เมนูคอรัปชั่น

100 เมนคู อรร์ ัปชัน สถานะของคดี วฒั นา อศั วเหม รัฐมนตรีชว่ ยว่าการกระทรวงมหาดไทย (15 พฤศจิกายน 2540 - 9 กุมภาพนั ธ์ุ 2544) วนั ที่ 18 สงิ หาคม 2551 ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำ รงต�ำ แหนง่ ทางการเมอื งพพิ ากษา จำ�คุกวัฒนาเป็นเวลา 10 ปี เน่ืองจากใช้อำ�นาจข่มขู่หรือจูงใจเจ้าพนักงานฝ่ายปกครองและ เจา้ หนา้ ทขี่ องส�ำ นกั งานทดี่ นิ จงั หวดั สมทุ รปราการ สาขาบางพลี ใหอ้ อกโฉนดทด่ี นิ 1,900 ไร่ ทบั ท่ี คลองสาธารณประโยชนแ์ ละทเ่ี ทขยะมลู ฝอยซงึ่ เปน็ ทห่ี วงหา้ ม เพอื่ น�ำ ไปขายใหก้ รมควบคมุ มลพษิ วนั ที่ 12 พฤศจกิ ายน 2552 ศาลแขวงดสุ ิตพิพากษาจ�ำ คกุ วัฒนากับพวกรวม 10 คน คนละ 3 ปี ในคดที ก่ี รมควบคมุ มลพษิ ยนื่ ฟอ้ งในความผดิ ฐานฉอ้ โกง กรณรี ว่ มกนั ทจุ รติ จดั ซอ้ื ทด่ี นิ จ�ำ นวน 1,900 ไร่ มูลคา่ ประมาณ 18,000 ลา้ นบาท ยิง่ พนั ธ์ มนะสกิ าร รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และส่ิงแวดลอ้ ม (18 กรกฎาคม 2538 - 4 ตุลาคม 2541) และ ส.ส. พรรคประชากรไทย คณะกรรมการป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ แหง่ ชาติ (ป.ป.ช.) พบวา่ ยงิ่ พันธร์ ว่ มมอื กบั ข้าราชการกรมควบคุมมลพิษเปล่ียนแปลงรูปแบบโครงการ และเพ่ิมพ้ืนท่ีท่ีใช้ก่อสร้างโรงบำ�บัด นำ้�เสีย รวมทั้งดำ�เนินการขอเพิ่มงบประมาณการก่อสร้างเพ่ือเอื้อประโยชน์แก่กิจการร่วมค้า NVPSKG ป.ป.ช. มีมติว่า ย่ิงพันธ์มีความผิดหลายข้อหา แต่เน่ืองจากเสียชีวิตเม่ือวันท่ี 23 ธันวาคม 2546 จึงมีมตใิ ห้จำ�หนา่ ยเรื่องออกจากสารบบเร่อื งกลา่ วหา

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 101 ขา้ ราชการระดบั สงู ทีเ่ กย่ี วข้อง ป.ป.ช. มีมตวิ า่ ปกิต กริ ะวานิช (เมือ่ ครั้งดำ�รงต�ำ แหนง่ อธิบดีกรมควบคมุ มลพษิ ) ศิรธิ ัญญ์ ไพโรจนบ์ รบิ รู ณ์ (เมอ่ื ครง้ั ด�ำ รงต�ำ แหนง่ รองอธบิ ดกี รมควบคมุ มลพษิ และอธบิ ดกี รมควบคมุ มลพษิ ) นศิ ากร โฆษติ รตั น์ (เมอื่ ครง้ั ด�ำ รงต�ำ แหนง่ ผอู้ �ำ นวยการกองจดั การคณุ ภาพน�ำ้ กรมควบคมุ มลพษิ ) และ ยุวรี อินนา (เม่ือครั้งดำ�รงตำ�แหน่งนักวิชาการสิ่งแวดล้อม 7 และผู้อำ�นวยการกองจัดการ คุณภาพน้�ำ กรมควบคุมมลพิษ) กระทำ�ความผดิ ทางวนิ ยั อยา่ งรา้ ยแรง และมคี วามผิดทางอาญา ฐานเป็นเจ้าพนกั งานมีหนา้ ท่ีซอ้ื ท�ำ จดั การ หรือรกั ษาทรพั ย์ใดๆ ไดก้ ระท�ำ การทุจรติ ตอ่ หน้าท่ี อนั เปน็ การเสยี หายแกร่ ฐั และฐานเปน็ เจา้ พนกั งานปฏบิ ตั หิ รอื ละเวน้ การปฏบิ ตั หิ นา้ ทโ่ี ดยมชิ อบ เพอ่ื ให้เกิดความเสียหายแกผ่ ู้หน่ึงผใู้ ด หรือปฏบิ ัตหิ รอื ละเวน้ การปฏบิ ตั หิ น้าที่โดยทจุ รติ จึงสง่ รายงาน เอกสาร และความเหน็ ไปยังอัยการสูงสดุ เพ่อื ดำ�เนนิ คดีอาญา ผลกระทบต่อ เอกสารอา้ งอิง ประชาชน • เปิดส�ำ นวน ‘ป.ป.ช.’ คดคี ลองด่าน • ระบบบำ�บัดน้ำ�เสียไม่เกดิ ข้ึน ท้ังที่รฐั บาลสญู เสยี งบประมาณ เหตไุ ฉน ‘สุวจั น์’ หลุดบว่ ง ฉบับสมบรู ณ์, ไปแล้วเกือบ 23,000 ลา้ นบาท มตชิ นออนไลน,์ 8 ธันวาคม 2554. • ปญั หาน�้ำ เสียในจงั หวัดสมุทรปราการไม่ได้รับการแก้ไข • ศาลฎกี าสง่ั จ�ำ คกุ 10 ปี ‘วฒั นา อศั วเหม’ ทจุ ริตคลองดา่ น, หนงั สอื พมิ พ์ เดลินวิ ส์, 19 สงิ หาคม 2551. • ศาลพพิ ากษาจ�ำ คกุ ‘วฒั นา อศั วเหม’ อดตี รมช.มท. กบั พวก 10 คน คนละ 3 ปี ทจุ ริตทด่ี นิ คลองด่าน, มตชิ นออนไลน,์ 12 พฤศจกิ ายน 2552.

102 เมนคู อรร์ ัปชนั 17 จากการศึกษาความเปšนไปไดŒของโครงการ รูปแบบที่ดีและถูกที่สุดของโครงการบำบัดน้ำเสีย ลอ็โครกงกสารบเำปบัดกน้ำ/เสเียปคลลองี่ยด‹านน: คลองด‹าน คือการก‹อสรŒางโรงบำบัดน้ำเสีย เง�่อนไขเอื้อพวกพŒอง ทั้งฝ˜›งตะวันออกและฝ˜›งตะวันตกของจังหวัด สมุทรปราการ แต‹กรมควบคุมมลพ�ษ บันได 4 ขั้น กลับเปลี่ยนรูปแบบเปšนการก‹อสรŒางที่ฝ˜›งตะวันออก เพ�ยงฝ˜›งเดียว ซึ่งเปšนการเอื้อประโยชนแก‹บร�ษัท คลองด‹านมาร�น แอนด ฟ�ชเชอร�่ จำกัด เนื่องจากบร�ษัทดังกล‹าวมีที่ดินที่มีคุณสมบัติ ตรงตามเง�่อนไขเพ�ยงรายเดียว ทั้งนี้ บร�ษัทดังกล‹าวซื้อที่ดินมาจากบร�ษัท ปาลม บีช ดีเวลลอปเมŒนท จำกัด ซึ่งมีบร�ษัทและนŒองชายของ นายวัฒนา อัศวเหม รมช.มหาดไทยในขณะนั้น เปšนหนึ่งในผูŒถือหุŒน ห �นวย: ไ รสเปกเดิม ห �นวย: ไร 1,550 350 01 เปลี่ยนเง�่อนไข เอื้อพวกพŒอง กรมควบคมุ มลพิษประกาศ ใหพ น้ื ที่ในตำบลคลองดาน 1,900 ใชกอสรางโครงการฝง ตะวันออกได และเปลี่ยนแปลง ทด่ี นิ ฝง ตะวันออก เงือ่ นไขการประกวดราคา จากเดิม ทด่ี ินฝงตะวนั ตก ทแี่ ยกเปน ฝง ตะวนั ออกและฝง ตะวนั ตก เปนแบบรวมไวท ่ีฝง ตะวันออก 02 เพียงฝง เดียว การเปลย่ี นแปลงพน้ื ท่โี ครงการ และรูปแบบระบบบำบัดนำ้ เสีย ทำใหมีบริษทั เพียงแหงเดยี ว ที่มที ด่ี นิ ทีม่ คี ณุ สมบัติ ตรงตามเง่ือนไข

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 103 03 สถานะป˜จจ�บัน กรมควบคมุ มลพษิ ขอเพมิ� วัฒนา อัศวเหม งบประมาณจาก รมช.มหาดไทย 1.28 หม่ืนลานบาท ถกู ตดั สินจำคุก 10 ป เปน 2.29 หมนื่ ลานบาท โดยไมผานการพจิ ารณา หลบหนี จากสำนักงบประมาณ ยิ�งพันธ มนะสิการ 04 รมต.วิทยาศาสตรฯ ถกู ตัดสนิ วามคี วามผิด มีการตอ รองใหล ดขอบเขต แตเ น�องจากเสียชวี ิตไปแลว และปริมาณงาน รวมถึง การจายเงนิ ลวงหนา มากขนึ้ จำหน‹ายคดี ซง�ึ เปน การดำเนินการท่ที ำให เนื่องจากเสียชีว�ต รฐั สูญเสียผลประโยชน สุวัจน ลิปตพัลลภ รมต.วิทยาศาสตรฯ ไมอ ยูในทีป่ ระชุมคณะรฐั มนตรี รอด มูลค‹า ความเสียหาย ค‹าที่ดิน 1,960,000,000 บาท ค‹าก‹อสรŒางระบบบำบัดน้ำเสียและ ค‹าจŒางบร�ษัทศึกษาความเปšนไปไดŒ ของโครงการ 21,000,000,000 บาท ผปรละกชราะชทนบต‹อ • ระบบบำบดั น้ำเสยี ไมเกิดข้นึ ทง้ั ท่ีรฐั บาลสูญเสยี งบประมาณ ไปแลว • ปญ หานำ้ เสยี ในจงั หวดั สมุทร- ปราการไมไดร บั การแกไ ข

104 เมนคู อรร์ ปั ชัน 1เเ8ลมือ่ือกกขระา้ ทงรพวอ่งหคมา้ อยา ปมู หลงั กระทรวงสาธารณสุขออกประกาศกำ�หนดราคากลางของยาตามบัญชียาหลักแห่งชาติเป็น ครั้งแรกเม่ือปี 2529 เพื่อเป็นกลไกควบคุมการจัดซื้อยาด้วยวิธีตกลงราคาหรือวิธีพิเศษให้อยู่ใน ระดับทีเ่ หมาะสม ท�ำ ให้โรงพยาบาลไม่ต้องซือ้ ยาและเวชภัณฑ์ในราคาแพงกว่าปกติ เส้นทางผลประโยชน์ เดือนธนั วาคม 2540 รักเกยี รติ สุขธนะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขในขณะนนั้ ออกประกาศยกเลิกราคากลางของยาตามบัญชียาหลักแห่งชาติ ซึ่งเป็นการเปิดช่องให้บริษัท ผู้จำ�หน่ายยาสามารถจำ�หน่ายยาและเวชภัณฑ์ให้แก่โรงพยาบาลและสำ�นักงานสาธารณสุข ในราคาแพงกว่าปกติ โดยรักเกียรติให้เหตุผลว่า การประกาศลอยตัวค่าเงินบาทและการปรับ อัตราภาษีมูลค่าเพ่ิมจากเดิมร้อยละ 7 เป็นร้อยละ 10 ในช่วงกลางปี 2540 ส่งผลกระทบ ต่อโครงสร้างต้นทุนและราคาสินค้า รวมถึงยาและเวชภัณฑ์ บริษัทผู้ผลิตและจำ�หน่ายยาจึง ไม่สามารถจำ�หนา่ ยยาในราคาเดิมได้

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 105 ต่อมา รกั เกียรติตั้งคณะกรรมการพจิ ารณากำ�หนดราคายา ตอ่ มา คณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ และ ขนึ้ ใหมเ่ ม่ือวนั ที่ 9 มนี าคม 2541 ซึ่งท�ำ ใหม้ รี าคากลางของยา ประพฤติมิชอบในวงราชการ (ป.ป.ป.) ได้สอบสวนเพ่ิมเติมและ ฉบบั ใหม่ เมอื่ วนั ท่ี 4 มกราคม 2542 หลงั จากทร่ี กั เกยี รตลิ าออก มคี วามเหน็ วา่ เจา้ หนา้ ทที่ เี่ กย่ี วขอ้ งมคี วามบกพรอ่ ง โดยไมก่ �ำ หนด จากตำ�แหน่งแล้ว อย่างไรก็ตาม ช่วงเวลา 1 ปีเศษท่ีไม่มีการ ราคากลางของยา ทำ�ให้มีการฉวยโอกาสทุจริต ป.ป.ป. จึงช้ีมูล ก�ำ หนดราคากลางของยา กระทรวงสาธารณสขุ ตอ้ งใชง้ บประมาณ ความผิดเจ้าหน้าท่ีและลงโทษทางวินัย โดยไล่ออกจากราชการ ในการจัดซ้ือยาและเวชภัณฑ์เพ่ิมข้ึนมาก รวมท้ังต้องจัดสรร 2 คน และปลดออกจากราชการ 5 คน ขณะท่ีการดำ�เนินการ งบประมาณเพ่ิมเติมไปใช้หนี้ค่ายาและจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์ กับข้าราชการการเมืองถูกส่งต่อไปยังคณะกรรมการป้องกันและ 1,400 ล้านบาท ในเดือนมถิ ุนายน 2541 ปราบปรามการทจุ รติ แห่งชาติ (ป.ป.ช.) ภายหลงั การประกาศใช้ หลังมีการจัดสรรงบประมาณเพิ่มเติมดังกล่าว ปรากฏ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ยคณะกรรมการปอ้ งกนั ข่าวอื้อฉาวเก่ียวกับการทุจริตยาและเวชภัณฑ์ภายในกระทรวง และปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. 2542 สาธารณสุข หน่วยงานต่างๆ จึงต้ังคณะกรรมการสอบสวนข้อ ทง้ั น้ี บรษิ ทั ที เอน็ พี เฮลทแ์ คร์ จ�ำ กดั เปน็ บรษิ ทั ผจู้ �ำ หนา่ ย เท็จจริง ซ่ึงรวมถึงคณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงกรณีมีข่าว ยาแห่งหน่ึงซึ่งได้ประโยชน์จากการยกเลิกการกำ�หนดราคากลาง ทจุ รติ การซอ้ื ยาของกระทรวงสาธารณสขุ คณะกรรมการสอบสวน ของยา โดยในเดอื นสิงหาคมและกันยายน 2541 บริษทั ดังกลา่ ว ขอ้ เทจ็ จรงิ เกีย่ วกับองค์การเภสชั กรรม และคณะอนุกรรมาธกิ าร ได้รับใบส่ังซื้อยาผ่านองค์การเภสัชกรรมมูลค่า 11.3 ล้านบาท ในคณะกรรมาธิการสาธารณสุข สภาผู้แทนราษฎร เพ่ือศึกษา และ 8.3 ล้านบาท ตามล�ำ ดบั ซึ่งเพิม่ ขึน้ จากช่วงก่อนหนา้ นั้น เรื่องการจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์แพงกว่าความเป็นจริง โดยคณะ ป.ป.ช. สอบสวนข้อเท็จจริงพบว่า เม่ือวันท่ี 10 สิงหาคม กรรมการชดุ ต่างๆ สรปุ ผลการสอบสวนขอ้ เท็จจรงิ ดังน้ี 2541 จิรายุ จรัสเสถียร ท่ีปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวง 1. สำ�นักงานสาธารณสุขจังหวัดและโรงพยาบาลบางแห่ง สาธารณสุข ได้รับแคชเชียร์เช็คจำ�นวน 5 ล้านบาท จากสุภชัย มีพฤติกรรมทุจริตการจัดซ้ือยา เวชภัณฑ์ เคร่ืองมือ และวัสดุ วรี ะภชุ งค์ รองกรรมการผจู้ ดั การบรษิ ทั ไทยนครพฒั นา จ�ำ กดั และ ทางการแพทย์ โดยนักการเมืองและข้าราชการในกระทรวง กรรมการบรษิ ทั ที เอ็น พี เฮลทแ์ คร์ จำ�กัด และนำ�แคชเชยี ร์เช็ค สาธารณสุขบางคนใช้วิธีการต่างๆ เพ่ือให้สาธารณสุขจังหวัด ดงั กลา่ วไปเขา้ บญั ชเี งนิ ฝากออมทรพั ยใ์ นชอื่ ของตนเอง จงึ สง่ เรอ่ื ง หลายจงั หวดั รว่ มมอื ในการจดั ซอ้ื ยา เวชภณั ฑ์ เครอ่ื งมอื และวสั ดุ ต่อให้อัยการสูงสุดดำ�เนินคดีกับจิรายุ ต่อมา ศาลฎีกาแผนกคดี ทางการแพทย์ จากเอกชนในราคาแพงกว่าปกติ อาญาของผ้ดู ำ�รงตำ�แหนง่ ทางการเมอื ง ตดั สินว่า ค�ำ ให้การของ 2. การจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์จากผู้ผลิตอื่นผ่านองค์การ จิรายุท่ีว่าแคชเชียร์เช็คดังกล่าวเป็นเงินที่ตนกู้ยืมจากสุภชัยนั้น เภสชั กรรม มรี าคาแพงกวา่ ทคี่ วรจะเปน็ ตงั้ แตร่ อ้ ยละ 50-300 ใน เปน็ การซอ่ นเรน้ อ�ำ พรางขอ้ เทจ็ จรงิ จงึ มคี �ำ พพิ ากษาลงโทษจ�ำ คกุ 34 จงั หวดั คดิ เปน็ มลู คา่ ความเสยี หายประมาณ 181.7 ลา้ นบาท จิรายุ 6 ปี1 จากการใช้อำ�นาจในตำ�แหน่งโดยมิชอบ แสวงหา 3. การจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์แพงกว่าความเป็นจริง ผลประโยชน์ ดงั กลา่ วเกดิ จากการกระท�ำ เปน็ ขบวนการ ดว้ ยการวางแผน สงั่ การ หลังจากถูกพิพากษาจำ�คุก จิรายุให้การต่อ ป.ป.ช. ว่า ประสานงาน และสมยอมกัน แคชเชียร์เช็คดังกล่าวเป็นเงินท่ีสุภชัยมอบให้รักเกียรติ เพ่ือ นอกจากน้ี หน่วยงานอ่ืนๆ ก็มีการสืบสวนข้อเท็จจริง ตอบแทนที่รักเกียรติช่วยให้กระทรวงสาธารณสุขจัดซ้ือยาจาก ในกรณีดังกล่าว โดยสำ�นักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) บริษัท ไทยนครพัฒนา จำ�กัด รักเกียรติจึงให้จิรายุนำ�แคชเชียร์ ตรวจสอบพบวา่ ในปี 2541 การจดั ซอื้ ยาและเวชภณั ฑบ์ างรายการ เช็คเข้าบัญชีเงินฝาก โดยเปิดบัญชีในชื่อจิรายุ แต่เงินส่วนใหญ่ มรี าคาแตกต่างกนั มาก เชน่ จัดซ้อื จากผ้ขู ายรายเดยี วกัน ใช้เงนิ ในบัญชีเป็นของรกั เกียรติ งบประมาณประเภทเดยี วกนั เดอื นเดยี วกนั แตร่ าคากลบั ตา่ งกนั 1  คดีหมายเลขแดงท่ี อม. 1/2545

