วิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม1

เฉลิมพร ชกุมารี ะเกยี รติ สมโคเดรจ็งกพารระจเทดั ทพำำรสัตื่อน ร๖า๐ช สพุดราร ษฯาสยามบรมรา ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (ส�ำหรบั นกั เรียน) กล่มุ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ภาคเรียนที่ ๑ เลม่ ๑ ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ ๕ ฉบบั ปรบั ปรงุ ชือ่ -สกลุ เลขท่ี ชั้นประถมศึกษาปที ่ี โรงเรียน สำ� นกั งานโครงการสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี ส�ำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ (ส�ำหรบั นักเรยี น) กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ภาคเรียนที่ ๑ ระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๕ เลม่ ๑ ตามมาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ช้วี ดั กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ ารเร จัดท�ำโดย สำ� นกั งานโครงการสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี สำ� นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ชดุ เอกสาร สือ่ ๖๐ พรรษา สมเดจ็ พระเทพรัตนสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ลิขสิทธขิ์ อง ส�ำนักงานโครงการสมเดจ็ พระเทพรตั นสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี สำ� นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี สงวนลิขสทิ ธติ์ ามพระราชบญั ญตั ลิ ิขสทิ ธ์ิ พิมพค์ ร้ังที่ ๑ พ.ศ. ๒๕๖๒ จำ� นวน ๒๒,๐๐๐ ชุด จดั พิมพ์โดย องคก์ ารคา้ สกสค.

สารบญั หนา้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๑ ชีวิตกับสงิ่ แวดลอ้ ม ๑ หน่วยยอ่ ยที่ ๑ ความสัมพันธ์ของส่งิ มีชีวิตกับสง่ิ แวดล้อม ๒ เรอ่ื ง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สง่ิ มชี วี ติ ในแหลง่ ทอี่ ย ู่ ๒ เรื่อง โซอ่ าหาร ๑๔ เรอื่ ง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสงิ่ มชี วี ติ กบั สงิ่ ไมม่ ชี วี ติ ในแหลง่ ทอ่ี ย ู่ ๒๔ หน่วยยอ่ ยท่ี ๒ การปรบั ตัวของสง่ิ มีชวี ิต ๓๗ เรอื่ ง โครงสร้างและลกั ษณะของส่ิงมชี วี ติ ทเี่ หมาะสม ๓๗ กับการดำ� รงชีวิตในแหล่งท่ีอยู่ หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๒ ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของส่งิ มีชีวิต ๕๓ หน่วยย่อยท่ี ๑ ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของส่งิ มชี วี ิต ๕๔ เรื่อง ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย ์ ๕๔ เรื่อง ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของสตั ว ์ ๖๓ เรื่อง ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของพืช ๗๔ หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๓ สารในชวี ติ ประจำ� วัน ๘๓ หนว่ ยยอ่ ยที่ ๑ การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ ๘๔ เร่ือง การเปลย่ี นสถานะของสาร ๘๔ เร่ือง การละลาย ๑๑๕ หนว่ ยย่อยที่ ๒ การเปลยี่ นแปลงทางเคม ี ๑๒๔ เรื่อง การเกดิ สารใหม ่ ๑๒๔ หนว่ ยย่อยที่ ๓ การเปลย่ี นแปลงทผี่ ันกลับได้ และการเปล่ยี นแปลง ๑๔๐ ๑๔๐ ทผ่ี นั กลบั ไมไ่ ด้ ๑๕๓ เรอ่ื ง ผนั กลบั ได้และผนั กลบั ไม่ได้ แบบทดสอบ

ชอ่ื -สกุล เดือน ช้ัน เลขท่ี วนั ที่ พ.ศ. หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ ๑ ชีวติ กับส่ิงแวดลอ้ ม ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 1

ใบงาน บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๑ หนว่ ยยอ่ ยที่ ๑ ความสมั พนั ธข์ องสิง่ มีชีวติ กบั ส่งิ แวดลอ้ ม เรอ่ื ง เครวอื่ างมคสวัมาพมนั สธมั ์รพะหนั วธ่าข์ งอสงิ่งกมลีชุ่มวี สติ ิง่ กมบั ชี สวี งิ่ตมในชี ีวแิตหใลนง่ แทห่อี ลย่งู่ ทีอ่ ยู่ 2 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกลุ เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ที่ พ.ศ. กิจกรรมท่ี ๑ สง่ิ มชี ีวติ สมั พันธ์กันอย่างไร จดุ ประสงค์ ๑. สำ� รวจและสงั เกตความสัมพันธ์ระหวา่ งสิ่งมีชีวติ กบั ส่ิงมีชวี ติ ในแหลง่ ท่ีอยู่ ๒. สืบคน้ ข้อมลู และอธบิ ายความสัมพันธร์ ะหว่างสิง่ มชี วี ติ กบั ส่ิงมีชวี ติ ในแหลง่ ทอี่ ยู่ วสั ด-ุ อปุ กรณ์ ๑. แวน่ ขยาย ๒. พล่วั ๓. กล้องถา่ ยรูป ๔. วดี ิทัศน์ วธิ ีทำ� ตอนท่ี ๑ ๑. เลือกส�ำรวจสิ่งมีชีวิตในบริเวณต่าง ๆ ภายในโรงเรียนบริเวณที่ไม่ซ้�ำกับกลุ่มอ่ืน หรอื ชมวดี ทิ ศั นเ์ กย่ี วกบั สงิ่ มชี วี ติ ในบรเิ วณทเ่ี ลอื ก เชน่ ตน้ ไมใ้ หญ่ แหลง่ นำ�้ สนามหญา้ หรือบริเวณอื่น ๆ พร้อมกับสังเกตความสัมพันธ์ระหว่างส่ิงมีชีวิตกับส่ิงมีชีวิต ในบรเิ วณน้ัน ๆ และบันทกึ ผล ๒. อา่ นบทความเรอื่ งเตา่ มะเฟอื ง ตอบคำ� ถาม อภปิ รายความสมั พนั ธข์ องเตา่ มะเฟอื ง กบั สิง่ มชี ีวติ อ่ืน และบันทึกผล ๓. รว่ มกนั อภปิ รายผลการสำ� รวจในขอ้ ๑ และการอา่ นบทความ และนำ� เสนอความสมั พนั ธ์ ของสิ่งมชี วี ติ ท่พี บ ตอนที่ ๒ ๑. สืบคน้ ขอ้ มลู และอภปิ รายความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสงิ่ มชี วี ติ กบั สง่ิ มชี วี ติ ในดา้ นตา่ ง ๆ ๒. เขยี นแผนผังสรุปความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี วี ิตกบั สง่ิ มชี ีวิตในด้านต่าง ๆ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 3

