แผนเพศวิถี มัธยมศึกษาปีที่6

ะแผนการเรียนร ู้ กษาและพลศึกษา ระดบั ช้ัน ม.๖ แผนการเรียนรเู้ พศศกึ ษาระดับมัธยมศึกษาปีท่ี ๖ 49 ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓ สรปุ ตวั ช้วี ดั และแผนการเรยี นร้ ู • • • • • • • • • • • • • • • •

มาตรฐาน/ตวั ชว้ี ัด ๑ มาตรฐาน พ ๔.๑ เหน็ คุณคา่ และมีทกั ษะในการสร้างเสรมิ สุขภาพ การดำรงสุขภาพ ก ารป้องกนั โรค และการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพเพือ่ สุขภาพ ๑. วิเคราะห์บทบาทและค วามรับผิดชอบของบุคคลท ่ีมีต่อการสร้างสุขภาพและก ารป้องกันโรคใน ชุมชน ๒. วเิ คราะห์อทิ ธิพลของสื่อโฆษณาเกยี่ วกบั สุขภาพเพ่ือการเลอื กบรโิ ภค ๔. วิเคราะห์สาเหตแุ ละเสนอแนวทางการปอ้ งกนั การเจ็บป่วยและการตายของคนไทย ๕. วางแผนและปฏบิ ตั ิต ามแผนการพฒั นาสุขภ าพของตนเองและครอบค รัว ๖ . มสี ว่ นร่วมในการส่งเสรมิ และพัฒนาสขุ ภาพของบคุ คลในชมุ ชน มาตรฐาน พ ๕.๑ ป้องกนั และหลีกเลี่ยงปจั จยั เสีย่ ง พฤติกรรมเสย่ี งต่อสุขภาพ อบุ ัตเิ หตุ ก ารใช้ยา สารเสพติด และความรนุ แรง ๓ . วิเคราะหป์ ัจจัยท่ีมีผลต่อสขุ ภาพ หรือความรุนแรงของคนไทยและเสนอแนวทางป้องกัน ๖. ใช้ทกั ษะการตดั สนิ ใจแกป้ ัญ หาในสถานการณ์ท่เี สย่ี งตอ่ สขุ ภาพและความรนุ แรง ๑. ช ีวิต ม.๖ ๒. รู้จักเท่าทัน ๓. ต่างคนต่างเหตุผล ๔. เร่ืองของเงาะ ๕. No condom, No sex ๖. ใบอนุญาตการเป็นพ่อแม่ ๗. ๑๒. พลังคนหน่มุ สาว (๒ คาบ) ๑๓. ธรรมนญู เรื่องเพศ 50 คู่มอื การจดั กระบวนการเรียนร้ ู เพศศกึ ษา สำหรับนกั เรยี นชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๖

แผนการเรียนร้เู พศศึกษาระดบั มัธยมศึกษาปีท่ี ๖ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓ • • • • • • • • • • • • • • • • • วัฒนธรรมไทยเรื่องเพศ (๒ คาบ) ๘. เรื่องของรันรัน ๙. ทีเล่น ทีจริง ๑๐. โอกาสเป็นของทุกคน ๑๑. มหาวิทยาลัยชีวิต (๒ คาบ)

การจดั การเรยี นรู้เพศศกึ ษารอบด แผน ตัวชีว้ ดั หลกั เพิ่มเตมิ * (นกั เร ๑. พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ ๑. บอกสิ่งที่มีคว ชวี ติ ม.๖ ครอบครัว เพื่อน สังคม และ ๒. บอกวิธีจัดกา วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง เพศและการดำเนินชีวิต ขัดแย้ง พ๒.๑ม๖/๓ เลือกใช้ทักษะที่ เหมาะสมในการป้องกัน ลดความ ขัดแย้งและแก้ปัญหาเรื่องเพศและ ครอบครัว ๒. พ๑.๑ม๖/๒ วางแผนดูแลสุขภาพ ร้จู กั เทา่ ทนั ตามภาวะการเจริญเติบโต ๑. อธิบายการเก และพัฒนาการของตนเองและ บุคคลในครอบครัว สิ่งเร้า ๒. ระบุกรอบท พฤติกรรมทา ๓. พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน ๓. บอกวิธีจัดก ต่างคน เรื่องเพศตามวัฒนธรรมไทยและ ต่างเหตผุ ล วัฒนธรรมอื่นๆ ประสงค์ พ๒.๑ม๖/๓ เลือกใช้ทักษะที่ ๑. บอกปัจจัยส เหมาะสมในการป้องกัน ลดความ ขัดแย้งและแก้ปัญหาเรื่องเพศและ เพศสัมพันธ์ ครอบครัว ๒. ระบุสิ่งที่วัย เพศสัมพันธ์ ๓. บอกวิธีที่จะท โดยยินยอมพ

ด้าน การวิเคราะห์ตวั ชี้วัด ช้นั ม.๖ วตั ถุประสงค์ ชิน้ งาน/ สมรรถนะ ทกั ษะการคดิ รียนเรยี นรู้อะไร/ทำอะไรได้) ภาระงานทไ่ี ด้ วามสำคัญในชีวิตของตนเอง การสื่อสาร กระบวนการคิด 51 ารเรื่องต่างๆ ในชีวิตโดยไม่ให้เกิดความ การคิด แก้ปัญหา ทักษะชีวิต สรปุ ตวั ช้วี ดั และแผนการเรยี นร้ ู การแก้ปัญหา กิดอารมณ์เพศ ปฏิกิริยาตอบสนองต่อ ทางสังคมวัฒนธรรมที่มีอิทธิพลต่อ างเพศ การเพื่อไม่ให้เกิดผลกระทบที่ไม่พึง การสื่อสาร คิดอย่างมีเหตุผล สำคัญสำหรับตนเองในการตัดสินใจมี การคิด กระบวนการคิด ทักษะชีวิต อย่างมี การแก้ปัญหา วิจารณญาณ บันทึกการตอบคำถาม การสื่อสาร กระบวนการคิด การคิด อย่างมี ยรุ่นควรคำนึงถึงในการตัดสินใจมี ทักษะชีวิต วิจารณญาณ การแก้ปัญหา กระบวนการคิด ทำให้คนสองคนตัดสินใจมีเพศสัมพันธ์ ตัดสินใจ พร้อมใจ

การจัดการเรียนรูเ้ พศศึกษารอบด แผน ตวั ช้วี ัด (นกั เร หลกั เพม่ิ เติม* ๑. อธิบายถึงปจั พ๑.๑ม๖/๒ วางแผนดูแลสุขภาพ เพศสมั พนั ธ์โ ๔. ตามภาวะการเจริญเติบโตและ ๒. บอกวธิ แี สดง เรื่องของ พัฒนาการของตนเองและบุคคลใน ครอบครัว วิกฤตทิ างอา เงาะ พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ ๓. บอกแหลง่ ข้อ ครอบครัว เพื่อน สังคม และ วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง เกย่ี วกับสุขภ เพศและการดำเนินชีวิต พ๕.๑ม๖/๖ ใช้ทักษะการตัดสินใจ แก้ปัญหาในสถานการณ์ที่เสี่ยงต่อ ส ุขภาพและความรุนแรง พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ ครอบครัว เพื่อน สังคม และ ๑. บอกปจั จัยทจ่ี ๕. วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง No เพศและการดำเนินชีวิต เพศสัมพนั ธ ์ พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน ๒. ระบอุ ุปสรรค condom, เรื่องเพศ ตามวัฒนธรรมไทยและ No sex วัฒนธรรมอื่นๆ พ๒.๑ม๖/๓ เลือกใช้ทักษะที่ 52 เหมาะสมในการป้องกัน ลดความ ขัดแย้งและแก้ปัญหาเรื่องเพศและ คมู่ ือการจดั ครอบครัว กระบวนการเรยี นร ู้ พ๔.๑ม๖/๑ วิเคราะห์บทบาทและ ความรับผิดชอบของบุคคลที่มีต่อ เพศศกึ ษา การสร้างเสริมสุขภาพและการ สำหรับนกั เรียนชัน้ ป้องกันโรคในชุมชน มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖

ด้าน การวเิ คราะหต์ วั ชี้วัด ชัน้ ม.๖ วตั ถปุ ระสงค์ ชน้ิ งาน/ สมรรถนะ ทกั ษะการคดิ รยี นเรียนรู้อะไร/ทำอะไรได้) ภาระงานที่ได้ จจยั ทีม่ อี ทิ ธิพลตอ่ การตดั สินใจมี ผลงานกลุ่มในการตอบ การสื่อสาร กระบวนการคิด โดยไมป่ อ้ งกนั คำถามเรื่องของเงาะ การคิด อย่างมี งความเหน็ ใจ ปลอบโยนผู้ทอี่ ย่ใู นภาวะ ทักษะชีวิต วิจารณญาณ ารมณใ์ หเ้ กดิ สติเพือ่ คดิ หาทางแกไ้ ข การแก้ปัญหา กระบวนการคิด อมูลและแหล่งช่วยเหลือหากมีปัญหาท่ี แก้ปัญหา ภาพทางเพศ จะช่วยในการยนื ยนั ทางเลือกในการไมม่ ี คในการใชถ้ ุงยางอนามยั ของวัยรนุ่ การแสดงบทบาท การสื่อสาร กระบวนการคิด สมมติ การคิด อย่างมี ทักษะชีวิต วิจารณญาณ การแก้ปัญหา การสื่อสาร

การจดั การเรียนรเู้ พศศกึ ษารอบด แผน ตัวช้วี ดั (นักเร หลัก เพ่มิ เติม* ๑. ระบกุ ารเปลย่ี ๖. พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ เผชิญ หากม ใบอนญุ าต ครอบครัว เพื่อน สังคม และ ๒. บอกส่งิ ทีห่ ญิง การเปน็ วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง พ่อแม่ เพศและการดำเนินชีวิต พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน เรื่องเพศ ตามวัฒนธรรมไทยและ วัฒนธรรมอื่นๆ พ๔.๑ม๖/๕ วางแผนและปฏิบัติ ตามแผนการพัฒนาสุขภาพของ ตนเองและครอบค รัว ๑. วเิ คราะหว์ ิถีห ๗. พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ วัฒนธรรม ครอบครัว เพื่อน สังคม และ กบั ธรรมเนยี ม ๒. บอกคา่ นิยมเ ไทย วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง เร่อื งเพศ เพศและการดำเนินชีวิต การเรียนร้เู พศ (๒ คาบ) พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน ๗.๑ เรื่องเพศ ตามวัฒนธรรมไทยและ คา่ นยิ มหรอื วัฒนธรรมอื่นๆ ฆา่ น ิยม ๗.๒ พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ จบั ผดิ ครอบครัว เพื่อน สังคม และ โฆษณา วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง เพศและการดำเนินชีวิต พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน เรื่องเพศ ตามวัฒนธรรมไทยและ วัฒนธรรมอื่นๆ

ด้าน การวเิ คราะหต์ ัวชวี้ ดั ช้ัน ม.๖ วัตถุประสงค์ ช้นิ งาน/ สมรรถนะ ทกั ษะการคดิ รียนเรยี นรู้อะไร/ทำอะไรได)้ ภาระงานทไี่ ด้ ยนแปลงในชีวติ ทีว่ ัยรุ่นหญิงชายต้อง มลี ูก ใบงาน แผ่นคำตอบ การสื่อสาร คิดลึกซึ้ง 53 งชายควรคำนงึ ถงึ หากต้องการมลี กู การคิด การตั้งเกณฑ์ ทักษะชีวิต สรปุ ตวั ช้วี ดั และแผนการเรยี นร้ ู การแก้ปัญหา หรือแบบแผนทางวัฒนธรรมไทยที่เกย่ี ว มปฏิบัตเิ รอ่ื งเพศ เรอ่ื งเพศ ท่เี ป็นอปุ สรรคต่อการส่งเสริม ศศึกษาในกลุ่มเยาวชน บทวิเคราะห์เรื่องเพศใน สื่อ การสื่อสาร การหาความเชื่อ การคิด พื้นฐาน ทักษะชีวิต กระบวนการคิด การแก้ปัญหา อย่างมี การใช้ วิจารณญาณ เทคโนโลยี การสร้างความรู้ บทวิเคราะห์ “ความลวง” ในโฆษณา

การจัดการเรียนรู้เพศศกึ ษารอบด แผน ตัวช้วี ดั (นกั เร หลัก เพม่ิ เติม* ๗.๒ พ๔.๑ม๖/๒ วิเคราะห์อิทธิพลของ จบั ผดิ สื่อโฆษณาเกี่ยวกับสุขภาพเพื่อการ ๑. ระบุข้อมูล บ โฆษ ณา เลือกบริโภค พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ สามารถดูแล ๘. ครอบครัว เพื่อน สังคม และ ประสงคจ์ าก เร่อื งของ วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง ๒. ระบอุ ุปสรรค รนั รัน เพศและการดำเนินชีวิต พ๒.๑ม๖/๔ วิเคราะห์สาเหตุและ ผลของความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้น ระหว่างนักเรียน หรือเยาวชนใน ชุมชน และเสนอแนวทางแก้ไข ปัญหา ๑. บอกได้วา่ พฤ ทางเพศ พ๕.๑ม๖/๓ วิเคราะห์ปัจจัยที่มีผล ๒. บอกแนวทาง ๙. ต่อสุขภาพ หรือความรุนแรงของ รุนแรงทางเพ ทเี ล่น คนไทยและเสนอแนวทางป้องกัน ๓. บอกสง่ิ ท่ตี ัวเอ ทีจริง พ๕.๑ม๖/๖ ใช้ทักษะการตัดสินใจ ความรนุ แรงท แก้ปัญหาในสถานการณ์ที่เสี่ยงต่อ 54 สุขภาพและความรุนแรง พ๔.๑ม๖/๑ วิเคราะห์บทบาทและ คู่มือการจัด ความรับผิดชอบของบุคคลที่มีต่อ กระบวนการเรียนร้ ู การสร้างเสริมสุขภาพและการ ป้องกันโรคในชุมชน เพศศึกษา สำหรบั นกั เรียนช้ัน มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๖

ดา้ น การวิเคราะหต์ ัวช้ีวดั ช้ัน ม.๖ วัตถุประสงค์ ช้ินงาน/ สมรรถนะ ทักษะการคิด รยี นเรียนรอู้ ะไร/ทำอะไรได้) ภาระงานทไ่ี ด้ บรกิ าร และทกั ษะท่วี ัยรนุ่ ควรมเี พ่ือ การสื่อสาร การพิสูจน์ความจริง ลและป้องกันตัวเองจากผลทีไ่ ม่พึง การคิด การเชื่อมโยง กเพศสมั พนั ธ์ ทักษะชีวิต คสำคัญตอ่ สุขภาวะทางเพศของวยั รนุ่ การแก้ปัญหา ฤตกิ รรมแบบใดเปน็ การใชค้ วามรนุ แรง การสื่อสาร การตั้งเกณฑ์ งการจดั การหากต้องเผชญิ ปญั หาความ การคิด การนำความรู้ไปใช้ พศ ทักษะชีวิต องทำได้ เพอ่ื ไม่เปน็ ส่วนหนง่ึ ของการใช้ การแก้ปัญหา ทางเพศกับคนอ่ืน

การจดั การเรยี นรู้เพศศึกษารอบด แผน ตัวชี้วดั (นักเร หลัก เพ่ิมเตมิ * ๑. บอกสาเหตุข ๑๐. พ๔.๑ม๖/๑ วิเคราะห์บทบาทและ ๒. แยกแยะชอ่ ง โอกาสเป็น ความรับผิดชอบของบุคคลที่มีต่อ ของทุกคน การสร้างเสริมสุขภาพและการ ชอ่ งทางทไ่ี ม่ท ๓. ระบุแนวทางก ป้องกันโรคในชุมชน พ๔.๑ม๖/๔ วิเคราะห์สาเหตุและ ผู้ติดเช้อื เอชไ เสนอแนวทางการป้องกันการเจ็บ ป่วยและการตายของคนไทย พ๔.๑ม๖/๖ มีส่วนร่วมในการ ส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพของ บุคคลในชุมชน ๑๑. พ๒.๑ม๖/๑ วิเคราะห์อิทธิพลของ ๑. นำเสนอมมุ ม มหา ครอบครัว เพื่อน สังคม และ วิถชี ีวติ ที่ตนเ วทิ ยาลยั วัฒนธรรมที่มีผลต่อพฤติกรรมทาง ๒. ระบกุ ารเลือก ชีวติ เพศและการดำเนินชีวิต (๒ คาบ) พ๒.๑ม๖/๒ วิเคราะห์ค่านิยมใน ศึกษาตอ้ งเผ ๓. ยกตัวอยา่ งอ เรื่องเพศตามวัฒนธรรมไทยและ วัฒนธรรมอื่นๆ พ๔.๑ม๖/๔ วิเคราะห์สาเหตุและ เสนอแนวทางการป้องกันการเจ็บ ป่วยและการตายของคนไทย พ๔.๑ม๖/๖ มีส่วนร่วมในการ ส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพของ บุคคลในชุมชน

ด้าน การวิเคราะห์ตวั ชีว้ ัด ช้ัน ม.๖ วัตถปุ ระสงค์ ช้ินงาน/ สมรรถนะ ทักษะการคิด รียนเรยี นรูอ้ ะไร/ทำอะไรได้) ภาระงานท่ไี ด้ ของการรงั เกยี จกดี กนั ผตู้ ิดเชอื้ เอชไอวี การสื่อสาร การหาความเชื่อ 55 งทางในการทำให้ติดเช้อื เอชไอวี และ การคิด พื้นฐาน ทำให้ติดเช้อื ได้ ทักษะชีวิต กระบวนการคิด สรปุ ตวั ช้วี ดั และแผนการเรยี นร้ ู การสรา้ งความเข้าใจเรือ่ งการอย่รู ่วมกับ การแก้ปัญหา อย่างมี ไอวี วิจารณญาณ มองความแตกต่างหลากหลายของ เองศกึ ษาโดยไม่ตดั สนิ ถูกผิด กปฏบิ ตั ิ และอคติทีม่ กี บั กลุม่ คนที่ตน ผชญิ หรอื ถกู ปฏิบตั อิ ย่างไม่เป็นธรรม รายงานการสัมภาษณ์ อคติของตนเองที่มตี อ่ คนอ่นื ที่แตกต่าง การสื่อสาร การสำรวจค้นหา การคิด กระบวนการวิจัย ทักษะชีวิต การแก้ไข ปัญหา

การจัดการเรยี นร้เู พศศึกษารอบด แผน ตัวชี้วัด (นักเร หลกั เพม่ิ เติม* ๑. อธิบายเหตุผล ๑๒. พ๔.๑ม๖/๑ วิเคราะห์บทบาทและ การทำโครงง พลังคน ความรับผิดชอบของบุคคลที่มีต่อ ๒. ระบวุ ัตถุประส หนุ่มสาว การสร้างเสริมสุขภาพและการ (๒ คาบ) ป้องกันโรคในชุมชน รณรงค์ พ๔.๑ม๖/๔ วิเคราะห์สาเหตุและ ๓. บอกผลท่คี าด เสนอแนวทางการป้องกันการเจ็บ ๔. บอกปจั จยั คว ป่วยและการตายของคนไทย พ๔.๑ม๖/๕ วางแผนและปฏิบัติ ใหเ้ ข้าถึงกลุ่ม ตามแผนการพัฒนาสุขภาพของ ตนเองและครอบครัว พ๔.๑ม๖/๖ มีส่วนร่วมในการ ส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพของ บุคคลในชุมชน พ๔.๑ม๖/๑ วิเคราะห์บทบาทและ ๑๓. ความรับผิดชอบของบุคคลที่มีต่อ ๑. บอกประโยชน ธรรมนูญ การสร้างเสริมสุขภาพและการ เรอ่ื งเพศ ป้องกันโรคในชุมชน ทางเพศ ๒. บอกกตกิ า/ข มีสุขภาวะทา ๓. บอกสิ่งที่ระด เกิดสุขภาวะท * ครผู ูส้ อน หรอื ผูจ้ ดั กระบวนการเรียนรู้ สามารถพัฒนาหรือเพิ่มเติมขั้นตอนในกิจกรรมการเรียนรใู้ หส้ อดคลอ้ งกบั ตัวชวี้ ัดเพิม่ เตมิ ได้ 56 คู่มอื การจัด กระบวนการเรยี นรู ้ เพศศกึ ษา สำหรับนกั เรียนชั้น มัธยมศึกษาปที ี่ ๖

ด้าน การวเิ คราะหต์ วั ชีว้ ัด ช้นั ม.๖ วตั ถปุ ระสงค์ ช้นิ งาน/ สมรรถนะ ทกั ษะการคดิ รียนเรียนรูอ้ ะไร/ทำอะไรได)้ ภาระงานทไ่ี ด ้ ลและความสำคญั ของประเด็นที่เลือกใน โครงการของแต่ละกลุ่ม การสื่อสาร กระบวนการวิจัย งานรณรงค์กบั เพ่ือนเยาวชนในโรงเรยี น ผลงาน สื่อ/โปสเตอร์ การคิด การประยุกต์ใช้ สงค์ เน้อื หาสำคญั และวธิ กี ารในการ รณรงค์ ทักษะชีวิต ความรู้ ดหวังจากแผนงานรณรงค์ การแก้ปัญหา วามสำเร็จ และอุปสรรคของการรณรงค์ การใช้ มเป้าหมาย เทคโนโลยี นข์ องการเคารพและยอมรบั ในเรอื่ งสิทธิ ข้อตกลง/เงอื่ นไขสำคัญที่จะสง่ ผลใหค้ น างเพศ ดบั บุคคลทำได้ เพ่อื เปน็ การสง่ เสริมให้ ทางเพศทั้งของตนเองและคนรอบขา้ ง ข้อเสนอธรรมนูญ เรื่องเพศ การสื่อสาร การประยุกต์ใช้ ทักษะชีวิต ความรู้ การแก้ปัญหา กระบวนการคิด การแก้ไข อย่างมี ปัญหา วิจารณญาณ

การวดั และประเมินผล 57 การจัดการเรียนรู้เพศศึกษารอบดา้ น การวดั และประเมนิ ผลการจดั การเรยี นร้เู พศศกึ ษารอบดา้ น การจัดกระบวนการเรียนรู้เพศศึกษารอบด้าน มีเป้าหมายสอดคล้องกับหลักสูตรการศึกษา ข้นั พื้นฐาน พ.ศ.๒๕๕๑ คอื การเสริมสร้างเยาวชนใหส้ ามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมอย่างเปน็ สขุ การ จัดการเรียนรู้เพศศึกษาจึงเป็นกระบวนการพัฒนาเยาวชน ให้ลดความเสี่ยงอันเน่ืองจากพฤติกรรม ทางเพศ เสริมสร้างคุณภาพความสัมพันธ์ และพัฒนาความสามารถในการคิด ตัดสินใจ และการ ส่ือสารที่จะช่วยให้ผู้เรียนดำเนินชีวิตอย่างเท่าทันตนเอง สามารถรับผิดชอบ และมีความสุขกับสิ่งที่ ตนเองเลอื ก แนวทางการวัดและประเมินผลผู้เรียน อยู่บนหลักการสำคัญคือการวัดและประเมินผลตาม สภาพจริงของผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับวิธีการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ การวัดและ ประเมินผลต้องวัดให้ครอบคลุมท้ังด้านความรู้ เจตคติ ทักษะและกระบวนการ ซ่ึงผู้จัดการเรียนรู้ ควรจัดเก็บข้อมูลท่ีสะท้อนผลการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นรายบุคคล และนำผลท่ีได้มาปรับปรุง กระบวนการจัดการเรียนรู้อย่างต่อเน่ือง รวมท้ังพัฒนาเครื่องมือการวัดและประเมินผลให้มีความ หลากหลายได้ โดยอาศยั เกณฑ์ เนื้อหา/สาระสำคัญในแต่ละดา้ น และเคร่ืองมือวัดและประเมิน ซ่ึง กำหนดไว้เป็นแนวทางเบือ้ งต้น ดังนี้