106 เมนคู อร์รัปชนั นอกจากนี้ จริ ายยุ งั แสดงหลกั ฐานบนั ทกึ ชว่ ยจ�ำ ระหวา่ งตน กบั รักเกียรติ ซง่ึ ระบุวา่ รกั เกยี รตฝิ ากเงินไว้เม่ือใด จ�ำ นวนเทา่ ใด และเบกิ ไปเมอ่ื ใด จ�ำ นวนเทา่ ใด โดยรกั เกยี รตจิ ะตรวจสอบบนั ทกึ ช่วยจำ�ดังกล่าว และลงลายมือชื่อหรือเขียนกำ�กับว่า ‘OK’ เป็น ครัง้ คราวหลังการตรวจสอบ สถานะของคดี ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำ รงต�ำ แหนง่ ทางการเมอื งมคี �ำ พพิ ากษาเมอื่ วนั ท่ี 30 กนั ยายน 25462 วา่ รกั เกยี รติ สขุ ธนะ อดตี รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงสาธารณสขุ มพี ฤตกิ ารณร์ �่ำ รวยผดิ ปกติ และให้ยึดทรพั ยส์ นิ มลู ค่า 233.88 ล้านบาท เป็นของแผน่ ดนิ เนือ่ งจากรกั เกยี รติไมส่ ามารถช้ีแจง ที่มาหรอื พิสจู นไ์ ด้วา่ ไดท้ รพั ย์สนิ ดงั กล่าวมาโดยชอบ ค�ำ พพิ ากษายดึ ทรพั ยน์ ้ี สบื เนอ่ื งมาจากกรณกี ารทจุ รติ การจดั ซอ้ื ยาและเวชภณั ฑข์ องกระทรวง สาธารณสขุ ซงึ่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำ รงต�ำ แหนง่ ทางการเมอื งมคี �ำ พพิ ากษาเมอ่ื วนั ที่ 30 กนั ยายน 25463 ใหล้ งโทษจ�ำ คุกนายรกั เกียรติ 15 ปี ผลกระทบตอ่ ประชาชน • การยกเลกิ ราคากลางของยาโดยไม่มกี ารก�ำ หนดราคากลางใหม่ ทำ�ใหก้ ระทรวงสาธารณสขุ ต้องใช้งบประมาณในการจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์เพ่ิมขึ้นมาก จนต้องจัดสรรงบประมาณเพ่ิม เตมิ 1,400 ล้านบาท ในเดือนมิถุนายน 2541 • คณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงเกี่ยวกับองค์การเภสัชกรรม ประมาณการว่า การซื้อยา และเวชภณั ฑม์ รี าคาแพงกวา่ ทค่ี วรจะเปน็ ตง้ั แตร่ อ้ ยละ 50-300 ใน 34 จงั หวดั คดิ เปน็ มลู คา่ ความเสียหายเฉพาะที่ตรวจสอบพบประมาณ 181.7 ลา้ นบาท 2  คดีหมายเลขแดงที่ อม. 2/2546 3  คดีหมายเลขแดงท่ี อม. 1/2546

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 107 เช็คราคายา กอ่ นและหลังยกเลิกราคากลาง ช่ือยา สรรพคุณ ราคากลาง ราคาหลงั ยกเลิกราคา (บาท) กลาง (บาท) Allopurinol 100 mg รักษาโรคเกาต์ รกั ษาโรคติดเชื้อทเี่ กดิ จากแบคทีเรยี 568 1,200-1,500 Ampicillin (ยาฉดี ) แก้เมารถ เมาเรือ Dimenhydrinate 50 mg ตดิ เชอื้ รา กลาก เกลอ้ื น 1,100 2,100-3,000 Ketoconazole 200 mg รักษาพยาธิ 180 1,650 Mebendazole (ยาน�ำ้ ) ขบั ปสั สาวะ รกั ษาโรคความดันโลหติ สูง 2,500 5,000 Furosemide (ยาฉีด) รักษาโรคเชือ้ ราทผี่ ิวหนงั หนังศรี ษะ เลบ็ มือ เลบ็ เท้า 684 Griseofulvin 125 mg แก้ปวดศรี ษะไมเกรน ปวดข้อ 227 1,300-2,300 Ibuprofen 200 mg รักษาโรคเบาหวาน 534 825-773 Metformin 500 mg แก้ปวดประจำ�เดือน 220 Mefenamic acid 250 mg แก้ปวดไขขอ้ อกั เสบ 396 1,000-1,182 Naproxen 250 mg แกป้ วดศีรษะไมเกรน 550 700-1,000 Flunarizine 5 mg รกั ษาโรคตดิ เช้ือที่เกิดจากแบคทเี รยี 2,352 1,040-1,683 Cloxaciilin (ยาฉดี ) แก้ปวดศรี ษะไมเกรน ปวดข้อ 275 Ibuprofen 400 mg รักษาโรคหัวใจ 1,400 1,500 Isosorbide 10 mg บรรเทาอาการหายใจขัดจากโรคหอบหืด 2,150 5,000 Terbutaline 2.5 mg 300 2,717 195 2,500-3,000 5,750-8,210 700-1,375 450-1,800 ท่ีมา: รายงานคณะกรรมการสอบสวนขอ้ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั องคก์ ารเภสชั กรรม (2542) เอกสารอา้ งองิ • คำ�พพิ ากษาศาลฎีกาแผนกคดอี าญาของผู้ดำ�รงตำ�แหน่งทางการเมอื ง คดีหมายเลขแดงท่ี อม. 1/2545 • คำ�พิพากษาศาลฎกี าแผนกคดีอาญาของผูด้ ำ�รงตำ�แหนง่ ทางการเมอื ง คดหี มายเลขแดงท่ี อม. 1/2546 • คำ�พพิ ากษาศาลฎีกาแผนกคดอี าญาของผู้ดำ�รงตำ�แหนง่ ทางการเมือง คดหี มายเลขแดงที่ อม. 2/2546 • องคก์ ารเภสชั กรรม, รายงานคณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงเกยี่ วกับองค์การเภสัชกรรม, 2542.

108 เมนูคอรร์ ัปชัน 18 เดือนธันวาคม 2540 นายรักเกียรติ สุขธนะ รัฐมนตร�ว‹าการกระทรวงสาธารณสุขในขณะนั้น ยกเลิกราคากลางคดีทุจร�ตยากระทรวงสาธารณสุข: ออกประกาศยกเลิกราคากลางของยา เออ้ื เอกชน ตามบัญชียาหลักแห‹งชาติ ซึ่งเปšนการเปดช‹องใหŒ บร�ษัทผูŒจำหน‹ายยาสามารถจำหน‹ายยา มูลค‹า และเวชภัณฑใหŒแก‹โรงพยาบาลและสำนักงาน ความเสียหาย สาธารณสุขในราคาแพงกว‹าปกติ ในเวลาต‹อมา นายรักเกียรติมีคำสั่งแต‹งตั้ง คณะกรรมการพ�จารณากำหนดราคายาข�้นใหม‹ แต‹ช‹วงเวลาหนึ่งป‚เศษที่ไม‹มีราคากลางของยา กระทรวงสาธารณสุขตŒองใชŒงบประมาณ ในการจัดซื้อยาและเวชภัณฑเพ�มข�้นมาก โดยคณะ กรรมการสอบสวนขŒอเท็จจร�งประมาณการว‹า การซื้อยาและเวชภัณฑมีราคาแพงกว‹า ที่ควรจะเปšนตั้งแต‹ 50-300% Dimenhydrinate 50 mg บันได 3 ขั้น แกเมารถ เมาเรอื ราคากลาง 180 01 หลงั ยกเลิก 1650 Ibuprofen 200 mg รัฐมนตรอี อกประกาศยกเลกิ แกปวดศรี ษะไมเกรน ปวดขอ ราคากลางของยา ราคากลาง 220 หลงั ยกเลิก 850 02 Naproxen 250 mg แกปวดไขขออกั เสบ นกั การเมืองและขา ราชการใช ราคากลาง 2,352 วิธกี ารตางๆ เพือ่ ใหห นว� ยงาน หลงั ยกเลกิ 5,000 ดานสาธารณสุขของรัฐจดั ซอื้ Terbutaline 2.5 mg ยาและเวชภณั ฑจากบริษทั บรรเทาอาการหายใจขัด ที่ตนแนะนำ จากโรคหอบหดื ราคากลาง 195 03 หลังยกเลกิ 1125 Flunarizine 5 mg บริษทั ยามอบเงินใหรฐั มนตรี แกปวดศีรษะไมเกรน เพื่อตอบแทนท่ีชวยให ราคากลาง 275 กระทรวงสาธารณสุขจัดซ้อื ยา หลงั ยกเลกิ 2,717 ของบริษทั ในราคาแพงกวา ปกติ

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 109 Flunarizine 5 mg Dimenhydrinate 50 mg แกŒปวดศีรษะไมเกรน แกŒเมารถ เมาเร�อ เพ�มข�้น เพ�มข�้น 988% 916% Terbutaline 2.5 mg Ibuprofen 200 mg ปผรละกชราะชทนบต‹อ บรรเทาอาการหายใจขัด แกŒปวดศีรษะไมเกรน จากโรคหอบหืด ปวดขŒอ • การยกเลกิ ราคากลางของยา โดยไมม กี ารกำหนดราคากลาง เพ�มข�้น เพ�มข�้น ใหม ทำใหก ระทรวงสาธารณสขุ ตอ งใชง บประมาณในการจดั ซอ้ื 576% 386% ยาและเวชภณั ฑเ พม�ิ ขน้ึ มาก จนตอ งจดั สรรงบประมาณ NแกaŒปpวrดoxไขeขnŒอ2อ5ัก0เสmบg สถานะป˜จจ�บัน เพม�ิ เตมิ 1,400 ลา นบาทในเดอื น มถิ นุ ายน 2541 เพ�มข�้น จำคุก/ชดใชŒ • คณะกรรมการสอบสวน ขอ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั องคก าร 212% ศาลฎกี าแผนกคดอี าญา เภสชั กรรมประมาณการวา ของผดู ำรงตำแหนง� ทางการเมือง การซอ้ื ยาและเวชภณั ฑม รี าคา มคี ำพพิ ากษาเม่อื วันที่ 30 แพงกวา ทค่ี วรจะเปน ตง้ั แต กนั ยายน 2546 วานายรกั เกยี รติ 50-300% ใน 34 จงั หวดั สุขธนะ มีพฤติการณร ่ำรวย คดิ เปน มลู คา ความเสยี หาย ผิดปกติ และใหยึดทรัพยสินมลู คา เฉพาะทต่ี รวจสอบพบประมาณ 233.88 ลานบาทเปน ของแผนดิน 181.7 ลา นบาท กอ นหนาน้ัน ศาลฎีกาแผนก คดีอาญาของผูด ำรงตำแหนง� ทางการเมืองมีคำพิพากษาลงโทษ จำคกุ นายรกั เกยี รติ 15 ป ฐานเปนเจา พนกั งานเรยี ก รับ หรือยอมจะรับทรพั ยส ินหรอื ประโยชนอนื่ ใดสำหรับตนเอง หรอื ผอู ่ืนโดยมิชอบ

110 เมนคู อร์รปั ชัน 1ส9 .ป.ก. 4-01 แจกทด่ี ินเศรษฐี ปมู หลงั 21 ตลุ าคม 2535 ชวน หลกี ภยั นายกรัฐมนตรใี นขณะน้นั ไดแ้ ถลงนโยบายของรฐั บาลตอ่ รัฐสภา โดยนโยบายขอ้ 4.2.4 ระบวุ ่า รฐั บาลจะ “เร่งรดั การปฏริ ปู ที่ดินและการออกเอกสารสทิ ธ์ิ เพอื่ กระจายสทิ ธกิ์ ารถอื ครองทด่ี นิ ใหแ้ กเ่ กษตรกรผยู้ ากไร้ และเกษตรกรทคี่ รอบครองท�ำ กนิ อยใู่ น ทด่ี นิ ของรฐั ประเภทตา่ งๆ โดยจะปรบั ปรงุ กลไกการบรหิ ารและการจดั การของรฐั ตลอดจนจดั สรร งบประมาณให้สามารถครอบคลมุ พนื้ ทไี่ ดโ้ ดยเฉลี่ยปีละประมาณ 4 ล้านไร่” นโยบายดงั กล่าวเปน็ ที่มาของการแจกเอกสารสทิ ธิ์ ‘ส.ป.ก. 4-01’ ให้กบั ผ้มู ีสิทธ์ทิ ั่วประเทศ โดย ณ เดอื นพฤศจกิ ายน 2537 สุเทพ เทือกสบุ รรณ รัฐมนตรชี ว่ ยวา่ การกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ ผกู้ �ำ กบั ดแู ลส�ำ นกั งานการปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอื่ เกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ระบวุ า่ ในรอบ 2 ปี (2535- 2537) มีการแจกเอกสารสทิ ธ์ิ ส.ป.ก. 4-01 ไปแล้ว 592,809 ราย ครอบคลมุ พน้ื ที่ประมาณ 11 ลา้ นไร่ ซึง่ ไมเ่ คยมรี ัฐบาลชุดใดออกเอกสารสิทธไิ์ ดม้ ากเทา่ นี้

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 111 เสน้ ทางผลประโยชน์ ความไม่ชอบมาพากลของการแจกเอกสารสิทธิ์ ส.ป.ก. น้ันขัดกับเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพ่ือ 4-01 ปรากฏเป็นข่าวทางหนังสือพิมพ์วันท่ี 20 พฤศจิกายน เกษตรกรรม ซง่ึ มงุ่ ชว่ ยเหลอื ‘เกษตรกรผไู้ มม่ ที ด่ี นิ ของตนเอง หรอื 2537 เม่อื ผสู้ อ่ื ข่าวหนงั สือพมิ พ์ มตชิ น พบวา่ ผทู้ เ่ี ข้าแถวรอรับ เกษตรกรทมี่ ที ด่ี นิ เลก็ นอ้ ย ไมเ่ พยี งพอแกก่ ารครองชพี ’ นอกจากนี้ เอกสารสิทธิ์ในพิธีมอบเอกสารสิทธ์ิให้กับราษฎรในจังหวัดภูเก็ต หากพจิ ารณาพระราชกฤษฎกี าก�ำ หนดหลกั เกณฑแ์ ละเงอื่ นไขใน เมื่อวันที่ 19 พฤศจกิ ายน 2537 จ�ำ นวนหน่งึ เปน็ นกั ธรุ กิจและ การเป็นเกษตรกร พ.ศ. 2535 กย็ ิ่งชัดเจนวา่ ผู้ได้รบั เอกสารสิทธิ์ คนใกลช้ ดิ นกั การเมอื ง เช่น ทศพร เทพบุตร ส.จ. ภูเกต็ และสามี จ�ำ นวนหนึง่ ไมไ่ ด้มสี ถานะเปน็ เกษตรกร ของ อญั ชลี วานิช เทพบตุ ร ส.ส. ภเู ก็ต พรรคประชาธปิ ตั ย์ และ ดังน้ัน แม้รัฐบาลจะมีนโยบายกระจายการถือครองที่ดิน ผู้ช่วยเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ ในขณะน้ัน แต่ก็เอื้อให้ผู้มีอันจะกินได้ครอบครองที่ดินบางส่วน โดยละเลย บันลือ ตันติวิท เจ้าของโรงแรมป่าตองรีสอร์ต บุ่นเก้ง ศรีแสน เจตนารมณ์ของกฎหมายและหลักการของการปฏริ ปู ท่ีดนิ ซึง่ มงุ่ สชุ าติ เจา้ ของบรษิ ทั ศรสี ชุ าตขิ นสง่ จ�ำ กดั และ สรุ ศกั ด์ิ หงษห์ ยก แก้ปัญหาความยากจนและการกระจายสินทรัพย์ โดยรัฐบาล ผู้จัดการบริษัท อนุภาษธุรกิจและการค้าภูเก็ต จำ�กัด ตัวแทน ไม่ไดจ้ ดั สรรทีด่ ินให้กบั เกษตรกรอยา่ งแท้จรงิ จ�ำ หนา่ ยรถยนตย์ ีห่ อ้ มาสดา้ เป็นตน้ นอกจากจะพบปัญหาการออกเอกสารสิทธ์ิ ส.ป.ก. 4-01 การทก่ี ลมุ่ บคุ คลดงั กลา่ วไดร้ บั เอกสารสทิ ธ์ิ ท�ำ ใหเ้ กดิ ค�ำ ถาม ในจังหวัดภูเก็ต ให้กับคนในตระกูลร่ำ�รวย กระทั่งคนในตระกูล ว่า เหตุใดนโยบายท่ีมุ่งช่วยเหลือเกษตรกรผู้ยากไร้กลับเป็นการ ของนกั การเมอื งฝา่ ยคา้ นแลว้ ยงั ปรากฏปญั หาในอกี หลายจงั หวดั เออ้ื ประโยชนใ์ หแ้ กผ่ ทู้ ม่ี ฐี านะดี และเปน็ ไปไดห้ รอื ไมท่ ค่ี นเหลา่ นนั้ เชน่ ชลบรุ ี (ตระกลู หนนุ ภกั ดแี ละคราประยรู ) ลพบรุ ี (ตระกลู โชติ อาศยั ความใกลช้ ดิ กบั นกั การเมอื ง ท�ำ ใหไ้ ดร้ บั เอกสารสทิ ธ์ิ ซงึ่ ชวน เทวญั เจา้ ของกลมุ่ สหฟารม์ ) กระบ่ี (ตระกลู เอง่ ฉว้ น) ฉะเชงิ เทรา หลีกภัย นายกรัฐมนตรี บัญญตั ิ บรรทดั ฐาน รองนายกรัฐมนตรี (ตระกูลตันเจริญ) สุรินทร์ (ตระกูลเรืองกาญจนเศรษฐ) และ และ สเุ ทพ เทอื กสุบรรณ รฐั มนตรชี ่วยว่าการกระทรวงเกษตรฯ นครราชสีมา (ตระกลู ครฑุ ขนุ ทดและชาญนกุ ูล) ต่างยนื ยนั ถึงความถูกต้องของกระบวนการ หลังจากเร่ืองนี้ถูกตีแผ่เมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน 2537 สุเทพอ้างวา่ การทผี่ ้มู ีฐานะดีได้รับการจดั สรรทด่ี ิน เพราะ รายงานข่าวการตรวจสอบการออกเอกสารสิทธ์ิ ส.ป.ก. 4-01 กลุ่มบุคคลดังกล่าวถือครองและทำ�ประโยชน์ในที่ดินมานาน ซ่ึง ก็ปรากฏบนหน้าหนังสือพิมพ์อย่างต่อเน่ือง เกิดแรงกดดัน ส.ป.ก. ได้ดำ�เนินการตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปท่ีดินเพ่ือ ให้รัฐมนตรีท่ีเก่ียวข้องลาออกจากตำ�แหน่ง จนกระทั่งวันท่ี 7 เกษตรกรรม (ฉบับท่ี 3) พ.ศ. 2532 มาตรา 30 วรรค 5 ที่เปดิ ธันวาคม 2537 สเุ ทพจึงยอมประกาศลาออกจากตำ�แหนง่ โดย โอกาสใหผ้ ทู้ คี่ รอบครองทดี่ นิ กอ่ นการประกาศเปน็ เขตปฏริ ปู ทดี่ นิ อ้างวา่ ลาออกเพราะเคารพความรูส้ กึ ของประชาชน แต่ยนื ยันวา่ มีสิทธไ์ิ ดร้ บั เอกสารสิทธ์ิ อยา่ งไรก็ตาม สุเทพยอมรบั ว่า “การท่ี ตนเองด�ำ เนนิ การเรือ่ งการออกเอกสารสทิ ธ์ิอย่างถกู ต้อง คนรวยมีช่อื เข้ามามาก เพราะกฎหมายมีช่องให้” ในเวลาต่อมา มีการต้ังคณะกรรมการตรวจสอบการออก แม้รัฐบาลจะอ้างว่าปฏิบัติตามกฎหมาย แต่เมื่อมีการ เอกสารสิทธ์ิ ส.ป.ก. 4-01 ในจงั หวดั ภูเก็ต โดยมี ปรีชา อบอาย ตรวจสอบกลบั พบวา่ การออกเอกสารสทิ ธขิ์ องกระทรวงเกษตรฯ รองปลัดกระทรวงเกษตรฯ เป็นประธาน จากนน้ั จึงสง่ รายงานให้