ชอ่ื -สกุล เดือน ชน้ั เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ที ่ พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : คกาวราสม�ำสรัมวพจนับธริเ์รวะณหตวา่ งสๆิง่ มทชี ่ีอวี ยิตใู่ กนบัโรสง่ิงเรมียีชนีวิตในแหล่งที่อยู่ ตอนที่ ๑ บันทกึ ผลการท�ำกิจกรรม ผลการส�ำรวจบริเวณ วนั ท่สี ำ� รวจ เวลา ลกั ษณะของบริเวณท่เี ลือก สิ่งมีชีวิตทพ่ี บ ได้แก่ พฤติกรรมของสิ่งมชี ีวิตท่ีพบ ไดแ้ ก่ 4 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกุล เดอื น ช้นั เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิง่ มีชีวิตกบั ส่งิ มชี วี ติ (ในบริเวณทีส่ �ำรวจ) ไดแ้ ก่ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 5

ชอ่ื -สกลุ เดอื น ชัน้ เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ท ี่ พ.ศ. อ่านบทความตอ่ ไปนี้ พรอ้ มตอบคำ� ถามให้ถูกต้อง เต่ามะเฟือง เป็นเต่าที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก กระดองจะมีขนาดคล้าย ผลมะเฟอื ง และครบี คหู่ นา้ ไมม่ เี ลบ็ เตา่ มะเฟอื งใชเ้ วลาอยใู่ นทะเลเกอื บทงั้ ชวี ติ นอกจากเวลาวางไข่เท่านั้นที่เต่ามะเฟืองจะขึ้นมาวางไข่ที่หาดทราย และไข่ ของเตา่ มะเฟอื งจะฟกั ตวั อยใู่ นทรายประมาณ ๖๐-๗๐ วนั ขน้ึ อยกู่ บั สภาพแวดลอ้ ม เมื่อลูกเต่าฟักออกจากไข่จะรีบคลานออกจากรังบนหาดทรายลงสู่ทะเล โดยทันทีเพื่อให้มีชีวิตรอดจากศัตรู เช่น นกกระสา นกนางนวล เน่ืองจาก เต่ามะเฟืองที่เพ่ิงฟักออกจากไข่จะมีขนาดเล็กและกระดองยังไม่แข็งแรงพอ จึงไม่สามารถป้องกันตัวจากศัตรูผู้ล่าได้ เต่ามะเฟืองมีจะงอยปากท่ีสบกัน เหมือนกรรไกร จึงมักกินอาหารท่ีอ่อนนุ่มเช่น แมงกะพรุน แพลงก์ตอน สาหร่ายทะเลตา่ ง ๆ ที่มา : www.dnp.go.th 6 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกลุ เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ท ี่ พ.ศ. คำ� ถาม ๑. แหลง่ ท่อี ย่ขู องเตา่ มะเฟอื งคือทใ่ี ด ๒. การวางไข่และการฟักไข่ของเตา่ มะเฟอื งเกิดขึ้นท่ีใด ๓. เตา่ มะเฟอื งกินอะไรเป็นอาหาร ๔. สัตว์ชนดิ ใดเป็นศตั รูของเตา่ มะเฟือง ๕. เตา่ มะเฟอื งมคี วามสัมพันธก์ บั ส่ิงมีชวี ิตอ่นื ในดา้ นใดบา้ ง ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 7

ช่อื -สกลุ เดือน ช้นั เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๑-๐๑ วนั ท่ ี พ.ศ. ค�ำถามหลังจากทำ� กจิ กรรม ๑. ในบริเวณท่ีสำ� รวจพบส่งิ มีชวี ติ อะไรบา้ ง ๒. ส่งิ มชี ีวติ ทส่ี �ำรวจมีความสมั พันธ์อย่างไรบา้ ง ๓. ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิง่ มชี ีวติ ท่ีอาศยั อย่ใู นบรเิ วณทสี่ �ำรวจมลี กั ษณะใดบา้ ง 8 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ช่ือ-สกลุ เดือน ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑-๐๑ วันที ่ พ.ศ. ๔. เต่ามะเฟืองมคี วามสัมพันธก์ บั สิ่งมชี ีวิตอนื่ ในดา้ นใดบ้าง อยา่ งไร ๕. ในแหลง่ ทอี่ ยหู่ นงึ่ ๆ จะพบความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สง่ิ มชี วี ติ หลายดา้ นไดห้ รอื ไม่ อยา่ งไร ๖. จากกจิ กรรมน้ี สรปุ ได้ว่าอยา่ งไร ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 9

ชือ่ -สกลุ ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ที่ เดอื น พ.ศ. ตอนที่ ๒ บันทึกผลการท�ำกิจกรรม แผนผังสรปุ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชวี ิตกับส่งิ มีชวี ิต เป็นที่หลบภยั เชน่ เปน็ ทีอ่ ยู่อาศยั เชน่ มีความสัมพนั ธ์กับสิ่งมีชวี ติ อ่ืน ดังนี้ สิง่ มีชวี ติ 10 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกุล เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๑ วนั ที ่ พ.ศ. ค�ำถามหลงั จากทำ� กจิ กรรม ๑. ในแหล่งทอ่ี ยู่หนึง่ ๆ สง่ิ มีชีวติ จะมีความสัมพันธก์ นั ในด้านใดบ้าง ๒. สิ่งมีชีวติ จะอยูเ่ พียงล�ำพังโดยไมม่ คี วามสัมพนั ธก์ ับสงิ่ มีชีวติ อน่ื ไดห้ รือไม่ อย่างไร ๓. จากกจิ กรรมนี้ สรปุ ได้ว่าอยา่ งไร ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 11

ชอ่ื -สกลุ เดือน ชน้ั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๒ วนั ที ่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : แบบฝกึ หดั เรอ่ื งความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สง่ิ มชี วี ติ ในแหล่งทีอ่ ยู่ ๑. เลอื กขอ้ ความตอ่ ไปนี้ แลว้ เตมิ ลงในชอ่ งวา่ งใหถ้ กู ตอ้ ง (สามารถสบื คน้ ขอ้ มลู จากแหลง่ อนื่ ได)้ แหล่งอาหาร ทอ่ี ยอู่ าศัย ทีเ่ ลยี้ งลกู ทสี่ บื พันธุ์ ทห่ี ลบภัย ตัวอย่าง : ไก่มีตน้ ไมไ้ วเ้ ป็นท่ีอยอู่ าศัย และจกิ กนิ ไส้เดอื นดินทีอ่ ยใู่ นดนิ เป็นแหล่งอาหาร ๑.๑ ไข่กบมลี กั ษณะเปน็ เมด็ สีดำ� มีวนุ้ หุม้ อย่รู อบๆ ลอยอย่ตู ามผวิ นำ�้ ซง่ึ อาจเปน็ ของปลาบางชนดิ โดยไข่กบทรี่ อดจากการเปน็ อาหาร ของปลาจะเจรญิ เตบิ โตเปน็ ลกู ออ๊ ด ลกู ออ๊ ดจะอาศยั พชื นำ�้ เปน็ จากศตั รู ๑.๒ ปลาหางนกยูง มักใช้สาหรา่ ยหางกระรอกเปน็ จาก ศตั รู เปน็ และ เมอ่ื ตง้ั ทอ้ งจะ ออกลกู เปน็ ตวั ลกู นำ�้ ของยงุ จะเปน็ ของปลาหางนกยงู ๑.๓ เปด็ ผีเลก็ ใชพ้ ชื กลางน้�ำเปน็ เป็นทีห่ ลบภยั จากศตั รู และเปน็ อีกด้วย ๑.๔ แมลงเมา่ ชอบบนิ มาตอมไฟเวลาทีฝ่ นตกเสร็จใหม ่ ๆ ทำ� ใหเ้ ราสามารถพบจิ้งจก อยใู่ นบริเวณนัน้ ด้วย เพราะแมลงเม่าเป็น ของจงิ้ จก 12 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ช่ือ-สกลุ เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๑- ๐๒ วันที่ พ.ศ. ๒. นกั เรียนมีความสัมพันธ์กบั สงิ่ มีชวี ิตอะไรบ้าง และสมั พันธ์กนั อยา่ งไร ยกตวั อยา่ ง ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 13

ใบงาน บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๒ หน่วยยอ่ ยที่ ๑ ความสัมพันธข์ องส่ิงมีชีวิตกบั สิ่งแวดลอ้ ม เรือ่ ง โซ่อาหาร 14 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกลุ เดือน ชัน้ เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๒-๐๑ วนั ที ่ พ.ศ. กิจกรรมที่ ๑ ใครกนิ ใครกันแน่ จุดประสงค์ เขียนโซ่อาหาร ระบบุ ทบาทหน้าท่ขี องส่งิ มีชวี ิตในโซ่อาหาร วสั ดุ-อุปกรณ์ บัตรบทบาท ผูบ้หบรนัติโ้าภรทบค่ี.ท..บ. าท บัตรบทบาทหนา้ ท่ขี องสิง่ มชี วี ติ หน้าที.่ ... ผู้ผลติ วิธีทำ� ๑. แตล่ ะคนในกลมุ่ รบั บตั รบทบาทหนา้ ทขี่ องสง่ิ มชี วี ติ จากครู ไดแ้ ก่ บทบาทผผู้ ลติ บทบาท ผบู้ รโิ ภคพชื บทบาทผบู้ รโิ ภคสตั ว์ และบทบาทผบู้ รโิ ภคทง้ั พชื และสตั ว์ เขยี นชอื่ สง่ิ มชี วี ติ ทม่ี บี ทบาทตา่ งๆ ลงในดา้ นหลงั ของบตั รบทบาท และเขยี นความสมั พนั ธใ์ นการกนิ ตอ่ กนั ตามความเข้าใจลงในใบงาน ๐๑ ๒. นกั เรยี นแตล่ ะคนมาเขา้ กลมุ่ ใหมท่ ตี่ รงกบั บทบาททไี่ ดร้ บั เพอ่ื เรยี นรแู้ ละทำ� ความเขา้ ใจ เกยี่ วกบั บทบาทของสง่ิ มชี วี ติ และการกนิ ตอ่ เปน็ ทอด ๆ จากบตั รบทบาทหนา้ ทข่ี องสง่ิ มชี วี ติ ๓. นกั เรยี นแตล่ ะคนกลบั เขา้ กลมุ่ เดมิ เพอ่ื อธบิ ายบทบาทของตนใหเ้ พอ่ื นสมาชกิ ในกลมุ่ ฟงั และแสดงบทบาทสมมตเิ ปน็ สง่ิ มชี วี ติ ทด่ี ำ� รงชวี ติ ในแหลง่ ทอ่ี ยนู่ นั้ แลว้ อาจปรบั ชอ่ื สง่ิ มชี วี ติ ทีส่ ามารถกนิ ต่อกันเปน็ ทอด ๆ ได้ ๔. ร่วมกันอภิปราย เขียนโซ่อาหารโดยการวาดรูป เขียนชื่อสิ่งมีชีวิต ใส่ลูกศร แสดงการกินกันตอ่ กันเปน็ ทอด ๆ ใหถ้ ูกตอ้ งในใบงาน ๐๑ ๕. น�ำเสนอโซ่อาหาร ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 15

ช่อื -สกลุ เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๒-๐๑ วนั ที่ พ.ศ. บัตรบทบาทหนา้ ที่สิ่งมชี วี ติ (เตมิ ชื่อของสง่ิ มีชวี ิต) บตั รบทบาทหนา้ ที.่ .. ผูผ้ ลิต ผูผ้ ลิต หมายถงึ ส่ิงมีชีวิตท่ีสามารถสร้าง อ า ห า ร ไ ด ้ ด ้ ว ย ตั ว เ อ ง โ ด ย ก ร ะ บ ว น ก า ร สังเคราะห์ด้วยแสงจากพลังงานแสงของ ดวงอาทิตย์ ซึ่งได้แก่ พืชสีเขียวทุกชนิด และสาหร่ายบางชนิด พืชเหล่าน้ีสร้างอาหาร เพอ่ื ใหพ้ ชื มกี ารเจรญิ เติบโต จดุ เรมิ่ ตน้ ของการถา่ ยทอดพลงั งาน ในโซอ่ าหาร บทบาท บตั รบทบาทหนา้ ท.ี่ .. ผบู้ รโิ ภคพชื คือ ผู้บริโภค เป็นส่ิงมีชีวิตท่ีไม่สามารถ (เตมิ ชอื่ ของสง่ิ มีชวี ิต) สร้างอาหารเองได้ต้องอาศัยส่ิงมีชีวิตชนิดอ่ืน เมอ่ื ผบู้ รโิ ภคกนิ สงิ่ มชี วี ติ ชนดิ อนื่ เปน็ อาหาร ผบู้ รโิ ภค จะไดร้ บั พลงั งานจากสงิ่ มชี วี ติ นน้ั ทำ� ใหด้ ำ� รงชวี ติ อยไู่ ด้ ผู้บริโภคพืช กินพืชเป็นอาหาร โดยถ้าพืช เปน็ ผผู้ ลติ เปน็ อนั ดบั แรก ผบู้ รโิ ภคพชื จะจดั เปน็ ผบู้ รโิ ภคลำ� ดบั ท่ี ๑ เนอื่ งจากไดร้ บั การถา่ ยทอด พลงั งานจากการกนิ จากผผู้ ลติ ซง่ึ สามารถเขยี นลำ� ดบั การกนิ ตอ่ เปน็ ทอด ๆ ในรปู ของโซอ่ าหารไดด้ งั นี้ ผู้ผลิต ผู้บรโิ ภคพชื 16 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกลุ เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๒-๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. (เตมิ ช่อื ของสิง่ มีชีวติ ) บตั รบทบาทหนา้ ท่ี... ผบู้ รโิ ภคพืชและสัตว์ ผู้บริโภค เป็นส่ิงมีชีวิตท่ีไม่สามารถ สร้างอาหารเองได้ต้องอาศัยสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น เมอื่ ผบู้ รโิ ภคกนิ สงิ่ มชี วี ติ ชนดิ อน่ื เปน็ อาหาร ผบู้ รโิ ภค จะไดร้ บั พลงั งานจากสง่ิ มชี วี ติ นน้ั ทำ� ใหด้ ำ� รงชวี ติ อยไู่ ด้ ผู้บริโภคพืชและสัตว์ กินท้ังพืชและสัตว์ เป็นอาหารได้ โดยถ้าพืชเป็นผู้ผลิตเป็นอันดับแรก ผบู้ รโิ ภคทง้ั พชื และสตั วอ์ าจอยใู่ นผบู้ รโิ ภคลำ� ดบั ที่ ๑ หรือ ๒ หรอื ล�ำดบั ถัด ๆ ไปซึง่ สามารถเขยี นลำ� ดบั การกนิ ตอ่ กนั เปน็ ทอด ๆ ในรปู ของโซอ่ าหารไดด้ งั นี้ ผูผ้ ลิต ผบู้ ริโภคพืช ผ้บู รโิ ภคสัตว์ ผู้ผลิต ผูบ้ รโิ ภคพชื และสตั ว์ ผบู้ รโิ ภคสัตว์ (เติมชื่อของสง่ิ มชี ีวติ ) บัตรบทบาทหนา้ ท.่ี .. ผูบ้ รโิ ภคสัตว์ ผู้บริโภค เป็นสิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถ สร้างอาหารเองได้ต้องอาศัยส่ิงมีชีวิตชนิดอ่ืน เมอื่ ผบู้ รโิ ภคกนิ สงิ่ มชี วี ติ ชนดิ อน่ื เปน็ อาหาร ผบู้ รโิ ภค จะไดร้ บั พลงั งานจากสงิ่ มชี วี ติ นนั้ ทำ� ใหด้ ำ� รงชวี ติ อยไู่ ด้ ผู้บริโภคสัตว์ กินสัตว์ชนิดอื่นเป็นอาหาร จะถูกจัดเป็นผู้บริโภคล�ำดับที่ ๒ ล�ำดับที่ ๓ เน่ืองจากได้รับการถ่ายทอดพลังงานจากการกิน ผู้บริโภคพืช ซึ่งสามารถเขียนล�ำดับการกิน ต่อเปน็ ทอด ๆ ในรูปของโซ่อาหารไดด้ งั น้ี ผู้ผลติ ผ้บู รโิ ภคพชื ผู้บริโภคสัตว์ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 17

ชอื่ -สกลุ เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๒-๐๑ วนั ท่ ี พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : โซอ่ าหาร บนั ทกึ ผลการทำ� กจิ กรรม แหล่งท่อี ยู่ คือ นกั เรยี นได้รบั บทบาทเป็น มหี นา้ ที่ คือ ความสัมพนั ธใ์ นการกินตอ่ เป็นทอด ๆ ตามความเข้าใจ เปน็ ดังนี้ 18 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชือ่ -สกลุ เดือน ช้นั เลขท่ี บ. ๒.๑ / ผ. ๑.๒-๐๑ วนั ท ี่ พ.ศ. โซ่อาหารหลังจากที่เรยี นรู้จากบทบาทสมมติ เปน็ ดังน้ี คำ� ถามหลงั จากท�ำกจิ กรรม ๑. ผผู้ ลติ ผูบ้ ริโภคพืช ผู้บริโภคสัตว์ และผบู้ ริโภคท้งั พชื และสตั ว์ในโซ่อาหารคือสง่ิ มีชีวติ ชนดิ ใด เพราะเหตใุ ด ผูผ้ ลิต ไดแ้ ก ่ เพราะ ผบู้ ริโภคพชื ไดแ้ ก ่ เพราะ ผู้บริโภคสตั ว์ ได้แก่ เพราะ ผบู้ รโิ ภคทงั้ พชื และสัตว์ ไดแ้ ก่ เพราะ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 19

ช่ือ-สกลุ เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๒- ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. ๒. ผ้บู รโิ ภคขัน้ สงู สดุ ในโซ่อาหารคือส่ิงมีชวี ติ ชนดิ ใด ทราบไดอ้ ยา่ งไร ๓. โซ่อาหารหมายถงึ อะไร ๔. จากกิจกรรมนี้ สรุปได้ว่าอยา่ งไร 20 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชือ่ -สกลุ เดือน ชนั้ เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๒- ๐๒ วันที่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : แบบฝึกหดั เรอ่ื งโซ่อาหาร สรา้ งโซอ่ าหารจากรปู สง่ิ มชี วี ติ ทก่ี ำ� หนดให้ โดยสามารถสบื คน้ การกนิ กนั เปน็ อาหารเพม่ิ เตมิ ใหไ้ ดท้ งั้ หมด ๖ โซอ่ าหาร พรอ้ มระบบุ ทบาทหนา้ ทข่ี องสงิ่ มชี วี ติ ใหถ้ กู ตอ้ ง บทบาทหน้าท่ี : ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคพืช ผูบ้ รโิ ภคสตั ว์ ผบู้ ริโภคทั้งพชื และสตั ว์ สงิ่ มีชวี ติ หนอน นกยาง งู ตน้ หญ้า ลกู ปลา ปลาช่อน หอย กบ เหย่ียว ต้นข้าว ปู เปด็ ไก่ สาหร่าย ตั๊กแตน แมลง ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 21

ช่อื -สกลุ ช้ัน เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๒- ๐๒ วันท่ี เดือน พ.ศ. โซอ่ าหารทงั้ ๖ โซอ่ าหาร ไดแ้ ก่ ๑. บทบาท ๒. บทบาท ๓. บทบาท 22 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกลุ เดือน ช้นั เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๒- ๐๒ วนั ที่ พ.ศ. ๔. บทบาท ๕. บทบาท ๖. บทบาท ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 23

ใบงาน บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓ หนว่ ยยอ่ ยท่ี ๑ ความสัมพันธ์ของสง่ิ มีชีวิตกับส่งิ แวดลอ้ ม เรือ่ ง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างสิ่งมชี วี ิตกับสง่ิ ไมม่ ชี ีวิตในแหล่งท่ีอยู่ 24 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชือ่ -สกลุ เดอื น ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๑ วันที ่ พ.ศ. กิจกรรมที่ ๑ สิ่งมีชีวิตมคี วามสัมพันธ์กบั สิ่งไม่มชี ีวิตอย่างไร จุดประสงค์ ๑. อา่ นข้อมูลและอธิบายความสัมพันธร์ ะหวา่ งสง่ิ มีชวี ติ กับส่งิ ไม่มชี ีวติ ในแหล่งทอ่ี ยู่ ๒. สบื คน้ ขอ้ มลู และบอกแนวทางในการดแู ลรกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มเพอ่ื ใหส้ งิ่ มชี วี ติ ดำ� รงชวี ติ ในแหล่งท่ีอยูไ่ ด้ วัสด-ุ อุปกรณ์ วดี ิทัศนเ์ ก่ียวกับความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชวี ติ กับสง่ิ ไมม่ ชี วี ติ ในแหลง่ ที่อยู่ วิธีทำ� ตอนที่ ๑ ๑. อ่านจดหมายของเด็กชายพอเพยี ง ๒. อภปิ รายกบั เพอ่ื น และตอบคำ� ถามของเดก็ ชายพอเพยี ง ๓. รว่ มกนั สรปุ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สงิ่ ไมม่ ชี วี ติ จากจดหมายของเดก็ ชายพอเพยี ง ตอนที่ ๒ ๑. เลือกแหล่งทอี่ ยู่ของสิ่งมชี ีวติ ๑ แหล่งทีส่ นใจดังตอ่ ไปน้ี ไดแ้ ก่ แหลง่ น้ำ� จืด ทะเล ป่าไม้ ๒. ร่วมกันอภิปรายและเขียนแผนผังความคิดแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิต กับสิ่งไม่มชี วี ติ ๓. ชมวดี ทิ ศั นร์ ว่ มกนั สบื คน้ ขอ้ มลู การดแู ลรกั ษาสงิ่ แวดลอ้ มในแหลง่ ทอ่ี ยทู่ เ่ี ลอื ก เพอ่ื ให้ ส่งิ มีชวี ติ ดำ� รงชวี ิตอยใู่ นแหลง่ ทอ่ี ยู่นน้ั ได้ และบันทกึ ผล ๔. น�ำเสนอผลการสบื คน้ ในรูปแบบที่นา่ สนใจ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 25

ชือ่ -สกลุ เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๑ วันท ่ี พ.ศ. สวัสดคี รบั เพอื่ น ๆ ทกุ คน จดหมายจากเดก็ ชายพอเพยี ง ไจผกข จหทคถะผมก็บหอบะถมน่ีมนเมำ�้ผนผลรผงดปอทนยป้�ำคไั่งีรเพีสู้มผางัมมดกันมเ็นุ่อผดไดิะรถงึกปรามจดจ้วงตเับนอดภคเสู้ำ้�ยผหร็นงึกเงึ่าร้ปยตงวัันบืกาทึอืเเมตาืคร็เอถจรดา่ร่าคาฉวใน่ียยะสอ้ือ้เะางำึ�้งผตนหิา่เผียว�้ใพำยงังสพงรไไมพมอ่ไล้จมดเใตรดะยีคารกปบาพสวนไอUชก อ่มน้พาาณๆตมครกตัดบnเถอ่ืับแวาะทอาพวมา่ส้วsวเเ้�ำถรชเผดาบด่ขง่ีผe่ือะนพ์รัา่๔สถวมอคมเก า้e็้า่ภะดานๆคดมูเเง-บพีาไนชดแพnห๕นาว เงาอื่ปๆวอกาชลืยมนิกมวอื่บหนบถใยยTตืใอะ่าานไคคีรนถนงึาhนพดูแค่คใงน้บเิงั่นวเงถa้�ำวนถ้ทอาลผวส้รรเเถาตณลร�ำ้iำลเ้�มัถบอะ่ีlเะมมึงaพวัผเอืทดกค็าจดบ�้ีำมจเไเสเnเยมี่มี ินอพ่พกรผปในิๆขวคา่ือขุdงืตนนอาีเมผกบกดา้เตผรมพทะื่นขหเไผมจเลัทวานมาวอจดอปแยี่า้เมไงึนลงไิก่ีผาลเรยตยงลาปชวไดมขมาถกญิมมาู่ทด่นู้นกะมผเ้ยา้าเีบย้�าำกพเดืรน้มี่จเถบัมถกไจลินตราลอื่ลรปังอง่ั้�ำคาำ้�มญข่างเเแบิง�าำหาเตสงกขใตรมา้นึรเตะโภงผเนลวำ่�อียายอืตวัหาปมจว่มทัดัยา่มถใบเงกแเันน็ะา่ามใขหคตตม�ใา�้ำำลคมเ็หบมวหน่ือา้พกร้อ้ใเราะรลี่าเ้รกีรไแนิลบ้ังหพเังจ่ืองนัวกเูิปราาลใอรวงขรานทหอื่้ไกือนรนหใออเณวิะดณกนปถี่ าวนนหจอ้ๆญอันเกอถบณก นกำ้�ตำ�ะถะยลๆ นหอน้�ำ่เนผหอืนั้ทหเำ้�าท่อลกรชนิไ้ันกดมบลผยอฟี่เยมป่ีาเไ่หวายรเม้วขอคตชดุนงุดรัมบหีสะยืออ้ยาีนดวาอืนรมิดังใอไล่ักบลไยกกา่กง่ึักไทถหดิปสอยดอพอทอิฟชนาอท�้ำผ่ี้ขมเอยทกู่ดย้กรมสวี่ั่ักฟนบ่อม้ึานูภ่บัอบ่ีนไไโผวอร่ืเาอ้ศงฟมปนรไาูกมเั่งยวะคมไซเกปรณยัยงฟปเง่ัปทนัง่ือหนห่ึงืรอคถอเมใาา้ล์ตหแ่ียเดืรอพนวนนย้�ำผมปขีาะหวดยิลิน่จคาถใบู่่อาคพู้ภน็นยหมดุไงอนาภงยนำ้�ยนนาวจาาสนวารกดนเผเาไยตเ้ยตดตมะา่กถวรมนรดถย้ัมนเใางหือนเ้าล่กูามือรอนั้ล�้ำน้ในมงวนไอาืานงก็กามนั้่ ยทง็้ ี่ ๕๔๓ ๒๑ ..... เถเทพมพ า้ ำ�ส ีรผรไางิ่ามมมะะแลเชี เ หลหงิวี ตะแติตคลุใใุใ ดดนะด บผนอพา้มนื่กชืง จ ทอ จๆ งึยี่องึ รใ่เูาตูส้จนศดิรกึถัย ญิอหำ�้ อยาเยแตใู่ยลนู่นผิบใะถอจมโสำตก�้ไจงิ่เมถใะปมเนส่ำ้�รดชน็ีขถะอวก็ีเอได้ำ�วคติชมบลไวอนาเ่ดใากขยนยั้จ้นา้คมพเาไพำ�คีอนปตื่อวเอพาอนจามยีบ ะศๆสงจเยัปมั ามอรน็พกกัยาอนัเธกพู่ใยธนรคา่ือ่ก์ รถงรบนัมไ้ำ�ับส รชๆงิ่ าไเตพมนมิ่ระาชีคะวีรเติับหอ ตยใุา่ ดงไร 26 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ช่ือ-สกลุ เดือน ชน้ั เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๑ วันที่ พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สงิ่ ไมม่ ชี วี ติ ตอนท่ี ๑ บนั ทกึ ผลการท�ำกิจกรรม ตอบค�ำถามของจดหมายของเด็กชายพอเพยี ง ๑. มสี ง่ิ มชี วี ติ ใดบา้ งอยใู่ นถำ�้ และสง่ิ มชี วี ติ นนั้ มคี วามสมั พนั ธก์ บั สงิ่ ไมม่ ชี วี ติ อยา่ งไร ๒. ทำ� ไมลงิ และนกทอ่ี าศยั อยนู่ อกถำ�้ ไมเ่ ขา้ ไปอาศยั อยใู่ นถำ�้ ๓. เพราะเหตใุ ดพชื จงึ เจรญิ เตบิ โตในถำ้� ได้ ๔. ถา้ ผมและคนอน่ื  ๆ ตดิ อยใู่ นถำ�้ เปน็ เวลานาน จะเปน็ อยา่ งไร เพราะเหตใุ ด ๕. เพราะเหตใุ ดผมจงึ ร้สู กึ หายใจไม่สะดวก ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 27

ช่อื -สกุล เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. ค�ำถามหลังจากทำ� กิจกรรม ๑. เด็กชายพอเพยี งมคี วามสัมพนั ธก์ ับสงิ่ ไม่มีชีวิตใดบา้ ง ๒. นอกจากเด็กชายพอเพยี งแลว้ ส่งิ มชี ีวติ ใดอกี บา้ งท่มี ีความสมั พนั ธ์กับส่ิงไม่มีชีวิต และสัมพนั ธอ์ ย่างไร ๓. จากกจิ กรรมน้ี สรปุ ไดว้ ่าอยา่ งไร 28 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกุล เดือน ชน้ั เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. ตอนท่ี ๒ บันทึกผลการทำ� กิจกรรม แหล่งทอ่ี ยทู่ ่ีเลือก ไดแ้ ก่ แผนผังความคดิ แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสงิ่ มีชีวติ กบั ส่ิงไมม่ ีชวี ติ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 29

ชื่อ-สกลุ เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๑ วนั ท ี่ พ.ศ. แนวทางการดูแลรักษาส่งิ แวดล้อมในแหล่งที่อยู่ทเ่ี ลอื ก ได้แก่ 30 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกุล เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๑ วนั ที่ พ.ศ. ค�ำถามหลังจากท�ำกิจกรรม ๑. สง่ิ มชี วี ติ มคี วามสมั พันธก์ บั สิ่งไมม่ ชี ีวติ ในลักษณะใดบา้ ง ๒. การดูแลรักษาสงิ่ แวดลอ้ มในแหลง่ นำ้� จดื ทำ� ได้อย่างไรบา้ ง ๓. การดแู ลรกั ษาสิ่งแวดลอ้ มในทะเล ทำ� ได้อยา่ งไรบ้าง ๔. การดูแลรกั ษาส่ิงแวดลอ้ มในปา่ ไม้ ทำ� ไดอ้ ย่างไรบา้ ง ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 31

ช่ือ-สกุล เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๑ วันที่ พ.ศ. ๕. จากกิจกรรมน้ี สรปุ ได้วา่ อย่างไร 32 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชือ่ -สกุล เดอื น ชน้ั เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๒ วันที ่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : แบบฝกึ หดั เรอ่ื งความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มชี วี ติ กบั สงิ่ ไมม่ ชี วี ติ ๑. จากรูป เตมิ ขอ้ มลู ลงในตารางใหถ้ ูกตอ้ ง ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 33

ช่ือ-สกุล เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๒ วนั ที ่ พ.ศ. ตาราง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างสิง่ มชี วี ิตกบั สิ่งไมม่ ีชีวิต สิง่ มีชีวิต สิง่ ไม่มชี ีวติ ความสมั พันธ์ 34 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกุล เดอื น ช้ัน เลขท่ี บ. ๑.๑/ ผ. ๑.๓- ๐๒ วนั ที่ พ.ศ. ตาราง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มีชีวติ กบั ส่งิ ไม่มีชีวิต (ต่อ) ส่งิ มชี วี ิต สิ่งไม่มชี วี ิต ความสัมพันธ์ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 35

ชื่อ-สกุล เดอื น ช้นั เลขท่ี บ. ๑.๑ / ผ. ๑.๓- ๐๒ วนั ท ่ี พ.ศ. ๒. แนวทางในการดแู ลรักษาส่งิ แวดลอ้ มในแหล่งทอ่ี ยนู่ ้มี อี ะไรบา้ ง 36 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ใบงาน บ. ๑.๒ / ผ. ๒ หน่วยยอ่ ยที่ ๒ การปรบั ตัวของสงิ่ มีชีวติ เร่อื ง โครงสร้างและลักษณะของสิ่งมีชวี ิตทเ่ี หมาะสม กบั การด�ำรงชวี ิตในแหลง่ ทอ่ี ยู่ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 37

ชื่อ-สกุล เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. กจิ กรรมท่ี ๑ โครงสร้างและลกั ษณะของสง่ิ มชี ีวิตทีเ่ หมาะสมกบั การด�ำรงชวี ติ เปน็ อยา่ งไร จุดประสงค์ ๑. สำ� รวจและบรรยายโครงสรา้ งและลกั ษณะของสงิ่ มชี วี ติ ทเ่ี หมาะสมตอ่ การดำ� รงชวี ติ ในแหล่งที่อยู่ต่าง ๆ ๒. อธบิ ายเกี่ยวกับโครงสร้างและลักษณะของสิง่ มชี วี ติ และการปรบั ตวั ของส่ิงมีชวี ิต วัสดุ-อุปกรณ์ ๑. กล้องถ่ายรูป ๒. ดินสอสี วิธที �ำ ๑. สำ� รวจและเลอื กสง่ิ มชี วี ติ ๑ ชนดิ สงั เกต วาดรปู หรอื ถา่ ยรปู เพอ่ื แสดงโครงสรา้ ง และลักษณะของสิ่งมีชีวิต และระบุแหล่งท่ีอยู่ของสิ่งมีชีวิตที่เลือก บันทึกผล ๒. สบื คน้ ขอ้ มลู และอภปิ รายในกลมุ่ วา่ โครงสรา้ งและลกั ษณะของสงิ่ มชี วี ติ ทเ่ี ลอื กวา่ มีความเหมาะสมกับการด�ำรงชีวติ ในแหลง่ ทอี่ ยู่หรือไม่ อยา่ งไร และบันทึกผล ๓. อา่ นใบความร้เู ร่ืองโครงสรา้ งและลกั ษณะของสิ่งมีชีวติ ในแหลง่ ทอี่ ยตู่ า่ ง ๆ และ รว่ มกนั สรปุ เกยี่ วกบั โครงสรา้ งและลกั ษณะทสี่ ำ� คญั ของสง่ิ มชี วี ติ ทม่ี คี วามเหมาะสม กับการดำ� รงชีวิตในแหลง่ ที่อย่ตู า่ ง ๆ ๔. ร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างและลักษณะของสิ่งมีชีวิตกับการปรับตัว ของสงิ่ มชี วี ติ จากใบความรเู้ รอื่ งโครงสรา้ งและลกั ษณะของสงิ่ มชี วี ติ ในแหลง่ ทอี่ ยตู่ า่ ง ๆ บนั ทกึ ผลในรปู แบบทน่ี า่ สนใจ ๕. เขยี นเรอื่ งราวหรอื นทิ านโดยใชข้ อ้ มลู จากใบความรู้ ซง่ึ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ โครงสรา้ ง และลักษณะของสิง่ มชี ีวิตที่เหมาะสมกบั การด�ำรงชวี ติ ในแหลง่ ที่อยู่ แลว้ น�ำเสนอ โดยการเล่านทิ านหรอื แสดงบทบาทสมมติ 38 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกุล เดือน ช้นั เลขท่ี บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : โครงสรา้ งและลกั ษณะของสงิ่ มชี วี ติ ทเี่ หมาะสมกบั การดำ� รงชวี ติ ในแหล่งทอ่ี ยู่ บนั ทึกผลการทำ� กิจกรรม สง่ิ มีชวี ิตทเี่ ลอื กคอื รปู โครงสร้างและลักษณะของสิ่งมชี วี ติ โครงสรา้ งและลกั ษณะของสิ่งมีชีวติ ท่เี หมาะสมกับการดำ� รงชีวติ ในแหลง่ ท่ีอยู่นค้ี ือ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 39

ช่อื -สกุล เดือน ชน้ั เลขท่ี บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วันที ่ พ.ศ. ใบความรู้ เรอื่ งโครงสร้างหรือลกั ษณะของส่งิ มชี วี ติ ในแหล่งทอี่ ยุู่ตา่ ง ๆ บนโลกมีสัตว์และพืชอยู่มากมายที่อาศัยอยู่ตามแหล่งที่อยู่ต่าง ๆ โดยทงั้ สตั วแ์ ละพชื มโี ครงสรา้ งและลกั ษณะแตกตา่ งกนั ซง่ึ มคี วามเหมาะสม ต่อการด�ำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่ท่ีอาศัยได้ ตัวอย่างเช่น ในแหล่งน้�ำจะพบสัตว์และพืชชนิดต่าง ๆ ท่ีมีโครงสร้างและลักษณะ ที่เหมาะสมกับการด�ำรงชีวิต เช่น ปลาและกบมีโครงสร้างที่ช่วยใน ก า ร เ ค ลื่ อ น ท่ี ใ น น�้ ำ โ ด ย ป ล า มี ค รี บ แ ล ะ ก บ มี พั ง ผื ด ที่ เ ท ้ า ซึ่งมีลักษณะคล้ายใบพาย พืชน้�ำต่าง ๆ เช่น ผักตบชวามีก้าน ซ่ึ ง มี ช ่ อ ง อ า ก า ศ อ ยู ่ ภ า ย ใ น จ� ำ น ว น ม า ก ที่ ช ่ ว ย ใ น ก า ร ล อ ย น�้ ำ ผกั กระเฉดมนี วมหมุ้ ลำ� ตน้ คลา้ ยฟองนำ้� ทำ� ใหล้ อยนำ้� ได้ นวม รูปผกั ตบชวา รูปผักกระเฉด 40 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกลุ เดอื น ชนั้ เลขที่ บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วันที่ พ.ศ. บรเิ วณขวั้ โลกทม่ี อี ากาศหนาวเยน็ ตลอดปี จะพบสตั วห์ ลายชนดิ ทมี่ โี ครงสรา้ ง และลกั ษณะทเ่ี หมาะสมกบั การดำ� รงชวี ติ เชน่ กนั เชน่ หมขี ว้ั โลกมขี นเปน็ สขี าว เพอื่ ใหเ้ ขา้ กบั สภาพแวดลอ้ มทอี่ าศยั อยู่ มขี นและชนั้ ไขมนั ทห่ี นาปกคลมุ รา่ งกาย เพื่อให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย หมาป่าขั้วโลกมีใบหูและจมูกท่ีสั้นเพ่ือลด การระบายความร้อนในร่างกาย หรือแม้แต่นกฮูกที่อาศัยอยู่ในบริเวณน้ี ก็มีขนดกแน่นที่อุ้งเท้าเพ่ือให้สามารถยืนอยู่บนก่ิงไม้ที่มีหิมะปกคลุมได้ รูปกบ รูปหมีขว้ั โลก รปู หมาปา่ ขว้ั โลก สว่ นบรเิ วณทะเลทราย สตั วท์ อ่ี าศยั อยจู่ ะมกี าร รปู อฐู ในทะเลทราย ปรับโครงสร้างหรือลักษณะให้เหมาะสมกับการ ด�ำรงชีวิตในแหล่งท่ีอยู่ได้ เช่น อูฐมีขนตายาวเพื่อ ปอ้ งกนั ฝนุ่ ทราย มขี ายาวเพอ่ื ใหล้ ำ� ตวั ของอฐู อยหู่ า่ ง จากพ้ืน มีเท้าที่มีพ้ืนท่ีกว้างเพ่ือไม่ให้จมลงไป ในทราย ขับถ่ายปัสสวะน้อยเพื่อลดการสูญเสียน�้ำ หมาจิ้งจอกทะเลทรายมีใบหูท่ีใหญแ่ ละมีขนท่ีใบหู เพอื่ ปกปอ้ งไมใ่ หท้ รายเขา้ หู และมจี มกู ทยี่ าวเพอื่ ชว่ ย ระบายความร้อนในรา่ งกายได้ รูปสนุ ัขจ้งิ จอกทะเลทราย ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 41

ช่อื -สกุล เดือน ชน้ั เลขที่ บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วันที่ พ.ศ. พืชท่ีอยู่ในทะเลทราย เช่ น กระบองเพชร มีการปรับตัวโดย เปลี่ยนใบให้มีขนาดเล็ก แหลม แข็ง ค ล ้ า ย ห น า ม เ พ่ื อ ล ด ก า ร สู ญ เ สี ย น้� ำ รปู ต้นกระบองเพชร รปู ป่าชายเลน ทีม่ า : ดร.สภุ ทั รา พงศภ์ ราดร ในป่าชายเลนจะพบสัตว์และพืชที่มี รูปปลาตนี โครงสรา้ งและลักษณะต่าง ๆ ท่ีเหมาะสม กบั การดำ� รงชวี ติ ในแหลง่ ทอี่ ยนู่ ้ี เชน่ ปลาตนี จ ะ มี ค รี บ อ ก ที่แข็งแรงจึงสามารถเคล่ือนท่ี คลา้ ยกบั การเดนิ บนเลนได้ ต้นโกงกางมีราก จ�ำนวนมากย่ืนออกมาจากบริเวณล�ำต้น แล้วปักลงในเลนเพ่ือช่วยค้�ำจุนล�ำต้น 42 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอื่ -สกุล เดือน ชัน้ เลขที่ บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วนั ที่ พ.ศ. สิง่ มีชีวิตทพ่ี บในบริเวณต่าง ๆ ทกี่ ล่าวมา มโี ครงสร้างและลักษณะทเ่ี หมาะสม ต่อการด�ำรงชีวิตในแหล่งที่อยู่น้ัน ๆ ซ่ึงโครงสร้างและลักษณะต่าง ๆ ของส่ิงมีชีวิต เปน็ ผลมาจากการปรบั ตวั ของสิ่งมชี วี ิตตัง้ แต่อดตี จนท�ำให้ส่ิงมชี ีวิตสามารถด�ำรงชวี ติ อยใู่ นปจั จบุ นั ได้ แต่ถ้าแหลง่ ทอ่ี ย่มู สี ภาพแวดล้อมท่ีเปลยี่ นไป อาจสง่ ผลให้โครงสรา้ ง และลักษณะของส่ิงมีชีวิตในแหล่งที่อยู่น้ันไม่เหมาะสมต่อการด�ำรงชีวิต ส่ิงมีชีวิต อาจมีการปรับตัวด้านโครงสร้างและลักษณะหรือด้านอ่ืน ๆ เช่น พฤติกรรม เพ่ือให้ด�ำรงชีวิตต่อไปได้ หรือถ้าปรับตัวไม่ได้ สิ่งมีชีวิตอาจสูญพันธุ์ หรืออพยพ ไปอยแู่ หลง่ ที่อยอู่ ่นื ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 43

ช่อื -สกุล เดือน ช้ัน เลขท่ี บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วนั ที ่ พ.ศ. สรปุ โครงสรา้ งและลกั ษณะทสี่ ำ� คญั ของส่ิงมีชวี ติ ท่ีเหมาะสมตอ่ การดำ� รงชีวิต ในแหลง่ ท่อี ยตู่ า่ ง ๆ บริเวณแหลง่ น�ำ้ สตั วม์ สี ว่ นของรา่ งกายทมี่ ลี กั ษณะคลา้ ยใบพาย ทำ� ใหเ้ คลอื่ นทใ่ี นนำ้� ได้ บรเิ วณขว้ั โลก 44 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

ชอ่ื -สกุล เดอื น ชนั้ เลขท่ี บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. บรเิ วณทะเลทราย บริเวณปา่ ชายเลน ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๑ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 45

ช่อื -สกลุ เดือน ช้ัน เลขที่ บ. ๑.๒/ ผ. ๒- ๐๑ วันท ี่ พ.ศ. สรุปเก่ยี วกับโครงสร้างและลักษณะของสิง่ มีชวี ติ กบั การปรบั ตวั ของสิ่งมชี วี ติ 46 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )