ช่องทางการพัฒนาอาชีพ อช21001

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ (อช21001) ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ.2560) สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการห้ามจาหน่ายหนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชนลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 25/2555

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพรายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ(อช21001)ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้นฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 25/2555

คํานาํ กระทรวงศึกษาธกิ ารไดป ระกาศใชหลักสตู รการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐานพทุ ธศกั ราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กนั ยายนพ.ศ.2551 แทนหลกั เกณฑแ ละวิธกี ารจดั การศึกษานอกโรงเรยี นตามหลักสูตรการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2544 ซ่ึงเปน หลักสูตรท่พี ัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญาและความเชือ่ พื้นฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรียนท่ีมกี ลุมเปาหมายเปน ผูใหญม กี ารเรยี นรูและสงั่ สมความรู และประสบการณอ ยางตอเนื่อง ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือนนโยบายทางการศกึ ษาเพอื่ เพม่ิ ศกั ยภาพ และขีดความสามารถในการแขง ขนั ใหประชาชนไดม ีอาชีพที่สามารถสรางรายไดทมี่ ั่งค่งั และมน่ั คง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรมและมีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการจดุ หมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั และเนอื้ หาสาระ ทั้ง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเน้ือหาสาระเกี่ยวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรม และการเตรียมพรอมเพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียนในรายวชิ าทม่ี คี วามเกี่ยวขอ งสัมพันธกัน แตยงั คงหลกั การและวธิ กี ารเดิมในการพัฒนาหนังสอื ทีใ่ หผูเรยี นศึกษาคน ควา ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบตั ิกิจกรรม ทาํ แบบฝกหัดเพ่อื ทดสอบความรูความเขาใจมีการอภิปรายแลกเปล่ียนเรยี นรกู ับกลุม หรอื ศึกษาเพ่ิมเติมจากภูมิปญญาทองถ่ิน แหลงการเรียนรูและสอ่ื อน่ื การปรับปรงุ หนังสือเรยี นในคร้ังน้ี ไดรับความรว มมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละสาขาวชิ า และผูเกีย่ วของในการจดั การเรยี นการสอนท่ีศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสอื่ ตา ง ๆ มาเรียบเรยี งเน้อื หาใหค รบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวช้ีวัดและกรอบเน้ือหาสาระของรายวิชา สาํ นักงาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไวณ โอกาสนี้ และหวังวาหนงั สอื เรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดบั หากมีขอ เสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรบั ดว ยความขอบคณุ ยิ่ง

สารบญั หนาคํานาํคาํ แนะนาํ การใชหนงั สอื เรยี นโครงสรางรายวิชาชอ งทางการพฒั นาอาชพีบทท่ี 1 การงานอาชีพ 1 เรอื่ งท่ี 1 ความสาํ คญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ 2 เรื่องที่ 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สงั คม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป 3 ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา เรอื่ งที่ 3 กลมุ อาชีพใหม 32 เรื่องท่ี 4การประกอบอาชพี ในภมู ภิ าค 5 ทวีป 34 เรือ่ งท่ี 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และ 42 ภูมภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า เร่อื งที่ 6 คณุ ธรรม จริยธรรม 77 เรอ่ื งที่ 7 การอนุรกั ษพลังงานและสง่ิ แวดลอ มในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และ 80 ภูมิภาค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป และทวีปแอฟริกาบทท่ี 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชพี 83 เรือ่ งที่ 1 ความจําเปน ในการมองเห็นชอ งทางเพอื่ พฒั นาอาชีพ 84 เร่อื งที่ 2 ความเปน ไปไดใ นการพฒั นาอาชพี 85 เรอ่ื งท่ี 3 การกําหนดวธิ กี ารพัฒนาอาชีพพรอ มเหตุผล 92บทท่ี 3 การตดั สินใจเลอื กพฒั นาอาชพี 94 เรอ่ื งที่ 1 การตดั สนิ ใจเลอื กพัฒนาอาชีพ 95 เรอ่ื งท่ี 2 การตดั สนิ ใจพฒั นาอาชีพดว ยการวิเคราะหศกั ยภาพ 106บรรณานกุ รม 110คณะผจู ัดทาํ 111

คําแนะนําการใชห นังสอื เรียน หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการพัฒนาอาชีพ รหัส อช21001ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน เปนหนงั สือเรยี นทีจ่ ดั ทําขน้ึ สําหรบั ผูเรียนที่เปนนักศกึ ษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าทกั ษะการพฒั นาอาชีพ ผูเรียนควรปฏิบัติ ดังนี้ 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง และขอบขา ยเนื้อหา 2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนดหากยังไมเขาใจควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใหเขาใจ กอนท่ีจะศึกษาเร่ืองตอไป 3. หนงั สอื เรยี นเลมนี้มี 3 บท คือ บทที่ 1 การงานอาชพี บทที่ 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชพี บทท่ี 3 การตดั สินใจเลือกพฒั นาอาชพี

โครงสรา งรายวิชาชอ งทางการพัฒนาอาชพี ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน (อช21001)สาระสาํ คัญ เปนองคความรเู ก่ยี วกับการงานอาชพี และเทคโนโลยี ซ่ึงประกอบดวยการสํารวจวิเคราะหอาชีพในชุมชน ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกาทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา เพื่อนําไปสูการพัฒนา ระบุส่ิงที่ตองการพัฒนาอาชีพ เหตุผลความจําเปนท่ีตองการพัฒนาอาชีพดานตาง ๆ แสวงหาความรูและเทคนิคการพัฒนาอาชีพวิเคราะหความรู และเทคนิคท่ไี ดม า เพอ่ื นาํ ไปสกู ารพัฒนาอาชีพ การตัดสินใจเลือกวิธีการเพื่อพัฒนาอาชีพและการตรวจสอบความเปน ไปไดใ นการพัฒนาอาชีพ ใหผูเรียนสามารถเลือกแนวทางการพัฒนาอาชพี ท่เี หมาะสมตอตนเองและชมุ ชนไดผลการเรียนรูที่คาดหวงั 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายอาชีพในชุมชน สังคมประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกาท่ีจะนําไปสกู ารพัฒนาอาชีพทเ่ี หมาะสมกบั ศักยภาพของตน และสอดคลองกับชุมชน สังคม 2. อธิบายเหตผุ ล ปจ จยั ความจาํ เปน ในการพัฒนาอาชพี ท่เี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนเองได 3. จดั ระบบความสําคัญในการตดั สนิ ใจพฒั นาอาชีพได 4. ปฏิบตั ิการวเิ คราะหเ พ่ือการพฒั นาอาชีพไดขอบขา ยเนือ้ หา บทที่ 1 การงานอาชพี บทท่ี 2 ชอ งทางการพัฒนาอาชีพ บทที่ 3 การตดั สินใจเลอื กพัฒนาอาชีพสื่อการเรียนรู 1. กจิ กรรม 2. หนังสอื เรยี น

1 บทที่ 1 การงานอาชีพสาระสําคัญ อาชีพในปจจุบันมีอยูหลากหลายในสังคม มีท้ังสรางข้ึนใหมจากทรัพยากรท่ีมีอยู หรือพัฒนาขยายขอบขายจากอาชีพหน่ึงเปนอาชีพหนึ่ง หากผูเรียนมีโลกทัศนทางอาชีพจะทําใหมีความรู ความเขาใจ อธิบายความสําคัญ และความจําเปน ลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพ การจัดการในงานอาชีพ คณุ ธรรม จริยธรรม และการอนุรักษพลังงานและส่ิงแวดลอม จะทําใหเห็นชอ งทางในการพฒั นาอาชีพตัวชี้วดั 1. อธิบายความสําคญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ 2. อธิบายลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกาเพอื่ นํามาวเิ คราะหใ นการพฒั นาอาชีพ 3. อธิบายการจัดการในงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชียทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวีปแอฟริกา เพือ่ นํามาวิเคราะหใ นการพัฒนาอาชพี 4. อธิบายคุณธรรม จรยิ ธรรมในการพัฒนาอาชีพ 5. อธบิ ายการอนรุ ักษพลงั งานและส่ิงแวดลอมในการพัฒนาอาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศและภูมิภาค 5 ทวปี ไดแก ทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกาขอบขา ยเน้อื หา เรอ่ื งที่ 1 ความสําคญั และความจําเปนในการพัฒนาอาชพี เรอ่ื งท่ี 2 การพัฒนากระบวนการผลติ อาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีปไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟริกา เรื่องที่ 3 กลุมอาชีพใหม เรื่องท่ี 4 การประกอบอาชีพในภมู ิภาค 5 ทวีป เรื่องท่ี 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชพี ในชุมชนสงั คม ประเทศ และภมู ิภาค5 ทวีปไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟริกา เรือ่ งที่ 6 คณุ ธรรม จริยธรรม เรื่องที่ 7 การอนุรักษพ ลังงานและส่ิงแวดลอ มในชุมชน สงั คม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีปไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟรกิ า

2เรอ่ื งท่ี 1 ความสาํ คัญและความจําเปนในการพฒั นาอาชพี ความสาํ คญั และความจาํ เปนของการพัฒนาอาชพี วิเคราะหลกั ษณะขอบขายการงานอาชีพกระบวนการทาํ งาน การบรหิ ารจัดการของอาชีพตา ง ๆ ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีปไดแก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา เพ่ือการพัฒนาอาชีพจากการงานอาชีพตาง ๆความสําคัญในการพฒั นาอาชีพ การพฒั นาอาชพี เปน สงิ่ ท่สี าํ คญั ในวิถีชีวิตและการดาํ รงชพี ในปจจบุ นั เพราะอาชีพเปน การสรางรายไดเ พ่ือเลีย้ งชพี ตนเองและครอบครัว อาชีพกอใหเกิดผลผลิตและการบริการ ซึ่งสนองตอบตอความตองการของผูบริโภค และที่สําคัญคือ การพัฒนาอาชีพมีความสําคัญตอเศรษฐกิจของประเทศชาติ ความสําคัญจึงเปน ฟน เฟองในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ิต เศรษฐกิจ ชมุ ชน สงผลถึงความเจรญิ กา วหนาของประเทศชาติความจําเปนในการพฒั นาอาชพี ความจําเปนในการพัฒนาอาชพี ในชุมชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชยีทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา ท่ีเหมาะสมกับตนเอง วิเคราะหความเปนไปไดตาง ๆ ไดแก การลงทุน การตลาด กระบวนการผลิต การขนสง การบรรจุหีบหอการแปรรูป และผลกระทบตอชุมชน และสิ่งแวดลอม ความรูความสามารถของตนเองตอส่ิงที่ตองการพัฒนา การลําดับความสาํ คัญของการพฒั นาทมี่ คี วามเปน ไปได เพ่ือนําขอมูลที่วิเคราะหไวนาํ ไปปรกึ ษาผรู ู การตัดสนิ ใจเลือกพฒั นาอาชพี ที่เหมาะสมกบั ตนเอง โดยวเิ คราะหค วามพรอ มของตนเอง ความตองการของตลาด เทคนิคความรู ทักษะในอาชีพ และความรับผิดชอบตอสังคมทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอม

3เร่อื งท่ี 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สังคมประเทศและภมู ภิ าค5ทวีปไดแ ก ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา เปนการวิเคราะหลักษณะ ขอบขาย กระบวนการผลิตทางอาชีพจากงานตาง ๆ ในวิถีชีวิตไดแ ก งานบาน งานเกษตร งานชา ง งานประดิษฐ และงานธรุ กิจ1. งานบา น งานบา น เปนการวเิ คราะหเกย่ี วกบั งานบานและชีวติ ความเปน อยใู นบาน ผาและเครื่องแตงกายอาหารและโภชนาการ โดยเนนการแกปญหาในการทํางาน มีความรับผิดชอบ สะอาด มีระเบียบประหยัด อดออม อนรุ กั ษพลงั งานและสิ่งแวดลอม เพ่ือนําไปสูการสรางงานอาชีพท่ีเหมาะสมกับศกั ยภาพของตนเองและสอดคลอ งกบั ชมุ ชน สงั คม 1.1 บานและชวี ิตความเปน อยใู นบาน ความสัมพนั ธข องสมาชิกในบาน บานเปนปจ จยั ทจ่ี าํ เปน ในการดาํ รงชีวิต บานเปนท่ีอาศัยใหความปลอดภยั ความรกั ความอบอุน รว มกนั ทาํ กิจกรรมตาง ๆ เปนศูนยรวมของสมาชิกทุกคนในครอบครัวและมคี วามสมั พันธตอกนั ความหมายของครอบครัว ครอบครัวเปนหนวยหนึ่งของสังคม ประกอบดวยสมาชิกต้ังแต 2 คนข้ึนไปอยูรวมกันบา นเดียวกันชว ยกนั ดูแลรกั ษาและออกคา ใชจา ยของบานรวมกัน และยังเปนรากฐานหรือสถาบันทส่ี ําคัญของสงั คมในการใหการศึกษา อบรมเล้ียงดูและสรางประสบการณดานตาง ๆ แกสมาชิกที่อาศัยอยูรวมกนั ลกั ษณะของครอบครวั มีดังน้ี 1. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนท่ีมีความผูกพันกันทางกฎหมาย คือ การสมรส และการรบั บุคคลอ่นื เปนบุตรบญุ ธรรม 2. ครอบครวั ที่ประกอบดวยกลุมคนที่มคี วามผูกพันกันทางสายเลือด ไดแก พอ แม ลูก ปู ยาตา ยาย พี่ นอ ง หลาน 3. ครอบครัวท่ีประกอบดวยกลุมคนท่ีมีการใชจายรวมกัน จากเงินงบประมาณเดียวกันอาจเก่ยี วพันกันทางสายเลอื ด หรือไมเกยี่ วพนั กนั เชน พอ แม ลูก พ่นี อ ง นายจา ง ลูกจา ง เพ่ือน ความสาํ คญั ของครอบครัว ครอบครวั ตองมหี วั หนาครอบครัว โดยปกติจะเปนบิดา แตบางครอบครัวอาจเปนมารดาหรือญาติผูใหญ หัวหนาครอบครัวเปนบุคคลสําคัญในการสรางความสัมพันธและบรรยากาศใหสมาชกิ ในครอบครวั มีความรกั ความอบอุน ความเขาใจอันดีตอกัน สมาชิกจะไดรับแบบอยางที่ดีจากครอบครวั ทําใหมจี ิตสาํ นึกในบทบาทภาระหนาที่ของตนเองทม่ี ีตอ ครอบครวั และสงั คม

4 ดังนั้น ครอบครวั จึงเปน สถาบนั ทีส่ ําคัญตอการปลกู ฝง คณุ ลักษณะอันพึงประสงคใ หเ กดิ แกสมาชิกของครอบครวั ไดแก ความเปน ผมู รี ะเบียบวนิ ัย มีความรับผดิ ชอบ ซ่ือสัตยตรงตอเวลา รูจักการเสียสละ ซ่ึงเปนรากฐานสําคัญใหสมาชิกของครอบครัวกาวไปสูสถาบันอื่น ๆ ของสังคมไดอยา งมีคณุ ภาพ การสรา งความสัมพันธใ นครอบครวั บรรยากาศของครอบครัวท่ีมีสมาชิกอารมณดีมีความสัมพันธอันดีตอกัน สามารถทําไดดังนี้ 1. ใหส มาชิกมสี วนรวมแสดงความคิดเหน็ เก่ียวกับงาน หรือปญ หาของครอบครัว 2. ฝก ใหร ูจักการเปน ผฟู ง และผพู ดู ทีด่ ี 3. ยอมรบั นบั ถอื ในความคิดเหน็ ของผูอ น่ื 4. มอบหมายงานใหเหมาะสมกบั วัยและความสามารถ 5. รจู กั หลกี เล่ียงการขดั แยง พยายามทําความเขา ใจและรจู ักการใหอ ภัยซ่งึ กันและกนั 6. มกี ิจกรรมหรืองานทท่ี าํ รว มกัน ชว ยใหเกิดความสามัคคี การปรบั ตัวเขาหากนั 7. มีสัมมาคารวะ ประพฤตติ นเหมาะสมกับวัย และกาลเทศะ 8. ใหค วามเคารพนบั ถือตอผูอ าวโุ ส 9. ใหค วามชวยเหลือ เอื้ออาทร และมีนํา้ ใจอนั ดีตอ กัน 10. รจู ักเสียสละตามสมควรแกโ อกาส หนาทีค่ วามรบั ผดิ ชอบของสมาชิกในครอบครวั สมาชกิ ทกุ คนในครอบครวั มีสว นรว มในการทํางานบาน ไมควรมอบภาระใหกับผูใดผูหนึ่งงานตาง ๆ จะสาํ เรจ็ ไดด ว ยดีตอ งอาศยั ความรวมมอื รว มใจของสมาชกิ ทุกคน ซึ่งหลกั ในการแบงงานและความรับผิดชอบควรพิจารณา ดงั นี้ 1. วเิ คราะหและวางแผนรว มกันวามงี านอะไรบา งที่จะตองจดั ทําในครอบครวั 2. มอบหมายงานใหส มาชกิ ทําตามความสามารถ ความถนดั และเหมาะสมกบั วัย 3. กาํ หนดหนาท่ีรับผิดชอบงานของแตละคนใหชัดเจนวาใครมีหนาท่ีอะไรและมีงานใดท่สี มาชิกควรทํารวมกัน ลักษณะงานในบา น ลกั ษณะงานในบา นมหี ลายประการ สมาชิกในครอบครัวควรมสี ว นรวมลักษณะงานในบา นแบงออกได 2 ประเภท คือ 1. งานสวนตวั เปนงานทส่ี มาชิกตองปฏิบัติสําหรับตนเอง เชน ดานสุขภาพอนามัยตัวเองคือ การทําความสะอาดรางกาย การทําความสะอาดเคร่ืองใชสวนตัว รับประทานอาหารท่ีมี

5ประโยชนตอรางกาย พกั ผอ นใหเ พียงพอ ดานการวางแผนมกี ารวางแผนในการใชเวลาแตละวันใหเปนประโยชนและเหมาะสมกบั ลักษณะงานท่ีปฏิบัติ 2. งานสว นรวม เปนงานทีไ่ ดร บั มอบหมายจากสมาชกิ ในครอบครัว หรอื เปนงานท่ีแบงเบาภาระของบิดามารดา ผูปกครอง และสมาชกิ ในบาน เชน การประกอบอาหาร งานซักรดี เส้ือผา และทําความสะอาดเคร่ืองนงุ หม การจดั และการดูแลรักษาบาน การใช การเกบ็ การบํารงุ รักษา การเลือก ซอ มแซม ดดั แปลง เครื่องมือเครื่องใชในบานใหถกู วิธีและเหมาะสมกับบริเวณพื้นท่ีในบาน จะชวยใหสะดวกตอการนํามาใชและยืดอายุการเก็บรกั ษา ซง่ึ จะเปนประโยชนตอ การจัดและการดแู ลรักษาบาน แบง ไดดงั น้ี 1. อุปกรณการทําความสะอาดบาน เชน ไมก วาดประเภทตา ง ๆ หลังจากใชแ ลวควรเก็บในบริเวณทล่ี ับตาหรอื ขางตูท่ีสูง เพ่ือหยิบใชไดสะดวกในการใชงานครั้งตอไป สารท่ีชวยในการทําความสะอาด เชน ผงซักฟอก น้ํายาขัดพนื้ ควรเกบ็ ใสภ าชนะทีม่ ฝี าปดมิดชิด 2. อปุ กรณเครื่องใชไ ฟฟา เชน เตารีด โทรทศั น เตาไฟฟา ฯลฯ ควรจดั วางในที่อากาศถา ยเทหรือหมุนเวยี นไดส ะดวก ไมค วรมนี า้ํ ขัง และหลงั จากใชงานแลวตองถอนปลั๊กออกใหเรียบรอย 1.2 ผา และเคร่อื งแตงกาย การเลือกใชผาและเคร่ืองแตงกายผาและความสําคัญของเสื้อผา ผาเปนเคร่ืองนุงหมท่ีใหประโยชนตอการดํารงชีวิตของมนุษย ผาเปนเครื่องนุงหมที่ใหความอบอุนแกรางกาย ปองกันอนั ตรายจากการปฏบิ ัติงานตา ง ๆ และเพ่ือใหเ กดิ ความสวยงาม นอกจากน้ันผายังใชในการตกแตงบา นเรือน กอ นที่จะนาํ ผา มาใชใ หเกิดประโยชนต อ การดาํ รงชีวิต ควรศึกษาและเลือกใชใหถูกตองตามความเหมาะสม การเลือกใชเสื้อผาเคร่ืองแตง กายทีถ่ กู ตอง จะตองคํานงึ ถึง 1. การสํารวจและรจู ักตนเอง การพิจารณารูปราง ลักษณะของผูสวมใส เชน ความสูง เตี้ยความอว น ผอม สผี ิว สีตา สผี ม จุดเดนและจุดบกพรองของรูปรา งหนาตา 2. ในการเลือกแบบเส้อื แบบเสื้อที่ดีควรเปน แบบท่งี าย ๆ แตนาสนใจ มจี ุดเดน เพยี งจุดเดยี วไมควรมกี ารตกแตงรงุ รังมากเกินไป และเลือกใหเหมาะสมกับบุคลกิ ของผูสวมใส 3. งบประมาณเรอ่ื งเส้ือผา ควรซือ้ มาใชแ ลวคุม คา เงินทีเ่ สียไปและใชไ ดนาน การทําความสะอาด ดูแลและรกั ษาผาและเครอ่ื งแตง กาย เส้อื ผา นอกจากจะตอ งเลอื กเส้ือใหเหมาะสม ใหถูกตอ งกับบุคลิกภาพ โอกาส สถานที่แลวผสู วมใสค วรศึกษาการรักษาความสะอาดอยางถูกวิธีเพื่อยืดอายุการใชงาน ความทนทาน รวมทั้งรูจ กั การซอ มแซมเส้ือผาใหอยใู นสภาพพรอมที่จะใชประโยชนไดทันที การทําความสะอาดเสื้อผาควรคํานงึ ถึงชนิดของผาเสียกอนวาควรใชน า้ํ ยา ผงซกั ฟอกหรอื สบชู นดิ ใด ผา ที่ซักนนั้ ทนตอการขยี้

6หรือไม และอณุ หภมู มิ ากนอ ยเพยี งใด รวมท้ังความคงทนของสีผา ควรอานปายท่ีติดกับตัวเสื้อใหละเอยี ดเก่ยี วกับคุณสมบตั ขิ องเสอ้ื ผา ที่นํามาใช เพราะผาแตละชนิดการดแู ลรักษาแตกตา งกนั ดังนน้ัควรไดศ กึ ษาเพื่อจะไดมีเส้ือผา ที่ใหมแ ละใชงานไดนาน ๆ การซกั ผา มจี ุดมุงหมาย คอื การทําความสะอาด ลบรอยเปอนออกใหหมด การซักผาทําได2 วธิ ี คือ 1. ซกั ดวยน้ํา เรียกวา ซกั เปยก 2. ซกั ดวยสารละลายโดยผา ตอ งไมถกู นาํ้ เรียกวา ซักแหง การซักผา ทถ่ี กู ตองจะชวยทาํ ใหผาทนทานและสวยงามอยูเสมอ มีลาํ ดับข้ันตอน ดงั น้ี 1. ตรวจดูรอยชํารดุ ของเส้อื ผา กอ นลงมอื ซกั ถามีรอยชาํ รดุ ควรซอมแซมกอน 2. รดู ซปิ และปลดเขม็ ขดั ออกจากหวง เพราะจะทําใหฟ นซิปหรอื เข็มขดั เสยี ในระหวางที่ซกั 3. ลว งดูกนกระเปาหากมสี ิ่งของหรือส่ิงแปลกปลอมควรเอาออกใหห มดเพราะบางคร้ังสิง่ เหลาน้ีจะทําใหเสื้อผา เปอน ถา ซกั ดวยเครื่องจะทําใหเคร่อื งซกั ผาเสยี เร็ว 4. กาํ จดั รอยเปอนและจดุ ดา งดําใหหมดกอนลงมือซกั 5. แยกประเภทของผา กอ นท่ีจะนําไปซัก เพราะผา บางชนดิ อาจสีตก 6. กอนนําผาลงไปซักกับผงซักฟอกหรือน้ําสบู ควรซักน้ําเปลากอน 1 คร้ัง เพื่อขจัดสิ่งสกปรก เชน ฝุน ละออง หรอื คราบสิง่ สกปรกอ่นื ๆ เพราะผา บางชนดิ สกปรก สามารถดูดซึมซับไดรวดเร็วจะทาํ ใหผานนั้ เกา เรว็ สไี มสดใส การรดี ผา ควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี 1. เสยี บปล๊กั เตารดี แลว เปดสวิตชปรบั อณุ หภมู คิ วามรอนใหเหมาะสมกับเน้ือผาท่ีกําลังรีดหรืออา นจากปายทีต่ ดิ เส้อื วาควรใชอ ณุ หภูมเิ ทา ไหรใ นการรดี การรีดควรกลับตะเขบ็ ดา นในทดลองรีดดกู อน เพอื่ ปองกนั ผาเสียหาย 2. การรดี เตารีดไอนํา้ ควรใชน ้ํากล่ันเตมิ กอ นเสียบปลั๊กไฟเปดสวิตช ไมค วรใชนํ้าประปาเติมเพราะถา ใชนาํ้ เตมิ ไปนาน ๆ ทาํ ใหนํา้ ท่ตี กตะกอนจบั ตัวทาํ ใหอุดตันที่ทอไอน้ําได ดังน้ัน หลังจากเลิกใชท กุ คร้ังควรถายนา้ํ ออกใหห มด 3. อยาพรมนาํ้ เปยกมากจนเกินไป ควรพรมนาํ้ ท้งิ ไวป ระมาณ 5-10 นาที แลว คอ ยรดี เพราะถา ผา เปยกมากเกนิ ไปจะทาํ ใหเสียเวลาการรดี ผา และจะเสียคา ไฟฟา มากขึน้ กวา ปกติ 4. ควรรดี ผาหลาย ๆ ตวั ในคร้งั เดียวกนั ถา ผาเนอ้ื บาง ๆ ควรรีดหลังสุด เพราะผาบางไมไดใชอณุ หภูมิสงู เหมาะทีจ่ ะรีดหลังจากถอดสวติ ชแ ลว เพอ่ื เปน การประหยดั กระแสไฟฟาและเงินอีกดวย 5. ระวงั อยา ใหเ ตารีดหลนหรือตก ขณะที่กําลังจะหยุดรีดชั่วขณะหน่ึงควรปดสวิตช หรือถอดปลกั๊ เตารีดเพ่ือปอ งกนั การเกิดไฟไหม

7 6. ขณะทร่ี ดี ผา ควรใหสายเตารดี เรยี บไมมวนงอ เพราะจะทาํ ใหสายเสยี ดสีกนั ทําใหฉนวนหุมสายไฟไมทนทานจะทาํ ใหเกิดอันตรายได 7. เม่ือรดี ผาเสรจ็ ทกุ ครั้งตอ งปดสวิตช ถอดปลกั๊ และเก็บพับสายใหเ รยี บรอยทุกครั้ง 8. เตารีดหลังจากใชแลว หากมีส่ิงสกปรกติดอยู ควรใชผาชุบนํ้าหรือเบนซินหมาด ๆ เช็ดออกทุกครง้ั การซอ มแซมเสอ้ื ผา เสื้อผา ที่ชาํ รุดอาจเน่อื งมาจากการซักรีด หรือถูกส่ิงอื่นเกาะเกี่ยว ทําใหเส้ือผามีรอยตําหนิหรือเสียหาย เส้ือผาท่ีใสอยูบางตัวยังใหม ตองการกลับมาใชประโยชนอีก จึงจําเปนตองศึกษาวิธีการซอมแซมใหเหมาะสมและถูกวิธี การซอมแซมเสื้อผา นอกจากจะนํากลับมาใชไดอีกยังสามารถดดั แปลงเส้ือผา ใหไ ดแบบใหมแ ปลกตา ทาํ ใหเกิดความสวยงามย่ิงขน้ึ และนา สวมใส กอนท่ีจะนําเส้ือผามาซอมแซม ควรพิจารณากอนวาควรซอมแซมวิธีใดจึงจะเหมาะสมโดยพิจารณาจากรอยชํารุดกอนและวิธีการซอมแซมสามารถนํากลับไปใชไดอีกนานหรือไมการซอมแซมก็ไมยุงยากกจิ กรรม ใหผ เู รียนหาภาพการแตงกายของบุคคลตาง ๆ คนละ 3 ชุด ใหเหมาะสมกับวัย กาลเทศะและฐานะทางเศรษฐกิจพรอมทงั้ แสดงความคิดเห็น 1.3 อาหารและโภชนาการ การเลอื กบริโภคอาหารเครือ่ งดม่ื และมารยาทในการรับประทานอาหาร อาหารเปนหนึ่งในปจจัย 4 ทีส่ ําคัญตอ การดาํ รงชีวิต รา งกายจะเจริญเติบโตแข็งแรง และมสี ขุ ภาพท่ดี ีตองไดรับอาหารท่ีถูกสุขลักษณะ มีคุณคาทางโภชนาการเพียงพอกับความตองการของรางกายในแตละวัยซ่ึงมีความแตกตา งกัน อาหาร หมายถึง ส่ิงท่ีกินเขาสูรางกายแลวไมมีโทษตอรางกาย แตนําไปใชประโยชนไดโดยสรางความเจริญเติบโต ซอมแซมสวนที่สึกหรอ ชวยใหรางกายดําเนินชีวิตตามปกติและปราศจากโรค สารอาหาร หมายถึง สวนประกอบที่เปนสารเคมีที่มีอยูในอาหารและรางกาย สามารถนําไปใชป ระโยชนได ไดแ ก โปรตนี คารโบไฮเดรต วิตามนิ เกลือแร ไขมนั อาหารสมสว น หมายถึง อาหารที่มีสารอาหารครบทง้ั ปริมาณและคุณภาพตามความตองการของรางกาย

8 การเลือกบริโภคอาหารใหถกู หลักอนามยั การมีความรูความเขาใจเก่ียวกับการเลือกบริโภคอาหารใหถูกหลักอนามัย จะชวยปองกันการแพรกระจายของเช้อื โรคท่ีมใี นอาหารได หลักการเลอื กบริโภคอาหารใหถูกหลกั อนามยั 1. ควรบรโิ ภคอาหารสุก เนือ่ งจากอาหารสกุ เปนอาหารท่ผี านการฆาเชือ้ ดว ยความรอ น จึงมีความปลอดภัยมากกวาอาหารดิบ 2. ควรใชชอนกลางประจําสําหรับตักกับขาวในการรับประทานอาหาร เพื่อเปนการปองกันการแพรกระจายของโรคที่ตดิ ตอได 3. ควรลา งมือกอ นรับประทานอาหารดวยนาํ้ สบูท กุ ครงั้ โดยเฉพาะผูน ยิ มบริโภคขาวเหนยี วและอาหารอ่นื ๆ ดวยมอื 4. รูจักเลอื กบริโภคอาหารทส่ี ะอาดและปลอดภยั 5. อาหารตอ งมีคณุ คา สูงและราคาไมแพงนัก การเลอื กซ้ืออาหารควรพิจารณาถึงคุณคาของสารอาหารตามหลกั โภชนาการ 6. อาหารตองมีคุณภาพ สังคมในปจจุบันมีการเลือกซ้ืออาหารมารับประทานกันมากขึ้นผบู รโิ ภคควรเลอื กอาหารสดใหม ไมบูดเนา หรือสงกลิ่นเหม็น ไมควรเก็บอาหารท่ีซื้อไวนานเกินเพราะจะทําใหอาหารไมมคี ุณภาพ 7. ทาํ ความสะอาดและเกบ็ ภาชนะอุปกรณเ ครื่องใชอ ยา งถูกตอ ง หลังทําความสะอาดผึ่งใหแหงและควรเกบ็ เขา ท่ีใหเ รียบรอย เพ่ือปองกนั ฝุนละอองและไมอ ับชนื้ การปฏบิ ัติหลังรบั ประทานอาหาร 1. เมื่อรบั ประทานอาหารอ่ิมแลว ควรรวบชอ นและสอมไวใ นจาน 2. ชว ยกันเกบ็ ภาชนะตาง ๆ เกบ็ กวาดเช็ดถูใหเ รียบรอย (รบั ประทานอาหารทบ่ี า น) 3. ควรลกุ จากโตะอาหารพรอม ๆ กนั ถา จาํ เปน ตองลุกกอ นควรกลา วขออนุญาตแลว เกบ็ เกา อ้ีไวใ นสภาพเดมิ การเลอื กบรโิ ภคอาหารใหเหมาะสมตามวยั อาหารสําหรับผูใหญ (อายุ 40 ปข ึน้ ไป) วยั นี้รางกายมีการเสริมสรางเซลลตาง ๆ เพ่ือรักษาสมรรถภาพการทํางานในรา งกายใหคงที่ จงึ ควรไดรบั อาหารครบทัง้ 5 หมแู ละไดส ดั สว นท่เี หมาะสมดังน้ี โปรตีน นม 1 แกว ตอวัน ไข 1 ฟองตอวัน หรอื สปั ดาหล ะ 3-4 ฟอง เน้อื สัตว 100 กรัมตอวนั

9 เคร่ืองในสัตว 1 ครัง้ ตอสัปดาห ถว่ั เมล็ดแหง 50 กรัม แปง หรือน้ําตาล (ใน 1 วนั ) ขา วสวยหรืออาหารจากแปง 3 จาน (250-300 กรมั ) เผือก มนั 1 หวั เลก็ น้าํ ตาล 2 ชอนโตะ นาํ้ มนั หมู 2 ½-3 ถวยตวง ผัก/ ผลไม (ใน 1 วนั ) ผกั ใบเขยี วสกุ ½ ถว ยตวง ผกั ใบเขยี วสด 1 ถวยตวง ผักประเภทหัว ดอก ผล ½ ถวยตวง ผลไม 1 ผลเลก็ (สม 1 ผล) นํ้าผลไม ½ ถวยตวง อาหารสาํ หรบั ผสู ูงอายุ (อายุ 60 ปข ้นึ ไป) วัยน้มี ีการเปล่ยี นแปลงไปในทางเส่อื มลงของเซลลอวัยวะตา ง ๆไดแก เซลลของสมอง ไต หัวใจ กระดูกออน กลามเนื้อลาย เปนตน และไมสามารถสรางข้นึ ใหมได จงึ ควรไดร ับสารอาหารในปริมาณที่เพียงพอเชนเดียวกบั วัยผูใหญ การเก็บและการถนอมอาหาร วธิ กี ารเก็บอาหารประเภทตา ง ๆ 1. การเก็บอาหารสด กอนเก็บไวในตูเย็นหรือตูแช ตองลางส่ิงปกปรกที่ติดมากับอาหารออกใหห มดขณะทแ่ี ชเ ย็น และจะชว ยยดื อายกุ ารเกบ็ อาหารสดได 2. การเก็บอาหารแหง ตองปองกันความชนื้ ทจ่ี ะเกดิ กบั อาหาร เชน การเก็บเมล็ดพืชควรทําใหแหง กอนนาํ ไปเก็บในภาชนะมีฝาปดและไมอับช้ืน สวนพืชที่เปนหัวควรแขวนไวในที่โปรง สะอาดมลี มโกรกไดดี ควรนาํ ไปผ่ึงแดดออน ๆ เปนประจํา 3. การเก็บอาหารกระปอง ควรเก็บไวในที่ท่ีมีอากาศเย็น โปรงและไมอับชื้น เพราะจะไดปอ งกนั เชื้อโรคท่หี ลงเหลอื อยใู นกระปอ ง 4. การเก็บอาหารปรงุ สาํ เรจ็ อาหารทเ่ี หลอื จากการบริโภคควรเก็บในตเู ยน็ ไมเกิน2 วันกอ นนํามารบั ประทานควรอุน ใหร อ นจดั เพ่อื ทาํ ลายเช้อื จุลนิ ทรียทท่ี าํ ใหเ กดิ อาการทอ งเสยี การถนอมอาหาร คอื วธิ ีการตา ง ๆ ทีท่ ําใหอ าหารเกบ็ ไดน านกวาปกติ โดยไมบดู เสีย หลักในการถนอมอาหาร หลักในการถนอมอาหารสามารถทําไดหลายวิธี ดงั นี้ 1. การแชอ าหารในอุณหภมู ติ าํ่ วธิ นี ้ีชว ยใหอ าหารเสยี ชาลง เพราะแบคทีเรียและเชื้อราซ่ึงเปนตนเหตุใหญมีการเจรญิ เติบโตไดชา การเก็บอาหารไมใหเสียโดยใชอุณหภูมิตํ่านี้จะเก็บไวไดนานเทาไรข้ึนอยกู บั อุณหภูมิในการเกบ็ วธิ เี กบ็ อาหารในตูเ ยน็ จะเกบ็ อาหารไดในระยะส้นั ประมาณ 1 สัปดาห

10แตถาตองการเก็บอาหารในระยะยาวเปนเดือนหรือเปนป จะตองใชอุณหภูมิต่ํากวาจุดเยือกแข็ง คือแชใหอาหารแข็ง อาหารท่ีแชแข็งนี้ถานํามาไวในอุณหภูมิสูงข้ึนก็จะเร่ิมเสียไดอีก เชนเดียวกับอาหารสดทว่ั ไป 2. การตากแหง แบคทีเรียและเชื้อราในอาหารจะเจริญเติบโต ทําใหอาหารเสียได ตองอาศัยความช้นื พอสมควร การตากแหงทําใหค วามช้ืนในอาหารต่าํ จนเชือ้ จุลนิ ทรียไ มส ามารถเจริญเติบโตไดอาหารก็ไมเสียนิยมใชกันมากกับเนื้อสัตว ผักและผลไม เพราะทําไดงายและประหยัด การตากแหงอาจจะใชวธิ ตี ากแดดอบ ปง ยาง หรอื รมควันกไ็ ด สาํ หรับวธิ หี ลังน้ี ควันไฟยังมสี ารบางอยางชวยถนอมอาหารไมใ หเสียอกี ดวย 3. การใชความรอ น วิธีนอ้ี าศัยความรอนเพอ่ื ทาํ ลายจุลินทรียท่ีจะทําใหอาหารเสียและทําลายเอนไซมทาํ ใหปฏิกิรยิ าดาํ เนนิ ไปไมได การทาํ ลายจุลินทรยี ดวยความรอนนอี้ าจทาํ ไดห ลาย ๆ ขนั้ เชน 3.1 การทําลายเช้ือจลุ ินทรยี บ างตวั ใชกับอาหารบางชนิดท่ตี องการรักษาใหค งรูปเดิมไวเชน นมสด ใชว ธิ ีพาสเจอรไ รส ซ่ึงใชค วามรอนตํ่าไมถ ึงจุดเดอื ด เพียงแตทําลายเช้ือจุลินทรียท่ีจะเปนอันตรายแกผ ูบรโิ ภคเทานน้ั ฉะน้นั นมสดท่ผี านความรอนไมถ งึ จดุ เดือดจะยังมีเชอ้ื จลุ นิ ทรียอ ยูตองเก็บไวในที่อุณหภูมิตํา่ เพ่อื ไมใหเ สีย 3.2 การทาํ ลายเช้ือจุลินทรยี ท้ังหมด วิธนี ีใ้ ชความรอ นสูงในระยะยาว ใชวิธีสเตอริไลซเพื่อฆา เช้ือจลุ นิ ทรยี ใ นอาหารใหหมด และเก็บอาหารที่ไมมีเชื้อจุลินทรียแลวในภาชนะท่ีมิดชิด เชนบรรจุกระปอง หรือบรรจุขวด อาหารที่ถนอมดวยวิธีน้ีเก็บไวไดนานมาก เพราะไมมีส่ิงท่ีจะทําใหอาหารเสียเหลืออยู แตว ิธกี ารนีย้ งุ ยากไมเหมาะท่ีจะทําในครอบครัว เพราะตนทุนสูงเหมาะในการทําเปนอตุ สาหกรรมเทา นั้น 4. วธิ ีอ่ืน ๆ ไดแก การดอง การกวน การแชอ ม่ิ ฯลฯ ใชม ากกับผักและผลไม ในประเทศเราวิธเี หลา นชี้ ว ยถนอมอาหารไวไ ดม ากโดยทําสงิ่ แวดลอ มใหมีสภาพไมเหมาะสมสาํ หรับการเจรญิ เตบิ โตของเชื้อจุลนิ ทรีย คุณคา ทางโภชนาการของอาหารทีถ่ นอมแลว วิธีการถนอมอาหารทุก ๆ วิธี ทําใหมีการเปล่ียนแปลงในตัวอาหารเองมากบางนอยบางแลว แตวิธกี าร สาํ หรบั คณุ คา ทางโภชนาการนั้นก็มกี ารเปลีย่ นแปลงเชนเดยี วกัน มากนอยข้ึนอยูกับประเภทของอาหารและวิธีการที่ทําถนอมไวโดยตากแหง เชน เนื้อเค็ม ปลาแหง ปลากรอบ ฯลฯดองหรือหมักใสเกลือ เชน ปลารา หอยดอง ฯลฯ เหลานี้ โปรตีนในเน้ือสัตวยังใชประโยชนไดแตก ารบริโภคอาหารเหลาน้จี ะตองระวังในดา นความสะอาด ควรจะทาํ ใหสกุ ดีเสยี กอน ผักและผลไม สารอาหารที่สําคัญ คือ วิตามิน โดยเฉพาะอยางย่ิงวิตามินซีสลายตัวไดงายโดยความรอน การสัมผัสกับอากาศ ฯลฯ ฉะน้ัน ผักและผลไมที่ถนอมวิตามินจะนอยลง เมื่อถูกความรอนและสมั ผสั กับอากาศ สว นเกลือแรใ นผกั และผลไมไมคอยมีการเปลี่ยนแปลง

11กจิ กรรม ใหผูเรียนจัดรายการอาหารและเครื่องด่ืมเพื่อสุขภาพ 3 ม้ือ ใน 1 วัน สําหรับบุคคลดงั ตอไปนี้(เลอื ก 1 หัวขอ) - เดก็ วยั เรียน - ผใู หญ - ผสู งู อายุมอื้ อาหาร ชือ่ อาหาร/เครือ่ งดืม่ สว นผสม/วธิ ีปรงุ คณุ คา ทางโภชนาการการอนรุ ักษพลังงานและสิง่ แวดลอม การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอมในครอบครัว ไดแก การใชไฟฟา นํ้าประปาอยางประหยัด ดงั นี้ การใชไฟฟา 1. การเลือกซ้ือเคร่ืองใชไฟฟา ควรเลือกซื้อชนิดประหยัดไฟ เชน หลอดตะเกียบ หรือเครอื่ งใชไ ฟฟาทร่ี ะบฉุ ลากประหยัดไฟ 2. เครอ่ื งใชไ ฟฟา ทีก่ ินไฟมาก เชน หมอ หงุ ขาว กาตมน้ํา กระทะ เคร่ืองซักผา เตารีด หรือเคร่ืองใชไ ฟฟาเสียบปลกั๊ ทุกชนิด เม่อื ใชเ สร็จแลวตองถอดปลก๊ั ออกทันที 3. การใชเ ตารีดไฟฟา รีดผา ควรเตรียมเส้ือผา ทีจ่ ะรดี และเตรียมเครื่องใชอ่ืน ๆ ใหพรอมกอนเมื่อจะรีดจึงเสยี บปลั๊ก ควรรดี คร้งั ละมาก ๆ ประหยัดไฟฟา มากกวา รดี ทีละนอยและบอ ยคร้ัง 4. เครื่องใชไฟฟา ท่ีมสี วิตซป ด เปด เชน หลอดไฟ พัดลม เมื่อเลิกใชค วรปด สวิตชทนั ที 5. เครอื่ งปรับอากาศตองใชเ ทา ทีจ่ าํ เปน เมอ่ื จะออกจากหองหรือหยุดใชงานควรปด เคร่อื งกอนประมาณคร่ึงช่วั โมง 6. ควรตรวจปลั๊ก สวิตชเ คร่ืองใชไ ฟฟา ในบานทุกชนิดใหเรยี บรอย และอยูในสภาพดเี สมอเพ่ือประหยดั ไฟฟา และปลอดภยั จากอบุ ตั เิ หตทุ ี่จะเกิดจากไฟฟา

12 การใชน้าํ ประปา 1. เม่ือเปด กอ กน้าํ ประปาและใชน้ําในปริมาณพอเพียงแลว ปดกอกน้ําทันที อยาปลอยใหนํ้าไหล จนลนภาชนะ 2. หมั่นตรวจดูกอกน้าํ ทอ น้าํ ภายในบานและบรเิ วณบา น ถามรี อยรั่วแตกตอ งรีบซอมทันที 3. บา นท่ีมีหองสุขาแบบชกั โครก ควรเลอื กซือ้ ชักโครกแบบประหยัดน้ําและถาใชขวดพลาสติกกรอกน้ําใหเต็ม แชไ วใ นถังชักโครกจะชว ยประหยดั นํ้าได 4. นาํ้ ทใ่ี ชแลว เชน น้ําซาวขา วนา้ํ ลา งผกั ผลไม นาํ้ ลา งจาน นํ้าท่ซี ักผา ถา เปนนํา้ สุดทา ย จะไมคอ ยสกปรกสามารถนําไปรดตนไมได 5. กอ นออกไปนอกบา น หรอื กอนนอนควรตรวจดกู อ กนา้ํ ในบา นตอ งปดใหเรยี บรอย การเกบ็ ขยะภายในบานและการแยกขยะ ปจจุบันปญหาสิ่งแวดลอม คือ ขยะ ซ่ึงตองกําจัดอยางรวดเร็ว ขยะนอกจากทําลายสิ่งแวดลอ มแลว ยงั เปนจุดรวมของสตั วทเี่ ปนพาหนะนาํ โรค เชน หนู แมลงสาบ ดงั นน้ั การเก็บขยะและแยกขยะทีถ่ กู วธิ ี ชว ยใหส ะดวกตอการนาํ ไปยอ ยสลายหรือนาํ ไปใชใหเ กิดประโยชน อกี ทง้ั ชวยรักษาสภาพแวดลอ มที่ดีกิจกรรม 1. ทา นมหี ลกั ในการมอบหมายหนา ที่ใหก บั สมาชิกในครอบครวั อยา งไรบา ง 2. ครอบครวั หน่งึ มสี มาชิกท้งั หมด 5 คน และมีความชอบทีต่ างกนั ดังนี้ พอ ชอบปลกู ตน ไม แมชอบทาํ อาหาร ลูกสาวคนท่ี 1 ชอบอานหนังสือ ลูกชายคนที่ 2 ชอบเลนเกม และลกู ชายคนสุดทอ งชอบเลนกฬี า ทานมวี ิธกี ารแบง หนา ทก่ี ารทาํ งานบา นใหก ับคนในครอบครัวน้ีไดอยางไร2. งานเกษตร งานเกษตร เปน การวเิ คราะหเกี่ยวกับการปลูกพืช และการเล้ยี งสัตว ตามกระบวนการผลิตและการจัดการผลผลติ มกี ารใชเทคโนโลยเี พือ่ การเพ่มิ ผลผลติ ปลูกฝง ความรบั ผดิ ชอบ การอนุรักษพลังงานและส่ิงแวดลอมเพื่อนําไปสูการสรางงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและสอดคลอ งกบั ชมุ ชน สังคม 2.1 การปลกู พืช การปลกู ผักสวนครัวปลอดสารเคมี ผักเปนพืชที่เรานํามาประกอบเปนอาหารในชีวิตประจําวัน มีคุณคาทางอาหารที่เปนประโยชนตอรางกาย การปลูกผักสวนครัวปลอดสารเคมีเปนการปลูกผักโดยไมใชสารเคมี เชน

13ปุยเคมี และสารปองกันกาํ จัดศัตรพู ชื แตใ ชป ยุ คอก ปยุ หมักชีวภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ และสารสมุนไพรปอ งกันกําจดั แมลงมาใชใ นการปลูก ทาํ ใหปลอดภัยกับผผู ลติ และผบู ริโภค ความหมายของพืชผกั สวนครัว พืชผกั สวนครัว หมายถึง พืชผกั ทีป่ ลูกในพ้ืนทวี่ างในบริเวณบานหรือหนวยงาน อาจปลูกลงแปลงหรอื ในภาชนะตา ง ๆ เพอ่ื ใชบริโภคในครอบครัว หากมีจํานวนมากเหลือจากการบริโภคกส็ ามารถนาํ ไปจําหนา ยได การแบงประเภทของพชื ผกั สวนครวั 1. ผักกินใบกินตน เชน คะนา ผักบุง กะหลํา่ ปลี ผักกาดขาว 2. ผกั กนิ ฝกกนิ ผล เชน พรกิ มะเขอื ถั่วฝกยาว ถั่วแขก ถวั่ พู 3. ผกั กินหวั กนิ ราก เชน ผกั กาดหวั กระชาย ขม้ิน 4. ผกั กนิ ยอด เชน ตําลึง ชะอม 5. ผักกนิ ดอก เชน กะหลํา่ ดอก ดอกแค ขจร การคัดเลอื กเมล็ดพนั ธุ มวี ิธีการคัดเลือก ดังนี้ 1. เปน เมล็ดทแี่ กเ ตม็ ท่ี เก็บจากผลหรือฝก ทีแ่ กหรือสุกจัด มอี าหารสะสมในเมล็ดมาก 2. เปน เมลด็ ทส่ี มบรู ณ ไมม ีรอยแตก หักรา ว หรอื ลบี 3. เปน เมลด็ ท่ีเกบ็ มาใหม ๆ ไมเกบ็ ไวนานจนเกินไป 4. เปน เมลด็ ทสี่ ะอาดปราศจากโรคและแมลง เครือ่ งมอื และอุปกรณใ นการปลกู ผัก เคร่ืองมอื และอปุ กรณในการปลูกผัก เปนส่ิงที่ชวยใหทํางานไดสะดวกและรวดเร็วย่ิงข้ึนไดงานทม่ี คี ณุ ภาพ ประหยัดเวลา แรงงาน และสงผลใหไดผลผลิตมากย่ิงขึ้น เชน เคร่ืองพรวนดินอปุ กรณร ดนา้ํ และเคร่อื งพน ยา เปน ตน หลักการปลูกผักสวนครวั ปลอดสารเคมี 1. ไมใชสารเคมีใด ๆ ในการปลูกผัก เชน ยาปองกันและกําจัดเช้ือรา ยาฆาแมลง ปุยเคมีและยากาํ จดั วชั พชื 2. ใชว ธิ ีการปอ งกนั และกาํ จดั ศตั รูพชื โดยวธิ ผี สมผสาน 3. ใชปุยท่ีไดจากธรรมชาติ เชน ปุยคอก ปุยหมัก อินทรียวัตถุตาง ๆ บํารุงดินโดยใชจลุ ินทรยี เขา มาชว ย 4. ใชปุยหมักชีวภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ น้ําหมักสะเดา หรือสารสมุนไพรอยางสม่ําเสมอทุก 7-10 วัน ถามีแมลงศัตรูพืชมารบกวน พนสารสมุนไพรกําจัดแมลงใหบอยขึ้นเปนทุก 2-3 วันหรอื ทกุ วัน

14 5. ไมป ลอยใหท ด่ี ินวางเปลา ควรมีการปลูกพืชหมนุ เวียน 6. ใชพันธุพ ืชตา นทานโรค 7. เตรยี มดนิ ปลูกใหอ ุดมสมบูรณ จะทําใหพ ืชผักสมบูรณแข็งแรงตานทานโรค ใหผลผลิตทด่ี แี ละมคี ุณภาพ 8. ปลูกผกั ผสมผสาน โดยปลกู สลบั หรอื คละกนั ในแปลงเดียว ปองกนั การทาํ ลายของหนอนและแมลง 9. ปลกู พชื ใหเหมาะสมกับฤดูกาล การเตรียมดนิ ปลกู ผกั เลอื กสถานทใ่ี นการปลกู ผักสวนครัว ควรเปนสถานทที่ ี่ไมม ีน้ําทว มขัง ไดรับแสงแดดอยางนอยวนั ละ 6 ชัว่ โมง ไมม สี ตั วเ ลยี้ งมารบกวน ใชจ อบหรอื มีดดายหญา บรเิ วณทจี่ ะปลูกแปลงควรมีขนาดกวาง 1-1.5 เมตร ยาว 4 เมตร ขดุ ดินลกึ ประมาณ 30 เซนตเิ มตร ตากดิน ยอ ยดินเก็บวัชพชื ใสป ยุ คอกปยุ หมกั จาํ นวน 1 ปบ ตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร และปุยหมักชีวภาพ 1 กิโลกรัม คลุกเคลาใหเขากันคลุมดว ยฟาง รดนํา้ สกัดชีวภาพ 1 ลติ ร ตอ นา้ํ 20 ลิตร ใหช มุ หมักทง้ิ ไว 2-3 วนั การปลูกผกั สวนครัว มีวิธกี ารปลกู ดังนี้ 1. เพาะกลาแลวยายปลูก อาจเพาะในแปลงหรือในภาชนะจะชวยประหยัดคาเมล็ดพันธุเชน กะหล่าํ ปลี กะหลํ่าดอก มะเขอื เทศ พรกิ ฯลฯ 2. หวานเมล็ดในแปลงปลูก เปนผักท่ีเมล็ดมีราคาไมแพง ปลูกงาย เชน คะนา ผักบุงกวางตุง ผักกาดขาว ฯลฯ 3. ปลูกแบบหยอดหลุม เปนการปลกู ผกั ที่มเี มลด็ ใหญ เชน ถวั่ พู ถว่ั ฟกยาว ฟกทอง ฯลฯ การบํารุงรักษาผกั สวนครัว มีวธิ ีการ ดังน้ี 1. การรดน้าํ ควรรดนาํ้ อยางสมาํ่ เสมอเชา และเย็น ใหช ุมชืน้ พอเหมาะอยา งใหนํ้าขงั แฉะ 2. ใสปยุ ใชปุยท่ีไดจ ากธรรมชาติ เชน ปุยคอก ปุยหมัก นํ้าสกดั ชวี ภาพ หรอื ปุยหมกั ชวี ภาพ 3. การปองกันกาํ จดั ศัตรพู ชื ใชวธิ ีผสมผสานและใชสารสมนุ ไพรกาํ จดั แมลงไมใ ชสารเคมี การเก็บเกีย่ วผักสวนครวั การเกบ็ เกีย่ วและระยะเวลาในการเกบ็ เกยี่ วของพชื ผกั แตละครงั้ จะแตกตางกนั ออกไปตามชนิดของผัก เชน แตงกวา อายุ 30-45 วัน หลังปลกู ผลออนสเี ขียวออ นปนขาวไดข นาด ผักบุง อายุ 25 วนัตนออนสูง ประมาณ 30 เซนตเิ มตรขนึ้ ไป

15 ขอ ควรรู ผักกินตนบางชนิดเมื่อโตเต็มท่ีแลว เหลือโคนตนท่ีมีใบติดไว 2-3 ใบ รดนํ้า ใหปุย ดูแลรักษาตอไป จะมีตาขางหรือแขนงผักเกิดขึ้นมา สามารถเก็บมารับประทานไดอีก เชน คะนากะหลา่ํ ปลี ผกั บงุ การเก็บผักท่ตี อ งถอนออกมาทงั้ ตน ควรรดนาํ้ ใหด นิ ชนื้ จะทําใหถ อนไดง า ย จดั เรยี งเปนกองนําสวนรากไปลางน้ําเอาดินออก นํามาจัดเรียงใหโคนตนเสมอกัน ดึงในบริเวณโคนตนและใบท่ีเนาเสียออก การแปรรปู พชื ผักสวนครวั ผักสวนครัวถามีปริมาณมากใชบริโภคในครัวเรือนไมหมดก็สามารถนําไปจําหนายหรือแปรรูปดวยวิธีการตา ง ๆ เชน การตากแหง เชน พรกิ หอม กระเทยี ม การทําปุยหมักชีวภาพ ปุยหมักชีวภาพ ไดจากการหมกั อินทรยี วตั ถุกบั น้ําสกดั ชวี ภาพ เปนการเพม่ิ จุลนิ ทรยี ไปชวยยอยสลายอินทรยี วัตถทุ าํ ใหด ินมคี วามอดุ มสมบูรณย ่งิ ข้นึ วิธีใชปุยหมักชวี ภาพกบั ผักสวนครัว 1. ใสป ยุ ลงไปในแปลงปลกู ขณะเตรยี มดินอัตราสวน 1 กโิ ลกรัมตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร 2. พืชผกั ท่ีมีอายเุ กือบ 2 เดือน เชน ถ่ัวฝกยาว แตง พริก มะเขือ ใชปุยชีวภาพรองกนหลุมกอ นปลูก 1 กาํ มอื 3. หลงั จากปลกู ผักแลวใสป ยุ หมกั ชวี ภาพทกุ 7-10 วนั และรดดวยนาํ้ สกัดชีวภาพ 1 ชอนโตะตอน้าํ 5-10 ลิตร ทุก 5-7 วนั 4. ดินทีใ่ ชปุยหมักชีวภาพควรเปนดินที่มีสวนผสมของปุยหมัก ปุยคอก หรืออินทรียวัตถุเพอื่ เปนอาหารของจุลนิ ทรียต อ ไป 5. บริเวณแปลงปลูกผักควรมวี สั ดุคลุมแปลง เพื่อรักษาอุณหภูมิและความชื้นใหเหมาะสมกบั การเจริญเติบโตของจุลนิ ทรยี  6. เพือ่ เปน การประหยดั ปุย หมกั ชีวภาพ กอ นนําไปใชควรนําไปคลุกเคลากับปุยหมัก หรือปุย คอกในอัตราสวนปยุ ชีวภาพ 1 สว น ตอ ปุย หมกั หรอื ปยุ คอก 10 สวน การจดั จาํ หนา ย การตลาด ตองศกึ ษาความไดเ ปรียบเสยี เปรียบของปจ จัยตนทุน อายขุ องสนิ คา โควตา และสิทธิบัตรทีไ่ ดครอบครอง หรือแปรรูปกง่ึ อตุ สาหกรรมเพื่อตอบสนองตลาดภายในประเทศ หากเกนิความพอดสี ามารถวางแผนการตลาดสูต ลาดตา งประเทศได

16กจิ กรรม ใหผ เู รียนวางแผนการปลูกผกั ลงในตารางดา นลางข้นั ตอน วธิ กี ารปฏบิ ตั ิ1. การเตรยี มการกอ นปลูก ............................................................................................................2. การเตรียมอปุ กรณ ............................................................................................................3. การเตรยี มดนิ ............................................................................................................4. วิธีปลกู ............................................................................................................5. การดแู ลรกั ษา ............................................................................................................6. การเก็บเกย่ี ว ............................................................................................................กจิ กรรม จงตอบคําถามตอ ไปน้ี 1. ผกั สวนครัวคอื อะไร 2. การปลกู พชื สวนครวั ปลอดสารเคมมี ีประโยชนอยางไร 3. วัสดอุ ปุ กรณในการทําปุย หมักชวี ภาพมอี ะไรบาง 4. อินทรยี วัตถุในทองถ่นิ ของผูเรยี น ทส่ี ามารถนาํ มาทาํ ปุย หมกั ชีวภาพมอี ะไรบาง 5. วิธีการปองกันและกาํ จดั แมลงสาํ หรับการปลกู ผักปลอดสารเคมมี ีวิธกี ารอยางไรบาง 2.2 การเลยี้ งสัตว การเล้ียงสัตวมีจุดประสงคที่สําคัญ คือ เพื่อเปนอาหารของประชากรภายในครอบครัวหมูบานในประเทศ และเพื่อประชากรโลก ซึ่งอาหารที่ไดจากสัตว ไดแก อาหารประเภทเนื้อ นมและไข อาหารประเภทเน้ือไดจาก โค กระบือ สุกร สัตวปก สัตวนํ้า จระเข อาหารประเภทนมไดจากโคนม แพะนม และควายนม เปนตน อาหารประเภทไขไดจากไขไก ไขเปด ฯลฯ นอกจากน้ีการเลี้ยงสตั วย งั ใหประโยชนใ นดา นเครือ่ งนุง หม ยารักษาโรค เคร่ืองประดับและกอใหเกิดรายไดจากผลประกอบการจากอุตสาหกรรมการเลยี้ งสตั ว สภาพปญ หาของการเล้ียงสตั ว ปญ หาของการเล้ียงสัตวใ นประเทศไทยมมี ากทก่ี ําลงั รอการแกไข ซง่ึ เราสามารถแบง สภาพปญ หาออกเปนหัวขอ ใหญ ๆ ได 5 ปญหา คือ

17 1. ปญหาเรอื่ งคน ปญ หาของคนในภาคเกษตร คอื ผลิตไดแ ตข ายไมอ อก คนยังขาดความรูเร่ืองการตลาด ขาดการชวยเหลือจากภาครัฐอยางจริงจัง ขาดความชวยเหลือเพื่อต้ังกลุมซ่ึงจะทําอยางไรใหคนเกิดความเอ้ือเฟอ อาทรตอ เพอื่ นรวมอาชีพ 2. ปญ หาเรอ่ื งเงนิ ทนุ หมายถึง เงินทุน เกษตรกรสวนใหญคิดได ทําไดและทําไดดีแตขาดเงินทุนในการดาํ เนินกิจกรรมการเลยี้ งที่ตอ เนื่อง ทาํ ใหขาดรายไดห มนุ เวยี นในฟารม 3. ปญหาเรอ่ื งปจ จัยการเลย้ี ง เร่ิมจากท่ีดนิ โรงเรยี น อปุ กรณก ารเลยี้ ง ธรรมชาตใิ นทอ งถิ่นเปน ปญ หาท่ผี เู ล้ียงสตั ว และหนวยงานภาครัฐตอ งรว มมือกันแกไ ข 4. ปญ หาเรือ่ งการจัดการฟารมเกษตรกรขาดความรู ความเขาใจเกยี่ วกับกระบวนการเลย้ี งสตั วในเรอ่ื งความสมดุลของการลงทนุ กบั ผลตอบแทนทคี่ ุม คาท่ีสุด รวมถึงการใชแรงงาน เงินทุน และปจ จยั การเลย้ี งไมเหมาะสมกอ ใหเ กิดปญ หาในดา นการจดั การฟารมในเวลาตอ มา 5. ปญหาเร่ืองกิจกรรมดานการตลาด เกษตรกรในประเทศไทยปจจุบัน ประสบปญหานี้เปนหลัก หลักการเล้ียงสัตวท่ีดีควรคํานึงถึงปจจัยน้ีเปนปจจัยแรกในการท่ีจะตัดสินใจลงทุนในการเลีย้ งสัตว ชนดิ และประเภทของสัตวท ี่ควรเลย้ี ง สตั วเ ลยี้ งทสี่ ําคญั ทางเศรษฐกจิ แบง ออกตามชนิดและประเภทได ดงั น้ี 1. สตั วใหญ ไดแก โค หรอื ววั แบง ออกเปน 3 ประเภท คือ โคนม เลี้ยงเพอ่ื ตอ งการนํา้ นมเปน หลัก โคเนื้อเลย้ี งเพ่อื ตองการเนื้อเปนหลัก โคกึง่ เน้ือก่งึ นมเลี้ยงไวเ พอ่ื ตอ งการทั้งเนื้อและนม กระบอื หรือควาย แบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ คือ กระบอื ปลกั เล้ียงเพอื่ ใชงานและใหเ นื้อกระบอื แมน ํา้ (กระบอื นม) เลี้ยงไวเ พ่ือตองการนาํ้ นม 2. สตั วเ ล็ก ไดแก - สกุ ร แบงออกเปน 2 ประเภท คือ สุกรเน้ือ ไดแก สุกรท่ีนําเขาจากตางประเทศเมอื่ ปรับปรุงพนั ธุแลว จะใหเ นอ้ื เปน หลัก สุกรนํา้ ไดแ ก สกุ รพืน้ เมอื งในประเทศ สุกรประเภทนีเ้ ลยี้ งงายใหเ นอ้ื นอ ยมีมันมาก - แพะ แบง ออกไดเ ปน 2 ประเภท คอื แพะนมเลยี้ งไวเ พอื่ ใหน มเปน หลัก แพะเน้ือใหเนอ้ื เปน หลกั เลีย้ งงา ยโตเรว็ - แกะ เล้ียงเพ่ือใหข นเปน หลักมากกวาเน้ือ 3. สตั วป ก ไดแก - ไก แบง ออกเปน 3 ประเภท ไดแก ไกเน้อื ไกไข ไกสวยงาม - เปด ไดแก เปด เนือ้ เปด ไข

18 4. สัตวน า้ํ ไดแก - ปลาทะเล - ปลานาํ้ จดื - ปลาสวยงาม - ปลานาํ้ กรอ ย - สตั วครึง่ บกครงึ่ นํา้ การเลอื กสถานท่ีเล้ยี งสตั ว เมือ่ ตองการเลี้ยงสัตว สงิ่ ทต่ี องคํานงึ เปน อันดับแรกคอื สถานทส่ี ําหรบั เลย้ี ง ยอมตองการสถานที่อันจาํ เพาะและเหมาะสมกบั ตวั ของเขาเองตามหลักธรรมชาติ ชนดิ ของสัตว ภูมิอากาศ รวมถึงความเหมาะสมของสตั วช นิดน้นั ๆ และยังตองคํานึงถงึ เปาหมายของการเลีย้ งวาจะเล้ยี งสตั วเ พือ่ อะไร เพอ่ื นันทนาการเพื่อการคาหรืออื่น ๆ เมื่อทราบความตองการเปนเบ้ืองตนแลว จึงควรพิจารณาสถานที่เล้ียงสัตวซง่ึ จะมีขอพจิ ารณาสถานทเี่ ล้ยี งสตั ว ดังน้ี ขนาดและสัดสว นรา งกายสัตวท จ่ี ะเลี้ยง - พื้นทีต่ ั้งฟารมทเ่ี หมาะสมตามประเภทของสตั วนน้ั ๆ - ประเภทของโรงเรอื น - ขนาดของโรงเรือนเลย้ี งสตั ว และการตอ เติมในอนาคต - มแี หลง นาํ้ พอเพยี ง - การคมนาคมสะดวก - สภาพภมู อิ ากาศเหมาะสมกบั ชนิดและประเภทของสัตว การคัดเลอื กพันธุ ลักษณะพนั ธสุ ตั ว 1. สตั วพนั ทาง คือ สตั วท่ผี สมพนั ธโุ ดยธรรมชาติ ไมมีการคัดเลือกสายพนั ธทุ าํ ใหสตั วเลี้ยงดอยคุณภาพทางดานผลผลิต สีสัน รูปราง และไมสามารถประมาณการผลผลิตที่คาดวาจะไดรับแนนอนได 2. สัตวพันธุแท คือ สัตวท่ีไดรับการคัดเลือกแลวเม่ือมีการผสมพันธุสัตว ลูกท่ีไดจะมีลกั ษณะเหมอื นพอแมท ้ังรูปราง สีสัน นาํ้ หนกั เม่ือโตเต็มที่ ทัง้ ไดร บั การยอมรับจากสมาคมผูเลี้ยงสัตวและสามารถประมาณการการใหผ ลผลิตได การปองกันและดแู ลรักษาโรคสตั ว นักเล้ียงสัตวท่ีดีควรคาํ นึงถึงการปองกันรักษาสุขภาพของสัตวเปนอันดับตน ซึ่งเปนวิธีทีป่ ระหยดั ท้ังเงนิ และคา รักษาโรค

19 โรคสัตว มี 2 สาเหตใุ หญ คือ 1. โรคท่เี กดิ จากเชื้อโรค เชน แทง ตดิ ตอ วณั โรค ปากและเทาเปอ ย หวัดไก ฯลฯ 2. โรคที่ไมเกดิ จากเชื้อโรค เชน โรคกระเพาะและลําไส บาดแผลหรอื ของมคี มบาด เปนตน การถนอมอาหารและการแปรรูป การถนอมอาหารเปน การเก็บรักษาอาหารทีเ่ หลือเพ่ือใชบริโภคในมื้อตอไป โดยใหคุณคาของอาหารสญู เสียนอ ยทสี่ ุด การถนอมอาหารวิธงี าย ๆ มดี งั นี้ 1. การทาํ ใหแหง เน้อื สัตวบกและสัตวน้ํา มีการทําแหงเชนเดียวกัน เม่ือมีเน้ือสดหรือปลาสดเหลอื มาก ใหนําเนือ้ หรอื ปลามาทําใหเปน ชน้ิ บาง ๆ ตามความพอใจ นาํ มาคลุกเกลือเพื่อปองกันการเนาเสยี วางแผบ นตะแกรงหรอื กระจาด แลวนําไปผึ่งแดดจนแหงในระหวางตากควรกลับชิ้นเน้ือใหทกุ สวนไดร ับความรอ นโดยทว่ั ถงึ เมื่อแหงแลวนาํ มาเกบ็ โดยการผึ่งกระจาดในทไี่ มอบั ชื้นเพราะจะทําใหมีกลนิ่ เหมน็ เราเรียกวา เนือ้ เค็มหรอื ปลาเคม็ ระยะเวลาการเกบ็ รกั ษาจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับความเคม็ และความแหงของเนือ้ ถา แหง มากจะเกบ็ ไวไดน านระหวา งการเกบ็ ควรนําออกผ่งึ แดดบางเพือ่ ใหอาหารเกบ็ ไวไดนานขนึ้ 2. การหมักเกลือ การถนอมผลิตผลการเกษตร อาจจะใชเกลือเปนตัวชวยในการรกั ษาไมใ หเนาเสยี ทางดานเนอื้ สัตว จะเนา เสียไดง า ย ควรนาํ เนอ้ื มาห่นั เปนชนิ้ บาง ๆ นําไปหมักกบั เกลือ เกลือจะเปน ตวั รกั ษาไมใ หอ าหารเนา โดยการดูดนํ้าในเน้อื ออกมาแลวสง ความเค็มเขา ไปแทนที่ การหมักเกลือถานาํ เนอ้ื ไปตากใหแ หงจะทําใหเ นอ้ื เก็บไดน าน การถนอมอาหารประเภทเน้ือมีวิธีการทําหลายอยาง ตามลักษณะของเนื้อสัตวแตละชนิดผเู รยี นควรศกึ ษาเพ่ิมเติมจากตําราถนอมอาหาร ศึกษาในหวั ขอ ที่นา สนใจ บางคร้ังอาจจะเปนอาชีพเสริมสรางรายไดแกค รอบครัวได การจดั การผลผลติ และการจดั จําหนา ย การจัดการผลผลิตทางดา นสตั ว ความไดเ ปรียบหรอื เสยี เปรียบข้ึนอยูกับราคาในตลาดและตนทุนในการยดื อายกุ ารขายเพอื่ รอราคาใหส ูงข้ึน เพ่อื ระบายสินคาออกสตู ลาด ตลาดการคา สัตว แบงออกเปน 2 ระบบ ระบบตลาดภายในประเทศไดแก พอคา คนกลางโรงงานแปรรปู ตลาดรวบรวมผลผลติ ขนาดใหญกลุมคนเหลานี้จะรวบรวมผลผลิตจากผูเล้ียงสัตวเพื่อท่ีจะไดกระจายไปตามแหลงรับซื้อทั่วไปภายในประเทศ โดยการขายสัตวเปน หรอื แปรรูปไปสผู ูบริโภคปลายทาง ตลาดตางประเทศ เมอ่ื ความตอ งการภายในประเทศลดนอยลง เนื่องจากเกนิ ความพอดเี ราสามารถสง ออกผลิตภณั ฑจากสตั วออกนอกประเทศได ปจจบุ นั มีการคา และการลงทุนเพื่อการสงออกหลายรปู แบบ

20 ลกั ษณะการจดั จําหนายสัตวเ ล้ียงหรอื ผลิตภัณฑ - การคา ขายลูกสตั ว เชน ลูกสุกร ลูกปลา เพ่อื นาํ ไปเล้ยี ง เปน ตน - การคา ขายสัตวใ หญ เพื่อนาํ ไปเปนอาหารหรอื วัตถปุ ระสงคอน่ื - การคาขายสัตวพ อพนั ธุ แมพนั ธุ เพอ่ื ใชท าํ พนั ธุ - การคา ขายซากสตั วชาํ แหละ เปน การบริการในทองถ่นิ - การคาขายผลิตภณั ฑจากสตั ว เชน นม ไข หนงั เขา ฯลฯ - การทํากจิ การโรงงานทเ่ี กีย่ วของกับสตั ว เชน โรงงานผลติ ภัณฑอาหารสัตว โรงฟอกหนังโรงงานแปรรูปเนือ้ เปนตนกจิ กรรม ใหผูเรียนคิดวิธีที่จะใชพลังงานจากธรรมชาติ มาประกอบการเล้ียงสัตวใหมากท่ีสุดโดยไมทําลายส่งิ แวดลอ มมาคนละ 1 เรื่อง พรอ มอภิปรายในกลมุ3. งานชา ง งานชาง เปนการวิเคราะหเกย่ี วกบั การทาํ งานตามกระบวนการของงานชาง ซง่ึ ประกอบดว ยการบาํ รุงรักษา การติดตั้งและประกอบ การซอม และการผลิต เพื่อจะนาํ ไปสูการสรางงานอาชีพท่เี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนและสอดคลองกบั ชมุ ชน สงั คม 3.1 การติดต้ังและการประกอบ เครือ่ งมือเครื่องใชห ลาย ๆ ชนิด กอนนําไปใชงานตอ งนาํ ชน้ิ สวนแตละช้ินมาประกอบกันใหเปน เคร่ืองมือเคร่ืองใชเคร่ืองน้ัน ๆ แมกระทั่งเคร่ืองใชในบานที่เรียกวา เฟอรนิเจอรแบบถอดประกอบ การประกอบตองทาํ ตามลําดับขนั้ ดังนี้ 1. อา นแบบหรือผังท่ีติดมากับชุดอุปกรณ โดยทั่วไปเครื่องมือเครื่องใชที่โรงงานผลิตมาจําหนายมักมีรูปแบบ ผัง การติดต้ัง การประกอบ คุณลักษณะของเครื่อง การใชงาน การรักษาตลอดถงึ ขอควรระวงั ความปลอดภยั ในการใชท่ีอาจจะเกดิ แกผูใช และความปลอดภัยตอเครื่องมือใหอายุการใชงานนานขนึ้ และความปลอดภัยในการเก็บรักษา เปนตน เคร่ืองมือเคร่ืองใชบางชิ้นตองนาํ ชน้ิ สวนมาปรับแตงใหเหมาะสมแลวนําแตละช้ินมาประกอบกัน แบบหรือผังอาจจะเขียนคลายของจริง ยอขนาดหรือขนาดเทาของจริง ถาขนาดเทาของจริงใหนําช้ินสวนเหลาน้ันทาบลงกับแบบ เพื่อตรวจสอบวาอุปกรณชิ้นนั้นเปนช้ินเดียวกับแบบ ถาแบบผังมีขนาดเล็กกวาของจริงใหเทียบเคียงกันวารูปรางเหมือนกันหรือไม มีสวนโคง เวา หยัก นูน กี่แหง อยางไร การติดต้ังการประกอบตองใชช้ินไหนเปนหลัก ชิ้นรองประกอบอยางไร เรียงตามลําดับกอนหลัง อาจมีหมายเลขกาํ กบั ตําแหนงที่ตอเชื่อม อาจจะใชตะปูควง น็อต สกรู หรือล่ิมเสียบขัดกันเทานั้น หรืออาจตองใชกาว ใชต ะกวั่ บดั กรี

21 2. ตรวจสอบจาํ นวนชนิ้ สวนกับแบบใหถูกตอง กอนประกอบช้ินสวนใหตรวจนับกอนวาชิ้นสวนของเครอ่ื งน้ัน ๆ มีจํานวนก่ีช้ิน ถูกตองตรงตามแบบที่แนบมากับเคร่ืองหรือไม เครื่องมือเครือ่ งใชบ างชนิดบางประเภทอาจมหี ลายรุน แตล ะรุนคลายคลึงกัน อาจแตกตางเฉพาะขนาดหรืออุปกรณบางชน้ิ แบบทุกรุนใชอันเดียวกัน แตจะกําหนดในหมายเหตุเฉพาะแตละรุนไว รุนนั้น ๆประกอบอุปกรณก่ีช้ิน ชิ้นใดไมมีในรุนนั้น สภาพของชิ้นสวนชํารุดหรือไม หากชํารุดแตกหักไมควรนํามาประกอบใช 3. อา นทําความเขา ใจขั้นตอนการประกอบ ขนั้ ตอนการประกอบจะกําหนดไวในแบบเปนชิ้นสวนหลักและชิ้นสวนช้ินตอ ๆ ไปตามลําดับ 1 2 3 ชิ้นสวนหลักวางอยางไร หงาย ควํ่า เอียงนอน ยนื ช้นิ สว นช้ินท่ี 1 ประกอบทางดา นไหน บน ลา ง ซาย หรือขวา ชิน้ สวนชิน้ ตอ ๆ ไป วางตอจากชิ้นไหนอยางไร 4. ลงมือประกอบตามลําดับขั้นตอนท่ีกําหนด นําช้ินสวนที่เปนหลักวางในตําแหนงและทศิ ทางท่ีเหมาะสม อาจตองใชอุปกรณหรือเคร่ืองมืออื่นจับ ยึด หรือตองมีคนชวยจับ นําชิ้นสวนลําดับที่ 1 2 3 4 และ 5 ตามลําดับมาประกอบตามลําดับ ตามแบบกําหนด หามนําชิ้นสวนอ่ืนมาประกอบกันกอนโดยปฏิบัตินอกเหนือไปจากแบบอาจจะทําใหประกอบยาก และทําใหชิ้นสวนเสียหาย 5. ประกอบใหค รบทกุ ช้นิ กอนลงมอื ทดลองใช ประกอบชน้ิ สว นใหครบทกุ ชน้ิ กอ นทดลองใชบางครงั้ ผูป ระกอบอยากลองท้ังท่ีประกอบช้ินสวนไดเพียงบางช้ิน อยากจะทดสอบทีละข้ัน ๆ ในระหวางประกอบ เน่ืองจากช้ินสวนตองใชยึดโยงซึ่งกันและกันหากประกอบยังไมสมบูรณหากทดลองจะทําใหเ กดิ การแตกหักชาํ รดุ ได ดังนัน้ ตอ งประกอบทุกชิ้นสวนใหค รบถวนตามแบบกอนแลว จงึ ทําการทดสอบ 6. ชิ้นสวนชิ้นใดประกอบยากอยาฝน ใหคอย ๆ พิจารณา การประกอบชิ้นสวนอาจจะพิจารณารปู แบบไมชดั เจนหรอื แบบผงั ทใ่ี หมาไมชดั เจน ในสว นทซ่ี อนหรอื ทบั กัน หรือบางจุดตองใชภาพขยายยงุ ยากอานแบบไมเขา ใจ หรือมองอยางผวิ เผนิ ใชค วามเคยชินตัดสินใจประกอบ อาจจะขดั กนั ตองพยายามฝนกดผลกั จนประกอบได อาจจะทาํ ใหชนิ้ สว นนัน้ โคง งอ และหักในท่ีสุด หากรูสกึ วา การประกอบชิ้นสวนนั้นไมสะดวกยุงยากใหกลับไปพิจารณาแบบผังใหมอีกคร้ัง ช้ินสวนถูกตอ งตามแบบรุนจริงหรือไมกจิ กรรม ใหประกอบโตะ อาหาร จํานวน 1 ตวั ตามแบบ วัสดุอปุ กรณ 1. พน้ื โตะขนาด 100 x 20 x 10 เซนตเิ มตร สาํ เร็จรปู จาํ นวน 1 ชิน้ 2. ขาโตะ ไมแ ทง ส่เี หลย่ี มยาว 1.2 เมตร จํานวน 4 ทอน 3. น็อตพรอมแหวนรอง จํานวน 4 ชุด

22 เครือ่ งมือ กญุ แจเลือ่ น กุญแจลอ็ ก และคมี ปากแบนขนาดใหญ ขนั้ ตอนการประกอบ 1. เตรียมเครื่องมือและวสั ดใุ หพรอม 2. วางพื้นโตะ บนพืน้ หรือบนโตะทํางาน หงาย พ้นื โตะ (งาน) ขน้ึ 3. นาํ ขาโตะหมายเลข 1 วางบนพน้ื ใหสกรูที่ตดิ กบั ขาโตะเสยี บในชอ งหมายเลขที่ 1 บนพน้ื โตะ 4. ใสนอ็ ตเขา กบั สกรู หมุนน็อตจนแนน 5. ปฏบิ ตั ขิ น้ั ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 2 6. ปฏิบตั ิขนั้ ที่ 3 และ 4 กับขาโตะ หมายเลข 3 7. ปฏบิ ัติขัน้ ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 4 8. จับโตะท่ีประกอบเสร็จแลววางกับพ้ืน ใชมือสองขางผลักดู แข็งแรงหรือไม หากโอนเอนใหปรับหมุนน็อตใหแ นนข้ึน 3.2 การบํารงุ รักษา เครื่องมือเครื่องใช เมื่อใชไปนานมักสึกหรอ สภาพชํารุด คลาดเคลื่อนจากสภาพเดิมฝุนละอองเกาะสกปรก ตอ งดแู ลรกั ษา ปรบั แตง ทาํ ความสะอาด ดงั นี้ 1. การปรบั แตงเครื่องมอื เครื่องใช เครือ่ งมอื เคร่ืองใชที่ประกอบขนึ้ จากชิ้นสว นหลาย ๆ ช้ินโดยการใชก ารเช่อื มยดึ น็อต สกรู หรือวิธอี ่ืนใด เมอื่ ใชงานไปนาน จากการส่นั สะเทอื น จากการเคลอื่ นยายหรืออบุ ัติเหตุ ตําแหนงเชอื่ มตอระหวา งชน้ิ สว นอาจจะเคลอ่ื นจากทเี่ ดมิ ตอ งรบี แกไขปรบั แตง ใหอยูในสภาพปกติกอนใชงานตอ ไป หากคิดวาไมเปนไร ชํารุดเล็กนอย ยังใชการไดไมเปนไร หากใชตอ ไปอาจจะเกิดอนั ตรายกับผใู ชและอาจจะเกิดความเสียหายตอเครอื่ งมอื ไดด ว ย 2. การทาํ ความสะอาดประจําวนั /สัปดาห/ เดือน/ ป เครือ่ งมอื เครอื่ งใชท ุกชน้ิ กอนนําไปใชงานตอ งตรวจสภาพใหพ รอมกอนและหลังการใชงานแลวกอนเก็บเขาตูหรือที่เก็บใหทําความสะอาดเสยี กอ นเปน การทาํ ความสะอาดประจาํ วนั เครอื่ งมือเครอ่ื งใชบ างชนดิ อาจมเี ศษวัสดุขยะจากการทาํ งานเขาไปติดสะสมภายในเครื่อง ไมสามารถทําความสะอาดอยางงาย ๆ ได ควรมีวันหยุดพักเคร่ืองทําความสะอาดประจําสปั ดาห หรือประจําเดือน หรือประจาํ ป แลว แตชนิดของเครือ่ งมือนั้น ๆ 3. ปรบั เปล่ียนอะไหลตามอายุการใชงาน เคร่ืองมือเคร่ืองใชทุกชิ้นใชไปนาน ๆ ชิ้นสวนโดยเฉพาะทม่ี กี ารเคลอื่ นไหวจะสกึ หรองา ย เชน เคร่ืองมอื ประเภทเครือ่ งกลเครอ่ื งไฟฟา เมอ่ื ใชงานระยะหนึ่งจะตองปรบั เปลี่ยนชนิ้ สวนใหมต ามทีค่ มู อื ของเคร่ืองนั้น ๆ กําหนด เชน การเปลย่ี นแหวนเปลย่ี นบูต กระเดื่อง คันกระแทก นํา้ มันเคร่อื ง นํ้ามนั หลอลน่ื จาระบี เปน ตน 4. นาํ ไปใหศ ูนยบ ริการตรวจสภาพตามกําหนด เครือ่ งมือเครื่องใชบางชนิด ใชเทคโนโลยีคอ นขางสงู โดยตองใชเคร่ืองมอื เครื่องวดั พเิ ศษเฉพาะ ผใู ชงานไมสามารถซอ มบํารงุ ไดเอง ตองนาํ ไป

23ใหศ นู ยบรกิ ารชวยตรวจสอบ ปรับแตงใหเ ทา นนั้ ซง่ึ คูมือที่มากบั เครื่องจะระบุไววา ใชงานไปเปนระยะเวลานานเทา ไร ควรนําไปบริการตรวจสภาพ ผูใชตองปฏิบัติตามคูมือเพื่อยืดอายุการใชงานของเครื่องมอื เครอ่ื งใช 5. การขัดของบางลักษณะตองใหชางซอมเทาน้ัน หามซอมเอง เครื่องมือบางชนิด เชนเคร่ืองไฟฟา เคร่อื งกล ผใู ชไ มสามารถซอ มเองได เพราะบริษัทผูผลิตสงวนไวสําหรับผูผลิต ผูแทนจําหนา ยเทานน้ั หากผูใ ชแกไ ขเองอาจจะทําใหช ํารุดเสยี หายมากขึน้กิจกรรม ใหน าํ รถจกั รยานยนตไปตรวจสภาพตามทกี่ าํ หนดแลวบนั ทึกการซอมบาํ รงุ มาดวย 3.3 การซอ ม เครื่องมือเครอื่ งใช หากรูสึกวา ใชงานไมคลอง ติดขัดไมสะดวกสบาย หรือมีความรูสึกวาไมปลอดภยั ควรดาํ เนนิ การตรวจซอมกอ นนําไปใช ดงั นี้ 1. ศึกษาใหรจู กั คณุ ลกั ษณะของเครื่องมอื เคร่อื งใช เคร่ืองมือเครอ่ื งใชทุกชนดิ ท่ีวางจําหนายในทอ งตลาด ในชุดหรือกลองบรรจจุ ะมีตวั เครอื่ งมอื เคร่อื งใช ยงั มคี มู ือและใบรับประกันติดมาดวยใหอานรายละเอยี ดคูมอื ซึง่ จะประกอบดวยคณุ ลกั ษณะของเครือ่ งมือน้ัน การใชงาน การบาํ รงุ รกั ษาขอควรระวัง และอื่น ๆ เฉพาะคุณลักษณะของเครื่อง ประกอบดวย น้ําหนัก ขนาดกวาง ยาว สูงวัสดุที่ใชถาเปนเคร่ืองกลเคร่ืองไฟฟา จะบอกขนาดกําลัง แรงมา ความสามารถในการทํางานยาวนานเทาใดควรพักหรือใชไดตลอดเวลา เปนตน หากเกิดการชํารุดดวยอาการหน่ึงอาการใดมกั จะบอกขัน้ ตอนการตรวจสอบและตรวจซอ มเบือ้ งตน ไวใ นคมู อื ใหลองทําตามข้นั ตอนท่ีระบุในคูมอื นน้ั 2. ตรวจสภาพภายนอก กอ นถอดชน้ิ สวนใด ใหต รวจสอบภายนอกกอนวาสภาพภายนอกเปนอยางไร แตกหักหรือไม ยุบ บุบสลาย อาจทําใหกระทบตอช้ินสวนภายในได แตถาสภาพภายนอกปกตแิ สดงวาการขัดของเกิดจากสภาพการใชงาน จึงตองถอดช้ินสวนประกอบภายนอกออก แลว คนหาช้นิ สว นท่ชี าํ รดุ เสียหายตอ ไป 3. ถอดช้ินสวนประกอบออกตรวจสอบ ช้ินสวนภายนอกที่ประกอบเปนตัวเคร่ือง อาจประกอบดว ยชิ้นสวนหลาย ๆ ช้นิ ตอ งนาํ คมู อื ผังการประกอบเคร่ืองมาพจิ ารณาในการถอดช้นิ สวนดวย ใหถอดยอนถอยจากลําดับสุดทายไปหาลําดับที่ 1 โดยใชไขควงหรือคีม หรือกุญแจเล่ือนแลว แตก รณี บางชนิดอาจใชเ ปน เข้ียวหรือเดือยเกาะเก่ียวกัน อาจใชมือกดสวนหน่ึง ดันสวนหน่ึงแลวปลดออก การถอดบูต สลักบางชน้ิ อาจตอ งใชเครอ่ื งมือประเภทเครื่องดดู 4. หากเหน็ วาช้นิ สว นใดสกึ หรอตองเปลีย่ นใหม ชนิ้ สวนท่ีเกี่ยวขอ งกบั การหมนุ การกระแทกการเคล่อื นท่ี ช้นิ สว นทท่ี าํ ใหเกิดการเคลอ่ื นไหวใชไปนานวนั จะเกดิ การสกึ หรอ เมือ่ ถอดชนิ้ สว นมาดแู ลวเห็นวาสึกหรอควรเปลย่ี นใหม

24 5. ประกอบใหอยูในสภาพปกติ เม่ือเปลี่ยนอะไหลใหมทุกชิ้นแลวใหตรวจความเรียบรอยใสอ ะไหลใ หมเ ขา ไปในสภาพเดมิ หรือไม หากปกติแลว ใหประกอบช้นิ สวนอืน่ ใหเ ปน ตวั เคร่ืองเขาปกตติ ามขน้ั ตอนการประกอบเครอ่ื ง จากประสบการณท่ีถอดหรอื ดูจากคูมอื ประกอบ 6. ทดสอบขั้นตน เมื่อประกอบเครื่องเสร็จแลวใหทดลองเคร่ืองกอนนําไปใชงานจริงถาเปน เครอื่ งประเภทไฟฟา ใหก ดสวิตชแลวสงั เกตวามีสิ่งผิดปกติหรือไม กลิ่นเหม็นไหม เครื่องรอนผดิ ปกติ หากผดิ ปกตเิ พยี งนิดหนอยควรปดสวิตชท นั ทีแลว ตรวจสอบใหม ถาประเภทเครอ่ื งยนตใหติดเคร่อื งยนตเ ดินเปลา ระยะหนงึ่ กอน 7. ทดลองใชงานจริงระยะหน่ึง หลังจากทดลองเครื่องจนใชไดจริงแลว ใหใชดวยความระมัดระวงั คอยสังเกตอาการเปลย่ี นแปลงท่อี าจเกดิ ข้นึ ในระหวา งการใชง าน หากมีเสยี ง อาการส่ันรอนจดั ผิดปกติ ใหห ยดุ พักการทํางานไวกอ น แลวทาํ การตรวจสอบตามกระบวนการตรวจสอบแลวจงึ นําไปใชงานตอ ไป 8. นาํ ไปใชงานจริง เม่ือเครือ่ งท่ซี อ มแซมใชง านไดตามปกติแลว จึงนาํ ไปใชง านจรงิกิจกรรม ใหซอมเครือ่ งใชใ นบานหนึง่ ชิ้น แลว บันทกึ ข้นั ตอนการซอ มไวดว ย4. งานประดิษฐ งานประดษิ ฐ เปน การวเิ คราะหเก่ียวกับการทํางานดานการประดิษฐสิ่งของเคร่ืองใชท่ีเนนความคดิ สรางสรรค โดยเนน ความประณตี สวยงาม ตามกระบวนการงานประดิษฐและเทคโนโลยีและเนนการอนุรักษและสืบสานศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ตามภูมิปญญาทอ งถ่ินและสากลเพ่อื นําไปสูการสรางงานอาชีพท่เี หมาะสมกับศักยภาพของตนเองและสอดคลองกบั ชุมชน สงั คม ความหมายของงานประดษิ ฐ ประดิษฐ แปลวา คิดทําข้ึน งานประดิษฐจึงหมายถึงการนําเอาวัสดุตาง ๆ มาทําเปนผลิตภณั ฑใ หม เพ่อื ประโยชนใชส อยดานตา ง ๆ เชน เปนของเลน ของใช หรือเพือ่ ความสวยงาม ประโยชนของงานประดษิ ฐ มดี งั นี้ 1. เปน การใชเวลาวางใหเกิดประโยชน 2. มคี วามภาคภมู ิใจในผลงานของตน 3. มรี ายไดจ ากผลงาน 4. มีความคิดริเริ่มสรางสรรคผลงานใหม ๆ 5. เปนการฝก ใหรจู ักสังเกตสง่ิ รอบ ๆ ตัว และนาํ มาใชใหเกิดประโยชน

25 ลักษณะของงานประดิษฐ แบงเปน 2 ประเภท คือ 1. งานประดิษฐท่ัวไปเปนงานท่ีบุคคลสรางขึ้นมาจากความคิดของตนเองโดยอาศัยการเรยี นรจู ากส่ิงรอบ ๆ ตัว นํามาดัดแปลงหรือเรียนรูจากตํารา เชน การประดิษฐของใชจากเศษวสั ดุ การประดิษฐด อกไม 2. งานประดิษฐท่ีเปนเอกลักษณไทยเปนงานที่ไดรับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษในครอบครัวหรือในทองถิ่น หรือทําข้ึนเพ่ือใชในงาน หรือเทศกาลเฉพาะอยาง เชน มาลัย บายศรีงานแกะสลัก ประเภทของงานประดษิ ฐ งานประดิษฐตาง ๆ สามารถเลือกทําไดตามความตองการและประโยชนใชสอย ซ่ึงอาจแบงประเภทของงานประดิษฐตามโอกาสใชส อย ดงั น้ี 1. ประเภทท่ีใชเปนของเลน เปนของเลนที่ผูใหญในครอบครัวทําใหลูกหลานเลน เพ่ือความเพลดิ เพลิน เชน งานปน ดนิ เปน สัตว สง่ิ ของ งานจักสานใบลานเปน โมบาย งานพับกระดาษ 2. ประเภทของใช ทําข้ึนเพ่อื เปนของใชในชีวิตประจําวัน การสานกระบุง ตะกรา การทําเครอื่ งใชจ ากดินเผา จากผาและเศษวัสดุ 3. ประเภทงานตกแตง ใชตกแตงสถานท่ี บานเรือนใหสวยงาม เชน งานแกะสลักไมการทํากรอบรูป ดอกไมป ระดษิ ฐ 4. ประเภทเคร่ืองใชในงานพิธี ประดษิ ฐข น้ึ เพอ่ื ใชใ นงานเทศกาล หรือประเพณีตาง ๆ เชนการทํากระทงลอย ทาํ พานพุม มาลยั บายศรี วสั ดุและอุปกรณท ใ่ี ชในงานประดษิ ฐ การเลอื กใชวัสดุอุปกรณในการประดิษฐช้ินงาน ตอ งเลือกใหเหมาะสมจงึ จะไดง านออกมามีคุณภาพสวยงาม รวมท้ังตองดูแลรักษาอุปกรณเคร่ืองใชเหลานี้ใหอยูในสภาพท่ีใชงานไดตลอดเวลา 1. วสั ดแุ ละอปุ กรณใ นงานประดษิ ฐ แบงออกเปน ประเภทตา ง ๆ ดังนี้ ประเภทของเลน - วัสดทุ ่ใี ช เชน กระดาษ ใบลาน ผา เชอื ก พลาสตกิ กระปอ ง - อุปกรณท่ใี ช เชน กรรไกร เขม็ ดา ย กาว มีด ตะปู คอน แปรงทาสี ประเภทของใช - วสั ดุทใี่ ช เชน กระดาษ ไม โลหะ ดิน ผา - อปุ กรณท ี่ใช เชน เลื่อย สี จักรเยบ็ ผา กรรไกร ประเภทของตกแตง - วัสดทุ ใ่ี ช เชน เปลือกหอย ผา กระจก กระดาษ ดินเผา - อุปกรณที่ใช เชน เข็มเยบ็ ผา เขม็ รอยมาลยั คีม คอน เขม็ หมดุ

26 2. การเลอื กใชแ ละการบํารุงรักษาอุปกรณ มหี ลกั การดังนี้ 1. ควรเลอื กใชใหถ ูกประเภทของวสั ดุและอุปกรณ 2. ควรศึกษาวิธกี ารใชกอ นลงมอื ใช 3. เมือ่ ใชแลว เก็บไวใ หเปนระเบยี บเรยี บรอ ย 4. ซอ มแซมเครือ่ งมอื ทชี่ าํ รดุ ใหพรอมใชเ สมอ การประดษิ ฐชิ้นงาน ข้ันตอนในการปน 1. กําหนดโครงสราง รูปรางของชิ้นงาน ตามลกั ษณะสดั สวนของช้ินงาน การยอ สวน ขยายสวน 2. ศึกษาลักษณะธรรมชาติของช้ินงานท่ีตองการปน เชน ตัวสัตวตาง ๆ ศึกษารูปทรงภายนอก ภายในรายละเอยี ดตาง ๆ เชน ลาํ ตัว หัว หู หาง ฯลฯ ในการเลยี นแบบใหเหมือนจริง หรือเปนรปู รา งท่แี ตกตางไปจากความเปนจริง รปู รางตลกขบขัน วัสดุอุปกรณท่ีใชใ นการปน 1. แปง หรอื ดินสําหรับปน 2. กาวลาเทกซ กาวไฟฟา (กาวปน ) 3. ลวดขนาดตา ง ๆ 4. กรรไกร ปากคมี เขม็ เยบ็ ผา ไมจ มิ้ ฟน 5. ดาย เอ็น เชอื ก 6. ถุงพลาสตกิ หรือแผน พลาสติกสาํ หรบั รองพบั 7. โลช่นั หรอื ครมี ทาผวิ 8. ภาชนะสําหรบั จดั วาง 9. สสี ําหรับผสมแปง หรอื ดนิ อาจใชสผี สมอาหาร สโี ปสเตอร วิธกี ารผสมแปง 1. แปง กาว สารกันรา โลชัน่ ใสก ะละมัง คนสวนผสมใหเ ขากัน 2. โลชัน่ ทามอื นวดแปงจนเปน กอนนิ่ม นวดบนพ้ืนโตะ จนแปง เนียนนุมไมต ิดมือ 3. เก็บแปงใสถุงพลาสติก แบงผสมสีตามตองการ ในปจจุบันมีแปงและดินสําเร็จขายแตราคาคอนขางแพงกิจกรรม ใหผเู รียน ตอบคําถามตอไปนี้ 1. ความแตกตางของชน้ิ งานปนในสมยั โบราณกับปจ จบุ นั มีความแตกตา งกนั อยา งไรบาง 2. อุปกรณท ่ใี ชใ นงานประดษิ ฐม อี ะไรบา ง มีวธิ ีการใชอยางไร 3. ขอ ปฏบิ ัตหิ ลังจากใชอ ปุ กรณท ุกคร้งั ควรทาํ อยางไร

27 4. การประดษิ ฐชิ้นงานดว ยตนเอง มขี อ ดอี ยางไร5. งานธุรกจิ งานธรุ กจิ เปนการวเิ คราะหงานหรอื กจิ กรรมที่เปนการนําเอาทรพั ยากรตาง ๆ มาใชรว มกันหรือเปลีย่ นสภาพเพ่อื ทจ่ี ะกอใหเกิดคุณคาท่ีสูงกวาเดิม โดยที่ผูซึ่งเปนเจาของหรือผูจัดการหวังวาส่ิงที่ตนทาํ น้ันจะย่ังยืนและเจริญกาวหนาตอไปในอนาคต โดยในงานหรือกิจกรรมทางธุรกิจจะกลาวถงึ งานการตลาด งานการผลติ หรือบรกิ าร งานการเงินและบญั ชี และงานทรัพยากรมนษุ ย ความรธู ุรกจิ ในชีวติ ประจาํ วัน ปจจุบันชีวิตคนเราสวนใหญเก่ียวพันกับเรื่องธุรกิจเกือบท้ังสิ้น เพื่อความอยูรอด ความสะดวกสบายจะตองอาศัยปจจัยตาง ๆ ในการดําเนินชีวิต อันไดแก ปจจัย 4 ซึ่งก็คือ อาหารเคร่ืองนุงหม ท่ีอยูอาศัย และยารักษาโรค ความตองการเหลานั้นเปนสาเหตุทําใหเกิดกิจกรรมท่ีเก่ยี วขอ งกบั การผลติ การจาํ หนา ย และการซือ้ ขายแลกเปลย่ี น ความหมายของธุรกจิ ธุรกิจ คือ กิจการที่กอใหเกิดสินคาและบริการ ชองทางการประกอบธุรกิจไมใชเพียงแตมุงหวังผลกําไร แตม ุงอํานวยสินคา และบริการเพอ่ื สนองความตองการของมนษุ ย จุดมงุ หมายของธุรกิจ คอื 1. เพอ่ื ใหบริการแกผ บู รโิ ภคอุปโภค 2. นําผลกาํ ไรมาสผู ลู งทุน 3. เพ่ือความอยูรอดและเจริญเตบิ โต ความสัมพันธร ะหวา งธรุ กิจกับบคุ คล เราอาจแบงความสมั พันธร ะหวา งธุรกิจกับบคุ คลออกเปน 2 ลกั ษณะ คือ 1. ความสมั พนั ธข องธุรกิจกบั บุคคลในฐานะผบู ริโภค คอื การบรโิ ภคส่งิ ของ เคร่ืองใช เชนเส้ือผา อาหาร นอกเหนอื จากปจ จัย 4 เน่อื งจากคนเรามีความตอ งการไมมีสิน้ สดุ 2. ความสัมพันธของธุรกิจกับบุคคลในฐานะผูผลิต เมื่อเปนผูบริโภคจะตองผลิตใหไดมลู คาเทากบั มูลคา การบริโภค มิฉะนนั้ จะยากจน เชน การเปนผผู ลติ ในครอบครัว ชวยพอแมทาํ งาน ธุรกิจท่ีเก่ยี วของในชีวติ ประจําวนั ประเภทของธุรกจิ ที่เกี่ยวขอ งในชีวติ ประจาํ วัน มีดังนี้ 1. ธรุ กจิ ผลติ สินคา เปนธุรกิจท่ีผลิตสินคาสนองความตองการของผูบริโภค ไดแก ธุรกิจการเกษตร ธุรกิจเหมืองแร ธุรกิจอุตสาหกรรมในครัวเรือน อุตสาหกรรมโรงงาน และธุรกิจกอสรา ง

28 2. ธรุ กิจจําหนา ยสนิ คา เปน ธุรกจิ ที่กระจายสนิ คา จากผูผลติ ไปยงั ผบู รโิ ภค เชน การจําหนายสินคาท่ีใชในการดํารงชีวิต สินคาที่อํานวยความสะดวกสบาย ซึ่งธุรกิจประเภทนี้เปนธุรกิจขายปลีกและขายสง 3. ธุรกิจการบริการ เปนธุรกิจใหบรกิ ารแกลกู คา ไดแ ก ธนาคาร โรงแรม โรงเรียน โรงภาพยนตรการคมนาคมและการขนสงกิจกรรม ใหผูเรียนศึกษาคนควาเร่ืองประเภทของธุรกิจท่ีเกี่ยวของกับชีวิตประจําวัน บันทึกเปนรายงานสงและนํามาอภปิ รายในการพบกลุมงานสาํ นักงาน การจัดเกบ็ เอกสารทางธุรกจิ ความหมายของเอกสารทางธุรกิจ หมายถึง เอกสารตาง ๆ ท่ีทําข้ึนเปนลายลักษณอักษรอาจจะเขยี นข้นึ เองในลกั ษณะของจดหมาย พิมพเปน แบบฟอรม เชน ใบเสรจ็ รับเงิน ใบกํากบั สนิ คาเปนตน เพือ่ ใชเปนหลกั ฐานในการดําเนนิ งานตาง ๆ ทางธรุ กิจ หรือใชในการอา งอิงกรณีท่ีมีปญหาเกดิ ขนึ้ ความสําคัญและประโยชนของเอกสารทางธุรกิจ คือ ใชเปนขอมูลสนับสนุนดานการบริหารงานใหม ปี ระสทิ ธภิ าพ เพอื่ ประโยชนใ นการคาระหวางประเทศ เพ่ือใหเกิดความเปนธรรมใชคุมครองสทิ ธิแกผลู งทุน ใชป ระกันในการขอเครดิต เพื่อใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบของกรมสรรพากรและการเรียกรอ งคาเสียหาย ประเภทของเอกสารทางธรุ กจิ จาํ แนกได ดังนี้ 1. เอกสารการเครดิตและการเงนิ ไดแ ก เชค็ ตัว๋ แลกเงิน ต๋ัวสัญญาใชเงิน ใบหุน พันธบัตรเปนตน 2. เอกสารการซอื้ ขายและขายสินคา หรอื เอกสารการคา เชน ใบเสนอราคา ใบเสรจ็ รับเงนิ 3. เอกสารการขนสง เชน ใบรบั สินคา ขึน้ เรอื ใบตราสง สินคา สญั ญาเชา เหมาซอ้ื 4. เอกสารประกันภัย ไดแก ใบคําขอทาํ ประกัน กรมธรรมประกนั ภยั เปน ตน 5. เอกสารการนําเขา และสงออก เชน ใบขนขาเขา ใบตราสง ใบรบั ของจากทา เรอื การจดั เก็บเอกสารทางธุรกิจ เอกสารทางธุรกิจมีความสําคัญ จะตองมีการเก็บเอกสารใหเปนระบบ เพื่อใหคนหาไดสะดวกหยบิ ใชไดงายและใชเปนหลกั ฐานอางอิงกรณที ่มี ีปญ หาเกิดขนึ้ วิธกี ารจดั เกบ็ เอกสาร ท่นี ิยมใชกันคือ การเก็บตามลาํ ดับตัวอักษร ช่ือบริษัท หางราน การเก็บเอกสารตามตัวเลขโดยใชตัวเลขแทนชื่อบุคคล หางราน บรษิ ทั การเกบ็ เอกสารตามชื่อเรือ่ งและการเกบ็ เอกสารตามภูมศิ าสตร ใชช่ือสถานที่ ประเทศ จงั หวัด อาํ เภอ เปนหนวยจดั เก็บ

29 การใชเ คร่ืองใชส าํ นักงานและการบํารุงรักษา เครื่องใชสํานักงาน หมายถึง เครื่องมือเครื่องใชสํานักงานท่ีจัดทําข้ึนเพื่ออํานวยความสะดวกสบายในการปฏิบัติงานสํานักงานใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ เชน เครื่องพิมพดีดเครื่องคํานวณเลข โทรศัพท โทรสาร เครื่องถายเอกสาร และเครื่องคอมพิวเตอร เปนตนการเลอื กใชเครื่องใชสาํ นักงานชนิดใด ขนาดเทา ใด ขนึ้ อยูกับขนาดและความจาํ เปน ของแตละธรุ กจิ ความสาํ คัญและประโยชนของเครื่องใชสํานักงาน คือ ทําใหงานมีความถูกตอง แมนยําลดความผิดพลาด ลดตนทุนในการทํางาน ชวยใหงานเสร็จดวยความรวดเร็ว เรียบรอย สวยงามและทุนแรงผูปฏิบัติ ลดความเมื่อยลา การบํารุงรกั ษาเคร่อื งใชสาํ นักงาน มีการบํารุงรกั ษา อาจทําได 3 วิธี คอื 1. เรียกใชบ ริการเปนคร้ังคราว 2. ทําสัญญารบั บรกิ ารจากผูจําหนายโดยตรง 3. ศกึ ษาวิธีการบํารงุ รกั ษาจากหนงั สือคูมือการใช การนาํ เทคโนโลยีมาใชใ นงานธรุ กิจ ปจจุบันหนวยงานธุรกิจจํานวนมากไดนําเทคโนโลยีมาใชงานธุรกิจ เพ่ือชวยในการปฏิบตั ิงาน ในสาํ นกั งานใหม ีประสทิ ธภิ าพมากขึ้นและสะดวกขน้ึ ดงั นี้ 1. งานพิมพเอกสาร โดยใชคอมพวิ เตอรพ ิมพเอกสารตา ง ๆ แทนเครอื่ งพิมพด ีด 2. งานฐานขอมลู ใชคอมพวิ เตอรเพือ่ รวบรวม ประมวลผล บันทกึ และจดั เกบ็ ขอมูลตาง ๆ 3. งานติดตอสอ่ื สาร โดยใชคอมพวิ เตอรเ พื่อรวบรวม ประมวลผล บันทึก และจัดเกบ็ ขอ มลูตาง ๆ 4. งานดานการเงินและการบัญชี เชน การนําคอมพิวเตอรเขามาใชในการทําบัญชีเงินเดือนเปนตน งานการเงนิ และบญั ชี เปา หมายท่ีสาํ คัญของตนเองและครอบครัวกค็ อื การทาํ ใหค วามเปน อยูของครอบครัวดีขึ้นไมประสบปญ หาเรอ่ื งการใชจา ยเงิน การใชจ า ยเงนิ ที่ดกี ค็ วรที่จะจัดทําแผนการใชจ า ยเงนิ และจัดทํางบประมาณของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ บุคคลในครอบครัวก็ตองชวยกันบันทึกบัญชีเงินสดของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ เพ่ือท่ีจะไดนําของแตละคนมารวบรวม ทําการเปรยี บเทียบงบประมาณกับการจา ยจรงิ ของครอบครวั เปาหมายทส่ี ําคญั อกี ประการหน่ึงก็คือ การที่ตนเองและครอบครวั มีเงินออมและสามารถนําเงินออมนัน้ ไปลงทนุ ทําธุรกจิ

30 การทาํ งบประมาณของตนเองและครอบครวั งบประมาณ หมายถงึ การวางแผนประมาณการรายรับ-รายจาย เพื่อเปนแนวทางในการใชจา ยอยางประหยัด งบประมาณแบง ออกไดเ ปน 2 สว น คอื 1. รายรับ แบงออกเปน - รายรับประจําวัน เปนรายไดท ีแ่ นน อน เปนรายสปั ดาห รายเดอื น - รายรับจร เปน รายไดท ่ีเกิดขนึ้ ไมแ นน อน เปน บางครัง้ บางคราว 2. รายจาย แยกประเภทได ดงั นี้ - รายจายเพือ่ ความตองการพน้ื ฐาน ไดแ ก คา อาหาร ทอ่ี ยู เสือ้ ผา และคายา - รายจายเพื่อดําเนินชวี ิตประจําวัน ไดแก คา นํา้ คา ไฟฟา คาโทรศพั ท ฯลฯ - รายจายเพอ่ื ประโยชนระยะยาว เชน เงินออมเพือ่ การศึกษา เงินประกนั ชวี ิต - รายจายอน่ื ๆ เชน คาของขวญั ในโอกาสตา ง ๆ เงนิ ทาํ บุญ เงินบริจาค เงนิ ชว ยงาน ข้ันตอนการจดั ทํางบประมาณ 1. ประมาณการรายรบั ประจําเดือน 2. ประมาณการรายจา ยประจาํ เดือน ตามความจําเปน กอ นหลัง 3. ประมาณการรายรบั - รายจา ยตอ งเทากนัตัวอยา งประมาณการรายรบั -รายจา ยของครอบครวั 6,400 4,500งบประมาณเดือนมนี าคม 2553 10,900ประมาณการรายรับ 1,500 เงินเดือนสามี 4,000 เงนิ เดอื นภรรยา 500 รวม 500 6,500ประมาณการรายจา ย รายจายเพื่อความตองการขั้นพ้นื ฐาน คา เชา บาน คา อาหาร คา เสอ้ื ผา คารักษาพยาบาล

รายจายเพื่อการดําเนินชวี ติ ประจําวนั 31 คารถ คากาซหุงตม 600 คาไฟฟา 250 คาน้าํ ประปา 250 คา โทรศัพท 150 150 1,400รายจา ยเพ่ือประโยชนร ะยะยาว คา ประกนั ชีวิต 500 เงนิ ฝากธนาคารเพือ่ การศกึ ษา 1,000 เงินออม 1,000 2,500 500 500รายจา ยอน่ื ๆรวม 10,900 ประโยชนข องการจัดทํางบประมาณ มีดังนี้ 1. ทําใหม แี ผนการใชจายเงินอยางเปน ระบบ 2. ชว ยลดปญหาการใชจ า ยเงินมากกวารายได 3. สามารถจดั สรรเงินออมไวใ ชจ ายในอนาคต การออมทรัพยแ ละการลงทุนกับธนาคารและสถาบันการเงิน การออมทรัพย หมายถึง การนาํ เงินรายไดส วนทจี่ ดั สรรไวเ พอ่ื ประโยชนในอนาคต หรือในยามจาํ เปน การลงทนุ หมายถงึ การนาํ เงินออมทีส่ ะสมไวไปใชเ พ่ือใหเกดิ ประโยชนหรอื วตั ถปุ ระสงคอยางใดอยางหนึ่งโดยเฉพาะ สถาบันการเงิน หมายถึง องคการทางการเงินท่ีจัดข้ึนมาเพ่ือดําเนินงานทางดานการเงินทําหนาท่เี ปนสอื่ กลางทางการเงิน ไดแก ธนาคาร บรษิ ัทเงนิ ทนุ บรษิ ัทหลักทรัพย เปนตน ประเภทของการลงทนุ เราสามารถที่จะนาํ เงินออมที่มอี ยูไ ปลงทุนได 2 ประเภทใหญ ๆ คือ พันธบัตร และหุน ซ่ึงทง้ั สองชนดิ เรยี กวา หลักทรพั ย 1. พันธบัตร คือ ตั๋วสัญญาใชเงินท่ีรัฐบาลหรือบริษัทเปนผูออกโดยสัญญาวาจะใชเงินภายในระยะเวลาท่กี าํ หนดพรอ มดอกเบยี้ 2. หนุ ของบริษทั หนุ หมายถงึ ใบรบั รองวาเปน ผูมีสวนในกิจการหรอื เปนเจาของบริษทั

32กิจกรรม 1. ใหผเู รยี นจดั ทําบัญชีเงนิ สดของตนเอง เปนรายบุคคล 2. ระยะเวลาในการปฏิบตั ิงานประมาณ 1 สัปดาห 3. นําเสนอผลการปฏิบตั ิงานโดยการสมุ ตัวอยางเรอื่ งท่ี 3 กลุมอาชพี ใหม จากการเปล่ียนแปลงในบริบทโลกทั้งในสวนการรวมกลุมทางการเงิน การเปล่ียนแปลงเทคโนโลยีอยางรวดเรว็ การเปลย่ี นแปลงของธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม การเปลีย่ นแปลงพฤตกิ รรมของผูบริโภค การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ และประการสําคัญคือ การเปลี่ยนแปลงโครงสรางประชากรทางสังคม ดงั นัน้ อาชพี ในปจ จบุ นั จะตอ งมกี ารพัฒนาวิธีการและศักยภาพในการแขงขันไดในระดบั โลก ซ่งึ จะตองคาํ นงึ ถงึ บริบทภมู ิภาคหลักของโลก หรือ “รูศกั ยภาพเขา” หมายถึง ทวีปเอเชียทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป ทวปี ออสเตรเลีย และทวีปแอฟริกา และจะตอง “รูศักยภาพเรา” หมายถึงรูศ ักยภาพหลักของพื้นท่ีประเทศไทย คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแตละพื้นที่ และศักยภาพของทรัพยากรมนุษยในแตละพ้ืนท่ี ดังน้ัน เพื่อใหการประกอบอาชีพสอดคลองกับศักยภาพหลักของพื้นที่และสามารถแขงขันในเวทีโลก จึงไดกาํ หนดกลุมอาชีพใหม 5 กลุมอาชีพ คือ กลุมอาชีพใหมดานการเกษตรกลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค และกลุมอาชพี ใหมดานบรหิ ารจัดการและบรกิ าร 1. กลุม อาชีพใหมดานการเกษตร คือการพัฒนาอาชีพในดานการเกษตรเกี่ยวกับการปลูกพืช เลี้ยงสัตว การประมง โดยนําองคความรูใหม เทคโนโลยี/นวัตกรรม มาพัฒนาใหสอดคลองกับศักยภาพหลักของพ้ืนท่ี คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ และทําเลท่ีต้ังของแตละพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะวัฒนธรรม ประเพณี และวิถขี องแตล ะพ้ืนที่และศกั ยภาพของทรพั ยากรมนุษยในแตละพื้นที่ อาชีพใหมดานการเกษตร เชน เกษตรอินทรีย เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎีใหม วนเกษตร ธุรกิจการเกษตร เปน ตน 2. กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม คือการพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดานพาณชิ ยกรรม เชน ผูใ หบ ริการจาํ หนา ยสนิ คาทง้ั แบบคา ปลีกและคา สงใหแกผูบริโภคทั้งมีหนารานเปนสถานที่จัดจําหนาย เชน หางราน หา งสรรพสินคา ซุปเปอรส โตร รานสะดวกซ้อื และการขายที่ไมมหี นารา น เชน การขายผานสื่ออิเล็กทรอนิกส 3. กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม คือการพัฒนาอาชีพที่อาศัยองคความรูเทคโนโลย/ี นวัตกรรม อาชพี เก่ยี วกบั งานชางซ่ึงไดแก ชางไฟฟา ชางไม ชา งยนต ชา งประปา ชางปูน

33และชา งเชื่อม ใหส อดคลองกับความตองการของตลาดในประเทศ และตางประเทศ และศักยภาพหลักของพ้ืนท่ี เชน ผูผลิตชิ้นสวนอิเลคทรอนิกสเครื่องใชไฟฟา หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกสโดยท่วั ไป เชน IC PCB ผูประกอบรถยนตและยานยนตประเภทตา ง ๆ ผผู ลติ ตวั แทนจาํ หนายหรอืผูประกอบชิ้นสว นหรอื อะไหลรถยนต ผใู หบ รกิ ารซอ มบํารุงรถยนต ผจู ดั จําหนา ยและศูนยจําหนายรถยนตท งั้ มอื หนงึ่ มือสอง ผผู ลติ และจําหนา ยเครอื่ งจกั รและเคร่ืองมอื ทุกชนิด เชน เคร่ืองจักรกลหนักเคร่ืองจักรกลเบา ผลิตอุปกรณหรือสวนประกอบพ้ืนฐานของเคร่ืองใชไฟฟาตาง ๆ เชน สายไฟหลอดไฟ ฉนวนไฟฟา มอเตอรตาง ๆ การผลติ อลูมเิ นียม ผลติ และตัวแทนจําหนายผลิตภัณฑเหล็กสแตนเลส ผูผ ลิตจําหนายวสั ดกุ อสราง วัสดตุ กแตง สขุ ภณั ฑ การกอสรา ง อาคาร หรือทอ่ี ยูอาศัย 4. กลมุ อาชพี ใหมดานความคดิ สรา งสรรค ทามกลางกระแสการแขงขันของโลกธุรกจิ ที่ไรพรมแดน และการพัฒนาอยา งกาวกระโดดของเทคโนโลยีการสื่อสารและการคมนาคมการแลกเปล่ียนสินคาจากท่ีหน่ึงไปยังอีกสถานที่ที่อยูหางไกลน้ันเปนเรื่องงายในปจจุบัน เมื่อขอ จาํ กดั ของการขามพรมแดนมใิ ชอ ปุ สรรคทางการคา ตอ ไปจงึ ทําใหผ บู รโิ ภคหรอื ผซู อ้ื มีสิทธิเลือกสินคาใหมไดอ ยา งเสรีทั้งในดานคุณภาพและราคา ซึ่งการเรียนรแู ละพัฒนาสินคาและบริการตาง ๆที่มีอยูในตลาดอยูแลวในยุคโลกไรพรมแดนกระทําไดงาย ประเทศท่ีมีตนทุนการผลิตต่ํา เชนประเทศจนี อินเดยี เวียดนาม และประเทศในกลุมยุโรปตะวันออก จะมีความไดเปรียบในการแขง ขันดา นราคา ดว ยเหตุน้ีประเทศผูนําทางเศรษฐกิจหลายประเทศจึงหันมาสงเสริมการดําเนินนโยบายเศรษฐกิจสรา งสรรคเ พอื่ พฒั นาสินคา และบรกิ ารใหม ๆ และหลกี เล่ียงการผลิตสนิ คา ท่ีตองตอสดู านราคา โดยหลกั การของเศรษฐกจิ สรา งสรรคค อื แนวคิดหรอื แนวปฏิบัติที่สราง/เพิ่มมูลคาของสินคาและบรกิ ารไดโดยไมตอ งใชทรัพยากรมากนัก แตใชความคิด สติปญญา และความสรางสรรคใหมากข้นึ ทิศทางของแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาตฉิ บับท่ี 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)ไดกําหนดยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยั่งยืน ใหความสําคัญกับการปรับโครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรคและภูมิปญญาภายใตปจจัยสนับสนุนที่เอื้ออํานวยและระบบการแขงขันที่เปนธรรมเพ่ือสรางภูมิคุมกันใหกับประเทศ มุงปรับโครงสรางและการลงทุนใหสอดคลองกับความตองการของตลาดท้ังภายในและตางประเทศ สรางมูลคา เพม่ิ ใหก ับสาขาบริการท่มี ีศกั ยภาพบนพ้ืนฐานของนวัตกรรมและความคิดสรางสรรค พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพ่ิมผลิตภาพของภาคเกษตรและสรางมลู คา เพ่มิ ดว ยเทคโนโลยีและกระบวนการผลิตที่เปนมิตรกับสิง่ แวดลอม พฒั นาภาคอุตสาหกรรมสูอตุ สาหกรรมฐานความรูเชิงสรา งสรรคแ ละเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม พัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานและระบบโลจิสตกิ ส สรางความมั่นคงดานพลงั งานควบคูไ ปกบั การปฏริ ปู กฎหมายและกฎระเบียบตาง ๆทางเศรษฐกจิ และการบริหารจดั การเศรษฐกจิ สวนรวมอยางมีประสิทธิภาพเพื่อใหเปนฐานเศรษฐกิจของประเทศที่เขม แข็งและขยายตัวอยางมีคณุ ภาพ

34 กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพที่อยูบนพื้นฐานของการใชองคความรู (Knowledge) การศึกษา (Education) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใชทรพั ยส ินทางปญ ญา (Intellectual Property) ทเี่ ชอ่ื มโยงกับพื้นฐานทางวัฒนธรรม (Culture) การส่ังสมความรูของสังคม (Wisdom) และเทคโนโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม (Technology and Innovation)(อาคม เติมพิทยาไพสฐิ ,2553) ดังน้นั กลมุ อาชีพใหมดา นความคิดสรางสรรค จงึ เปนการตอยอดหรอืการพฒั นาอาชีพในกลุมอาชีพเดิม คือกลุมอาชีพเกษตรกรรม กลุมอาชีพอุตสาหกรรม กลุมอาชีพพาณชิ ยกรรม กลมุ อาชีพคหกรรม กลมุ อาชพี หตั ถกรรม และกลมุ อาชพี ศลิ ปกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค เชน แฟช่ันเสื้อผา เคร่ืองประดับเครอ่ื งสําอาง ทรงผม สปาสมนุ ไพร การออกแบบสื่อ/ภาพยนตร/ โทรทศั น เครอื่ งใชไฟฟา เฟอรนิเจอรวัสดุกอสรางแบบประหยัดพลังงาน เซรามิก ผาทอ จักสาน แกะสลัก รถยนตพลังงานทางเลือกขากลอัตโนมัติเพ่อื ผพู ิการ การทอ งเท่ยี วเชิงวัฒนธรรม ตลาดนาํ้ อโยธยา เปนตน 5. กลุม อาชพี ใหมด า นบริหารจัดการและบรกิ าร เชน ธรุ กิจบริการทองเที่ยว ธุรกิจบรกิ ารสุขภาพ ธุรกจิ บริการโลจิสติกส ธุรกิจภาพยนตร ธุรกจิ การจัดประชุมและแสดงนิทรรศการบริการทปี่ รึกษาดานอสงั หาริมทรัพย ทีป่ รกึ ษาทางธรุ กิจ งานอาชีพใหมทั้ง 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกิจมากข้ึน จึงมีความตองการเจา หนา ท่ี บคุ คล พนักงาน เพ่ือควบคุมและปฏิบัติงานท่ีมีความรู ความสามารถ และทักษะฝมอื เปน จํานวนมากเร่อื งที่ 4 การประกอบอาชีพในภมู ิภาค 5 ทวีป ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ทวีป ไดแก เอเชีย อเมริกา ยุโรป ออสเตรเลียแอฟริกา ซงึ่ ในแตล ะภมู ภิ าคจะมลี กั ษะการประกอบอาชีพท่ีแตกตางกัน เพราะมีความแตกตางกันทางสภาพบริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติและพ้ืนท่ี ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี วถิ ีชีวิตและการดํารงชีวิตของประชาชน ดังน้ันในการประกอบอาชีพผูประกอบการจําเปนตองเขาใจในความแตกตางของสภาพบริบทของพ้ืนท่ีดังกลาว เพราะในอนาคต การติดตอทางการคาจะสามารถเชื่อมโยงติดตอซื้อขายไดอยางไมมีขอบเขตจํากัดความแตกตางของลักษณะงานอาชีพในแตละภูมภิ าค มรี ายละเอยี ดดังน้ี ภูมิภาคเอเชีย สวนใหญของประเทศในภูมิภาคเอเชีย ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปนหลัก ไดแก การปลูกพืช การเลี้ยงสัตว การประมง ปาไม รวมถึงงานอาชีพทางดานเหมืองแร และอตุ สาหกรรมดว ยโดยในแตละอาชพี ที่ประกอบการในภมู ภิ าคเอเชีย มลี ักษณะการประกอบอาชีพ ดังน้ี การปลูกพืช เปนอาชีพเกษตรกรรมที่ประชาชนสวนใหญในแตละประเทศของภูมิภาคเอเชียดําเนินการประกอบเปนอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามลักษณะภูมิอากาศ

35ภูมปิ ระเทศ และการดํารงชีวิตของประชากร โดยประเทศในเขตพ้ืนท่ีราบท่ีมีปริมาณฝนเพียงพอและประชากรอาศยั อยอู ยางหนาแนน จะมีการดาํ เนินการประกอบอาชพี การปลกู พืชเพอื่ เลยี้ งตนเองแตในเขตพ้นื ท่ีท่มี ภี ูมิอากาศแบบปาดิบชื้น มีประชากรอยูบางเบา จะประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลกู พชื แบบเลอ่ื นลอย ท้ังนี้ ในพืน้ ท่ที เ่ี ปนทุงหญา มรี ะบบชลประทาน สวนใหญจะประกอบอาชีพปลกู พืชพรอมการเลี้ยงสัตว โดยพ้ืนทใี่ ดของประเทศที่อยูในเขตอากาศหนาว เขตทะเลทราย และเขตภเู ขา จะเปนพื้นทที่ ี่ไมสามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลกู พืชได สําหรับพืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญนิยมปลูกในประเทศของภูมิภาคเอเชีย เชน ขาวเจาขาวโพด มะพราว ปาลม นา้ํ มัน มะกอก ชา ฝา ย ปอ ปาน ยางพารา เปน ตน การเลีย้ งสตั ว อาชพี เกษตรกรรมการเล้ียงสัตว เปนอีกอาชีพหน่ึงที่ประชาชนในประเทศตา ง ๆ ของภูมิภาคเอเชียนยิ มประกอบอาชีพ แตม คี วามแตกตา งกันไปตามสภาพภมู ปิ ระเทศและภูมิอากาศ โดยในประเทศท่ีมีอากาศแหงแลงแถบเอเชียตะวันตกเฉียงใต และตอนกลางของภมู ภิ าค ซึ่งมลี กั ษณะพนื้ ท่ีเปนทุงหญา กึง่ ทะเลทราย ประชากรในเขตดงั กลา ว จงึ นิยมเลย้ี งสตั วแบบเรรอ น ไดแ ก อูฐ แพะ แกะ โค มา และจามรี โดยการเลี้ยงสตั วใ นลกั ษณะดงั กลาว เปนการประกอบอาชพี เพ่ือตองการนมและเน้อื นาํ มาใชเปนอาหาร สวนในเขตอากาศรอนชื้นและอบอุน ประชากรจะนยิ มเลยี้ งสตั วเพ่ือการบรโิ ภคและการสงเปนสินคา ออก ไดแ ก สุกร ไก เปด ท้ังน้ี ในเขตอากาศดังกลาว จะนิยมเลย้ี งโค กระบือ และมา เชน เดียวกัน แตเ ปนการเลีย้ งไวเพ่ือใชง าน การประมง การประกอบอาชีพประมงของภูมิภาคเอเชีย มีการดําเนินการประกอบอาชีพประมงใน 2 ลกั ษณะ ไดแก ประมงน้าํ จืด และประมงทางทะเล การประกอบอาชีพประมงนํ้าจืดสวนใหญจะนิยมทําอาชีพประมงควบคูกับการปลูกพืช โดยเฉพาะพืชผัก สําหรับการประกอบอาชีพประมงทางทะเล มีการประกอบอาชีพในเขตนานนํ้าแถบชายฝงตะวันออกของภูมิภาคเอเชียต้ังแตอาวไทยไปจนถึงชองแคบเบรงิ ทีก่ ระแสน้าํ อนุ กุโรชโิ วไหลมาบรรจบกับกระแสนํา้ เย็นโอยาชโิ วเพราะเปนแหลงที่มีอาหารสมบูรณ ทําใหมีสัตวน้ําอยูเปนจํานวนมาก ประเทศญ่ีปุนเปนประเทศท่ีมีการประกอบอาชีพประมงทางทะเลมากที่สุดในโลก นอกจากการประกอบอาชีพประมงจับสัตวนํ้าทะเลแลว ตามแนวชายทะเลยังมีการประกอบอาชีพการเลี้ยงหอยประเภทตาง ๆ รวมถึงสาหรายทะเลซงึ่ มีการประกอบอาชพี เชน น้กี ระจายโดยท่ัวไปในประเทศท่มี พี ้ืนท่ีชายทะเล ปา ไม อาชพี ปา ไม มีการดาํ เนนิ งานอาชีพใน 2 ลักษณะตามเขตภูมิอากาศ คือ ปาไมในเขตรอน จะเปนไมประเภทไมเนื้อแข็ง ในเขตประเทศ ไทย เมียนมาร ลาว กัมพูชา เวียดนามอนิ เดีย และในประเทศกลุม หมเู กาะ สวนปา ไมใ นเขตหนาว จะเปนปา ตน สน โดยมีการนําไมสนมาใชท าํ เปน กระดาษและลังไม เหมืองแร ภูมิภาคเอเชีย เปนภูมิภาคที่อุดมไปดวยแรธาตุนานาชนิด เนื่องจากมีสภาพภูมิประเทศเปนเทือกเขาท่ีมีอายุแตกตางกัน แรธาตุที่สําคัญที่มีการขุดข้ึนมาใชประโยชนไดแ ก เหล็ก ถานหิน ดีบุก นํ้ามัน แมงกานิส เพชร พลอย เปน ตน

36 อตุ สาหกรรม ในภมู ิภาคเอเชีย การประกอบอาชีพดา นอุตสาหกรรม สวนใหญจะเปน อตุ สาหกรรมแบบหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมในครัวเรือน ในลักษณะงานฝมือ ของที่ระลึกเชน ผาทอ เครอื่ งโลหะ เคร่อื งแกะสลกั เคร่ืองจักสาน เปนตน สําหรับอุตสาหกรรมใหม ประเทศญ่ีปนุ เกาหลี ไตหวนั และสงิ คโปร ถกู จดั ใหเปนประเทศในกลุมอุตสาหกรรมใหม ลักษณะวิธีการคาในภูมิภาคเอเชีย การคาขายแตเดิมประเทศในภูมิภาคเอเชียจะใชว ธิ ีตา งคนตา งขาย แตอ นาคตตงั้ แตป พ.ศ. 2558 กลุมประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใตในนามของอาเซยี น กําหนดทะลายกาํ แพงทางภาษี และรวมคาขายกบั ประเทศในภูมิภาคอ่ืน เพื่อใหสามารถกระจายสนิ คา และสรางพลังการตอรองราคา ภูมภิ าคอเมริกา เน่ืองจากภมู ิภาคอเมรกิ า มีความแตกตางกนั ในดานภมู ิประเทศ ภูมิอากาศและวิถีการดํารงชีวิตคอนขางสูง ในเขตอเมริกาใต และอเมริกาเหนือ การประกอบอาชีพของท้ัง 2 เขต จึงมคี วามแตกตา งกนั ไปดว ย ดงั นี้ การปลกู พชื นิยมปลูกพชื มดี งั น้ี ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมริกาเหนอืกาแฟ ขอ มูล ขอมลู ขาวโพดโกโก ปลกู มากในประเทศบราซิล มี ขา วสาลี ไมม กี ารปลกู มากถงึ รอยละ 50 ของโลก และขา วโพด ยังมกี ารปลูกในประเทศ ไมม ีการปลกู โคลัมเบีย และเอกวาดอรขาวสาลี ปลกู เพ่ือนาํ มาทําเปน เปนพชื เศรษฐกจิ ของประเทศ ชอ็ กโกแลต เครื่องดมื่ และ สหรฐั อเมริกา ปลูกมากในแถบ ขนมหวาน นิยมปลูกใน ภาคกลางของประเทศ ประเทศ บราซลิ เอกวาดอร เปนพชื ทปี่ ลูกมากในประเทศ ปลกู มากในประเทศ บราซลิ รวมถึง ประเทศ สหรัฐอเมรกิ า และแคนาดา อารเ จนตินา เวเนซเู อลา เปรู โดยประเทศสหรัฐอเมริกา และโคลัมเบยี จะปลกู ขา วสาลีฤดูหนาว นิยมปลกู ในประเทศบราซลิ สว นประเทศแคนาดา อารเ จนตนิ า ชลิ ี

37 ประเภท อเมริกาใต ประเภท อเมรกิ าเหนอื ขอ มลู ขอมูลออ ยกลวย ปลกู มากในประเทศบราซลิ ฝาย จะปลูกขา วสาลีฤดูใบไมผลิฝาย ปลูกมากในประเทศเอกวาดอร ไมมกี ารปลูก ปลูกมากในประเทศบราซิล ไมม กี ารปลกู อารเจนตินา ปลกู มากในบริเวณลมุ แมนา้ํ มสิ ซิสซิปป ภาคตะวนั ตกของ ไมมีการปลกู ถั่วเหลอื ง รัฐแอริโซนา และแคลฟิ อรเ นีย ปลูกมากในเขตทรี่ าบภาคกลาง ไมมกี ารปลกู ยาสูบ ของประเทศสหรัฐอเมรกิ า เปน พืชเศรษฐกจิ ท่ีสราง ชอ่ื เสียงใหแ กป ระเทศ สหรัฐอเมริกา ปลกู มากในเขต ภาคตะวนั ออกของประเทศ สหรฐั อเมรกิ า ไมมกี ารปลูก ขา วเจา ปลกู มากในเขตภาคใตข อง ประเทศสหรฐั อเมริกา ไมมกี ารปลูก ผกั และผลไม ในภาคตะวนั ออกของประเทศ ตา ง ๆ สหรัฐอเมรกิ า มกี ารปลกู เชอรรี่ สตรอเบอรี แอปเปล ภาคใต ปลกู สม สับปะรด ชายฝง ตะวนั ตกเฉียงใต ปลกู องนุ มะกอก สม มะนาว การเลีย้ งสัตว ในเขตอเมรกิ าใต และอเมรกิ าเหนือ มกี ารเลย้ี งสัตว ดังน้ี โคเนื้อ ในเขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศบราซิล อารเจนตินา และอุรุกวัยสวนในเขตอเมริกาเหนือ นิยมเล้ียงในแถบตะวันตกของประเทศ และจะเล้ียงเปนฟารมปศุสัตวขนาดใหญ โคนม เขตอเมรกิ าใตไ มมีการเลี้ยงโคนม ในสวนของอเมริกาเหนือ นิยมเล้ียงในเขตทร่ี าบภาคกลางและภาคตะวนั ออกของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยพ้ืนท่ีดังกลาว จะมีการปลูก

38ขาวโพด และถั่วเหลือง ซ่ึงมีการนําขาวโพด และถั่วเหลือง มาใชเปนอาหารสัตว เพื่อใหโคนมมีสุขภาพแขง็ แรง แกะ เขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศอุรุกวัย โดยมีการเลี้ยงจํานวนมากเปนอันดับ 2 ของโลก ในเขตอเมรกิ าเหนอื นยิ มเลยี้ งในภาคตะวนั ตก และตะวันตกเฉียงใตข องประเทศสหรัฐอเมริกา สุกร เขตอเมรกิ าใต นิยมเลี้ยงในประเทศเปรู และบราซิล สวนเขตอเมริกาเหนือนยิ มเลี้ยงในเขตทเ่ี ล้ียงโคนม โดยใชห างนมนาํ มาเล้ยี งสุกร ปาไม เขตอเมริกาใตเปน แหลงไมเ น้ือแข็งท่ีมีอยอู ยา งอุดมสมบูรณแ ละกวางขวางแตนํามาใชประโยชนไดนอย เพราะการคมนาคมไมสะดวก สําหรับเขตอเมริกาเหนือ สวนใหญประกอบอาชพี ปาไม ท่สี วนใหญเปนไมเ นื้อออน เหมืองแร เขตอเมรกิ าใตและอเมรกิ าเหนือ มีแรธ าตุทีส่ าํ คญั อน่ื ไดแก อเมริกาใต อเมรกิ าเหนอื ขอมลูประเภท ขอ มูล ประเภท ถา นหิน มมี ากแถบเทือกเขาดานตะวันตก ไมม ที รัพยากรและการผลิต ของประเทศสหรฐั อเมริกาเหล็ก มีมากในประเทศบราซลิ มกี าร เหล็ก มีมากทบี่ รเิ วณเทอื กเขาเมซาบี ผลิตมากเปนอนั ดับ 2 ของโลก รฐั มินนิโซตา และเปนแหลง รวมท้ัง เวเนซเู อลา โบลเิ วีย ชิลี ทองคาํ เหลก็ ทีส่ าํ คัญทีส่ ดุ ในเขตอเมริกา ทองแดง เหนอืทองคํา มีมากในประเทศบราซลิ แหลงผลติ ทีส่ าํ คญั อยทู เี่ ทือกเขา รอกกี้ทองแดง มีมากเปนอนั ดบั ท่ี 1 ของโลก แหลงผลติ ทสี่ ําคัญ อยทู ่ีเทอื กเขา ในประเทศชิลี รวมทั้งใน รอกกี้ ประเทศบราซิล และเปรู บอกไซด เปนแรธาตทุ ี่นํามาใชเ พ่อื การ ไมมที รพั ยากรและการผลติ ผลิตอลมู ิเนียม มีมากท่รี ัฐ อารคนั ซอดบี กุ ประเทศโบลเี วีย มีการผลิตดบี กุสงั กะสี มากเปน อนั ดบั 2 ของโลก ไมม ที รัพยากรและการผลติ ผลติ มากในประเทศเปรู บราซิล ไมมีทรัพยากรและการผลิต

39 ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมรกิ าเหนอืนํา้ มนั ขอมลู น้ํามัน ขอมูล และอารเจนตินา มแี หลงผลิตทางตอนเหนอื ของ ประเทศเวเนซูเอลา เปน ประเทศ รัฐแอลาสกา และภาคกลาง ท่ีมีการผลิตมากทส่ี ุด และยงั มี ตอนลา งของประเทศแคนาดา ในประเทศบราซิล โบลเี วยี เอกวาดอร อุตสาหกรรม ในเขตอเมริกาใต จะเปนอุตสาหกรรมเบา เชน การผลิตน้ําตาลอาหารกระปอง ประเทศที่มีอุตสาหกรรมเจริญกา วหนา เปนอตุ สาหกรรมขนาดใหญ ไดแ ก ประเทศบราซิล และอารเ จนตนิ า เปน การผลติ เหล็กกลา นํ้ามันและปโตรเคมี สวนอเมริกาเหนือ เปนสวนภูมิภาคท่เี จริญกาวหนา มากทางอุตสาหกรรม โดยเฉพาะการผลิตในอุตสาหกรรมหลกั ภูมิภาคยุโรป การดําเนินงานอาชีพของประเทศในภูมิภาคยุโรป มีลักษณะการประกอบอาชีพ ดงั น้ี การปลูกพืช พนื้ ทีก่ ารปลูกพชื ของภูมภิ าคยุโรป สว นใหญป ลกู ในยโุ รปตะวันออกและภาคใตของประเทศองั กฤษ ภาคเหนอื และภาคตะวันตกของประเทศฝร่ังเศส รวมถึงตอนเหนือของประเทศเยอรมัน พชื ท่สี าํ คัญและมผี ลตอเศรษฐกิจไดแ ก ขาวสาลี ปลูกมาในประเทศยูเครน ฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โรมาเนียบัลกาเรีย เยอรมัน ฮังการี ขา วโอต ขา วบารเลย ถัว่ มนั ฝรั่ง ปลูกไดโดยท่วั ไปของประเทศตาง ๆ ในภมู ิภาคยโุ รป องุน สม มะกอก มะนาว แอปเปล ปลกู มากในประเทศที่มีลักษณะอากาศแบบเมดิเตอรเรเนยี น ไดแก ประเทศอติ าลี ฝร่งั เศส สเปน กรซี การเลี้ยงสตั ว สตั วเศรษฐกิจที่นิยมเลี้ยง ไดแก กวางเรนเดียร โคเน้ือ โคนม แพะแกะ มา และสุกร โดยการเล้ยี งสตั วเศรษฐกิจดงั กลา ว ขึ้นอยกู ับความเหมาะสมของลักษณะภูมิประเทศและภมู อิ ากาศ การประมง แหลงทําการประมงท่สี ําคัญในภมู ิภาคยุโรป ไดแก ทะเลเหนือ โดยเฉพาะบริเวณกระแสนํ้าอุนแอตแลนติกเหนือบรรจบกับกระแสน้ําเย็นกรนี แลนดตะวันออก ทําใหมีอาหารสมบูรณ ปลาชุกชุม ประเทศที่ประกอบอาชีพประมงในเขตนี้ ไดแก ประเทศนอรเ วย ไอซแ ลนด และสหราชอาณาจักร

40 ทะเลดาํ ทะเลสาบแคสเปย น และแมนาํ้ โวลกา มกี ารจับปลาสเตอรเจียนนาํ มาทาํ เปนไขปลาคารเวยี ร ปา ไม อาชีพปา ไม มีการประกอบอาชีพอยางจริงจังในประเทศฟนแลนด สวีเดนรัสเซีย นอรเ วย สว นใหญเปนปา ไมในเขตหนาว มีปาตนสนจํานวนมาก โดยมีการนํามาใชทําเปนเย่ือกระดาษ เหมอื งแร ภูมิภาคยโุ รป เปน แหลงแรท ่ีสําคัญจํานวนมาก ไดแ ก นา้ํ มันและกาซธรรมชาติ อยูในบรเิ วณทะเลเหนือ และรอบทะเลสาบแคสเปยน บอกไซด นาํ มาถลงุ เปน อลมู ิเนียม มีมากในประเทศฝรั่งเศส ยูโกสลาเวียฮงั การี และเทือกเขาคูราล ในประเทศรัสเซีย โพแทช นํามาใชในอุตสาหกรรมปุยและสบู มีมากในประเทศฝรั่งเศสเยอรมัน สเปน และรสั เซยี อุตสาหกรรม ในภมู ิภาคยโุ รป ถอื ไดว า เปนภมู ิภาคอุตสาหกรรม ประชากรสวนใหญจะประกอบอาชีพอยใู นภาคอตุ สาหกรรม แหลง อตุ สาหกรรมในภูมภิ าคยโุ รปจะอยูแถบยุโรปตะวันตกเชน ประเทศฝร่ังเศส สหราชอาณาจักร เยอรมัน เนเธอรแลนด รวมถึง ประเทศรัสเซีย ยูเครนเบลารสุ ในแถบยุโรปตะวนั ออก ภูมิภาคออสเตรเลีย การประกอบอาชีพของภูมิภาคออสเตรเลีย มีลักษณะการประกอบอาชพี ดงั น้ี การปลกู พชื เกษตรกรรมการปลูกพืช ถือวาเปนอาชีพหลักของภูมภิ าคออสเตรเลียโดยในการดาํ เนนิ การอาชพี เกษตรกรรมปลกู พืช เกษตรกรมกี ารนําเคร่ืองจักรกลเขามาชวยในการทําการเกษตร เน่ืองจากพื้นท่ีของออสเตรเลียมีความแหงแลง และใชในการขุดนํ้าบาดาล พืชที่สาํ คญั และมีผลตอเศรษฐกจิ ไดแก ขาวสาลี เปนพืชเศรษฐกิจที่สําคัญท่ีสุดของภูมิภาคออสเตรเลียนอกจากนั้น ยังมีการปลูกขาวเจา กลวย ออย สับปะรด องุน และสม กระจายในพ้ืนท่ีภูมิภาคออสเตรเลยี ตามความเหมาะสมของสภาพภูมิประเทศ และภมู อิ ากาศ การเล้ียงสัตว ในภูมิภาคออสเตรเลีย นิยมเล้ียงสัตว ไดแก แกะ เปนการเล้ียงไวเพ่ือการใชขน โคเน้ือ มีการเล้ียงในบริเวณทุงหญาสะวันนา และโคนม มีการเล้ียงในบริเวณเขตอากาศอบอนุ การประมง ภูมิภาคออสเตรเลีย โดยเฉพาะฝงตะวันออก เปนบริเวณท่ีมีปลาจาํ นวนมาก ไดแก ปลาทูนา ปลาฉลาม ปลาแซลมอน ปลากระบอก รวมท้ัง มีการเล้ียงหอยมุกที่เกาะเทอรส เตย แตงานอาชีพดานประมง มีปญหาไมสามารถจับปลาที่มีชุกชุมไดมาก เพราะขาดแรงงาน ปาไม อาชีพปาไม มีการประกอบอาชีพปาไม ประเภทปายูคาลิปตัส เพราะมีจาํ นวนมากในแถบตะวนั ออกของภมู ิภาคออสเตรเลีย

41 เหมอื งแร ภมู ิภาคออสเตรเลยี เปน แหลง แรทสี่ าํ คญั จํานวนมาก ไดแ ก เหลก็ มมี ากทร่ี ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลีย ถานหิน มมี ากทีซ่ ดิ นีย นิวคาสเซลิ ทองคํา มีมากทรี่ ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลยี ดบี กุ มมี ากทร่ี ัฐควนิ สแลนด อตุ สาหกรรม ในภมู ภิ าคออสเตรเลยี มีการดาํ เนินงานอาชีพอุตสาหกรรมการเกษตรเปน สวนใหญ ไดแก การผลิตสิ่งทอ น้ําตาล นม เนย อาหารกระปอง ดานอุตสาหกรรมอื่น มีการผลติ เครอ่ื งใชไฟฟา การตอเรือ สวนใหญภาคอุตสาหกรรมจะประกอบการในแถบตะวันออกเฉียงใตของภูมิภาคออสเตรเลีย ภมู ภิ าคแอฟรกิ า การประกอบอาชีพของภมู ิภาคแอฟริกามลี ักษณะการประกอบอาชีพ ดังน้ี การปลูกพืช ภูมภิ าคแอฟริกาสว นใหญ เปน ทะเลทราย ดินขาดความอุดมสมบูรณประชากรจะปลูกพืชไดเฉพาะบริเวณทร่ี าบดินตะกอนของปากแมนํ้าสายตาง ๆ ทําใหผลผลิตท่ีไดไมเพยี งพอตอการบรโิ ภคของประชาชนในภมู ภิ าค ทง้ั น้ี แหลงปลูกพืช เลี้ยงสัตว และอุตสาหกรรมท่สี าํ คญั ของภมู ิภาคแอฟรกิ า ไดแ ก แหลงปลูกพืชเมืองรอนในเขตรอนชื้น บริเวณลุมน้ําคองโก ชายฝงแอฟริกาตะวันออก และตะวันตก มีการปลูกโกโกมากที่สุด นอกจากนั้น มีการปลูกปาลมนํ้ามัน กาแฟถั่วลิสง ออย ยางพารา เผือก และมัน ลุมแมน า้ํ ไนล เปนพ้ืนทอ่ี ากาศรอ นแหง แลง สวนใหญปลูก ฝาย ชา อินทผาลัมขาวฟา ง เขตเมดเิ ตอรเ รเนียน บริเวณดา นเหนือสุดและดา นใตสุดของภมู ภิ าค มีการปลูกสม องนุ มะกอก และขา วสาลี เขตอบอุนชนื้ บริเวณดานตะวนั ออกเฉียงเใตข องภูมภิ าค มกี ารปลูกผลไมขาวสาลี ขา วโพด การเล้ียงสตั ว ในภูมภิ าคแอฟรกิ า มกี ารเลย้ี งสตั วแ ละการลา สตั วป า ดังน้ี โคเขายาว เล้ียงไวเ พ่ือใชแรงงาน ใชเ นอื้ เปนอาหาร และเปนการแสดงฐานะทางสังคม สว นใหญจะเลยี้ งในเขตภาคตะวนั ออกและภาคใตของภูมภิ าค โคเนื้อ และโคนมพนั ธตุ างปะเทศ นยิ มเลี้ยงในเขตท่ีมภี ูมอิ ากาศอบอนุ ชืน้ แพะ แกะ เปนการเลย้ี งแบบเรร อน ในเขตทะเลทราย อฐู เล้ียงไวเ พื่อใชเปนพาหนะและอาหาร นยิ มเลีย้ งในเขตทะเลทราย การลาสัตวปาโดยชนพ้ืนเมือง สัตวปาที่เปนท่ีนิยมในการลาเพื่อนํามาจาํ หนาย ไดแก งาชาง และนอแรด

42 เหมืองแร ภูมิภาคแอฟริกา เปนภูมิภาคที่มีแหลงแรเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะเพชร มีปริมาณมากกวาทกุ ภมู ิภาค โดยแรธ าตุที่สาํ คญั อืน่ ไดแ ก ถา นหนิ มีมากทีส่ าธารณรฐั แอฟรกิ าใต น้ํามันปโตรเลียม มีมากท่ีทะเลทรายสะฮารา ประเทศแอฟริกาเหนือลเิ บีย แอลจีเรีย อยี ปิ ต ไนจเี รีย กาซธรรมชาติ มีมากในท่ีลุมของแอฟริกาเนือ และแอฟริกาตะวันตกโดย ประเทศแอลจเี รยี มปี ริมาณกาซธรรมชาติ มากท่ีสดุ แหงหนึ่งของโลก ทองคาํ มีมากทส่ี าธารณรฐั แอฟรกิ าใต ทองแดง มมี ากท่ีประเทศซาอรี  อุตสาหกรรม ในภูมิภาคแอฟริกา มีการดําเนินงานอาชีพดานอุตสาหกรรม โดยเฉพาะทสี่ าธารณรัฐแอฟริกาใตเรอื่ งที่ 5 การพฒั นากระบวนการจัดการงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า1. การจดั การการผลิต กระบวนการของการจัดการการผลติ มีความสําคัญ จําเปน ตองมีข้ันตอนท่ีกําหนดไวกอนหลังอยางชัดเจน เพื่อใหผูดําเนินการสามารถปฏิบัติตามไดอยางถูกตอง กระบวนการผลิต จําเปนตองมีความเขาใจและสามารถจัดระบบการบริหารจัดการ ไดอ ยางมปี ระสทิ ธภิ าพ เพราะเปนการกาํ หนดแนวทางการส่ือสารการประกนั คณุ ภาพ การประเมิน การควบคมุ การติดตามตรวจสอบ การดําเนินงาน การแกปญหาเปน เครื่องมอื ในการสรางนวตั กรรม รวมถึงการพยากรณส ่งิ ที่จะเกดิ ข้ึน

กระบวนการของการจดั การ เปนการนําทรพั ยากรมาเปน ผลผลติ ดงั นี้ 43ปจ จยั นาํ เขา กระบวนการ ปจจัยนาํ ออก Inputs Process Outputsทรัพยากรการจดั การ หนาทก่ี ารจดั การ ผลลัพธ1. คน 1. การวางแผน 1. สินคา2. เงนิ 2. การจัดองคกร 2. บรกิ าร3. วสั ดุอุปกรณ 3. การจัดคนเขาทํางาน4. วิธกี าร 4. การอํานวยการ 5. การควบคมุ จากแผนภาพขางตน ปจจัยนําเขา ไดแก คน เงิน วัสดุอุปกรณ และวิธีการ ถูกนําเขาสูกระบวนการของการแปรรูปทรัพยากร โดยหนาที่การจัดการ 5 ประการ คือ การวางแผน การจัดองคกร การจัดคนเขาทํางาน การอํานวยการ และการควบคุม เม่ือผานกระบวนการแปรรูปแลวผลลัพธที่ไดจะเปนปจจยั นาํ ออก ไดแ ก สนิ คา ตาง ๆ หรอื อาจอยูใ นรปู ของการบรกิ าร กระบวนการของการจัดการการผลิต เปนการวิเคราะห ลักษณะ ขอบขายท่ีเกี่ยวของกับการจัดการการผลิต ไดแก การวางแผน การจัดทําโครงการ การใชวัสดุอุปกรณ การใชแรงงานการใชสถานที่ และการใชท นุแนวคิดสาํ คญั การวางแผนงานเปนกิจกรรมเบ้อื งตนของการปฏิบัติงานใหผูปฏิบัติงานทราบถึงแนวทางวาตอ งทาํ อะไร ท่ีไหน เม่ือใด อยางไร โดยมีกระบวนการของการวางแผนเพ่ือใหไดแผนงานที่ดีสามารถปฏิบัติใหสําเร็จไดตามวัตถุประสงคที่กําหนด การวางแผนงานท่ีดีจะเปนเครื่องมือของฝา ยปฏิบัติการทจี่ ะชว ยใหการดาํ เนินการมคี วามชดั เจน ราบร่ืน และประหยดั ทรพั ยากร การดําเนินกิจกรรมใดก็ตาม สิ่งที่ตองมีอันดับแรกน้ันก็คือ วัตถุประสงคหรือเปาหมายการประกอบธรุ กจิ กเ็ ชน กนั จะตอ งกาํ หนดวตั ถุประสงคห รอื เปาหมายใหช ัดเจน การวางแผนจะเปนการกําหนดแนวทางของการดําเนินกิจกรรมวาจะทําอะไร เมื่อใด อยางไร โดยใชทรัพยากรตาง ๆเพอ่ื ใหเกดิ ความสาํ เรจ็ ตามวตั ถุประสงคท ต่ี อ งการ