8. Sınıf Türkçe -KASB

Paragraf 3. Bölüm PARAGRAF YAPISI Metindeki Geçiş ve Bağlantı İfadeleri Metni oluşturan cümlelerin anlamca kaynaşmasını sağlamak için kullanılan sözcüklere geçiş ve bağ- lantı ifadeleri denir. Bu ifadeler, aşağıdaki gibi birtakım görevler üstlenir. 1. Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler Konuşmalarımızda ve yazılarımızda kimi zaman aynı cümle içinde farklı düşüncelere yer veririz. Böyle durumlarda bir düşünceden diğerine geçerken düşüncenin farklılaştığını, değiştiğini bildirme- mize yarayan bazı ifadeler kullanırız. Bu tür ifadeler, geçiş ve bağlantı ifadeleri veya düşüncenin yönünü değiştiren sözcükler olarak da adlandırılmaktadır. Düşüncenin yönünü değiştiren ifadeler, iki düşünce arasında olumludan olumsuz düşünceye veya olumsuzdan olumlu düşünceye geçişi sağlar. Türkçemizde düşüncenin yönünü değiştiren, farklı düşünmeye yönlendiren ifadeler şunlardır: “ama, fakat, lakin, yalnız, ancak, oysaki, ne var ki, halbuki, buna rağmen, yine de” 2. Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler Daha önce ifade ettiğimiz bir düşünceyi desteklemek ve daha iyi anlaşılmasını sağlamak için farklı bir şekilde açıklarken kullandığımız destekleyici ve açıklayıcı ifadeler şunlardır: “özellikle, örneğin, örnek olarak, mesela, hatta, üstelik, ayrıca, açıkçası, açıklamak gerekirse, başka bir deyişle, yani” 3. Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler Bir metinde anlatılanları özetleyen, başka bir deyişle toparlayan “kısacası, özet olarak, özetle, özet- lemek gerekirse, sözün kısası, sonuç olarak” gibi sözler, özetleyen ve sonuç bildiren ifadelerdir. Bu ifadeler, sonuç bildiren yargıya geçişi sağlar. 4. Önem Bildiren İfadeler Bir konuşmada veya yazıda özellikle belirtilmek, vurgulanmak istenen cümlelerde kullanılan “özel- likle, öncelikle, başlıca, en önemli, en az, daha iyi, daha kötü, başta gelen, ilk olarak, son olarak” gi- bi sözler, önem bildiren ifadelerdir. 18 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Örnek 10 I. Artık hayatlarımızda sosyal medya diye bir gerçek var. Birçoğumuz sabah gözümüzü açar açmaz ne olup bitmiş diye öğrenmek için oradayız. Yeme içmeden alışverişe, haberlerden gezip eğlenmeye kadar ne ararsak orada. Bir- kaç yıl öncesine kadar sadece genç nüfusun ilgi gösterdiği bir alandı sosyal paylaşım siteleri. Oysa bugün biliyo- ruz ki yaşı 45 ve üzeri olan ve ağırlıklı olarak erkeklerden oluşan nüfus gençlerin sosyal medyada yer alma hızın- dan daha hızlı bir biçimde bu mecralarda yerlerini alıyorlar. II. Bir roman ya da öyküyü gerçek bir sanat eserine çeviren şey, konunun ele alınış biçimidir. Söz gelimi, herkes pa- ra hırsıyla ilgili bir roman yazabilir ama hiç kimse “Anna Karanina”ya ulaşamaz. Onun yazarı tektir. Herhangi bir konu sadece usta bir sanatçının elinde değer kazanır. Bir eseri hak ettiği yere koyan yargıç, zamandır. Usta bir sa- natçı evrensele ulaştığı zaman, devrini aştığı zaman en büyük ödülü alır. III. İnternet ve sonrasında sosyal paylaşım alanlarının hayatlarımızdaki hızlı yükselişiyle beraber aileler büyük bir en- dişeye kapıldılar ki haklıydılar: “Eyvah, çocuğumuz bilgisayardan, internetten ayrılmıyor, arkadaşlarıyla ve bizimle ilişkisi koptu.” diyerek dert yanıyorlardı. Ancak dikkat ederseniz son zamanlarda bu şikâyetler çok azaldı. Çünkü artık anne babalar da hatta büyük anne büyük babalar da internette ve sosyal medya yoluyla sosyal paylaşım si- telerindeler. Numaralanmış metinlerde yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerinin doğru gösterimi aşağıdakilerden hangisidir? Farklı Düşünmeye Destekleyici ve Özetleyici ve Önem Yönlendiren Açıklayıcı Sonuç Bildiren Bildiren A) I, III II, III - III B) I, II II, III II - C) I, III II, III - - D) I, II, III II, III - I, II Çözüm 10 I. metinde; Oysa (farklı düşünme), daha hızlı (önem), II. metinde; söz gelimi (açıklayıcı), ama (farklı düşünme), en bü- yüğü (önem), III. metinde; Ancak (farklı düşünme), hatta (destekleyici) geçiş ve bağlantı ifadeleri yer almaktadır. Do- layısıyla cevap D seçeneğidir. Cevap D Örnek 11 Para kazanmak zor bir işmiş. Akşam eve geldiğimde yorgun ama keyifliydim. Çünkü elimde otuz simitten kazandıkla- rım vardı. Annem elindeki paraları görünce: ─ Turgay, baban para bırakmayı unutmuş, şu kazandıklarından bakkaldan ekmek, yağ, pirinç alsana dedi. Dedi ama kendi kendime, “Annem ne dediğini bilmiyor herhalde...” diye mırıldandım. Kan beynime sıçramıştı. ─ Anne, sen ne dediğini biliyor musun? ─ Niye oğlum? ─ O paraları nasıl kazandığımı biliyor musun? ─ Oğlum, baban yıllardır bizim için çalışıyor fakat benimle bugüne kadar hiç böyle konuşmadı. Verilen metinde kaç geçiş ve bağlantı ifadesi kullanılmıştır? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 Çözüm 11 Cevap C 19 Verilen metinde 2 kez “ama”, 1 kez “fakat” olmak üzere 3 geçiş ve bağlantı ifadesine yer verilmiştir. Türkçe

Paragraf 3. Bölüm Paragrafın Bölümleri Paragraf yapýsýyla ilgili bazý sorularda bir paragrafý oluþturan cümleler karýþýk olarak verilir. Bu cümleler- den anlamlý bir paragraf oluþturulmasý istenir. Böyle sorularda paragrafý oluþturacak giriþ, geliþme, sonuç cümleleri sýraya konmalýdýr. Her cümlenin kendisinden bir önceki ve bir sonraki cümleyle baðlantýlý olmasý- na dikkat edilmelidir. Giriş Bölümü İdeal bir paragrafın ilk bölümü olan giriş bölümünde yazar, sonraki bölümde savunacağı, üzerinde du- racağı, destekleyeceği fikri ortaya atar. Bir Yazının İlk Cümlesinin Özellikleri: • Giriş cümlesi bağımsız bir cümledir, kendinden önceki bir yargının varlığını düşündürmez. • Parçada konunun verildiği, bağlayıcı sözcükler (kısaca, özetle, bundan dolayı, fakat...) kullanılmaz. • Tümdengelim yöntemiyle yazılmış parçalarda giriş cümlesi, aynı zamanda ana düşünce cümlesidir. Örnek 12 1. ........................................................................... 2. Bu bir duygu kýrýntýsý olabilir. 3. Kýsa bir gözlem olabilir. 4. Bir sözcüðün çaðrýþtýrdýklarý olabilir. 5. Bunlar yazarýn kaleminde büyür, büyür. Bu paragrafýn baþlangýç cümlesi için aþaðýdakilerden hangisini seçemeyiz? A) Yazarýn kaleme sarýlmasý için bir iþaret yeter. B) Yazar anlýk bir itici güçle yazmaya baþlar. C) Yazar, küçük bir hareket noktasýndan yazýsýna baþlar. D) Yazar, ilk yazý denemelerini kýsa tutmaya çalýþýr. Çözüm 12 Bir paragrafın ilk cümlesi aynı zamanda o paragrafta nelere değinileceğini de hissettiren cümledir. Bu durumda A, B ve C seçenekleri verilen paragrafla konu yönünden uyum sağlarken D seçeneği uyum sağlamamaktadır. Cevap D Örnek 13 ... Medeniyet, gerçek medeniyet daha yaratýlmadý. Teknik ilerleme medeniyet deðildir. Gerçek medeniyet insanlýðýn kal- binde olmalý ama bu çaðýn adamý kalp denen þeyden yoksun! Oysa kangren onun da içinde gizli gizli ilerliyor. Bu parçanýn ilk cümlesi aþaðýdakilerden hangisi olabilir? A) Teknik alanda yüzyýllar aþýlýyor; ama insanlýk yerinde sayýyor. B) Nitekim bugün dünyanýn birçok yerinde insanlar mutlu deðil. C) Oysa her yeni geliþme ve yaratý, insanýn yararý için olmalý. D) Bana göre medeniyet insanýn mutluluðu için var olmalýdýr. Çözüm 13 Verilen metnin konusu dikkate alındığında \"Teknik alanda yüzyıllar aşılıyor; ama insanlık yerinde sayıyor.\" cümlesi hem konu hem de kendinden önce başka bir cümlenin varlığını çağrıştırmaması yönüyle paragraf için en uygun giriş cüm- lesi olur. Cevap A 20 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Gelişme Bölümü Giriş bölümünde öne sürülen düşünce bu bölümde desteklenir, ispatlanır. Yazar, ortaya attığı düşünce- sini geliştirmek veya ispatlamak için düşünceyi geliştirme yolları kullanır. Bu bölümde açıklama, des- tekleme, ispatlama esas olduğu için bağlayıcı öğe dediğimiz “bundan dolayı, çünkü, ama, ancak, bu görüşe göre, öyle ise” gibi, bulunduğu cümleyi bir önceki cümleye bağlayan ifadeler göze çarpar. Sonuç Bölümü Yazar giriş bölümünde bir fikir öne sürmüştü. Gelişme bölümünde bu fikri, düşünceyi geliştirme yol- larıyla desteklemiş ve inanılır hale getirmişti. Son bölüm olan sonuç bölümünde ise yazar, fikrini der- leyip toparlar ve bir sonuca bağlar. Bu bölüm genellikle tek cümledir. • Düşünce parçalarının sonuç bölümünde “sonuç olarak, kısacası, yani...” gibi sözcüklerle karşı- laşılabilir. • Bazı parçalarda sonuç bölümü aynı zamanda parçanın ana düşüncesidir. • Sonuç cümlesi hikâye, roman gibi olay yazılarında parçadaki olayın bitişiyle ilgilidir. Tamamlama soruları çözülürken şu bilgiler dikkate alınmalıdır: • Boş kısımlara getirilecek cümle konuya ve ana düşünceye uygun olmalıdır. • Boşluk metnin başındaysa getirilecek cümle genel bir yargı taşımalıdır. • Boşluktan önceki ve sonraki cümlelerde kullanılan sözcükler dikkate alınmalı, doğru bağlantılar kurulmalıdır. • Parça ortasındaki boşluk, kendinden önceki cümlenin açıklanmasıyla ilgilidir. Bu bölümde örnekler, karşılaştırma- lar vs. bulunabilir. • Parçanın son cümlesi sonucu verir. Anlatılanlardan bir sonuç çıkarılır veya bir olayın bitişi ifade edilir. Son cümle- de konu özetlenir ya da ana düşünce bildirilir. Örnek 14 Þimdiki yazar, insanýn içine eðileceði, insanýn içini araþtýracaðý yerde, yalnýzca dýþýna bakýyor ve yetiniyor bununla. Oysa ne zengindir insanýn içi. Ýnsanýn iç dünyasýna eðilmeye çalýþmalýyýz sürekli. Budur insaný anlayabilmenin, insaný anlatabilmenin tek yolu. Durmadan yinelenen bir söz var: “...” Ýnsanlarýn iç dünyalarýna eðilmeden nasýl anlaþýlabilir çaðýn insaný? Çaðýn insaný anlaþýlmadan da nasýl çaðýn tanýðý olunabilir? Yukarýdaki parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdakilerden hangisi getirilebilir? A) Sade bir dil kullanmalýdýr yazar. B) Yaþadýðýmýz çað çeliþkiler çaðýdýr. C) Yazarýn hangi çaðda yaþadýðý önemlidir. D) Çaðýnýn tanýðý olmalýdýr yazar. Çözüm 14 Verilen metnin konu ve düşünce akışı dikkate alındığında \"Çağının tanığı olmalıdır insan.\" cümlesinin boşluğa getiri- lebilecek en uygun cümle olduğu görülmektedir. Cevap D Türkçe 21

TEST2 PEKİŞTİRME TESTİ 1. 60 yaşında ünlü ressam, bir lokantaya girer. Gerçi 1113 cebinde parası yoktur ama aldırmaz. Lokantacıya yapacağı portesine karşılık yemek yemek istediği- 3. ✿ Ama ne yapalım olan olmuş. ni söyler, lokantacı bu teklifi kabul eder. Ressam bir ▲ Bana kardeşim dediniz. güzel karnını doyurur. Sonra bir çırpıda lokantacı- nın portresini çizerek masaya kurulur. Tam ressam ● Ümitten başka ne olabilir ki? masadan kalkarken lokantacı masaya gelir. Resme bakar, resmi beğenir ve ressama şöyle der: ■ İyinin kötüye muhtaç olmasıdır. ─ Güzel ama bu resmi bir dakikada yaptınız oysa bir saattir yiyorsunuz? Ressam cevap verir: ★ Başkasına nasihat vermek. ─ ... • Büyük Rus yazarı Turgenyev, soğuk bir akşamüstü I Tecrübe evine doğru yola çıkmış. Yolda bir dilenci kendi- II. Hazır cevaplılık sinden para istemiş. Bütün ceplerini kurcalayan III. Özgünlük Turgenyev, ne yazık ki hiç para bulamamış. Bu- nun üzerine kendisine uzatılan elleri kendi elleriy- Verilen metinde ünlü ressam aşağıdaki cevap- le ısıtarak: \"Kusura bakma kardeşim sana vere- lardan hangisini verirse numaralanmış kavram- cek bir şeyim yok.\" demiş. lar kendisiyle bağdaştırılabilir? Dilenci: \"Verdiniz ya efendim! ....\" demiş. A) Evet, doğrusu hâlâ size borçluyum. B) Resmini yapmamı istediğiniz başka bir şey var mı? • Biri, ünlü Yunan filozofu Thales'e sorar: C) Bir dakika değil 60 yıl ve bir dakika. \"Sana göre dünyada biricik devamlı olan şey ne- D) Sanat eserinin değeri yapılış zamanına göre öl- dir?\" çülmez. Thales cevap verir: 2. Zihninizi Güçlendirecek \"... Çünkü bizi en son bırakan budur.\" İlginç Egzersizlere Göz Atın! \"Peki, öyleyse en kolay olan şey nedir? diye so- 1. Dişlerinizi diğer elinizle fırçalayın. rulunca ünlü filozof: \"...\" diye karşılık verir. 2. Gözleriniz kapalıyken duş alın. 3. Bakmadan sokağınızın haritasını çizin. Zeka Küpü Yayınları • İbn-i Sina'ya sormuşlar: 4. Evdeki bazı objeleri baş aşağı çevirin. ─ Dünyada devâsı olmayan bir dert var mıdır? 5. Yemekte farklı sandalyeye oturun. İbn-i Sina şöyle cevap vermiş: 6. Alışık olmadığınız yiyecekleri deneyin. ─ Derdin devâsız olanı, ... 7. Yüksek sesle kitap okuyun. 8. Her zaman gittiğiniz yolları değiştirin. • Çok değerli kütüphanesini millete vakfeden Ko- 9. Farklı insanlarla sohbet edin. ca Ragıp Paşa, tanıdıklarından birini kitaplarını 10. Yeni bir hobi edinin ya da dil öğrenin. koruması için görevlendirir. Bir gün ansızın kü- tüphanesini ziyaret eden Paşa, etrafı ve kitap- Yukarıdaki metnin sonuna, ları toz, toprak içinde bulunca bu durumdan hiç memnun olmaz ve belli etmemeye çalışarak gö- I. Kısaca kabuğunuzu kırın. revlendirdiği kişiye: II. Yani hayatınızı tekdüzelikten kurtarın. III. Yani özgün olun. ─ S eni tebrik ederim yavrum, gerçekten de em- IV. Özetle hayatı hep durduğunuz yerden seyret- niyetli bir adammışsın. ... der? meyin. Yukarıda sembollerle belirtilmiş cümlelerden hangileri verilen metinlerdeki herhangi bir boş- numaralanmış cümlelerden hangisinin getiril- luğa uygun düşmez? mesi uygun değildir? A) ✿ ve ▲ B) ▲ ve ■ A) I  B) II  C) III  D) IV C) Yalnız ✿ D) Yalnız ★ 22 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 2 TEST 4. Fırçayı elime aldığımda kendimi çok güçlü hissederim. Önümdeki tuval, kocaman bir dünyadır o an. Bense K onun hükümdarı... İstediğim her şeyin resmini yapabilir, yalnızca kendime ait bu dünyayı dilediğim renkle- re boyayabilirim. Bir sanatçı olarak ortaya çıkardığım eserin beğenilmesini; onu izleyen kişinin, çektiğim ıstırabı ve yaşadığım L coşkuyu hissetmesini isterim. Her zaman böyle olmaz ama. Bazen bir eleştirmen, aylarca zihnimden süzüp seçtiğim bir rengi beğenmediği için harcar tablomu. Bu coşku büyük bir kendine güven hatta biraz böbürlenme getirir peşinden. Tek kişilik bir dünyanın hakimi M olmak kolay değildir. Son fırça darbesini vurup tabloyu bitirdiğimde onu uzun uzun seyreder, sonra da baş- kalarıyla paylaşmak için sabırsızlanırım. Aşağıdakilerin hangisinde metnin bölümlerini ifade eden harfler \"giriş, gelişme, sonuç\" şeklinde sıralanmıştır? A) K, M, L  B) K, L, M  C) L, K, M  D) L, M, K 5. Halbuki Mademki Sonuç olarak Bana kalırsa Şiirlerinizin iyi olup olmadığını Bununla birlikte Oysaki soruyorsunuz. Bana yöneltiyor- Hatta sunuz bu soruyu. Daha önce de başkalarına yönelttiniz. Dergilere yolluyorsunuz şiirlerinizi. Onları başka şiirlerle karşılaştırıyorsu- nuz ve kimi dergilerin yazı işleri kurullarının şiirlerinizi geri çevirmeleri sizi tedirgin ediyor... I. ... bir öğüt için bana başvurdunuz, size bu girişimlerden tümüyle el çekmenizi salık vereceğim. Gözlerinizi dışarılara çevirmeyin çünkü kimse size akıl vermez. Tek çıkar yol, gözlerinizi içinize çevirmenizdir. II. ... hep dışarıdan birilerinin size yardım etmesini bekliyorsunuz ve bu yardımı beklerken de beğenilip beğenilme- me korkusu başka bir taraftan sizi kuşatıyor. III. ... bu durum başlı başına bir sorun. Bence her şeyden önce size yazmanızı buyuran nedeni araştırıp ele geçirmeye bakınız. Yüreğinizin ta en dip köşesinde kök salıp salmadığını araştırınız bu nedenin. IV. ... en sudan, en değersiz saatine varıncaya dek yaşamınızı bu içsel dürtünün simgesi ve kanıtı yapın. O za- man yeryüzündeki ilk insan sizmişsiniz gibi, gördüğünüz ve yaşadığınız, sevdiğiniz ne varsa dile getirmeye çalışın. Numaralanmış metinlerden herhangi biri yukarıda yer alan kutu içindeki metne, metnin çevresindeki geçiş ve bağlantı ifadelerinden herhangi biri kullanılarak eklenecektir. Buna göre numaralanmış metinlerden hangisi kutudaki metinle uyum sağlamaz? A) I  B) II  C) III  D) IV Türkçe 23

Paragraf 3. Bölüm Paragraf Oluşturma Paragraf oluşturma soruları yapboz oyunu gibidir. Karışık şekilde verilen cümlelerden anlamlı bir pa- ragraf oluşturmamız istenir. Karışık şekilde verilen bu cümleleri dizerek anlamlı bir bütün oluşturmak yapboz oyunundaki gibi parçaların birbiriyle ilgilerini belirlemeye bağlıdır. Burada dikkat edilecek noktalar şunlardır: • Öncelikle cümlelerin hepsi okunarak bu cümlelerin ne anlattığı belirlenmeye çalışılmalıdır. • Olay yazılarında olayın gerçekleşme sırası, fikir yazılarında ise düşüncenin mantık sırası belir- lenmelidir. Bunlar yapılırken ilk cümle olabilecek ifade tespit edilmelidir. • Bu tip sorular seçeneklerden gidilerek de çok kolay bulunabilir. Örnek 15 Ama bu yazı, onu yazar yapmaya yetmeyebilir. Çünkü yazarlığının ardında onu yazar yapan nitelikler kale gibi durmaktadır. Buna karşılık yazar olmayan biri gün gelir çok etkileyici bir yazı yazabilir. İyi bir yazar bir gün çok kötü bir yazı yazabilir. Bu yazı onun yazarlık niteliğinin sorgulanıp eleştirilmesini gerektirmez. Yukarıda her biri renkli bir kareye karşılık gelen cümlelerden anlamlı bir paragraf oluşturulacaktır. Buna göre karelerin doğru sıralanışı hangi seçenekte verilmiştir? A) B) C) D) Çözüm 15 Cümleler anlamlı ve kurallı bir paragraf oluşturacak şekilde sıralandığında sıralamanın soldan sağa yeşil, mavi, turun- cu, sarı ve kırmızı olması gerekir. Cevap A Örnek 16 I. Doğal olarak insanların hareketlerini taklit eden bu maymunlar, gösterişli kıyafetler giyip maskeler takarak gösteri- ler yapıyorlarmış. II. Günlerden bir gün maymunların gösterisi devam ederken seyircilerden biri cebinden bir avuç fıstık çıkararak sah- neye atmış. III. İzleyenler onlara hayran kalıyor, çoğu kez de büyük alkışlarla gösteri tekrarlanıyormuş. IV. Fıstıkları gören maymunlar dans etmeyi unutup gösteriyi bırakmışlar. V. Bir adamın dans etmeleri için maymunları varmış. VI. Kıyafetlerini ve maskelerini çıkarıp fıstıklar için kavga etmeye başlamışlar. Yukarıda numaralanmış cümlelerden anlamlı bir metin oluşturulduğunda paragrafın son 3 cümlesi sırasıyla aşağıdakilerden hangisi olur? A) I - II - III  B) IV - V - VI  C) II - IV - VI  D) I - III - V Çözüm 16 Numaralanmış cümleler incelendiğinde cümlelerdeki olay ve anlam akışına göre anlamlı bir metin oluşturmak için cüm- leler V, I, III, II, IV ve VI şeklinde sıralanmalıdır. Dolayısıyla oluşan metnin son 3 cümlesi sırasıyla II, IV ve VI şeklinde olmalıdır. Cevap C 24 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Anlam Akışını Bozan Cümleler Konu veya düşünce bakımından parçadaki diğer cümlelerden farklı olan cümle, anlam akışını bo- zan cümledir. Bu tür cümlelerin kendisinden bir önceki ve sonraki cümleyle bağlantısı yoktur. Bu soruların çözümünde yapılacak iş; her bir cüml­enin ne anlattığını, bir iki sözcükle belirlemek, son- rasında bu belirlemelerimizi karşılaştırmaktır. Görüle­cektir ki bir cümle haricinde hepsi aynı konudan ve­ya konunun aynı yönünden bahsediyor. Farklı kon­ udan bahseden cümle, düşüncenin akışını bo- zan cümledir. Bu tip sorular “parçanın bütünlüğüne uymayan, par­çayla çelişen, düşüncenin akışını bozan, anlatı- mın akışını bozan, parçayla tutarlı olmayan cümle” şeklinde karşımıza çıkar. Örnek 17 1. Ciðerlerine temiz hava çekti. 2. Yaþama sevinciydi. 3. Topraða yüzükoyun uzandý. 4. “Ne güzel þey yaþamak!” diye mýrýldandý. 5. Pencereyi açtý. 6. Ýçine dolan sadece temiz hava deðildi. Bu cümlelerle iki ayrı paragraf oluþturulmak istendiðinde verilen cümlelerden hangileri paragrafların yalnızca birinde yer alırlar? A) 1 ve 6  B) 3 ve 5  C) 2 ve 4  D) 2 ve 3 Çözüm 17 Verilen tablodaki cümlelerden anlamlı bir paragraf oluşturmak için 5, 1, 4, 6, 2 veya 3, 1, 4, 6, 2 şeklinde cümleler sıralanmalıdır. Bu durumda 3 ve 5. cümleler paragrafların ikisinde de yer almadığından dışarıda kalabilirler. Cevap B Örnek 18 Aslan yattığı yerden belli olur, demiş atalarımız. Bu sözün doğruluğuna her zaman inanmışımdır. Evini, odasını, çalıştığı yeri önemseyen, derli toplu tutan insanlar bu davranışlarıyla kendi kişiliklerini de belli etmiş olurlar. Böyle insanları gözlemlediğimde hep şu sonuca ulaşmışımdır: Düzenli yaşayan insanlar her zaman daha başarılıdır. Ne yalan söyleyeyim çoğu insan IV I Bu söz beni hep haklı bu gerçeği umursamaz. çıkarmıştır. Günlük hayattaki gözlemlerim de III II Doğrusu bu sözü yalanlar bir bunu doğrulamıştır hep. duruma hiç rastlamadım. Yukarıdaki şekilde yer alan metindeki altı çizili cümlenin yerine numaralanmış cümlelerden hangisi getirilirse metnin anlam akışı bozulur? A) I  B) II  C) III  D) IV Çözüm 18 Verilen metinde “Aslan yattığı yerden belli olur.” sözünü doğrulayan onu destekleyip örnekleyen bir anlam akışı söz konusudur. Numaralanmış cümlelerden I, II ve III. cümleler anlam akışına uygundur. Ancak IV. cümle metnin anlam akışıyla çelişmektedir. Cevap D Türkçe 25

Paragraf 3. Bölüm Parçayı İkiye Bölme Yazar konuyu işlerken her bir paragrafta konunun farklı bir yönünü işler. Anlattığı bir şeyden farklı bir şeye geçiş yaptığında, yeni bir paragrafa da geç­mesi gerekir. Sınavlarda iki ayrı düşüncenin işlendi­ği bölümler bir paragraf olarak verilir ve bizden bu paragrafı bölmemiz istenir. Örnek 19 Sosyal medya bir insanın yaşamını, karakterini, özelliklerini sanal ortamda ifade ettiği ve tanıttığı önemli mecralar- dan biridir. Ancak bu mecrada her insanın kendine ait bilgileri ne kadar doğru yansıttığı başlı başına bir tartışma ko- nusudur. Bu ortamlarda kendini olduğundan daha iyi haliyle gösterme zorunluluğu içinde hisseden birçok insanın ol- duğunu gözönünde bulundurursak sosyal medyada hiç tanımadığımız kişilerle iletişime geçerken çok dikkatli olmalıyız. Günümüzde iletişimin çok hızlı olmasıyla başta sosyal medya olmak üzere birçok gelişmeyi anında öğre- nebilme imkânına sahibiz. Fakat öğrendiğimiz bu gelişmenin gerçekliğini çok fazla irdeleyemeden olan biteni genel- likle medyanın bize sunduğu şekliyle kabul edebiliyoruz. Özellikle televizyonda bize sunulan bilgiler bizi gerçekler- den haberdar etmekten çok beynimizi uyuşturmayı hatta devre dışı bırakmayı amaçlayabilmektedir. I II III Yukarıdaki metin iki parçaya bölündüğünde numaralanmış görsellerden hangisi veya hangileri konu yönün- den ikinci paragrafla ilişkilendirilemez? A) I ve II  B) II ve III  C) Yalnız II  D) Yalnız III Çözüm 19 Verilen metin anlam ve konu yönünden incelendiğinde metindeki “Günümüzde iletişimin çok hızlı olmasıyla” şeklinde başlayan cümle ikinci paragrafın ilk cümlesi olmaya en uygundur. Çünkü metnin bu cümleye kadar olan bölümünde sosyal medyada bazı kişilerin gerçek kişisel özelliklerini gizleyebileceği ve insanları yanıltabileceği vurgulanmıştır. Söz konusu cümleyle başlayıp devam eden bölümde ise genel anlamda sosyal medyanın da yer aldığı bütün medya un- surlarının bazen gerçek bilgiler yerine insanları yönlendirme amaçlı yanlış bilgiler verebilecekleri üzerinde durulmuş- tur. Bu durumda görseller incelendiğinde I. görsel 2. paragraf diğerleri ise I. paragraf için uygundur. Dolayısıyla II ve III. görseller 2. paragrafla ilişkilendirilemez. Cevap B 26 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Cümlelerin Yerini Değiştirme Paragraf giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur. Bu tür sorularda bir parçayı oluşturan iki cüm- le yerleri değiştirilerek verilir. Bu değişikliğin düzeltilmesi istenir. Olay anlatan parçalarda, zaman sı- ralaması; düşünce paragraflarında ise mantık sırası vardır. Örnek 20 İnsanı ve insanlığı seven Yunus Emre, bütün şiirlerinde insan sevgisini dile getirdi. Bu nedenle Anadolunun çeşitli yerlerinde mezarını gösterir Anadolu halkı. Yaratılanı yaradandan ötürü sevdi, hoş gördü. İnsanın üstünlüğüne değer verdi. Yukarıdaki şekilde bir paragrafın cümleleri numaralanmış bölümlere yerleştirilirken iki cümlenin yeri değiştirilmiştir. Buna göre numaralanmış cümlelerden hangilerinin yeri değiştirilirse paragrafın anlam bütünlüğü sağlanmış olur? A) 1 ve 2  B) 2 ve 3  C) 1 ve 3  D) 2 ve 4 Çözüm 20 Verilen şekilde 1. bölüme paragrafın giriş cümlesi 2 ve 3. bölümlere gelişme cümleleri ve 4. bölüme de sonuç cümle- si getirilmelidir. Numaralı yerlerdeki cümleler incelendiğinde 2 numaralı cümlenin sonuç 4 numaralı cümlenin ise ge- lişme cümlesi olduğu görülmektedir. Böylece paragrafın anlam bütünlüğünün sağlanması için sıralama 1 - 4 - 3 - 2 şeklinde olmalıdır. Bu durumda 2 ile 4 numaralı cümleler yer değiştirmelidir. Cevap D Örnek 21 (I) İnsan yaşamına, aklına, emeğine karşı saygı, onun huzursuz ve karışık ruhuna karşı sevgi duymaya başladım. (II) Yaşamım boyunca, okduğum kitaplar sayesinde ruhumda insanlara karşı derin bir ilgi oluştu. (III) Yaşam şidmi daha kolay, daha çekilir hatta zevkli geliyor bana. (IV) Yaşamın yepyeni ve derin bir anlamı olduğunu keşfettim. Yukarıdaki metinde yer alan numaralanmış cümlelerden hangileri yer değiştirirse paragrafın anlam bütünlü- ğü daha iyi sağlanmış olur? A) I - II  B) III - IV  C) I - III  D) II - IV Çözüm 21 Numaralanmış cümleler incelendiğinde I ve II numaralı cümlelerin yer değiştirmesi paragrafın anlam bütünlüğünü da- ha iyi sağlar. Cevap A Türkçe 27

TEST 3 PEKİŞTİRME TESTİ 1114 1. 12 3. 1. İnsan zamanla her şeye alışıyor. 2. Önceden kızdığımız ya da sinirlendiğimiz bir şey 11 1 daha sonra bizi etkilemeyebiliyor. 10 (.........) (.........) 2 3. .................................................................. 9 Yoksa kendimizi Saðlýk 3 iyi hissediyorsak her iþin baþýdýr. 4. Bence alışmamalıdır. Çünkü her şeye alışmak bizi duyarsızlaştırır. teste gerek kalmadýðýný 5. Ve duyarsız bir toplum, kendi fikirleri olmayan söyleyebilir miyiz? bir toplumdur; yok olmaya mahkumdur. 8 (.........) (.........) 4 Anlamlı bir paragraf oluşması için 3 numaralı Test mi Öyleyse saðlýk kısma gelecek olan soru cümlesi aşağıdakiler- yaptýrmalýyýz? durumumuzu nasýl den hangisidir? anlayabiliriz? 7 5 A) Ama, bir þeye alýþmak zaman ister mi? 6 B) Ama, insanlar her þeye alışınca mutlu olmaz mı? C) Ama, bir insan her þeye alýþmalý mýdýr? 12’den baþlayýp saatin hareket yönünü izleye- D) Ama, alýþkanlýklardan kurtulabilir miyiz? rek, “Fakat çoðu zaman saðlýðýmýzdan þüphe du- yarýz.” cümlesini boþluklardan hangisine yazar- sak paragrafý tamamlamýþ oluruz? A) 12 ile 3 arasýna B) 3 ile 6 arasýna Zeka Küpü Yayınları 4. Yahya Kemal Beyatlı C) 6 ile 9 arasýna D) 9 ile 12 arasýna Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin en büyük tem- silcilerinden biridir. Şiirleri divan edebiyatı ile mo- 2. Bir paragraf oluþtururken sırasıyla þu cümlelerden dern şiir arasında köprü görevi üstlenmiştir. Türk yararlanýrýz: edebiyatı tarihi içinde \"Dört Aruzcu\"dan biri ola- rak kabul edilir. (Diğerleri Tevfik Fikret, Mehmet ■ Giriþ cümlesi Âkif ve Ahmet Hâşim'dir.) Sağlığında Türk ede- ▲ Örnek cümlesi biyatının baş aktörleri arasında kabul edilmiş an- ● Ana düþünce cümlesi cak hiç kitap yayımlamamış bir şairdir. ... ★ Sonuç cümlesi I. Yahya Kemal okuduğu Fransızca romanlar ve (■) Roman mý, öykü mü, resimli kitaplar mý? (▲) Jön Türklere duyduğu ilginin etkisiyle 1903 yı- Ne tür kitaplar seçmeliyim? (●) Bence herkes ken- lında İstanbul'dan ayrılarak Paris'e gitmiştir. di içinden gelen sese kulak vererek kitap seçmeli. (★)Ben gidiyorum, kenarda köþede kalmýþ bir kita- II. 1904 yılında Sorbonne Üniversitesinin Siyaset bý, hangi türden olursa olsun, alýp okuyorum. Bilimi Bölümüne kaydolmuş ve okulda ders ve- ren Albert Sorel'den çok etkilenmiştir. Sembollerle belirtilmiş cümlelerden hangileri yer değiştirmelidir? III. Yahya Kemal şiirlerini kitaplaştırmak istememe- sine gerekçe olarak şiirlerinin istediği mükem- A) ▲ ve ★ B) ★ ve ● melliğe erişmediğini göstermiştir. C) ▲ ve ● D) ■ ve ▲ IV. Yahya Kemal, düz yazı alanında da eser vermiş 28 olmakla beraber şairliğiyle ünlenmiştir. Yahya Kemal'le ilgili bilgilerin yer aldığı yukarı- daki metne numaralanmış metinlerden hangile- ri eklenirse konu yönünden önceki metinle uyum sağlamaz? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) Yalnız IV 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 3 TEST 5. Zeka Küpü Yayınları 6. ... Ne okuduğuna bakın, YOLCULUK Ne seyrettiğine bakın, Duvarlarına ne astığına, (1) Hava kararmak üzereydi. (2) Gözümü Raflarına ne koyduğuna, pencereden ayıramıyordum bir türlü. (3) Nasıl konuştuğuna, Kondüktör, “Sarıkamış yolcuları...” deyip Nasıl dinlediğine bakın. çıkmıştı kompartımandan. (4) İçimde bir Yapmanız gereken tek şey bakmaktır. ürküntü, bir yalnızlık, bırakılmışlık duygu- Bunlar size onun ruhunun nerede olduğunu gösterir. su vardı. (5) Çantam dizlerimdeydi. (6) Bir  Ramtha dosta sarılır gibi sarılmıştım çantama. (7) Kondüktörün ikinci uyarısıyla kapıya yönel- Yukarıdaki metinde üç noktayla belirtilen yere dim. (8) Çünkü tek başımaydım. (9) Ondan aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi daha uy- başka güveneceğim bir şey yoktu. (10) Bu, gundur? yalnız başıma yaptığım ilk yolculuktu. A) Bir insan nasıl mutlu olabilir? Yaptýðý yolculuðu ve düþüncelerini kaðýda dö- B) Bir insanı ne yaptığında çok seversin? ken kiþinin kurduðu cümlelerden hangisi an- C) Bir insanı nasıl tanırız? latýmýn akýþýný bozmaktadýr? D) Bir insandan beklentiniz nedir? A) 3  B) 5  C) 7  D) 9 7. 1 İnsanları ve olayları çok iyi gözlemlemiş olan Genç bir yazarın kaleminden çık- yazar bu gözlemlerden yola çıkarak modern ▲ mış olan \"Gözümde Yaş Görseler\", 6 insanın şahit olduğu hayatlardan kurguladığı ✿ günümüz insanını ve modern dün- öykülerinde etrafında olup bitene karşı duyar- yayı eleştiren öykülerden oluşuyor. sız kalamayan kişileri ele alıyor. Hayatı sorgulayan, eleştiren, 2 Gözümde Öykülerde içinde bulundukları bu dün- Yaş yada zamanla arası iyi olmayan, ken- ■ yanlışları dile getiren ve ken- Görseler 5 dini bulma çabasında ve takıntılı olan ❤ dini bulma arayışında olan kişiler bunlar. karakterlerin psikolojik durumu okura başarılı bir şekilde sunulmuş. Özetlemek gerekirse yazarın za- 3 Derin iç hesaplaşmaları ve öfkeli ruh halleriy- man kavramı etrafında şekillenen 4 le haksızlığa karşı başkaldıran bu karakter- ● ★ ve sonlarında okuru şaşırtmayı ba- lerden bazıları toplumun pek fark edemediği şardığı öykülerindeki kahramanlar kişiler. içimizden birileri. Yukarıdaki şekilde numaralanmış bölümlere yazılmış sembollerle belirtilen cümlelerden oluşan paragrafta, bazı cümleler yanlış yere yazıldığı için paragrafın anlam bütünlüğü bozulmuştur. Buna göre paragrafın anlam bütünlüğünün sağlanması için sırasıyla sembollerin doğru sıralanışı aşağı- dakilerden hangisi olmalıdır? A) 1 2 3 4 5 6 B) 1 2 3 4 5 6 ▲■ ★ ✿❤● ▲ ■ ★ ●❤✿ C) 1 2 3 4 5 6 D) 1 2 3 4 5 6 ▲✿■❤●★ ▲★❤✿● ■ Türkçe 29

TEST 2 ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1117 1. 2. ▲ (1) Çocuklar büyüklerin konuşmalarından çok etkilendikleri için onların yanında nezaket kural- ları unutulmamalıdır. (2) Ağlayan bir çocuğu, ağ- lama nedenini ortadan kaldırarak susturmak ye- rine \"Öcü geliyor.\" gibi sözlerle susturmak çocukta asılsız korkular yaratır. (3) Yalnız kal- maktan, karanlıktan, öcüden, mezarlıktan kor- kar hâle gelirler. (4) Bazı çocuklar araştırılırsa bu korkuların onlara anne ve babalarından geç- tiği görülür. (5) Bu alışkanlıklar da nesilden ne- sile devam eder. Yener Derya Kerem Serpil ★ (1) Modern dans rüzgârı son yıllarda ülkemizde hızla esiyor. (2) Modern dansın ilginç figürleri, Derya : Türk öyküsünde kendimce sezdiğim bir du- Zeka Küpü Yayınları müziği, farklı kostümleri özellikle gençleri ken- rum var. dine çekiyor. (3) Hatta modern dans o kadar et- kili oluyor ki ülkemizde, her ay başka bir yarış- Serpil : İnsanlar beşe ayrılır. ma yapılıyor. (4) Modern dansın oluşturduğu çemberin içinde sıkışıp kalan geleneksel halk Kerem : Saat nasıl geçiyor anlamıyorum, günün par- oyunlarımız artık var olma savaşı vermektedir. çaları birbirine geçiyor. (5) Bu nedenle geleneksel halk oyunlarımıza ge- reken değeri vermeliyiz ve yarışmalarla onlara Yener : \"Forrest Gump\"ı öğrenciyken seyrettim ilk. gösterilen ilgiyi de artırmalıyız. Yukarıdaki şekle göre bardağı ilk dolan kişinin söy- ● (1) Bütün şairler insanları sevmiştir. (2) Eser- lediği cümleye aşağıda numaralanmış metinlerden lerinde bu sevgiyi sık sık dile getirmişlerdir. (3) herhangi biri eklenerek bir paragraf oluşturulacaktır. Bunu genelde açık seçik bir anlatımla yapan- lar olduğu gibi kimileri dolaylı yoldan anlatma- I. ... İyi bir hikâyenin içinde yol alırken farklı bir pa- yı seçmiştir. (4) Sait Faik yapıtlarında işsiz, tika bulmak amacıyla hedefi kaybediyoruz. Bu güçsüz sıradan insanları sevecenlikle yansıt- durum malesef yola yeni koyulan çoğu arkada- mıştır. (5) Bu tutum onun sanat anlayışıyla il- şımızda da usta olarak gördüğümüz, kitapları gilidir. baskı üzerine baskı yapan bazı yazarlarımızda da mevcut. ■ (1) Bülbül, gönlünce yaşayan özgür ve mutlu bir hayvandır. (2) Yemyeşil, uçsuz bucaksız bir II. Yükünü baş tacı edenler, yükünü sırtlayanlar, yü- yurdu vardır. (3) Kaygısız ruhunun dilediği şe- künden sürekli şikâyet edenler. En sonuncusu da kilde dolaşma özgürlüğüne sahiptir. (4) İnsan kendi içinde ikiye ayrılır; yükünü hayata bırakıp özgürdür. (5) Ancak insan için özgürlük sınır- kendileri hayattan vazgeçenler, bir de kendileri sız değildir. (6) Onun yurdu sınırlarla belirlen- yaşamaya devam edip yüklerine kıyanlar. miştir. III. Her parça bana başka bir nefreti getiriyor. Ayak- Sembollerle belirtilmiş paragraflar ikiye bölün- larımdan başıma kadar içimin her bir yanı nef- mek istendiğinde her bir metnin ikinci parag- ret kesiliyor, kan yerine nefret akıyor içimden. rafı numaralanmış cümlelerden hangileriyle Ben bunca nefrete açken gelenler hiç doyma- başlar? yacakmışçasına aç. ▲★ ● ■ IV. O filmden aklımda kalan üç replik var: Birincisi filmin başkarakterinin düşük zekâya sahip olma- A) 2 4 5 6 sıyla ilgili olarak annesinin kurduğu cümle, \"An- nem sadece aptallık yapanların aptal olduğunu B) 3 2 4 4 söylerdi.\" İkincisi, \"Yanındaydım zaten ve üçün- cüsü, \"Koş Forrest, koş!\" C) 2 4 2 4 Buna göre oluşturulacak paragrafta numaralan- D) 2 4 4 4 mış metinlerden hangisi kullanılacaktır? A) I  B) II  C) III  D) IV 30 8. Sınıf

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 2 TEST 3. Triatlon, üç Triatlonda, yüzme Dünyada ilk 2000 Sydney branşın: Yüzme, (1,5 km), bisiklet Triatlon yarışı 18 Olimpiyatları'ndan (40 km) ve koşu bu yana olimpik bisiklet ve (10 km) sırasına Şubat 1978'de sporlar arasında koşunun bir arada uygun olarak peşi Hawai adalarında yer alır. sıra yapılmalıdır. yapıldığı bir spor Waikiki plajında dalıdır. yapılmıştır. Kadınlarda Ülkemizde ilk Bu sporda sadece Sporcu her bir branşa Şebnem Silier, Triatlon denemesi, bir branşta başarılı ait mesafeyi bitirir erkeklerde Server 1986 yılında, bitirmez kurallara Tanfer 1. gelmiştir. İstanbul'da, olmak yetmez, uygun kıyafetlerini Boğaziçi Üniversi- bütün branşların giymek için belirli Bu yarış onu tesi Spor Bayramı kurallara uygun kurallar çerçevesinde izleyen 8 yıl kapsamında olarak ve verilen değişim alanına girer boyunca devam yapıldı. süre aşılmadan en ve diğer branşa başlar. etmiştir. erken sürede tamamlanması gerekir. Yukarıdaki çeyrek dairelere yazılı olan sekiz cümleden anlamlı ve kurallı iki ayrı paragraf çeyrek daireler birleşti- rilip iki farklı daire oluşturacak şekilde ve cümle sırası saat yönünde devam edecek bir biçimde düzenlenecektir. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde çeyrek daireler doğru bir şekilde birleştirilmiştir? A) B) C) D) 4. (I) 1931 yılında Sivas Lisesine edebiyat öğretmeni olarak atanan Ahmet Kutsî Tecer ve arkadaşları Sivas’ta A “Halk Şairlerini Koruma Derneği”ni kurar. (II) Dernek 5 Aralık 1931 tarihinde üç gün süren “Halk Şairleri Bay- ramı”nı düzenler. (III) Denebilir ki Veysel için A. Kutsî Tecerle tanışması hayatında yeni bir başlangıcı işa- retler. (I) Aşık Veysel 1933’e kadar usta ozanların şiirlerinden çalıp söyler. (II) Cumhuriyetin onuncu yıl dönümün- B de A. Kutsî Tecer’in direktifleriyle bütün halk ozanları Cumhuriyet ve Gazi Mustafa Kemal üzerine şiirler ya- zar. (III) Veysel’in gün ışığına çıkan ilk dizesi böylece “Atatürk” diye başlar. Yukarıda A ve B olarak belirtilen numaralanmış metinlerden hangisindeki cümleden sonra “Bunlar arasın- da Veysel de vardır.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü daha iyi sağlanır? A) A - I  B) B - I  C) A - II  D) B - II Türkçe 31

TEST2 ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 5. Popüler olmak edebiyatta zannedildiği kadar önemli bir şey değil. Edebiyatta tiraj, daha çok insanın aklında kalan ve çocuklarına aktardığıdır, o gün satılan kitap sayısına göre ölçülemeyen bir şeydir. Söz gelimi “Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı’nda” çok tirajı olan bir sözdür. Çünkü herkesin hayatını bir yerden etkiler. Bir ceviz ağa- cı gördüğünüzde, Gülhane Parkı’nın önünden geçerken ya da başka bir ağaç ve başka bir yer size bunu hatırla- tıyorsa asıl tirajın o olduğunu düşünürüm. Belleklere kazınmayan bir şey yapıyorsanız bu, o aralar herhangi bir sosyal eğilimden ötürü gündemde oluyorsa ve siz bu yüzden seviliyorsanız o, gündemden kalktığında siz de gün- demden kalkacaksınız demektir. Edebiyatın çok kötü bir öç alma biçimi vardır. Edebiyat siler. Öbür dallar gibi de- ğildir. Bir zamanlar iyi bir şarkıcıydı, demezler. Bir zamanlar iyi bir müzisyendi, diye akılda kalmazsınız. Edebiyat bütünüyle siler. Geçmişteki iyi işlerinizle birlikte yok olursunuz. Gündemde kalmak için çok ürün vererek kendin- den ödün vermek de aynı biçimde tehlikeli olabilir. Yani _ _ _ Anlamın akışına göre bu metin aşağıdakilerin hangisiyle tamamlanabilir? A) son kitabınız bir de bakmışsınız geçmiş kitaplarınızı da yok etmiş. B) eserinize gösterilen rağbet konunuzun güncel olmasına bağlıdır. C) edebiyatta kalıcı olma şansınızı elinize almışsınız demektir. D) kendinizi kaybederseniz bir gün edebiyatın dipsiz denizinde de kaybolursunuz. 6. Büyük İskender; İran seferine çıkmadan önce hazinesinde nesi var nesi yoksa sevdiklerine, eşine dostuna dağıt- maya başlamış. En yakın arkadaşlarından birine değerli bir mücevher uzattığında arkadaşı şöyle demiş: Hazinedeki her şeyi etrafınıza dağıttınız. Peki ama size ne kalıyor? İskender şöyle demiş: (I) ......................................................... Arkadaşı bu cevaba karşılık şunu söylemiş: (II) ......................................................... Yukarıdaki metinde yer alan boşluklar aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa İskender ve arkadaşının maddi şeylere önem vermediği düşüncesine ulaşılabilir? A) (I) Verdiklerimi yerine koymak benim için zor değil. (II) Öyleyse bu cömertliğinizi hiç unutmayacağım ve hep size sadık bir dost olacağım. B) (I) Yenilerini kazanmak için İran’a gidiyorum. (II) Umarım İran Seferi’nde burada dağıttıklarınızdan daha çoğunu elde edersiniz. C) (I) Bana umut kalıyor. (II) Öyleyse bu mücevheri bana vermeyiniz. Sizin en yakın silah arkadaşınız olduğum için size kalan umudu paylaşmak isterim. D) (I) Bu ülke ve içindeki her şey sonuçta yine benim. (II) Öyleyse bu mücevheri değerli bir emanetiniz olarak çok iyi koruyacağım. 32 8. Sınıf

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 2 TEST 7. I. Dergileri bizler çıkarıyoruz kuşkusuz, onlara ayrı bir kişilik, bu kişiliğe bağlı bir tutum vermeye çalışıyoruz, ken- dimizden parçalar katıyoruz. II. Çünkü yönetildikleri kadar yönetmeye başlıyorlar bir süre sonra, kendilerine yapılan katkı oranında katkıda bu- lunuyorlar yazarlarına, okurlarına. III. Dergi öylesine canlı, diri bir varlık. IV. Diyebilirim ki dergiler, olumlu yanlarla, getirdikleri yeniliklerle olduğu kadar kusurlarıyla da yerlerini buluyorlar toplum hayatında; baştan tasarlananın, umulanın dışına, bazen uzağına taşarak. Yukarıda numaralanmış cümlelerden anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda paragrafın baştan 3. cümlesi aşağıdakilerden hangisi olur? A) I  B) II  C) III  D) IV 8. (I) Araştırmacılar 6 aylık 16 bebekle bir araya geldi ve onlarla dört farklı biçimde zaman geçirdi. (II) İsveç’teki Lund Üniversitesinde yapılan bir araştırmada 6 aylık bebeklerin kendilerini taklit eden yetişkinleri fark ettiği ve onlara gülümseyerek tepki verdiği tespit edildi. (III) İlk durumda araştırmacı, bebeğin yaptığı her hareketi, yüz mimikleri dâhil, bir ayna gibi taklit etti. (IV) İkinci durumda bebeğin hareketlerini tam tersi bir biçimde taklit etti. (V) Örneğin bebek sağ elini kaldırdığında araştırmacı sol elini kaldırdı. (VI) Üçüncü durumda yüzünde herhangi bir ifade olma- dan yalnızca bebeğin bedensel hareketlerini taklit etti. (VII) Son durumdaysa bebeğin yaptığı hareketlere bam- başka hareketlerle karşılık verdi. (VIII) Sonuç olarak, bebeklerin kendilerini bire bir taklit eden yetişkinlere daha uzun süre baktıkları, gülümsedikleri ve yaklaştıkları gözlemlendi. Yukarıdaki paragrafta numaralanmış metinlerden hangileri yer değiştirirse parçanın anlam bütünlüğü da- ha iyi sağlanmış olur? A) I ve II  B) III ve IV  C) V ve VI  D) VII - VIII 9. _ _ _ şairin kendi ana dilinde paylaştıkları duygu ve düşüncelerin sözcük kurgusu, imgesel derinliği ancak o dile özgüdür. Şiirin çeviri şansı yoktur. Elbette şiirden şiire fark var. Düz söylemler, sözcük derinliğine dalmadan, söz- cüğü bir kuyumcu titizliğinde işlemeden sade-basit bir söylemle yansıtılması eğretileme veya imgesel kurgusu yok- sa -ki, şiir olup olmadığı tartışılır- farklı dillere çevrilse bile, o artık yazıldığı dilden kovulmuştur. İçerik, söylem ola- rak çevrilse bile sözcükler arasındaki kurgunun ritmik melodisi ölmüştür. Aynı ruhla duygu ve düşüncenin aktarılması mümkün değildir. Kaldı ki, imgesel yoğunluğu olan şiirin asla çeviri şansı yoktur. Ancak “meal” dedik- leri şekliyle benzetme veya çevirenin algıladığı kadar ki bölümüdür. Bu nedenle gerçek şiirin çevrilmesi mümkün değildir. Yazıldığı dilde kendi biçimsel ve teknik boyutlarına hapis ve ancak o şifrelenmiş dilde kendini ve içinde- ki büyülü sözcüklerin sırrını verir. Bu nedenle gerçek şiir ulusaldır ve ancak yazıldığı dilde ruh bulur. Asla evren- sel olma şansı yoktur. Çevrilmiş olanlar, çevrilen şiirin şairinden algılanan duyarlılığın-büyülü söylemin biraz da çevirmenin kendi ruhsal ve düşünsel yansıması ile oluşan bir sentezdir. Farklı ve yeni bir üründür. Aslına asla benzemeyen ama aslına yakın duran yeni bir şiirdir. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse parçadaki altı çizili bölüm parag- rafın giriş cümlesi olabilir? A) Bu durumda şunu diyebiliriz ki B) Şiir her şeyden önce sadece kendisidir C) Yani, şiir kendine benzer D) Bütün bunlara ek olarak denebilir ki Türkçe 33

TEST 2 ÇIKMIŞ SORULAR 1120 1. I. Çünkü bu tepelere değil yükle tırmanmak, yürü- 3. (I) İstanbul’un üstünde ne tür tarihî yapıların oldu- yerek çıkmak bile çok ağır bir spor gibi. ğu az çok bilinir ama altında ne var pek bilinmez. (II) Yerin altındaki yapılardan biri olan sarnıçlar yüz- II. Her birimizin taşıması gereken yük altı yedi kilo yıllarca kentin su ihtiyacının önemli bir kısmını kar- var. şılamış. (III) Yağmurlardan süzülen veya kentin ki- lometrelerce ötesinden su kanallarıyla getirilen III. Oduncular, köküne zarar vermeyecek şekilde sular buralarda depolanırmış. (IV) Sarayın, büyük meşeleri kesiyor ve kızağa yüklüyorlar. kiliselerin, askerî kışlaların, soylulara ait konakların su ihtiyaçları buralardan karşılanırmış. IV. Onlar taşınacak ipleri, baltaları ve diğer malze- meleri hazırlamış; bizi bekliyorlar. Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisin- den sonra “Böyle önemli yapıların su ihtiyacını kar- V. Bu ağırlığın ne demek olduğunu dağa tırmandık- şılayan sarnıçların en meşhuru Yerebatan Sarnı- ça daha iyi anlıyorum. cı’dır.” cümlesi getirilirse metindeki düşünce akışı bozulmaz? VI. Dağdan odun indirecek odun ekibiyle buluşmak için sabah erkenden köyün meydanına geldik. A) I.  B) II.  C) III.  D) IV. Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluş- turulduğunda hangisi dışarıda kalır? A) II  B) III  C) IV  D) V LGS LGS 2. Nasıl başladı, ne vakit başladı bilemiyorum ama ilk Zeka Küpü Yayınları belirtiler dokuz yaşımda iken ortaya çıktı. Misafirler- le bahçede oturuyorduk. Yaşlı bir adam saati sor- 4. I. Unutulma hakkı, bireyin ulusal ve uluslararası du. Aksi gibi, kimsede saat yoktu. Eniştem içeri, sa- metinlerde çerçevesi çizilen her türlü kişisel ve- ate bakmaya koştu. Ben o sırada: “Üçü yirmi risinin korunmasını sağlayan bir haktır. geçiyor.” deyivermiştim. II. Bu durumu ortadan kaldırmak için kişisel verile- - - - - Boğazdan geçen vapurlara bakıp zamanı ba- rin korunması hakkının bir görünümü sayılabi- zen dakikası dakikasına kestirmek mümkündü. Gö- lecek olan “unutulma hakkı” kavramı gündeme rünürde vapur olmadığı anlaşılınca gözler fal taşı gelmiştir. gibi açıldı ve hep bir ağızdan “- - - -” dediler. III. Kişisel veriler dijital ortamlarda bir kez paylaşıl- “Bilmem.” dedim. “Dilimin ucuna geliverdi işte.” dığında bu ortamda kayıt altına alınmakta, kimi zaman üçüncü kişiler tarafından bireyin rızası Rahmetli halam: “Tesadüf a canım!” dedi. dışında kullanılabilmektedir. “Attı tuttu işte. Olmaz mı böyle şeyler?” IV. Bu hak, dijital hafızada yer alan kişisel bir içeri- ğin, bireylerin talebi üzerine bir daha geri getiri- Öbürküler de: “Evet, tesadüf.” dediler. “- - - -” diye lemeyecek biçimde silinmesidir. de eklediler. Bu parçanın anlamlı bir bütün oluşturabilmesi Bu metinde boş bırakılan yerlerden herhangi bi- için numaralanmış cümlelerden hangileri yer de- rine mantık akışına göre aşağıdakilerden hangi- ğiştirmelidir? si getirilemez? A) I ve II. B) I ve III. A) Ama bu kadar olur yani! C) II ve IV. D) III ve IV. B) Aslında saati biliyordu. C) Saati tutturmama önce kimse şaşırmadı. MEB Örnek Soru D) Peki ama nasıl bildin? 8. Sınıf LGS 34

ÇIKMIŞ SORULAR 2 TEST 5. I. Sözcüklerini aramaktan yorulmuş anılarımı yü- 8. ................... Chicago Üniversitesinden Prof. Dr. Ben- reğimin kuytu bir köşesine ekleyerek seslerin ve jamin Bloom ve ekibi de 1985 yılında yaptıkları ça- kokuların yalnızlaştığı bu kulübede saatlere ka- lışmada bir konuda çok başarılı olan kişilerin bu se- rışıyorum. viyeye nasıl geldiklerini belirlemeye çalıştı. Araştırmada; aralarında piyanistlerin, olimpik yüzü- II. İskelenin yanından kalkıp yorgun adımlarla ku- cülerin ve matematikçilerin olduğu, dünya çapında lübeye doğru yürüyorum yavaş yavaş. başarı kazanmış yüzlerce kişi ile görüşmeler yapıl- dı. Araştırmanın başında bu kişilerin, sözü edilen III. Günün akşama döndüğü dakikalarda, pejmürde alanlarda doğuştan yetenekli olduğu varsayılmıştı. perdelerini ve deniz kokan tahtalarını ardımda bı- Ancak araştırma sonuçları; bu kişilerin, çevreleri rakarak kulübeden çıkıyorum bir gölge gibi. (anne, baba, öğretmen...) tarafından teşvik edildik- leri ve onlardan destek gördükleri için, ilgilendikleri IV. Rüyalarımı ve tedirgin masallarımı kıyıda bıra- alanlarda başarılı olduklarını göstermiştir. karak, denizin ve martıların seslerini yüreğime hapsederek açıyorum yılların acısıyla gıcırda- Bu parçanın başına anlam akışına göre aşağı- yan kapıyı. dakilerden hangisi getirilmelidir? Numaralanmış cümleler düşüncenin akışına gö- A) Bilim insanları deneyimin niceliğinin önemli ol- re sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? duğunu belirtse de araştırmalar, niteliğinin daha değerli olduğunu gösteriyor. A) I.  B) II.  C) III.  D) IV. B) Bazı araştırmacılar bir kişinin başarılı olması için MEB Örnek Soru farklı alanlarda yetenekli olması gerektiğini öne sürmüştür. 6. “Daha fazla öğrenmek istemedim” dedi. Oysaki öğ- Zeka Küpü Yayınları renmek lazımdı. C) Önceleri bir alanda başarılı olmak için o alanda doğuştan yetenekli olmanın yeterli olduğu dü- Yukarıdaki cümlelerde kullanılan geçiş ve bağ- şünülürdü. lantı ifadesinin cümleye kattığı anlam aşağıda- kilerden hangisidir? D) Bir konuda uzmanlaşmak için deneyimin en az yetenek kadar önemli olduğu uzun zamandır bi- A) Konuyu özetlemek liniyor. B) Düşüncenin yönünü değiştirmek C) Açıklamayı desteklemek MEB Örnek Soru D) Düşüncenin nedenini belirtmek 9. I. Penguenlerin kökeninin Antarktika’ya dayandı- MEB Örnek Soru ğı düşünülüyordu. 7. (I) Ülkemizde kuşkusuz iyi denemecilerimiz yetişti. II. Ta ki California Üniversitesindeki bilim insanla- (II) Türkçenin bütün tatlarını veren doyumsuz dene- rı bir araştırmada, penguenlerin aslında ilk ola- meler yazıldı. (III) Buna karşılık öyle zamanlar oldu rak Avustralya ve Yeni Zelanda’da görüldüğünü ki herhangi bir türe dâhil edilemeyen melez yazılar, bulana kadar. deneme diye okurun önüne sürüldü. (IV) Kimileri denemenin, içi boş yani fikirsiz ve süslü yazılar ol- III. Genetik bilgilerin incelenmesi sonucunda pengu- duğunu zannetti. (V) Bu yüzden deneme kitapları, enlerin bundan yaklaşık 22 milyon yıl önce Avust- çoğu zaman edebiyat eseri sayılmadı. ralya ve Yeni Zelanda’da yaşadığı tespit edilmiş. Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisin- IV. Bu araştırmada bilim insanları 18 farklı penguen den itibaren düşüncenin yönü değişmiştir? türünden aldıkları kan ve doku örneklerini ince- leyerek penguenlerin genetik bilgilerine ulaşmış. Bu paragrafın anlam akışındaki bozukluğun gi- derilmesi için numaralanmış cümlelerden han- gileri yer değiştirmelidir? A) II.  B) III.  C) IV.  D) V. A) I ve III B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV Çıkmış Soru MEB Örnek Soru Türkçe 35

Paragraf 3. Bölüm PARAGRAFIN ANLATIM YÖNÜ Anlatım Biçimleri Bir düþünceyi, duyguyu, olayý, tasarýyý sözlü ya da yazýlý biçimde aktarmaya anlatým denir. Sözlü ve yazýlý anlatým arasýnda bazý farklýlýklar vardýr. Bilimsel bir veriyi anlatýrken kullanýlan anlatýmla, duygularýmýzý dile getirirken ya da bir olayý anlatýrken kullandýðýmýz anlatým ayný olmaz. Bu nedenle, anlatým amacýyla anlatým biçi- mi arasýnda sýký bir bað vardýr. Düz Anlatım Sanatlı Anlatım Açıklayıcı Anlatım Tartışmacı Anlatım Öyküleyici Anlatım Betimleyici Anlatım (Öðretme, bilgi verme) (Düþünceleri deðiþtirme) (Olay içinde yaþatma) (Ýzlenim kazandýrma) Düz Anlatım Açıklayıcı Anlatım Temel amacý okuyucuyu bilgilendirmektir. Bu anlatýmda dil, açýk ve anlaþýlýr olur. Konularýn anlatýmýn- da; terimlerin, deyim ve atasözlerinin açýklanmasýnda; tarihsel olaylarýn aktarýmýnda açýklayýcý an- latým kullanýlýr. Hemen hemen her konuda açýklama yapýlabilir. Bilimsel yazýlarýn; düþünce yönü aðýr basan maka- le, fýkra, eleþtiri, inceleme, röportaj... gibi yazý türlerinin anlatým biçimi budur. Herhangi bir nesneyi, kavramý, bir sorunu, özlü bir sözü açýklamak için bu anlatým biçimi aðýrlýklý ola- rak kullanýlýr. Açýklayýcý anlatýmda tanýmlama, örnekleme, karþýlaþtýrma ve tanýk göstermeden yararlanýlýr. Bu anlatýmda “Nasýl, Neden, Niçin?” sorularýna yanýt bulunur. Örnek 22 I. Rüzgâr enerjisi insanların tarih boyunca kullandığı enerjilerden biri olup ilk olarak yel değirmenlerinde tahılları öğüt- mek amacıyla kullanıldı. Daha sonra değirmenler aracılığıyla yeraltından su çıkarmak için de kullanıldı. 1980'li yıl- lardan sonra elektrik üretiminde kullanılmaya başlandı. Ülkemizde de kullanımı giderek artmaktadır. II. Tekerleğin icadı modern tekniğin başlangıcı olacak kadar önemlidir. İlk tekerlek örneklerine Güneybatı Asya'da rastlanmıştır. Tekerlek insanların avladığı hayvanlar, kaya parçaları gibi ağır şeyleri taşıma ihtiyacından doğmuş- tur. Tekerleğin arabalara takılmasıyla ulaşımda önemli derecede gelişme yaşanmıştır. İnsanlar gitmek istedikleri yerlere kısa sürede tekerlek sayesinde ulaşmıştır. III. Diderot etkisi, satın aldığımız her şeyin, bizi yeni aldığımız nesnenin ortaya çıkardığı tamamlayıcı duygunun etki- siyle yeni bir şey almaya sevk etmesi anlamına geliyor. Alışveriş çılgınlığı, satın alınan eşyaların aidiyeti, kimlik ve sosyal sınıf algısı gibi kavramlarla da yakından ilişkili olan bu kavram ilk olarak Diderot kendisinde gözlemleyerek sonrasında buna dair düşüncelerini \"Eski Sabahlığım İçin Pişmanlıklar\" adlı makalesinde kaleme almıştır. IV. Eski dostluklar kaldı mı çağımızda? Yok. Gitgide azalıyor öyleleri. Bir gün büsbütün yitip gidecek. Tarih ve edebi- yat kitaplarında okunan, duyulan, tanınan ama ne olduğu anlaşılamayan belirsiz bir duygu hâline girecek. Çağı- mızda insanlar belirsiz duygulardan çok, elle tutulur nesnelere değer veriyorlar. İlle de yarar bekleniyor her şey- den. Yarar, yani maddi kazanç. Dostluklar, arkadaşlıklar bir yana itilip gündelik yaşamın çıkarları öne çıkartılıyor. Numaralanmış metinlerden hangisi veya hangilerinde açıklayıcı anlatıma yer verilmemiştir? A) Yalnız I  B) II ve III  C) III ve IV  D) Yalnız IV Çözüm 22 Verilen metinler incelendiğinde I'de rüzgar enerjisi, II'de tekerlek, III'te Diderot etkisi açıklanmıştır IV'te ise artık eski dostlukların kalmadığıyla ilgili kaygılar ve yakınmalara yer verilmiştir, dolayısıyla IV. metinde açıklayıcı anlatım kulla- nılmamıştır. Cevap D 36 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Tartışmacı Anlatım Bir düþünceyi çürütme, deðiþtirme amacýyla kullanýlan anlatým biçimidir. Yazar bu anlatým biçimini kullanýrken öncelikle deðiþtirmek istediði düþünceyi ortaya koyar, sonra da düþünceyi geliþtirme yollarýna (karþýlaþtýrma, örnekleme, tanýk gösterme gibi) baþvurur. Böylece or- taya koyduðu bu düþüncenin niçin doðru olmadýðýný açýklar. Yani yazarýn amacý, karþýtý olduðu düþün- ceyi çürütmektir. Bu tür anlatýmda bir konuþma havasý vardýr. Ayrýca “ama, fakat, ancak, çünkü, varsayalým, kabul edelim...” gibi baðlaçlarla soru ve hitap cümleleri kullanýlýr. Tartýþmacý anlatýma daha çok bilimsel araþtýrmaya ve incelemeye dayanan yazýlarda, deneme, fýk- ra, makale gibi türlerde, açýk oturum, panel gibi konuþma türlerinde rastlanýr. Temel amacý okuyucuyu ele aldýðý fikre inandýrmaktýr. Örnek 23 (I) Şiir sadece duyguların, hayallerin güzelliğini; düşüncelerin sağlamlığını ayrıntılarıyla anlatmakla yetinmez. (II) Bü- tün bu özellikleri güzel bir söyleyişle sunar. (III) Söyleyiş biçimi şiirden ayrılamaz, onun kendine özgü bir tarzı vardır. (IV) Zaten yazarımız; \"Şiir, düz yazıya çevrilemeyen bir türdür.\" sözüyle bunu anlatmaya çalışmıştır. ▲ Ancak bazen, söyleyiş biçimi o kadar önemsenir ki bu, şiirde anlamı gereksiz görmeye kadar varabilir. ● Zaten ünlü şairlerimizden Ahmet Haşim'de böyle demiyor mu? \"Şiirde anlam aramak bülbülü eti için öldürmektir.\" ■ Bence şiiri söyleyiş biçimine kurban etmemek gerek, ben bir şiiri okuduğumda ya da dinlediğimde ondan bir an- lam çıkaramayacaksam onda sadece kelimelerin ses uyumunu gözeteceksem neden şiiri tercih edeyim ki müzik dinlemek varken. Yukarıdaki numaralanmış metin sembollerle belirtilmiş cümlelerle tartışmacı anlatıma örnek olacak şekilde yeniden düzenlenecektir. Buna göre yapılacak düzenlemede numaralanmış cümlelerin yerine aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? I II III IV A) ■ ● - ▲ B) - ■▲● C) - - ■▲ D) - - ▲■ Çözüm 23 Metindeki düşünce akışına göre III. cümlenin yerine üçgen, IV. cümlenin yerine de kare sembolleriyle temsil edilen cümleler getirildiğinde verilen metin tartışmacı anlatıma örnek bir metin olabilir. Cevap D Türkçe 37

Paragraf 3. Bölüm Sanatlı Anlatım Öyküleme (Hikâye etme) Öyküleme, olaya dayalý anlatým biçimidir. Olay ve olgular, oluþ sýrasýna göre, eylem içinde birbirine baðlý olarak geliþir. “Ne oldu?, Nasýl oldu?, Ne zaman oldu?” sorularýna yanýt bulunur. Bu anlatým biçiminde yazarýn amacý okuyucunun ya da dinleyicinin belleðinde olayý canlandýrmayý saðlamak, olayý yaþatmaktýr. Roman, hikâye, anı, gezi yazısı, röportaj vb. metinlerde başvurulan an- latım biçimidir. Örnek 24 I. Böylesine bir günde burada olmak çok güzel. Birazdan arkadaşımla şu göldeki kano benzeri kayıklardan birine bi- nerek gölde tur atacağız. Bulunduğumuz yerin arkasında kalan ormanı ve kaldığımız konaklama tesislerini gölden de seyretmek istiyorum. Umarım bu güzel anlarımızı yarıda kesecek bir olayla karşılaşmayız. II. Çadırlarımızı kurduğumuz bölge; yüksek kayalıklı zirveleri karşıdan gören, gölün en güzel manzaralı kıyısındaydı. Günün ilk ışıklarıyla birlikte gölden esen hafif, serin rüzgâr havaya ayrı bir ferahlık katıyordu. III. Kamp çadırlarını kurduğumuz göl kıyısının biraz ilerisinde yükselen katmanlı, sert kayalıklar eski kitaplarda gördü- ğüm Babil Kulesi'nin duvarlarını andırıyordu. Kayalıkların yakınındaki iri gövdeli uzun, çam olduğunu düşündüğüm, ağaçlar ise bulunduğumuz yerin kadim bekçileri gibi öylece dimdik duruyorlardı. IV. Arkadaşım da benim gibi çok heyecanlıydı. Buralara ilk defa gelmiştik ama heyecanımız bundan değildi. Hem bu tür kırsal yerlerde kamp yapmamız ilk değildi. Bizi asıl heyecanlandıran gölde kano yarışı yapacak oluşumuzdu. Evet, defalarca belgesellerde seyredip yapmayı çok istediğimiz sporu, kanoyu, nihayet bu güzel gölde yapacaktık. Ben göldeki diğer kanocuları gördükçe daha da heyecanlanıyordum. Numaralanmış metinlerden hangilerinde öyküleme ön plandadır? A) Yalnız I  B) II ve III  C) I, II ve III  D) I ve IV Çözüm 24 Numaralanmış metinler incelendiğinde II ve III. metinlerde, bulunulan yerlerin çevresel özellikleri betimlemelerle (yük- sek kayalıklı zirveler, gölün en güzel manzaralı kıyısı, yükselen katmanlı sert kayalıklar) tanıtılmıştır. I ve IV. metinler- de ise çevresel tanıtımdan çok kişilerin yapacakları eylemlerden (kano yarışı, kamp kurmak, doğa yürüyüşü) öyküle- yici anlatımla dile getirilmiştir. Dolayısıyla I ve IV. metinlerde öyküleme ön plandadır. Cevap D Örnek 25 Aşağıdakilerden hangisinde öyküleyici anlatıma yer verilmemiştir? A) Tarih 1953’ü gösterdiğinde, Özlü ailesi İstanbul’da tekrardan bir araya gelmişti. Fatih’te gecekondularla çevrili bir evde yaşmaya başlamışlardı. B) Maharet çözüm sunmak değil, soru sormaktaydı. Ne de olsa dünya kocaman hayat karmaşıktı. Ayrıca hiçbir soru- nun tek cevabı olmazdı. C) Akşam olunca o derme çatma evlerden, müzik ve kahkaha sesleri yükselirdi. Zaman zaman da hır gür çıkardı elbet. D) Evin içinde evle beraber yaşardık. Bu ağaçlar, tahtalar, çiviler, kiremitler, cansız birer madde değildi. Bizimle yaşı- yorlar. Çözüm 25 Seçenekler incelendiğinde A, C ve D seçeneklerinde olaya dayalı bir anlatıma yer verilmiştir. Dolayısıyla bu seçenek- lerde öyküleme vardır. B seçeneğinde ise herhangi bir olay veya olguların anlatımına yer verilmemiştir. Bu durumda doğru cevap B seçeneğidir. Cevap B 38 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Betimleme (Tasvir etme) Betimleme, okuyucu ya da dinleyicinin belleðinde resim çizme ve canlandýrmadýr. Varlýklarý benzer- lerinden ayrýlan özellikleriyle anlatma; hayal gücünü geliþtirir, zenginleþtirir. Yazarýn amacý, anlatýlan varlýkla ilgili okuyucuya izlenim kazandýrmaktýr. Yazar bu anlatýmda titiz bir gözlemle ayrýntýlarý seçer, düzenler. Betimleyici anlatým daha çok roman, öykü, aný, gezi yazýsý, röportaj... gibi türlerde, genellikle öykü- leyici anlatýmla iç içe kullanýlýr. Bir insanýn iç dünyasýyla dýþ görünüþünü anlatan betimlemeye portre denir. Örnek 26 I. Biraz ileride, dalgaların kumlara yayılıp dağıldığı yere kadar sokulmuş iri, siyah bir köpek, iki arkadaşın dikkatini çekti. II. İnsanlar, kendi tecrübelerini ve öğrendiklerini dil aracılığıyla birbirlerine ve gelecek nesillere aktarıyorlar. III. Burada mavi deniz, mavi gök birbiriyle kucaklaşırdı. Bazen nazlıca, bazen de suları yok denecek kadar azalan bir derenin aktığı yol; o dantel görünüşlü tarihi köşke, bayram yerine, erguvan, çınar gibi daha birçok görkemli ağaca ulaşırdı. IV. Bilim yolundan ayrılmak kafaları asılsız inançların, ilkel düşüncelerin tuzağına düşürür. İnsanları karanlığa iter. Ge- lişme ve yükselmeyi engeller. Yukarıda numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde betimleme vardır? A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III  D) III ve IV Çözüm 26 I ve III numaralı metinler betimlemeye örnektir. II ve IV numaralı kısımlarda herhangi bir şeyin betimlenmesi yapılmamıştır. Cevap C Örnek 27 Dar kapısından başka aydınlık girecek hiçbir yeri olmayan dükkanında tek başına, gece gündüz kıvılcımlar saçarak çalışan Koca Ali, tıpkı kafese konulmuş terbiyeli bir arslanı çağrıştırıyordu. Uzun boylu, iri pençeli, kalınca pazılı, ge- niş omuzlu genç bir pehlivandı. On senedir bu yerde ham demirden dövdüğü kılıç ve namluları tüm Anadolu’da, tüm Rumeli’de sınır boylarında büyük bir ün kazanmıştı. Yukarıda bir hikâyedeki kahramanın portresi verilmiştir. Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi portresi verilen kahramanın özelliklerini yansıtmaya diğerlerine gö- re daha yakındır? A) B) C) D) Çözüm 27 Metinde bahsedilen Koca Ali’nin portresine A seçeneğindeki kişi kısa C ve D seçeneklerindeki kişiler de yaşlı oldukları için yakınlık göstermez. B seçeneğindeki kişi genç, uzun boylu ve pazılı olduğu için Koca Ali’nin portresine daha yakındır. Cevap B Türkçe 39

Paragraf 3. Bölüm Düşünceyi Geliştirme Yolları (Anlatım Teknikleri) Düþüncesini okuyucunun rahatça anlayabileceði biçimde vermek, okuyucu tarafýndan iyi ve doðru anlaþýlmak isteyen bir sanatçý, anlatýmýnda bazý yollara baþvurur. Daha çok paragrafýn geliþme bölümünde kullanýlan; ileri sürülen duygularý, düþünceleri açýklayýp belirginleþtirmek ve inandýrýcý kýlmak için baþvurulan düþünceyi geliþtirme yollarýndan baþlýcalarý þunlardýr: Tanımlama Bir kavramýn özel ve deðiþmez nitelikleriyle tanýtýlmasýdýr. Taným cümlesi “... nedir?” sorusunun karþýlýðýdýr. Öðrenme nedir? – Kalýcý davranýþ deðiþikliðine “öðrenme” denir. Yazar, düþüncesini okuyucuya en kýsa yoldan aktarmak ister, bu sebeple o düþünceyle ilgili temel kavramlarýn nesnel ya da öznel tanýmlarýný yapar. Nesnel biçimde yapýlan ve kavramý en kýsa yol- dan açýklayan tanýmlarda anlam yoðunluðu vardýr. Okuyucu bu yoðun anlamla ilgileneceðinden ko- nunun dýþýna çýkmamýþ olur. Örnek 28 Antroposen, insanoğlunun dünyanın ekolojik III dengesine olan etkisinin başlangıcını ve Bazı bilim insanları yeryüzünde “antroposen”in sonrasını vurgulayan zaman dilimini ifa- I başlangıcını büyük uygarlıkların kurulma- de eder. sıyla başlatır. Antroposen Çağı’nın ne zaman başla- Virginya Üniversitesinden paleoiklim IV II dığıyla ilgili soruya verilen cevaplardan uzmanı William Ruddiman 8 bin yıl ka- dar önce tarımla beraber Antroposen Ça- biri de Sanayi Devrimi’dir. ğı’nın başladığını belirtir. Yukarıdaki şekilde “antroposen” kavramıyla ilgili numaralanmış metinlerden hangisinde “antroposen” kavramı- nın tanımı yapılmıştır? A) I  B) II  C) III  D) IV Çözüm 28 Numaralanmış metinler incelendiğinde I, II ve IV. metinlerde “antroposen” veya Antroposen Çağı’nın ne zaman baş- ladığıyla ilgili ortaya konulan görüşler dile getirilmiştir fakat “antroposen” kavramının ne olduğuyla ilgili yani “Antropo- sen nedir?” sorusuna herhangi bir cevap verilmemiştir. Ancak III. metinde “Antroposen nedir?” sorusuna cevap veri- lerek “antroposen” kavramının tanımı yapılmıştır. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir. Cevap C 40 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Tanık Gösterme (Alıntı Yapma) Düþünce yazýlarýnda görülen anlatým tekniklerindendir. Yazar, düþüncelerini söyledikten sonra, ün- lü bir kimsenin, kendisiyle ayný doðrultuda söylemiþ olduðu bir sözü alýntýlar. “...’ nýn da dediði gibi...” biçiminde bir kullaným söz konusudur. Kýsaca yazar, kendisine destek olacak düþünceye paragrafýn- da yer vererek düþüncesini güçlü kýlmaya çabalar. Yapýlan bir alýntýnýn tanýk gösterme olabilmesi için paragrafýn ana düþüncesiyle ayný doðrultuda olmasý gerekir. Tanýk göstermeye baþvurulan parçalarýn ana düþüncesi, tanýk göstermenin içinde aranmalýdýr. Uyarı Yazar, başkasına ait bir düşünceyi karþý çýkmak amacýyla alýntýlamýþsa bu, yalnýzca parçanýn tartýþmacý bir anlatým bi- çimiyle yazýldýðýný gösterir. Örnek: Picasso, “Ben aramam, bulurum.” demiş. Hoş söz! Kendine güvenen bir kişinin sözü, meydan okur gibi. Ama bilmem doğru mu? “Kimse aramadan bulamaz.” demeyeceğim, şunu düşünüyorum! Aramak, bulmak sanatçıda değil de bilim insanında olur. Bilim insanı; doğanın yasalarını arar, birtakım olayları inceleyip sebeplerini bulur. Bunlara dayanarak yeni şeyler ortaya koyar. Sanat eri bunu yapmaz. Açıklama Yukarıdaki metinde yazar, Picasso’nun bir sözünü alıntılamıştır. Ancak yazar bu sözü düşüncelerini desteklemek için kullanmamıştır ve tartışmacı bir anlatımla alıntı yaptığı sözün tersini savunan görüşler ortaya koymuştur. Dolayısıyla bu metindeki alıntı cümleyi tanık gösterme örneği olarak değerlendiremeyiz. Örnek 29 Yazarlık başlı başına bir hünerdir. Hele hikâye yazarlığı... Hikâyeci de bizimle aynı ortamı paylaşabilir. Her gün bizim geçtiğimiz caddelerden, sokaklardan o da geçebilir. Ancak biz sadece geçip gideriz oralardan hikâyeci ise bize bizi yansıtan buram buram insan ve hayat kokan hikâyeler çıkarır. Her gün tanık olduğumuz şeyler hikâyecinin kalemin- den çıkınca bir başka görünür bize. Daha anlamlı daha değerli olur o sıradan şeyler gözümüzde. Üzerlerine sihirli bir el değmiş gibi hissederiz. Aslında ortada sihir falan yoktur. Olan şey sadece bizim fark edemediğimiz güzelliklerin sa- nat ve estetik duyarlılığı olan bir göz tarafından görülüp yine bize yansıtılmasıdır. Evet olan sadece budur fakat çev- remizdeki bir güzelliği fark edebilmek, hele sanatsal açıdan fark edebilmek hiç kolay değildir. İşte yazarın, hikâyecinin hüneri de buradadır: güzelliği fark edebilmek. Onları sanatçı yapan da budur. Albrecht Dürer’in dediği gibi: “Sanat do- ğanın içindedir, sanatçı onu oradan çıkarabilendir.” Yukarıdaki metin için yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi doğrudur? A) Metinde öyküleyici bir anlatım vardır. B) Sayısal verilerden yararlanılmıştır. C) Düşünceler alıntı yapılarak desteklenmiştir. D) Metinde \"sanat\" kavramının tanımına yer verilmiştir. Çözüm 29 Verilen metinde yazarlığın özellikle de hikâye yazarlığının kolay olmadığı anlatıldıktan sonra bu görüşleri destekler ni- telikte ünlü bir kişinin sözüne yer verilip düşünceler, alıntı yapılarak desteklenmiştir. Cevap C Türkçe 41

Paragraf 3. Bölüm Örnekleme Düþünceyi geliþtirmek ve kanýtlamak için belli bir durumun, olayýn, yaþantýnýn, olgunun örnek gös- terilmesidir. Türkçede örnekleme baðlaçlarý “söz gelimi” ve “örneðin”dir. Yanýtý “örnekleme” olan sorularda bu bað- laçlar kullanýlmamýþ olabilir. Fakat paragrafý okurken bir cümlenin baþýna “örneðin” sözcüðü getirilebi- liyorsa, yazar düþüncesini geliþtirmede “örnekleme” yi kullanmýþ demektir. Uyarı Ünlü bir kiþinin örnek verilmesi ile ünlü bir kiþiden “alýntý yapma”yý birbirine karýþtýrmayýnýz. Örnek, ana düþüncenin gözle görülür duruma getirilmesidir. Bu nedenle örnekleme kullanýlan paragraflarda ana düþünce, örneklemeden he- men önce aranmalýdýr. Örnek 30 I. Anadolu'da dokunan halı ve kilimlerde her desenin ayrı bir anlamı vardır. İnsanlar anlatmak istediklerini bu desen- ler aracılığıyla aktarmışlardır. Göz deseni nazardan korunmayı, at dileği simgeler. Yıldız, mutluluğu bildirir. Çınar ağacı, sonsuzluğun; kuş motifleri yaşamın ve ruhun simgesidir. II. Renkler ressamların ruh dünyalarını yansıtır. Kırmızı şiddeti, yeşil ve mavi huzuru, sarı yaşam enerjisini, siyah kö- tümserliği, beyaz saflığı ifade eder. Renklerin kullanılma yoğunlukları veya ressamın, ara renkleri değerlendirme biçimleri, sanatçının karakteri hakkında bilgiler verir. III. Mars, yıllardır üzerinde hayatın olup olmadığı tartışmasıyla insanoğlunun ilgisini çekmiş bir gezegendir. İklimi çö- lü andıran bir soğuktur. Kuru ve ince bir atmosfere sahip olan Mars'ta sıvı hâlde su bulunmadığı için bugün artık Mars üzerinde yaşam olmadığı düşünülüyor. IV. Okuma, tutkuların en soylusudur. Ekmek nasıl bedeni beslerse o da ruhu öyle besler. Ünlü bir sanatçı okuma için: \"Tatlı tatlı kendinden geçmektir.\" demiştir. Büyük yazarlar ömürlerinin yarısını okumakla geçirmişlerdir. Montesque: \"Çeyrek saatlik bir okumanın gideremeyeceği kederim olmamıştır.\" der. Bir kitap her zaman güvenilebilecek bir dosttur. Verilen metinlerden hangilerinde örneklemeye rastlanmaz? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I ve III Çözüm 30 Numaralanmış metinlerden I’de “Anadolu’da dokunan kilimlerde her desenin ayrı bir yer vardır.” sözü kilimlerde kulla- nılan göz, at, yıldız, çınar ağacı ve kuş motiflerinin anlamları açıklanarak örneklenmiştir. II. metinde “Renkler ressam- ların ruh dünyalarını yansıtır.” düşüncesi renkler, insanın duygu dünyasındaki karşılıklarıyla (şiddet, huzur vb.) belirti- lerek örneklenmiştir. III. metinde Mars gezegeninin yapısı ve yaşam koşullarıyla ilgili tanıtıcı bilgilere yer verilmiş, herhangi bir örnekleme yapılmamıştır. IV. metinde “okuma” üzerine ortaya konulan düşünceler bazı ünlü yazarların “okuma” üzerine söylediği sözlerden alıntı yapılarak desteklenmiştir. Dolayısıyla III ve IV. metinde örneklemeye baş- vurulmamıştır. Cevap C 42 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Karşılaştırma Ýleri sürülen düþünceyi geliþtirmek ve açýklamak için aralarýnda deðiþik yönlerden iliþki kurulabilecek herhangi iki þeyi birlikte incelemeye karþýlaþtýrma denir. Karþýlaþtýrmada karþýlaþtýrýlan iki kavram, varlýk, olgu veya olayýn ortak olan ya da olmayan yönleri anlatýlarak genel bir yargýya varýlýr. Üzerinde durulan düþünce daha açýk, görünür bir þekilde ortaya konur. Uyarı Karþýlaþtýrma bir cümle içinde olabileceði gibi parçanýn bütününe yayýlmýþ biçimde de olabilir. Paragrafta genellikle “ise, oysa, buna karþýn” gibi baðlaçlar kullanýlýr. Örnek 31 \"Maruzatım Var\", olay örgüsünden çok, karaktere; tahkiyeden çok, göstermek istediklerine odaklanmış görünüyor. Ge- nellikle öykü kişilerinin perspektifinden dinlediğimiz kurgularda tahkiyenin yükselttiği bir gerilimden, haliyle güçlü ve vurucu finallerden de bahsetmek mümkün değil. Yazar bunun yerine insanın iç dünyasına doğru genişleyen, onu çev- resindeki her şeyin elinden kurtarmak isteyen metinler yazmayı tercih etmiş. Yukarıdaki metinde aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi daha ön plandadır? A) Tanımlama B) Örnekleme C) Karşılaştırma D) Tanık gösterme Çözüm 31 Metinde \"Maruzatım Var\" adlı öykünün yazılışında yazarın neye daha çok yer verdiği karşılaştırma yapılarak ortaya konmuştur. Cevap C Örnek 32 Orhun harflerinin kökeniyle ilgili yapılan araştırmalar- da bu harflerin Türklerin günlük yaşamda kullandığı nesnelerin yazıdaki şekli gibi olduğu öne sürülmüştür. Yandaki işaret Göktürkçede ince ünlülerle kullanılan “b” veya “eb” seslerini karşılayan harfi temsil eder. Bu harf, görüldüğü gibi Türkler için “ev” niteliği taşıyan ça- EB - BE dırın şekline yakındır. Göktürkçede sözcük sonların- EB - EV daki “b” sesleri sonraki dönemlerde genellikle “v” se- sine dönüşmüştür. Dolayısıyla “eb” sözcüğünün de “ev” biçimine dönüştüğünü düşünürsek bu harfin ev (çadır, otağ) nesnesinden hareketle oluştuğu söylenebilir. Verilen metin için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? B) Karşılaştırma yapılmıştır. A) Tanık göstermeye yer verilmiştir. D) Hayali ögelere rastlanmaktadır. C) Sayısal veriler kullanılmıştır. Çözüm 32 Verilen metinde işaretiyle çadırın şekli arasında şekil benzerliği yönünden bir karşılaştırma yapılıp işaretinin kö- EB - BE EB - BE EB - EV keni hakkında bilEBg-EVilere yer verilmiştir. Cevap B Türkçe 43

Paragraf 3. Bölüm Benzetme Paragrafta anlamca zayýf olanýn güçlü olana benzetildiði durumlardýr. “Benzetme”den yararlanýlmýþ olmasý için paragrafta “Ne, neye benzetilmiþ?” sorusunun yanýtý verilmelidir. Uyarı “Benzetme”nin düþünceyi geliþtirme yolu olarak kullanýldýðý paragraflarda “gibi” edatýný ya da “benzer, andýrýr” gibi söz- cükleri görmek mümkündür. Örnek 33 I. Yüz kelimelik bir şiirde yüz tane güzellik arayanlar var. Halbuki bin kelimelik bir şiir bile bir tek güzellik için yazılır. Tuğla güzel değildir. Sıva güzel değildir. Fakat bunlardan oluşan bir mimarî eser güzel olabilir. İşte şiir de böyledir. II. Bilimde gelişme bilim adamları arasındaki iş birliğinin bir sonucu olarak gerçekleşir ve âdeta bir bayrak yarışına benzer. Bir bilim adamı bir başka bilim adamının elde ettiği sonuçları eleştirip düzeltebileceği gibi onlara dayanıp yeni bilgilere de ulaşabilir. III. Ümit, isteklerimizin gerçekleşmesini istemek, beklemektir. Çocuğun hayranlık dolu gözlerinde, gencin sevgiyle çar- pan yüreğinde, yaşlının geçmişe dalan bakışlarında hep ümidin parıltısı sezilir. Ümit, duyan ve düşünen her varlı- ğın en değerli hazinesidir. IV. Yalancılık insanların yakalandığı amansız hastalıklardan biridir. Yalancılık etiketi üzerine yapıştı mı bir daha onu yapıştığı yerden sökmek neredeyse imkânsızdır. Yalan söyleyen insanlara kimse güvenmez. Hatta bu kişiler doğ- ru söylese bile artık kimse onlara inanmaz. Numaralanmış metinlerin hangilerinde benzetmeye yer verilmiştir? A) Yalnız II B) I ve II C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV Çözüm 33 Verilen metinler incelendiğinde I'de şiir, bir mimari esere; II'de bilim adamlarının iş birliği, bir bayrak yarışına III'te ümit, bir hazineye IV'te yalancılık, bir hastalığa benzetilmiştir. Cevap D Örnek 34 I II III IV Yukarıda numaralanmış kitap isimlerinden hangisinde benzetmeden yararlanılmıştır? D) IV A) I B) II C) III Çözüm 34 II numaralı kitap isminde “yürek yalnız bir avcıya” benzetilmiştir. Diğer kitap isimlerinde ise herhangi bir benzetme yoktur. Cevap B 44 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Sayısal Verilerden Yararlanma Özellikle öðretici (didaktik) yazýlarda inandýrýcý olabilmek, üzerinde durulan düþünceyi geliþtirip doð- rulamak için istatistiksel bilgiler, araþtýrmalar, sayýsal veriler kullanýlýr. Böylece ileri sürülen görüþ, nesnel biçimde doðrulanmýþ olur. Örnek 35 Zeka Küpü Yayınları Örnek 36 Yoksul kadınların, I. On yıl var ayrıyım Kınadağı’ndan. un çuvallarından II. Altında bir tarih: Sekiz Mart otuz yedi. çocuklarına elbise diktikleri III. On dört asır evvel yine böyle bir geceydi. fark edilince bazı un IV. Arkamızda kalıyor şehrin kenar evleri . fabrikaları çiçekli çuvallar üretmeye başlamış. Yukarıda yer alan numaralanmış dizelerden hangi- sinde sayısal veriler kullanılmamıştır? Yıl: 1939 A) I  B) II  C) III  D) IV Yukarıdaki görselde; Çözüm 36 I. Tanık gösterme II. Tanımlama Verilen dizelerden I. dizede on yıl, II. dizede “sekiz mart III. Sayısal verilerden yararlanma otuz yedi.” III. dizede “On dört” ifadeleri sayısal ifadeler IV. Benzetme olduğu için bu dizelerde sayısal veri kullanılmıştır. Fa- kat IV. dizede ise herhangi bir sayısal veri kullanılma- gibi düşünceyi geliştirme yollarından hangisine ya mıştır. da hangilerine başvurulmuştur? Cevap D A) Yalnız I  B) II ve III  C) Yalnız III  D) I ve IV Çözüm 35 Tarihler, sayısal verilerden yararlanmaya girer. Cevap C Örnek 37 I II III Yukarıda üç farklı TV kanalında başlayacak yayınlarla ilgili görsellere yer verilmiştir. Buna göre numaralı programlardan hangilerinde sayısal verilerden daha az yararlanılır? A) I ve II  B) Yalnız II  C) I ve III  D) Yalnız III Çözüm 37 I ve II numaralı programlardan I. sinde hava durumu raporu II. sinde ise ekonomiyle ilgili bilgiler verileceği için bu prog- ramlarda sayısal verilerden çok sık yararlanılır. III numaralı programda ise resim ve resim yapmayla ilgili ifadeler da- ha sık geçeceğinden bu programda diğerlerine göre sayısal verilerden daha az yararlanılır. Cevap D Türkçe 45

Paragraf 3. Bölüm Anlatım İle İlgili Özellikler A) Açıklık: B) Duruluk: C) Yalınlık D) Akıcılık: E) Sürükleyicilik: Sözün tek ve net bir Paragrafta gereksiz (Sadelik): Kolay okunan, dil anlam vermesi, pa- cümle bulunma- pürüzleri barýndýr- Genellikle akýcýlýkla ragrafta karýþýklýk masýdýr. Ýçinde ay- Anlatýmýn süsten, mayan anlatýmdýr. sürükleyicilik birbi- yaratabilecek söz- ný anlama gelebile- gösteriþten ve ge- Akýcý bir anlatýma rine karýþtýrýlýr. Aký- cüklerin bulunma- cek sözler bulunan reksiz ayrýntýlardan açýk, duru ve yalýn cýlýk; anlatým ile, sü- masýdýr. paragraflarýn an- uzak olmasýdýr. bir dille ulaþýlabilir. rükleyicilik ise içerik latýmý bozuktur. Akýcý bir anlatýmda ile ilgili terimlerdir. F) Doğallık: H) Özgünlük: seçilen sözcüklerin Konusu ilgi çekici Anlatýmýn içten, G) Özlülük Özgünlük, yapýtýn birbirlerine uygun olduðundan bir ge- doðal olmasýdýr. (Yoğunluk): içeriðinden çok, bi- olmasý, aralarýnda cede bitirilen bir ki- Doðal bir anlatým, çiminde, yazarýn ses bakýmýndan bir taptan “Son derece zorlama hissi yarat- Az sözle çok þey üslubunda beliren uyumun bulunmasý akýcýydý.” þeklinde maz. Gündelik ko- anlatmaktýr. Yoðun- bir özelliktir. Ya- gerekir. bahsetmek yan- nuþma dilinin rahat- luk anlatýmla ilgili zarýn üslubunun lýþtýr. Kitap, konusu- lýðýný ve tadýný deðil, içerikle ilgili diðer yazarlardan I) Nesnellik: nun dikkat çekiciliði duyurur. Yazýldýðý bir kavramdýr. Ata- farklý olduðu du- Yazarýn anlattýklarý- bakýmýndan sürük- dilin güzellikleri sözleri ve özdeyiþ- rumlar için kul- na, kiþisel görüþle- leyici olabilir. doðal bir þekilde ler, yoðun bir anla- lanýlýr. rini katmamasýdýr. yazýya yansır. ma sahip, özlü Doðruluðu kanýtla- Ý) Öznellik: ifadelerdir. nabilir nitelikteki yargýlardýr. Bilimsel Kiþinin kendi düþün- yazýlar, gözlemlerin cesini yansýtmasý, olduðu gibi anlatýl- yorum yapmasýdýr. dýðý yazýlar nesnel- “Kaný bildirmeye yö- dir. nelik”, “göreceli”, “kiþisel deðerlendir- me” sözleriyle de ifade edilebilir. Örnek 38 • Açıklık  • Duruluk  • Sadelik  • Özlülük • Akıcılık  I. Kulübeden çıktı ve göle doğru yürüdü. Böğürtlenlerle kaplı kırmızı toprakları geçti. Mor püsküllü çiçekler açmış de- vedikenlerine, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte güneşe dönen ay çiçeklerine baktı. II. Kendini yüksek dağların zirvesinde erişilmez zanneden karlar, gün gelir ayaklarının altından çamurlu bir su olarak akıp gider. III. Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak IV. Burada zaman sosyolojisi ile başlayacağım. Son zamanlarda sosyal bilimlerdeki uzlaşımsal zaman anlayışının bü- yük bir kısmının, geçersiz ve uygun olmayan nosyonlardan kökenlendiği ileri sürülmüştür. Numaralanmış metinlerden hangisi yukarıda verilen anlatım özelliklerinden sayıca en çok anlatım özelliğini yansıtır? A) I  B) II  C) III  D) IV Çözüm 38 Verilen metinlerden I. metin akıcılık, açıklık, duruluk ve sadelik ilkelerini yansıttığı için en fazla anlatım özelliğini yan- sıtan metindir. Cevap A 46 8. Sınıf

3. Bölüm Anlatıcı Paragraf Türleri Anlatıcı Türleri 2. Üçüncü Kişi Anlatımı: Üçüncü kişi ağzıyla yapılan anlatımlarda ya- 1. Birinci Kişi Anlatımı: zar, genellikle duyduğu veya gördüğü şeyle- Birinci kişi ağzıyla yapılan anlatımlar- ri anlatır. Yazar olayı dışarıdan gözlemleyen, da yazar, kendi başından geçen veya olayın içinde olmayan kişidir. Bu tür anlatım- içinde bulunduğu bir olayı anlatır. Bu larda çoğu zaman üçüncü tekil şahıs (o) ve- tür anlatımlarda çoğu zaman birinci ya üçüncü çoğul şahıs (onlar) ekleri kullanır. tekil şahıs (ben) veya birinci çoğul şa- hıs (biz) ekleri kullanır. Örnek 39 Ben Buradayım! Atatürk’ün Antalya’yı ziyaretinin öncesinde Çankaya’da Mussolini’nin elçisi, İtalya’nın Antalya üzerindeki taleplerinden söz edince Atatürk onu hiçbir şey söylemeden dinlemiş, daha sonra birkaç dakika izin isteyerek odadan çıkmıştı. Döndüğünde üstünde Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk defa giydiği mareşal üniforması vardı. Yerine oturdu ve “Şimdi devam edin lütfen” dedi. Bu kez susma sırası büyükelçiye gelmişti. İtalya’nın bu talebi Atatürk’ün Antalya’yı ziyaretini daha da anlamlı kıldı, Atatürk böylece Mussolini’ye “Ben burdayım.” mesajı vermişti. Yukarıdaki metin için yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A) Anlatıcı olayı gözlemleyen bir konumdadır. B) Anlatıcı olayı başkalarından öğrenerek aktarmıştır. C) Üçüncü kişi anlatımı ağırlıktadır. D) Aktarma cümlelerine yer verilmiştir. Çözüm 39 Verilen metne üçüncü kişi anlatımı hakimdir. Anlatıcı olayı kendi gözlemleri sonucu aktarmıştır. Başkalarına ait ifade- ler aktarma cümleleriyle ifade edilmiştir. Anlatıcı olayı başkalarından öğrenmemiştir. Cevap B Türkçe 47

Paragraf 3. Bölüm Dil ve Anlatım Özellikleri Duyguların, düşüncelerin, gözlemlerin, olayların, durumların, nesnelerin veya kavramların yazılı ve sözlü olarak ifade edilmesine \"anlatım\" denir. \"Dil ve anlatım özellikleri\" denildiğinde şunlar düşünülmelidir: • Yazarın dili kullanma biçimi (Kısa - uzun cümleler, devrik cümleler, sıfatlar, akıcılık, duruluk...) • Anlatım teknikleri (açıklama, öyküleme, tartışma, betimleme) • Düşünceyi geliştirme yolları (tanımlama, örneklendirme, karşılaştırma...) • Söz sanatları (mecaz, abartma, benzetme, kişileştirme, konuşturma) • Anlatıcı (1. kişi anlatımı - 3. kişi anlatımı) • Nesnel - öznel yargılar Örnek 40 Örnek 41 “Sen aşk nedir bilir misin? Aşk adamın kalbini sız- Zeka Küpü Yayınları Osmanlı zamanında, havanın çok soğuk olduğu bir latır. Hem ben sevilmeyecek adam değilim. Güzel günde bir adam dışarıyı izliyormuş. Adam yoğurt- adamım bir kere. Maaşım var, emekliliğim var. Se- çunun sesini duyup hanımına: “Kap getir de yoğurt nede iki takım elbise...”  Çöpçüler Kralı - 1977 alalım” demiş. Adamın hanımı da; “Yoğurt var, ihtiyacımız yok” deyince adam hanımına: “Bizim Yukarıdaki görselde yer alan ifadeler için aşağıdaki- ihtiyacımız yok ama yoğurtçunun ihtiyacı var. Bu lerden hangisi söylenemez? soğukta bu sokaktan üçüncü geçişi” demiş. A) Devrik cümle vardır. B) Birinci kişi anlatıma yer verilmiştir. I. III. kişiye dayalı anlatım vardır. C) Sayısal veri kullanılmıştır. II. Anlatımda görülen geçmiş zaman kipine yer veril- D) Birden fazla eksiltili cümle kullanılmıştır. miştir. Çözüm 40 III. Öyküleyici anlatım ağır basmaktadır. IV. Doğrudan anlatıma başvurulmuştur. Görseldeki ifadeler incelendiğinde “Güzel adamım bir kere.” cümlesinde “Güzel adamım” ifadesi yüklemdir ve Yukarıdaki metnin anlatım özellikleriyle ilgili yapılan başta kullanıldığı için cümre devriktir. Yine aynı cümle- numaralanmış değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? de I. tekil şahıs eki (-ım) kullanıldığı için birinci kişi an- latımına yer verilmiştir. Metinde “Senede iki takım elbi- A) I  B) II  C) III  D) IV se” ifadesinden başka eksiltili cümle kullanılmamıştır. “Çöpçüler Kralı - 1977” ifadesinde sayısal veriye yer ve- Çözüm 41 rilmiştir. Dolayısıyla cevap D seçeneğidir. Verilen metin III. kişiye dayalı anlatıma sahiptir. Metin- Cevap D de öyküleyici anlatıma yer verilmiştir. Kişilere ait sözler doğrudan anlatımla aktarılmıştır. Anlatıcı metinde anla- 48 tılanları görülen değil duyulan geçmiş zaman kipini kul- lanarak anlatmıştır. Cevap B 8. Sınıf

3. Bölüm Paragraf Hikâye Unsurları 2. Kişiler: Olayın oluşmasında etkili olan ya da olayı yaşayan insanlardır. 1- Olay: Hikâye 3. Yer: Unsurları Hikayede üzerinde söz söylenen ya- Olayın yaşandığı çevre veya mekân- şantı ya da durumdur. dır. 4. Zaman: Olayın yaşandığı an, saat, gün, mevsim, yıl ya da dönemdir. Örnek 42 Evimin yakınlarında, bazı güneşli günlerde, gölgesinde oturup etrafı seyrettiğim bir ağaç vardı. Yine bir gün bu ağacın gölgesinde oturmuş etrafı seyrediyorken ağaçtan bazı seslerin geldiğini fark ettim. Bir de baktım ki bir adam gölgesin- de oturduğum ağacı testereyle kesiyor. Derken adam ağacı kesti ve ondan değişik boyutlarda tahtalar çıkardı. Bu tah- taları, kesilen ağacın yerine getirip birbirine ekleyerek bir şeyler yapmaya başladı. Daha sonra bir de baktım ki öteden beri zaman zaman gölgesinde oturduğum ağacın yerinde bir kulübe ve yanında da ağacı kesen adam! I II III IV V VI VII VIII Yukarıdaki metinde geçen olay numaralanmış görseller kullanılarak anlatılacaktır. D) III, IV, VI ve VII Buna göre numaralanmış görsellerden hangileri kullanılmalıdır? A) I, III ve IV  B) VI, VII ve VIII  C) II, V ve VIII  Çözüm 42 Cevap D 49 Verilen metinde anlatılanlara bakıldığında III, IV, VI ve VII numaralı görsellerin kullanılması gerekir. Türkçe