แนวทางการวัดและประเมนิ ผล การจดั การเรยี นรเู้ พศศกึ ษารอบด้าน สำหรับผู้เรยี นระดบั ชนั้ ม.๖ สง่ิ ที่วัด เน้ือหา/สาระสำคัญจากการเรยี นรู้ เครอ่ื งมอื วัดและประเมนิ ๑. ความร ู้ • การจดั การอารมณ์เพศทไี่ มส่ ง่ ผลกระทบ ๑. คำถามทา้ ยบท อันไมพ่ ึงประสงค์ ๒. การวิเคราะห์บทเพลง • การมีเพศสัมพนั ธ์ที่ปลอดภยั ไมส่ ่งผลกระทบด้านลบ ๓. ผลการสำรวจ ต่อตนเองและคู่ ๔. โครงงานรณรงค์เรือ่ ง • ความรบั ผิดชอบต่อการมเี พศสัมพนั ธ์ เพศกบั วัยร่นุ และผลกระทบอื่นๆ ๕. ธรรมนูญเรอื่ งเพศ • วฒั นธรรมเรื่องเพศท่ถี ่ายทอดจากรุน่ สรู่ นุ่ หรือจากสอื่ ๖. แบบประเมินทักษะ • ผลกระทบจากค่านิยม วฒั นธรรมทางเพศทม่ี ีตอ่ บคุ คล และการทำงานกลมุ่ • รูปแบบความรุนแรงทางเพศ • การมีส่วนร่วมในการแกไ้ ขปญั หาเอดส์และเพศ ของเยาวชน • หลกั ปฏบิ ตั ิต่อบคุ คลในเร่อื งเพศ 58 คมู่ อื การจัด กระบวนการเรียนรู้ เพศศึกษา สำหรับนกั เรียนชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๖

เครอื่ งมือวดั และประเมนิ ส ่งิ ทีว่ ดั เน้อื หา/สาระสำคญั จากการเรยี นร ู้ ๒. เจตคติ • ใหค้ วามสำคญั กับการมีเพศสมั พันธท์ ่ีปลอดภัย 59 และมคี วามรบั ผิดชอบ • ให้ความสำคญั ต่อการส่ือสารเรอื่ งเพศ แนวทางการวดั และประเมนิ ผลการจัดการเรยี นรู้เพศศกึ ษารอบดา้ นสำหรบั ผ้เู รียนระดับช้นั ม.๖ อยา่ งเปิดเผยกบั คู่ • ให้ความสำคัญกบั การแสวงหาความช่วยเหลือ การปรึกษาเมื่อเผชญิ ปัญหาทางเพศ • ใหค้ วามสำคัญกับการแก้ไขข้อขัดแยง้ โดยไมใ่ ช้ความรนุ แรง • เคารพสิทธแิ ละความแตกต่างของบุคคล ผู้ติดเชอ้ื คนรักเพศเดียวกนั ๓. ทักษะ • การคิดวิเคราะห์ • การตดั สนิ ใจ • การประเมินความเสีย่ ง • การส่อื สารเพอ่ื จดั การความสมั พนั ธ์ • การทำงานเปน็ กลุ่ม

เกณฑ์การให้คะแนน คำถามท้ายบทและชิ้นงาน ๑. ความถูกต้องของข้อมลู /ข้อเทจ็ จริง ๒. การให้เหตผุ ลประกอบ ทีเ่ ปน็ การสะท้อนทศั นคติของผ้เู รียนที่มีต่อประเด็นนน้ั เกณฑ ์ ระดับคะแนน/ตัวบง่ ช ้ี เนอ้ื หาจากคำตอบ ๓ (ดีมาก) ตอบถูกตอ้ ง และการใหเ้ หตุผล มเี หตผุ ลสนบั สนนุ / เหตผุ ลสอดคล้อง ๒ (ดี) ตอบถูกต้อง ไมม่ เี หตุผลสนบั สนนุ / เหตุผลไม่สอดคลอ้ ง ๑ (ผ่าน) ตอบถกู ตอ้ งแต่ไม่ครบถ้วน ไม่มีเหตุผลสนบั สนุน / เหตผุ ลไมส่ อดคลอ้ ง ๐ (ไมผ่ ่าน) ไม่ตอบ / ตอบไม่ตรงประเด็น / ตอบไม่ถูก 60 คมู่ ือการจดั กระบวนการเรียนรู ้ เพศศึกษา สำหรบั นกั เรียนช้ัน มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖

เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนทกั ษะและการทำงานกลมุ่ ทกั ษะ ระดบั คะแนน/เกณฑห์ รือตัวบ่งช ี้ ๓ (ดีมาก) ๒ (ด)ี ๑ (ผา่ น) ๐ (ไมผ่ า่ น) ๑. ทกั ษะการคิด การแยกแยะ การแยกแยะ การแยกแยะขอ้ มูล/ ไม่สามารถ 61 วเิ คราะห ์ ขอ้ มูล/ข้อเท็จจริง ขอ้ มูล/ขอ้ เท็จจริง ขอ้ เท็จจริงได้ จำแนกข้อมลู / ได้ถกู ตอ้ ง ไ ด้ถกู ต้อง ข้อเท็จจริง หรือ การเชอ่ื มโยง การเชอ่ื มโยงเพอื่ การเชื่อมโยงเพ่ือให้ เชอื่ มโยงเพอื่ ให้ เกณฑ์การใหค้ ะแนนคำถามทา้ ยบทและช้นิ งาน เพอื่ ใหเ้ หตุผล ให้เหตผุ ล เหตผุ ลประกอบการ เหตุผลในการ ประกอบการตอบ ประกอบการตอบ ตอบคำถามได้ แต่ ตอบคำถามได ้ คำถามได้อย่าง คำถามถกู ตอ้ ง ไม่ชดั เจนนัก ครบถ้วน หรือครบถ้วน เพยี งบางสว่ น ๒. การตดั สินใจ ระบุปัญหาได้ ร ะบปุ ัญหาได้ ระบุปัญหาได้ ถ ูกตอ้ ง ไม่สามารถระบุ ถกู ตอ้ ง มีการประเมิน มกี ารประเมนิ หรอื ปัญหา หรอื มีการประเมิน หรอื วเิ คราะห ์ วิเคราะห์ทางเลอื ก วเิ คราะหท์ าง หรอื วิเคราะห ์ ทางเลือกได้ ได้บางสว่ น เลอื ก หรือ ทางเลอื กอย่าง บ างส่วน พจิ ารณาผล ร อบคอบ การพิจารณาผล การพิจารณาผล กระทบด้านบวก/ การพิจารณาผล กระทบดา้ นบวก/ กระทบด้านบวก/ลบ ลบในการแก้ไข กระทบดา้ นบวก/ ปัญหา ลบในการแกไ้ ข ลบในการแก้ไข ในการแกไ้ ขปญั หา ปัญหาอยา่ ง ปัญหาไดบ้ างส่วน ยงั ไมช่ ดั เจน รอบคอบ

ทกั ษะ ระดับคะแนน/เกณฑ์หรอื ตัวบ่งช้ี ๓. การประเมนิ ๓ (ดีมาก) ๒ (ด)ี ๑ (ผา่ น) ๐ (ไม่ผ่าน) ความเส่ียง ไม่มีขอ้ เท็จจริง แสวงหาขอ้ เทจ็ แสวงหาข้อเท็จ แสวงหาข้อเทจ็ จรงิ และการพจิ ารณา จรงิ หรอื ข้อมลู ที่ จรงิ หรอื ขอ้ มูลที่ หรอื ขอ้ มูลทีจ่ ำเปน็ ความเปน็ ไปได้ ๔. การสอ่ื สาร จำเป็นได้ จำเป็นได้ ได ้ และแนวทาง เพอ่ื จดั การ ค รบถว้ น ครบถ้วน แกไ้ ขปัญหา ความสมั พนั ธ ์ การชั่งน้ำหนกั การชัง่ น้ำหนกั การช่งั น้ำหนักหรือ หรอื พจิ ารณา หรอื พิจารณา พจิ ารณา ความเป็น ความเป็นไปได้ ความเปน็ ไปไดย้ งั ไปได้ไมช่ ดั เจน ระบุความ 62 อย่างรอบคอบ ไมร่ อบคอบ ตอ้ งการหรอื มีแนวทางการ มีแนวทางการ มีแนวทางการแกไ้ ข เป้าหมาย แต่ไม่ คมู่ ือการจดั แก้ไขปัญหาทอ่ี าจ แกไ้ ขปัญหาทอี่ าจ ปัญหาท่ีอาจเกดิ ข้นึ สามารถใชภ้ าษา กระบวนการเรียนรู้ เกิดข้ึนชดั เจน เกดิ ขึน้ อาจไม่ ไม่ชัดเจน หรอื สือ่ ความ ชดั เจน ตอ้ งการของ เพศศึกษา ระบคุ วาม ตนเองได้ หรอื สำหรับนกั เรียนชนั้ ระบุความ ระบุความต้องการ อาจเกิดความ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๖ ต้องการหรอื เป้า ตอ้ งการหรือเป้า หรือเป้าหมายได้ ขดั แย้งได้ หมายไดช้ ัดเจน หมายได้ชัดเจน การใชภ้ าษาหรือ การใช้ภาษาหรือ การใช้ภาษาหรือคำ ค ำพดู เหมาะสม ค ำพดู เหมาะสม พ ดู ยังต้องปรบั ปรุง ส่อื ความหมายได้ ส่ือความหมายได้ สื่อความหมายได้ ถ กู ต้อง ถกู ต้อง รบั ฟังหรอื เขา้ ใจ รับฟังหรือเข้าใจ ไมร่ บั ฟงั หรอื ไม่ เหตผุ ลและความ เหตผุ ลและความ เขา้ ใจเหตุผลและ ตอ้ งการของอกี ต้องการของอกี ความต้องการของ ฝ่ายไดด้ ี ฝา่ ยไดบ้ ้าง อีกฝ่าย

ทกั ษะ ระดบั คะแนน/เกณฑ์หรือตัวบง่ ช้ี ๕. การทำงาน ๓ (ดมี าก) ๒ (ด)ี ๑ (ผ่าน) ๐ (ไม่ผ่าน) เปน็ กลมุ่ ทำใหเ้ กิดผลที่ ทำให้เกิดผลที่ ตอ้ งปรับปรุงเพือ่ 63 เปน็ ความพึง เป็นความพงึ ทำให้เกดิ ผลที่เป็น พอใจทั้งสองฝา่ ย พอใจทัง้ สองฝา่ ย ความพึงพอใจท้งั เกณฑ์การใหค้ ะแนนคำถามทา้ ยบทและช้นิ งาน สองฝ่าย การแบง่ หน้าท่ี การแบง่ หน้าท่ี การแบง่ หนา้ ท่ี และ ไม่มีการแบ่ง และมอบหมาย และมอบหมาย มอบหมายงานไม่ หน้าท่ี และมอบ งานชดั เจน มกี าร งาน ไม่มกี าร ชัดเจน หมายงาน สลับเวยี นหนา้ ที่ สลับบทบาท ดำเนนิ การ ร บั ผดิ ชอบ ห นา้ ท่ีรบั ผดิ ชอบ ไมค่ รบทกุ ขน้ั ตอน ชแี้ จง ดำเนินงานตาม ดำเนินการตาม และการเกบ็ ขอ้ มลู วัตถปุ ระสงค์ ขัน้ ตอน แตม่ ี ขัน้ ตอน แต่ขาด ขาดประเดน็ และ เตรยี มความ ความบกพร่อง ความชดั เจน หรอื มีสมาชกิ เพียง พร้อมกอ่ นลงมอื เพยี งเลก็ น้อยใน บกพรอ่ งเปน็ บางคนหรือมี ปฏบิ ัติงาน บางขนั้ ตอน ส่วนใหญ ่ จำนวนนอ้ ยให้ ตดิ ตามงาน ความรว่ มมอื แ ละสรปุ ร่วมกัน หรือแสดง เกบ็ ขอ้ มลู ได้ครบ เกบ็ ขอ้ มูลไดแ้ ต่ เกบ็ ข้อมลู ได้บา้ ง ความเห็น ต้งั ใจ ถ้วนตามประเดน็ ไม่ครบถว้ น ปฏิบตั ิงาน ทก่ี ำหนด สมาชิกใหค้ วาม สมาชิกใหค้ วาม สมาชิกให้ความร่วม รว่ มมอื แสดง รว่ มมือ แสดง มอื แสดงความคดิ ความคดิ เห็น ความคดิ เหน็ เหน็ ต้ังใจปฏิบัติ ต้ังใจปฏบิ ัตงิ าน ตง้ั ใจปฏบิ ตั ิงาน งานมีจำนวนเพยี ง ตามมอบหมาย เพียงบางสว่ น เล็กนอ้ ย

การประเมินเพือ่ สรปุ ผลการเรยี น ผู้จัดการเรียนรู้สามารถพิจารณาจากการประเมินแต่ละกิจกรรมและงานที่มอบหมายใน อัตราส่วนตามความเหมาะสมของแต่ละกิจกรรมหรืองานที่มอบหมายให้ดำเนิน และกำหนดการ ผา่ นเกณฑ์โดยใหค้ ะแนนตามนี้ (หรอื ปรบั ปรุงแกไ้ ขได้ตามความเหมาะสม) งานหรือกิจกรรมทปี่ ระเมนิ คะแนน การตอบคำถามท้ายบท ๓๐ คะแนน ทกั ษะและการทำงานกลุ่ม ๓๐ คะแนน ชนิ้ งานทไี่ ด้รบั มอบหมาย ๔๐ คะแนน รวม ๑๐๐ คะแนน เกณฑ์การประเมนิ “ผา่ น” และ “ไม่ผ่าน” กรณี “ผ่าน” หมายถึง นักเรียนมีผลการประเมินผ่านผลการเรียนรู้ของหลักสูตรไม่ต่ำกว่า ๖๐ คะแนน ของผลการเรยี นร้ตู ามกลุ่มสาระเพมิ่ เติมสขุ ศกึ ษา ในหลกั สูตรเพศศกึ ษารอบดา้ น กรณี “ไมผ่ ่าน” ครผู สู้ อนสามารถเสรมิ ดว้ ยกจิ กรรมและวธิ ีการทเ่ี หมาะสมเพ่ือซอ่ มให ้ นกั เรียนผา่ นตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด 64 คู่มอื การจัด กระบวนการเรียนรู ้ เพศศกึ ษา สำหรับนกั เรยี นช้ัน มธั ยมศึกษาปีท่ี ๖

ข้อคดิ ในเรื่องการจัดการเรียนร ู้ 65 ผู้จดั การเรยี นรู้ควรออกแบบ และสร้างการเรยี นรแู้ ก่ผู้เรยี น โดยกระตนุ้ ใหผ้ ้เู รยี นนำ สิ่งท่ีเป็นประสบการณ์ของผู้เรียน และการตั้งข้อสังเกตจากประสบการณ์ของผู้อื่นท่ีได้เคย พบเห็น มาผนวกกับความคิดเห็น และความรู้สึกของผู้เรียน และส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้ จากการเห็นแบบอย่างของพฤติกรรม การกระทำ ความแตกต่างหลากหลายทัศนะ และ มุมมองทม่ี ีตอ่ เรอื่ งเดยี วกัน จงึ จะทำใหผ้ เู้ รียนฝกึ คดิ เปรียบเทยี บ แยกแยะสิ่งทตี่ นกระทำ หรอื เชื่อ กบั ความคิด ความเชอ่ื แบบอ่ืนๆ จนสามารถเรยี นรู้ และเข้าใจตนเองถอ่ งแทข้ ึน้ การเรียนรู้จะลึกซึ้ง ย่ังยืนเพียงใด ขึ้นอยู่กับว่าผู้เรียนจะมีโอกาสได้คิด วิเคราะห์ ใคร่ครวญ และเปรียบเทียบประสบการณ์ของตนกับผู้อ่ืน ท้ังในโรงเรียน บ้าน ที่ทำงาน และ กลุ่มเพ่ือนหรือเครือข่ายทางสังคมได้กว้างขวางเพียงไร และคนเรามักจะเรียนรู้ได้ลึกซึ้งมาก ขึ้นเม่ือข้อมูลใหม่ ความคิดใหม่ และทักษะใหม่ๆ เหล่าน้ัน สอดรับ และตอบสนองต่อความ ตอ้ งการ หรอื ชว่ ยคลคี่ ลายปญั หาทผี่ เู้ รยี นเผชญิ อยู่ ซงึ่ จะทำใหเ้ กดิ การลองนำไปใช้ และส่งผล ตอบกลบั ให้เป็นการเรียนรู้ใหมไ่ ด้ ต้องไม่ลืมว่า การศึกษาในห้องเรียน เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการเรียนรู้เพื่อท่ีจะเกิด การเปล่ียนแปลงตัวเองของผู้เรียน แต่ไม่ใช่ทั้งหมด การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมขึ้นอยู่กับ ปัจจัยและเง่ือนไขที่หลากหลาย เงื่อนไขบางอย่างต้องมีข้ึนก่อนท่ีบุคคลจะเปล่ียนแปลงตนเอง (predispose) อาทิเช่น ต้องมีความรู้ หรือทัศนะบางอย่างต่อเร่ืองน้ัน ที่เอ้ือต่อการเกิด พฤติกรรม นอกจากน้ันยังต้องอาศัยการเก้ือหนุน หรือการเข้าถึงของทรัพยากร อุปกรณ์ หรือบริการ ที่จำเป็นต่อการสร้างพฤติกรรมนั้น และท่ีสำคัญต้องมีส่ิงแวดล้อม หรือบุคคล แวดลอ้ มท่คี อยส่งเสรมิ ตอกยำ้ ให้เกดิ การเปลีย่ นแปลงพฤติกรรมโดยสม่ำเสมอ เปน็ ต้น

ข้อเตือนใจเกย่ี วกบั กระบวนการเรียนรู้ของมนุษย ์ ๑. เราเรยี นรู้ท่จี ะทำได้ ก็ต่อเม่อื ไดล้ องลงมอื ทำ ๒. เราเรียนรูท้ จ่ี ะทำส่ิงนี้ได้ ก็ตอ่ เม่อื ไดล้ องทำสง่ิ น ี้ ๓. เม่ือไม่พร้อมที่จะเรียน การเรียนรู้ก็ไม่เกิด การยัดเยียดให้เรียนโดยไม่พร้อมอาจเกิด ผลรา้ ยมากกวา่ ด ี ๔. หากไมม่ แี รงจงู ใจ ก็อาจไมเ่ กดิ การเรียนร ู้ ๕. ถ้าจะให้เรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต้องมีปฏิกิริยาตอบรับกับสิ่งท่ีผู้เรียน แสดงออกมาในระหวา่ งการเรยี นอย่างทนั ทว่ งที ๖. หากสาระทีเ่ รยี นนนั้ มีความหมายต่อผเู้ รียน การเรียนรยู้ ่อมย่ังยนื กวา่ เรื่องราวทีไ่ มม่ ี ความหมายแกต่ ัวผู้เรยี น ๗. ถ้าต้องการให้การเรียนรู้เกิดการนำไปปฏิบัติ ควรจัดวางการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับ การนำไปใชใ้ นชีวติ จริง ๘. ผู้เรียนจะสนองตอบต่อการเรียนรู้อย่างไร มักข้ึนอยู่ว่าเขารับรู้เกี่ยวกับสถานการณ์ นั้นๆ อย่างไร ๙. ผู้เรียนจะสนองตอบกับการเรียนรู้ได้ดีเพียงไร ขึ้นอยู่กับบรรยากาศของการจัดการ เรยี นรู้น้นั ๆ ๑๐. คนเรามักตอบสนอง โดยการแสดงออกตามสิ่งท่ีตนกระทำได้ หรือเคยทำ ตาม เง่ือนไขทางกายภาพ ภูมิหลงั ทีต่ นมี และตามแรงกระต้นุ ท่ีไดร้ บั ในขณะนัน้ 66 ค่มู อื การจดั กระบวนการเรียนรู้ เพศศกึ ษา สำหรบั นักเรียนชั้น มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๖

จดุ มงุ่ หมายของเพศศึกษา 67 เมื่อเราคำนึงถึงผลลัพธ์สุดท้ายท่ีเราต้องการคือ การสร้างเยาวชนท่ีมีคุณลักษณะที่พึง ประสงค์ทีจ่ ะนำไปส่สู ุขภาวะทางเพศ จดุ มงุ่ หมายของเพศศกึ ษาควรครอบคลมุ ถงึ เร่ืองตอ่ ไปน ้ี แผนการ เพ่ือให้ข้อมูลที่ถูกต้องและรอบด้านเกี่ยวกับพัฒนาการทางเพศ พฤติกรรมทางเพศ สุขภาพทางเพศ ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งบุคคล ทกั ษะสว่ นบุคคล สงั คมและวฒั นธรรมที่เกยี่ วข้อง เรียนรู้เพศศกึ ษา เพ่ือจัดโอกาสทเ่ี ปดิ กว้างและปลอดภัยทีผ่ ู้เรยี นจะไดซ้ ักถาม แลกเปลย่ี นความคดิ และ “กา้ วย่าง ประเมินทัศนคติที่เกี่ยวข้องกับเร่ืองเพศ เพื่อบ่มเพาะทัศนคติ สร้างความตระหนักถึงคุณค่าของตน อย่างเขา้ ใจ” และมีความสัมพนั ธไ์ ดก้ บั ทุกเพศอยา่ งรู้จักรับผดิ ชอบทงั้ ตอ่ ตัวเองและผอู้ ่ืน ระดบั มัธยมศึกษา เพื่อพัฒนาทักษะการอยู่ร่วมกับผู้อื่น ได้แก่ ทักษะการส่ือสาร การตัดสินใจ การบอก ยืนยันความคิดเห็น การต่อรอง การสร้างสัมพันธไมตรีที่ทุกฝ่ายพึงพอใจ และการแก้ปัญหารวมท้ัง ปีที่ ๖ การหาความชว่ ยเหลอื

แผนการเรยี นรู้เพศศึกษา “ก้าวย่างอยา่ งเขา้ ใจ” ระดบั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖ แผนการ ชอ่ื แผน สาระสำคญั วตั ถุประสงค์ หมวด เรียนรทู้ ี่ ๑ ชวี ิต ม.๖ การรูแ้ ละสามารถจัดลำดับ ๑. บอกแผนการในอนาคตเม่อื จบ ทักษะสว่ น ส่งิ ทสี่ ำคัญในชวี ติ จะช่วยให้ ม.๖ ของตนเองได ้ บคุ คล เราสามารถจดั ความสมั พันธ์ ๒. บอกส่ิงท่จี ะทำเพ่อื ไปให้ถึง ของตนเองกับคนรอบขา้ งได้ เป้าหมายทว่ี างไว ้ อยา่ งราบรื่น ๓. ระบุแนวทางการจดั การ หากสง่ิ ท่วี างแผนไวไ้ มเ่ ป็นไปตาม เป้าหมาย ๒ รจู้ กั เท่าทัน อารมณ์เพศ เปน็ ความร้สู กึ ๑. อธิบายการเกิดอารมณเ์ พศ พฤติกรรม ตามธรรมชาตขิ องทกุ คนที่ ปฏิกริ ยิ าตอบสนองตอ่ สิง่ เรา้ ทางเพศ เขา้ ส่วู ยั เจรญิ พนั ธแ์ุ ละมี ๒. ระบกุ รอบทางสังคมวัฒนธรรม สขุ ภาพด ี ความรสู้ กึ ทาง ทม่ี ีอทิ ธิพลต่อพฤติกรรมทาง เพศเกดิ ข้นึ ไดเ้ มอื่ มีสิง่ เรา้ เพศ 68 หรือไดร้ ับการกระตุ้น ๓. บอกวธิ จี ัดการเพื่อไม่ให้เกดิ ผล เหมือนกบั อารมณค์ วามรู้สึก กระทบท่ไี ม่พงึ ประสงค์ คู่มอื การจดั อืน่ ๆ การเรียนรธู้ รรมชาติ กระบวนการเรียนรู ้ ของตนเองที่มตี ่อสิง่ เร้า และวธิ จี ดั การอารมณ์เพศ เพศศกึ ษา จะชว่ ยให้วยั รุน่ สามารถดแู ล สำหรับนักเรยี นชนั้ สุขภาพทางเพศของตนเอง มธั ยมศึกษาปที ่ี ๖ ไดอ้ ย่างเข้าใจ

แผนการ ช่ือแผน สาระสำคญั วัตถุประสงค์ หมวด เรียนรทู้ ี่ ๓ ตา่ งคน เพศสมั พันธ์เป็นสว่ นหนึ่งของ ๑. บอกปจั จัยสำคญั สำหรบั ตนเอง พัฒนาการ ตา่ งเหตผุ ล ชีวิตมนุษย์ เพศสมั พันธ์อาจ ในการตัดสนิ ใจมเี พศสัมพนั ธ์ ทางเพศ เป็นไปเพ่ือการสืบพันธ ุ์ ๒. ระบุส่งิ ที่วัยรนุ่ ควรคำนงึ ถึงใน พฤตกิ รรม หรือไม่ก็ได้ เหตุผลในการมี การตดั สนิ ใจมเี พศสมั พันธ ์ ทางเพศ 69 เพศสมั พนั ธข์ องแต่ละบคุ คล ๓. บอกวธิ ที ่จี ะทำใหค้ นสองคน อาจแตกตา่ งกัน บา้ งเปน็ ตัดสินใจมเี พศสมั พันธ์โดย แผนการเรียนร้เู พศศกึ ษา “ก้าวยา่ งอยา่ งเขา้ ใจ” ระดบั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖ เหตุผลในเชิงบวก บ้างอาจ ยนิ ยอมพรอ้ มใจ เป็นเหตุผลในเชิงลบ บางเหตผุ ลอาจบอกยากวา่ บวกหรือลบขน้ึ อยู่กบั ส ถานการณแ์ ละปจั จยั แวดลอ้ ม เรอ่ื งของเงาะ การมเี พศสมั พันธโ์ ดยไมม่ ี ๑. อธบิ ายถึงปจั จยั ทม่ี อี ิทธพิ ลตอ่ ทกั ษะสว่ น ๔ การปอ้ งกนั ในวัยรุ่นเปน็ เรอ่ื ง การตัดสินใจมเี พศสมั พันธ์โดย บุคคล ที่เกดิ ขน้ึ ได้แมจ้ ะมีความรู้ ไม่ปอ้ งกนั สุขภาพทาง เร่ืองโรคติดตอ่ และการ ๒. บอกวธิ ีแสดงความเห็นใจ เพศ ตงั้ ครรภ์ การเขา้ ใจปัจจยั ที่ ปลอบโยนผู้ทอ่ี ยูใ่ นภาวะวกิ ฤติ ส่งผลตอ่ การตดั สนิ ใจของ ทางอารมณใ์ ห้เกิดสติเพ่อื คดิ หา ตนเองจะช่วยใหเ้ หน็ แนวทาง ทางแก้ไข ในการเตรียมการป้องกัน ๓. บอกแหลง่ ขอ้ มลู และแหลง่ ช่วย และการรแู้ หล่งช่วยเหลือ เหลือหากมปี ญั หาท่ีเก่ียวกับ ทำให้มีทางเลอื กหากตอ้ ง สขุ ภาพทางเพศ เผชิญผลกระทบท่ไี มพ่ งึ ประสงค์ ๕ No เพศสัมพนั ธเ์ ปน็ เรอ่ื งการ ๑. บอกปัจจยั ที่จะช่วยในการ พฤตกิ รรม condom, ยินยอมพรอ้ มใจของคนสอง ยืนยันทางเลอื กในการไมม่ ี ทางเพศ No sex คน การตดั สนิ ใจวา่ จะมี เพศสมั พันธ ์ ทกั ษะส่วน เพศสัมพันธ์หรือไม่ และ ๒. ระบุอปุ สรรคในการใชถ้ ุงยาง บคุ คล การมีเพศสัมพันธท์ ่ีปลอดภยั อนามยั ของวัยรนุ่ เปน็ ทั้งสิทธิและความ รับผิดชอบของแต่ละบคุ คล และตอ้ งเคารพความคดิ เหน็ / ความตอ้ งการของคูด่ ้วย

แผนการ ชือ่ แผน สาระสำคัญ วัตถุประสงค ์ หมวด เรยี นรู้ท่ี ๖ ใบอนญุ าต ความรับผิดชอบในการเลี้ยง ๑. ระบุการเปลยี่ นแปลงในชีวิตที่ สขุ ภาพ ๗ การเปน็ ดเู ดก็ ใหเ้ ตบิ โตอยา่ งมคี ณุ ภาพ วยั รุ่นหญิงชายตอ้ งเผชญิ ทางเพศ พอ่ แม ่ เปน็ เร่ืองสำคญั และต้องการ หากมลี กู 70 ความพรอ้ มของคนทต่ี ดั สนิ ใจ ๒. บอกสิง่ ท่ีหญงิ ชายควรคำนงึ ถงึ เปน็ พอ่ แม ่ หากตอ้ งการมีลกู คมู่ อื การจัด วฒั นธรรม วัฒนธรรม คือแบบแผนใน ๑. วิเคราะหว์ ิถหี รอื แบบแผนทาง สังคมและ กระบวนการเรยี นรู้ ไทยกบั การดำเนนิ ชีวิตที่คนหมมู่ าก วัฒนธรรมไทยทเ่ี ก่ียวกับ วฒั นธรรม เร่ืองเพศ ในสังคมถอื ปฏิบตั ิเปน็ ธรรมเนยี มปฏบิ ตั เิ รอ่ื งเพศ เพศศึกษา (๒ คาบ) ธรรมเนียมสืบมา อยา่ งไร ๒. บอกคา่ นิยมเรอื่ งเพศ ท่เี ป็น สำหรับนักเรียนชน้ั กต็ าม เมอื่ สงั คมเปลย่ี นแปลง อุปสรรคต่อการสง่ เสรมิ การ มัธยมศึกษาปที ี่ ๖ คาบ ๑ ไป การดำเนนิ ชีวติ และวถิ ี เรียนรู้เพศศกึ ษาในกลมุ่ เยาวชน คา่ นยิ ม ปฏบิ ัตกิ ็อาจเปลย่ี นตามการ หรอื ฆ่านยิ ม ดำเนินชีวติ ของคนส่วนใหญ่ แต่ระยะทกี่ ำลงั เปลย่ี นผ่านก็ คาบ ๒ อาจจะเห็นความขัดแย้งของ เร่อื งเพศ วถิ ปี ฏบิ ตั ิ ทมี่ กั เป็นทีถ่ กเถียง ในสื่อ: กนั วา่ ไมเ่ ปน็ ไปตามวฒั นธรรม “จบั ผิด หรือธรรมเนียมปฏิบตั ทิ ่เี คย โฆษณา” ยึดถือกันมา บทเรียนน้ี ต้องการให้ผ้เู รียนไดม้ โี อกาส ใคร่ครวญถึงความขดั แยง้ ของวถิ ีปฏบิ ัติ โดยเฉพาะที่ เกี่ยวกับเร่อื งเพศ ใหผ้ เู้ รียน ได้มองเหน็ และสามารถ วิเคราะห์ไดถ้ งึ ทีม่ าทไ่ี ปของ ความขดั แย้ง และสามารถมี ขอ้ เสนอต่อการปฏบิ ัตขิ อง ตนทจี่ ะดำรงตนอยไู่ ด้โดย เปน็ สว่ นหนงึ่ ของสงั คม ชมุ ชน โดยไมแ่ ปลกแยก แต่กย็ ัง ดำรง “ตวั ตน” ของตนเอง ได้อย่างมีความสขุ

แผนการ ช่ือแผน สาระสำคัญ วตั ถุประสงค ์ หมวด เรยี นรทู้ ี่ ๘ เรื่องของ เยาวชนทุกคนต้องได้รับ ๑. ระบุขอ้ มลู บรกิ าร และทักษะที่ สุขภาพ รันรนั ข้อมลู ท่ีจำเป็นอยา่ งรอบด้าน วยั รุน่ ควรมีเพือ่ สามารถดูแล ทางเพศ และเข้าถึงบรกิ ารตา่ งๆ ที่ และปอ้ งกนั ตัวเองจากผลที่ไม่ ส่งเสรมิ ความเข้าใจเรอ่ื งเพศ พงึ ประสงคจ์ ากเพศสมั พนั ธ ์ 71 และการปอ้ งกันการตัง้ ครรภ์ ๒. ระบุอุปสรรคสำคญั ต่อสุขภาวะ เมอ่ื ไม่พรอ้ ม โรคตดิ ต่อทาง ทางเพศของวยั รุ่น แผนการเรียนร้เู พศศกึ ษา “ก้าวยา่ งอยา่ งเขา้ ใจ” ระดบั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖ เพศสมั พันธ์ และความ รุนแรงทางเพศ เพ่อื การมี ส ุขภาพทางเพศท่ีด ี ๙ ทีเลน่ ทีจริง ความรนุ แรงทางเพศเปน็ ๑. บอกไดว้ า่ พฤติกรรมแบบใด สุขภาพ ปญั หาทป่ี รากฏชดั เจนใน เป็นการใช้ความรนุ แรงทางเพศ ทางเพศ สงั คมไทย มหี ลายรูปแบบ ๒. บอกแนวทางการจดั การหาก และอาจเกดิ ขน้ึ กับทกุ เพศ ต้องเผชิญปญั หาความรุนแรง ทุกวัย การร้เู ท่าทนั การใช้ ทางเพศ ความรุนแรง รู้จกั แหล่งชว่ ย ๓. บอกสิ่งทตี่ วั เองทำได้ เพ่อื เหลือหากเผชญิ ปัญหา และ ปอ้ งกนั มิใหเ้ ป็นส่วนหนง่ึ ของ การมสี ่วนรว่ มในการยุติ การใช้ความรุนแรงทางเพศกับ ความรุนแรงทกุ รปู แบบเปน็ คนอน่ื ส ง่ิ ท่เี ยาวชนสามารถทำได้ ๑๐ โอกาสเปน็ การแบ่งแยกกดี กนั ผู้ตดิ เช้ือ ๑. บอกสาเหตขุ องการรงั เกียจ สังคมและ ของทุกคน เอชไอวี สะทอ้ นถงึ พฤตกิ รรม กีดกนั ผ้ตู ิดเชื้อเอชไอวี วัฒนธรรม ทใี่ ช้อคตสิ ว่ นบุคคลทีอ่ าจ ๒. แยกแยะชอ่ งทางในการทำให้ เกิดจากความไมร่ ู้ และไม่ ตดิ เชอื้ เอชไอวี และช่องทางที่ คำนึงถงึ ศักดิ์ศรคี วามเปน็ ไมท่ ำให้ติดเชอ้ื ได ้ มนุษยท์ ี่มสี ิทธิเสมอกัน ๓. ระบแุ นวทางการสร้างความ ผลกระทบท่ีเกดิ ขน้ึ คอื เขา้ ใจเร่อื งการอยู่ร่วมกบั ผ้ตู ดิ ผูต้ ิดเชอ้ื ได้รับการปฏบิ ตั ิทไ่ี ม่ เช้ือเอชไอวี เท่าเทยี ม ซ่ึงสง่ ผลกระทบ ตอ่ สขุ ภาพรา่ งกาย จติ ใจและ สงั คมของผตู้ ดิ เชอื้ และสงั คม ขาดโอกาสในการพฒั นาและ ใชศ้ ักยภาพของบคุ คล

แผนการ ชอ่ื แผน สาระสำคัญ วัตถุประสงค ์ หมวด เรียนรู้ที ่ ๑. บอกส่งิ ที่ได้เรยี นร้จู ากการไป สงั คมและ วัฒนธรรม ๑๑ มหาวทิ ยาลยั การเรยี นรู้จากกลมุ่ คนใน พดู คุยสัมภาษณบ์ ุคคลที่มคี วาม ชีวติ สงั คมทมี่ คี วามเป็นมา เป็นมาที่แตกต่าง (๒ คาบ) ความคดิ ความเชอ่ื ๒. ระบกุ ารเลอื กปฏบิ ัติกบั กล่มุ คน ทแ่ี ตกต่าง หลากหลาย ตาม บางกลมุ่ ในสังคมและบอก ๑๒ ประสบการณ์ชีวติ และบรบิ ท สาเหตุแห่งอคตทิ ม่ี ี ทางสังคมวัฒนธรรม จะช่วย ให้เปิดใจกวา้ ง และตระหนัก ถงึ สทิ ธิในการดำรงชีวติ และการได้รบั การปฏิบตั ิ อย่างมศี ักดิศ์ รี และมคี ุณคา่ สงั คมและ โดยเทา่ เทยี มกนั ๑. อธบิ ายเหตผุ ลและความสำคัญ วฒั นธรรม พลงั คน เยาวชนมีศกั ยภาพในการ ของประเด็นที่เลอื กในการทำ หนมุ่ สาว รว่ มคิด รว่ มวางแผนการ โครงงานรณรงคก์ บั เพอื่ น (๒ คาบ) ปอ้ งกันและแก้ไขปญั หาเรอ่ื ง เยาวชนในโรงเรยี น เพศที่เกย่ี วข้องกบั วิถชี ีวติ ๒. ระบุวตั ถุประสงค์ เนอ้ื หาสำคัญ คาบ ๑ ของเยาวชน และวิธกี ารในการรณรงค์ 72 เลือกประเดน็ ตวั อยา่ งประเด็น ๓. บอกผลทค่ี าดหวังจากแผนงาน และเตรยี ม • เพศสัมพนั ธท์ ี่รบั ผดิ ชอบ รณรงค ์ คู่มอื การจดั หาข้อมลู • เพศศึกษาสำหรบั ๔. บอกปจั จยั ความสำเร็จ และ กระบวนการเรียนรู้ ออกแบบ เยาวชน อปุ สรรคของการรณรงค์ให้เข้า โปสเตอร์ • การยอมรับความ ถงึ กลุ่มเปา้ หมาย เพศศึกษา และเตรยี ม หลากหลายทางเพศ สำหรับนักเรียนช้นั ทดสอบสื่อ • การอยรู่ ่วมกนั กับเพื่อนที่ มัธยมศึกษาปที ่ี ๖ มเี ชือ้ เอชไอว ี คาบ ๒ • ถุงยางกบั เยาวชน นำเสนอ ผลงาน และผลการ ทดสอบ

แผนการ ชอื่ แผน สาระสำคัญ วัตถุประสงค ์ หมวด เรียนรู้ท่ี เร่อื งเพศเปน็ เรือ่ งที่เกย่ี วขอ้ ง ๑. บอกประโยชนข์ องการเคารพ สังคมและ ๑๓ ธรรมนูญ กบั ทศั นคติ ขอ้ มลู และวถิ ชี วี ติ และยอมรบั ในเรื่องสทิ ธิทางเพศ วัฒนธรรม เรื่องเพศ การทค่ี นๆ หนง่ึ จะมี ๒. บอกกติกา/ข้อตกลง/เงื่อนไข สขุ ภาวะทางเพศได้ สำคญั ที่จะสง่ ผลให้คนมี 73 เกยี่ วข้องกับการไดโ้ อกาส สขุ ภาวะทางเพศ เรียนรู้ รับขอ้ มลู ทีร่ อบด้าน ๓. บอกสิง่ ทรี่ ะดับบคุ คลทำได้ เพ่อื แผนการเรียนร้เู พศศกึ ษา “ก้าวยา่ งอยา่ งเขา้ ใจ” ระดบั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖ มที างเลอื กในชีวิตทางเพศท่ี เปน็ การส่งเสรมิ ให้เกดิ สุขภาวะ ดที ่ีสดุ ได้รบั การเคารพ ทางเพศท้งั ของตนเองและคน คุ้มครองสิทธิทางเพศ มี รอบข้าง แหลง่ บริการท่ีเออื้ ต่อการมี สขุ ภาพทางเพศทด่ี ี ซง่ึ สิ่ง เหลา่ นีเ้ ปน็ ความจำเป็น พืน้ ฐานของมนษุ ย์ทุกคน ไม่วา่ จะเพศใดหรอื มีรสนิยม ทางเพศแบบใด และเปน็ ส่ิงทพ่ี ลังเยาวชนสามารถ ร่วมสรา้ งสรรค์ให้เกิดขึ้นเพ่อื ประโยขน์ตอ่ คนในสงั คม

“เอกสารหลกั สตู รและหนงั สอื เรียน เป็นเพยี ง ๓๐ เปอร์เซ็นต ์ ของการขบั เคลื่อนการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษา ขนั้ ตอนทส่ี ำคญั อย่างยงิ่ คือ การนำหลักสูตรไปใช้ ในระดับชัน้ เรยี น ผ่านการจัดทำหนว่ ยการเรียนรูท้ ี่มีการออกแบบ ใหเ้ หมาะสมกบั สภาพพน้ื ฐานของนกั เรียนและชมุ ชนทน่ี กั เรยี นอย ู่ จึงจะสามารถต่อยอด หรือยกระดับนกั เรียนให้ ไปถึงมาตรฐาน การเรียนรู้ท่กี ำหนดไว้ ได้ เมอื่ สภาพการณ์เปลย่ี นไป นักเรยี นเปล่ียนไป การจัดการเรียนรกู้ ย็ อ่ มเปล่ยี นแปลงตามไปด้วย การจดั การเรียนร้จู งึ ไมอ่ าจเปน็ สตู รสำเรจ็ ตายตัว ความสำเรจ็ ของการใช้หลกั สตู รอยู่ท่คี รูเปลีย่ นแปลงการเรยี นการสอน และนกั เรียนเกิดคุณภาพได้จริง และนนั่ เปน็ การเปลี่ยนแปลงทีส่ ำคญั ของหลกั สตู รใหมท่ ี่ตอ้ งใช้ท่วั ประเทศในปี ๒๕๕๓ ...” ดร.เบญจลกั ษณ์ นำ้ ฟา้ ผูอ้ ำนวยการสำนักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร 74 ค่มู อื การจัด กระบวนการเรียนร ู้ เพศศกึ ษา สำหรับนกั เรียนช้ัน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๖

แผนการเรียนร้ทู ี่ ๑ ชีวติ ม.๖

แผนการเรยี นรู้ท่ี ๑ ชีวิต ม.๖ สาระสำคัญ การรู้และสามารถจัดลำดับส่ิงท่ีสำคัญในชีวิต จะช่วยให้เราสามารถจัดความ สัมพนั ธ์ระหว่างตนเองกับคนรอบขา้ งได้อยา่ งราบร่นื จดุ ประสงค ์ ๑. บอกสิง่ ท่มี คี วามสำคัญในชีวิตของตนเอง ๒. บอกวธิ จี ดั การเรอ่ื งตา่ งๆ ในชีวติ โดยไมใ่ ห้เกิดความขัดแย้ง อุปกรณ์ และสอ่ื กระดาษฟลปิ ชาร์ท กระดาษกาว ปากกาเคม ี 76 คู่มอื การจัด กระบวนการเรยี นรู้ เพศศึกษา สำหรบั นักเรียนช้ัน มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖

ขั้นตอนการดำเนินกจิ กรรม 77 ๑. ผู้ดำเนินกิจกรรมช้ีแจงวัตถุประสงค์การเรียนรู้ว่า กิจกรรมวันนี้จะชวนสำรวจชีวิตผู้เรียนในช่วง แผนการเรยี นรู้ท่ี ๑ ชวี ิต ม.๖ ม.๖ ซึง่ เป็นชว่ งที่ตอ้ งตดั สนิ ใจเลอื กทางเดินชีวติ ของตนเอง และจะเตรียมตัวอยา่ งไร ๒. แจกกระดาษเอสใี่ ห้ผเู้ รียนคนละ ๑ แผ่น และใหท้ กุ คนวาดภาพ/หรือสัญลกั ษณท์ ี่แทนตัวเองไว้ ตรงกลางกระดาษ จากนัน้ ใหร้ ะบุเรอ่ื งสำคญั ในชวี ติ ขณะนีข้ องตนเอง และเขยี นสัน้ ๆ ว่าสำคญั อยา่ งไร คนละไม่เกิน ๕ เรอื่ ง ดงั ตัวอย่าง (เชน่ การสอบตดิ คณะทีต่ ้องการเรยี น, แฟน, การ ประกวดดนตรี, การสอบชิงทุนการศึกษา, ได้เรียนที่เดียวกับเพื่อนสนิท, การทำงานช่วยเหลือ ครอบครวั ฯลฯ) ให้เวลา ๕ นาท ี ๓. ขออาสาสมคั รนำเสนอเรอ่ื งทีส่ ำคญั สำหรบั ตนเองขณะนี้ ๓-๔ คน ๔. จากนัน้ ให้เวลา ๑๐ นาทสี ำหรับแตล่ ะคนพจิ ารณาเรื่องท่ีสำคัญสำหรบั ตนเองทง้ั ๕ เรื่องว่า • เร่ืองท่ีสำคัญท่ีสุดสำหรับตนเองคือเร่ืองอะไร และลองจัดลำดับความสำคัญจากมากที่สุดลง ไปตามลำดับ ๑-๕ • ใน ๕ เร่ืองที่สำคัญสำหรับเรา มีเร่ืองใดท่ีมีหรืออาจมีความขัดแย้งกันทั้งในแง่บุคคลที่ เกีย่ วข้อง หรือเกิดความขดั แย้งภายในตวั เราเองหรอื ไม่ อย่างไร

• เราใช้เวลาหรือความพยายามกับเรอื่ งท่ีสำคัญที่สดุ สำหรบั เรามากน้อยเพยี งใดในขณะน ี้ • เรอ่ื งใดทเี่ รารู้สกึ กงั วลมากทีส่ ุด เพราะเหตใุ ด ๕. ให้ผู้เรียนบันทึกคำตอบไว้ในกระดาษที่ผู้เรียนเขียนเรื่องสำคัญไว้ เมื่อบันทึกเสร็จแล้ว ขอ อาสาสมัครนำเสนอว่า หลังจากตอบคำถามแล้ว มีความรู้สึกอย่างไรและมีข้อสังเกตกับตัวเอง อยา่ งไร โดยใหน้ ำเสนอสัก ๓-๔ คน ๖. ใหจ้ บั กลุม่ ๓ คน และใหแ้ ต่ละคนเล่าสิ่งที่สำคัญของตนเองใหเ้ พอื่ นฟงั และใหก้ ลมุ่ ช่วยกนั หา วิธีการรับมือกับเร่ืองที่กังวล หรือที่มีข้อขัดแย้ง หรืออาจไม่เป็นไปตามความคาดหวังของเพื่อน ในกลุม่ ใหเ้ วลา ๑๕ นาที ๗. ผ้ดู ำเนนิ กิจกรรมชวนคยุ โดยใชค้ ำถาม ดงั นี ้ คำถามชวนคดิ • ความรู้สึกระหว่างการจัดลำดับความสำคัญเป็นอย่างไร เพราะอะไรถึง ร้สู ึกอย่างนน้ั • การจัดลำดับเร่ืองสำคัญเราใช้เกณฑ์อะไรบ้างในการจัดลำดับ เพราะ อะไรถงึ ใช้เกณฑ์น้นั ๆ • คดิ วา่ การจดั ลำดับความสำคัญเป็นเร่ืองจำเป็นหรือไม่ อยา่ งไร • การให้ความสำคัญในเรื่องต่างๆ ของเราอาจจะเกิดความขัดแย้งกับคน ใกล้ชิดกับเราหรือไม่ เพราะอะไรถึงเกดิ ความขดั แย้ง • ปัจจยั สำคัญท่เี ราจะจดั การหรือลดความขดั แยง้ ไดม้ อี ะไรบ้าง • ถ้าความคาดหวังของเราไม่เป็นไปตามที่คาด รู้สึกอย่างไร และมีวิธีการ ใดที่จะชว่ ยจัดการความผิดหวงั ได้ 78 ค่มู อื การจดั กระบวนการเรียนรู้ เพศศกึ ษา สำหรับนกั เรยี นช้ัน มัธยมศกึ ษาปีที่ ๖

๘. ผู้ดำเนนิ กจิ กรรมชวนผ้เู รยี นสรุปวา่ เราไดอ้ ะไรจากกิจกรรมวนั นี้ และเพิม่ เติมประเดน็ ดงั นี ้ 79 • ปสี ุดท้ายของการเรียนมัธยม เปน็ ช่วงท่วี ยั รุ่นตอ้ งตดั สนิ ใจเกย่ี วกบั อนาคต และเตรียมรบั มอื กับการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นหลังเรียนจบในหลายๆ ด้าน การเตรียมตัว เตรียมใจ และ แผนการเรยี นรู้ท่ี ๑ ชวี ิต ม.๖ วางแผนการใช้เวลาในช่วงดังกล่าวจะช่วยให้วัยรุ่นผ่านช่วงเวลาสำคัญท่ีจะส่งผลถึงอนาคต ไปไดด้ ว้ ยดี • เร่ืองสำคัญสำหรับชีวิตแต่ละคนอาจจะแตกต่างกันไป ซึ่งอาจจะเกิดจากความคาดหวังของ แต่ละคน และหลายเร่ืองเราก็อาจจะไมไ่ ดต้ ามที่คาดหวังเสมอไป • เร่ืองสำคัญมีหลายอย่างในเวลาเดียวกัน บางคร้ังเราก็สามารถจัดการได้พร้อมกัน ขณะ เดียวกันในบางคร้ังเราก็ไม่สามารถท่ีจะทำทุกอย่างพร้อมกันทุกเร่ืองได้ ความจำเป็นในการ จัดลำดบั ความสำคัญก็เปน็ เร่ืองสำคัญเพอ่ื การวางแผนชีวติ อย่างคอ่ ยเปน็ คอ่ ยไปทีละเรอ่ื ง • บอกวธิ ีจัดการเรือ่ งต่างๆ ในชวี ติ โดยไม่ให้เกิดหรอื ลดความขัดแย้ง ขอ้ เสนอแนะสำหรบั ผ้ดู ำเนินกจิ กรรม • เรื่องสำคัญของผู้เรียนเป็นเรื่องสำคัญในความรู้สึกของผู้เรียนจริงๆ เราจึงควรให้ความสำคัญ ไมม่ องเป็นเรือ่ งตลกหรือเปน็ เรอื่ งไรส้ าระ • การจัดลำดับความสำคัญของผู้เรียน อาจจะไม่ตรงกับความต้องการของผู้ใหญ่หรือครู ดังนั้น ผู้ดำเนินกิจกรรมจึงควรระวังการแสดงความคิดเห็นในเชิงตัดสินต่อการจัดลำดับความสำคัญ ของผู้เรียน เช่น ผู้เรียนบางคนอาจจะให้ความสำคัญเรื่องการเรียนน้อยกว่าเร่ืองอ่ืนๆ ด้วย เหตุผลต่างๆ • แต่เร่ืองที่สำคัญก็คือ ผู้เรียนตอบได้ว่าเรื่องน้ันสำคัญต่อตนเองอย่างไร และการจัดการหรือ วิธีการที่จะทำให้เรื่องสำคัญเหล่าน้ันดำเนินไปอย่างราบรื่นและลดความขัดแย้งเป็นเรื่องสำคัญ เช่น เร่ืองท่ีผู้เรียนต้องการทำอาจจะแตกต่างกับความต้องการผู้ปกครอง แล้วจะจัดการกับ ความขดั แยง้ น้ันไดอ้ ยา่ งไร

การวดั และประเมนิ ผล • สังเกตการมีสว่ นร่วมในกจิ กรรมกลุ่ม และการอภิปรายแลกเปลี่ยน คำถามทา้ ยบท • เขียนเรียงความวา่ หลังจบชน้ั ม.๖ นักเรียนวางแผนชีวติ ไว้อย่างไร 80 คมู่ อื การจดั กระบวนการเรยี นรู ้ เพศศึกษา สำหรบั นักเรียนชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๖

แผนการเรยี นรทู้ ี่ ๒ 81แผนการเรยี นรู้ท่ี ๑ ชวี ิต ม.๖ รู้จกั เท่าทัน

แผนการเรียนรูท้ ี่ ๒ รจู้ ัก เทา่ ทนั สาระสำคญั อารมณ์เพศ เป็นความรู้สึกตามธรรมชาติของทุกคนท่ีเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์และมี สุขภาพดี ความรู้สึกทางเพศเกิดขึ้นได้เม่ือมีส่ิงเร้า หรือได้รับการกระตุ้น เหมือน กับอารมณ์ความรู้สึกอื่นๆ การเรียนรู้ธรรมชาติของตนเองท่ีมีต่อส่ิงเร้า และวิธี จัดการอารมณ์เพศ จะช่วยให้วัยรุ่นสามารถดูแลสุขภาพทางเพศของตนเองได้ อย่างเข้าใจ จดุ ประสงค ์ ๑. อธิบายการเกดิ อารมณ์เพศ ปฏกิ ริ ิยาตอบสนองตอ่ สิ่งเรา้ ๒. ระบุกรอบทางสงั คมวัฒนธรรมท่ีมอี ิทธพิ ลต่อพฤติกรรมทางเพศ ๓. บอกวิธจี ดั การเพ่ือไม่ใหเ้ กดิ ผลกระทบที่ไมพ่ งึ ประสงค์ อุปกรณ์ และส่ือ ๑. บัตรคำ ๔ หมวด ตัดใส่ซองเตรียมไว้ ๘ ซอง (แต่ละซองมีบัตรคำของ 82 ทกุ หมวดคละกนั ) ๒. กระดาษฟลปิ ชารท์ กระดาษกาว ปากกาเคม ี กระคบูม่วนือกกาารรเจ รดั ีย นรู้ เพศศกึ ษา สำหรบั นกั เรยี นชั้น มัธยมศึกษาปีที่ ๖

ขัน้ ตอนการดำเนินกจิ กรรม 83 ๑. ช้ีแจงวัตถุประสงค์กิจกรรมว่าเป็นการเรียนรู้เกี่ยวกับอารมณ์และส่ิงเร้า เพ่ือให้รู้เท่าทันและ แผนการเรียนร้ทู ่ี ๒ ร้จู กั เทา่ ทนั จัดการไดอ้ ย่างเหมาะสม ๒. แบง่ ผ้เู รยี นเปน็ กล่มุ ยอ่ ย ๘ กลุ่ม ใหห้ มายเลขประจำกลมุ่ เพ่อื เลน่ ตามลำดับ ๓. อธิบายกติกาในการเลน่ เกมวา่ • แตล่ ะกล่มุ จะไดร้ ับซอง ๑ ใบซงึ่ มบี ตั รคำจำนวนหน่ึง • ให้แต่ละกลุ่มเลือกใช้คำในบัตรคำที่แจกให้ โดยออกมาเขียนคำท่ีเลือกไว้บนกระดานตาม ลำดับ โดยเร่มิ จากกลุ่มทไี่ ด้หมายเลข ๑ • กลุ่มถดั ไปจะตอ้ งเลอื กคำท่มี ีความสัมพันธ์กบั คำของกลุ่มกอ่ นหนา้ นน้ั • ไมม่ กี ารขอผา่ นเม่ือถงึ ควิ • สามารถใชค้ ำซ้ำหรอื คิดคำใหมไ่ ด้ ถา้ ไม่สามารถหาคำในซองมาเล่นได ้ • ใหถ้ ามกลมุ่ ทเี่ ล่นกอ่ นหน้าได้ถา้ ไม่เขา้ ใจท่ีมาของคำ • คนทอี่ อกมาเขียนต้องไมใ่ ช่คนเดิม ๔. เม่ืออธิบายกติกาเรียบร้อยแล้ว ผู้ดำเนินกิจกรรมลากเส้นแบ่ง ๔ ช่อง บนกระดาน เพ่ือให้ แตล่ ะกลุ่มเขียนได้สะดวก เขยี นหัวขอ้ ของแต่ละช่องตามลำดบั ก่อนเริ่มเล่น ดงั น้ ี สิง่ เร้า ปฏิกิริยา การตอบสนอง ผลทเ่ี กิดข้ึน ๕. ระหว่างท่ีผู้เรียนผลัดกันข้ึนมาเขียน ผู้ดำเนินกิจกรรมคอยดูจังหวะเวลาไม่ให้คิดนานเกินไป พร้อมทั้งช่วยเปิดโอกาสให้ถาม ถ้าเห็นว่ากลุ่มถัดมาคิดช้าเพราะอาจจะไม่เข้าใจความหมาย ของกล่มุ แรก

๖. ให้เวลาในการเล่น ๑๕ นาที เม่ือหมดเวลา ผู้ดำเนินกิจกรรมชวนย้อนดูบัตรคำที่ช่วยกันวาง ว่าวิธีการตอบสนองในแต่ละเร่ือง เป็นวิธีท่ีดีหรือไม่ มีทางเลือกอื่นๆ ในการจัดการอารมณ์น้ัน ไดอ้ ยา่ งไรอีกบ้าง ๗. จากนนั้ ชวนคยุ โดยใชค้ ำถามชวนคิด ดงั นี ้ คำถามชวนคิด • อารมณ์ความรู้สกึ ทางเพศเกดิ จากอะไรได้บ้าง • การเกิดความรู้สึกทางเพศตา่ งจากความรสู้ กึ อนื่ ๆ หรือไม่ เพราะอะไร • ให้วเิ คราะห์เปรยี บเทียบการดูหนงั แอค็ ช่นั กบั หนังโปว๊ ่า มปี ฏิกริ ิยา ตอบสนองและผลที่เกิดขึ้น เหมอื นหรือต่างกนั อย่างไร • ผู้ชาย ผู้หญิงมีความรู้สึกทางเพศเหมือนกันหรือไม่ เพราะอะไร แต่ละคน มวี ธิ กี ารจดั การอารมณ์เพศอยา่ งไรบ้าง • ถ้ามีข้อสงสัยเร่ืองเพศ วัยรุ่นจะหาคำตอบจากไหนบ้าง จะรู้ได้อย่างไรว่า แหล่งท่หี านน้ั มขี ้อมูล คำแนะนำที่เช่ือถือได้ ๘. ผดู้ ำเนินกิจกรรมชวนผู้เรยี นสรุปวา่ เราได้อะไรจากกิจกรรมวันนี้ และเพ่มิ เตมิ ประเดน็ ดงั น้ี • อารมณ์ความรู้สึกทางเพศเกิดข้ึนได้เมื่อมีสิ่งเร้า เป็นปฏิกิริยาธรรมชาติเหมือนกับอารมณ์ ความรู้สึกอื่นๆ แตว่ ธิ กี ารตอบสนองของแต่ละบุคคลแตกตา่ งกันไปตามกรอบของสงั คมและ การเลยี้ งดู • ความรู้สึก ความต้องการ รสนิยมทางเพศของแต่ละคนแตกต่างกัน แต่ส่ิงท่ีเหมือนกันคือ ทกุ คนท่ีมีสุขภาพเป็นปกตกิ ็จะมอี ารมณค์ วามรู้สึกทางเพศได้ 84 • มีความเชื่อหลายอย่างที่ส่งผลทางลบต่อพฤติกรรมทางเพศ เช่น การช่วยตัวเองเป็นเร่ือง คมู่ ือการจัด ไมค่ วรทำ ผหู้ ญงิ ไม่ควรเปน็ ฝา่ ยแสดงความต้องการทางเพศ เรื่องเพศเปน็ เรื่องสกปรก ไม่ดี กระบวนการเรียนรู ้ เพศศึกษา สำหรบั นักเรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖

ไมค่ วรทำ ฯลฯ ทำให้บางคนไม่มคี วามสขุ กบั การมเี พศสัมพนั ธ์ หรือทำให้เกิดความรูส้ ึกผิด 85 และละอายเม่อื มอี ารมณเ์ พศ • สิ่งสำคัญในการเรียนรู้เรื่องเพศ คือ การเรียนรู้ว่าจะจัดการและตอบสนองกับสิ่งเร้าอย่างไร แผนการเรียนร้ทู ่ี ๒ ร้จู กั เทา่ ทนั เพื่อใหเ้ กดิ ความพอดี ปลอดภัยและไม่มีผลกระทบในทางลบ ความอยากรอู้ ยากเหน็ ในเร่อื ง เพศเป็นธรรมชาติของวัยรุ่น หากได้รับรู้อย่างถูกต้องรอบด้าน และมีทักษะในการจัดการได้ เหมือนกับเรอื่ งอนื่ ๆ ก็จะช่วยใหว้ ยั รุ่นเติบโตข้ึนเปน็ ผใู้ หญท่ ม่ี สี ุขภาวะทางเพศ ข้อเสนอแนะสำหรับผู้ดำเนนิ กิจกรรม การแสดงออกว่าการพูดคุยเร่ืองเพศเป็นเรื่องธรรมดาของผู้ดำเนินกิจกรรมจะช่วยให้บรรยากาศ ปกติ ย้ำกติกาเรื่องการไม่นำเรื่องท่ีเรียนไปล้อเล่นภายหลัง และควรชี้ประโยชน์และวัตถุประสงค์ ของแผนการเรยี นรตู้ ้ังแตแ่ รกเรม่ิ กิจกรรม การวัดและประเมนิ ผล • สงั เกตการมสี ่วนร่วมในกจิ กรรมกลุ่ม และการอภิปรายแลกเปลย่ี น คำถามท้ายบท • เม่ืออยู่ตามลำพังกับคู่ในสถานที่ลับตาคน แล้วเกิดอารมณ์เพศ และทั้งสองฝ่ายตกลงว่ายังไม่ พร้อมทีจ่ ะมเี พศสมั พนั ธ์ จะมที างออกอยา่ งไร

บัตรคำ สิง่ เร้า/เงอ่ื นไข เห็นคนมีเพศสมั พันธ ์ ดรู ปู โป ๊ ดหู นังเอก็ ซ์กบั เพอ่ื นซ้ ี ฝันวา่ นอนกอดกับแฟน เพอื่ นเลา่ ว่าหมาโดนรถทบั ไสท้ ะลัก ดูเร่ืองเซ็กส์ในเน็ต คนทเ่ี รากำลงั ปิง๊ ยอมให้เบอรโ์ ทรศพั ท์ เห็นคนหนุ่ ดมี าก จนิ ตนาการสาวแต่งตัววับๆ แวมๆ เหน็ สาวสายเดี่ยว อยากมโี อกาสทำแบบนนั้ บา้ ง ชอบ ปฏกิ ริ ยิ า อยากด ู อวัยวะเพศแข็งตัว หดหู่ รสู้ ึกผิด อาย ใจส่นั ขนลกุ วบู วาบ อยากสมั ผสั ลูบคลำ กลวั ๆ กล้าๆ แตอ่ ยาก....... 86 คมู่ ือการจัด กระบวนการเรยี นร ู้ เพศศึกษา สำหรบั นักเรยี นชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๖

บัตรคำ การตอบสนอง กนิ เหลา้ ดับอารมณ์ 87 อาบนำ้ คดิ เรือ่ งอ่ืน จะได้ลืม ทำใจยบุ หนอพองหนอ แผนการเรียนร้ทู ่ี ๒ ร้จู กั เทา่ ทนั ชว่ ยตัวเอง เตือนตวั เองไมใ่ หล้ มุ่ หลง เกบ็ เอาไปฝันต่อ ตงั้ ใจว่าครั้งเดยี วแลว้ ไมท่ ำอกี ฝนั เปียก คิดว่าเดีย๋ วก็ลมื กลัวกระสนุ หมด แม่ไมช่ อบแน ่ ผลท่เี กดิ ข้ึน ร้สู ึกผิด สับสนทัง้ ชอบและรู้สกึ ไม่ดี รสู้ กึ ดี โลง่ เขียนไปถามหมอนพพร ทำอกี บอ่ ยๆ จะเป็นอะไรไหม กลัวคนรู้เหน็ สงสัยคนอ่ืนจะร้สู ึกแบบนไ้ี หม ติดใจ อยากทำอกี

ส่งิ ท่ี ครเู ป็น ครูทำ สำคัญกว่าส ่งิ ทค่ี รูสอน What the teacher is, is more important than what h e teaches. Karl Menninger

แผนการเรียนรูท้ ี่ ๓ ตา่ งคน ตา่ งเหตผุ ล

แผนการเรียนร้ทู ี่ ๓ ต่างคน ตา่ งเหตุผล สาระสำคัญ เพศสัมพันธ์เป็นส่วนหน่ึงของชีวิตมนุษย์ เพศสัมพันธ์อาจเป็นไปเพ่ือการสืบพันธ์ุ หรอื ไม่กไ็ ด้ เหตุผลในการมีเพศสัมพนั ธ์ของแตล่ ะบุคคลอาจแตกต่างกนั บา้ งเป็น เหตุผลในเชิงบวก บ้างอาจเป็นเหตุผลในเชิงลบ บางเหตุผลอาจบอกยากว่าบวก หรอื ลบข้ึนอยกู่ บั สถานการณ์และปจั จัยแวดลอ้ ม จดุ ประสงค ์ ๑. บอกปจั จัยสำคญั สำหรบั ตนเองในการตดั สินใจมีเพศสมั พนั ธ ์ ๒. ระบุสิง่ ท่วี ยั รนุ่ ควรคำนึงถงึ ในการตัดสนิ ใจมีเพศสมั พนั ธ ์ ๓. บอกวธิ ที ี่จะทำให้คนสองคนตดั สินใจมีเพศสัมพันธ์โดยยินยอมพร้อมใจ อุปกรณ์ และสอ่ื ๑. แบบสำรวจ “เหตผุ ลท่ีคนเรามเี พศสมั พันธ์” ๒. กระดาษฟลปิ ชารท์ กระดาษกาว ปากกาเคม ี 90 ค่มู อื การจดั กระบวนการเรยี นร ู้ เพศศึกษา สำหรบั นกั เรียนชั้น มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๖

ขัน้ ตอนการดำเนนิ กิจกรรม 91 ๑. ชี้แจงวตั ถปุ ระสงค์การเรียนรูว้ า่ กจิ กรรมนี้ต้องการสำรวจเหตุผลของแต่ละคนในการตัดสินใจมี แผนการเรียนร้ทู ่ี ๓ ตา่ งคน ต่างเหตผุ ล เพศสมั พันธ์ และวเิ คราะหก์ ารให้คุณค่าต่อการมีเพศสัมพนั ธข์ องสังคม ๒. แบ่งกลุ่มหญิงล้วนชายล้วน กลุ่มละไม่เกิน ๗ คน ให้แต่ละกลุ่มช่วยกันระดม “เหตุผลที่คนมี เพศสัมพนั ธ”์ เขยี นคำตอบลงในกระดาษฟลิปชารท์ ให้เวลา ๕ นาท ี ๓. จากน้ัน ขอกลุ่มท่ีอาสานำเสนอกลุ่มแรก และให้กลุ่มอ่ืนๆ เพิ่มเติมเหตุผลท่ีไม่ซ้ำกับกลุ่มแรก โดยผูด้ ำเนินกจิ กรรมเขียนเพ่ิมเตมิ ๔. ถามผู้เรียนว่า เมื่อเห็นคำตอบต่างๆ ท่ีเป็นเหตุผลในการมีเพศสัมพันธ์ของคน มีความคิดเห็น หรือร้สู กึ อย่างไร มขี อ้ ใดท่ีรสู้ ึกวา่ ไมน่ า่ จะเปน็ เหตุผล ให้บอกเหตุผลประกอบ ๕. แจกแบบสำรวจ “เหตุผลท่ีคนเรามีเพศสัมพันธ์” ให้ผู้เรียนแต่ละคน โดยอธิบายว่า ให้แสดง ความเห็นตอ่ เหตผุ ลในการมีเพศสมั พันธแ์ ตล่ ะข้อตามความรู้สึกของตนเองว่า เป็นเหตุผลในเชิง บวก หรอื ลบ หรือไม่แน่ใจ และใหเ้ พม่ิ เติมเหตุผลอนื่ ๆ จากทผ่ี เู้ รยี นระดมความเห็นกันในขอ้ ที่ ยงั ว่างอยู่ ใหเ้ วลาทำ ๕ นาท ี ๖. แบ่งผเู้ รียนเปน็ ๕ กลมุ่ ให้แต่ละกลุ่ม • รวบรวมความเห็นของสมาชิกในแต่ละข้อ โดยให้แต่ละคนบอกเหตุผลประกอบคำตอบของ ตนเองด้วย และเพ่มิ เตมิ เหตุผลอนื่ ๆ ที่สมาชกิ กลมุ่ เสนอ • จากน้ัน ให้กลุ่มพิจารณาและเลือก ๓ ข้อ ที่กลุ่มคิดว่าเป็นเหตุผลในการมีเพศสัมพันธ์ ท่ีกลุ่มยอมรับได้มากท่ีสุด อีก ๓ ข้อที่ยอมรับไม่ได้มากท่ีสุด และ ๓ ข้อที่ไม่แน่ใจ เพื่อนำเสนอ ๗. ระหว่างที่กลุ่มนำเสนอ ผู้ดำเนินกิจกรรมควรบันทึกเหตุผลที่แต่ละกลุ่มเห็นตรงกัน เพ่ือนำไป ชวนคุย ๘. เม่ือทุกกลุ่มนำเสนอแล้ว ผู้ดำเนินกิจกรรมชวนดูเหตุผลของการมีเพศสัมพันธ์ที่คนส่วนใหญ่ ยอมรบั ได้ เหตุผลที่ยอมรบั ไมไ่ ด้ และเหตผุ ลที่ไมแ่ น่ใจ วา่ เหมือนหรือแตกต่างกนั อยา่ งไร ๙. จากนน้ั ชวนคุยโดยใช้คำถาม ดงั น ้ี