กาลานุกรม

ทีวี โผล่มานดิ ตดิ สงครามโลก ๖ ปี จากบนซ้าย: จน ๒๔๘๘ ผา่ น จงึ บานไม่หบุ เมืองฮิโรชิมา เมืองนากาซากิ พ.ศ. ๒๔๘๒ (ค.ศ. 1939) ทส่ี หรฐั อเมรกิ า วัน ประธานาธบิ ดีทรแู มน ท่ี ๓๐ เมษายน มกี ารเปิดงานแสดงสินค้าโลกที่เมือง หนา้ ตรงขา้ มจากบน: นิวยอร์ก (New York World’s Fair) NBC ไดเ้ ปดิ ตวั เร่มิ ระเบิดปรมาณู Little boy ออกรายการประจำ� ของโทรทัศน์ โดยท�ำการถา่ ยทอดพิธี ระเบิดปรมาณู Fat Man ทป่ี ระธานาธิบดี Franklin D. Roosevelt เปน็ ประธาน อา่ วเพอรล์ กล่าว และกลายเปน็ ประธานาธิบดคี นแรกท่อี อกโทรทศั น์ ก่อนน้ัน BBC ได้เริ่มบริการทวี ีเปน็ เจ้าแรกของ โลกท่ีลอนดอน ในปี 1936 และออกถ่ายทอดภายนอก ครัง้ แรก คือแพรภ่ าพขบวนงานราชาภเิ ษกของพระเจา้ ยอร์จที่ ๖ (King George VI) ในเดอื น พ.ย. 1937 เม่ือเกิดสงครามโลกครัง้ ที่ ๒ (1939-1945/ ๒๔๘๒-๒๔๘๘) โทรทศั นเ์ งียบเฉา เพราะโรงงานเปลีย่ น ไปเปน็ ทผี่ ลิตอาวธุ ยทุ โธปกรณ์ แต่เมอ่ื สงครามโลกจบ แลว้ อุตสาหกรรมโทรทศั นใ์ นอเมรกิ า และในอังกฤษ ก็ เบง่ บานอย่างรวดเรว็ ทีวเี ขา้ มาเมอื งไทยใน พ.ศ. ๒๔๙๘ (อา่ นเรอื่ งเตม็ ใน ภาคพิเศษ ทา้ ยเล่ม) 188 ห้ามซอ้ื -ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พื่อการศึกษาสว่ นตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลขิ สทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น

สงครามโลกคร้ังที่ 2 คนตาย ๔๕ ล้าน สู่อวสานของลทั ธอิ าณานิคม พ.ศ. ๒๔๘๒-๘๘ (ค.ศ. 1939-45) สงครามโลก ความสญู เสียในสงครามน้ีไมอ่ าจได้ตวั เลขเพียงพอ ครั้งท่ี ๒ (World War II) ระหว่างฝ่ายอกั ษะ (Axis แต่รคู้ รา่ วๆ ว่า ทหารไปรบราว ๗๐ ลา้ นคน คา่ ใช้จ่าย Powers มีเยอรมนี ญป่ี นุ่ อิตาล)ี กับฝา่ ยสมั พนั ธมติ ร ราว ๑,๑๕๔,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐ เหรยี ญอเมริกัน (Allies มอี ังกฤษ ฝร่ังเศส สหภาพโซเวยี ต สหรฐั ฯ จนี เปน็ ตน้ ) สบื เนอื่ งจากความรสู้ ึกกดดันเคยี ดแค้นตอ่ สนธิ- คนตายทัง้ หมดราว ๔๕ ล้านคน (ทหาร ๑๕-๒๐ สัญญาสันตภิ าพเมอื่ จบส้ินสงครามโลกครงั้ ที่ ๑ ทบี่ บี รัด ลา้ นคน + พลเรอื น ๒๕-๓๐ ล้าน) ขม่ ข่เี ยอรมันมาก และไดเ้ กิดระบอบเผด็จการทหารข้ึนใน เยอรมนี ญีป่ นุ่ และอติ าลี ประกอบกบั ภาวะเศรษฐกิจที่ ทหารทต่ี ายน้ัน ฝา่ ยอักษะ เยอรมนตี าย ๓.๕ ตกตำ่� และปน่ั ปว่ นไปทั่วโลก ล้าน ญปี่ ุ่น ๑.๕ ลา้ น อิตาลี ๒ แสน ฝ่ายสมั พันธมิตร สหภาพโซเวยี ตตาย ๗.๕ ลา้ น จนี ๒.๒ ล้าน อังกฤษกว่า สงครามเร่มิ เมอื่ เยอรมนีโจมตีโปแลนดใ์ นวันที่ ๑ ๓ แสน สหรัฐฯ ๒.๙๒ แสน ฝรัง่ เศส ๒.๑ แสน กนั ยายน ๒๔๘๒ ตอ่ มาเม่อื ญป่ี ่นุ โจมตีอา่ วเพอร์ล (Pearl Harbor) ในวันที่ ๗ ธ.ค. ๒๔๘๔ ก็ทำ� ใหส้ หรฐั อเมรกิ า พลเรือนทต่ี าย ฝ่ายอกั ษะ เยอรมนีตาย ๕ แสน ประกาศสงครามเขา้ รบดว้ ย ในทสี่ ดุ เยอรมนียอมแพ้ ญ่ปี นุ่ ๖ แสน อติ าลี ๑.๔๕ แสน ฝา่ ยสมั พันธมิตร โดยไม่มีเงอื่ นไข ในวนั ท่ี ๗ พ.ค. ๒๔๘๘ ต่อมาในเดือน สหภาพโซเวียตตาย ๑๐-๑๙ ล้าน จนี ๖-๑๐ ลา้ น สงิ หาคม ปเี ดียวกันน้ัน ประธานาธิบดที รแู มนแหง่ สหรฐั ฯ ฝรงั่ เศส ๔ แสน อังกฤษกวา่ ๖.๕ หมนื่ สหรัฐฯ ๖ พันคน ได้ตัดสนิ ใจใช้ระเบดิ ปรมาณู และไดใ้ ห้ทง้ิ ระเบดิ ปรมาณู ลูกแรกทเี่ มอื งฮโิ รชมิ า (Hiroshima) ในวันที่ ๖ ส.ค. และ ท้งั หมดนี้ไมร่ วมคนยิวท่ถี ูกพวกนาซกี วาดต้อนไป ลูกที่ ๒ ทนี่ ากาซากิ (Nagasaki) ในวันท่ี ๙ ส.ค. ท�ำให้ ฆา่ อกี ราว ๖ ลา้ นคน (สว่ นมากจากยโุ รปตะวันออก) ญี่ปุน่ ประกาศยอมแพ้ในวันท่ี ๑๔ ส.ค. ๒๔๘๘ และ สงครามโลกคร้งั ท่ี ๒ ก็จบส้ินลง หลงั จบสงครามโลกครง้ั ที่ ๒ แลว้ ระบบอาณานคิ ม ก็จบสนิ้ ไปดว้ ย ประเทศต่างๆ ทยอยได้รบั อสิ รภาพตาม กันมาโดยลำ� ดบั หา้ มซอื้ -ขาย อนุญาตให้ใช้เพ่อื การศึกษาสว่ นตวั เทา่ น้ัน ภาพประกอบสว่ นใหญ่มลี ขิ สิทธิ์ หากประสงค์จะนําไปใช้ต่อ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของก่อน 189

หา้ มซ้อื -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศึกษาสว่ นตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ ่อ ตอ้ งตดิ ต่อขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น

๘ ๐ ๐ ปี ที่ อิ น เ ดี ย ไ ม่ มี พุ ท ธ ศ า ส น า ค) พุทธศาสนาฝา่ กระแสโลกาภวิ ัตน์ ผา่ นเขา้ สหัสวรรษใหม่ หา้ มซื้อ-ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พื่อการศึกษาสว่ นตัวเท่านั้น ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี: คอมพวิ เตอร์ (Computer) คอมพวิ เตอร์ รุ่นท่ี ๓ (third-generation ความก้าวหน้าท่คี วรสังเกต computer) คือเครื่องที่ใชว้ งจรอินทเี กรต (ใช้ ICs เป็น ถอื กนั ว่า อะตานาซอฟฟ์ (John V. Atanasoff) integrated circuit computer) ไดแ้ กเ่ ครอ่ื ง main- พ.ศ. ๒๔๘๐-๒๕๔๓ (ค.ศ. 1937-2000) ตั้งแต่ นกั คณติ ศาสตรแ์ ละนกั ฟสิ ิกส์ชาวอเมริกัน เปน็ ผ้สู รา้ ง frame และ minicomputer ในชว่ งปลายทศวรรษ ระยะสงครามโลกคร้งั ท่ี ๒ ถงึ ปัจจุบนั มีความก้าวหนา้ อเิ ล็กทรอนิกดจิ ิตอลคอมพิวเตอร์เครอ่ื งแรกในปี ๒๔๘๒- 1960s และทศวรรษ 1970s ทางวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีท่นี ่าสงั เกต คอื ๘๕/1939-1942 จากน้ันจึงเกิด คอมพวิ เตอร์ รุ่นท่ี ๔ (fourth-generation จากซา้ ย: คอมพิวเตอร์ รุ่นท่ี ๑ (first-generation com- computer) คอื เครอ่ื งที่ใชว้ งจรอินทีเกรตรวมใหญแ่ ละ อะตานาซอฟฟ์ puter) คอื เครอื่ งที่ใชห้ ลอดสุญญากาศ เครอ่ื งแรกคอื ใหญม่ าก (LSI=large-scale integration พฒั นาในชว่ ง คอมพิวเตอร์ รนุ่ ที่ ๑-๓ ENIAC เสร็จ ก.พ. ๒๔๘๙/1946 แต่ UNIVAC I ซงึ่ สำ� เรจ็ ทศวรรษ 1970s และ VLSI=very-large-scale integra- หนา้ ตรงข้ามจากซา้ ย: ในปี ๒๔๙๔/1951) เป็นเครอ่ื งคอมพิวเตอร์แรกทที่ ำ� ออก tion พฒั นาในชว่ งทศวรรษ 1980s คอมพวิ เตอร์ รุ่นที่ ๔-๕ จ�ำหนา่ ยในสหรัฐ (ขายได้ ๔๖ เคร่ือง) Mac Plus LSI ทำ� ให้เกดิ microprocessor ซ่ึงชว่ ยใหส้ ร้าง Motorola DynaTAC 8000X คอมพวิ เตอร์ รุ่นท่ี ๒ (second-generation microcomputer ทเี่ รียกกันวา่ personal computer computer) คอื เครอ่ื งที่ใชท้ รานซิสเตอร์ เครอื่ งแรกคอื หรือ PC ขึน้ ได้ UNIVAC Model 80 เสรจ็ ปี ๒๕๐๑/1958 [ทรานซสิ เตอร์ /transister น้นั ประดิษฐข์ ้นึ ไดใ้ นปี ๒๔๙๐/1947] 192 ห้ามซ้อื -ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พ่ือการศึกษาส่วนตวั เทา่ น้นั ภาพประกอบสว่ นใหญ่มลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น

Intel Corp. ทำ� microprocessor chip, 8080 1992) งานไม่ทนั ตามก�ำหนด และในท่สี ดุ กไ็ ด้ทง้ิ เลิกไป เคร่อื งสือ่ สาร ออกขายครัง้ แรกในปี ๒๕๑๗ (ค.ศ.1974) แลว้ PC แรก ขณะนี้ การจำ� แนกคอมพวิ เตอร์เป็นรุน่ (genera- คือ Altair 8800 ก็ออกจ�ำหน่ายในปี ๒๕๑๘/1975 แต่ ที่ควรทราบ คอื โทรเลขเกิดปี ๒๓๘๐/1837 PC ทข่ี ึ้นมาเปน็ หลักคอื IBM PC ซ่ึงเปิดตัวในปี ๒๕๒๔/ tions) ไมเ่ ปน็ ทนี่ ยิ มตอ่ ไปแล้ว โทรศพั ท์เกิดปี ๒๔๑๙/1876 วิทยุเกิดปี ๒๔๔๒/1899 1981 พอถงึ ปี ๒๕๒๙/1986 Apple Computer, Inc. ส่งิ ควรรอู้ ีกบางอยา่ ง คือ IBM เริม่ ออกขาย Flop- โทรทัศน์ (ทวี )ี เกดิ ปี ๒๔๖๙/1926 แต่เพงิ่ ออกสมู่ วลชน (บัดน้ี คือ Apple Inc.) ก็เปดิ ตวั Mac Plus (ประสาน ไดจ้ ริงในปี ๒๔๘๒/1939 (มาถงึ เมืองไทยราวปี ๒๔๙๕) กับ LaserWriter แหง่ ปี 1985) ขนึ้ มาเป็นผู้น�ำในระบบ py Disk ในปี ๒๕๑๓/1970 บ.ฟลิ ปิ ส์ ที่เนเธอร์แลนด์ โทรทัศน์สีเรม่ิ ปี ๒๔๘๓/1940 desktop publishing (DTP) และ บ.โซน่ี ทญี่ ่ีปนุ่ ผลติ CD-ROM ขน้ึ เรมิ่ แรกในปี ๒๕๒๓/1980 Microsoft Corporation เร่มิ ออก Micro- โทรศพั ทม์ อื ถอื ซง่ึ มจี ดุ เรม่ิ จาก cellular phones คอมพวิ เตอร์ ร่นุ ท่ี ๕ (fifth-generation com- soft Windows ในปี ๒๕๒๘/1985 ท่ี บ. โมโตโรลา (Motorola) ใหค้ นขบั รถในเมอื งชิคาโก puter) คือเคร่อื งทพี่ ัฒนาในโครงการที่เนน้ ปัญญา ทดลองใชเ้ ม่อื ปี ๒๕๒๖/1983 เมอ่ื ถงึ ทศวรรษปัจจุบัน ประดษิ ฐ์ (AI=artificial intelligence) ซึง่ เปน็ โครงการท่ี Internet กอ่ รปู ข้นึ โดยเป็นววิ ฒั นาการจาก ปรากฏว่ามอี ทิ ธพิ ลต่อวิถีของสงั คมเป็นอยา่ งมาก รัฐบาลญปี่ นุ่ เป็นเจา้ ทุนใหห้ ลายบริษทั ร่วมกันทำ� เรม่ิ ในปี ARPANET ทเี่ กดิ ขึน้ ในวงการทหารของสหรัฐช่วงปลาย ๒๕๒๔/1981) ครบก�ำหนด ๑๑ ปีใน พ.ศ. ๒๕๓๕ (ค.ศ. ทศวรรษ 1960s และเมอ่ื เกดิ World Wide Web จงึ แพรส่ ู่มวลชนในปี ๒๕๓๔/1991) พอถึงปี ๒๕๔๐/1997 มี Web Sites มากกว่า ๑๐๐ ล้าน ห้ามซ้ือ-ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พ่อื การศกึ ษาส่วนตวั เทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น 193

๑ มกราคม เป็นวนั ขึน้ ปใี หม่ วัด จงึ โปรดใหย้ า้ ยกรมธรรมการกลับเข้ามา และเปล่ียน ชื่อกระทรวงศกึ ษาธิการ เป็นกระทรวงธรรมการอย่างเดมิ พ.ศ. ๒๔๘๔ (ค.ศ. 1941) ทป่ี ระเทศไทย ใน บดั น้ี มาถงึ ยคุ ประชาธปิ ไตย รฐั บาลหลงั เปลย่ี นแปลงการ รัชกาลท่ี ๘ โดยประกาศของรัฐบาลอนั มี จอมพล ป. ปกครอง ได้มมี ตใิ ห้เปลย่ี นชื่อกระทรวงธรรมการ เปน็ พบิ ลู สงคราม เป็นนายกรฐั มนตรี ก�ำหนดให้ถือวนั ข้ึน กระทรวงศกึ ษาธิการอกี และกรมธรรมการได้ชอ่ื ใหมว่ า่ ปีใหมต่ ามสากลนิยม ในวันที่ ๑ มกราคม ต้ังแต่ พ.ศ. กรมการศาสนา เป็นสว่ นงานในกระทรวงศึกษาธกิ ารนน้ั ๒๔๘๔ เปน็ ต้นไป แทนวนั ข้ึนปใี หม่เดมิ ในวันท่ี ๑ เมษายน (ปี พ.ศ. ๒๔๘๓ จึงมเี พยี ง ๙ เดือน) กระทรวงธรรมการ พระได้ พ.ร.บ. คณะสงฆ์ใหม่ กับกระทรวงศึกษาธกิ าร ตามยคุ สมยั ของระบบการปกครอง กลบั กันไปมา เปน็ ปญั หามานาน พ.ศ. ๒๔๘๔ (ค.ศ. 1941) ทีป่ ระเทศไทย ใน พ.ศ. ๒๔๘๔ (ค.ศ. 1941) ทป่ี ระเทศไทย ใน รชั กาลที่ ๘ รฐั บาลออก พ.ร.บ. คณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๔๘๔ รชั กาลท่ี ๘ นับแต่ ร. ๕ ทรงต้งั กระทรวงธรรมการ เมอ่ื วนั ที่ ๑๔ ตลุ าคม เพอ่ื เปลย่ี นแปลงระบบการปกครอง สำ� หรบั ดแู ลการพระศาสนาและการศกึ ษาของชาติรวม คณะสงฆใ์ ห้สอดคลอ้ งกับการปกครองฝา่ ยบา้ นเมือง อยูด่ ้วยกนั ใน พ.ศ. ๒๔๓๕ แลว้ ตอ่ มา ใน ร. ๖ ทรง ที่ได้เปลยี่ นจากสมบรู ณาญาสิทธิราชย์ เป็นระบอบ พระราชปรารภวา่ ราชการของกรมธรรมการ กับกรม ประชาธิปไตย โดยให้สมเด็จพระสงั ฆราช ทรงบญั ญัติ ศึกษาธกิ าร ตา่ งชนิดกัน “ยากที่จะเลือกหาเจ้ากระทรวง สังฆาณัตโิ ดยค�ำแนะน�ำของสงั ฆสภา ทรงบรหิ ารการ ผูส้ ามารถบัญชาไดด้ ีท้งั ๒ กรม” จงึ โปรดใหย้ ้ายกรม คณะสงฆ์ทางคณะสงั ฆมนตรี ทรงวนิ ิจฉัยอธิกรณ์ทาง ธรรมการมารวมอยู่ในพระราชสำ� นักตามประเพณีเดิม คณะวินัยธร และเปลย่ี นเรยี กกระทรวงธรรมการ เป็นกระทรวง ศกึ ษาธิการ ใน พ.ศ. ๒๔๖๒ กาลลว่ งมาถึง พ.ศ. ๒๔๖๙ ใน ร. ๗ ทรงพระราชดำ� รวิ ่า การศกึ ษาไมค่ วรจะแยกจาก พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัวอานันทมหดิ ล 194 ห้ามซือ้ -ขาย อนุญาตให้ใช้เพอื่ การศกึ ษาสว่ นตวั เท่าน้ัน ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

กา้ วสำ� คัญของพนั ธุศาสตร์ สมัยนีม้ ปี ากกาลกู ลืน่ หาได้แสนง่าย 1934-1935) ในทส่ี ดุ ไดป้ ระกาศตง้ั สาธารณรฐั ประชาชน เขยี นไดแ้ สนสบาย งานอยา่ งเลศิ ทแ่ี สนดี จีน (People’s Republic of China) ข้นึ ใน พ.ศ. ๒๔๙๒ พ.ศ. ๒๔๘๗ (ค.ศ. 1944) เอเวอร่ี (Oswald T. นา่ จะไดผ้ ลติ ได้มีข้ึนมามากมาย เปลี่ยนประเทศจนี เป็นคอมมูนสิ ต์ โดยเมาเซตงุ เปน็ Avery) ชาวอเมรกิ นั คน้ พบว่า DNA เป็นฐานทแ่ี ทข้ อง ประธานพรรคคอมมูนิสต์ และเปน็ ประมุขของรฐั (๒๔๙๒ พันธกุ รรม พ.ศ. ๒๔๘๘ (ค.ศ. 1945) วนั ท่ี ๒๙ ต.ค. ท่ี –๒๕๐๒/1949-1959) ไดด้ ำ� เนินนโยบายกา้ วกระโดด สหรฐั อเมริกา หา้ ง Gimbel Bros. เมืองนิวยอร์ก วาง (Great Leap Forward) ตงั้ คอมมนู แมห้ ลงั ปี ๒๕๐๒ ก็ จุดเร่ิม สปู่ ญั หาอาหรับกบั ยวิ จ�ำหนา่ ยปากกาลกู ลนื่ (ballpoint pens) ดา้ มละ ยงั เปน็ ประธานพรรคต่อมา และได้ทำ� ใหเ้ กดิ การปฏวิ ัติ $12.50 มีบนั ทกึ ว่า เป็นความส�ำเรจ็ ทางพาณชิ ยค์ รั้ง วัฒนธรรม (Cultural Revolution, ๒๕๐๙–๑๒/1966- พ.ศ. ๒๔๘๘ (ค.ศ. 1945) ชาวอาหรบั ได้ ใหญ่ พอถงึ ปี 1949 ปากกาลูกลืน่ กต็ ิดตลาด และมีสถติ ิ 1969) เพอ่ื ฟ้ืนจิตสำ� นึกในการปฏวิ ตั ิ สุดท้าย ส้นิ ชพี ในปี พยายามรวมตัวกันดว้ ยคตชิ าตนิ ยิ มอาหรับ (Arab จ�ำหน่ายชนะปากกาหมกึ ซมึ เปน็ คร้ังแรก ๒๕๑๙/1976 nationalism) ซึง่ ตามหลักใหห้ มายถงึ ทุกคนผเู้ ปน็ อาหรบั โดยภาษา วฒั นธรรม และความจงรกั ภกั ดี โดยมีการ ยอ้ นดูความเป็นมา ถอื ว่าปากกาลูกล่ืนเกิดข้ึนใน นบั ถอื ศาสนาอิสลามร่วมกัน และในทส่ี ุดได้ตัง้ สันนบิ าต ปี 1938/๒๔๘๑ โดยเป็นประดษิ ฐกรรมของชาวฮงั การี อาหรบั (Arab League) ขน้ึ ใน พ.ศ.๒๔๘๘ ประกอบ สองพีน่ ้อง นามสกลุ Bíró (ไบโร) เป็นท่นี ิยมในองั กฤษ ดว้ ยสมาชกิ คอื Algeria, Bahrain, Djibouti, Egypt, เรียกว่า “biro” และมผี ้นู �ำปากกาน้ไี ปพัฒนาผลติ ออก Iraq, Jordan, Kuwait, Lebanon, Libya, Mauritania, มาวางขายทีอ่ เมรกิ า ในปี 1945/๒๔๘๘ ดงั ไดเ้ ลา่ ข้างต้น Morocco, Oman, Qatar, Saudi Arabia, Somalia, เรยี กวา่ “ballpoint pen” Sudan, Syria, Tunisia, the United Arab Emirates, Yemen และ the Palestine Liberation Organiza- (อา่ นเรอ่ื งเต็ม ใน ภาคพเิ ศษ ทา้ ยเลม่ ) tion แตถ่ ูกต้งั ขอ้ สังเกตวา่ สันนบิ าตอาหรบั นเี้ ป็นท่ีชาว อาหรบั มาทะเลาะกนั เอง มากกวา่ จะเป็นทม่ี าประสาน จนี เปล่ียนเปน็ คอมมนู สิ ต์ หรือร่วมมอื เพราะยงั มกี ารถือฝกั ถอื ฝา่ ยกัน (faction- alism) อย่างแกไ้ ขไดย้ าก หลงั ปี ๒๔๙๑ (ค.ศ. 1948) พ.ศ. ๒๔๙๒ (ค.ศ. 1949) เมาเซตุง หรือ แลว้ เอกภาพของสนั นบิ าตอาหรับ อาศัยการต่อตา้ น เหมาเจอ๋ ตง (Mao Tse-tung หรอื Mao Ze dong) ได้ อสิ ราเอลเป็นเครือ่ งผนึกไว้ ตง้ั พรรคคอมมูนสิ ตจ์ นี ข้นึ ต้งั แต่ปี ๒๔๖๔ และน�ำขบวน เดนิ ทางไกล ๖,๐๐๐ ไมล์ (Long March, ๒๔๗๗–๗๘/ จากซ้าย: เอเวอรี่ เมาเซตงุ หา้ มซอ้ื -ขาย อนุญาตให้ใช้เพ่อื การศึกษาส่วนตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ขิ สทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใชต้ อ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน 195

อฟั กานิสถาน บงั คลาเทศ ปากีสถาน อินเดีย 196 หา้ มซือ้ -ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พอื่ การศึกษาสว่ นตัวเทา่ นัน้ ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งตดิ ต่อขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น

ชมพูทวีปได้อสิ รภาพ ผชู้ ู “อหงิ สา” แตต่ ้องแยกเปน็ อินเดีย ปากีสถาน ถูกพิฆาตเพราะความกลวั วิหงิ สา พ.ศ. ๒๔๙๐ (ค.ศ. 1947) ณ วันท่ี ๑๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๙๑ (ค.ศ. 1948) ณ วนั ท่ี ๓๐ มกราคม หลงั จากปกครองมานาน ๒๐๐ ปี อังกฤษให้อิสรภาพ มหาตมา คานธี (Mahatma Gandhi) ผู้นำ� ในการกู้ แกด่ นิ แดนชมพทู วปี ซงึ่ ตกลงแบง่ แยกส่วนท่ีประชากร อสิ รภาพของอินเดยี ด้วยวิธกี ารแบบอหิงสา (nonvio- ขา้ งมากเปน็ ฮินดู ใหเ้ ป็นอินเดีย และส่วนที่ประชากร lence) ถกู สังหารโดยชาวฮินดทู ีห่ วั่นกลวั ว่าแนวคิดและ ข้างมากเป็นมุสลมิ ใหเ้ ป็นปากีสถาน พร้อมกนั นน้ั ตอ้ ง วิธีการของคานธจี ะท�ำให้ศาสนาฮนิ ดฝู ่ายของตนและ อพยพชาวมสุ ลิมจากอินเดยี ไปอย่ใู นปากีสถานประมาณ อนิ เดียเสยี เปรียบแกท่ างฝา่ ยมสุ ลมิ และปากสี ถาน ๑๐ ล้านคน และอพยพชาวฮนิ ดูจากปากสี ถานไปอยู่ใน อนิ เดียประมาณ ๑๐ ล้านคน นาลันทาใหม่ ตงั้ ข้นึ ไว้เป็นอนสุ รณ์ แห่งนาลันทาโบราณ พระเจา้ อโศกน�ำพระพุทธศาสนา เข้ามาไวใ้ นธงชาตอิ ินเดีย พ.ศ. ๒๔๙๔ (ค.ศ. 1951) ท่ีอินเดีย รัฐบาลแหง่ รัฐพิหารได้ตง้ั นวนาลันทา มหาวหิ าร ขึน้ ณ ทใี่ กล้ที่ ในปนี ี้ (พ.ศ. ๒๔๙๐) ประเทศเอกราชใหม่คือ ตัง้ ของมหาวิทยาลยั นาลันทา คอื นาลนั ทามหาวหิ ารเดมิ อินเดยี ไดต้ กลงนำ� วงพระธรรมจกั รทท่ี นู อยบู่ นเศยี รสิงห์ เพอื่ เปน็ คารวานสุ รณแ์ หง่ ประวัตกิ ารณท์ างการศกึ ษา ทัง้ สเ่ี หนือยอดเสาศลิ าจารกึ แหง่ สารนาถของพระเจ้า อนั เคยรุ่งโรจน์ในรัฐน้ี แตค่ ร้งั เป็นแคว้นมคธในอดีตกาล อโศกมหาราช มาสถิตเปน็ ตราท่ใี จกลางธงชาติ และ เรียกช่อื เป็นภาษาอังกฤษว่า Nalanda Institute of ก�ำหนดให้รปู เศียรสงิ หท์ งั้ สหี่ น้าท่ีทูนวงพระธรรมจกั รน้ัน Post-Graduate Studies and Research in Buddhist เป็นตราแผ่นดินของประเทศอนิ เดยี Learning and Pali (สถาบันบณั ฑิตศึกษาและวิจยั ด้าน พุทธศาสนแ์ ละภาษาบาลแี ห่งนาลันทา) จากบน: ตราแผ่นดนิ ของอนิ เดีย ธงชาตอิ ินเดยี มหาตมา คานธี หา้ มซอ้ื -ขาย อนุญาตให้ใชเ้ พ่ือการศกึ ษาส่วนตวั เทา่ น้ัน ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ อ่ ต้องติดต่อขออนญุ าตจากเจา้ ของก่อน 197