TEST4 PEKİŞTİRME TESTİ 1. 1115 3. • Umberto Eco'nun 1980'de yayımlanan dev ro- manı \"Gülün Adı\", çağdaş klasikler arasında ye- Bu güzel bot, ünlü bir markaya değil, Altay Dağ- rini çoktan aldı. Çok katmanlı bir yapıt olan bu ları'nın doruklarında yaşamış İskit Türklerine ait romanda, 1327'de İtalya'daki bir manastırda ge- ve MÖ'ye dayananıyor. çen cinayet soruşturması anlatılıyor. Dünyanın belli başlı tüm dillerine çevrilen \"Gülün Adı\" ya- yımlanışının üzerinden 21 yıl geçtikten sonra, yazarı tarafından yeniden ele alındı. • Bot üzerindeki desenler ve botun rengi onun bir • Adam ayak seslerimizi duyunca yüzünü kaldırdı. kadına ait olabileceğini gösteriyor. Yaşlı, tüysüz yüzlü, kabak kafalı, iri gök mavisi gözlü, ince, kırmızı ağızlı, beyaz tenli, kafasının • Deriden yapılmış bu bot; kumaş, kalay, pirit kris- derisi tıpkı sütte saklanmış bir mumyanınki gibi talleri, altın folyo ve cam boncuklarla süslenmiş. kafatasına yapışmış bir adamdı. Elleri ak, ince uzun parmaklıydı. Zamansız bir ölümün kuruttu- • Arkeologların çoğu, botun iki bin üç yüz yıllık ğu küçük bir kızı andırıyordu. Onu kendinden ge- olabileceği görüşünde birleşiyor. çiren bir görüntünün ortasında rahatsız etmişiz gibi dalgın bir bakışla baktı bize. • Bazı arkeologlar aynı dönemde Roma ve ben- zeri medeniyetlerde bu tür bir bota rastlanmadı- I. Betimleme ğını, İskitlerin bu konuda Romalılardan ileride II. Açıklama olabileceğini öne sürüyor. III. Benzetme IV. Öyküleme Yukarıda arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılmış botla ilgili yapılan açıklama, verilen metinlerden Zeka Küpü Yayınları Yukarıdaki metinlerde numaralanmış kavramlar- herhangi biriyle tamamlandığında aşağıdakiler- dan hangisine yer verilmemiştir? den hangisine ait bir örnek olamaz? A) I  B) II  C) III  D) IV A) Karşılaştırma B) Sayısal veri 4. Kent, sokağın öteki ucunda kaldı. Burası iptidai bir C) Tanımlama D) Betimleme dünyaydı. Sokak siyah renk almış, gökyüzü kızar- mış; ne gündüz ne gece... İki dünya arasında bir 2. \"Bir daha sana kim- yerdeydim. Korkudan ne yapacağımı şaşırdım. Yo- senin, bir şey yapa- lun ortasında kalakaldım. Beni buraya sürükleyen mayacağını söyle- iki ihtiyarı anımsadım. Hana girmeliyim; onlar da or- mesine izin verme, da, dedim. İçeri girmek için adımımı attığımda bo- benim bile! Bir ha- yumdan büyük bir ayak yanı başıma bastı. Bir du- yalin varsa, peşini dağı gökte, bir dudağı yerde dev anasıydı bu. Çekil bırakmamalısın, onu korumalısın. İnsanlar ken- ordan ufaklık, dedi. O anda gözlerim açıldı. Sağım- dilerinin yapamadıkları şeyleri senin de yapama- da solumda başka yaratıklar vardı. yacağını söyler. Bir şeyi istiyorsan peşini bırak- ma. Git ve al. O kadar.\" • Masalsı ögelere yer verilmiştir.  Umudunu Kaybetme • Her iki anlatıcı türüne de yer verilmiştir. Yukarıda bir film repliğinden alınan metinde aşa- ğıdakilerden hangisine vurgu yapılmaktadır? • Sürükleyici bir anlatım vardır. A) Özgünlük B) Doğallık • Öyküleyici anlatım ağır basmaktadır. C) Kararlılık D) Özlülük • Abartmalara yer verilmiştir. 50 • Dolaylı anlatımın yoğun olduğu cümlelere yer verilmiştir. Yukarıdaki metin için yapılan değerlendirmeler- den kaçı doğrudur? A) 2  B) 3  C) 4  D) 5 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 4 TEST 5. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanlarındandır. Ahmet Hamdi Tanpınar en çok sevdi- 22 Şubat 1948 - 2 Haziran tarihleri arasın- ğim Türk edebiyatçılarından biridir. da parçalar halinde Cumhuriyet gazetesin- Onun romanlarından beni en çok etki- de yayımlanmıştır. leyeni “Huzur”dur. I II Romanın duygusal zemini ise doğaya, sa- 20 . yüzyılın ilk on yılında yaşanan kes- nata ve mimariye düşkün, oldukça romantik kin dönüşümlerin izlerini taşıyan bu ro- genç bir adam olan Mümtaz ile onun bu duy- manda, bireysel ve toplumsal ıstırap- gusallığını ve sanatsal yönünü, Mümtaz'ın ları, insan iradesine duyulan inanç ve hayatına girdikten sonra daha da derinleşti- inançsızlığı da görüyoruz, kendimize ren Nuran'ın aşkı süslüyor. Edebiyat eleştir- mahsus bir hayatı hayal edebilmenin meni Berna Moran, her şeyi, özellikle de kö- heyecanını da. tü görünen şeyleri değiştirip dönüştüren bu aşkın gerekçesini \"... bedensel yönünden IV çok; Boğaz, müzik, sanat gibi konularda ay- nı duyguyu paylaşmalarına...\" dayandırıyor. III Yukarıda \"Huzur\" romanıyla ilgili dört farklı metin bulunmaktadır.Zeka Küpü Yayınları Buna göre söz konusu metinlerde kullanılan düşünceyi geliştirme yöntemleriyle ilgili en doğru açıklama- lar aşağıdakilerden hangisindedir? I II III IV A) Birden fazla varlık ya da Bir kavram veya varlığın Düşüncenin kanıtlanabil- Bir kavram ya da varlığı kavram arasındaki ben- ne/kim olduğunu açıklar. mesi için istatistik, anket başka bir kavram ya da zerlik veya farklılıkları or- ve sayılardan yararlanma. varlığın özellikleriyle an- taya koyma. latma. B) Düşüncenin kanıtlanabil- Birden fazla varlık ya da Bir kavram veya varlığın Düşünceyi kanıtlamak mesi için istatistik, anket kavram arasındaki ben- ne/kim olduğunu açıklar. için başka birinin sözüne ve sayılardan yararlanma. zerlik veya farklılıkları or- yer verme. taya koyma. C) Bir kavram veya varlığın Birden fazla varlık ya da Düşünceyi kanıtlamak Düşüncenin kanıtlanabil- ne/kim olduğunu açıklar. kavram arasındaki ben- için başka birinin sözüne mesi için istatistik, anket zerlik veya farklılıkları or- yer verme. ve sayılardan yararlanma. taya koyma. D) Düşünceyi kanıtlamak için Birden fazla varlık ya da Bir kavram veya varlığın Düşüncenin kanıtlanabil- başka birinin sözüne yer kavram arasındaki ben- ne/kim olduğunu açıklar. mesi için istatistik, anket verme. zerlik veya farklılıkları or- ve sayılardan yararlanma. taya koyma. Türkçe 51

TEST 3 ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1118 1. Bazen çocuğunuzun dinlediği bir eser, izlediği 2. ▲ Tanık gösterme ● Örnekleme filmdeki bir sahne ya da ona verilen bir hediye ■ Tanımlama ✿ Karşılaştırma onun gelecekteki mesleğini belirleyebilir. ★ Benzetme Bu cümlede anlatılan durumu, \"Uysal Bir Ruh\", kendi sırlarını bünyesinde barındı- ran bir olayın, nasıl bir öyküye çevrileceği sorusu- I. Almanya'nın Bonn şehrinde doğan ve çok kü- na cevap veren bir atölye çalışması âdeta. Dosto- çük yaşlardan itibaren müziğe karşı olan yete- yevsky alışılmadık bir hızla karakterlerini oluşturuyor neği babası ve ilk müzik öğretmeni Johann Von öyküde. Genelde kullandığı üçüncü tekil şahsın ye- Beethoven tarafından fark edilen Beethoven, rine birinci tekil şahsı seçmiş olması bu hızın se- daha sonra besteci orkestra şefi Christian Gott- beplerinden biri sayılabilir. \"Yeraltından Notlar ve lob Neefe ile çalışmalarına devam etmiştir. Delikanlı\"nın, yazarın birinci tekil şahışta yazılmış diğer eserleri olduğunu düşünürsek elimizdeki öy- II. Nicco Paganini, 27 Ekim 1782 yılında, Ceno- künün ne yoğunlukta bir metin olduğu da ortaya çı- va'da Antonio ve Teresa (Bocciordo) Pagani- kar sanırım. Anlatımın “Yeraltından Notlar”a benze- ni'nin altı çocuğundan üçüncüsü olarak doğdu. yen bir diğer yanının da kahramanın sayıklamayı Paganini'nin babası başarısız bir tüccardı, ay- andıran üslubu olduğunu ekleyelim. rıca mandolin çalarak ek gelir sağlamaya çalı- şıyordu. Paganini 5 yaşında babasının zorla- Verilen metinde sembollerle belirtilmiş düşün- masıyla mandolini babasından öğrenmeye ceyi geliştirme yollarından hangisi veya hangi- başlamış. Yedi yaşındaysa keman çalmaya baş- lerine yer verilmemiştir? lamıştı. A) ▲ ve ✿  B) ■  C) ▲  D) ★ ve ■ III. Itzhak Perlman 1945 yılında Birleşik Krallık Fi- listin Mandası’nda Tel Aviv şehrinde doğdu ve Zeka Küpü Yayınları 3. burada dikkatini çeken radyodaki bir klasik mü- zik onun müzik ve kemana olan ilgisini başlattı. İlgisinin peşinden giden Itzhak Perlman yıllar sonra dünyaca ünlü bir kemancı olarak karşımı- za çıktı. IV. Dünyanın en önemli keman virtüözlerinden biri kabul edilen Alman keman virtüözü David Gar- rett, dört yaşındayken babası, ona keman hedi- ye etmiştir. Bir sene geçmeden David keman çalmayı öğrendi ve bir yarışmayı kazandı. 7 ya- şındayken düzenli resitaller vermeye başladı. metinlerinden hangileri örneklendirmektedir? A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV D) Yalnız IV I. Karşılaştırma II. Benzetme III. Tanık gösterme IV. Sayısal veri Yukarıdaki görsellerin hazırlanışında numara- lanmış düşünceyi geliştirme yollarından hangi- leri daha belirgin bir şekilde kullanılmıştır? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV D) Yalnız IV 52 8. Sınıf

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 3 TEST 4. I Harry Potter II Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Peyami Safa'nın ilk baskısı 1930 yılın- İngiliz yazar J. K. Rowling tarafından da yapılmış otobiyografik romanıdır. 15 yedi kitap halinde yazılan fantastik bir yaşında kemik veremi bir hasta çocu- roman serisidir. Bu eser sinemaya da ğun 1915 yılındaki olayları anlattığı anı uyarlanmıştır. defterlerinden yararlanarak kaleme alınmıştır. III Bilim ve Teknik IV Gezerek Gördüklerim Falih Rıfkı Atay'ın; Antalya, Antep, İn- Bilim ve Teknik, TÜBİTAK'ın Ekim giltere, Arnavutluk, Amerika ve Brezil- 1967'den beri yayımlanan aylık popü- ya'ya yaptığı seyahat notlarından olu- ler bilim ve teknik dergisidir. Dergide şan gezi yazısı türünde eseridir. bilim ve teknik alanındaki gelişmeler hakkında bilgiler, makaleler vb. bilgilendirici yazılar yer almaktadır. Yukarıda kendileriyle ilgili bilgi verilen numaralanmış eserlerden en çok karşılaşılabilecek anlatım teknikleri ve eser eşleştirmeleri aşağıdaki gibidir: I. Öyküleme II. Tartışma III. Açıklama IV. Betimleme Bu bilgilere göre yapılan eşleştirmelerden hangileri doğrudur? A) I - III - IV B) II - III - IV C) I - II - III D) I - II - IV 5. I II III IV Betimleme Açıklama Öyküleme Tartışma Wikipedia'da anlatım biçimleriyle ilgili araştırma yapmak isteyen bir öğrenci ekranda yer alan numaralanmış ku- tucukları, numara sırasına göre sırayla seçmiş ve her seçtiğinde karşısına sembollerle belirtilmiş metinlerden her- hangi biri çıkmıştır. ▲ Rostov ona mektubu verip olayın ayrıntılarına giriyordu ki lafını bitirmesine vakit kalmadan merdivende telaşlı ayak sesleri, mahmuz şakırtıları duyuldu, General de Rostov'u yalnız bırakarak merdiven başına doğru yürüdü. ■ Her çeviri bir yorumdur, kuşkusuz; tıpkı yazmak gibi. Bir yapıtın başka bir dile çevrilmesinden söz ederken an- latılmak istenen, gerçekte, o yapıtın başka bir dilde yeniden kurulmasıdır. ● Kasım sonları güzel bir sabahtı. Gece boyunca az kar yağmıştı; ama toprak üç parmak kalınlığını aşmayan soğuk bir örtüyle örtülmüştü. Gecenin ardından güneş doğarken etrafın göz alıcı güzelliği de ortaya çıkıyordu. ★ Bazı bilim insanları yanlış, anlaşılmaz bir Türkçe ile yazıyorlar. Üstelik bunlar, edebiyatçı olmadıklarını öne sü- rerek hoş görülmelerini de istiyorlar. Ama bu, mazeret olamaz. Çünkü bizim onlardan istediğimiz duygu ve dü- şüncelerini düzgün bir dille yazmalarıdır. Yukarıdaki sembollerle belirtilmiş metinler araştırma yapan öğrencinin sırayla seçmiş olduğu kutucuklara ait me- tinlerdir. Buna göre sembollerin soldan sağa doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? A) ●, ★, ▲, ■ B) ■, ★, ▲, ● C) ●, ■, ▲, ★ D) ●, ■, ★, ▲ Türkçe 53

TEST3 ÇIKMIŞ SORULAR 1. Tarihî ve doğal güzelliklerden ibaret değildir İstan- 1121 bul sokakları. Aynı zamanda iç içe geçmiş sesler bütünüdür. Bu seslerle şekillenir İstanbul’un ahen- 3. • Açıklık, anlatımın hiçbir tartışmaya yol açmaya- gi. Bu seslerledir İstanbul’un benzersiz bir orkest- cak şekilde anlaşılır olmasıdır. raya dönüşmesi. Bu parçaya, • Akıcılık, anlatımda söylenişi kolay sözcüklerin Bu bütünün parçaları Boğaz’da vapurların düdükle- kullanılmasıdır. rinden dalga seslerine kadar uzanır. Kimi zaman bir dükkânın önündeki kafeste şakıyan şirin kanarya- • Özgünlük, anlatımın nitelik bakımından benzer- nın, kimi zaman bir adamın balkonda çaldığı udun, lerinden farklı olmasıdır. kimi zaman da karşı komşusunu çağıran bir teyze- nin sesidir. • Duruluk, anlatımda gereksiz sözcüğün bulun- metni eklendiğinde parçanın anlatımıyla ilgili mamasıdır. aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? Bu açıklamalara göre “Bir yazının kusursuzluğu A) Karşılaştırma yapılmıştır. eklenecek bir söz kalmamasıyla değil, çıkarılacak B) Anlatılanlar benzetme yoluyla somutlaştırılmıştır. bir söz kalmamasıyla ölçülür.” cümlesinde aşağı- C) Anlatıma nesnel bir boyut kazandırılmıştır. daki kavramlardan hangisinin önemi vurgulan- D) Ortaya konan düşünce örneklenmiştir. maktadır? MEB Örnek Soru A) Açıklık B) Akıcılık C) Özgünlük D) Duruluk 2. Bir yazarın, ana dilini bilmediği düşünülebilir mi? Soruyu ters çevirelim. Ana dilini bilmeyen bir kimse MEB Örnek Soru yazar olabilir mi? Maalesef olabiliyor. Üstelik belli ölçüde isim bile yapabiliyor. Zeka Küpü Yayınları 4. Tanımadığımız bir dünyaya uyandık. Böyle miydik Bu metin aşağıda açıklaması verilen anlatım bi- dün sabah? İğne deliğinden sızan ışınlar bir ışıldak çimlerinden hangisine örnektir? keskinliğiyle doldurmuştu odayı. Oysa her şeyin ren- gi çekilmiş bugün. Karşıki terasın kızıl tentesi sol- A) Herhangi bir konu hakkında bilgi verilir, bir şey- muş, yandaki evin yeşil camları donuk. Bir kamp ça- ler öğretmek amacına yöneliktir. Yazar, sanatlı dırı var sanki üzerimizde. Yamalı yer yer, kül rengi. söyleyişlerden ve öznellikten kaçınır. Denize moloz dökülmüş sanki. B) Bir yerin veya varlığın özellikleri, bu özelliklerin Bu metnin dil ve anlatımıyla ilgili aşağıdakiler- yazarda uyandırdığı izlenimler, okurun gözünde den hangisi söylenemez? canlanacak şekilde anlatılır. A) Kişileştirmeye başvurulmuştur. C) Bir yaşam kesiti, belli bir olaya bağlı olarak an- B) Karşılaştırma yapılmıştır. latılır. Amaç; okuru olayların içinde yaşatmak, C) Benzetmeye yer verilmiştir. kahramanlarla ve olayla özdeşleştirmektir. D) Betimlemeden yararlanılmıştır. D) Yazar bir konu ile ilgili kişisel görüşünü belirte- Çıkmış Soru rek okuyucunun o konu hakkındaki fikrini etkile- meye çalışır. Karşılıklı konuşma havası vardır. 5. Fabl; hayvanlara, bitkilere veya başka varlıklara ki- MEB Örnek Soru şilik verilmesi ve onların konuşturulmasıyla meyda- na getirilen bir çeşit masaldır. Ancak masaldan fark- 54 lı olarak fabldaki kahramanlar gerçek hayattaki bir tipi, değeri veya kişilik özelliğini sembolize eder. Til- ki kurnazlığı, keçi inatçılığı, karınca çalışkanlığı tem- sil eder. Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünceyi ge- liştirme yollarından hangisi kullanılmamıştır? A) Örnekleme B) Karşılaştırma C) Tanımlama D) Betimleme Çıkmış Soru 8. Sınıf

ÇIKMIŞ SORULAR 3 TEST 6. I. Metin Zeka Küpü Yayınları 8. Düşünceyi etkili biçimde ifade etmek için düşünce- Dinamit ağacı, Güney Amerika’da yetişen ve bo- yi geliştirme yollarından yararlanmamız gerekir. yu 60 metreye kadar uzayabilen bir ağaçtır. Bu ağaç, tohumlarını yaymak için diğer ağaçlardan ► En az iki unsurun benzer ya da farklı yönlerinin farklı bir yol izler. Olgunlaşan meyvelerini orman kıyaslanması karşılaştırmadır. tabanına düşürmek yerine patlatarak, tohumları 45 metrelik bir alana yayar. “Maymun çıkmaz ► Düşünceyi inandırıcı kılmanın yollarından biri de ağacı” olarak da adlandırılan bu ağaçtan, mey- sayısal verilerden yararlanmadır. velerini patlatırken sesler yükselir. ► Bir kavram ya da olayın belirgin özellikleriyle ta- II. Metin nıtılması tanımlamadır. Bitkiler dünyasının en hızlı eylemini, “bunchberry” ağacının çiçekleri gerçekleştiriyor. Eylemin hızı- Burada belirtilen düşünceyi geliştirme yolları- nı anlatmak için saniyeyi çok daha küçük zaman nın tamamı seçeneklerin hangisinde kullanıl- birimlerine bölmek gerekiyor. Çiçek, saniyenin mıştır? binde birinden daha kısa bir süre içinde açıyor. Hesaplamalar doğruysa bu çiçeklerin açtıkları A) Günümüzde teknolojik alandaki hızlı gelişmeler sırada ortaya çıkan basınç, astronotların bir fü- insanların yaşam biçimini köklü ve kalıcı biçim- zenin fırlatılışı sırasında hissettikleri basıncın se- de değiştirmiştir. Söz konusu değişim hem tü- kiz yüz katı. ketici hem de işletme açısından birçok kolaylığı da beraberinde getirmiştir. Bilgisayar ve akıllı te- Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak özel- lefonların hayatımıza girmesi ile bu değişim da- liklerinden biridir? ha da hızlanmış, beklenmedik şekilde toplum- daki aile ilişkilerini, sosyal hayat alışkanlıklarını, A) Örneklere yer verilmesi alışveriş biçimlerini, gazete okuma davranışla- B) Tanımlama yapılması rını ve hatta bakkaldan ekmek alma şeklini bile C) Kişileştirmeden yararlanılması değiştirmiştir. D) Karşılaştırmaya başvurulması B) Ben 45 yıllık yaşamımda her okuduğum roman- MEB Örnek Soru da asıl kendime yaklaştığıma inanıyorum. Her biri çok yanlı gerçeğimizi açar bana. Neden söz 7. Aşağıdaki metinlerin hangisinde anlatım birinci ederse etsin beni, başkalarını, yaşamayı tanıtır. kişi ağzıyla yapılmıştır? Balzac “Eugenie Grandef” i yazmasaydı gecem gündüzüm bencillerle geçtiği hâlde nereden bi- A) Hurma ağaçlarını gözden yitirmeden bir süre lecektim bencilliği? “Kızıl ile Kara” olmasaydı be- amaçsızca yürüdü. Rüzgârı dinliyor, ayaklarının nim de öz geçmişimden haberim olmayacaktı. altındaki kumların yumuşaklığını hissediyordu. C) Teknoloji bağımlılığı; telefon, bilgisayar, akıllı ci- B) Genç adam, alanı çevreleyen beyaz evlerin ar- hazlar ve oyun konsolları gibi dijital aygıtların, aşı- kasından uzun süre güneşe baktı. Güneş batar- rı ve kontrolsüz kullanımına denir. Genel istatis- ken kendisinin bir başka ülkede bulunduğunu tik verilerine göre ABD’de her 8 vatandaştan 1’i düşünüyor gibiydi. teknoloji bağımlısı olarak hayatını sürdürmekte- dir. Ülkemize ilişkin 2015 yılı raporlarında ülke C) Ayaklarım kaldırım taşlarına takıla takıla eve dö- nüfusunun yüzde 55.9’unun internet kullandığı nüyoruz. Göz kapaklarımı binbir güçlükle açık görülmektedir. Bağımlılık konusunda ABD’den tutabiliyorum. daha iyiyiz. D) Çölün ortasında böyle bir çadırın olabileceğini D) Arı, on binlerce yıldır aynı işi en kusursuz bi- hiç düşünmemişti. Yer, şimdiye kadar üzerinde çimde yapar: Düzgün, geometrik ölçülerle pe- yürümediği güzellikteki halılarla kaplıydı. teğini örer ve topladığı binbir çiçek tozundan, bir kimya laboratuvarının imbiklerinden daha Çıkmış Soru üstün biçimde balını süzer. Oysa insanoğlu uğ- raştığı on binlerce işi binlerce yıldır giderek ge- Türkçe liştirmekte ve hâlâ en kusursuza ulaşmaya ça- lışmaktadır. MEB Örnek Soru 55

3TEST ÇIKMIŞ SORULAR 9. 1. Metin 11. • Seslenme bildiren bir söz kullanılmıştır. Çayırlar geniş ovalardır. Yeryüzünün çeyreğin- • Koşula bağlı bir durum vardır. den fazlasını çayırlar oluşturur. Az yağış alması • Karşıtlıktan yararlanılmıştır. nedeniyle küçük otlar yetişir. Bu alanlar antilop • Abartma yapılmıştır. ve zebralara yiyecek ortamı sağlar. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu özelliklerin 2. Metin tümüne yer verilmiştir? Yeryüzünün üçte ikisinden fazlasını okyanuslar oluşturur. Su altı yaşamının en çeşitli olduğu böl- Zeka Küpü Yayınları A) Suları yakacak bir damla olsan geler sıcak ve sığ sulardır. Bu güzel su bahçe- Umman cûşa gelir (coşar), taşar yiğidim leri balık, sünger ve deniz kabuklusu kaynar. Bu soylu yol tuzaklarla doludur Kimi koşar, kimi düşer yiğidim Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak yön- lerinden biri değildir? B) Nadanlara (kötülere) kulak asma Gariplere sakın küsme A) Karşılaştırmaya yer vermiş olmaları İnsanlıktan ümit kesme B) Bilgi vermek için yazılmaları Yüreğinle yürü dostum C) Doğadan bahsetmeleri D) Sayısal verilerden yararlanmaları C) İşkence yaptıkça bana gülerdi Bunda yalan yoktur herkes de gördü Çıkmış Soru Bir çekirdek verdim dört bostan verdi Benim sadık yârim kara topraktır 10. D) Konuşmak bize mahsus Olsa da bir güzel süs Ya hayır de yahut sus Dili incitme gönül MEB Örnek Soru Pansඈyonlu okulların öğrencඈ ve öğretmenlerඈne verඈlmeye başlanan CEVAP ANAHTARI eğඈtඈmlerle, afetlerඈn neden olabඈleceğඈ zararların önlenmesඈ veya PARAGRAF en aza ඈndඈrඈlmesඈ amaçlanıyor. Bu kapsamda ඈlk yardım, kan bağışı gඈbඈ konularda eğඈtඈm verඈlmesඈ amacıyla bu yıl ocakta MEB ඈle PEKİŞTİRME TESTİ Türk Kızılay'ı arasında ඈş bඈrlඈğඈ protokolü ඈmzalandı. Ardından pඈlot TEST - 1 1-B 2-D 3-B 4-D 5-A 6-A 7-B 8-C uygulamaya Ankara'dakඈ pansඈyonlu okullarda görev yapan belletmen TEST - 2 1-C 2-C 3-C 4-B 5-D ve öğrencඈlerden başlandı. TEST - 3 1-B 2-D 3-C 4-B 5-C 6-C 7-C TEST - 4 1-C 2-C 3-D 4-D 5-C Bu parçayla ilgili, I. Bir haber yazısından alınmıştır. BÖLÜM DEĞERLENDİRME TESTİ II. Benzetme yapılmıştır. TEST - 1 1-B 2-C 3-D 4-D 5-D 6-C 7-D 8-B TEST - 2 1-A 2-B 3-D 4-D 5-A 6-C 7-C 8-A 9-B III. Örneklemeye başvurulmuştur. TEST - 3 1-D 2-C 3-C 4-A 5-C IV. Anlatım birinci kişi ağzından yapılmıştır. ÇIKMIŞ SORULAR yargılarından hangilerine ulaşılamaz? TEST - 1 1-B 2-D 3-C 4-B 5-C 6-B 7-A 8-D 9-B 10-D A) I ve III B) II ve III 11-B 12-C 13-B 14-B 15-C C) II ve IV D) III ve IV TEST - 2 1-B 2-B 3-D 4-B 5-A 6-B 7-B 8-C 9-D TEST - 3 1-D 2-D 3-D 4-A 5-D 6-D 7-C 8-C 9-A 10-C MEB Örnek Soru 11-A 56 8. Sınıf

5BÖLÜM: TABLO, GRAFİK VE GÖRSEL YORUMLAMA Tablo, Grafik ve İnfografik Yorumlama Görsel Yorumlama Aşamalı Durum ve Karma Sorular

5. Bölüm Tablo, Graf k ve Görsel Yorumlama TABLO, GRAFİK VE İNFOGRAFİK Örnek: (BİLGİLENDİRME GRAFİKLERİ) YORUMLAMA AÖF KREDİLİ SİSTEM DERS GEÇME TABLOSU Bu tür sorularda öğrencilerin tablo, grafik veya infogra- Harf Notu 100 Puan Nota Göre Geçip fiklerde (bilgilendirme grafikleri) yer alan bilgilerden çı- Katsayısı Üzerinden Kalma Durumu karım yapmaları, bilgileri yorumlamaları ve analiz etme- Karşılığı leri (çözümleme) istenir. AA = 4,0 84 - 100 GEÇER Tablo AB = 3,7 77 - 83 GEÇER Özellikle bilimsel araştırmalar, istatistik verileri vb. bilgi- lerin daha somut ve anlaşılır bir şekilde düzenlenmesiy- BA = 3,3 71 - 76 GEÇER le oluşturulan çizelgelerin genel adıdır. BB = 3,0 66 - 70 GEÇER Tablo soruları genellikle BC = 2,7 61 - 65 GEÇER • Verilen tabloya göre aşağıdakilerden hangisine/han- gilerine ulaşılabilir/ulaşılamaz? CB = 2,3 56 - 60 GEÇER • Verilen tabloyla ilgili yapılan değerlendirmelerden CC = 2,0 50 - 55 GEÇER hangisi/hangileri doğrudur/yanlıştır? CD = 1,7 46 - 49 KOŞULLU GEÇTİ • Verilen tabloyla ilgili yapılan değerlendirmelerden ka- çı doğrudur/yanlıştır? vb. soru kalıpları kullanılmaktadır. Örnek: Tiyatro DC = 1,3 40 - 45 KOŞULLU GEÇTİ Briç Sinema DD = 1,0 33 - 39 KOŞULLU GEÇTİ Satranç Toplam FF = 0,0 0 - 32 KALDI Kulüp Zeka Küpü Yayınları Açıklama Tablodan çıkarılabilecekler Cinsiyet • Not geçme tablosunun hangi sisteme göre olduğu • Geçme notunun kaç olduğu Bayan 30 50 20 15 115 • Harf notunun katsayısı ve 100 puan üzerinden han- Bay 25 10 20 70 125 55 60 40 85 240 gi puan aralığına denk geldiği Toplam • En yüksek ve en düşük harf notu • En yüksek katsayı ve sayısal puan Açıklama • Hangi harf notu, katsayı ve 100 üzerinden hangi pu- Tablodan çıkarılabilecekler an aralığının başarısız kabul edildiği • Kulübe katılan kişilerin cinsiyetleri • Kaç kulüp olduğu Tablodan çıkarılamayacaklar • Her bir kulübe katılan kişi sayısı • Hangi derslerden başarılı olunup hangilerinden ba- • Bütün kulüplere katılan kişi sayısı • Her bir kulübe kaç erkek kaç kadın katıldığının sa- şarısız olunduğu • Kaç öğrencinin sınıfı geçtiği ve sınıfta kaldığı yısı • Hakkında bilgi verilen not geçme sisteminin tüm üni- Tablodan çıkarılamayacaklar • Her bir kulüpte geçirilen zaman versitelerde geçerli olup olmadığı • Kulüplerde yapılan faaliyetlerin neler olduğu 8. Sınıf 2

5. Bölüm Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama Örnek: Örnek 1 DÜNYANIN EN ÇOK TURİST ALAN İLK 10 ÜLKESİ TURİZMDE SON BEŞ YILIN BİLANÇOSU VE TURİZM GELİRLERİ Ülke Ziyaretçi sayısı Turizm geliri Turizm geliri Gelen turist Kişi başına (milyon kişi) (milyon $) (Milyon $) sayısı harcama ($) (Bin kişi) 1 İspanya 81,9 68.000 2013 32.309 39.226 824 2014 34.306 41.415 828 2 ABD 76,9 68.000 2015 31.465 41.618 756 3 Fransa 86,9 60.700 2016 22.107 31.365 705 4 Tayland 35,4 57.500 2017 24.284 38.620 681 2017-I 3.370 4.845 696 5 Çin 60,7 44.000 2018-I 4.425 6.122 723 6 İtalya 58,3 44.000 Kaynak: TÜİK 7 Birleşik Krallık 37,7 43.900 Zeka Küpü Yayınları • Turist sayısı yıllara göre sürekli azalmıştır. • En fazla gelirin elde edildiği yıl ile en fazla ziyaretçi 8 Almanya 37,5 39.800 sayısının olduğu yıl aynıdır. 9 Meksika 39,3 32.000 • En az gelir 2017'de elde edilmiştir. • Kişi başına harcamanın en yüksek olduğu yıl 2014'tür. 10 Türkiye 37,6 22.500 • 2018 - I'e ait bilgiler 2018 yılının tamamını kapsama- Kaynak: UNWTO maktadır. • 2017'deki turizm gelirleri 2018'dekine göre daha faz- ladır. Yukarıdaki tablo ile ilgili yapılan değerlendirmeler- den kaçı doğrudur? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 Açıklama Çözüm 1 Tablodan çıkarılabilecekler • Dünyanın en çok turist çeken ilk 10 ülkesinin hangi- Tablodaki bilgilere göre turist sayısının bazı yıllarda ço- ğaldığı görülmektedir. En fazla ziyaretçi sayısına 2015, leri olduğu en fazla turizm gelirine 2014'te, en az turizm gelirine ise • Verilen ülkeler arasında en çok ve en az turist çeken 2017-I'de ulaşıldığı görülmektedir. Tabloda 2017, 2017- I gibi gösterimlerden 2017 bütün 1 yılı; 2017-I ise 2017'nin ülkelerin hangileri olduğu sadece bir bölümünü ifade ettiği verilerden anlaşılmak- • Bilgilerin hangi kaynaktan elde edildiği tadır. Dolayısıyla 2017-I ifadesi 2017 yılının tamamına ait verileri içermemektedir. Böylece 2017-I'le aynı gös- Tablodan çıkarılamayacaklar terim olan 2018-I de 2018 yılının tamamına ait verileri • En çok gelir sağlayan ülkenin hangisi olduğu içermemektedir. Bu durumda 2018 yılının bütün verile- • Turistlerin gittikleri ülkelerde en çok nereleri ziyaret ri hakkında kesin bir şey söylenemez ve 2018 yılı turizm gelirleriyle 2017 yılı gelirleri arasında bir karşılaştırma ettikleri yapılamaz. • Turistlerin nereli oldukları, konuştukları dil ve inanç Cevap A sistemlerinin neler olduğu • Verilen bilgilerin hangi yıl veya yıllara göre olduğu vs. 3 Türkçe

Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama 5. Bölüm Örnek 2 Örnek 3 KORONAVİRÜS Ürün Yıl Satış Adet BULAŞMA RİSKİ Elektronik 2012 20 Elektronik 2013 30 YÜKSEK DÜŞÜK Oyuncak 2012 40 Oyuncak 2013 50 Engebeli Yüzey ✓ 2012 30 Giyim 2013 60 Pürüzsüz Yüzey ✓ Giyim 2012 80 Beyaz eşya 2013 90 Plastik-Çelik Yüzey ✓ Beyaz eşya 2012 50 Aksesuar 2013 40 Bakır Yüzey ✓ Aksesuar 2012 10 Ev dekorasyon 2013 15 Kapı Tokmakları ✓ Ev dekorasyon Kumaş ✓ Soğuk ve Nem ✓ Zeka Küpü Yayınları Sıcak ve Rüzgâr ✓ Yukarıdaki tabloda verilenlere göre aşağıdakilerden Yukarıda bir firmaya ait 2012 - 2013 yıllarındaki ürün sa- hangisi doğrudur? tış adedi ve satılan ürünlerin tablosu verilmiştir. A) Plastik - çelik yüzeyler virüsü asla barındırmaz. Buna göre tabloyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söy- B) Soğuk ve nemli havalarda virüsün bulaşma riski faz- lenemez? ladır. A) Her iki yılda da en çok satış adedi beyaz eşya ürün- C) Engebeli yüzeylerde virüsün bulaşma riski düşüktür. lerinde olmuştur. D) Kumaş, virüsten korunmada en güvenlisidir. B) Verilen yıllara göre satış adedinde en az artış ev de- Çözüm 2 korasyon ürünlerinde olmuştur. Tablodaki verilere göre plastik - çelik yüzeyler az da ol- C) Verilen yıllara göre en yüksek satış oranını yakala- sa virüsü barındırır. Dolayısıyla A seçeneği doğru değil- yan ürünler giyim ürünleridir. dir. Engebeli yüzeylerde virüsün bulaşma riski fazla ol- duğu için C seçeneği de yanlıştır. D) Bütün ürünlerdeki satış adedi aynı oranda artmıştır. Tabloda yüzeyler arasında güvenli olup olmama konu- Çözüm 3 sunda herhangi bir karşılaştırma yapılmamıştır. Dolayı- sıyla \"Kumaş, virüsten korunmada en güvenlisidir.\" ifa- Tabloya baktığımızda satış adedi en çok olan ürünün desi yanlıştır. Virüsün soğuk ve nemli havaları sevmesi beyaz eşya, satış adedinde en az artış olan ürünün ev virüsün insanlarla teması için daha elverişli olması ne- dekorasyonu, en yüksek satış oranının giyim olduğu gö- deniyle insanlara bulaşma riski de yüksektir. rülmektedir. Ayrıca bütün ürünlerde bir önceki yıla göre ürün satış adedinin de arttığı ortaya çıkmaktadır. Ancak Cevap B bütün ürünlerde satış adedi aynı oranda artmamıştır. Dolayısıyla D seçeneği söylenemez. 4 Cevap D 8. Sınıf

5. Bölüm Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama Grafik Sayısal verilerin çizgilerle ifade edilmesi yöntemine grafik denir. Grafikler sayısal verileri görselleştirerek bunlar arasında karşılaştırmalar yapılabilmesine imkân tanır. Böylece sayısal verilerin anlaşılması ve yorumlanması kolaylaşır. Grafikler oluşturulma biçimine göre genelde 5 çeşittir. 1. Çizgi 2. Sütun 3. Daire 4. