ธีร์วรา สุตัณฑวิบูลย์

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า | 41 หุ้นกู้นี้จะแสดงเป็นค่าใช้จ่ายรอตัดบัญชถี ือเป็นสินทรัพย์อื่น และจะตัดบัญชีไปเป็นคา่ ใชจ้ ่ายตลอดอายุ ของหนุ้ กู้นั้น เช่นเดยี วกบั การตัดส่วนลดหรือสว่ นเกนิ มูลคา่ หุ้นกู้ การจำหนา่ ยหนุ้ กใู้ นระหวา่ งงวดดอกเบย้ี การจ่ายดอกเบี้ยหุ้นกู้มักจะทำทุก ๆ ครึ่งปีตามวันที่ระบุไว้ในสัญญา เมื่อบริษัทออกจำหน่าย หุ้นกู้ในวันอื่นที่ไม่ใช่วันจ่ายดอกเบี้ย ผู้ซื้อหุ้นกู้ต้องจ่ายซื้อดอกเบี้ยคงค้างโดยคิดจากวันที่จ่ายดอกเบ้ีย ครั้งสุดท้ายไปจนถึงวันที่ซื้อหุ้นกู้หากผู้ซื้อหุ้นกู้ซื้อหุ้นกู้ถือจากผู้ถือหุ้นกู้รายอื่นผู้ซื้อต้องจ่ายดอกเบี้ย บางส่วนลว่ งหน้า แทนบรษิ ทั ผอู้ อกหุ้นกสู้ ำหรับช่วงเวลาท่ีตนไมไ่ ด้ถือหุน้ กู้น้ันทั้งนี้ผู้ซ้ือจะได้รับดอกเบี้ย เต็มจำนวนวันที่มีจ่ายดอกเบี้ยงวดถัดไป ดังนั้น หุ้นกู้อาจจะขายได้ในวันอื่นที่ไม่ใช่วันกำหนดจ่าย ดอกเบี้ยซึ่งปกติจะจ่ายดอกเบีย้ หุ้นกู้ปีละ 2 ครั้งตามวันที่ระบุไว้ในใบหุ้นกู้ในกรณีนี้กิจการจะเพิ่มราคา ขายของหุ้นกู้โดยบวกดอกเบี้ยคงค้างตั้งแตว่ ันจ่ายดอกเบี้ยจนถงึ วันขายผู้ลงทุนจะจ่ายให้บริษัทผู้กู้ตาม ส่วนของดอกเบี้ยงวด 6 เดือนซึ่งเขามีสิทธิได้รับ หลังจากนั้นเขาจะได้รับดอกเบี้ยงวด 6 เดือนในวันที่ กำหนดจ่ายดอกเบี้ยงวดถัดไป บริษัทต้องทำการปรับปรุงดอกเบี้ยหุ้นกู้ค้างจ่ายตามจำนวนจริงที่ค้าง พรอ้ มทัง้ ปับส่วนเกินหรือสว่ นตำ่ กวา่ มูลค่าตามความเปน็ จริง 2. การไถถ่ อนหนุ้ กู้ หุ้นกู้ที่ให้สิทธิแก่ผู้ออกในการไถ่ถอนหุ้นกู้นั้นคืนได้ก่อนวันที่หุ้นกู้หมดอายุ ตามราคาไถ่คืนที่ กำหนดไว้ก่อนเป็นการล่วงหน้า ราคาไถ่คืนมักกำหนดไว้สูงกว่าราคาที่ตราไว้เพื่อชดเชยกับการเสีย โอกาสการลงทนุ ของผู้ถือ ซึง่ โดยปกตแิ ล้วผู้ออกมักจะไถ่ถอนหุ้นกู้คืนในชว่ งท่ีอัตราดอกเบ้ียในตลาดอยู่ ในระดับต่ำ ท้งั น้กี เ็ พื่อยกเลกิ หุ้นก้ฉู บับเดิมซึง่ อาจเสนออัตราดอกเบีย้ ในระดับสูงกวา่ แลว้ ออกหุ้นกู้ฉบับ ใหม่ซึ่งมีอัตราดอกเบี้ยต่ำกว่าเป็นการทดแทน ในส่วนของการไถ่คืนก่อนกำหนดจึงเป็นการสร้าง ความเส่ยี งส่วนเพ่ิมแก่ผูถ้ อื เพราะผถู้ อื มกั จะได้รับเงนิ จากการไถ่คืนเมื่ออัตราดอกเบีย้ ในตลาดมีระดับต่ำ แล้วต้องนำเงินทุนนั้นไปลงทุนต่อที่อัตราผลตอบแทนที่ต่ำและไม่น่าสนใจ และหุ้นกู้ประเภทนี้มักเสนอ อัตราดอกเบี้ยที่สูงกว่าหุ้นกู้ปกติ เพื่อเป็นการชดเชยความเสี่ยงหลักการบัญชี เมื่อมีการซื้อหุ้นกู้คืนมา คือ 1. ลงรายการปรับปรุงบัญชีส่วนเกินหรือส่วนลดมูลค่าหุ้นกู้ ตั้งแต่วันตัดบัญชีครั้งสุดท้ายจนถึง วนั ไถค่ ืน 2. ถ้าวนั ไถค่ นื ไมต่ รงกับวันจ่ายดอกเบีย้ ต้องลงรายการจา่ ยดอกเบี้ยตัง้ แตว่ ันจ่ายดอกเบ้ียครั้ง สุดท้ายจนถึงวันไถ่คืน และ 3. ลงรายการซื้อหุ้นกู้คืนมา โดยปิดบัญชีหุ้นกู้ในราคาตามมูลค่าปิดบัญชี ส่วนเกินมูลค่าหรอื ส่วนลดมลู ค่าหุ้นที่ยังตัดบัญชีไม่หมด และบันทึกจ่ายเงินสด ผลต่างของรายการจะ เป็นกำไรหรือขาดทนุ จากการไถค่ นื หนุ้ กู้ อนงึ่ การไถ่คนื กู้นจ้ี ะบนั ทึกบัญชอี ย่างไร ขึ้นอยกู่ บั จุดประสงค์ ของการไถ่คืน กล่าวคือ 1. ถ้าไถ่คืนเพื่อยกเลิก ก็จะลงรายการโดย เดบิตบัญชีหุ้นกู้ ในราคาตาม มูลค่า และ 2. ถ้าไถ่คืนเพื่อจะนำออกขายอีกในภายหน้า ก็จะเดบิตไว้ในบัญชีหุ้นกู้ซื้อกลับคืน (Treasury Bonds) ในราคาตามมูลค่า ในบางครั้งอาจมีการไถ่คืนหุ้นกู้ก่อนที่หุ้นกู้จะครบกำหนด หุ้นที่ไถ่คืนมานี้ อาจถือไว้เพื่อรอจังหวะนำออกไปขายไปขายใหม่หรืออาจยกเลิกก็ได้ บริษัทต้องงชำระ ค่าหุ้นกู้หรือราคาไถ่ถอนที่ตกลงไว้ยกเลิกค่าใช้จ่ายในการออกหุ้นกู้รอการตัดบัญชีและบันทึกกำไรหรือ

ห น้ า | 42 ขาดทนุ จากการไถค่ นื ห้นุ กดู้ ้วยผลต่างระหว่างจำนวนเงินท่ีตอ้ งจา่ ยเพื่อไถ่คนื หุน้ กู้กับมลู ค่าตามบัญชีของ หุ้นกู้หักด้วยต้นทุนในการจำหน่ายหุ้นกู้ที่ยังคงเหลืออยู่ตามบัญชี ส่วนเกินส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้และ ต้นทนุ ในการจำหน่ายหนุ้ กจู้ ะตอ้ งปรับปรุงจนถึงวันท่ีไถ่คนื ก่อนทจี่ ะบันทึกรายการไถ่คนื หุ้นกู้ ตัวอย่าง บริษัท เฮ้าส์ จำกัด เรียกหุ้นกู้มูลค่า 400,000 บาทมาไถ่คืนก่อนครบกำหนดชำระ ในวันที่ 1 ธันวาคม ของปีที่ 2 หรือหลังจากได้จำหน่ายหุ้นกู้ไปแล้ว 18 เดือน ในราคา 102 ½ บวก ดอกเบ้ยี คงคา้ ง 2 เดอื น รายการไถ่คืนห้นุ กจู้ ะปรากฏดงั นี้ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ธ.ค.1 เดบิต ส่วนเกนิ มูลค่าหนุ้ กู้ 264 (14,160 x 40,000 /200,000 x 11/118) ค่าใช้จ่ายในการออกหุน้ กู้ 88 (4,720 x 40,000 / 200,000 x 11/118) เครดิต ดอกเบ้ยี จ่าย 264 ค่าใช้จ่ายในการออกหนุ้ กู้รอการตดั บัญชี 88 บนั ทกึ ตดั ส่วนเกินมลู ค่าหนุ้ กู้และค่าใช้จา่ ยในการออกหนุ้ กู้ ธ.ค.1 เดบิต หนุ้ กู้ 40,000 สว่ นเกนิ มลู ค่าหุ้นกู้ (2,832-432) 2,400 ดอกเบี้ยจ่าย 400 เครดิต เงินสด 41,000 800 คา่ ใชจ้ า่ ยในการออกห้นุ กู้รอการตดั บญั ชี 600 กำไรจากการไถ่คืนหุน้ กู้ บนั ทกึ การไถ่ถอนหุ้นกู้และกำไรจากการไถ่คนื หุน้ กู้ เมื่อไถ่คืนหุ้นกู้ ณ วันกำหนด จะไม่มีกำไรหรือขาดทุนเกดิ ขึ้น เพราะมูลค่าตามบญั ชีของหุน้ ก้กู ็ จะเทา่ กบั มลู ค่าของห้นุ กู้ ณ วนั ครบกำหนด ถา้ หากมกี ารซอื้ ห้นุ กู้คนื มาและมิไดท้ ำการยกเลิกหุ้นกู้อย่าง ไม่เป็นทางการ กรณีนี้ควรเดบิตไว้ในบัญชหี ุ้นกู้ซ้ือคืนมาในราคาตามมูลค่าและยงั คงบันทึกกำไรขาดทนุ จากการซื้อหุ้นกู้คืนมาเหมือนกรณีปกติ หุ้นกู้ซื้อคืนมานี้มิใช่รายการทรัพย์สินกิจการ แต่เป็นรายการท่ี แสดงหักจากบัญชีหนุ้ กูใ้ นงบดลุ และจะไม่มกี ารจา่ ยดอกเบ้ียให้กับหนุ้ กู้ทซี่ ้อื คนื มา 2.1 หนุ้ กชู้ นดิ ไถ่ถอนเปน็ งวด (Serial Bonds) เป็นหุ้นกู้ประเทซึ่งระบุเวลาในการไถ่ถอนแต่ละงวดไว้เป็นที่แน่นอน เช่น บริษัทออกหุ้นกู้ 1,000,000 บาท มูลค่าหุ้นละ 100 บาทและ กำหนดไถ่ถอนงวดละ 100,000 บาททุกปีต้องใช้เวลาใน การไถ่ถอน 10 ปี ซึ่งเป็นผลดีแก่บริษัทหลายประการคือสามารถลดหนี้ลงได้ทุกปี การออกหุ้นกู้ชนิดไถ่

ห น้ า | 43 ถอนเป็นงวด (Serial Bonds) มีผลทำให้ธุรกิจต้องเตรียมเงินสำหรับไถ่ถอนหุ้นกู้ทุกปี โดยกันเงินจาก กำไรในรูปของเงินกองทนุ ไถ่ถอนหนส้ี นิ (Sinking Fund) การออกหุ้นกู้ชนิดไถ่ถอนเป็นงวด และการตัดรายจ่ายประจำงวด ( Amortization Procedures for Serial Bonds) การออกหุ้นกู้ชนิดไถ่ถอนเป็นงวด (Serial Bonds) จำหน่ายให้แก่บุคคลทั่วไปจะมีวธิ ีการบัญชี เหมือนกับการออกหุ้นกู้ธรรมดา ต่างกันเฉพาะวิธีไถ่ถอน การตัดส่วนเกิน ส่วนต่ำกว่ามูลค่าและ ค่าใช้จ่ายในการออกหุ้นกู้ชนิดไถ่ถอนเป็นงวด (Serial Bonds) สำหรับหุ้นกู้ธรรมดา การตัดส่วนเกิน หรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าใช้ตัดให้หมด ภายในระยะเวลาการไถ่ถอน หรือตัดตามอายุของหุ้นกู้ส่วน หุ้นกู้ ชนิดไถ่ถอนเป็นงวด (Serial Bonds) การตัดส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่า ตัดโดยวิธีหุ้นกู้ค้างชำระ (Bond Outstanding Method) จากยอดหนี้รวมสัมพันธ์กับหนี้ที่ไถ่ถอนแต่ละงวดหรือตัดโดยวิธี ดอกเบ้ียทบต้น (Compound Interest Method) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 2.2 การไถ่ถอนหุ้นกู้ชนิดไถ่ถอนเป็นงวดก่อนครบกำหนด (Serial Bond Reacquisition Prior to Maturity) เม่อื หนุ้ กไู้ ถ่คนื เป็นงวดครบกำหนดชำระ และจ่ายคืนเงนิ ให้ผถู้ ือหุ้นกู้ในราคาตามมูลค่าของหุ้นกู้ นั้น จะบันทึกรายการบัญชีโดยเดบิตหุ้นกู้ และเครดิตเงินสด เมื่อมูลค่าตามบัญชีของหุ้นกู้ ในกรณีน้ี เท่ากับราคาที่ตอ้ งจา่ ยคืนใหผ้ ู้ถือหุ้น จึงไม่มีกำไรหรือขาดทุนทีจ่ ะตอ้ งบันทึก ถ้าไถ่หุ้นกู้ชนิดไถ่ถอนเป็น งวด (Serial Bonds) ก่อนครบกำหนดชำระราคาไถ่คืนมักจะแตกต่างไปจากมูลค่าตามบัญชีของหุ้นกู้ และ มผี ลให้เกดิ กำไรหรอื ขาดทนุ ขึ้น มูลค่าตามบญั ชีของห้นุ กู้ไถ่คนื เปน็ งวดจะเทา่ กับราคาตามมลู ค่าหุ้น กู้บวกด้วยสว่ นเกนิ มลู คา่ ห้นุ กู้ทีไ่ ถ่คนื ซงึ่ ไม่ไดต้ ดั บัญชี ตัวอย่าง บริษัท โฮม จำกัดได้เรียกหุ้นกู้มูลค่า 20,000 บาท มาไถ่คืนในวันสิ้นปีที่ 2 ซึ่งเป็นวันก่อนครบ กำหนดชำระของหุ้นกู้ดังกล่าว 2 ปี บริษัทไถ่คืนหุน้ กู้ในราคา 20,200 บาท หลังจากจ่ายดอกเบี้ยปีที่ 2 ครบถว้ นแลว้ สว่ นต่ำกว่ามลู ค่าหุ้นกขู้ องจำนวน 20,200 บาทท่จี ะไถ่ถอน คำนวณตามวิธีหุ้นกู้ค้างชำระ ไดด้ ังน้ี ส่วนตำ่ กว่ามูลคา่ หุ้นกู้ของปีท่ี 3 (20,000/120,000x1,050) 175 บาท ส่วนต่ำกวา่ มูลค่าหนุ้ กู้ของปีที่ 4 (20,000/80,000x700) 175 บาท

ห น้ า | 44 ตารางแสดงการตัดสว่ นตำ่ กวา่ มลู คา่ หนุ้ กู้ไถถ่ อนเปน็ งวดตามวธิ หี นุ้ กคู้ า้ งชำระ ปที ่ี หนุ้ กู้คา้ งชาระ เศษส่วนทใ่ี ช้ตัด (1) (2) (3) ณ วันต้นปี ส่วนตา่ กว่ามูลค่า สว่ นต่ากว่ามูลคา่ จา่ ยดอกเบี้ยหุ้นกู้ ดอกเบีย้ จา่ ย (ราคาตามูลค่า) (5% ของหนุ้ กู้ค้างชาระ) หุน้ กูต้ ดั บัญชี (1)+(2) (5,250 xเศษส่วน) 1 200,000มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง10/301,750 10,000 11,750 2 160,000 8/30 1,400 8,000 9,400 3 120,000 6/30 1,050 6,000 7,050 4 80,000 4/30 700 4,000 4,700 5 40,000 2/30 350 2,000 2,350 600,000 30/30 5,250 30,000 35,250 รายการไถถ่ อนหนุ้ กู้ โดยไมค่ ำนงึ ถงึ ปญั หาภาษเี งินไดเ้ ปน็ ดังนี้ เดบติ หุ้นกู้ 20,000 ขาดทนุ จากการไถ่คนื หนุ้ กู้ 550 เครดิต สว่ นตำ่ กว่ามูลค่าหุน้ กู้ 350 เงนิ สด 20,200 บนั ทกึ การไถ่คนื หนุ้ กชู้ นิดไถ่ถอนเปน็ งวด ก่อนครบกำหนดชำระ 2 ปี 3. หนุ้ กเู้ ปลยี่ นเปน็ หนุ้ ทนุ (Bonds Conversion) หุ้นกู้ที่ให้สิทธิผู้ลงทนุ สามารถเปลี่ยนเป็นหุ้นสามัญหรือบรุ ิมสิทธิ เป็นการจูงใจผู้ลงทุนซือ้ หุ้นกู้ สิทธิพิเศษในการเปลี่ยนแปลงสภาพจากเจ้าหนี้เป็นผู้ถือหุ้น ควรระบุหรือกำหนดให้ชัดเจน เช่น ระยะเวลาในการเปล่ียนแปลง อตั ราการแลกเปลยี่ น หุน้ ก้กู ห่ี ้นุ เปล่ยี นเป็นหุน้ ทุนได้กี่หนุ้ การให้โอกาสผู้ เป็นเจา้ หน้ีเปล่ยี นสภาพเป็นผู้ถือหุ้น ธรุ กจิ จะตอ้ งชำระดอกเบ้ียห้นุ กสู้ ่วนทค่ี ้างชำระให้เสร็จสิ้นก่อนการ เปลี่ยนแปลง เพราะตัดส่วนเกินหรือส่วนลดมูลค่าหุ้นกู้คงเหลือออกทั้งหมดเท่ากับจำนวนหุ้นกู้ท่ี เปลี่ยนเป็นหุ้นทุน เพราะถือเป็นการยกเลิกหนี้สินจำนวนดังกล่าว และให้พิจารณาว่าการเปลี่ยนหุ้นกู้ เป็นหนุ ทนุ มีกำไรขาดทุนหรือไม่

ห น้ า | 45 ตัวอย่าง บริษัท เฮ้าส์ จำกัด จดทะเบียนจัดตั้งบริษัทมีทุนจดทะเบียน 100,000,000 บาท เป็น หุ้นสามัญจำนวน 800,000 หุ้นๆละ 100 บาททุนที่เหลือเป็นหุ้นบุริมสิทธิชนิด 15% ร่วมรับมูลค่า หนุ้ ละ 100 บาท บรษิ ทั จำหน่ายหุน้ ท้ังสองได้ห้นุ ละ 110 บาท เมือ่ 10 กนั ยายน 25x5 1 ม.ค. x6 บรษิ ทั จดทะเบียนหนุ้ กู้ชนิด 12% เปล่ยี นเปน็ หนุ้ ทุน มลู คา่ 4,000,000 บาท จำนวน 40,000 หนว่ ยๆละ 100 บาท จ่ายดอกเบ้ยี ปลี ะ 2 ครั้งกำหนดไถถ่ อน ภายใน 10 ปี บริษัทจำหนา่ ยหุ้นกไู้ ดท้ ง้ั หมดในราคาหุ้นละ 110 บาท เสียค่าใช้จา่ ยในการออกหนุ้ กู้ 200,000 บาท กำหนดตดั ค่าใชจ้ า่ ยภายใน 5 ปี 1 ม.ค. x8 บรษิ ัทไถ่ถอนห้นุ กูจ้ ำนวน 10,000 หนว่ ย ราคาหน่วยละ 110 บาท 1 ม.ค. x9 บริษัทรบั เปลี่ยนห้นุ กูเ้ ป็นหุน้ สามญั จำนวน 20,000 หนว่ ย อัตราแลกเปล่ียน 1 : 1 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง การบนั ทกึ บญั ชี 25x6 ม.ค. 1 เดบติ เงนิ สด 4,400,000 เครดติ สว่ นเกนิ มลู คา่ หนุ้ กู้ 400,000 4,000,000 หนุ้ กู้ ออกหุ้นกู้ 40,000 หนว่ ย อตั ราหนว่ ยละ 110 บาท ม.ค. 1 เดบิต คา่ ใชจ้ า่ ยในการออกหุ้นกรู้ อการตดั บัญชี 200,000 เครดิต เงนิ สด 200,000 เสียคา่ ใช้จ่ายในการออกหนุ้ กู้ 200,000 บาท 25x6 เดบติ ดอกเบี้ยจา่ ย 240,000 ม.ิ ย. 30 เครดิต เงินสด จ่ายดอกเบยี้ หนุ้ กู้งวด 6 เดือน 240,000 ธ.ค.31 เดบติ ดอกเบยี้ จา่ ย 240,000 เครดิต เงนิ สด 240,000 จา่ ยดอกเบี้ยห้นุ กู้งวด 6 เดือน

25x6 เดบติ สว่ นเกนิ มลู คา่ หุ้นกู้ (400,000 x 1/10) 40,000 ห น้ า | 46 ธ.ค. 31 คา่ ใช้จ่ายในการออกหนุ้ กู้ (200,000 x 1/5) 40,000 40,000 เครดิต ดอกเบ้ยี จ่าย 40,000 ค่าใช้จ่ายในการออกหุ้นกู้รอการตัดบัญชี ตดั สว่ นเกินมูลค่าหนุ้ กู้และค่าใชจ้ า่ ยในการออกหุ้นกู้ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง25x8 ม.ค.1 เดบิต หนุ้ กู้ 1,000,000 ส่วนเกินมลู คา่ หุ้นกู้ (280,000x1/4) 70,000 ขาดทุนจากการไถ่คืนหนุ้ กู้ 50,000 เครดติ เงินสด (10,000 x 110) 1,100,000 คา่ ใช้จ่ายในการออกห้นุ กรู้ อการตดั บัญชี 20,000 ไถ่ถอนหนุ้ กู้ 10,000 หนว่ ยๆละ 110 บาท ก่อนครบกำหนด 25x9 ม.ค.1 เดบิต หุ้นกู้ 2,000,000 สว่ นเกินมูลค่าหุ้นกู้ 80,000 เครดติ ทุน – หุ้นสามัญ (20,000 x 100) 2,000,000 ส่วนเกนิ มลู ค่าหุน้ สามญั 80,000 บันทกึ รายการเปลี่ยนแปลงหุ้นก้เู ป็นหนุ้ สามัญอตั ราการเปลีย่ น 1:1 การซอื้ ทรพั ยส์ ินโดยทำสญั ญาชำระหนร้ี ะยะยาว (Long-term Purchase Contracts) การซื้อทรัพย์สินโดยทำสัญญาชำระหนี้ระยะยาวถือเป็นการซื้อสินทรัพย์แบบเงินผ่อน เป็น ลักษณะหนึ่งของการสง่ เสริมการขาย ให้โอกาสแกผ่ ู้ซ้ือ ทำให้ผู้ซอื้ สามารถใช้ทุนท่ีมีอยู่อย่างจำกัดขยาย ธุรกิจ โดยการซื้อสินทรัพย์ต่าง ๆ แบบผ่อนชำระเป็นงวดๆ ตามสัญญาที่ตกลงกัน เช่น การซื้อที่ดิน เครื่องจกั ร เคร่ืองมอื อุปกรณ์ และการขยายโรงงาน เป็นต้น

ห น้ า | 47 ตัวอย่าง บรษิ ัท โฮมมี่ จำกัด จดทะเบียนจัดตั้งบริษัทมีทนุ ในการดำเนินธุรกจิ 100,000,000 บาท เป็น ทุนหุ้นสามัญ 800,000 หุ้น มูลค่าหุ้นละ 100 บาท ทุนที่เหลือเป็นหุ้นบุริมสิทธิ ชนิด 15% สะสมและ ร่วมรับมูลค่าหุ้นละ 100 บาท 1 ม.ค. x5 บริษทั จำหน่ายหนุ้ ทนุ ท้งั 2 ชนดิ ในราคาหุ้นละ 110 บาท 1 ม.ค. x6 บริษัททำสัญญาซื้อเครื่องจักรใช้ในการผลิต 1 ชุด จากบริษัทอุตสาหกรรมจำกัด มูลค่า 60,000,000 บาท บริษัทชำระเงินในวันทำสัญญาซื้อ 25% ค่าเครื่องจักรท่ี เหลือผอ่ นชำระเปน็ เวลา 10 ปี หนค้ี า้ งชำระเสียดอกเบยี้ อัตรา 15% จากหน้ี คงเหลือ ชำระทุกวนั สน้ิ งวด ตั้งแต่ 31 ธนั วาคม 25x6 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง การบนั ทกึ บญั ชี 25x6 ม.ค.1 เดบติ เครือ่ งจักร 60,000,000 เครดิต เงนิ สด 15,000,000 45,000,000 เจา้ หน้ตี ามสญั ญา ซ้อื เคร่ืองจักรชำระค่าซื้อ 25% หนีท้ ่เี หลอื ชำระภายใน 10 ปี ธ.ค.31 เดบติ เจา้ หน้ีตามสัญญา 4,500,000 ดอกเบีย้ จา่ ย 6,750,000 เครดิต เงนิ สด 11,250,000 ชำระหนคี้ า่ เครื่องจกั รและดอกเบยี้ 4. การแสดงหนสี้ นิ ระยะยาวในงบดลุ การแสดงหน้สี นิ ระยะยาวในงบดลุ ควรแจ้งรายละเอียดเกี่ยวกบั หนีส้ นิ ระยะยาวแตล่ ะจำนวนให้ ชดั แจ้ง ในกรณที ่กี ิจการมีหนีส้ นิ ระยะยาวจำนวนมากโดยการก่อหนห้ี ลายครง้ั เชน่ นำหุน้ กู้ออกจำหน่าย หลายรุ่น อาจแสดงหนี้ระยะยาวเพียงรายการเดยี วในงบดุลและหมายเหตุท้ายงบดุลถึงรายละเอียดของ หนีส้ ินระยะยาวจำนวนนี้ เช่น วันครบกำหนด อัตราดอกเบีย้ การเรยี กไถ่คืนก่อนครบกำหนด สิทธแิ ปลง สภาพหนี้ ทรัพย์สินที่ให้เป็นหลักประกันการจ่ายชำระหนี้ เงินปันผลหรือเงื่อนไขอื่น ๆ ที่ตกลงกับ ผู้กู้ยืมในกรณีที่นำสินทรัพย์รายการใดเป็นหลักประกันการก่อหน้ีสิน ก็จะต้องแสดงรายละเอียดการค้ำ ประกันไว้ทั้งทางด้านสินทรัพย์ และหนี้สินที่ประกัน ไม่ควรนำสินทรัพย์และหนี้สินดังกล่าวหักกลบลบ ยอดกันแล้วแสดงแตเ่ พียงยอดสุทธิ หนสี้ นิ ระยะยาวที่ครบกำหนดชำระภายในหน่งึ ปี ควรแสดงเปน็ หนสี้ ินหมนุ เวยี นเฉพาะในกรณี ทหี่ นส้ี ินจำนวนนั้นชำระคนื ด้วยสินทรัพย์หมนุ เวียน ถา้ ในระหวา่ งปถี ดั มาหนี้สินจำนวนดังกลา่ วจะชำระ โดยการแปลงสภาพเป็นหนุ้ ทุน ชำระด้วยเงินกองทุนเพอื่ ไถ่คืนหน้ีท่ตี ้งั ขึ้น หรือชำระดว้ ยสินทรพั ยอ์ ืน่ ที่มี

ห น้ า | 48 ลกั ษณะไมห่ มนุ เวียน หนส้ี ินจำนวนนน้ั ใหแ้ สดงไว้เปน็ หนสี้ ินระยะยาวพร้อมทัง้ หมายเหตุให้ทราบวัน ครบกำหนดและวิธีการชำระหน้รี ายการนน้ั ๆ ดว้ ย ตวั อยา่ งการแสดงหนส้ี นิ ระยะยาวในงบดลุ หนสี้ นิ ระยะยาว ห้นุ ก้อู ตั ราดอกเบย้ี 8% อายุ 10 ปี ถงึ กำหนดวันท่ี 1 ม.ค. จดทะเบียน 20,000 หนุ้ มลู ค่าหนุ้ ละ 100 บาท จำหน่ายไปแลว้ 16,000 หุน้ บวก สว่ นเกินมลู คา่ หุ้นกู้ หนุ้ กชู้ นดิ ไถ่คนื เปน็ งวด อัตราดอกเบย้ี 6% ครบกำหนดชำระ 1 ก.ค. 25x3-25x8 หกั จำนวนท่คี รบกำหนดชำระ 1 ก.ค. 25x4 รายได้รอการตดั บญั ชี รายได้คา่ เชา่ รบั ลว่ งหน้ รวมหน้สี นิ ระยะยาว มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 1,600,000 1,620,000 20,000 600,000 800,000 160,000 200,000 2,380,000 สรปุ หนี้สินไม่หมุนเวียน เป็นหนี้สินหรือภาระผูกพันที่จะถึงกำหนดเกินกว่า 1 ปี หรือเป็นหนี้สิน ระยะยาวท่ีกจิ การจะจา่ ยชำระหนสี้ ินนัน้ เกินกว่ารอบระยะเวลาดำเนนิ งานตามปกติของกจิ การ ประเภทของหนี้สินไม่หมุนเวียน จะประกอบด้วย หุ้นกู้หรือพันธบัตร เงินกู้ยืมระยะยาว ต๋ัวเงนิ จ่ายระยะยาว และหนสี้ นิ ไมห่ มนุ เวยี นอ่ืน กิจการอาจขายหุ้นกู้ตรงตามงวดการจ่ายดอกเบี้ย หรือระหว่างงวดการจ่ายดอกเบี้ย และอาจ ขายหุ้นกู้ได้ในราคาตามมูลค่าหุ้นกู้ สูงกว่ามูลค่าหุ้นกู้ หรือต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้ โดยจะต้องพิจารณา อัตราดอกเบยี้ ของหุน้ กู้เปรียบเทียบกับอัตราดอกเบยี้ ที่แทจ้ ริงในทอ้ งตลาด การท่รี าคา ขายหุ้นกู้สูงกว่า หรือต่ำกว่ามูลค่าถือเป็นการชดเชยดอกเบี้ยของหุ้นกู้ที่มีอัตราแตกต่างจากอัตรา ดอกเบี้ยที่แท้จริงใน ท้องตลาดนน่ั เอง ตวั๋ เงินจ่ายระยะยาวแตกต่างจากตั๋วเงนิ จ่ายระยะส้ันในเรื่องของวนั ครบกำหนดจ่ายชำระหน้ีซ่ึง จะมีระยะเวลาในการจ่ายชำระหนี้เกินกว่าหนึ่งรอบระยะเวลาในการดำเนินงาน หรือ มากกว่า 1 ปี ตั๋วเงินจ่ายระยะยาวมีลักษณะเหมือนหุ้นกู้ในเรื่องของวันครบกำหนดและวันจ่าย ดอกเบี้ยที่แน่นอน การวัดมูลค่าของตั๋วเงินจ่ายใช้มูลค่าปัจจุบันของเงินต้นและดอกเบี้ยที่ต้องชำระในอนาคต ทำให้เกิด สว่ นเกินหรือสว่ นลดในต๋ัวเงนิ จา่ ยที่จะตอ้ งตัดตามอายขุ องตั๋วเงนิ จ่าย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า | 49 แบบฝกึ หดั 1. บริษัท โอลีฟ จำกัด เสนอขายหุ้นกู้ชนิด 9% อายุ 12 ปี มูลค่า 50,000 บาท เงื่อนไขของ หุ้นกู้มีวา่ จะคืนเงินตน้ 50,000 บาท ให้ผู้ถือหุน้ กู้เมื่อสิ้นปที ี่ 12 และจ่ายดอกเบี้ยทุกปีๆละ 3,500 บาท ข้อเสนอนี้จะส่งไปยังผู้ลงทุน ธนาคาร นายหน้าตัวแทนผู้ขายหุ้นกู้ ให้คำนวณราคาหุ้นกู้ที่เสนอขาย เมื่ออัตราดอกเบีย้ ที่แทจ้ ริงเทา่ กับ 8% และ 6% ตามลำดบั และบนั ทกึ รายการหุ้นกู้ ดงั กลา่ ว 2 กรณี 2. บริษัท โอลาฟ จำกัด เสนอขายหุ้นกู้ชนิด 7% อายุ 5 ปี มูลค่า 150,000 บาท เงื่อนไขของ หุ้นกู้มีวา่ จะคนื เงินต้น 150,000 บาท ให้ผู้ถือหุ้นกู้เมือ่ ส้ินปีที่ 5 และจ่ายดอกเบี้ยทกุ ปีๆละ 7,500 บาท ข้อเสนอนี้จะส่งไปยังผู้ลงทุน ธนาคาร นายหน้าตัวแทนผู้ขายหุ้นกู้ ให้คำนวณราคาหุ้นกู้ที่เสนอขาย เมือ่ อัตราดอกเบี้ยท่ีแทจ้ ริงเท่ากับ 9% และ 5% ตามลำดบั และบนั ทกึ รายการหุ้นกู้ ดงั กล่าว 2 กรณี 3. บริษัท อุ๋งอิ๋ง จำกัด เสนอขายหุ้น 6% อายุ 4 ปี มูลค่า 100,000 บาท เสนอขายในราคา 97,600 บาท ให้คำนวณดอกเบี้ยจ่ายถัวเฉลี่ยต่อปี และบันทึกรายการจ่ายดอกเบี้ยถัวเฉลี่ยหุ้นใน วันส้ินงวด (จ่ายดอกเบย้ี ปลี ะครง้ั ทกุ สนิ้ ปี) 4. บริษัท อุ๋มอิ๋ม จำกัด เสนอขายหุ้น 6% อายุ 4 ปี มูลค่า 100,000 บาท เสนอขายในราคา 104,800 บาท เงื่อนไขของหุ้นกู้มีว่าจะคืนเงินต้นปีเมื่อปีที่ 4 และจ่ายดอกเบี้ยให้ทุกปี ๆ ละ 6,000 บาท ใหค้ ำนวณดอกเบีย้ จ่ายถวั เฉลี่ยตอ่ ปี และบนั ทกึ รายการในวนั สน้ิ งวด 5. บริษัท เอวา จำกัด หุ้นกู้มูลค่า 400,000 บาท อายุ 5 ปี ดอกเบี้ย 10% ต่อปี จ่ายชำระ ดอกเบี้ยทุกปี จำหน่ายไป ในราคา 360,000 บาท บริษัท เอ๋ หุ้นกู้มูลค่า 400,000 บาท อายุ 5 ปี ดอกเบี้ย 10% ต่อปี จ่ายชำระดอกเบี้ยทุกปี จำหน่ายไป ในราคา 480,000 บาท ให้แสดงตาราง ตัดสว่ นตำ่ กวา่ และสว่ นเกนิ มลู คา่ ห้นุ ก้ตู ามวิธีเส้นตรง เอกสารอ้างอิง ธารินี พงศ์สุพัฒน์. (2559). การบัญชีขั้นกลาง 2. ภาควิชาบัญชี คณะบริหารธุรกิจ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ พิมพ์พนา ปีตธวัชชัย และคณะ. (2563). การบัญชีขั้นกลาง 2. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ แหง่ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย สุปริญญา ชุกะวฒั น์. (2561). การบัญชีขนั้ กลาง 2. พิมพค์ รง้ั ท่ี 8. กรงุ เทพฯ : สำนกั พมิ พ์มหาวิทยาลัย รามคำแหง สภุ าณี อนิ ทน์จนั ทร.์ (2558). การบัญชหี นสี้ นิ และสว่ นของเจ้าของ. คณะวทิ ยาการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎนครปฐม อรชมุ า มลู ศรี. (2558). การบัญชีขัน้ กลาง 2. คณะวทิ ยาการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎอุดรธานี

ห น้ า | 50 แบบฝึกปฏิบัติชุดวิชา การบัญชีขั้นกลาง 2 และการรายงานทางการเงิน : หน่วยที่ 1-15 มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. สาขาวิชาวิทยาการจัดการ (สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธริ าช, 2007) เอกสารการสอนชุดวิชา การบัญชีขั้นกลาง 2 และการรายงานทางการเงิน เล่มที่ 1 : หน่วยที่ 1-8 มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. สาขาวิชาวิทยาการจัดการ (สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช, 2007) เอกสารการสอนชุดวิชา การบัญชีขั้นกลาง 2 และการรายงานทางการเงิน เล่มที่ 2 : หน่วยท่ี 9-15 มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. สาขาวิชาวิทยาการจัดการ (สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช, 2007) Beans, F..A., Anthony, J.H., Bettinghaus, B., and smith, K.A. (2012). Advanced Accounting. 11th ed. New Jersey : Pearson Prentice Hall. Christensen, T.E., Cottrell, D.M., amd Baker, R.E. (2014). Advanced Financial Accounting. 10th ed. Singapore : McGraw-Hill. Keiso, D., Weygandt, J., & Warfield,T. (2 0 1 0 ) . FUNDAMENTALS OF INTERMEDIATE ACCOUNTING. America : John Wiley & Son. Williams, J.R., and others. (2015). Financial accounting. 15th ed. Singapore : McGraw-Hill. มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎหม่บู า้ นจอมบงึ ห น้ า | 51

ห น้ า 51 แผนบรหิ ารการสอนประจำบทที่ 3 หวั ขอ้ เนือ้ หา 1. ประเภทของหา้ งหุ้นส่วน 1.1 หา้ งห้นุ ส่วนสามญั 1.2 หา้ งหุ้นสว่ นจำกดั 2. การบนั ทกึ บญั ชีของหา้ งหุ้นสว่ น 2.1 ห้นุ ส่วนนำเงนิ สดมาลงทุน 2.2 หนุ้ ส่วนนำทรัพย์สนิ อนื่ ๆ มาลงทุน 2.3 การเปลี่ยนแปลงบญั ชีของห้างหนุ้ ส่วน 2.4 เจา้ ของคนเดยี วรวมกิจการห้างหนุ้ สว่ น 3. บัญชที นุ ของหุ้นส่วน 3.1 วิธที ุนคงที่ 3.2 วธิ ที นุ เปลยี่ นแปลง สาระสำคัญ 1. การบัญชีห้างหุ้นส่วนสามัญผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนรับผิดชอบร่วมกัน ส่วนห้างหุ้นส่วนจำกัด ผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ นจำกัดความรับผิดชอบ 2. การบัญชีหา้ งหุ้นส่วนนำเงนิ สดและทรพั ยส์ ินอนื่ ๆ มาลงทุน 3. การบญั ชหี า้ งหนุ้ ส่วนบัญชีทนุ ของหนุ้ ส่วน โดยวธิ ีวิธที ุนคงท่ีและวธิ ีทุนเปลย่ี นแปลง มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง วัตถปุ ระสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. เพื่อใหส้ ามารถบนั ทึกบัญชีหา้ งห้นุ ส่วนและจดั ทำงบการเงินห้างหุ้นส่วนได้ 2. เพื่อให้สามารถบอกถึงข้อแตกต่างระหว่างส่วนของเจ้าของระหว่างธุรกิจเจ้าของคนเดียวกับ ห้างหุ้นสว่ นได้

ห น้ า 52 วิธสี อนและกจิ กรรมการเรยี นการสอน 1. วธิ กี ารสอน 1.1 วิธีการสอนบรรยาย 1.2 วธิ ีการสอนอภปิ ราย 1.3 วธิ กี ารแลกเปล่ียนเรยี นรู้ 1.4 วธิ ีการสอนออนไลน์ 2. กิจกรรมการเรยี นการสอน 2.1 นักศกึ ษาแลกเปลย่ี นเรยี นรู้ 2.2 ผูส้ อนบรรยาย 2.3 ให้นักศกึ ษาแบ่งกลุ่มอภปิ ราย 2.4 การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ การวดั ผลและการประเมินผล 1. การสงั เกตพฤติกรรมของผูเ้ รียนระหว่างการแลกเปลย่ี นเรยี นรู้ 2. การซักถามและการตอบคำถามของผเู้ รียนในชนั้ เรยี น / ออนไลน์ 3. ตรวจงานของนักศึกษาที่ฝึกปฏิบตั ิแบบฝกึ หัดทา้ ยบทเรียน มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง

ห น้ า 53 บทที่ 3 การบญั ชหี า้ งหนุ้ ส่วน การดำเนินงานธุรกิจต่าง ๆ ที่ประกอบธุรกิจต่างก็มุ่งที่จะแสวงหาผลกำไรจากการดำเนินงาน ซ่ึงมหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ผลดำเนินงานน้ัน ได้มาจากการขายสินค้าหรือบริการต่าง ๆ ของกิจการและค่าใช้จ่ายที่กจิ การต้องจ่ายจาก การดำเนินงาน เช่น ซื้อสินค้า จ่ายเงินเดือน และค่าใช้จ่ายต่างๆ โดยมีการบันทึกบัญชีรายได้และค่าใช้จ่าย ให้ถูกต้องตามหลักการบัญชีที่รับรองโดยทั่วไปมาคำนวณหาผลกำไรขาดทุนซึ่งจะแสดงผลการดำเนินงาน ของกจิ การตลอดหนงึ่ ปีทผ่ี า่ นมาว่ามีฐานะการเงินเป็นอย่างไร มสี นิ ทรัพย์ หน้ีสินและทนุ อยู่เทา่ ใด การได้มา ของข้อมลู ทางการเงนิ ท่ีมคี วามสำคัญสำหรับธุรกิจเป็นอย่างมาก จึงจำเป็นตอ้ งสรา้ งระบบในการดำเนินงาน ทางธุรกิจ ซึ่งในระบบเศรษฐกิจของประเทศไทยเป็นระบบทุนนิยม แต่ละคนสามารถดำเนินธุรกิจได้อย่าง เสรีและสามารถถือกรรมสทิ ธิ์ในสนิ ทรัพย์ต่างๆ ได้ ถ้าไมข่ ดั ต่อกฎหมายท่ีได้บัญญัติไว้และกลุ่มบุคคลเหล่านี้ อาจจะเปน็ เจ้าของได้อยา่ งเสรี ซงึ่ บคุ คลทเี่ ป็นเจ้าของธุรกิจสว่ นใหญ่มักจะมีการระดมเงินทุน เพ่ือการก่อตั้ง ห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทเพื่อทำการดำเนินงานทางธุรกิจ โดยมีการระดมเงินทุนเป็นจำนวนมาก ๆ เพื่อ มวี ตั ถุประสงค์ท่ีจะแสวงหากำไร และแบ่งปนั กำไรตามท่ตี กลงกนั ระบบเศรษฐกิจในประเทศไทยเป็นระบบนายทุนบุคคลแต่ละคนสามารถถือกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สิน ต่าง ๆ ได้ถ้าไม่ขัดกับกฎหมายที่บัญญัติไว้สำหรับธุรกิจที่เป็นสาธารณูปโภครัฐอาจเสียวเป็นเจ้าของเพราะ ต้องใช้เงินเป็นจำนวนมากและเพื่อประโยชน์แก่ส่วนรวมธรุ กิจต่าง ๆ จึงมีบุคคลหรือกลุม่ บุคคลเป็นเจา้ ของ ไดอ้ ย่างเสรบี ุคคลทีเ่ ปน็ เจา้ ของธุรกจิ ส่วนมากรวมทุนกนั ตัง้ ห้างหนุ้ ส่วน การประกอบธุรกิจสามารถจัดตั้งได้หลายรูปแบบ ทั้งกิจการเจ้าของคนเดียว ห้างหุ้นส่วนบริษัท จำกัด ซึ่งในการจดั ต้งั ธรุ กจิ แต่ละรปู แบบจะมีความยากงา่ ยแตกตา่ งกนั ออกไป ห้างหนุ้ ส่วนเป็นรปู แบบหนึ่ง ท่ีนิยมกันมากเพราะมีการจัดตั้งง่าย ใช้เงินทุนไม่มาก และมีข้อได้เปรียบกว่าการจัดตั้งกิจการเจ้าของคน เดียวหรือบริษัทจำกัด เพราะสามารถเลือกได้ว่าจะเป็นบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล ซึ่งห้างหุ้นส่วนที่จด ทะเบียนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามกฎหมาย คือ ต้องนำส่งงบแสดง ฐานะการเงนิ และงบกำไรขาดทุนต่อสำนักงานพฒั นาธุรกจิ การค้า กระทรวงพาณิชย์ ภายใน 5 เดอื นนับแต่ วันปิดบญั ชี และเมอื่ มกี ารเปลยี่ นแปลงรายการทางทะเบยี นต้องไปขอ จดทะเบยี นเปลยี่ นแปลงรายการด้วย การบญั ชีของหา้ งหุ้นสว่ นจึง จำเป็นอยา่ งยง่ิ ในการแสดงผลการดำเนนิ งานของหา้ งหุ้นส่วน และเพือ่ ใหผ้ ู้เป็น ห้นุ สว่ นสามารถนำรายงานทางการเงินมาใช้ประกอบการพจิ ารณาวางแผนการดำเนินงานที่เหมาะสมได้ ความหมายของห้างหุ้นส่วน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1012 ได้ให้ ความหมายไว้ว่า หา้ งหุน้ ส่วน คือ สญั ญาซงึ่ บคุ คลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ตกลงเข้ากนั เพื่อกระทำกิจการร่วมกัน ด้วยประสงค์จะแบง่ ผลกำไรอันพึง่ จะได้แกก่ ิจการทีท่ ำนั้น ห้างหุน้ ส่วนจะตอ้ งประกอบด้วยลักษณะสำคญั ดังต่อไปน้ี 1. ห้างหุ้นส่วนจะต้องเป็นสัญญาหรือข้อตกลงของบุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ซึ่งจะเป็นบุคคล