รฐั บาลอนิ เดยี ฉลอง ๒๕ พทุ ธศตวรรษ ได้อนสุ รณ์ใหม่ พ.ศ. ๒๔๙๙ (ค.ศ. 1956) รฐั บาลอนิ เดยี จดั “พทุ ธ- ชยนั ต”ี ฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ (จัดกอ่ นไทย เน่ืองจาก อินเดียนับพุทธศกั ราชตามแบบลังกา ซึง่ เร็วกว่าประเทศ ไทย ๑ ปี) โดยเฉพาะได้เตรียมการตอ้ นรบั พทุ ธชยนั ตนี ัน้ ดว้ ยการบรู ณะสงั เวชนยี สถานทงั้ ๔ และพทุ ธสถานทกุ แหง่ เปน็ การใหญ่ กบั ทง้ั สรา้ งทพี่ กั สำ� หรบั ผจู้ ารกิ บญุ ไวใ้ นทน่ี นั้ ๆ พร้อมนนั้ ได้เชิญชวนและใหโ้ อกาสแกป่ ระเทศ พุทธศาสนาทง้ั หลายทจ่ี ะสรา้ งวัดของตนๆ ไวใ้ นทีซ่ ง่ึ จดั สรรให้ใกล้พุทธคยา ดังทีร่ ฐั บาลไทยก็ไดส้ รา้ งวดั ขึน้ ดว้ ย คือ “วดั ไทยพทุ ธคยา” (Wat Thai Buddhagaya) และ ไดส้ ง่ พระสงฆ์ไทยไปประจ�ำต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๐๓ เป็นตน้ มา งานอีกอยา่ งหน่งึ ที่รัฐบาลอินเดยี ไดจ้ ดั ทำ� ซง่ึ เปน็ ประโยชน์อยา่ งมาก คือการจัดพิมพห์ นงั สืออนสุ รณเ์ กี่ยว กบั พระพทุ ธศาสนาในอินเดีย เช่น 2500 Years of Bud- dhism และ The Way of the Buddha กำ� เนิดพทุ ธมณฑล มาในชือ่ ว่า พทุ ธมณฑล พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั กรุงรัตนโกสนิ ทร์ ๒๐๐ ปี จึงไดม้ พี ธิ ีสมโภชพระพทุ ธรปู ภมู พิ ลอดุลยเดช รชั กาลท่ี ๙ ได้เสด็จพระราชดำ� เนนิ ไป ประธานพุทธมณฑล โดยสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ พ.ศ. ๒๔๙๘ (ค.ศ. 1955) ท่ีประเทศไทย สืบ ทรงประกอบรัฐพิธกี ่อฤกษ์พุทธมณฑล ในเนอื้ ท่ี ๒๕๐๐ สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ ฯ แทนพระองคพ์ ระบาทสมเดจ็ เนอื่ งจากร่าง “พรบ.อนุมตั พิ ระราชกำ� หนดจัดสร้าง ไร่ ในเขตอ�ำเภอนครชยั ศรี จงั หวัดนครปฐม ณ ตำ� แหน่ง พระเจา้ อยู่หัว ไปทรงประกอบพธิ ีเปิด ปา้ ยพระนาม พทุ ธบรุ มี ณฑล พ.ศ. ๒๔๘๗ พ.ศ. ๒๔๘๗” ทตี่ กไปเพราะ ฐานพระพุทธรปู พระประธานพทุ ธมณฑล ณ ๒๙ ก.ค. “พระศรศี ากยะทศพลญาณประธานพทุ ธมณฑลสทุ รรศน”์ สภาผู้แทนราษฎรลงมตไิ มอ่ นมุ ตั ิ และรัฐบาลจอมพล ป. ๒๔๙๘ แต่เน่ืองจากเหตุผันผวนทางการเมอื ง เปน็ ตน้ ณ วันองั คารที่ ๒๑ ธันวาคม ๒๕๒๕ เปน็ ปฐมวารในการ พิบูลสงคราม สนิ้ สดุ ลง เพราะนายกรัฐมนตรีลาออก ตอ่ งานสร้างพทุ ธมณฑลจงึ คา้ งมา จนในที่สดุ ในการสมโภช เปดิ พุทธมณฑลแกป่ ระชาชน มาถงึ พ.ศ. ๒๔๙๗ รฐั บาลได้จัดทำ� โครงการเฉลิมฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ และร้อื ฟื้นโครงการพทุ ธบรุ มี ณฑลข้นึ 198 หา้ มซือ้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ช้เพ่อื การศกึ ษาสว่ นตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญ่มีลิขสิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ต้องตดิ ตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น

ดร.อมั เบดการ์ the Indian constitution) แตใ่ นฐานะทมี่ กี ำ� เนดิ เปน็ หนา้ ตรงข้าม: จณั ฑาล ซง่ึ เปน็ คนชนั้ ตำ่� นอกวรรณะ (untouchable) วัดไทยพุทธคยา กถ็ กู รงั เกยี จเหยยี ดหยาม ในทสี่ ดุ เขาสน้ิ หวงั ตอ่ ระบบ หนงั สอื อนุสรณ์ วรรณะของศาสนาฮนิ ดู และเมอ่ื ไดศ้ กึ ษาเลอื กเฟน้ อยา่ ง จรงิ จงั แลว้ กต็ ดั สนิ ใจละทงิ้ ศาสนาฮนิ ดู และนำ� ชนจณั ฑาล พทุ ธศาสนาเรม่ิ ฟนื้ ข้ึนมาในตัวคน ประมาณ ๒ แสนคน ประกอบพธิ ปี ฏญิ าณตนเปน็ พทุ ธมามกะทเี่ มอื งนาคปรุ ใ์ นเดอื นตลุ าคม ๒๔๙๙ พ.ศ. ๒๔๙๙ (ค.ศ. 1956) ดร.อมั เบดการ์ (Bhimrao Ramji Ambedkar, 1891-1956) แมจ้ ะได้ เหตกุ ารณน์ น้ี บั วา่ เปน็ สว่ นหนงึ่ แหง่ การกลบั ฟน้ื เปน็ รฐั มนตรยี ตุ ธิ รรม และเปน็ ผนู้ ำ� ในการรา่ งรฐั ธรรมนญู ของพระพทุ ธศาสนาในอนิ เดยี แตต่ วั ดร.อมั เบดการไ์ ด้ ของอนิ เดยี ตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๔๙๐ (ค.ศ. 1947) จนไดส้ มญั ญา ถงึ มรณกรรมใน พ.ศ. ๒๔๙๙ นน้ั เอง ชาวพทุ ธสาย ดร. วา่ เปน็ “สถาปนกิ แหง่ รฐั ธรรมนญู อนิ เดยี ” (architect of อมั เบดการน์ ้ี ซงึ่ ไดเ้ พม่ิ ขยายจำ� นวนเปน็ ประมาณ ๔ ลา้ น คนในเวลาไมน่ าน เรมิ่ แรกโนม้ มาทางพระพทุ ธศาสนา เถรวาท แตต่ อ่ มาไดจ้ ดั ปรบั พฒั นาจนมวี ถิ ที างทเ่ี ปน็ ลกั ษณะพเิ ศษของตน ดร.อมั เบดการ์ ไดด้ ำ� เนนิ การตา่ งๆ เพอื่ ยกฐานะชนจณั ฑาล โดยเฉพาะในดา้ นการศกึ ษา ไดต้ งั้ วทิ ยาลยั และสถาบนั การศกึ ษาพทุ ธ เชน่ สทิ ธารถวทิ ยาลยั ทางนติ ศิ าสตร์ ชนชาวจณั ฑาลเคารพบชู าทา่ นดจุ เปน็ พระโพธสิ ตั ว์ หรอื ยง่ิ เทพเจา้ พระศรศี ากยะทศพลญาณ 199 ประธานพทุ ธมณฑลสุทรรศน์ หา้ มซอื้ -ขาย อนุญาตให้ใช้เพ่ือการศึกษาสว่ นตัวเท่านั้น ภาพประกอบส่วนใหญ่มีลขิ สิทธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใช้ตอ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน

พระมหากษัตริย์ไทย ไทยฉลอง ๒๕ พทุ ธศตวรรษ ทรงสบื ประเพณบี วชเรียน ให้เกิดพุทธมณฑล พ.ศ. ๒๔๙๙ (ค.ศ. 1956) ทป่ี ระเทศไทย พระบาท พ.ศ. ๒๕๐๐ วนั ท่ี ๑๒–๑๘ พฤษภาคม ประเทศ สมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั ภูมพิ ลอดลุ ยเดช รัชกาลท่ี ๙ เสด็จ ไทยมงี านฉลอง ๒๕ พทุ ธศตวรรษ ณ มณฑลพธิ สี นามหลวง ออกผนวชท่ีวดั พระศรรี ัตนศาสดาราม ณ ๒๒ ต.ค. และ ในการน้ี มีการพมิ พพ์ ระไตรปิฎกบาลี เพ่ิมเตมิ จากท่ขี าด ประทับที่วดั บวรนเิ วศวหิ าร ๑๕ วัน จงึ ทรงลาผนวช คราว พมิ พ์ พระไตรปฎิ กภาษาไทย อนสุ รณ์งานฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ พทุ ธศกั ราช ๒๕๐๐ ซึง่ เปน็ พระ พม่าฉลอง ๒๕ พทุ ธศตวรรษ ไตรปฎิ กแปลภาษาไทยครบชดุ ฉบับแรก ชดุ ละ ๘๐ เล่ม ดว้ ยฉัฏฐสงั คตี ิ (ในการพิมพ์คร้งั ต่อมา ไดจ้ ดั ให้ลงเป็นชดุ ละ ๔๕ เลม่ ตรงกับฉบบั ภาษาบาล)ี แสดงพทุ ธมณฑลจ�ำลองทางดา้ น พ.ศ. ๒๔๙๙ (พม่านบั วา่ พ.ศ. ๒๕๐๐) ในโอกาส เหนือของทอ้ งสนามหลวง ออกพรบ. นิรโทษกรรมแก่ผู้ได้ แห่งการฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ รัฐบาลพมา่ ไดเ้ ปน็ กระท�ำความผิดฐานกบฎ จลาจล ฯลฯ พรบ.ล้างมลทินฯ เจา้ ภาพจดั ฉฏั ฐสังคีติ (สังคายนาครั้งที่ ๖) ทก่ี รุงร่างกงุ้ พรก. พระราชทานอภยั โทษ พรบ.กำ� หนดเขตอภยั ทาน ต้ังแต่ พ.ค. ๒๔๙๗ ถึง พ.ค. ๒๔๙๙ โดยอาราธนาพระ แก่สตั ว์ ฯลฯ สงฆแ์ ละผู้แทนชาวพุทธนานาประเทศจำ� นวนมากไปร่วม ศาสนกจิ แล้วจะจัดพมิ พพ์ ระไตรปฎิ กบาลี และคัมภรี ์ท้ัง หลายข้นึ ใหพ้ ร้อมและบรสิ ุทธิบ์ รบิ รู ณ์เทา่ ท่จี ะท�ำได้ จากซ้าย: รัชกาลที่ ๙ ทรงผนวช ฉฏั ฐสงั คตี ิ หน้าตรงขา้ มจากซ้าย: Sputnik 1 พระพุทธเจ้าทรงโปรด พระเบญจวัคคีย์ ภาพสนี �้ำ ฝีมือจักรพันธ์ุ โปษยกฤต 200 หา้ มซื้อ-ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพ่อื การศึกษาส่วนตวั เท่านัน้ ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ อ่ ต้องติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของก่อน

โซเวยี ตปล่อยดาวเทียม ฉลอง ๒๕ พทุ ธศตวรรษแลว้ อเมรกิ ันเปลยี่ นแนวการศกึ ษา ได้บูชาในวนั เพ็ญอาสาฬหะทุกปี พ.ศ. ๒๕๐๐ (ค.ศ. 1957) ณ วันท่ี ๔ ต.ค. พ.ศ. ๒๕๐๑ (ค.ศ. 1958) ท่ปี ระเทศไทย ใน สหภาพโซเวียตปล่อยดาวเทียมดวงแรก คอื Sputnik 1 รชั กาลท่ี ๙ หลงั เสร็จงานสมโภชครัง้ ยิง่ ใหญใ่ นการฉลอง หนกั ๘๓ กก. หมนุ รอบโลกใน ๙๓ นาที ถือว่าเป็นการ ๒๕ พทุ ธศตวรรษ แหง่ พ.ศ. ๒๕๐๐ แลว้ คณะสงฆ์ไทย เรม่ิ ยคุ อวกาศ ได้ประชุมกนั มมี ติวา่ วันเพญ็ เดอื น ๘ ทีพ่ ระพุทธเจ้าทรง แสดงปฐมเทศนาโปรดพระเบญจวคั คยี ์ เป็นวนั ทส่ี �ำคัญ เหตกุ ารณน์ ี้ถอื ว่าเป็นชัยชนะของโซเวยี ต และ มาก เพราะเป็นการประดษิ ฐานพระพุทธศาสนา สมควร ท�ำใหช้ าวอเมรกิ ันโทมนสั มาก โดยเฉพาะดา้ นการศึกษา จัดข้นึ เป็นวันสำ� คญั ท่ีมีการเฉลิมฉลองเป็นพุทธบชู าอกี วัน ไดห้ นั ไปโทษการศกึ ษาแบบมีเด็กเป็นศูนย์กลาง (child- หนงึ่ จงึ แจง้ ตอ่ รัฐบาล ซึง่ ไดเ้ หน็ ชอบ และประกาศให้วัน centered education) ท่นี ยิ มกันมาราวครึ่งศตวรรษ อาสาฬหบูชา เปน็ วันหยุดราชการประจ�ำปี ตั้งแต่ พ.ศ. วา่ เป็นเหตุใหเ้ ด็กอเมริกนั ออ่ นแอและออ่ นวิชา จากน้ี ๒๕๐๑ เปน็ ต้นมา อเมรกิ ันหันกลับไปนยิ มการศกึ ษาแบบมีครแู ละเนือ้ หา วิชาเปน็ ศนู ย์กลาง (teacher- and subject-centered แผนพัฒนาการเศรษฐกจิ แหง่ ชาติ - education) ต่อมาอกี เกือบ ๓๐ ปี จึงวกเวียนมาหา แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ child-centered education ใหมอ่ กี พ.ศ. ๒๕๐๒ (ค.ศ. 1959) ทปี่ ระเทศไทย ใน รชั กาลท่ี ๙ สงั คมไทยไดก้ ้าวเขา้ สู่ยคุ พฒั นา และ ออกไปโดยเพมิ่ ค�ำวา่ “และสังคม” เขา้ ไปในชื่อ กลาย ประเทศไทยก็ไดม้ ีแผนพัฒนาการเศรษฐกจิ แหง่ ชาติ เป็น แผนพฒั นาการเศรษฐกิจและสังคมแหง่ ชาติ ฉบบั ฉบับแรก คอื ฉบับท่ี ๑ พ.ศ. ๒๕๐๖–๒๕๐๙ ซ่งึ มุง่ เนน้ ที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๑๐–๒๕๑๔ และในแผนนี้ ไดเ้ ร่ิมมีค�ำว่า เศรษฐกจิ (แผน ๑ น้ี ในชอื่ มคี �ำว่า “การ” แตไ่ มม่ ี “และ “ศลี ธรรม” (ในฉบบั ต่อๆ มา คอ่ ยๆ ถูกแทนท่ีด้วยคำ� วา่ สงั คม”) ต่อมา เมือ่ ได้เหน็ ความสำ� คญั ของปญั หาสงั คม “จริยธรรม”) โดยเฉพาะได้เกดิ มคี ำ� วา่ “พัฒนาจติ ใจ” ซ่ึง ท่พี ่วงมากบั ความเห่อวัตถุและปัญหาความเสื่อมจากศลี - เปน็ จุดเน้นทก่ี ลา่ วถึงสืบมาอกี หลายแผน ต่อมา เม่ือข้ึนสู่ ธรรม จงึ เป็นเหตุใหแ้ ผนพฒั นาฉบบั ตอ่ มา ขยายขอบเขต แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๑๕–๒๕๑๙ ในชือ่ แผนไม่มคี �ำวา่ “การ” อีกต่อไป หา้ มซ้ือ-ขาย อนุญาตให้ใช้เพอ่ื การศึกษาส่วนตวั เท่านน้ั ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใช้ตอ่ ต้องติดต่อขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น 201

ทิเบตหนีจีน ไปกา้ วหนา้ ในอเมรกิ า และในปี 1972/๒๕๑๕ ได้ประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบบั ใหม่ ซึง่ ไดเ้ ปล่ยี นประเทศ Ceylon เป็นสาธารณรัฐ มชี อ่ื พ.ศ. ๒๕๐๒ (ค.ศ. 1959) ทะไล ลามะ ไดร้ บั ความ วา่ Sri Lanka (ศรลี ังกา) กดดันจากจนี จงึ พร้อมดว้ ยศิษยจ์ �ำนวนมากหนจี ากทเิ บต สอู่ นิ เดยี ตะวนั ตกเฉยี งเหนอื ลภี้ ยั อยทู่ เี่ มอื งธรรมศาลา บน คนรุน่ ใหม่ ไม่ร้วู ่า คณุ ปูย่ า่ ตายาย ลาดเขาหมิ าลยั ในรฐั หิมาจลั ประเทศ จากทีน่ ี้ พระลามะ แค่ใช้เคร่ืองดูเวลา ไมน่ อ้ ยไดไ้ ปศกึ ษา และตงั้ สำ� นกั เผยแพรพ่ ระพทุ ธศาสนาใน ท้งั ยงุ่ ยากใชเ้ งินเสยี เวลาแค่ไหน ประเทศตะวนั ตก ตอ่ มาไมน่ านนกั คนตะวนั ตก โดยเฉพาะใน อเมรกิ า ไดม้ าสนใจพทุ ธศาสนาเชน่ สมาธแิ บบทเิ บตกนั มาก จนส�ำนักทเิ บตเด่นขน้ึ ในอเมรกิ าเคยี งส�ำนกั เซนของญป่ี ่นุ พ.ศ. ๒๕๐๓ (ค.ศ. 1960) วันท่ี ๒๕ ต.ค. ที่ อเมรกิ ันจะเรมิ่ ใช้เลเซอร์ สหรัฐอเมรกิ า ห้าง Bulova นำ� นาฬิกา Accutron ออก วางขาย เป็นนาฬิกาข้อมืออิเลก็ ทรอนกิ สเ์ รอื นแรก พ.ศ. ๒๕๐๓ (ค.ศ. 1960) นักฟิสกิ ส์อเมรกิ นั ของโลก ครัน้ ถงึ เดอื น ธ.ค. 1967/๒๕๑๐ มกี ารเปิด ช่ือไมแมน (Theodore H. Maiman) ทำ� แสงเลเซอร์ ตวั นาฬิกาขอ้ มือควอตซอ์ ิเลก็ ทรอนกิ ส์ (electronic (Laser) สำ� เรจ็ quartz wristwatch) ทอ่ี เมริกา เปน็ นมิ ติ ของการทีโ่ ลก จะเข้าสู่ยุคท่นี าฬิกาเปน็ ของหาง่าย ราคาถกู ใชส้ ะดวก ศรลี งั กา อาศัยเพียงแบตเตอรีเ่ ลก็ ๆ ท่เี ปล่ยี นได้ง่าย และเที่ยงตรง มนี ายกรัฐมนตรหี ญิงคนแรกของโลก แม่นย�ำอยา่ งยงิ่ (ว่าตามหลกั ความผดิ พลาดมเี พียง ๑ วนิ าที ตอ่ ๑๐ ป)ี พ.ศ. ๒๕๐๓ (ค.ศ. 1960) นางสิรมิ าโว พนั ทรา- (อา่ นเร่ืองเตม็ ใน ภาคพเิ ศษ ท้ายเล่ม) ไนยเก (Sirimavo R.D. Bandaranaike) ชนะเลือกตั้ง ได้เปน็ นายกรฐั มนตรีของประเทศลังกา นบั วา่ เปน็ นายก รัฐมนตรหี ญิงคนแรกของโลก เธอไดเ้ ปน็ นายกรัฐมนตรี อกี ก้าวของพันธศุ าสตร์ ๓ สมัย (1960-1965/๒๕๐๓–๐๘, 1970-1977/๒๕๑๓– พ.ศ. ๒๕๐๔ (ค.ศ. 1961) นักชีววิทยาชาว ๒๐, 1994-2000/๒๕๓๗–๔๓) ในชว่ งสมยั แรกได้ออก ฝร่งั เศสอธบิ ายการคุมการท�ำงานของยีน (Gene Regu- กฎหมายให้สงิ หฬเปน็ ภาษาราชการแต่เพียงภาษาเดียว lation) ให้เห็นว่าเซลล์ควบคุมกิจกรรมของยนี อยา่ งไร จากบนซา้ ย: ทะไล ลามะ, สมเดจ็ พระสงั ฆราช, Potala Palace, ไมแมน, สริ ิมาโว พนั ทราไนยเก 202 หา้ มซอื้ -ขาย อนุญาตให้ใช้เพ่อื การศกึ ษาส่วนตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ขิ สทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ต้องติดตอ่ ขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

จากซ้าย: โป๊ปจอห์น ๒๓, วัดพุทธปทปี คริสตค์ าทอลกิ ปรับตัวครั้งใหญ่ - อาเซยี น/ASEAN ตง้ั เปา้ หมายไว้ วางนโยบายใหม่ ประชาคมอาเซยี น จะมไี ด้ทนั ปี บ้านเมอื งปฏวิ ัติ ๒๕๕๘/2015 การปกครองคณะสงฆก์ ็อนุวตั ิ พ.ศ. ๒๕๐๕-๘ (ค.ศ. 1962-5) โป๊ปจอหน์ ๒๓ จัดใหม้ กี ารประชมุ มหาสมชั ชาวาตกิ นั ที่ ๒ เพอ่ื ให้ พ.ศ. ๒๕๑๐ (ค.ศ. 1967) วันท่ี ๘ สงิ หาคม ที่ พ.ศ. ๒๕๐๕ (ค.ศ. 1962) ท่ปี ระเทศไทย ใน ศาสนาครสิ ตค์ าทอลกิ ปรบั ตวั ทันโลกยุคปัจจุบนั ในการ ประเทศไทย ณ วังสราญรมย์ กรงุ เทพฯ มกี ารกอ่ ตง้ั รชั กาลท่ี ๙ ในยุคของรฐั บาลคณะปฏวิ ตั ิ ระหว่างท่ีสภา เกย่ี วขอ้ งกับศาสนาอืน่ และในการเผยแผ่ศาสนา เปน็ ต้น อาเซียน/ASEAN คอื สมาคมประชาชาติแหง่ เอเชีย รา่ งรฐั ธรรมนูญยงั ดำ� เนินการร่างรัฐธรรมนูญอยู่ รัฐบาล ตะวนั ออกเฉยี งใต้ (Association of South East Asian ออก พ.ร.บ. คณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๕๐๕ (ประกาศในราช- เมอื งไทยเป็นที่ต้ังถาวร Nations) โดยปฏิญญากรงุ เทพ (Bangkok Declaration) กจิ จานเุ บกษา ๓๑ ธ.ค. ๒๕๐๕ เรมิ่ ใชบ้ งั คับตง้ั แต่ ๑ ของส�ำนกั งานใหญ่ พสล. ซงึ่ ลงนามโดยรฐั มนตรีวา่ การกระทรวงการต่างประเทศ ม.ค. ๒๕๐๖ เป็นตน้ ไป) โดยมีเหตุผลว่า “การจัดดำ� เนิน สมาชกิ กอ่ ตัง้ ๕ ประเทศ คือ อนิ โดนีเซีย ฟิลปิ ปินส์ กิจการคณะสงฆ์ มิใชเ่ ปน็ กจิ การอันพึงแบ่งแยกอำ� นาจ พ.ศ. ๒๕๐๘ (ค.ศ. 1965) องคก์ ารพทุ ธศาสนกิ มาเลเซีย สิงคโปร์ และไทย ด�ำเนินการดว้ ยวัตถุประสงคเ์ พือ่ การถ่วงดลุ ยแ์ หง่ อำ� นาจ สมั พนั ธแ์ หง่ โลก/The World Fellowship of Buddhists เชน่ ที่เป็นอยตู่ ามกฎหมายในปัจจบุ นั (คอื พ.ร.บ. คณะ (พสล./WFB) ไดม้ าตั้งสำ� นักงานใหญใ่ นประเทศไทยตาม ประเทศสมาชิกอาเซียน (ASEAN Member สงฆ์ พ.ศ. ๒๔๘๔) … จงึ สมควรแกไ้ ขปรับปรุงเสียใหม่ ก�ำหนดเวลา ๔ ปี ต่อมาในการประชมุ ใหญค่ รั้งที่ ๙ พ.ศ. States) ปจั จบุ นั มี ๑๐ ประเทศ ประกอบด้วยสมาชิก ให้สมเด็จพระสังฆราช องค์สกลมหาสงั ฆปริณายก ทรง ๒๕๑๒ ได้มมี ติใหส้ ำ� นกั งานใหญ่ตัง้ อย่ใู นประเทศไทย เมอ่ื เรม่ิ กอ่ ตงั้ ในปี 1967 ได้แก่ ๕ ประเทศขา้ งตน้ และ บัญชาการคณะสงฆ์ทางมหาเถรสมาคม …” เปน็ การถาวร อีก ๕ ประเทศทร่ี ับเขา้ รว่ มตามลำ� ดับต่อมา คือ บรูไน ดารสุ ซาลาม (1984) เวยี ดนาม (1995) ลาว (1997) พมา่ วัดไทยแหง่ แรกในตะวันตก (1997) และ กมั พชู า (1999) โดยมีประชากรรวมกัน ประมาณ ๕๐๐ ลา้ นคน มีเนอ้ื ท่ี ๔.๕ ลา้ น ตร.กม. (๑.๗ พ.ศ. ๒๕๐๙ (ค.ศ. 1966) ณ ๑ ส.ค. พระบาท ล้าน ตร.ไมล)์ สมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ภูมิพลอดุลยเดช ร.๙ เสด็จเปน็ ประธานทรงเปดิ วัดพุทธปทีป (Buddhapadipa Temple) ในการประชมุ สุดยอดอาเซียน ครง้ั ท่ี ๑๓ (13th ในกรุงลอนดอน ประเทศองั กฤษ เป็นวัดไทยแหง่ แรกใน ASEAN Summit) ทส่ี ิงค์โปร์ สมาชิกไดล้ งนาม (เม่ือ ๒๐ ประเทศตะวนั ตก พ.ย. 2007/๒๕๕๐) ตรา กฎบตั รอาเซยี น (ASEAN Char- ter) ซ่งึ เป็นธรรมนูญอาเซียน อันจะขับเคลอื่ นการรวมตวั เปน็ ประชาคมอาเซยี นภายในปี 2015/๒๕๕๘ (อ่านเรอ่ื งเตม็ ใน ภาคพเิ ศษ ท้ายเล่ม) ห้ามซอื้ -ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พอื่ การศึกษาส่วนตวั เทา่ นนั้ ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ อ่ ต้องติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น 203

“ฮปิ ป”้ี บง่ ชี้ปฏกิ ริ ยิ าภายใน แบบวัตถุนยิ ม ซึ่งวุ่นวายแตเ่ รื่องหาเงินทองและการ จากซ้าย: ตอ่ สงั คมวตั ถุนิยม แข่งขัน พวกฮิปปปี้ ฏิเสธระเบยี บแบบแผนของสงั คม ต่อ ฮปิ ป้ี ต้านอำ� นาจและความรนุ แรง ละท้ิงวิถชี วี ติ ของบรรพบรุ ุษ หริกฤษณะ พ.ศ. ๒๕๑๐ (ค.ศ. 1967) ในเดอื นสงิ หาคม อเมรกิ ัน สรา้ งวิถชี วี ิตแบบใหมข่ องพวกตนที่เป็นอยู่งา่ ยๆ ซนั ยงั มนู นติ ยสาร/นสพ. เด่นๆ หลายฉบับ เชน่ Time, News- รักเพ่ือนมนุษย์ รักธรรมชาติ อยกู่ บั ปัจจุบัน สนใจเรอ่ื ง week, Life, Look, the New York Times พากนั ออก ลึกทางจิต เรื่องสมาธิ โดยเฉพาะศาสนาตะวนั ออก เชน่ แมว้ า่ ขบวนการเหล่านจี้ ะจางหายไป โดยเฉพาะ ฉบับพเิ ศษหรือพมิ พร์ ายงานพิเศษเรือ่ ง “ฮปิ ป้ี” (hippie) โยคะ และเซน บ้างกไ็ ปทางโหราศาสตรห์ รือไสยศาสตร์ เมือ่ จบสงครามเวียดนาม (สงครามราว ๒๑ ปี=๒๔๙๗- แต่ไปสดุ โต่งจนกลายเปน็ ไม่ทำ� งานอาชพี ตามปกติ ต้ัง ๒๕๑๘/1954-75) แต่กระแสปฏกิ ิริยาทางสังคมยังไมจ่ บ พวกฮปิ ปี้ ซึง่ เร่ิมข้นึ ทซ่ี านฟรานซิสโกราว พ.ศ. ชุมชน (communes) ท่อี ยู่กันอย่างปลอ่ ยตวั ทางเพศ จึงมขี บวนการอนื่ ๆ ท่หี นุม่ สาวอเมริกนั ผูแ้ ปลกแยกจาก ๒๕๐๘ ได้ขยายตวั เป็นขบวนการคนขาวชนั้ กลางรุ่นหนมุ่ เสพตดิ กัญชาและสารร้ายแรง มีลกั ษณะเดน่ ที่เป็นจุด สังคมของตนไปพงึ่ พาเขา้ รว่ มต่อมาอกี จนถึงชว่ งทศวรรษ สาว (อายุ ๑๕-๒๕ ป)ี และเปน็ ปรากฏการณใ์ หญใ่ นสงั คม สังเกตของคนท่วั ไปว่า ฮปิ ปีผ้ มยาว-รองเทา้ ยาง-เสอื้ ผา้ ยู่ย่ี 1980s เชน่ ขบวนการหริกฤษณะ (Hare Krishna) ลทั ธิ จดั กันวา่ เปน็ วัฒนธรรมสวนกระแส (counterculture; ซัน ยงั มูน (Sun Myung Moon) [ขบวนการเหล่านี้ ตอ่ และเป็นวัฒนธรรมกลุ่มยอ่ ย คอื subculture บางท่ี พวกฮปิ ป้ีนี้ สบื เนือ่ งมาจากพวกซ้ายใหม่ (New มาบา้ งก็ตอ้ งคดีล้างสมอง/brainwashing] ถูกเรียกวา่ anti-culture คอื ตอ่ ตา้ นวัฒนธรรม) ซงึ่ สื่อ Left) แตห่ นั เหจากการเมอื งมาทางวัฒนธรรม จากการ ความหมายว่าสังคมอเมรกิ ันถึงจดุ อดื เฟอ้ เขา้ ประจญั และรุนแรง มาเปน็ สลัดออกและย้มิ ใหแ้ ก่โลก อนึ่ง ยงั มผี ลจากขบวนการเหล่านีส้ ืบเน่ืองมาใน สังคมอเมรกิ ันอกี โดยเฉพาะความตน่ื ตัวสนใจในเรอ่ื ง ขบวนการน้ี เป็นปฏิกิรยิ าตอ่ การทำ� สงคราม นเิ วศวิทยาและปัญหาสิง่ แวดลอ้ ม ความสนใจเปดิ ใจรับ เวยี ดนาม และตอ่ สังคมอเมรกิ นั ท่ีคนรุ่นพอ่ แม่มีวถิ ชี ีวิต หลักปฏิบัตทิ างจติ สายต่างๆ และความระแวงระวงั ต่อ ความสัตยส์ จุ รติ เจตนาดีร้ายของผนู้ �ำทางเศรษฐกจิ และ การเมอื ง เปน็ ตน้ 204 หา้ มซอื้ -ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พ่ือการศกึ ษาส่วนตัวเทา่ นน้ั ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสิทธิ์ หากประสงค์จะนําไปใช้ตอ่ ตอ้ งตดิ ต่อขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน

ย่างกา้ วแรกบนดวงจนั ทร์ ฝรงั่ เข้ายคุ ตืน่ ตระหนก จากซ้าย: ปญั หาสง่ิ แวดลอ้ ม วดั ไทยลอสแองเจลีส พ.ศ. ๒๕๑๒ (ค.ศ. 1969) ท่สี หรัฐอเมรกิ า วนั ท่ี วดั ไทยกรุงวอชงิ ตันดีซี ๒๐ ก.ค. ถอื เป็นวาระทมี่ นษุ ย์ได้ยา่ งเหยยี บกา้ วแรกบน พ.ศ. ๒๕๑๓ (ค.ศ. 1970) ณ ๒๒ เม.ย. มกี าร วัดวชริ ธรรมปทีป ดวงจนั ทร์ สมตามทปี่ ระธานาธบิ ดี John F. Kennedy ได้ จัดฉลองวันโลกคร้งั แรก (First ‘Earth Day’) ในสหรัฐ วัดพุทธวราราม กล่าวปราศรัยแก่รฐั สภา ใน ค.ศ.1961 เรียกร้องใหส้ หรัฐ เพือ่ ใหค้ นตนื่ ตัวมองเห็นภยั จากความเสอื่ มโทรมของ วดั ธัมมาราม นำ� มนุษย์ไปลงบนดวงจันทร์ ก่อนสิ้นทศวรรษ 1960’s ส่ิงแวดล้อม และกระตือรอื รน้ ทจ่ี ะอนุรักษ์ธรรมชาติ วัดไทยกรุงวอชงิ ตัน ดีซ/ี Wat Thai of Washington, ในวนั ที่ ๑๖ ก.ค. 1969 ยานอวกาศ Apollo 11 เกิดวัดไทยแห่งแรกในอเมรกิ า D.C. ซ่งึ เร่ิมมีพระสงฆ์ไดร้ บั นิมนตไ์ ปประจ�ำเม่ือ ๕ ก.ค. ทะยานสู่เวหา โดยจรวด Saturn 5 พาขึ้นไป บรรทุก ๒๕๑๗/1974; วดั วชิรธรรมปทีป/Vajiradhammapadip นกั บินอวกาศ ๓ คน คอื Neil A. Armstrong, Buzz พ.ศ. ๒๕๑๔ (ค.ศ. 1971) ณ ๒๒ ธ.ค. กำ� เนิด Temple ท่ีเมอื งนวิ ยอร์ก ได้รบั อนุญาตตามกฎหมาย Aldrin และ Michael Collins วัดไทยแหง่ แรกในสหรฐั อเมริกา ทีน่ ครลอสแองเจลสี ใน เม่ือ ๒๒ ก.ค. ๒๕๑๘/1975 มีตน้ ก�ำเนดิ จาก Buddhist รัฐแคลฟิ อร์เนีย มีชอ่ื เมอ่ื แรกตงั้ ว่า “ศูนยพ์ ทุ ธศาสนา Study Center ซง่ึ ตัง้ ขึ้นเป็นสมาคมเมอ่ื ปี ๒๕๐๘/1965; นักบนิ ๒ คนแรกนำ� ยานอวกาศท่อนท่ี ๓ ลงจอด เถรวาท” (The Theravada Buddhist Center, Inc.) วัดพุทธวราราม/Wat Buddhawararam of Denver, ที่ Sea of Tranquility ณ ๒๐ ก.ค. 1969 Armstrong ต่อมาเปล่ียนช่อื เป็น วดั ไทยลอสแองเจลีส (Wat Thai Inc. ท่ีเมืองเดนเวอร์ รัฐโคโลราโด ซ่งึ ไดร้ ับอนญุ าตตาม ยา่ งเทา้ กา้ วลงบนดวงจันทร์ พร้อมกับกล่าวว่า “ส�ำหรับ of Los Angeles) เมื่อวันที่ ๑๑ มถิ ุนายน ๒๕๒๒ กฎหมาย ณ ๒๕ ม.ี ค. ๒๕๑๙/1976; วดั ธมั มาราม/Wat คนผู้หนึ่ง นั่นเปน็ แค่ย่างกา้ วเล็กๆ ก้าวหนึ่ง (แต่มนั ) คือ Dhammaram ที่เมอื งชคิ าโก มชี ือ่ ตามทท่ี างการอนุญาต กา้ วโลดครงั้ มโหฬารสำ� หรับมนษุ ยชาติ” (“That’s one (วดั ไทยทีเ่ กดิ ข้นึ ในช่วงเวลาใกลเ้ คยี งต่อจากนี้ คือ เมอ่ื ๑๗ พ.ค. ๒๕๑๙/1976 ว่า The Thai Buddhist small step for a man, one giant leap for mankind.”) Temple; หลังจากน้ีวดั ไทยเกดิ ข้ึนในอเมริกาจนถงึ ปจั จุบนั อกี มากมาย ทั้งทไี่ ดก้ ารรับรองแลว้ และยงั รวม (อ่านเรือ่ งเต็ม ใน ภาคพเิ ศษ ท้ายเลม่ ) ใกล้รอ้ ยวดั ) ห้ามซื้อ-ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พ่ือการศึกษาสว่ นตวั เท่านัน้ ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใช้ตอ่ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน 205

UN จัดประชุมใหญ่ พันธุศาสตรก์ ้าวต่อไปถึงตดั แตง่ ยีน ภิกขภัย ในช่วงเวลา ๔ ปีทเี่ ขมรแดงปกครองประเทศ (ถงึ หาทางแก้ไขปัญหาสิ่งแวดลอ้ ม ๗ ม.ค. ๒๕๒๒) ประมาณวา่ ชาวเขมรถกู สังหารและลม้ พ.ศ. ๒๕๑๖ (ค.ศ. 1973) ในวิชาพันธุวิศวกรรม ตาย ๑.๕ – ๓ ลา้ นคน บา้ งว่าเกนิ ๑ ใน ๓ ของจำ� นวน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ค.ศ. 1972) สมชั ชาใหญ่ (Genetic Engineering) มีการตัดแต่งยนี (gene splic- ประชากรท้ังประเทศเวลาน้ัน บา้ งว่าอาจถงึ ๔ ลา้ น สหประชาชาติ จัดการประชมุ ใหญเ่ รอ่ื งส่ิงแวดลอ้ ม ing) คร้งั แรก โดยท�ำกบั DNA ของแบคทีเรีย คน (ตำ� ราแสดงตวั เลขต่างกันไป โดยเฉพาะพระสงฆถ์ กู ของมนษุ ย์ (UN Conference on the Human ทำ� ลายถือว่าหมดสิ้น ท่ไี ม่ยอมลาสกิ ขาหรือหนไี ป ได้ถูก Environment) ทีก่ รุงสตอกโฮลม์ (Stockholm) เพือ่ เขมรแดงเข้ามา สังหารประมาณ ๘๐,๐๐๐ รูป) หาทางแก้ปญั หาสงิ่ แวดลอ้ ม ทัง้ ดา้ นความร่อยหรอของ เปล่ียนกมั พูชาเป็นคอมมนู ิสต์ ทรพั ยากรธรรมชาติ และความเสอ่ื มคุณภาพของสงิ่ แวดล้อมโดยเฉพาะเร่อื งมลภาวะ ท่เี ปน็ ปญั หารุนแรงขึน้ พ.ศ. ๒๕๑๘ (ค.ศ. 1975) หลังจากนายพลลอน เรือ่ ยๆ หลงั จากสงครามโลกคร้งั ท่ี ๒ สบื เน่อื งจากการที่ นอล ยึดอ�ำนาจขณะท่ีเจา้ นโรดม สีหนุ เสด็จไปตา่ ง ประชากรของโลกเพมิ่ ขยายจำ� นวนอย่างมากมาย และ ประเทศ ในต้นปี ๒๕๑๓/1970 และเปล่ียนประเทศ การพัฒนาเศรษฐกจิ ท่ีพง่ึ กระบวนการอตุ สาหกรรม เปน็ สาธารณรฐั ในปลายปเี ดยี วกันน้นั แล้ว ก็พอดีเปน็ เวลาทส่ี งครามเวียดนามเขา้ สู่ช่วงขยายตัวรุนแรง และ ทั้งน้ี ปญั หานัน้ เป็นที่รู้ตระหนักในประเทศ กมั พชู าถกู ดึงเขา้ ไปในสงครามน้ันดว้ ยเตม็ ตัว พรอ้ มกนั อุตสาหกรรม ซง่ึ เป็นกลมุ่ ประเทศที่พฒั นาแลว้ จากนัน้ ก็ น้นั ในกมั พูชาเอง เขมรแดง (Khmer Rouge) ก็รุกรบ ขยายไปทว่ั จนกระทั่งเม่อื ถงึ ปี ๒๕๑๓/1970 เรอ่ื งความ เตม็ ที่ โดยเวียดนามหนุนดว้ ย แล้ว ณ วนั ท่ี ๑๗ เม.ย. เสอื่ มโทรมของสง่ิ แวดลอ้ มกป็ รากฏเด่นชัดทวั่ โลก กลาย ๒๕๑๘ เขมรแดงกย็ ึดอำ� นาจได้ และเปล่ยี นชอ่ื ประเทศ เป็นปัญหานานาชาติ จนสหประชาชาติต้องจดั ประชมุ เป็น กัมพูชาประชาธิปไตย โดยมีนายพอล พต (Pol ดังกลา่ ว ซงึ่ มีผลคือท�ำใหส้ หประชาชาตจิ ดั ต้งั “โครงการ Pot หรอื ซาลอท ซาร/์ Saloth Sar) เป็นเลขาธิการพรรค สง่ิ แวดล้อมของสหประชาชาติ” (UN Environment คอมมูนสิ ต์กัมพูชา แลว้ ตอ่ มาเป็นนายกรฐั มนตรี และได้ Programme; UNEP) ขน้ึ เพ่ือปฏบิ ตั กิ ารตามข้อก�ำหนด ปกครองประเทศด้วยระบบสงั คมนยิ มแบบพลิกแผ่นดิน แนะของท่ปี ระชมุ ทีส่ ตอกโฮลม์ นั้น เช่น ยกเลิกธนาคาร เงินตรา และทรัพยส์ นิ ส่วนตวั บังคับ คนในเมืองใหย้ า้ ยถนิ่ ออกไปใช้แรงท�ำงานหนกั ในชนบท ใหร้ าษฎรเปลย่ี นชือ่ ใหม่ ฆ่าขา้ ราชการเกา่ และปัญญาชน จ�ำนวนมาก ลม้ ศาสนาและคณะสงฆ์ ตามมาดว้ ยทุพ- พอล พต 206 หา้ มซ้ือ-ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พอ่ื การศกึ ษาสว่ นตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ีลิขสิทธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใชต้ อ่ ต้องติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของก่อน

พระธาตุพนม ล้มแล้วคืนคง ลาวเลกิ รบ ยนื ยงเป็นมิง่ บูชนีย์ จบลงด้วยคอมมูนสิ ต์ พ.ศ. ๒๕๑๘ (ค.ศ. 1975) วันท่ี ๑๑ สงิ หาคม ที่ พ.ศ. ๒๕๑๘ (ค.ศ. 1975) นบั แตป่ ี ๒๕๐๓/ ประเทศไทย หลงั จากฝนตกพายุพดั แรงติดตอ่ มาหลาย 1960 ท่ลี าวแตกเป็น ๓ ฝ่าย (ฝา่ ยขวา ฝา่ ยกลาง และ วัน พระธาตพุ นม เจดยี ์บรรจพุ ระอุรงั คธาตุ ณ วดั พระ ฝ่ายซา้ ยท่เี ปน็ คอมมนู สิ ต์) แล้ว กไ็ ดส้ รู้ บกันเรือ่ ยมาจนถึง ธาตุพนมวรมหาวหิ าร จังหวดั นครพนม ไดพ้ ังทลายลง ๒๑ ก.พ. ๒๕๑๖ สงครามจงึ ยุติ และตั้งรัฐบาลผสมขนึ้ ต่อมา ๑๗ ต.ค. ๒๕๑๘ ทา่ มกลางซากปรักหักพงั ได้ แบง่ เขตกนั ปกครอง แต่อ�ำนาจของฝา่ ยคอมมูนิสตเ์ พิม่ พบองค์พระธาตุบรรจุในผอบแกว้ ซอ้ นอยใู่ นผอบทองค�ำ ข้ึนโดยล�ำดับ กระทง่ั ในท่ีสดุ เจา้ มหาชวี ิตศรสี ว่างวัฒนา ภายในพระเจดยี ท์ องคำ� จากนน้ั ดว้ ยทุนบรจิ าคของ กษัตรยิ อ์ งค์สดุ ทา้ ยของลาว ก็ทรงสละราชสมบัติ และ ประชาชนทงั้ ประเทศ รฐั บาลได้ก่อสร้างองค์พระธาตุ เจ้าสุวรรณภมู า กล็ าออกจากต�ำแหน่งนายกรฐั มนตรลี าว ขึน้ ใหมต่ ามแบบเดิมจนเสรจ็ ส้ิน แลว้ มีพระราชพธิ ีบรรจุ แลว้ ขบวนการประเทดลาวก็เขา้ ปกครองประเทศ และ พระอรุ ังคธาตุ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั และสมเดจ็ ประกาศเปลี่ยนพระราชอาณาจักรลาว เปน็ สาธารณรฐั พระนางเจ้าพระบรมราชนิ นี าถ เสด็จมาทรงบรรจุพระ ประชาธิปไตยประชาชนลาว เม่อื ๒ ธ.ค. ๒๕๑๘ อุรังคธาตุ ในวนั ที่ ๒๓ มีนาคม ๒๕๒๒ (ตามตวั เลขของราชการลาว เมื่อสิ้นปี ๒๕๓๐/ พระธาตพุ นม เป็นพระเจดียเ์ ก่าแกท่ ส่ี ดุ องค์หนงึ่ 1987 มปี ระชากร ๓,๘๐๐,๐๐๐ คน มพี ระภิกษสุ ามเณร ของไทย มรี ปู ทรงส่ีเหล่ยี ม สงู จากพน้ื ดินถงึ ยอดฉัตร ๑๕,๖๒๖ รูป [=ภิกษุ ๖,๐๐๐ + สามเณร ๙,๖๒๖] มีวัด ทองคำ� ๕๗ เมตร ฐานกว้างดา้ นละ ๑๒.๓๔ เมตร ๒,๘๒๗ (เฉพาะในเวยี งจันทนม์ ี ๑,๒๑๒ วัด) สันนิษฐานว่าสร้างข้ึนแรกเรมิ่ ระหว่าง พ.ศ. ๑๐๐๐ – ๑๔๐๐ จากบน: 207 พระธาตุพนม เจา้ มหาชีวิตศรสี ว่างวัฒนา เจา้ สวุ รรณภมู า ห้ามซอื้ -ขาย อนุญาตให้ใชเ้ พ่ือการศึกษาสว่ นตัวเท่าน้นั ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สิทธิ์ หากประสงค์จะนําไปใชต้ ่อ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของก่อน

เวียดนามรวมประเทศ เป็นคอมมนู สิ ต์ ในสงครามนี้ คนเวยี ดนามตาย ๑,๓๐๐,๐๐๐ คน (จัดเปน็ ลทั ธวิ นั โลกประลัย/Doomsday Cult, หรือ อเมริกนั ตาย ๕๖,๐๐๐ คน ชาวเวยี ดนามอพยพลีภ้ ยั นบั ลัทธวิ นั ส้นิ โลก ที่โยงกบั คติ “millennium” ลัทธิ พ.ศ. ๒๕๑๙ (ค.ศ. 1976) นับแตท่ ี่ประชมุ เจนีวา เฉพาะระยะตน้ กวา่ ๑๔๐,๐๐๐ คน สหรัฐฯ สนิ้ เงนิ ช่วย หนงึ่ ) สอนว่า ไมช่ า้ น้ีโลกจะพนิ าศ ตวั เขาเป็นที่พึ่งหน่งึ (Geneva Conference) เมอ่ื ปี ๒๔๙๗/1954 ตกลงแบง่ เหลอื ราว $141,000,000,000 (ไม่นับเงนิ ช่วยเหลอื ผู้ล้ภี ยั เดยี วทีม่ าน�ำมนุษย์ใหร้ อดปลอดภยั และในปี 1977 ได้ เวียดนามเปน็ ๒ ประเทศแลว้ ก็ได้เกดิ การสู้รบระหวา่ ง อินโดจีนอีก $405,000,000) อพยพจาก San Francisco ไปตัง้ เป็นชุมชนใหญ่เรยี ก พวกคอมมูนสิ ตเ์ วียดกงหนนุ โดยเวยี ดนามเหนือ กบั วา่ Jonestown ในประเทศกายอานา (Guyana) ใน รัฐบาลเวียดนามใต้ท่สี หรัฐโอบอุม้ จนในที่สุด กองทพั วันโลกประลัยใกลเ้ ขา้ มา อเมรกิ าใต้ ครนั้ ถึงวันที่ ๑๘ พ.ย. ๒๕๒๑ ก็ไดบ้ ัญชาให้ เวียดกงและเวยี ดนามเหนือเขา้ ยึดไซ่งอ่ น เมอื งหลวงของ คนกาหลลนลาน อยู่ไม่ถึง สาวกดม่ื ยาพษิ ฆา่ ตวั ตายพรอ้ มกัน รวมตายท้งั ส้ิน ๙๑๓ เวยี ดนามใตไ้ ด้ (๓๐ เม.ย. ๒๕๑๘/1975) จบสงคราม คน (รวมทง้ั เดก็ ๒๗๖ คน) เวียดนาม และจดั การปกครองใหม่ แลว้ ประกาศใหว้ นั พ.ศ. ๒๕๒๑ (ค.ศ. 1978) ทสี่ หรฐั อเมรกิ า สาธคุ ณุ ท่ี ๒ กรกฎาคม ๒๕๑๙ เป็นวันรวมประเทศเวียดนาม Jim Jones ซง่ึ ไดต้ ง้ั ตนเปน็ เจา้ ลทั ธิ People’s Temple (อ่านเร่อื งเพ่ิมได้ในภาคผนวก) จากซา้ ย: โดยมีฮานอยเปน็ เมืองหลวงของสาธารณรฐั สงั คมนยิ ม โฮจมิ ินห์ เวียดนาม และเปลย่ี นชื่อเมืองไซง่ ่อนเป็นเมืองโฮจมิ ินห์ สงครามเวยี ดนาม ศพเวียดกง เวยี ดนามเหนือ-ใต้ จนี เวยี ดนามเหนอื ลาว ไทย กัมพูชา เวยี ดนามใต้ 208 ห้ามซือ้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ช้เพ่ือการศึกษาสว่ นตวั เท่าน้ัน ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลขิ สิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน

เปน็ คอมมนู ิสตแ์ ลว้ ๑๘ ปีผา่ นมา จากซา้ ย: Jim Jones, เฮงสัมรนิ , เจา้ นโรดม สีหนุ กัมพูชากลับเปน็ ราชอาณาจกั ร สมเด็จ ฮนุ เซน, เจ้านโรดม รณฤทธ์ิ, สมเด็จฯ นโรดม สหี มุนี พ.ศ. ๒๕๒๒ (ค.ศ. 1979) หลงั จากเขมรแดง เลอื กจากผ้เู คยเป็นพระภกิ ษทุ ี่ถกู เขมรแดงบังคบั ให้ลา และกองทพั เวยี ดนาม แลว้ มกี ลมุ่ อื่นเขา้ รว่ มศกึ ในทสี่ ดุ ยึดอ�ำนาจไดแ้ ล้ว รฐั บาลกมั พูชาประชาธิปไตยของนาย สกิ ขาไป ผู้บวชรปู แรกคอื พระเทพวงศ์ ส่วนอปุ ัชฌาย์ เวียดนามซึ่งถกู นานาชาตกิ ดดนั มาก ต้องถอนทหารออก พอล พต ได้หนั กลับไปเป็นปฏิปักษ์ตอ่ เวียดนาม เวลา ก็เปน็ พระภิกษุเขมรที่หนเี ขมรแดงไปอยใู่ นเวยี ดนาม) ไปจนหมดในเดือน ก.ย. ๒๕๓๒/1989 (ทางฝ่ายเขมร ผ่านมาถงึ วนั ที่ ๗ ม.ค. ๒๕๒๒ กองทัพเวียดนามไดเ้ ขา้ เม่อื ถงึ ปี ๒๕๒๕/1982 จำ� นวนพระสงฆเ์ พิ่มขนึ้ เปน็ แดงยงั ส้รู บตอ่ มา แต่ออ่ นกำ� ลังลงไปเร่ือยๆ ในทส่ี ุด พอล ยดึ ครองกรุงพนมเปญ แล้วสภาปฏวิ ัติของประชาชน ๒,๓๐๐ รูป (ถงึ ปี ๒๕๔๒/1999 จำ� นวนพระสงฆเ์ พมิ่ เปน็ พต ส้ินชพี ในปี ๒๕๔๑/1998 และหลังจากนั้นไม่นาน แห่งกัมพชู าขึ้นจดั การปกครอง และเปลยี่ นชื่อประเทศ ๕๐,๐๘๑ รูป, วดั ตามสถิตเิ ดมิ ก่อนยุคเขมรแดงมีทั้งหมด ขบวนการเขมรแดงก็จบส้นิ ) เปน็ สาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา โดยมเี ฮง สมั รนิ เป็น ๒,๗๕๐ วัด) ประธานาธิบดี คร้ันถึงปี ๒๕๓๖/1993 กมั พชู าได้รฐั ธรรมนญู ในยคุ ของเฮง สัมรนิ พระสงฆใ์ นกัมพูชารวมเปน็ ใหม่ มีการเลือกตั้งโดยมีนายกรฐั มนตรี ๒ คน (สมเด็จ รฐั บาลใหม่สง่ เสริมพระพุทธศาสนา แต่กค็ วบคมุ คณะสงฆ์เขมรอนั เดียว โดยมพี ระเทพวงศ์เปน็ ประธาน ฮนุ เซน กับเจ้านโรดม รณฤทธ์,ิ คนหลังถูกบีบออกจาก อย่างระมัดระวงั เชน่ หา้ มบวชคนอายตุ ำ่� กว่า ๕๐ ปี (แตห่ ลงั จากเจา้ นโรดม สหี นุ กลบั เขา้ กมั พชู าในเดอื น ธ.ค. ต�ำแหนง่ ในปี ๒๕๔๐/1997) ประเทศกลบั เปน็ ราช- คณะสงฆ์เขมรไดร้ ับการฟ้ืนข้ึนใหม่ โดยนิมนต์พระสงฆ์ ๒๕๓๔/1991 แลว้ กโ็ ปรดฯ ใหพ้ ระเทพวงศ์เปน็ สมเด็จ อาณาจกั รกมั พูชา โดยมีกษัตรยิ ค์ ือพระเจ้านโรดม สหี นุ เถรวาทจากเวียดนามใตม้ าให้อปุ สมบทชาวเขมร มีพธิ ี พระสงั ฆราชของมหานิกาย และตั้งธรรมยุตตกิ นกิ ายทีม่ ี ครองราชย์จนถงึ ปี ๒๕๔๗/2004 ได้ทรงสละราชสมบตั ิ อปุ สมบทพระภิกษสุ ูงอายุ ๗ รูป ทวี่ ัดอณุ าโลม ในกรงุ สมเด็จพระสงั ฆราชตา่ งหากขน้ึ อีก เหมอื นในอดตี ) และโอรสข้ึนครองราชยส์ บื มา (คอื พระบาทสมเด็จ พนมเปญ ในเดอื น ก.ย. ๒๕๒๒/1979 (นาคทั้ง ๗ นี้ คดั พระบรมนาถ นโรดม สีหมนุ ี) เขมรแดงซึ่งเสยี อำ� นาจ ได้ตอ่ สู้กบั รัฐบาลใหม่ หา้ มซอื้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ช้เพอ่ื การศึกษาส่วนตวั เทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลิขสิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ต้องติดต่อขออนญุ าตจากเจา้ ของก่อน 209

จากซ้าย: ตั้งวดั ปา่ นานาชาตแิ บบไทย ในองั กฤษ มอบหมายใหป้ ฏบิ ัตศิ าสนกจิ อยใู่ นกรุงลอนดอน ได้เปน็ พระโพธญิ าณเถระ ผนู้ ำ� ในการตง้ั วัดป่าจติ ตวิเวก (Wat Pah Cittaviveka พระราชสุเมธาจารย์ พ.ศ. ๒๕๒๒ (ค.ศ. 1979) English Sangha หรอื Chithurst Forest Monastery) ขน้ึ ท่ี West Sus- วดั ปา่ จติ ตวิเวก Trust (มลู นธิ ิทชี่ าวพทุ ธองั กฤษต้งั ขนึ้ ในกรงุ ลอนดอนเม่อื sex ใน พ.ศ. ๒๕๒๒ เปน็ วดั ป่าวดั แรกในประเทศอังกฤษ Sun Myung Moon ปี ๒๔๙๙/1956 เพอ่ื ประดิษฐานคณะสงฆใ์ นประเทศ Swami Prabhupada องั กฤษ) ได้นิมนต์พระโพธญิ าณเถระ ทเ่ี รยี กกันทั่วไปวา่ ตอ่ มา ในเดือน ส.ค. ๒๕๒๗ ได้ต้งั วัดข้นึ ใหม่อกี วัดอมราวตี อาจารย์ชา แห่งวัดหนองปา่ พง อุบลราชธานี ใหเ้ ดนิ ทาง แหง่ หนง่ึ ใกล้กรุงลอนดอน ชอื่ ว่า วดั อมราวตี (Amara- Maharishi Mahesh Yogi ไปยงั ประเทศองั กฤษใน พ.ศ. ๒๕๒๐ ตอ่ มา พระสเุ มโธ vati Buddhist Centre) และหลงั จากนี้ก็ได้มกี ารเปิด Bhagwan Shree Rajneesh (ได้ด�ำรงสมณศักดทิ์ ี่ พระสุเมธาจารย์ และตอ่ มาเปน็ พระ สำ� นักสาขาในทต่ี า่ งๆ เพ่ิมขน้ึ ตามลำ� ดบั ราชสเุ มธาจารย)์ ซง่ึ เปน็ ศษิ ย์ติดตามไปดว้ ย และได้รับ 210 หา้ มซื้อ-ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศึกษาสว่ นตัวเทา่ น้ัน ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลิขสิทธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใช้ต่อ ต้องติดต่อขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น

จบั ตวั ไวรสั โรคเอดส์ได้ แตย่ งั แกไ้ ขไมไ่ ด้ (“กรู ”ู ) ครุ ุ (ภควาน) ศรี รชั นีศ (“รชั นศี ” แปล ไทยท�ำพระไตรปิฎกคอมพิวเตอร์ ว่า “เจ้าราตร”ี คอื พระจนั ทร)์ มีศษิ ยจ์ ากตะวันตกไป ฉบบั แรกของโลก พ.ศ. ๒๕๒๖ (ค.ศ. 1983) นกั วิทยาศาสตร์ หามากมายตงั้ แต่อย่อู าศรมในอนิ เดยี ครัน้ ถงึ ปี 1981/ ก�ำหนดจบั ตวั ไวรัสท่ีเปน็ สาเหตุของโรคเอดส์ (AIDS= ๒๕๒๔ จึงเขา้ มาอเมรกิ า ซ้ือท่ดี ินราว ๑๖๐,๐๐๐ ไร่ ใน พ.ศ. ๒๕๓๑ (ค.ศ. 1988) ทปี่ ระเทศไทย เริ่มตน้ acquired immune deficiency syndrome) ได้ (กรณี รฐั ออริกอน (Oregon) ต้ังเปน็ เมืองรัชนีปรุ ะ สานุศิษย์ ในปี ๒๕๓๐ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ลปรารภวโรกาส คนไขโ้ รคเอดส์ มีรายงานครงั้ แรกๆ จากซานฟรานซิสโก หลายพันคนมาอยู่ดว้ ยโดยเป็นสนั ยาสี (ผ้สู ละโลก) มชี ื่อ รชั มงั คลาภิเษก ในพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหา และนวิ ยอร์ก ในสหรัฐ ปี ๒๕๒๔/1981) ทตี่ ง้ั ใหใ้ หม่ ทา่ นม่ังคั่งมาก มเี ครอื่ งบินส่วนตัว พร้อมดว้ ย ภมู พิ ลอดุลยเดช ณ วนั ท่ี ๒ กรกฎาคม ๒๕๓๑ ได้ดำ� เนนิ รถยนต์ Rolls-Royce ๑๔ คัน แม้จะเป็นนักบวชฮนิ ดู การจดั ท�ำพระไตรปิฎกฉบบั คอมพิวเตอร์ เพ่ือเฉลิม สงบจติ +โอว่ ตั ถุ ออกบวช+หากาม แต่เน้นคำ� สอนพทุ ธแบบเซนคลุกเคล้าตันตระ กลมกลนื พระเกยี รติ และประสบความสำ� เร็จ เสรจ็ ทันวนั วสิ าขบชู า สละโลก+สดุ มัง่ มี จบทไี่ หน วัตถุนิยมเขา้ กบั วิถแี หง่ จิต ผสมผสานชีวิตแบบตะวนั ตก ๓๐ พ.ค. ๒๕๓๑ กอ่ นถงึ วโรกาสรชั มงั คลาภเิ ษก และไดน้ ำ� กบั ตะวันออกเข้าดว้ ยกัน ใช้เทคนิคในการเจริญสมาธิ ข้นึ ทูลเกล้าฯ ถวาย นบั วา่ เป็นพระไตรปิฎกคอมพวิ เตอร์ พ.ศ. ๒๕๒๘ (ค.ศ. 1985) ท่ีสหรัฐอเมริกา จาก เรียกวา่ “dynamic meditation” ประกาศโมกษะดว้ ย ฉบบั แรกของโลก กระแสสงั คมอเมรกิ ันในยคุ สบื จากบบุ ผาชนผ้สู ับสนและ ความรักเสรี (salvation through free love) จนมผี ู้ แสวงหา ซึง่ หันมารับวิถแี หง่ จิตของศาสนาตะวนั ออก ขนานนามวา่ เป็น “sex guru” พระไตรปฎิ กฉบบั คอมพิวเตอรน์ ้ี ได้พัฒนาต่อมา และตื่นสมาธิ ทเี่ ชิญชวนโยคี ฤาษี ให้หลงั่ ไหลเขา้ ไปเปน็ จนถงึ ปัจจุบนั เป็น Version VI (BUDSIR VI) ซ่งึ มีพระ Guru (ครุ /ุ คร,ู คนไทยนิยมเรียกให้คล้ายเสยี งฝร่ังเป็น ในท่สี ดุ คุรุ ศรี รัชนศี ถกู ด�ำเนนิ คดีหลายเรื่อง ไตรปฎิ กทงั้ ฉบบั ภาษาบาลี และฉบบั แปลภาษาไทย พรอ้ ม “กรู ”ู ) ดังทม่ี หาฤาษมี เหษโยคีนำ� TM (Transcendental ทงั้ ลักลอบขนยาเสพตดิ พยายามฆ่าคน วางเพลิง โกง ทงั้ คมั ภรี อ์ น่ื ๆ ตงั้ แตอ่ รรถกถาลงไปอกี มาก รวมเปน็ คมั ภรี ์ Meditation) เข้าไป มีดาราวงดนตรี the Beatles มา การเลือกต้ัง ทำ� ผดิ กฎหมายคนเข้าเมอื ง แล้วในเดอื น และต�ำราท่ีจะค้นดศู กึ ษาได้ ๒๐๐ เล่ม และนอกจาก เป็นศิษย์ พาให้กระหม่ึ ภกั ติเวทานตะ สวามปี ระภุปาทะ พฤศจกิ ายน ๒๕๒๘ ก็ถกู ขบั ไล่ออกจากอเมริกา และถกู อกั ษรไทย ยังสามารถอา่ นในอกั ษรอน่ื ๆ มอี ักษรโรมัน เขา้ ไปต้ังขบวนการหริกฤษณะ (คำ� เรยี กตามเสยี งของชาว ห้ามเขา้ ๒๑ ประเทศ เป็นต้น ดว้ ย อเมริกนั แตถ่ ้าออกเสียงให้ถูก เปน็ “หเร กฤษณะ” คือ Hare Krishna) ซนั ยัง มนู (Sun Myung Moon) น�ำ อย่างไรก็ดี ความผิดและขอ้ เสียหายดังวา่ น้ี เป็น ศาสนาคริสตแ์ บบใหม่จากเกาหลีเข้าไปตง้ั เปน็ Unifica- ขอ้ มูลของทางการอเมรกิ นั และตามท่ีปรากฏในเอกสาร tion Church จัดพธิ แี ต่งงานหมู่ครงั้ ละเป็นหม่ืนคู่ ต่อมา ทั่วไป แตผ่ ทู้ ่เี ลื่อมใสในท่านคุรุน้ถี ือกนั วา่ เปน็ การใสค่ วาม ปรากฏวา่ “กรู ู” (ครุ ุ) หลายท่านร�่ำรวยมหาศาล แกท่ า่ นโดยไมเ่ ปน็ ความจรงิ หา้ มซือ้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พื่อการศกึ ษาส่วนตัวเทา่ นนั้ ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลขิ สิทธิ์ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน 211

เปิดก�ำแพงเบอร์ลนิ ส้ินสุดสงครามเย็น ระหวา่ งน้ี องคก์ รโลกไดส้ รปุ ยอมรบั วา่ การพฒั นา ของโลกตลอดยุคอตุ สาหกรรมที่ผา่ นมา เปน็ การพฒั นาที่ พ.ศ. ๒๕๓๒ (ค.ศ. 1989) ณ ๙ พ.ย. เยอรมนี ไมย่ ั่งยืน (unsustainable development) ความเจริญ ตะวนั ออกเปิดก�ำแพงเบอร์ลิน (Berlin Wall) ถอื กันนยั ทางเทคโนโลยี บนฐานของความกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาศาสตร์ หนงึ่ วา่ เป็นการสิน้ สุดสงครามเย็น (Cold War) ท่เี รมิ่ ข้ึน ท่ีเป็นแกนของการพัฒนาอุตสาหกรรมเพื่อสรา้ งความ เมอื่ ปี ๒๔๘๙/1946 พร่ังพร้อมสมบูรณท์ างเศรษฐกจิ ได้กลายเป็นเครอ่ื งมอื ท�ำลายธรรมชาติ น�ำมาสู่ความเส่อื มโทรมของสงิ่ แวดล้อม โซเวียตสลาย อเมรกิ าเปน็ ใหญ่ผู้เดียว ความหวงั ของมนุษย์สมัยใหม่ ที่ฝากไวก้ บั พ.ศ. ๒๕๓๔ (ค.ศ. 1991) ณ ๘ ธ.ค. สหภาพ วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ตามคตแิ หง่ ความก้าวหนา้ โซเวียต ชาตอิ ภมิ หาอำ� นาจค่แู ขง่ ของสหรัฐอเมรกิ า ลม่ (idea of progress) บนฐานแหง่ แนวคิดพชิ ติ ธรรมชาติ สลาย คงเหลอื สหรฐั เปน็ มหาอ�ำนาจใหญส่ ดุ ผ้เู ดยี ว (conquest of nature) ซ่ึงได้หล่อเลย้ี งความเจรญิ ในยคุ อุตสาหกรรมตลอดมาน้นั บัดนี้ถึงกาลแตกสลาย และ ชุมนมุ ใหญ่สุดผู้น�ำนานาชาติ อารยธรรมมนษุ ย์มาถึงจดุ วกิ ฤตตดิ ตัน ไดแ้ ค่ประกาศว่าแกป้ ญั หายังไมไ่ ด้ ที่ประชุมระดบั โลกไม่วา่ ครั้งไหน ท�ำได้เพียงหา พ.ศ. ๒๕๓๕ (ค.ศ. 1992) เดอื น มิ.ย. มกี าร ทางกำ� หนดมาตรการทจี่ ะให้มนุษยร์ ักษาสิ่งแวดลอ้ ม ประชมุ ใหญ่ของสหประชาชาตวิ ่าด้วยสิง่ แวดลอ้ มและ ใหอ้ ยดู่ ีได้ พร้อมกบั ท่ีสามารถพฒั นาเศรษฐกิจใหเ้ จริญ การพัฒนา (UN Conference on Environment and เติบโตตอ่ ไป ทั้งทใี่ นความเป็นจรงิ ส่ิงแวดลอ้ มมีแต่เสื่อม Development) ทกี่ รงุ รโิ อเดอจาเนโร (Rio de Janeiro) โทรมลงไปเรื่อยๆ โดยท่ีมนษุ ย์ทพี่ ัฒนาแล้วทง้ั หลายไม่มี เรียกสน้ั ๆ วา่ Earth Summit ซ่งึ เปน็ การชมุ นุมผนู้ ำ� ความม่ันใจเลยว่าจะหลุดพน้ ปญั หาน้ีไปได้ นานาชาติคร้งั ใหญ่ทีส่ ุดในประวตั ิศาสตร์ เพื่อหาทางแก้ ปัญหาสงิ่ แวดล้อมทเี่ คยพจิ ารณาในการประชมุ เม่ือ ๒๐ จากบน: ปีก่อน ซ่ึงยอมรับกันว่าระหวา่ งเวลาท่ผี ่านมานั้น การแก้ ก�ำแพงเบอร์ลิน ปัญหาไม่ไดผ้ ลจรงิ มแี ตส่ ภาพท่ที รดุ ลง ประเทศทงั้ หลาย Commonwealth of ส่วนใหญ่ไม่พร้อมเลยทจี่ ะรบั มือกบั สถานการณ์ Independent States Earth Summit 1992 212 ห้ามซอื้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ช้เพ่อื การศึกษาสว่ นตวั เท่านัน้ ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสิทธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ อ่ ตอ้ งติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

จากซา้ ยบน: ลทั ธโิ ลกประลยั ปว่ นจติ ใจไปถงึ การเมอื ง ในประเทศแคนาดา ซ่งึ ฆา่ ตัวตายและถกู ฆา่ รวม ๕๓ คน David Koresh ตวั เจา้ ลทั ธซิ งึ่ กต็ ายดว้ ย ไดส้ อนเตอื นสาวกไวว้ า่ วนั สนิ้ โลก Marshall Herff Applewhite (Bo) พ.ศ. ๒๕๓๖ (ค.ศ. 1993) ทสี่ หรัฐอเมริกา ลทั ธิ กำ� ลังจะมาถึง และในปีตอ่ มา (1995/๒๕๓๘) สมาชิกก็ Timothy J. McVeigh Branch Davidians มเี ดวดิ โกเรช (David Koresh) ฆา่ ตวั ตายในประเทศฝรงั่ เศสอกี ๑๖ คน Shoko Asahara เป็นเจา้ สำ� นกั อยูใ่ กล้เมอื งเวโก้ รฐั เทกซสั (Waco, Texas) สอนเน้นเร่ืองค�ำท�ำนายวนั ส้ินโลก ต่อมา ในเดอื น ก.พ. พ.ศ. ๒๕๓๘ (ค.ศ. 1995) ในเดือนมีนาคม ที่กรงุ ๒๕๓๖ รัฐบาลสง่ กองกำ� ลังไปตรวจค้น โดยข้อหาว่ามีการ โตเกยี ว ประเทศญ่ีปุ่น มผี ู้กอ่ การร้ายปลอ่ ยแก๊สพษิ ซาริน สะสมอาวธุ ผดิ กฎหมาย เกดิ การปะทะยงิ กนั ทางฝา่ ยลทั ธิ (sarin) ในสถานรี ถไฟใต้ดิน เป็นเหตใุ ห้คนตาย ๑๒ คน ถือว่า นั่นเป็นสัญญาณวา่ มหาประลัย (apocalypse) บาดเจบ็ กวา่ ๕,๕๐๐ คน ในทส่ี ุดสืบได้ตัวการคือ Shoko ก�ำลังจะมาถึง หลงั จากปดิ ลอ้ มอยู่ ๕๑ วัน ถึงวันท่ี ๑๙ Asahara เจ้าลัทธิ “โอม ชนิ รเิ กยี ว” (Aum Shinrikyo) เม.ย. ๒๕๓๖ เจ้าหนา้ ที่ไดบ้ กุ จโู่ จม และตามขา่ วของ ซึ่งน�ำเอาค�ำสอนของโยคะเชิงตันตระ พุทธศาสนาและ รฐั บาลวา่ ชาวลทั ธเิ องไดจ้ ดุ ไฟเผาสำ� นกั ฆา่ ตวั ตายหมู่ ๘๓ คน เตา๋ มาประสานเข้ากับค�ำทำ� นายแบบครสิ ต์ เขาสอนวา่ มหาประลยั วนั สนิ้ โลกจะมาถึงในปี 1999/๒๕๔๒ และ ตอ่ มา วนั ที่ ๑๙ เม.ย. ๒๕๓๘ (1995) ตรงกบั วัน ประเทศญปี่ นุ่ จะประสบมหาวนิ าศในอกี ไมช่ า้ ลทั ธขิ องเขา เกดิ กรณี “เวโก้” ครบ ๒ ปี ได้มผี ู้กอ่ การร้ายจดุ ระเบิด จะชว่ ยใหร้ อดพน้ จากโลกน้ี ขนึ้ ไปสอู่ นตุ รภมู แิ หง่ บรมสจั จะ ท�ำลายอาคารทท่ี ำ� การรฐั บาลกลาง ท่ีเมืองโอคลาโฮมา คนตาย ๑๖๘ คน บาดเจบ็ กว่า ๕๐๐ คน นาย Timothy พ.ศ. ๒๕๔๐ (ค.ศ. 1997) ทีส่ หรฐั อเมริกา วัน J. McVeigh ตวั การใหญท่ ีถ่ ูกตดั สนิ ประหารชวี ติ ให้การ ท่ี ๒๖ มีนาคม ไดพ้ บศพคนฆ่าตวั ตายหมู่ ๓๙ คน ที่ ว่า เขาทำ� การคร้งั นี้ เพอ่ื แกแ้ ค้นใหแ้ ก่ชาวลทั ธิ Branch ชานเมอื งซานดเิ อโก รัฐแคลิฟอร์เนยี เปน็ สมาชิกของ Davidians ที่เวโก้ ซง่ึ ถกู รฐั บาลปราบเม่ือ ๒ ปีก่อนนัน้ ลทั ธิ “ประตสู วรรค์” (Heaven’s Gate) มีผ้นู �ำเรียกว่า ทา่ น “โบ” (“Bo”) และท่าน “ปีป๊ ” (“Peep”) ซึง่ บอก (อ่านเรอ่ื งเพิ่มได้ในภาคผนวก) ว่าเป็นตัวแทนมาจากภพภมู สิ งู ในโลกอื่น ไดน้ �ำสาวกถือ ข้อปฏบิ ตั ิเพอ่ื เตรียมตัวไปอย่ใู นแดนสวรรค์ คร้ันถึงเวลา โลกยงั ไมบ่ รรลัย คนทยอยประลยั ปรากฏของดาวหางเฮล-บอ๊ ปป์ (Comet Hale-Bopp) ไปกระทง่ั ญ่ีปุน่ จงึ พร้อมใจกันกนิ ยาพษิ ฆ่าตวั ตาย เป็นการทิ้งรา่ งพ้นไป จากโลกในวาระมหาประลยั เพอื่ จะไดโ้ ดยสารยานอวกาศ พ.ศ. ๒๕๓๗ (ค.ศ. 1994) วันที่ ๔ และ ๕ ต.ค. ท่ีแฝงตามท้ายดาวหางน้นั มา เหนิ ไปเขา้ สปู่ ระตูสวรรค์ ต�ำรวจพบศพสมาชกิ ลทั ธสิ รุ ิยเทวาลยั (Solar Temple) ในประเทศสวติ เซอร์แลนด์ และท่เี มอื งควเิ บก (Quebec) (อา่ นเรื่องเพมิ่ ได้ในภาคผนวก) หา้ มซือ้ -ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พื่อการศกึ ษาส่วนตวั เท่านั้น ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลขิ สทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใชต้ ่อ ตอ้ งตดิ ต่อขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น 213

ทาลบิ ันขู่จะทำ� ลายพระพทุ ธรปู ใหญ่ อิหร่าน พามิยาน พ.ศ. ๒๕๔๐ (ค.ศ. 1997) เดือน เม.ย.-พ.ค. ชาว ศรลี ังการ่วมกับชาวพุทธทัว่ โลกรวมทง้ั มุสลิม เรยี กร้อง เฮรัต กาบุล ไมใ่ หท้ ำ� ลายพระพทุ ธรปู ใหญ่ ทพ่ี ามยิ าน ในอฟั กานสิ ถาน กันทหาร หลงั จากพวกมสุ ลิมทาลบิ ัน (Taliban) ไดข้ ู่ว่าจะท�ำลาย ปากีสถาน อนิ เดยี จากบน: โคลนน่งิ รายแรกของโลก ดับดน้ิ ก่อนวันส้นิ โลก Dr.Ian Wilmut จบสหสั วรรษเก่าท่อี าฟรกิ า กับแกะ Dolly พ.ศ. ๒๕๔๐ (ค.ศ. 1997) ณ ๒๗ ก.พ. นัก โป๊ปจอหน์ ปอลที่ ๒ วิทยาศาสตรอ์ งั กฤษคณะหน่งึ สร้างลูกแกะขึน้ ดว้ ยวิธี พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) ทีป่ ระเทศยูกนั ดา ผู้นำ� ลัทธิ MRTC โคลนนงิ่ ส�ำเรจ็ เป็นครัง้ แรก (ตงั้ ช่ือลูกแกะนั้นว่า ดอลล/่ี (Uganda) ในทวปี อาฟรกิ า วันที่ ๑๗ มนี าคม เกิดไฟไหม้ Dolly) โบสถ์ของขบวนการก้พู ระบญั ญัติ ๑๐ ประการขององค์ 214 พระเป็นเจ้า (Movement for the Restoration of the โปป๊ ประกาศขอขมาตอ่ โลก Ten Commandments of God/MRTC) ชาวลทั ธิถูก ไฟคลอกตายกว่า ๕๓๐ คน ตอนแรกเข้าใจกันวา่ เป็นการ พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) ณ ๑๒ ม.ี ค. โป๊ป ฆ่าตัวตายหมู่ แต่ต่อมา ขดุ พบศพฝงั หมู่อกี หลายแห่ง จอหน์ ปอลท่ี ๒ ประกาศในโอกาสท่ีศาสนาครสิ ต์ก�ำเนดิ รวมแล้วเกิน ๙๐๐ คน ไดค้ วามว่า ตามที่ผู้นำ� ของลทั ธิ มา ๒ สหสั วรรษ จะข้นึ สหสั วรรษที่ ๓ ขอขมา (Apolo- บอกไว้ วันที่ ๓๑ ธ.ค. สนิ้ ปี 1999/๒๕๔๒ เป็นวันสน้ิ gy) ให้แก่ ศาสนจักรโรมนั คาทอลกิ ในการที่ไดก้ ่อกรรม โลก และองค์พระเปน็ เจา้ หรือพระแมพ่ รหมจารินแี มรี จะ อนั ขาดขันตธิ รรม และทเ่ี ป็นการอยุติธรรม ตอ่ ชาวยวิ โปรดทรงชว่ ยชาวลทั ธนิ ใ้ี ห้รอด แตว่ นั นนั้ ผา่ นไปโดยไมม่ ี สตรี ชนชาตพิ น้ื ถ่ินพ้นื เมอื งทงั้ หลาย และเหล่าชนอน่ื ๆ อะไรเกดิ ขึน้ ชาวลทั ธพิ ากนั เรียกรอ้ งขอเงนิ บรจิ าคคืน จึง ทั้งในอดตี และปัจจุบัน ถกู สังหารดังปรากฏ (อา่ นเรอ่ื งเพ่มิ ไดใ้ นภาคผนวก) หา้ มซอ้ื -ขาย อนญุ าตให้ใช้เพอื่ การศกึ ษาส่วนตัวเทา่ นน้ั ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ขิ สทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ต้องตดิ ต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

พระพทุ ธรูปใหญ่สลายเพราะทาลบิ นั พ.ศ. ๒๕๔๔ (ค.ศ. 2001) พวกทาลบิ นั ประกาศจะ ท�ำลายพระพุทธรปู และรูปเคารพทงั้ หมดในอฟั กานิสถาน ในเดอื นมนี าคม (ตามข่าวกำ� หนดจะทำ� การใน วนั ฮจั ญ์ ซง่ึ เป็นวันศักดส์ิ ทิ ธิ์ที่สุดประจำ� ปขี องชาวมุสลิม) พวกทาลบิ นั ก็ได้ใชป้ นื ใหญ่และวัตถุระเบิดท�ำลายพระ พุทธรูปใหญท่ ้ัง ๒ องค์ อายุราว ๑๗๐๐ ปี ซึ่งแกะสลักไว้ ท่หี นา้ ผา (สงู ๕๓ และ ๓๗ เมตร) ท่ีพามยิ าน (Bamiyan หรอื Bamian) จนแหลกละเอียดหมดสิน้ ไป จบ Y2K ข้นึ millennium ท่ี 3 on Y2K ข้นึ ครัง้ แรกเมือ่ กลางเดอื น ธ.ค. 1998/๒๕๔๑ ใหมข่ องคนท่วั ไปน้ี แต่ชแี้ จงวา่ สหสั วรรษเก่า (ท่ี ๒) จะ สาเหตขุ องปัญหา Y2K คอื เคร่ืองคอมพวิ เตอร์ ส้ินสดุ ในวนั ที่ ๓๑ ธนั วาคม ๒๕๔๓ (December 31, พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) คนในสังคมตะวันตกมี 2000) แล้วสหัสวรรษใหม่ (ที่ ๓) จงึ จะเริม่ ตน้ ในวันที่ ๑ ความเชอื่ สืบกันมาตามคติ “millennium” (พันปีท่พี ระ รุ่นเกา่ มีหน่วยความจ�ำท่ีจุขอ้ มลู ได้เพยี งเลก็ น้อย จำ� ต้อง มกราคม ๒๕๔๔ (January 1, 2001) คืออีก ๑ ปถี ดั ไป จะมาโปรด) เมื่อใกลถ้ ึงปีเปลยี่ นสหัสวรรษ จงึ มักรู้สกึ ประหยัดทวี่ ่าง ผ้อู อกแบบเคร่ืองและนักเขยี นโปรแกรมจึง จากทีไ่ ด้ฉลองกนั แลว้ นั้น หวาดหวัน่ พรน่ั พรึงต่อวาระมหาประลัย (apocalypse) แสดงหน่วยเวลาปี ซง่ึ มีตัวเลข ๔ ตวั เช่น 1965, 1987, (อ่านเร่อื งเพมิ่ ได้ในภาคผนวก) หรอื วันสิ้นโลก (doomsday) ดงั ท่ีวาระส้นิ ปี ค.ศ. 2000 1993 ดว้ ยตวั เลขท้ายเพียง ๒ ตัว เป็น 65, 87, 93 แต่ หรอื Y2K (Year 2 Kilo; Kilo=1000) ซ่งึ เปน็ ปีทค่ี รบจบ พอถงึ ปี 2000 เลขท้าย ๒ ตวั เป็น 00 คอมพวิ เตอร์เหล่า สน้ิ millennium ท่ี 2 ได้เปน็ เร่อื งใหญท่ ีต่ ืน่ เต้นกันมาก นัน้ แทนทีจ่ ะแปลความหมาย 00 เปน็ 2000 กจ็ ะแปล 00 เป็น 1900 หรอื เปน็ ปี 0 ไปเลย แล้วทกุ อย่างก็จะผิด คนยง่ิ ตระหนกตกใจหนกั ขน้ึ เมื่อเรื่องน้มี าโยงกับ พลาดหมด ปัญหาคอมพวิ เตอร์ ท่เี รียกวา่ “Y2K problem” หรอื “Millennium Bug” ปัญหากค็ อื เม่ือวนั เวลาเปล่ียน อยา่ งไรก็ตาม ปีใหม่ ๒๕๔๓ ก็มาถึงโดยไม่มี จากปี 1999 ข้ึนเป็น 2000 ระบบคอมพิวเตอรม์ ากมาย เหตุการณ์รา้ ยทสี่ �ำคญั ใดๆ เกิดขน้ึ คนท่ัวโลกฉลองวนั ที่ ทั่วโลกจะลม้ และประดากจิ การของมนษุ ยใ์ นโลกบัดน้ี ๑ มกราคม ๒๕๔๓ (January 1, 2000) โดยถอื เปน็ การ ทีอ่ งิ อาศยั ระบบคอมพวิ เตอรแ์ ทบทั้งสนิ้ ก็จะวบิ ตั ิ มี ขน้ึ สูส่ หสั วรรษใหม่ เป็น 3rd millennium การรีบเรง่ แก้ปัญหากันอย่างแตกตนื่ โกลาหล แม้แตส่ ห- ประชาชาติก็ไดจ้ ัดใหม้ ี International Conference กระน้ันกต็ าม พวกผูร้ ู้มไิ ดย้ อมรบั วนั ขน้ึ สหัสวรรษ ห้ามซ้ือ-ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพ่ือการศึกษาส่วนตวั เทา่ นัน้ ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ีลิขสิทธิ์ หากประสงค์จะนําไปใชต้ อ่ ตอ้ งติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน 215

หา้ มซ้อื -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศึกษาสว่ นตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ ่อ ตอ้ งตดิ ต่อขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น

ต่ อ จ า ก ก ล า ง ปี พุ ท ธ ศั ก ร า ช ๒ ๕ ๔ ๓ หา้ มซอื้ -ขาย อนุญาตให้ใช้เพ่อื การศกึ ษาสว่ นตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญ่มีลิขสทิ ธิ์ หากประสงค์จะนําไปใชต้ อ่ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของก่อน

ชมพูทวีป ในปัจจุบนั ตามสภาพปจั จบุ นั ของชมพูทวปี มสี ถิติทค่ี วร ๓. ปากสี ถาน (ชือ่ ทางการวา่ สาธารณรัฐอสิ ลาม ทราบ (ตวั เลขโดยประมาณ จาก Microsoft Encarta แห่งปากสี ถาน/Islamic Republic of Pakistan) มี พ.ศ. ๒๕๔๔ (ค.ศ. 2001) ชมพูทวีป เมอื่ เทยี บ Reference Library 2002 และ Encyclopædia ประชากร 144,616,639 คน เปน็ มุสลมิ 97% (4/5 เป็น คร่าวๆ วา่ ตรงกบั ดนิ แดนของ ๔ ประเทศในปัจจบุ นั คอื Britannica 2002) ดังนี้ สหุ น่ี 1/5 เป็นชีอะฮ์) ชาวพุทธมีเลก็ นอ้ ยไมท่ ราบตัวเลข อินเดีย บังคลาเทศ ปากสี ถาน และอัฟกานิสถาน ๑. อินเดีย (ช่อื ทางการวา่ สาธารณรัฐอนิ เดีย/ ๔. อฟั กานิสถาน (ช่อื ทางการวา่ รัฐอสิ ลาม (บงั คลาเทศ ตรงกบั แควน้ วงั คะ หรอื วังครฐั วา่ Republic of India เรยี กตามภาษาฮนิ ดวี ่า ภารัต หรือ แหง่ อฟั กานิสถาน/Islamic State of Afghanistan) มี โดยเคร่งครัด ไมจ่ ดั เขา้ ในชมพทู วีป เพียงแตอ่ ยู่ถดั จาก ภารตวรรษ) มีประชากร 1,029,991,100 คน เป็นฮินดู ประชากร 26,813,057 คน เปน็ มสุ ลิม 99% (เป็นสหุ นี่ แควน้ องั คะ หรอื องั ครฐั ซึ่งอยใู่ นชมพูทวปี แต่ในท่นี ี้ 82% มุสลมิ 12% (สว่ นใหญเ่ ป็น สหุ น่ี มกี ล่มุ ชาวชอี ะฮ์ 84% เปน็ ชอี ะฮ์ 15%) มฮี ินดู และสิกขบ์ า้ ง เปน็ ตวั เลข ไดร้ วมเขา้ มา เพราะอาณาจักรในชมพูทวีป อย่างสมยั ท่เี ข้มแข็งอยบู่ ้างในคชุ ราต และในเมืองใหญอ่ ยา่ งลคั เนาว์ เพยี งหลักพัน พระเจา้ อโศกกร็ วมถึงแคว้นนดี้ ว้ ย และการกำ� หนดเขต และไฮเดอราบาด ทค่ี นชน้ั สงู มเี ชอื้ สายเปอรเ์ ซยี ) ชาวครสิ ต์ ทต่ี ั้งแคว้นโบราณนต้ี ามทถี่ อื กันอาจจะยงั ยตุ ิเด็ดขาด 2.3% สกิ ข์ 2% ชาวพุทธ 0.7% (0.7%=7.2 ลา้ นคน ส�ำหรบั อินเดีย แมว้ า่ ประชากรส่วนใหญเ่ ป็นฮนิ ดู ไมไ่ ด้; ค�ำวา่ “วงั คะ” แผลงเปน็ พังคะ เขียนแบบโรมนั สว่ นมากอยู่ในรัฐมหาราษฎร์ สกิ กิม อรณุ าจลั ประเทศ โดยแยกดินแดนฝ่ายทค่ี นส่วนมากเปน็ มสุ ลมิ ออกไปเปน็ เป็น Banga เปน็ ทีม่ าของค�ำว่า เบงกอล/Bengal และ ชมั มู และกศั มีร/์ แคชเมียร์) เชน 0.4% อ่ืนๆ 0.6% ประเทศปากีสถานแล้ว แต่เพราะอินเดียมปี ระชากรมาก Bangladesh ซึง่ ถ้าเขียนเป็นไทยใหถ้ กู แท้ ต้องเปน็ เปน็ ที่ ๒ ของโลก (รองจากจีนท่มี ีประชากรมากทสี่ ดุ คอื “พงั คลเทศ”; ส่วนปากีสถาน และอัฟกานสิ ถาน กพ็ ดู ๒. บังคลาเทศ (ชอื่ ทางการว่า สาธารณรัฐ 1,273,111,300 คน) อินเดยี ก็ยงั มีประชากรทีเ่ ป็นมุสลิม ครา่ วๆ วา่ คือ คันธาระ และกมั โพชะ รวมทง้ั โยนก โดย ประชาชนแห่งบงั คลาเทศ/People’s Republic of มากเปน็ ท่ี ๒ หรอื ท่ี ๓ ของโลก คือ รองจากอินโดนีเซยี ตดั ส่วนท่อี ยใู่ นอาเซยี กลางออกไป) Bangladesh เรียกตามภาษาเบงคลวี า่ คณะประชาตนั ตรี ท่ีมปี ระชากร 228,437,870 คน เปน็ มสุ ลมิ 87% และ พงั คลเทศ) มปี ระชากร 131,269,860 คน เปน็ มสุ ลมิ 88% ไลเ่ ลยี่ กับปากสี ถานทมี่ ีตัวเลขดงั แสดงขา้ งต้น (เป็นสหุ นีเ่ กอื บท้ังหมด) ฮินดู 10% พทุ ธ นอ้ ยกวา่ 1.0% นานาทวีป: ศาสนา-ศาสนกิ ทัว่ โลก มวลประชา 6,615,847,000 ครสิ ต์ - 2,199,817,400 มสุ ลิม - 1,387,454.500 ฮินดู - 875,726,000 พุทธกิ ะ - 385,609,000 สิกข์ - 22,927,500 ยิว - 14,956,000 (ตวั เลขของ Encyclopædia Britannica กลางปี ๒๕๕๑) 218 ห้ามซื้อ-ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพือ่ การศกึ ษาส่วนตัวเทา่ น้ัน ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใช้ต่อ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น

© SDNP Bangladesh University of Texas Libraries University of Texas Libraries University of Texas Libraries หมายเหตุ: ๓. ปากีสถาน 167,762,040 อฟั กานสิ ถาน บงั คลาเทศ ตามตัวเลขโดยประมาณใน พ.ศ. ๒๕๕๑ (ค.ศ. ๔. อัฟกานสิ ถาน 32,738,376 ปากีสถาน ท้งั น้ี อัตราสว่ นร้อยละของประชากรที่นบั ถอื 2008) จำ� นวนประชากรใน ๔ ประเทศขา้ งตน้ เพม่ิ ขน้ึ เปน็ ศาสนาต่างๆ โดยทัว่ ไป นับว่าเหมือนเดมิ อินเดีย ๑. อินเดีย 1,147,995,900 ๒. บังคลาเทศ 153,546,900 ประเทศไทย พุทธิกะ - 57,157,751 มุสลิม - 2,777,542 มวลประชา 60,916,441 ครสิ ต์ - 486,840 ฮนิ ดู - 52,631 (ขอ้ มลู จาก กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ในเดอื น ขงจอ๊ื - 6,925 อื่นๆ - 48,156 ธนั วาคม ๒๕๕๑ มจี ำ� นวนประชากร 63,389,730 คน) (ท่ีมา: ส�ำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. ๒๕๔๓ ท่วั ราช อาณาจกั ร ส�ำนกั งานสถิติแหง่ ชาติ ส�ำนกั นายกรัฐมนตร)ี ห้ามซอ้ื -ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพ่ือการศกึ ษาสว่ นตัวเทา่ นน้ั ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใช้ตอ่ ต้องติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของก่อน 219

เหตกุ ารณส์ ำ� คญั ตอ่ จาก กลางปี พ.ศ. ๒๕๔๓ ในระหวา่ ง และหลังจากจดั ทำ� กาลานกุ รมนเี้ สรจ็ ใน พ.ศ. ๒๕๔๔ มีเหตุการณส์ ำ� คัญทางพระพทุ ธศาสนา จ�ำเพาะบางอย่างทเ่ี หน็ ควรบนั ทึกไว้ดว้ ย ดังนี้ สหประชาชาตใิ ห้วนั วสิ าขบชู า ชาวพุทธนานาชาติ ธมฺมจิตฺโต) อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ- เปน็ วันส�ำคญั สากล จดั ฉลองวนั วสิ าขบชู าโลกในประเทศไทย ราชวิทยาลัย เป็นประธานคณะกรรมการด�ำเนินการจัด และมีมตใิ ห้พทุ ธมณฑล กิจกรรมนานาชาติ ในการจัดประชุมชาวพุทธนานาชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ วันที่ ๑๕ ธนั วาคม ทป่ี ระชุมสมัชชา เปน็ ศูนยก์ ลางพระพุทธศาสนาโลก เน่ืองในวันวิสาขบูชาโลก มีกิจกรรมกุศลในระดับสากล สหประชาชาติ สมยั สามัญ ครั้งท่ี ๕๔ วาระการประชุม และภายในราชอาณาจักร ทงั้ ทีพ่ ุทธมณฑล ศนู ยป์ ระชมุ ท่ี ๑๗๔ “การรบั รองให้วันวิสาขบูชาเป็นวันสำ� คัญสากล” พ.ศ. ๒๕๔๗ และต่อมา หลังจากสมัชชา สหประชาชาติ และมณฑลพธิ ที อ้ งสนามหลวง เฉพาะ (International recognition of the Day of Vesak) สหประชาชาติมีมติรับรองวันวิสาขบูชาเป็นวันส�ำคัญ อยา่ งยงิ่ งานใน พ.ศ. ๒๕๔๙ (๗-๑๐ พ.ค.) จดั เปน็ กจิ กรรม ซึ่งแจกจา่ ยในวนั ที่ ๑๓ ธ.ค. ได้สนับสนุนรา่ งมตวิ ่า “ให้ สากล เมื่อเดือนธันวาคม ๒๕๔๒ แล้ว ประเทศไทย เฉลมิ พระเกียรติร่วมฉลองสิริราชสมบตั ิครบ ๖๐ ปขี อง วนั วสิ าขบูชาเปน็ วนั ส�ำคัญสากล ซงึ่ สำ� นกั งานใหญ่และ ได้จัดงานวันวิสาขบูชาในฐานะวันส�ำคัญสากลตั้งแต่ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัวภมู ิพลอดลุ ยเดช ทท่ี ำ� การขององคก์ ารสหประชาชาติจะจดั ให้มีการร�ำลกึ พ.ศ. ๒๕๔๓ ตลอดมาทุกปี และในปี ๒๕๔๗ ก็ได้เร่ิม ถงึ ตามความเหมาะสม” และมีประเทศทีใ่ หก้ ารสนับสนุน จัดกิจกรรมฉลองในระดับนานาชาติ โดยในช่วงเดือน อน่งึ ในงานฉลองวนั วิสาขบูชาโลก พ.ศ. ๒๕๔๘ เพ่ิมเติม ลงท้ายด้วยสหรัฐอเมริกา (ตามลำ� ดับอักษร) พ.ค.-มิ.ย. นอกจากจัดประชุมผู้น�ำชาวพุทธนานาชาติ ทปี่ ระชุมชาวพุทธนานาชาติ ๔๒ ประเทศ มมี ติเห็นชอบ เปน็ อนั ยุตใิ นวันที่ ๑๖ ธ.ค. ๒๕๔๒ ทั้งน้ี เป็นไปตามการ ณ หอประชุมพุทธมณฑลแล้ว ก็ได้จัดกิจกรรมเน่ือง ลงนามในแถลงการณ์ร่วมในวันปดิ ประชมุ ที่ ๒๐ พ.ค. เสนอของศรลี งั กา ตามมตขิ องทป่ี ระชุมพุทธศาสนกิ ชน ในวันวิสาขบูชา วันส�ำคัญสากลของสหประชาชาติ ณ ๒๕๔๘ ใหพ้ ุทธมณฑลเป็นศนู ยก์ ลางพระพทุ ธศาสนา สากล (International Buddhist Conference) ท่ี สำ� นกั งานใหญ่ องค์การสหประชาชาติ นครนิวยอรก์ โลก และให้จดั ฉลองวันวิสาขบชู าโลกในประเทศไทยตอ่ กรุงโคลัมโบ ในเดือนพฤศจิกายน ๒๕๔๑ และหลังจาก ไป โดยให้มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย เปน็ สมัชชาสหประชาชาติมีมตแิ ลว้ กระทรวงการตา่ งประเทศ ใน พ.ศ. ๒๕๔๘ และปีต่อๆ มา ก็มีมติมหาเถร- องคก์ รประสานงานและดำ� เนนิ การ ได้แถลงขา่ วในประเทศไทย ในวนั ที่ ๒๕ เมษายน ๒๕๔๓ สมาคม ให้มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เป็นหน่วยงานหลัก โดยมีพระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร 220 ห้ามซอื้ -ขาย อนญุ าตให้ใช้เพือ่ การศึกษาสว่ นตวั เทา่ นัน้ ภาพประกอบส่วนใหญ่มีลิขสิทธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ ่อ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน

ห้ามซ้ือ-ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พือ่ การศกึ ษาส่วนตวั เท่านัน้ ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ อ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น 221

จ บ Y 2 K ขึ้ น m i l l e n n i u m ท่ี 3 ห้ามซ้ือ-ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พอ่ื การศึกษาส่วนตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใช้ตอ่ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น

ชาวตะวันตกมีความเชอ่ื สบื กนั มา อนั เน่อื งจากคำ� มิลเลอร์นนั้ มากมาย (เลา่ กันมาวา่ ประมาณ ๕๐,๐๐๐ สอนในคมั ภรี ์ Book of Revelation (The Apocalypse คน) และเตรยี มตวั ต้อนรบั กนั ดว้ ยศรัทธาอยา่ งยิง่ พากนั กเ็ รียก) ของศาสนาคริสต์ ทีเ่ รยี กงา่ ยๆ ว่า คติ “millen- หาทสี่ งู ที่สุดข้นึ ไปรอรับเสดจ็ เชน่ บนยอดเขาแหง่ หนึง่ ใน nium” (พนั ปีทพี่ ระจะมาโปรด) ซงึ่ มีความหมายซับซ้อน รฐั นิวยอรก์ เมอื่ ไมส่ มตามคำ�ทำ�นาย ในที่สุดกท็ ำ�ใหเ้ กดิ อยูบ่ า้ ง แตพ่ ูดพอให้เขา้ ใจกนั ง่ายๆ ว่า ตามความเชอื่ น้นั ภาวะแห่งความผดิ หวังอันใหญ่หลวง (“The Great ถือเปน็ การทำ�นายวา่ หลังพระเยซูอุบัตผิ า่ นไปในระยะ Disappointment”) พนั ปี จะถึงวาระมหาประลัย (apocalypse) จะเกดิ ภัย พบิ ตั ิ มนุษย์ยากเขญ็ สุดลำ�เค็ญและโลกจะพนิ าศ ในวาระ กระนนั้ กต็ าม ชาวขบวนการผนู้ ับถือตามนาย นน้ั พระจะมาโปรด พระเยซูจะมาครองโลก จะเหลือคน มิลเลอร์ (เรยี กกันมาวา่ “Millerites”) กย็ ังมีความเชื่อ จำ�นวนนอ้ ยนิดรอดอยู่ได้ ซ่ึงเป็นผทู้ ่อี ย่ใู นธรรมเชอ่ื ฟังคำ� มัน่ ในคำ�ทำ�นายนั้น เพียงแตเ่ ห็นวา่ คำ�นวณหรอื ตคี วาม พระเจา้ แล้วก็จะมสี ขุ เป็นแดนสวรรค์นับพันปี คนนอก ผดิ ไป และประดาผูท้ เ่ี ชอ่ื กไ็ ด้รวมตัวกัน กลายเปน็ ต้ัง นนั้ ทเ่ี ปน็ ส่วนใหญ่ จะมลายสูญสิน้ ประสบทุกข์ภยั พิบัติ นกิ ายใหมข่ ้นึ เกดิ เปน็ Seventh-day Adventist ยอ่ ยยบั church (ในเมอื งไทยบางทใี ชช้ ่อื เปน็ ทางการวา่ “คริสต์ จกั ร เซเว่นธเ์ ดยแ์ อด๊ เวนตีส”) และตอ่ มา ในชว่ งใกลป้ ี คตนิ ี้ทำ�ให้มกี ารคาดหมายและทำ�นายกนั เก่ียวกับ 1914/๒๔๕๗ เหตุการณ์ทำ�นองเดียวกันนี้ กไ็ ดท้ ำ�ให้เกดิ กำ�หนดเวลาวา่ วาระนน้ั จะมาถงึ เมอ่ื ใดแน่ และการทำ�นาย นกิ ายใหม่ท่เี รียกวา่ “Jehovah’s Witnesses” นน้ั ๆ ก็เปน็ เหตใุ หเ้ กดิ ผลต่อคนและสงั คมหนกั หรือเบา ตามความแรงของความเช่ือ เวลาผ่านไป พอใกล้สิน้ ครสิ ต์ศตวรรษที่ 20 เข้า มา เกดิ ภาวะกระช้ันจวนเจยี น อิทธิพลของความเชอ่ื น้ี การทำ�นายครง้ั ท่ีร้จู ักกันมากทีส่ ดุ ในอเมริกา ซ่งึ มกั คงจะแรงย่ิงขึน้ จงึ ทำ�ใหเ้ กิดเหตุการณร์ ุนแรงตา่ งๆ ทน่ี า่ ยกมาเลา่ กนั ว่าเปน็ กรณที รี่ ู้กนั ชัดคราวแรก เกดิ ข้นึ สังเกตสำ�หรับสงั คมมนุษย์ อันควรบนั ทึกไว้ ดงั ขอนำ�มา เมอ่ื ทา้ ยคริสต์ศตวรรษที่ 19 กลา่ วคือ นาย William เลา่ พอเหน็ สภาพท่วั ไป ต่อไปนี้ Miller ไดท้ ำ�นายว่า พระเยซจู ะเสด็จกลับมา (“Second Advent”) วนั ใดวนั หนง่ึ ระหว่าง ๒๑ ม.ี ค. 1843/๒๓๘๖ ถงึ ๒๑ ม.ี ค. 1844/๒๓๘๗ แต่แลว้ กไ็ มเ่ ปน็ จริงอยา่ งที่ ทำ�นายนั้น ประดาผทู้ ีเ่ ชอ่ื คดิ กนั ว่าเป็นเพราะคำ�นวณ ผดิ ไป ก็กำ�หนดวันทำ�นายใหม่ว่าจะส้ินโลกและพระเยซู เสด็จมาโปรดในวนั ที่ ๒๒ ตุลาคม 1844 แล้วเตรยี มตัว กันเตม็ ที่ แต่ถงึ วนั นั้นก็ไมม่ อี ะไรเกิดขึ้น คนทีเ่ ชอื่ นาย ห้ามซอื้ -ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพ่อื การศึกษาสว่ นตัวเท่านั้น ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลขิ สิทธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใชต้ อ่ ตอ้ งติดตอ่ ขออนุญาตจากเจา้ ของกอ่ น ภาคผนวก 223

วนั โลกประลัยใกลเ้ ขา้ มา ลัทธขิ อง Jim Jones ถูกจดั เปน็ ลทั ธิวนั โลก ลทั ธิโลกประลัย หนุนด้วยไอที คนกาหลลนลาน อยูไ่ มถ่ งึ ประลัย (หรือลทั ธิวันสิน้ โลก) ลัทธหิ น่งึ (Doomsday ปว่ นจติ ใจไปถึงการเมอื ง Cults, Encyclopædia Britannica, Book of the พ.ศ. ๒๕๒๑ (ค.ศ. 1978) ท่สี หรฐั อเมรกิ า สาธ-ุ Year, 1997) คอื เปน็ ลทั ธทิ ีโ่ ยงกบั คติ “millennium” พ.ศ. ๒๕๓๖ (ค.ศ. 1993) ทส่ี หรัฐอเมรกิ า ลทั ธิ คุณ Jim Jones ศาสนาจารยโ์ ปรเตสแตนต์ (นิกาย (พันปีท่ีพระจะมาโปรด) ทกี่ ลา่ วข้างตน้ เมื่อใกล้ ค.ศ. Branch Davidians ซง่ึ แตกสาขาออกมาจากคริสตจ์ กั ร เมธอดิสต/์ Methodist) ผูม้ ชี ือ่ เสยี ง มีแนวคิดที่เรียกวา่ 2000 คอื millennium ท่ี 2 กำ� ลังจะส้ินสุดลง คนในสาย Seventh-day Adventist ไดต้ ัง้ ส�ำนักที่ใกลเ้ มอื งเวโก้ รฐั “apostolic socialism” ต่อมาไดต้ ้งั ตนเปน็ เจ้าลทั ธิ ความเช่ืออยา่ งนน้ั กห็ วน่ั ไหวและแสดงอาการหวาดหวัน่ เทกซัส (Waco, Texas) ตง้ั แตป่ ี 1935/๒๔๗๘ ตอ่ มา ใน People’s Temple และในปี 1977 ได้น�ำสาวกอพยพ พรั่นกลัวออกมาต่างๆ มที ้ังทีอ่ ยู่ในหลกั ศาสนาครสิ ตเ์ อง ป1ี 987/๒๕๓๐ เดวิด โกเรช (David Koresh) ได้ขึน้ เป็น จาก San Francisco ไปตั้งชมุ ชนใหญ่ในถิน่ ปา่ ดงซึง่ ได้ และเกิดเป็นลัทธิใหมๆ่ ขึน้ มา ต่ืนตระหนกหวาดผวา เจา้ สำ� นกั เขาสอนเนน้ เรอ่ื งคำ� ทำ� นายวนั สน้ิ โลก และแสดง เตรยี มไวต้ ้ังแตป่ ี 1974 ท่ีประเทศกายอานา (Guyana) ต่อนานาภัยพิบัติ โรคระบาดใหญ่ อาวุธร้าย มหนั ตภยั ตนวา่ เขาคือ “Lamb” (พระเมษโปดก) ที่ระบไุ วใ้ นพระ ในอเมรกิ าใต้ ชุมชนนี้เตบิ โตขน้ึ กลายเป็นเมอื งเรยี กวา่ ธรรมชาติ ดาวอนื่ มาชนโลก มนษุ ยต์ า่ งดาวจะยกกนั มา คัมภรี ์ (Revelation 5:6) เปน็ พระผมู้ าโปรด (Messiah) Jonestown ฯลฯ และหวังรอผู้มาโปรดท่จี ะมาช่วยคนให้รอดพน้ โดย เฉพาะลัทธทิ ี่เกดิ ข้ึนใหมๆ่ มากหลาย กลายเปน็ เรือ่ งโหด ครน้ั ถงึ เดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๓๖ รฐั บาลสง่ กอง- คร้นั ถงึ วันท่ี ๑๘ พฤศจกิ ายน 1978 Jim Jones รา้ ยรุนแรง กำ� ลงั ไปตรวจค้นส�ำนกั โดยขอ้ หาวา่ มกี ารสะสมอาวธุ ได้บัญชาให้สาวกดื่มยาพิษไซยาไนด์ (cyanide) ฆ่าตวั ร้ายแรงผิดกฎหมายจำ� นวนมาก ทำ� ธรุ กจิ ค้าปนื เปน็ ตน้ ตายพร้อมด้วยกัน เรียกว่า “revolutionary suicide” วา่ โดยทว่ั ไป ลัทธิเหล่าน้ีให้คนที่เชือ่ แยกตัวจาก มกี ารปะทะยงิ กนั ตายไปบ้างท้งั สองฝ่าย แลว้ ปิดลอ้ มอยู่ (อตั วินิบาตกรรมเชิงปฏวิ ตั ิ คอื ตายโดยไมย่ อมเอาชมุ ชน คนสว่ นใหญ่ และมาอยรู่ วมกนั เปน็ หมทู่ จี่ บั ตวั กนั แนน่ หรอื ๕๑ วนั ฝา่ ยลทั ธแิ บรนชเ์ ดวเิ ดยี นสถ์ อื วา่ นน่ั เปน็ สญั ญาณ ของตนไปประนปี ระนอมกบั ระบบสังคมท่ีเป็นอย)ู่ รวม เปน็ ชมุ ชนทม่ี คี วามผกู พนั กนั ม่ันสนิท มีส�ำนึกว่าพวกตน บอกถงึ มหาประลัย (apocalypse) ทกี่ ำ� ลังจะมาถึง ใน ตายทง้ั ส้นิ ๙๑๓ คน (มเี ดก็ รวมอยู่ด้วย ๒๗๖ คน, คน เปน็ กลุม่ คนพิเศษนอ้ ยนดิ ที่พระผูม้ าโปรดได้ทรงคัดเลือก ทสี่ ดุ ณ วันท่ี ๑๙ เมษายน ๒๕๓๖ เจา้ หนา้ ที่ไดบ้ กุ จูโ่ จม แทบทั้งหมดท�ำตามอยา่ งวา่ ง่าย แต่มีบางคนไม่ยอมดม่ื แลว้ และเจา้ ลัทธิเป็นผู้มองดูการณข์ า้ งหน้าเพื่อประโยชน์ ใชแ้ กส๊ บงั คบั ใหอ้ อกมา และตามขา่ วของรฐั บาลวา่ ชาวลทั ธิ ยาพษิ ก็ถกู ยงิ หรอื ไมก่ ถ็ กู จบั ฉีดยาพษิ , ตัว Jim Jones แก่พวกเขา จงึ ตอ้ งเชื่อเจ้าลัทธนิ ้นั เป็นผ้นู ำ� อยา่ งเดด็ ขาด เองไดจ้ ดุ ไฟเผาสำ� นกั ฆา่ ตัวตายหมู่ ๘๓ คน รวมท้งั ตวั เจา้ ตายด้วยลกู ปนื ยงิ ที่ศรี ษะ สันนษิ ฐานวา่ คงยิงตัวเอง, มผี ู้ สนิ้ เชงิ เฉพาะอยา่ งยง่ิ คอยฟงั คำ� ทำ� นายวา่ ทา่ นใหเ้ วน้ ใหล้ ะ ลทั ธเิ องดว้ ย (บางตำ� ราวา่ ตาย ๗๔ คน, มเี ดก็ ตาย ๑๗ คน) หนไี ปได้ ๓๒ คน) และจะให้ทำ� อะไร เพ่อื ให้ทรงโปรดและไม่ทรงพิโรธ เอา ทรัพย์สนิ มาบรจิ าคหรือมอบรวมไวด้ ้วยกัน มกี จิ กรรมที่ กรณี “เวโก”้ น้ี เปน็ เหตกุ ารณใ์ หญบ่ นจอทีวที ั่ว Jim Jones สอนสาวกว่า ไม่ชา้ น้ี จะเกดิ สงคราม แสดงอาการคลง่ั ไคลห้ รอื รนุ แรง บางทถี งึ กบั พากนั ฆา่ ตวั ตาย ประเทศ ต่อมา ในวนั ท่ี ๑๙ เมษายน ๒๕๓๘ (1995) เธอร์โมนิวเคลียร์ โลกจะพนิ าศ และในโลกที่เลวรา้ ยเดือด ตรงกับวันเกิดเหตรุ ้ายที่ “เวโก”้ ครบ ๒ ปพี อดี (และ รอ้ นนี้ ตัวเขาเป็นท่พี งึ่ หนึง่ เดียวท่มี าน�ำมนุษยใ์ หร้ อด ตอ่ น้ไี ปจนถงึ ปี 2000 จะมีเหตกุ ารณ์ท�ำนองน้เี กิด ตรงกับวนั ผรู้ กั ชาต/ิ Patriots’ Day ทชี่ าวอเมริกนั ลุกฮอื ปลอดภยั สคู่ วามสขุ สวัสดี ท้ังนี้ สาวกจะต้องเชอื่ ฟังเขา ข้ึนเรอ่ื ยๆ ต่อต้านทางการอังกฤษเมื่อ ๒๒๐ ปกี ่อน ณ ๑๙ เม.ย. อยา่ งเดด็ ขาดสนิ้ เชิง ๒๓๑๘/1775) ไดม้ ีผู้ก่อการรา้ ยเอาระเบดิ ทำ� เอง (ทำ� ตาม สตู รทห่ี าไดจ้ าก Internet) ใสร่ ถบรรทกุ ขบั มุ่งมาตรงหน้า 224 ภาคผนวก ห้ามซื้อ-ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พอื่ การศึกษาสว่ นตัวเท่านน้ั ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ตอ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนุญาตจากเจา้ ของกอ่ น

อาคารทที่ ำ� การรฐั บาลกลาง ทกี่ ลางเมอื งโอคลาโฮมา และ ผลการพิสูจน์วา่ เปน็ การฆ่าตัวตายและถกู ฆ่า โดยยิงที่ วนิ าศภัยจะมาถงึ โลกในไม่ชา้ นี้ หรือไม่กเ็ ป็นการท�ำให้ จดุ ระเบิดข้นึ ท�ำลายอาคารนั้น คนตาย ๑๖๘ คน บาดเจ็บ ศีรษะหรือไม่กอ็ ดุ ปากจมูกรดั คอ พร้อมทัง้ เผาบา้ นเรอื น เหน็ สมจรงิ ว่าโลกก�ำลังจะถงึ มหาวนิ าศ) กวา่ ๕๐๐ คน (มีเดก็ อายตุ ํ่ากว่า ๕ ขวบ ตาย ๑๙ คน) เรียกวา่ กรณี “Oklahoma City bombing” ถอื กันว่า ตวั เจา้ ลัทธิซึง่ เป็นชาวเบลเย่ียม ท่ตี ายพรอ้ มกบั ลทั ธิ “โอม ชินริเกียว” ซึง่ มสี มาชิกมากมาย ท้ัง เปน็ การก่อการรา้ ยครงั้ รนุ แรงทส่ี ุดบนผนื แผน่ ดินอเมรกิ า สาวกทง้ั หมดน้นั (ทุกคนเป็นชนพูดภาษาฝร่ังเศส) ได้สอน ในญ่ปี นุ่ รสั เซยี เยอรมนี และสหรฐั อเมริกา เปน็ ภยั รา้ ย กอ่ นเหตกุ ารณ์ ๑๑ กันยายน ๒๕๔๔/2001 (กรณขี ับ เตอื นสาวกไว้วา่ วันสิ้นโลกกำ� ลังจะมาถงึ เพราะพวก แรงตา่ งจากลทั ธวิ นั โลกประลยั อืน่ ๆ ตรงท่วี า่ ลัทธอิ ื่นมัก เครอ่ื งบนิ ชนตกึ World Trade Center และตกึ Pentagon) มนุษยท์ ำ� รา้ ยสิ่งแวดลอ้ ม และในปีต่อมา (1995/๒๕๓๘) ชวนกนั ตายเฉพาะชาวลัทธินั้นเอง แตล่ ทั ธนิ อ้ี อกชว่ ยคน หลงั เหตกุ ารณ์ รัฐบาลไดร้ ื้ออาคารนน้ั และสร้างอุทยาน สมาชิกกฆ็ ่าตัวตายในประเทศฝรั่งเศสอกี ๑๖ คน อน่ื ให้ตายด้วย เป็นอนสุ รณ์สถานแหง่ ชาติ (Oklahoma City National Memorial) ข้นึ ณ ทน่ี ้ัน และท�ำพธิ ีอุทิศเม่อื ปี 2000 วนั ส้ินโลก กระทบประเทศทีพ่ ฒั นาไกลแลว้ เมอ่ื คดสี นิ้ สดุ ในปี 1996/๒๕๓๙ นอกจากยบุ สลาย ไมแ่ คล้วถึงญปี่ ุ่น ลัทธนิ ้ีลงอยา่ งเปน็ ทางการและยึดทรพั ย์สนิ แลว้ รฐั บาล จากการสอบสวนได้ความว่า นาย Timothy J. ญป่ี นุ่ ไดอ้ อกกฎหมายมาควบคมุ กจิ กรรมของกลมุ่ ชนในลทั ธิ McVeigh ตัวการใหญ่ทีถ่ กู ตดั สินประหารชวี ิต และเพ่อื น พ.ศ. ๒๕๓๘ (ค.ศ. 1995) ในเดอื นมนี าคม ที่กรุง ศาสนาทง้ั หลาย เพอ่ื ปอ้ งกนั มใิ หเ้ หตกุ ารณเ์ ชน่ นเี้ กดิ ขน้ึ อกี ร่วมการ เป็นทหารผา่ นศึกอิรักในสงครามอ่าวเปอรเ์ ซยี โตเกยี ว ประเทศญปี่ นุ่ มีผกู้ อ่ การรา้ ยปล่อยแกส๊ พษิ ซาริน (Persian Gulf War, 1991) และมีโยงใยกบั ขบวนการ (sarin) ในสถานีรถไฟใตด้ ิน เปน็ เหตุให้คนตาย ๑๒ คน มนษุ ยต์ า่ งดาว มาชว่ ยพาใหพ้ น้ ภยั วนั สนิ้ โลก คนรกั ชาตติ อ่ ตา้ นรัฐบาล ซึ่งกำ� ลังขยายตัวมีกำ� ลงั มากข้ึน บาดเจ็บกวา่ ๕,๕๐๐ คน ในท่สี ดุ เจ้าหนา้ ทสี่ ืบทราบวา่ ดว้ ยการสอ่ื สารกนั ทาง Internet เขาให้การวา่ เขาระเบิด เป็นการกระท�ำตามคำ� ส่งั ของ Shoko Asahara เจา้ ลทั ธิ พ.ศ. ๒๕๔๐ (ค.ศ. 1997) ทส่ี หรัฐอเมรกิ า วัน ตึกทที่ �ำการรัฐบาลที่โอคลาโฮมาคร้งั นี้ เพ่อื แก้แคน้ ให้แก่ “โอม ชินริเกียว” (ลัทธิบรมสัจจะ) จงึ จบั ตวั เขาพรอ้ ม ที่ ๒๖ มีนาคม ได้พบศพคนฆา่ ตวั ตายหมู่ ๓๙ คน ใน ชาวลทั ธิ Branch Davidians ท่เี วโก้ ซึง่ ไดต้ ายไปเพราะ ท้ังคนใกล้ชดิ ๔๐ คน คฤหาสน์หลงั หน่งึ ทชี่ านเมอื งซานดิเอโก รฐั แคลิฟอรเ์ นยี ถกู รฐั บาลปราบเมอื่ ๒ ปกี ่อนน้ัน ปรากฏวา่ เป็นสมาชกิ ของขบวนการศาสนา “ประตู จากการสอบสวนได้ความวา่ อาซาฮาราตั้งลทั ธิ สวรรค”์ (Heaven’s Gate) ซึ่งเป็นกลุม่ หนึ่งในลัทธิ โลกยังไมบ่ รรลัย คนทยอยประลยั “โอม ชินรเิ กียว” ขนึ้ มาตง้ั แต่ปี 1987/๒๕๓๐ โดยน�ำเอา UFO (unidentified flying object ท่ีเรยี กกันว่าจานบนิ ค�ำสอนของลัทธิโยคะเชิงตนั ตระ ผสมกับหลักพุทธศาสนา และมกั โยงกบั เรอ่ื งมนุษย์ต่างดาว) มผี ู้น�ำเรยี กวา่ ทา่ น พ.ศ. ๒๕๓๗ (ค.ศ. 1994) วันที่ ๔ และ ๕ ต.ค. และเตา๋ มาผนวกเข้ากบั คำ� ทำ� นายแบบคริสต์ เขาสอนวา่ “โบ” (“Bo”) และทา่ น “ปปี๊ ” (“Peep”) ต�ำรวจพบศพสมาชกิ ลัทธสิ รุ ิยเทวาลยั (Solar Temple) มหาประลยั วันสิ้นโลกจะมาถงึ ในปี 1999/๒๕๔๒ และ ที่หมู่บา้ น ๒ แห่งในประเทศสวิตเซอรแ์ ลนด์ ๔๘ คน และ ประเทศญปี่ ุน่ จะประสบมหาวินาศในอีกไมช่ ้า ศรัทธาและ เร่อื งมคี วามเปน็ มาวา่ เม่ือปี 1972/๒๕๑๕ ที่เมืองควเิ บก (Quebec) ในประเทศแคนาดา กพ็ บศพ การปฏิบัติตามลัทธิของเขา จะช่วยใหร้ อดพน้ จากโลกน้ี Marshall Applewhite (คอื ทา่ น “โบ”/“Bo” ซงึ่ บางที ของอีก ๕ คน รวมเป็น ๕๓ คน มีทั้งชาย หญงิ และเด็ก ข้นึ ไปสูอ่ นุตรภูมิแหง่ บรมสจั จะ (การทเ่ี ขาปลอ่ ยแกส๊ พษิ เรยี กตวั เองว่า “โด”/“Do”) ไดพ้ บกบั Bonnie Nettles ใหค้ นตายนัน้ ก็คือการช่วยให้คนรอดพน้ ไปไดก้ อ่ นที่มหา (คงจะไดแ้ กท่ า่ น “ป๊ปี ”/“Peep” แต่ระยะแรกเรียกว่า “ตี”้ /“Ti”, บุคคลนส้ี น้ิ ชวี ติ ไปก่อนในปี 1985/๒๕๒๘) หา้ มซื้อ-ขาย อนญุ าตให้ใช้เพ่อื การศกึ ษาส่วนตวั เทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลขิ สิทธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น ภาคผนวก 225

ทง้ั สองมนั่ ใจว่าตนเปน็ “my two witnesses” (“พยาน ดับดิน้ ก่อนวันสน้ิ โลก จบ Y2K ขึ้น millennium ท่ี 3 ทัง้ สองของเรา” ผู้รเู้ หน็ วาระโลกประลยั และการที่ จบสหัสวรรษเก่าท่ีอาฟริกา พระผ้เู ป็นเจ้าทรงพพิ ากษาประดาคนท่ไี ดต้ ายไป) ซ่ึงพระ พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) คนในสงั คมตะวนั ตกมี ผเู้ ป็นเจา้ ทรงระบไุ ว้ในพระคมั ภรี ์ (Revelation 11:3) พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) ท่ปี ระเทศยูกนั ดา ความเชื่อสบื กันมาตามคติ “millennium” (พนั ปที พี่ ระ และถอื ว่าตนเปน็ ตัวแทนมาจากโลกอ่ืนท่ีเป็นภพภมู ิอนั (Uganda) ในทวีปอาฟรกิ า วนั ท่ี ๑๗ มีนาคม เกิดไฟไหม้ จะมาโปรด) อันเน่ืองมาจากค�ำสอนในพระครสิ ต์ธรรม สงู โดยเฉพาะทา่ นโบน้ันอ้างวา่ ไดเ้ คยมายงั โลกนคี้ รั้งหน่งึ ที่โบสถข์ องขบวนการก้พู ระบัญญัติ ๑๐ ประการของ คมั ภรี ์ Book of Revelation (Revelation 20:1-7) ดงั แลว้ ในรา่ งของพระเยซู องคพ์ ระเป็นเจ้า (Movement for the Restoration of นน้ั เมอื่ ใกล้ถงึ ปีเปล่ียนสหัสวรรษ ที่จะจบสน้ิ พนั ปเี กา่ the Ten Commandments of God/MRTC) ชาวลัทธิ ข้ึนสชู่ ว่ งเวลาของพนั ปีใหม่ จงึ มักรู้สึกหวาดหว่นั พร่ันพรงึ หลงั จากน้ัน ท้งั สองกไ็ ดจ้ ดั ชมุ นุมรวมคนทีร่ ฐั นถ้ี กู ไฟคลอกตายมากกว่า ๕๓๐ คน ตอนแรกเขา้ ใจกนั ตอ่ วาระมหาประลยั (apocalypse) โยงไปถึงวนั ส้ินโลก แคลิฟอรเ์ นีย และรฐั ออริกอน แลว้ กเ็ รมิ่ มีสาวกรนุ่ แรก วา่ เป็นการฆา่ ตวั ตายหมู่ แต่ต่อมา ไดข้ ุดพบศพฝงั หมอู่ กี (doomsday คอื วันทพี่ ระเปน็ เจ้าทรงพิพากษาคนทไ่ี ด้ ซงึ่ ถอนตวั ออกจากสังคมมาอยู่กับทา่ นท้งั สองเพอื่ เตรียม มากมายในที่หลายแห่งซึง่ เป็นทรัพย์สินของเจ้าลัทธิ รวม ตายไป) แลว้ มีจนิ ตนาการและแสดงพฤตกิ รรมกันไปต่างๆ ตวั ไปมชี วี ิตใหม่ในยานอวกาศ ตอ่ มา คนกล่มุ น้ีก็ไปตง้ั แล้วบางแหล่งว่ามากกว่ากรณี Jonestown ทีอ่ เมริกา ดังจะเห็นวา่ ปี ค.ศ. 2000 หรือ Y2K (Year 2 Kilo; Kilo ชุมชนอยสู่ งบเงยี บแทบไมต่ ดิ ตอ่ กับใครในรัฐเทกซสั ถือ เม่อื ปี 1978/๒๕๒๑ (คราวนั้นตาย ๙๑๓ คน) = 1000) ซ่ึงเป็นปีทีค่ รบจบส้นิ millennium ท่ี 2 ได้เป็น ขอ้ ปฏบิ ตั ิเพื่อเตรียมตัวใหพ้ รอ้ มท่ีจะไปอย่ใู นภพภูมิอนั สูง เรือ่ งทีส่ �ำคัญโดดเดน่ มาก บางทีเรยี กวา่ apocalyptic แห่งอาณาจกั รสวรรค์ (kingdom of heaven) เร่ืองมีวา่ ผู้น�ำของลัทธนิ ี้ คืออดตี บาทหลวงโรมนั year (ปโี ลกประลยั หรอื ปีมหาวนิ าศ) คาทอลิกช่อื ว่า Joseph Kibwetere กับสตรผี สู้ อ่ื สาร ครั้นถงึ ปี 1994/๒๕๓๗ กเ็ ริ่มงานเผยแผใ่ หม่ ได้ สวรรคช์ อ่ื วา่ Credonia Mwerinde ซง่ึ อา้ งตนวา่ เปน็ ผรู้ บั ประจวบพอดวี ่า ความตื่นเตน้ ประหวั่นพรนั่ พรงึ สละทิง้ ทรพั ย์สมบตั ิและออกจารกิ ไปยงั รัฐแคลฟิ อร์เนีย พระเสาวนยี ข์ องพระแมพ่ รหมจารนิ ีแมรี (Virgin Mary) เร่ืองปเี ปล่ยี นสหัสวรรษนนั้ มาโยงเข้ากับปญั หา แล้วต้ังส�ำนักท่ชี านเมอื งซานดิเอโกในปี 1996/๒๕๓๙ ใช้ ชาวลทั ธนิ ้ีเชือ่ ตามคำ� ส่งั สอนว่า โลกจะประลยั แตอ่ งค์ คอมพวิ เตอร์ จงึ ยิ่งทำ� ให้คนตระหนกตกใจ เห็นสมจรงิ เครอื ข่าย Internet จัดทำ� Web site ของตนเองข้นึ มา พระเปน็ เจา้ หรือพระแม่พรหมจารินีแมรจี ะโปรดทรง และขยายวงความวติ กหวาดกลวั ไปทั่วสังคม บา้ งถึงกับ นำ� เสนอให้ผคู้ นรจู้ ัก “ประตสู สู่ วรรค์” ช่วยชาวลทั ธนิ ้ีให้รอด โดยมีกำ� หนดว่า วันสน้ิ ปี 1999/ ตีความวา่ นค่ี ืออวสานของอารยธรรมสมยั ใหม่ ๒๕๔๒ (Dec. 31, 1999) จะเป็นวนั สิน้ โลก แตเ่ มื่อวนั ครนั้ ถึงเดอื นมนี าคม ๒๕๔๐ ตามก�ำหนดเวลา นน้ั ผ่านไปโดยไม่มีเหตุรา้ ยเกดิ ขน้ึ พวกชาวลัทธินน้ั กเ็ สือ่ ม ปัญหาคอมพวิ เตอรน์ ั้น ซึ่งเรียกว่า “Y2K prob- ปรากฏของดาวหางเฮล-บ๊อปป์ (Comet Hale-Bopp) ศรทั ธา พากันเรยี กรอ้ งขอเงนิ และทรพั ยส์ ินทไี่ ด้บรจิ าคไป lem” (หรือ “year 2000 problem”) บา้ ง “Millen- สมาชกิ ๓๙ คน ซ่ึงรวมท้ังทา่ นผ้นู �ำ “โบ” กพ็ รอ้ มใจกนั กลบั คืน ท่านผนู้ �ำท้ังสองจงึ ด�ำเนินการสงั หารคนเหลา่ นน้ั nium Bug” บา้ ง “Y2K Bug” บา้ ง มสี าระอยทู่ ี่ว่า ใน กนิ ยาพิษฆา่ ตวั ตาย เป็นการทิ้งรา่ งสลัดพ้นออกไปจาก แล้วหลบลไ้ี ป ทันทีทว่ี ันเวลาเปลย่ี นจากปี 1999 ขึ้นเป็น 2000 ระบบ โลกท่ีก�ำลังจะถงึ วาระมหาประลยั วันส้ินโลก เพอื่ จะได้ คอมพวิ เตอร์มากมายทั่วโลกจะล้ม จะรวน หรือท�ำงาน โดยสารยานอวกาศท่แี ฝงตามทา้ ยดาวหางนน้ั มา แลว้ ผดิ พลาดขนานใหญ่ และประดากิจการของมนษุ ย์ใน เหนิ ไปเขา้ สูป่ ระตสู วรรค์เบือ้ งบนขา้ งหน้าตามค�ำสอนของ โลกบัดน้ี ที่อิงอาศัยระบบคอมพิวเตอร์แทบท้ังสิ้น ก็จะ ท่านผนู้ �ำตอ่ ไป วิบัติ อย่างเบากป็ น่ั ปว่ นวุ่นวาย ไมว่ ่าจะเป็นราชการ งาน 226 ภาคผนวก ห้ามซ้อื -ขาย อนญุ าตให้ใชเ้ พอื่ การศึกษาสว่ นตัวเทา่ นัน้ ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ลี ขิ สิทธิ์ หากประสงค์จะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น

สาธารณูปโภค ธนาคาร บรษิ ัทประกันภยั การขนส่ง สาย 87, 93 ดังน้เี ปน็ ตน้ และคอมพิวเตอรร์ ุ่นเก่าจำ� นวนมาก การบนิ โรงพยาบาล การไฟฟา้ โทรศพั ท์ ฯลฯ เครือ่ งบิน ก็ร้จู กั แตป่ ที เ่ี ป็นเลข ๒ ตวั แบบน้ี เวลาผ่านมาๆ ก็ไมม่ ี อาจจะตกหรือชนกัน เกิดอุบตั ิเหตุในการทหาร แมแ้ ต่ ปัญหาอะไร แต่พอถึงปี 2000 เลขทา้ ย ๒ ตวั เป็น 00 ลฟิ ต์ เครอ่ื งปรบั คมุ อุณหภมู ิ อุปกรณ์การแพทย์ และ ถึงตอนนี้ก็จะเกดิ ปัญหา เพราะคอมพวิ เตอรเ์ หล่าน้นั สารพดั สิง่ ทใี่ ช้ computer chips จะวบิ ัตหิ รือวิปรติ ไป แทนทีจ่ ะแปลความหมาย 00 เป็น 2000 กจ็ ะแปล 00 หมดส้นิ เป็น 1900 หรอื เปน็ ปี 0 ไปเลย คราวนี้ทุกอยา่ งก็จะ วิปรติ ผดิ พลาดหมด หรือเครือ่ งอาจจะปดิ ดับไปเฉยๆ ความหวาดกังวลนี้ท�ำใหผ้ ้ทู เ่ี ก่ียวขอ้ ง ทง้ั ราชการ และวงงานธรุ กิจ รีบเร่งแกป้ ญั หากันอยา่ งแตกต่ืนโกลาหล ดว้ ยเหตนุ ี้ คนจงึ พากนั หวาดหวน่ั พรน่ั พรงึ ว่า เมอ่ื ตั้งแตป่ ลายปี 1998/๒๕๔๑ โดยตั้งเปา้ แก้ใหท้ นั กอ่ นสิ้น ผ่านเที่ยงคืน สน้ิ ปี 1999 ขนึ้ เปน็ Jan. 1, 2000 คือ วันท่ี เดือนธันวาคม 1999/๒๕๔๒ แม้แตส่ หประชาชาตกิ ็ได้ ๑ มกราคม ๒๕๔๓ ความวบิ ตั วิ นิ าศอะไรจะเกดิ ขนึ้ แกโ่ ลกน้ี จดั ให้มกี ารประชุมนานาชาติวา่ ด้วยปัญหา Y2K (Inter- national Conference on Y2K) ข้ึนเป็นคร้ังแรกเมอ่ื อย่างไรกต็ าม ทา่ มกลางความไหวหวั่นระทกึ ใจ กลางเดือน ธ.ค. 1998/๒๕๔๑ ทางฝา่ ยอนุกรรมาธิการ น้นั ปใี หม่ ๒๕๔๓ ก็มาถึงโดยไมม่ ีเหตุการณ์รา้ ยทีส่ �ำคญั คณะหน่ึงของสภาผู้แทนราษฎรอเมรกิ นั ก็แนะให้ ใดๆ เกดิ ข้ึน คนทั่วโลกฉลองวนั ที่ ๑ มกราคม ๒๕๔๓ ประธานาธิบดีพจิ ารณาประกาศภาวะฉุกเฉินแหง่ ชาติ (January 1, 2000) โดยถอื เปน็ การข้นึ ส่สู หัสวรรษใหม่ ใหท้ นั กอ่ น ๑ ม.ค. 2000 หลายรฐั ของอเมรกิ าวางแผน เป็น 3rd millennium และไดร้ บั การบันทกึ ไว้วา่ เป็น ให้กองกำ� ลงั รกั ษาดนิ แดนแหง่ ชาติ (National Guard) งานฉลองท่ยี งิ่ ใหญท่ ส่ี ุดในประวัตศิ าสตร์ เตรยี มพรอ้ ม องค์กรสำ� คัญบางแห่ง เช่น กาชาด ถงึ กับ แนะน�ำประชาชนใหเ้ ตรียมเก็บปัจจัยยังชพี ท่ีจำ� เป็น เชน่ กระนั้นก็ตาม ผรู้ ทู้ ้ังหลายมิได้ยอมรบั งานฉลอง อาหาร นํา้ และยา ส�ำรองไว้ รายการทีวี ภาพยนตร์ การขึน้ สหสั วรรษใหมต่ ามนยิ มของคนทั่วไปน้ี แต่ไดช้ แี้ จง เพลง กป็ ระโคมเรือ่ ง Millennium และ apocalypse ไว้ใหเ้ ป็นหลกั ฐานว่า สหัสวรรษเกา่ (ท่ี ๒) จะส้นิ สุดใน วนั ท่ี ๓๑ ธนั วาคม ๒๕๔๓ (December 31, 2000) แลว้ สาเหตุของปัญหา Y2K คือ เคร่อื งคอมพวิ เตอร์ สหสั วรรษใหม่ (ท่ี ๓) จึงจะเร่ิมต้นในวันท่ี ๑ มกราคม รนุ่ แรกๆ เชน่ ๓๐ ปีกอ่ นนี้ มหี น่วยความจำ� เพียงเลก็ น้อย ๒๕๔๔ (January 1, 2001) คอื อกี ๑ ปีถัดไปจากทไี่ ด้ จขุ ้อมูลได้แสนจ�ำกดั จำ� ต้องประหยัดท่ีว่างใหแ้ กห่ นว่ ย ฉลองกนั แลว้ น้นั ความจ�ำเทา่ ท่ีจะท�ำได้ ผู้ออกแบบเครื่องและนักเขียน โปรแกรมจงึ แสดงหน่วยเวลาปี ซง่ึ มตี วั เลข ๔ ตวั เชน่ 1965, 1987, 1993 ดว้ ยตัวเลขท้ายเพียง ๒ ตัว เป็น 65, หา้ มซอื้ -ขาย อนุญาตใหใ้ ช้เพอื่ การศึกษาสว่ นตวั เท่าน้ัน ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงค์จะนาํ ไปใช้ตอ่ ตอ้ งติดต่อขออนุญาตจากเจา้ ของกอ่ น ภาคผนวก 227

อ่ า น รู้ ก็ ดี อ่ า น เ ล่ น ก็ ได้ หา้ มซื้อ-ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พอ่ื การศึกษาสว่ นตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ิขสทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใช้ตอ่ ต้องตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น

ฝรั่งเศสนำ� หนา้ และในปี 1988 ถึงกบั มีข้อก�ำหนดใหท้ กุ หนว่ ยราชการ = ประมาณ ๖ ไร่ ๑ งาน พาระบบเมตริกแพรไ่ ปท่ัวโลก ใช้ระบบเมตรกิ ในบรรดาธุรกรรมตั้งแตป่ ี 1992/๒๕๓๕ 1 ตร.กม. = 0.3861 ตร.ไมล์ เปน็ ต้นไป แตไ่ ม่ว่ารัฐบาลจะท�ำอยา่ งไร ประชาชนก็ไม่ (๑ ไร่ = 1,600 ตร.เมตร) พ.ศ. ๒๓๔๒ (ค.ศ. 1799) ทป่ี ระเทศฝรง่ั เศส สนใจ คนอเมรกิ ันไมใ่ ชร้ ะบบเมตริก เว้นแต่ในบางวงการ ค) น้ำ� หนกั - ชัง่ หลงั ปฏวิ ตั ิใหญ่ (French Revolution) ในปี 1789 แล้ว เชน่ วทิ ยาศาสตร์ การแพทย์ และกรฑี า ขณะทป่ี ระเทศ 1 ounce (oz) = 1/16 lb = 28.35 g ในปตี ่อมา คือ 1790 มกี ารต้งั คณะกรรมการขึน้ พิจารณา อน่ื ส่วนใหญ่ใช้ระบบเมตริกกนั แทบทัง้ หมด 1 pound (lb) = 0.45 kg แกป้ ญั หาการใชม้ าตราช่งั -ตวง-วัด ทีย่ ังลักลั่นสับสน คร้ัน [เมือ่ เดือนตลุ าคม 1960/๒๕๐๓ ท่ีกรงุ ปารีส ได้มี 1 gram (g) = 0.035 oz ถงึ ปี 1793 ณ วันที่ ๑ ส.ค. ไดม้ ีขอ้ ยุติข้นั ตน้ ในการใช้ การประชมุ ระหวา่ งชาตจิ ดั ปรบั ระบบเมตรกิ ใหเ้ ปน็ มาตรฐาน 1 kilogram (kg) = 2.205 lb ระบบเมตริก (metric system) เรมิ่ ด้วยการชง่ั นำ�้ หนักเปน็ ใหม่ทนั กับความก้าวหนา้ ทางเทคโนโลยี วางเป็นระบบ 1 ton (short) = 2,000 lb กิโลกรัม (kilogram) ตอ่ มา ๑๐ ธ.ค. 1799 จึงไดก้ ำ� หนด นานาชาติ เรียกส้นั ๆ วา่ “SI” (Système Internationale 1 ton (long) = 2,240 lb คา่ ของมาตราลงไวใ้ นกฎหมายให้เป็นการแนช่ ัดลงไป d’Unités = International System of Units)] 1 ton (metric) = 2,205 lb = 1,000 kg เทยี บมาตราบางหนว่ ยไว้ เพอ่ื ประโยชนท์ างปฏบิ ตั ิ = 1.1 short tons จากนนั้ ความนยิ มในระบบเมตริกน้กี ็แพร่ขยาย ดงั นี้ ง) ความจุ - ตวง เพราะเปน็ ระบบทศนยิ ม (decimal system) อนั ใช้เลข ก) ระยะทาง 1 tablespoon (tbsp.)= 1/2 fl oz ฐานสิบ ท่มี แี บบแผนให้ค�ำนวณไดง้ า่ ย กับทัง้ ได้อิทธิพล 1 น้วิ (in) = 2.54 cm = 15 cc/mL แหง่ ชยั ชนะของจกั รพรรดนิ ะโปเลยี นเปน็ แรงหนนุ ดว้ ย แต่ 1 ฟตุ (ft) = 12 in = 30.48 cm = 3 teaspoons เวลาก็ผา่ นมาจน ๒๐ พ.ค. 1875/๒๔๑๘ ประเทศตา่ งๆ 1 หลา (yd) = 3 ft. = 09144 m 1 ounce (fl oz) = 29.57 cc/mL ในยุโรปอีก ๑๗ ประเทศจึงได้ตกลงใชร้ ะบบเมตรกิ น้ี 1 ไมล์ (mi) = 1,760 yd = 1.609 km 1 cup = 8 oz = 237 cc/mL 1 เซนติเมตร (cm) = 0.39 in 1 gallon (U.S.) = 0.84 imperial gallon เมื่อปี 1965/๒๕๐๘ อังกฤษไดต้ กลงว่าจะหันมา 1 เมตร (m) = 39.37 in = 3.28 ft = 3.785 L ใช้ระบบเมตรกิ แทนระบบเกา่ ของตน (English Units of 1 กโิ ลเมตร (km) = 3,281 ft = 0.62 mi 1 gallon (imperial) = 1.2 U.S. gallons Measurement หรอื inch-pound system) คราวน้นั ข) เน้ือท่ี = 4.5 L แคนาดา ออสเตรเลยี นิวซแี ลนด์ และแอฟรกิ าใต้ กต็ าม 1 acre/เอเคอร ์ = 43,560 ตร.ฟตุ 1 cubic centimeter (cc) = 1 milliliter (mL) อยา่ งและเปลย่ี นสำ� เรจ็ ไปแลว้ อยา่ งรวดเรว็ กอ่ นองั กฤษ = 0.405 hectare = ๒.๕ ไร่ 1 milliliter (mL) = 0.034 fl oz 1 ตร.ไมล ์ = 640 เอเคอร ์ = 2.59 ตร.กม. 1 liter (L) = 0.264 gallon ส่วนในอเมรกิ า รัฐบาลสหรฐั ได้พยายามใหใ้ ช้ 1 hectare/เฮกตาร ์ = 10,000 ตร.เมตร = 1,000 mL ระบบเมตริกตั้งแต่ปี 1821/๒๓๖๔ เรื่อยมาจนกระทงั่ = 2.471 acres = 1,000 cc/cm3 ในปี 1971 ถงึ กับคดิ วางเปน็ แผน ๑๐ ปี ใหเ้ ปล่ยี นแบบ สมัครใจ แลว้ ในปี 1975/๒๕๑๘ ประธานาธิบดีฟอร์ด (Gerald R. Ford) ก็ลงนามในกฎหมาย Metric Conver- sion Act ขอใหค้ นหนั มาใช้ระบบเมตรกิ นน้ั โดยสมคั รใจ ห้ามซอ้ื -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พือ่ การศกึ ษาสว่ นตัวเท่าน้ัน ภาพประกอบส่วนใหญม่ ีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น ภาคพเิ ศษ 229

ไดโนเสารเ์ พ่ือนร่วมยคุ ของเต่าหายไป บา้ งกลายเป็นนก หมดจากโลกแตไ่ ดโนเสาร์ แตเ่ ตา่ ยังอยมู่ าเป็นคขู่ องกระต่าย พ.ศ. ๒๓๘๕ (ค.ศ. 1842) กอ่ นน้นั ไมเ่ คยมีใคร ไดย้ ินคำ� ว่า “ไดโนเสาร์” หรอื แม้แตเ่ คยนึกเคยคิดถงึ สัตว์ อะไรอยา่ งนี้ แม้ว่าจะเคยเจอกระดูก เจอซาก รอยเทา้ จนถึงโครงกระดูกของมัน ดงั ทใี่ นปี 1824 รายหน่งึ ตั้งช่อื ขึ้นมาวา่ “Megalosaurus” และในปี 1832 อกี รายหน่ึง ตงั้ ชือ่ วา่ “Hylaeosaurus” ก็ยังจับอะไรๆ ไม่เข้าทาง ของเร่ือง จนกระทง่ั ถงึ ปี 1841 ท่ปี ระเทศอังกฤษ Sir Richard Owen เชื่อมโยงเรื่องราวไดค้ วามเข้าใจเป็นหลัก ขึน้ มา แล้วท�ำรายงานโดยเรยี กเปน็ ชือ่ รวมของสัตว์เหล่า นวี้ ่า “Dinosauria” พมิ พเ์ ผยแพรค่ รงั้ แรกในปี 1842 แลว้ หลงั จากนั้น ความสนใจและศึกษาในเร่ืองไดโนเสาร์ก็ ขยายแพร่หลายออกไป จนคนพดู ค�ำวา่ “dinosaur” กัน เปน็ สามญั รจู้ ักกนั ไปท่วั โลก “ไดโนเสาร”์ เป็นค�ำทีอ่ า่ นออกเสยี งแบบไทย ค�ำ เดิมคอื dinosaur ซงึ่ เจา้ ของภาษาอ่านวา่ “ไดโนซอร”์ มาจากค�ำกรีก คือ deinos (แปลวา่ monstrous คือ อยา่ งยกั ษ์ หรือมหมึ า) + sauros (แปลวา่ lizard คอื กิ้งก่า) จึงแปลว่า “ก้งิ กา่ ยกั ษ์” แตท่ ่จี ริง ไดโนเสารไ์ มใ่ ช่ กิ้งก่า ถึงจะมสี ายสมั พันธ์กัน ก็หา่ งไกล อีกทงั้ ไดโนเสาร์ ส่วนใหญ่ก็มไิ ดน้ า่ กลัวอะไร ตัวกม็ ิใช่มีแต่ใหญ่ Sir Richard Owen 230 ภาคพเิ ศษ หา้ มซื้อ-ขาย อนุญาตให้ใชเ้ พือ่ การศึกษาส่วนตวั เท่านั้น ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ขิ สทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใชต้ ่อ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของก่อน

ไดโนเสาร์เปน็ สตั วเ์ ลอ้ื ยคลานกอ่ นประวัติศาสตร์ ไม่มกี ระดกู สนั หลงั และสัตว์ภาคพื้นมหาสมทุ ร แยกย่อย เคยจดั กันมาว่าไดโนเสาร์เปน็ สตั ว์เล้อื ยคลานเลือดเยน็ ซึ่งตงั้ แตเ่ กิดมีขนึ้ มา จนกระท่ังสญู พนั ธไ์ุ ป นานประมาณ เป็น ๖ ยคุ (Period) รวมคอื ๕๔๒-๒๕๑ ลา้ นปีลว่ งแลว้ (cold-blooded reptiles) แตแ่ ลว้ ไม่นานนก้ี ็พบหลกั ๑๗๕ ลา้ นปี รวมอย่แู ค่ในมหายุคเดยี ว ท่ีเรียกวา่ Meso- (ตำ� ราเก่าวา่ ๗๐๐-๒๓๐ ลา้ นปีลว่ งแล้ว) ฐานทีท่ ำ� ใหส้ รุปกันวา่ อยา่ งนอ้ ยบางชนิดเป็นหรืออาจ zoic era เคยเปน็ สตั วเ์ ลือดอุ่น (warm-blooded) ๒. Mesozoic Era (มหายคุ มโี ซโซอกิ ) คือกาละ ท่ีวา่ ไดโนเสารอ์ ยู่ในมหายุค Mesozoic era นั้น ของสตั ว์เลือ้ ยคลาน (age of reptiles) แยกยอ่ ยเป็น แตก่ ่อนนี้ นักวทิ ยาศาสตรค์ ดิ วา่ ไดโนเสารเ์ ปน็ จะเข้าใจได้ ก็ต้องรจู้ กั ธรณีกาล (geologic time) ซ่ึงทุก ๓ ยุค (Period) รวมคือ ๒๕๑-๖๕.๕ ลา้ นปีลว่ งแล้ว สตั วร์ า้ ยทง่ี มุ่ งา่ ม หรอื อยุ้ อา้ ย โง่ ปรบั ตวั เขา้ กบั สงิ่ แวดลอ้ ม คนควรร้จู ักไว้เพ่ือประโยชนท์ างการศกึ ษา อย่างน้อยพอ (ไดโนเสาร์มใี นมหายคุ น)ี้ ทเ่ี ปลี่ยนแปลงไปไมค่ อ่ ยได้ แตแ่ ล้วกร็ ใู้ หม่เปลย่ี นไปว่า ผา่ นตาไว้ ไดโนเสารห์ ลายพวกเป็นสัตวท์ ่คี ลอ่ งวอ่ งไว และเป็นสัตว์ ๓. Cenozoic Era (มหายคุ ซโี นโซอิก) คือกาละ จ�ำพวกหนึง่ ที่ปรับตัวได้เกง่ ท่สี ุด บางชนดิ กฉ็ ลาด ธรณีกาลน้นั มกี ารแบ่งไว้ โดยแยกเป็น era ของสัตวเ์ ล้ียงลูกด้วยน�้ำนม (age of mammals) แยก (มหายคุ ) แล้วซอยเปน็ period (ยคุ ) ซึ่งอาจจะแบ่งย่อย ยอ่ ยเปน็ ๒ ยุค (Period) ซงึ่ ซอยออกไปเปน็ ๔ และ ๒ อีกอย่างหน่ึง นกั วทิ ยาศาสตรเ์ ชือ่ กันอย่นู านว่า ออกไปอกี เป็น epoch (สมัย) สมยั (epoch) ตามล�ำดับ รวมคือ ๖๕.๕-๑.๘ ล้านปี และ ไดโนเสาร์หมดสิ้นสญู พนั ธุไ์ ปเลย ไม่มเี ช้อื สายสืบทอดเปน็ ๑.๘ ลา้ นปี – ปัจจุบนั ตามลำ� ดบั อะไรต่อมาอกี แต่ในปัจจบุ นั ความเช่ือนเี้ ปลยี่ นแทบพลกิ ทง้ั น้ี ก่อนจะข้ึน era (มหายคุ ) ท่ี ๑ แรกทีเดยี ว มี ไปเลย นับจากทศวรรษ 1960’s มา งานวิจัยไดโนเสาร์ กาลเวลาพิเศษ ๒ ระยะ คือ (ในมหายคุ ที่ ๓ นี้ ควรทราบพิเศษดว้ ยวา่ ในช่วง แสดงหลกั ฐานอันหนักแนน่ ซึง่ บ่งบอกวา่ ประดานกนเ้ี ป็น อดตี ๕-๑.๘ ล้านปี ได้เกิดมลี งิ คล้ายคน ครัน้ ถึงราว ๑ สัตวท์ ีส่ บื เชอื้ สายโดยตรงมาจากไดโนเสาร์กนิ เนื้อจ�ำพวก ก) Azoic time (บรมยคุ อะโซอกิ ) ตัง้ แตโ่ ลก แสนปีมาแลว้ นี้ จงึ ปรากฏมี homo sapiens คือ มนษุ ย์ ธีโรปอด (theropod) ชนิดเล็ก นกั วิทยาศาสตรแ์ ละผู้ น้กี ่อตัวขนึ้ มาเปน็ แผน่ ผิวเปลือกโลกและผืนนำ้� ไม่มี แบบปจั จุบนั และเมือ่ ราว ๑๐,๐๐๐ ปีมานเ้ี อง จงึ เปน็ เชีย่ วชาญจ�ำนวนไม่นอ้ ยถึงกบั ถือว่าหรือจดั นกทัง้ หลายวา่ บรรยากาศทีจ่ ะกน้ั ขวางอกุ กาบาต นีค่ อื ๔,๕๕๐-๓,๘๐๐ epoch คือสมยั ที่มนุษย์เรม่ิ มีอารยธรรม) เปน็ ไดโนเสาร์ นกี่ เ็ ทา่ กบั บอกวา่ ไดโนเสารย์ งั ไมส่ ญู พนั ธจ์ุ รงิ ล้านปีลว่ งแล้ว ไมม่ ีชีวติ ใดๆ ในมหายุคมีโซโซอกิ (Mesozoic Era) ซึ่งเริม่ เม่อื การวิวฒั นอ์ ยา่ งนี้เกิดข้ึนในยคุ ท่ี ๒ ของ Meso- ข) Precambrian time (บรมยคุ พรแี คมเบรียน ๒๕๑ ลา้ นปที ลี่ ว่ งแลว้ ซง่ึ มกี ารพฒั นาของสตั วเ์ ลอ้ื ยคลาน zoic Era ใกล้ ๑๕๐ ลา้ นปมี าแล้ว พูดงา่ ยๆ ว่าในช่วง แต่บางทา่ นเรยี กว่า Precambrian Era) ผวิ เปลือกโลก บินได้ พืชมดี อก และเรมิ่ มนี กรุ่นแรกๆ นั้น ไดโนเสาร์ กลางมหายคุ มีโซโซอิกนั้น ซงึ่ เป็นระยะกาลเดยี วกับท่ี อยูต่ ัวมนั่ คง แรโ่ ลหะพอกพนู ทบั ถมสะสมตวั กอ่ เกิด เกิดขึ้นเมือ่ ราว ๒๔๐ ล้านปี และได้สูญสิน้ ไปในตอนจบ เรมิ่ ปรากฏพชื มดี อก เกิดต้นไม้ป่าจ�ำพวกสน แมกโนเลีย หนิ แปร มีการกร่อนตวั เกิดหินตะกอน น่คี ือ ๓,๘๐๐- มหายคุ ท่ี ๓ เมือ่ ๖๕.๕ ลา้ นปนี นั้ โอก๊ ปาลม์ และหลิว อย่างดกึ ด�ำบรรพ์ นกสญู พันธ์แุ ล้ว ๗๐๐ ล้านปีลว่ งแลว้ เร่ิมเกดิ ชวี ิตในทะเล จ�ำพวกสาหร่าย ซึง่ มใี นยคุ นี้ ช่ือว่าอารค์ อี อพเทรกิ ซ์ (archaeopteryx) เขียว มีการสังเคราะห์ดว้ ยแสง จงึ เกดิ บรรยากาศที่อุดม ทัง้ น้ี เตา่ ซึ่งเป็นสตั วเ์ ล้ือยคลานเกา่ แก่ กม็ ีมา ท่มี ีลักษณะของสตั วเ์ ลือ้ ยคลาน กเ็ ปน็ หลักฐานหนึ่งท่ี ด้วยออกซิเจน เกดิ ชีวติ จ�ำพวกคลา้ ยหนอน และเริม่ มี ตง้ั แตค่ รง้ั ไดโนเสารร์ นุ่ แรกๆ แต่เต่ายังคงอยมู่ าจนบัดนี้ สนบั สนุนความเข้าใจน้ี คือแสดงวา่ เป็นช่วงตอ่ ระหว่าง ซากดึกด�ำบรรพ์ (fossils) ไมไ่ ดส้ ญู พนั ธุไ์ ปด้วย สัตวเ์ ลือ้ ยคลานกับนก และปจั จบุ ันน้ี นกั วิทยาศาสตรไ์ ด้ จากนี้ ตามดว้ ย ๓ มหายคุ (Era) คอื เวลาผ่านไปๆ ความรูค้ วามเขา้ ใจในเรอื่ งไดโนเสาร์ ๑. Paleozoic Era (มหายุคพาลีโอโซอิก) สตั ว์ ได้เปลย่ี นไปอยา่ งมากมาย รวมทงั้ เกดิ มีทฤษฎีใหม่ๆ เชน่ ห้ามซือ้ -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศกึ ษาส่วนตัวเท่านั้น ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ีลขิ สทิ ธิ์ หากประสงคจ์ ะนําไปใชต้ อ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของก่อน ภาคพเิ ศษ 231

จัดตัวอารค์ อี อพเทริกซน์ ้ี ว่าเปน็ ท้งั ไดโนเสาร์ และเปน็ เปลยี่ นแปลงมาเรื่อย ขอยกไปเลา่ ในตอนจบ ไดโนเสารก์ นิ เนือ้ ทงั้ หมด กับทง้ั นกดว้ ย ทงั้ ท่ีช่อื แปลว่า นกด้วย นอกจากนั้น ไดโนเสารธ์ ีโรปอดชนิดหน่ึง ทชี่ ื่อ การทีค่ นได้ยนิ เรอ่ื งไดโนเสารก์ ันอย่เู รอ่ื ย กส็ มกบั มีเทา้ สตั ว์ป่า แต่ตวั จรงิ มีเท้าเหมือนนก จนบางทเี รยี ก วา่ ออรน์ ิธอมมิ สั (Ornithomimus) มีรูปร่างและขนาด วา่ ไดโนเสาร์เท้านก (bird-footed dinosaur) และนกก็ คลา้ ยอย่างนกกระจอกเทศ ทีไ่ มม่ ีขน หางยาว และวิง่ เรว็ การท่ีไดโนเสาร์เปน็ สตั ว์ที่เคยมีจ�ำนวนมากมาย และได้ สบื เชอื้ สายมาจากไดโนเสาร์ธโี รปอดสายหนึง่ ท่เี ป็นขนาด เชน่ เดยี วกัน ครองโลกอยนู่ านถึงประมาณ ๑๗๕ ล้านปี ดังท่ีมขี า่ วการ เลก็ นกจึงถูกจัดเขา้ ในกลมุ่ ยอ่ ย Theropoda นี้ดว้ ย (พงึ คน้ พบบ่อยมากไมร่ ู้จกั จบ ต�ำราบอกวา่ นกั วทิ ยาศาสตร์ สงั เกตว่า นก แทนทจ่ี ะมาจากไดโนเสารส์ ะโพกนก กลับ นกั วิทยาศาสตรว์ ่าไดโนเสาร์มรี ่างกายคล้ายนก ค้นพบไดโนเสาร์ใหมๆ่ เฉลี่ยแลว้ ปลี ะ ๗ ชนดิ มาจากพวกสะโพกกง้ิ กา่ ) หลายอย่าง เชน่ มีคอโคง้ เหมอื นตัว S กระดูกหน้าอกต่อ คอเป็นง่าม (เป็นรปู ตัว V) เท้าเหมอื นนก คอื มี ๓ นิว้ หลัก ทีว่ า่ ไดโนเสารม์ ีมากมายนน้ั มีการจัดตามลกั ษณะ พวกธีโรปอด (theropod) น้ี เดินหรอื วิ่งดว้ ย ๒ โดยนว้ิ ที่ ๔ อยขู่ า้ งหลงั หากนิ แถบชายทะเล ทลี่ มุ่ รมิ แมน่ ำ้� โครงกระดกู เป็น ๒ กลมุ่ ใหญ่ คอื ไดโนเสาร์สะโพกก้งิ กา่ ขาหลัง สว่ นสองขาหนา้ ส้ัน มีนว้ิ เปน็ กรงเลบ็ ใช้เปน็ มอื ล�ำธาร แต่ขึน้ ไปสร้างรังในท่ีเนินสูง แถบภเู ขา โดยพา (“lizard hips” บางทีว่า reptile-hipped; คำ� ทางการว่า จับและฉกี เหยือ่ พวกตวั ใหญห่ วั ยาวใหญ่ คอส้นั พวกตวั กนั ขึ้นไปเป็นประจำ� ปี ดังเชน่ ทเ่ี ทือกเขารอคกี (Rocky Saurischia) กบั ไดโนเสาร์สะโพกนก (“bird hips” หรอื เลก็ หัวเล็ก แตค่ อยาว ลำ� ตวั สน้ั ๒ ฟุตกม็ ี ยาว ๘ ฟตุ กม็ ี Mountains) มบี รเิ วณหนงึ่ ทถ่ี งึ กบั ตง้ั ชอ่ื วา่ “Egg Moun- bird-hipped; คำ� ทางการว่า Ornithischia) แล้วก็แยก มีตั้งแต่ตวั เล็กเทา่ กา จนถึงตวั ใหญม่ หมึ า (คอื พวกทแี รน tain” (ทพ่ี าตะโกเนยี /Patagonia ในอาร์เจนตินา มีถิ่น ยอ่ ยออกไปหลายชนิดหลายประเภท ทงั้ ขนาดเล็ก ขนาด โนเสาร)์ หนัก ๖ ตนั ขน้ึ ไป บ้างกเ็ ดินโย่งขาระหง รา่ ง สรา้ งรงั วางไขไ่ ดโนเสาร์หลายตารางกิโลเมตร) แล้ววางไข่ ใหญ่ ท้ังพวกกินพชื และพวกกนิ เนอื้ แต่สว่ นมากกินพชื เพรยี ว วิง่ ได้เร็ว จบั กินสัตว์ท่เี ล็กกว่าตน แมลง และไข่ และกกไข่ อยา่ งไกอ่ ยา่ งนก อาจจะเลยี้ งลกู แบบเดยี วกบั นก เทา่ ทร่ี กู้ นั ไดโนเสาร์สะโพกนกทั้งหมดเป็นประเภทกินพชื กนิ ไดโนเสารท์ ่ีกินพืช จนถงึ กนิ แมแ้ ตพ่ วกเดยี วกนั เองก็มี มที ง้ั พวกสองขา และพวกสข่ี า และพวกสข่ี า บางทมี เี ขาดว้ ย ไดโนเสาร์ธีโรปอด ชนดิ ทแี รนโนเสาร์ (tyrannosaur ในระยะใกลป้ ี 2000/๒๕๔๓ มาจนถงึ บดั นี้ มกี าร เขาเดยี วบา้ ง สามเขาก็มี ชนดิ หน่ึงท่ีเรยี กว่าแองกโิ ลเสาร์ แปลตามตวั วา่ “กิง้ ก่าทรชาติ”) เป็นสัตว์กินเนอ้ื จอมโหด ค้นพบมากข้นึ ๆ ท่ีทำ� ให้แนใ่ จกนั แลว้ ว่า มีไดโนเสารท์ ่มี ี (ankylosaur) เดนิ ส่ขี า มแี ผ่นกระดกู เปน็ ตาๆ คลมุ หลงั ตัวใหญ่มาก เวลายืนตรงสูงกว่า ๒๑ ฟตุ แค่สะโพกก็สูง ขนอยา่ งนก และไม่เฉพาะไดโนเสารส์ ะโพกกิง้ กา่ สายกนิ และสีข้าง เหมือนเปน็ เกราะหุม้ ตัว ถงึ ๑๒ ฟตุ แตต่ ามปกตจิ ะอยู่ในทา่ หลงั ราบ โดยยกหาง เนื้อเทา่ นน้ั ท่มี ขี นอยา่ งนก ไดโนเสารส์ ะโพกนกกนิ พืชบาง ขึน้ ดุลไว้ ในทา่ นยี้ าวถงึ ๔๖ ฟุต หนัก ๔-๗ ตนั หัวโตยาว พวกก็อาจจะมขี นขึน้ ดว้ ย ชนิดกนิ พชื ท่ีอยู่มายนื ยาวและพฒั นาข้นั สงู สดุ ใน ๔ ฟตุ คร่ึง มฟี ันแหลมคมราว ๖๐ ซี่ ยาวซ่ีละ ๖ นิ้ว ได้ ยคุ สดุ ทา้ ยใกล้สูญพนั ธ์ุ เป็นพวกสะโพกนก ชอ่ื ว่า ฮาโดร ครองความย่ิงใหญอ่ ย่ใู นตอนท่ีไดโนเสาร์จะสญู พนั ธไ์ุ ป ถา้ พูดโยงย้อนจากปจั จบุ ัน ก็บอกว่า บรรดาสัตว์ เสาร์ (hadrosaur) เป็นไดโนเสารส์ องเท้า ปากเป็ด ขา เมือ่ ๖๕.๕ ล้านปีมาแลว้ นน้ั ที่สบื สายมาจากสตั วเ์ ลอ้ื ยคลานดกึ ดำ� บรรพเ์ ชน่ เดยี วกับ กรรไกรแบนกว้าง มีฟนั เปน็ แผงๆ ละเกิน ๒๐ ซ่ี รวมเป็น ไดโนเสาร์ ก็มเี ต่า จระเข้ งู และก้งิ ก่า แลว้ จระเขน้ ลี่ ะ คือ หลายรอ้ ยซ่ี ไว้เคย้ี วใบไม้และพืชท่แี ข็งเหนียว เทา้ มพี งั ผืด ไดโนเสาร์ใหญท่ ีส่ ุด เป็นพวกกนิ พชื คือพวก ญาตใิ กล้ชิดทส่ี ุดของนก และเปน็ ตวั เช่อื มต่อกบั สตั ว์เลื้อย ระหวา่ งนิว้ ว่ายนำ้� เดนิ บกได้ ถนัดกินพืชนำ�้ สงู ถงึ ๑๘ เสาโรปอด (sauropod, อา่ นคล้อยตามตน้ เสยี งไทย ถา้ คลานกอ่ นประวัตศิ าสตร์อย่างไดโนเสาร์ ฟุต ยาวถึง ๔๐ ฟตุ ก็มี อ่านอย่างฝรง่ั กเ็ ปน็ สอโรพ่อด) เป็นพวกอยนู่ ้�ำได้ดว้ ย หางก็ยาว คอก็ยาว แตห่ วั เลก็ ในพวกนี้ ชนดิ หนึง่ มีส่ีเท้า อกี เรอื่ งหนึ่งทส่ี ำ� คัญ คือ สาเหตใุ หไ้ ดโนเสาร์สูญ ในกลุ่มไดโนเสารส์ ะโพกก้งิ ก่า ซึง่ แบง่ เปน็ ๓ กลมุ่ ส้ินไปจากโลก ความรคู้ วามเข้าใจในเรอ่ื งน้ี ก็ก้าวหน้า ยอ่ ยนัน้ กลุ่มยอ่ ยทส่ี าม คือ Theropoda รวมจ�ำพวก 232 ภาคพเิ ศษ ห้ามซ้ือ-ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พื่อการศึกษาส่วนตัวเทา่ นั้น ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสิทธ์ิ หากประสงค์จะนําไปใช้ตอ่ ตอ้ งติดต่อขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น

ใหญ่มหึมา ตัวยาว ๘๗ ฟุต หนกั ถึง ๘๐ ตนั บางต�ำรา ๖๕.๕ ลา้ นปลี ว่ งแลว้ และกต็ อบกนั ไปตา่ งๆ มากหลายอยา่ ง มีหลกั ฐานที่ท�ำให้คาดได้วา่ อาจมดี าวตกมาต่อเน่ืองเปน็ บอกวา่ ชนิดใหญ่ที่สดุ ยาว ๑๓๐ ฟตุ ใหญก่ วา่ ช้างเกิน คำ� ตอบทยี่ อมรับกนั มากในระยะแรก คอื บอกวา่ ชุดเป็นชว่ ง เปน็ อันวา่ มี ๒ ทฤษฎีใหญ่ ๑๐ เทา่ สตั ว์ปัจจบุ ันทจี่ ะเทยี บขนาดได้ ก็มีแต่ปลาวาฬ บางชนิดซงึ่ มีในน�้ำเท่าน้นั บางชนิดมีฟันและหนงั คลา้ ย เปน็ เพราะการท่ภี มู อิ ากาศคอ่ ยๆ เปลีย่ นไป เริม่ แต่ทะเล ค�ำตอบหลงั น้ีโยงไปหาคำ� ตอบแรกดว้ ย คอื เป็น อยา่ งจระเข้เวลาน้ี ตนื้ แห้งไป ทำ� ใหภ้ มู ิอากาศผิดแผกกนั ไปท่ัว ฤดูหนาวก็ เหตใุ หภ้ ูมอิ ากาศเปล่ยี นแปลงไป แต่เปน็ แบบหนาวเยน็ หนาวจดั ฤดรู ้อนก็รอ้ นจดั ไดโนเสารต์ วั โตเกินกวา่ ทีจ่ ะ เฉยี บพลนั กลา่ วคอื เมอ่ื ดาวเคราะหน์ อ้ ยชนกบั โลก ก็ ดงั ได้กล่าวแล้วว่า ไดโนเสารเ์ คยมมี ากมายแพร่ หาทีห่ ลบซอ่ น ร่างกายกไ็ ม่มีเครื่องปกปอ้ งหรือระบบ ทำ� ใหห้ ินดนิ เปน็ ตน้ นบั พนั ล้านตนั ฟงุ้ ข้นึ ไปเปน็ เมฆฝุ่น ไปท่วั โลกและครองโลกอยู่นานถงึ ๑๗๕ ล้านปี บรรดาผู้ ระบายความร้อน ทนไมไ่ หวจงึ คอ่ ยๆ ตายหมดไป แต่ต่อ ใหญ่ และเกิดไฟใหญไ่ หม้ไปทั่ว ทงั้ ควันไฟและเมฆฝ่นุ เชย่ี วชาญพยายามหาค�ำตอบวา่ เหตุใด ไดโนเสาร์จึงสูญ มาไมน่ านนี้ ไดม้ ที ฤษฎใี หม่ทเี่ ชื่อกันหนักแน่นขึ้นวา่ เปน็ ปกคลมุ โลกมืดมดิ ไมม่ ีแสงอาทิตยล์ งมายาวนานถงึ ๓ ปี ไปหมดสน้ิ อย่างฉบั พลัน และพร้อมกนั ทง้ั หมด ในตอนสน้ิ เพราะเกิดเหตกุ ารณฉ์ บั พลัน คือ ตอนนั้น มีดาวเคราะห์ พืชและต้นไมต้ าย การสังเคราะหด์ ว้ ยแสงท�ำไม่ได้ วงจร ยุคสุดทา้ ยคอื ยุคที่ ๓ ของมหายุค Mesozoic Era เม่อื นอ้ ย (asteroid) มาชนโลก และอาจจะไมใ่ ช่ชนครั้งเดียว อาหารลม่ (พืชฟน้ื ไดเ้ พราะยังมีเมลด็ และรากฝงั อยู)่ ห้ามซอ้ื -ขาย อนญุ าตใหใ้ ช้เพอ่ื การศึกษาส่วนตวั เท่าน้ัน ภาพประกอบสว่ นใหญ่มีลขิ สทิ ธ์ิ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ตอ้ งติดตอ่ ขออนญุ าตจากเจา้ ของกอ่ น ภาคพิเศษ 233

234 ภาคพิเศษ หา้ มซื้อ-ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศกึ ษาสว่ นตวั เทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใช้ตอ่ ตอ้ งติดตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น

หนาวเยน็ จดั ทั้งไดโนเสารแ์ ละชีวติ ในรูปอ่ืนมากมายจงึ ได้ ไดโนเสารเ์ องขนาดเล็กบางชนดิ ทก่ี ินเนือ้ ถึงยคุ กลาง สูญส้นิ ไป ท่เี หลอื อยไู่ ด้ กค็ อื พวกทม่ี ีระบบชว่ ยบรรเทา ของมหายคุ น้ี กเ็ ร่มิ ววิ ัฒนาการเรม่ิ กลายเปน็ นกไป และ ความหนาว มีขน พวกอย่ใู นทีม่ แี สงแดดนอ้ ยอยู่แลว้ รวม เรม่ิ เกดิ มงี ู ถึงตอนน้ี ดนิ ฟ้าอากาศ การเปน็ อยู่ อาหาร ทัง้ พวกทีอ่ ย่ใู ตด้ นิ ในนำ�้ ลกึ ในทะเลลึก การกนิ ทุกอยา่ งเปลยี่ นแปลงไปในทางท่ีไม่เกอ้ื กูลทจ่ี ะให้ ไดโนเสารอ์ ยูด่ ไี ด้ รวมท้งั เกิดเหตุการณ์ใหญ่รา้ ยแรง เช่น อยา่ งไรก็ตาม นกั วิทยาศาสตร์ไม่น้อยไม่สนิทใจ ภูเขาไฟระเบิดระบาด ทงั้ ความเปลย่ี นแปลงทีค่ อ่ ยเป็นไป เพราะหลงั ดาวเคราะหน์ อ้ ยชนโลกแลว้ มีหลกั ฐานวา่ ยงั และเหตุการณใ์ หญ่ทเ่ี กดิ ขึ้นมา ก็พาใหไ้ ดโนเสารห์ มดสิ้น มีไดโนเสาร์บางชนิดอยู่ต่อมาอกี ถึงลา้ นปี อย่างน้อยก็ ไป แต่รวมแล้วผู้เชี่ยวชาญก็ยงั ไดแ้ ค่สันนษิ ฐาน ไม่ท�ำให้ คดิ กนั วา่ ทงั้ ความเปลี่ยนแปลงของภมู อิ ากาศและดาว สนิ้ สงสัย เคราะห์ชนโลก เปน็ เหตุประกอบกนั ทีส่ �ำคัญคือ ความ เปลีย่ นแปลงแกช่ ีวติ บนผืนโลกน่ีเอง ไดโนเสารม์ ิใช่สูญสน้ิ แม้จะไดศ้ ึกษากันมามากมายยาวนาน นกั ไปพรอ้ มกันหมดทเี ดียวฉบั พลัน วทิ ยาศาสตรก์ ็รบั วา่ มนษุ ยย์ ังรเู้ ร่ืองไดโนเสาร์ไม่เพียงพอ แต่ในระหวา่ งท่ีมีความร้ยู ังไม่ทันไรนี้ มนุษยก์ ็ได้เกิดมี ในสมยั แรกมีไดโนเสารน์ ั้น ภเู ขาอย่างเชน่ หมิ าลยั ความเข้าใจผิดต่อไดโนเสาร์แลว้ หลายอย่าง ถา้ ไม่ก้าวไป หรือเทอื กเขาแอลป์ ยงั ไม่เกิดมี แผ่นดินเป็นผืนเดยี ว ลอ้ ม กบั การศกึ ษา มนุษย์ก็จะตดิ อยใู่ นความเขา้ ใจผดิ เหล่าน้ัน รอบด้วยทะเลกวา้ งใหญ่ไพศาล แล้วตอ่ มาในมหายุค และนา่ สังเกตด้วยวา่ ไดโนเสาร์นน้ั กวา่ จะสญู พนั ธุ์ไป ได้ Mesozoic Era นน้ั แหละ ผืนแผ่นดนิ กไ็ ด้เริ่มแตก แยก ครองโลกอยู่นานถงึ ประมาณ ๑๗๕ ลา้ นปี แต่มนุษยเ์ องน้ี ตวั ออกไป กลายเป็นทวีป และเกดิ มมี หาสมทุ รทง้ั หลาย ยังไม่ทันได้ ๑ ล้านปี ก็ท�ำท่าจะไม่ไหว พดู ถึงแคศ่ ตวรรษ ผืนทวปี เลอื่ น แตกออกเป็นส่วนๆ พ้ืนทะเลแผข่ ยาย ทวปี เดียวขา้ งหน้า กช็ ักระอาใจวา่ จะอยไู่ ปไดร้ อดพ้นหรอื ไม่ เหล่านนั้ ค่อยๆ เล่ือนตัวหา่ งกันออกไปปลี ะ ๒-๓ ซม. จน แถมจะพาท้งั โลกให้ยอ่ ยยับไปกบั ตัวเสยี อีกด้วย มาอย่ใู นต�ำแหน่งท่ปี รากฏในปจั จบุ ัน หนา้ ตรงข้ามจากซา้ ยบน: เม่อื บรรดาทวปี เคลื่อนยา้ ยท่อี อกไป สภาพพนื้ ผวิ Sauropod แผ่นดนิ และภมู ิอากาศกเ็ ปล่ยี นแปลง พืน้ ดนิ ที่เคยมที ะเล Hadrosaur ตนื้ ๆ คลมุ ทั่วไป และมีป่าทึบเลยี บชายฝ่งั ทะเล ต่อมา T Rex ทะเลน�้ำต้ืนกแ็ ห้งงวด ภูเขาใหญ่โตทัง้ หลายกอ่ ตัวขึ้น Archaeopteryx มา พื้นราบลมุ่ ที่หากนิ กห็ ดลดลง อากาศทเี่ คยชุม่ ชืน้ ก็ ไดโนเสาร์สะโพกนก แหง้ บางที่กลายไปในทางจะเป็นทะเลทราย ฤดกู าลผัน ไดโนเสาร์สะโพกกิง้ ก่า แผกแปลกกนั ไปมากข้ึนๆ พชื พนั ธแุ์ ละเหล่าสัตวป์ รับ ตวั เปลยี่ นแปลงไป มีสตั วพ์ วกใหมเ่ พิม่ ชนิดขึน้ แม้แต่ หา้ มซ้ือ-ขาย อนุญาตใหใ้ ชเ้ พอื่ การศึกษาส่วนตัวเทา่ น้นั ภาพประกอบสว่ นใหญม่ ีลิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใช้ตอ่ ตอ้ งตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากเจ้าของกอ่ น ภาคพิเศษ 235

236 ภาคพิเศษ หา้ มซื้อ-ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พ่อื การศกึ ษาสว่ นตวั เทา่ น้นั ภาพประกอบส่วนใหญม่ ลี ิขสทิ ธ์ิ หากประสงค์จะนาํ ไปใช้ตอ่ ตอ้ งติดตอ่ ขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น

อเมริกาออกหน้า รว่ มด้วยแคนาดา สดุ ทางโน้น ราตรยี ังไม่สนิ้ ฟา้ ยังไมส่ าง คนยังไม่ลุกมา จากขว้ั โลกเหนือถึงข้ัวโลกใต้ ผ่านหอดดู าวเมอื งกรนี ชิ ชวนจดั เขตเวลาใชก้ ันทง้ั โลก ล้างหนา้ อยา่ งนี้จะท�ำอย่างไร น่ีจึงเป็นเหตใุ หต้ อ้ งจัดแบง่ (Greenwich, เปน็ เมอื งยอ่ ยของมหานครลอนดอน) แยกดนิ แดนออกไปเป็นเขตๆ เรียกวา่ เขตเวลา (time ประเทศอังกฤษ (สมมตวิ า่ ) เปน็ เส้นเมรเิ ดยี นปฐม หรอื พ.ศ. ๒๔๒๗ (ค.ศ. 1884) ทส่ี หรัฐอเมรกิ า และ zones) โดยใหใ้ นเขตเวลาหนึ่ง กม็ ีเวลามาตรฐานหนึง่ เสน้ ศูนย์ (prime meridian หรือ zero meridian) คือ แคนาดา ยอ้ นหลังไปหลายปี กิจการรถไฟไดเ้ จรญิ ข้นึ ซ่งึ ตรงเป็นอนั เดยี วกัน เมื่ออย่ใู นตา่ งเขตเวลา ก็มีเวลา เปน็ จุดก�ำหนด เป็นทีต่ งั้ ตน้ เริม่ นบั ในการจดั แบ่งเขตเวลา ขยายออกไปๆ ทำ� ใหก้ ารคมนาคมขนสง่ ไปท่ัวถึงกัน และ มาตรฐานทตี่ า่ งกันอนั เปน็ เฉพาะของตน ท่ีว่านัน้ (“initial meridian for longitude”) ในเมื่อประเทศท้งั สองนมี้ ีดนิ แดนทกี่ ว้างใหญไ่ พศาล โดย แคนาดาใหญเ่ ปน็ ที่ ๒ ของโลก รองจากรสั เซยี และสหรัฐ เมื่อเขา้ ใจความหมาย ๒ ด้านน้แี ล้ว จะพดู รวมไป สาระของระบบท่ีวา่ น้ี คอื เมอ่ื สมมตเิ ส้นเมริเดียน ใหญเ่ ป็นท่ี ๔ ของโลกถดั ลงมาจากจีน ความขยายออก ด้วยกันให้ครบทีเดยี วก็ได้วา่ เขตเวลามาตรฐาน (stand- กรีนิช (Greenwich meridian) เปน็ เส้นเลขศูนยท์ ี่ต้ังต้น ไปของการเดนิ ทางรถไฟ กบั ความกว้างใหญ่ของดินแดน ard time zones) เปน็ อันใชแ้ ก้ปัญหาได้ ความขอ้ งขดั ก็ แล้ว เดนิ หน้าไปขวาหรอื ถอยหลังไปซ้าย วนไปจนรอบ ๒ ประการนี้ ก็จงึ ได้เป็นเงอื่ นไขทีบ่ งั คับให้ต้องจัดการ สลาย กลายเปน็ ความคล่องแคลว่ โลกทเ่ี ป็นวงกลมมาบรรจบท่เี ส้นเลขศูนยน์ ้ี ครบรอบกค็ ือ ก�ำหนดเวลา คือ ๓๖๐ องศา เรารกู้ นั วา่ โลกหมนุ รอบตวั เอง ๑ รอบ คอื ครบ ขอเล่าแทรกว่า ในอังกฤษ ก็มเี ร่อื งราวเล่ามาว่า ๓๖๐ องศา เป็น ๑ วนั ใช้เวลา ๒๔ ชั่วโมง กเ็ อาเลข ๒๔ ๑. ในท้องถิ่นใหญโ่ ตเปน็ เมือง เป็นมหานคร จน สถานรี ถไฟทกุ แห่งในประเทศนนั้ ใช้นาฬิกาบอกเวลาเมือง น้ีไปหาร ๓๖๐ องศานัน้ ได้ ๑ ช่ัวโมง ตอ่ ๑๕ องศา แมก้ ระทัง่ เป็นรฐั แตล่ ะท้องท่ยี ่อมมเี วลาแตกตา่ งกนั ไป กรีนิช คอื Greenwich time เปน็ อนั เดียวกนั มาต้งั แต่ ตามล�ำดบั ก่อนหลังของการไดร้ ับแสงของดวงอาทติ ยท์ ี่ ราวปี 1840/๒๓๘๓ นับได้วา่ เป็นเขตเวลาเขตแรก เพ่อื ให้พดู กันรู้เรื่อง เข้าใจกันได้ ก็ท�ำเปน็ ขีดบอก ผ่านไป จึงไม่มที ีใ่ ดมเี วลาตรงกันเลย แตเ่ มอื่ คนเดนิ ทาง ย้อนไปเลา่ เรือ่ งท่ีอเมรกิ า ในปี 1869/๒๔๑๒ คุณครใู หญ่ องศาน้ี ลากจากขัว้ โลกเหนือลงไปจดขวั้ โลกใต้ ขดี หน่ึง ติดตอ่ ไปมาอยา่ งนี้ กต็ ้องมกี ารกำ� หนดนัดหมายในเรื่อง โรงเรยี นหน่ึงท่ี Saratoga Springs ในรัฐนิวยอร์ก ช่ือวา่ เป็นองศาหนึ่ง เรียกขีดนว้ี ่า ลองจจิ ูด (longitude) ก็ เวลา อย่างง่ายทีส่ ุด เมือ่ รถไฟว่งิ ไป กต็ อ้ งมจี ุดทหี่ ยุดรับ Charles F. Dowd ได้เสนอใหจ้ ดั เขตเวลา (time zones) ลงตัววา่ จากเสน้ เมรเิ ดียนกรีนิชซงึ่ เป็นเส้นเลขศูนยท์ ตี่ งั้ ส่งคนและของ ดงั ที่ต้งั เปน็ สถานี เม่อื จะใหค้ นมาบรรจบ ดังที่วา่ นน้ั และมคี นขานรับสนบั สนุนอยา่ งแข็งขัน รวม ต้นน้ี เป็นลองจจิ ดู ๐ องศา เดนิ หนา้ ไปทางตะวันออก พอดกี บั รถไฟ กต็ ้องมีการนัดหมายเวลา ดงั นัน้ บรรดา ท้ัง Sir Sandford Fleming ทา่ นผ้นู ี้เปน็ นกั วางแผน จนถึงลองจจิ ูด ๑๕ องศา กเ็ ป็นช่ัวโมงหน่งึ ท้องถ่นิ ดนิ คนหมดท่ัวทง้ั ถ่นิ น้นั จะตอ้ งตกลงก�ำหนดเวลาที่ใช้ใหเ้ ปน็ และวศิ วกรการรถไฟของแคนาดา ไดใ้ ช้เวลาในช่วงปลาย แดนท้งั หมดบนพ้นื โลกท่วั บรเิ วณภายใน ๑๕ องศาน้ี ก็ อย่างหนงึ่ อยา่ งเดยี วกัน นคี่ ือตกลงกันตง้ั เปน็ เวลาหน่ึง ทศวรรษต่อมาดำ� เนนิ การวางแผนเวลามาตรฐานทัว่ ท้งั ถอื เวลาเดียวกนั เปน็ time zone คือเขตเวลาหนึง่ แล้ว เดยี วของทอ้ งถ่ินดินแดนนั้นร่วมกันทัง้ หมด มีช่วั โมง นาที โลก พอถึงปี 1883 การรถไฟท้ังของสหรัฐ และแคนาดา เดนิ หนา้ ตอ่ ไปถงึ ลองจจิ ูด ๓๐ องศา ไดอ้ กี ๑๕ องศา ก็ วินาที ตรงกัน เรียกว่า เวลามาตรฐาน (standard time) ก็ได้ตกลงใชเ้ ขตเวลา เป็นอีกช่วั โมงหนึ่ง ดนิ แดนทั่วบริเวณภายใน ๑๕ องศาที่ สองน้ี ก็ถือเวลาเดยี วกัน เป็น time zone คอื อกี เขตเวลา ๒. แตใ่ นดนิ แดนที่กว้างใหญม่ าก จะวางก�ำหนด สืบเนื่องจากที่กลา่ วมานี้ ปีต่อมา 1884/๒๔๒๗ หนึ่ง ฯลฯ เลอ่ื นไปทีละ ๑๕ องศาอยา่ งนจ้ี นครบ ๒๔ เวลามาตรฐานลงไปเป็นอันเดยี วกันทัง้ หมด กไ็ มอ่ าจเป็น ในเดอื นตลุ าคม ผู้แทนจาก ๒๗ ชาตไิ ดม้ าประชุมท่ีกรุง ชั่วโมง จบ ๓๖๐ องศา กเ็ ปน็ อันรอบโลก จึงได้เขตเวลา ไปได้ อย่างในอเมริกานัน้ ในรัฐหนึ่งสุดทางน้ี ดวงอาทติ ย์ วอชงิ ตนั ดซี ี และตกลงรบั ระบบการจดั เขตเวลามาตรฐาน ๒๔ เขต (24 standard time zones) ขึ้นโดง่ ผคู้ นลงจากบา้ นไปทำ� งานแล้ว แต่ในอกี รฐั หนึ่ง โดยมมี ติให้ถอื เสน้ เมริเดียน (meridian) ทล่ี ากหรือขดี หา้ มซอ้ื -ขาย อนญุ าตใหใ้ ชเ้ พอ่ื การศึกษาส่วนตัวเท่านั้น ภาพประกอบส่วนใหญ่มลี ิขสิทธิ์ หากประสงคจ์ ะนาํ ไปใช้ต่อ ต้องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของกอ่ น ภาคพเิ ศษ 237