8. Sınıf Türkçe -KASB

2 ÇIKMIŞ SORULARTEST 8. Bir uçak pistinde birbirinden farklı renklerde birçok ışık bulunur. Bu ışıklar pilota ne yapması gerektiği ve pistin du- rumu hakkında bilgi verir. Örneğin pistin başlangıcında bulunan dörtlü iki grup yeşil ışık, pistin uçağın inişi için mü- sait olduğunu belirtir. Pistin ortasındaki beyaz ışıklar, uçağın pistte doğru konumda olup olmadığını belirtir. Uça- ğın gövdesi tam olarak bu ışıkların üstünde olmalıdır. Pistin ortasından sağa ayrılan yeşil ışıklar iniş yapan uçağın yolcu indireceği alana gideceği yolu gösterir. Dörtlü, iki grup kırmızı ışık, pistin sonunu haber verir. Pistin kenarla- rında beyaz ve sarı renkli ışıklar bulunur. Beyaz ışıklar, pistin kullanılabilir kısımlarını; sarı ışıklar ise pistin sonu- na 600 metre kaldığını ifade eder. Eğer uçak kalkıyorsa bu sarı ışıklardan önce yerle temasını kesmelidir. İniş ya- pıyorsa da bu ışıklara gelmeden durmuş olmalıdır. 12 Yeşඈl ışık Beyaz ışık Kırmızı ışık Sarı ışık Sඈyah ok Mavඈ ok Yukarıdaki metne göre bu görseldeki pist ve uçakla ilgili, I. Uçağın kalktığı varsayılırsa havalanmasına 600 metre kalmıştır. II. İniş yaptığı varsayılırsa uçak, siyah ok ile gösterilen rotayı takip etmelidir. III. 1 numaralı ışıklar, pistin iniş için müsait olduğunu, 2 numaralı ışıklar pistin sonunu belirtir. IV. Mavi ok ile belirtilen ışıklar, uçağın yolcu indirebileceği alanları gösterir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I.  B) I ve IV.  C) II ve III.  D) III ve IV. MEB Örnek Soru 62 8. Sınıf

ÇIKMIŞ SORULAR 2 TEST 9. Kilimler Anadolu’da sözsüz iletişim araçlarıdır. Anadolu kilimleri üzerinde yer alan motifler, onları dokuyanların duygularını, düşüncelerini, gözlemlerini anlatma aracı olmuştur. Bu motiflerden bazıları şunlardır: Yaşamın süreklඈlඈğඈ ve arınmanın sembolüdür. Suyolu Kötülüklerden korunmayı ඈfade eder. Akrep SuyoluSuyolu YaşamYınaşsaümreıknlඈslඈüğrඈ evkelඈlaඈğrıඈnvmeaanrınmseamnıbnoslüedmübr.olüdür. Koçboynuzu Kahramanlık ve güç sembolüdür. Akrep Akrep KötülüKklöetrüdleünklekordruenmkoaryuı nඈfmadaeyıeඈdfaedr.e eder. Aඈle bඈrlඈktelඈğඈnඈn devamını sඈmgeler. Bukağı KahramKahnrlıakmvaenglıükçvseegmübçoslüedmübr.olüdür. KoçboKynouçzbuoynuzu Sonsuzluğun sembolüdür. Hayat Ağacı Aඈle bඈrAlඈඈkleteblඈğඈrඈlnඈkඈtneldඈğeඈvnaඈnmdıneıvsaඈmmıgneı lseඈrm. geler. Buna göre; BukağBı ukağı “Vatanın derdiyle coşan Mehmed’im, SonsuSzlounğsuunzslueğmubnoslüedmübr.olüdür. Huduttan hududa koşan Mehmed’im, Hayat HAğaayacıt Ağacı Esaret ağından boşan Mehmed’im. Yolun sarp olsa da gülerek yürü. Yürü, bin düşmana karşı tek yürü. Gözünü yumarak atıl ateşe, Ya devlet başa de ya kuzgun leşe. Seni düşündükçe nişanlın Ayşe Ağlıyor deseler yalan Mehmed’im…” şiiriyle benzer duyguları taşıyan kilim hangisi olabilir? A) B) C) D) Türkçe MEB Örnek Soru 63

TEST 2 ÇIKMIŞ SORULAR 10. Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketini tamamlaması tam olarak 111 222 bir yıla denk gelir ve yeryüzündeki tüm canlılar, bu sürede yaşla- nır. Ağaçların da yaşı vardır ve ağaçlar geçirdikleri bu zaman içe- risinde halka halka büyüyerek genişler. Ağaçların yıllık büyüme halkalarını inceleyen bilim, Dendrokronoloji’dir. Dendrokronologlar, her yıl yüzlerce ağacı inceleyip halkalardaki bu şifreleri çözerek çıkarımlarda bulunurlar. İlkbahar gibi doğanın 333 444 çiçek açtığı, yeşillendiği; ağaçların filizlendiği zamanlarda ya da sulak ve ılık bölgelerde halkaların büyüme hızı maksimum sevi- yededir. Bu hızlı büyüme, ağaç halkalarının renginin daha açık ol- masına neden olur. Ancak yaz dönemine girdikten sonra yani sı- cak iklimlerde bu büyüme oldukça yavaşlar. Burada da halkaların renkleri gittikçe koyulaşmaya başlar. Halkaların gelişim süreci ta- mamen mevsimlere bağlı olduğu için bir halkanın tamamlanması 1 yıl sürüyor denebilir. Bu çizgilerden elde edi- len tek bilgi, ağacın yaşı değildir. Bölgenin iklimsel değişimleri, ağacın aldığı hasarlar, ağacın bu hasarları nasıl giderdiği, herhangi bir yangına maruz kalıp kalmadığı gibi sonuçlara da ulaşılabilir. Paragrafta verilen bilgilere göre numaralanmış ağaç halkası görsellerinden hangisi ile ilgili yapılan yorum yanlıştır? A) 1 numaralı ağaç, sıcak iklimlerde yetişmiştir. B) 2 numaralı ağaç, sulak bir alanda yetişmiştir. C) 3 numaralı ağaç, hızlı büyümüştür. D) 4 numaralı ağaç, en genç olandır. MEB Örnek Soru CEVAP ANAHTARI 8. Sınıf TABLO, GRAFİK VE GÖRSEL YORUMLAMA PEKİŞTİRME TESTİ TEST - 1 1-B 2-C 3-D 4-D 5-D 6-A 7-C TEST - 2 1-C 2-A 3-B 4-C 5-D 6-A 7-A TEST - 3 1-C 2-C 3-C 4-B 5-A BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ TEST - 1 1-B 2-D 3-C 4-B 5-D TEST - 2 1-B 2-C 3-D 4-D 5-C 6-D 7-C 8-B 9-D 10-B 11-D ÇIKMIŞ SORULAR TEST - 1 1-B 2-D 3-D 4-D 5-D 6-C 7-C 8-D 9-C 10-D 11-B 12-D 13-B 14-A 15-C 16-C 17-D TEST - 2 1-D 2-C 3-D 4-D 5-C 6-D 7-D 8-C 9-C 10-D 64

7BÖLÜM: CÜMLE TÜRLERİ ANLATIM BOZUKLUKLARI Yüklemin Türüne Göre Cümleler Ögelerin Dizilişine Göre Cümleler Anlamlarına Göre Cümleler Yapılarına Göre Cümleler Yapıya Dayalı Anlatım Bozuklukları

7. Bölüm Cümle Türleri FİİL CÜMLESİ Yüklemi çekimli Hep doğruları fiildir konuşurdu. YÜKLEMİN TÜRÜNE İSİM CÜMLESİ Yüklemi isim ve O zamanlar çok GÖRE CÜMLELER isim soyludur. gençtim. ANLAMINA GÖRE OLUMLU CÜMLE Yargının gerçekleştiği Erken uyunmalıyım. CÜMLELER OLUMSUZ CÜMLE ya da gerçekleşebile- YAPISINA GÖRE ceği anlamı var. CÜMLELER Yargının gerçekleşme- Erken uyanmamalıyım. YÜKLEMİN YERİNE diği ya da gerçekleş- GÖRE CÜMLELER meyeceği anlamı var. 2 SORU CÜMLESİ Karşılığında cevap Anlamış mı? beklenen cümlelerdir. Nasılsın? CÜMLE ÇEŞİTLERİ ÜNLEM CÜMLESİ Duygu ve seslenme Ah, ne yaptım! bildiren cümlelerdir. Hişt, buraya gel! TEK YÜKLEMLİ Tek yüklem var, yan Öğretmenimizi CÜMLE yargı yok. dinliyoruz. BİRDEN ÇOK Yüklem dışında bir Geldiğini neden YARGI BİLDİREN yan yargının olduğu söylemedin? CÜMLE cümledir. Soru sordu, cevabını aldı. BİRDEN ÇOK En az iki yüklemlidir, YÜKLEMLİ CÜMLE virgül ya da noktalı Durdum ve düşündüm. BAĞLACI OLAN virgülle bağlanır. CÜMLE En az iki yüklemlidir, bağlaçla bağlanır. KURALLI CÜMLE Yüklemi sondadır. Çocuklar okuldan geldi. DEVRİK CÜMLE Yüklem başta ya da Suçsuzdur aynalar. ortada olur. EKSİLTİLİ CÜMLE Yüklemi olmayan cüm- Azdan az, çoktan çok... lelerdir. 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri 1. Yükleminin Türüne Göre Cümleler Yükleminin türüne göre cümleler, \"isim cümlesi\" ve \"fiil cümlesi\" olmak üzere ikiye ayrılır. A. Fiil (Eylem) Cümlesi Örnek • Yarın dedemler bize gelecek. Yüklemi çekimli eylemden oluşan cümle- Cümlesinde \"gelecek\" sözcüğü çekimli bir fiildir ve lere fiil (eylem) cümlesi denir. bu sözcük aynı zamanda cümlenin yüklemidir. Do- layısıyla bu cümle bir fiil cümlesidir. Örnek 1 21.06.2021 25.06.2021 Hafta sonu ailece pikniğe gitmiştik. Kitap fuarları beni oldum olası heye- Ağaçların arasından gölü seyredebile- canlandırır. Yeni çıkan kitapları incele- ceğimiz bir yere oturmaya karar verdik. mek, yazarlarla tanışıp sohbet etmek Bugünü keyifle geçirmemiz için her şey onlardan imza almak beni mutlu etmiş- hazırdı. Dostlar, sessizlik, kuş cıvıltıla- tir hep. Hele bir de yanımda kitapsever rı, yüzümüzü okşayan ılık hava... bir dostum varsa değmeyin keyfime. 23.06.2021 30.06.2021 Arkadaşıma gitmek için otobüse bin- Ah zaman zaman bir cennet bahçesi- dim. Yanıma oturan genç öyle bir sa- ne girer gibi giriyorum çocukluk anıla- rımsak yemiş ki otobüsün diğer ucuna rıma... En kuytularında yüzümde bir te- kaçmama rağmen koku hâlâ duyulu- bessümle dolanıyorum. Ne güzeldi, ne yordu. Burnumu tıkadım ama nafile hiç- güzelmiş o zamanlar. İnsan birçok his- bir faydası yok. Gideceğim yere vara- sin güzelliğini yitiriyormuş büyüyünce madan indim aşağı. bunu anlıyorum. Serap'ın hangi tarihte günlüğüne yazdıkları yalnızca fiil cümlelerinden oluşmuştur? A) 21.06.2021  B) 23.06.2021  C) 25.06.2021  D) 30.06.2021 Çözüm 1 21.06.2021 tarihinde yazdığı 3. cümle, 23.06.2021 tarihinde yazdığı 4. cümle, 30.06.2021 tarihinde yazdığı 3. cümle fiil cümlesi olmadığı için metinlerin tamamı fiil cümlesidir diyemeyiz. Ancak 25.06.2021 tarihinde yazdığı tüm cümleler fiil cümlesinden meydana gelmiştir. Cevap C Türkçe 3

Cümle Türleri 7. Bölüm B. İsim (Ad) Cümlesi Örnekler • Duyduğunuz ses, yağmurun sesiydi. Yüklemi, ek eylem almış isim ya da isim soy- cümlesinde \"yağmurun sesiydi\" ifadesi isim tamla- lu (sıfat, zamir, fiilimsi, edat, ünlem) sözcük masıdır. Dolayısıyla bu cümle bir isim cümlesidir. olan cümlelere isim (ad) cümlesi denir. Uyarı Yüklemi fiilimsi olan sözcükler de isim cümlesidir. Örnek: Onun tek amacı yarışı kazanmaktı. Örnek 2 Altokümülüs Altro stratüs Altokümülüs bulutları genellikle göl- Gökyüzünün büyük bir kısmını ya geli beyaz bir renge sahiptirler. Bu da tamamını kaplayan, çizgili, lif bulutlar kısmen lif hâlinde yayılmış veya düzgün görünüşte grimsi ve- olarak ya da birbirinden ayrı durum- ya mavimsi renkteki bulut tabaka- da olan ince tabakalar, yuvarlak sıdır. Bazı kısımları çok ince ol- kütlelerden ve tomurcuklardan duğundan, güneş buzlu cam meydana gelir. arkasındaymış gibi görünür. Sirrüs Sirrokümülüs Kum taneleri gibi ya da küçük dal- Beyaz renkli, çok ince iplik halin- gacıklar halinde, oldukça küçük kü- de ya da dar şeritler şeklinde ba- melerden meydana gelmiş ince, be- ğımsız bulutlardır. Görünüşleri lif yaz ve gölgesiz bulut örtüsüdür. veya ipek parlaklığındadır. Yukarıda bazı bulut çeşitleriyle ilgili açıklamalar yer almaktadır. Açıklamasında yüklemine göre sadece isim cümlesi bulunduranlar yüksek, diğerleri ise alçak bulut olarak gruplandırılacaktır. Buna göre yüksek bulutlar seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Altokümülüs - Altro stratüs B) Altokümülüs - Sirrokümülüs C) Altro stratüs - Sirrüs D) Sirrüs - Sirrokümülüs Çözüm 2 Bulutlarla ilgili açıklamalara bakıldığında sirrokümülüs ve sirrüs bulutları için sadece isim cümlelerinden oluşan açık- lamalara yer verilmiştir. Bu durumda sirrüs ve sirrokümülüs yüksek, diğer bulut türleri ise alçak bulutlar olarak grup- landırılmalıdır. Buna göre doğru gruplandırma D seçeneğinde verilmiştir. Cevap D 4 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri 2. Yüklemin Yerine (Öge Dizilişine) Göre Cümleler Türkçede cümlenin ögeleri özne - tümleç - yüklem sırasına göre dizilmektedir. Ancak bu dizilişe uymayan cümleler de bulunmaktadır. Bu nedenle cümleler ögelerinin dizilişine göre üçe ayrılır. A. Kurallı (Düz) Cümle B. Devrik Cümle C. Eksiltili Cümle A. Kurallı (Düz) Cümle Yüklemi sonda olan cümlelere kurallı (düz) Örnekler • Film, yakında izleyicinin beğenisine sunulacak. cümle denir. Cümlesinde \"sunulacak\" sözcüğü cümlenin yükle- midir ve bu sözcük cümlenin sonunda yer aldığı için cümle kurallı bir cümledir. • Bu kalabalık şehirde bir tek tanıdığı bile yoktu. Cümlesinde \"yoktu\" sözcüğü yüklemdir ve cümle- nin sonunda yer almaktadır. Dolayısıyla bu cümle kurallı bir cümledir. Örnek 3 Aşağıdaki metinlerden hangisinde tüm cümleler kurallı cümledir? A) Üzüldüğümüz bir olayla karşılaştığımızda üzüntümüzü paylaşmak ilk başlarda iyi gelir bizlere. Ancak bu olum- suz olayı sürekli dile getirmek zarar verebilir; bizi üzen, bize zarar veren olayları düşündüğümüz sürece onlar bizi iyice etkisi altına alıp hayattan soğutabilir. Böylece hayatı köşeye sıkıştırılmış bir canlı gibi yaşar dururuz ömür boyu. B) Geçmişe ait öfkelerinizi bir uçan balon gibi gökyüzüne salın gitsin. Açın gözlerinizi! Bir insanın size verdiği acıyı tekrar tekrar düşünerek sürekli ondan bahsederek bu sefer siz kendinize acı veriyorsunuz. Buna hiç gerek yok çün- kü artık o acılar geçmişte kaldı, geçmişe takılıp kalmayın, bu ana dönün ve geçmişin kötü anılarını üzerinizde ta- şımayın. Aksi bir durumda o anılar sizin hapishane duvarlarınız olabilir. C) Geçmişte yaşanmış olumsuzluklara takılıp kalmak, onları unutamamak, kişide çaresizlik hissi oluşturabilir. Bu psi- kolojiyle yaşayan bireyin, bir süre sonra cesareti kırılabilir hatta elindeki güzel şeyleri bile kaybedebilir. Öyleki git gide kendini hayatın içinde bir tutsak gibi hissetmeye başlar. D) Ne demişler sevinçler paylaşıldıkça çoğalır, üzüntüler ise azalır. Ben bu konuda çok şanslıyım. Üzüntümü ve se- vinçlerimi paylaşabileceğim bir çok arkadaşım var. Onlara içimi döktükçe yaşadığım üzüntüler, acılar sönüp bir kü- le dönüyor adeta ve hayatımda yepyeni beyaz bir sayfa açıyoruz arkadaşlarımla. Çözüm 3 Seçenekler incelendiğinde A seçeneğinde ilk cümlenin yüklemi olan \"gelir\" sözcüğü sonda kullanılmadığı için bu cüm- lenin yer aldığı metinde bütün cümleler kurallı değildir. B seçeneğinde \"Açın gözlerinizi!\" cümlesinde cümlenin yükle- mi olan \"açın\" sözcüğü cümlenin başında yer aldığı için bu metinde de tüm cümleler kurallı değildir. D seçeneğindeki son cümlede \"açıyoruz\" sözcüğü yüklemdir ve cümlenin sonunda kullanılmamıştır. Dolayısıyla bu metinde de tüm cüm- leler kurallı değildir. C seçeneğinde ise metni oluşturan tüm cümlelerin yüklemleri sondadır yani kurallıdır. Cevap C Türkçe 5

Cümle Türleri 7. Bölüm B. Devrik Cümle Örnekler • Anlattığınız hikâyeyi duymuştum daha önce. Yüklemi sonda olmayan (başta ya da orta- • Sever kendini ön plana çıkarmayı her zaman. da) cümlelere devrik cümle denir. Cümlelerinde \"duymuştum\" ve \"sever\" sözcükleri yüklemdir. Bu yüklemler cümlenin sonunda yer al- madığı için cümleler devriktir. Uyarı Devrik cümleler anlatım bozukluğuna yol açmaz. Genellikle anlam ayrıntılarını daha kolay ifade edebilmek amacıyla kullanılır. Örnek 4 MACUNDİŞ 2 3 Daha cesur Bakteri 1 olur gülüşleriniz. plağını önler. Macundiş dişlerinizi çürümeye karşı korur. 5 6 Tartar oluşumunu 7 saate kadar nane kokusu kalır engeller nefesinizde. Kadir bir diş macununun 6 farklı etkisinin yazılı olduğu reklamı izlemiştir. Diş macununu alan Kadir, verilen 6 etkiden bazılarının söylenildiği gibi işe yaramadığını fark etmiş ve Macundiş'in sitesine şikayetini bildirmiştir. Kadir şikâyetini bildirirken reklamda düz cümle halinde yazılan etkilerin işe yaradığını, devrik cümle halinde yazılanların ise işe yara- madığını görmüştür. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi Kadir'e ait olamaz? A) Bu ağız kokusunun bir çaresi yok mu acaba? B) Şimdi dişlerim daha sağlıklı. C) Sonunda rahat rahat gülebileceğim artık. D) Bu bakteri plaklarından kurtulmak ne güzel! Çözüm 4 Soruda verilenlere göre 1, 3 ve 5. cümleler kurallı (düz); 2 ve 6. cümleler devrik cümledir. Bu durumda Kadir, etkisi ku- rallı (düz) cümleyle belirtilen etkilerin işe yaraması sayesinde; • Diş çürümeleri • Bakteri plağı oluşumu • Tartar oluşumu gibi problemlerden kurtulmuştur. Ancak etkisi devrik cümleyle belirtilen etkiler işe yaramadığı için Kadir; • Ağız kokusu • İstediği gibi rahat rahat gülememe problemlerini hâlâ yaşamaktadır. Bu nedenle Kadir'in \"Sonunda rahat rahat gülebileceğim artık.\" diyebilmesi mümkün değildir. Diğer cümleler ise diş macununun görülen veya görülmeyen etkileri bağlamında Kadir'in söyleyebileceği cümlelerdir. Cevap C 6 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri C. Eksiltili (Kesik) Cümle Bir cümlenin oluşması için gerekli olan te- Örnek • Az veren candan, çok veren maldan. mel ögenin, yani yüklemin kullanılmadığı, eksik bırakılan kısmın okuyucunun veya din- Cümlesi anlam olarak \"Az veren candan, çok ve- leyicinin zihninde tamamlandığı cümlelere ren maldan (olur)\" şeklinde tamamlanabilir ancak eksiltili cümle denir. bu cümlede yüklem olabilecek \"olur\" sözcüğü kul- lanılmadığı için cümle eksiltili cümledir. Örnek 5 Sevgidir, tüm kapıları ardına dek açan I II Gecenin yarısında kapıyı çalıyor ısrarcı bir el Fırtına öncesi derin bir sessizlik En sevdiğim renk, dostluğun rengidir III IV Evin geniş odaları ve odaların uyandırdığı yalnızlık duygusu Numaralanmış kutularda geçen cümlelerden hangisi, ögelerin dizilişine göre ortadaki cümleyle aynıdır? A) I B) II C) III D) IV Çözüm 5 Ortadaki kutuda verilen cümle, yüklemi belirtilmediği için eksiltili cümledir. Dördüncü cümlenin de yüklemi belirtilme- miştir. Cevap D Örnek 6 I II III IV I. Evet! II. Hayır, kaçmadım! III. Olmaz mı? IV. Peki! Yukarıdaki afişlerde yer alan sorulara verilmiş cevaplardan hangileri eksiltili cümledir? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) I ve IV Çözüm 6 Afişlerdeki sorulara verilen cevaplarda I ve IV'te yüklem bulunmazken, II ve III'te yüklem yer almaktadır. Dolayısıyla I ve IV'e verilen cevaplar eksiltili cümledir. Cevap D Türkçe 7

Cümle Türleri 7. Bölüm 3. Anlamlarına Göre Cümleler Anlamlarına göre cümleler dört bölümde incelenir. A. Olumlu Cümle Cümlede ifade edilen yargının gerçekleşti- Örnekler • Burada, aradığınız her şeyi bulabilirsiniz. ğini, gerçekleşmekte olduğunu ya da ger- çekleşeceğini bildiren cümlelere olumlu • Ben telefon edince apartmanın girişine gelirsin. cümle denir. Böyle cümlelerde olumsuzluk bildiren bir ek ya da sözcük bulunmaz. Bu cümlelerde \"bulmak\" eyleminin olabileceği, \"gel- mek\" eyleminin ise şarta bağlı olarak gerçekleşece- ği belirtilmiştir. Dolayısıyla bu cümleler olumludur. Örnek 7 Kapıyı açtı. ? Oya: Sırayı temizlemiş. Orayı çok Zaman doldu. Nida: severdim. Saati koluna taktı. Elinde anahtar yoktu. ? Annem yanımıza uğradı. O benimle gelir Yemek çok Ben de onun mi? tatsızdı. gibiyim. Anahtarı aldın mı? Onu anlamıyorum. ? Çantayı bıraktı. Mine: Arayıp sormam. Saksıyı düzeltmiş. Eda: Dün ben de hasta Ara sıra o da gelir. Ödevlerini henüz Cüzdanım oldum. Onu buraya al. bitirmiş. kayboldu. ? Yukarıdaki tombala oyununda anlamına göre aynı olan cümleleri kartında bir araya toplayan kazanacaktır. En son çe- kilen pulda yazan cümle şu şekildedir: \"Kaç gün oldu hâlâ bir çözüm bekliyoruz.\" Son cümleyi kartına yerleştiren oyunu kazanacağına göre oyunu kim kazanmıştır? A) Oya  B) Nida  C) Mine  D) Eda Çözüm 7 En son çekilen pulda yazan cümle olumlu cümledir. Bu cümleyle birlikte diğer tüm cümleleri olumlu olan kişi sadece Eda'dır. Dolayısıyla oyunu kazanan da Eda'dır. Cevap D 8 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri B. Olumsuz Cümle Cümlede ifade edilen yargının gerçekleş- Örnekler • Ödevlerimi yine yapmadım. mediğini, gerçekleşmeyeceğini bildiren • Bahsettiğim kişi o değildi. cümlelere olumsuz cümle denir. Bir cümle- • Bu konulardan söz etmek çok anlamsız. nin olumsuz olabilmesi için olumlu bir cüm- • Senden hiçbir beklentim yok. lenin yüklemine -me/-ma, -mez/-maz, Verilen cümlelerin tamamında yargı gerçekleşme- -sız/-siz/-suz/-süz, değil ve yok ek ve söz- diği için cümlelerin hepsi olumsuzdur. cükleri getirilmelidir. Uyarı Hoşa gitmeyen kötü görülen durumlar olumsuzmuş gibi algılanabilir. Bir cümlenin anlamca olumsuz olması için yargı- nın gerçekleşmemiş olması gerekir. • Kadıncağız hüngür hüngür ağlıyordu. (Olumlu cümle) Cümlesinde ağlama eyleminin gerçekleştiği belirtilmiştir. Dolayısıyla olumsuz cümle değildir. • Küçük kızın hastalığı çok ilerlemiş. (Olumlu cümle) Cümlesinde \"hastalığın ilerlediği\" yani durumun gerçekleştiği belirtilmiştir. Dolayısıyla olumsuz cümle değildir. Örnek 8 1. Saatlerdir masa başında çalışmaktan öyle yoruldum ki bir Türk kahvesi içmeye hayır diyemem. Çalışma arkada- şım Nilgün'ün de benden farkı yok. O da masanın üzerindeki kitaptan gökdelenlerin arasında benim projem için bir şeyler araştırıp duruyor. 2. Kerem usta kolay gelsin! Bu tempoyla çim biçimini öğlene kalmaz, bitirirsin galiba. Umarım dediğin gibi olur Fatih. Sen de yoğunsun yine bugün. Her zaman ki gibi yine elinde kutular, gidiyorsun bir yere. 3. Bu köpeğe de Beyaz ismi tam uymuş. Beyaz'ı bugün yürüyüşe çıkardım fakat onun üzerinde hiç anlayamadığım bir agresiflik var. Her geçen arabaya havlıyor. Sadece o mu? Az önce önünden geçtiğim spor salonundaki birine sürekli havalayıp durdu. Öyle ki içerde ip atlayan kız bir an için ip atlamayı bırakıp salonun camından bize baktı. 4. Bu spor salonunda vakit geçirmek öyle güzel ki. Burası için spor salonu demek bence burayı tam ifade etmiyor, bunun yerine buraya spor tesisleri dense daha doğru olur. Burada tenis kortundan, golf safhasına, jimnastik sa- lonuna kadar her şey mevcut. Hele bu golf sahası çok güzel. Haftada en az 1 kez golf oynamak için uğrarım bu- raya. Numaralanmış cümlelerin hangilerinde olumsuz cümle örneği vardır? A) 1 - 2 B) 1 - 4 C) 2 - 3 D) 3 - 4 Çözüm 8 1 numaralı metinde ilk iki cümle, 4 numaralı metinde \"ifade etmiyor\" ile biten cümle olumsuzdur. Diğer metinlerdeki cümlelerin tamamı olumlu cümledir. Cevap B Türkçe 9

Cümle Türleri 7. Bölüm Biçimce (Yapıca) Olumlu, Anlamca Olumsuz Cümleler Biçim olarak olumlu olan, yani içinde olum- Örnekler Ne yemek yapıyor, ne de temizliğe yardım ediyor. suzluk bildiren bir ek ya da sözcük bulun- (Yapmıyor, yardım etmiyor.) mayan ancak anlamında olumsuzluk bula- nan cümlelerdir. Sana nasıl inanabilirim ki artık? (İnanamam.) Kim ister seninle arkadaş olmayı? (Kimse istemez.) Verilen örneklerin hiçbirinde olumsuzluk bildiren bir ek veya sözcük olmadığı halde cümlelerin hepsi anlam yönünden eylemin gerçekleşmediğini veya gerçekleşmeyeceğini belirtmiştir. Dolayısıyla bu cümleler biçimce (yapıca) olumlu, anlamca olum- suz cümlelerdir. Biçimce (Yapıca) Olumsuz, Anlamca Olumlu Cümleler Biçim olarak olumsuz olan, yani içinde Örnekler Seni duymadığımı sanma. (Duydum.) olumsuzluk bildiren ek ya da sözcük bulu- nan ancak anlamca olumlu olan cümleler- Bu cümlede olumsuzluk eki \"-ma\" hem \"duymadı- dir. Bu cümlelerde genellikle iki olumsuz ğımı\" hem \"sanma\" sözcüklerinde yer aldığı halde yapı bir arada kullanılır. anlam olumludur. Anlattıklarını bilmez olur muyum hiç? (Bilirim.) Bu cümlede geniş zaman olumsuzluk eki \"-mez\" ve olumsuzluk bildiren \"hiç\" sözcüğü bir arada ol- duğu hâlde anlam olumludur. Örnek 9 1. Her öğrenci kimliği ile alınacaktır. 5. Masalar arasında bir boşluk bırakılacaktır. 2. İçeriye maskesiz öğrenci alınmayacaktır. 6. Her öğrenci merdivenden çıkacak, asansörü 3. Kapı girişinde ateş ölçümü yapılacaktır. 4. Girişlerde sosyal mesafe kuralına uygun olarak kullanmayacaktır. kırmızı şeritler geçilmeyecektir. DİKKAT: Veliler ne binaya ne de bahçeye alınacaktır. NOT: Kapıda güvenlik yok sanmayın! Bu duyuruda biçimce olumsuz anlamca olumlu cümle kullanılarak belirtilmiş uyarıyla ilgili sorun yaşayan Ay- şe'nin durumunu aşağıdaki görsellerden hangisi belirtir? A) B) C) D) 1.5 m 1.5 m Çözüm 9 Numaralanmış cümleler incelendiğinde \"Kapıda güvenlik yok sanmayın!\" cümlesinin biçimce olumsuz anlamca olum- lu cümle olduğu görülmektedir. Bu cümlede belirtilen uyarıyla ilgili Ayşe'nin yaşayabileceği sorun; okul güvenlik görev- lisiyle olabilir. Dolayısıyla bu durumu belirten görsel B seçeneğindedir. Cevap B 10 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri Örnek 10 Sedat Ali A: Bunları bana neden söylediğini bilmiyor değilim. B: Ne yüzüme bakıyor ne bir şey söylüyor. A: Kim sevmez ki bu tatlı şeyi? C: Bu kitap fuarında yok, yok. B: Olanlardan haberim olmadığını sanma! D: Buraya artık gelir mi ki? C: Bunları bilmiyor değilim. D: O zarar edeceği işe girer mi hiç? Ece Sevim A: Böyle zor bir soruyu kim çözebilir ki? A: Bu işlerde onun parmağı da yok değil. B: Orayı bilmez miyim? B: Ben böyle bir şey yaparmıyım hiç? C: O buraya gelir mi hiç? C: Onun yaşadıkları bizi de etkilemedi değil. D: Bunu söylemeye cesaretim mi var? D: Sanki bu olayın sorumlusu benim. Yukarıda Ali, Sedat, Ece ve Sevim'e ait cümleler anlamlarına göre incelendiğinde yapıca olumlu anlamca olumsuz cümleler için optiğe kırmızı işaretleme, yapıca olumsuz anlamca olumlu cümleler için ise mavi işaretleme yapılmıştır. Buna göre en çok doğru işaretleme aşağıdaki optiklerden hangisinde yapılmıştır? A) Ali Sedat Ece Sevim B) Ali Sedat Ece Sevim AAAA AAAA BBBB BBBB CCCC CCCC DDDD DDDD C) Ali Sedat Ece Sevim D) Ali Sedat Ece Sevim AAAA AAAA BBBB BBBB CCCC CCCC DDDD DDDD Çözüm 10 Optikteki bütün seçeneklerin doğru renkleri aşağıdaki gibi olmalıdır. Ali Sedat Ece Sevim A: Mavi A: Mavi A: Kırmızı A: Mavi B: Mavi B: Kırmızı B: Mavi B: Kırmızı C: Mavi C: Mavi C: Kırmızı C: Mavi D: Kırmızı D: Kırmızı D: Kırmızı D: Kırmızı Buna göre en çok doğru işaretleme D seçeneğinde yapılmıştır. Türkçe Cevap D 11

Cümle Türleri 7. Bölüm C. Soru Cümlesi Soru anlamı taşıyan, karşılığında cevap Örnekler Toplantıya katılacak mıyız? (Olumlu soru) beklenen cümlelere soru cümlesi denir. Onu aramayacak mısın? (Olumsuz soru) Soru cümleleri olumlu ya da olumsuz ola- Kapıya gelen çocuk ne istiyormuş? (Soru zamiri) bilir. Bir cümleye soru anlamı \"-mı/-mi\" so- Annenin gününe kaç kişi gelecek? (Soru sıfatı) ru ekiyle, soru zamirleriyle, soru sıfatlarıy- Sonuçlar ne zaman açıklanıyor? (Soru zarfı) la ya da soru zarflarıyla katılabilir. Uyarı Bazı cümlelerde soru sormaktan çok söylenilen sözü onaylatma anlamı vardır, cevabı içinde bulunduran bu tür cüm- lelere sözde soru cümleleri denir. Örnek: Böyle bir habere insan sevinmez mi? Örnek 11 Örnek 12 Aşağıdaki şiirlerin hangisinde gerçek soru cümlesi Zeka Küpü Yayınları1Görüşmeye girmeye-  vardır? Gerçekcek misin? soru A) Bilmem ki yaz mı gelmiş Sözde2Yarışmadan Ayça da Niçin açmış gül erken soruelendi mi? Aklımı kayıp ettim Olumlu Nazlı yârim gülerken soru3Bugün işe gitmesem Olumsuzmi acaba? B) Kullanırsın kanatsızca rüzgarı soru Kürekle mi yaptın sen bu dağları 4 Bana bunu da mı ya-  Ne yapıp da öldürürsün sağları pacaktın? Can verip alırsın, sen cancı mısın Yukarıdaki şekilde hangi cümlenin anlamı yanlış ve- C) Yollarda kalan gözlerimin nuru rilmiştir? Kimdir o, nasıldır diye rüzgârlara sordum Hülyamı tutan bir büyü var A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Muhakkak onda diyordum Çözüm 12 D) Meyvelerin içi geçecek Rüzgâr başka çeşit esecek Birinci cümle olumsuzluk eki aldığı için olumsuz soru Yağmurlarla ıslanacaksın cümlesidir. İkinci cümle olumsuzluk bildiren bir ek ya da Halbuki ne kadar sıcaksın sözcük almadığı için olumlu soru cümlesidir. Dördüncü cümle yanıt bekleyen bir soru cümlesi olmadığı için söz- Çözüm 11 de soru cümlesidir. Üçüncü cümle kişinin kendi kendine düşündüğü bir durumu bildirdiği için gerçek soru cüm- A seçeneğindeki sorular cevap almak amacıyla sorul- lesi değildir. madığı için sözde soru cümleleridir. B seçeneğinin son dizesinde ise cevap almak amacıyla yöneltilen bir soru Cevap C olduğu için gerçek soru cümlesi vardır. 8. Sınıf Cevap B 12

7. Bölüm Cümle Türleri D. Ünlem Cümlesi Herhangi bir duyguyu (sevinç, korku, heye- Örnekler Aşağıdaki cümlelerde kullanılan ünlemlerin cümle- can, üzüntü vb.) coşkulu bir biçimde ifade lere kattığı anlam parantez içinde belirtilmiştir. eden cümlelere ünlem cümlesi denir. Ün- Eee, sen de fazla oldun artık! (sinirlenme) lem cümlelerinin sonuna ünlem işareti konur. Ay! Elim yandı. (acı) Aaa! O da mı buradaydı? (şaşırma) Eyvah, polise yakalandık! (korku, endişe) Ey ahali, hepiniz buraya toplanın. (seslenme) Örnek 13 %25 %50 %75 %25 %75  Not: Her bir cümle için oran %25’tir. 1. Köşeyi döndüm ki o siyah köpek karşımda! 2. Yazık pek de güzelmiş! 3. Aaa, sen nerden çıktın şimdi! 4. Eyvah, köpekler üzerimize geliyor! 5. Bir daha sakın karşıma çıkayım deme! 6. Yaşasın, yarın tatil! Yukarıdaki cümlelerin belirttikleri duygu oranları şekildeki grafikte bazı duyguları temsil eden emojilerle gösterilmiştir. Buna göre hangi renklerde yer alan emojinin oranı doğru gösterilmiştir? A) ve B) , ve C) ve D) , ve Çözüm 13 Verilen cümleler incelendiğinde 1 ve 4. cümleler korku; 2. cümle üzüntü; 3. cümle şaşırma; 5. cümle kızgınlık ve 6. cümle mutluluk belirtmektedir. Bu durumda korku (turuncu) %50, şaşkınlık (yeşil) %25, üzüntü (mor) %25, kızgınlık (mavi) %25 ve mutluluk (pembe) % 25 olmalıdır. Cevap C Türkçe 13

Cümle Türleri 7. Bölüm 4. Yapılarına Göre Cümleler Yapılarına göre cümleler incelenirken \"temel cümle ve yan cümle\" kavramları çok iyi bilinmelidir. Temel Cümle Cümlede asıl yargının olduğu bölümdür. Cümlenin temel ögesi olan yüklem bu bölümde yer alır. Temel cümlede mut- laka yüklem bulunmalıdır. Örnek: Yürüyüş yapmayı çok severim. cümlesinde altı çizili bölüm temel cümledir. Yan Cümle Temel cümleyi anlam olarak tamamlayan içinde fiilimsinin bulunduğu bölümdür. Örnek: Yolda yürürken onu gördüm. cümlesinde cümlenin yüklemi \"gördüm\" sözcüğüdür ve temel cümledir, \"yürürken\" sözcüğü fiilimsidir ve yan cümledir. Cümleler yapılarına göre dört bölüme ayrılmaktadır. A. Tek Yüklemli (Basit) Cümle B. Birden Çok Yargı Bildiren (Birleşik) Cümle C. Birden Çok Yüklemli (Sıralı) Cümle D. Bağlacı Olan (Bağlı) Cümle A. Tek Yüklemli (Basit) Tek bir yargı içeren (içinde yan cümle bu- Örnekler • Bulutlar nazlı nazlı salınıyor gökyüzünde. lunmayan) cümlelerdir. Cümlesinde \"salınıyor\" sözcüğü cümledeki tek yük- lemdir ve yan cümle yoktur. • Yazın, Galata Köprüsü'nde balık tutarız. Cümlesinde \"balık tutarız\" ifadesi cümledeki tek yüklemdir ve cümlede yan cümle yoktur. Dolayısıyla bu cümleler tek yüklemli cümledir. Örnek 14 1. Hayatın; uzun, dönemeçli bir merdiven olduğunu söyleyenler yanılmıyor. 2. İnsan yaşadığı her gün hayat merdiveninin bir basamağını tırmanıyor. 3. Böylece çocukluk, gençlik, erişkinlik dönemleri yavaş yavaş geçip gidiyor. 4. Merdivenin son basamağı da hayatın son dönemini ifade ediyor. Numaralanmış cümlelerden hangisi tek bir yargıya sahip olan bir cümledir? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 Çözüm 14 1 numaralı cümlede \"olduğunu ve söyleyenler\" sözcükleri, 2 numaralı cümlede \"yaşadığı\" sözcüğü, 3 numaralı cüm- lede \"geçip\" sözcükleri fiilimsidir ve yan cümle oluştururlar. 4 numaralı cümle ise yalnızca temel yargıdan oluşan tek yüklemli cümledir. Cevap D 14 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri B. Birden Çok Yargı Bildiren (Birleşik) Cümle Yüklemdeki yargıdan başka en az bir yan Örnekler \"Kutuları taşıdıkça / ellerindeki kızarıklık belirginle- yargının bulunduğu cümlelere birden çok şiyordu.\" cümlesinde iki yargı bulunmaktadır. \"Ta- yargı bildiren (birleşik) cümle denir. şı-\" fiili zarf-fiil eki alarak yan cümlecik oluşturmuş- tur. Yan cümlecik de temel cümlenin zarf tümlecidir. Fiilimsilerle kurulan cümlelerde, her fiilimsi bir yan cümlecik oluşturur. Böyle cümleler- \"O bakışları / hiç unutmadım.\" cümlesinde yan cüm- deki yargı sayısı temel cümleyle yan cümle- le temel cümlenin belirtili nesnesidir. ciklerin toplamına eşittir. Ayrıca bir cümlede kaç fiilimsi varsa o kadar da yan cümlecik Dolayısıyla bu cümleler birden çok yargı bildiren vardır. (birleşik) cümlelerdir. Örnek 15 İspermeçet Kambur Balina Pasifik Balinası Mavi Balina Bu balinanın başından Sırtı koyu gri, mavimsi Yüzgeçleri oldukça Bu balinalarda kuyruğuna doğru incelen siyaha kadar değişir, uzundur ve uç kenarla- geniş kavisli bir uzun bir gövdesi vardır. karın kısmı beyazımsı- Diğer balinaların çok daha dır. Başı alışılmışın rında ufak yumrular çene hattı dışında iridir ve vücut vardır. Yüzgeçlerinin oluşturan dar ve tıknaz görünümü ile büyüklüğünün üçte biri rengi büyük ölçüde eğimli bir üst çene karşılaştırıldığında diğerleri- kadardır. Baş küt ve alt beyazdır. Başa yakın sırt vardır. Gövdelerine çene dardır. Kuyruk bölgelerinin basamak ne göre daha ince görün- yüzgeci geniştir. Şekilleri veya horgüç şeklinde göre kafaları mektedir. Mavi ya da düz gri biraz da olsa dikdörtge- olması bu balinaların oldukça büyüktür. renkliymiş gibi algılanan bu isimlendirilmesinde Kısa ve geniş olan balinanın genel rengi alacalı ne benzer. önemli bir rol oynamıştır. yan yüzgeçlere bir mavi-gridir. sahiptir. Hangi balina türlerinin açıklaması verilirken yalnızca birden çok yargı bildiren (birleşik) cümlelerden yararla- nılmıştır? A) Mavi Balina - İspermeçet B) İspermeçet - Kambur Balina C) Kambur Balina - Pasifik Balinası D) Mavi Balina - Pasifik Balinası Çözüm 15 Metinlere bakıldığında Mavi Balina ve Pasifik Balinası açıklamalar sadece birleşik cümlelerden oluşmaktadır. Buna göre cevap D seçeneğindedir. Cevap D Türkçe 15

Cümle Türleri 7. Bölüm C. Birden Çok Yüklemli (Sıralı) Cümle Örnek • Eve geldim, yemeğimi yedim, ders çalıştım. Birden çok cümlenin virgül ya da noktalı vir- Cümlesinde \"geldim, yedim, ders çalıştım\" olmak güllerle bağlandığı cümlelere birden çok üzere 3 yüklem virgüllerle birbirine bağlanarak sı- yüklemli (sıralı) cümle denir. ralı cümle oluşturmuştur. Uyarı Sıralı cümlelerin kimi ögeleri ortak olabilir. Böyle cümlelere \"bağımlı sıralı cümle\" denir. Öge ortaklığı bulunmayan sı- ralı cümlelere ise \"bağımsız sıralı cümle\" denir. Örnekler: Okumak bir sanattır, yoğun emek isteyen bir süreçtir. Özne (Özne ortak) Önce okula (gideceğim), sonra dershaneye gideceğim. Yüklem (Yüklem ortak). Ben seni arıyorum, sen ortada yoksun. (Herhangi bir öge ortaklığı olmadığı için bu cümle bağımsız sıralıdır.) Uyarı İçinde virgül ve noktalı virgül bulunan her cümle birden çok yüklemli (sıralı) cümle olmayabilir. Virgül ve noktalı virgül, kelimeleri veya ögeleri bağlarsa birden çok yüklemli (sıralı) cümle olmaz. Örnek: Kitap okumak, spor yapmak, müzik dinlemek hobilerim arasındadır. Örnek 16 Dost ile ye, iç, alışveriş etme. Sessizce bana bakıyordu, etrafta kimse yoktu. Çocuk hızını alamamış, önündeki çukura düşmüş. Annem bana iş verdi, kontrol etmeden gitti. Sis çökmüştü, göz gözü görmüyordu. Öğretmen derse ara verdi, birazdan zil çalacak. Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. O mangal yakıyor, annesi salata doğruyordu. Yukarıda renklerle belirtilmiş cümleler bağımlı sıralı ve bağımsız sıralı olarak şekilde gruplandırılacaktır. Buna göre yukarıdaki bağımlı - bağımsız sıralı cümlelerin renklerine göre doğru bir şekilde gruplandırılmış ha- li aşağıdakilerden hangisidir? A) Bağımlı Bağımsız B) Bağımlı Bağımsız C) Bağımlı Bağımsız D) Bağımlı Bağımsız Çözüm 16 Verilen cümleler incelendiğinde bağımlı sıralı cümleler; sarı, kırmızı, kahverengi ve yeşil; bağımsız sıralı cümleler ise mor, siyah, pembe ve mavi renklerle belirtilmiştir. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir. Cevap C 16 8. Sınıf

7. Bölüm Cümle Türleri D. Bağlacı Olan (Bağlı) Cümle Birden çok cümlenin (yüklemin) bağlaçlar- Örnekler • Çok çalışıyordu ama başarılı olamıyordu. la birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlele- Bu cümlede \"çalışıyordu, olamıyordu\" olmak üzere re bağlacı olan (bağlı) cümle denir. iki yüklem \"ama\" bağlacıyla birbirine bağlanmıştır. • Hem gelmiyor hem telefon etmiyor. Bu cümlede \"gelmiyor ve telefon etmiyor\" olmak üzere iki yüklem hem ... hem bağlacıyla birbirine bağlanmıştır. Uyarı Bağlacı olan cümlelerin kimi ögeleri ortak olabilir Örnek: Ağabeyim beni çok severdi ve okuldaki çocuklardan korurdu. (Özne ve nesne ortak) Özne Nesne İlker, yurt dışından bugün döndü; fakat işlerini bitirememişti. (Özne ortak) Özne Uyarı Bir cümlenin bağlacı olan (bağlı) cümle olması için iki farklı yüklemin birbirine bağlanması gerekir, cümlenin diğer öge- lerini birbirine bağlayan bağlaçlar bağlacı olan (bağlı) cümle oluşturmaz. Örnek: \"Ali ve Ahmet bugün çok yoruldu.\" cümlesinde tek yüklem vardır. Cümledeki \"ve\" bağlacı yüklemleri değil öz- neleri birbirine bağladığı için burada bağlacı olan (bağlı) cümle yoktur. Örnek 17 Anlamlarına Göre Cümleler Yapılarına Göre Cümleler I. Arka caddede trafik kazası olmuş. a. Okudum, şimdi anlatacağım. II. Hangi kitabı okuyorsun? b. Bu yoldan gidince eve çabuk varıyorsun. III. Eyvah, vapuru kaçırdım. c. Pencereyi açtı ve derin bir nefes aldı. IV. Pirinç pilavı çok tatsızdı. d. Başarının tek şartı cesarettir. Tabloda verilen cümleler dikkate alındığında hangi seçenekte türleri doğru sıralanmıştır? A) I. Olumlu a. Bağlacı Olan B) I. Olumsuz a. Birden Çok Yüklemli II. Soru b. Birden Çok Yüklemli II. Soru b. Bağlacı Olan III. Ünlem c. Bağlacı Olan III. Ünlem c. Birden Çok Yargı Bildiren IV. Olumlu d. Tek Yüklemli IV. Olumsuz d. Tek Yüklemli C) I. Olumlu a. Birden Çok Yüklemli D) I. Olumsuz a. Birden Çok Yargı Bildiren II. Soru b. Birden Çok Yargı Bildiren II. Soru b. Tek Yüklemli III. Ünlem c. Bağlacı Olan III. Ünlem c. Birden Çok Yüklemli IV. Olumsuz d. Tek Yüklemli IV. Olumlu d. Bağlacı Olan Çözüm 17 Anlamlarına göre I: olumlu, II: soru, III: ünlem ve IV: olumsuz cümledir. Yapılarına göre a: birden çok yüklemli, b: birden çok yargı bildiren, c: bağlacı olan ve d: tek yüklemli cümledir. Cevap C Türkçe 17

TEST1 PEKİŞTİRME TESTİ 1. EVET - HAYIR'A HOŞ GELDİNİZ 1144 Sunucu : Yirmi yedi yaşındasınız değil mi? 3. Yarışmacı : Ö yle. Sunucu : H ukuk fakültesini mi bitirdiniz? Birden Çok Tek Yargı Yarışmacı : B itirmedim. Yargı Bildiren Bildiren Sunucu : H iç evlenmediniz mi? Cümle Yarışmacı : E vlenmedim. Cümle Sunucu : Bu yarışmayı sevdiniz mi? Bağlacı Yarışmacı : EVET! Bağımlı 30 20 Olan Evet - Hayır yarışmasında sunucunun kurduğu Birden Çok 40 Cümle cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilen bilgiler- den hangisi yanlıştır? Yüklemli 50 10 Cümle A) İlk cümlesi isim cümlesidir. B) İkinci cümlesi olumlu soru cüm­lesidir. Bağımsız C) Üçüncü cümlesi tek yargı bildiren, olumsuz so- Birden Çok ru cümlesidir. Yüklemli D) Son cümlesi birden çok yargı bildiren cümledir. Cümle 2. Bir yola çıkmak ister bazen insan. Aslında yakın Zeka Küpü Yayınları Yukarıdaki \"Çarkıfelek Oyunu\"nda çark döndürülüp ama çok uzak olan... Hayallerine koşar kimi zaman. durduğunda okun gösterdiği bölmede yazan cümle Gökyüzüne bakar, görür. Belki bir Demirkazık belki çeşidine uygun örnek cümle söylenecektir. Oyuna de Kervankıran... Onun gördüğü ise başkadır. Zih- katılan Merve çarkı üç kez çevirmiş ve sırasıyla şu niyle görür gözleriyle değil. O parlak yıldız umuttur. üç cümleyi söylemiştir: Onun için bir ışıktır. Yapmak istediği şey için bir ipu- cudur. Aklına bir şey gelmiştir bakarken gökyüzün- I. Çektiğimiz sıkıntıları ya biz anlatamadık ya siz deki parlaklığa. Sonra çıkar yola. Belki bir resim çi- anlamadınız. zer. Sonra başka bir sokak gelir karşısına ilgisini çeker. Şiire sapar, yoluna devam eder. İçinde ne II. İşlerimizi zamanında bitirdiğimiz için mutluyuz. varsa aktarır. Bazen günlerce bazen ise aylarca sü- rer. Geri dönmeye kalkınca artık gittiği yol caddele- III. Yazarın yayımlanmış iki kitabı var, ikisi de çok re, sokaklara, mahallelere ayrılmıştır. Daha da uza- sürükleyici. mıştır bu yolculuğun dönüşü. Verilen metin cümle türleri yönünden incelendi- Merve'nin verdiği tüm cevapların doğru olduğu ğinde aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? bilindiğine göre Merve kaç puan almış olur? A) Birden fazla tek yüklemli cümle örneği vardır. A) 120  B) 110  C) 90  D) 80 B) Bağımlı birden çok yüklemli cümle örneği vardır. C) Bağlacı olan cümle örneği vardır. 4. 1. İstersen dünyayı çağır imdada D) Birden çok yargı bildiren cümle örneği vardır. Sen varsın dünyada, bir de ben varım 18 2. Ömrümün geçtiği sahilden uzaklaştıkça Dalga kıvrımları ardında büyür tenhalık 3. Vücudumda üç yüz altmış damarım Kötü söz elinden bozuldu gitti 4. Çamlıbel'den Tokat'a doğru Tuzlu yolların aktığı ırmak Numaralanmış dizelerle ilgili yapılan yorumlar- dan hangisi yanlıştır? A) 1. dizede bağlı cümle örneği vardır. B) 2. dizede devrik birden çok yargılı cümle örne- ği vardır. C) 3. dizede tek yargılı cümle örneği vardır. D) 4. dizede eksiltili cümle örneği vardır. 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 1 TEST 5. 1 2 Olayın sorumlusu bendim doğruyu söylemek gerekirse. 34 Bu cümlenin kurallı olabilmesi için numaralanmış değişiklerden hangisi gerçekleştirilmelidir? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 6. (I) Eski Türklerde at kültürü ile ilgili çeşitli bulgular bir belge olarak bugün birçok ülkenin müzesine değer katmak- tadır. (II) Yenisey yöresinde eski Türkler tarafından kayalar üzerine çizilmiş at resimleri ve çok eski dönemlere ait Türk mezarlarından çıkan eşyaların üzerinde süsleme olarak at figürlerinin kullanıldığı görülmektedir. (III) Eski Türk destanlarında ve efsanelerinde at baş tacıdır. (IV.) Eski Türklerde görülen atla bütünleşme Osmanlıda da gö- rülmüştür. Yukarıdaki metinde yer alan numaralanmış cümlelerden hangisi yapı yönünden \"Oğuz Destanı atla başlar.\" cümlesiyle özdeştir? A) I  B) II  C) III  D) IV 7. KURUYEMİŞİN FAYDALARI Ay Çekirdeği Badem Kolestrolü düşürür, damar Baş ağrısı, karaciğer ve böbrek sertliğini giderir. ağrılarını düzenler. Fındık Leblebi Kalp, damar, beyin ve sinir Az yağ içerdiğinden diyet fonksiyonlarını düzenler, cildi yapanlar için birebirdir. Asit güzelleştirir, stresi azaltır. fazlasını alarak mideyi rahatlatır. Antep Fıstığı Kanserden korur. Kalp hastalığı riskini azaltır. Ali Bey, kendisi ile ilgili bilgi verilen kuruyemişlerden içerisinde \"birden fazla yargı bildiren (birleşik) cümle ve bir- den çok yüklemi olan (sıralı) cümle\" bulunanları almıştır. Ali Bey'in aldığı kuruyemişler hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) Antep fıstığı - Badem - Leblebi B) Leblebi - Ay çekirdeği - Fındık C) Fındık - Badem - Antep fıstığı D) Leblebi - Badem - Ay çekirdeği Türkçe 19

TEST1 PEKİŞTİRME TESTİ 8. 10. Başlamak üzere rüzgârla beraber Sevgili Arkadaşım; 1. Yağmurlu günlere yolculuk Önümüzdeki hafta oraya uçacağım. Bunun hayaliyle yaşıyorum, inan. Dün 2. Gökte yanan güneşi koparıp tan yerinden sana bir hediye aldım ve üzerine de bir Elimizde meşale gibi taşıyoruz not yazdım. Bu arada herkes seni konuşuyor. Çok 3. Akdeniz’e dönüyorum, güz kuşlarının güzel bir gelin olmuşsun. Keşke orada Kanat vuruşlarına adımlarımı ayarlayarak olup seni görebilseydim. Şu an bana aldığın kitabı okuyorum, Seçeneklerden hangisi numaralanmış dizelerle gerçekten çok zevklisin. ilgili yapılan yorumlardan biri değildir? Hoşça kal. A) Devrik, olumlu, birleşik, isim cümlesi B) Eksiltili, olumlu, birleşik cümle C) Devrik, olumlu, birleşik, fiil cümlesi D) Kurallı, olumlu , birleşik, fiil cümlesi Verilen mektupta bulunan cümle türlerinin sayı- 11. Seçeneklerin hangisinde verilen dizeler eksilti- sı hangi seçenekte doğru verilmiştir? li cümle durumundadır? Basit Birleşik Bağlı Sıralı Zeka Küpü Yayınları A) Değerler, sırmadan kanatlarıyla A) 4 2 1 1 Ağaran tan yerine B) 4 1 1 2 C) 3 2 2 1 B) Odada yığın yığın D) 2 3 2 1 Gölgenin salkımları 9. Birleşik Kurallı Olumlu C) Seyrederler ovayı kayalardan Çekilip içlerine D) O büyük kuşlar susarlar Sonsuz maviliğin içinde Cümleler 12. Kardeşlerim ve ben akşam yemeğini yedikten son- ? ra odalarımıza çekilirdik. Gün içinde yaşadıklarımı- zı birbirimize anlatır, uyuyana kadar hiçbirimiz sus- Yukarıdaki şemada verilen özelliklerin tamamını içe- mazdık. Şimdi o günleri ne kadar özlesem de o ren cümleler “?” ile belirtilen yere yazılacaktır. günlerin artık gelmeyeceğini çok iyi biliyorum. Bu düşünce bir sis gibi kalıyor yüreğimde. Buna göre seçeneklerden hangisinin yazılması uygun olmaz? Verilen cümlede seçeneklerden hangisinin ör- neği yoktur? A) Çocukların abur cubur yemesinden oldukça hoş- nutsuzdu. A) Olumsuz, sıralı, fiil cümlesi B) Olumlu, kurallı, fiil cümlesi B) Arkadaşı eve giderken talihsiz bir kaza geçir- C) Olumlu, birleşik, isim cümlesi mişti. D) Basit, devrik, fiil cümlesi C) Onu dinlemeden tavır yapan arkadaşına çok kı- 8. Sınıf rılmıştı. D) Babasının uyarılarına rağmen sallana sallana iş yapıyordu. 20

PEKİŞTİRME TESTİ 1 TEST 13. Oruç Reis Yeni Görevi İçin Hazır En son Batı Güzelyurt - 2 lokasyonunda üç boyutlu sismik toplama faaliyetlerini yürüten Oruç Reis, gerekli hazırlıkların ardından yeniden Akdeniz'e açılıyor. Daha önce Karadeniz ve %90 yerli tasarım, 2 ve 3 boyutlu sismik, Marmara'da sismik araştırma işçilik ve entegrasyonu gravite, manyetik faaliyetlerinde bulunan Oruç Reis, olarak jeofizik o tarihten bu yana Akdeniz'de Tam donanımlı ve çok araştırma yapılabiliyor. faaliyetlerine devam ediyor. amaçlı dünyadaki 5-6 En son Batı Güzelyurt-2 araştırma gemisinden biri Gemi, 8 bin metre lokasyonunda üç boyutlu sismik derinliğe kadar toplama faaliyetlerini yürüttü. Kıta sahanlığı ve doğal 3 boyutlu 15 bin kaynak aramaları başta metre derinliğe kadar Gerekli hazırlıkların ardından olmak üzere her türlü, 2 boyutlu sismik yeniden Akdeniz'e açılacak. jeolojik, jeofizik, operasyonları hidrografik ve gerçekleştirebiliyor. PERSONEL KAPASİTESİ - 55 oşinografik araştırmaları gerçekleştirebiliyor. 24'Ü 31'İ GEMİ ADAMI ARAŞTIRMACI Deniz tabanında 18 metre uzunluğa kadar karot numunesi alabilen örnekleme ekipmanı ve jeoloji, oşinografi laboratuvarlarına sahip. Yukarıdaki grafikte Oruç Reis'le ilgili bilgilere yer verilirken aşağıda numaralanmış cümle türlerinden I. Eksiltili cümle II. Birden çok yargı bildiren cümle III. Tek yüklemli cümle IV. Bağlacı olan cümle V. Birden çok yüklemli cümle VI. Olumsuz cümle hangilerine yer verilmemiştir? A) I, II ve III  B) II ve V  C) IV, V ve VI  D) II ve VI Türkçe 21

TEST 1 BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 1146 1. Örnek Cümleler Cümle Türleri ▲ En iyiyi ararken iyiyi kaybediyorsunuz. I. Tek yüklemli isim cümlesi ★ Çok sevmek yetmez, mühim olan güzel sevmektir. II. Tek yüklemli fiil cümlesi ■ Yaşamak pek iç açıcı değil ama sen varsın. III. Birden çok yargı bildiren cümle ● Bir ben vardır bende, benden içeri. IV. Birden çok yüklemli cümle ❖ Vardım kırklar kapısına. V. Bağlacı olan cümle Sembollerle belirtilen cümleler numaralanmış cümle türlerine göre uygun yerlere yerleştirilecektir. Buna göre doğru yerleştirme aşağıdakilerden hangisidir? I II III IV V A) ❖ ● ★ ▲ ■ B) ● ▲ ■ ❖ ★ C) ▲ ■ ❖ ★ ● D) ● ❖ ▲ ★ ■ 2. Aşağıdaki dizelerden hangisi tek yargılı cümle 4. I. İsim cümlesi oluşturmaktadır? II. B irden çok yargı Tiyatro, Saygı, bir A) Kayalar gibi koparak insanın bildiren cümle eğlencelerin Uçarlar sevinçlerine en güzel III. Kurallı cümle en faydalısıdır. giysisidir. IV. Olumlu cümle B) Hayran oluyor gökyüzü Göğsümüzde büyüyen bahta Hangi özellik, verilen cümlelerin ortak özelliği değildir? C) Bir gün gelir kendiliğinden Geçmez dediğin üzüntün geçer A) I  B) II  C) III  D) IV D) Rüzgârlı havada yelkenlerle Dolaşsam ben de deniz deniz Zeka Küpü Yayınları 5. Huy, canın altındadır. 3. Aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı eksiltili Felaket, ? Felsefe, cümle değildir? insanın gerçek düşüncenin öğretmenidir. mikroskobudur. A) ─ Kitapçıda kiminle karşılaştın? ─ Lise arkadaşımla Soru işaretiyle gösterilen yere aşağıdakilerden B) ─ Tatile hangi beldeye gideceksiniz? hangisi getirilemez? ─ Erikliye C) ─ Sabahtan beri neredeydin? A) Ad cümlesi ─ Kütüphanede B) Kurallı cümle D) ─ Arkadaşlarını ne zaman çağıracaksın? C) Birden çok yüklemli cümle ─ Hafta sonu D) Olumlu cümle 22 8. Sınıf

BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 1 TEST 6. (I) Dünyanın en uzun nehri olan Nil, Afrika'nın en Zeka Küpü Yayınları 7. büyük gölü olan Viktorya Gölü'nden doğar. (II) Nil, Afrika'da kuzeye doğru ilerler ve Akdeniz'e dökülür. (I) İnsanlıktan çıkmış, beyni ve (III) Nil Nehri'nin kıyısındaki topraklar çok verimlidir. kalbi makineleşmiş kişilere (IV) Bu verimli toprakların dışında kalan kısımlarda, teslim olmayın. (II) Siz ne nehrin doğusunda ve batısında çöller vardır. (V) Bu makine ne de koyunsunuz! nedenle insanlar çok eski çağlardan beri yerleşim (III) Sizler, insansınız. yerlerini Nil'in kıyısına kurmuşlardır. (VI) Eski Mısır Charlie Chaplin Uygarlığı da bu topraklarda doğmuştur. (VII) Eski- den her yıl haziran ve eylül ayları arasında Etiyop- Verilen afişte yer alan Charlie Chaplin'e ait nu- ya'daki karların erimesi sonucu Nil Nehri'nde taş- maralanmış cümleler için yapılan aşağıdaki de- kınlar olurmuş. (VIII) Bu taşkınlar sonucu Nil ğerlendirmelerden hangisi yanlıştır? kıyısına Eski Mısırlıların \"Nil'in armağanı\" dedikleri verimli topraklar sürüklenirmiş. A) I. cümle birleşik fiil cümlesidir. B) II. cümle bağlı cümledir. Yukarıdaki metinde numaralanmış cümleler- C) III. cümle eksiltili cümledir. den hangileri yapı yönünden birbiriyle özdeş D) II. cümlede yüklemler isimdir. değildir? A) I - IV  B) III - V  C) II - VI  D) VII - VIII 8. Fillerin geleneksel olarak Asya fili ve Afrika fili olmak Develer yük ve binek hayvanı olarak kullanıldığı üzere iki türü tanınır. Ancak bazı kanıtlara dayana- gibi yünü, sütü, derisi ve eti için de beslenir. Yalnız- rak Afrika savan fili ile Afrika orman filinin de iki ay- ca evcil türleriyle tanınan bu hayvanların yabanıl tür- rı tür olduğu öne sürülür. lerinin olduğu da söylenir. Uzun ömürlü odunsu bitkilerin genel adıdır. Bir Devekuşu, Afrika kökenli uçamayan kuş türlerinden ağacın gerçekten canlı olan biricik kısmı, kabu- biridir. Struthio, cinsinin yaşayan tek üyesidir. Bazı ğun altındaki odunun yüzeyinde bulunan ince bir analizler göstermiştir ki Somali devekuşu, diğer de- hücre tabakasıdır. vekuşlarından ayrı bir tür olarak kabul edilir. Maymunlar primatlar takımından olan memeli bir Aslan, Panthere cinsindeki büyük kedilerden biridir ve hayvan türüdür. Bu tanım biyolojide yaygın olarak kedigiller ailesinin bir üyesidir. Yaygın olarak kullanı- tarsiyeler, lemur ve bilinen daha 260 primatı da içi- lan Afrika aslanı topluca Afrika'daki birkaç türü belir- ne alır. tir. Bazı erkek aslanlar 250 kg ağırlığı aşmaktadır. Verilen görseldeki canlılarla ilgili bilgilerin yer aldığı yukarıdaki metinlerde kendisiyle ilgili açıklama yapılırken hem fiil hem isim cümlesi birlikte kullanılan canlılar daire içine yerleştirilecektir. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde canlılar doğru bir şekilde yerleştirilmiştir? A) B) C) D) Türkçe 23

TEST 1 BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 9. • Sıralı cümle 11. • Devrik, olumsuz isim cümlesi • Bağımlı bağlı cümle su 7Daha çok • Eksiltili cümle içmek için Aşağıdaki kitaplardan hangisinin ismi yukarıda- geçerli ki cümle türlerinden herhangi birini örneklemez? sebep A) B) C) D) 1 Kilo vermenize 2 Daha enerjik yardımcı olur. kalmanızı sağlar. Grip, böbrek taşı Su kaybının yol 3 ve kalp krizi ile 4 açtığı baş ağrısı savaşmanıza ve sırt ağrılarını yardımcı olur. rahatlatır. 5 Cildinizi parlak Karın ağrısı ve temiz tutar. 6 şikayetlerine ve sindirime yardımcı olur. Zeka Küpü Yayınları Kalp krizi, kolon kanseri, göğüs 7 kanseri, mesane kanseri riskini azaltır. Yukarıdaki afişte yer alan cümleler için aşağıda- kilerden hangisi söylenemez? A) Bağımlı bağlı cümleye yer verilmemiştir. B) İsim cümlesine yer verilmemiştir. C) Birden fazla basit cümle örneği vardır. D) Sıralı cümle örneği vardır. 10. I. Kapansın el kapıları 12. Tiyatroya gittim, oyunu çok beğendim II. Bir daha açılmasın III. Yok edin insanın insana kulluğunu cümlesiyle ilgili; D) 4 IV. Bu davet bizim. • Sıralı cümledir. Yukarıda yer alan numaralanmış dizeler için aşa- • Özne ortaklığı vardır. ğıdakilerden hangisi söylenemez? • İsim cümlesidir. • Olumlu cümledir. A) I. dize devrik fiil cümlesidir. verilenlerden kaçı doğrudur? B) II. dize kurallı, olumsuz fiil cümlesidir. C) III. dize olumsuz, devrik isim cümlesidir. A) 1 B) 2 C) 3 D) IV. dize olumlu, kurallı isim cümlesidir. 8. Sınıf 24

BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 1 TEST 13. Cümle Tek Yüklemli Fiilimsi Bulunan Birden Çok Yüklemli Bağlacı Olan    1. Salgın dönemlerinde bilinçli dav- ranmak hepimizin görevidir. 2. Son günlerde tüm seslerden uzak  kendi kabuğunda yaşıyordu. 3. Hiçbir bölge burası kadar uzun ve zengin bir tarihe sahip değildir. 4. Sakın hata yapmaktan korkma, ha- taların seni doğruya götürecektir. Verilen tablodaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 14. Yakup Kadri, yazarlığının ilk döneminde dil ve anlatım yönünden son dönem Osmanlı yazarlarının etkisinde kaldı. Anlaşılması güç sözcükler, bol sıfatlarla süslü cümleler kullandı. Bir eserin anlaşılır olması çok okunmasını sağlar. 1923-34 yılları arasında milletvekili, ardından da büyükelçi olarak görev yaptı. Öykü, düz yazı, şiir, oyun, anı, makale gibi çeşitli alanlarda ürün veren Yakup Kadri daha çok romancı olarak tanınır. Küreselleşmenin, ulusallığa zarar vereceğini düşünenlere katılmıyorum. Çünkü farklı kültürlerle kaynaşmak, bizim kültürümüzü de zenginleştirir. Önemli olan kendi öz kültürünü kaybetmeden çağdaş dünyaya ayak uydurabilmektir. İnsanlığın ortak değerlerine katkı sağlayabilecek bireyler geliştirmektir. Küreselleşmek bir yok oluş değildir. Doğaya ayak bastığından beri insanoğlu sadece doğayı bilmek, tanımak isteğiyle yetinmemiştir. İnsanoğlunun gereksinimleri onu doğaya yöneltmiştir. Doğayı bilme isteğiyle birlikte insan bilime daha çok önem vermiştir. Diğer taraftan insanın doğayı dönüştürme isteğinin sonucu onu sanata götürmüştür. Özetle teknik ya da sanat, en geniş anlamda, insanın doğadaki en belirgin etkisi olmuştur. Mükemmel insan, önce bir meslek sahibidir; bir sporla meşgul olur. Aklını, adelelerini, tam bir ahenkle işletir. Bu iki kuvvetin birden gelişmesi onu iradesine hakim, atılgan, becerikli, karakter sahibi bir insan haline getirir. Böyle bir insan da karşılaştığı tüm sorunları akıl yoluyla kolayca çözen kişidir. Çeşitli şiir türleri vardır. Bunlardan pastoral şiir doğa güzelliklerini, kır ve çoban hayatını anlatır. Kır hayatının huzur veren temiz güzelliği yansıtılır bu şiirlerde. Bu tür şiirler genellikle sade bir anlatımla yazılır. 100 80 60 40 20 Verilen şekilde sembollerle belirtilen paragraflar bulundurdukları birleşik cümle sayısına göre yerleştirilirken hata yapılmıştır. Buna göre hangi sembollerin belirttiği paragraflar yer değiştirmelidir? (Not her bir birleşik cümlenin oranı %20’dir.) A) ve   B) ve   C) ve   D) ve Türkçe 25

1TEST ÇIKMIŞ SORULAR 1. \"Lavanta kokulu Kuyucak köyü, ziyaretçileri büyü- 1148 lüyor.\" cümlesi; \"büyülüyor\" yüklemi fiil olduğu için yüklemin türüne göre fiil cümlesi, yüklem sonda ol- 4. (I) Köyde dedemin keçileri, tavukları ve birkaç ine- duğu için yüklemin yerine göre kurallı cümledir. ği bulunuyordu. (II) Burada minicik oğlaklara elimle kepek yedirmek çok hoşuma giderdi. (III) Ninemle Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi kurallı küçük evin arkasındaki bahçeye giderdik sık sık. bir fiil cümlesidir? (IV) Ninem fideleri çapalardı, ben ağaçların altında oynardım. A) Güneşli, güzel günlerin hayalini kuruyorum. B) Adım atmaya mecalsiz bir ihtiyar oluyor böyle Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşa- ğıdakilerden hangisi söylenemez? anlarda zaman. C) Soframıza bereket katan şey sıcak bir tebes- A) I. cümle fiil cümlesidir. B) II. cümle fiilimsi bulunan cümledir. sümdür. C) III. cümle devrik cümledir. D) Yapraklarından utanan solgun bir gül taşıyorum D) IV. cümle ortak ögeli bir cümledir. göğsümde. Çıkmış Soru Çıkmış Soru 2. (I) İçinden deniz geçiyorsa yüzlerce kez teşekkür Zeka Küpü Yayınları 5. (I) Yanan odunların sesini ninni gibi algılamakla geç- etmelisiniz yaşadığınız şehre. (II) Bu teşekkürü en ti çocukluğum. (II) Özellikle geceleri sobanın küçük çok hak eden şehirlerden biri de İstanbul’dur. (III) deliklerinden tavana ateşin dansı yansırdı. (III) Ay- Gün batımında kızıla boyanan Boğaz suları, İstan- nı noktaya biraz fazla baktığımda gördüklerimi in- bul’u bir masal mekânına dönüştürür. (IV) Bu şehir- san figürüne benzetirdim. (IV) Eğilip kalkan, hopla- de hayat bu yüzden çok güzeldir. yıp zıplayan ateş insanlar olurdu tavanda. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşa- Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisin- ğıdakilerden hangisi yanlıştır? de tek yargı vardır? A) I. cümle devriktir. A) I.  B) II.  C) III.  D) IV. B) II. cümle isim cümlesidir. C) III. cümle içinde fiilimsi olan cümledir. Çıkmış Soru D) IV. cümle birden çok yüklemlidir. Çıkmış Soru 3. (I) Tepeden inerken dikenli çalılar, koşusunu yavaş- 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapıca diğerlerin- latmıştı. (II) Onu yakalamak isteyenlerin elinden kur- den farklıdır? tulmasına içgüdüsü yardımcı oluyordu. (III) Fahri, adamların bağrışlarını açık seçik duyunca telaşlan- A) Arkamda oturduğu için onu göremiyordum. dı. (IV) Aralarındaki mesafe her an, adım adım aza- B) Gözlerimin içine bakarak bir şey sordu. lıyordu. C) Çocuk odasından ayak sesleri geliyordu. D) En yakın dala tutunup duvarın üstüne tırmandı. Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangisi yapıca farklıdır? Çıkmış Soru A) I.  B) II.  C) III.  D) IV. 8. Sınıf Çıkmış Soru 26

ÇIKMIŞ SORULAR 1 TEST 7. I. Ormana girer girmez atının yavaşladığını his- Zeka Küpü Yayınları setti. II. Elinde, kuyruğundan yakaladığı küçük ve kara bir kedi vardı. III. Dün akşamdan bu yana kederliydi. IV. Tüm dostların yüz çevirecekler senden. Numaralanmış cümlelerden hangileri fiil cümle- sidir? A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve III. D) II. ve IV. Çıkmış Soru 8. 1. Şiir okuyuşu herkes tarafından çok beğenilmiş. 2. Bu davranışının birçok nedeni varmış. 3. Yorucu bir günün sonunda derin bir uykuya dal- dı. 4. Gözlerimi açtığımda ortalık oldukça karanlıktı. Numaralandırılmış cümlelerden hangileri isim cümlesidir? A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 4 D) 3 ve 4 Çıkmış Soru Türkçe 27

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Yapıya Dayalı Anlatım Bozuklukları Özne - Yüklem Gereksiz veya Yanlış Fiil, Fiilimsi Uyumsuzluğu Ek Kullanılması veya Öge Eksikliği YAPIYA DAYALI Yardımcı Fiil Eksikliği ANLATIM BOZUKLUKLARI Ek Fiilin Yanlış veya Eksik Kullanılması Tamlama Çatı Yanlışlıkları Uyuşmazlığı Özne - Yüklem Uyumsuzluğu Türkçede özne ile yüklem arasında; kişi, tekillik - çoğulluk, olumluluk - olumsuzluk yönünden uygunluk olması gerekir. Bu uygunluğun bulunmadığı cümlelerde anlatım bozukluğu vardır. a. Özneyle yüklem arasındaki kişi uyumu Kural Özne kişi zamirlerinden biriyse yüklem - Ben düşüncelerimi söylemekten çekinmem. o kişinin ekini alır. - Siz de bizimle gelecek misiniz? Yukarıdaki cümlelerde yüklemler kişi zamirle- rinin eklerini alarak çekimlenmişlerdir. Dolayı- sıyla bir anlatım bozukluğu yoktur. Kural Birden fazla özneye sahip cümlelerde Sen ve ben gideriz, olanları anlatırız. özne 1. tekil ve çoğul şahıs ise yüklem Biz I. çoğul kişi eki her zaman 1. çoğul şahsa göre çekim- lenir. Kural Birden fazla özneye sahip cümlelerde Ali'yle sen bu işi akşama kadar bitirin. özne 2, 3. tekil veya çoğul şahıslardan Siz II. çoğul kişi eki oluşuyorsa yüklem 2. çoğul şahsa gö- re çekimlenir. Deniz ve onlar kampa gideceğiz. (Yalnış) Deniz ve onlar kampa gidecekler. (Doğru) Kural Öznein 3. tekil veya 3. çoğul şahıs ol- duğu cümlelerde yüklem 3. çoğul şa- hıs olur. 28 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Örnek 18 - Bilelim 2 - Gittiler 4 - Yürüyelim Sen ve O - Bulmuş Biz ve Onlar - Görmüştük - İmzalamış - İstemeyiz - Yürümüş 1 3 Sen ve Ben Ali ve Osman - Bekleyin - Anlamış - Geleceksiniz - Sormuştuk - Sevinin - Aramıştık - Almışsınız - Vermiş Renkli bölümlerde yer alan öznelerden hangisi kendi bölümüne ait yüklemlerden herhangi birinin öznesi olamaz? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Çözüm 18 Bölümlerdeki özneler incelendiğinde yüklemler 1. bölümde \"biz\", 2. bölümde \"siz\", 3. bölümde \"onlar\" ve 4. bölümde \"biz\" kişi zamirlerine göre çekimlenmelidir. Bu durumda 4. bölümdeki \"anlamış ve vermiş\" yüklemlerinin \"biz\" kişi za- mirine göre değil, \"o\" kişi zamirine göre çekimlendiği görülmektedir. Cevap D b. Özneyle yüklem arasındaki tekillik-çoğulluk uyumu Kural Özne insansa ve tekilse yüklem tekil \"Seyirci bağırdı.\", \"Seyirciler bağırıyor.\", \"Se- çekimlenir. Özne insansa ve çoğul eki yirciler bağırıyorlar.\" almışsa yüklem tekil veya çoğul çekim- Cümlelerinde anlatım bozukluğu yoktur. lenebilir. Kural Özne insan dışında bir varlıksa çoğul - Kuzular koyunların peşi sıra meleşiyorlar. bile olsa yüklem tekil çekimlenir. Çoğul - Bağrışmalar bizim balkondan bile duyuluyorlar. çekimlenirse anlatım bozukluğu olur. - Bulutlar ağır ağır ilerliyorlar. Cümlelerinde yüklemler sırasıyla \"meleşiyor, duyuluyor ve ilerliyor\" şeklinde çekimlenmeli- dir. Diğer durumda anlatım bozukluğu olur. Uyarı Kişileştirmenin olduğu cümlelerde yüklem tekil veya çoğul çekimlenebilir. Buna göre, aşağıdaki iki cümlede de anla- tım bozukluğu yoktur: Bulutlar dalgın dalgın batıya kayıyorlar. (Bulutlar kişileştirilmiştir.) Kuşlar mutluluğun şarkısını söylüyor. (Kuşlar kişileştirilmiştir.) Uyarı Özne tekil olduğu hâlde söze, \"saygı, nezaket, sitem, alçak gönüllülük...\" gibi anlamlar katmak için yüklem çoğul çe- kimlenebilir: Kahvenizi nasıl alırsınız? (Nezaket, saygı) Eh, bu işlerden az çok anlarız. (Alçak gönüllülük veya övünme) Nasıl oldu da bizi hatırladınız? (Sitem) Uyarı Bir cümlenin yüklemi topluluk ismi, belgisiz zamir veya sıfatlardan oluşuyorsa yüklem tekil olmalıdır. Halk yeni başkanı selamladı. (Doğru) Topluluk ismi Türkçe 29

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Örnek 19 Saatlerdir konuştuğumuz halde bir çözüme varamadık. Hülya ve Baran alışverişlerini bu marketten yaparlar. Annemler pazara gidince Efe'yle ben yalnız kalmıştım. Betül ve sen sınava giriyormuşsun. Nihal'i alıp bize geldiğin için teşekkür ederim. Yukarıda renk ve sembollerle gösterilmiş kilidin her bir bölümüne yu- karıdaki cümleler yazılmıştır. Kilidin açılabilmesi için bu cümlelerin öz- ne yüklem yönünden uyumlu olması gerekiyor. Kilidin açılmadığı bilindiğine göre sembollerle belirtilmiş cümlelerden hangilerinin yerine gerekli şartları sağ- layan cümle yazılırsa kilit açılır? A) ve B) ve C) ve D) ve Çözüm 19 Cümleler incelendiğinde ve sembollerinin belirttiği cümlelerde yüklemler, sırasıyla \"biz\" ve \"siz\" kişi zamirlerine göre çekimlenmediği için anlatım bozukluğu vardır. Cevap D c. Özneyle yüklem arasındaki olumluluk-olumsuzluk uyumu Kural Türkçede bazı zamirler olumlu, bazıla- - Hepsi buluşma noktasına tam saatinde ge- rı olumsuz anlam taşır. Yüklemlerin bu lemedi. zamirlere göre olumlu veya olumsuz çekimlenmeleri gerekir. - Hiçbiri senin üzülmeni istemiyor, seni çok se- viyor. Yukarıdaki cümlelerden ilkinde \"hepsi\" sözcü- ğü yerine \"hiçbiri\", ikinci cümlede ise \"istemi- yor\"dan sonra \"herkes\" sözcükleri getirilerek cümlelerdeki anlatım bozuklukları giderilir. Örnek 20 1 Hiçbiri 3 Kimse Tamamı doğru Herkes beklemesin, değil, yanlış. evine gitsin. Hiç kimse 2 Kimse 4 seni anlamıyor Hepsi konuşmuyor, Hiçbiri bir an önce öylece susmanı susuyordu. istiyor. Numaralarla belirlenmiş yapboz parçalarından her birindeki kelime kendi bölümüyle bağlantılı cümlelere uygun bir şe- kilde eklenerek cümlelerdeki anlatım bozuklukları giderilecektir. Buna göre yapboz parçalarındaki kelimelerden hangisi eklendiği cümledeki anlatım bozukluğunu gideremez? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Çözüm 20 Şekil incelendiğinde 4. bölümdeki \"hiçbiri\" sözcüğü kendi bölümündeki cümleye eklendiğinde cümledeki anlatım bo- zukluğu giderilemez. Cevap D 30 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Öge Eksikliği Kural Birleşik veya sıralı cümlelerde ortak ögelerin dikkatli kullanılması gerekir. Ortak ögenin gelişigüzel kullanılması, cümlede bulunması gereken bir ögeye yer verilmemesi anlatım bozukluğuna neden olur. İçerisinde fiilimsi bulunan cümleler ve bağlacı olan cümleler yapısı bakımından öge eksikliği- nin bulunabileceği cümleler olduğundan \"öge eksikliği\" sorularından bu tür cümlelere dikkat edil- melidir. \"Seninle gurur duyuyor, - Güneşin batışından ilham alırım, oldum olası beni etkiler. (Özne eksik) başarından dolayı yü- Güneşin batışından ilham alırım, güneşin batışı oldum olası beni etkiler. rekten kutluyoruz.\" Cümlesinde kimin kut- - Yaşadığı sıkıntıları dün de bugün de anlatıyor. (Yüklem eksik) landığı belli değildir, nes- Yaşadığı sıkıntıları dün de anlattı bugün de anlatıyor. ne eksikliğinden kaynak- lanan anlatım bozukluğu - Ödevinde yaptığı hatayı gördüm ve hemen uyardım. (Nesne eksik) vardır. Anlatım bozuklu- Ödevinde yaptığı hatayı gördüm ve hemen onu uyardım. ğunun giderilmesi için dolayı sözcüğünden son- - Çocuğa ne kadar soru sorarsanız o kadar bilgi alırsınız. (Yer tamlayıcısı eksik) ra \"seni\" getirilmelidir. Çocuğa ne kadar soru sorarsanız çocuktan o kadar bilgi alırsınız. - Hiçbir zaman bencillik etmedi, kardeşlerini de düşündü. (Zarf tamlayıcısı eksik) Hiçbir zaman bencillik etmedi, her zaman kardeşlerini düşündü. Uyarı Birleşik ve sıralı cümlelerde bir ögenin eksik kullanılması nasıl anlatım bozukluğuna yol açıyorsa, gereksiz kullanılma- sı da duruluğu engellediğinden anlatım bozukluğu sayılır. \"Gömleklerini özenle ütüledi ve onları dolabına astı.\" sıralı cümlesinde gömleklerini (nesne) ortak kullanılmıştır, ikinci cümledeki \"onları\" sözcüğü gereksizdir. Örnek 21 Bu yazıda hem çok yanlış var hem de okunacak gibi değil. Seçeneklerin hangisinde bulunan anlatım bozukluğu yukarıdaki cümlede yer alan anlatım bozukluğuyla öz- deş değildir? A) Biz bu bitkileri hiç ilaçlamadık yine de zarar görmediler. B) Ben ve Serhat serinlemek için nehirde yüzdü. C) Herkes beni suçlu buluyor, dinlemiyordu. D) Kitabınızı okudum, çok güzeldi. Çözüm 21 Örnek cümle incelendiğinde bu cümlede özne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu olduğu görülmektedir. Seçenekler incelendiğinde A seçeneğinde \"bitkiler\", C seçeneğinde \"hiçkimse\" ve D seçeneğinde \"kitabınız\" sözcük- lerinin cümlelerde özne olarak kullanılması gerekir. Dolayısıyla bu cümlelerde özne eksikliğinden kaynaklanan anla- tım bozukluğu vardır. B seçeneğinde ise \"Ben ve Serhat\" öznedir ve bu cümlede yüklem I. çoğul şahsa (biz) göre çe- kimlenmelidir. Fakat cümlenin yüklemi III. tekil şahsa göre çekimlenmiştir. Yani B seçeneğinde özne - yüklem uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir. Cevap B Türkçe 31

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Örnek 22 Aslı : Çocuğun içeri girmesiyle çıkması bir oldu. Kerem : Yaşlı kadın torununa sarıldı, doyasıya öptü. Şirin : Her gün derslerine çalıştı, tembellik etmedi. Ferhat : Ben siyahı eşimse beyazı sever. Öğrencilerin kurduğu cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunun sebebi seçeneklerin hangisinde doğru ve- rilmiştir? Aslı Kerem Şirin Ferhat A) Nesne eksikliği Zarf tamlayıcısı eksikliği Yer tamlayıcısı eksikliği Fiilimsi eksikliği B) Yer tamlayıcısı eksikliği Zarf tamlayıcısı eksikliği Yüklem eksikliği C) Zarf tamlayıcı eksikliği Nesne eksikliği Özne eksikliği D) Yer tamlayıcısı eksikliği Nesne eksikliği Yüklem eksikliği Yüklem eksikliği Zarf tamlayıcısı eksikliği Nesne eksikliği Çözüm 22 Cümleler incelendiğinde Aslı'nın cümlesinde \"yer tamlayıcısı\", Kerem'in cümlesinde \"nesne\", Şirin'in cümlesinde \"zarf tamlayıcısı\" ve Ferhat'ın cümlesinde \"yüklem\" eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları vardır. Cevap B Örnek 23 Sen beni gülünce Dediler ver aklını, mutlu mu sandın, al dünyayı; almadım. yalandan yüzüme Dünya dertle doludur diye gülen dünyada. Münir Özkul Neşet Ertaş II I Kanatları varmış kalbin; Mutluluğun gözü kördür, Sevince uçar, yalnızlık sağır. sevilmeyince göçermiş. Ondandır biri tökezleyerek yürür, öbürü uykusunda bile bağırır. Cahit Zarifoğlu Özdemir Asaf III IV Numaralanmış afişlerin hangisi veya hangilerinde öge eksikliğine dayalı bir anlatım bozukluğu vardır? A) Yalnız I  B) Yalnız III  C) I - II  D) I - II - IV Çözüm 23 Afişler incelendiğinde \"Kanatları varmış kalbin; sevince uçar, sevilmeyince göçermiş\" cümlesinde yükleme göçen \"ne\" sorusu sorulduğunda cevap alınamamaktadır. Cümleye \"kalbin\" kelimesinden sonra \"kalp\" sözcüğü eklenmelidir. Cevap B 32 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Fiil, Fiilimsi veya Yardımcı Fiil Eksikliği Kural Bileşik veya sıralı cümlelerde yüklemlerin, fiilimsilerin veya yardımcı eylemlerin ortak kullanımı ba- zen anlatım bozukluğuna neden olur. \"Evin zor işlerini ben, kolaylarını \"Hemen her yaz oraya gidip aynı \"Çocuklarımızı tebrik ve hepinizin eşim yapıyor.\" cümlesinde yüklem insanlarla aynı manzarayı, aynı adına teşekkür ederim.\" cümlesin- eksikliğinden kaynaklanan anlatım müziği, aynı hatıraları dinlemeyi ar- de ise yardımcı fiil eksikliğinden bozukluğu vardır. Bu cümlede iki tık benimsemiştim.\" cümlesinde, kaynaklanan anlatım bozukluğu özne, tek yüklem kullanılmıştır. İkin- \"dinleme\" isim-fiili \"manzarayı, mü- vardır. Cümleye \"tebrik\" sözcüğün- ci cümlenin öznesi \"eşim\" sözcüğü ziği, hatıraları\" isimleri için ortak den sonra \"eder\" sözcüğü eklen- ile yüklem olan \"yapıyor\" sözcüğü kullanılmıştır; \"manzarayı dinleme\" melidir. arasında uygunluk sağlanmıştır; fa- denilmeyeceğinden cümlede anla- kat birinci cümlenin öznesi \"ben\" tım bozukluğu vardır. Cümleye bir sözcüğü ile yüklem arasında uyuş- fiilimsi eklenmeli, \"manzarayı\" söz- mazlık vardır; birinci cümleye \"ya- cüğünden sonra \"seyretmeyi\" söz- pıyorum\" yüklemi eklenmelidir. cüğü getirilmelidir. Uyarı Bir cümlede, gereken yardımcı fiilin kullanılmaması gibi, yardımcı fiillerin gereksiz kullanılması da anlatım bozukluğu- na neden olur. Yardımcı fiille yapılan bileşik fiillerde, isim soylu sözcüğe fiil yapım eki getirilebiliyorsa, yüklem olarak bu türemiş fiil kullanılmalı, yardımcı fiile yer verilmemelidir. Aşağıdaki cümlelerde, yardımcı eylemin gereksiz kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır: Siz de bir dilekçeyle başvuruda bulunun. (yanlış) Sen, söylemiş olduğun sözlere biraz dikkat et. (yanlış) Siz de bir dilekçeyle başvurun. (doğru) Sen, söylediğin sözlere biraz dikkat et. (doğru) Son mektubunuzu almış bulunuyorum. (yanlış) Benden kuşku edeceklerini sanmam. (yanlış) Son mektubunuzu aldım. (doğru) Benden kuşkulanacaklarını sanmam. (doğru) Hasta olduğu için okula gelemedi. (yanlış) Hastalandığı için okula gelemedi. (doğru) Örnek 24 Bu binadaki tahrip zarar eşyaların çoğu olmuş Kutuların içindeki sözcüklerden anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulacaktır. Oluşturulan cümlede bir sözcüğün eksik- liği anlatım bozukluğuna sebep olmaktadır. Buna göre cümledeki anlatım bozukluğunun giderilmesi için aşağıdaki sözcüklerden hangisi cümleye uygun bir şekilde eklenmelidir? A) edilmiş B) görüp C) olup D) almış Çözüm 24 Verilen sözcükler \"Bu binadaki eşyaların çoğu zarar ve tahrip olmuş.\" şeklinde cümle haline getirildiğinde cümlede fi- ilimsi eksikliğinden kaynaklı bir anlatım bozukluğu ortaya çıkmaktadır. Cümledeki \"zarar\" sözcüğünden sonra cümle- ye \"görüp\" sözcüğü eklenerek anlatım bozukluğu giderilebilir. Cevap B Türkçe 33

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Örnek 25 A ............................ B ............................ C ............................ D ............................ Cümleler Cümleler A: Toplantı için siyah kravat ve beyaz gömlek gi- A: Bu projeye derecesi olan ve cezası olmayan yilmesi tavsiye edildi. öğrenciler katılabilir. B: Buradakilere gereken ilgi ve önemi vermek zo- B: Merak etme bu televizyonu bir iki gün kullanıp rundasın. ya da hiç kullanmadan elden çıkarırız. ▲ ★ C: Sürekli aynı tarz filmleri izleyip müzikleri dinle- C: Bu tavırların gereksiz olduğunu ve doğru ol- mekten sıkılmadın mı? madığını söyleyebilirim. D: Elmalı Mağarası'na uğrayıp ya da hiç uğrama- D: Öğlen yemeğini ayran içip pilav yiyerek geçiş- dan dönebiliriz. tirdi. Cümleler Cümleler A: Seslerini duyduğum ama yüzlerini görmediğim A: Bütün günü domates fidelerini ve fasulye to- seslendirme sanatçılarını hep merak etmişimdir. humlarını evin bahçesine ekerek geçirdi. B: Ona bu söylediklerimi sana gelmeden önce mi, B: Bu konuyla ilgili yapılan çalışmaları ve alınan ■ sonra mı ilettiniz. ● önlemleri kontrol ettiniz mi? C: Söz konusu tehlikeyi önlemeye yönelik yapılan C: Gür saçlı ama sarışın değildi. çalışmaları ve önlemleri yerinde görmelisiniz. D: Demek Alilere uğrayıp bize uğramadan gittiniz D: Çok az ya da hiç uyumadan saatlerce yol al- öyle mi? dılar. Yukarıdaki şekilde harflerle belirlenmiş bölümlerin tamamında anlatım bozukluğu olmayan cümleler kullanılırsa ok şe- kildeki gibi sabit kalacaktır. Buna göre sembollerle belirlenmiş cümle gruplarından hangisi şekilde harflerle belirtilmiş bölüme yazılırsa ok sabit kalır? A) ▲  B) ■  C) ●  D) ★ Çözüm 25 Bütün gruplardaki cümleler incelendiğinde ▲ grubunda 2; ■ grubunda 3, ● grubunda 2 cümlede anlatım bozukluğu vardır. Ancak ★ grubunda yer alan cümlelerin hiçbirinde anlatım bozukluğu yoktur. Dolayısıyla şekilde belirtilen bö- lümlere ★ grubunun cümleleri yazılmalıdır. Cevap D 34 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Örnek 26 1. sokak Ahmet 3. sokak 2. sokak Seni gördüğüme Hoş geldin. Bu yolu çok sevindim fakat sadece bacakları neden geç kaldın? güçlü ve bel ağrısı olmayanlar kullanıyor. Merhaba, uzun zaman sonra seni görmek ve çay ikram edecek olmak ne güzel. Ahmet üç farklı sokakta yaşayan arkadaşları; Hilal, Gülçin ve Tuğçe'yi evlerinde ziyaret etmiştir. Ahmet anlatım bozukluğu konusunu yeni çalıştığı için arkadaşlarının onu ilk görünce konuştuklarından hareketle şöy- le bir çıkarım yapmıştır: • Tuğçe, konuşurken öge eksikliğinden kaynaklı bir anlatım bozukluğu yaptı. • Gülçin, konuşurken herhangi bir anlatım bozukluğu yapmadı. • Hilal, .................................................................................... Yukarıda boş bırakılan yer aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa Ahmet anlatım bozukluğu ile ilgili doğru çıkarımda bulunmuş olur? A) anlatım bozukluğu yapmadı. B) bağlaç yanlışlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yaptı. C) özne - yüklem uyumsuzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yaptı. D) fiilimsi eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yaptı. Çözüm 26 Metinler incelendiğinde 1. sokakta söylenen cümlede herhangi bir anlatım bozukluğu yoktur. 2. sokakta söylenen cüm- lede yer tamlayıcısı yani öge eksikliğinden kaynaklı anlatım bozukluğu vardır. 3. sokakta söylenen cümlede fiilimsi ek- sikliğinden kaynaklı bir anlatım bozukluğu söz konusudur. Dolayısıyla 1. sokakta Gülçin, 2. sokakta Tuğçe ve 3. so- kakta Hilâl bulunmaktadır. Hilâl de fiilimsi eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yapmıştır. Cevap D Türkçe 35

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Ek Fiilin Yanlış veya Eksik Kullanılması - Odası oldukça karışık, üstelik eşyaları da te- miz değildi. (karışık yerine karışıktı yazılmalı.) Kural Olumlu ve olumsuz isim cümlelerinde ek fiilin yüklemlere ayrı ayrı eklenmesi - Oldukça zengin; ama iyiliksever ve cömert bi- gerekir. Bu kurala uyulmaması anlatım ri değilmiş. (zengin yerine zenginmiş yazılmış.) bozukluğuna neden olur. \"Annem gün doğmadan kalkıp sobayı yakar, Kural Sıralı cümlelerde özneler farklı ise yük- biz oda ısınınca kalkardık.\" cümlesindeki anla- lemlerdeki ek fiilin, kişi ve zaman ekle- tım bozukluğunun nedeni, birinci cümlenin yük- rinin düşürülmesi de anlatım bozuklu- lemindeki ek fiilin düşmüş olmasıdır. Yükleme ğuna neden olur. ek fiil eklenmeli ve \"yakardı\" şeklinde yazılma- lıdır. Örnek 27 Anıtkabir çok güzel fakat Salda Gölü hem sıcak Uludağ'da piknik yapmak Azmak Nehri'nde ne kalabalık değildi. hem de kalabalıktı. çok zevkliydi. yüzülüyor ne de nehre giriliyordu. Sinem Haziran ayının 10, 11, 12 ve 13. günlerinde gittiği yerlerin fotoğrafını çekmiş ve fotoğrafların altlarına kendi gö- rüşlerini yazarak paylaşmıştır. • Sinem Salda Gölü ziyaretlerinden iki gün sonra Anıtkabir'e gitmiştir. • Sinem Haziran'ın 11 ve 13'ünde Azmak Nehri'ne gitmemiştir. • Sinem'in gittiği yerlerden ilki Uludağ'dır. Bir arkadaşı Sinem'e, fotoğrafların altına yazdığı görüşlerinin birinde ek fiil eksikliğinden kaynaklı anlatım bozukluğu yaptığını söylemiştir. Buna göre Sinem'in hangi gün yaptığı paylaşımda bahsedilen anlatım bozukluğu vardır? A) 10 Haziran  B) 11 Haziran  C) 12 Haziran  D) 13 Haziran Çözüm 27 Verilen öncüller değerlendirildiğinde Sinem'in hangi gün nereyi ziyaret ettiği şu şekildedir: 10 Haziran Uludağ 11 Haziran Salda Gölü 12 Haziran Azmak Nehri 13 Haziran Anıtkabir Paylaşımların altındaki cümleler incelendiğinde \" Anıtkabir çok güzel fakat kalabalık değildi.\" cümlesinde Anıtkabir'in güzel olduğu anlatılmak istenmiş ancak \"güzel\" kelimesi ek fiil eksikliğinden dolayı \"değildi\" sözcüğüne bağlanarak \"Anıtkabir güzel değildi.\" anlamı ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla soruda bahsedilen anlatım bozukluğu 13 Haziran'daki paylaşımda yapılmıştır. Doğrusu şöyle olmalıdır: \"Anıtkabir çok güzeldi fakat kalabalık değildi.\" Cevap D 36 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Çatı Uyuşmazlığı Kural Bir cümlede aynı ögeye bağlanan fiil- \"Çoluk çocuk hepimiz bir arabaya dolduk, öğ- lerin, fiilimsilerin hepsi etken ya da hep- leye doğru zar zor yarış yerine ulaşıldı.\" cüm- si edilgen olmalıdır. Bu kurala uyulma- lesindeki yüklemler arasında çatı uyuşmazlığı ması anlatım bozukluğuna neden olur. vardır. Aynı cümlede yer alan \"dolduk\" fiili et- ken, \"ulaşıldı\" fiili edilgen çatılıdır, ikisinin de etken veya edilgen olması gerekir. \"Onun her istediğini yapsan da mutlu edilemez o.\" cümlesindeki \"yapsan\" fiili etken, \"mutlu edi- lemez\" fiili edilgen çatılıdır. Bu fiiller, \"yapsan - mutlu edemezsin onu\" şeklinde kullanılırsa cüm- ledeki anlatım bozukluğu giderilmiş olunur. Örnek 28 (1) Bu konuyla ilgili detaylı bir değerlendirme yapıp son sözler söylendi. (2) Bunun ardından diğer PUAN konulara geçildi. (3) Ama Enven Bey hâlâ dün akşam bitirdiği romanın etkisindeydi. (4) Romandaki başkarekterin yaşadığı haksızlıklar aklından hiç çıkmıyordu. (1) Güneş kel tepelerin ardından yavaşça batıyordu. (2) Ahmet Ağa atını eyerleyip yola koyuldu. (3) PUAN Yol kenarında sıra sıra dizilmiş servi ağaçları sanki onu gözlüyordu. (4) Fakat Ahmet Ağa, yol kena- rındaki servilere hiç dikkat etmeden yoluna devam ediyordu. (1) Bizimkiler, bizimkiler! diye bağırarak uyandı, doğruldu. (2) Üstündeki kertenkeleler kaçıştılar. (3) PUAN Gözlerini açtı. (4) Yüreği hızla çarpılmaya başladı. (5) Ellerini göğsüne koydu. (1) Kolombiya'da bir üniversitenin kampüsünde yaşayan Negro isimli köpek; öğrencilerin kantine para verilip yiyecek PUAN aldıklarını gözlemler. (2) Negro bir ağaç yaprağıyla üniversite kantininde şansını dener. (3) Kantin işletmecisi Negro'yu boş çevirmez. (4) Kendine her gün iki yapraklık alışveriş hakkı tanınan Negro zekâsının ödülünü bu şekilde alır. Yukarıdaki renklerle belirtilmiş metinlerde içinde anlatım bozukluğu olan cümleler kurulmuştur. Anlatım bozukluğu olan- her cümle için 25 puan verilecektir. Buna göre metinlerin doğru puanlanması aşağıdakilerden hangisidir? Mavi Turuncu Pembe Yeşil A) 25 25 0 50 B) 25 0 25 50 C) 0 25 25 50 D) 25 0 25 25 Çözüm 28 Metinler incelendiğinde mavi, pembe ve yeşille ile belirtilen metinlerde birer tane anlatım bozukluğu vardır. Turuncuy- la belirtilen metinde ise hiçbir anlatım bozukluğu yoktur. Cevap D Türkçe 37

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Tamlama Yanlışlıkları Tamlamalarla ilgili yanlışların birçok nedeni vardır. Bu yanlışları fark edebilmek için tamlamalarla ilgili kuralları çok iyi bilmek gerekir. Kural İsim tamlamalarında tamlanan iyelik \"Yaz tatilinde elime geçen bütün edebi ve ma- eki alır, sıfat tamlamalarında ise tam- cera romanlarını okudum.\" cümlesinde, yanda- lanan ek almaz. Bu nedenle, bir sıfat- ki kurala uymamaktan kaynaklanan anlatım bo- la bir isim aynı tamlanana bağlanamaz. zukluğu vardır. Bu cümlede sıfat olan \"edebi\" sözcüğü, \"macera\" ismi ile birlikte tamlayan ola- rak kullanılmış ve aynı tamlanana bağlanmış- tır. \"edebi romanları ve macera romanlarını\" şeklinde düzeltilerek cümledeki anlatım bozuk- luğu giderilebilir. Kural Belirtili isim tamlamalarında tamlayan \"Onun ve benim adım listede yoktu.\" cümlesin- da tamlanan da birden fazla olabilir. deki tamlamada, \"adım\" sözcüğü ortak tamla- Tamlama ekleri arasındaki uyuma dik- nan olarak kullanılmıştır; fakat bu sözcük, bi- kat edilmezse anlatım bozukluğu olur. rinci tekil şahıs iyelik eki aldığından \"onun\" sözcüğüyle tamlama oluşturamaz. Bu cümle, \"Onun adı ve benim adım listede yoktu.\" diye düzeltilmelidir. Kural \"Bunca yalanları nasıl uydurdun?\", \"Pek çok güzel düşüncelerim var sizinle ilgili.\" cümlele- Sıfat tamlamasında tamlayan, sayı sı- rinde isme çoğul eki eklendiği için anlatım bo- fatı veya çoğul anlam taşıyan belgisiz zukluğu vardır. İlk cümleye \"yalanları\" yerine sıfat ise isim çoğul eki almaz. \"yalanı\" diğer cümleye \"düşüncelerim\" yerine \"düşüncem\" sözcükleri getirilerek anlatım bo- zuklukları düzeltilir. Kural Bazı cümlelerde ilgi durumu (tamla- \"Artık herkesin bildiği gibi televizyon, çocuk eği- yan) ekinin kullanılması, bazı cümle- timinde çocuklara yararı olduğu gibi zararı da lerde ise kullanılmaması anlatım bo- oluyor.\" cümlesinde anlatım bozukluğu vardır. zukluğuna yol açar. \"televizyon\" sözcüğü tamlayan eki almalı, \"te- levizyonun\" diye düzeltilmelidir. Kural \"Birçoğumuzun iyi ve kötü günümüzde hep ya- nımızda olmuştur.\" cümlesinde verilen kurala İyelik eki alan belgisiz zamirler tamla- uymamaktan kaynaklanan bir anlatım bozuk- yan olarak kullanılırsa tamlananın ay- luğu vardır. \"günümüzde\" sözcüğü \"gününde\" nı iyelik ekini almaması gerekir. şeklinde düzeltilmelidir. 38 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Örnek 29 ■ Askeri ve devlet ... sol sağ ★ Alçak binalar ve kaldırımlar ... ▲ Toplumsal ve siyasi ... 4 ● Yüksek dağları ve ovaları ... 1. liselerine giriş sınavları yapıldı. 2. aşarak buralara kadar geldik. 3. bu şehrin sembolü olmuş. 4. sorunlarımızı beraber çözeceğiz. Yukarıdaki kalem terazisinin sol tarafına sembollerle belirtilmiş ifadeler, diğer tarafına ise numaralan- mış ifadeler anlatım bozukluğu oluşturmayacak şekilde konulacaktır. Anlatım bozukluğunun olduğu durumlarda terazinin yukarıdaki görünümü bozulacaktır. Buna göre aşağıdaki kalem terazilerinden hangisinin görünümü doğru değildir? A) B) C) D) ■ 1 2 3▲ ● ★ Çözüm 29 ▲ → 4, ■ → 1, ● → 2, ★ → 3, birleştirildiğinde A ve B seçeneklerinde anlatım bozukluğu olurken C ve D seçenekle- rinde herhangi bir anlatım bozukluğu oluşmaz. Bu nedenle \"C\" seçeneğindeki terazinin görünümü doğru değildir. Cevap C Örnek 30 Ekonomik ve kültür açıdan kaydade- Bu duyguların geçici ve yanıltıcı oldu- Çocuklara yol gösteren, yanlış yap- ğer bir projeydi. ğunu bilmen gerekir. malarını önleyen bir abla olmak isti- yorum. Arkadaşına yardım ederek arkadaşı- Kardeşim polisiye romanları, annem Depremden sonra şehre tıbbi ve gıda nın mutlu olmasını sağladı. tarihi romanları okumayı seviyor. yardımı yapıldı. Nida tamlama yanlışlarının bulunduğu kutuları boyayarak şeklini ortaya çıkarmıştır. Öğretmeni ise doğru se- çeneği buldurmak için Nida'yı yönlendirmiştir. Buna göre aşağıdaki tespitlerden hangisi Nida'ya doğru kutucukları buldurur? A) İki kutucuğu doğru işaretledin, diğer kutucuklardan birinin hemen solundaki kutucuğu işaretlemelisin. B) Bir kutucuğu doğru işaretledin, diğer kutucuklardan birinin sağındakini birinin solundakini işaretlemelisin. C) Aynı hizada işaretlediklerin doğru ancak diğer kutucuğun hemen sağındaki kutucuğu da işaretlemelisin. D) İşaretlediğin kutucuklar doğru ancak işaretlediğin kutucuklardan bir tanesinin altındaki kutucuğu da işaretlemelisin. Çözüm 30 Kutular incelendiğinde boyanacak kutular Aynı hiza sağ kutucuk şekildeki gibi olmalıdır. diğer Bu durumda \"Aynı hizada işaretlediklerin doğru ancak diğer kutucuğun hemen sağındaki kutucuğu işaretlemelisin.\" ifa- desi doğru kutucukları buldurur. Cevap C Türkçe 39

Anlatım Bozuklukları 7. Bölüm Gereksiz veya Yanlış Ek Kullanılması - B ize anlattıklarından aksini yaptığını sanıyo- Kural Bazı cümlelerde eklerin yanlış ya da rum. (anlattıklarının) gereksiz kullanılması ya da gerekli du- rumlarda doğru ekin kullanılmaması - Onun benden hoşlanmayışının nedeni gö- anlatım bozukluğuna neden olur. rüşlerine katılmamış olduğumdandır. (oldu- ğumdur) - Toplumsal yargıların, kişinin yaşayışındaki etkisi anlatılmak istenmiş. (yaşayışına) Cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin yerine pa- rantez içindeki sözcükler getirilerek anlatım bo- zuklukları düzeltilmelidir. Örnek 31 1. Dünkü fırtınada çok sayıda rüzgâr güllleri zarar görmüş. 2. Üniversite yıllarımdaki okuduğum romanları tekrar okumayı düşü- nüyorum. 3. Günümüz yazarlarının eserlerini oluştururken gelenekten faydalan- malıdır. 4. Bu yardım kampanyasıyla daha çok ihtiyaç sahibi insana ulaşılaca- ğını hedefliyoruz. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. cümlede 2. cümledeki 3. cümlede 4. cümlede \"güller\" \"okuduğum\" \"faydalanmalıdır\" \"ulaşılacağını\" kelimesindeki \"-dır\" kelimesinin yerine kelimesindeki kelimesi \"-ler\" çoğul eki cümleden eki kelimeden \"ulaşmayı\" kullanılmamalıdır. çıkarılmalıdır. çıkarılmalıdır. yazılmalıdır. Verilen şekilde anlatım bozukluğu içeren cümleler ve bu cümlelerdeki anlatım bozukluklarının giderilmesi için yapılan çözüm önerileri vardır. Buna göre yapılan çözüm önerilerinden hangileri doğru değildir? A) ve   B) ve   C) ve   D) ve Çözüm 31 Cümleler incelendiğinde 1. cümlede \"güller\" kelimesindeki \"-ler\" çoğul eki gereksizdir. 2. cümlede \"yıllarımdaki\" keli- mesindeki \"-ki\" aitlik etki gereksizdir. 3. cümlede \"yazarlarının\" kelimesindeki \"-nın\" tamlayan eki gereksizdir. 4. cüm- lede \"ulaşılacağı\" yerine \"ulaşmayı\" sözcüğü getirilmelidir. Bu durumda 2 ve 3. cümleler için yapılan öneriler yanlıştır. Cevap C 40 8. Sınıf

7. Bölüm Anlatım Bozuklukları Örnek 32 Yasemin yazılarında sürekli anlatım bozukluğu yapmakta ve bunu düzeltmeye çalışmaktadır. En çok yaptığı anlatım bozuklukları olan tamlama yanlışlığı, eklerle ilgili yanlışlar ve fiilimsi yanlışlarını sırasıyla bu aralar yiyip içmekten sı- ( ) ( ) (kıldığı hamburger ) ile kodlamıştır. , kola ve gofret Bir tebessüm bazen o kadar çok şeye etki eder ki... Küçük bir çocuğu mutlu etmeye, günün güzel geçmesine... \"Ha- yat gülünce güzel.\" derdi hep büyükannem. Haklıydı da. Bazen bir hayvana gülümsemek bile ona duygumuzun yansımasını sağlar. Kim bilebilir ki? Bir hayvanın da bize gülümsemediğini. Evet, hayvanlar veya sokak hayvanla- rı hiç farketmez. Bir gülümseme hepsini mutlu eder. Ben bu sebeple insanlara da gülümserim ama hayvanlara gü- lümsemeyi de ihmal etmem. Gülümsemek güzel bir duygu değil midir sizce de? \"Evet\" dediğinizi duyar gibiyim. Çünkü biz gülümsemesini seven bir milletiz. Yasemin, yukarıdaki yazısında hangi sembol ya da sembollerle gösterdiği anlatım bozukluklarını yapmıştır? A) B) C) D) ,, Çözüm 32 Metin incelendiğinde \"Çünkü biz gülümsemesini seven bir milletiz.\" cümlesinde \"gülümsemesini\" sözcüğündeki \"-sı/-si\" eki gereksizdir. Sözcüğün doğru kullanımı şu şekilde olmalıdır: \"gülümsemeyi\". Cevap B Örnek 33 BAŞLANGIÇ Sahile kurulan bu iskelelerin bir an Yan tarafta çeşitli renklerle bölümlere ay- rılmış yoldan geçecek olan fare her bir bölüme ait ifadeyi toplayarak bitiş nokta- sına ulaştığında anlatım bozukluğu içe- ren bir cümle elde edecektir. Farenin anlatım bozukluğuna sebep olan kelimenin olduğu bölümden ge- çerken zorlandığı bilindiğine göre aşa- ğıdaki değerlendirmelerden hangisi doğrudur? A) Fare 4. bölüme kadar bir bölümde zor- önce söktürülmesi lanmıştır. gerekiyor. BİTİŞ B) Fare 4. bölümden sonra iki bölümde zorlanmıştır. C) Farenin geçerken zorlandığı bölümler 3 ve 6'dır. D) Fare sadece 5. bölümden geçerken zorlanmıştır. Çözüm 33 Bölümlerdeki ifadeler sırasıyla toplandığında \"Sahile kurulan bu iskelelerin bir an önce söktürülmesi gerekiyor.\" cüm- lesi elde edilir. Bu cümlede \"sökülmesi\" sözcüğü yerine \"söktürülmesi\" sözcüğü kullanıldığı için anlatım bozukluğu vardır. Cevap D Türkçe 41

TEST 2 PEKİŞTİRME TESTİ 1145 1. 1. Ek Fiil Eksikliği 4. Aşağıdaki dairenin dilimleri cümlelerdeki anlatım bo- • Çantalar çok ağır, taşınacak gibi değildi. zukluğunun sebebine göre boyanacaktır. 2. Özne ve Yüklemin Tekillik Çoğulluk Uyumu • Tırnaklarım ne çabuk uzuyorlar. 1 Yüklem eksikliği 3. Tamlayan Ekinin Gereksiz Kullanılması 24 Tümleç eksikliği • Öğrencilerin hepsi izci oymağına katıldılar. Tamlama yanlışlığı 4. Nesne Eksikliği 3 Özne - yüklem uyuşmazlığı • Gerekmedikçe sana soru sorup rahatsız etmem. 1A.) Sen ve arBk)adaşın hemCe)n vapura biDns)in. 2. Öğretmenimiz bizi çok sever, hep iyi davranırdı. 3. Mis1afirler önce yeYmüekklesmoneraksçikalyiğiçti. 4. 2Askeri 4ve polis güTçlüemri lbeöçlgeekyseiklgiğeildi. Verilen tablonun kaçıncı bölümünde anlatım bo- daiTraemnilanmsaonyaşnelıkşlliığnıasıl olma- zukluğunun konusuyla örneği uyuşmamaktadır? Bu bil3gilere göre Özne - yüklem uyuşmazlığı lıdır? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 A) B) C) D) 2. yalnız bırakmayalım arkadaşlarımıza yardımcı olalım hiç her zaman Zeka Küpü Yayınları Kutuların içindeki sözcüklerle anlamlı ve kurallı bir 5. ❖ Bu isteğe ancak o karşılık verir ve yerine getirir. cümle oluşturulacaktır. Meydana gelen cümlede ▲ Anlatılanları dikkatle dinliyor, gülümsüyordu. bir ögenin eksikliği anlatım bozukluğuna neden ol- ★ Bugünkü teslimatı sen, yarınkini Fikret yapacak. maktadır. ■ Hiç kimse bu tarafa uğramadı, şu tarafa gitti. ● O bana dert, ben ona mutluluk verdim. Bu bozukluğun düzeltilmesi için hangi sözcü- ✿ Onunla asla bu yarışa giremem, rakip olamam. ğün cümleye eklenmesi gerekir? Yukarıdaki cümlelerde yer alan anlatım bozuk- A) onlara B) arkadaşlarımızı luklarının sebebi için oluşturulan tabloda aşağı- C) arkadaşları D) onlar daki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? 3. 1. Son eserinizi okudum, çok etkileyiciydi. Yüklem Nesne Tümleç Özne 2. Çocuğun sınavları haftaya bitecek, rahata ere- eksikliği eksikliği eksikliği eksikliği cek. 3. Hepiniz spor salonuna inin, hiçbiriniz sınıfta bek- ▲■ lemeyin. A) ✿ ★ 4. Dersleri tüm dikkatinle dinlersen daha iyi anlar- sın. ❖● Numaralanmış cümlelerin hangilerinde aynı se- ■✿ bepten kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır? B) ❖ ▲ A) 1 - 2 B) 1 - 4 ●★ C) 2 - 3 D) 3 - 4 ★▲ C) ❖ ■ 42 ●✿ ★▲ D) ❖ ■ ●✿ 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 2 TEST 6. 1. Okul çıkışı kardeşimi birkaç kez aradım fakat ulaşamadım. D) 4 Okul çıkışı kardeşimi birkaç kez aradım fakat ona ulaşamadım. 2. Herkes gibi o da sahilde gezmesini çok seviyordu. Herkes gibi o da sahilde gezmeyi çok seviyordu. 3. Şirketimizdeki eski kapılar değiştirilip yerine yenilerini yaptılar. Şirketimizdeki eski kapılar değiştirilip yerine yenisini yaptılar. 4. Hepimiz bu sınavı başaracağına inandık, şüpheye düşmedik. Hepimiz bu sınavı başaracağına inandık, hiçbirimiz şüpheye düşmedik. Numaralanmış cümlelerde bulunan anlatım bozuklukları giderilerek tekrar yazılmak istenmiştir. Buna göre cümlelerden hangisinin düzeltmesinde yanlışlık yapılmıştır? A) 1 B) 2 C) 3 7. \"Bunda ne senin ne de benim kabahatim var.\" Tarık Buğra, Küçük Ağa Yukarıdaki cümlede yer alan anlatım bozukluğunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Özne - Yüklem uyuşmazlığı B) Tümleç eksikliği C) Tamlama yanlışları D) Özne eksikliği 8. Onu çok Kardeşimin Fabrika Osmanlı, Herkesi özlediğimi bir mutluluğu bekçisinin aldığı toprak- yemeğe yarım kalmıştı silahını almış lara Türkleri çağırdım, ben bir de ve üzülmüştü. ve kaçmışlar. yerleştirerek güzel bir Allah bilir. haber 3 4 Türkleştir- 2 miştir. vereceğim. 5 1 Yukarıdaki şekilde öge eksikliği nedeniyle anlatım bozukluğu olan cümlelerle aşağıda aynı sebebe dayalı anlatım bozukluğu içeren cümleler numaralanmış kalemlerle yazılırken bazı örneklerde hata yapılmıştır. Kalemlerle yazı- lan cümleler şunlardır. 1. Onca sıkıntıya nasıl göğüs gerdin, nasıl başa çıktın? 2. Beşiktaş İskelesi'ne geldiğimde o, Adalar vapuruna, ben ise Beşiktaş vapuruna bindim. 3. Herkes düşündüğünü söyleyebilmeli, bu yüzden yargılanmamalı. 4. Tabloya hayran hayran baktı, kimin yaptığını sordu. 5. Sizden yardım dileyen insanları hiçbir zaman geri çevirmeyen, daima kucak açan merhametli birisiniz. Buna göre hangi cümleler hatalıdır? A) 1 - 2 - 3 B) 1 - 4 - 5 C) 2 - 4 - 5 D) 3 - 5 Türkçe 43

TEST2 PEKİŞTİRME TESTİ 9. 12. • Gördüğünüz gibi sivil ve kamu araçlarının bura- ZEKA KÜPÜ GAZETESİ ya girmesi yasaktır. Sınıflarında ders • Bu söylemlerin gereksiz ve doğru olmadığını bi- yapmayı özleyen liyorum. çocuklar daha fazla ayrı kalmak istemiyorlar. • Yeni okulumuzun inşaatı tamamlandı, yakında hizmete açılacak. Gazete manşetinde bulunan anlatım bozuklu- ğuyla aynı sebepten kaynaklanan anlatım bo- Verilen cümlelerde bulunan anlatım bozukluğu- zukluğuna hangi seçenekte yer verilmiştir? nun sebebi seçeneklerden hangisi olamaz? A) Komşularımız ilk bakışta biraz soğuktur ama yi- A) Fiilimsi eksikliği ne de çok iyi anlaşıyoruz. B) Çatı uyumsuzluğu C) Tamlama yanlışlığı B) Çocukları iyi insan olmaya teşvik etmeli; her da- D) Özne eksikliği im destek olmalıyız. C) Koridorlar birkaç haftadır temizlenmiyor duvar- ları örümcek bağladı. D) Dar sokaklar beni çok sıkar, o yüzden çok fazla sevmem. 10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde anlatım bozuk- Zeka Küpü Yayınları 13. luğu vardır? +¼O\\D A) Gökte yanan güneşi; koparıp tan yerinden 6ñQDYVRUXODUñQñYDNWLQGH Elimizde meşale gibi taşımaktayız \\HWLğWLUHPH\\HFHßL]EXQODUñQ\\HWLğPHVLQL B) Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden J¼§OHğWLUHQELU§RNQHGHQOHUYDU Birçok seneler geçti dönen yok seferinden C) Altın gibi değerli her bir sözcük 6HGD Yayılıyor kitabın en kıymetli sayfalarına D) Akşamlardan, gecelerden, senden uzağım +DNOñVñQ%HQGHVHQLQOHD\\Qñ Şiirlerin rüzgardır uzak dağlardan esen ILNLUGH\\LPGHVWHNOL\\RUXP 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozuk- • Hem Hülya’nın hem Seda’nın cümlesinde özne- luğu yoktur? ye açıkça cümle içinde yer verilmelidir. A) Uzun kış gecelerinde kedimle oynar, tüylerini ta- • Hülya’nın konuşmasında “bunların” yerine “sı- rar, severdim doya doya. nav sorularının” getirilmelidir. B) İşteki ilk günümde herkes şaşkınlığıma gülmüş, • Hülya’nın konuşmasında “nedenler” sözcüğün- bendeki tedirginliği hiç anlamamışlardı. deki çoğul eki atılmalıdır. C) Babamın bana verdiği şapkaya yıllardır gözüm • Seda’nın cümlesinde virgülden sonra “seni” söz- gibi baktım, herkesten sakladım. cüğü getirilmelidir. D) Mutlu olan insanlar evlerinden çıkar, sokaklar- • Seda’nın cümlesinde “de” bağlacı cümleden atıl- da kaygısızca yürür, eve mutlu dönerdi. malıdır. 44 Whatsapp konuşmasında bulunan anlatım bo- zukluklarını düzeltmek için verilen önerilerden kaçı uygulanmalıdır? A) 2  B) 3  C) 4  D) 5 8. Sınıf

BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 2 TEST 1147 1. 1. Kardeşim bir ay içinde araba sürmesini öğrendi. 3. 2. Herkes konuyu biliyor, Hülya'nın yanında konuş- mak istemiyordu. I II 3. Bir odada ders ve kitap okumakla geçiyor vaktim. III Numaralanmış cümlelerde bulunan anlatım bo- Zeka Küpü Yayınları IV zukluğunun sebepleri sırasıyla seçeneklerin han- V gisinde doğru verilmiştir? VI A) 1. Zamir eksikliği VII 2. Gereksiz ek kullanımı 3. Özne eksikliği I. Sen ve arkadaşların dün toplantıya katılmamış. II. Kuşlar karşıdaki ağacın başında sabahtan beri B) 1. Tamlayan eksikliği 2. Yer tamlayıcısı eksikliği ötüşüyor. 3. Yardımcı fiil eksikliği III. Bizim sizinle bir problemimiz yok sonuna kadar C) 1. Yanlış ek kullanımı güveniyoruz. 2. Özne - yüklem uyumsuzluğu IV. Dün ben fasülyeleri, o ise domatesleri suladı. 3. Tamlama hatası V. Arkadaşım çok çalışkandı ama umutlu değildi. VI. Güzel ayakkabılar giyip törene gidildi. D) 1. Gereksiz ek kullanımı VII. Buraların toğrağı insanı üzmez, umut verir. 2. Özne eksikliği 3. Fiilimsi eksikliği Görselde verilen yaprağın numaralanmış damar- larına yazılacak cümlelerden anlatım bozukluğu olanların yer alacağı damarlar yaprak yiyen tır- tıl tarafından kemirilirse yaprağın son hâli aşa- ğıdakilerden hangisi olur? 2. A) B) Özne Fen ve askerî lise sınavları ya- eksikliği pıldı. Yüklem Derse giriş ve çıkış saatleri de- eksikliği ğiştirildi. Tümleç Herkes onu eleştiriyor, onunla il- eksikliği gili olumlu bir şey söylemiyordu. Tamlama Onun iyi bir insan olduğu konu- yanlışları sunda dün de, bugün de kuşku- ya düşmüyorum. Kübra Öğretmen tahtanın bir bölümüne anlatım C) D) bozukluğu bulunan cümleleri, bir bölümüne ise cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunun sebep- lerini yazmış, öğrencilerden bunları doğru bir şe- kilde eşleştirmelerini istemiştir. Bu eşleştirme sonucunda ortaya çıkacak doğru şekil seçeneklerin hangisinde verilmiştir? A) B) C) D) Türkçe 45

TEST 2 BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 4. Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunun düzeltilmiş hâli hangi seçenekte yanlış verilmiştir? Cümleler Düzeltilmiş Hali A) Kuşlar ahenkle gökyüzünde uçuşuyorlar. ➔ Kuşlar ahenkle gökyüzünde uçuşuyor. B) Ona iyi davranır, değerli olduğunu hissettirirdi. ➔ Ona iyi davranır, ona değerli olduğunu hissettirirdi. C) Usta kalem son derece başarılı ama asla kibirli de- ➔ Usta kalem son derece başarılıydı ama asla kibirli ğildi. değildi. D) Sınav yaklaştıkça herkes çalışmaları arttırsın tem- ➔ Sınav yaklaştıkça herkes çalışmaları arttırsın kim- bellik etmesin se tembellik etmesin 5. sağ Kitaplardaki hatalar düzeltilecek ve yeniden basılacak. Bankta üzgün bir şekilde oturan arkadaşına espriler yaparak neşelenmesini sağladı. Herkes bu üzücü olayın etkisindeydi. Korkular üzerine gidildikçe azalırlar. Sahilde oturup biraz konuştuktan sonra o işine ben evime gittim. Binanın iç tasarımı haftaya bitecek, sonrada kiraya verecek. Annemin sıcacık sesi bize ulaşır, bizi mutlu ederdi. Yukarıdaki şekilde yer alan numaralanmış cümlelerden anlatım bozukluğu sebebi öge eksikliği olanlar sola, tam- lama yanlışı, özne - yüklem uyumsuzluğu olanlar ise sağa 1 kez döndürülecektir. Herhangi bir anlatım bozukluğu olmayan cümleler ise sabit kalacaktır. Buna göre görselde yer alan kalemin alacağı son görünüm aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) 46 8. Sınıf

BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ 2 TEST 6. ■ Nesne eksikliği I ★ Yüklem eksikliği ▲ Tümleç eksikliği Hiçbiri beni ● Özne eksikliği dinlemiyor onun Yukarıdaki sembollerle belirtilmiş nedenlere uygun örnek cüm- peşinden leler yandaki şekle yazılırken hata yapılmıştır. gidiyordu. Buna göre hatalı yerde olan cümleler seçeneklerin hangi- II Sen bize ■ Bu ortam beni IV sinde verilmiştir? layıksın biz de ★● çok sıkıyor, sana İstanbul bu yüzden ▲ sevmiyorum. A) I ve II B) II ve III Bavulu açıp C) I ve IV D) II ve IV kazaklarını çıkardı. III 7. \"girmesiyle\" sözcüğünden sonra \"içeriden\" 04 Adamın içeri girmesiyle sözcüğü getirilmelidir. çıkması bir oldu. \"ve\" bağlacı yerine \"ile\" bağlacı 03 Bu hayatta şikâyet ve teşekkür getirilmelidir. etmeyen insanları hiç sevmem. \"asla\" sözcüğünden sonra 02 Balığı asla, tavuğu çok severim. \"sevmem\" çekimli fiili 01 getirilmelidir. Bu patikadan ancak çevik ve yaşlı olmayan yük hayvanları geçebilir. \"çevik\" sözcüğünden sonra \"olan\" yardımcı fiili getirilmelidir. Yukarıdaki şeklin bir tarafında çeşitli renklerle belirtilmiş anlatım bozukluğu olan cümleler bir tarafında ise anlatım bozukluklarının giderilmesi için doğru veya yanlış çözüm önerileri yer almaktadır. Çözüm önerisi yanlış olan cüm- lenin karşılık geldiği numaralı bölüm, o cümleye ait renkle tekrar boyanacaktır. Buna göre numaralı bölümlerin yeni görünümüyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 1 numaralı bölümün rengi siyah olur. B) Yeşil ve sarı renkler art arda gelmez. C) Şekildeki numaralı bölümlerden her biri farklı renk olmuştur. D) Bütün bölümlerin rengi değişmiştir. Türkçe 47