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 54 ธรรมดาหรือเป็นนิติบุคคลก็ได้ โดยกฎหมายไม่ได้บังคับให้จดทะเบียนจัดตั้ง 2. ห้างหุ้นส่วนจะต้อง มีการลงทนุ ร่วมกัน ซ่งึ สิ่งทนี่ ำมาลงทุนอาจเป็น เงินสด สินทรัพย์ อ่นื ที่มใิ ช่เงินสด หรือแรงงานก็ได้ และ 3. ห้างหุ้นส่วนจะต้องมีกิจกรรมร่วมกัน คือมีการบริหารงานและการดำเนินงานร่วมกัน โดยมีวัตถุประสงค์ เพอ่ื แสวงหาผลกำไรมาแบ่งปนั กัน 1. ประเภทของห้างหุน้ สว่ นห้างห้นุ สว่ น ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1013 บัญญัติไว้ว่า ประเภทของห้างหุ้นส่วนห้าง หุ้นส่วน แบ่งออกได้เปน็ 2 ประเภทคือ 1.1 ห้างหุ้นส่วนสามัญ (Ordinary partnership) ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1025 บญั ญัตวิ ่า “อันวา่ หา้ งหุ้นสว่ นสามัญนั้นคือหา้ งหุน้ ส่วนประเภทซ่งึ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนทุกคนต้องรับผิดชอบร่วมกัน เพื่อหนี้ทั้งปวงของห้างหุ้นส่วนโดยไม่มีจำกัด” เป็นการจดทะเบียนสำหรับห้างหุ้นส่วนสามัญกฎหมายไม่ บงั คับแตถ่ า้ จดทะเบียนตามท่ีกฎหมายกำหนดแลว้ ก็เปน็ นิตบิ ุคคลแยกตา่ งหากจากผเู้ ปน็ หุ้นส่วนหา้ งหุ้นส่วน สามญั แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คอื 1. ห้างหุ้นส่วนสามัญหรือห้างหุ้นสามัญไม่จดทะเบียน (Unregistered ordinary partnership) จะมีฐานะเป็นบุคคลธรรมดาเหมือนกิจการเจ้าของคนเดียว คำนำหน้าของห้างหุ้นส่วน จะต้องใช้คำว่า “ห้างหุ้นส่วนสามัญ” ถ้าไม่ได้ตกลงอำนาจหน้าที่ไว้ในสัญญาของห้างหุ้นส่วน ให้ถือว่า ผ้เู ปน็ หุ้นสว่ นทกุ คนมีสทิ ธิเข้าจัดการงานของห้างหุ้นส่วนรว่ มกนั 2. ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคลหรือห้างหุ้นส่วนสามัญจดทะเบียน (Registered ordinary partnership) จะมีฐานะเป็นนิติบุคคลแยกต่างหากจากผู้เป็นหุ้นส่วน คำนำหน้าของห้างหุ้นส่วนจะต้องใช้ คำว่า “ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล” ผู้เป็นหุ้นส่วนจะต้องมีการตกลงอำนาจหน้าที่และชื่อผู้เป็นหุ้นส่วน ผู้จัดการไว้อย่างชดั เจน ซึง่ จะมีคนเดียวหรือหลายคนก็ได้ ผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วนผ้จู ดั การเท่านั้นท่ีมีสิทธิเข้าจัดการ งานของห้างหุ้นส่วนและทำนิติกรรมต่าง ๆ ในนามห้างหุ้นส่วนได้ ทั้งนี้ การจัดตั้งห้างหุ้นส่วนสามัญกระทำ ได้ง่ายเช่นเดียวกับกิจการเจ้าของคนเดียว สิทธิและหน้าที่ทางกฎหมายก็มีเช่นเดียวกัน สำหรับห้างหุ้นส่วน สามัญนิติบุคคลนั้นดำเนินงานเช่นเดียวกับห้างหุ้นส่วนสามัญ แต่ต้องไปจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล ณ สำนักทะเบียนห้างหุ้นบริษัทกระทรวงพาณิชย์หรือที่ศาลากลางจังหวัดหรืออำเภอท้องที่ในส่วนภูมิภาค การจดทะเบยี นเปน็ นิตบิ ุคคลทำให้ฐานะของหา้ งหุ้นส่วนกบั ตวั ผเู้ ป็นหุ้นสว่ นแยกตา่ งหากจากกนั 1.2 ห้างหุ้นส่วนจำกัด (Limited Partnership) ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1077 บัญญัติว่า “อันว่าห้างหุ้นส่วนจำกัดนั้นคือห้างหุ้นส่วนประเภทหนึ่งซึ่งมีผู้เป็นหุ้นส่วน 2 จำพวก ซึ่งได้แก่ 1. ผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทจำกัดความรับผิด ซึ่งจำกัดความรับผิดเพียงไม่เกินจำนวนเงินที่ตนรับจะลงทุนใน ห้างหุน้ ส่วนหนุ้ ส่วน ประเภทน้ีไมม่ ีสทิ ธิเขา้ จัดการงานของห้างหุ้นสว่ นสิทธิจะพึงมี ไดแ้ ก่ การออกความเห็น รับปรึกษา ส่วนทุนที่จะนำมาลงจะต้องเป็นเงินหรือทรัพย์สินจะเป็นแรงงานไม่ได้และ 2. ผู้เป็นหุ้นส่วน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 55 ประเภทไม่จำกัดความรับผิด ซึ่งต้องรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้สินของห้างหุ้นส่วนโดยไม่จำกัดจำนวน หนุ้ สว่ นประเภทนีม้ สี ทิ ธิเข้าบรหิ ารงานของหา้ งหุ้นส่วนอาจนำทรพั ยส์ นิ หรอื แรงงานมาลงเปน็ ทนุ ได้” การจดั ต้งั และการดำเนนิ การจัดทำสญั ญาของหา้ งหนุ้ ส่วน การจัดต้ังห้างหนุ้ ส่วนจะต้องมีบคุ คลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปตกลงทำสัญญาลงทุนและบริหารงานร่วมกัน เพื่อนำผลกำไรขาดทุนมาแบ่งปันกัน การตกลงกันจะตกลงด้วยวาจาหรือทำเป็นลายลักษณ์อักษรก็ได้ แต่ ในทางปฏิบัติควรทำสัญญากันเป็นลายลักษณ์อักษรไว้เป็น หลักฐานเพื่อป้องกันการโต้แย้งต่าง ๆ ที่อาจ เกิดขึ้นในอนาคต ทั้งนี้ การดำเนินกิจการในรูปห้างหุ้นส่วนนั้นควรมีสัญญาระหว่างกันไว้เป็นลายลักษณ์ อักษรเพื่อกำหนดสิทธิและหน้าที่ของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคน โดยให้ทนายความเป็นผู้ร่างสัญญา แสดง รายละเอียดเกี่ยวกับข้อตกลงกันระหว่างหุ้นส่วน เพื่อเป็นการป้องกันมิให้มีการโต้แย้งภายหลัง สำหรับห้าง หุ้นสว่ นสามญั นนั้ กฎหมายมไิ ด้บังคับวา่ จะต้องจัดทำสัญญา แตส่ ำหรบั ห้างหนุ้ ส่วนจำกัด กฎหมายบังคับว่า จะต้องจัดทำและจะต้องจดทะเบียนสัญญาหา้ งหุน้ ส่วนด้วย โดยในสัญญาของหา้ งหุน้ ส่วนควรมีสาระสำคญั ตา่ ง ๆ ที่เกยี่ วขอ้ งกบั การดำเนนิ งาน ดงั น้ีคอื 1. ช่ือของหา้ งห้นุ สว่ น และชอื่ , ทีอ่ ยู่ของผู้เปน็ หนุ้ ส่วน 2. อายุของหา้ งหนุ้ ส่วน. 3. วัตถปุ ระสงค์ของหา้ งหุ้นสว่ น และทต่ี ง้ั ของห้างหุน้ ส่วน 4. ทนุ ของผู้เปน็ ห้นุ ส่วนแต่ละคนและประเภทของสนิ ทรัพยท์ ่นี ำมาลงทนุ 5. สิทธิและอำนาจหน้าทข่ี องผ้เู ป็นหุ้นสว่ น 6. บัญชขี องหา้ งห้นุ ส่วนและระยะเวลาท่จี ัดทำบัญชี 7. จะมีการคดิ ดอกเบี้ยทุนหรอื ไม่ 8. หุ้นส่วนจะถอนเงินของหา้ งหุ้นสว่ นไปใชไ้ ด้หรือไม่ 9. หลักเกณฑใ์ นการแบ่งกำไรขาดทนุ 10. การขาดจากการเป็นห้นุ สว่ น 11. ควรตั้งอนุญาโตตุลาการชข้ี าดในเม่ือมีข้อโตแ้ ย้งเกิดขนึ้ 12. ข้อตกลงในการเลกิ ห้างหนุ้ ส่วน และการคำนวณส่วนของผู้เปน็ ห้นุ สว่ นท่อี อก กรณีที่เป็นห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคลและห้างหุ้นส่วนจำกัดจะต้องมีการจดทะเบียนเป็น นติ ิบคุ คลจัดตงั้ ขึ้นตามกฎหมาย ซ่งึ การจัดต้งั แบ่งออกได้เปน็ 4 ขัน้ ตอนดังนี้ ขัน้ ตอนท่ี 1 ทำความตกลงระหวา่ งผูเ้ ปน็ หุน้ ส่วนในเร่อื งสำคญั ๆ เน่ืองจากหา้ งหนุ้ สว่ นเปน็ รปู แบบ การประกอบกจิ การค้าที่มีคนหลายคนเข้ามาเกีย่ วข้อง ดังนนั้ เพอื่ ปอ้ งกันปัญหาความขัดแยง้ ที่อาจเกิดข้ึนใน ระหว่างประกอบการค้า ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนจึงควรทำความตกลงกันในเรื่องสำคัญ ๆ ไว้ก่อนให้ชัดเจน ดังต่อไปน้ี 1. จำนวนเงินลงทุนหรือสิ่งที่ผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนจะนำมาลงทุน โดยผู้เป็นหุ้นส่วน สามารถลงทุนด้วยเงินสด สินทรัพย์อื่น หรือแรงงานก็ได้ ( ยกเว้นหุ้นส่วนจำกัดความรับผิดจะลงทุนด้วย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 56 แรงงานไม่ได้ ) แต่การลงทุนด้วยทรัพย์สินหรือแรงงาน ต้องตีราคาเป็นจำนวนเงินและกำหนดระยะเวลา ชำระเงินหรอื สงิ่ ทีผ่ เู้ ปน็ หนุ้ ส่วนจะนำมาลงทุน ซึง่ ควรจะชำระให้ครบก่อนการจดทะเบียนจดั ตัง้ หา้ งหนุ้ สว่ น 2. กำหนดขอบเขตหรอื กรอบของกจิ การคา้ ท่ีห้างหุ้นสว่ นจะประกอบกิจการ หรอื ที่เรียกว่า “ วัตถุที่ประสงค์” ในปัจจุบันส่วนมากจะกำหนดวัตถุประสงค์ไว้หลาย ๆ กิจการ เพื่อความคล่องตัวใน การเพิ่มหรือปรับเปลี่ยนกิจการคา้ จะได้ไม่ต้องเสียเวลาในการดำเนินการจดทะเบียนเพิม่ หรือ เปลี่ยนวตั ถุ ที่ประสงค์ แต่การจดทะเบียนวัตถุที่ประสงค์ไว้เป็นหลาย ๆ กิจการ นั้นอาจไม่เป็นผลดี เนื่องจากเป็น การเปดิ โอกาสให้ผู้บริหารประกอบกจิ การค้าท่ีไม่เปน็ ไปตามแนวทางทต่ี นถนดั และให้อำนาจกว้างขวางมาก เกินไป 3. แต่งตั้งหุ้นส่วนผู้จัดการ ( หุ้นส่วนผู้จัดการคือ ผู้ที่จะมีอาจกระทำการแทนห้างหุ้นส่วน จำกดั ซ่ึงตอ้ งแต่งตัง้ จากหุน้ ส่วนจำพวกไมจ่ ำกัดความรบั ผิดชอบเท่าน้นั ) 4. การแบ่งสว่ นผลกำไรและขาดทุน 5. เร่อื งอนื่ ๆ เชน่ หลกั เกณฑ์และวธิ กี ารเปลี่ยนแปลงข้อสญั ญาจดั ตั้งห้างเดิม สถานท่ีที่จะ ใช้ เป็นที่ตั้งสำนักงานแห่งใหญ่ ข้อจำกัดในการใช้อำนาจของหุ้นส่วนผู้จัดการ และการตั้งผู้ชำระบัญชีเป็น ตน้ ขั้นตอนที่ 2 ขอตรวจสอบและจองชื่อห้างหุ้นส่วน ในปัจจุบันมีการประกอบกิจการในรูปแบบของ ห้างห้นุ ส่วนสามญั นติ ิบคุ คล หา้ งหนุ้ สว่ นจำกดั บริษัทจำกัด และบริษัทมหาชน จำกดั เป็นจำนวนมาก ดังนั้น เพอ่ื มิใหเ้ กดิ ความสับสนเกี่ยวกบั ช่ือท่ีคล้ายหรือซ้ำกัน ใหผ้ ทู้ ีป่ ระสงคจ์ ะจดทะเบียนจดั ตง้ั ห้างหนุ้ ส่วนขึ้นใหม่ ตรวจสอบช่ือทตี่ อ้ งการจองว่าซ่ือดังกล่าวต้องไม่เหมือนหรือมีเสียงเรียกขานตรงกัน หรือคล้ายคลึงกันกับชื่อ ท่ไี ด้จองหรอื ได้จดทะเบยี นไว้ก่อนแลว้ ขนั้ ตอนท่ี 3 จัดทำคำขอจดทะเบยี นและเอกสารประกอบ เมื่อได้จองชือ่ แลว้ ใหผ้ ขู้ อจดทะเบียนต้อง จัดทำตราสำคัญของห้างหุ้นส่วน กรอกรายละเอียด (โดยวิธีการพิมพ์ด้วยเครื่องพิมพ์ดีดหรือคอมพิวเตอร์) ในแบบพิมพ์คำขอจดทะเบียนให้ครบถ้วน ถูกตอ้ งตรงตามความเปน็ จรงิ ในแบบพมิ พ์คำขอจดทะเบียน ขน้ั ตอนท่ี 4 การย่นื ขอจดทะเบียน การย่ืนขอจดทะเบียนทำได้ 2 วธิ ี คือ 1. ยื่นคำขอจดทะเบียนพร้อมเอกสารประกอบต่อนายทะเบียน กรณีนี้หุ้นส่วนผูจ้ ัดการจะ ไปยื่นขอจดทะเบียนด้วยตนเองหรือมอบอำนาจให้ผู้อื่นไปดำเนินการแทนก็ได้ โดยให้ยื่นขอจดทะเบียนท่ี สำนักงานพัฒนาธุรกจิ การคา้ จงั หวดั ซึ่งหา้ งห้นุ ส่วนหรอื บรษิ ัทนน้ั มสี ำนกั งานแห่งใหญ่ ต้ังอยู่ 2. ยื่นขอจดทะเบียนทางอินเทอร์เน็ตที่ www.dbd.go.th เพื่อให้นายทะเบียนตรวจ พิจารณาคำขอจดทะเบียนก่อน และเมื่อผ่านการตรวจและตอบรับว่าคำขอจดทะเบียนถูกต้องแล้ว ให้ ผู้ขอจดทะเบียนสั่งพิมพ์เอกสารคำขอจดทะเบียนดังกล่าวให้ผู้ เป็นหุ้นส่วนลงลายมือชื่อและประทับตรา สำคัญของห้างหุ้นส่วน หลังจากนั้นก็นำไปยื่นขอจดทะเบียนที่สำนักงานทะเบียนหุ้นส่วนบริษัทหรือส่งทาง ไปรษณีย์ ซึ่งขั้นตอนนี้จะมีความรวดเร็วกว่ากรณีการยื่นขอจดทะเบียนตามข้อที่ 1. เนื่องจากนายทะเบียน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 57 จะตรวจเอกสารคำขอจดทะเบียนจะตรวจเอกสารคำขอจดทะเบียนที่นามายื่นนั้นว่ามีข้อความถูกต้องตรง กับทย่ี นื่ ไวท้ างอินเทอรเ์ น็ตหรือไมเ่ ท่านั้น ลักษณะเฉพาะของหา้ งห้นุ สว่ น หา้ งหนุ้ ส่วนมีลักษณะเฉพาะที่แตกตา่ งไปจากกจิ การเจา้ ของคนเดียวและบริษัทจำกดั โดยสรปุ ดังน้ี 1. อายุที่จำกัดของห้างหุ้นสว่ น (Limited life) โดยอายุการดำเนินงานของห้างหุ้นส่วนเปน็ ไปตาม ข้อกำหนดตามสัญญาการจัดตั้งห้างหุ้นส่วน เมื่อมีเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งเกิดขึ้นตามสัญญา หา้ งหุ้นส่วนกต็ ้องทำการยกเลกิ กจิ การ เช่น การรบั ผูเ้ ปน็ ส่วนใหม่ การลาออกของผู้เป็นหุ้นสว่ น การตายของ ผ้เู ป็นหนุ้ ส่วน เป็นตน้ 2. การเปน็ ตวั แทนซึ่งกนั และกนั (Mutual agency) ผูเ้ ปน็ หุ้นสว่ นทุกคนจะถอื เป็นตวั แทนของห้าง หุ้นส่วนและเป็นตัวแทนของผู้เป็นหุ้นส่วนอ่นื ๆ หากผ้เู ป็นหนุ้ ส่าวนคนใดคนหนง่ึ กระทำการในนามของห้าง หุ้นสว่ นไมถ่ ูกตอ้ งตามกฎหมาย ผู้เป็นหนุ้ ส่วนคนอ่นื และหา้ งหุ้นส่วนจะต้องรับผิดชอบในการประทำนนั้ ดว้ ย 3. การรับผิดในหนี้สินโดยไม่จำกัดจำนวน (Unlimited Liability) ผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัด ความรับผิดชอบในห้างหุ้นส่วนสามัญและห้างหุ้นส่วนจำกัด จะต้องรับผิดชอบในหนี้สินของห้างหุ้นส่วนไม่ จำกดั เฉพาะจำนวนเงนิ ท่ี ลงทนุ ในห้างหา้ วนสว่ นเท่านนั้ หากหา้ งหนุ้ ส่วนล้มละลายไม่สามารถชำระหน้ีของ ห้างห้วนส่วนได้ ผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผอดชอบจะต้องรับภาระในหนี้สินของห้างหุ้นส่วน รว่ มกนั เจ้าหนขี้ องหา้ งหุ้นสว่ นมสี ทิ ธเิ รยี กรอ้ งใหผ้ ู้เปน็ ห้นุ สว่ นท่ีมฐี านะการเงินดีนำสนิ ทรัพยส์ ว่ นตัวมาชำระ หนแี้ ทนห้างห้นุ สว่ นได้ 4. การเป็นเจ้าของในสินทรัพย์และกำไรขาดทุนของห้างหุ้นส่วนร่วมกัน (co-ownership of partnership assets and income) เมื่อผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนนำสินทรัพย์ต่าง ๆ มาลงทุนในห้างหุ้นส่วน สินทรัพย์เหล่านั้นจะถือเป็นกรรมสิทธิ์ของห้างหุ้นส่วน ไม่มีการระบุว่าสินทรัพย์แต่ละประเภทเป็นของ ผู้เป็นหุ้นส่วนคนใด จะถือเป็นเจ้าของสินทรัพย์ร่วมกัน ผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนจะมีสิทธิส่วนได้เสียตาม สัดส่วนสนิ ทรพั ยท์ ี่นำมาลงทุน และกำไรของห้างห้นุ สว่ นก็จะเป็นของผเู้ ป็นหุน้ ส่วนทุกตนตามอัตราตามส่วน แบ่งกำไรขาดทุนทก่ี ำหนดไวส้ ัญญาการจดั ตัง้ หา้ งหา้ งสว่ น หรอื แบง่ ตามอัตราสว่ นทนุ ถ้าไมไ่ ดต้ กลงกันไว้ ข้อดีและข้อเสียของการจดั ตัง้ หา้ งหนุ้ สว่ น การจัดตั้งห้างหุ้นส่วนควรพิจารณาถึงข้อดีและข้อเสียของการดำเนินงาน ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับ กจิ การเจ้าของคนเดียวและบรษิ ัทจำกดั แลว้ หา้ งหุน้ สว่ นมขี ้อดแี ละข้อเสยี ดังนี้ 1. ข้อดขี อ้ การจัดตง้ั ห้างหนุ้ สว่ น 1.1 หา้ งหนุ้ ส่วนจดั ต้งั งา่ ยกว่าบรษิ ทั และเสียคา่ ใชจ้ ่ายนอ้ ยกว่า 1.2 การดำเนินงานของห้างหุ้นส่วนจัดทำได้ง่ายกว่าบริษัทจำกัด การตัดสินใจใน การดำเนนิ งานกระทำไดง้ า่ ยกว่า

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 58 1.3 หา้ งห้นุ สว่ นมีเงนิ ทุนมากกวา่ และมคี วามน่าเช่อื ถอื ดกี วา่ กิจการเจา้ ของคนเดยี ว 1.4 ห้างหุ้นส่วนมีบุคคลเพื่อสางแผนและดำเนินงาน มีประโยชน์จากการปรึกษาแนะนำ และสามารถแบ่งงานกนั ได้ตามความสามารถ 1.5 ห้างหุ้นส่วนมีอิสระในการเลือกประกอบธรุ กจิ มากกวา่ กจิ การเข้าของคนเดียวและบรษิ ัทจำกัด เพราะจะ จดั ต้งั ขึ้นตามกฎหมายหรือไมก่ ไ็ ด้ 2. ข้อเสียของการจดั ตง้ั หา้ งห้างห้นุ สว่ น 2.1 อายุที่จำกัดของห้างหุ้นส่วน เมื่อเกิดเหตุการณ์หนึ่งขึ้นตามสัญญาห้างหุ้นส่วนก็ต้อง เลกิ กจิ การ 2.2 ผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผิดชอบจะต้องรับผิดชอบในหนี้สินของ ห้างหุ้นสว่ นโดยไม่จำกดั จำนวน 2.3 การดำเนนิ งานของหา้ งหนุ้ สว่ นต้องได้รับความเห็นชอบจากผูเ้ ป็นหุ้นส่วนทกุ คนอาจจะ ทำให้เกิดความลา่ ช้าในการตัดสินใจในเร่ืองต่าง ๆ 2.4 การจะเพม่ิ ทนุ จากหุ้นส่วนใหม่หรือจะถอนทุนออกจากหา้ งห้นุ ส่วนน้กี ระทำไดย้ ากกว่า บรษิ ัทเกา่ จำกัด เพราะการเพ่มิ ทนุ หรอื ถอนทนุ นัน้ จะต้องได้รับความยนิ ยอมจากผูเ้ ปน็ หุ้นสว่ นเกา่ ทุกคน 2.5 ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งกระทำการที่ไม่ถูกต้อง ผิดกฎหมาย จะมีผลกระทบต่อ ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนทกุ คน สิทธแิ ละหน้าท่ีของหุน้ ส่วน ในการประกอบกิจการห้างหุ้นสว่ นหนุ้ สว่ น แตล่ ะคนจะต้องนำสินทรัพย์มาลงทุนสินทรัพย์เหล่านั้น ย่อมตกเป็นของห้างหุ้นส่วน หุ้นส่วนทุกคนย่อมเป็นเจ้าของร่วมกัน ถ้าหุ้นส่วนมิได้ตกลงทำสัญญากันไว้แต่ อยา่ งใด กต็ ้องเปน็ ไปตามกฎหมาย สิทธิและหนา้ ท่ีของหุ้นสว่ นอาจมดี ังนี้ 1. ในการตั้งห้างหุ้นส่วน หุ้นส่วนทุกคนจะตกลงกันในเรื่องสัญญาและกำหนดเงื่อนไขต่าง ๆ ไว้ใน สัญญา 2. หุน้ ส่วนทกุ คนจะตอ้ งนำทุนมาลง อาจจะเปน็ สนิ ทรพั ยห์ รอื แรงงานก็ได้ 3. หุ้นส่วนมีอำนาจจัดการงานในห้างหุ้นส่วนทุกคน และหุ้นส่วนแต่ละคนย่อมมีสิทธิเป็นหุ้นส่วน ผ้จู ัดการในกรณีทมี่ ิไดต้ กลงกนั ไว้ว่าใครเปน็ หนุ้ ส่วนผจู้ ดั การ 4. หุ้นส่วนมสี ทิ ธิไต่ถามข้อความและกิจการของหา้ งหุ้นสว่ นรวมทั้งคัดสำเนาสมุดบัญชแี ละเอกสาร ตา่ ง ๆ ของหา้ งหนุ้ สว่ นได้ 5. ในกรณีที่ผู้เป็นหุ้นสว่ นมไิ ด้ตกลงหลกั เกณฑก์ ารแบ่งกำไรขาดทุนไว้ กฎหมายไทยกำหนดใหแ้ บง่ กำไรขาดทนุ กันตามสว่ นทนุ ของผเู้ ปน็ ห้นุ ส่วนแต่ละคน 6. หนุ้ ส่วนไมม่ ีสิทธิเรียกรอ้ งเงนิ เดอื นหรอื คา่ จา้ งในการท่ีตนเข้าจดั การงานในหา้ งหนุ้ สว่ น

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 59 สว่ นในทนุ ของหา้ งหุ้นสว่ น บัญชีทุนเป็นบัญชีที่แสดงรายการเกี่ยวกับทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนแยกตามจำนวน ผู้เป็นหุ้นส่วน ซึ่งตามกฎหมายไทยกำหนดว่าห้างหุ้นส่วนสามัญนติ ิบุคคลและห้างหุ้นสว่ นจำกัด จะต้องระบุ ทุนให้ชัดเจนในการต้ังห้างหุ้นส่วนและเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนจะตอ้ ง ไปทำการขอจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับทุนผู้เป็นหุ้นส่วนด้วย ส่วนห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน การเปลี่ยนแปลงเงินทุนจะทำเป็นหนังสือสัญญาหรือตกลงด้วยวาจาก็ได้เพราะกฎหมายไม่ได้บังคับไว้ รวมทั้งทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแสดงถึงส่วนของผู้เป็นหุ้นสว่ น ซึ่งส่วนในทุนนี้แยกต่างหากจากส่วนในผลกำไร หรือขาดทุนเมื่อสน้ิ งวด เมอ่ื เรม่ิ ตง้ั หา้ งห้นุ สว่ น หุ้นส่วนอาจนำส่งิ ต่อไปนี้มาลงทุน 1) เงินสด 2) สินทรัพย์ และ 3) แรงงาน ในกรณีที่หุ้นส่วนนำสินทรัพย์มาลงทุนควรจะต้องตกลงกันตีราคาสินทรัพย์นั้นเป็นทุนด้วยแต่ ถ้ามิได้ตกลงกันไว้ให้ถือว่าสินทรัพย์นั้นมีค่าเท่ากับเงินสดที่หุ้นส่วนอีก ผู้หนึ่งนำมาลง หรือถ้าหุ้นส่วนมิได้ แจ้งทุนไว้แน่นอน กฎหมายให้ถือว่าหุ้นส่วนทุกคนลงทุนเท่ากัน ถ้าหุ้นส่วนประเภทจำกัดความรับผิดใน ห้างหุ้นสว่ นจำกัดจะนำแรงงานมาลงเป็นทุนไมไ่ ด้ วิธีการบัญชีของห้างหุ้นสว่ น (Partnership Account) การบัญชีของห้างหุ้นส่วนจัดทำเช่นเดียวกับกิจการเจ้าของคนเดียวซึ่งได้แก่ การบันทึกรายการซ้ือ ขายสินค้า การรับจ่ายเงินรวมทั้งการจัดการเกี่ยวกับสินทรัพย์และหนี้สินต่าง ๆ สำหรับส่วนที่แตกต่างจาก กิจการเจ้าของคนเดียว การบันทึกบัญชีของห้างหุ้นส่วนนั้น จะมีบัญชีที่เกี่ยวข้องกับส่วนของผู้เป็นหุ้นส่วน ดังตอ่ ไปน้ี 1) บัญชที ุน (Capital accounts) บัญชีทุนเป็นบัญชีที่แสดงรายการเกี่ยวกับทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนแยกตามจำนวน ผู้เป็นหุ้นส่วน ซึ่งตามกฎหมายไทยกำหนดว่าห้างหุ้นสว่ นสามัญนิติบุคคลและห้างหุ้นสว่ นจำกัด จะต้องระบุ ทุนให้ชัดเจนในการตั้งห้างหุ้นส่วนและเมื่อมีการเปลีย่ นแปลงเกีย่ วกับทุนของผูเ้ ป็นหุ้นส่วนแต่ละคนจะต้อง ไปทำการขอจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับทุนผู้เป็นหุ้นส่วนด้วย ส่วนห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน การเปลี่ยนแปลงเงินทุนจะทำเป็นหนังสือสัญญาหรือตกลงด้วยวาจาก็ได้เพราะกฎหมายไม่ได้บังคับไว้ เนอ่ื งจากกจิ การในรปู หา้ งหนุ้ ส่วนมีบคุ คลต้ังแต่ 2 คนขึน้ ไปร่วมกนั ลงทุนจึงต้องแยกบัญชที ุนของหุ้นส่วนแต่ ละคนไว้ให้ชัดเจน โดยบันทึกไว้ในบัญชที ุนแต่ละคน เพราะหุ้นส่วนทุกคนถอื เป็นเจ้าของกิจการ นอกจากน้ี ไม่ควรนำรายการอื่นมาลงในบัญชีทุน เมื่อมีรายการอื่นใดเกี่ยวกับผู้เป็นหุ้นส่วน เช่น ผู้เป็นหุ้นส่วน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 60 เบิกเงินสดหรือเบิกสินค้าไปใช้ส่วนตัวหรือหุ้นส่วนได้รับส่วนแบ่งผลกำไรขาดทุน ควรบันทึกบัญชีแยกไว้ ตา่ งหากอีกบัญชีหนง่ึ ซ่ึงเรยี กว่าบัญชีกระแสทนุ ดังนนั้ บัญชที ุนของผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วนทุกคนควรบันทึกรายการท่ี เกี่ยวข้องกับการลงทุนครัง้ แรก การเพิ่มทุน และการลดทุนเท่านั้น ส่วนรายการอื่นที่มีผลกระทบกับส่วนได้ เสียของผู้เป็นห้วนส่วนควรบันทึกในบัญชีกระแสทุน การบันทึกบัญชีที่มีผลกระทบกับส่วนได้เสียของผู้เป็น ห้นุ สว่ นควรบนั ทกึ ในบัญชีกระแสทุน 2) บญั ชกี ระแสทนุ (Current accounts) บัญชีกระแสทุนเป็นบัญชีที่แสดงรายการเกี่ยวกับส่วนได้ส่วนเสียของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนใน ห้างหุ้นส่วน เช่น ผู้เป็นหุ้นส่วนเบิกเงินสดไปใช้ส่วนตัว ส่วนแบ่งกำไรหรือชาดทุน และดอกเบี้ยที่คิดให้กับ ทุนของผู้เป็นหุ้นส่วน เป็นต้น การที่แสดงบัญชีกระแสทุนแยกต่างหากจากบัญชีทุนเพื่อต้องการแยกเงิน ลงทุนและรายการเกี่ยวกับส่วนได้เสียขอบงผู้เป็นหุ้นส่วนให้ชัดเจนยอดคงเหลือของบัญชี กระแสทุนของแต่ ละคนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงินในวันปิดบัญชี ดังนั้น บัญชีกระแสทุนของห้างหุ้นส่วนคล้ายกับบัญชี เบกิ ใชส้ ว่ นตวั ของกิจการเจา้ ของคนเดียวแต่มีรายการมากกว่าบัญชีเบิกใช้ส่วนตัว กล่าวคือ บัญชีกระแสทุน จะแสดงรายการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคน มีผลทำให้สิทธิส่วนได้เสียของผู้เป็นหุ้นส่วนที่ เพิม่ ขึน้ หรือลดลง 3) การแบง่ ผลกำไรขาดทนุ ประจำปี การแบ่งผลกำไรขาดทุนประจำปี ในวันสิ้นงวดห้างหุ้นส่วนจะบันทึกรายการแบ่งผลกำไรขาดทุน ประจำปีให้แก่หนุ้ ส่วนทุกคน ซึ่งตอ้ งเปน็ ไปตามอัตราส่วนท่ีได้ตกลงกนั ไวใ้ นสัญญาห้างหุ้นสว่ นหากมไิ ด้ตกลง กันไว้ให้ถือปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนด กำไรชาดทุนจาการเนินงานของห้างหุ้นส่วนแต่ละปีอาจจะแบ่ง ให้กับผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหมดหรืออาจจะเก็บสะสมไว้ในกิจการ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับข้อตกลงของผู้เป็นหุ้นส่วน ดงั นัน้ กำไรทัง้ หมดของห้างหนุ้ สว่ นจะแบง่ ออกได้เปน็ 2 ประเภท คือ 1. กำไรที่แบ่งแล้ว คือ กำไรที่แบ่งเป็นค่าตอบแทนต่าง ๆ ให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วน เช่น เงินเดือน โบนัส ดอกเบ้ียทุน และส่วนแบ่งกำไรให้กับผู้เป็นหุ้นส่วนตามข้อตกลง การแบ่งกำไรขาดทุนจะ แสดงในงบกำไรขาดทนุ โยแสดงต่อจากกำไรสทุ ธิ 2. กำไรที่ยังไม่ได้แบ่ง คือ กำไรที่ยังไม่ได้แบ่งให้กับผู้เป็นหุ้นส่วน สาเหตุเนื่องจากกิจการ ขาดทุน มีกำไรสะสมน้อย หรือมีความประสงค์จะสะสมกำไรไว้เพื่อขยายกิจการ หรือตามนโยบายของห้าง หุ้นส่วน กำไรที่ยังไม่ได้แบ่งนั้น ตามมาตรฐานการบัญชีของไทยให้แสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน ภายใต้หัวขอ้ ส่วนของผู้เป็นหนุ้ สาวน โดยแสดงต่อจากบัญชีทุนของไทยให้แสดงรายการในงบฐานะการเงินใต้ หัวข้อส่วนของผู้เป็นหุ้นส่วน โดยแสดงต่อจากบัญชีทุนและบัญชีกระแสของผู้เป็นหุ้นส่วน และใช้ชื่อว่า กำไรสุทธิยังไม่ได้แบ่ง ในกรณีขาดทุนสุทธิให้แสดงจำนวนเงินในเครื่องหมายวงเล็บ กำไรขาดทุนที่ยังไม่ได้ แบง่ จะบันทึกบัญชี

ห น้ า 61 วิธีการแบง่ กำไรขาดทนุ หากสัญญาหุ้นส่วนได้ระบุอัตราส่วนแบ่งกำไรขาดทุนของผู้เป็นหุ้นส่วน การแบ่งกำไรหรือขาดทุน จะแบ่งตามอัตราส่วนแบง่ กำไรขาดทนุ ที่ระบใุ นสญั ญา ในกรณีที่ไม่ไดต้ กลงกันไว้ในเรือ่ งอัตราสว่ นแบ่งกำไร ขาดทุน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์กำหนดให้แบ่งตามอัตราส่วนทุน วิธีการแบ่งกำไรขาดทุน โดยทั่วไปอาจใช้วิธีใดวิธีหนึ่ง หรืออาจรวมหลายวิธี ได้แก่ การแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุน การแบ่งกำไรขาดทุนตามอตั ราส่วนที่ตกลงกัน และการแบ่งกำไรขาดทุนโดยคดิ เงนิ เดือน โบนา หรอื ดอกเบี้ย ใหห้ ุ้นส่วนก่อน ทีเ่ หลือแบ่งตามอัตราส่วนท่ตี กลงกัน 1. การแบง่ กำไรขาดทนุ ตามอัตราส่วน การดำเนินงานของห้างหุ้นส่วนนั้น ทุนถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ใช้ในการดำเนินงานเพ่ือให้เกิดกำไร ดังนั้นหากมีกำไรหรือขาดทุนจากกการดำเนินงานขึงควรแบ่งตามอัตราส่วนทุนที่ลงในห้างหุ้นส่วน โดย การแบง่ กำไรขาดทนุ ตามอัตราส่วนทนุ สามารถคำนวณได้ดังนี้ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ส่วนแบ่งกำไรของผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น = กำไรสทุ ธิ ทุนของผ้เู ปน็ หุ้นส่วนแต่ละคน x ทนุ รวมของผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ น ซึ่งการแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุนนี้ควรกำหนดไว้ในข้อตกลงให้แน่นอน ว่าจะใช้ยอดทุน เม่อื ใดเปน็ เกณฑ์การแบง่ เชน่ อตั ราสว่ นทุนเร่มิ แรก อตั ราสว่ นทนุ สนิ้ งวด หรืออตั ราสว่ นทุนถัวเฉลย่ี 1.1 อตั ราสว่ นทนุ เรม่ิ แรก ทุนแรกเริ่มของห้างหุ้นส่วนโดยปกติจะรอบุไว้ชัดเจนในสัญญาของห้างหุ้นส่วนที่เริ่ม ตั้งกิจการว่าทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนมีคนละเท่าไร หรือถ้าไม่ได้ระยุไว้ทุนเริ่มแรกก็จะมีจำนวนตามท่ี ผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนนำมาลงทุนเมื่อเริ่มเปิดกิจการ การคำนวณการแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุน เร่ิมแรก 1.2 แบ่งตามอัตราสว่ นทนุ สิน้ งวด หากในระหว่างปีผู้เป็นหุ้นส่วนมีการเพิ่มทุน และถอนทุนออกไป ห้างหุ้นส่วนอาจ แบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุกสิ้นงวดก็ได้ การคำนวณทุกถัวเฉล่ียของผู้เปน็ หุ้นส่วน สามารถคำนวณได้ โดย ทกุ ส้นิ งวด = ทนุ เรม่ิ แรกหรอื ทนุ ต้นงวด + การเพมิ่ ทุนระหวา่ งปี – การถอนทุนระหวา่ งปี

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 62 1.3 แบง่ ตามอัตราส่วนทุนถัวเฉลีย่ หากในระหว่างปียอดคงเหลือในบัญชีทุนเปลี่ยนแปลงไปมาก ผู้เป็นหุ้นส่วนอาจจะใช้ อัตราส่วนทุนถัวเฉลีย่ ในการแบ่งกำไรหรอื ขาดทนุ สุทธิประจำปีแทนทีจ่ ะใช้อัตราส่วนทุนเริ่มแรกหรือทุนสน้ิ งวด ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมในการแบ่งกำไรขาดทุนให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนการคำนวณทุนถัวเฉลี่ยของ ผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน สามารถคำนวณได้โดย ทนุ ถัวเฉลยี่ = จำนวนเงนิ ลงทนุ x สดั สว่ นระยะเวลาตัง้ แต่วนั เกิดรายการจนถึงวันส้นิ งวด 2. การแบ่งกำไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนที่ตกลงกัน การแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนที่ตกลงกันนี้อาจจะใช้ในกรณีที่ผู้เป็นหุ้นส่วนมีความสามารถ ไม่เท่ากัน อัตราส่วนแบ่งกำไรขาดทุนควรกำหนดแน่นอน เช่น แบ่งในอัตราเท่ากันแบ่งในอัตรา 1 : 2 : 3 แบง่ ในอัตรา 20% 30% 50% เป็นต้น 3. การแบ่งกำไรขาดทุนโดยคิดเงินเดือน โบนัส หรือดอกเบี้ยให้หุ้นส่วนก่อน ที่เหลือแบ่งตาม อตั ราสว่ นทต่ี กลงกนั 3.1 การคิดเงินเดือนให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วน เมื่อผู้เป็นหุ้นว่านเข้ามาดำเนินกิจการในห้างหุ้นส่วน ผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนอาจ มีความสามารถและเวลาให้แก่การดำเนินงานไม่เท่ากัน ห้างหุ้นส่าวนจึงได้มีการาคิดเงินเอนให้แก่ ผู้เป็นหนุ้ สว่ น กำไรที่เหลือแบง่ ในอตั ราทตี่ กลงกนั 3.2 การคิดเงินโบนัสเพ่ิมพเิ ศษให้แก่ผเู้ ปน็ ห้วนส่วน หากในสัญญาของห้างห้างส่วนระบุไว้ว่าให้มีการคิดเงินโบนัสให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วน เมือ่ มกี ารแบง่ กำไรจะต้องคดิ โบนสั ให้ผ้เู ป็นหนุ้ ส่วนดว้ ย โดยปกติเงินโบนัสจะคิดใหเ้ ป็นรอยละของกำไรสุทธิ ซึ่งต้องระบุให้ชัดเจนว่าเงินโบนาที่คิดแก่ผู้เป็นหุ้นส่วน เป็นเงินโบนาที่คิดจากกำไรสุทธิก่อนหักเงินโบนัส หรือกำไรสทุ ธหิ ลังหกั เงนิ โบนสั แล้ว 3.3 การคดิ ดอกเบย้ี ทุนใหแ้ กผ่ ู้เป็นหนุ้ สว่ น ดอกเบี้ยทุนถือเป็นค่าตอบแทนเงินลงทุนของผู้เป็นหุ้นส่วน การคิดดอกเบี้ยทุนนี้ถือเป็น ส่วนหนึ่งในการแบ่งกำไร ซึ่งผู้เป็นหุ้นส่วนควรตกลงให้แน่ชัดเกี่ยวกับ อัตราดอกเบี้ยและทุนที่ใช้ การคดิ ดอกเบ้ยี ทุนวา่ เป็นทนุ ณ วันใด และกำไรที่เหลอื จะแบ่งในอตั ราเทา่ ใด

ห น้ า 63 2. การบนั ทึกบัญชีของห้างหุ้นส่วน หุ้นส่วนอาจตกลงกันนำเงินสดหรือสินทรพั ยต์ า่ ง ๆ มาลงทุน หรือกิจการเจ้าของคนเดยี ว เมื่อมีทุน มากขึ้นจึงขยายกิจการตั้งเป็นห้างหุ้นส่วน หรือหุ้นส่วนต่างประกอบกิจการเจ้าของคนเดียวและมาเข้าหุ้น กันตง้ั เป็นห้างหนุ้ สว่ นขึน้ จงึ อาจแยกพิจารณาดังน้ี 2.1 หุ้นส่วนนำเงินสดมาลงทุน การบันทึกบัญชีเหมือนกับกิจการเจ้าของคนเดียวแต่เนื่องจาก กจิ การหา้ งหนุ้ ส่วนมผี ูล้ งทนุ หลายคน บัญชที ุนของห้างหุ้นสว่ นจึงต้องแยกออกตามจำนวนของผูเ้ ป็นหุน้ สว่ น มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ตัวอย่าง นายโอห์ม และนายอิ่ม ลงทุนร่วมกันตั้งห้างหุ้นส่วน เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x5 โดยนายโอห์มนำ เงินสดมาลงทุน 200,000 บาท และนาย ข นำเงนิ สดมาลงทุน 60,000 บาท ว/ด/ป รายการ สมุดรายวันทวั่ ไป เดบิต หน้า 1 เครดิต 2535 เลขที่ ม.ค. 1 เงนิ สด บญั ชี 200,000 - 60,000 - ทุน-นายโอหม์ 101 260,000 - ทนุ -นายอม่ิ 301 302 เงนิ สด เลขท่ี 101 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ทนุ -นายโอหม์ รว.1 200,000 - ทุน-นายอิม่ รว.1 60,000 - ทุน- นายโอหม์ เลขท่ี 301 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 เงนิ สด รว.1 200,000 -

ห น้ า 64 ทุน-นายอ๋ิม เลขที่ 302 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 เงินสด รว.1 60,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 2.2 หนุ้ ส่วนนำทรพั ยส์ นิ อนื่ ๆ มาลงทนุ ในกรณีท่ีห้นุ สว่ นนำทรัพยส์ ินอ่ืน ๆ มาลงทุน หุ้นส่วนอาจ ตกลงกันในเรื่องราคาของทรัพย์สินก่อนว่าตีราคาเป็นทุนเท่าใด แต่ถ้าไม่ได้ตกลงกันก็ถือว่าทุนของหุ้นส่วน เทา่ กัน ตัวอย่าง เมื่อ 1 มกราคม 25x5 นายโอห์ม และนายอิ่ม ลงทุนตั้งห้างหุ้นส่วน โดยนายโอห์มนำเงินสดมา ลงทนุ 60,000 บาท นายอมิ่ นำรถยนตม์ าลงทุน ตกลกลงกนั ให้ตีราคารถยนต์เทา่ กับ 90,000 บาท สมดุ รายวันทวั่ ไป หน้า 1 เครดิต ว/ด/ป รายการ เลขท่ีบัญชี เดบิต - 25x5 60,000 - 90,000 - 60,000 - ม.ค. 1 เงินสด 101 90,000 รถยนต์ 102 ทุน-นายโอหม์ 301 ทุน-นายอิ่ม 302 นายโอหม์ และนายอมิ่ ลงทนุ ร่วมกัน เงนิ สด เลขท่ี 101 เดบิต ว/ด/ป ว/ด/ป รายการ หน้า รายการ หนา้ เครดติ บัญชี 60,000 - บัญชี 25x5 ทุน-นายโอห์ม ม.ค. 1 รว.1

ห น้ า 65 รถยนต์ เลขที่ 102 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 นายอ่ิม รว.1 90,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงทุน-นายโอหม์ เลขท่ี 301 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 เงนิ สด รว.1 60,000 - ทนุ -นายอิม๋ เลขที่ 302 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 เงินสด รว.1 90,000 - 2.3 การเปลีย่ นสภาพจากกิจการแบบเจ้าของคนเดียวมาเป็นหา้ งหุ้นสว่ น ในกรณีนี้อาจมีการตกลง กนั ระหวา่ งห้นุ ส่วนวา่ ให้ตีราคาทรัพยส์ ินของหุ้นสว่ นท่ปี ระกอบกจิ การคา้ แบบเจา้ ของคนเดียวใหม่ก็ได้ และ เมื่อตกลงกันแล้วฐานะการเงินของหุ้นส่วนผู้นั้นจะมีราคาตามที่ตกลงกันและสำหรับหุ้นส่วนใหม่ที่เข้ามา ลงทุนร่วมดว้ ยจะนำเงินสดมาลงทุนเทา่ น้ัน

ห น้ า 66 ตัวอย่าง นายโอห์ม ประกอบการค้าแบบเจ้าของคนเดียวมาหลายปีแล้ว ตองการตั้งห้างหุ้นส่วนจึงไปชวน นายอ่มิ ให้มาลงทุนรว่ มดว้ ย โดยนาย ข นำเงนิ สดมาลงทุน 60,000 บาท เมอื่ วันที่ 1 มกราคม 25x5 ฐานะ การเงินของนาย ก มดี งั นี้ งบแสดงฐานะทางการเงนิ ณ วนั ที่ 1 มกราคม 25x5 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง สินทรัพย์ 70,000 หนสี้ นิ และสว่ นของเจา้ ของ 7,000 สนิ ทรัพยห์ มนุ เวยี น หน้ีสนิ ระยะสัน้ 155,000 92,000 เงินสด 40,000 162,000 เจา้ หนี้ 162,000 สนิ ค้า 30,000 ส่วนของเจ้าของ ที่ดนิ อาคารและอปุ กรณ์ รถยนต์ 90,000 ทุน เครื่องใช้สำนกั งาน 2,000 หุน้ สว่ นตกลงกันใหต้ รี าคาสินคา้ ใหม่ตามราคาตลาดขณะนัน้ น้ันคือ 26,000 บาท สมุดรายวนั ท่วั ไป หน้า 1 เครดิต ว/ด/ป รายการ เลขที่ เดบิต บญั ชี 7,000 - 40,000 - 151,000 - 25x5 รายการเปิดบญั ชี 26,000 - 60,000 - 2,000 - ม.ค. 1 เงนิ สด 101 90,000 - สินค้า 102 60,000 - เครอื่ งใชส้ ำนกั งาน 103 รถยนต์ 104 เจ้าหน้ี 201 ทนุ -นายโอหม์ 301 นาย ก นำสนิ ทรพั ยแ์ ละหน้ีสินมาลงทุน เงนิ สด 101 ทนุ -นายอ่มิ 302 นาย ข นำเงินสดมาลงทนุ

ห น้ า 67 สมุดรายวันแยกประเภท เงนิ สด เลขท่ี 101 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 40,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ทนุ -นายอมิ่ 60,000 - สนิ ค้า เลขที่ 102 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 26,000 - เครอ่ื งใช้สำนักงาน เลขที่ 103 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 2,000 - รถยนต์ เลขท่ี 104 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 90,000 -

ห น้ า 68 เจ้าหนี้ เลขท่ี 201 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 7,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงทุน-นายโอหม์ เลขที่ 301 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 151,000 - ทุน-นายอมิ่ เลขที่ 302 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บัญชี เงนิ สด บัญชี 25x5 ม.ค. 1 รว.1 60,000 - 2.4 ผู้ประกอบการค้าแบบเจ้าของคนเดียวรวมกันตั้งหา้ งหุน้ ส่วนขึ้น หุ้นส่วนท่ีเข้ามาลงทุนร่วมกัน เคยประกอบกิจการค้าแบบเจ้าของคนเดยี วมาก่อน ตา่ งนำกิจการของตนมาลงทุนร่วมกนั ต้งั เป็นห้างหุ้นส่วน และอาจตกลงกันตีราคาทรัพย์สินของตนใหมก่ ็ได้ ตัวอย่าง นายโอห์ม ประกอบการค้าแบบเจ้าของคนเดียวมาก่อน ได้ชวนนายอิ่ม ซึ้งประกอบการค้าแบบ เจ้าของคนเดยี วเชน่ กันมาลงทุนรว่ มกันตัง้ หา้ งหุ้นส่วน เมอ่ื 1 มกรคม 25x5 โดยมีฐานะการเงนิ ดงั นี้

ห น้ า 69 นายโอหม์มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงเงนิ สด30,000 บาท นายอมิ่ ลกู หน้ี 20,000 บาท สนิ ค้า 20,000 บาท เคร่ืองใช้สำนักงาน 20,000 บาท รถยนต์ 200,000 บาท ค่าเส่อื มราคาสะสม-เครอ่ื งใชส้ ำนกั งาน 2,000 บาท คา่ เสอ่ื มราคาสะสม-รถยนต์ 20,000 บาท เจา้ หนี้ 5,000 บาท ทนุ 263,000 บาท เงินสด 30,000 บาท เงินฝากธนาคาร 40,000 บาท สินคา้ 20,000 บาท วสั ดสุ ำนักงาน 2,000 บาท เครอ่ื งตกแตง่ 9,000 บาท เครอ่ื งใชส้ ำนักงาน 3,000 บาท คา่ เสอ่ื มราคาสะสม-เครอื่ งตกแตง่ 1,125 บาท เจา้ หน้ี 20,000 บาท เงนิ กู้ 20,000 บาท ทนุ 62,875 บาท หา้ งหุน้ สว่ นรับโอนสินทรัพย์และหนีส้ นิ ของแต่ละกิจการตามราคาท่ปี รากฏในบัญชี

ห น้ า 70 สมุดรายวนั ทั่วไป หนา้ 1 ว/ด/ป รายการ เลขที่ เดบิต เครดติ บัญชี 25x5 รายการเปิดบัญชี ม.ค. 1 เงนิ สด 101 30,000 - ลูกหน้ี 104 20,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง สนิ คา้ 103 20,000 - เคร่ืองใชส้ ำนักงาน 105 20,000 - รถยนต์ 106 200,000 - คา่ เสอ่ื มราคาสะสม- เคร่ืองใชส้ ำนกั งาน 109 2,000 - คา่ เส่ือราคาสะสม- รถยนต์ 110 20,000 - เจ้าหน้ี 201 5,000 - ทนุ -นายโอห์ม 301 263,000 - ห้างหนุ้ ส่วนรับโอนกจิ การของนาย ก ม.ค. 1 เงินสด 101 30,000 - เงินฝากธนาคาร 102 40,000 - สินคา้ 103 20,000 - วสั ดสุ ำนกั งาน 107 2,000 - เครอ่ื งตกแต่ง 108 9,000 - เครือ่ งใชส้ ำนักงาน 105 3,000 - ค่าเสือ่ มราคาสะสม-เครอ่ื งตกแต่ง 111 เจา้ หน้ี 201 1,125 - เงนิ กู้ 202 20,000 - ทนุ -นายอม่ิ 301 20,000 - ห้างหนุ้ สว่ นรับโอนกจิ การของนาย ข 62,875 -

ห น้ า 71 สมดุ รายวนั แยกประเภท เงนิ สด เลขที่ 101 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 60,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง เงนิ ฝากนาคาร เลขท่ี 102 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 40,000 - สินค้า เลขที่ 103 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 40,000 - ลูกหน้ี เลขที่ 104 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 20,000 -

ห น้ า 72 เครื่องใชส้ ำนักงาน เลขท่ี 105 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 23,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงค่าเส่ือมราคาสะสม-เคร่ืองใชส้ ำนกั งานเลขท่ี 109 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 2,000 - รถยนต์ เลขที่ 107 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดติ บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 200,000 - ค่าเสอ่ื มราคาสะสม-รถยนต์ เลขที่ 110 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 20,000 -

ห น้ า 73 วัสดุสำนักงาน เลขท่ี 109 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 2,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงเครือ่ งตกแต่ง เลขท่ี 110 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 9,000 - คา่ เส่อื มราคาสะสม-เคร่ืองตกแต่ง เลขท่ี 111 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 20,000 - เจา้ หนี้ เลขท่ี 201 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 25,000 -

ห น้ า 74 เงนิ กู้ เลขที่ 202 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 20,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงทุน – นายโอห์ม เลขที่ 301 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 263,000 - ทุน – นายอม่ิ เลขที่ 302 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 62,875 - การลงทนุ ด้วยสินทรพั ย์ท่มี หี นผ้ี ูกพนั การลงทุนของหุ้นส่วนด้วยสินทรัพยถ์ าวร ซึ่งมีหนี้ผูกพันจำนองหรอื มีหนีส้ ินอื่นผูกพันใหพ้ ิจารณา การบนั ทกึ รายการดงั น้ี 1. หนุ้ ส่วนเปน็ ผู้รับภาระหนีส้ ิน บนั ทกึ รายการตามมูลคา่ ทต่ี กลง 2. ห้างหุ้นส่วนรับภาระหนี้สินนั้นแทนหุ้นส่วน บันทึกสินทรัพย์ตามมูลค่าที่ตกลงบัญชีทุนของ หนุ้ ส่วนมมี ูลค่าเท่ากับสนิ ทรพั ยส์ ทุ ธิ์ และต้ังผู้ให้กูย้ ืมหรอื ผูร้ ับจำนองเป็นเจา้ หนห้ี า้ งหนุ้ ส่วน

ห น้ า 75 ตัวอยา่ ง วันท่ี 1 เมษายน 25x5 นายโอห์ม นายอิ่ม และนายอ่นุ ตั้งห้างหนุ้ สว่ นลงทนุ ดงั น้ี นายโอห์ม ลงทุนเปน็ เงินสด 600,000 บาท ที่ดิน 1,000,000 บาท อาคาร 200,000 บาท (ทด่ี ินตดิ จำนองกับอาคาร ตามสญั ญาเงนิ กู้จำนวน 600,000 บาท) นายอ่ิม ลงทุนเป็นมหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงเงนิ สด800,000บาท แรงงาน 200,000 บาท นายอนุ่ ลงทนุ เป็น เงนิ สด 600,000 บาท สนิ คา้ 100,000 บาท อปุ กรณ์สำนกั งาน 200,000 บาท วธิ ที ่ี 1 600,000 เม.ย. 1 เดบติ เงินสด 1,000,000 200,000 ท่ดี ิน อาคาร 1,600,000 เครดิต ทนุ -นายโอห์ม บันทึกรายการลงทนุ ของนายสมศกั ด์ิ วธิ ีที่ 2 เม.ย. 1 เดบิต เงนิ สด 600,000 ท่ดี นิ 1,000,000 อาคาร 200,000 เครดิต ทุน-นายโอหม์ 1,200,000 600,000 เจา้ หนี้เงินกู้ บนั ทึกรายการลงทนุ ของนายสมศกั ดิ์และหนี้สนิ ผกู พัน เม.ย. 1 เดบิต เงินสด 800,000 ค่าธรรมเนียม 200,000 เครดติ ทุน-นายอม่ิ 1,000,000 บนั ทึกรายการลงทนุ ของนายสทุ ธิชัย

เม.ย. 1 เดบิต เงนิ สด 600,000 ห น้ า 76 สนิ คา้ 100,000 900,000 อุปกรณ์สำนักงาน 200,000 เครดติ ทุน-นายอ่นุ บันทกึ รายการลงทนุ ของนายวิชยั มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ส่วนของผู้เปน็ ห้นุ สว่ น (Partner 's Equity) ทุนของหุ้นส่วนได้แก่ สินทรัพย์ต่าง ๆ ที่หุ้นส่วนนำมาลงทุนตามข้อตกลง รวมทั้งส่วนลงทุนของ หุ้นส่วนในภายหลัง และส่วนที่ทำให้ทุนเพิ่มขึ้นระหว่างงวดบัญชี เช่นผลกำไรจากการดำเนินงาน ดอกเบี้ยเงินทุน เงินเดือนหุ้นส่วนส่วนที่ทำให้ทุนลดลงได้แก่ ผลขาดทุนจากการดำเนินงานถอนใช้ส่วนตัว หรือถอนผลกำไรที่ได้รบั ตามปกติ สิ่งเหล่านี้ทำให้ทนุ หุ้นส่วนเปลี่ยนแปลง ซึ่งทำให้ยุ่งยากในการที่จะทราบ ทุนที่แทจ้ ริงของหนุ้ ส่วนนัน้ ๆ ท่ีจะไดร้ ับสทิ ธิหรือเสียสทิ ธจิ ากทุนท่กี ำหนด 3. บญั ชที ุนของหุ้นส่วนหนุ้ ส่วน อาจตกลงกันว่า ในการแสดง บัญชีทนุ ของหนุ้ สว่ นจะใช้แบบใด ซงึ่ แบ่งออกเปน็ 2 แบบ คือ 3.1 วิธีทุนคงที่ (Fixed Capital Method) เป็นการบันทึกทุนที่ไม่ต้องการให้ทุนของ ผู้เป็นหุ้นส่วนเกิดการเปลี่ยนแปลงจากเมื่อเริ่มลงทุน ห้างหุ้นส่วนในประเทศไทยส่วนมากเป็นประเภท จดทะเบียนซึ่งต้องจดทะเบียนทุนของหุน้ สว่ นแต่ละคน และทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลงทุนจะต้องแก้ไขทนุ ใหม่ ดังนั้น บ/ช ทุนของหุ้นส่วนแต่ละคน ไม่ควรนำรายการอื่นที่มิใช่ทุนมาปะปนนอกจากการเพิ่มทุนและ ลดทนุ เท่าน้นั ตัวอย่าง นายโอห์ม และนายอิ่ม ลงทุนตั้งห้างหุ้นส่วน โดย นายโอห์ม นำเงินสดมาลงทุน 60,000 บาท นายอ่ิม ลงทุน 40,000 บาท เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 25x5 และ วันที่ 1 กนั ยายน 25x5 นายโอหม์ เพิ่มทุนอีก 30,000 บาท

ห น้ า 77 สมุดรายวนั ทว่ั ไป หนา้ 1 ว/ด/ป รายการ เลขที่ เดบิต เครดติ บัญชี 25x5 ม.ค 1 เงินสด 101 100,000 - 301 60,000 - ทุน-นายโอหม์ 302 40,000 - ทนุ -นายอมิ่ นายโอหม์ และนายอม่ิ นำเงนิ สดมลงทุน มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ก.ย. 1 เงนิ สด 101 30,000 - ทุน-นายโอหม์ 301 30,000 - นายโอหม์ นำเงนิ สดมาลงทนุ เพิ่ม เงินสด เลขที่ 101 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 ทุน-นายโอห์ม รว.1 60,000 - รว.1 40,000 - ทุน-นายอ่ิม รว.1 30,000 - ก.ย. 1 ทุน-นายโอห์ม ทุน – นายโอห์ม เลขที่ 301 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บญั ชี 25x5 ม.ค. 1 เงินสด รว.1 60,000 - ก.ย. 1 เงินสด รว.1 30,000 -

ห น้ า 78 ทุน – นายอ่ิม เลขที่ 302 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 เงินสด รว.1 40,000 - มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงส่วนรายการเปล่ียนแปลงต่าง ๆ ของหนุ้ สว่ นแต่ละคน จะบนั ทึกไวใ้ นบญั ชีกระแสทุนของหนุ้ ส่วนแต่ ละคน หลักการลงบัญชีกระแสทนุ ของผู้เปน็ หุ้นสว่ น มดี ังตอ่ ไปนี้ ให้เดบิตบญั ชีกระแสทุนด้วยรายการ 1. เงินสดหรอื สินทรพั ยอ์ ่นื ท่ีผ้เู ปน็ หนุ้ สว่ นถอนไปจากกจิ การ 2. หนี้สินของผเู้ ป็นห้นุ ส่วนทีห่ า้ งหุ้นสว่ นชำระแทนใหห้ รอื รบั โอนให้ 3. เงนิ ทีห่ ้นุ สว่ นจัดเกบ็ แทนห้างหุน้ ส่วน แต่ยงั มิไดน้ ำสง่ 4. ดอกเบยี้ เงนิ ถอนใชส้ ว่ นตัว 5. สว่ นแบง่ ผลขาดทนุ ตามอตั ราทต่ี กลงกัน ใหเ้ ครดติ บัญชีกระแสทุนดว้ ยรายการ 1. เงนิ เดือนหุน้ สว่ นหรือค่าตอบแทนใด ๆ ทีห่ ุ้นส่วนไดร้ บั จากหา้ งหุน้ ส่วน 2. ดอกเบย้ี ทนุ ที่ห้างหุ้นส่วนคดิ ใหห้ ุน้ ส่วนตามท่ีตกลงกัน 3. เงินสว่ นตวั ท่ีหนุ้ ส่วนจา่ ยใชห้ น้ีแทนหา้ งหนุ้ สว่ น 4. ดอกเบย้ี เงินกทู้ ีห่ ุ้นส่วนไดร้ บั ในกรณีที่ให้หา้ งห้นุ สว่ นกูเ้ พื่อใช้ในหา้ งหนุ้ ส่วน 5. สว่ นแบง่ ผลกำไรตามอตั ราท่ีต้องกนั 3.2 วิธีทุนเปลี่ยนแปลง (Alternative Method) ถ้าหุ้นส่วนตกลงกันให้บันทึกทุนแบบนี้รายการ เปลย่ี นแปลงเกยี่ วกบั ทุนของผู้เปน็ ห้นุ สว่ นจะปรากฏอยู่ในบญั ชที นุ ของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนแต่ละคน

ห น้ า 79 ตัวอย่าง เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x5 นายโอห์ม และนายอิ่ม ตั้งห้างหุ้นส่วนโดย นายโอห์ม นำเงินสดมา ลงทนุ 30,000 บาท นาย ข นำเงนิ สดมาลงทนุ 20,000 บาท วนั ที่ 1 เมษายน 25x5 นายโอหม์ นำเงินสดมาลงทุนเพม่ิ 20,000 บาท วนั ท่ี 1 สิงหาคม 25x5 นายอม่ิ ถอนทนุ 6,000 บาท มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง เงนิ สด เลขท่ี 101 ว/ด/ป รายการ หน้า เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดติ บัญชี บญั ชี 25x5 รว.1 30,000 - ส.ค. 1 ทนุ -นายอิม่ รว.1 3,000 - ม.ค. 1 ทนุ -นายโอหม์ รว.1 20,000 - รว.1 20,000 - ทนุ -นายอมิ่ เม.ย. 1 ทุน-นายโอห์ม ทนุ – นายโอห์ม เลขท่ี 301 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หนา้ เครดิต บัญชี บัญชี 25x5 ม.ค. 1 เงนิ สด รว.1 30,000 - เม.ย. 1 เงนิ สด รว.1 20,000 - ทุน - นายอม่ิ เลขท่ี 302 ว/ด/ป รายการ หนา้ เดบิต ว/ด/ป รายการ หน้า เครดติ ส.ค. 1 เงนิ สด บญั ชี บัญชี 25x5 รว.1 6,000 - ม.ค. 1 เงินสด รว.1 20,000 -

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ห น้ า 80 ดอกเบย้ี เงินทนุ (Interest on Capitals) การคดิ ดอกเบีย้ ทุนใหแ้ กห่ นุ้ สว่ น มีหลกั เกณฑด์ งั น้ี 1. การคิดดอกเบี้ยทุนให้หุ้นส่วนจะทำได้ต่อเมื่อมีระบุไว้ในสัญญาให้คิดดอกเบี้ยเงินทุนให้หุ้นส่วน โดยคิดจากทุนประเภทใด คือ เงินลงทุนครั้งแรก ทุนคงเหลือต้นงวดทุนคงเหลือปลายงวดหรือจาก ทนุ ถวั เฉลีย่ 2. การคิดดอกเบี้ยให้แก่ทุนของหุ้นส่วน ซึ่งระบุไว้ในสัญญาการจัดตั้งห้างหุ้นส่วน เพื่อให้เกิด ความเป็นธรรมต่อหุ้นส่วน ในกรณีที่หุ้นส่วนลงทุนเท่า ๆ กัน แต่ตกลงแบ่งกำไรขาดทุนไม่เท่ากัน ทำให้ ผู้ที่ลงทุนมากกว่าเสียเปรียบ หรือขาดผลประโยชน์ที่ควรจะได้ การคิดดอกเบี้ยทุนย่อมทำให้การได้เปรียบ เสียเปรียบลดลง ดอกเบี้ยเงินทุนถือเป็นการแบ่งกำไรขาดทุนก่อนการแบ่งกำไรขาดทุนที่แท้จริงให้หุ้นส่วน ดอกเบี้ยเงินทุนมิใช่รายจ่ายในการดำเนินธุรกิจ ดังนั้นในการคำนวณภาษีเงินได้จึงต้องนำรายการดอกเบี้ย เงินทนุ รวมเขา้ กับกำไรสทุ ธเิ พ่ือเสียภาษีเงนิ ไดน้ ิติบคุ คลด้วย การคิดดอกเบี้ยเงนิ ทนุ หนุ้ สว่ น มีดงั นี้ 1. คดิ จากเงนิ ลงทุนครั้งแรก 2. คดิ จากทุนคงเหลือยกมาต้นปี 3. คิดจากทนุ คงเหลอื ปลายปี 4. คิดจากทนุ ถวั เฉลี่ย การคิดจากทุนถัวเฉลี่ย เนื่องจากทุนของหุ้นส่วนมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาจากการลงทุนเพิ่ม ระหวา่ งงวดกด็ ี หรอื การถอนใช้สว่ นตัวของหนุ้ สว่ นเป็นประจำก็ดใี นลักษณะน้ีทุนหนุ้ ส่วนจะเปลย่ี นแปลง จึง ไมท่ ราบว่าจะใช้ทุนช่วงใดคดิ ดอกเบี้ย จึงใช้วธิ ีถัวเฉลีย่ เป็นหลักซง่ึ จะใหค้ วามเปน็ ธรรมท่สี ดุ การลงบัญชีดอกเบี้ยทุน เนื่องจากดอกเบี้ยเงินทุนถือเป็นส่วนหนึ่งของการแบ่งกำไรขาดทุนของ ห้นุ สว่ น การบันทกึ ดอกเบ้ยี เงินทนุ หนุ้ สว่ นจึงบนั ทึกตอนสน้ิ ปีของธุรกิจนนั้ โดย เดบิต บัญชกี ำไรขาดทนุ เครดติ บญั ชกี ระแสทนุ หรอื บัญชีทนุ หนุ้ ส่วน ตัวอย่างที่ 1 นายโอห์ม นายอิ่ม และนายอุ่น ตั้งห้างหุ้นส่วนเมื่อ 1 เมษายน 25x5 ตามข้อตกลง นายโอห์ม ลงทุนด้วยเงินสด 200,000 บาท ที่ดินและอาคารตีราคา 600,000 บาท นายอิ่มลงทนุ ด้วยเงินสด 400,000 บาท อปุ กรณส์ ำนักงาน 100,000 บาท และอนุญาตให้คิดคา่ แรงงานเปน็ ส่วนการลงทุน 100,000 บาท นาย อุ่นลงทุนด้วยเงินสด 800,000 บาท ตกลงคิดดอกเบี้ยเงินทุนให้แก่หุ้นส่วนในอัตรา 10% โดยถือเป็นส่วน แบง่ ผลกำไรขาดทนุ

ห น้ า 81 ให้ทำ บันทึกรายการในสมดุ รายวนั ท่วั ไปเก่ียวกับการจัดต้งั หา้ งหนุ้ ส่วนและการคิดดอกเบี้ยทนุ ใหท้ ำ 25x5 เม.ย. 1 เงนิ สด 200,000 ที่ดนิ 600,000 ทุน - นายโอหม์ 800,000 บนั ทึกรายการลงทนุ ของนายโอห์ม มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง เงินสด 400,000 อปุ กรณส์ ำนกั งาน 100,000 ค่าความนิยม 100,000 ทนุ - นายอ่มิ 600,000 บนั ทึกรายการลงทุนของนายอมิ่ เงนิ สด 800,000 ทุน - นายอุน่ 800,000 บนั ทกึ รายการลงทนุ ของนายอนุ่ ธ.ค. 31 กำไรขาดทนุ 220,000 กระแสทุน - นายโอห์ม กระแสทุน - นายอ่มิ 80,000 กระแสทุน - นายอุ่น 60,000 80,000 บันทึกรายการดอกเบีย้ เงนิ ทนุ หุ้นสว่ น (วธิ คี งท)่ี ถ้าห้างหุ้นส่วนใช้วิธีบัญชีทุนเปลี่ยนแปลง ดอกเบี้ยที่คิดจะเครดิตบัญชีทุนหุ้นส่วนแต่ละคนมีสิทธิ ได้รบั ดอกเบยี้ แทนบญั ชกี ระแสทุน

ห น้ า 82 ตัวอย่างที่ 2 ห้างหุ้นส่วนการค้า จัดตั้งห้างหุ้นส่วนตกลงคิดดอกเบี้ยเงินทุนให้หุ้นส่วน จากทุนยกมาต้นปี อัตรา 10% ให้ทำ บันทกึ รายการดอกเบ้ยี ทนุ ในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ทนุ - นายโอหม์ ก.พ. 1 เงินสด 20,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา 400,000 เม.ย. 1 เงินสด 20,000 ส.ค. 1 เงินสด 100,000 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง ม.ค. 1 เงนิ สด 10,000 ทนุ - นายอ่ิม 600,000 ก.ย. 1 เงนิ สด 10,000 120,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา เม.ย. 1 เงนิ สด เม.ย. 1 เงินสด 2,000 ทุน - นายอุ่น 600,000 ต.ค. 1 เงนิ สด 18,000 100,000 ม.ค. 1 ยอดยกมา พ.ค. 1 เงินสด 40,000 60,000 25x5 160,000 60,000 ธ.ค. 31 กำไรขาดทนุ ทุน – นายโอห์ม (460,000*10/100) ทุน - นายอิม่ (600,000*10/100) ทุน – นายอุน่ (600,000*10/100) บันทึกดอกเบยี้ ทนุ หนุ้ ส่วนจากทนุ ตน้ ปยี กมา

ห น้ า 83 ตัวอยา่ งที่ 3 การคิดดอกเบย้ี เงนิ ทุนจากทุนคงเหลือปลายงวดใชต้ วั อยา่ งท่ี 2 25x5 ธ.ค. 31 กำไรขาดทุน 184,000 ทนุ - นายโอห์ม (460,000*10/100) 46,000 70,000 ทุน - นายอมิ่ (700,000*10/100) 68,000 ทุน – นายอนุ่ (680,000*10/100) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง บนั ทึกดอกเบ้ยี เงินทนุ จากทนุ คงเหลอื ปลายปี ตวั อยา่ งท่ี 4 การคิดดอกเบ้ียเงนิ ทุนจากทุนถวั เฉลย่ี โดยใชโ้ จทยต์ ัวอย่างท่ี 2 การคดิ ดอกเบ้ยี ทุนถัวเฉล่ยี มหี ลักเกณฑ์ดงั นี้คอื 1. ชอ่ งวนั ท่ีแสดงวันที่ของรายการทุนคงเหลือยกมา ซง่ึ เป็นรายการแรกในช่องเครดิตและวันท่ีของ รายการตอ่ ไปตามลำดบั 2. ช่องเดบิต แสดงรายการที่ทำให้ทุนลดลง นำยอดเดบิตไปหักจากยอดเครดิต ตัวเลขคงเหลือ แสดงในชอ่ งทุนคงเหลอื 3. ช่องเครดติ แสดงรายการทีท่ ำให้ทุนเพม่ิ ขึ้น 4. ทุกครั้งที่ทุนเพิ่มหรือลดโดยการลงทุนหรือถอนใช้ ซึ่งทำให้ทุนเปลี่ยนไป จะมีอยู่ช่วงหนึ่งท่ี ทุนคงที่ ให้หาว่าช่วงคงที่นั้นเป็นระยะเวลาก่ีวันหรือกี่เดือน แล้วใช้ระยะเวลาน้ันคูณทุนคงเหลือทุกรายการ รวมผลคณู เขา้ ดว้ ยกันแลว้ หารดว้ ยจำนวนรวมของวนั หรือจำนวนเดอื นตอ่ 1 ปี จะได้ทนุ ถัวเฉล่ยี

ห น้ า 84 ตารางแสดงการคำนวณทนุ ถวั เฉลย่ี ชอ่ื หนุ้ สว่ น วนั ที่ เดบติ เครดติ ทนุ คงเหลอื ระยะเวลา ผลคูณ 400,000 ที่ทนุ ไม่ นายโอห์ม ม.ค. 1 20,000 400,000 เปลย่ี น 400,000 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบงก.พ. 120,000100,000380,000 760,000 เม.ย. 1 600,000 360,000 1 1,440,000 ส.ค.1 10,000 120,000 460,000 2 2,300,000 10,000 4 4,900,000 นายอ่มิ ม.ค. 1 600,000 600,000 5 1,200,000 ม.ี ค. 1 2,000 100,000 590,000 12 590,000 เม.ย. 1 18,000 710,000 3,550,000 ก.ย.1 700,000 2 2,800,000 1 8,140,000 นายอุน่ ม.ค. 1 600,000 5 1,800,000 เม.ย. 1 598,000 4 598,000 พ.ค. 1 698,000 12 3,490,000 ต.ค.1 680,000 3 2,040,000 1 7,928,000 5 3 12 ทุนถวั เฉลย่ี ของนายโอห์ม = 4,900,000/12 = 408,333.33 บาท ทุนถัวเฉล่ียของนายอมิ่ = 8,140,000/12 = 678,333.33 บาท ทนุ ถัวเฉลี่ยของนายอุ่น = 7,928,000/12 = 660,666.67 บาท ดอกเบ้ยี เงินทุนนายโอห์ม = 408,333.33*10/100 = 40,833.33 บาท ดอกเบีย้ เงินทุนนายอม่ิ = 678,333.33*10/100 = 40,833.33 บาท ดอกเบี้ยเงินทนุ นายอนุ่ = 660,666.67*10/100 = 40,833.33 บาท ธ.ค. 31 กำไรขาดทุน 174,733.33 ทนุ - นายโอหม์ ทุน - นายอ่ิม 40,833.33 ทนุ - นายอนุ่ 67,833.33 66,066.67

ห น้ า 85 เงนิ เดอื นหนุ้ สว่ น (Salary to Partners) การคิดเงินเดือนให้แก่หุ้นส่วนต้องระบุไว้ในสัญญาการจัดตั้งห้างหุ้นส่วน ให้คิดเงินเดือนให้ แก่ห้นุ สว่ นมิฉะนัน้ จะไมส่ ามารถคดิ เงินเดอื นใหห้ ุ้นสว่ นได้ ผลดีในการคิดเงินเดือนให้แกห่ ุน้ ส่วน 1. เป็นการให้ประโยชน์ตอบแทนแก่หุ้นส่วนที่มาทำงานในห้างเนือ่ งจากหุ้นส่วนบางคนมิได้ทำงาน ในห้าง ถา้ ไม่มกี ารคดิ เงินเดอื นให้แก่หนุ้ ส่วนทป่ี ฏบิ ัตหิ น้าทีย่ ่อมไมเ่ กิดความเป็นธรรมต่อผู้มาปฏิบตั หิ นา้ ที่ 2. การปฏิบัติหน้าที่ของหุ้นส่วนเสมือนกับการจ้างบุคคลภายนอกทำงานซึ่งต้องมีการให้เงินเดือน ดังน้นั หุน้ สว่ นทป่ี ฏิบัติหน้าท่กี ็ควรได้รบั เงนิ เดอื น 3. หุ้นส่วนที่ลงทุนมักลงทุนเป็นจำนวนมาก อาจขาดเงินใช้จ่ายประจำเดือน ถ้าไม่มีการคิด เงินเดือนให้ย่อมทำให้หุ้นส่วนถอนกำไรไปใช้ล่วงหน้าที่เรียกว่า ถอนใช้ส่วนตัว ก่อให้เกิดผลเสี ยแก่ หา้ งหนุ้ ส่วนมากกว่าการคดิ เงนิ เดอื นให้ 4. การคดิ เงนิ เดือนคิดตามความสามารถในการปฏิบัตหิ น้าที่ ยอ่ มใหค้ วามเป็นธรรมแกห่ ้นุ สว่ น มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง เงินเดอื นหุ้นสว่ นถอื เป็นรายจา่ ยของหา้ งหนุ้ สว่ น ประมวลรัษฎากรกำหนดให้เงินเดือนหุ้นส่วนเป็นรายจ่ายได้เฉพาะส่วนที่ไม่เกินสมควรส่วนที่เกิน สมควรจะถือเป็นรายจ่ายของห้างไม่ได้ต้องถือเป็นการแบ่งผลกำไรขาดทุน เงินเดือนหุ้นส่วนที่เป็นรายจ่าย ของห้างต้องบันทกึ ทกุ เดือน ดังน้ี Dr. เงนิ เดือน Cr. กระแสทนุ หนุ้ สว่ น หรือทนุ หนุ้ สว่ น บญั ชเี งินเดอื นจะปิดโอนไปบญั ชีกำไรขาดทุนในวนั ส้ินปี Dr. กำไรขาดทุน Cr. เงินเดอื น แบง่ ผลกำไรขาดทนุ ในวนั สน้ิ ปี เงินเดือนหุ้นส่วนถือเป็นการแบง่ ผลกำไรขาดทนุ ในกรณีนี้เงินเดือนจะบันทึกในบัญชีกำไรขาดทุน เพื่อลดกำไรหรือเพิ่มขาดทุนจะไม่เปิดบัญชี เงนิ เดอื น การคดิ เงินเดือนใหห้ ุน้ สว่ นตามวธิ นี ้ีจะบันทกึ ปลี ะครัง้ โดย Dr. กำไรขาดทนุ xx Cr. กระแสทนุ หุ้นส่วนหรือทุนหุ้นสว่ น xx

ห น้ า 86 บำเหน็จรางวัล บำเหน็จรางวัล หมายถึง เงินที่ห้างหุ้นส่วนคิดให้กับหุ้นส่วนแต่ละคนเป็นพิเศษ ส่วนมากคำนวณ เป็นร้อยละจากยอดกำไรสุทธิของห้างหุ้นส่วน อาจมีเงื่อนไขว่าถ้าปีใดมีผลขาดทุนกอาจไม่มีการคำนวณ บำเหน็จรางวัล และควรกำหนดให้แน่นอนว่าคำนวณจากกำไรสุทธิก่อนหรือหลังหักดอกเบี้ยทุนและ เงินเดือนแล้ว ดอกเบี้ยทุนที่คำนวณได้ รวมทั้งเงินเดือนหรือบำเหน็จรางวัลนั้นจะต้องนำไปหักจากกำไรสุทธิ ทั้งหมด หรือนำไปบวกกับขาดทนุ สุทธิก่อน แล้วจึงนำกำไรขาดทุนท่ีเหลอื มาแบ่งกันตามอัตราที่ตกลงกันไว้ โดยปกติแล้วหุ้นสว่ นจะเรียกร้องตอกเบี้ยทนุ เงนิ เดือน หรอื บำเหน็จรางวลั ใด ๆ จากห้างหุ้นส่วนไม่ได้ทั้งส้ิน เวน้ แตจ่ ะตกลงกันไว้ในสญั ญาหา้ งห้นุ สว่ น มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง เงินถอน หุ้นส่วนแต่ละคนสามารถถอนเงินของห้างหุ้นส่วนไปใช้ส่วนตัวถ้ามิได้ตกลงกันไว้อย่างใดถ้าใน สัญญาห้างหุ้นส่วนกำหนดให้การถอนเงินเป็นการลดทุนจึงจะลงบัญชีเป็นการลดทุนได้ ถ้ามิได้ระบุไว้แต่ อย่างใดใหถ้ อื วา่ เป็นการเบกิ กำไรไปใช้ล่วงหนา้ วธิ ีการบนั ทกึ เงนิ ถอนของห้างหุน้ ส่วน 1. ถ้าเปน็ ห้างหุ้นสว่ นท่ีบนั ทกึ ทุนแบบ Fixed Capital Method ตวั อยา่ ง นายโอหม์ เบิกเงินไปใช้ 6,000 บาท เมอ่ื 1 พ. ย. 25x5 สมดุ รายวนั ท่ัวไป หนา้ 1 เครดิต ว/ด/ป รายการ เลขทบี่ ัญชี เดบิต 6,000 - 6,000 - 25x5 พ.ย 1 กระแสทุนนายโอห์ม เงินสด นายโอหม์ เบกิ เงินไปใช้ 6,000

ห น้ า 87 2. ถ้าเป็นหา้ งหนุ้ ส่วนท่ีบันทึกแบบ Alternative Method ตวั อย่าง นายโอหม์ เบกิ เงนิ ไปใช้ 6,000 บาท เม่ือ 1พ.ย. 25x5 สมดุ รายวนั ทัว่ ไป หนา้ 1 เครดิต ว/ด/ป รายการ เลขท่ีบัญชี เดบิต 6,000 - 25x5 6,000 - พ.ย. 1 เงนิ ถอน นาย-โอห์ม เงนิ สด นายโอหม์ เบิกเงินไปใช6้ 000 รายการปดิ บญั ชี ทุน นาย-โอหม์ เงินถอนนาย-โอหม์ โอนปดิ บัญชเี งนิ ถอนนายโอห์มเขา้ บญั ชที นุ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 6,000 - 6,000 - การแบ่งผลกำไรขาดทนุ เมื่อสิ้นงวดบัญชี ห้างหุ้นส่วนจะต้องทำการหาผลกำไรขาดทุน และแบ่งผลกำไรขาดทุนนั้นให้แก่ หุ้นส่วนตามที่ตกลงกัน ส่วนแบ่งกำไรหรือขาดทุนนี้ให้บันทึกไว้ใน บัญชีทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคน เช่น ถ้าแบ่งผลกำไร ก็ให้เครดิตทุน บัญชีหุ้นส่วนผู้นั้น แต่ถ้าห้างหุ้นส่วนนั้นใช้วิธีการบัญชีแบบทุนคงที่ ให้ลง รายการส่วนแบง่ กำไรหรือขาดทุนไวใ้ นบัญชกี ระแสทนุ ของผูเ้ ป็นหุ้นสว่ น สรุป ห้างหุ้นส่วน หมายถึง สัญญาของบุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ตกลงลงทุนร่วมกัน ซึ่งสิ่งนำมาลงทุน อาจเป็นเงินสด สินทรัพย์อื่นที่ไม่ใช้เงินสดหรือแรงงานก็ได้ และมีการดำเนินงานร่วมกันโดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อนำกำไรมาแบง่ กนั หา้ งหุน้ ส่วน สามารถแบง่ ออกเปน็ 2 ประเภท คอื หา้ งหุ้นสว่ นสามัญ และห้างหุน้ ส่วน จำกัด โดยห้างหุ้นส่วนสามัญจะมีหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผิดชอบเพียงชนิดเดียว จะจะทะเบียน จัดตั้งหรือไม่จะทะเบียนก็ได้ ส่วนห้างหุ้นส่วนจำกัดจะมีหุ้นส่วนอยู่ 2 ประเภท คือ ประเภทจำกัดความ รับผิดชอบ และไม่จำกัดความรับผิดชอบ ซึ่งห้างหุ้นส่วนจำกัดจะต้องจดทะเบียนจัดตั้งตามกฎหมาย การ จดั ตัง้ หา้ งห้นุ สว่ นจะต้องระบุทนุ ของผ้เู ปน็ ห้นุ ส่วน การแบ่งกำไรขาดทนุ และอำนาจหน้าทขี่ องผู้เป็นหุ้นส่วน การแบ่งกำไรขาดทุน และอำนาจหน้าที่ของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ลุคนอย่างชัดเจน การบันทึกบัญชีของห้าง หุ้นส่วนจะมีบัญชีที่เกี่ยวข้องกับส่วนของผู้เป็นหุ้นส่วน ได้แก่ (1) บัญชีทุน จะบันทึกเกี่ยวกับการลงทุนครั้ง แรก การเพิ่มทุน การลดทุน (2) บัญชีกระแสทุน จะบันทึกเกี่ยวรายการที่แสดงส่วนได้เสียระหว่างห้าง

ห น้ า 88 หุ้นส่วนกับผูเ้ ป็นหุ้นสว่ น (3) บญั ชีกำไรสุทธิยังไม่ได้แบ่ง จะบนั ทกึ กำไรที่หา้ งหุ้นส่วนยังไม่นำไปแบ่งให้กับผู้ เป็นหุ้นส่วน รวมทั้ง วิธีการแบ่งกำไรขาดทุนของห้างหุ้นส่วนสามารถแบ่งตามอัตราส่วนทุน แบ่งตาม อัตราส่วนที่ตกลงกัน หรือแบ่งโดยคิดเงินเดือนโบนัส ดอกเบี้ยทุนให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนก่อน ส่วนที่เหลือแบ่ง ตามอตั ราสว่ นที่ตกลงกัน แบบฝกึ หดั 1. ก้อง หล้า และเก่ง ตกลงเป็นหุ้นส่วนกัน โดยก้องนำเงินสดมาลงทุน 100,000 บาท กล้านำสินค้า คงเหลือ 50,000 บาท และอุปกรณ์สำนักงาน 70,000 บาท มาลงทุน ส่วนเก่งลงทุนด้วยแรงงานตีราคาได้ 80,000 บาท ให้ทำ ใหบ้ นั ทึกการเปิดบัญชีของห้างหุน้ สว่ น มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 2. สงิ หา และ กนั ยา ไดต้ กลงเข้าเป็นหุ้นสว่ นเมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 โดยลงทนุ คนละครึ่ง หากทุน ที่ สิงหา และกันยา นำมาลงไม่พอให้ลงทุนด้วยเงินสดเพิ่ม สิงหา นำเงินสดมาลงทุน 60,000 บาท และ สินคา้ ซึง่ มีราคาทุน 25,000 บาท มลู คา่ ยุตธิ รรมในวันนัน้ เทา่ กับ 20,000 บาท ส่วน กนั ยา ไดน้ ำรายการต่าง ๆ ณ วนั ทีร่ ว่ มทนุ ดังนี้ ราคาตามบญั ชี ราคาทต่ี กลงกัน ลูกหน้ีการค้า 10,000 10,000 หนสี้ งสัยจะสูญ (1,200) (2,000) สนิ คา้ คงเหลือ 35,000 22,500 อปุ กรณ์สำนักงาน 24,000 15,000 คา่ เสื่อมราคาสะสม (7,000) 0 เจา้ หนก้ี ารคา้ 18,000 18,000 ให้ทำ 1. บนั ทึกรายการเปดิ บญั ชขี องห้างห้นุ สว่ น 2. งบแสดงฐานะการเงินของหา้ งหุ้นส่วนจำกดั ณ วันท่ี 1 มกราคม 25x1

ห น้ า 89 3. กุ้งและกั้ง ตกลงเข้ากันเป็นห้างหุ้นจำกัด ก.กุ้ง เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 และตกลงแบ่งกำไร ขาดทุนตามอัตราส่วนทุน โดยรอบระยะเวลาบัญชีแรก สิ้นสุด 31 ธันวาคม 25x1 ห้างหุ้นส่วนมีกำไรสุทธิ 120,000 บาท รายการลงทนุ เพ่ิมทนุ และถอนทนุ ของผู้เป็นห้นุ สว่ นระหว่างงวดนี้ดงั นี้ กุ้ง กั้ง 1 ม.ค. 25x1 ลงทนุ 45,000 60,000 31 ม.ี ค. 25x1 เพมิ่ ทนุ 12,000 18,000 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฎห ู่ม ้บานจอม ึบง 1 ก.ค. 25x1 ถอนทนุ - (15,000) 1 ก.ค. 25x1 ถอนทนุ (90,000) - 1 ธ.ค. 25x1 เพิม่ ทนุ - 24,000 ให้ทำ 1. แสดงการแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทนุ เรมิ่ แรก 2. แสดงการแบง่ กำไรขาดทุนตามอัตราส่วนทนุ สน้ิ งวด 3. แสดงการแบ่งกำไรขาดทนุ ตามอัตราส่วนทนุ ถวั เฉล่ีย 4. มาลี มาลัย และมาลา ตกลงเข้ากันเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัด มะลิลา เมื่อวันที่ 1มกราคม 25x1 โดย ลงทุน 300,000 บาท 400,000 บาท และ 500,000 บาท ตามลำดับ ตกลงแบ่งกำไรขาดทุนตามอัตราส่วน ทนุ ถวั เฉล่ยี โดยรอบระยะเวลาบญั ชีแรก สิ้นสดุ 31 ธนั วาคม 25 x 1 ห้างหุ้นส่วนมีกำไรสทุ ธิ 350,000 บาท ผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนมรี ายการเพิ่มทุน และถอนทนุ ระหว่างปีดังน้ี มาลี มาลัย มาลา 1 ม.ี ค. 25x1 เพม่ิ ทุน 30,000 20,000 - 1 พ.ค. 25x1 ถอนทนุ - - (500,000) 30 ก.ย. 25x1 ถอนทุน (10,000) -- 1 พ.ย. 25x1 เพิ่มทนุ 5,000 - 25,000 1 ธ.ค. 25x1 ถอนทนุ (30,000) ใหท้ ำ 1. คำนวณทนุ ถวั เฉลยี่ ของผู้เป็นห้นุ ส่วนแตล่ ะคน 2. แสดงการแบ่งกำไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทุนถัวเฉลยี่