8. Sınıf Tam Destek Soru Bankası

TEST 30 DOĞRUSAL DENKLEMLER 3. Aşağıdaki görselde birimkarelere bölünmüş bir havuzun üstten görünümü verilmiştir. L K Bu havuzun K noktasında bulunan ördek doğrusal bir yol takip ederek L noktasına ulaşmıştır. Buna göre ördeğin takip ettiği yolun eğimi kaçtır? A) 3 B) 2 C) 1 D) 1 4 3 2 3 4. Aşağıdaki görselde bir iş yerinin girişinde bulunan iki merdiven verilmiştir. Giriş Sol Sağ Genişlik Genişlik Bu merdivenler hakkında aşağıdakiler bilinmektedir. • Soldaki merdiven 5 basamaklı, sağdaki merdiven 4 basamaklıdır. • Her iki merdiven de kendi içinde eş basamaklıdır. • Sağdaki merdivenin basamak genişliği, soldaki merdivenin basamak genişliğinden 15 cm daha fazladır. • Merdivenlerin yükseklikleri birbirine eşit olup 240 cm’dir. • Soldaki merdivenin bir basamağının eğimi, sağdaki merdivenin bir basamağının eğiminin 2 katıdır. Buna göre sağdaki merdivenin basamak genişliği kaç santimetredir? A) 20 B) 24 C) 25 D) 27 60 8. SINIF Matemat k

MEVSİMLER VE İKLİM 1 TEST 1727 MEVSİMLERİN OLUŞUMU - 1 1. Dünya'nın Güneş etrafındaki konumu aşağıda verilen şekildeki gibi iken Kuzey yarım kürede bulunan A ve B noktalarının belirtilen saatlerdeki sıcaklık değerleri ölçülüyor. Ekvator'a eşit uzaklıktaki bu noktalarda havanın açık olduğu aynı gün içinde ölçülen sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloya kaydediliyor. Ekvator AB Güneş Gece Gündüz Nokta Saat Sıcaklık (°C) A 06.00 12 B 09.00 16 A ve B noktalarının yükseltileri aynı olduğuna göre, I. A ve B noktalarındaki sıcaklık farkının nedenlerinden biri Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki hareketidir. II. A ve B noktalarındaki sıcaklık değerlerinin belirli bir süre artması beklenir. III. A noktasındaki sıcaklık değeri gün içinde her zaman B noktasındaki sıcaklık değerinden düşük olur. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 2. Güneş ışınları, dik veya dike yakın bir açı ile düştüğü yarım kürenin birim yüzey alanına daha fazla ısı enerjisi aktarırken, eğik açıyla düştüğü yarım kürenin birim yüzey alanına daha az ısı enerjisi aktarır. Güneş Güneş Yengeç Dönencesi K. ışınları ışınları Oğlak Dönencesi L. Güneş Yukarıda verilen bilgilere göre K ve L noktaları ile ilgili, Aynı miktardaki ışınların Bulutsuz havada öğle vakti Güneş ışınlarının öğle vakti aydınlatma alanı sıcaklık değeri öğle vakti geliş açısı K L Nokta KL Nokta KL Nokta I II C) II ve III III grafiklerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız I B) I ve II D) I, II ve III 8. SINIF 1 Fen B l mler

1TEST MEVSİMLER VE İKLİM 3. 08.00 12.00 16.00 Cumartesi Dünya, kendi ekseni etrafında dönme hareketi yaparken Güneş ışınlarının bir noktaya geliş açısı değişir. Bir cismin üzerine düşen ışığın geliş açısı azaldıkça gölge boyu uzar, arttıkça gölge boyu kısalır. Damla, bahçesindeki ağacın gölgesinin fotoğraflarını aynı gün içinde farklı saatlerde, yukarıdaki gibi çekmiştir. Buna göre ağacın gölge boyları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Ağacın farklı saatlerde gölge boyu ve doğrultusu değişmiştir. B) Ağacın gölge boyunun değişmesi Dünya'nın dönme hareketi ile ilgilidir. C) Güneş ışınları ağaca saat 12.00'de 08.00'e göre daha büyük açıyla gelmiştir. D) Saat 12.00'de ve 16.00'da ağaca gelen Güneş ışınlarının aldıkları yollar aynıdır. 4. Eksen eğikliğinin etkilerini göstermek için aşağıdaki düzenek hazırlanarak bir etkinlik yapılıyor. Isı ve ışık kaynağı Eğim: 0° Eğim: 8° Eğim: 16° Eğim: 23,5° Etkinlikte ısı ve ışık kaynağı, Güneş'i temsil ediyor. Dünya maketi ilk durumda eksen eğikliği 0° olacak şekilde ayarlanıyor ve 5 dakikada bir eksen eğikliği değiştiriliyor. Eksen eğikliğinin zamanla değişim tablosu aşağıdaki gibidir. Zaman (dk.) 0 5 10 15 Eksen eğikliği 0° 8° 16° 23,5° Dünya'nın eksen eğikliğinin 23,5° olduğu kabul edildiğinde yapılan etkinlikte elde edilebilecek sonuçlar hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Isı ve ışık kaynağının başlangıçta Dünya maketinin Kuzey ve Güney yarım kürelerini ısıtma miktarları birbiri- ne yakındır. B) Zamanla eksen eğikliği arttıkça Güney yarım küre, Kuzey yarım küreden daha sıcak hâle gelmeye başlayacaktır. C) 15. dakikada gösterilen modelde Kuzey yarım kürede en uzun gündüz yaşanır. D) Başlangıçtan 15. dakikaya kadar Kuzey ve Güney yarım kürelerde gece-gündüz süreleri arasındaki fark artar. 2 8. SINIF Fen B l mler

MEVSİMLER VE İKLİM 2 TEST 1728 MEVSİMLERİN OLUŞUMU - 2 1. Dünya'nın yörüngesinin elips şeklinde olmasından do- 21 Mart layı Dünya Güneş'e bazen yaklaşır, bazen de Güneş'ten İlkbahar uzaklaşır. Dünya'nın Güneş'e en yakın olduğu tarih 21 Aralık Kış 3 Ocak, en uzakta olduğu tarih ise 4 Temmuz'dur. 21 Haziran Sonbahar Gün beri 3 Ocak Dünya'nın yörüngesindeki hızı Dünya'nın Güneş'e uzak Yaz olduğu dönemde azalır, Dünya'nın Güneş'e yakın ol- Gün öte Yaz duğu dönemde artar. Fen bilimleri öğretmeni derste Kış 4 Temmuz yukarıdaki bilgileri verdikten sonra öğrencilerinden gün öte ve gün beri olaylarının sebep olduğu durum- Sonbahar larla ilgili birer örnek vermelerini istemiştir. Öğrenci- 23 Eylül İlkbahar lerden bazıları aşağıdaki örnekleri vermiştir: Aslı: 4 Temmuz'da Güney yarım kürede kış mevsiminin yaşanmasına sebep olur. Lale: 3 Ocak'ta Güney yarım kürede yaz mevsiminin yaşanmasına sebep olur. Özge: Aynı anda Kuzey ve Güney yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır. Buna göre öğrencilerden hangisi yanlış örnek vermiştir? A) Yalnız Özge B) Aslı ve Lale C) Lale ve Özge D) Aslı, Lale ve Özge 2. 21 Mart 3. 21 Aralık'ta Kuzey yarım kürede en kısa gündüz ya- şanırken, Güney yarım kürede en uzun gündüz ya- 2 1 şanır. 23 Eylül ve 21 Mart'ta ise Dünya'nın her ye- rinde gece gündüz süreleri eşittir. 21 Haziran 21 Aralık Gündüz süresi GYK (saat) KYK 34 12 23 Eylül Zeka Küpü Yayınları ● ● Tarih Yukarıda Dünya'nın Güneş etrafında farklı konumla- KL rındaki mevsim başlangıç tarihleri gösterilmiştir. Dünya'nın eksen eğikliğinden dolayı kuzey ve güney Yukarıdaki grafikte Kuzey ve Güney yarım kürede yarım kürelerde aynı tarihlerde farklı mevsimler yaşanır. mevsim geçişlerinin yaşandığı K ve L tarihleri ara- Verilenlere göre zaman aralıklarını gösteren 1, sındaki gündüz sürelerinin değişimi gösterilmiştir. 2, 3 ve 4 sayıları, kuzey yarım küredeki bir yer- leşim yerinde yaşanan mevsimlerin gösterildiği Buna göre K ve L tarihleri aşağıdakilerden hangi- tabloya aşağıdakilerden hangisinde doğru yer- sinde doğru verilmiştir? leştirilmiştir? A) B) C) D) A) 1 2 3 4 K 23 21 21 21 B) 4 3 2 1 Eylül Aralık Mart Haziran C) 3 1 2 4 L 21 21 21 23 Aralık Mart Haziran Eylül D) 1 4 2 3 8. SINIF 3 Fen B l mler

TEST 2 MEVSİMLER VE İKLİM 4. Dünya'nın Güneş etrafında dolanmasından dolayı farklı yarım kürelerde gece-gündüz süresi değişir. 21 Aralık'ta kuzey kutbundan güney kutbuna doğru gidildikçe gündüz süresi artarken, 21 Haziran'da tam tersi durum yaşanır. Yengeç Dönencesi L Gündüz süresi K Ekvator Oğlak Dönencesi M Konum Beren Hanım K, L ve M şehirlerine uçakla aynı gün içinde seyahat yapmıştır. Yukarıdaki grafikte seyahat güzergâhındaki gündüz süresi ile ilgili değişim görülmektedir. Buna göre yapılan seyahat ile ilgili, I. Beren Hanım seyahatini 21 Haziran günü M'den başlayıp sırayla K ve L şehirlerine yapmış olabilir. II. Beren Hanım seyahatini 21 Aralık günü K'den başlayıp sırayla L ve M şehirlerine yapmış olabilir. III. Beren Hanım seyahatini iki şehir arasında tek yönlü yapmış olabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III 5. Güneş ışınları yaz mevsiminde bir noktaya dik veya dike yakın açılarla gelirken, kış mevsiminde eğik açılarla gelir. Dükkânların cam vitrininin önündeki tente Güneş ışınlarının vitrindeki ürünlere etkisini azaltmak için kullanıl- maktadır. Aşağıdaki görselde 21 Mart'da öğle vaktinde vitrinin doğrudan Güneş ışığı almadığı görülmektedir. Tente Vitrin Açık Gölge Zemin Yukarıdaki dükkân Kuzey yarım kürede dönence üzerinde olduğuna göre 21 Haziran öğle vakti Güneş ışın- larının vitrine gelme durumuyla ilgili, I. Güneş ışınlarının bir kısmı doğrudan vitrine ulaşabilir. II. Güneş ışınları zemin üzerine 23 Nisan'a göre daha büyük açıyla geldiğinden vitrine doğrudan ulaşamaz. III. Vitrinde oluşan gölge miktarı azalır. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 4 8. SINIF Fen B l mler

MEVSİMLER VE İKLİM 3 TEST 1729 MEVSİMLERİN OLUŞUMU - 3 1. Dünya'nın Güneş etrafındaki dolanımı ve eksen eğikliği sonucu 21 Aralık, 21 Mart, 21 Haziran ve 23 Eylül gibi tarihlerde mevsim geçişleri yaşanır. Aşağıdaki şekilde mevsimlerin yaşandığı zaman dilimleri 1, 2, 3 ve 4 ile gösterilmiştir. 21 Mart 21 21 21 Haziran Aralık 34 23 Eylül Güneş ışınlarının güneş panellerine geliş açısı ne kadar büyük olursa, sistemin verimliliği de o kadar fazla olur. Bu yüzden panellerin yerleştirilme açısı ve mevsim sistemin verimliliğini etkiler. Bir kişi Güney yarım kürede dönence çizgisi üzerindeki evinin çatısına uygun açıda güneş paneli yerleştirmiştir. Bu kişi yıl boyunca havanın açık olduğu günlerde güneş panellerinden farklı oranlarda yararlanmıştır. Buna göre güneş panelinin her bir mevsimdeki verimliliğini gösteren doğru grafik aşağıdakilerden hangi- sindeki gibi olabilir? A) Verimlilik B) Verimlilik C) Verimlilik D) Verimlilik 12 3 4 Mevsim 12 3 4 Mevsim 12 3 4 Mevsim 12 3 4 Mevsim 2. Birbiriyle arkadaş olan Elif, Zeynep ve Yusuf Dünya'nın farklı ülkelerinde yaşamaktadır. Bu üç arkadaş özdeş cam kapları tamamen su ile doldurduktan sonra 1 Ocak tarihinde Güneş ışığı alan bir yerde aynı saatler arasında bek- letmişler ve bu süre sonunda kaplardaki suyun farklı miktarlarda azaldığını gözlemlemişlerdir. Elif, Zeynep ve Yusuf Dünya üzerinde bulunabilecekleri konumları ve kaplarında kalan su miktarları aşağıdaki gibidir. Güneş ışınları •K •M •L YD E Elif Zeynep Yusuf OD Buna göre Elif, Zeynep ve Yusuf'un Dünya üzerindeki konumları aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? (YD: Yengeç Dönencesi, OD: Oğlak Dönencesi, E: Ekvator) A) B) C) D) Elif K M L K Yusuf L L KM Zeynep M K M L 8. SINIF 5 Fen B l mler

TEST 3 MEVSİMLER VE İKLİM 3. Güneş ışığına maruz kalan bitki ve hayvanlar D vitamini sentezleme yeteneğine sahiptir. Normalde D vitamini Güneş ışınlarının miktarı ile doğru orantılı olacak şekilde deride üretilir. Aşağıdaki grafikte bir bölgede yaşayan insanlarda aylara göre ortalama D vitamini üretimi verilmiştir. Aralık Ortalama D vitamini üretimi Kasım Ekim ng / mL 5 10 15 20 25 Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Şubat Ocak 0 Bu bölgede D vitamini üretiminde sadece Güneş ışığının etkili olduğu kabul edilirse verilen grafiğe göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Grafik haziran, temmuz, ağustos aylarında Güneş ışınlarının bu bölgeye diğer aylara göre daha dike yakın açılarla geldiğini ve bölgenin Kuzey yarım kürede bulunduğunu gösterir. B) Bir kişi ocak, şubat, mart aylarında Türkiye'de, haziran, temmuz, ağustos aylarında Güney yarım küredeki Arjantin'de yaşarsa vücudunda D vitamini eksikliği görülebilir. C) Bir bölgede yıllık D vitamini üretim miktarının en yüksek olduğu tarihte cisimlerin gölge boyları da yılın en uzun seviyelerinde olur. D) Güney yarım kürede yaşayan insanlarda aralık, ocak ve şubat aylarında D vitamini üretiminin en yüksek seviyelerde olması beklenir. 4. Günümüzde Güneş'in zararlı ışınlarından belirli oranlarda korunmamızı sağlayan hatta bronzlaşmaya yardımcı olan güneş kremleri mevcuttur. Güneş'in zararlı ışınları insan derisinde kanser başta olmak üzere çeşitli cilt hastalıklarına neden olur. Aşağıda Türkiye'nin 1988-2017 yıllarına ait aylık ve yıllık ortalama güneşlenme süreleri görülmektedir. Aylık Ortalama Güneşlenme Süresi (saat/gün) Yıllık Ortalama (1988 - 2017) Güneşlenme Süresi (saat/gün) Güneşlenme Süresi (saat/gün) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 4.00 - 4.25 4.26 - 4.50 4.51 - 4.75 4.76 - 5.00 5.01 - 5.25 5.26 - 5.50 5.51 - 5.75 5.76 - 6.00 6.01 - 6.25 6.26 - 6.50 6.51 - 6.75 6.76 - 7.00 7.01 - 7.25 7.28 - 7.50 7.51 - 7.75 7.76 - 8.00 8.01 - 8.25 8.26 - 8.50 8.51 - 8.75 12 10 8 6 4 2 Yıllık Ortalama (1988 - 2017) Günlük Güneşlenme 0 Süresi (saat / gün) Verilen grafik ve bilgilere göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Türkiye'de haziran, temmuz, ağustos aylarında güneş kremi satışlarının diğer aylara göre fazla olması beklenir. B) Kış aylarında Güneş ışınlarının birim yüzeye aktardıkları enerji miktarı diğer aylara göre daha azdır. C) Güneş ışınları yıl içinde Türkiye'nin kuzey bölgelerine diğer bölgelere göre daha büyük açılarla gelir. D) Türkiye'nin güney bölgelerinde yaz aylarında Güneş ışınlarının insan derisinde cilt kanseri oluşturma riski artar. 6 8. SINIF Fen B l mler

MEVSİMLER VE İKLİM 4 TEST 1730 İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ - 1 1. • Rüzgâr, yüksek basınç alanından alçak basınç ala- Sis makinesi Isıtıcı Isıtıcı nına doğru gerçekleşen yatay hava hareketidir. • İki bölge arasındaki sıcaklık farkı basınç farkı oluş- turacağından yapay rüzgâr oluşturulabilir. Bir öğrenci yapay rüzgâr oluşturmak ve hava hareke- A B tinin yönünü gözlemlemek için yandaki malzemeleri kullanarak şu şekilde bir deney yapıyor: Cam Boru • Isıtıcılar yardımıyla cam borunun A ve B uçları arasında basınç farkı oluşturuyor. • Oluşan basınç farkından dolayı hava hareketinin yönünü görmek için sis makinesinden boruya gönderilen sisin hangi uçtan çıktığını gözlemliyor. Öğrencinin yaptığı deneyde yapay rüzgâr oluştuğuna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) İki ısıtıcıyı da A ucuna yerleştirmiş ve sis cam borunun B ucuna doğru hareket etmiştir. B) Her iki uca birer ısıtıcı yerleştirmiş ve sis borunun içinde kalmıştır. C) Sıcaklığın fazla olduğu uçta alçak basınç olacağı için sis, borunun sıcak ucundan dışarı çıkmıştır. D) Isıtıcıları cam borunun ortasına yerleştirmiş ve sis cam borunun A ucundan B ucuna hareket etmiştir. 2. Kış aylarında kalorifer petekleri ısındığında petek aralarındaki havayı ısıtır ve havanın yukarı doğru yükselmesini sağlar. Isınan hava yukarıda soğuduğunda tekrar aşağı iner ve oda içinde şekildeki gibi bir hava döngüsü oluşur. Pencere Hava Petek Hava Pencere Sol Sağ Buna göre oda içindeki hava hareketi ile ilgili, I. Hava, sıcak peteğin aralarından geçerken zamanla yoğunluğu azalır. II. Odanın sağ tarafında alçak basınç alanı, sol tarafında yüksek basınç alanı oluşur. III. Odanın sağ tarafında yükseltici hava hareketi, sol tarafında alçaltıcı hava hareketi görülür. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. SINIF 7 Fen B l mler

4 MEVSİMLER VE İKLİMTEST 3. K olayı: Atmosferdeki su buharının yoğunlaşması sonucu oluşan yağışın, su damlası şeklinde yeryüzüne düşme- sine denir. L olayı: Su buharının atmosferin yeryüzüne değen soğuk bölümünde yoğunlaşmasıyla havada asılı kalan yoğun su damlacıklarını oluşturmasına denir. M olayı: Atmosferdeki su buharının buz kristalleri şeklinde yoğunlaşması sonucu oluşan yağış şekline denir. Fen bilimleri dersinde öğretmen K, L ve M olayları hakkında bilgiler verdikten sonra aşağıdaki görselleri tahtaya yansıtmıştır. Öğretmen öğrencilerinden görsellerde gerçekleşen olayları açıklayıp yorum yapmalarını istemiştir. 1. görsel 2. görsel Buna göre görsellerle ilgili öğrencilerin aşağıdaki açıklama ve yorumlarından hangisi yanlıştır? A) 1. görseldeki olay, soğuk bir günde aracımıza bindikten bir süre sonra nefesimizden çıkan su buharının soğuk araba camlarına çarpıp yoğuşarak su damlaları oluşturmasıdır. B) 2. görseldeki olay, havanın soğuk olduğu bir günde dışarıda nefes alıp verdiğimizde havanın yoğunlaşarak su damlacıkları oluşturmasıdır. C) 1. görsel K olayına örnek verilebilir. D) 2. görseldeki olay L ve M olaylarıyla benzerlik gösterir. 4. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Tarafından Vatandaşlara Son Dakika Uyarısı! Yarın öğle saatlerinden itibaren Marmara genelinde güney ve güneybatı yönlerinden kuvvetli rüzgâr ve kısa süreli fırtına bek- lenmektedir. Bu yüzden vatandaşlar soba ve baca gazı zehir- lenmesi, çatı uçması, ağaç ve direk devrilmesi ile ulaşımda aksamalar gibi olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olmalıdır. Bir televizyon kanalında hava durumu raporunda yapılan uyarı ile ilgili yukarıda bir haber metni görülmektedir. Hava durumunda verilen bilgilere göre aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılamaz? A) Rüzgâr oluşumu ve etkileri meteorolojinin ilgi alanıdır. B) Hava olayları insanların sağlığını ve yaşam koşullarını olumsuz etkileyebilir. C) Gün içinde hava olaylarında değişimler yaşanabilir. D) Haberde belirtilen durumlar beklenilen saatlerde kesinlikle gerçekleşecektir. 8 8. SINIF Fen B l mler

MEVSİMLER VE İKLİM 5 TEST 1731 İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ - 2 1. Fen bilimleri öğretmeni Adana iline ait dört günlük hava tahmin raporunu ve Türkiye geneli bazı illerin pazartesi gününe ait hava tahmin raporunu tahtaya yansıtmıştır. Parçalı bulutlu Yağmurlu Bulutlu Güneşli Karlı Günler En düşük En yüksek Gökyüzü Rüzgâr İstanbul sıcaklık (°C) sıcaklık (°C) şiddeti Pazartesi 17 29 Orta Samsun Ankara Malatya Erzurum Muş Salı 16 28 Orta İzmir Çarşamba 20 32 Hafif Antalya Adana Perşembe 14 27 Şiddetli Öğretmen bazı öğrencilerinden tahtaya yansıtılan hava tahmin raporları ile ilgili yorum yapmalarını istemiştir. Öğrencilerinin bazılarının yorumları şu şekildedir: Ayla: Aynı gün içinde farklı illerde farklı hava olayları yaşanabilir. Serdar: Aynı ilde farklı günlerde hava olayları değişkenlik gösterebilir. Dilan: Adana iline ait tabloyu meteorologlar, Türkiye geneli hava tahmin raporunu klimatologlar hazırlamıştır. Murat: Gün içinde sıcaklık değerleri değişkenlik gösterebilir. Buna göre öğrencilerden hangilerinin yorumları doğrudur? A) Yalnız Ayla B) Ayla ve Serdar C) Dilan ve Murat D) Ayla, Serdar ve Murat 2. Karadeniz İklimi: Her mevsim yağış alabilen, yaz ve kış ay- Yağış Sıcaklık ları arasında sıcaklık farkının az olduğu iklim türüdür. Sıcaklık (°C) Yağış (mm) Karasal İklim: Ülkemizin büyük bir kesiminde etkili olan, kış- 30 120 ları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise kurak geçen iklim türü- 25 100 dür. Yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı fazladır. 20 80 15 60 Akdeniz İklimi: Kışları yağışlı ve ılık, yazları ise sıcak ve kuraktır. 10 40 5 20 Yandaki grafikte ülkemizin bir iline ait aylık ortalama sıcaklık 0 0 ve yağış miktarları verilmiştir. Ocak Şubat Yukarıdaki iklimlerle ilgili verilen bilgiler ve grafiğe göre bu il ile ilgili, Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık I. Yazları da yağış alabilen bir iklime sahiptir. II. İklim tipi Karadeniz iklim tipine benzerdir. III. Yaz ve kış ayları arasındaki sıcaklık farkının karasal iklimden daha az olduğu söylenebilir. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. SINIF 9 Fen B l mler

5 MEVSİMLER VE İKLİMTEST 3. Bölge genelinin parçalı ve çok bulutlu geçeceği tahmin ediliyor. Sabah ve gece saatlerinde sis ve pus olayları ile birlikte buzlanma ve don olayı bekleniyor. Bugünden itibaren hava sıcaklıklarının artmaya başlayacağı, mevsim normallerinin 3 ila 5 °C üzerinde seyrede- ceği tahmin ediliyor. Rüzgârın denizde ve karada genellikle güney yönünde yüksek kuvvette esmesi bekleniyor. Yukarıda Marmara Bölgesi ile ilgili bir günlük hava tahmin raporu verilmiştir. Buna göre bu bölgede beklenen hava olaylarının, 12 3 görsellerinde verilen meslek gruplarından hangilerini etkilemesi beklenir? D) 1, 2 ve 3 A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 1 ve 3 4. Rüzgârın saatteki hızının 40 ile 60 km arasında olması şiddetli rüzgâr, 60 km'nin üzerine çıkması ise rüzgâr fırtı- nası olarak nitelendirilir. Çoğu zaman fırtınaya şimşek, yıldırım ve gök gürültüsü de eşlik eder. Aşağıdaki tabloda Türkiye'de yıllık fırtına tahmin tarihleri sarı renge boyanmıştır. AYLAR GÜNLER 1 Ocak 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2 Şubat 3 Mart 4 Nisan 5 Mayıs 6 Haziran 7 Temmuz 8 Ağustos 9 Eylül 10 Ekim 11 Kasım 12 Aralık Yıllık fırtına tablosu özellikle denizlerde çalışanlar için hayati önem taşımaktadır. Tabloda kasım ayı fırtınası lodos tarafından eserse o yıl kış mevsiminde esen rüzgârların çoğunlukla lodos olacağı düşünülür. Buna göre fırtına tablosu ve verilen bilgiler dikkate alındığında, I. Tablodaki boyalı tarihlerde fırtına oluşacağı kesin değildir. II. Türkiye'de yaz mevsiminde gerçekleşeceği düşünülen fırtına sayısı, kış mevsiminde gerçekleşeceği düşünü- len fırtına sayısından fazladır. III. Sonbahar mevsiminde esen fırtına çeşidi kış mevsiminde esecek rüzgârların çeşidini belirlemede kullanılabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 10 8. SINIF Fen B l mler

MEVSİMLER VE İKLİM 6 TEST 1732 İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ - 3 1. Fen bilimleri öğretmeni aşağıdaki örnekleri verdikten sonra bir öğrencisinden örnekteki kişileri etkileyen durumları iklim ve hava olayları ile ilişkilendirip her bir örneğin altına iklim ve hava olaylarına ait özellikler yazmasını ister. Öğren- cinin yazdığı özellikler aşağıdaki gibidir. Örnek-1 Örnek-2 Hafta sonu pazar günü paraşütle atlama yapmak Muz yetiştirmeyi düşünen bir çiftçinin bulunduğu böl- isteyen Arda, hava koşullarının değişmesinden do- gede kışlar soğuk, yazlar kurak geçmektedir. Çiftçi layı aktivitesini ertelemiştir. Atlamanın yapılacağı muzun yetişme şartlarını incelediğinde sıcak iklim bölgede rüzgâr koşullarının değişmesi ve gök gü- meyvesi olduğunu öğrenir. Yıl boyunca ortalama rültülü fırtına beklenmesi aktivitenin ertelenmesine 26-27 °C sıcaklık istediği ve suyu çok sevdiğinden neden olmuştur. çiftçi muz yetiştirmekten vazgeçer. 1- Belirli bir alanda kısa süre etkili olan hava şart- a- Oldukça geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca larıdır. değişmeyen ortalama hava şartlarıdır. 2- Kesin sonuçlardır. b- Tahmini sonuçlardır. 3- İlgilenen bilim dalı klimatolojidir. c- İlgilenen bilim dalı meteorolojidir. Her bir örneğe ait özellikleri inceleyen öğretmen yanlışlıklar olduğunu tespit edip bazı değişiklikler yapmıştır. Buna göre öğretmen Örnek-1 ve Örnek-2'ye ait özelliklerden hangilerinin yerlerini değiştirmiştir? A) B) C) D) Örnek-1 1,2 2,3 1,3 2,3 Örnek-2 b,c a,b a,c b,c 2. Aşağıda Meteoroloji Genel Müdürlüğünün hazırlamış olduğu aylık kuraklık analizi ile ilgili bazı haritalar verilmiştir. Bu haritalar belirtilen yıllara ait ekim ayı verilerini içermektedir. Ekim 2011 Ekim 2012 Ekim 2013 Ekim 2020 Aşırı Şiddetli Orta Hafif Kuru Normal Nemli Az Orta Çok Aşırı kurak kurak kurak kurak devre civarı devre nemli nemli nemli nemli Verilen haritalar incelendiğinde aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır? A) Küresel ısınmanın etkileri ülkemizde etkisini göstermeye başlamıştır. B) Ülkemizde topraklarımızın büyük bir bölümü çölleşme tehlikesiyle karşı karşıyadır. C) 2011-2020 yılları arasında ülkemizde atmosfere salınan sera gazı miktarının arttığı söylenebilir. D) Ekim 2011 ve Ekim 2020 yılları arasında ülkemizdeki tatlı su kaynaklarının miktarında bir değişiklik beklen- mez. 8. SINIF 11 Fen B l mler

TEST 6 MEVSİMLER VE İKLİM 3. NASA'nın yayınladığı \"Images of Change\" Eylül 1984 Eylül 2016 adını verdiği fotoğraf serisi iklim değişikliğinin Dünya'yı geçtiğimiz 50 yıl içerisinde ne kadar derinden etkilediğini gözler önüne seriyor. Uzmanlar gelecek yıllarda kutuplarda buzulla- rın erimesinin bu şekilde devam etmesi duru- munda Dünya'da ortalama sıcaklığın 3 °C arta- cağını öne sürüyor. Buna göre aşağıdakilerden hangisi 1984 - 2016 yılları arasında görselde gerçekleşen bu değişimin doğrudan bir sonucu değildir? A) Deniz seviyesindeki yükselmeler B) Kutup ayılarının yaşam alanlarının azalması C) Deniz seviyesindeki ülkelerde yerleşim yerlerinin sular altında kalması D) İçilebilir su kaynaklarının azalması 4. 2015 yılında Paris'te yapılan Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Konferansına Dünya'dan yaklaşık 150 ülke lideri katılmıştır. Amaç, toplam sera gazı salınımını, endüstri devrimi dönemiyle karşılaştırıldığında küresel sıcak- lık artışını 2 °C altında tutacak şekilde sınırlamaktır. Türkiye ülke olarak, 2030'daki sera gazı salınımını 1.175 mil- yon ton CO2 eşdeğeri yerine %21 azaltarak 929 milyon ton CO2 eşdeğerine indireceğini taahhüt etmiştir. 1.400 Türkiye’nin sera gazı salımı ve Paris taahhüdü 1.400 1.200 (milyon ton CO2 eşdeğeri) 1.200 1.000 2013-2030 1.000 Ana senaryoda senede 800 800 %5,7 artış Düşük senaryoda senede %4,2 artış 600 1990-2013 600 Senede %3,9 artış 400 400 Düşük senaryo 200 Ana senaryo 200 0 0 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Verilen bilgiler ve grafiğe göre küresel ısınma ve Türkiye'nin taahhüdünü yerine getirmesi için yapması gerekenlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Türkiye taahhüdünü yerine getirse dahi, fosil yakıt tüketimi ve CO2 salınımında 2010 yılı öncesine oranla daha hızlı bir artış gerçekleşecektir. B) Türkiye'nin Paris taahhüdünü yerine getirmesi için fosil yakıt kullanımını azaltması, ağaçlandırma çalışmala- rını ise artırması gerekir. C) Türkiye'nin Paris taahhüdünü yerine getirmesi küresel sıcaklık artışının 2 °C'un altında tutulması için yeterlidir. D) Küresel ısınmanın yavaşlatılması için ülkelerin birlikte hareket etmesi gerekmektedir. 12 8. SINIF Fen B l mler

DNA VE GENETİK KOD 7 TEST 1733 3. Canlı Kromozom Sayısı Moli balığı 46 DNA VE GENETİK KOD Solucan 2 İnsan 46 1. Pirinç 12 Kurtbağrı bitkisi 46 Timin Guanin Adenin KLM Fosfat Deoksiriboz Tabloda çeşitli canlılara ait kromozom sayıları veril- miştir. NP Tablo incelendiğinde aşağıdaki çıkarımlardan Yukarıda DNA’nın yapısında bulunan bazı molekül- hangisi yapılamaz? ler verilmiştir. A) Farklı canlıların kromozom sayıları aynı olabilir. Buna göre, B) Kromozom sayısı ile canlının gelişmişliği arasın- I. K + M + P II. L + N + P da ilişki yoktur. III. M + N + P IV. L + M + P C) Bitkilerde ve hayvanlarda kromozom sayıları ifadelerinden hangileri bir nükleotidi oluşturur? aynı olabilir. D) Kromozom sayısı ile canlının vücut büyüklüğü A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III doğru orantılıdır. 2. Bir öğretmen, öğrencilerinden dört farklı renkte ata- Zeka Küpü Yayınları 4. Aşağıdaki şekilde hücre çekirdeğindeki kalıtsal şı nükleotid olarak kullanıp DNA modeli oluşturma- yapılar numaralandırılarak verilmiştir. larını istiyor. I Öğrencilerin oluşturduğu aşağıdaki DNA model- lerinden hangisi doğrudur? A) B) III C) D) II 8. SINIF IV Buna göre numaralandırmış yapılarla ilgili aşa- ğıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Numaralandırılmış yapılar basitten karmaşığa sıralandığında ilk sırada I. yapı gelir. B) II numaralı yapı hücrenin yönetici molekülüdür. C) III numaralı yapı belirli özelliklerin şifrelendiği DNA'nın bölümüdür. D) IV numaralı yapı DNA’nın yapı birimidir. Fen B l mler 13

TEST 7 DNA VE GENETİK KOD 5. DNA eşlenmesi tüm organizmalarda meydana gelen bir adet çift iplikli DNA molekülüyle başlayan ve iki özdeş DNA'nın oluşumuyla son bulan biyolojik bir süreçtir. DNA eşlenmesi, belirli nükleotid dizilerinin bulunduğu orijin noktalarından başlar. Helikaz adı verilen bir enzim, sarmalları açmak için bölgeye alınır, DNA molekülü boyunca iki zıt yönde ilerler. Yeni DNA zincirinin sentezi, DNA polimeraz olarak bilinen enzimler tarafından gerçekleştirilir. DNA bir şeritte 5' → 3' yönünde, karşı şeritte ise 3' → 5' yönünde sentezlenir. DNA pol III, ipliğe yeni eklenen nükleotidleri düzeltir. Bir nükleotid yanlış bir şekilde eklenmişse hatayı hemen tanır, yanlış nükleotidi kaldırır, doğ- ru nükleotidi ekler ve yoluna devam eder. DNA pol III 3' Orijin 3' 5' DNA ,5' → 3' yönünde sentezlenir. Helikaz 3' 5' Helikaz enzimi, sarmalları DNA molekülü boyunca iki zıt yönde açarak ilerler. 5' DNA, 3' → 5' yönünde sentezlenir. Verilen bilgi ve görseller incelendiğinde DNA eşlenmesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) DNA eşlenmesinde farklı enzimler görev alır. B) DNA’nın kendini eşleme özelliği yanında eşlemede meydana gelen hataları onarma özelliği de vardır. C) Yeni oluşan 5' → 3' yönündeki nükleotid dizilimi ile 3' → 5' yönündeki nükleotid dizilimi aynıdır. D) Yeni sentezlenen iki şeritteki nükleotid sayı ve çeşidi aynıdır. 6. Kimera, birbirinden farklı DNA dizilimine sahip olma demektir. Vücudunda birbirinden farklı DNA dizilimine sahip insanlara kimerik insan denir. Kimera aşağıdaki durumlarda gerçekleşebilir. 1. durum: Çift yumurta ikizlerinde ikizlerden biri gebeliğin çok erken bir döneminde ölürse, ölen ikizin bazı hücreleri öteki kardeş tarafından kullanılır. Hayatta kalan ikizde hem kendi hücreleri, hem de ikizinden aldığı hücreler bulunur. 2. durum: Genellikle lösemi tedavisi için uygulanan kemik iliği naklinde kişinin kendi kemik iliği yok olur ve yerini bir başkasından aktarılan kemik iliği alır. İnsanların farklı DNA dizilimine sahip olmaları hakkında verilen bilgilere göre aşağıdaki ifadelerden han- gisi doğrudur? A) Kimerik insanların DNA dizilimi ile ebeveynlerinin (anne-baba) DNA dizilimleri arasında hiçbir benzerlik yoktur. B) 1. durum sonucunda kimerik insan oluşmasının nedeni çift yumurta ikizlerinin DNA’ larında aynı çeşitte nük- leotid bulunmasıdır. C) 2. durumda kemik iliği nakledilen kişinin kemik iliği hücrelerindeki DNA’ların nükleotid dizilim sırası ile akciğer hücrelerindeki DNA'ların nükleotid dizilim sırası birbirinden farklıdır. D) Kimerik insanlar ile normal insanların DNA yapısında bulunan nükleotid çeşidi birbirinden farklıdır. 14 8. SINIF Fen B l mler

DNA VE GENETİK KOD 8 TEST 1734 KALITIM - 1 1. Fen bilimleri öğretmeni öğrencilerinden tahtaya yansıttığı görselde ailenin saç rengi bakımından özelliklerini kalı- tım kavramlarını kullanarak açıklamalarını ister. Anne Baba Çocuk Bir öğrencinin açıklamaları şu şekildedir: Anne ve babanın dış görünüşünde olmayan bir özellik çocukta ortaya çıktığına göre insanlarda sarı saç rengi geni çekinik, kahverengi saç rengi geni ise baskındır. Anne ve babanın saç rengi bakımından fenotipi heterozigot baskındır ve Aa ile ifade edilebilir. Çocuk ise hem anneden hem de babadan sarı saç alelini aldığından homozigot çekinik fenotiptedir ve fenotipi aa ile ifade edilebilir. Anne ve babanın genotipi kahverengi saçlı, çocuğunki ise sa- rı saçlıdır. Buna göre öğrencinin kalıtım ile ilgili kavramlar konusundaki yeterliliği hakkında aşağıdakilerden hangi- si söylenemez? A) Homozigot ve heterozigot kavramlarının harfler ile ifade edilişini doğru biliyor. B) Baskın ve çekinik gen kavramlarının tanımını doğru biliyor. C) Fenotip ve genotip kavramlarını karıştırıyor. D) Homozigot ve heterozigot kavramlarını karıştırıyor. 2. Aşağıdaki numaralı kutucuklar içerisinde bazı çap- 3. Bireyler: X razlama örnekleri verilmiştir. İlk kuşakta Mor çiçekli Mor çiçekli oluşan K bezelyesi L bezelyesi 12 bezelyeler: DD x dd Dd x Dd Zeka Küpü Yayınları Mor çiçekli bezelyeler Beyaz çiçekli bezelye 3 4 Yukarıdaki çaprazlama ile ilgili hangi seçenekte Dd x DD dd x Dd verilen ifade doğrudur? Buna göre bu çaprazlamalardan hangilerinin so- A) Çaprazlama sonucunda %50 oranında saf döl nucunda iki çeşit fenotipte yavru birey oluşur? bezelye oluşmuştur. A) 1 ve 3 B) 2 ve 4 B) K bezelyesi melez, L bezelyesi saf döldür. C) 1 ve 2 D) 3 ve 4 C) Çaprazlama sonucunda iki ayrı genotipte bezel- ye oluşmuştur. D) Beyaz çiçek rengi geni, mor çiçek rengi genine baskındır. 8. SINIF 15 Fen B l mler

TEST 8 DNA VE GENETİK KOD 4. Aşağıdaki tabloda bezelye tohumlarındaki bazı 6. İnsanlarda bir karaktere etki eden iki gen bulunur. kalıtsal özelliklerin fenotip ve genotipleri ile ilgili Bu genlerden fenotipte etkisini her durumda göste- bilgiler verilmiştir. ren gen baskın, sadece homozigot durumda feno- tipte kendini gösteren gen ise çekinik gendir. Gen Fenotip Genotip çiftlerinden her ikisi de fenotipi aynı yönde etkiliyor- sa homozigot (KK, kk), farklı yönde etkiliyorsa he- Düzgün DD, Dd terozigot (Kk) genotip oluşur. Buruşuk dd Verilen bilgilere göre aşağıdaki çaprazlamalar- dan hangisine katılan bireylerin her ikisi de Yeşil ss heterozigot genotiplidir? Sarı SS, Ss A) B) Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yan- Aa Aa Aa Aa AA Aa Aa aa lıştır? C) D) A) Heterozigot sarı tohumlu bezelye ile yeşil tohum- lu bezelyenin çaprazlanması sonucu oluşan be- Zeka Küpü Yayınları Aa Aa aa aa aa aa aa aa zelyelerin yarısı yeşil tohumludur. B) Buruşuk ve düzgün tohumlu iki bezelye çapraz- lanırsa oluşan tüm bezelyeler düzgün tohumlu olabilir. C) Homozigot düzgün tohumlu bezelye ile hetero- zigot düzgün tohumlu bezelyelerin çaprazlan- ması sonucu % 50 oranında buruşuk tohumlu bezelye oluşur. D) Sarı tohum rengi geni yeşil tohum rengi genine; düzgün olma geni buruşuk olma genine baskındır. 5. x 7. KK kk : Dişi Birinci kuşak : Erkek İkinci kuşak K : Kahverengi Yukarıda düzgün ve buruşuk tohumlu iki bezelye- göz rengi geni nin çaprazlanması sonucu 1 ve 2. kuşakta oluşan bezelyeler gösterilmiştir. k : Mavi göz Verilen çaprazlamaya göre aşağıdaki yorumlar- rengi geni dan hangisi yapılamaz? A) Birinci kuşakta tek çeşit genotip bulunur. Ece B) İkinci kuşakta iki çeşit genotip bulunur. kk Kk C) Başlangıçta çaprazlanan bezelyelerin ikisi de Yukarıdaki soy ağacında Ece’nin ailesindeki birey- saf döldür. lerin göz rengi kalıtımı verilmiştir. D) Bezelyelerde buruşuk tohum geni çekiniktir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 16 A) Ece'nin annesi homozigot baskın genotiptedir. B) Ece'nin babası heterozigot genotiplidir. Fen B l mler C) Ece'nin halası ve amcası kahverengi gözlüdür. D) Ece mavi, erkek kardeşi kahverengi gözlüdür. 8. SINIF

BASINÇ 14 TEST 1740 2. KATI BASINCI 12 Palet 1 2 3 1. Katı basıncını etkileyen faktörleri deneyerek görmek 1. durum Zemin 2. durum isteyen Alp, deneyinde şişirilmiş bir balon ve kalem kullanıyor. Deneyde; balona kalemin L kısmıyla bas- tırdığında balonun patlamadığını görüyor, daha son- ra balona kalemin K kısmıyla aynı kuvvetle bastır- dığında ise balonun patladığını görüyor. KL LK Zeka Küpü Yayınları Bir işyerinde palet üzerine 1. durumdaki gibi özdeş kolileri koyuluyor. Daha sonra aynı palet üzerine 2. Önce Sonra durumdaki gibi bir koli daha ekleniyor. Buna göre Alp, yukarıda yaptığı deney ile ilgili Buna göre özdeş kolilerin palete yapacağı basınç aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşabilir? ve paletin zemine yapacağı basınç ile ilgili, A) Katı basıncı cismin temas ettiği yüzey alanı ile I. Her iki durumda da paletin zemine yaptığı ba- ters orantılıdır. sınç değişmemiştir. B) Katı basıncı uygulanan kuvvet ile doğru orantılıdır. II. 1, 2 ve 3. kolilerin tabanlarının palete yaptığı ba- C) Deneyde bağımlı değişken yüzey alanıdır. sınçlar sırasıyla 1 > 2 > 3 şeklindedir. D) Deneyde sabit tutulan değişken basınçtır. III. 1 ve 2. durumdan yüzey alanının basınca etki- si incelenebilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III 3. Vücudun ağırlığı, yatar pozisyondayken yatak ile temas eden bazı bölgelere daha fazla basınç uygular ve bun- dan dolayı vücutta basınç bölgeleri oluşur. Aşağıdaki görselde insanların farklı pozisyonda yatarken yatakla kişi arasında oluşan basınç bölgeleri işaretlen- miştir. Sırt üstü yatış Yan yatış Her iki pozisyonda da işaretlenen basınç bölgelerinin yatakla temas yüzeyleri ve yatağa uyguladığı kuvvetler eşit kabul edilmektedir. Buna göre uyurken gerçekleşen basınç bölgeleri hakkındaki aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Basınç bölgelerinde, vücudun yatağa temas eden diğer bölgelerine göre temas yüzey alanı daha küçüktür. B) Basınç bölgelerinde oluşan basınç, yan yatışta sırt üstü yatışa göre daha azdır. C) Yatağın öncekine göre daha yumuşak olması durumunda yatan kişi yatağa daha fazla gömülür. D) Sırt üstü ve yan yatış pozisyonlarında ağırlık ve temas yüzey alanı değişmemiştir. 8. SINIF 27 Fen B l mler

TEST 14 BASINÇ 4. Bir yayınevi aşağıdaki kâğıt türlerini kullanarak LGS hazırlık soru bankası kitapları çıkarmıştır. Özdeş ebatlardaki her bir kitabın oluştuğu kâğıt türü ve yüzey alanı aşağıdaki gibidir. Kuşe 1. hamur beyaz Saman S 1. raf 2S 3S Fen Matematik Türkçe İngilizce İnkılap Din Bilimleri Tarihi Kültürü Yüzey Alanı Yayınevinin hazırladığı LGS hazırlık kitaplarının tamamı eşit sayfa sayısında ve 2. raf kâğıtların her bir yaprağının kütle sıralaması; kuşe > 1. hamur beyaz > saman şek- lindedir. 8. sınıf öğrencisi bu yayınevinden aldığı bazı kitapları yandaki gibi kitaplı- ğın farklı raflarına yerleştirmiştir. Raflara dizdiği kitaplarla katı basıncını açıklamak isteyen öğrencinin, 3. raf I. 1 ve 2. raftaki kitapların zemine yaptığı basınçlar karşılaştırılarak basıncın ağır- lığa bağlı olduğu gözlemlenebilir. II. 2 ve 3. raftaki kitapların zemine yaptığı basınçlar karşılaştırılarak basıncın yüzey alanına bağlı olduğu gözlem- lenebilir. III. 1 ve 3. raftaki kitapların zemine yaptığı basınçlar karşılaştırılarak basıncın ağırlığa bağlı olduğu gözlemlenebilir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? (Kitapların kapakları özdeştir.) A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III 5. Araçlarda kullanılan lastiklerin hava basıncı, lastik aşınmasında Düşük İdeal Yüksek çok önemli bir etkendir. Eğer yüksek lastik basıncına sahipse las- tik yola ortadan temas eder, eğer düşük lastik basıncına sahipse lastik basıncı lastik basıncı lastik basıncı lastik yola kenarlarından temas eder. İdeal hava basıncında ise lastik tamamen yola temas eder. Aşınma da lastiğin yola temas et- Lastiğin yere temas alanı tiği kısımlarında gerçekleşir. Şekil-1 Uzun bir yolculuk sonunda bir aracın ön ve arka lastiklerinin aşın- Ön lastikler Arka lastikler ma durumu Şekil-2'deki gibi olmuştur. Şekil-2 Aracın ağırlığının lastiklere eşit şekilde etki ettiği kabul edildi- ğinde bu aracın lastiklerindeki aşınma durumuyla ilgili aşağı- daki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Ön lastiklerin yola yaptığı basınç, arka lastiklerin yola yaptığı basınçtan daha azdır. B) Ön lastiklerdeki aşınma, düşük lastik basıncından kaynaklana- bilir. C) Arka lastiklerdeki aşınma, yüksek lastik basıncından kaynakla- nabilir. D) Ön ve arka lastiklerin zeminde oluşturduğu basınçta ağırlık sa- bit tutulan değişken, basınç bağımlı değişkendir. 28 8. SINIF Fen B l mler

BASINÇ 15 TEST 1741 SIVI BASINCI 1. Yanda dere üzerinde kurulmuş olan bir barajın yapısına ait Set görsel verilmiştir. Barajın K ile gösterilen kapağından akan su- K yun akış mesafesi L kapağından akan suya göre daha kısadır. K ve L kapaklarındaki borular özdeş olduğuna göre aşa- L ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Barajın set kısmının aşağı doğru daha kalın yapılmasının nedeni sıvı basıncının alt bölümlerde fazla olmasındandır. B) L kapağına uygulanan sıvı basıncı K kapağına uygulanan sıvı basıncından daha fazladır. C) Sıvı derinliği ile sıvı basıncı ters orantılıdır. D) Sıvılar bulundukları kabın iç yüzeyine ağırlıklarından dolayı basınç uygular. 2. Fen bilimleri dersinde yandaki düzeneği kuran öğret- 5 cm 8 cm men özdeş kaplara eşit hacimde musluk suyu doldu- ruyor. Daha sonra kaplardan birine bir miktar yemek Musluk Tuzlu tuzu ekleyip karıştırıyor. Hortumlarla özdeş U boru- suyu su larına bağlı ve ucuna balon geçirilmiş özdeş huniler sıvılara aynı derinliğe kadar daldırılıyor. U boruların- daki renkli sıvıların seviye farkları şekildeki gibi oluyor. Buna göre deneyden çıkarılacak sonuçlar ile ilgi- li aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Sıvının derinliği arttıkça sıvı basıncı da artar. B) U borularındaki sıvı seviye farkı sıvı basıncının büyüklüğünü gösterir. C) Aynı derinlikte, tuzlu suyun uyguladığı sıvı basıncı musluk suyunun uyguladığı sıvı basıncından daha fazladır. D) Sıvıların basıncı yoğunluk ile değişir. 3. Aşağıdaki akvaryumda bulunan 1 ve 2. balık ok işareti 1 ile gösterilen yönde hareket etmektedir. Balıklara akvar- 2 yum içinde etki eden sıvı basıncının zamanla değişimi ile ilgili Kevser ve Alper'in görüşleri şu şekildedir: Kevser: 1. balığın akvaryumdaki derinliği değişmediği için zamanla üzerine uygulanan sıvı basıncı değiş- mez. Alper: 2. balık suyun yüzeyine yaklaştığı için zamanla üzerine uygulanan sıvı basıncı artar. Buna göre Kevser ve Alper'in sıvı basıncı konusundaki yeterlilikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi- si söylenebilir? A) Kevser sıvı basıncının derinlik ile değiştiğini bilmemektedir. B) Alper, sıvı basıncının derinlikle doğru orantılı değiştiğini bilmemektedir. C) Kevser, sıvı yoğunluğunun sıvı basıncını değiştirdiğini bilmektedir. D) Alper, sıvı yoğunluğunun sıvı basıncını değiştirdiğini bilmemektedir. 8. SINIF 29 Fen B l mler

TEST 15 BASINÇ 4. Hipotez 1: Kabın şekli sıvı basıncını etkilemez. Hipotez 2: Sıvı basıncı sıvı yoğunluğu ile doğru orantılı olarak değişir. Hipotez 3: Sıvı basıncı sıvı derinliği ile doğru orantılı olarak değişir. Fen bilimleri öğretmeni laboratuvarda öğrencilerine yukarıda verilen hipotezleri ispatlamak için bir düzenek hazır- lamıştır. Düzenekte K, L ve M kaplarını aynı seviyeye kadar belirtilen sıvılar ile doldurup kaplarda açtığı ikişer deliği tıpa ile kapatmıştır. KL M Sıvı seviyesi Su Zeytinyağı 1. tıpa Su 2. tıpa Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğretmenin hipotezleri ispatlamak için yapması gereken işlemlerden biri değildir? A) K şişesinde 1. tıpayı, L şişesinde 2. tıpayı aynı anda açıp akma mesafelerini kıyaslamalıdır. B) L ve M şişelerinde 1. tıpaları aynı anda açıp akma mesafelerini kıyaslamalıdır. C) L şişesinde 1 ve 2. tıpaları aynı anda açıp akma mesafelerini kıyaslamalıdır. D) K ve M şişelerinde 2. tıpaları aynı anda açıp akma mesafelerini kıyaslamalıdır. 5. Yağmur oluğu çatılardan akan suyun kontrollü şekil- de tahliyesini sağlar. Yandaki evin çatısına kurulmuş Çatı yağmur suyu olukları bir su deposuna bağlanmıştır. Su deposu 1. yağmur C) II ve III oluğu Yağmur yağdığında oluklarda biriken su, depoda top- 2. yağmur 1. su lanmaktadır. oluğu borusu Buna göre özdeş yağmur olukları ve su deposu 2. su D) I ve III ile ilgili, borusu 8. SINIF I. Yağmur yağarken su deposu tamamen dolduktan sonra her iki su borusunda su seviyesi farklı olur. II. 1. su borusundaki suyun seviyesi hiçbir zaman 1. yağmur oluğunun hizasına çıkamaz. III. Su 2. yağmur oluğuna kadar yükseldiğinde 1. yağ- mur oluğundan gelen su, 2. yağmur oluğundan su- yun dışarı taşmasına neden olur. ifadelerinden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I B) I ve II 30 Fen B l mler

BASINÇ 16 TEST 1742 GAZ BASINCI 1. Banyodaki pompayı, küvetin pürüzsüz zeminine görseldeki gibi bastırdığımızda pompa içindeki hava dışarı çıkar ve pompa zemine yapışır, zeminden ayırmaya çalıştığımızda ise kolay kolay ayrılmaz. Pompalar bu sayede lava- bo ve küvet giderlerindeki tıkanıklıkları kolayca açar. 1. durum 2. durum (Zemine yapışmaz.) (Zemine yapışır.) Yukarıda verilen bilgilere göre çalışma şekli anlatılan pompa ile ilgili, I. Pompanın zemine yapışması açık hava basıncından dolayıdır. II. 1. durumda pompa içindeki gaz basıncı ile açık hava basıncı birbirine eşittir. III. 2. durumda pompa içindeki gaz basıncı açık hava basıncından daha fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 2. Hava, hem yeryüzüne hem de yeryüzünde bulunan h1 h3 tüm yüzeylere ağırlığı nedeniyle bir kuvvet uygular. 3 Deniz seviyesine daha yakın bölgelerde havanın yo- h2 ğunluğu daha fazla, deniz seviyesine daha uzak böl- gelerde ise havanın yoğunluğu daha azdır. Bir araştırmacı yoğunlukları farklı sıvıların kullanıl- dığı iki barometre ile 1, 2 ve 3 noktalarında ölçüm yapıyor. Ölçüm sonuçları aşağıdaki gibidir. 1 h1: 120 cm 2 h2: 120 cm h3: 110 cm Barometrelerde kullanılan sıvının yoğunluğu h yüksekliğini ters orantılı etkilediğine göre aşağıdaki ifade- lerden hangisi söylenemez? (Yükseklik haricinde açık hava basıncını etkileyen diğer tüm şartlar özdeştir.) A) 1 noktasındaki açık hava basıncı, 3 noktasındaki açık hava basıncından fazla olduğundan bu noktalarda aynı barometrelerle ölçüm yapılmış olabilir. B) 1 ve 2 noktalarında ölçümler farklı barometrelerle yapılmış olabilir. C) Eğer 1 ve 2 noktalarında farklı barometreler kullanıldıysa bu noktalardaki açık hava basınçları eşittir. D) Bu noktalardaki açık hava basıncı sıralaması 2 > 1 > 3 şeklindedir. 8. SINIF 31 Fen B l mler

TEST 16 BASINÇ 3. Sıvı yağ tenekesinin kapağı açılıp sıvı yağ bir kaba Küçük delik Yağ düzgün aktarılırken düzgün bir şekilde dökülmemektedir. Ba- dökülür zen dökülüp bazen dökülmediğinden yağın bir kaba Yağ düzgün boşaltılması zorlaşmaktadır. Yağ tenekesinin kapağı- Kapak açık dökülmez 2. durum na uzak bir köşesinden delik açılması ile yağ kaba daha düzgün ve kolay dökülmektedir. 1. durum 1. durumda kapağı açılan teneke eğilirken içine çok az hava girdiği kabul edilmektedir. Buna göre tenekedeki yağın 1 ve 2. durumda farklı şekilde dökülmesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden han- gisi yanlıştır? A) 1. durumda yağ tenekesi içerisindeki çok az miktardaki havanın basıncından dolayı yağ düzgün dökülmez. B) 1. durumda yağ tenekesinden yağ dökülmediği zaman yağın havaya uyguladığı sıvı basıncı açık hava basın- cından daha fazladır. C) 2. durumda açılan küçük delikten yağ tenekesine yeterince hava girmesi teneke içerisindeki gaz basıncını ar- tırmıştır. D) 2. durumda açılan küçük delikten sıvı yağ üzerine açık hava basıncı etki ettiğinden, yağ düzgün dökülür. 4. Yanda havası inmiş bir plastik top el 1. aşama 2. aşama 3. aşama pompası yardımıyla şişiriliyor. Top şi- şirilirken 2 ve 3. aşamada küre şek- lindeki topun hacminin arttığı görülüyor. El ile topa bastırıldığında 3. aşama- daki topun sertliğinin, 2. aşamadaki topun sertliğinden daha fazla olduğu görülüyor. Verilenlere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Top şişerken içerisinde bulunan gaz molekülleri, her yönde hareket ederek topun çeperlerine basınç uygular. B) Gazlar, üzerlerine uygulanan basınçla sıkıştırılabilir. C) Top içindeki gazın basıncı 3. aşamada 2. aşamaya göre daha fazladır. D) Topa uygulanan açık hava basıncı her bir aşamada zamanla artmıştır. 5. Tekerlekli oyuncak arabaya sabitlediği Duruyor Hareket ediyor 2. durum gazoz şişesinin içine mentos şekeri atan Tarık, şişenin ağzını tıpa ile iyi- ce kapatır. Bir süre sonra mentos şe- kerinin gazozla etkileşimi sonucunda açığa çıkan gaz, şişe içinde birikir ve 1. durum şişe ağzındaki tıpayı fırlatıp gazozla birlikte dışarı fışkırarak oyuncak arabayı hareket ettirir. Tarık'ın yapmış olduğu bu etkinlik ile ilgili, I. 1. durumda oluşan gaz, şişe içindeki tüm yüzeye eşit basınç uygulamıştır. II. 2. durumda açık hava basıncı şişe içindeki gaz basıncından daha düşüktür. III. Şişe içindeki gaz basıncı 1. durumda zamanla azalırken, 2. durumda zamanla artar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 8. SINIF 32 Fen B l mler

BASINÇ 17 TEST 1743 BASINCIN GÜNLÜK YAŞAM VE TEKNOLOJİDEKİ UYGULAMALARI 1. Sıvılar, üzerlerine uygulanan kuvvetten dolayı oluşan 2m Su çıkış ucu basıncı aynen iletir. Fıskiyeler, yapılarında su pompa- 1,5 m ları bulundurur ve su pompalarının oluşturduğu ba- LM sınç sayesinde su belirli yüksekliğe kadar çıkabilir. Basınç Yanda K, L ve M fıskiyelerinin basabileceği maksimum su yüksekliği görülmektedir. K, L ve M fıskiyelerinin D) su çıkış uçları birbiri ile özdeştir. Buna göre K, L ve M fıskiyelerinde kullanılan su K pompalarının oluşturduğu basınçların doğru sıra- laması aşağıdakilerden hangisindeki gibi gösterilebilir? Basınç Basınç Basınç A) B) C) Pompa K L M Pompa K L M Pompa K L M Pompa K LM 2. Kapalı bir kaptaki sıvıya herhangi bir noktasından kuvvet uygu- 15.000 N Kriko kolu landığında basınca neden olur ve oluşan bu basınç sıvının tüm noktalarına aynen aktarılır. Büyük 50 N piston Yanda araç tamirhanelerinde kullanılan hidrolik kriko sistemi ba- Sıvı Küçük sitçe gösterilmiştir. Kriko koluna 50 N'luk kuvvet uygulayan tamir piston ustası 15.000 N'luk aracı rahatlıkla kaldırabilmektedir. Buna göre hidrolik kriko sistemiyle ilgili, l. Küçük kuvvetlerle büyük yükleri kaldırma imkânı sunar. ll. Kriko kolunun aşağı itilmesi sırasında küçük pistonda oluşan basınç artışı, büyük pistonda oluşan basınç artışına eşittir. lll. Sıvıların basıncı aynen iletme özelliğinden yararlanılmıştır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve II D) I, II ve III 3. Mekanik ilaçlama pompaları bahçelerdeki zararlı böcekleri öldürmek için Pompa kullanılan bir araçtır. Pompa yardımıyla hazneye sıkıştırılan hava, sıvı ilacın hortumdan geçerek dışarı püskürmesini sağlar. Hazne Hava Sıvı ilaç Çalışma prensibi anlatılan mekanik ilaçlama pompası ile ilgili aşağı- daki ifadelerden hangisi doğru değildir? 33 A) Mekanik el pompası sıvıların ve gazların basıncı iletme ilkesiyle çalışır. B) Hazne içinde sıkıştırılan havanın basıncı açık hava basıncından da- ha azdır. C) Hazne içine sıkıştırılan hava, haznenin iç yüzeyine ve sıvı ilaca kuv- vet uygulayarak basınca sebep olur. D) İlacın püskürme mesafesi basınç ile ilgilidir. 8. SINIF Fen B l mler

TEST 17 BASINÇ 4. Tarımda, ekimden önce toprağı sürmek (toprağı alt üst edip havalandırmak) için traktör gibi çekici bir araç arkası- na bağlanarak kullanılan toprak işleme aracına pulluk denir. Batma miktarı Kuvvet Kulak Kulak 12 Pulluk 12 Pulluk 1. pulluk 2. pulluk Yukarıda bir çiftçiye ait farklı kulak sayısına sahip iki pulluk görülmektedir. Bu çiftçi tarlasının yarısını 1. pulluk, diğer yarısını 2. pulluk ile sürmüştür. Pullukların toprağa uyguladığı kuvvetler ve pullukların toprağa batma miktar- ları grafiklerde verilmiştir. Pullukların kulakları ve tarlanın tümündeki toprak yapısı özdeş olduğuna göre, l. Pulluk kulaklarının sayısı temas yüzey alanını temsil eder. ll. 1. pulluğun 2. pulluğa göre toprağa daha fazla batmasının nedeni pullukların toprak ile temas yüzey alanının farklı olmasıdır. lll. Tarla 1 ve 2. pulluk ile sürülürken bağımsız değişken temas yüzey alanı, bağımlı değişken batma miktarıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Yapının inşa edildiği her bir kolon için ayrı ayrı yapılan tekil temellere sömel denir. Sömeller yapıdan aldıkları ağırlığı daha geniş alana yayarak toprak zemine iletir. Özdeş dört kolon kullanarak tek katlı bir bina yapmak isteyen inşaat mühendisi Tarık Bey, kolonların toprak zemine uyguladığı basıncın mi- Kolon nimum değerde olmasını istiyor. Bina ağırlığı kolonlara eşit şekilde dağıldığına göre Tarık Bey aşağıdaki Sömel eşit kalınlıktaki sömel ve özdeş kolonlardan oluşturulan yapılardan han- gisini kullanmalıdır? A) B) 6 m2 20 m2 6 m2 6 m2 6 m2 C) D) 5 m2 15 m2 5 m2 34 5 m2 5 m2 Fen B l mler 8. SINIF

MADDE VE ENDÜSTRİ 18 TEST 1744 PERİYODİK SİSTEM 1. Tarih boyunca farklı bilim insanları tarafından farklı periyodik sistemler oluşturulmuştur. Henry Moseley, elementlerin özel- liklerinin atom ağırlıklarına değil atom numaralarına bağlı olduğunu deneysel olarak göstermiştir. Aşağıda Henry Moseley'in katkılarıyla yeniden düzenlenen ve günümüzde kullanılan modern periyodik tablo verilmiştir. Tabloda benzer fiziksel ve kimyasal özellikteki elementler aynı renkli bölmelerde gösterilmiştir. Dikey sütunlara grup, yatay satırlara periyot adı verilmiştir. ,$ ,,$ Atom numarası Elementin V,,,$ 1 Elementin sembolü ismi ,,,$ ,V$ V$ V,$ V,,$ 2 Atom ağırlığı (Kütle numarası) 3 ,,,% ,V% V% V,% V,,% V,,,% V,,,% V,,,% ,% ,,% 4 5 6 7 Verilen bilgi ve tabloya göre, I. Modern periyodik tabloda elementler soldan sağa ve yukarıdan aşağıya artan atom numarasına göre sıralan- mıştır. II. Benzer özellikteki elementler genellikle alt alta gelmiştir. III. Modern periyodik tabloda 7 tane periyot, 18 tane grup vardır. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III 2. D F CE A B I II Bu periyodik tablolardan ayrı ayrı aşağıdaki kurallara göre elementler seçilecektir: • I numaralı periyodik tabloda tel ve levha hâline getirilebilen ve atom numarası daha küçük olan element. • II numaralı periyodik tabloda doğada gaz hâlinde bulunan ve grup numarası daha büyük olan element. Buna göre yapılan seçimler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I numaralı periyodik tabloda seçilmeyen elementlerden birisi 7A grubunda bulunmaktadır. B) II numaralı periyodik tabloda seçilen element soy gazlar grubuna aittir. C) I numaralı periyodik tabloda seçilen element metal, seçilmeyenlerden biri ametaldir. D) II numaralı periyodik tabloda seçilmeyenlerden biri B grubu elementidir. 8. SINIF 35 Fen B l mler

TEST 18 MADDE VE ENDÜSTRİ 3. Fen bilimleri öğretmeni periyodik tablodan birbiri- Metaller Ametaller ne komşu üç elementten oluşan aşağıdaki gibi iki 1A Yarı metaller 8A ayrı küme oluşturuyor. Oluşturduğu kümelerdeki 3A 4A 5A 6A 7A 2A B Grupları (10 Tane) elementlerin özelliklerini şu şekilde veriyor: 1. küme elementleri 2. küme elementleri a. Molekül yapılıdır. d. Elektrik akımını iyi iletir. b. Yüzeyi parlaktır. e. Isıyı iyi iletir. c. İşlenebilir. f. Elektrik akımını iyi iletmez. Fr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rq Cn Uut Uuq Uup Uuh Uus Uuo Verilen açıklamalara göre kümelerdeki element- a ler hakkında, b c def l. 1. kümenin bulunduğu grubun ilk elementi hid- 1. küme 2. küme rojendir. ll. 2. kümenin elementleri 7. periyottan olabilir. lll. Her iki kümede de bir tane yarı metal bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 4. Eski çağlardan günümüze elementler günlük yaşamda pek çok alanda kullanılmaktadır. Günümüzde demir, alüminyum gibi metaller mutfak eşyalarında ve soba, kalorifer peteği gibi araçların yapımında; bakır, elektrikli alet- lerde; bir soygaz olan helyum ise uçan balonlarda, zeplinlerde ve derin dalış tüplerinde kullanılmaktadır. Verilen açıklamalar dikkate alındığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) Demir ve alüminyumun soba, kalorifer peteği yapımında kullanılmasında metallerin ısıyı iletme özelliğinin olması etkili olmuştur. B) Bakırın elektrikli aletlerde kullanılmasında metallerin elektrik iletkenliklerinin iyi olması etkili olmuştur. C) Soygaz olan helyum hafif bir gaz olmasından dolayı uçan balonlarda rahatlıkla kullanılabilmiştir. D) Elementlerin kullanım alanları belirlenirken sadece oda koşullarındaki fiziksel hâline bakılır. 36 8. SINIF Fen B l mler

MADDE VE ENDÜSTRİ 19 TEST 1745 2. Zaman FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM Isı Basınç Kömür 1. 1. durum: Oda sıcaklığında bekletilen dondurma- Bataklık lar eridi. Linyit 2. durum: Çay içine atılıp karıştırılan şeker artık Zeka Küpü Yayınları Bir grup bilim insanı yaptıkları kazı çalışmasında bir gözle görülemedi. bölgede kömür madeni keşfetmiştir. Madendeki kömür oluşum aşamasını ise şu şekilde rapor et- Yukarıda iki farklı durum verilmiş ve maddelerde de- mişlerdir: ğişimler meydana gelmiştir. Buna göre maddelerdeki değişim ile ilgili aşağı- Nemli toprakların etrafında bulunan bitki, çalı ve dakilerden hangisi yanlıştır? ağaçlar yaşamsal faaliyetleri sona erdikten sonra A) Her iki durumda da fiziksel değişim meydana dibe doğru çökmeye başlar. Uygun sıcaklık ve nem sağlandığında milyonlarca yıl sonucunda parçala- gelmiştir. ra ayrılarak bir jel hâline dönüşür. Çamur ve kumla B) Küp şekerin iç yapısı değişmiştir. kaplanan bu jel zamanla kömür hâline gelir. C) Dondurma eridiğinde kimliğini kaybetmemiştir. D) Her iki durumda da maddelerin tanecik yapısı Metinde verilen bilgi ve görsel dikkate alındığında, değişmemiştir. I. Bitkilerin kömüre dönüşümü kimyasal değişimdir. II. Bitki, çalı ve ağaçlar bu değişimde yeni bir mad- deye dönüşmüştür. III. Oluşan kömür kendisini oluşturan maddelerin özelliğini taşımaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 3. Aşağıda gösterilen I ve II. değişimlerde maddelerin ilk ve son durumları modellenmiştir. I. değişim II. değişim Buna göre I ve II. değişimlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. değişimde maddenin sadece tanecikleri arasındaki boşluk artmıştır. B) I. değişime demirin erimesi örnek verilebilir. C) II. değişimde madde kendisini oluşturan maddelere dönüştüğü için kimliğini korumuştur. D) II. değişim ile sütün ekşimesindeki değişim türü aynıdır. 8. SINIF 37 Fen B l mler

TEST 19 MADDE VE ENDÜSTRİ 4. Fen bilimleri öğretmeni fiziksel ve kimyasal değişim konusunu pekiştirmek için şu oyunu tasarlıyor. Bir dart tahtasına fiziksel ve kimyasal değişim örneklerinin olduğu görseller yapıştırıyor. Oyuna katılan öğrenciler dart okunu isabet ettirdikleri görsel fiziksel değişim örneği ise 3, kimyasal değişim örneği ise 4 puan alıyor. Oyuna öğrencilerden Ali, Leyla ve Ceylin katılıyor ve her öğrencinin üç atış hakkı bulunuyor. Öğretmenin hazırladığı dart tahtası şu şekildedir: Gökkuşağı oluşumu Sütten yoğurt yapılması Ekmeğin küflenmesi Demirin paslanması Kuru buzun süblimleşmesi Odundan talaş eldesi Oyuna katılan öğrencilerden Ali: 9 puan, Leyla: 11 puan aldığına ve oyunu Ceylin kazandığına göre öğren- cilerin atışları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Leyla’nın isabet ettirdiği görsellerden ikisi ekmeğin küflenmesi ve demirin paslanması olabilir. B) Ali’nin isabet ettirdiği görsellerden ikisi kuru buzun süblimleşmesi ve odundan talaş eldesi olabilir. C) Ceylin’ in isabet ettirdiği görsellerden biri gökkuşağı oluşumu olabilir. D) Ali ve Leyla’nın isabet ettirdiği görsellerden biri aynı olabilir. 5. Elazığ’da köylerde, geleneksel yöntemlerle dut pekmezi yapımına başlandı. Sadece suda kaynatılan dutlar, hiçbir katkı maddesi kullanılmadan geleneksel lezzet olan pekmeze dönüştürülüyor. Önce su kaynatılıyor. Üzerine dutlar ilave edildikten sonra su ile belli bir kıvama gelene kadar kaynatmaya devam ediliyor. Sonra bir tülbent ile süzülüp tepsilere dökülerek 4 veya 5 gün güneşte bekletiliyor. Son olarak ince bir tülbent ile ikinci kez süzülüp kaplara dolduruluyor. Verilen habere göre pekmezin yapım aşamaları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Su ile kaynatılan dut belli bir kıvama geldiğinde iç yapısı değişmiş olur. B) Pekmezin ilk süzülmesinde kimliği değişirken ikinci süzülmesinde değişmez. C) Pekmez güneşte bekletildiğinde fiziksel değişime uğrar. D) Kaynatılan pekmezin içindeki suyun iç yapısı değişmez. 38 8. SINIF Fen B l mler

MADDE VE ENDÜSTRİ 20 TEST 1746 KİMYASAL TEPKİMELER 1. Aşağıda bir kimyasal tepkime modeli verilmiştir. ++ A (16 g) B (64 g) C (44 g) D (36 g) Buna göre tepkimedeki maddelerin kütlelerinin zamana bağlı değişim grafiği hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) Kütle (g) A B) Kütle (g) 64 64 C 44 C 44 36 D 36 D 16 B 16 B Zaman A Zaman C) Kütle (g) D) Kütle (g) A 64 64 44 C 44 36 36 D D 16 16 B C Zaman A B Zaman 2. Büretin içine 100 mL HCl çözeltisi, erlenmayere ise 100 mL NaOH çözeltisi koyulur. Büretin musluğu açılarak erlenmayer üzerine damlalar hâlinde HCl çözeltisi akıtılırken erlenmayer çalkalanır. Erlenmayer içinde yeni oluşan çözeltinin içindeki sıvı buharlaştırıldıktan sonra erlenmayerde katı bir madde kaldığı gözlemlenir. HCl NaOH Yapılan deneyle ilgili, I. Büretin musluğu açıldıktan sonra erlenmayerde sadece fiziksel değişim gerçekleşmiştir. II. Erlenmayer çalkalanıp yeni bir çözelti oluştuğunda H ve Cl arasındaki bağlar kopmuş, bu atomlar ile NaOH’teki atomlar arasında yeni bağlar oluşmuştur. III. Yeni oluşan çözeltinin içindeki sıvı buharlaştırıldıktan sonra kalan katı madde, HCl ya da NaOH maddelerin- den en az birisinin özelliklerini taşır. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III 8. SINIF 39 Fen B l mler

TEST 20 MADDE VE ENDÜSTRİ 3. Aşağıda bir kimyasal tepkime deneyinin başlangıç ve bitiş kısmındaki maddelerin kütlelerine ait bir görsel verilmiştir. AB B C Isı Başlangıç Bitiş Görsel incelendiğinde deneyle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) A maddesi ile C maddesinin kimyasal yapısı farklıdır. B) A ve B maddeleri tepkimeye girenlerdir. C) A maddesi tepkimede tamamen tükenirken B maddesinin bir kısmı artmıştır. D) C maddesi üründür ve kütlesi A ile B maddelerinin başlangıç kütlelerinin toplamına eşittir. 4. Canlı hücrelerinde yaşamsal faaliyetler için enerjiye gerek vardır. Bu enerji ATP (adenozin trifosfat) adı verilen; adenin bazı, riboz şekeri ve üç fosfat grubundan oluşan moleküllerden elde edilmektedir. Oksijenli ve oksijensiz solunum yapan canlılar enerji ihtiyacını karşılamak için hücrelerinde ATP üretmektedir. Fosfat Adenin grupları + Riboz + + Enerji Fosfat Adenozin tri fosfat (ATP) Adenozin di fosfat (ADP) ATP su ile tepkimeye girdiğinde en uçta yer alan fosfat grupları arasındaki bağ kırılır ve bu sırada ener- ji açığa çıkar. ATP molekülü bir fosfat grubu verdiği zaman ADP'ye dönüşür. Canlıların enerji kaynağı olan ATP'de gerçekleşen kimyasal tepkimeler hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Oksijenli ve oksijensiz solunum gibi kimyasal tepkimelerde ATP ürünler kısmında yer alır. B) Hücrelerin enerji ihtiyacı karşılanırken ATP molekülünde atomlar arası bağlar kopar ve enerji açığa çıkar. C) Bir hücrenin yaşamsal faaliyetleri için enerji üretimi sırasında hücre içindeki ATP’nin kütlesi zamanla artar. D) ATP’den fosfat molekülünün kopmasıyla oluşan ADP’nin kimyasal özellikleri ile ATP’nin kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır. 40 8. SINIF Fen B l mler

MADDE VE ENDÜSTRİ 21 TEST 1747 ASİTLER VE BAZLAR - 1 1. Fen bilimleri öğretmeni laboratuvarda bulunan etiketsiz 3 şişenin içinde HCl, NaOH ve NH3 çözeltileri olduğunu söylüyor. Üç öğrencisinden bu şişeleri doğru şekilde etiketlemesini istiyor. Öğrencilerin kullandığı yöntemler şu şekildedir: 1. öğrenci: Her bir şişeye ayrı ayrı kırmızı turnusol kâğıdı daldırıyor. Şişelerden ikisinde renk değişimi olurken birinde olmuyor. 2. öğrenci: Her bir şişeye ayrı ayrı mavi turnusol kâğıdı daldırıyor. Şişelerden birinde renk değişimi olurken ikisinde olmuyor. 3. öğrenci: ……………. Öğrencilerin şişeleri doğru bir şekilde etiketleyebilmesi için 3. öğrenci, I. NaOH ve NH3‘tan hangisinin daha zayıf baz olduğunu öğrenmek. II. 1. öğrencinin işleminde renk değişimi olan şişelerin her ikisine de ayrı ayrı pH kâğıdı daldırıp renklerini karşı- laştırmak. III. 2. öğrencinin işleminde renk değişimi olmayan şişeye kırmızı turnusol kâğıdı daldırmak. işlemlerinden hangilerini sırası ile yapmalıdır? A) I - II B) I - III C) II - III D) I - II - III 2. Fen bilimleri öğretmeni asit ve bazların özelliklerini kavratmak için ‘’Asit mi? Baz mı?’’ oyunu oynatıyor. Öğretmen öğrencilerinden 4 kişilik iki grup oluşturuyor. Her grup kendi içinde bir sözcü seçiyor ve asit ya da baz özelliği olan bir madde belirliyor. Sözcü belirledikleri maddenin bir özelliğini karşı gruba söylüyor. Karşı grupta sözcü dışında- ki öğrenciler sırayla diğer grubun belirlediği maddenin özelliklerinden birini ya da maddeye uygun bir örnek söy- lüyor. Sonra sıra diğer gruba geçiyor. En çok doğru cevap veren grup oyunu kazanıyor. Oyun şu şekilde gerçekleşiyor: A grubunun sözcüsünün ifadesi B grubunun sözcüsünün ifadesi Ele kayganlık hissi verir. Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirir. B grubundaki öğrencilerin ifadeleri A grubundaki öğrencilerin ifadeleri Sulu çözeltiye OH- iyonu verirler. Sirke örnek olabilir. Kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler. Sulu çözeltiye H+ iyonu verirler. Tadları ekşidir. ………………………………………….. Oyunu A grubunun kazandığı bilindiğine göre A grubundaki son öğrenci aşağıdakilerden hangisini söylemiş olamaz? A) Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir. B) Tadları acıdır. C) Bazlarla birleşerek tuz ve su oluştururlar. D) pH değeri 0 ile 7 arasında değer alır. 8. SINIF 41 Fen B l mler

TEST 21 MADDE VE ENDÜSTRİ 3. pH 4. Boş 14 L Musluk 13 açılıyor 12 11 Kahve Maddeler K K+L 10 Deniz suyu 9 Mide ilacı Şekildeki düzenekte L çözeltisine mavi turnusol kâğıdı 8 Yağ çözücü batırıldığında kırmızı renge dönüşüyor. Musluk açı- 7 Kola lıp L çözeltisi K çözeltisine boşaltıldığında oluşan 6 Zeka Küpü Yayınları yeni çözeltinin mavi ve kırmızı turnusol kâğıtlarına 5 etki etmediği gözlemleniyor. 4 3 Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 2 1 A) K ve L nötralleşme tepkimesi verir. 0 B) K ve L karışımı ısıtılıp su buharlaştırılırsa kapta Yukarıdaki grafikte bazı maddelerin pH değerleri tuz kalır. verilmiştir. C) K çözeltisinin pH’ı L çözeltisinin pH'ından küçük- Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? tür. D) L çözeltisi ortama H+ iyonu verir. A) Mide ilacının sulu çözeltisi elektrik akımını iletir. B) Kahve koladan daha kuvvetli asittir. C) Maddelerden üçü kırmızı turnusol kâğıdını ma- viye çevirir. D) En kuvvetli baz yağ çözücüdür. 5. İnsan midesinde, besinlerin sindirilmesini sağlayan bir enzim bulunmaktadır. Bilim insanları bu enzimin suya H+ iyonları verdiğini tespit etmiştir. Bazı insanlarda bu sıvının fazlası midede yanma ve rahatsızlık oluşturur. Bu gibi durumlarda kullanılan mide ilaçları enzimle tepkimeye girip enzimin etkisini azaltır. Metil oranj Metil oranj Mide Mide NaOH sulu H2SO4 sulu enzimi ilacı çözeltisi çözeltisi Bir araştırmacı mide enzimi ve mide ilacı çözeltilerine ayrı ayrı metil oranj damlatıyor. Bir süre sonra mide enzimi çözeltisinin kırmızı, mide ilacı çözeltisinin ise sarı renge dönüştüğünü gözlemliyor. Daha sonra H2SO4 ve NaOH sulu çözeltilerinin bulunduğu kaplara bir miktar metil oranj damlatarak renklerinin yukarıdaki gibi değiştiğini gözlemliyor. Yukarıdaki açıklamalara ve deneylere göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Mide enziminin pH'ı 7-14 arasında bir değere sahiptir. B) Mide ilacı çözeltisi ortama OH- iyonları verir. C) Mide enzimi bazik, mide ilacı asidik özelliktedir. D) Mide enziminin pH değeri, mide ilacının pH değerinden daha fazladır. 42 8. SINIF Fen B l mler

BASİT MAKİNELER 28 TEST 1754 2. Fen bilimleri ödevi için Ceren ve Ela aşağıdaki dü- zenekleri hazırlamıştır. Fen bilimleri öğretmeni MAKARALAR Ela'dan 1 numaralı makarayı, Ceren'den 2 numara- lı makarayı düzenekten çıkarmasını istemiştir. 1. Mert, okul bahçesindeki 3m bayrak direğine 10 N ağır- ip Ela Ceren lığındaki bayrağı bağlayıp direğin en üst noktasına 1 kadar çıkaracaktır. Zeka Küpü Yayınları Mert'in amacına ulaşması  için arkadaşları şu tavsi-  yelerde bulunmuştur: Eda: İpi 3 metre çekme- 2 lisin. G Sarp: İpi aşağı yönde çek- Makara melisin. Murat: Bayrak direğinde G bayrağın yükselebilmesi için ipe 10 N'dan daha az kuvvet uygulamalısın. Buna göre Mert'in arkadaşlarının makaralar Makaralar düzeneklerden çıkarıldıktan sonra konusundaki yeterlilikleriyle ilgili aşağıdakiler- uygulanan kuvvetlerle ilgili, den hangisi söylenemez? l. Ela'nın düzeneğinde kuvvet kazancı azalmıştır. A) Eda, bayrak direğindeki makaraların yoldan ll. Ceren'in düzeneğinde uygulanan kuvvetin yönü kazanç ya da kayıp sağlamadığını bilmektedir. değişmiştir. B) Sarp, sabit makaraların kuvvetin yönünü değiş- lll. Her iki düzenekte de uygulanan kuvvet azalmıştır. tirmek için kullanıldığını bilmektedir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? C) Murat, sabit makaraların kuvvetten kazanç sağ- lamadığını bilmemektedir. A) Yalnız III B) I ve II C) II ve III D) I ve III D) Eda ve Murat sabit ve hareketli makaraları ka- rıştırmaktadır. 3. Yanda görülen bir işçi zemindeki yükü bir sabit 55 bir hareketli makaradan oluşan düzenekle yu- karıya çıkaracaktır. İşçi halata en fazla kendi ağırlığı kadar kuvvet uygulayabilmektedir. İşçi yükü yukarı çıkarabildiğine göre düze- nekle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan- lıştır? A) Düzenek bir palanga sistemidir. B) Düzenekte kuvvetten kazanç sağlanır. C) İşçinin yükü 1 metre yukarı çıkarabilmesi için ipi 2 metre çekmesi gerekir. D) Yükün ağırlığı işçinin ağırlığından fazla ola- maz. 8. SINIF Fen B l mler

TEST 28 BASİT MAKİNELER 4. Hareketli makaralardan oluşan sistemlerde makara sayısı arttıkça kuvvetten kazanç ve yoldan kayıp artar. Fen bilimleri öğretmeni aşağıda hareketli makaralardan oluşan üç farklı düzenek hazırlamıştır. Öğretmen, öğren- cilerinin iplere uygulayacağı kuvvetler eşit olacak şekilde düzeneklerdeki kovalara farklı miktarlarda su koyuyor. I II III Düzenekler dengede olduğuna göre öğretmenin kovalara koyduğu su miktarları seçeneklerden hangisin- deki gibi olabilir? (Makara ve kovaların ağırlıkları ihmal edilmektedir.) A) B) C) D) I. 5 L 10 L 15 L 5L II. 10 L 20 L 10 L 10 L III. 20 L 30 L 5L 15 L 5. Bilim merkezini ziyaret eden Efe, \"kendini yukarı çek\" Makaralar Makaralar düzeneğinde bir çocuğun kendini kolaylıkla yukarıya çekebildiğini görmüştür. Düzeneği incelediğinde, plat- Halat forma ve sandalyeye sabitlenmiş dörder tane maka- raya halat geçirildiğini ve sandalyeye oturan kişinin Halat halatı çektikçe yukarı çıktığını tespit etmiştir. Sandalye Yanda verilenlere göre kendini yukarı çek düzene- Platform ği ile ilgili, l. Düzenek 4 sabit, 4 hareketli makaradan oluşan bir Sandalye palanga sistemidir. ll. Sandalyeye oturan kişi, kendi ağırlığından daha az bir kuvvetle halatı çekerek kendini yukarı çıka- rabilir. lll. Sandalyenin yükselme miktarıyla halatın çekilme miktarı birbirine eşittir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. SINIF 56 Fen B l mler

BASİT MAKİNELER 29 TEST 1765 KALDIRAÇLAR 1. Fen bilimleri öğretmeni kaldıraçları sınıflandırmak için aşağıdaki şekilleri tahtaya yansıtmıştır. Şekillerde kahve- rengi üçgen destek noktasını, mavi ok yükü, kırmızı ok kuvveti temsil etmektedir. I. tip II. tip III. tip Öğretmen tahtaya farklı kaldıraç örneklerinin görsellerini yansıtarak öğrencilerinden bunları sınıflandırarak yorum yapmalarını istemiştir. 123 4 Buna göre öğrencilerin kaldıraç tipleri ve örneklerle ilgili aşağıdaki yorumlarından hangisi yanlıştır? A) 1 ve 4. görseller kuvvetin ortada olduğu lll. tip kaldıraçlara örnek verilebilir. B) 2. görsel, kesinlikle kuvvetten kazanç sağlayan l ve III. tip kaldıraçlara örnek verilebilir. C) 3. görsel, yükten daha az kuvvet uygulanan ll. tip kaldıraçlara örnek verilebilir. D) 1, 3 ve 4. görseller desteğin uçta olduğu kaldıraçlara örnek verilebilir. 2. El mengeneleri küçük cisimleri tutmak ya da sıkıştırmak amacıy- Kelebek somun K la kullanılan ve tasarımları farklı şekillerde olan basit makineler- L dir. Yandaki görselde üst çenenin üzerinde kelebek somun bulu- nan mengene tipi gösterilmiştir. Somunun döndürülmesiyle iki çene arasına koyulan nesne sıkıştırılabilmektedir. Verilen bilgiler ve görseldeki mengene ile ilgili, Üst çene I. Kuvvetin ortada olduğu kaldıraçlara örnek verilebilir. Alt çene II. Yük kolu, kuvvet kolundan daima daha büyüktür. III. Kuvvet K noktasından uygulanırken, yük L noktasından bu- lunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III 3. Yandaki gazoz açacağı ile belirtilen noktalara temas edilerek gazoz şişe- o sinin kapağı açılıyor. Ok işaretiyle gösterilen yönlerde gazoz şişesi kapa- ğına ve gazoz açacağına kuvvet etki etmektedir. oo Buna göre verilen gazoz açacağı ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılırsa yanlış olur? A) Gazoz açacağı kuvvetten kazanç sağlamıştır. B) Yük kolu kuvvet kolundan daha uzundur. C) Gazoz kapağını açmak için uygulanması gereken kuvvetin yönünü değiştirmemiştir. D) Kaldıraç tipi el arabasıyla benzerlik gösterir. 8. SINIF 57 Fen B l mler

TEST 29 BASİT MAKİNELER 4. İnşaatlarda kullanılan kule vinçler ağır yükleri yüksek binalara çıkarmak için kullanılır. Beton bloklar, vincin yükü kaldırırken dengesini sağlaması için kullanılmaktadır. Beton Yük bloklar Kule Vinç operatörü yükü binaya çıkarırken beton bloklar kuleye yükten daha yakın olduğuna göre, l. Kule vinçler desteğin ortada olduğu kaldıraç tipine örnek verilebilir. ll. Beton blokların ağırlığı yükün ağırlığından daha azdır. lll. Beton blokların ağırlığını kuvvet olarak kabul edersek sistemde kuvvetten kazanç sağlanmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 5. Bir çiftçi bahçesinden topladığı zeytinleri ezip gözenekli K LM Taş torbaya dolduruyor ve yandaki gibi torbanın üzerine Tuğla tuğla koyup presleme düzeneğinin L noktasına sabitli- yor. Bir süre sonra torbadan süzülen zeytinyağı kapta Torba birikiyor. Eğer çiftçi tuğla ve torbayı L noktası yerine K veya M noktasına yerleştirseydi aşağıdaki durumlardan hangisi gerçekleşmezdi? A) K noktasında L noktasına göre torbadan daha fazla zeytinyağı süzülürdü. B) M noktasında düzeneğin torbaya uyguladığı kuvvet Zeytinyağı kabı L noktasına göre daha az olurdu. C) K ve M noktalarında düzeneğin torbaya uygulayacağı kuvvetlerin her biri taşların toplam ağırlığına eşit olurdu. D) Kaplarda biriken zeytinyağı miktarı tuğlanın konumuna göre sırasıyla K > L > M olurdu. 58 8. SINIF Fen B l mler

BASİT MAKİNELER 30 TEST 1766 EĞİK DÜZLEM VE VİDA 1. Aşağıda sabit makara ve eğik düzlemlerin kullanıldığı iki farklı düzenek hazırlanmıştır. 1.düzenekte araba ile kam- yonet, 2. düzenekte uçak ile kamyonet dengede durmaktadır. 3m 1m 5m 1m D) I, II ve III 1. düzenek 2. düzenek Sürtünmeler ihmal edildiğine göre oyuncaklar ve düzeneklerle ilgili, l. Oyuncakların ağırlıklarının sıralaması, araba > kamyonet > uçak şeklindedir. ll. 1. düzenekteki kuvvet kazancı 2. düzenektekinden daha fazladır. lll. 1. düzenekte kamyonet yerine uçak asılırsa denge yine bozulmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III 2. Aşağıda üç farklı engelli rampasının yükseklik ve uzunluklarının sıralaması grafik üzerinde gösterilmiştir. Her üç rampadan da aynı tekerlekli sandalye ile yukarıya çıkılmıştır. Yükseklik Uzunluk A rampası B rampası C rampası A rampası B rampası C rampası Sürtünmeler ihmal edildiğine göre yukarıdaki grafik dikkate alındığında I. A ve B rampalarından tekerlekli sandalyeyle çıkan kişinin harcadığı enerjiler birbirine eşittir. II. A rampasında yoldan kazanç, B rampasında kuvvetten kazanç vardır. III. B ve C rampalarında uygulanan kuvvet eğimden dolayı değişir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 8. SINIF 59 Fen B l mler

TEST 30 BASİT MAKİNELER 3. Vida, eğik düzlemde olduğu gibi yolu uzatarak kuvvet kazancı sağlayabilen bir araçtır. Vidaların diş sayısı ne kadar fazla ise kuvvet kazancı da o kadar fazla olur. Bir öğrenci K vidasını temsilen kitaplar ve tahtadan oluşan aşağıdaki rampayı hazırlamıştır. 21 dişli 14 dişli K vidası L vidası Kitap Tahta Bu öğrenci K vidası ile aynı kalınlıkta ve boydaki L vidasını temsilen bir rampa hazırlamak isterse kurdu- ğu düzenekte aşağıdaki değişikliklerden hangisini yaparsa doğru olur? A) Kitap sayısını değiştirmeyip daha uzun bir tahta kullanmalıdır. B) Kitap sayısını artırıp daha kısa bir tahta kullanmalıdır. C) Kitap sayısını değiştirmeyip daha kısa tahta kullanmalıdır. D) Tahtayı değiştirmeyip kitap sayısını azaltmalıdır. 4. Aşağıda farklı şekillerde dizayn edilmiş, özdeş basamaklardan oluşan iki merdiven görülmektedir. Merdivenler yükseklikleri ve uzunlukları eşit olacak şekilde yapılmıştır. 1. merdiven 2. merdiven 1 ve 2. merdivenlerden en üst noktaya kadar çıkan eşit kütleli iki kişi ile ilgili, l. İki kişinin harcadığı enerjiler ve kuvvet kazançları birbirine eşitir. ll. Merdivenlerin yükseklikleri aynı olduğundan eğimleri de birbirine eşittir. lll. 1. merdiven vidaya örnek verilebilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 8. SINIF 60 Fen B l mler

BASİT MAKİNELER 31 TEST 1767 ÇIKRIK 1. Aşağıda çevirme kolu uzunlukları birbiriyle eşit, silindir yarıçapları birbirinden farklı olan K ve L kuyuları görülmek- tedir. Çevirme Çevirme kolu kolu K kuyusu L kuyusu Özdeş kovalar suyla tamamen doldurularak kuyulardan yukarı çekiliyor. Buna göre K ve L kuyuları ile ilgili, l. Kuyulardan kovalar çekilirken çevirme kollarına uygulanan kuvvetler birbiriyle eşittir. ll. K kuyusundaki kuvvet kazancı L kuyusundaki kuvvet kazancından daha azdır. lll. Çevirme kolları saat yönünde bir tam tur döndürüldüğünde K kuyusundaki kova daha fazla yükselir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 2. Mehmet Usta, sıkışmış olan kör tıpayı İngiliz anahtarı kullanarak açmak istemiştir. Bu amaçla önce 5 cm uzunlu- ğundaki anahtarı denediğinde başarılı olamamıştır. Kör tıpa 1 F1 20 cm Kuvvetin uygulandığı nokta 2 F2 15 cm 5 cm 3 F3 10 cm Usta, kör tıpayı açmak için farklı uzunluktaki 1, 2 ve 3 numaralı anahtarlara sırasıyla F1, F2 ve F3 kuvveti uygula- dığında her üçünde de başarılı olmuştur. Buna göre kör tıpanın farklı İngiliz anahtarlarıyla açılması ile ilgili, I. Kör tıpanın yük, anahtar uzunluğunun kuvvet kolu olarak kabul edildiği bir çıkrık sistemidir. ll. Uygulanan kuvvetlerin büyüklükleri arasında F1 > F2 > F3 ilişkisi vardır. III. Her bir anahtar kuvvet kazancı sağlamıştır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. SINIF 61 Fen B l mler

TEST 31 BASİT MAKİNELER 3. Kazancı mengenesi olarak adlandırılan şekildeki mengene, daha çok mobilyacıların tahta sıkıştırmak için kullan- dıkları bir mengene tipidir. Bir marangoz aşağıda verilen mengeneyi iki farklı şekilde kullanarak tahtayı sıkıştırıyor. 1. şekilde mengene kolu- nun bir ucundan tutup, 2. şekilde mengene kolunu kendine doğru çekip döndürerek tahtayı sıkıştırıyor. 1. şekil 2. şekil Buna göre görselde verilen mengene ve kullanılış şekli ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Yapısında vida ve çıkrık vardır. B) Mengene kolunun 1. şekildeki gibi kullanılması, 2. şekildeki gibi kullanılmasına göre daha fazla kuvvet kazan- cı sağlar. C) Marangoz 1. şekilde, 2. şekle göre daha fazla kuvvet uygulamıştır. D) 1 ve 2. şekillerde bağımlı değişken uygulanan kuvvet, bağımsız değişken kuvvet koludur. 4. Fen bilimleri dersinde öğretmen günlük hayatta basit makinelerin kullanıldığı kapı kolu ve kilidine ait görselleri tah- taya yansıtmıştır. Öğretmen Zeynep'ten görseli inceleyip yapıların kuvvet kazancı ve uygulanan kuvvetlere ait gra- fikler çizmesini istemiştir. Kuvvet kazancı Uygulanan kuvvet değeri Kapı kolu 1 Anahtar Yapı Yapı Kapı Anahtar Kapı Anahtar kolu kolu Çizilen grafikler yukarıdaki gibi olduğuna göre Zeynep'in konu hakkındaki yeterliliğiyle ilgili aşağıdaki ifa- delerden hangisi yanlıştır? (Kapı kolu ve anahtar aynı kilidi açmakta ve sürtünmeler ihmal edilmektedir.) A) Kuvvet kazancının kuvvet kolu ile doğru orantılı değiştiğini biliyor. B) Her iki yapının da kuvvetten kazanç sağladığını biliyor. C) Kuvet kolu arttıkça uygulanan kuvvetin azaldığını biliyor. D) Kuvvet kazancının uygulanan kuvvete etkisini yanlış biliyor. 62 8. SINIF Fen B l mler

BASİT MAKİNELER 32 TEST 1768 DİŞLİ ÇARKLAR VE KASNAKLAR 1. Basit makinelerin bir arada kullanılması ile bileşik maki- Büyük dişli neler elde edilir. Bisiklet; çıkrık, kaldıraç ve dişli çarktan Küçük dişli oluşan bir bileşik makinedir. Pedal Yanda pedal, zincir ve dişlilerin yer aldığı bisikletin bir kısmı gösterilmiştir. Pedal saat yönünde 1 tur döndürülürse, l. Büyük dişli, pedal ile eş merkezli olduğundan saat yönünde döner. ll. Büyük dişli ile küçük dişlinin dönüş yönleri aynıdır. lll. Büyük dişli pedaldaki hareketi, yönü değişmeyecek şekilde zincir yardımıyla arka tekerleğe aktarır. fadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 2. Dişliler dönme eksenine göre farklı merkezli ve eş merkez- L li olmak üzere gruplandırılabilir. Birbirine doğrudan hareket M aktaran farklı merkezli dişlilerin dönüş yönleri birbirine zıt- tır. Eş merkezli dişlilerin ise dönüş yönleri aynıdır. K Yanda eski dönemlerde kullanılan kurmalı bir saatin iç me- D) kanizması görülmektedir. K ve L K ve M Mekanizmada belirtilen K, L ve M dişlileri farklı ve eş mer- kezli dişliler olarak gruplanacaktır. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde dişliler doğru gruplanmıştır? A) B) C) L ve M Farklı merkezli K ve L K ve M K ve L Eş merkezli L ve M K ve L 3. Yel değirmenleri, eski çağlardan beri kulla- Küçük dişli nılan ve birden fazla basit makinenin birleş- mesiyle oluşmuş karmaşık sistemlerdir. Büyük dişli Bu sistemlerde rüzgârın kanatlara aktardı- ğı hareket dişliler yardımıyla değirmen taşı- Hareketli na kadar aktarılır. değirmen taşı Yanda bir yel değirmeninin çalışmasını sağ- Sabit layan parçalar gösterilmiştir. değirmen taşı Verilen bilgiler ve görsele göre yel değir- Mil 2 Yön 1 meninin çalışma prensibi ile ilgili aşağıda- ki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Küçük dişli ile büyük dişlinin dönüş yönleri farklıdır. B) Mil, hareketli değirmen taşının yuvarlanmasını sağlar. C) Küçük dişli bir tur döndüğünde büyük dişli de bir tur döner. D) Büyük dişli ile küçük dişli farklı merkezlidir. 8. SINIF 63 Fen B l mler

TEST 32 BASİT MAKİNELER 4. Yanda bir araç motorunun yapısına ait kesit verilmiştir. Kayış Motor Görseldeki motor kasnağı hareketini motora bağlı mil- kasnağı den almaktadır. Şarj dinamosu kayış yardımıyla hare- Küçük D) I, II ve III ket ederek aküyü şarj etmektedir. kasnak Buna göre bir kısmı verilen araç motorunun yapı- Şarj sıyla ilgili, dinamosu kasnağı l. Motorların yapısında bulunan kasnaklar hareketin aktarılması için kullanılır. ll. Motor kasnağı saat yönünde dönerse şarj dinamo- su kasnağı saat yönünün tersine, küçük kasnak sa- at yönünde döner. lll. Görseldeki kasnakların dönme eksenleri farklıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III 5. Aşağıdaki fare parkurunda kasnaklar ve kayışlar kullanılarak bir düzenek kurulmuştur. Parkur içindeki fare ok yönünde yürüyerek parkurun saat yönünde dönmesini sağlamıştır. Düzenekte K ile M kasnakları birbiriyle ve L ile N kasnakları birbiriyle özdeştir. K kasnağı ile fare parkuru kasnağı birbirine düz bağlanmış iken, L ile N kasnakla- rı birbirine çapraz bağlanmıştır. K M L N Fare parkuru Peynir Buna göre düzenek ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Düz bağlı kasnakların dönüş yönleri birbiriyle aynı iken, çapraz bağlı kasnakların dönüş yönleri birbirinden farklıdır. B) K ile L kasnakları eş merkezli iken, L ile N kasnakları farklı merkezlidir. C) Fare ok yönünde hareket ettikçe peynir aşağı doğru iner. D) Fare parkurundaki kasnaklar hareketin aktarılmasını sağlamıştır. 64 8. SINIF Fen B l mler

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 33 TEST 1769 BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI 2. Fen bilimleri dersinde öğretmen öğrencilerinden bir ekosistemde rastlanabilen besin zinciri örnekleri 1. Aşağıda bir bölgede yaşayan canlıların oluşturdu- yazmalarını istemiştir. ğu besin ağı verilmiştir. Öğrencilerin hazırladığı besin zincirleri şu şekilde- dir: Enver: Dut yaprağı - Tırtıl - Serçe - Yılan Onur: Çekirge - Ot - Dut ağacı Zeka Küpü Yayınları Merve: Tırtıl - Fare - Kedi - Atmaca Özge: Karınca - Tavuk - Marul Buna göre verilen besin ağı ile ilgili aşağıdaki- Buna göre öğrencilerin konu hakkındaki yeter- lerden hangisi söylenemez? lilikleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? A) Çekirge otçul bir canlıdır. B) Kurbağa hepçil bir canlıdır. A) Enver doğru bir besin zincirini oluşturmuştur. C) Fare sayısının azalması kurbağa üzerindeki av B) Onur besin zincirinin üreticilerle başlaması ge- olma baskısını artırır. rektiğini biliyor. D) Ortamda yılan sayısı azalırsa kartal sayısı da azalır. C) Merve sadece tüketicilerden bir besin zinciri oluş- mayacağını bilmiyor. D) Özge üreticilerin besin zincirinin son halkasın- da olmayacağını bilmiyor. 3. Plankton, suda yaşayan genellikle mikroskobik boyuttaki canlılardır. Planktonlar hem bitkisel hem de hayvansal olabilir. Hayvansal olanlarına zooplankton denir. Aşağıda bir besin ağı ve bu besin ağındaki planktonların sayısının mevsimlere göre değişimi verilmiştir. Kutup ayısı Fok Miktar Alg Zooplankton Zooplankton Daha büyük balıklar Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Küçük balıklar Buna göre, I. Kış aylarında alg sayısı azalmış olabilir. II. Kıştan ilkbahara geçerken zooplanktonların artmasına küçük balıkların üreyerek çoğalması neden olabilir. III. Yaz aylarından sonbahara geçerken büyük balıkların sayısı artmış olabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. SINIF 65 Fen B l mler

TEST 33 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 4. Kilit taşı tür, bir ekosistemde bulunan canlılarda daha fazla öneme sahip canlı türüdür. Su samurunun kilit taşı olduğu bir ekosistemde, besin zinciri şu şekildedir: Deniz yosunu → Deniz kestanesi → Su samuru Su samuru Deniz yosunu Deniz kestanesi Yukarıdaki görselde dengede olan bu besin zincirine sonradan katılan katil balinaların su samurlarını avlaması sonucu meydana gelen değişimler gösterilmiştir. Besin zincirinde gerçekleşen değişimlerle ilgili, l. Su samuru sayısı azaldığı için deniz kestanesi sayısı artmıştır. ll. Kilit taşı türün olumsuz etkilenmesi sonucu üreticiler zamanla yok olabilir. lll. Üreticilerin azalması zamanla katil balinaları da olumsuz etkileyebilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Şekildeki besin piramidinde bulunan 8 canlı türünün kendi aralarında oluşturduğu iki ayrı besin zincirinde vücut büyüklüğü ve biyolojik birikime ait grafikler verilmiştir. Üçüncül tüketiciler Vücut büyüklüğü Biyolojik birikim İkincil tüketiciler Birincil tüketiciler Üreticiler 1 2 34 Türler 567 8 Türler Verilen grafikler ve besin piramidi dikkate alındığında aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılamaz? A) 2 ve 5 numaralı canlılar güneş enerjisini kullanarak kendi besinlerini üretebilir. B) 5 numaralı canlı türünün vücudunda biriken zehirli madde miktarı 6 numaralı canlının vücudunda biriken zehirli madde miktarından azdır. C) 4 numaralı canlı 3 numaralı canlı ile beslenir. D) 1 ve 7 numaralı canlılar besin piramidinin en üst basamağında bulunur. 66 8. SINIF Fen B l mler

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 34 TEST 1770 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ - 1 1. Hayvanlar ve insanlar besinlerini dışarıdan hazır olarak alırken bitkiler kendi besinlerini kendileri üretir. Bu üretim aşamasında fotosentez olayı gerçekleşir. Aşağıda bu olayı anlatan bir görsel verilmiştir. Bitki hücresi Oksijen Su Kloroplast O2 Karbondioksit H2O CO2 Şeker (Besin) Korbondioksit CO2 Mineral Su Oksijen Şeker H2O O2 C6H12O6 Verilen bilgiler ve görsellere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Arıların ürettiği karbondioksidi bitki fotosentez olayında kullanır. B) Bitki fotosentez olayı ile su ve karbondioksidi şeker ve oksijene çevirir. C) Fotosentezin gerçekleştiği kloroplast organeli bitkinin kök hücresinde bulunur. D) Fotosentezde kullanılan su, bitkiye kökleri yardımıyla alınır. 2. Yapraklar bitkilerin besin üretim merkezidir. Yaprak hücresinde Işık Oksijen Kloroplast bulunan kloroplast içindeki yeşil renkli klorofil maddesinin gö- enerjisi O2 revlerinden biri de ışık yakalamaktır. Kloroplastlar güneş ışınla- Klorofil rını bir panel gibi toplayıp, kimyasal enerjiye dönüştürerek be- Karbondioksit Yaprak hücresi sin üretir. Havadaki karbondioksit, güneş enerjisi kullanılarak, CO2 karbonhidratlara dönüştürülür. Bitki daha sonra besine ihtiyaç duyduğunda bu karbonhidratlarda depoladığı enerjiyi kullanır. Bitkilerle beslenen canlılar da bitkide bulunan karbonhidratlar- dan enerji ihtiyaçlarını karşılar. Verilen bilgi ve görselden hareketle, I. Bir canlının besin üretebilmesi için yapısında klorofil bulun- durması gerekir. II. Bitki ürettiği besin ile hem kendi hem de bitkiler ile beslenen tüketici canlıların besin ihtiyacını karşılar. III. Klorofil maddesi bulunmayan bitki hücreleri de besin ve oksijen üretebilir. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 8. SINIF 67 Fen B l mler

TEST 34 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 3. Fotosentezin bilim tarihindeki gelişimi İlk araştırmayı 17. yüzyılda yapan Van Helmont 2,5 kg kütlesindeki bir söğüt fidanını içinde 100 kg toprak bu- lunan bir saksıya dikmiş ve 5 yıl süresince sadece yağmur suyuyla sulamıştır. Süre sonunda fidan 85 kg'lık bir ağaç olmuştur. Bitki kütlesinde oluşan madde artışının yalnız sudan kaynaklandığı kanısına varmıştır. 1771 yılında Joseph Priestley, bitkiler tarafından dışarı verilen oksijenin hayvanlar tarafından kirletilen havayı temizlediği fikrini ortaya atmıştır. 1782 yılında Senebier yeşil bitkiler tarafından meydana getirilen O2 miktarının tamamen ortamda varolan CO2 miktarına bağlı olduğunu göstermiştir. 1779'da Jan Ingenhousz havanın temizlenmesinin yeşil bitkiler tarafından ışıkta yapıldığını açıklamıştır. Verilen metin dikkate alındığında, I. Bilim insanlarının fotosentezin gerçekleşme mekanizmasındaki faktörlerden ilk olarak suyu keşfetmelerinin ne- deni suyun gözle görülebilen bir etken olması olabilir. II. Fotosentez olayında dışarı verilen oksijen ile havanın temizlenmesi fotosentezin canlılar için önemini gösterir. III. Fotosentezin gerçekleşmesinde ışığın rolü en son keşfedilmiştir. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III 4. Bitkiler gibi fotosentez ile besin sentezleyen bakterilerde bulunmaktadır. Bu bakteriler tıpkı yeşil bitkilerde oldu- ğu gibi enerji kaynağı olarak güneş enerjisini kullan- makta ancak kullandıkları hidrojen kaynağına göre, fotosentez reaksiyonları sonucu farklı ürünleri oluştur- maktadırlar. Siyano bakteriler fotosentez yaparken hidrojen kaynağı Siyano bakteriler Mor sülfür bakterileri olarak su (H2O) kullanır ve besinin yanında oksijen (O2) açığa çıkarır. Karbondioksit + Su → Glikoz + Oksijen Mor sülfür bakterileri hidrojen kaynağı olarak hidrojen sülfür (H2S) kullanır ve besinin yanında su (H2O)ve kükürt (S) açığa çıkarır. Karbondioksit + Hidrojen sülfür → Glikoz + Kükürt + Su Verilen metinden hareketle aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) Bitki ve bakterilerin fotosentezi arasındaki ortak özellik ışık enerjisi kullanmalarıdır. B) Bitkiler fotosentezde besin yanında O2 üretirken bakteriler O2 yerine kükürt üretebilmektedir. C) Hem bitki hem de bakteriler fotosentezde CO2 kullanarak havayı temizlemektedir. D) Bakteriler içerisinde havanın temizlenmesinde daha çok katkı sağlayan grup mor sülfür bakterileridir. 68 8. SINIF Fen B l mler

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 35 TEST 1771 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ - 2 1. Bir öğrenci şekildeki düzeneği oluşturduktan sonra beherglas- Termometre taki suya buz atarak suyun sıcaklığını 5 °C'ta sabitliyor ve bir süre bekliyor. Su bitkisinden dakika başına salınan kabarcık sa- Su bitkisi yısını kaydediyor. Sodyum bikarbonatlı su Daha sonra aynı işlemleri suyun sıcaklığını 10 °C, 20 °C, 30 °C, 35 °C, 40 °C ve 50 °C ‘a ayarlayarak tekrarlıyor. 20 cm Öğrenci deney sonucunu aşağıdaki gibi not ediyor. • Dakikada üretilen kabarcık sayısında 5 °C'tan 40 °C'a ka- dar artış görüldü. • 50 °C’ta kabarcıkların sayısında bir azalma oldu. Buna göre, I. Yapılan deneyde ışık kaynağının beherglasa olan uzaklığı bağımsız değişkendir. II. Belirli bir sıcaklık değerine kadar fotosentez hızı sıcaklık ile doğru orantılı artmıştır. III. Sıcaklık arttıkça fotosentez hızının azalması durumu yalnızca su bitkisinde görülür. yorumlarından hangileri yapılırsa yanlış olur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 2. Fotosentez hızını etkileyen faktörler ışık şiddeti, CO2 miktarı, Fotosentez ortam sıcaklığı gibi çevresel; kloroplast sayısı, yaprak yapısı ve hızı yaprak sayısı gibi genetik faktörlerdir. Yapraktaki kloroplast mik- Yüksek ışık tarı, yaprakların yüzey genişliği ve sayısı arttıkça fotosentez hızı şiddeti da artar. Çevresel faktörlerden ışık şiddeti ve sıcaklığın fotosenteze etkisi Düşük ise yandaki grafikteki gibidir. ışık şiddeti Bu bilgiler ışığında özdeş iki lale soğanı ile aşağıdaki deneyler 0 10 20 30 40 50 Sıcaklık (°C) yapılıyor. 12 3 4 12 3 4 Deney-1: Tüm evrelerde yüksek ışık şiddeti Deney-2: İlk üç evre yüksek ışık şiddeti ve ve 35 °C sıcaklık ortamında 20 °C sıcaklık ortamında, son evre düşük ışık şiddeti ve 10 °C sıcaklık ortamında Deney şartları göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) 1. deneydeki lalenin fotosentez hızı zamanla artmıştır. B) Her iki lale de 1. evrede fotosentez yapmamıştır. C) 3. evrede, 2. deneydeki lale 1. deneydeki lale kadar fotosentez yapmamıştır. D) Her iki lalenin de en hızlı fotosentez yaptığı evre 4. evredir. 8. SINIF 69 Fen B l mler

TEST 35 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 3. Theodore Engelmann ışığın farklı dalga boylarının foto- Işık spektrumu ışığı senteze etkisini alg ve bakterilerle yaptığı deneyle gös- renklerine ayırır. termiştir. Engelmann, ışığı prizmadan geçirerek elde et- tiği kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor ışıkları 450 500 550 600 650 700 ipliksi bir alg üzerine düşürmüştür. Mekanizmanın bulun- Dalga boyu (nanometre) duğu yere oksijen seven bakterilerden bırakmış ve bak- terilerin en fazla mor, mavi ve kırmızı bölgelerde en az ise yeşil ve sarı bölgelerde toplandığını görmüştür. Engelman Deneyi’nin sonuçlarına göre ışık renginin 400 fotosentez hızına etkisini gösteren grafik aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Fotosentez hızı B) Fotosentez hızı Mavi Mor Kırmızı Sarı Turuncu Yeşil Işığın Mavi Mor Yeşil Sarı Turuncu Kırmızı Işığın C) Fotosentez hızı rengi D) Fotosentez hızı rengi Yeşil Sarı Mor Mavi Turuncu Kırmızı Işığın Mor Mavi Yeşil Sarı Turuncu Kırmızı Işığın rengi rengi 4. Mustafa, farklı sıcaklıkların fotosentez olayına etkisini gözlemlemek için özdeş bitkilerle şekildeki düzeneği hazır- lıyor. Bitkilere eşit miktarda düzenli su veriyor. 20°C 10°C Bir öğrenci “Karanlıktaki bitki, fotosentez yapar mı?” sorusuna cevap ararsa bu düzenekte aşağıdaki değişikliklerden hangisini yapmalıdır? A) Her iki ortamın sıcaklığını 10 ºC’a ayarlamalıdır. B) Bitkileri birbirleriyle yer değiştirmelidir. C) 20 ºC’taki ortamda bulunan bitkinin ışık almasını engellemelidir. D) Her iki ortamın sıcaklığını 20 ºC’a ayarlayıp bitkilerden birinin ışık almasını engellemelidir. 70 8. SINIF Fen B l mler

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ 40 TEST 1776 MADDE DÖNGÜLERİ VE ÇEVRE SORUNLARI - 3 1. Çiğdem, evde yapacağı bir etkinlikte şekildeki düzenekleri kuruyor. Bu düzeneklerde özdeş cam şişelerden biri- ne karbondioksit gazı, diğerine normal hava dolduruyor. Özdeş ışık kaynaklarını açmadan önce termometre ile ortamların sıcaklığını ölçüyor. Daha sonra ışık kaynaklarını açıp bir süre bekledikten sonra tekrar ortamların sı- caklığını ölçüyor. Çiğdem karbondioksit gazı doldurduğu şişede bulunan termometredeki değerin daha yüksek olduğunu gözlemliyor. Termometre CO2 Hava Buna göre, I. Atmosferdeki karbondioksit miktarı arttıkça Dünya’nın sıcaklık değeri artar. II. Çiğdem bu deney ile küresel ısınmaya neden olan sera etkisini modellemiştir. III. Çiğdem sera gazları içerisinde en fazla CO2'in etkili olduğunu ispatlamıştır. sonuçlarından hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 2. Bitkiler, atmosferde bulunan karbondioksit gazını fotosentez yoluyla besinlerin yapısına katar. Üreticiler kendi üret- tikleri besini, tüketiciler ise üreticilerden aldıkları besini solunum yolu ile enerjiye dönüştürür ve bu sırada atmos- fere karbondioksit gazı verir. Karbon döngüsünde karbondioksit gazı atmosfere sadece canlılar tarafından veril- mez, aynı zamanda evlerde ve fabrikalarda fosil yakıtların yakılması sonucu da verilmektedir. Aşağıda üç ayrı bölgede bulunan orman, canlı ve fabrika miktarları grafik üzerinde verilmiştir. Orman Fabrika Canlı A bölgesi B bölgesi C bölgesi Verilen bilgiler ve grafiğe göre aşağıda yapılan açıklamalardan hangisi doğrudur? A) C bölgesinde bulunan karbondioksit gazı yoğunluğu diğer iki bölgeye göre daha azdır. B) B bölgesinde karbon döngüsünün tamamlanmasında ormanların yeterliliği diğer bölgelere göre daha azdır. C) C bölgesinde sera etkisi diğer iki bölgeye göre daha fazla olacağından küresel ısınma ve diğer çevre sorun- ları bu gölgede daha fazla görülür. D) A bölgesinde fabrika sayısı artırılıp canlı sayısı azaltılırsa, B bölgesine göre daha az çevre sorunları oluşur. 8. SINIF 79 Fen B l mler