60 ชุมชน ยกระดับคุณภาพชีวิตของหมู่บ้านชุมชนแบบมีส่วนร่วม เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา

คร้งั ที่ 2 จัดเวทเี สวนาหัวขอ้ ชวี ติ สายน�้ำ -คณุ สมาน ฉิมพาล ี ผ้เู ชี่ยวชาญ เคร่ืองมอื ประมงพืน้ บา้ นจากไมไ้ ผ่และเรือ และวัฒนธรรมเพลงเรือวันท่ี 20 มีนาคม -อาจารยอ์ วยพร สัมมาพะธะ ผู้เชย่ี วชาญ เพลงพื้นบ้านภาคกลาง พ.ศ.2558 ณ โรงเรียนวัดไผ่โสมนรินทร์ -อาจารยเ์ ฉลิม อภิวาท รองประธานสภาวัฒนธรรมจงั หวดั พระนครศรอี ยุธยา ตำ� บลบา้ นเกาะ อำ� เภอพระนครศรีอยุธยา -อาจารยป์ ัทพงษ ์ ช่นื บญุ นักวิชาการศกึ ษา สถาบันอยธุ ยาศกึ ษา จงั หวัดพระนครศรอี ยุธยา -อาจารยว์ รรษา พรหมศิลป ์ วิทยากรนำ� เสวนา สรปุ การเสวนา หวั ขอ้ ชีวติ สายน้�ำ และวัฒนธรรมเพลงเรอื แม่น้�ำอยู่คู่กับวิถีชีวิตของชาวจังหวัดพระนครศรีอยุธยามาตั้งแต่อดีตจนถึง ปจั จบุ นั ทงั้ ใชใ้ นเรือ่ งของการคมนาคม การประมง การเกษตร การละเลน่ พนื้ บา้ น หรือ แมก้ ระทง้ั ใชใ้ นการปกปอ้ งเมอื ง ชมุ ชนรมิ นำ�้ ของชาวบา้ นในอำ� เภอพระนครศรอี ยธุ ยา เมอ่ื รายชื่อผรู้ ่วมเสวนา ประมาณ 50-60 ปกี อ่ น มกี ารใชแ้ มน่ ำ้� เปน็ เสน้ ทางในการขนสง่ และทำ� การคา้ นำ� สนิ คา้ ไป - พระครูเวฬุวัน พัฒนาธรเจ้า สง่ ตลาดหัวรอ แมน่ �ำ้ ท่ีใหใ้ นการขนสง่ คอื แม่นำ�้ ปา่ สกั แม่นำ�้ ลพบุรี มีวฒั นธรรมการเยีย่ ม อาวาสวัดไผโ่ สมนรินทร์ ญาติ หนา้ ตรษุ จนี วนั สง่ ทา้ ยปี วนั สงกรานต์ คนในชมุ ชนจะพากนั ไปเยยี่ มญาตโิ ดยใชเ้ รอื - อาจารยอ์ มั รา หนั ตรา ปราชญ์ ชาวบา้ นได้อาศยั แม่นำ�้ การปลกู พชื ผกั สวนครัวบรโิ ภคกนั ในครวั เรอื นและสามารถจบั สตั ว์ ชาวบ้าน ผู้เชี่ยวชาญ ศิลปวัฒนธรรม น้�ำมาบริโภคเปน็ อาหาร ประวัติศาสตร์ การจับสัตว์น้�ำนอกจากเคร่ืองมือประมงเช่นแหท่ีเรารู้จักกัน ยังมีเคร่ืองมือประมงพ้ืน -ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยศ์ รเี วยี ง ไตร บ้าน เชน่ ลอบ ลอบยนื ลอบนอน ยอ ยอเลก็ ยอใหญ่ สุม่ สนัน่ สนัน่ เล็ก สน่นั ใหญ่ เสอื ชิละสุนทร ผู้เช่ียวชาญ ศิลปวัฒนธรรม นอนกิน ไซ ซงึ่ ไซจะใชใ้ นทงุ่ นา เวลามีน�้ำหลากปลาจะเข้าท่งุ มาเพ่ือวางไข่ ซ่งึ เมอื่ จับสตั ว์ เพลงพน้ื บา้ นภาคกลาง น�้ำได้ ภูมิปัญญาชาวบ้านก็มีการคัดว่าถ้าเป็นปลาตัวเล็กไม่สามารถน�ำมาท�ำอาหารได้ก็ - นางสาวณัฐธิดา ฟักขาว จะปลอ่ ยปลาเพื่อให้เจรญิ เติบโตตอ่ ไป ซงึ่ ถ้ามีมากก็แบง่ ใหก้ บั เครือญาติหรือเพื่อนบา้ น นักศึกษาปริญญาโท เพาะกล้าพันธุ์เก่ง แมน่ ำ้� ยงั มกี ารใชใ้ นการละเลน่ เพลงพนื้ บา้ นไทย “เพลงเรอื ” การละเลน่ พน้ื บา้ นของจงั หวดั เพลงพืน้ บา้ น พระนครศรีอยุธยา ชาวบ้านหรือหนุ่มสาวจะนัดกันไปไหว้พระวัดต่างๆ และเล่นเพลงแก้ -อาจารย์ชานนท์ เรียนกิจ ผู้ กันอย่างสนุกสนานแต่ปัจจุบันวิถีชีวิตเหล่านั้นได้เปล่ียนแปลงไปแต่ละคนในชุมชนริมน้�ำ เช่ียวชาญ เพลงพน้ื บ้านภาคกลาง แยกกนั ไปมีครอบครัว และต่างคนต่างท�ำงานและไม่มเี วลาใหก้ ับญาติ เรอื ท่เี คยมแี ลน่ อยู่ ตามล�ำคลองก็เร่มิ ลดนอ้ ยลงไปตามกาลเวลาอยา่ งไรกต็ าม ทีต่ �ำบลบ้านเกาะ ยงั ใช้เรืออยู่ ในวิถีชวี ติ ประจำ� วนั 200

60 ชมุ ชน ยกระดบั คุณภาพชีวติ หมู่บา้ นชมุ ชนแบบมสี ่วนร่วม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา ครง้ั ที่ 3 อบรมเพลงเรอื ชมุ ชนบา้ นเกาะ วนั ที่ 18 มถิ นุ ายน พ.ศ.2558 ณ โรงเรยี นวดั ไผโ่ สม นรินทร์ ตำ� บลบา้ นเกาะ อำ� เภอพระนครศรีอยธุ ยา จงั หวดั พระนครศรีอยุธยา คณะได้ลงพื้นที่สานต่อโครงการหมู่บ้านท่องเที่ยวอนุรักษ์ธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ทางนำ้� บา้ นเกาะ – หนั ตรา โดยการอบรมเพลงเรอื ใหก้ บั คนในชมุ ชนและนกั เรยี นชนั้ ประถม ศึกษาถอื วา่ ไดผ้ ลดีเย่ียม ชมุ ชนไดฝ้ ึกฝนการแสดงเพลงเรือมรี ายช่อื ทีมวิทยากร ดังนี้ ทีมวิทยากรภายนอก ทีมวิทยากรภายใน อาจารยเ์ ฉลิม อภิวาท อาจารย์วรรษา พรหมศลิ ป์ อาจารย์อวยพร สมั มาพะธะ อาจารยว์ นั ดี ศรสี วสั ด์ิ อาจารยส์ มสุข เกษวงษ์ อาจารย์เรอื งสนิ ปลื้มปั่น อาจารยช์ านนท์ เรืยนกจิ อาจารยส์ ุขุม คงดษิ ฐ์ อาจารยศ์ รีเวยี ง ไตชลิ ะสนุ ทร อาจารยจ์ ุฬารัตน์ ชัยพทิ กั ษ์ นายจิระวุฒิ สาระธรรม 201

ครั้งที่ 4. ประชาชนในชุมชนและองค์การบริหารส่วนต�ำบลบ้าน ผลการดำ� เนนิ งาน เกาะยังมียังคงสืบสาน อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงพื้นบ้าน โครงการหมบู่ า้ นทอ่ งเทยี่ ว อนรุ กั ษธ์ รรมชาตสิ งิ่ แวดลอ้ ม การแสดงเพลงเรือ ในงานเทศกาลต่าง ๆ ของต�ำบล ตัวอย่างใน ทางน้�ำบ้านเกาะ – หันตรา ได้จัดกิจกรรมการมีส่วนร่วม คือ งานยกชอ่ ฟ้า ของวัดไผ่โสมนรินทร์ เม่ือวนั อาทิตย์ที่ 26กรกฎาคม รวบรวมขอ้ มลู บรบิ ทชมุ ชน โดยใชเ้ ครอ่ื งมอื เสน้ ทางประวตั ศิ าสตร์ 2558 ซ่ึงสามารถรบั ชมวดิ โี อการแสดงบางสว่ นได้บนเว็บไซตต์ าม ชุมชน ปฏิทินวิถีชีวิต แผนที่รอบใน และนอกชุมชนได้บรรลุ ลงิ คต์ อ่ นh้ี ttps://youtu.be/JwIlRxVW_Bs ตามวัตถุประสงค์ของโครงการหมู่บ้านต้นแบบท่องเท่ียว อนุรักษ์ ธรรมชาตสิ ง่ิ แวดลอ้ มทางนำ�้ บา้ นเกาะ – หันตรา และจดั กิจกรรม การมีสว่ นรว่ ม คอื ส่งเสริมให้ชมุ ชนเกิดความรกั และภาคภูมใิ จใน ชมุ ชนบา้ นเกาะ – หนั ตรา รว่ มใจอนรุ กั ษส์ ง่ิ แวดลอ้ มนำ� ไปสหู่ มบู่ า้ น ท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน โดยเน้นการอนุรักษ์ธรรมชาติส่ิงแวดล้อม ทางนำ�้ และดา้ นประวตั ศิ าสตร์ วฒั นธรรม การจดั กจิ กรรมใหค้ วาม รเู้ พลงเรอื กบั ประชาชนและเยาวชนไดต้ ระหนกั และสรา้ งจติ สำ� นกึ เพอ่ื เปน็ การอนรุ กั ษ์ รอ้ื ฟน้ื และเผยแพรค่ วามเปน็ ไทยและชมุ ชนวถิ ี ชวี ติ รมิ นำ�้ ใหอ้ ยคู่ กู่ บั ตำ� บลบา้ นเกาะ ตำ� บลหนั ตรา ซงึ่ มผี เู้ ขา้ อบรม เกินจ�ำนวนที่ได้ต้ังเป้าหมายไว้และยังน�ำเพลงเรือแสดงในงานของ ชมุ ชนได้ผลดี เกดิ ผลเชงิ ประจักษเ์ ปน็ ท่ยี อมรับในชุมชน แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานให้เกดิ ความยงั่ ยนื การปฏิบัติงานกับชุมชนต้องท�ำงานอย่างต่อเนื่อง สม�่ำเสมอมีการประสานงานกับชุมชนโดยใช้การท�ำกิจกรรมแบบ ตา่ ง ๆ เปน็ กจิ กรรมแลกเปลยี่ นเรยี นรซู้ ง่ึ กนั และกนั โดยนำ� ไปบรู ณา การกับสาขาอน่ื ทเี่ กย่ี วข้อง เพอื่ เป็น การแสดงถงึ ความสามคั คใี นหนว่ ยงานภายใน และแสดง ถึงความจรงิ ใจ ในการทำ� งานเชงิ พน้ื ที่ ในสว่ นของศลิ ปะการแสดง พนื้ บา้ นภาคกลาง เพลงเรือ ควรมกี ารลงพนื้ ท่ที ำ� กิจกรรมตอ่ ยอด ฝึกให้คนในชุมชนมีการแต่งเน้ือร้องเพลงให้ถูกต้องตามหลักการ ร้องเพลงเรอื อยา่ งตอ่ เน่อื งเพ่อื เป็นการอนรุ ักษศ์ ลิ ปวฒั นธรรม ซงึ่ ในการจัดโครงการก็ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากโครงการวิถี ชวี ิตไทยรมิ นำ้� ขององค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลบ้านเกาะ อีกดว้ ย 202

60 ชุมชน ยกระดบั คุณภาพชีวติ หมบู่ ้านชมุ ชนแบบมีสว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา โ ค ร ง ก า ร “ ย ก ร ะ ดั บ คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต หมบู่ า้ น ชมุ ชน สงั คม ดว้ ยวทิ ยาศาสตร์ และเ ทคโนโลยี ชุมชนต�ำบลมหา พราหมณ์” มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลสวุ รรณภมู ิ คณะดำ� เนินงาน อาจารยอ์ �ำนาจ สขุ แจม่ ชมุ ชนตำ� บลมหาพราหมณ ์ อำ� เภอบางบาล จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา พน้ื ทส่ี ว่ น ใหญป่ ระกอบอาชพี เกษตรกรรม ทำ� อฐิ และมกี ารแปรรปู ผลติ ภณั ฑท์ างชมุ ชน และปญั หา ทพ่ี บในพน้ื ทสี่ ว่ นใหญ ่ เกยี่ วกบั เรอื่ งสขุ ภาพของคนในชมุ ชน ดว้ ยเหตนุ ค้ี ณะวทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ ได้ส�ำรวจบริบทและความ ต้องการของชุมชน ต�ำบลมหาพราหมณ์ อ�ำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ก�ำหนดด�ำเนินงานโครงการย่อยภายใต้โครงการยกระดับคุณภาพชีวิต หมู่บ้าน ชุมชน สังคม ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจ�ำปีงบประมาณ 2558 และได้ก�ำหนดให้ คณะวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี คัดเลอื กหม่บู ้าน ชุมชน เพอื่ เขา้ รว่ มในโครงการ ในการ นจี้ งึ ดำ� เนินการคดั เลอื กต�ำบลมหาพราหมณ์ อำ� เภอบางบาล จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา เปน็ ชมุ ชนยกระดับคณุ ภาพชีวิตตน้ แบบ เนอ่ื งจากตำ� บลมหาพราหมณ์ เป็นชุมชนทคี่ ณะ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มคี วามสมั พนั ธท์ ดี่ เี พราะทางคณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ได้มีการด�ำเนินโครงการมาอย่างต่อเน่ือง หลังจากท่ีเราได้จัดท�ำเวทีชาวบ้านเพ่ือส�ำรวจ บริบทชุมชนแล้ว เราได้โจทย์ท่ีส�ำคัญคือเร่ืองปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนซึ่งผู้สูง อายสุ ว่ นใหญม่ ปี ญั หาสขุ ภาพ เชน่ โรคเบาหวาน ความดนั กระดกู ทบั เสน้ ปราสาท กระดกู พรนุ เปน็ ตน้ คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีจึงได้ท�ำโครงการยางยดื พิชติ โรค สมมุติฐานในการด�ำเนินโครงการ 1.การลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลของประชากรมีผลกระทบทางตรงต่อ การยกระดบั คุณภาพชีวติ 2.การมีสุขภาพทีด่ ีขนึ้ จากการออกก�ำลงั กายดว้ ยยางยดื 3.ลดความเสย่ี งในการล่นื ลม้ และเป็นภาระให้ผูอ้ ื่นต้องดูแล 203

วธิ ีการ แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานให้เกดิ ความยง่ั ยืน คณะท�ำงานโครงการยกระดับ 1.ท�ำให้คนในชุมชนมีสุขภาพท่ีแข็งแรงด้วยการออกก�ำลังกาย อาจมีการน�ำ คุณภาพชีวิต หมู่บ้านชุมชน สังคม ด้วย กจิ กรรมรปู แบบอน่ื ๆมาฝกึ ใหก้ บั ชมุ ชนในวยั ตา่ งๆไดอ้ ีก วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ร่วมกับชุมชน 2.ท�ำวจิ ยั และวิเคราะหเ์ ก่ยี วกับการออกก�ำลงั กายด้วยยางยดื ต�ำบลมหาพราหมณ์ ร่วมด�ำเนินการจัด รูปภาพกิจกรรมการท�ำยางยืด โครงการยางยืดพิชิตโรค ด�ำเนินการที่ สถานอี นามยั ตำ� บลมหาพราหมณ์ อำ� เภอ กจิ กรรมการฝึกการออกกำ� ลังกายดว้ ยยางยดื บางบาล จังหวัดพระนครศรอี ยุธยา กจิ กรรมที่ 1 สอนชาวบา้ นหดั ทำ� ยางยดื ไว้ใชอ้ อกก�ำลงั กาย กจิ กรรมที่ 2 ฝกึ วธิ กี ารออกกำ� ลงั กายด้วยยางยืด ผู้เข้าร่วมส่วนใหญ่เป็น คนในชุมชนมีผู้สูงอายุเข้าร่วมจากตัวแทน ทั้ง10หมบู่ า้ นรวมถงึ ผู้นำ� กลุม่ อสม. ผลการด�ำเนินงาน ก า ร จั ด กิ จ ก ร ร ม มี ค ว า ม สอดคล้องเป็นไปตามวัตถุประสงค์ดังนี้ ประชาชนให้ความร่วมมือในการเข้าร่วม กิจกรรมเป็นอย่างดีมีความตั้งใจเป็นอย่าง มากหลังจากฝึกอบรมไปแล้ว ทางคณะได้ มีการติดตามโดยได้มีการไปสัมภาษณ์ชาว บ้านบางหมู่บ้านเช่นหมู่ท่ี10 ได้มีการรวม กลุ่มไปออกก�ำลังกายด้วยยางยืดในช่วง เย็นของวันจันทร์ พุธ ศุกร์ บางคนก็ไป ขยายผลกับเพ่ือนบ้านด้วยการไปสอนท�ำ ยางยืดให้ เป็นต้น ปัจจัยที่ท�ำให้โครงการ ประสบความส�ำเร็จอย่างหนึ่งคือยางยืด เปน็ อปุ กรณท์ พี่ กพางา่ ย สามารถออกกำ� ลงั กายได้ตลอดเวลาที่ส�ำคัญผลของการออก กำ� ลงั กายดว้ ยยางยดื ดตี อ่ สขุ ภาพอยา่ งมาก โดยเฉพาะผูส้ ูงอายุ 204

60 ชุมชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ิตหมู่บา้ นชุมชนแบบมสี ่วนรว่ ม เฉลิมพระเกียรตสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยี ราชมงคล พระนคร โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของ หมบู่ า้ น ชมุ ชน แบบมสี ว่ นรว่ ม 60 หมบู่ า้ น เ ฉ ลิ ม พ ร ะ เ กี ย ร ติ ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ ท พ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา 205

โครงการ การถา่ ยทอดเทคโนโลยกี าร โครงการการถา่ ยทอดเทคโนโลยี พัฒนาและแปรรูปผลิตภัณฑ์จากผ้า การพัฒนาและแปรรูปผลิตภัณฑ์ผ้าทอ ทอกะเหร่ยี ง กระเหรีย่ ง จดั ข้นึ ณ ต�ำบลยางน้ำ� กลัดใต้ อ�ำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร เดิมชุมชนน้ีมีชื่อเรียกว่า “บ้านกะเหร่ียง โปง่ ” ราษฎรสว่ นใหญเ่ ปน็ ชาวไทยเชอื้ สาย คณะดำ� เนนิ งาน ดร.กาญจนา ลอื พงษ์ และนางสาวฉันทนา ธนาพิธานนท์ ไทยภูเขา (กะเหร่ียง) ประชากรส่วนใหญ่ เปน็ ชาวกะเหรยี่ งดง้ั เดมิ เชอ้ื สาย“กะเหรย่ี ง 206 ยาง“จึงสันนิษฐานได้ว่าเป็นที่มาของ ชื่อต�ำบลยางน้�ำกลัดใต้นอกจากน้ียังมี ประชากรชาวไทยภูเขาเชื้อสายกะเหรี่ยง ทต่ี ำ� บลยางนำ�้ กลดั เหนอื อกี แหง่ สถานภาพ ทางกฎหมายตำ� บลยางนำ�้ กลดั ใตจ้ ดั ตง้ั เปน็ สภาต�ำบล (นิติบุคคล) เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2538 อาชีพของประชากรในชุมชน ได้แก่ รบั จ้าง เกษตรกรรม เล้ยี งสัตว์ และ รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน 30,000/ปี มี ระบบการปกครองและการจัดการชุมชน โดยองค์การบริหารส่วนต�ำบลมีนโยบาย ในการส่งเสริมอาชีพให้แก่ชุมชนโดยยัง คงอนุรักษ์ภูมิปัญญาของชาวกะเหร่ียง ตามค�ำขวัญองค์การบริหารส่วนต�ำบล ยางน้�ำกลัดใต้“พริกกะเหรี่ยงชื่อก้อง พี่ น้องสองต�ำบล ชุมชนส่ิงแวดล้อมดี มีชื่อ เสียงแหล่งท่องเท่ียวด�ำรงไว้วัฒนธรรม ประเพณี การบริหารมีประสิทธิภาพ โปร่งใส สังคมประชาชนก้าวหน้า พัฒนา เศรษฐกิจพอเพียง” มีการด�ำเนินงานร่วม กับโรงเรียนบ้านยางน�้ำกลัดใต้จัดต้ังกลุ่ม ผ้าทอกะเหร่ียงประยุกต์ โรงเรียนบา้ นยาง น�้ำกลัดใต้ให้เป็นสถานที่ในการถ่ายทอด เทคโนโลยี เป็นศูนยร์ วมภมู ิปัญญาท้องถ่ิน เพ่ือสร้างอาชีพให้แก่ชุมชนและเป็นแหล่ง เรียนรู้แก่นักเรียนเพื่อเตรียมพร้อมในการ ก้าวสู่อาชีพ และการศึกษาต่อในอนาคต อีกท้ังเป็นแหล่งการจ้างงานของกลุ่ม แม่บา้ นในชุมชนอีกทางหน่งึ

60 ชมุ ชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หม่บู ้านชุมชนแบบมีส่วนรว่ ม เฉลิมพระเกียรติสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา คณะอุตสาหกรรมส่ิงทอและ วธิ ีการ แนวทางการขยายผลการด�ำเนินงานให้ ออกแบบแฟชั่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี การแพร่กระจายเทคโนโลยีสู่ เกิดความย่งั ยนื ราชมงคลพระนคร ซ่ึงเป็นหน่วยงานหนึ่ง ชุมชนท้องถ่ินอย่างมีประสิทธิภาพโดย จากผลการด�ำเนินการ การ ท่ีมีความพร้อมในด้านการถ่ายทอดองค์ ใช้องค์ความรู้ทางงานวิจัยเพ่ือมาต่อยอด ประเมนิ ผลและใหค้ วามรอู้ ยา่ งตอ่ เนอื่ งเปน็ ความรู้โดยเฉพาะทางด้านส่ิงทอ ได้แก่ ในด้านการพัฒนาและการถ่ายทอดองค์ รูปธรรมพบว่ากลุ่มชุมชนมีความเข็มแข็ง การยอ้ มสี การพมิ พ์ผา้ การทำ� บาติก การ ความรู้สชู่ มุ ชน ได้แก่ องค์ความรจู้ ากงาน มากขึ้น จึงควรมีการน�ำองค์ความรู้เหล่า มัดย้อม การออกแบบผลิตภัณฑ์ การ วิจัยเร่ืองเทคนิคการตัดต่อผ้า (กัญญุมา น้ีท�ำเป็นต้นแบบเพื่อใช้ในการพัฒนากลุ่ม สร้างสรรค์ผลงานจากวัสดุสิ่งทอในด้าน ญาณวิโรจน์, 2552) เทคนิคการปัก (กัญ ชุมชนอื่นๆ ท่ีมีลักษณะใกล้เคียงกัน เพ่ือ ต่างๆ และการท�ำบรรจุภัณฑ์เพื่อสินค้า ญุมา ญาณวิโรจน์, 2555) การจัดการ ให้กลุ่มเป้าหมายมีความมั่นคง ต่อเนื่อง OTOP โดยมีวิทยาการที่เช่ียวชาญและมี องค์ความรู้ทางส่ิงทอในการพัฒนาและ และยง่ั ยนื เปน็ การแกป้ ญั หากบั ชมุ ชนอยา่ ง ความรู้หลากหลายจากองค์ประกอบความ อนุรักษ์ภูมิปัญญาชุมชน กรณีศึกษาผ้า ยั่งยืนและสอดคล้องกับนโยบายของภาค รดู้ า้ นงานวจิ ยั งานฝกึ อาชพี และการสรา้ ง ทอกะเหร่ยี ง (กาญจนา ลอื พงษ,์ 2556) รัฐในการสร้างสังคมท่ีสามารถพึ่งพาตัว อาชีพให้แก่นักศึกษาและบุคคลภายนอก และองค์ความรู้ท่ีบูรณาการกับการเรียน เองไดต้ อบรบั การเขา้ สปู่ ระชาคมเศรษฐกจิ ท่ีสนใจ จึงมีแนวคิดในการสร้างความร่วม การสอนในสาขาวิชาเคมีส่ิงทอ ด้านการ อาเซียนในอนาคต มือในการพัฒนา และเสริมสร้างคุณภาพ ยอ้ มสธี รรมชาตแิ ละการตกแตง่ สำ� เรจ็ และ ข้อมลู อื่นๆ ชีวิตแก่ประชาชนในสังคมระหว่างคณะ การออกแบบผลิตภัณฑ์สิ่งทอ ด้านการ จากผลการด�ำเนินงานท่ีได้เห็น อุตสาหกรรมสิ่งทอและออกแบบแฟชั่น ออกแบบบรรจภุ ณั ฑข์ องคณะอตุ สาหกรรม ไดว้ า่ ผอู้ บรมเขา้ รบั การถา่ ยทอดเทคโนโลยี มทร.พระนคร และองค์การบริหารส่วน สิ่งทอและออกแบบแฟช่ัน มหาวิทยาลัย กลุ่มน้ีมีการน�ำไปประกอบเป็นอาชีพรวม ต�ำบลยางน�้ำกลัดใต้เพ่ือมีความพร้อม เทคโนโลยีราชมงคลเป็นกลไกหลักในการ ไปถึงการพัฒนา และมีการต่อยอดความ ในการเช่ือมโยงการวิจัยและพัฒนาให้ พฒั นาถา่ ยทอดเทคโนโลยดี า้ นสงิ่ ทอสกู่ ลมุ่ รู้ท่ีเป็นอย่างดีและสัมฤทธิ์ผลอย่างชัดเจน สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้ และ ชุมชนยางน้�ำกลดั ใต้ จ.เพชรบุรใี นครั้งนี้ ผู้เข้า ร่วมถ่ายทอดเทคโนโลยีมีการ มีการแพร่กระจายเทคโนโลยีสู่ชุมชนท้อง ผลการด�ำเนนิ งาน ประกอบอาชีพและมีรายได้ที่เพิ่มมากขึ้น ถิ่นอย่างมีประสิทธิภาพโดยใช้องค์ความรู้ ผลการน�ำความรู้ไปใช้งานพบ สามารถนำ� ไปจนุ เจอื ครอบครวั ได้ เปน็ ราย ทางสง่ิ ทอในการเพม่ิ มลู คา่ และจดั การองค์ ว่ากลุ่มผู้เข้าอบรมได้ความรู้ใหม่ๆ ในการ ไดเ้ สรมิ สำ� หรบั บคุ คลทัว่ ไป และเป็นราย ความรู้ใหแ้ ก่ชมุ ชนอย่างเปน็ รูปธรรม ท�ำผลติ ภัณฑ์เพื่อการคา้ มากขึน้ และได้รับ ไดห้ ลักของผ้ปู ระกอบอาชพี ดา้ นน้ีโดยตรง สมมตุ ฐิ านในการดำ� เนนิ โครงการ การรับรองคุณภาพจากกรมพัฒนาชนบท การอบรมถ่ายทอดเทคโนโลยีน้ีสามารถ 1.เพ่ือถ่ายทอดองค์ความรู้ทาง กระทรวงมหาดไทยดังแสดงในภาพ สร้างอาชีพและยกระดับคุณภาพชีวิตให้ ดา้ นสิ่งทอสูก่ ลมุ่ ชุมชนยางน้ำ� กลดั ใต้ ดังนั้นจึงถือได้ว่าการให้ความรู้ กับกลุ่มชุมชนได้อย่างเป็นรูปธรรม และ 2.เพ่ือพัฒนาและส่งเสริมการ เพ่ือพัฒนาและต่อยอดองค์ความรู้กับกลุ่ม เป็นการสร้างอาชีพอย่างยง่ั ยืน โครงการ ผลิตผลิตภัณฑ์ของชุมชนยางน�้ำกลัดใต้มี น้ีมีความสัมฤทธิ์ผลและมีแนวโน้มในการ นี้จัดท�ำขึ้นมาให้ผลประโยชน์สูงสุดและ มาตราฐานตามหลักเกณฑส์ นิ คา้ OTOP พฒั นาแบบยัง่ ยืนตอ่ ไป เป็นประโยชน์ต่อผู้เข้าร่วมโครงการเป็น อย่างมาก 207

โครงการ การพัฒนาสวนทุเรียน ด ้ า น ร ะ บ บ ก า ร จั ด ก า ร น้� ำ ใ น พ้ื น ท่ี จังหวัดนนทบุรี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลพระนคร คณะด�ำเนินงาน ผศ.สมเกยี รติ ทองแก้ว ผศ.ดร.ณัฐพงศ์ พนั ธนุ ะ นายสมยศ แสงจนั ทร์ นางสาวกนกฬส เจริญราษฎร งานบรกิ ารวิชาการแกส่ งั คม สาขาวิชาวศิ วกรรมไฟฟา้ ทเุ รยี นนนทม์ ชี อ่ื เสยี งโดง่ ดงั มากทงั้ เรอ่ื งคณุ ภาพและมรี สชาตทิ ดี่ เี ยยี่ ม จนทเุ รยี น นนทก์ ลายเปน็ สนิ คา้ เกษตรทมี่ ชี อื่ เสยี งอนั ดบั ตน้ ๆของจงั หวดั นนทบรุ ี ถงึ แมว้ า่ ทเุ รยี นนนท์ จะมรี าคาทคี่ อ่ นขา้ งสงู แตก่ ย็ งั คงไดร้ บั ความนยิ มจากผบู้ รโิ ภคเปน็ อยา่ งมาก ปญั หาทส่ี ำ� คญั เกษตรกรชาวสวนทเุ รยี นนนทป์ ระสบปญั หาสภาวะอากาศของประเทศไทยเปลยี่ นแปลงไป ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล ปริมาณน้�ำในแม่น้�ำคลองมีปริมาณไม่เพียงพอต่อความต้องการ ซ่ึงหากเกษตรกรมรี ะบบจดั การนำ้� ท่ไี มด่ พี อตอ่ ความตอ้ งการของตน้ ทเุ รียน ส่งผลกระทบ ทำ� ใหต้ ้นทุเรียนขาดน้�ำใบไหม้ ผลผลิตไมไ่ ด้คณุ ภาพตามท่ีตลาดต้องการ ด้วยเหตุนี้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนครร่วมมือกับชุมชนบางรัก นอ้ ย ตัง้ อยู่ ณ 34/2 หมทู่ ่ี 5 ต�ำบลบางรักน้อย อ�ำเภอเมือง จงั หวดั นนทบรุ ี เปน็ ชุมชนทม่ี ี การพฒั นาจากสวนทเุ รยี นเปน็ ศนู ยส์ ง่ เสรมิ และพฒั นาการทอ่ งเทยี่ วเชงิ เกษตรบางรกั นอ้ ย เป็นสวนอนุรักษ์ทุเรียนโบราณที่มีอายุกว่า 100 ปี รวบรวมทุเรียนนนท์พันธุ์ดี อีกทั้งยัง เป็นพ้ืนท่ีท่ีอยู่ในการด�ำเนินการภายใต้โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเน่ืองมาจากพระ ราชด�ำริสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี สมมุติฐานในการด�ำเนนิ โครงการ กรณีตัวอย่างได้จากแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร(แปลงอนุรักษ์ทุเรียนนนท์) ของ นางมะลิวัลย์ หาญใจไทย หากน�ำระบบ Programmable Logic Controller เขา้ มาใชใ้ น การจดั การระบบการจดั การนำ�้ ภายในพนื้ ทส่ี วนทเุ รยี น จะทำ� ใหส้ ามารถรดนำ้� ตน้ ทเุ รยี นได้ ทวั่ ถงึ ทงั้ สวน ลดปญั หาใบไหมข้ องตน้ ทเุ รยี น ลดการสญู เสยี ของทเุ รยี นทไี่ มไ่ ดค้ ณุ ภาพ และ เกษตรกรสะดวกสบายประหยดั แรงงานและมเี วลามากขน้ึ โดยไมต่ อ้ งจำ� เปน็ ตอ้ งคอ่ ยดแู ล ระบบนำ้� ตลอดเวลา ท�ำให้การดูแลระบบการรดน�้ำในสวนทเุ รียนได้อย่างมปี ระสทิ ธิภาพ 208

60 ชุมชน ยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมู่บา้ นชุมชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา ตน้ ทุเรียนในแหล่งท่องเท่ยี วเชิงเกษตร (แปลงอนุรักษ์ทเุ รยี นนนท)์ วธิ กี าร 1.เก็บข้อมูลแปลงอนุรักษ์ทุเรียนนนท์ระบบเดิมจะใช้ต้นก�ำลังเคร่ืองยนต์ดีเซล ปม๊ั นำ้� ไปตามทอ่ พวี ซี ไี ปยงั หวั สปรงิ เกอรท์ ตี่ อ่ แยกออกจากทอ่ หลกั มจี ำ� นวนทง้ั สน้ิ มากกวา่ 200 หวั ซงึ่ พบปญั หาวา่ กำ� ลงั เครอื่ งยนตด์ เี ซลมขี นาดกำ� ลงั ทเ่ี ลก็ เกนิ ไป ทำ� ใหแ้ รงดนั นำ�้ ที่ ปลายทอ่ ดา้ นไกลลดลงต่�ำมาก จนท�ำใหไ้ มส่ ามารถใหน้ �้ำแก่ตน้ ทเุ รยี นท่ีอยูไ่ กลไดเ้ พียงพอ ซงึ่ เกษตรกรแกป้ ญั หาโดยอาศยั วธิ กี ารแยกปดิ วาลว์ นำ�้ ในแยกในแตล่ ะจดุ เพอื่ ใหร้ ะดบั แรง ดันน้�ำจากต้นก�ำลังส่งแรงเพียงพอกับหัวสปริงเกอร์ที่อยู่ปลายท่อ เกษตรกรจะต้องอยู่ใน พ้ืนท่ีสวนทุเรียนตลอดเวลา จะท�ำให้สูญเสียเวลาในการให้น้�ำแก่ต้นทุเรียนเป็นอย่างมาก และนำ้� ไมส่ ามารถไปยงั ตน้ ทเุ รยี นไดต้ ามตอ้ งการ การสตารท์ เครอื่ งยนตด์ เี ซลคอ่ นขา้ งยาก และเมื่อเปรียบเทียบใช้ค่าใช้จ่ายในการใช้เคร่ืองยนต์ดีเซลกับปริมาณน�้ำท่ีได้ไม่ประหยัด และไม่เกิดความคุ้มคา่ ผู้เชย่ี วชาญทางด้านวิศวกรรมเข้าสวนสวนและเกบ็ ขอ้ มูล 209

2. การออกแบบและสร้างระบบการจัดการน้�ำในสวนทุเรียนแบบอัตโนมัติได้ ผลการดำ� เนินงาน กำ� หนดแนวทางการแกไ้ ขปญั หา โดยระบบนำ้� เพมิ่ ระบบควบคมุ การจา่ ยนำ�้ โดยใชโ้ ปรแกรม ผลการดำ� เนนิ งานและเกบ็ ขอ้ มลู ค�ำส่งั  Programmable Logic Controller ควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้าปม๊ั นำ้� แทนระบบเดิมท่ี ทไ่ี ดจ้ ากการนำ� ระบบการจดั การนำ้� ในสวน เปน็ เคร่ืองยนตด์ เี ซล ระบบจดั การน�ำ้ แบง่ พน้ื ท่ีการจา่ ยน้�ำออกเป็น 3 แปลง ระบบจะสัง่ ทเุ รยี นแบบอตั โนมตั ิ เพมิ่ ระบบควบคมุ การ จา่ ยนำ�้ ไปยังแปลงที่ 1 เปน็ เวลา 30 นาที เมื่อเวลาครบวาล์วจะหยดุ จา่ ยน�้ำ เพ่ือสั่งจา่ ยน�้ำ จา่ ยนำ้� โดยใชโ้ ปรแกรมคำ� สง่ั  PLC ควบคมุ ไปยังแปลงที่ 2 เปน็ เวลา 30 นาที เม่อื ครบเวลาวาลว์ จะหยุดจ่ายน้�ำ เพ่อื ส่งั จา่ ยไปยงั มอเตอรไ์ ฟฟ้าปั๊มน้ำ� แทนระบบเดิมทเี่ ปน็ แปลงที่ 3 เป็นเวลา 30 นาที ซง่ึ สามารถต้ังคา่ จำ� นวนวนลูปของการจา่ ยนำ�้ ได้ เม่ือครบลูป เครื่องยนต์ดีเซล จากการทดสอบโดยการ และเวลาทเ่ี ซตค่าไว้ระบบจะหยุดการท�ำงาน แบ่งจ่ายน้�ำในเวลาจ�ำนวน 30 นาที เท่า กันทั้งหมดทง้ั 3 แปลง พบว่า แปลงสวนที่ ดำ� เนินการติดตัง้ ระบบตู้คอนโทรลระบบการจดั การน้�ำ PLC 1 และที่ 2 มีปริมาณนำ้� เกนิ ความต้องการ 3. ระบบทอ่ ส่งน้ำ� ไปยังแปลงทุเรียนจะใช้ทอ่ หลกั ขนาด 3 น้ิว จำ� นวน 3 แปลง เล็กน้อย เนื่องจากการแบ่งโซนการจ่าย รวมหวั จา่ ยน้�ำท้ังหมด 266 หวั ไดท้ ำ� การตดิ ตง้ั แปลงที่ 1 มตี ดิ ต้งั หวั จ่ายน้�ำทงั้ หมด 74 น�ำ้ เดิมนนั้ ไมเ่ หมาะสม อาจจะต้องทำ� การ หวั แปลงที่ 2 ตง้ั ต้งั หวั จ่ายทั้งหมด 60 หัว แปลงที่ 3 ติดตั้งหัวจ่ายท้งั หมด 132 หัว แก้ไขโดยการเซทค่าเวลาในการจ่ายน�้ำลง เหลือ 10-15 นาที ทัง้ สองแปลงก็เพียงพอ ดำ� เนนิ การท่อน�้ำพีวีซไี ปยงั แปลงสวนทุเรยี น ตอ่ ความตอ้ งการ สว่ นในแปลงท่ี 3 ปรมิ าณ น�้ำมีความเหมาะสมต่อความต้องการของ ต้นทุเรยี น ผลท่ีได้น�ำระบบเข้ามาจัดการ ระบบนำ�้ ดว้ ยระบบอตั โนมตั ิ สามารถรดนำ้� ตน้ ทเุ รยี นไดท้ วั่ ถงึ ทงั้ สวน ปรมิ าณนำ�้ เพยี ง พอต่อความต้องการของต้นทุเรียน และ เกษตรกรสะดวกสบายประหยัดแรงงาน และมีเวลามากขึ้น โดยไม่ต้องจ�ำเป็นต้อง ค่อยดูแลระบบน้�ำตลอดเวลา ท�ำให้การ ดแู ลระบบการรดนำ้� ในสวนทเุ รยี นไดอ้ ยา่ ง มีประสิทธิภาพ และการนำ� ระบบมอเตอร์ ปั๊มไฟฟ้ามาใช้นอกจากจะประหยัดค่าใช้ จ่ายแล้ว ยังสามารถลดค่าใช้จ่ายในด้าน การบ�ำรุงดูแลรักษาอุปกรณ์ภายในระบบ ได้มากกว่าระบบเดิมท่ีใช้เคร่ืองยนต์ดีเซล ได้อีกด้วย ผลการเปรียบเทียบค่าใช้จ่าย ท่ีประหยัดได้เม่ือเปรียบเทียบระบบ เคร่ืองยนตด์ ีเซลกับระบบปัม๊ น้�ำไฟฟา้ 210

ประหยัดค่าใช้จ่ายแล้ว ยังสามารถลดค่าใช้จ่ายในด้านการบำรุงดูแลรักษาอุปกรณ์ภายในระบบ ได้มากกว่าระบบเดมิ ท่ีใชเ้ ครอ่ื งยนตด์ ีเซลได้อกี ด้วย ผลการเปรียบเทียบค่าใช้จ่ายที่ประหยัดได้เมื่อเปรียบเทียบระบบเครื่องยนต์ดีเซลกับระบบ ปมั๊ น้ำไฟฟ้า 60 ชุมชน ยกระดับคุณภาพชีวติ หมบู่ ้านชมุ ชนแบบมีส่วนรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา ตารางที่ 1 ผลการเปรียบเทียบคา่ ใชจ้ า่ ยที่ใช้ระบบ บทสัมภาษณ์ผู้เช่ียวชาญ ผู้ช่วย ศาสตราจารย์ ดร.ณัฐพงศ ์ พนั ธุนะ “ผมมี ระบบท่ีใช้ คา่ ใชจ้ ่าย ระบบมอเตอร์ปมั๊ ไฟฟ้า 9.83 บาท/วนั ความรสู้ ึกยนิ ดเี ปน็ อยา่ งมาก ทไี่ ด้นำ� ความ รู้ความสามารถทางด้านวิศวกรรม โดยน�ำ ระบบเคร่อื งยนต์ดีเซล 44.09 บาท/วัน ระบบอตั โนมตั หิ รอื PLC เขา้ ไปพฒั นาดา้ น ตารางที่ 1 ผลการเปรียบเทยี บคา่ ใช้จ่ายทใี่ ช้ระบบ กระบวนการจัดการระบบน้�ำสวนทุเรียน ระบบควมคุมการจ่ายน้�ำท�ำงานได้ตามที่ได้ออกแบบไว้ มีเพียงบางส่วนท่ีต้อง นนท์ ท�ำให้เกิดการแลกเปลี่ยนองค์ความ แกไ้ ขปรับปรงุ คอื ในส่วนของเซนเซอร์ท่ใี ชใ้ นระบบป้องกนั อุปกรณ์ เน่อื งจากในระหว่าง รู้ระหว่างชุมชนและมหาวิทยาลัย ถือเป็น ท่รี ะบบกำ� ลังทำ� งาน หากแรงดันนำ�้ ในท่อต่ำ� หรืออณุ หภมู ใิ นอากาศสูงเกิน 40 องศา จะ เรื่องทดี่ คี รับ” ทำ� ใหร้ ะบบควบคมุ การจา่ ยน�้ำตดั ตอ่ การทำ� งาน ซึง่ อาจจะท�ำให้เกษตรกรเกดความเขา้ ใจ บทสัมภาษณ์เกษตรกรเจ้าของ ผิดคิดว่าอุปกรณ์เสียหาย ซ่ึงสามารถท�ำการแก้ไขโดยการใช้คู่มือการใช้งานและแนวทาง สวนทุเรียน นางมะลิวัลย์ หาญใจไทย แก้ไขเบ้อื งต้นเกยี่ วกับการใชเ้ ครือ่ งตดิ ตงั้ ไว้ท่ตี ู้ควบคมุ (ปา้ ตอ้ ย) “อาจารยม์ าทำ� ระบบการจดั การ น�้ำให้ ท�ำให้ประหยัดเวลาในการลดน้�ำ ผลผลติ กด็ ีขึ้น ตน้ ทเุ รยี นก็งามข้ึนคะ่ ” แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานให้เกิดความย่ังยนื บทสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่ใน ในพ้ืนท่ีสวนทุเรียนนนท์บางพื้นที่อาจจะมีพื้นที่ติดกับแนวแม่น�้ำเจ้าพระยา ซึ่ง โครงการ นายสมยศ แสงจนั ทร์ “ผมคิด มีปญั หาเรือ่ งนำ�้ เค็มเมอ่ื เกดิ น้�ำทะเลหนุน ท�ำให้น้ำ� เคม็ ตกค้างในคลองสาขาที่เกษตรกรใช้ วา่ การน�ำองคค์ วามร้นู ำ� ไปถ่ายทอดความ รดน�้ำต้นทุเรียน ซ่ึงต้นทุเรียนจะไม่สามารถทนต่อความเค็มได้ท่ีเกินค่ามาตรฐาน หากมี รู้สู่ชุมชน ผลผลิตท่ีได้จากร่วมมือระหว่าง การเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพในการปรบั ปรงุ ระบบการจดั การนำ�้ ในแปลงอนรุ กั ษท์ เุ รยี นนนทโ์ ดย ผู้เชีย่ วชาญและเกษตรกรในคร้ังนี้ จะ ท�ำการติดตั้งเซ็นเซอร์ตรวจจับความเค็มของน้�ำที่ใช้รดต้นทุกเรียนท่ีสามารถวัดสภาพดิน สง่ ผลทำ� ใหเ้ กดิ แรงผลกั ดนั ทำ� ใหอ้ งคค์ วาม และสภาพน�้ำท่ีใช้รดต้นทุเรียน หากมีความเค็มเกินค่ามาตรฐาน ระบบจะตัดการท�ำงาน รเู้ กดิ การพฒั นา เกษตรกรมคี วามยั่งยนื ใน ของระบบจา่ ยน้�ำทันที อาชีพครบั ” บทสัมภาษณ์เจ้าหน้าท่ีใน โครงการ นางสาวกนกฬส เจริญราษฎร “รู้สึกว่าดีใจที่ได้เป็นส่วนร่วมในการอนุรัก ขอ้ มลู อ่นื ๆ ษณท์ ุเรยี นนนท์ และอยากเห็นสวนทเุ รียน บทสัมภาษณ์ของผู้รับผิดชอบโครงการ ผู้ช่วยศาสตราจารย์สมเกียรติ ทอง นนท์อยคู่ ูก่ บั จงั หวดั นนทบุรีตลอดไปคะ” แกว้ “สวนทุเรยี นเดมิ ทเี ขาใช้ต้นกำ� ลังเป็นเครอ่ื งยนตด์ เี ซล ทางเราได้น�ำกระบวนการทาง เทคโนโลยีเข้ามาแก้ไขปัญหา โดยการใช้อุปกรณ์ควบคุมอัตโนมัติซ่ึงเป็นระบบท่ีใช้ PLC ในการควบคุมต้นก�ำลังมอเตอร์ปั๊มน้�ำเพ่ือให้สามารถระบบน�้ำได้ท้ังสวน เม่ือเราเทียบ กระบวนการเดมิ ทใ่ี ชเ้ ครอ่ื งยนตด์ เี ซลทต่ี อ้ งใชน้ ำ�้ มนั กบั การใชไ้ ฟฟา้ ทม่ี กี ารควบคมุ อตั โนมตั ิ กจ็ ะทำ� ใหช้ าวสวนสะดวกสบายและกล็ ดตน้ ทนุ ดา้ นพลงั งานไฟฟา้ จะถกู กวา่ นำ�้ มนั คอ่ นขา้ ง มาก” 211

โครงการ การยกระดับคุณภาพชีวิต ทใ่ี ช้ ไดแ้ ก่ การอบรมใหค้ วามรดู้ า้ นสขุ ภาพ ชุมชน เพื่อเข้าสู่ประชาคมอาเซียน อนามัย การส่งเสริมการตรวจสุขภาพ ประจ�ำปีฟรี และการเฝ้าระวังติดตาม ปัญหาของชุมชนอย่างเป็นระบบและต่อ ต า ม แ น ว ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง เนื่อง กรณศี ึกษาจังหวดั กาญจนบรุ  ี (3) การพัฒนาและการส่งเสริม สวัสดกิ ารส�ำหรบั ชมุ ชน ใชก้ จิ กรรมท่สี รา้ ง ความตระหนักและรับรู้ปัญหา รับรู้สิทธิ และการเขา้ ถงึ บรกิ าร รวมทง้ั จดั ตงั้ กองทนุ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลพระนคร สวัสดิการสัจจะรายวัน การจัดตั้งร้านค้า สหกรณช์ มุ ชน เพอ่ื ใหส้ ามารถซอื้ หาสงิ่ ของ คณะดำ� เนินงาน ผศ.ดร.ภคพนธ์ ศาลาทอง และ อ.อรจิรา ธรรมไชยางกูร เครอ่ื งใชใ้ นราคาทถ่ี กู เพอื่ เปน็ การแบง่ เบา ภาระให้กับคนในชุมช โดยเฉพาะผู้ด้อย โอกาสและผูพ้ กิ าร นับเป็นเวลากว่า 4 ปีทีโ่ ครงการ ปัญหาส�ำคัญ 4 ประการที่เกี่ยวข้องกับ (4) การพัฒนาและการส่งเสริม ยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนเพ่ือเข้าสู่ คณุ ภาพชวี ติ ชมุ ชน ไดแ้ ก่ (1) ปญั หาอาชพี ศักยภาพสิทธิและโอกาสส�ำหรับชุมชน ประชาคมอาเซียนตามแนวทางเศรษฐกิจ และรายได้ท่ีไม่มีความมั่นคง (2) ปัญหา กิจกรรมท่ีท�ำให้เกิดความส�ำเร็จในการ พอเพียง กรณีศึกษาจังหวัดกาญจนบุรี  สขุ ภาพและการดแู ลตนเอง (3) ปญั หาการ พฒั นาและการสง่ เสรมิ นนั้ คอื กจิ กรรมการ ได้เกิดขึ้นจากผลศึกษางานวิจัยที่ช่ือ จัดสวัสดิการและการรับบริการทางสังคม รับรองสิทธิโดยเฉพาะที่เป็นผู้ด้อยโอกาส ว่าการศึกษาสภาพวิถีและความต้องการ และ (4) ปญั หาการเข้าถึงสทิ ธแิ ละโอกาส และผูพ้ ิการควรด�ำเนินการอยา่ งทว่ั ถึง ตอ่ ทางสังคมของกลุ่มคนจนเมือง จังหวัด ทางสังคม ส�ำหรับแนวทางการพัฒนา เนอื่ งและไมส่ รา้ งเงอื่ นไข กจิ กรรมการเพม่ิ กาญจนบรุ ี มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ศกึ ษาสภาพ คุณภาพชีวติ พบวา่ มีรูป 4 แบบ ดังนี้ ศักยภาพการต่อรองและเข้าถึงบริการของ วิถีและความต้องการทางสังคม รวมท้ัง อกกาิจารกชเรีพพริ่มสมร�ำกาหา(ย1รรไ)พัดกบัฒ้าชโรนุดมพายชัทฒกนจี่าสแแนะรลลังาเคทสะะปแมไก่ง(�ำม4ลโา็เนใด)ส่สรหะยรสรรกก้า้ผูง่ปิมงเาลา่ กสใเแนรงมุ่หารือ่แสบริมตม้นกพ่นงบ่าอีนไัฒเขง้นันขสาๆนชำครอาชกพีิมมอืแงุมจิ ลี ชกะนรกรกาโมจิดทรหรรกกยสฐัณนาารก่งอรงรา้เราเยสสมพทรงรา่กังรคิ่ม่เีิมงาณคปศ์ผเศรมตรกัน็รลักงยบัโม็ัผกยคดภรทภเู้ผ์ดอยาฝาลี่ันพงกผพ้าักสกกจิร่าสดิทาาะกนิทนั ธรรวรธกโิตแอดงัริแาอ่กยบมรลรนอเะอกรฉบโนงมพาอแร�รำาแกมลจชะากแะทดัุสมเกนขี่เสกชนป้านำลนนถ็นห�ำมุ่ำึงผรชบชเดู้ับโฝุมุมรด้อชกิา้ชชยยารุมนนโกระอทชขทากวำอนร�ำางัหงสนรแฐั้าลอทกะย่เี ผิจป่าู้พก็นงเรกิผตราู้เม็มฝรทท้าครี่วี่ทะรำกวดใจิังหำ ศึกษากระบวนการเสริมสร้างและการ สนับสนุนทางสังคม ตลอดจนแนวทาง การพัฒนาคุณภาพชีวิตของกลุ่มคนจน เมือง กาญจนบุรีเป็นจังหวัดหน่ึงในภาค เสรมิ ตามความตอ้ งการ ตรงตามความถนดั กลางด้านตะวันตกของประเทศไทย มี ตามเพศและวยั เชน่ การแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์ พื้นท่ใี หญเ่ ปน็ อันดับ 3 ของประเทศ รอง อาหารและสิ่งของ การเพ่ิมมูลค่าจากของ จากจังหวัดนครราชสีมาและเชียงใหม่ มี เหลือใช้ในชุมชน การฝึกนวดแผนโบราณ ประชากรทั้งสิ้น 840,905 คน ประกอบ และอืน่ ๆ ด้วยประชากรท่ีอาศัยอยู่นอกเขตเทศบาล (2)การพฒั นาและการสง่ เสรมิ สขุ จ�ำนวน 657,437 คน และประชากรท่ี ภาพส�ำหรับส�ำหรับชุมชน เป็นการเสริม อาศัยอยู่ในเขตเทศบาลจ�ำนวน 183,468 สร้างและกระตุ้นให้เกิดกลุ่ม เครือข่ายใน คน (ส�ำนักงานสถิติจังหวัดกาญจนบุรี: พื้นท่ีให้มีส่วนร่วมในการจัดการดูแลเร่ือง 2552) ผลการศึกษาในครัง้ นนั้ พบประเด็น สุขภาพและส่ิงแวดล้อมในชุมชนกิจกรรม 212 a

60 ชมุ ชน ยกระดับคุณภาพชีวิตหมู่บา้ นชุมชนแบบมีสว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา จากทกี่ ลา่ วขา้ งตน้ จงึ เปน็ ทม่ี าของโครงการ ความต้องการของชุมชนในการยกระดับ โรงเรยี นในจงั หวัดกาญจนบรุ ี ฯลฯ ปจั จัย บริการวิชาการในหัวข้อการยกระดับ คณุ ภาพชวี ติ ชมุ ชน โดยจดั ทำ� กจิ กรรมการ ความสำ� เร็จได้แก่ คุณภาพชีวิตชุมชนเพื่อเข้าสู่ประชาคม บริการสังคมที่สอดคล้องกับความต้องการ 1.ปัจจัยน�ำเข้า (Input) ในท่ีนี้ อาเซียนตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง และเหมาะสมกบั เพศและวยั เชน่ กจิ กรรม ได้แก่ โครงการหรือกิจกรรมท่ีจัดมีความ กรณีศึกษาจังหวัดกาญจนบุรี  โดยใช้ทุน ดา้ นกฬี าทเ่ี นน้ เยาวชน กจิ กรรมอาชพี งาน สอดคลอ้ งและเหมาะสมตามความตอ้ งการ ปญั ญา และทนุ สงั คมของบคุ ลากรในแตล่ ะ บรกิ าร เป็นต้น ของกลุ่มและพ้ืนท่ีในจังหวัดกาญจนบุรี สาขาวิชาที่เป็นจุดเด่นในร่วมพัฒนาและ เข้าถึง หมายถึง การไปมีส่วน รวมทั้งผู้เกี่ยวข้อง เช่น คนในชุมชนท่ี บริการวิชาการและสังคมในประเด็นที่ รว่ มในกจิ กรรมการบรกิ ารสงั คมตา่ งๆ ทจี่ ดั ประสบปัญหาดา้ นคณุ ภาพชีวิต เจา้ หน้าท่ี เกย่ี วขอ้ งการพฒั นาและการสง่ เสรมิ อาชพี ให้แกช่ ุมชน เพื่อศึกษา วเิ คราะห์ ตดิ ตาม และหน่วยงานต่างๆ ท่ีเก่ียวข้อง ที่มีส่วน ส�ำหรับชุมชน ตามผลการศึกษาดังกล่าว และประเมนิ ผล ทั้งเพ่อื ให้การจดั กิจกรรม ร่วมในการจัดกิจกรรมแต่ละครั้ง รวมทั้ง นับว่าเป็นการบรูณาการระหว่างงานวิจัย บริการสังคมแก่ชัมชนเกิดประสิทธิภาพ ทีมงานและวิทยากรที่มีประสบการณ์ใน และการบริการวิชาการแกส่ งั คม มากทสี่ ดุ การถ่ายทอดความรเู้ ปน็ อยา่ งดี การพฒั นา หมายถงึ การรว่ มรบั 2.ปจั จยั กระบวนการ (Process) สมมตุ ิฐานในการดำ� เนนิ โครงการ ฟงั ผลการดำ� เนนิ งานและขอ้ เสนอแนะของ ไดแ้ ก่ ลำ� ดับขัน้ ตอนวิธีด�ำเนนิ งาน รวมถึง 1.การยกระดับคุณภาพชีวิต ชุมชนในการจัดกิจกรรมการบริการสังคม รูปแบบกิจกรรมที่ใช้พัฒนาและยกระดับ ชุมชนเพื่อเข้าสู่ประชาคมอาเซียนตาม ในแต่ละคร้ัง รวมทั้งเป็นการติดตามผล คุณภาพชีวิตชุมชนเพ่ือเข้าสู่ประชาคม แนวทางเศรษฐกิจพอเพียงเกิดผลสัมฤธ์ิ ภายหลังการจดั กิจกรรมวา่ มีประสิทธภิ าพ อาเซียนตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง อย่างไร ประสิทธิผลเพียงไร และมีการพัฒนาต่อย มีความเหมาะสมกับสถานการณ์ ความ 2..กระบวนการยกระดบั คณุ ภาพ อดหรือไม่ ต้องการของชมุ ชนอย่างแท้จรงิ ชวี ติ ชมุ ชนเพอื่ เขา้ สปู่ ระชาคมอาเซยี นตาม 3.ปัจจยั ผลลัพธ์ (Output) สิ่งที่ แนวทางเศรษฐกจิ พอเพียงเป็นอย่างไร ผลการด�ำเนินโครงการ ได้การการด�ำเนนิ งานในช่วง 4 ปกี ว่า พบ 3.การพัฒนาสู่ความย่ังยืนใน พบว่าตลอดระยะเวลาท่ีด�ำเนิน ว่า คนในชุมชนและผู้เก่ียวข้องเกิดการมี การยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนเพ่ือเข้าสู่ งานเกี่ยวกับการยกระดับคุณภาพชีวิต ส่วนร่วมในการตระหนักและเห็นคุณค่า ประชาคมอาเซียนตามแนวทางเศรษฐกิจ ชุมชนเพ่ือเข้าสู่ประชาคมอาเซียนตาม ของการยกระดบั คณุ ภาพชีวิต รวมท้งั เกดิ พอเพียงเป็นเชน่ ไร แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง โดยเฉพาะ เครือข่ายความร่วมร่วมมือในทางวิชาการ การพัฒนาและการส่งเสริมอาชีพส�ำหรับ เกิดการขยายประเด็นหรือหัวข้อการวิจัย วิธีการ ชมุ ชน ไดแ้ ก่ กจิ กรรมสอนจดั ทำ� ชอ่ ดอกไม้ เชงิ พื้นที รวมท้งั เกิดศูนย์เรยี นรใู้ นชมุ ชน ในการด�ำเนินโครงการการ และตุ๊กตาส�ำหรับงานรับปริญญารวมทั้ง นับได้ว่าเป็นโครงการที่เห็นเป็นรูปธรรม ยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนเพ่ือเข้าสู่ กิจกรรมการเผยแพร่กีฬาสู่ชุมชน และ ในด้านการบริการวิชาการแก่สังคมใน ประชาคมอาเซียนตามแนวทางเศรษฐกิจ กิจกรรมการเตรียมความพร้อมทางภาษา ประเด็นการพัฒนาและการส่งเสริมอาชีพ พอเพียง คณะผู้ด�ำเนินงานใช้หลักการ เพ่ือเข้าสู้ประชาคมอาเซียน โดยมีการ สำ� หรบั ชมุ ชนอยา่ งแท้จริง ท�ำงานตามแนวทางของพระบาทสมเด็จ อบรมภาษาอังกฤษและภาษาจีน ที่ให้ พระเจ้าอยู่หัวฯ ที่ว่า เข้าใจ เข้าถึงและ ความส�ำคัญในด้านภาษาและกีฬา นับ พฒั นา ดงั มีรายละเอียดดังนี้ ว่าได้รับความสนใจจากคนในชุมชนและ เข้าใจ ในที่หมายถึง การเข้าใจบริทบและ หน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เช่น เทศบาลเมือง กาญจนบรุ ี เทศบาลตำ� บล โรงพยาบาลและ 213

รวมทงั้ เกดิ ศูนย์เรียนร้ใู นชมุ ชน นับได้ว่าเป็นโครงการที่เห็นเป็นรูปธรรมในด้านการบริการวิชาการแก่สังคมในประเด็นการ พัฒนาและการสง่ เสรมิ อาชีพสำหรับชมุ ชนอย่างแท้จริง (5) แนวทางแกนาวรทขายงากยารผขลยกาายรผดลำกเานรินดำ�งเานนนิ ใงหานเ้ กใหิด้เคกวดิ าคมวายมั่งยย่ังืนยหนื รอื สง่ิ ที่สามารถต่อยอดได้ รูปแบบกิจกรรมมีสขุ มี 5 ขั้นตอน มเสรี มาอยภส12ได..รา้แุปคกมบแ ลไาีสมลดระรุขิกะีส้เอ2บสา่วรหยงัีย้นปอค่ดูมยรยมรีาัง่ว่าส21ดะหชยงม..รีเกมเมถพีดมปุถสาีสรีึน็าไทมา่รุขาดงยยออหี่เย้พถยภท2ไหลดกู่ดึงาียอมกัปแ้คีางาดหรลกรพคยมะภมะมาถอือเสีาเูมรดีสึบงยว่ตมน็ิปกุขนีย้ถอ่กหีทภัญายงึรกาลรว่ัง่ีอากรญาชมักทยพมารพีถาำรอู่ีสคดใา่ทแมใชุขือาียหีเ่ลีท้จศภพทกช้ม่อีะ่าาัยียอามุยกีคพยมงดรู่อชพำปวดทภนั่ าหานีอรำ�มูศคมมใตนะเปิัยหงกีคสอ่จดัญม้ชวดิกขุำนัน่ปมุญาากวคมโชลรานัายงใสนไอแรชดบุขเลปดอจ้กร้าะล่าภยิดับไยกยอดกู่ดยั ก�ำขปด้ราีแหอาภรับรอลนะรองัยกยะจดยทยาอำ�ทู่มนอดู่ร้อวยโยแีสี่ามงันยู่ทลอมขุถรบ่าะมกบัน่ิมามดรลยแกับสีงั ขาลลุขนแงอาะลี้สงงดกะทสงิ่ังากิ่งนแอ้ รแางี้วรเวถดขเดนิ่ขลา้ล้าถ้ออ้ ถึงมมึงบแรลิกะาสกดมท สรา��ำืำอาังอรรเงกคนดสวยับมินแูจัง่าผคลคดกงู้เมสวิจีกขุาขก่ียสมภนั้รวรตารทปุขพม้อ่ี้อแ1งสลงกพกทิะาาัฒแตธรรสแิดินอวลตปบางะากรรหกมมะาาาปรคสทรเรวาขเุนขะาน้ามา้เแคถมถรลวึงินเู้งึ ะกาบบผผมยี่รรลูว้รริกกิ ก่่ววาาบัมมรร ข้ันที่ 2 จัดต้ังการรวมกลุ่ม ประกอบด้วย การสร้างกลุ่มตัวแทน ประสานความรว่ มมือ เปดิ เวทีแลกเปล่ียน เรียนรู้ แสวงหาทุนพัฒนาและสร้างความ เขม้ เขม้ ของกล่มุ ขั้นท่ี 3 สร้างการยอมรับทาง สังคม ประกอบด้วย ส่งเสริมการเรียนรู้ รวมกลุ่มเครือข่ายภายนอก จัดกิจกรรม พัฒนาอย่างต่อเนื่อง สร้างความเข้มแข็ง ของกลุ่มสมาชิก มีบทบาทก�ำหนดทิศทาง ความตอ้ งการทางสังคมเพิ่มขนึ้ a ข้ันท่ี 4 ก�ำหนดทิศทางร่วมกับ รูปแ รบปู บแบกบจิ กกจิ รขกรัน้ รมทรกมี่ 1กาารขรออ้ อยมย่ดููลู่ดพีี มมน้ื ีี ฐ55าขนขน้ั ัน้ มตตกีอาอนรนสำ� รวจและทำ� ทะเบียนประวตั คิ นในชุมชนทุกกลุม่ ภาครัฐ โดยการประสานความร่วมมือ กระตุ้นจูงใจให้สมาชิก กลุ่มและเครือข่าย ข้ันทท่ี กุ 1พนื้ ขท้อ่ี จมดั ูลทพำ� แื้นผฐนาทนชี่ มุ ชมนกี กาารรสจำดั รรวะจเบแยี ลบะกทาำรทคะน้ เหบาียตนวั แปทรนะหวรตั อื ิคแนกนในนำ�ชขุมอชงนคนทใุกนกชมุลชมุ่ นทุกพน้ืมีสท่วี่ นจรดั ่วมมากขึ้น สร้างอ�ำนาจต่อรอง ทำแผนท่ชี ุมชทนุกกกลาุ่มรกจาัดรรเสะนเบอผยี ู้รบบั ผกดิ าชรอคบน้ กหจิ การตรัวมแตท่างนๆหรือแกนนำของคนในชมุ ชนทกุ กลุ่ม การเสรน่วอมผก้รู �ำับหนดทิศทางที่สอดคล้องกับความ ผิดชอบกจิ กร รมต่างๆขน้ั ท่ี 2 จดั ใหม้ กี ารรวมกล่มุ ประกอบดว้ ย การสรา้ งกลุ่มตัวแทน การกำ� หนด ต้องการ พัฒนาศักยภาพและโอกาสการ ทกทำ่กีาหงลคนุ่มวดจาทัดมขขขขศิ ค้ันั้น้นันึ้ทิดทททา คทไท บชดงี่่ีี่ ำ�ทำ�อ้ัก43ก2ถ้ปงงบชึงาาถรดากกจนรวกึ่ินทิจึงทารัดนษหกก่วรใำแานมราปหขขแงลรา้กรนา้ัน้ันร้มมทะนัมนททะะทีกผี่แกนีส่ีที่ชีก่4ลาล3ำ�ำ�่ว่ีสาลรหะัก กกนสดุม่อรมนดาาึงจวัรีอดรดมนักรัดปว่ิสมทครพาใขรรมะกศิรหละ้ึนะันดมทล้อผ้ชทปมธีสาช่มุงาู้แางคว่์รสกักงกทกนวะมัชคปับาำานรกวพวรมรทห่วนากทอนัะมรม้อนแลำ�บธว่กคงงลด์ปมมุ่ดกอาถดิะผมรตนำ�้วบผิน่ะอืหู้แทา่ยลกดจนทงสี่กักกอา้วๆดอนดาบกรยผดรนัรกะดมแู้ครบัใลกต้วทีบหลับมุ่ยผา้นุนอ้ท้ผกรภรดิแงรู้แบ้รูาาสกบัชลทรัยบาบัรผอระนนทา้ฟทดัิบบจกองอ้กชรังลูงกกกงูร้อปับใมุ่ไถาลับบจดญัเตนริ่มุ่ฟคกใ้่าใกหหตางักรงหาปรๆส้รอืาัวรข้ใะญัทมแขหรม้ตอบัหทเ่ีขา้่าีบนุ้กมกชอย้านทแดิทามูลทิกลบรขลูี่เขทก้อะกสาขึ้นา่จางำิดทนา่วงูรถงขบักวตใสกานิ่ึ้นสจบัสอ้นาำใานเหรตคงรหรนุ สร้อ้รว่กนขกะมอืงมาอ้ดรขาบารกะมชบา่รใุไันบหลกูิยใดทหุ้แถ้บค้ลึงาำะกท ตเเใกสปมิจขพนารหารา้อีกิ่มระกธถนกึสิรพหขิาจึงษา้รรฒัึ้นรนสกทมะณาวักรน่ีสัรแราะขับดมลท้ันกิฟะทีส่โาผดทังั้รงรลปา้ยจ่ี งักัาญร5สดกณหรันภรราขใคางแหยย์คล้ตาแใ์แะัวนยสคลแวแค้ทนะงลวหสนหะาารมาภมแ้กาีสาหคงิจ่วยคลินกดน่งวรรเทอา่วชรุนมมมกิง แนะนำ กาทร่มีรปีะดระมโยคชวนาจ์มารก่วหมนม่วือยงจาานกทกเี่ กลี่ยุ่มวภข้อายงเนพอื่ เกผไยดแ้ พรก่แลาะรแรสับวกงาโอรกสานสับพสฒั นุนา ข้อมูลที่มีประโยแชลนะ์จผาู้รก่วมพัฒนาจากภายนอกอย่างต่อ หน่วยงานทเ่ี ก ีย่ วขอ้ งเขพน้ั อ่ื ทเ่ีผ5ยกแิจพกรแ่รมละมแีกสารวพงัฒโอนกาาอสบพรมฒั คนวามรู้ พฒั นาปรับปรุงภูมทิ ศั น์ สร้างความ เนอื่ ง รวมทงั้ จดั ใหม้ เี วทสี าธารณะเพอื่ แลก ขนั้ ทม่ี ัน่ 5คงกเกิ จ่ยี กวกรับรทม่ีพกัมอีกาาศรัยพรัฒวมนกาลอมุ่ บพรฒั มนคาวอาามชรีพู้ แพลัฒะรนาายปไดร้เบัสรปมิ รจุงัดภหูมาิททั นุศพนฒั์ สนารก้าิจงกครวรามมมั่นคเปงลเกย่ี น่ยี เวรยี นรู้ของคนในชุมชน กบั ทีพ่ ักอาศยั อยร่าวงมตก่อเลนมุ่ ือ่ พง ฒั นาอาชีพและรายได้เสริม จดั หาทุนพฒั นากจิ กรรมอยา่ งตอ่ เน่อื ง รปู แบบกจิ กรรมมีสุข มี 5 ข้นั ตอน 214

60 ชุมชน ยกระดับคุณภาพชวี ิตหมบู่ า้ นชุมชนแบบมีส่วนร่วม เฉลมิ พระเกยี รติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา เหล่าน้ีคือส่ิงท่ีได้จากการติดตามประเมินผลของการจัดโครงการการยกระดับ คณุ ภาพชวี ติ ชมุ ชนเพอ่ื เขา้ สปู่ ระชาคมอาเซยี นตามแนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี ง จ.กาญจนบรุ ี และการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม รวมท้ังการถอดบทเรียนท่ีได้ในแต่ละคร้ังท่ีด�ำเนิน โครงการดงั กลา่ ว ซงึ่ ขอ้ สรปุ ดงั กลา่ วนา่ จะเปน็ ประโยชนต์ อ่ คนในชมุ ชนทง้ั ระยะสนั้ ระยะ ยาว รวมถึงผเู้ ก่ยี วข้องต่างๆ โดยเฉพาะคณาจารย์คณะศลิ ปศาสตร์ท่มี ีประเด็นการพัฒนา และการท�ำวิจยั เชิงชุมชนได้เปน็ อยา่ งดี ตลอดจนการวางแนวนโยบายการพัฒนาเชิงพน้ื ท่ี ของจงั หวัดกาญจนบุรีได้เปน็ อย่างดี ขอ้ มลู อ่ืนๆ บทสัมภาษณ์ผูม้ ีสว่ นได้ส่วนเสีย “อยากมีอาชีพเสริม มีงานท�ำอยู่ที่บ้านเพ่ือท่ีจะดูแลลูกได้ มีบ้าน มีท่ีอยู่อาศัย ท่ีมั่นคงแม้อยู่ไกลหน่อยก็ยอม ปลอดภัย ชุมชนสะอาดไม่สกปรก เวลาฝนตกน�้ำไม่ท่วม มีสหกรณ์ร้านค้าในชุมชนท่ีสามารถซื้อของได้ในราคาถูก ได้รับการแก้ปัญหาอย่างทั่ว ถึง สามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารการประชาสัมพันธ์ ขอบคุณโครงการดีดีท่ีอาจารย์และ คณะฯ ของมหาวทิ ยาลยั ฯ มอบใหใ้ นครงั้ นน้ี บั เปน็ สงิ่ ดี ทพ่ี วกเรานา่ นำ� ไปใชห้ ารายไดบ้ า้ ง” (สา, สัมภาษณ)์ “อยากได้รบั การฝึกอาชีพ โดยมคี นมาสอนในชมุ ชนไมต่ อ้ งเดนิ ทางไปทอี่ ืน่ เช่น การอบรมส่ิงต่างๆ เหล่านี้ ต้องการให้หน่วยงานลงทุนในอาชีพและเราท�ำหรือผ่อนส่งให้ ต้องการมีสหกรณ์ร้านค้าในชุมชน..ต้องขอบคุณอาจารย์และทุกคนเช่นกันท่ีให้พวกเรามี รายได้เสริม” (วรรณ, สมั ภาษณ)์ 215

โครงการหนึ่งหลักสูตร หน่ึงชุมชน โครงการ “หน่ึงหลักสูตร หนึ่ง กับการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น ชุมชนกับการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น กิจกรรมนักศึกษา อาจารย์กับการ กจิ กรรมนกั ศึกษา อาจารยก์ ับการเรียน เรียนรชู้ ุมชนแบบมีส่วนร่วม รู้ชุมชนแบบมีส่วนร่วม” เป็นพันธกิจหน่ึง ในสี่ด้านของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลพระนคร มงคลพระนคร คือ การเรียนการสอน วิจัย การบริการวิชาการและท�ำนุบ�ำรุง คณะด�ำเนนิ การ ผชู้ ่วยศาสตราจารยฐ์ ติ นิ นั ท์ พงษ์คะเชนทร์ ศาสนา จากที่มหาวิทยาลัยได้ส่งเสริมการ นายมนสั บุญวงศ,์ นางลลดิ า ใช้ศักยภาพ ความรู้ และความพร้อมที่ จูมโสดา, นางเนตรนภา ปิ่นเงนิ มีของมหาวิทยาลัยให้บริการวิชาการแก่ นางสาวศจี ชมพอู อ่ น และนกั ศกึ ษาปีท่ี 1 สังคม เพ่ือตอบสนองความต้องการของ ปบง.57/4 สาขาการบญั ชี จำ� นวน 15 คน ท้องถิ่น สังคม และประเทศ และจากการ ท�ำวิจัยเร่ืองปัจจัยท่ีเกี่ยวข้องกับการเจริญ เติบโตของธุรกิจ SMEs ในจังหวัดราชบุรี ได้น�ำผลการวิจัยเผยแพร่สู่กลุ่มเป้าหมาย ในพื้นที่ต�ำบลคูบัว อ�ำเภอเมือง จังหวัด ราชบุรี ซึ่งเป็นกลุ่มเป้าหมาย ประชาชน ส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรและทอผ้าจก ได้เสนอแนะกับคณะผู้วิจัยว่าชุมชนอยาก มีอาชีพเสริมนอกจากอาชีพเกษตรกรและ ทอผ้าจก คณะบริหารธุรกิจตระหนักถึง ความส�ำคัญในการส่งเสริมอาชีพ จึงได้ จัดโครงการ“หนึ่งหลักสูตร หนึ่งชุมชน กับการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถ่ิน กิจกรรม นักศึกษาอาจารย์กับการเรียนรู้ชุมชน แบบมีส่วนร่วม”ขึ้น มุ่งเน้นที่การพัฒนา ภูมิปัญญาท้องถิ่นและกระบวนการเรียน รู้แบบมีส่วนร่วม (participatory learn- ing) สร้างกระบวนการเรียนรู้ระหว่าง นกั ศกึ ษาอาจารยแ์ ละชมุ ชนผา่ นการลงมอื ท�ำ (learning by doing) ดว้ ยการอบรม เชิงปฏิบัติการการเพาะเห็ดฟางในตะกร้า ใช้วัสดุท่ีมีอยู่ในท้องถิ่นเป็นหลัก ซ่ึงได้แก่ ผักตบชวา ฟางข้าว ระหว่างวนั ท่ี 25-26 เมษายน 2558 ณ อาคารอเนกประสงค์ หมู่ท่ี 3 ต�ำบลคูบัว อ�ำเภอเมือง จังหวัด 216

60 ชมุ ชน ยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมู่บ้านชมุ ชนแบบมีส่วนรว่ ม เฉลิมพระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา ราชบุรี เพื่อให้ประชาชนใช้เวลาว่าง น�ำ 1.3 วสั ดเุ พาะเหด็ ทีใ่ ช้แลว้ ทบุ ให้แหลก ทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนมาใช้ให้เกิด 1.4 เช้อื เหด็ ฟาง ประโยชน์ เป็นการช่วยลดรายจ่ายในครัว เรือนเพ่ือน�ำเงินไปใช้จ่ายในส่วนอ่ืนท่ีมี ฟางข้าว ผักตบชวา ความจ�ำเป็นได้ ประชาชนในชุมชนได้รับ การพัฒนา มคี วามรใู้ นการประกอบอาชพี วัสดเุ พาะเหด็ ท่ใี ชแ้ ลว้ เชอื้ เหด็ ฟาง เพิ่มเติม และยังสามารถน�ำไปประกอบ อาชีพเป็นรายได้เสริม หากประชาชนใน 2 วธิ ีทำ� ชุมชนมีความพรอ้ มเพยี งพอ 2.1 นำ� ฟางทแี่ ชน่ ำ้� แลว้ ใสใ่ นตะกรา้ และกดใหพ้ อแนน่ ประมาณ 2 ชอ่ งตาตะกรา้ สมมตุ ฐิ านในการดำ� เนนิ โครงการ 2.2 น�ำวัสดุเพาะเห็ดทใี่ ชแ้ ล้วทบุ ใหแ้ หลกแล้วใส่ลงไป 1. วธิ กี ารเพาะเหด็ ฟางในตะกรา้ 2.3 โรยผกั ตบชวาที่หัน่ ไวล้ งบนวสั ดุเพาะ โดยรอบๆ ใหช้ ิดขอบตะกร้า อยา่ โรย ท�ำอย่างไร อาหารเสรมิ หนาเกนิ ไป เพราะจะเกิดการเน่าเสยี ได้ ท�ำให้ไดผ้ ลผลิตนอ้ ยหรอื ลดลง 2. วิธีการน�ำไปสู่ความส�ำเร็จ 2.4 ท�ำซ�้ำชนั้ ที่ 2 และชน้ั ที่ 3 ด้วยวธิ กี ารเดมิ และโรยอาหารเสริมใหเ้ ต็มผวิ การเพาะเห็ดฟางในตะกร้าสามารถน�ำไป หนา้ ดา้ นบน ก็จะส�ำเร็จ 1 ตะกรา้ ประกอบอาชพี ลดคา่ ใช้จา่ ย เพ่ิมรายได้ใน ขอ้ ควรระวงั อยา่ ทำ� ใหแ้ ตล่ ะชน้ั หนาเกนิ ไป ครวั เรอื นเชงิ ประจักษ์ไดอ้ ย่างไร จะทำ� ใหว้ สั ดเุ พาะลน้ ตะกรา้ จนไมม่ ชี อ่ งวา่ ง วิธกี าร ด้านบนใหเ้ กิดดอกเหด็ 1. เตรยี มอุปกรณ์ ไดแ้ ก่ ตะกรา้ 2.5 รดน�้ำพอชุ่ม ใช้พลาสติก พลาสติก เช้ือเห็ดฟาง ผักตบชวาสด ถัง คลุมตะกร้าให้มิด ควบคุมอุณหภูมิให้ได้ ใสน่ ำ้� ขนาด 200 ลิตร ฟางขา้ ว แปง้ ขา้ ว ประมาณ 37-40 องศาเซลเซยี ส และต้อง เหนยี วหรอื แปง้ สาลี กอ้ นเช้อื เหด็ เก่า แผ่น ตรวจดูอุณหภูมิให้ได้ระดับที่ก�ำหนดไว้ พลาสติก บวั รดน�ำ้ เสมอ เมือ่ ถงึ วันท่ี 4 ในฤดรู อ้ นและฤดฝู น 1.1 ล้างถงั น้ำ� ใหส้ ะอาด แลว้ หรือวันที่ 5 ในฤดูหนาว ให้เปิดพลาสติก ใส่น�้ำสะอาดลงในถังประมาณ 150 ลิตร คลุมอย่างน้อย 2-3 ช่ัวโมง เพื่อให้มีการ ใส่แป้งข้าวเหนียวหรือแป้งสาลีลงไปในถัง ถ่ายเทของอากาศ เพ่ือให้เส้นใยเห็ดฟาง ประมาณครึ่งถุง น�ำฟางข้าวท่ีเตรียมไว้ลง แช่ในถงั ใหน้ �ำ้ ทว่ มฟาง ทง้ิ ไว้ 1 คนื 1.2 นำ� ผกั ตบชวาสดมาตดั ราก ตดั โคน และหนั่ แนวเฉยี ง หนาพอประมาณ แตไ่ มบ่ างจนเกนิ ไป เพอื่ ไมใ่ หผ้ กั ตบชวาไม่ หลุดออกจากตะกร้าได้ นำ� ผกั ตบชวาท่หี ่ัน แล้วลา้ งน้ำ� ใหส้ ะอาด แล้วนำ� ไปผงึ่ แดดให้ พอหมาดๆ 217

สร้างจุดก�ำเนิดดอก ถ้าวัสดุเพาะแห้งเกินไปให้รดน้�ำได้ตามควรแก่เหตุ ถ้าวัสดุเพาะไม่ แหง้ ก็ไม่ตอ้ งรด หลังจากนน้ั ต้องปิดพลาสติกใหม้ ิดชดิ ไว้เชน่ เดมิ ในช่วงวนั ที่ 6-7 จะมกี าร รวมตัวของเสน้ ใย เม่อื เปน็ ดอกตุ่มๆ เลก็ ๆ มากมาย ห้ามเปิดพลาสตกิ บอ่ ยครง้ั เพราะจะ !3 ท�ำใหเ้ หด็ ฝ่อได้ ทกี่ ำหน ดไว้เสมอ เหมือ่มถางึยวเนัหทตี่ ุ4กใานรฤคดลูรมุ อ้ ดนว้แยละพฤลดาูฝสนตหกิ รใือสวดันอทก่ี 5เหใด็นทฤดอ่ี ูหอนกามวาใจหะ้เปมดิสี พดี ลำ� า แสติกถ่ คา้ ลใชุมพ้อยล่าางสนตอ้ กิย 2-3 ชัว่ สโมีเขงม้ เพดือ่อใกหเม้หีก็ดาจรถะา่มยีสเทขี ขาอวงอากาศ เพอ่ื ใหเ้ ส้นใยเห็ดฟางสร้างจดุ กำเนิดดอก ถา้ วัสดเุ พาะแหง้ เกนิ ไปให้ ทวรขดันาำวนใทหำ้่ี 6้เไหดลห เ-ก 7ห็ดต้กุล ย่ีฝม าจลดุ มวอ่าะ าอ ยคไไมมดดอเวกีห้ไร้กาใปตแรโหยกุ2ดรกใ้ เ่วัง.ยชหา6มดงรน้ตตอา่ครุว้ิวัยถลกะหข้าุมเยไอวัวหดมะงสัแว้ด็เค่เดมสยวทวเุน้พลม่พเี่รใลาหอืาใยาผชะกลสไเ่าม้บัือมมตนดีือ่อ่แนิกไตเหยใวิ้ปปสดัง้่จูช็นถดกเนจ้ีดอพึงไ็ มบัเวอกรก่ตันกเดาหดิ้อตทอะ็ดคงมุ่ สกี่รทวๆ8ดว่เี่อาห-นเอม9หลด็ขกเล็กฟสวอมงัๆันียจางาจมเางหหกะทเาาหมกนด็ ไี่ยมีส็ดัน้ดฟไีดาตฟข้ดายำอ้นงา้ งทแหงาปตเ้าเี่ดรดิหมถ่ แม่ิพเา้ลปลใใลอืชหิดว้าพ้ตพด้หสลดิตลอมากกิากนุสสใบั โตหเตตลวกิม้ิกขสัก็สดิบน้ึดนีเช่อขเุจดิอ้ย้มพนไยคดวารถอ้เะดช้งักงึ จเ่นอรเพหะเกะรดด็เยเามินหจะะา่ะจใด็ เเนมะกสจชสี บ็ะยี ่วี ง 3.2.6 หระลยงั ะจเาวลกาเกผ่าบ็ นดไอปถกงึเหวันด็ ทเสี่ 8ร-จ็9แวลันว้ เใหหด็ ป้ ฟดิ าพงเลร่ิมาใสหต้ดกิ อไกวโต้ าขมน้ึ เจดนมิ ถึงจระสยะาเมกา็บรเถกย่ีเกวบ็ไดผ้ ใลหผ้ใชลน้ติ วิ้ เไหพดัว้รแามะม่ สไฤอืดว่ ดกน้ กู ับ2ขานอ-ล5งิ้วเเชหพค้ีจ็ดาบัรฟะ้ังดาองผกทลเี่เหหผด็ ลลฟือติ าตเงฉดิ ทกล่ไี บัดยี่ วข้ ัสน1ดาุเดกพแิโาลละว้กจหระมเัมนุนตา่เ่อลเส็กตยี นะลอ้ กกุ ยรล้าาดมขอไนึ้กปเอยหยงัด็ ดูก่จอบัะกหวเลหัสดุด็ดอททุ อีเ่ ี่เหกพลโดาอื ยะองกย่าาูจ่ยรนไปเมกฏ่คิดิบวครวตั ใาชิดมม้ ูแเีดสลตียแดัหลาะย หลังจากเกบ็ ดอกเห็ดเสร็จแลว้ ให้ปดิ พลาสตกิ ไวต้ ามเดิม จะสามารถเก็บผลผลติ ได้ 2-5 ครั้ง ผลผลิต เฉลีย่ 1 กโิ ลกรมั ต่อตะกร้าขนึ้ อยู่กบั วัสดุที่เพาะการปฏิบตั ิดูแลและฤดูกาลเพาะ ผลการด�ำเนนิ งาน ชโเรค(าีย4รยนง)ก1รผชู้า4 นแผซรลมุ บลึง่กัโคแชกคมรบนศลนาระเีะกึสงกแรเดนพกษอบดณบัำาศบบาำมรฑคหอเมถานโวหญ์กาีสวาคานนิิเจมว่างิ ครมนึ่งรางจ3รงหคปรราำ�าก1ล่วยดินะนรามกัคก์หเะวรหสนบ์ขัเนตูปมน็อ้ กหสรรนิ4ขมรานะ5หลูอ ปุรจ ึ่งนงเกดำคหรผซึ่งาปงันยีชลึง่รตู้ีงนนมมุปับกอจี้เีชรรปสบำก� ะนชู้แรณูตแเกมุะมนรบฑบัมชนิกบก์กาผนหเณาาสปลแรนรอรน็ปพบ2่ึงะบรเ5ัฒบชดพะถ5ับุมนมเศ8ามคาชสีมชินภมวนว่าตาผีมู นยกมอู่้ตดิปรับคกองั1ัญว่ิดนบกา4ญมเี้รแาหค าจบร น็ทปนดัพบข้อรโสัฒอเงคะพองถรจนผบศ่ินงำ�ตู้าถหกปกอภาญาิจมบงี ูมรกบจงแิ แิปรำบป3ลรนัญบร1มะวสะญนนนคอมกั ำ�านบ4าศมท5ถณึกสา้อาษควรมง2นาปุเิตถคอ5ก่อิ่นจาร5กาำจา8รแาาะกรปนรมหิจจยกรผีข์ัดก์กเะตู้ปอ้บัรเอม็นมกรเบนิมาลู พร ศ คะแนนเฉล่ยี ระดับความคิดเหน็ 4.51-5.00 มากทส่ี ดุ 3.51-4.40 มาก 2.51-3.50 ปานกลาง 1.51-2.50 น้อย 1.00-1.50 น้อยทส่ี ดุ และผลการประเมิน 3 ดา้ น คือ 218

60 ชุมชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมบู่ า้ นชุมชนแบบมีส่วนร่วม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 60 พรรษา และผลการประเมนิ 3 ด้าน คือ 1. ดา้ นรูปแบบการฝึกอบรม ปรากฏวา่ ผู้เขา้ ร่วมโครงการทีต่ อบแบบสอบถามมี ความพงึ พอใจระดบั มากทีส่ ุด มีค่าเฉล่ียเป็น 4.67 2. ด้านสถานที่ ระยะเวลา ปรากฏว่าผู้เข้าร่วมโครงการที่ตอบแบบสอบถามมี ความพงึ พอใจระดับ มากท่ีสุด มีคา่ เฉลย่ี เปน็ 4.60 3. ดา้ นนำ� ความรไู้ ปใชป้ ระโยชน์ ปรากฏวา่ ผเู้ ขา้ รว่ มโครงการทตี่ อบแบบสอบถาม มคี วามพงึ พอใจระดบั มากทส่ี ุด มคี า่ เฉลย่ี เป็น 4.72 เม่ือพิจารณาภาพรวมของการด�ำเนินการจัดโครงการ ได้ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.66 แสดงวา่ ผตู้ อบแบบสอบถามมีความพงึ พอใจในระดบั มากที่สดุ คิดเป็นร้อยละ 93.20 แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานใหเ้ กิดความยง่ั ยืน ประชานในชมุ ชนสามารถนำ� ความรทู้ ไี่ ดไ้ ปปฏบิ ตั ปิ ระกอบเปน็ อาชพี เสรมิ ลดคา่ ใชจ้ า่ ย เหลอื ขายได้เปน็ การเพ่ิมรายได้ในครวั เรือน หากประชาชนในชุมชนมคี วามพร้อม และสนใจสามารถประกอบเปน็ ธรุ กิจได้ ข้อมูลอ่นื ๆ บทสมั ภาษณน์ ายณฐั กร สอนเพยี ร ผชู้ ว่ ยผใู้ หญบ่ า้ น หมทู่ ่ี 3 “ในฐานะทผี่ มเปน็ ผชู้ ว่ ยผใู้ หญบ่ า้ นเมอ่ื มโี ครงการดๆี เปน็ ประโยชนต์ อ่ ประชาชนเขา้ มาในหมบู่ า้ นของเรา เรา ยนิ ดแี ละชว่ ยผลกั ดนั เตม็ ที่ ซง่ึ เปน็ โครงการทด่ี มี ากและสอดคลอ้ งกบั นโยบายของรฐั บาลที่ สนับสนนุ สง่ เสรมิ อาชพี ให้กบั ชมุ ชน” บทสมั ภาษณ์นางจุฑารัตน์ สงิ ห์ถม ผ้เู ข้ารว่ มโครงการ บา้ นใต้ “ที่เข้ามามีสว่ น ร่วมโครงการน้ีเพราะอยากมีความรู้ อยากท�ำเป็นอาชีพเสริม ท�ำเอง กินเองในครัวเรือน บางคนมองว่าไม่น่าจะเป็นไปได้ แต่หลังจากอาจารย์ได้มาสอนให้เราลองท�ำแล้วเรากลับ ไปทำ� เองที่บา้ นแล้ว เมอื่ ถึงเวลาได้เหน็ เหด็ ออกดอกจากฝีมอื ของเราเองตน่ื เต้น เกิดความ ภาคภูมิใจมากกับผลงานทเ่ี กดิ จากฝมี ือตัวเอง คนนยิ มกินเห็ดเพราะปลอดสารพษิ และมี ราคาคอ่ นขา้ งแพง” บทสมั ภาษณน์ างสรุ นิ ดวงสใี ส ผู้เขา้ รว่ มโครงการ หมทู่ ี่ 3”ไมเ่ คยมีโครงการ แบบน้ีมากอ่ น ในชุมชนมีวสั ดุทีจ่ ะน�ำมาท�ำประโยชน์ไดโ้ ดยไม่ตอ้ งซอ้ื หา ทกุ วันน้ที ่ีบา้ น ยังเพาะเห็ดเป็นไว้ท�ำอาหารกินในครัวเรือน ส่วนที่เหลือยังเอาไปขายให้เพื่อนบ้านได้กิน อกี ดว้ ย บทสัมภาษณ์ผู้ช่วยศาสตราจารย์รัชนี ผิวทอง วิทยากรโครงการ “เห็นว่า ประชาชนในชุมชนมีอะไรอีกมากมายที่ต้องเรียนรู้ มีทรัพยากรแต่ยังขาดแรงกระตุ้นให้ ชมุ ชนมคี วามกระตอื รอื รน้ ขาดการรวมกลมุ่ มหาวทิ ยาลยั ซงึ่ เปน็ แหลง่ รวมองคค์ วามรจู้ ะ ตอ้ งเปน็ ผ้เู ขย่าไมใ่ ห้ความรู้ตกตะกอนนอนก้น” โครงการนีน้ อกจากเปน็ การทำ� ประโยชน์ให้กับชุมชนแล้ว ยงั ได้มีการบรู ณาการ เพอ่ื ใชป้ ระโยชนก์ ารเรยี นการสอนวชิ าหลกั การจดั การ เรอ่ื งการวางแผนในหวั ขอ้ โครงการ และการเขยี นโครงการ นำ� นกั ศกึ ษา ปบง. 57/4 สาขาการบญั ชี จำ� นวน 15 คน มสี ว่ นรว่ ม 219ในการใหบ้ ริการแก่ชุมชน สร้างกระบวนการเรยี นรรู้ ะหว่างนกั ศึกษาอาจารย์และชมุ ชน

โครงการบูรณาการแบบมีส่วนร่วม ก า ร ท ่ อ ง เ ที่ ย ว เ ชิ ง นิ เ ว ศ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชน (Ecotourism) เป็นรูปแบบหนึ่งของ ตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอ การท่องเท่ียวในปัจจุบันท่ีนานาประเทศ เพยี ง กจิ กรรม “สง่ เสรมิ สมรรถนะการ ให้การส�ำคัญ เพ่ือการมุ่งไปสู่การพัฒนา ออกแบบผลิตภัณฑ์ บรรจุภัณฑ์และ ที่ยั่งยืนของประเทศและนานาชาติ ตาม สถาปัตยกรรมเพื่อส่ิงแวดล้อม” หลักปฏิญญาสากลว่าด้วยการพัฒนาสิ่ง แวดลอ้ มทย่ี ง่ั ยนื (Environmentally Sus- มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลพระนคร tainable Development) โดยให้ความ ส�ำคัญแก่การให้การศึกษาหรือการเรียนรู้ คณะด�ำเนนิ งาน คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์และการออกแบบ หรอื มุ่งเน้นให้เกิดการอนุรกั ษ์มากกวา่ การ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร จดั การลดหรอื ปราศจากผลกระทบและนกั ทอ่ งเทย่ี วพงึ พอใจเทา่ นน้ั แตก่ ารทอ่ งเทยี่ ว เชงิ นเิ วศจะตอ้ งเปน็ การทอ่ งเทยี่ วทมี่ คี วาม รับผิดชอบในแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ มี การจัดการรักษาส่ิงแวดล้อม และให้การ ศึกษาแก่นกั ทอ่ งเที่ยว วิสาหกิจชุมชน (community enterprise) หมายถึง กิจการของชุมชน เกีย่ วกับการผลิตสนิ ค้า การให้บรกิ ารหรอื การอ่ืน ๆ ที่ด�ำเนินการโดยคณะบุคคลที่ มีความผูกพัน มีวิถีชีวิตร่วมกันและรวม ตัวกันประกอบกิจการดังกล่าว ไม่ว่าจะ เป็นนิติบุคคลในรูปแบบใด หรือไม่เป็น นิติบุคคล เพ่ือสร้างรายได้และเพื่อการ พ่ึงพาตนเองของครอบครัว ชุมชนและ ระหว่างชุมชน ความหมายของวิสาหกิจ ชุมชนโดยสรุป คือ การประกอบการ เพ่ือการจัดการ “ทุนของชุมชน” อย่าง สรา้ งสรรค์เพ่อื การพ่ึงตนเอง ลกั ษณะสำ� คัญของวิสาหกิจชุมชน มีองค์ ประกอบอย่างน้อย 7 ประการ 1.ชุมชนเป็นเจ้าของและผู้ ดำ� เนนิ การ 2.ผลผลิตมาจากกระบวนการ ในชุมชน โดยใช้วัตถุดิบ ทรัพยากร ทุน แรงงานในชมุ ชน เปน็ หลกั 220

60 ชุมชน ยกระดบั คุณภาพชีวิตหมูบ่ ้านชมุ ชนแบบมีสว่ นร่วม เฉลมิ พระเกยี รติสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา ตอ่ การพฒั นาขดี ความสามารถและศกั ยภาพของผลติ ภณั ฑใ์ นชมุ ชน ซงึ่ เปน็ ปจั จยั ทสี่ ำ� คญั 3.ริเรม่ิ สรา้ งสรรค์เปน็ นวตั กรรม ต่อการแข่งขันทางการตลาดของผลิตภัณฑ์ผ้าบาติก ซึ่งมีความหลาก หลายและแหล่ง ของชุมชน จำ� หน่าย จนท�ำใหผ้ ลติ ภณั ฑ์ผ้าบาตกิ มีความคล้ายคลงึ กันในแต่ละพ้นื ท่ี สง่ ผลทำ� ใหค้ วาม 4.เป็นฐานภูมิปัญญาท้องถิ่น นิยมในการบริโภคและเลือกซ้ือผลิตภัณฑ์จากผ้าบาติกลดน้อยลง การพัฒนารูปแบบ ผสมผสานภมู ปิ ัญญาสากล ลวดลาย และชนดิ ของผลติ ภณั ฑ์ การประยกุ ต์ ใชว้ สั ดรุ ว่ มจากทอ้ งถิน่ และเทคโนโลยที ี่ 5 . มี ก า ร ด� ำ เ นิ น ก า ร แ บ บ เหมาะสมของผลติ ภณั ฑแ์ ละบรรจภุ ณั ฑ์ สามารถนำ� ไปสกู่ ารสรา้ งอตั ลกั ษณท์ แ่ี ตกตา่ งเกดิ บูรณาการ เชือ่ มโยงกจิ กรรมตา่ ง ๆ อยา่ ง ความนา่ สนใจเปน็ ทางเลอื กทห่ี ลากหลาย ตอ่ ยอดและพฒั นาผลติ ภณั ฑแ์ ละบรรจภุ ณั ฑใ์ ห้ เปน็ ระบบ ไดม้ าตรฐานและตรงตามความตอ้ งการของกลุม่ เปา้ หมาย รวมทั้งเนน้ การประชาสัมพนั ธ์ 6.มกี ระบวนการเรยี นรเู้ ปน็ หวั ใจ การทอ่ งเท่ยี วของอ�ำเภอชะอ�ำ จังหวดั เพชรบุรี 7 . มี ก า ร พึ่ ง พ า ต น เ อ ง ข อ ง สมมตุ ฐิ านในการดำ� เนนิ โครงการ ครอบครัวและชุมชนเป็นเป้าหมาย เครือ ในการพัฒนาศักยภาพการแข่งขันการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ (Ecotourism) ของ ข่ายวิสาหกิจชุมชน หมายถึง คณะบุคคล กลมุ่ ชมุ ชนเมอื งชะอำ� จังหวัดเพชรบุรอี ยา่ งย่ังยนื นั้น จำ� เป็นตอ้ งสร้างวัฒนธรรมแห่งการ ท่ีรวมตัวกัน โดยมีวัตถุประสงค์ในการท�ำ เปล่ียนแปลงบนพ้ืนฐานความคิดและความเข้าใจที่ถูกต้องอย่างมีเหตุมีผลและสอดรับกับ กิจกรรมอย่างหนึ่งอย่างใด เพ่ือประโยชน์ ความต้องการของตลาด ซ่ึงสถาบนั การศกึ ษาสามารถที่จะเขา้ มาให้การสนบั สนนุ ดา้ นการ ในการด�ำเนินงาน ของวิสาหกิจชุมชนใน พฒั นาดงั กลา่ วได้ เนอ่ื งจากสถาบนั การศกึ ษาเปน็ แหลง่ รวมความรแู้ ละประสบการณต์ า่ งๆ เครอื ขา่ ย ของนกั วจิ ัย นักวชิ าการ และผูเ้ ชยี่ วชาญในหลากหลายสาขาวิชา ซึ่งสามารถประสานงาน กลุ่มผลิตภัณฑ์ผ้าบาติกชะอ�ำ แบบบรู ณาการเพอ่ื ใหเ้ กดิ ระบบเชอื่ มโยงการถา่ ยทอดการพฒั นาดา้ นการผลติ การถา่ ยทอด เกดิ จากการรวมตวั กนั ของสมาชกิ ในชมุ ชน เทคโนโลยี การออกแบบ การเงนิ การตลาด และการคมุ้ ครองงานออกแบบผลติ ภณั ฑใ์ หม่ บ้านหนองแจงท่ีด�ำเนินการจัดท�ำผ้าบา ด้วย รวมถึงการพัฒนาทัศนคติของเยาวชนในชุมชนให้เห็นถึงความส�ำคัญและคุณค่าของ ติกเพ่ือจ�ำหน่ายให้กับนักท่องเท่ียว และ การสืบทอดการผลิตผลิตภัณฑ์ของชุมชนอย่างต่อเนื่องซ่ึงเป็นการเสริมต่อในด้านความ จ�ำหน่ายให้กับประชาชนท่ัวไปในอ�ำเภอ ยั่งยืนของวิสาหกิจชุมชนเมืองชะอ�ำ จังหวัดเพชรบุรีในท้องถิ่น คือ การพัฒนาทายาท ชะอ�ำ และได้รับร่วมจัดแสดงผลิต ภัณฑ์ ชุมชนในงานจัดแสดงสินค้า ต่อมาได้ 221 สมัครเข้าเป็นสมาชิกของกลุ่มแม่บ้าน หนองแจง ซึ่งในกลุ่มจะมีกิจกรรมหลาก หลายกิจกรรม และได้จัดท�ำระเบียบข้อ บังคับกลุ่ม เพื่อให้การบริหารจัดการของ กลุ่มด�ำเนินตามวัตถุประสงค์ของกลุ่มใน วันท่ี 17 พฤศจิกายน 2550 สินค้าของ กลมุ่ สามารถส่งั จองได้ เชน่ ผา้ เช็ดหน้า ผ้า คลมุ ไหล่ ผา้ คลมุ ตวั เสอื้ เชอื้ เสอ้ื คอฮาวาย เปน็ ตน้ หรอื จะสงั่ ทำ� เปน็ พเิ ศษ เพอื่ ใชเ้ ปน็ ศิลปะประดับตามผนังต่าง ๆ ก็สามารถ ด�ำเนนิ การได้ จากความเป็นมาดังกล่าว ประกอบกับความจ�ำเป็นและความส�ำคัญ

สืบทอดทางธรุ กจิ ชุมชน วธิ กี าร วัตถปุ ระสงค์ 1.เพื่อถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีทางการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ ชมุ ชน บรรจุภัณฑท์ ้องถิน่ และสภาพแวดลอ้ มทางสถาปตั ยกรรม 2.เพ่ือจัดฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการทางการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชน บรรจภุ ณั ฑท์ ้องถิน่ และสภาพแวดล้อมทางสถาปัตยกรรม 3.เพอื่ พฒั นาความสามารถและศกั ยภาพในการสรา้ งหรอื พฒั นาอาชพี ของสมาชกิ ชมุ ชน จ�ำนวน 60 คน กลุ่มเปา้ หมาย สมาชกิ ภายในชุมชนบา้ นหนองแจง จังหวัดเพชรบรุ ี จำ� นวน 60 คน สถานท่ดี �ำเนนิ การ ชุมชนบา้ นหนองแจงจังหวัดเพชรบรุ ี ระยะเวลาด�ำเนินการ เดอื นพฤษภาคม 2558 การดำ� เนนิ โครงการ (ขัน้ ตอนหรอื วธิ กี ารด�ำเนินงานโครงการ) 1.จดั ทำ� รา่ งและรายละเอยี ดโครงการฯ 2.น�ำเสนอผู้บรหิ ารเพื่อขอความเห็นชอบในหลักการเบือ้ งต้น 3.ปรับรายละเอยี ดโครงการตามความเหน็ ชอบของผ้บู ริหาร 4.ขออนุมัตโิ ครงการ 5.ประสานแผน วทิ ยากรและทรพั ยากรด�ำเนินงาน 6.ด�ำเนินโครงการฝึกอบรม 7.ตดิ ตามและประเมินผลการน�ำความรูไ้ ปใชป้ ระโยชน์ 8.รายงานผลการดำ� เนินโครงการ 222

5. ประสานแผน วทิ ยากรและทรพั ยากรดำเนนิ งาน 6. ดำเนนิ โครงการฝกึ อบรม 60 ชุมชน ยกระดับคณุ ภาพชีวิตหมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมสี87ว่..นรรต่วมาดิ ยตเฉงาลามิมนแพผลรละะกเปกายี รรระดตเำสิมเมนินเดผนิ จ็ ลโพคกรราะงเรทกนพาำรรคัตนวารามชรส้ไู ุดปาใฯชป้ สยราะมโบยรชมนร์าชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา ผผลลกการาดรำดเน�ำนิ เงนานินงาน การดำเนนิ งาน เป้าหมาย ผลการดำเนนิ งาน 1.ผรู้ ับการถา่ ยทอดเทคโนโลยี 60 คน 60 คน 2.จำนวนรายงานผลการดำเนินงาน 4 เรื่อง 4 เรอ่ื ง 3.ผรู้ บั การบริการมีความร-ู้ ความเขา้ ใจ รอ้ ยละ 85 4.ความพึงพอใจของผ้รู ับบริการในกระบวนการให้ รอ้ ยละ 85 รอ้ ยละ 90 บริการ ร้อยละ 91 5.ผ้รู ับบรกิ ารนำความรไู้ ปใชป้ ระโยชน์ รอ้ ยละ 85 6.ความพึงพอใจของผรู้ ับบริการวชิ าชพี ตอ่ ประโยชน์ ร้อยละ 85 รอ้ ยละ 92 จากการบริการ รอ้ ยละ 90 แ ตชแเสนว่อ้นรวมิงวตทใจอ่ทนาดังกแากาผในงารหลวรพกกัท้มขผฒัาดายโีลนังรนาคทใัยกขาหร่จีผผดยงผ้ะปู้ลักนาปู้ชกรว่ยระาาใยะรกหรผผกดอท้ผลลอำบเ่มีกับู้ปกกนดกาานาิรนัารรงระรใบัาดหกOนOชไ้ำ�อใTปTหว่เOบสOนเ้ยก่คPู กPนิตดิวาาคทอ่งทมรว่มีา่มีกเาศีปสนี ามOกัาน็ รยใมยผTห่งัพาภย้ปู Oร้เฒัานืรกถพะหPพนิดใกรนฒั อาคอื ทกนบผสวาี่มา่งิก้ปูราทเาปีสปมรรส่ี รน็าแะายะมมบกกS่งั าบาอMอยรมรบถบEนื อืถกตsกอาอ่พจารายชใำัฒรอนเพี ปดแนOนไ็ตดาทล่มT้เะ่จีกีปOชะา็นมตุรPอช้ผนงลทSจติ Mดัมี่ทใหใ่มีีศหEไ้ คีดม้กัsณุร้โียคบั ภจภรกา�งำาาพกเรพามปพราใ็ฒนัทตน่มีนรทกฐาา่ีจาราสนบัะรง่ ปมกี ราะรกบรอหิ บารกจาดั รกใานรทแ่ดีตี ล่ ะมชีชอุ่มงชทนางกใาหรจ้ไำดห้รนบั า่ ยกขาอรงพตนัฒเอนงาสโ่งดเยสยรงั คมิ งใไนวซ้แ่งึ นคววาทมาเชง่อื ทมีจ่โยะงชกบัว่ ชยมุ ผชลนกัทดอ้ งันถใ่นิ หแไ้ลปะ สวฒั ู่คนวธารมรมเป็นผู้ประกอบการแบบมืออาชีพ มีการผลิตท่ีมีคุณภาพมาตรฐาน มีการบริหาร จดั การทด่ี ี มีช่องทางการจำ� หน่ายของตนเอง โดยยังคงไวซ้ ่ึงความเชอ่ื มโยงกับชุมชนทอ้ ง ถิน่ และวัฒนธรรม 223

โครงการการประยุกต์ใช้ผลผลิต • ทำ� ใหเ้ กดิ การอดุ ตนั ในทางระบายนำ้� และ ทางการเกษตรในการผลิตถุงเพาะช�ำ ท�ำให้เกิดนำ้� ทว่ ม ยอ่ ยสลายได้ เพ่อื อนุรักษ์สง่ิ แวดล้อม • เปน็ อนั ตรายต่อระบบนเิ วศ และพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชน ตาม • เป็นต้นเหตุของการเพาะพันธุ์และแพร่ แนวทางปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง กระจายของพาหะน�ำโรคและการแพร่ ระบาดของโรครา้ ยหลายชนดิ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลพระนคร • เปน็ ตน้ เหตุของการเกดิ อบุ ตั เิ หตขุ องการ เดินทางทั้งทางบก และทางน�้ำและทาง คณะด�ำเนนิ งาน อาจารย์ประจ�ำสาขาวชิ าวิทยาการสง่ิ แวดล้อมและ อากาศ ทรพั ยากรธรรมชาติ รว่ มกับงานบรกิ ารวิชาการแกส่ งั คม จากการสำ� รวจความตอ้ งการของ คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชมุ ชนบางม่วง อ.บางใหญ่ จงั หวัดนนทบุรี ซ่ึงเป็นชุมชนที่เคยได้รับการบริการจาก ขยะมลู ฝอยนน้ั นบั วนั จะมปี รมิ าณเพม่ิ มากขน้ึ ตามจำ� นวนของประชากร ถา้ หาก คณะฯ และเป็นชุมชนกลุ่มเกษตรกรท่ีมี ไมม่ กี ารกำ� จดั ขยะมลู ฝอยใหถ้ กู ตอ้ งและเหมาะสมแลว้ ปญั หาความสกปรกตา่ งๆ ทเี่ กดิ จาก อาชีพหลักคือ การปลูกไม้ดอกไม้ประดับ ขยะมลู ฝอยเหลา่ น้ันจะต้องเกดิ ขึน้ อย่างแน่นอน ขยะมูลฝอยจะกอ่ ใหเ้ กิดปัญหาต่อสภาพ จึงมีความจ�ำเป็นในการเพาะเลี้ยงกล้าไม้ แวดลอ้ มเปน็ อยา่ งมากและจะมผี ลกระทบตอ่ สขุ ภาพอนามยั ของมนษุ ยด์ ว้ ย ทง้ั โดยทางตรง ก่อนน�ำไปลงดินหรือกระถางเพ่ือปลูกต่อ และทางออ้ ม สาเหตขุ องการเกดิ ขยะมลู ฝอย สว่ นใหญเ่ กดิ มาจากวตั ถุ หรอื ผลติ ภณั ฑท์ ไ่ี ม่ ไป ซ่ึงโดยปกตแิ ล้วจะใช้ถุงเพาะช�ำกลา้ ไม้ สามารถยอ่ ยสลายไดต้ ามธรรมชาติ ซง่ึ มีอยู่หลากหลาย แต่สิง่ ท่ีถูกนำ� มาใช้ในชวี ติ ประจำ� ท่ีท�ำมาจากพลาสตกิ จึงท�ำใหเ้ กิดปญั หา วันเป็นจ�ำนวนมากคือ พลาสติก ทั้งน้ีเน่ืองจากประโยชน์เพียงเล็กน้อยในช่วงเวลาส้ันๆ ขยะมูลฝอย และจะส่งผลกระทบต่อส่ิง ของผลิตภัณฑ์ท่ีท�ำมาจากพลาสติกได้ท�ำให้เกิดโทษต่อระบบนิเวศและชีวิตของผู้บริโภค แวดล้อมในชุมชนตามมา ด้วยเหตุผลดัง ต่อเนื่อง กวา้ งขวางและยาวนาน การนำ� ผลิตภณั ฑ์ท่ีท�ำมาจากพลาสติกไปใช้ซ้�ำอาจทำ� ให้ ท่ีกล่าวมาข้างต้น คณะวิทยาศาสตร์และ เกดิ ผลกระทบตอ่ ภาวะโลกรอ้ นอยา่ งมากโดยเฉพาะการใชผ้ ลติ ภณั ฑท์ ท่ี ำ� มาจากพลาสตกิ เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช เช่น ถุงพลาสตกิ ถงุ เพาะช�ำต้นกลา้ เปน็ ตน้ ขยะทเ่ี กดิ จากผลติ ภณั ฑด์ ังกลา่ วลว้ นแล้วจะ มงคลพระนคร จึงมีความสนใจในการ ท�ำให้เกิดการแปรสภาพมูลฝอยในภาวะที่ขาดอากาศเป็นผลให้เกิดก๊าซชีวภาพที่เป็นต้น จัดท�ำโครงการ การประยุกต์ใช้ผลผลิต เหตุของการเกิดภาวะเรือนกระจก และท�ำให้โลกร้อน ผลิตภัณฑ์พลาสติกที่ปนเปื้อนใน ทางการเกษตรในการผลิตถุงเพาะช�ำย่อย สงิ่ แวดล้อมได้ทำ� ให้เกิดปัญหาทสี่ ำ� คัญดงั น้ี สลายได้ เพ่ืออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และ • การเสื่อมโทรมของดิน พัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชน ตามแนวทาง • การเสอื่ มคุณภาพของน�ำ้ ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง โดยสร้างความ • เปน็ อันตรายต่อส่งิ มชี ีวติ ทงั้ ในนำ�้ และบนบก ร่วมมือกับชุมชน ในการให้บริการด้าน • เป็นต้นเหตุสำ� คญั ของการเกิดชวี ภาพที่เปน็ ก๊าซเรือนกระจก วชิ าการเสรมิ สรา้ งความรู้ ความเขา้ ใจ และ • ให้สารประกอบไฮโดรคารบ์ อนที่เป็นสารก่อมะเร็งเมือ่ ถูกเผา ถ่ายทอดองค์ความรู้ที่เกิดจากการเรียน การสอน/การวจิ ยั เพอื่ ใหเ้ กดิ ประโยชนแ์ ก่ ชุมชน โดยมีวัตถุประสงคค์ ือ 1. เพื่อเผยแพร่ความรู้ในการ ผลิตถุง/กระถางเพาะช�ำย่อยสลายได้จาก วสั ดุเหลอื ใชท้ างการเกษตร 224

60 ชมุ ชน ยกระดบั คุณภาพชีวติ หมูบ่ ้านชมุ ชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลิมพระเกียรตสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา 2. เพอื่ สรา้ งความรู้ ความเขา้ ใจเกยี่ วกบั การลดปญั หาขยะทสี่ ง่ ผลกระทบตอ่ สง่ิ หวั ขอ้ ที่ 3 (บรรยาย 30 นาท)ี -สรปุ ผล และ แวดลอ้ ม การน�ำไปใชป้ ระโยชน์ 3. เพ่อื เปน็ การบูรณาการวิชาการจดั การขยะมลู ฝอยใหก้ บั นกั ศกึ ษาสาขาวชิ า ผลการด�ำเนินการ ส่ิงแวดลอ้ มและทรพั ยากรธรรมชาติ การด�ำเนินการโครงการ “การ สมมุตฐิ านในการดำ� เนนิ โครงการ ประยุกต์ใช้ผลผลิตทางการเกษตรในการ เน่ืองจากในปีท่ีผ่านมางานบริการวิชาการได้จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ ผลิตถุงเพาะช�ำย่อยสลายได้ เพ่ืออนุรักษ์ “การพฒั นาวสั ดกุ ารเกษตรและวัสดเุ หลอื ใช้เพื่อการบำ� บดั น้ำ� เสีย” ขนึ้ ณ ชุมชนบางม่วง สิ่ ง แ ว ด ล ้ อ ม แ ล ะ พั ฒ น า คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต อ.บางใหญ่ จ.นนทบรุ ี ซงึ่ เปน็ ชมุ ชนทป่ี ระกอบอาชพี ปลกู ไมด้ อกไมป้ ระดบั ในปงี บประมาณ ชุมชน ตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอ นี้ งานบรกิ ารวิชาการแกส่ งั คมจึงลงพืน้ ที่สำ� รวจชุมชนอีกครั้งหน่งึ เพ่ือเปน็ การบรกิ ารชมุ เพยี ง” จัดขึน้ เมอ่ื วันเสาร์ที่ 25 เมษายน ขนอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง และสอบถามความตอ้ งการจากผนู้ ำ� ชมุ ชน กำ� นนั มงคล เสอื พอน พบวา่ พ.ศ. 2558 ลักษณะโครงการเป็นการ ในปที ่ผี า่ นมา คนในชุมชนใหค้ วามสนใจกับกิจกรรมทีท่ างคณะฯ ได้ไปด�ำเนินการ เพราะ อบรมถ่ายทอดความรู้ และแบ่งกลุ่มฝึก สามารถนำ� สง่ิ ทไี่ ดอ้ บรมมานนั้ ไปใช้ และกอ่ ใหเ้ กดิ ประโยชนก์ บั ครอบครวั รวมไปถงึ ชมุ ชน ปฏิบัติการ โดยมีวิทยากรบรรยาย และมี และความตอ้ งการของชมุ ชนจะเปน็ ทางการเกษตรเปน็ สว่ นใหญ่ และเนอื่ งจากการทช่ี มุ ชน วิทยากรภาคปฏิบัติดูแลตามกลุ่มพร้อม เปน็ ชมุ ชนทปี่ ลกู ไมด้ อกไมป้ ระดบั เพอื่ จำ� หนา่ ย ปญั หาทเ่ี กดิ จากถงุ เพาะชำ� เมอื่ เราใชใ้ นการ ทั้งให้ค�ำแนะน�ำ รวมทั้งได้รับความร่วม ใสต่ ้นกลา้ กอ่ นทจี่ ะนำ� ไปปลกู ลงดินหรือกระถาง ถือเป็นปัญหาสำ� คัญเปน็ อยา่ งยิง่ เพราะ มือจากนักศึกษาจากสาขาวิชาวิทยาการ จะมปี ญั หาเกยี่ วกบั ขยะมลู ฝอยตามมา จงึ อยากใหล้ กู คา้ ทม่ี าซอื้ ตน้ ไมจ้ ากชมุ ชน หรอื คนใน สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ เป็น ชมุ ชนทต่ี ้องการน�ำต้นไม้ลงดนิ ไม่ประสบปญั หาดงั กล่าว ผู้ช่วยประจ�ำกลุ่ม และปฏิบัติตามขั้นตอน วธิ ีการ พรอ้ มทงั้ มเี อกสารประกอบการอบรมอยา่ ง บรรยาย และแบ่งกลมุ่ ฝกึ ปฏบิ ัติ จำ� นวน 6 ชั่วโมง 30 นาที ละเอียด หวั ข้อท่ี 1 (บรรยาย 2 ชั่วโมง) การฝึกอบรมครงั้ น้ี มผี ู้สนใจเข้า -แนะนำ� ผลผลติ ทางการเกษตรทนี่ ำ� มาใชใ้ นการผลติ กระถางเพาะชำ� ยอ่ ยสลายได้ ร่วมอบรมจากชุมชนบางม่วงจ�ำนวน 34 -ขนั้ ตอนและวิธีการในการผลิต คน ระยะเวลาในการจัดโครงการ 1 วัน หัวข้อท่ี 2 สาธติ และฝกึ ปฏบิ ัติการทำ� กระถางเพาะช�ำย่อยสลายได้ (บรรยาย เตรยี ม ส�ำหรับสถานท่ีที่ใช้ในการจัดโครงการ ได้ อุปกรณ์ และแบง่ กลุม่ ปฏบิ ตั ิ 4 ช่วั โมง) รับความอนุเคราะห์จากชุมชนบางม่วง ในการใช้พื้นท่ีศูนย์บริการและถ่ายทอด เทคโนโลยีการเกษตรประจ�ำ ต.บางม่วง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี เป็นที่จัดโครงการ โดยมีวิทยากร และวิทยากรภาคปฏิบัติ เป็นอาจารย์ประจ�ำสาขาวิชาวิทยาการ สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ และ สาขาวชิ าวสั ดศุ าสตรอ์ ตุ สาหกรรม จำ� นวน 5 ท่าน ได้แก่ อาจารย์วรนุช ดีละมัน, ดร.กลั ทมิ า เชาวช์ าญชัยกลุ , ดร.ปยิ ะพงษ์ ปานแกว้ , ดร.วไิ ลวรรณ ลนี ะกลุ และ ดร.ว รินธร บญุ ยะโรจน์ 225

แนวทางการขยายผลการดำ� เนินงานให้เกิดความย่งั ยนื กระถางทช่ี มุ ชนทำ� เสรจ็ แลว้ หลงั งานบรกิ ารวชิ าการแกส่ งั คม ไดน้ ำ� แบบสอบถามการตดิ ตามการนำ� ไปใชป้ ระโยชน์ จากการอบรม เบื้องตน้ ได้มีการน�ำไปปลกู ไปเกบ็ ขอ้ มลู จากชมุ ชนบางมว่ ง โดยประสานใหน้ ายมงคล เสอื พอน กำ� นนั ประจำ� ตำ� บลบาง ไม้ดอกไม้ประดับแทนกระถางท่ีเคยซื้อมา ม่วง เปน็ ผเู้ กบ็ รวบรวมขอ้ มลู ใชก้ นั ในทอ้ งตลาด และจากการสมั ภาษณ์ เพอ่ื ใหป้ ระเมนิ ตนเองหลงั ไดร้ บั การอบรม ซงึ่ จากการสำ� รวจพบวา่ มผี เู้ ขา้ รบั การ และสอบถามจากกำ� นนั พบว่า ทางชมุ ชน อบรมนำ� กระถางทไ่ี ดจ้ ากการอบรมไปใชป้ ระโยชนร์ อ้ ยละ 98 โดยนำ� ไปปลกู ตน้ ไมต้ งั้ ไวห้ นา้ ได้มีแนวทางการน�ำไปใช้ประโยชน์ โดย บา้ นเรอื นแทนกระถางตน้ ไม้ เพอ่ื รอใหต้ น้ ไมโ้ ตสกั ระยะหนงึ่ กอ่ นเตรยี มลงดนิ สำ� หรบั ความ ได้น�ำเสนอผลงานกระถางย่อยสลายได้ รทู้ ไ่ี ดร้ บั จากการเขา้ รว่ มอบรมไดน้ ำ� ไปบอกตอ่ ชมุ ชนใกลเ้ คยี ง แตย่ งั ไมม่ เี วลาในการรวมตวั กับทางองค์การบริหารส่วนต�ำบล และขอ กัน เพอ่ื ใช้เคร่ืองอดั กระถางทที่ างคณะฯ มอบให้ นอกจากน้ใี นส่วนของการประเมินความ อนุมัติงบประมาณในการพัฒนาเคร่ืองอัด ตอ้ งการทจี่ ะขอรบั การถา่ ยทอดเทคโนโลยจี ากคณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยพี บวา่ ผรู้ ว่ ม กระถางโดยใช้เครื่องที่ทางคณะฯ ให้มา ฝึกอบรมมีระดบั ความคดิ เห็นอยูใ่ นเกณฑ์มาก เป็นต้นแบบ พัฒนาเพ่ิมในส่วนระบบของ หลงั จากอบรมโครงการ ไดด้ ำ� เนนิ การตดิ ตามโครงการโดยไดไ้ ปสมั ภาษณต์ วั แทน เครื่อง ซ่ึงเดิมใช้แรงคนในการหมุนพวง ชมุ ชนบางมว่ ง เมอ่ื วนั จนั ทรท์ ่ี 14 กรกฎาคม 2558 ไดแ้ ก่ นายมงคล เสอื พอน ไดม้ กี ารนำ� มาลัยเพื่ออัดกระถาง จะเปลี่ยนเป็นใช้ ความรทู้ ไี่ ดจ้ ากการฝกึ อบรม ในเบอื้ งตน้ ไดม้ กี ารนำ� กระถางทไี่ ดก้ ารจากอบรม ไปใชจ้ รงิ ใน ระบบไฮดรอริคแทนเพื่อให้ประหยัดแรง ครวั เรือน ดังแสดงในภาพท่ี 5 คน และได้กระถางจ�ำนวนมากในแต่ละ ครั้งท่ีผลิต อีกทั้งในอนาคตยังสามารถน�ำ มาผลิตเป็นกระถางเพาะช�ำเพื่อจ�ำหน่าย เป็นสินค้าประจำ� ต�ำบลไดอ้ กี ดว้ ย ปัญหา และอุปสรรคของการนำ� ไปใช้ประโยชน์ ของโครงการนี้คือเคร่ือง อัดกระถางที่นักศึกษาน�ำมาถ่ายทอดนั้น ต้องใช้แรงคนในการหมุนพวงมาลัยเพ่ือ อดั กระถาง จงึ ทำ� ใหส้ นิ้ เปลอื งพลงั งานและ ทำ� ไดจ้ ำ� นวนนอ้ ยตอ่ ครว้ั หากมกี ารพฒั นา ระบบจะท�ำให้สามารถมีความสะดวกมาก ขึ้น อาจจะเป็นแนวทางหนึ่งในการสร้าง อาชพี ของคนในชมุ ชนตอ่ ไปในอนาคตได้ แสดงการตดิ ตามผลการน�ำไปใช้ประโยชนห์ ลงั จากการฝึกอบรม 226

60 ชมุ ชน ยกระดบั คุณภาพชวี ติ หมู่บา้ นชุมชนแบบมีสว่ นรว่ ม เฉลิมพระเกียรตสิ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 60 พรรษา มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยี ราชมงคล ตะวันออก โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของ หมบู่ า้ น ชมุ ชน แบบมสี ว่ นรว่ ม 60 หมบู่ า้ น เ ฉ ลิ ม พ ร ะ เ กี ย ร ติ ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ ท พ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา 227

โ ค ร ง ก า ร อุ เ ท น ถ ว า ย อ นุ รั ก ษ ์ แ ล ะ ฟื้นฟูชุมชน : ภาคีเครือข่ายอนุรักษ์ มรดกทางวัฒนธรรมชุมชนยวนสีค้ิว ณ ชมุ ชนชาวยวน อำ� เภอสคี วิ้ จงั หวดั นครราชสีมา มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก คณะด�ำเนินงาน นราธปิ ทบั ทัน และนายพู่กัน สายดว้ ง คณะวิศวกรรมศาสตรแ์ ละสถาปัตยกรรมศาสตร ์ มทร.ตะวันออก วทิ ยาเขตอุเทนถวาย ในมหาศภุ มงคลสมยั ทส่ี มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจรญิ พระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลตะวันออกได้ด�ำเนินโครงการเฉลิมพระเกียรติฯ ภายใต้ “โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของหมู่บ้าน ชุมชน แบบ มีส่วนร่วม 60 หมู่บ้าน” เพื่อให้ภารกิจการบริการวิชาการสู่ชุมชนของมหาวิทยาลัยฯบรรลุเป้าหมาย ทางคณะวิศวกรรมศาสตร์และ สถาปตั ยกรรมศาสตรจ์ งึ ไดเ้ ลอื กพน้ื ทท่ี ม่ี คี วามพรอ้ มสำ� หรบั เปน็ โครงการนำ� รอ่ งในการสรา้ งความเขม้ แขง็ ใหแ้ กช่ มุ ชนจากโครงการบรกิ าร วิชาการ ภาพท่ี 1 โปสเตอร์ประชาสัมพนั ธ์กิจกรรมต่างๆ ของโครงการบริการวชิ าการ “โครงการอเุ ทนถวายอนรุ กั ษ์และฟ้ืนฟชู ุมชน” 228

60 ชุมชน ยกระดับคณุ ภาพชีวิตหมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมสี ว่ นร่วม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา ชุมชนชาวยวนสีค้ิวเป็นชุมชน หลายภาคสว่ น การดำ� เนนิ งานไดแ้ บง่ เปน็ โครงการยอ่ ย 2 โครงการ โครงการแรกเปน็ การ เก่าแก่ที่มีการตั้งถ่ินฐานในเขตอ�ำเภอสีคิ้ว “สบื คน้ ภมู ปิ ญั ญาการจดั การทรพั ยากรนำ�้ ของชมุ ชนเกษตรกรรมบรเิ วณลมุ่ นำ้� ลำ� ตะคอง” จังหวัดนครราชสีมา ชาวยวนเหล่าน้ีคือ มีเป้าหมายม่งุ เน้นการมสี ว่ นรว่ มจากภาคประชาชนในทอ้ งทใ่ี นการสืบทอดภูมิปญั ญาการ กลุ่มชาติพนั ธยุ์ วน (ไตยวน โยนก คนเมือง ทำ� ระหดั วดิ นำ้� และการจดั การเหมอื งฝาย สว่ นโครงการทสี่ อง “Vernadoc ; ภาคเี ครอื ขา่ ย หรอื ไทยลา้ นนา) มที มี่ าจากเมอื งเชยี งแสน การเกบ็ ขอ้ มลู มรดกสถาปตั ยกรรมพน้ื ถนิ่ ดว้ ยภาพลายเสน้ ทางสถาปตั ยกรรม” มงุ้ เนน้ การ แล้วกลายมาเป็นยวนพลัดถ่ินด้วยเหตุผล สร้างเครือข่ายเก็บข้อมูลส�ำหรับการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมพื้นถ่ินโดยนักศึกษาและภาคี ของสงครามในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ชมุ ชนเพ่ือให้เกิดกระบวนการมสี ่วนรว่ มจากหลากหลายภาคสว่ น ปัจจุบันชุมชนชาวยวนในอ�ำเภอสีคิ้วถือ สมมตุ ิฐานในการดำ� เนินโครงการ เป็นชุมชนชาวไทยเหนือท่ีใหญ่ท่ีสุดใน คำ� ถาม : โครงการบริการวิชาการจะตอ้ งใชว้ ธิ ีการและด�ำเนินงานในรูปแบบใด ภาคอีสาน โดยยังสามารถด�ำรงอัตลักษณ์ จึงจะสามารถสร้างเครือข่ายการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนในพื้นที่เป้าหมาย ทางชาตพิ ันธุ์เอาไว้หลายประการ อยา่ งไร ได้ ก็ตาม ระหัดวิดนำ้� และเรือนพื้นถิ่นอนั เปน็ สมมตุ ิฐาน : กิจกรรมการบริการวิชาการภายใตก้ ระบวนการการมสี ว่ นร่วมของ องคป์ ระกอบหนงึ่ ทส่ี ะทอ้ นความชดั เจนให้ ชมุ ชนและความรว่ มมอื จากหลายภาคสว่ น จะชว่ ยสรา้ งปรากฏการณท์ างสงั คมและทศั นคติ กับภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนชาติพันธุ์ ท่ีดีในการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม และเป็นกลไกหนึ่งในการสร้างแนวร่วมจากสถาน ก�ำลังลดจ�ำนวนลงอย่างรวดเร็วจนอยู่ใน ศกึ ษา หน่วยงานราชการ วัด และชุมชน ในการท�ำงานรว่ มกนั ตามศกั ยภาพของแต่ละ ข้ันวิกฤติ สุ่มเสี่ยงต่อการสูญหายและสูญ ภาคส่วน อันเป็นรากฐานในการสร้างแนวร่วมเพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูมรดกทางวัฒนธรรม เสียบูรณภาพของชุมชนด้ังเดิม ในข้ันต้น ของชุมชนให้เข้มแข็ง ในลักษณะ “ภาคีเครือข่ายอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมชุมชนยวน จึงสมควรด�ำเนินกิจกรรมทางสังคมเพื่อให้ สีควิ้ ” ชุมชนเห็นคุณค่าของมรดกวัฒนธรรมใน วธิ ีการ ทอ้ งถน่ิ พรอ้ มกบั สรา้ งฐานขอ้ มลู องคค์ วาม กระบวนการด�ำเนินงานใช้องค์ความรู้ทาง “การอนุรักษ์สถาปัตยกรรมและ รมู้ รดกสถาปตั ยกรรมพ้นื ถ่นิ เพ่อื เปน็ ฐาน ชุมชน” ในการถอดองค์ความรู้ ร่วมกับชุมชนเรียนรู้ทักษะการเก็บข้อมูลสถาปัตยกรรม ข้อมูลในการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม พื้นถิ่น กิจกรรมการบันทึกข้อมูลสถาปัตยกรรมพ้ืนถ่ินในชุมชนด้วยภาพลายเส้นทาง ของชมุ ชนตอ่ ไป สถาปตั ยกรรม และการคนื ความรสู้ ชู่ มุ ชน เปน็ กลไกสรา้ งกระบวนการมสี ว่ นรว่ มของชมุ ชน ในปีงบประมาณ 2558 และภาคหี ลายภาคสว่ น โดยดำ� เนนิ การในรปู แบบการจดั สมั มนา เสวนา แลกเปลย่ี นความ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวัน รู้ การฝึกการอบรม การอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร และการจัดนทิ รรศการ ออกจึงได้ด�ำเนินโครงการบริการวิชาการ โครงการยอ่ ยท่ี 1 การดำ� เนนิ การไดใ้ ชพ้ นื้ ทว่ี ดั โรงเรยี น และชมุ ชน เปน็ เปา้ หมาย “โครงการอุเทนถวายอนุรักษ์และฟื้นฟู หลกั ในกระบวนการสรา้ งการมสี ว่ นรว่ มของชมุ ชน โดยประสานกบั ตวั แทนชมุ ชน เจา้ อาวาส ชุมชน : ภาคีเครือข่ายอนุรักษ์มรดกทาง วัดใหญส่ คี ้ิว ครูสุธัญญา สิทธิกูลเกยี รติ (โรงเรยี นสีคว้ิ “สวัสดผิ์ ดงุ วิทยา”) นายเฉลิม แสน วฒั นธรรมชุมชนยวนสคี ิว้ ” ณ อำ� เภอสีคว้ิ ธิ (ช่างอาวโุ ส) นายธรรมนูญ ย่ิงยนื (สมาชิกสภาเกษตรกรจงั หวดั นครราชสีมา) และนาย จังหวัดนครราชสีมา เพ่ือเป็นโครงการ สะอาด นาคาเริงฤทธ์ิ (ประธานสภาวัฒนธรรมอำ� เภอสีควิ้ ) ด�ำเนินการสมั มนาและเสวนา น�ำร่องในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนา ร่วมกันเพ่ือถอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาด้ังเดิมในการจัดการทรัพยากรน�้ำของชุมชนฯ ร่วม สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนอย่างยั่งยืน กับผู้ร้ใู นชุมชน โดยสามารถถอดองคค์ วามรูร้ ะหัดวดิ นำ้� ทใี่ กลจ้ ะสาบสูญไว้เป็นฐานข้อมูล ควบคู่กับการสร้างเครือข่ายการอนุรักษ์ ของชุมชน พร้อมกับตีระหัดวิดนำ้� ตน้ แบบเพ่ือถ่ายทอดองค์ความร้ไู ปสู่ผ้รู ับบริการซงึ่ สว่ น มรดกทางวัฒนธรรม (โดยสถานศึกษา หน่วยงานราชการ วัด และชุมชน) ซึ่งจะ สร้างกระบวนการมสี ว่ นร่วมจากหลาก 229

ใหญเ่ ปน็ เยาวชนและเกษตรกร และใช้เปน็ ศูนยเ์ รียนรู้ของชุมชน ภาพที่ 2 กิจกรรมการสืบค้นภูมิปัญญาการจัดการทรัพยากรน�้ำของชุมชนเกษตรกรรม บรเิ วณลมุ่ นำ้� ลำ� ตะคอง โครงการยอ่ ยที่ 2 การดำ� เนนิ การไดเ้ ลอื กเรอื นเกา่ แกท่ มี่ คี ณุ คา่ ทางสถาปตั ยกรรม ในชมุ ชนจ�ำนวน 2 หลงั เพ่ือนำ� ร่องการเก็บขอ้ มลู ดว้ ยวิธีการ Vernadoc โดยได้รับการ สนบั สนุนและความร่วมมือจากภาคเี ครอื ข่ายสถาบนั อุดมศกึ ษา ไดแ้ ก่ จากมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลอีสาน มหาวิทยาลยั ราชภัฎนครราชสมี า มหาวทิ ยาลัยรังสิต สถาบัน เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ เจา้ คณุ ทหารลาดกระบงั และมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร สง่ คณาจารย์ รว่ มเปน็ คณะกรรมการดำ� เนนิ โครงการหรอื มนี กั ศกึ ษาเขา้ รว่ มกจิ กรรม รวมถงึ ความรว่ มมอื จากชมุ ชนชาว โรงเรยี นสคี ว้ิ “สวสั ดผิ์ ดุงวิทยา” เทศบาลเมอื งสีค้วิ และวัฒนธรรมอ�ำเภอ สคี ิว้ (และมมี หาวิทยาลัยเทคโนโลยสี รุ นารแี ละมหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลกรุงเทพ ที่ส่งคณาจารยแ์ ละนักศกึ ษาเขา้ ร่วมสงั เกตการณโ์ ครงการ) 230

60 ชุมชน ยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมู่บา้ นชุมชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา ภาพท่ี 3 กิจกรรม Vernadoc ; ภาคเี ครอื แนวทางการขยายผลการดำ� เนินงานให้เกดิ ความยง่ั ยนื ขา่ ยการเกบ็ ขอ้ มลู มรดกสถาปตั ยกรรมพน้ื ถึงแม้ว่าโครงการนี้จะสามารถสร้างภาคีเครือข่ายด้านการอนุรักษ์ฯ ให้เกิด ถ่นิ ดว้ ยภาพลายเส้นทางสถาปตั ยกรรม ข้ึนในชุมชนได้แล้วก็ตาม หากแต่ภาคีแนวร่วมนี้ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น และองค์ความรู้ทาง ผลการดำ� เนนิ งาน วฒั นธรรมของชมุ ชนยงั ตอ้ งการกระบวนการรวบรวมเพอ่ื เตมิ เตม็ ขอ้ มลู อกี มาก โดยเฉพาะ การดำ� เนนิ งานโครงการบรกิ ารวิ ในด้านสถาปัตยกรรม ที่เรือนเก่าในชุมชนก�ำลังลดลงอย่าน่าใจหาย ดังนั้นการขยายผล ชาการฯ สง่ ผลใหช้ ุมชนและภาคีเครือข่าย การด�ำเนินงานให้เกิดความเข้มแข็งและย่ังยืน จึงสมควรจัดท�ำโครงการในลักษณะค่าย มีศักยภาพในการถอดองค์ความรู้ทางเชิง เก็บข้อมูลมรดกสถาปัตยกรรมพื้นถ่ินในชุมชนนี้อย่างต่อเนื่อง เพ่ือสร้างฐานข้อมูลมรดก ช่างและสถาปตั ยกรรมพ้นื ถิ่นได้ โดยสร้าง วัฒนธรรมของชุมชนให้ครอบคลุม ควบคู่กับกระบวนการเสริมสร้างทัศนคติด้านการ ระหดั วิดน้�ำเป็นแหลง่ เรียนรู้ และสามารถ อนรุ กั ษ์ เพ่ือใหเ้ กิดเป็นชมุ ชนนำ� ร่องดา้ นการอนรุ ักษ์และฟืน้ ฟูวฒั นธรรมที่เขม้ แข็ง พรอ้ ม เกบ็ ขอ้ มลู เรอื นพนื้ ถนิ่ เอาไวใ้ นรปู แบบลาย กับพัฒนาภาคีเครือข่ายความร่วมมือจากสถาบันอุดมศึกษาในจังหวัดนครราชสีมาและ เส้นสถาปัตยกรรม ซ่ึงถือเป็นการน�ำร่อง สถาบันอุดมศึกษาในส่วนกลางเพือ่ การท�ำงานร่วมกนั อยา่ งตอ่ เน่ืองและมีความเข้มแขง็ ยง่ิ การสร้างฐานข้อมูล (Document) มรดก ขน้ึ ทางวัฒนธรรมของชุมชน พร้อมกับสร้าง บทสัมภาษณ์ : ทัศนคติ/ความคิดเห็นของตัวแทนชุมชนท่ีมีต่อโครงการบริการวิชาการ กระแสความตื่นตัวในการอนุรักษ์อาคาร (กิจกรรมที่ 2 การอนุรักษ์เรอื นยวนสคี ิว้ ) เก่าในชุมชนและมีทัศนคติท่ีดีต่อการเล็ง เห็นคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน ภาพท่ี 4 ขา่ วไทยบันเทิง ออกอากาศวันท่ี 23 สงิ หาคม 2558 ทางช่อง ThaiPBS ทถ่ี กู ใช้ ได้ตามสมควร พร้อมกันนี้ได้เกิด “ภาคี ถอดความเปน็ บทสัมภาษณ์ เครือข่ายสถาบันอุดมศึกษาและชุมชน” ผู้สมั ภาษณ์ นางสาวน�ำ้ อ้อย แจม่ จติ ต์ (ผสู้ ่ือวฒั นธรรม ข่าวไทยบนั เทงิ สถานี ในการเก็บข้อมูลมรดกวัฒนธรรม ภายใต้ โทรทศั น์ ThaiPBS) ความร่วมมือจากมหาวิทยาลัยท้องถ่ินใน ผ้ใู หส้ ัมภาษณ์ นางสธุ ญั ญา สทิ ธกิ ูลเกียรติ (ครโู รงเรยี นสคี ิว้ “สวัสดิ์ผดงุ วทิ ยา” จงั หวดั นครราชสมี า มหาวทิ ยาลยั จากสว่ น / กลุม่ ภาคีอนรุ กั ษ์สคี วิ้ ) กลาง หน่วยงานท้องถิน่ วดั และชุมชน ซ่ึง “...เราอยากใหค้ นอนื่ ไดเ้ หน็ เหมอื นทเี่ ราเหน็ เราอยากเผยแพรใ่ หเ้ ขาไดร้ ู้ กเ็ ลยไดป้ ระสาน ถอื เปน็ จดุ เรมิ่ ตน้ ทดี่ ใี นการสรา้ งแนวรว่ มใน งาน ได้ชวนผ้คู น พอดปี ระจวบเหมาะกบั มีนกั ศึกษาเข้ามา มอี าจารย์จากสถาบันฯเข้ามา การอนรุ กั ษ์และฟ้ืนฟชู ุมชนรว่ มกนั ตอ่ ไป แลว้ ก็มาศึกษาต่อกนั หลายๆเรอ่ื ง กเ็ ลยประตดิ ประต่อเปน็ (องคค์ วามร)ู้ ความเป็นมาของ โครงการบรกิ ารวชิ าการฯ ไดร้ บั ความสนใจ บ้านเรา...” (ครสู ุธญั ญา สิทธิกลู เกียรติ, 14 ส.ค. 2558) จากส่ือมวลชน โดยเข้าเก็บข้อมูลระหว่าง ด�ำเนินโครงการ และน�ำเสนอใน “ข่าว ไทยบนั เทงิ ” (ดขู า่ วยอ้ นหลงั ไดท้ ่ี https:// www.youtube.com/watch?v=sBeSq- fyIHB0) ทางชอ่ ง ThaiPBS โดยออกอากาศ วันที่ 23 สงิ หาคม 2558 เวลา 19.50 น. ซึ่งถือเป็นผลตอบรับหนึ่งของโครงการ บริการวิชาการฯ ของมหาวทิ ยาลยั ทช่ี ่วย สรา้ งปรากฏการณท์ างสงั คมในการอนรุ กั ษ์ มรดกทางวฒั นธรรม 231

โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของ หมู่บา้ นชุมชน ศนู ย์การเรียนรู้กองทนุ หมบู่ า้ นและชมุ ชน ม. 8 ต. ตะเคยี นทอง อ.เขาคิชฌกฏู จ.จนั ทบรุ ี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก คณะด�ำเนินงาน องั คณา ประเสริฐศรี ด้วยมหาศุภมงคลสมัยท่ีสมเด็จ พัฒนาชุมชน สร้างเศรษฐกิจชุมชนให้เกิด ยกระดับการบริหารจัดการด้านการเงิน พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช ความเข้มแข็งดังน้ันการยกระดับคุณภาพ ด้านบัญชี เป็นความประสงค์ของสถาบัน กุมารี ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ ชีวิตของหมู่บ้าน ชุมชน จึงเป็นส่ิงส�ำคัญ การปรับเปลี่ยนจากการท�ำงานด้วยการ ๖๐ พรรษา ในวันท่ี ๒ เมษายน ๒๕๕๘ ของผู้บริหารสถาบันฯ และการบริการ จดบันทึกด้วยมือ มาใช้โปรแกรมบัญชี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวัน ชุมชนและสังคมถือเป็นภารกิจหน่ึงจึงได้ ส�ำเร็จรูปแทน จะสามารถช่วยให้การจัด ออก วิทยาเขตจันทบุรี ด�ำเนินโครงการ ด�ำเนินโครงการให้สอดคล้องภารกิจดัง ท�ำบัญชีเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล ภายใต้โครงการยกระดับคุณภาพชีวิต กลา่ ว รวดเร็ว ตรวจเช็คความถูกต้องได้ทันเวลา ของหมู่บ้านและชุมชน โดยน้อมน�ำเอา สมมตุ ิฐานในการด�ำเนินโครงการ แสดงถงึ ความโปรง่ ใส ใหเ้ ปน็ ทย่ี อมรบั และ หลักการทรงงานของสมเด็จพระเทพรัตน หากสถาบันการเงินชุมชนฯ ไดร้ บั ความไวว้ างใจของสมาชกิ ในชมุ ชนได้ ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปสู่การ ดำ� เนนิ งานเปน็ ไปตามวสิ ยั ทศั นท์ ตี่ ง้ั ไว้ การ หรือไม่ ปฏิบัติจริงด้วยหลักการพ่ึงพาตนเอง การ มีส่วนร่วม การพัฒนาแบบองค์รวมโดย ผ่านกระบวนการเรียนรู้การพัฒนาระบบ การประสานงานความร่วมมือจากหน่วย งานในพ้ืนที่ การพัฒนาผู้ปฏิบัติงานให้ มีความรู้และมีประสิทธิภาพ ท่ีศูนย์การ เรียนรู้กองทุนหมู่บ้านคลองน้�ำเป็น ม.8 ต.ตะเคียนทอง อ.เขาคิชฌกูฎ จ.จันทบุรี หน่ึงใน 60 หมู่บ้านได้รับคัดเลือกให้เป็น หมู่บ้านท่ีสามารถยกระดับคุณภาพชีวิต ของชมุ ชนได้ ทางสถาบันไดด้ �ำเนนิ การจดั ต้ังสถาบันการเงินชุมชนขึ้นด้วยวิสัยทัศน์ ที่มุ่งมั่นของสถาบันฯท่ีจะช่วยเหลือและ 232

60 ชมุ ชน ยกระดบั คุณภาพชีวติ หมบู่ ้านชุมชนแบบมีส่วนรว่ ม เฉลิมพระเกียรตสิ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 60 พรรษา วิธกี าร ผลการดำ� เนนิ งาน 1.ส�ำรวจความต้องการของกลุ่ม สถาบนั ฯ สามารถปรบั เปลยี่ นการใชเ้ อกสารในการบนั ทกึ จากเดมิ มาเปน็ การจดั ชุมชนเพื่อวางแผนก�ำหนดทิศทางในการ ท�ำในโปรแกรมในการรับฝากเงินออม การถอนเงินออม การทำ� สญั ญาเงินกู้ การรบั ช�ำระ ท�ำงานรว่ มกัน การออกเอกสารดว้ ยโปรแกรมและการเรยี กรายงานในแตล่ ะระบบนำ� มาตรวจเชค็ ความถกู 2.ได้รับรู้ความต้องการของ ตอ้ งได้ สามารถจัดทำ� สรุปรายวนั และรายงานทางการเงินได้ ชุมชน เร่ืองการใช้โปรแกรมระบบบัญชี แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานใหเ้ กิดความย่ังยืน ส�ำเร็จรูปในการบริหารจัดการกลุ่มศูนย์ จัดท�ำโครงการเสริมสร้างการด�ำเนินงานของสถาบันฯ เป็นระยะท่ีสอง เพื่อ การเรียนรู้กองทุนหมู่บ้านคลองน�้ำเป็น ติดตามและเป็นพ่ีเลี้ยงให้สถาบันสามารถจัดการระบบการเงินในชุมชนได้อย่างมี ม.8 ต.ตะเคียนทอง อ.เขาคิชฌกูฏ ประสทิ ธภิ าพ ครบวงจร สามารถยกระดบั ไดเ้ ทยี บเคยี งหรอื ทดแทนสถาบนั การเงนิ เอกชน จ.จนั ทบรุ ี ได้ และในล�ำดบั ต่อไปให้สถาบนั ฯ ดงั กล่าวเป็นต้นแบบในการพฒั นาสถาบันการเงนิ อนื่ ๆ 3.ส�ำรวจและสัมภาษณ์สภาพ ต่อไป การปฏิบัติงานของสถาบันการเงินฯ เช่น ระบบการฝาก-ถอน ระบบการรับช�ำระ ระบบการให้กู้ ฯลฯ 4.อบรมการใช้โปรแกรมบัญชี สำ� เรจ็ รปู ทธ่ี นาคารออมสนิ สนบั สนนุ ใหแ้ ก่ กองทนุ หมูบ่ ้าน 5.การวางระบบบัญชีและลงมือ ปฏิบตั ิ เชน่ กำ� หนดคา่ เริ่มต้นในโปรแกรม การยกยอด การบันทกึ ฯ 6.ประเมินการปฏิบตั ขิ องผ้ใู ช้ 7.สรุปผลการดำ� เนนิ โครงการ 233

บทสมั ภาษณ์ ผสู้ มั ภาษณผ์ ใู้ หญ ่ มคี วามคดิ เหน็ เกย่ี วกบั โครงการทท่ี างมหาวทิ ยาลยั ฯ ไดด้ ำ� เนนิ การจดั การอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารใชโ้ ปรแกรมบญั ชสี ำ� เรจ็ รปู ในการบรหิ ารงานของสถาบนั การ เงินบา้ นคลองน�้ำเปน็ คะ ผู้ให้สัมภาษณ์ (นายสมพงษ์ ธรรมคงทอง) ในความคิดเห็นของผมท่ีได้สรุป กับทีมคณะกรรมการ จากการบริหารสถาบันฯ เราท�ำระบบด้วยมือ การเปลี่ยนมาเป็น ระบบโปรแกรมบัญชีส�ำเร็จรูป ในฐานะกรรมการบริหารสถาบันฯ คนหนึ่งผมเห็นว่าจาก การท่ีอาจารย์และคณะนักศึกษาได้จัดโครงการอบรมและพัฒนาระบบโปรแกรมให้กับ สถาบันการเงินชุมชนบ้านคลองน้�ำเป็นมาได้สักระยะหน่ึงแล้วน้ัน ก่อให้เกิดการรวบรวม และการน�ำข้อมูลมาใช้อย่างทันเหตุการณ์ ท�ำให้เกิดประสิทธิผลและประสิทธิภาพ ท้ัง ทางด้านการบริหาร การบริการและการด�ำเนินงาน รวมท้ังเพื่อการศึกษาและการเรียนรู้ ของคณะกรรมการและผู้ปฏิบัติงานเพ่ือให้เห็นถึงความได้เปรียบทางด้านเศรษฐกิจ โดย จะสง่ ผลตอ่ การพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ และคณุ ภาพของประชาชนในชมุ ชน การปรบั เปลย่ี นใน ครงั้ น้ถี อื เปน็ การยกระดับสถาบันฯรวมทัง้ คณุ ภาพชวี ิตของชุมชน ก่อใหเ้ กิดความสะดวก สบายในการทำ� งาน ไมว่ า่ จะเปน็ การลดขนั้ ตอนหรอื กระบวนการทยี่ งุ่ ยาก ถอื เปน็ การเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพในการทำ� งาน ช่วยให้ผใู้ ช้โปรแกรมย่นระยะเวลาดำ� เนินงานได้เร็วยงิ่ ขนึ้ 234

60 ชุมชน ยกระดบั คุณภาพชีวิตหมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมีสว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตกลุ่ม เลี้ยงและการขยายพันธุ์กล้วยไม้เหลือง เกษตรกรราษฎรอาสาพิทักษ์ป่าแก่ง จนั ท์ การทำ� ปยุ๋ อนิ ทรยี เ์ พอ่ื ใชใ้ นสวนผลไม้ หางแมว การแปรรปู ผลติ ภัณฑจ์ ากผลไม้ กิจกรรม การสร้างฝายชะลอน้�ำ การจัดท�ำบัญชี มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลตะวนั ออก ครวั เรอื น อบรมการพฒั นาและการใชง้ าน ระบบของกลุ่มองค์กรราษฎรอาสาพิทักษ์ คณะดำ� เนินงาน คณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรมการเกษตร ป่า และกิจกรรมอื่น ๆ ต่อไปในอนาคต มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวนั ออก วทิ ยาเขตจันทบุรี โดยท่ี องคก์ รราษฎรอาสาพทิ กั ษป์ า่ อ.แกง่ หางแมว จ.จันทบุรี เป็นองค์กรที่ก่อต้ัง โครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ กลมุ่ เกษตรกรราษฏรอาสาพทิ กั ษป์ า่ แกง่ หางแมว ขึ้น  อันเป็นผลสืบเน่ืองจากการฝึกอบรม ของคณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลตะวันออก โครงการราษฎรอาสาพิทักษ์ป่า   เมื่อ16- วทิ ยาเขตจนั ทบรุ ี เปน็ หนง่ึ ในโครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของหมบู่ า้ น ชมุ ชนแบบมสี ว่ น 18 กันยายน 2552     ของหน่วยเฉพาะ รว่ ม 60 หมบู่ า้ น ชมุ ชนเฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี กิจนาวิกโยธินจันทบุรี  กองก�ำลังป้องกัน ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา โดยโครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริม ชายแดนจันทบุรีและตราด โดยเป็นการ ให้ประชาชนมีความรู้ทางการเกษตรและทางด้านอุตสาหกรรมเกษตรท่ีถูกต้อง สามารถ สนองพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนาง ประยกุ ตใ์ ชแ้ ละพง่ึ พาตนเองได้ และเพอ่ื เปน็ การสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ ทฤษฏเี ศรษฐกจิ พอ เจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ สนับสนุน เพียงตามแนวทางพระราชดำ� ริของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว อันจะท�ำใหป้ ระชาชนมี งบประมาณจากมูลนิธิป่ารอยต่อห้า คณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ขี นึ้ กจิ กรรมในการดำ� เนนิ การไดแ้ กก่ จิ กรรมการเพาะเหด็ นางฟา้ การเพาะ จงั หวัด ในพระบรมราชินูปถัมภ์  องค์กรราษฎรอาสาพิทักษ์ป่า อ.แก่งหางแมว จ.จันทบุรี  เป็นองค์กรฯ สาธารณประโยชน์ ที่ท�ำกิจกรรมในด้าน สิ่งแวดล้อม  พิทักษ์ทรัพยากรป่าไม้และ แหล่งน�้ำ  เพื่อสนองแนวพระราชด�ำริของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  สมเด็จ พระบรมราชินีนาถ ส่งเสริมและแนะน�ำ การด�ำเนินชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอ เพียง  ชี้น�ำเยาวชนให้มีจิตส�ำนึก   ด้าน สิ่งแวดล้อม  ความส�ำคัญของป่าไม้และ ต้นน้�ำล�ำธาร   ส่งเสริมให้เป็นผู้ยึดม่ัน และดำ� เนนิ ชวี ติ ตามหลกั ธรรมของศาสนา  ห่างไกลจากยาเสพติด  อบายมุขท้ังปวง  ปัจจุบันทางกลุ่มได้ด�ำเนินกิจกรรมต่างๆ ภายในกลุ่มสมากชิกและบุคลลท่ัวไป ซ่ึง องคก์ รฯตงั้ อยทู่ ่ี ต.ขนุ ซอ่ ง อ.แกง่ หางแมว จ.จันทบรุ ี 235

สมมตุ ฐิ านในการด�ำเนนิ โครงการ ผลการด�ำเนนิ งาน ค�ำถาม : โครงการบรกิ ารวชิ าการจะตอ้ งดำ� เนนิ การในรูปแบบใดจงึ จะสามารถ กิจกรรมการเพาะเห็ด มีการ สรา้ งความเขม้ แขง็ ใหแ้ ก่กลุ่มสมาชิกได้ อบรมให้กลุ่มสมากชิกได้เรียนรู้ถึงวิธีการ สมมตุ ฐิ าน : กิจกรรมการบริการวชิ าการตา่ งๆทเี่ กดิ ขนึ้ แกก่ ลมุ่ สมาชิกภายใน ผลติ ก้อนเชือ้ เหด็ ชนดิ ต่างๆได้แก่ การผสม องค์ตอ้ งลว้ นแลว้ แตต่ อ้ งมาจากความตอ้ งการของกลมุ่ สมาชิก ซึง่ ไมไ่ ดเ้ ขา้ ไปเปลยี่ นวิถีใน ส่วนผสมในการท�ำก้อนเห็ด การน่ึงก้อน การด�ำเนินชีวิตของสมาชิก และสมาชิกภายในกลุ่มต้องมีความรักสามัคคีมีแนวความคิด เช้ือ การหยอดเช้ือเห็ด การบ่มเช้ือเห็ด ไปในทศิ ทางเดยี วกนั จงึ จะท�ำให้กลมุ่ มคี วามเข้มแข็งและยงั่ ยนื ตอ่ ไป และได้ทำ� การผลิตก้อนเชื้อเหด็ นางฟ้าเพือ่ วธิ กี าร เป็นการประกอบอาชีพให้แก่กลุ่มสมาชิก ทางกลมุ่ องคก์ รราษฎรอาสาพทิ กั ษป์ า่ ไดเ้ ขา้ มาพบปะพดู คยุ กบั ทางคณะผบู้ รหิ าร และสามารถเป็นแหล่งเรียนรู้ให้แก่เพ่ือ ของทางมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก วิทยาเขตจันทบุรี ถึงทิศทางและ สมาชกิ ตอ่ ไป แนวทางในการดำ� เนนิ กจิ กรรมตา่ งๆขององคก์ รราษฎรอาสาพทิ กั ษป์ า่ ไมว่ า่ จะเปน็ กจิ กรรม การเพาะเลี้ยงกลว้ ยไม้เหลืองจนั ท์ ทำ� การ ตา่ งๆทม่ี กี ารดำ� เนนิ การอยแู่ ลว้ และกจิ กรรมทก่ี ำ� ลงั จะดำ� เนนิ การ รวมทงั้ ความตอ้ งการใน อบรมวธิ กี ารขยายพนั ธก์ุ ลา้ กลว้ ยไมเ้ หลอื ง การดำ� เนนิ กจิ กรรมตา่ งๆในอนาคตทที่ างมหาวทิ ยาลยั จะเขา้ ไปชว่ ยดำ� เนนิ การใหก้ จิ กรรม จันทบูรจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเย่ือในขวด ต่างๆส�ำเรจ็ ลุลว่ งไปได้ แก้ว ได้เรียนรู้เทคนิคการน�ำกล้วยไม้ออก จากขวด ขนั้ ตอนการทำ� ความสะอาด แลว้ น�ำออกมาขยายปลูกในกระถางขนาด 1 นิ้ว และการขยายต้นโตขนาด 1น้วิ ลงใน กระถาง 3 นวิ้ เพอ่ื ทำ� เปน็ การคา้ ในอนาคต การทำ� ปยุ๋ อนิ ทรยี ์ เปน็ การอบรม ที่ให้กลุ่มสมาชิกน�ำเศษวัสดุเหลือใช้ต่างๆ เช่น กิ่งไม้จากการตกแต่งต้นผลไม้ ใบไม้ และเศษหญ้าภายในสวนผลไมม้ าผลติ เป็น ปุ๋ยอินทรีย์เพ่ือน�ำกลับไปใช้ในการเกษตร ของกลุ่มสมาชกิ เพ่ือลดต้นทุนในการซื้อ ปุ๋ยมาใช ้ การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากผล ไม้ เป็นการน�ำผลไม้ท่ีเหลือหรือขนาดที่ ตลาดไมต่ อ้ งการนำ� มาแปรรปู เพอ่ื เป็นการ เพิ่มมูลค่าให้แก่ผลไม้ชนิดน้ัน ๆ เช่นการ ท�ำแยมจากมังคุด การท�ำเค้กจากมังคุด การท�ำสละลอยแก้ว ซ่ึงเป็นกระบวนการ แปรรูปข้ันพื้นฐานท่ีทางกลุ่มสมากชิก สามารถนำ� ไปตอ่ ยอดโดยสามารถนำ� ผลไม้ ชนดิ ตา่ งๆท่มี ีอยไู่ ปแปรรปู ตอ่ ได้ 236

60 ชมุ ชน ยกระดับคุณภาพชวี ติ หมบู่ ้านชุมชนแบบมีส่วนร่วม เฉลมิ พระเกียรตสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา การจดั ทำ� บญั ชคี รวั เรอื น อบรมใหค้ วามรขู้ นั้ พน้ื ฐานแกก่ ลมุ่ สมากชกิ โดยใหร้ จู้ กั หลกั การทำ� บญั ชคี รวั เรอื นเพอื่ ใหส้ ามารถไดร้ วู้ า่ ในแตล่ ะ่ เดอื นมเี งนิ เขา้ มาจากทางไหนบา้ ง และเราใชจ้ ่ายไปในเรอ่ื งอะไรบา้ งเพ่ือเปน็ การใหส้ มาชกิ รจู้ ักการออมเงนิ อกี วธิ หี นึง่ อบรมการพฒั นาและการใชง้ านระบบของกลมุ่ องคก์ รราษฎรอาสาพทิ กั ษป์ า่ ทาง กลมุ่ สมาชกิ จะมกี ารขยายกลมุ่ เครอ่ื ขา่ ยไปยงั จงั หวดั ตา่ ง ๆ เพอ่ื ใหก้ ลมุ่ ตา่ งๆ ไดร้ บั ขอ้ มลู ท่ี ทวั่ ถงึ จงึ ไดม้ กี ารอบรมเรอื่ งการพฒั นาและการใชง้ านระบบขอ้ มลู ออนไลนท์ ง้ั การทำ� เวปไซต์ เพ่ือให้รู้จักการอัพข้อมูลใหม่ๆให้แก่สมากชิกทราบ หรือการท�ำเฟสบุค เพื่อเป็นการ ประชาสมั พันธ์กลมุ่ ให้เป็นที่รจู้ กั โดยท่วั ไป กจิ กรรมการสรา้ งฝายชะลอนำ�้ เปน็ กจิ กรรมทส่ี รา้ งขนึ้ เพอื่ เปน็ การสรา้ งจติ สำ� นกึ ให้รู้จักการรักษาทรัพยาธรรมชาติให้คงอยู่คู่ธรรมชาติต่อไป กิจกรรมนี้เป็นการสร้างฝาย ชะลอนำ�้ เพอื่ เปน็ การเกบ็ กกั นำ�้ ใหค้ งอยเู่ พอื่ เปน็ แหลง่ บรโิ ภคใหแ้ กส่ ตั วป์ า่ ทอี่ าศยั อยใู่ นปา่ แนวทางการขยายผลการดำ� เนินงานให้เกดิ ความย่งั ยนื มีการพัฒนาองค์ความรู้ให้แก่องค์กรราษฎรอาสาพิทักษ์ป่า เพื่อให้ทางองค์กร ราษฎรอาสาพิทักษ์ป่าน�ำองค์ความรู่ต่างๆไปประยุกต์ใช้ภายในกลุ่ม และในอนาคตได้มี ทิศทางในการพัฒนาองค์กรราษฎรอาสาพิทักษ์ป่าคือจะมีการสร้างฝายชะลอน�้ำเพ่ือให้ เกิดแหล่งเก็บกักน�้ำในเขตพ้ืนท่ีภูเขาซ่ึงเป็นแหล่งของต้นน้�ำเพื่อให้ได้เก็บกักน้�ำให้มีความ อุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติและพัฒนาให้เป็นแหล่งแห่งการเรียนรู้ธรรมชาติของเยาวชน และบคุ คลท่ัวไปในอนาคต 237

โ ค ร ง ก า ร ห มู ่ บ ้ า น วิ ท ย า ศ า ส ต ร ์ ประชาชนจังหวัดจันทบุรีส่วน ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ คนจนั ทช์ นั โรง – ผงึ้ ใหญป่ ระกอบอาชีพการทำ� สวนผลไม้ ซึ่ง หมู่ 3 ตำ� บลแสลง อำ� เภอเขาคชิ ฌกฏู ในแต่ละปีสามารถผลิตผลไม้ออกสู่ตลาด จงั หวดั จนั ทบรุ ี ท้ังภายในและภายนอกประเทศจ�ำนวน มาก ปญั หาของเกษตรกรสว่ นใหญ ่ คอื มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลตะวนั ออก ผลิตผลไม้ไม่ได้คุณภาพและปริมาณตามที่ ตลาดต้องการ คณะด�ำเนินงาน ดร.ชัยวฒั น ์ มครเพศ วิสาหกิจชุมชนต�ำบลวังแซ้ม อ�ำเภอวังแซ้ม จังหวัดจันทบุรี ได้มี การรวมกลุ่มเล้ียงชันโรงเพื่อช่วยในการ ผสมเกสร เพ่ือเพ่ิมปริมาณและคุณภาพ ของผลผลิต นอกจากนี้ผลิตผลที่ได้จาก การเลี้ยงชันโรงยังสามารถน�ำมาท�ำเป็น ผลิตภัณฑ์ตา่ ง ๆ ได้ เชน่ สบ ู่ ยาสระผม ครมี ทาผวิ ฯลฯ คลินิกเทคโนโลยีมหาวิทยาลัย เทคโนโลยีราชมงคลตะวนั ออก วทิ ยาเขต จันทบุรี จึงขอเสนอโครงการหมู่บ้าน วิทยาศาสตร์ภูมิปัญญาท้องถิ่นคนจันท์ ชนั โรง เพอ่ื ผลกั ดนั ใหเ้ กดิ การรวมกลมุ่ ของ คนในชุมชน และนำ� ภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ มา ช่วยเพ่ิมปริมาณและคุณภาพของผลผลิต ทางการเกษตร อีกท้ังยังให้เกษตรกร สามารถพง่ึ พาตนเอง และสรา้ งรายไดจ้ าก ผลิตภัณฑ์ท่ีได้จากการเล้ียงชันโรง และ ถ่ายทอดภูมิปัญญาเหล่าน้ีสู่หมู่บ้าน ชุน ชนใกลเ้ คียง หมู่บา้ นพญาบน หมู่ 3 ตำ� บล แสลง อ�ำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี ป ร ะ ช า ก ร ส ่ ว น ใ ห ญ ่ ป ร ะ ก อ บ อ า ชี พ เกษตรกรรม โดยปลูกพืชเศรษฐกิจต่าง ๆ เช่น มังคดุ ทเุ รียน ลองกอง เงาะ ยางพารา ฯลฯ บางส่วนประกอบอาชพี ค้าขายและประมง 238

60 ชมุ ชน ยกระดบั คณุ ภาพชีวติ หมูบ่ า้ นชมุ ชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกียรติสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา ด้วยปัญหาการผลิตผลไม้ไม่ได้ ผลการด�ำเนนิ งาน คุณภาพและปริมาณตามท่ีตลาดต้องการ จากการดำ� เนนิ งานในปที ผี่ า่ นมา ทำ� ใหก้ ลมุ่ ชมุ ชนบา้ นแสลง สามารถสรา้ งราย เนื่องจากปัญหาเร่ืองขาดแมลงท่ีช่วยใน ไดใ้ หแ้ กก่ ลมุ่ ชมุ ชน มเี กษตรกรหลายชมุ ชน หลายหมบู่ า้ นใหค้ วามสนใจเขา้ มาศกึ ษาดงู าน การผสมเกสร เกษตรกรบ้านพญาบนจึง และต้องการรบั การถา่ ยทอดเทคโนโลยดี ้านการเลย้ี งชันโรง การแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์ฯ ไดม้ กี ารรวมกลมุ่ เลย้ี งชนั โรงเพอื่ ชว่ ยในการ ผสมเกสร เพ่ือเพิ่มปริมาณและคุณภาพ ของผลผลิต นอกจากนี้ผลิตผลที่ได้จาก การเล้ียงชันโรง ได้แก่ น้�ำผึ้งและชันยัง สามารถน�ำมาทำ� เป็นผลิตภณั ฑต์ ่าง ๆ ได้ เชน่ สบู่ ยาสระผม ครมี ทาผวิ ฯลฯ สมมตุ ฐิ านในการดำ� เนินโครงการ หากกลุ่มชุมชนได้มีการด�ำเนิน งานเป็นไปตามเป้าหมายที่ต้ังไว้ การยก ระดับกลุ่มเป็นไปตามความประสงค์ของ กลุ่ม จะสามารถช่วยให้การทำ� เป้าหมาย การผลิตผลิตภัณฑ์ตามเป้าหมายและ สามารถช่วยใหก้ ลุ่มยืนหยัดต่อไปได้ วธิ ีการ 1. ส�ำรวจความต้องการของกลุ่มชุมชน เพ่ือวางแผนก�ำหนดทิศทางในการ ท�ำงานรว่ มกัน 2. ไดร้ บั รคู้ วามตอ้ งการของชมุ ชน เรอื่ ง การแปรรูปผลติ ภัณฑ์ 3. ส�ำรวจและสัมภาษณ์ความต้องการ ของกลุ่ม 4. อบรมการแปรรูปผลิตภัณฑ์ 5. การวางแผนการตลาด 6. ประเมินการปฎิบัตขิ องผู้ใช้ 7. สรุปผลการดำ� เนินโครงการ 239

แนวทางการขยายผลการดำ� เนนิ งานใหเ้ กิดความย่งั ยนื จัดทำ� โครงการเสรมิ สร้างการด�ำเนินงานของกลุ่มเปน็ ระยะท่สี อง เพ่อื ตดิ ดาม ผลและเป็นพีเ่ ลีย้ งให้กบั กลุ่มในชมุ ชนอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ ครบวงจร สามารถยกระดับ ได้เทียบเคียงหรือทดแทนสถาบันการเงินเอกชนได้ และในล�ำดับต่อไปให้กลุ่มดังกล่าว เป็นต้นแบบการแปรรปู ผลติ ภัณฑ์ 240

60 ชุมชน ยกระดบั คณุ ภาพชีวติ หมบู่ า้ นชุมชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลิมพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 60 พรรษา ภาคผนวก โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของ หมบู่ า้ น ชมุ ชน แบบมสี ว่ นรว่ ม 60 หมบู่ า้ น เ ฉ ลิ ม พ ร ะ เ กี ย ร ติ ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ ท พ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 60 พรรษา 241

242

60 ชมุ ชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รติสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา 243

244

60 ชมุ ชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รติสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา 245

246

60 ชมุ ชน ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมบู่ า้ นชมุ ชนแบบมสี ว่ นรว่ ม เฉลมิ พระเกยี รติสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา 247

“60 ชุมชน ยกระดับคุณภาพชีวติ ของหมบู่ ้านชุมชนแบบมสี ว่ นร่วมร่วม” เฉลมิ พระเกียรตสิ มเด็จพระเทพรัตน ราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารีทรงเจริญพระชนมายคุ รบ 60 พรรษา ปีทพ่ี มิ พ ์ 2558 ครัง้ ท่ีพิมพ์ 1 พฤศจิกายน 2558 ISBN 978-974-625-717-6 จัดท�ำและเรียบเรยี งโดย สถาบนั ถ่ายทอดเทคโนโลยสี ่ชู ุมชน มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา www.cttc.rmutl.ac.th, www.kaewpanya.com จดั พมิ พ์และเผยแพร่ คณะกรรมการดำ� เนินงานโครงการยกระดบั คุณภาพชวี ิตของ หมบู่ ้านชมุ ชนแบบ มสี ว่ นรว่ ม 60 หมู่บา้ น เฉลิมพระเกยี รติสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารีทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 60 พรรษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลรัตนโกสนิ ทร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลศรวี ชิ ยั มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลธญั บรุ ี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอสี าน มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลสวุ รรณภมู ิ มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลพระนคร มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลตะวันออก พิมพ์ท่ี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา 248