112 เมนูคอรร์ ปั ชนั กบั คณะกรรมการปฏริ ปู ทีด่ นิ เพ่ือเกษตรกรรม ซง่ึ ประเดน็ สำ�คัญ จากนั้นคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินฯ จึงส่งมติให้ นิพนธ์ ทค่ี ณะกรรมการปฏิรปู ท่ดี นิ ฯ ตอ้ งพจิ ารณาก็คอื หลักเกณฑ์ วธิ ี พร้อมพันธุ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ เป็นผู้พิจารณา การ และเงอื่ นไขในการคดั เลือกเกษตรกรซง่ึ จะมีสิทธไ์ิ ด้รบั ทีด่ ิน ชี้ขาด ซ่ึงนิพนธ์ได้ส่งเร่ืองต่อให้คณะกรรมการกฤษฎีกาตีความ จากการปฏริ ปู ทีด่ นิ เพ่อื เกษตรกรรม ว่าสอดคล้องกับกฎหมายหรือไม่ แต่ท้ายท่ีสุดคณะกรรมการ การพิจารณาประเด็นดังกล่าว คณะกรรมการปฏิรูปท่ดี ินฯ กฤษฎีกาชุดใหญ่มีมติไม่รับตีความข้อหารือของนิพนธ์ โดย แบง่ เป็น 2 ฝ่าย ฝ่ายหน่ึงซึ่งเปน็ เสยี งส่วนใหญ่เหน็ วา่ ไม่จ�ำ เป็น รายงานข่าวระบุว่า คณะกรรมการกฤษฎีกามีการถกเถียงกันว่า ตอ้ งพจิ ารณาระเบยี บคณะกรรมการปฏริ ปู ท่ีดนิ เพอ่ื เกษตรกรรม จะรบั เรอื่ งไวต้ คี วามหรอื ไม่ บางสว่ นเหน็ วา่ เรอ่ื งนเ้ี ปน็ เรอื่ งส�ำ คญั วา่ ด้วยหลักเกณฑ์ วธิ กี าร และเงื่อนไขในการคัดเลือกเกษตรกร นา่ จะรบั ไวต้ คี วาม แตค่ ณะกรรมการสว่ นใหญเ่ หน็ วา่ หากตคี วาม ซึ่งจะมีสิทธ์ิได้รับที่ดินจากการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. จะส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพของรัฐบาล 2535 ข้อ 6 (6) ซ่ึงระบุคุณสมบัติของเกษตรกรที่มีสิทธิ์ย่ืน ท้ังน้ี ส่ือมวลชนระบุข้อมูลจากแหล่งข่าวว่า หากผลการ คำ�ร้องขอเข้าทำ�ประโยชน์ในท่ีดินในเขตปฏิรูปท่ีดินว่า “ไม่มี ตคี วามออกมาวา่ มตขิ องคณะกรรมการปฏริ ปู ทดี่ นิ ฯ ไมส่ อดคลอ้ ง ที่ดินเพ่ือประกอบเกษตรกรรมเป็นของตนเองหรือของบุคคลใน กับกฎหมาย ก็เท่ากับว่าการดำ�เนินการปฏิรูปที่ดินของรัฐบาล ครอบครวั เดยี วกนั หรอื มที ด่ี นิ เพยี งเลก็ นอ้ ย แตไ่ มเ่ พยี งพอแกก่ าร ขัดต่อพระราชบัญญัติการปฏิรูปท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรม และต้อง ประกอบเกษตรกรรมเพ่ือเล้ยี งชีพ” โดยคณะกรรมการเสียงใหญ่ ทบทวนการใหเ้ อกสารสิทธิ์ ส.ป.ก. 4-01 ใหม่ท้งั ประเทศ ใหพ้ ิจารณาเพียงข้อ 8 (1) ท่รี ะบุหลักเกณฑข์ องเกษตรกรผู้จะ อย่างไรก็ดี นิพนธ์ พร้อมพันธุ์ ได้ลาออกจากตำ�แหน่ง ได้รับการพิจารณาคัดเลือกเข้าทำ�ประโยชน์ในที่ดินในเขตปฏิรูป รฐั มนตรวี ่าการกระทรวงเกษตรฯ เมื่อวันที่ 13 ธนั วาคม 2537 โดยมีคุณสมบตั ิวา่ ตอ้ งเป็น “เกษตรกรผู้ถือครองทด่ี นิ ของรฐั หรือ โดยระบุวา่ คณะกรรมการตรวจสอบการออกเอกสารสทิ ธิ์ ส.ป.ก. เกษตรกรผเู้ ชา่ ทด่ี นิ ทนี่ �ำ มาด�ำ เนนิ การปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม 4-01 เชื่อว่ามีพื้นที่ป่าสมบูรณ์อยู่ในเขตปฏิรูปที่ดินของจังหวัด และเป็นผทู้ �ำ กนิ ในทด่ี นิ นัน้ ” ภเู กต็ และมหี ลกั ฐานเชอ่ื ไดว้ า่ มบี คุ คลหลายรายไดร้ บั เอกสารสทิ ธิ์ ขณะทีค่ ณะกรรมการอกี ฝา่ ยเห็นวา่ ตอ้ งพจิ ารณาขอ้ 6 (6) โดยทคี่ ณุ สมบตั ิไมต่ รงตามกฎหมาย ด้วย เนื่องจากพระราชบัญญัติการปฏิรูปท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรม ระบชุ ดั เจนวา่ รฐั ตอ้ งท�ำ การปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอ่ื จดั สรรใหก้ บั เกษตรกร ท่ียากจน รายงานข่าวในหนังสือพิมพ์ มติชนรายวัน ฉบับวันที่ 10 ธันวาคม 2537 อ้างขอ้ มูลจากแหลง่ ขา่ ววา่ เหตทุ ี่คณะกรรมการ ปฏิรูปที่ดินฯ ส่วนใหญ่เลือกใช้เกณฑ์การพิจารณาเฉพาะข้อ 8 (1) เนอื่ งจากเขตปฏริ ปู ทดี่ นิ ในจงั หวดั ภเู กต็ สว่ นใหญใ่ ชเ้ กณฑข์ อ้ น้ี และเลขาธิการ ส.ป.ก. ก็เลอื กขอ้ น้ี มเิ ชน่ น้นั การปฏิรูปทด่ี ินใน จงั หวัดภูเก็ตอาจขดั ตอ่ กฎหมาย ซง่ึ เจา้ หนา้ ทจ่ี ะมีความผดิ ด้วย

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 113 สถานะของคดี ส�ำ นกั งานการปฏิรปู ทดี่ นิ เพ่อื เกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ดำ�เนนิ การฟอ้ งขบั ไลผ่ ู้ครอบครองที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ต้ังแต่ปี 2541 โดยคดที ศี่ าลฎีกามคี �ำ พิพากษาแลว้ มดี งั นี้ วนั ที่ 7 มถิ นุ ายน 2550 ศาลฎกี าพิพากษายนื ตามศาลอทุ ธรณ์ ในคดที ่ี ส.ป.ก. เป็นโจทกย์ ่นื ฟอ้ งขบั ไล่ ทศพร เทพบุตร ออกจากที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ในต�ำ บลกะรน อำ�เภอเมอื ง จงั หวดั ภูเก็ต เนื้อท่ี 99 ไร่ เน่ืองจากจำ�เลยขาดคุณสมบัตกิ ารเป็นเกษตรกร วนั ท่ี 21 มถิ นุ ายน 2550 ศาลฎกี าพิพากษายืนตามศาลอทุ ธรณ์ ในคดีท่ี ส.ป.ก. เป็นโจทก์ ยืน่ ฟ้องขบั ไล่ เจริญ ถาวรว่องวงศ์ ผปู้ ระกอบธุรกจิ โรงแรมรายใหญ่ ออกจากที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ก. จ�ำ นวน 4 แปลง ได้แก่ บนเทือกเขากมลา อำ�เภอกะทู้ 2 แปลง และบนเทือกเขานาคเกดิ อ�ำ เภอ เมืองภเู กต็ 2 แปลง รวมเนอ้ื ที่ประมาณ 16 ไร่ เน่อื งจากจำ�เลยขาดคุณสมบัตกิ ารเป็นเกษตรกร และมีที่ดินทํากินเป็นของตัวเองอยู่แล้วจำ�นวน 36 แปลง เนื้อที่ประมาณ 60 ไร่ รวมท้ังเป็น ผบู้ ริหารนิติบคุ คลถงึ 6 แหง่ วนั ที่ 12 ธันวาคม 2550 ศาลฎกี าพิพากษายนื ตามศาลอุทธรณ์ ในคดีท่ี ส.ป.ก. เป็นโจทก์ ยนื่ ฟ้องขบั ไล่ บันลอื ตนั ติวทิ อดตี นายก อบจ. ภเู ก็ต ออกจากทด่ี นิ ส.ป.ก. 4-01 ในต�ำ บลปา่ ตอง อำ�เภอกะทู้ จังหวดั ภเู กต็ เน้ือท่ปี ระมาณ 69 ไร่ เน่อื งจากจ�ำ เลยขาดคุณสมบตั กิ ารเปน็ เกษตรกร นอกจากนี้ยังมีที่ดินทํากินเป็นของตัวเองอยู่แล้วจำ�นวน 108 แปลง และประกอบอาชีพค้าขาย เปน็ หลกั วนั ท่ี 22 เมษายน 2551 ศาลฎีกาพพิ ากษายนื ตามศาลอุทธรณ์ ในคดีที่ ส.ป.ก. เป็นโจทก์ ยน่ื ฟอ้ งขับไล่ วภิ าพรรณ ชูทรัพย์ ผ้บู รหิ ารสถานศึกษาเอกชน ออกจากที่ดนิ ส.ป.ก. 4-01 จำ�นวน 4 แปลง ในพนื้ ท่หี มู่ 4 ต�ำ บลป่าตอง อำ�เภอกะทู้ ในเขตป่าเทอื กเขานาคเกดิ เน้อื ท่ีรวม 57 ไร่ ขณะท่ี สุเทพและนิพนธ์ไม่เคยถูกฟ้องร้องดำ�เนินคดีเก่ียวกับการออกเอกสารสิทธิ์ ส.ป.ก. 4-01 แต่อยา่ งใด

114 เมนคู อร์รัปชนั ผลกระทบตอ่ ภาคผนวก ประชาชน พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดิน • จากการตรวจสอบพบว่า มีพ้ืนที่ป่าสมบูรณ์ปะปนอยู่ใน เพอื่ เกษตรกรรม (ฉบบั ท่ี 3) เขตปฏิรูปที่ดิน การดำ�เนินนโยบายปฏิรูปท่ีดินของรัฐบาล พ.ศ. 2532 ขณะนัน้ จึงส่งผลเสยี ตอ่ การอนุรักษ์พ้ืนทีป่ ่าของประเทศ มาตรา 30 วรรค 5 • การเร่งรัดการออกเอกสารสิทธิ์ ทำ�ให้นายทุนและผู้มี อทิ ธพิ ลบกุ รกุ พน้ื ทสี่ าธารณประโยชนข์ องชมุ ชนเพอื่ ผลกั ดนั บรรดาทดี่ ินที่ ส.ป.ก. ไดม้ า ถ้าเป็นทีด่ ินของรฐั ให้เป็นเขตปฏริ ูปท่ีดนิ ทำ�ให้ชาวบา้ นในชมุ ชนสูญเสยี แหลง่ และมเี กษตรกรถอื ครองอยแู่ ลว้ เกนิ จ�ำ นวนทก่ี �ำ หนด อาหารและแหล่งรายได้ ในวรรคหน่งึ กอ่ นเวลาท่คี ณะกรรมการกำ�หนด เมอ่ื เกษตรกรดงั กลา่ วยน่ื ค�ำ รอ้ งและยนิ ยอมช�ำ ระคา่ เชา่ เอกสารอา้ งอิง หรอื คา่ ชดเชยทดี่ นิ ในอตั ราหรอื จ�ำ นวนทเ่ี พม่ิ ขน้ึ ตาม • กฤษฎกี าไมต่ คี วาม ส.ป.ก. หวนั่ เป็น ทค่ี ณะกรรมการก�ำ หนด ส�ำ หรบั ทดี่ นิ สว่ นทเ่ี กนิ ตาม วรรคหนึ่ง ให้คณะกรรมการจัดที่ดินให้เกษตรกร ชนวน ‘ชวน’ พงั , หนงั สือพิมพ์ มตชิ น. เชา่ หรอื จัดให้ แลว้ แต่กรณี ตามจำ�นวนทเี่ กษตรกร 13 ธันวาคม 2537. ถือครองได้ แต่เมื่อรวมกันแล้วต้องไม่เกินหน่ึงร้อย ไร่ ในการกำ�หนดอัตราค่าเช่าหรือค่าชดเชยที่ดิน • แฉแจกที่ดินเศรษฐีภเู กต็ คนจนน้ำ�ลาย ดังกล่าว ต้องคำ�นึงถึงระยะเวลาและวิธีการท่ี เกษตรกรได้ท่ีดินน้ันมา ความสามารถในการทำ� สอ ไร่ละล้าน, หนังสือพิมพ์ มตชิ น. 21 ประโยชน์ ประเภทของเกษตรกรรม และการทำ� พฤศจกิ ายน 2537. ประโยชนท์ ่ีได้ท�ำ ไวแ้ ล้วในที่ดนิ นัน้ • แฉ ‘ส.ส.อัญชล’ี ล็อบบ้ปี ฏริ ปู ทด่ี นิ ภูเก็ต, หนังสอื พิมพ์ มติชน. 22 พฤศจิกายน 2537. • ส่งมติแจกท่ีดินเศรษฐีตคี วาม ทน ส.ป.ก. อัปยศไม่ไหว ‘บิก๊ ’ สภาพฒั น์ออก, หนังสอื พมิ พ์ มติชน. 10 ธันวาคม 2537.

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 115 พระราชบัญญัติการปฏิรูปท่ดี นิ พระราชกฤษฎกี าก�ำ หนดหลักเกณฑ์ เพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 และเงือ่ นไขในการเปน็ เกษตรกร พ.ศ. 2535 มาตรา 4 มาตรา 3 บุคคลซ่ึงอยูใ่ นหลักเกณฑแ์ ละเงือ่ นไขขอ้ ใด ‘การปฏิรูปที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม’ หมายความว่า การปรับปรุงเกี่ยวกับสิทธิและการถือครองในที่ดินเพื่อ ขอ้ หน่ึงดงั ต่อไปน้ีใหถ้ อื ว่าเปน็ เกษตรกร เกษตรกรรม รวมตลอดถึงการจัดท่ีอยู่อาศัยในที่ดินเพ่ือ (1) ผู้ยากจน ซ่ึงหมายถึงผู้มีรายได้ไม่สูงกว่าอัตรา เกษตรกรรมนั้น โดยรฐั น�ำ ที่ดนิ ของรฐั หรือทดี่ นิ ทร่ี ัฐจัดซื้อ หรือเวนคืนจากเจ้าของที่ดิน ซึ่งมิได้ทำ�ประโยชน์ในที่ดิน รายไดท้ คี่ ณะกรรมการปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอื่ เกษตรกรรมก�ำ หนด นั้นด้วยตนเอง หรือมีที่ดินเกินสิทธิตามพระราชบัญญัตินี้ รายได้ตาม (1) ให้หมายความรวมถึงสิทธิหรือ เพ่ือจัดให้แก่เกษตรกรผู้ไม่มีที่ดินของตนเองหรือเกษตรกร ที่มีที่ดินเล็กน้อย ไม่เพียงพอแก่การครองชีพ และสถาบัน ประโยชนอ์ นื่ ทสี่ ามารถค�ำ นวณเป็นตัวเงนิ ได้ดว้ ย เกษตรกรไดเ้ ชา่ ซอื้ เชา่ หรอื เขา้ ท�ำ ประโยชน์ โดยรฐั ใหค้ วาม (2) ผูจ้ บการศกึ ษาทางเกษตรกรรม ซงึ่ หมายถงึ ผทู้ ่ี ช่วยเหลือในการพัฒนาอาชีพ เกษตรกรรม การปรับปรุง ทรัพยากร และปัจจัยการผลิต ตลอดจนการผลิตและการ จบการศึกษาไม่ต่ำ�กว่าระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพหรือ จ�ำ หน่ายให้เกิดผลดยี ิ่งขึน้ เทยี บเทา่ ในประเภทวชิ าเกษตรกรรม (3) บตุ รของเกษตรกร ซงึ่ หมายถงึ บตุ รโดยชอบดว้ ย กฎหมายของผู้ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปน็ หลัก ท้ังน้ี บุคคลดังกล่าวต้องไม่มีอาชีพอันมีรายได้ ประจำ�เพียงพอแก่การยังชีพอยู่แล้ว ไม่มีที่ดินเพื่อ เกษตรกรรมเป็นของตนเอง และประสงค์จะประกอบ อาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก

116 เมนูคอร์รปั ชนั 19 อสาŒ .ปง.กก. 4ฎ-01ห: มาย แจกที่ดนิ ใหเŒ ศรษฐี เจตนารมณของกฎหมายปฏิรูปที่ดินฯ คือการช‹วยเหลือเกษตรกรที่ไม‹มีที่ดิน หร�อมีที่ดินไม‹เพ�ยงพอแก‹การดำรงชีพ แต‹การแจกเอกสารสิทธิ์ ส.ป.ก. 4-01 ในสมัยรัฐบาลนายชวน หลีกภัย กลับกลายเปšนว‹ามีเศรษฐีจำนวนหนึ่ง ไดŒรับเอกสารสิทธิ์ แมŒผูŒเกี่ยวขŒองอŒางว‹า มีคนรวยไดŒรับเอกสารสิทธิ์เพ�ยงไม‹กี่คน “เพราะกฎหมายมีช‹องใหŒ” แต‹ขŒออŒางดังกล‹าว ก็ฟ�งไม‹ข�้น จนกระทั่งรัฐมนตร�ตŒองลาออก จากตำแหน‹ง เพราะไม‹สามารถตอบไดŒว‹าเหตุใด เศรษฐีและคนที่ไม‹ไดŒเปšนเกษตรกรจร�ง จ�งไดŒรับเอกสารสิทธิ์ เกษตรกรผูŒไมม‹ ที ่ดี ิน ของตนเองหร�อเกษตรกร ท่มี ที ดี่ นิ เลก็ นอŒ ยไม‹เพย� งพอ แกก‹ ารครองชพี

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 117 การที่คนรวยมีชื่อเขŒามามาก สถานะ เพราะกฎหมายมีช‹องใหŒ ตวั อยางคดที ่ีศาลฎกี า ปผรละกชราะชทนบต‹อ มีคำพพิ ากษาแลว วันที่ 7 มิถุนายน 2550 • จากการตรวจสอบ พบวา มพี น้ื ท่ี ศาลฎกี าพพิ ากษาขบั ไลน ายทศพร ปา สมบรู ณป ะปนอยูในเขต เทพบุตร สามขี องนางอัญชลี ปฏริ ปู ทด่ี นิ นโยบายการปฏริ ปู วานชิ เทพบุตร ส.ส. พรรค ทด่ี นิ ทด่ี ำเนนิ การไปจงึ สง ผลเสยี ประชาธปิ ต ย ออกจากที่ดิน ตอ การอนรุ กั ษพ น้ื ทป่ี า ของประเทศ ในตำบลกะรน อำเภอเมอื ง • การเรง รดั การออกเอกสารสทิ ธ์ิ จังหวัดภเู ก็ต (เน�อ้ ท่ี 99 ไร) ทำใหน ายทนุ และผมู อี ทิ ธพิ ล วันที่ 21 มิถุนายน 2550 บกุ รกุ พน้ื ทส่ี าธารณประโยชน ศาลฎกี าพพิ ากษาขับไล ของชมุ ชนเพอ่ื ผลกั ดนั ใหเ ปน เขต นายเจรญิ ถาวรวองวงศ ปฏริ ปู ทด่ี นิ ทำใหช าวบา น ผปู ระกอบธุรกจิ โรงแรมรายใหญ ในชมุ ชนสญู เสยี แหลง อาหาร ออกจากท่ีดินในอำเภอกะทู และแหลง รายได และอำเภอเมอื งภูเก็ต 2 แปลง (เน้อ� ทีป่ ระมาณ 16 ไร) วันที่ 12 ธันวาคม 2550 ศาลฎีกาพิพากษาขบั ไล นายบันลือ ตนั ตวิ ิท อดตี นายก อบจ. ภูเก็ต ออกจากท่ีดิน ในตำบลปาตอง อำเภอกะทู จงั หวัดภูเก็ต (เน�้อท่ีประมาณ 69 ไร) วันที่ 22 เมษายน 2551 ศาลฎีกาพิพากษาขับไล นางวิภาพรรณ ชูทรัพย ผบู ริหารสถานศึกษาเอกชน ออกจากท่ดี นิ ในตำบลปาตอง อำเภอกะทู จังหวัดภเู กต็ (เน�อ้ ที่ 57 ไร) สว นนายนพิ นธ พรอมพันธุ และนายสุเทพ เทือกสุบรรณ รมว. และ รมช. เกษตรฯ ในขณะนั้น ไมเคยถูกฟอ งรอ ง ดำเนนิ คดเี กย่ี วกับการออก เอกสารสิทธ์ิ ส.ป.ก. 4-01

118 เมนูคอรร์ ัปชัน 2‘เ1โสฮาปตเวอลมล์’อ่ ก9ับ,ค0่า0โง0่ ลา้ น ปูมหลงั โครงการ ‘ระบบการขนส่งทางรถไฟและถนนยกระดับในกรุงเทพมหานคร’ (Bangkok Elevated Road and Train System: BERTS) เป็นโครงการท่เี กิดขึ้นสมัย มนตรี พงษ์พานิช เปน็ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงคมนาคม ซงึ่ ใหส้ มั ปทานแกเ่ อกชนในการกอ่ สรา้ งทางรถไฟและถนน ยกระดบั โดยแลกเปล่ยี นกบั การใชป้ ระโยชน์จากทดี่ นิ ของการรถไฟแหง่ ประเทศไทย (รฟท.) เดือนตุลาคม 2532 กระทรวงคมนาคมออกประกาศเชญิ ชวนและพจิ ารณาคดั เลือกเอกชน โดยมีเอกชนเพียงรายเดียวทย่ี ื่นเอกสารข้อเสนอ คอื บรษิ ัท โฮปเวลล์ โฮลดง้ิ ฮ่องกง จ�ำ กัด จึง เป็นทม่ี าของช่ือ ‘โครงการโฮปเวลล์’ ท่ีรจู้ กั กนั ดี เดือนมีนาคม 2533 คณะรัฐมนตรีในสมัยรฐั บาล พล.อ.ชาตชิ าย ชณุ หะวณั มีมติรบั ทราบ ผลการคดั เลอื กเอกชนเขา้ ด�ำ เนนิ โครงการ กอ่ นจะมกี ารทำ�สญั ญาในเดอื นพฤศจกิ ายน 2533 โดย บรษิ ทั โฮปเวลล์ (ประเทศไทย) จ�ำ กดั ในฐานะคสู่ ญั ญาฝา่ ยเอกชน ไดร้ บั สมั ปทานในการประกอบ กจิ การเดนิ รถไฟบนรางยกระดบั ระบบขนสง่ ทางถนนยกระดบั และเกบ็ คา่ ผา่ นทาง ระยะทางรวม ประมาณ 60 กิโลเมตร และสิทธ์ิในการใชป้ ระโยชน์จากท่ีดินของ รฟท. ประมาณ 630 ไร่ มูลคา่ รวมของโครงการประมาณ 80,000 ล้านบาท ภายใต้อายุสัมปทาน 30 ปี

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 119 เสน้ ทางผลประโยชน์ โครงการโฮปเวลล์เกิดขึ้นก่อนการบังคับใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการให้เอกชนเข้าร่วมงาน หรอื ด�ำ เนินการในกจิ การของรฐั พ.ศ. 2535 การอนมุ ัตโิ ครงการจึงเป็นไปอย่างรวดเร็วและรวบรัด ท้งั ๆ ที่แผนงานยังไมม่ ีความชดั เจน นอกจากนี้ สญั ญาสมั ปทานระหวา่ งรฐั และเอกชนยงั หละหลวม โดยเฉพาะการบงั คบั ใหเ้ ปน็ ไปตามสญั ญาและการบอกเลกิ สญั ญา ซงึ่ ทา้ ยทสี่ ดุ บรษิ ทั โฮปเวลล์ ไมส่ ามารถด�ำ เนนิ การกอ่ สรา้ ง ไดต้ ามแผนงาน ยงิ่ ไปกวา่ นนั้ การบอกเลกิ สญั ญายงั ท�ำ ใหร้ ฐั ตอ้ งจา่ ยชดเชยคา่ เสยี หายใหแ้ กบ่ รษิ ทั โฮปเวลล์ ดว้ ย แผนงานก่อสร้างโครงการโฮปเวลลแ์ บ่งเปน็ 5 ระยะ ระยะทางรวมทัง้ หมด 60.1 กิโลเมตร ประกอบดว้ ย ชว่ งที่ 1 ยมราช-ดอนเมือง ระยะทาง 18.8 กโิ ลเมตร ระยะเวลาก่อสร้าง 4 ปี ก�ำ หนดเสร็จ 5 ธนั วาคม 2538 ชว่ งท่ี 2 ยมราช-หวั ล�ำ โพง-หวั หมาก และมกั กะสนั -แมน่ �ำ้ เจา้ พระยา ระยะทาง 18.5 กโิ ลเมตร ระยะเวลากอ่ สรา้ ง 5 ปี กำ�หนดเสร็จ 5 ธันวาคม 2539 ชว่ งท่ี 3 ดอนเมอื ง-รังสติ ระยะทาง 7 กิโลเมตร ระยะเวลากอ่ สรา้ ง 6 ปี ก�ำ หนดเสรจ็ 5 ธนั วาคม 2540 ช่วงที่ 4 หวั ลำ�โพง-วงเวียนใหญ่ และยมราช-บางกอกน้อย ระยะทาง 6.7 กโิ ลเมตร ระยะ เวลาก่อสรา้ ง 7 ปี กำ�หนดเสร็จ 5 ธนั วาคม 2541 ช่วงที่ 5 วงเวยี นใหญ่-โพธินมิ ติ ร และ ตลง่ิ ชนั -บางกอกนอ้ ย ระยะทาง 9.1 กโิ ลเมตร ระยะ เวลากอ่ สรา้ ง 8 ปี กำ�หนดเสร็จ 5 ธนั วาคม 2542 อย่างไรก็ตาม การก่อสร้างโครงการโฮปเวลล์เป็นไปอย่างล่าช้า เพราะปัญหาสำ�คัญ 2 ประการคอื 1. ปัญหาเรอ่ื งเงินทุน แหล่งเงินกู้ หลักทรัพยค์ ำ้�ประกันสญั ญา และ 2. ปัญหาเรื่อง แบบก่อสร้าง เช่น ระยะห่างระหว่างรางรถไฟกับไหล่ทางมีน้อยเกินไป เพราะข้อจำ�กัดของพ้ืนที่ และไมไ่ ด้มาตรฐานความปลอดภัยสากล ทงั้ 2 ปญั หาสะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ความไมร่ อบคอบในการอนมุ ตั โิ ครงการและการด�ำ เนนิ โครงการ รวมถงึ การทจุ รติ โดยมรี ายงานขา่ ววา่ ผบู้ รหิ ารบรษิ ทั โฮปเวลล์ ตอ้ งจา่ ยเงนิ สนิ บนใหแ้ กผ่ มู้ อี �ำ นาจ ทกุ ครงั้ ทม่ี กี ารเปลย่ี นรฐั บาลหรอื รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงคมนาคม เพอ่ื ใหส้ ามารถด�ำ เนนิ โครงการ ตอ่ ไปได้ แต่ทส่ี ุดแลว้ โครงการกห็ ยุดชะงัก ทง้ิ โครงสร้างบางส่วนทด่ี �ำ เนินการค้างไว้ ในปี 2540 หลังด�ำ เนินการก่อสร้าง 6 ปเี ศษ โครงการโฮปเวลลม์ คี วามคืบหน้าเพยี งร้อยละ 13.77 จากแผนงานท่ีก�ำ หนดไวร้ อ้ ยละ 89.75 วนั ท่ี 30 กันยายน 2540 คณะรฐั มนตรใี นสมัย

120 เมนคู อรร์ ปั ชนั รัฐบาลชวน หลีกภัย จึงมีมติ สถานะของคดี ให้บอกเลิกสัญญาสัมปทาน ดงั กลา่ ว และวนั ท่ี 20 มกราคม คณะอนุญาโตตุลาการวินิจฉัยช้ีขาดเม่ือวันที่ 8 พฤศจิกายน 2551 ว่ากระทรวง 2541 กระทรวงคมนาคมจึง คมนาคมและ รฟท. ดำ�เนินการบอกเลิกสัญญาโดยไม่เป็นไปตามขั้นตอนตามที่ระบุใน บอกเลิกสัญญาสัมปทานอย่าง สญั ญาสมั ปทาน ท�ำ ใหต้ อ้ งกลบั คนื สสู่ ถานะเดมิ โดยใหจ้ า่ ยเงนิ ชดเชยแกบ่ รษิ ทั โฮปเวลล์ เป็นทางการ เน่ืองจากการบอกเลกิ สญั ญาไม่เปน็ ธรรม เป็นเงนิ 11,900 ลา้ นบาท ประกอบดว้ ย 1. เงนิ คา่ กอ่ สรา้ ง 9,000 ลา้ นบาท 2. เงนิ คา่ ตอบแทนจากการใชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ ทบี่ รษิ ทั ช�ำ ระ ห ลั ง บ อ ก เ ลิ ก สั ญ ญ า ไปแล้ว 2,850 ลา้ นบาท และ 3. เงนิ ค่าออกหนงั สือคำ้�ประกนั 38.75 ล้านบาท พรอ้ ม รฟท. ถือว่าโครงสร้างทุกอย่าง ดอกเบย้ี ร้อยละ 7.5 ต่อปี รวมถงึ คืนหนงั สอื ค้ำ�ประกนั มลู คา่ 500 ลา้ นบาทใหแ้ ก่บรษิ ทั เป็นกรรมสิทธิ์ของ รฟท. และ พยายามนำ�โครงสร้างท่ีสร้าง ผลกระทบตอ่ ประชาชน เสร็จแล้วมาพัฒนาต่อ โดย จะนำ�โครงสร้างบางส่วนมา • ประชาชนเสยี โอกาสจากการขาดระบบคมนาคมขนสง่ ทจี่ ะชว่ ยลดปญั หาการจราจร ใช้ประโยชน์ในการก่อสร้าง ซึง่ นบั จากเวลาทโ่ี ครงการควรจะแล้วเสร็จ (ปลายปี 2542) จนถึงปัจจุบัน กินเวลา รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดง กว่า 15 ปี เข้ม ชว่ งบางซ่อื -รงั สิต • พน้ื ทกี่ อ่ สรา้ งโครงการทไี่ มเ่ สรจ็ สมบรู ณแ์ ละขาดการดแู ลอาจกอ่ ใหเ้ กดิ อนั ตราย เชน่ เม่ือบริษัท โฮปเวลล์ เมอ่ื เดอื นมนี าคม 2555 เกดิ เหตกุ ารณช์ านชาลาบรเิ วณวดั เสมยี นนารถี ลม่ ลงมาทบั เห็นว่าการที่ รฟท. เข้ามา รางรถไฟท่อี ยดู่ ้านลา่ ง ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ จ า ก โ ค ร ง ก า ร ก่อสร้างเดิมน้ัน ถือเป็นการ • รฟท. ต้องจ่ายค่ากอ่ สร้างให้บริษัทโฮปเวลล์ราว 9,000 ล้านบาท และดอกเบี้ยอีก ยึดหรือเวนคืนระบบหรือพ้ืนท่ี ร้อยละ 7.5 ต่อปี โดยแทบไมไ่ ดใ้ ช้ประโยชนจ์ ากโครงการกอ่ สรา้ ง สมั ปทาน จงึ เสนอข้อพพิ าทตอ่ คณะอนุญาโตตุลาการ เรียกค่า • กระทรวงคมนาคมตอ้ งเสยี งบประมาณอีกประมาณ 200 ลา้ นบาท เพอ่ื รอ้ื ถอนเสา เสียหายจากการยกเลิกสัญญา ตอมอ่ โครงการโฮปเวลล์ เนอื่ งจากพนื้ ทโี่ ครงการซ�้ำ ซอ้ นกบั โครงการกอ่ สรา้ งรถไฟฟา้ จากกระทรวงคมนาคมและ สายสีแดง ชว่ งบางซอ่ื -รังสติ รฟท. เปน็ เงนิ 59,000 ลา้ นบาท ก่อนจะมีการแก้ไขข้อพิพาท โดยเรยี กรอ้ งคา่ ชดเชย 28,000 ล้านบาท เพื่อให้กลับคืน สู่สถานะเดิมก่อนทำ�สัญญา สมั ปทาน1 1  คำ�สั่งศาลปกครองสูงสดุ ท่ี ค. 2/2551

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 121 เอกสารอ้างองิ • ชอ็ ก! ชี้ขาดรถไฟพา่ ย ‘โฮปเวลล’์ , หนังสอื พิมพ์ ไทยรฐั , 11 พฤศจิกายน 2551. • ระทกึ !! คานโครงการโฮปเวลล์ถล่ม, หนงั สือพมิ พ์ คมชดั ลึก, 1 มีนาคม 2555. • เรม่ิ รื้อถอน ‘โฮปเวลล’์ สร้างรถไฟฟา้ สายสีแดง, ไทยพบี ีเอส, 8 พฤษภาคม 2556. • ประสงค์ วิสุทธ,์ิ ‘คา่ โง่’ โฮปเวลล์-รถดับเพลิง ‘ชว่ั ’ ซำ�้ ซากของนักการเมอื งขฉ้ี ้อ, หนังสอื พิมพ์ มตชิ น, 14 พฤศจิกายน 2551.

122 เมนูคอรร์ ปั ชนั 21 โครงการโฮปเวลลเปšนอีกหนึ่งตัวอย‹างของ การรวบรัดทำสัญญา ซึ่งนอกจากทำใหŒโครงการ โครงการโฮปเวลล: ตŒองยุติกลางคัน รัฐยังตŒองจ‹ายเง�นชดเชย ค‹าเสียหายใหŒกับเอกชน ค‹าโงเ‹ สาตอม‹อ ป˜ญหาของโครงการโฮปเวลลคือเร�่องเง�นทุน 9,000 ลŒาน และแบบก‹อสรŒาง ซึ่งเปšนผลมาจากการอนุมัติ โครงการอย‹างไม‹รอบคอบ โดยโครงการ มีความคืบหนŒาเพ�ยง 13.77% จากแผนงาน ที่กำหนดไวŒ 89.75% ในวันที่รัฐบาลบอกเลิก สัญญาสัมปทาน หลังจากนั้น คณะอนุญาโตตุลาการว�นิจฉัยว‹า กระทรวงคมนาคมและการรถไฟฯ บอกเลิก สัญญาโดยไม‹เปšนไปตามขั้นตอน ทำใหŒตŒอง จ‹ายเง�นชดเชยแก‹บร�ษัทโฮปเวลลเปšนเง�น 1.19 หมื่นลŒานบาท โดยไดŒกลับมาเพ�ยงอนุสาวร�ย เสาตอม‹อเหนือรางรถไฟ ซึ่งตŒองมีตŒนทุน ในการร�้อถอนอีก

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 123 คมูลวาคม‹าเสียหาย ปผรละกชราะชทนบต‹อ • กระทรวงคมนาคมและการรถไฟฯ ตอ งจา ยคนื คา กอ สรา งใหบ รษิ ทั ค‹าชดเชยค‹าก‹อสรŒาง • ประชาชนเสยี โอกาสจากการ โฮปเวลลร าว 9,000 ลา นบาท ขาดระบบคมนาคมขนสง และดอกเบย้ี อกี 7.5% ตอ ป 9,000 ลŒานบาท ทจ่ี ะชว ยลดปญ หาการจราจร • กระทรวงคมนาคมตอ งเสยี ซง�ึ นบั จากเวลาท่ีโครงการควรจะ งบประมาณอกี ประมาณ 200 และดอกเบี้ยอีก แลว เสรจ็ (ปลายป 2542) จนถงึ ลา นบาท เพอ่ื รอ้ื ถอนเสาตอมอ ปจ จบุ นั กเ็ ปน เวลากวา 15 ป โครงการ เนอ� งจากพน้ื ท่ีโครงการ 7.5% ต‹อป‚ • พน้ื ทก่ี อ สรา งโครงการท่ีไมเ สรจ็ ซำ้ ซอ นกบั โครงการกอ สรา ง สมบรู ณแ ละขาดการดแู ลอาจ รถไฟฟา สายสแี ดงชว งบางซอ่ื - ค‹าร�้อถอนเสาตอม‹อ กอ ใหเ กดิ อนั ตราย ดงั เชน เมอ่ื เดอื น รงั สติ มนี าคม 2555 ทเ่ี กดิ เหตกุ ารณ 200 ลŒานบาท ชานชาลาบรเิ วณวดั เสมยี นนารี ถลม ลงมาทบั รางรถไฟ บันได 4 ขั้น 02 03 04 01 กระทรวงคมนาคมและ กระทรวงคมนาคมอนมุ ตั ิ โครงการโฮปเวลลม ีปญ หา โครงการโฮปเวลลไมมีทีทา การรถไฟฯ ตอ งจา ยเงิน โครงการโฮปเวลลอ ยา งรวบรัด ทง้ั ดา นการกอ สรางและแหลง วาจะแลวเสร็จ กระทรวง ชดเชยคา กอ สรางประมาณ ท้งั ที่แผนงานยังไมม ีความ เงนิ ทนุ ทำใหโ ครงการลาชา คมนาคมจงึ บอกเลกิ สัญญา 9,000 ลา นบาท ชดั เจน และรางสัญญาอยา ง และรฐั บาลชุดตอ ๆ มาก็ แตม ิไดป ฏิบัติตามขนั้ ตอน หละหลวม ปลอยปละละเลย โดยไมบ งั คบั จงึ ถกู เอกชนฟองรอ ง ใหเ อกชนปฏบิ ตั ิตามสญั ญา เรียกคาเสียหาย

124 เมนูคอร์รปั ชัน 2เบป0กรนษะคมตูลวรกากลมร้าทยุกางข์ ปมู หลงั รัฐบาลภายใต้การนำ�ของ พ.ต.ท.ทกั ษิณ ชินวัตร มนี โยบายให้ โครงการนใี้ ช้เงนิ ประมาณ 1,440 ลา้ นบาท เพ่อื ผลติ พนั ธุ์ กระทรวงเกษตรและสหกรณด์ �ำ เนนิ โครงการสง่ เสรมิ ปลกู ยางพารา ยางแจกจา่ ยพนั ธย์ุ างใหแ้ กเ่ กษตรกร 90 ลา้ นตน้ โดยมเี ปา้ หมาย เพอื่ ยกระดบั รายได้เกษตรกร ระยะท่ี 1 พ.ศ. 2547-2549 โดย ขยายพน้ื ทปี่ ลกู ยางจ�ำ นวน 1 ลา้ นไรใ่ นภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื มีวัตถุประสงค์เพื่อยกระดับรายได้และสร้างความม่ันคงให้แก่ และภาคเหนอื กระทรวงเกษตรฯ ไดใ้ หก้ รมวชิ าการเกษตรด�ำ เนนิ เกษตรกร การประมูลราคาจัดหาผรู้ ับจ้างผลติ กลา้ ยาง 90 ลา้ นตน้ ภายใน เนวิน ชิดชอบ รัฐมนตรชี ่วยว่าการกระทรวงเกษตรฯ ในขณะ 3 ปี โดยกำ�หนดราคากลางไวท้ ี่ 1,440 ลา้ นบาท และใหธ้ นาคาร น้ัน ซ่ึงเป็นผู้ริเร่ิมโครงการ ระบุว่า เกษตรกรท่ีเข้าร่วมโครงการ เพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) จัดสรรเงินกู้ จะมรี ายได้เพม่ิ ข้ึนครอบครวั ละประมาณ 20,000-34,000 บาท 5,360 บาทตอ่ ไร่แก่เกษตรกร เพอื่ เปน็ เงินทุนสำ�หรบั การเตรียม ประเทศไทยจะมีผลผลิตยางเพ่ิมข้ึน 220,000 ตันต่อปี ภาครัฐ พื้นท่เี พาะปลกู และดูแลรักษาสวนยาง จะมรี ายไดจ้ ากคา่ ธรรมเนยี มการสง่ ออกยางเพมิ่ ขน้ึ ประมาณ 198- อย่างไรกต็ าม โครงการน้สี อ่ เคา้ วา่ น่าจะมีการหาประโยชน์ 308 ลา้ นบาท ร่วมกันระหว่างนักการเมือง ข้าราชการ และบริษัทเอกชน โดย

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 125 มีความผิดปกติหลายประการ ทั้งการกำ�หนดหลักเกณฑ์คุณสมบัติของผู้เข้าร่วมประมูล การจัด ประมูล และการท�ำ สัญญา รวมทัง้ พฤติกรรมของข้าราชการระดับสงู ในกรมวชิ าการเกษตร ซง่ึ ถกู กลา่ วหาวา่ ปกปอ้ งผลประโยชนข์ องบรษิ ทั ยกั ษใ์ หญด่ า้ นอตุ สาหกรรมอาหารและการเกษตร ทเี่ ปน็ ผู้ชนะการประมูลผู้รับจ้างผลิตกล้ายาง โดยท้ายท่ีสุด บริษัทยักษ์ใหญ่ดังกล่าว ถูกครหาว่า ไม่สามารถสง่ มอบกลา้ ยางที่มคี ณุ ภาพได้ตามกำ�หนด ท�ำ ใหเ้ กษตรกรได้รบั ความเสียหาย เส้นทางผลประโยชน์ โครงการนี้ถูกต้ังข้อสงสัยว่ามีความผิดปกติตั้งแต่ข้ันตอน พนื้ ทแี่ ปลงกลา้ ยางทข่ี นึ้ ทะเบยี นกบั กรมวชิ าการเกษตรไมต่ �่ำ กวา่ การกำ�หนดหลักเกณฑ์คุณสมบัติของผู้เข้าร่วมประมูล ซึ่งเอ้ือ 1,000 ไร่ แปลงกงิ่ ตายางไมน่ อ้ ยกวา่ 200 ไร่ และมตี น้ กงิ่ ตายาง ประโยชน์แก่บริษัทเอกชนรายใหญ่ที่ไม่มีประสบการณ์ในการ พนั ธด์ุ ตี ามทก่ี รมวชิ าการเกษตรแนะน�ำ ไมน่ อ้ ยกวา่ 120,000 ตน้ ผลติ กลา้ ยาง เนอื่ งจากหลกั เกณฑค์ ณุ สมบตั ขิ องผเู้ ขา้ รว่ มประมลู แต่กรมวิชาการเกษตรยินยอมให้ผู้เข้าประมูลเช่าแปลงกล้ายาง ท่ีกรมวิชาการเกษตรกำ�หนดนั้นกีดกันเกษตรกรรายย่อยและ หรอื ซือ้ ก่งิ พันธ์ทุ ี่ขึน้ ทะเบยี นจากเกษตรกรได้ สหกรณ์การเกษตรซ่ึงมีความเช่ียวชาญในการเพาะปลูกกล้า ท่ีสำ�คัญการประมูลยังถูกต้ังข้อสงสัยว่าผิดกฎหมายฮั้ว ยาง แต่มีเงินทุนจำ�กัด โดยกำ�หนดว่าผู้เข้าร่วมประมูลต้องเป็น ประมูล เพราะบริษัทเอกชนยักษ์ใหญ่รายหน่ึงมีผลประโยชน์ นิติบุคคลและมีทุนจดทะเบียนขั้นต่ำ� 5 ล้านบาท และต้องวาง ร่วมกับบริษัทอีก 2 แห่ง ท่ีผ่านการพิจารณาคุณสมบัติเข้าร่วม เงนิ มดั จ�ำ สญั ญาสงู ถงึ 72 ลา้ นบาท รวมทง้ั ก�ำ หนดวา่ การประมลู ประมลู โดยหนงั สอื พมิ พ์ มตชิ น ตรวจสอบขอ้ มลู การจดทะเบยี น จะตอ้ งมผี ชู้ นะเพยี งรายเดยี ว และตอ้ งน�ำ สง่ กลา้ ยางถงึ 90 ลา้ นตน้ พบวา่ กรรมการบางคนในบรษิ ทั ทงั้ 3 แหง่ เปน็ กรรมการรว่ มกนั หลกั เกณฑค์ ณุ สมบตั ดิ งั กลา่ วจงึ เออื้ ประโยชนแ์ กบ่ รษิ ทั ใหญ่ ในบริษัทอ่ืนหรือถือหุ้นไขว้กันในบริษัทอื่น ด้วยเหตุดังกล่าว ท่ีมีเงินทุนมาก แต่ไม่มีประสบการณ์ในการผลิตกล้ายาง โดย ส�ำ นักงานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ (สตง.) จงึ ขอให้สำ�นักงานอยั การ กำ�หนดเพียงว่าผู้เข้าร่วมประมูลต้องมีอาชีพจำ�หน่ายพันธุ์พืช สงู สดุ พจิ ารณาวา่ การประมลู ผดิ จรงิ หรอื ไม่ โดยส�ำ นกั งานอยั การ อยา่ งต่อเนื่องไม่ต�่ำ กว่า 5 ปี แต่ไม่กำ�หนดว่าตอ้ งมีประสบการณ์ สงู สดุ เหน็ วา่ การประมลู โครงการนถ้ี อื เปน็ โมฆยี ะ ซงึ่ หมายความ ในการผลิตและจำ�หน่ายพันธ์ุยางท่ีขึ้นทะเบียนกับกรมวิชาการ ว่าการประมูลดังกล่าวน่าจะเข้าข่ายผิดกฎหมาย แต่ไม่ร้ายแรง เกษตร กระทรวงเกษตรฯ สามารถเลือกดำ�เนินการหรือเลิกการทำ� ที่ปรึกษาสมาคมสหพันธ์ชาวสวนยางแห่งประเทศไทย สญั ญาได้ ต้ังขอ้ สงั เกตว่า บรษิ ทั ผู้เขา้ รว่ มประมลู โดยเฉพาะบริษทั เอกชน ยง่ิ ไปกวา่ นนั้ ดเู หมอื นวา่ การประมลู ยงั ไมม่ กี ารแขง่ ขนั เสนอ รายใหญน่ ้ัน มีลักษณะเปน็ นายหนา้ ซือ้ ขายกลา้ ยางมากกว่าเปน็ ราคาอย่างที่ควรจะเป็น โดยบริษัทเอกชนยักษ์ใหญ่เสนอราคา ผู้รับจ้างผลิตกล้าต้นยางชำ�ถุงตามที่กำ�หนดไว้ในเงื่อนไขการ ประมลู ที่ 1,435 ลา้ นบาท และเปน็ เพยี งบรษิ ทั เดยี วทเี่ สนอราคา ประมลู เพราะหลกั เกณฑค์ ณุ สมบตั กิ �ำ หนดวา่ ผเู้ สนอราคาตอ้ งมี ต�ำ่ กวา่ ราคากลางท่ี 1,440 ล้านบาท

126 เมนคู อร์รัปชัน สตง. ตงั้ ขอ้ สงั เกตวา่ การประมลู นอ้ี าจตงั้ ราคากลางสงู เกนิ ไป ถงึ ร้อยละ 0.75 ตอ่ วนั จนเป็นการเอ้ือประโยชน์แก่ผู้ชนะการประมูล แม้ว่ากระทรวง บริษัทยักษ์ใหญ่ดังกล่าวไม่เพียงส่งมอบล่าช้า แต่ยังส่ง เกษตรฯ จะเจรจาตอ่ รองกบั บรษิ ทั เอกชนดงั กลา่ วและตกลงราคา ต้นกล้ายางคุณภาพตำ่�กว่าที่กำ�หนดในสัญญา ดังที่เกษตรกร เหลือ 1,397 ลา้ นบาท หรือคิดเปน็ 15.53 บาทต่อตน้ แตใ่ น และหน่วยงานผู้เกี่ยวข้องกับการปลูกยาง1 ให้สัมภาษณ์กับ ช่วงเวลาดงั กลา่ ว ราคาตลาดของต้นกล้ายาง (เม่ือรวมตน้ ทุนคา่ หนงั สอื พมิ พ์ ผจู้ ดั การ วา่ ตน้ กลา้ ยางทบ่ี รษิ ทั สง่ มอบมขี นาดเลก็ ขนสง่ แล้ว) อยู่ทปี่ ระมาณ 11-12 บาทเท่านัน้ ทง้ั น้ี มรี ายงาน ล�ำ ตน้ ไมแ่ ขง็ แรง และไมม่ รี ากแกว้ ทงั้ ทสี่ ญั ญาระบวุ า่ ตน้ กลา้ ตอ้ ง ข่าวจากหนังสือพิมพ์ ผู้จัดการ ว่า บริษัทเอกชนยักษ์ใหญ่ด้าน มรี ากแกว้ ไมต่ �ำ่ กวา่ 20 เซนตเิ มตร และบรษิ ทั ยงั สง่ มอบ ‘กลา้ ยาง การเกษตรทำ�สัญญาซ้ือต้นยางชำ�ถุงจากสหกรณ์ผลิตยางพันธ์ุดี ตาสอย’ ซงึ่ ใช้เวลาเพาะปลูก 3 เดือน ไมต่ รงตามหลกั วิชาการ ภาคใต้ จำ�กัด เพียงต้นละ 11.50 บาท นั่นเท่ากับว่า บริษัท ของกรมวิชาการเกษตร อีกทั้งให้นำ้�ยางค่อนข้างน้อย โดยปลัด เอกชนรายนนั้ จะไดป้ ระโยชนจ์ ากการเปน็ นายหนา้ ซอื้ ขายกลา้ ยาง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ลงพ้ืนที่ในจังหวัดตรังซ่ึงเป็นแหล่ง ประมาณตน้ ละ 4 บาท ผลิตและขายกล้ายางใหบ้ รษิ ทั พบวา่ เกษตรกรปลูกยางตาสอย ในข้ันตอนการทำ�สัญญา กรมวิชาการเกษตรกำ�หนดการ เปน็ จ�ำ นวนมาก และมคี นอา้ งตวั วา่ เปน็ นายหนา้ ของบรษิ ทั มาซอ้ื ส่งมอบต้นยางชำ�ถุงบางส่วน ภายหลังเดือนพฤษภาคมถึงเดือน กลา้ ยางตาสอยจากแปลงเพาะช�ำ ทง้ั ทข่ี น้ึ และไมไ่ ดข้ นึ้ ทะเบยี นกบั กรกฎาคม ซงึ่ เปน็ ชว่ งเวลาท่ีเหมาะสมสำ�หรบั การปลกู ยางพารา กรมวชิ าการเกษตร เพ่ือส่งกล้ายางใหท้ นั ตามกำ�หนด ในภาคเหนอื และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื โดยในปี 2547 ใหส้ ง่ นอกจากน้ี การรับมอบยังมีปัญหาการตรวจสอบคุณภาพ มอบกล้ายางทง้ั หมด 18 ล้านตน้ แบง่ เปน็ 1.8 ลา้ นต้นในเดือน กล้ายาง เช่น เจ้าหน้าที่สำ�นักงานกองทุนสงเคราะห์สวนยาง พฤษภาคม 7.2 ลา้ นต้นในเดอื นมิถุนายน 7.2 ลา้ นต้นในเดือน (สกย.) จงั หวดั อดุ รธานี ยอมรบั วา่ กลา้ ยางทบ่ี รษิ ทั สง่ มอบใหน้ นั้ กรกฎาคม และอีก 1.8 ล้านตน้ ในเดอื นสงิ หาคม ไม่มีคุณภาพ แต่ สกย. ต้องลงนามรับ เพราะโครงการน้ีเป็น ทส่ี �ำ คญั คอื เมอ่ื บรษิ ทั ทเ่ี ปน็ ผชู้ นะการประมลู สง่ มอบกลา้ ยาง นโยบายของรฐั บาล และเจา้ หนา้ ทข่ี องกรมวชิ าการเกษตรลงนาม ช้ากว่ากำ�หนด โดยส่งมอบได้เพียง 920,000 ต้นใน 2 เดือน รับมอบแล้ว แรก และส่งมอบอกี 9.8 ล้านตน้ ใน 2 เดอื นหลัง แต่กรมวชิ าการ แมเ้ กษตรกรและหนว่ ยงานตา่ งๆ ยนื ยนั วา่ กลา้ ยางจ�ำ นวน เกษตรกลบั สง่ หนงั สอื ยนิ ยอมใหบ้ รษิ ทั สง่ มอบกลา้ ยางในชว่ งครงึ่ มากลม้ ตาย เพราะการสง่ มอบลา่ ชา้ และกลา้ ยางไมม่ คี ณุ ภาพ แต่ แรกของเดอื นกนั ยายน ทงั้ ทต่ี ามเง่อื นไขในสัญญา บรษิ ัทควรส่ง เจ้าหน้าที่ของรัฐเองกลับปกป้องผลประโยชน์ของบริษัทเอกชน หนงั สอื ขอขยายเวลาการสง่ มอบและเหตผุ ลของการสง่ มอบลา่ ชา้ มากกว่าภาครัฐและเกษตรกร เช่น ข้าราชการระดับสูงของกรม ให้กรมวิชาการเกษตรพิจารณา อีกทั้งกรมวิชาการเกษตรอ้าง วิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรฯ อ้างว่า หนึ่ง-ต้นกล้ายางชำ� วา่ การขยายเวลาดงั กลา่ วเปน็ ไปตามความตอ้ งการของเกษตรกร ถุงที่มีคุณภาพไม่จำ�เป็นต้องมีรากแก้ว ทั้งท่ีสัญญากำ�หนดว่า และตั้งเง่ือนไขว่าหากกล้ายางล้มตาย บริษัทจะต้องส่งมอบ ตน้ กลา้ ยางตอ้ งมรี ากแกว้ ไมต่ �ำ่ กวา่ 20 เซนตเิ มตร สอง-โครงการน้ี กล้ายางใหม่เป็นการชดเชย ท้ังที่กรมวิชาการเกษตรควรแนะนำ� ไมม่ กี ลา้ ยางตาสอย แตส่ ดุ ทา้ ยกรมวชิ าการเกษตรกไ็ ดต้ รวจสอบ เกษตรกรวา่ ไมค่ วรปลกู กลา้ ยางนอกฤดูฝน แปลงเพาะปลกู และอายดั กลา้ ยางตาสอย และยงั มกี ารอา้ งวา่ เหตุ นอกจากนี้ แม้ว่าการส่งมอบล่าช้าเป็นการเพ่ิมความเสี่ยง ทก่ี ลา้ ยางลม้ ตาย ไมใ่ ชเ่ พราะบรษิ ทั สง่ กลา้ ยางลา่ ชา้ แตเ่ นอื่ งจาก ท่ีกล้ายางจะตาย และเป็นผลเสียต่อเกษตรกร แต่กระทรวง ภัยแล้งและความไม่เช่ียวชาญในการเพาะปลูกของเกษตรกร เกษตรฯ กลับกำ�หนดอัตราคา่ ปรบั สำ�หรบั การส่งมอบลา่ ช้าเพียง ร้อยละ 0.01 ของมูลค่ากล้ายางค้างส่งต่อวัน ขณะท่ีบริษัท 1  เชน่ สำ�นักงานกองทุนสงเคราะห์การทำ�สวนยาง ศูนย์ปฏิบตั ิการสงเคราะห์สวนยาง ในจงั หวดั ตา่ งๆ สมาคมสมาพันธช์ าวสวนยางแหง่ ประเทศไทย ชุมนมุ สหกรณ์ชาวสวนยาง ทำ�สัญญาจ้างผู้รับเหมาผลิตกล้าต้นยางชำ�ถุง โดยคิดค่าปรับ แหง่ ประเทศไทย

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 127 พร้อมท้งั ของบประมาณจากกระทรวงเกษตรฯ เพ่ือชดเชยความ เสยี หายใหแ้ ก่เกษตรกร แทนที่กรมวิชาการเกษตรจะเรยี กรอ้ งให้ บรษิ ทั จา่ ยคา่ ชดเชยความเสยี หายอนั เกดิ จากการด�ำ เนนิ งานลา่ ชา้ สถานะของคดี • เดิมทีสำ�นักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) เป็นผู้ตรวจ • คตส. ฟอ้ งจ�ำ เลยทง้ั หมด 44 คน และใหจ้ �ำ เลยทงั้ หมดรว่ มกนั สอบการทจุ รติ โครงการสง่ เสริมปลูกยางพาราเพือ่ ยกระดับ จ่ายเงินชดเชยค่าเสียหายแก่รัฐเป็นเงิน 1,349 ล้านบาท รายได้เกษตรกร แต่ภายหลังรัฐประหารปี 2549 ได้โอน โดยจำ�เลยแบ่งเป็น 4 กลุ่ม ดังน้ี ภารกจิ ดงั กลา่ วใหค้ ณะกรรมการตรวจสอบการกระท�ำ ทก่ี อ่ 1. ผรู้ เิ รม่ิ และผรู้ บั ผดิ ชอบโครงการ ไดแ้ ก่ เนวนิ ชดิ ชอบ ใหเ้ กิดความเสยี หายแก่รฐั (คตส.) ซึ่ง คตส. ชีม้ ูลความผิด รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรฯ และฉกรรจ์ และยน่ื ฟอ้ งตอ่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำ รงต�ำ แหนง่ รักษาวงษ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร ซึ่งเสนอให้ใช้ ทางการเมือง และเม่ือ คตส. หมดวาระ คดีนี้จึงถูกโอน เงนิ กองทนุ คชก. ด�ำ เนนิ โครงการ อนั ขดั ตอ่ ระเบยี บ มายังคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่ง โดยปกปิดข้อมลู ทีค่ วรแจ้งให้รัฐบาลทราบ ชาติ (ป.ป.ช.) 2. คณะกรรมการบริหารโครงการและคณะกรรมการ พิจารณาผลประกวดราคา ซึ่งกำ�หนดเง่ือนไขและ • คตส. ชี้มูลว่ามีการทำ�ผิดหลายประการเพ่ือเอ้ือประโยชน์ คุณสมบัติของผู้เสนอราคาเอื้อประโยชน์แก่บริษัท แก่บริษัทเอกชน และการอนุมัติให้เงินของคณะกรรมการ บางราย และละเลยการตรวจสอบเอกสารและความ นโยบายและมาตรการช่วยเหลือเกษตรกร (คชก.) ขัดต่อ เกย่ี วขอ้ งระหว่างผรู้ ่วมประมลู มติของ คชก. ชุดก่อนท่ีมิให้ช่วยเหลือกิจการยางพาราท่ีมี 3. บริษัทเอกชนที่เข้าร่วมประมูลท้ัง 3 ราย มีความ มาตรการทางกฎหมายช่วยเหลืออยู่แล้ว โดยการกระทำ� สัมพันธ์กันทางธุรกิจ โดยมีการแจ้งหลักฐานเท็จ เหล่าน้ีผิดตามกฎหมายฮ้ัวประมูล พ.ร.บ.พนักงานใน ในการเข้าร่วมประมลู องค์กรหรือหนว่ ยงานของรฐั พ.ศ. 2502 และตามประมวล 4. คณะกรรมการนโยบายและมาตรการช่วยเหลือ กฎหมายอาญา เกษตรกร ซ่ึงเป็นผู้อนุมัติงบประมาณสำ�หรับการ ซ้อื กลา้ ยาง 1,440 ลา้ นบาท • อย่างไรก็ตาม สำ�นักงานอัยการสูงสุดไม่ฟ้องคดีน้ี เพราะ เห็นว่าส�ำ นวนคดขี อง คตส. ยงั ไมส่ มบรู ณ์ และสดุ ท้ายหลัง จาก คตส. ฟอ้ งคดนี เ้ี อง ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำ รง ต�ำ แหนง่ ทางการเมอื งได้พพิ ากษายกฟ้องทกุ ข้อกลา่ วหา

128 เมนูคอรร์ ัปชนั ผลกระทบตอ่ ประชาชน ความผดิ ปกตติ า่ งๆ ในโครงการสง่ เสรมิ ปลกู ยางพาราเพอื่ ยกระดบั รายไดเ้ กษตรกร กอ่ ความ เสียหายให้แก่เกษตรกรท่ีเข้าร่วมโครงการ ตามรายงานข่าวของหนังสือพิมพ์ ผู้จัดการ ระบุว่า เกษตรกรตอ้ งเลกิ เพาะปลกู พชื ชนดิ เดมิ และตอ้ งกเู้ งนิ จาก ธ.ก.ส. ประมาณ 20,000-30,000 บาท เพอื่ เตรยี มพ้ืนที่และดูแลการเพาะปลูก แตเ่ กษตรกรบางคนได้รายได้ไมค่ ุม้ คา่ การลงทุน เน่ืองจาก • เกษตรกรบางคนได้รับกล้ายางคุณภาพตำ่� เช่น กล้ายางตาสอย ซ่ึงแม้ว่าเพาะปลูกแล้ว กล้ายางไมต่ าย แต่ใหน้ ้�ำ ยางน้อยกว่าทีค่ วรจะเปน็ • เกษตรกรบางคนไดร้ บั กลา้ ยางคณุ ภาพต�่ำ หรอื ไดร้ บั กลา้ ยางลา่ ชา้ และเพาะปลกู แลว้ กลา้ ยาง ตาย โดยในปี 2547 บรษิ ทั ผชู้ นะการประมลู สง่ มอบกลา้ ยางเพยี ง 920,000 ตน้ ใน 2 เดอื น แรก จากที่ก�ำ หนดในสญั ญา 9 ล้านตน้ และสง่ มอบได้เพียง 10.72 ล้านต้น จากที่กำ�หนด ไวว้ ่าตอ้ งส่งมอบใหไ้ ด้ 18 ลา้ นต้น ในช่วงเวลา 4 เดอื น ท้ังน้ี ขอ้ มลู ของกรมวชิ าการเกษตรระบุวา่ ต้นกล้ายางตายไปถงึ รอ้ ยละ 25.92 ของปริมาณ การสง่ มอบในช่วง 4 เดือน และในบางพน้ื ที่มกี ลา้ ยางตายมากกวา่ ร้อยละ 30 โดยหนังสือพมิ พ์ ผู้จัดการ รายงานว่า ศูนย์ปฏิบัติการสงเคราะห์สวนยาง จังหวัดหนองคาย มีกล้ายางตายไปถึง 400,000 ต้น หรือประมาณร้อยละ 40 ของกล้ายางท่ไี ด้รับ ส�ำ หรบั การสง่ มอบกลา้ ยางนอกชว่ งเวลาทกี่ �ำ หนดในสญั ญา บรษิ ทั ไดส้ ง่ มอบกลา้ ยางอกี 4.7 ล้านต้น แต่กลา้ ยางตายถงึ รอ้ ยละ 31.1 • เกษตรกรบางคนไมไ่ ดร้ ับกลา้ ยาง โดยในปี 2547 บริษทั ขาดสง่ กลา้ ยางประมาณ 2.58 ลา้ น ตน้ และเมื่อโครงการสนิ้ สดุ ในปี 2549 บรษิ ทั ยงั ขาดส่งกล้ายางทง้ั หมด 16 ลา้ นตน้ ซ่ึงมี เกษตรกรประมาณ 30,000 คน ไมไ่ ด้รบั กลา้ ยาง

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 129 เอกสารอ้างองิ • คำ�ตัดสินศาลฎีกาฯ ยกฟอ้ ง 44 จ�ำ เลยคดีทจุ รติ กล้ายางฯ มตอิ งค์คณะฯ 8 ตอ่ 1 ชี้ ‘เนวนิ ’ ไมผ่ ดิ , มตชิ นออนไลน,์ 21 กนั ยายน 2552. • ทุจรติ กล้ายางลา้ นไร่ ไร้คนรับผดิ ?, หนังสอื พิมพ์ ผูจ้ ดั การ, 14 มิถุนายน 2548. • นัดชช้ี ะตา ‘เนวิน’ คดที จุ ริตกลา้ ยาง (1), ASTV ผจู้ ดั การออนไลน,์ 14 สิงหาคม 2552. • นัดชชี้ ะตา ‘เนวิน’ คดที จุ รติ กลา้ ยาง (2), ASTV ผูจ้ ัดการออนไลน์, 14 สงิ หาคม 2552. • นัดช้ีชะตา ‘เนวนิ ’ คดที ุจรติ กลา้ ยาง (3), ASTV ผจู้ ดั การออนไลน,์ 14 สงิ หาคม 2552. • ประมูล ‘กลา้ ยาง’ ฉาว 1,440 ล้าน อัยการสูงสดุ ฟนั ธง ‘โมฆยี ะ’ วัดใจ ‘เนวิน’ กระเตงต่อ...?, มตชิ นออนไลน์, 13 ตุลาคม 2546. • เปิดโปงทจุ รติ กล้ายาง: คอรร์ ปั ชันบนความทกุ ขย์ ากของเกษตรกร, หนังสอื พมิ พ์ ผจู้ ัดการ, รวมเอกสารข่าวประกวด, สมาคมนกั ข่าวนกั หนงั สือพิมพ์แหง่ ประเทศไทย, 2549. ข่าวทจุ รติ เชงิ สบื สวนยอดเยีย่ ม ประจำ�ปี 2548. • ยอ้ นรอย ‘กลา้ ยาง’ ฉาว คตส. เลง็ เป้าเชค็ บิล, มติชนออนไลน,์ 15 มกราคม 2550. • สตง. สรปุ ผลประมูลกลา้ ยางฉาว, มตชิ นออนไลน์, 21 มนี าคม 2549.

130 เมนคู อร์รัปชัน 20 บันได 4 ขั้น เอก้อื ลŒาปยารงอื้อะฉโายว:ชนบรษ� ัทเอกชน 01 บนความทุกขข องเกษตรกร? กรมวชิ าการเกษตรกำหนด โครงการกลŒายางมีวัตถุประสงคเพ�่อยกระดับ คณุ สมบัตขิ องผูเขา ประมูล รายไดŒและความมั่นคงใหŒแก‹เกษตรกร แต‹ว�ถีทาง เออ้ื ตอ บริษัทขนาดใหญ ของโครงการนี้ก็ถูกมองว‹าแทบไม‹แตกต‹าง บางราย จากโครงการอื่นๆ นั่นก็คือผูŒไดŒรับผลประโยชน แบบเต็มเม็ดเต็มหน‹วยกลับกลายเปšนพ‹อคŒา นักการเมือง และเจŒาหนŒาที่ของรัฐ โครงการกลŒายางถูกว�จารณว‹ามีความผิดปกติ ตั้งแต‹การกำหนดคุณสมบัติของผูŒเขŒาร‹วมประมูล ซงึ่ กดี กนั ผทูŒ ่มี คี วามเชี่ยวชาญในการปลูกยางพารา ที่สำคัญคือการประมูลถูกตั้งขŒอสงสัยว‹า ผิดกฎหมายว‹าดŒวยความผิดเกี่ยวกับการเสนอ ราคาต‹อหน‹วยงานของรัฐ พ.ศ. 2542 (กฎหมาย ฮั้วประมูล) นอกจากนี้ กรมว�ชาการเกษตร ยังทำสัญญาที่น‹าจะทำใหŒภาครัฐและเกษตรกร เสียเปร�ยบ ทŒายที่สุด เมื่อผูŒชนะการประมูลส‹งมอบกลŒายาง ล‹าชŒาและไม‹มีคุณภาพ ผูŒที่เสียหายก็คือเกษตรกร ผูŒหวังจะไดŒกำไรจากการทำสวนยางตามนโยบาย อันสวยหรูของรัฐบาล สถานะ • คณะกรรมการตรวจสอบ • อยั การสง�ั ไมฟ อ งคดนี ้� การกระทำทก่ี อ ใหเ กดิ ความ เพราะเหน็ วา สำนวนคดขี อง • นายฉกรรจ รกั ษาวงษ เสยี หายแกร ฐั (คตส.) ชม้ี ลู วา คตส. ยงั ไมส มบรู ณ สดุ ทา ย อธบิ ดกี รมวชิ าการเกษตร มกี ารทำผดิ หลายประการเพอ่ื เออ้ื หลงั จาก คตส. ฟอ งคดนี เ้� อง ถกู ยา ยเปน รองปลดั กระทรวง ประโยชนแ กบ รษิ ทั เอกชน โดย ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของ เกษตรฯ คตส. ฟอ งจำเลยทง้ั หมด 44 คน ผดู ำรงตำแหนง� ทางการเมอื ง และใหจ ำเลยทง้ั หมดรว มกนั จา ย กพ็ พิ ากษายกฟอ งทกุ ขอ กลา วหา เงนิ ชดเชยคา เสยี หายแกร ฐั เปน เงนิ 1,349 ลา นบาท

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 131 02 กรมวิชาการเกษตรกำหนด ราคากลางการประมลู คอ นขา งสูง และดำเนินการ ประมลู ท่ีน�าจะผดิ กฎหมาย ฮวั้ ประมูล 03 กรมวิชาการเกษตรทำสัญญา ที่น�าจะทำใหภ าครัฐและ เกษตรกรเสียเปรยี บ โดยกำหนดเวลาสง มอบ กลา ยางในชว งปลายฤดูฝน ซงึ� ไมเหมาะกบั การปลกู ยาง และกำหนดคา ปรบั การสง มอบ ลาชา ต่ำ 04 กรมวชิ าการเกษตรขยายเวลา การสงมอบกลา ยางและ รับมอบกลายางท่ีถกู ทักทว ง วา ไมม ีคุณภาพ อีกทง้ั ไมเ รยี กรอ งใหม กี ารจาย คา ชดเชยความเสยี หาย ใหแ กเกษตรกร

เปบิ พสิ ดาร : สากกะเบอื ยันเรือขดุ โครงการทุจริตทีเ่ ต็มไปด้วยเทคนคิ แพรวพราว ซับซอ้ นซอ่ นเง่ือน เร่อื งบางเรอ่ื งที่ไมค่ าดคิดกย็ งั ทุจริตกันจนได้

133 22 ‘เรือขดุ หวั สวา่ น’ ซอื้ ของ แต่ไม่ไดข้ อง ปูมหลัง กรมเจา้ ทา่ เปน็ หนว่ ยงานในสงั กดั กระทรวงคมนาคม มหี นา้ ทพี่ ฒั นาและบ�ำ รงุ รกั ษาโครงสรา้ ง พ้ืนฐาน เพ่ือสนับสนุนการขนส่งทางนำ้� ซึ่งรวมถึงทางน้ำ�ตามธรรมชาติ กรมเจ้าท่าจึงต้องใช้ ‘เรือขดุ ’ สำ�หรับขดุ ลอกดิน ตะกอน สันดอน หรือขุดคลองใหม่ เมื่อเดือนกันยายน 2540 คณะรัฐมนตรีสมัยรัฐบาล พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ เห็นชอบให้ กรมเจ้าทา่ ดำ�เนนิ การจัดหาเรอื ขดุ หัวสวา่ น ขนาดท่อส่งดิน 28 นว้ิ จำ�นวน 3 ลำ� โดยการจดั จา้ ง ตอ่ เรอื ขุดหัวสว่านเกิดข้นึ ในสมัยท่ี จงอาชว์ โพธสิ ุนทร ด�ำ รงตำ�แหน่งอธบิ ดีกรมเจ้าทา่ ซงึ่ บรษิ ัท ท่ชี นะการประกวดราคาคือ บรษิ ัท เอลลิคอตต์ แมชชีน (Ellicott Machine Corp. International) จากสหรัฐอเมรกิ า โครงการจดั จ้างตอ่ เรือขุดใชเ้ งินกจู้ �ำ นวน 49.4 ล้านดอลลาร์ หรือประมาณ 2,000 ลา้ นบาท โดยกรมเจา้ ทา่ จะแบ่งชำ�ระค่างวดเป็น 6 งวด ตามความกา้ วหนา้ ของงาน ท้ังนี้ เอลลคิ อตต์ฯ ตอ้ ง สง่ มอบเรอื ขดุ หวั สว่าน 3 ลำ� ทอ่ ท่นุ และเรือพเ่ี ล้ียง โดยมีก�ำ หนดส่งมอบภายในวันที่ 24 มีนาคม 2542

134 เมนคู อรร์ ัปชนั เส้นทางผลประโยชน์ การทุจริตในการจดั จ้างตอ่ เรอื ขุดหัวสว่าน ประกอบด้วย 1. การตรวจรับงานทไ่ี มต่ รงตามสญั ญา 2 ครง้ั 2. การแก้ไขสัญญาการเบิกจ่ายเงินที่เอื้อประโยชน์แก่บริษัท เอลลิคอตต์ฯ ทำ�ให้รัฐเสีย ผลประโยชน์ ในสว่ นของการตรวจรบั งาน มกี ารทจุ รติ ครงั้ แรกเมอ่ื คณะกรรมการตรวจรบั งานของกรมเจา้ ทา่ ตรวจรับเครื่องยนต์ขับเครื่องกำ�เนิดไฟฟ้าจากเอลลิคอตต์ฯ ทั้งที่ไม่ใช่เคร่ืองจักรหลักตามสัญญา และคร้ังที่ 2 เมื่อคณะกรรมการฯ ตรวจรบั อปุ กรณป์ ๊ัมขุดและชุดเกยี รจ์ ำ�นวน 3 ชุด ทงั้ ท่ตี อ้ งมี การสง่ มอบ 6 ชุดตามสัญญา โดยการตรวจรับทั้ง 2 ครัง้ ท�ำ ใหก้ รมเจ้าท่าต้องจ่ายคา่ งวด ทง้ั ท่ี ไม่ไดง้ านครบตามสัญญา นอกจากการทจุ รติ ในกระบวนการตรวจรับงาน ยังมีการแก้ไขสญั ญาการจัดจ้าง โดยยืดเวลา การส่งมอบเรือขุด จากเดิมกำ�หนดไว้ในเดือนมีนาคม 2542 เป็นเดือนกุมภาพันธ์ 2544 และ เปล่ยี นแปลงเงือ่ นไขการเบิกจ่ายเงินทเ่ี อือ้ ประโยชน์แกเ่ อลลิคอตตฯ์ กลา่ วคอื สัญญาเดิมกำ�หนด ให้เอลลิคอตต์ฯ ตอ้ งส่งมอบเรอื ขดุ มายงั ไทย แล้วกรมเจา้ ท่าจึงจะจา่ ยค่างวด 8.9 ล้านดอลลาร์ แต่จงอาชว์ ในฐานะอธบิ ดีกรมเจ้าท่า ไดแ้ ก้ไขสญั ญาใหม้ กี ารแบง่ จ่ายเงินเปน็ 3 งวดย่อย โดยจา่ ย คา่ งวดประมาณ 4 ลา้ นดอลลารเ์ มอื่ มกี ารสง่ มอบทอ่ ทนุ่ จากนนั้ จา่ ยประมาณ 2.67 ลา้ นดอลลาร์ เมอ่ื มกี ารส่งมอบเรอื พเี่ ลีย้ ง และจา่ ยส่วนทเี่ หลือเม่ือสง่ เรอื ขดุ มายังไทย การตรวจรบั งานทไี่ มต่ รงตามสญั ญา การยดื เวลาสง่ มอบเรอื ขดุ และการแกไ้ ขสญั ญาการเบกิ จ่ายเงิน ทำ�ใหเ้ อลลิคอตต์ฯ ได้รบั เงนิ ค่างวดรวมทง้ั สน้ิ กว่า 40 ล้านดอลลาร์ หรอื คิดเปน็ รอ้ ยละ 78 ของมูลคา่ สญั ญา ทงั้ ทที่ างกรมเจ้าทา่ ได้รับเพยี งทอ่ ทนุ่ และเรอื พเี่ ล้ียง โดยทยี่ งั ไม่ได้รบั เรือขุด เลย หลังจากน้ัน ทางเอลลคิ อตตฯ์ ก็ท้ิงงาน ไมด่ �ำ เนนิ การต่อเรอื ให้แลว้ เสรจ็ กรมเจา้ ท่าจึงบอก เลกิ สัญญา และเรียกร้องให้เอลลคิ อตตฯ์ ชดใชค้ า่ เสยี หายเมอ่ื เดือนมีนาคม 2546 หลงั จากถกู บอกเลกิ สญั ญา เอลลิคอตตฯ์ กลับด�ำ เนินการต่อเรือจนแล้วเสร็จ และน�ำ ไปขาย ให้ผซู้ ้ือในประเทศจีน 2 ล�ำ และในประเทศสหรฐั อเมริกา 1 ล�ำ

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 135 สถานะของคดี เดอื นกนั ยายน 2552 คณะอนญุ าโตตลุ าการชข้ี าดขอ้ พพิ าท ระหว่างกรมเจ้าท่ากับเอลลิคอตต์ฯ กรณีที่บริษัทผิดสัญญาการ สง่ มอบเรือขดุ หัวสว่าน โดยให้เอลลิคอตต์ฯ ชดใช้คา่ เสียหายเป็น เงนิ ประมาณ 88 ลา้ นดอลลาร์ และเสยี คา่ ปรบั อกี ราว 41 ลา้ นบาท พรอ้ มดอกเบีย้ ในอตั รารอ้ ยละ 7.5 ตอ่ ปี สว่ นการด�ำ เนนิ คดกี บั เจา้ หนา้ ทข่ี องรฐั เมอ่ื เดอื นกรกฎาคม 2554 ศาลอทุ ธรณ์มคี ำ�พพิ ากษาจ�ำ คุก จงอาชว์ โพธสิ ุนทร อดีต อธิบดีกรมเจา้ ทา่ และพวก รวม 5 คน เป็นเวลา 10 ปี ปัจจบุ นั คดอี ยใู่ นชั้นศาลฎกี า ผลกระทบต่อประชาชน • กรมเจา้ ท่าจา่ ยค่างวดจ้างต่อเรือขดุ 1,555 ลา้ นบาท แต่ไม่ไดร้ บั มอบเรือขดุ แมแ้ ตล่ �ำ เดยี ว ขณะท่ีเรือพ่ีเลี้ยงท่ีเอลลิคอตต์ฯ ส่งมอบก็ไม่ได้ถูกใช้งาน เพราะเรือขุดท่ีใช้อยู่มีเรือพ่ีเล้ียง ประจ�ำ อย่แู ล้ว สำ�หรบั ท่อทุน่ และอุปกรณอ์ น่ื ๆ ก็ไมส่ ามารถใชง้ านได้ เพราะมีขนาดตา่ งจาก อปุ กรณ์ทก่ี รมเจ้าท่าใชต้ ามปกติ • หากคำ�นวณเฉพาะเวลาสง่ มอบท่ีถูกยดื ออกไป จากทกี่ �ำ หนดไว้ในเดอื นมนี าคม 2542 เปน็ เดือนกุมภาพันธ์ 2544 แผนการขุดลอกคูคลองต่ำ�กว่าเป้าหมายราว 1.35 ล้านลูกบาศก์ เมตร หรอื คดิ เป็นความเสยี หายมูลคา่ กว่า 25 ล้านบาท เอกสารอา้ งองิ • ฉาวรอบใหม่คดีเรือขุดฉาว คณะอนญุ าฯ ช้ขี าด บ.เอลลคิ อตต์ ตอ้ งใช้คา่ เสียหายอว่ มกวา่ 3 พันล้าน, หนงั สือพิมพ์ มตชิ น, 6 กนั ยายน 2552. • เปดิ ผลสอบซาก ‘เอลลคิ อตต’์ พิสูจน์รัฐเสยี หายยบั ‘พันลา้ น’, หนังสอื พิมพ์ มตชิ น, 15 มกราคม 2550. • พลิกแฟ้ม ‘14 ปี’ คดเี รือขุด ‘เอลลคิ อตต’์ , หนังสอื พิมพ์ มติชน, 20 กรกฎาคม 2554. • ล่าขา้ มโลก ‘เรือขุด’ อปั ยศ จาก ‘นิวออรล์ ีนส-์ โบไห่’, หนังสอื พิมพ์ มติชน, 29 มกราคม 2550. • อทุ ธรณ์จ�ำ คุก 10 ปี อดตี อธบิ ดีกรมเจ้าทา่ ทุจรติ ซอื้ เรอื ขดุ , หนังสอื พมิ พ์ ผู้จัดการ, 19 กรกฎาคม 2554.

136 เมนูคอร์รปั ชนั 22 รัฐบาล พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ เห็นชอบใหŒ กรมเจŒาท‹าดำเนินการจัดหาเร�อข�ดหัวสว‹าน การจัดจŒางต‹อเร�อข�ดหัวสว‹าน: ขนาดท‹อส‹งดิน 28 นิ�ว จำนวน 3 ลำ โดยบร�ษัท ที่ชนะการประกวดราคาคือบร�ษัทเอลลิคอตตฯ ทจุ ร�ตตรวจรับงาน จากประเทศสหรัฐอเมร�กา โครงการจัดจŒาง แกŒสัญญาเออื้ เอกชน ต‹อเร�อข�ดใชŒเง�นกูŒประมาณ 2,000 ลŒานบาท โดยบร�ษัทเอลลิคอตตฯ ตŒองส‹งมอบเร�อข�ด หัวสว‹าน 3 ลำ ท‹อทุ‹น และเร�อพ�่เลี้ยง แต‹ทŒายที่สุด ไม‹มีการส‹งมอบเร�อข�ดแมŒแต‹ลำเดียว ขณะที่ กรมเจŒาท‹าจ‹ายเง�นไปแลŒว 1,555 ลŒานบาท ราคาของ Boat Operator’s Station 2,000 ลŒานบาท Disch Arge Hose Floatation บันได 4 ขั้น 02 03 04 01 แกไ ขสญั ญา โดยยดื เวลา บรษิ ทั เอลลคิ อตตฯ ไดร บั เงนิ กรมเจา ทา บอกเลกิ สญั ญา การสง มอบเรอื ขดุ และเปลย่ี น คา งวดรวม 78% ของมลู คา และเรยี กรอ งคา เสยี หาย ตรวจรบั งานจากบรษิ ทั เงอ่ื นไขการเบกิ จา ยเงนิ สญั ญา จากนน้ั กท็ ง้ิ งาน หลงั จากนน้ั บรษิ ทั เอลลคิ อตตฯ เอลลคิ อตตฯ ทั้งที่ โดยแบง จา ยคา งวดเปน โดยสง มอบเพยี งทอ ทนุ และ กลบั ตอ เรอื จนเสรจ็ และนำไป สง งานไมค รบตามสัญญา 3 งวดยอ ย เรอื พเ่ี ลย้ี ง แตไ มไ ดส ง มอบ ขายใหผ ซู อ้ื รายอน่ื เรอื ขดุ

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 137 ปผรละกชราะชทนบต‹อ • กรมเจา ทาจายคางวด จางตอเรือขุด 1,555 ลานบาท แตไมไ ดร บั มอบเรอื ขดุ แมแตลำเดยี ว • หากคำนวณเฉพาะเวลาสงมอบ ทีถ่ กู ยดื ออกไป จากทก่ี ำหนดไว ในเดือนมีนาคม 2542 เปนเดอื นกมุ ภาพนั ธ 2544 แผนการขดุ ลอกคคู ลองตำ่ กวา เปา หมายราว 1.35 ลา นลูกบาศกเ มตร หรือคิดเปน มลู คากวา 25 ลานบาท จ‹ายไป Boat Operator’s Station 1,555 ลŒานบาท Disch Arge Hose Floatation สถานะป˜จจ�บัน เดอื นกนั ยายน 2552 คณะอนญุ าโต- สวนการดำเนินคดีกับเจาหนาทรี่ ัฐ ตุลาการใหบ ริษทั เอลลิคอตตฯ เมื่อเดือนกรกฎาคม 2554 ชดใชคา เสยี หายเปนเงนิ ประมาณ ศาลอุทธรณม ีคำพิพากษาจำคุก 88 ลา นดอลลารสหรัฐ และคาปรับ นายจงอาชว โพธิสุนทร อกี ราว 41 ลา นบาท พรอ ม อดีตอธบิ ดีกรมเจาทา กับพวก ดอกเบยี้ ในอตั รา 7.5% ตอป รวม 5 คน เปน เวลา 10 ป ปจ จุบันคดีอยูในชัน้ ศาลฎีกา

138 เมนูคอรร์ ปั ชนั 2ไG3มT้ล้า2ง0ป0่าช้าราคาแพง ปมู หลงั สถานการณค์ วามไมส่ งบในพนื้ ทจ่ี งั หวดั ชายแดนภาคใตเ้ กดิ ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ท�ำ ใหเ้ กดิ ความ สูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สินของราชการและประชาชน ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม การ ประกอบอาชีพ และวิถีชีวิตของประชาชนในพ้ืนท่ี รัฐบาลจึงต้องจัดซ้ืออุปกรณ์และเคร่ืองมือการ ท�ำ งานใหก้ ับเจา้ หน้าที่ในพ้ืนที่ เพอ่ื ใช้จดั การปัญหาความไม่สงบ ซง่ึ รวมถึงการจดั ซื้อเคร่อื งตรวจ จบั วตั ถรุ ะเบดิ ‘GT 200’ GT 200 เปน็ เครอื่ งตรวจจับสสารระยะไกลทีผ่ ลติ โดยบรษิ ทั โกลบอล เทคนคิ อล จำ�กดั ใน สหราชอาณาจกั ร โดยบรษิ ทั ดังกล่าวอ้างว่า GT 200 สามารถตรวจสอบวัตถุต้องสงสยั ต่างๆ ได้ ทงั้ ระเบดิ และยาเสพตดิ ดว้ ยเหตนุ กี้ องทพั บกจงึ จดั ซอ้ื เคร่ือง GT 200 เพอื่ ใชใ้ นการปฏบิ ัตภิ ารกจิ ค้นหาระเบดิ ของเจ้าหนา้ ทีใ่ นจงั หวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะในชว่ งปี 2550-2552 ซึ่งเกดิ เหตุ วางระเบิดบอ่ ยครัง้

และเสน้ ทางการแสวงหาผลประโยชน์ 139 เส้นทางผลประโยชน์ เหตรุ ะเบดิ ในจงั หวดั ชายแดนภาคใตช้ ว่ งเดอื นตลุ าคม 2552 ผลการทดสอบข้างต้นแสดงให้เห็นถึงปัญหาในการจัดซื้อ นำ�มาซ่ึงความเคลือบแคลงสงสัยถึงประสิทธิภาพในการค้นหา เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์โดยมิได้ตรวจสอบการทำ�งานว่ามี ระเบิดของเครื่อง GT 200 โดยในช่วงแรกเจ้าหน้าท่ีในพ้ืนท่ีให้ ประสิทธิภาพจริงหรือไม่ ส่งผลให้เกิดการใช้งบประมาณอย่าง ความเห็นเกยี่ วกับประสิทธภิ าพของเครื่อง GT 200 วา่ เกดิ จาก ไม่ค้มุ ค่า ทั้งน้ี ในช่วงที่เนคเทคทำ�การทดสอบ หน่วยงานภาครฐั การท่ีเคร่ืองดังกล่าวมีความสัมพันธ์อย่างมากกับสภาพร่างกาย ไดม้ กี ารใช้เคร่ือง GT 200 รวมถงึ เคร่ืองตรวจหาสสารลกั ษณะ ของผู้ใช้ เน่ืองจากเคร่ือง GT 200 ใช้ไฟฟ้าสถิตจากผู้ใช้เป็น เดยี วกนั อยา่ ง Alpha 6 รวมกนั เกนิ กวา่ 1,000 เครอื่ ง ซงึ่ มมี ลู คา่ กลไกหลกั ในการท�ำ งาน หากผใู้ ชอ้ อ่ นเพลยี ยอ่ มสง่ ผลกระทบตอ่ รวมกันหลายร้อยล้านบาท ความแมน่ ย�ำ ของเครอื่ งในการคน้ หาวตั ถตุ อ้ งสงสยั การใหเ้ หตผุ ล นอกจากปัญหาการจัดซื้อเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์โดย เช่นนี้น�ำ ไปสูก่ ารตั้งค�ำ ถามเก่ยี วกบั การทำ�งานของเคร่อื ง ทั้งจาก มิได้ตรวจสอบการทำ�งาน วิธีการจัดซ้ือก็อาจก่อปัญหาเช่นกัน นกั ข่าวและประชาชนผูส้ นใจ โดยปกติการจัดซ้ือวัสดุ ครุภัณฑ์ หรืออาวุธยุทโธปกรณ์ต่างๆ อยา่ งไรก็ตาม เจ้าหนา้ ทภี่ าครฐั ทง้ั คณะรัฐมนตรี กองทพั ของกองทพั มกั ใชก้ ารซอื้ โดยวธิ พี เิ ศษ1 ซง่ึ ในบางกรณอี าจมคี วาม บก รวมถึงสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ยังคงเช่ือมั่นว่าเคร่ือง GT จำ�เปน็ เน่ืองจากเกย่ี วข้องกบั ความมน่ั คงของประเทศ แต่ในอีก 200 สามารถใช้งานได้ จนกระทั่งในเดือนมกราคม 2553 ผู้ ด้านหนึ่ง การจัดซื้อด้วยวิธีดังกล่าวอาจทำ�ให้หน่วยงานภาครัฐ เชยี่ วชาญจากมหาวทิ ยาลยั เคมบรดิ จไ์ ดท้ �ำ การตรวจพสิ จู นเ์ ครอ่ื ง ไดข้ องทร่ี าคาแพงเกนิ จรงิ เมอ่ื เทยี บกบั การจดั ซอื้ โดยวธิ ปี ระกวด ADE-651 ซงึ่ เปน็ เครอื่ งตรวจหาสสารลกั ษณะเดยี วกนั กบั เครอื่ ง ราคา หรืออาจได้ของท่ีไม่ได้คุณภาพตามที่ต้องการ นอกจาก GT 200 และพบวา่ ไมม่ วี งจรหรือโปรแกรมใดๆ ภายในอปุ กรณ์ น้ี ความไม่โปร่งใสของการจดั ซ้ือโดยวิธพี ิเศษ ยงั เป็นช่องทางให้ จงึ เปน็ ไปไมไ่ ดท้ เี่ ครอื่ งจะท�ำ งานได้ ผลการทดสอบดงั กลา่ วท�ำ ให้ เกดิ การทุจริต รฐั บาลอังกฤษแจง้ เตือนประเทศต่างๆ ที่ซื้อเครื่องตรวจหาสสาร แม้ว่ารัฐบาลจะจัดซ้ือเคร่ือง GT 200 มาต้ังแต่ปี 2547 ลักษณะนี้ แต่การจัดซ้ือจำ�นวนมากเกิดขึ้นในช่วงปี 2550-2552 รัฐบาล เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์จากคณะวิทยาศาสตร์ ไดจ้ ัดซอ้ื อยา่ งนอ้ ย 14 คร้งั รวม 627 เคร่อื ง คิดเปน็ มลู คา่ กวา่ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย ให้ความเห็นวา่ เครอื่ ง GT 200 ไมน่ ่า 570 ล้านบาท ซ่ึงเป็นการจัดซื้อโดยกรมสรรพาวุธทหารบก 8 จะใชค้ น้ หาวตั ถรุ ะเบดิ ได้ และเสนอใหม้ กี ารทดสอบประสทิ ธภิ าพ คร้ัง รวม 408 เครื่อง คิดเป็นมูลค่ารวมกว่า 370 ล้านบาท การทำ�งานของเครือ่ ง GT 200 หรือเคร่ืองละประมาณ 900,000 บาท โดยใช้ทั้งงบประมาณ ทา้ ยทสี่ ดุ จงึ มกี ารทดสอบโดยศนู ยเ์ ทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ของกองทัพบกและกองอำ�นวยการรักษาความม่ันคงภายใน และคอมพวิ เตอรแ์ หง่ ชาติ (เนคเทค) ในชว่ งกลางเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ ราชอาณาจักร (กอ.รมน.) 2553 พบว่า เคร่ือง GT 200 ตรวจพบวตั ถรุ ะเบิดเพียง 4 ครง้ั แมว้ า่ การจดั ซอ้ื เครอ่ื งตรวจจบั ระเบดิ ทงั้ หมดเปน็ การจดั ซอื้ จากการทดสอบ 20 ครง้ั ซง่ึ ไมม่ ากไปกวา่ การตรวจหาโดยการสมุ่ จากบรษิ ทั เอวเิ อ แซทคอม จ�ำ กดั แตห่ นว่ ยงานตา่ งๆ กลบั จดั ซอื้ ผลการทดสอบนท้ี �ำ ให้อภสิ ทิ ธิ์เวชชาชวี ะนายกรฐั มนตรใี นขณะนนั้ ด้วยราคาท่ตี า่ งกันมาก โดยกรมศุลกากรจัดซ้อื จ�ำ นวน 6 เคร่อื ง สัง่ ยกเลกิ การจดั ซื้อเคร่ือง GT 200 เพ่มิ เติม และใหห้ นว่ ยงาน ราคาเครอื่ งละประมาณ 430,000 บาท ขณะทกี่ รมราชองครกั ษ์ ทใ่ี ชอ้ ยู่ทบทวนเรือ่ งการใช้งาน กระทรวงกลาโหม จัดซื้อจำ�นวน 3 เคร่ือง แต่ซื้อในราคาสูง 1  ดภู าคผนวก

140 เมนคู อร์รัปชนั ถึงเครื่องละ 1.2 ล้านบาท ในช่วงเวลาห่างจากท่ีกรมศุลกากร ภาคผนวก จัดซือ้ เพยี ง 3 เดอื น ระเบียบส�ำ นกั นายกรฐั มนตรวี ่าดว้ ย ทั้งกรมราชองครักษ์และกองทัพบกซ่ึงเป็นส่วนหน่ึงของ การพสั ดุ พ.ศ. 2535 กระทรวงกลาโหม จดั ซอ้ื เครอ่ื ง GT 200 โดยวธิ พี เิ ศษ ทำ�ใหร้ าคา สูงกว่าการจัดซ้ือของกรมศุลกากร 1-2 เท่า และหากพิจารณา ขอ้ 23 การซอ้ื โดยวธิ พี เิ ศษ ไดแ้ ก่ การซอื้ ครง้ั หนงึ่ งบประมาณของกระทรวงกลาโหมต้ังแต่หลังรัฐประหารในปี ซ่ึงมีราคาเกิน 100,000 บาท ให้กระทำ�ได้เฉพาะ 2549 จะพบว่า งบประมาณของกระทรวงกลาโหมเพ่ิมสูงขึ้น กรณหี นงึ่ กรณใี ด ดังต่อไปน้ี เรือ่ ยๆ จนในปี 2556 สูงถงึ 1.8 แสนล้านบาท การจดั ซือ้ โดย วธิ พี เิ ศษจงึ สมุ่ เสย่ี งทจ่ี ะท�ำ ใหเ้ กดิ การใชง้ บประมาณอยา่ งไมค่ มุ้ คา่ (1) เปน็ พสั ดทุ จี่ ะขายทอดตลาดโดยสว่ นราชการ รวมถึงเป็นช่องทางให้เกิดการทจุ รติ หนว่ ยงานตามกฎหมายวา่ ดว้ ยระเบยี บบรหิ ารราชการ ส่วนท้องถิ่น หน่วยงานอื่นซ่ึงมีกฎหมายบัญญัติให้ ผลกระทบต่อ มีฐานะเป็นราชการบริหารส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจ ประชาชน องค์การระหว่างประเทศหรือหน่วยงานของต่าง ประเทศ • การจดั ซอ้ื เครอ่ื งมอื ทมี่ ไิ ดม้ กี ารตรวจสอบการท�ำ งาน สง่ ผล ให้เกิดการใช้งบประมาณอย่างไม่คุ้มค่า และในกรณีการ (2) เปน็ พสั ดุที่ต้องซ้อื เร่งด่วน หากลา่ ชา้ อาจจะ จดั ซอ้ื เครอื่ ง GT 200 นา่ จะเปน็ สาเหตหุ นงึ่ ของการสญู เสยี เสียหายแกร่ าชการ ชวี ิตของเจ้าหนา้ ทแี่ ละประชาชน (3) เป็นพัสดุเพอ่ื ใชใ้ นราชการลับ • การจัดซื้อโดยวิธีพิเศษเอ้ือให้เกิดการทุจริตและยากต่อการ (4) เป็นพัสดุที่มีความต้องการใช้เพ่ิมขึ้นใน ตรวจสอบ สถานการณ์ท่ีจำ�เป็นหรือเร่งด่วน หรือเพ่ือประโยชน์ ของส่วนราชการ และจำ�เป็นต้องซ้ือเพ่ิม (Repeat Order) (5) เป็นพัสดุท่ีจำ�เป็นต้องซ้ือโดยตรงจากต่าง ประเทศ หรือดำ�เนินการโดยผ่านองค์การระหว่าง ประเทศ (6) เป็นพัสดุท่ีโดยลักษณะของการใช้งานหรือ มีข้อจำ�กัดทางเทคนิคท่ีจำ�เป็นต้องระบุยี่ห้อเป็นการ เฉพาะ ซึ่งหมายความรวมถึงอะไหล่ รถประจำ� ต�ำ แหนง่ หรอื ยารกั ษาโรคทไ่ี มต่ อ้ งจดั ซอื้ ตามชอ่ื สามญั ในบัญชียาหลกั แหง่ ชาตติ ามข้อ 60 (7) เป็นพัสดุที่เป็นที่ดินและหรือสิ่งก่อสร้างซึ่ง จำ�เปน็ ต้องซอ้ื เฉพาะแห่ง (8) เป็นพัสดุท่ีได้ดำ�เนินการซื้อโดยวิธีอื่นแล้ว ไมไ่ ด้ผลดี

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 141 เอกสารอา้ งองิ • กรณี GT 200 ท�ำ อย่างไรใหง้ บประมาณกองทพั ไทยโปรง่ ใสยง่ิ ข้นึ ?, เว็บไซต์ Thaipubli- ca, 29 เมษายน 2556. • แฉราคาซ้อื -ขายจที ี 200 อดีตถงึ ปัจจบุ ัน เปน็ งง บริษทั จ�ำ หน่ายเดียวกนั แตกตา่ งฟา้ - ดิน, หนงั สอื พิมพ์ มติชน, 3 กุมภาพนั ธ์ 2553. • เปดิ จที ี 200 ไม้ลา้ งปา่ ชา้ พันล้าน, หนงั สอื พิมพ์ คมชัดลึก, รวมเอกสารข่าวประกวด, สมาคมนกั ข่าวนักหนงั สือพมิ พ์แหง่ ประเทศไทย, 2553.

142 เมนูคอรร์ ัปชัน 23 จัดGT2ซ00ื้อ: พเ� ศษ ไม‹โปร‹งใส ตายราคาแพง การจัดซื้อเคร�่อง GT200 เปšนตัวอย‹างของ การจัดซื้อเคร�่องมือโดยมิไดŒตรวจสอบการทำงาน อย‹างรัดกุม ขณะเดียวกันก็ชี้ว‹าว�ธีการจัดซื้อ ของกองทัพอาจมีป˜ญหามาก เนื่องจากกองทัพ มักจัดซื้อโดยว�ธีพ�เศษ ซึ่งอาจทำใหŒไดŒของ ที่ราคาแพงเกินจร�งและไม‹มีคุณภาพ นอกจากนี้ การจัดซื้อโดยว�ธีพ�เศษยังเอื้อใหŒเกิดการทุจร�ต ไดŒโดยง‹าย ช‹วงป‚ 2550-2552 รัฐบาลไทยจัดซื้อเคร�่อง GT200 อย‹างนŒอย 14 ครั้ง โดยกรมศุลกากร จัดซื้อ 6 เคร�่อง เคร�่องละประมาณ 4.3 แสนบาท กรมสรรพาวุธทหารบกจัดซื้อ 408 เคร�่อง เครอ่� งละประมาณ 9 แสนบาท และกรมราชองครกั ษ จัดซื้อ 3 เคร�่อง เคร�่องละ 1.2 ลŒานบาท ทั้งที่ซื้อ จากบรษ� ทั เดยี วกนั และจดั ซอ้ื หลงั จากกรมศลุ กากร เพ�ยง 3 เดือน ราคาเคร�่อง GT200 ซึ่งกองทัพซื้อแพงกว‹า กรมศุลกากร น‹าจะสะทŒอนถึงความไม‹โปร‹งใส ของการจัดซื้อโดยว�ธีพ�เศษ ซึ่งในกรณีนี้คือ การจัดซื้อเคร�่องมือที่มีผลต‹อความปลอดภัย ในชีว�ตและทรัพยสินของผูŒคน ปผรละกชราะชทนบต‹อ • การจัดซื้อเคร่ืองมือทีม่ ไิ ด ความแม‹นยำ มกี ารตรวจสอบการทำงาน ในการตรวจหา สง ผลใหเ กดิ การใชงบประมาณ อยา งไมค มุ คา และในกรณ� พวัตบถุระเบิด การจดั ซ้ือเคร่ือง GT200 นา� จะเปนสาเหตุหนง�ึ ของ 20% การสูญเสยี ชวี ิตของเจาหนาที่ และประชาชน ไม‹พบ • การจัดซ้ือโดยวธิ ีพิเศษ เอ้ือใหเ กิดการทจุ ริต 80% และยากตอ การตรวจสอบ

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 143 จ‹ายแพงกว‹าทำไม? หนว� ย: ลานบาท 1.2 1.2 1.0 0.9 0.8 0.6 0.6 0.4 0.4 0.2 0.0 กรมราชองครักษ กระทรวงกลาโหม กรมสรรพาวุธทหารบก กองบังคับการตำรวจภูธรจังหวัดชัยนาท กรำมไรศลุ กากร กระทรวงการคลัง งบประมาณกระทรวงกลาโหม ป‚ 2548-2556 หนว� ย: ลานบาท 200,000 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 180,000 160,000 140,000 120,000 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0.0

144 เมนูคอร์รปั ชนั 2เ4งินบริจาคสึนามิ ลอ่ งหน ปูมหลงั 26 ธันวาคม 2547 เกิดเหตุภัยพิบัติคล่ืนยักษ์สึนามิบริเวณชายฝั่งมหาสมุทรอินเดียและ ทะเลอันดามันของประเทศไทย ทำ�ให้ผู้ท่ีอาศัยอยู่ในพ้ืนที่ดังกล่าวได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตเป็น จ�ำ นวนมาก โดยประเทศไทยเปน็ หนึ่งในพนื้ ท่ที ไี่ ด้รับความเสียหายอย่างหนัก โดยเฉพาะอย่างย่งิ ในจงั หวดั พังงา ภูเก็ต กระบ่ี ระนอง และตรัง ยอดรวมของผู้เสียชีวติ ทงั้ ชาวไทยและชาวต่างชาติ มีมากกวา่ 5,000 คน และมีผู้บาดเจบ็ นบั หมนื่ คน หลังเกิดภัยพิบัติ มีการต้ังศูนย์ปฏิบัติการพิสูจน์เอกลักษณ์บุคคลและการส่งกลับ (Thai Tsunami Victim Identification: TTVI) โดยมีภารกิจหลักคือการพิสูจน์เอกลักษณ์บุคคลของ ผเู้ สยี ชวี ติ ชาวตา่ งชาตแิ ละสง่ กลบั ประเทศ ซง่ึ หลายประเทศทว่ั โลกไดร้ ะดมความชว่ ยเหลอื สง่ มายงั ประเทศไทย ไมว่ า่ จะเปน็ เงนิ บรจิ าคและเจา้ หนา้ ทผี่ เู้ ชย่ี วชาญ รวมไปถงึ เครอ่ื งมอื ทางวทิ ยาศาสตร์ และการแพทย์

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 145 เงินบรจิ าคทส่ี ่งมายงั ประเทศไทยมปี ระมาณ 80 ลา้ นบาท จุดประสงค์หลักของเงินจำ�นวนนี้เพ่ือเป็นค่าใช้จ่ายในการพิสูจน์ เอกลักษณบ์ ุคคล แตภ่ ายหลังปรากฏข้อเท็จจริงว่า เงนิ จำ�นวนน้ี ไมไ่ ดถ้ กู น�ำ ไปใชต้ ามวตั ถปุ ระสงค์ เพราะจากการตรวจสอบบญั ชี พบว่า มีเงินหายไปจำ�นวนมาก และจนถึงต้นปี 2556 ก็ยังคง มีศพที่ยังไม่ได้รับการพิสูจน์เอกลักษณ์บุคคล โดยท่ีสุสานบ้าน บางมะรวน ต�ำ บลบางมว่ ง อำ�เภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา มศี พที่ ยังไม่ไดร้ บั การพิสูจนเ์ อกลักษณบ์ คุ คลอกี กวา่ 400 ศพ เสน้ ทางผลประโยชน์ การค้นหาเบาะแสการทุจริตเร่ิมข้ึนเม่ือเอกอัครราชทูต ไปราชการของเจ้าหน้าท่ีในลักษณะซำ้�ซ้อนกับท่ีเคยเบิกจ่าย ประจำ�ประเทศไทย 7 ประเทศ ได้แก่ ฟินแลนด์ เยอรมนี กับต้นสังกัดไปแล้ว การจัดประชุมนอกสถานที่ที่มีค่าใช้จ่าย เนเธอร์แลนด์ สวีเดน สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา และ สูงกว่าระเบียบของราชการ และการซ้ือต๋ัวเครื่องบินช้ันธุรกิจ ฝรง่ั เศส ร่วมกนั ท�ำ หนงั สือลงวนั ท่ี 20 พฤศจิกายน 2549 ถึง ให้ขา้ ราชการตำ�รวจชน้ั ประทวน พล.ต.อ.โกวิท วัฒนะ ผ้บู ัญชาการตำ�รวจแหง่ ชาติ เพอื่ สอบถาม ยงิ่ ไปกวา่ นน้ั เอกอคั รราชทตู ประจ�ำ ประเทศไทย 7 ประเทศ ความคืบหน้าเรื่องการพิสูจน์เอกลักษณ์บุคคลของศพที่ค้างอยู่ ยังแจ้งด้วยวา่ ศพกวา่ 2,000 ศพทพี่ ิสูจน์เอกลักษณบ์ คุ คลและ กว่า 400 ศพ ว่าเหตุใด TTVI จึงไม่ด�ำ เนนิ การพิสูจน์เอกลกั ษณ์ จดั สง่ ไปยงั ญาตนิ น้ั จดั สง่ ผดิ เนอ่ื งจากการพสิ จู นเ์ อกลกั ษณบ์ คุ คล บคุ คลใหแ้ ล้วเสร็จ ไมถ่ กู ตอ้ ง สถานทตู ทง้ั 7 แหง่ จงึ เรยี กรอ้ งใหส้ �ำ นกั งานต�ำ รวจแหง่ การแกะรอยการใชเ้ งนิ บรจิ าคเรมิ่ ตน้ ขนึ้ โดยเอกอคั รราชทตู ชาติชี้แจงข้นั ตอนการท�ำ งานโดยละเอยี ด เพ่ือความโปร่งใส และ ประจำ�ประเทศไทย 7 ประเทศ ขอดูหลักฐานการเบิกจ่ายเงิน ท่สี �ำ คัญเพ่อื ใหศ้ พไดร้ ับการจดั ส่งไปยงั ญาติท่แี ทจ้ ริง บริจาคในช่วง 2 ปีหลังเกิดเหตุภัยพิบัติ เน่ืองจากมีข่าวว่าเงิน หลังจากปรากฏเป็นข่าว พล.ต.อ.โกวิท จึงมีคำ�ส่ังแต่งต้ัง บรจิ าคกว่าร้อยละ 60 ถูกเบกิ จา่ ยผดิ วัตถุประสงค์ คณะกรรมการตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ รวมถงึ มคี ำ�สง่ั ยา้ ยผกู้ �ำ กบั การ สถานทตู สหรฐั อเมรกิ าประจ�ำ ประเทศไทยไดว้ า่ จา้ งบรษิ ทั กลมุ่ งานพิสจู นเ์ อกลกั ษณ์บุคคลและการสง่ กลบั ไปชว่ ยราชการ Baker & McKenzie เป็นผ้ดู ำ�เนินการตรวจสอบบญั ชเี บกิ จ่าย ที่สำ�นักงานนิติวิทยาศาสตร์ตำ�รวจ และสับเปลี่ยนเจ้าหน้าที่ พบว่ามีการเบิกจ่ายเงินซ้ือส่ิงของท่ีไม่เก่ียวข้องกับงานพิสูจน์ ชดุ ใหมไ่ ปปฏบิ ตั หิ นา้ ทใี่ นศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารพสิ จู นเ์ อกลกั ษณบ์ คุ คล เอกลักษณ์บุคคล เช่น แก้วไวน์และไวน์ราคาแพง ตู้แช่ไวน์ และการส่งกลับแทนเจ้าหน้าที่ชุดเดิม แต่การสืบสวนข้อเท็จจริง ลูกกอล์ฟ อุปกรณเ์ ลน่ กอล์ฟ ผา้ อ้อมเด็ก อาหารสุนขั โทรศพั ท์ กไ็ ม่มีความคบื หนา้ มอื ถอื การเชา่ รถทไ่ี มร่ ะบภุ ารกจิ การเบกิ คา่ ใชจ้ า่ ยในการเดนิ ทาง หลงั จาก พล.ต.อ.โกวทิ ถกู ยา้ ยไปชว่ ยราชการทส่ี �ำ นกั นายก

146 เมนคู อรร์ ปั ชัน รัฐมนตรี พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ เตมียาเวส รักษาการผู้บัญชาการ ตำ�รวจแห่งชาติ จึงเปล่ียนผู้รับผิดชอบการตรวจสอบข้อเท็จจริง แตเ่ นอื่ งจากมเี อกสารทง้ั ภาษาองั กฤษและภาษาไทยจ�ำ นวนมาก ประกอบกับเจ้าหน้าที่ท่ีเก่ียวข้องหลายคนเกษียณอายุราชการ ทำ�ให้การตรวจสอบยังคงไมม่ คี วามคบื หน้าเชน่ เดิม ส่ือมวลชนจึงร่วมกันกดดันสำ�นักงานตำ�รวจแห่งชาติ จน ในท่ีสุด พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ จึงมีคำ�ส่ังแต่งตั้ง พล.ต.อ.ปทีป ตนั ประเสรฐิ จเรต�ำ รวจแหง่ ชาติ ท�ำ หนา้ ทป่ี ระธานคณะกรรมการ ตรวจสอบข้อเท็จจริง กระทั่งพบข้อเท็จจริงและมีหลักฐานว่า มีนายตำ�รวจยศ พ.ต.อ. รายหนึ่งซึ่งเคยปฏิบัติงานในศูนย์ ปฏิบัติการฯ มีส่วนเก่ียวข้องกับการเบิกจ่ายเงินบริจาค ผิดวัตถุประสงค์ตามท่บี รษิ ัท Baker & McKenzie ตรวจพบ ผลกระทบตอ่ ประชาชน • ผู้เสยี ชีวติ จากเหตุสนึ ามกิ ว่า 400 ศพ ไมไ่ ดร้ บั การพสิ ูจน์เอกลกั ษณ์บคุ คล • ผูเ้ สยี ชวี ิตจากเหตสุ ึนามกิ วา่ 2,000 ศพ ไดร้ ับการพิสูจน์เอกลกั ษณบ์ ุคคลไม่ถูกตอ้ ง • ประเทศไทยมีภาพลักษณ์ติดลบ จากการที่เจ้าหน้าที่หาผลประโยชน์จากเงินบริจาคเพ่ือ ช่วยเหลอื ผู้ประสบภยั

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 147 เอกสารอา้ งอิง • เปดิ โปงทุจรติ เงนิ บริจาคสนึ าม,ิ หนงั สอื พิมพ์ คมชดั ลึก, รวมเอกสารขา่ ว ประกวด, สมาคมนักขา่ วนักหนงั สือพิมพ์แห่งประเทศไทย, 2550.

148 เมนูคอร์รัปชนั 24 หลังจากเอกอัครราชทูตจาก 7 ประเทศร‹วมกัน ทำหนังสือถึงผูŒบัญชาการตำรวจแห‹งชาติ ใชเงเŒ �นงบร�น�จาผคสดิึนามวิ: ตั ถปุ ระสงค เพ�่อสอบถามความคืบหนŒาเร�่องการพ�สูจน ศพไม‹ไดŒกลับบาŒ น เอกลักษณบุคคลของศพที่คŒางอยู‹กว‹า 400 ศพ ความไม‹ชอบมาพากลของการใชŒเง�นบร�จาค จ�งถูกเปดเผย โดยบร�ษัทตรวจสอบบัญชีพบว‹า มีการเบิกจ‹ายเง�นไปซื้อสิ�งของที่ไม‹เกี่ยวขŒองกับงาน พ�สูจนเอกลักษณบุคคล การเช‹ารถที่ไม‹ระบุภารกิจ การเบิกค‹าใชŒจ‹ายในการเดินทางไปราชการ การจัดประชุมในสถานที่ที่มีค‹าใชŒจ‹ายสูง และการซื้อตั๋วเคร�่องบินชั้นธุรกิจใหŒขŒาราชการ ตำรวจชั้นประทวน ทั้งๆ ที่เง�นดังกล‹าวควรถูกใชŒ ในการพ�สูจนเอกลักษณบุคคลของศพจำนวนมาก

และเส้นทางการแสวงหาผลประโยชน์ 149 ผลการแกะรอยเบาะแสของเง�นบร�จาค ผปรละกชราะชทนบต‹อ มคูลวาคม‹าเสียหาย โดยบร�ษัท Baker & McKenzie • กวา 400 ศพ ไมไ ดร บั การพสิ จู น มีรายงานข‹าวว‹าประมาณ เอกลกั ษณบ คุ คล 60% 60% • กวา 2,000 ศพ ไดร บั การพสิ จู น เอกลกั ษณบ คุ คลไมถ กู ตอ ง ใชผŒ ด� วตั ถุประสงค • ประเทศไทยมภี าพลกั ษณต ดิ ลบ จากการทเ่ี จา หนา ทห่ี าผลประโยชน ของเง�นบร�จาค 80 ลŒานบาท 40% จากเงนิ บรจิ าคเพอ่ื ชว ยเหลอื ถกู เบกิ จา ยผดิ วตั ถปุ ระสงค ผเู คราะหร า ย ใชŒพ�สูจน DNA