып тур. Жайдары М1нез Нуржамал Сыртыннан ез1 барып тур. 1952 34

ними ОРМАН ТУРАЛЫ ЖЫР 1 Кулпырды кумайт, жапты орман! 'Колхоздын ецбек даласын. Жаркылдап кулд1 бар адам ! Аралап тогай арасын. Сасырды сусыз кансыган, ? Тотыдай токсан тулеткен: — ) Жаудырды ел алгыс — алрыстан, Кесемге, суйген журекпен. Ацызгак соккаи кунд1з, тун, Шелдерге бггп жана тур. Ырысы болды колхоздын, } Кум сауырын басты гул. I ( Танырга агаш ектфш, ч. Тотыдай нумды тулеткен; — Алрысын айтты ел жетюзш, Кесемге, суйген журектен. Табаньщ куйген, тас жанып, Елс1зд1 бугш басты орман. Толкыды бидай бас жарып, Ецбекке койнын ашты орман. Жангырды колхоз, жацгырды ел, * вмфмен — жана тшекпен, ! Жолдады ыстык сэлемдер, Кесемге, суйген журекпен. 1950 35

БИIК ШЫН Кекке бойлап тэкэппар Жагада турды бшк шын. Акпанда борап сокты кар. ЦПлдеде кайнап тенд! кун Сэуфде торлап кек туман, Сэуледен бойын жасырды. Сонда да тш-п'к кыядан Мунар боп кезге басылды. Кутырран тещ’з шу басып, Жарыиа сокты кунд1з-тун, Асау куз бултпен айкасып Айбатпен жанра катпады ун. Манында гулдеп бэбшешек, Бас ид1 миуа агашы, Таласа ескен кекке ерлеп, Кун суйд! кербез шыц басы. 1944 36 о Г.1

дияиаая млтш V Л Ы А\\ НЫЦ © Л Е Н, I Турамын бакыт кушактай, 0м1рд1ц сэулет иурымда, Турамын бакытты анадаи — Турамын совет жылында. Турамын тунс1з ом1рге, Деген анам «кул, бобек!» Турамын карап мен кунге, Туысым ерек, — б!р белек. «Сталии!» — деп аузымнан Шыккан туцгыш сездер1м. Сталин —деп ашылгаы Каракат мелд:р кездер1м. Бакытты менде жастык шак, Аскар таудай талабым. 0м1рге ерке кулыншак, Сталииге — баламын. 1937 I

—«КЯВДНППМНк ... ЖШКГЛИВ-.. - ги .. лииш-жи* - БА1СТАШЫ МЕН Б V Л Б V Л Талда булбул, жерде гул, Тег1ЛД1 эсем акты жыр. Толкыды ун1 терец сыр... Беленд! сазга ой мен кыр. Душактап адим баласын, Тербелд! дуние сол шакта. Кыдырып таудык арасыи Б*р куй шыкты аулакта ■■ Кубылды сол кез кен. дала, Жаркылдап барлык тфшшк, Сайрады орман, сай-сала, Кулакпен тывда, жанмен ук! Басталды сауык, косты саз, — Талда булбул, тауда шал. ГауЬарлы койнын ашты жаз, Бектерде жатыр жусап мал. Долы ашуын шарт тыйды, Куб1'рлеп ерш дауылдыц... Лк мандайын кун суйд1, Элпештеп ерш ауылдьщ. Лскактап эн, куй кекке асты, Айдында жузген каздайын. Журекке ыстык жармасты — Музды ер1тер жаздайын... ^йытты елд1 осылай... Талда булбул, тауда шал! \\ 38

Бакташы куйш укдаидай, Бектерде митты жусап мал. Кызыл туы желбфеп, Колхозды 613Д1Ц ел турды, Куй сазыиа елжфеп, } Бидайлы кальщ бел турды. I 1948 ; I 39 «

. . ТРАКТОРШЫ Колхозга шыктым тары да, Керейш деп аралап, ;! Асыкпан жур I п келемш, 1 Ег1с'пк жерд1 жаралап. . >* Устшдсп кец аспан Жерге пурын шашып тур, Жамырасып жан-жактаи Ецбек Э1пн басып тур. Топ-топ анау трактор Ег1С жонын каптагаи. 1\\анша мындар болса да Калдырма иды аптадан... Кейде катар, кейде ]рк!с Жерге шыймай салып жур. Кол тимеген тын. жондар Тоцкершп калып жур. II:ж Адам рана эмтнп Буйырып жур, мпйп жур, Куд!рст!не мэз болып ! ■ Мыйырынан кулш жур. . * Жакындап ем касына Тракторшы бфеудщ, Кезьме оттай басьытды 031 екеи гой 'Плеудпх. I — Базармысын?—дед! ол Бетше кап жугфш, !» Мен де карсы умтылдым, Алкымга сез тырылып. [и 40 ■

Сагыныппыз тым катты, I Кермегел! каиша жыл... Б1р кезде отан солдаты $ Мше, алдымда 'Плеу тур. к Мандайында кос сызык Майдан жолы — ок жолы... С Сол кыйсыктау бтгт Сол иыры... сол колы... 11 1 Сурап едш хал-жайын, 1 Жузшде нур ойнады, !: Кунге тосты мавдайын, Тез сэз айта коймады... I — Халдщ несш сурайсын! Жаксы турмыс, жаксы куй. Мше астымда трактор, Эне, кырда б1здщ уй... Коп курбаидар шалынып Кушпен жауды жецш ек, Бейбггшшк урыгын Сейтщ елде еп'п ек. Сол урыктаи мен буп'м . Егш сеуш жатырмыи, Колхозды кец далама Жешс сеуш жатырмыи. Кош! Кешке уйден кутемш! Сейлеселш, Кел Базар! Жарыстамын ег1сте, Жумыс та коп, уакыт тар. Трактормен жонелд! ол, Жерге тукым себелеп, Арттан керш карасын, Мен де келем жебелеп. Коз алдымда керици — Плеу жазгы коктемдей, '11

а» Байлык, бацыт урырын Дуниеге сепкендей... Видай емес улы емф Жерге егшп жаткандай, Кудфегп сулу болашак «Менмш!»— деп тыт каткамдай 1952 I \\ 42

тот Я СЫРАЛЛДЫ АЙ, К0 К Ж И Е Г I С0 Г I Л I П Мелдф аспан кек торрындай теплди Бф тамаша куйге белеп емфД1, Куандым да жас баладай шаттандым, Кулд1 журек, жан сырымды актардым. Колхозда едш, жаздыц сьфлы туги ед1, Кекте жулдыз, жер жайнаган гул еди Енбек оты ток, басында жайнады, Шыркап эиге ел булбулы сайрады. Менщ жьфым сол энменен кабысты, Колхозды елдщ кырмаиында табысты. Сондыктан мен, сеюрдш жас балаша, Билеп меж енбек жьфы тамаша. ■ Канды мейрш ецбектщ зор кушне, ■ Кумарланып кайтпадым мен уйше. Кызыл бидай жерде алтындай кершш, Сыгалады ай, кек жиеп сеплш... 1948 43

■ШВМНШШмп. А Я 3 АТА I Далада аппак. кокте аппак Сыкырлайды баскам жер. Ыскырады борамдап, Кыскы ашуга мшгси жел. Карлы куйын аралас, Кутырады тымбайды, Арыстаидяй арапы аш, Жата кап жер тырнайды. Кунд13-тун1 сабылып, Кезед1 ёлд!ц кырларыи, Жел кус.ып, кар жамылып Керсетед! тыриагым. Кайыстырып жер бетш Кармен аппак кемедк Кврсетем деп келбетш «Аяз атак» келед! — — Ей балалар, балалар! Жылы ки!м кшндер! Кардан кала согындар, Карлы аязды сушцдер! II Карандаршы балалар. «Аяз атак» келедк Сырттан тулып жамылып, Тон китт1 шше. Сакал, мурты кумктей, Уст:и де кар кемштк 44

Балаларын керем деп, Тым алыстан келттк Кид1ндер ме пима, тон Борщ жылы, борщ сай! Шырып кетт кой.пекшец, Деп журмецдер: аяз-ай! — Конькийд! кой! Лыжыны ал! Кэне кармен зырлайык! Келш калар аяз шал Коп богелш турмайык. Жыйналыадар тез, шапшац!? 1<1мде кандай сыйлык бар? Жыл айналып келд! атак КфП1Г1 Муз, уСТ1 КЭР- — Калай ед1к сабакка? — Нашар болсак бармайсын, Н\\ртай айтты Жанакка. — «Сен уй1вде-ак калгайсын!» — «Неге» дед1м мен кул1*п; Жанак унс13 томсарды. 031 агатай тур бшп Дсп Нуртайжан ой салды: — Барсын; Нуртай богеме! Кушагыца ал — сер1к бол! Кврсетвдер омеге Жолдастыкка бер1к бол! Жыйиап алып керег1н Ж©нелд1 олар зыргытып; 031 ©С1'рер бобепн Мектеб1 де тур кут1п. «Аяз атак» безенген. Тагып сылдырмактарын, — Я, осыиау кезецнен, — Я, алдынан какпаньщ — Шыга келсе ©й-гажап Не демексш балалар? Калармысын тацыркап. Бул К0Д1МГ1 аяз шал. 45

III Мектеп. Толран балалар. «Аяз атан,» сэнденш, Сезш фюп кепке айтар АЗ ЮДфШ, мэн берш. Балаларга карады Карады да не дед1? Саусактарыи санады, Тамарын <31р кенедй I Таягы мен жер шукып Сакалын да тарады. Балалар да коршады Бэр1 ентелеп камады. — Токта — дед1, достарым! Маран ерш жыл келдк Араладым жер шарыи Кеп сарындым сендерд!. Турандарым — телдерш Бэрщ ул мен кызымсын, Бэрщ мешц жанымсын, Бэрщ аткан тацымсын. Бфге келд1 жаца жыл Эр1 эдем1 — эр1 жас. Ел1вдег1 жаца емф — Жаца тацмен аралас. Кутты болсын елще! Кутты болсын елще! Жаца табыс экелсщ Жастарыц мен кэрще. Осылайша басталды «Аяз ата» жырлары. Елка бшн билед1 Балалар тарат кылмады. Алтын, кум1с тарынып «Аяз ата» мацтанды. 1здегеш табылып Балалар да шаттаиды. 1952 46 ?!

ЖЫЛДАР ; . II * I I ;: ! ; I 1 : ; I » ;

Ж Е Т I Л\\ СЕРТ! I Кацрып жалрыз айдалада, I Айдалада калгаида, Анам елш кайры-жара ; Бар деиемд1 алганда. Басым дал боп ещрегеиде, : Козден аккан ысты’к кан, !I \" Папа болмай ешбф пеиде ! Зар илегем, жыларам, Актык рет ак мамамныц ■ Калрам сутш еме алмай, Актык. рет жап анамиыц, ■ Калрам жузш кере алмай. V Соида маран аиа болран, Кушак, ж.айган, «кел» дегеи, ; «Ей кунэс13 жетш улан, Мо, сут!МД1 ем» Деген: V.- Улы Ленин партиясы, Саган тарттым жырымды! ' блецше куат егпм Кун нурындай нурыцды, I Улы Сталин ост1м сети. Кец па на мда, колыцда, п Курбан болар басым меш'н Идеям, мен жолында. ! ! 1936 Г — Ж. Они ■!9 •й ! : •• К?

.. “г.-...-..— Е К I ТУН I Кеш болып, туп туижырап кун батканда, I* Шешйпп тесеп'мде мен жаткаида, Ай рана босагага тегш нурын, Тынымсыз байгыз сорлы зар какканда. Сол туш* баскам елд1 нурсыз соуле, Кайрыпыц тесеп’мде жылап Зэуре, Неткеи тун, неткен дала, неткен замани Тас камау, тар тусауда адам эуре. АН урып мен сек1лд1 талай бала, Телмфш турам айга козт сала, Сабырсыз тан, куткемдей миллион-мыцдар, Еткендей айды ана, кумд! пана. Кобыз беи домбыралар тумде сарнап, Булыгып кыл кылкымып жаткам зарлап, Ыцырамым бсбеу каккам уытты уш, Рш’ретш еплтетш меш де арбап. I Коз булау, кбн,1л капа, жаралы жан, Уйкысыз, емф ОНС13 кегп шыдам, «Арбаусыз алтын бакыт алдыма кем. бшпейтш маран кашам атады тан,?..» Дейтшмш куларымда кылды.ч куй!, Курснпп кеуде керш жш-жш, Ер жастык, сыз босага, сары уайым Ннмпме маран туишц тарткам сыны. 50 I

II ... Кум батты туи керпесш буркеп дала, Тыныштык, мезпл туды сакарага. Сырлы ©зеи, сулу гулд1 жапырактар, Курметпсн бас игендей магам гама. - Айы — айна, езем — алка жерге таккан, Жер сулу су шолпысын сылдыраткан, Бай мэнер, токсан турл! бояуга алып Ки1М1*и кай шеберге иакыштаткан? Досе де коз кумарткаи когил ояу, Лспаммыц аясыма бармп таяу, Керер ец турленгешн табигаттыц Мыц турл1 дупиеге шашсам бояу. Бул еи1м. Ум 1МПмдс жарык сэулс, Касымда карыидасым отыр Зэуре, Алтын ай иск артып тсрсземе Коз Т1КТ1 керемш дсп болып оуре. Ыр кезде карыидасым ушып турып, Пердс-сш тсрезенщ койды сырып, Б5р кызык окыйганы еске алгамдай Жымыйып айга карам турды кулш. •: Б1р туйык елге жу.мбак сырды ашкалы, Туцгыйык отксм кунге ой таегады, ! Ай тындаи аспамдагы тургамдай-ак Сллмакпеи ол былайша соз бастады. «Ай сулу телдпресш неге магам Тансык. па, тамаша ма саган адам?» - Кор миге, уй 1 нпмдс отты жулдыз, бшпес нур, сонбес жарык мэдп орнаган. ( Туи емес, тугим де кум, кот’лд! асман, Кайгысыз ел1*м шаттык эиге баскам, брбшеи, ерксмдегем, емф зсем Далага кош и1ст! букет шашкам. 1936 51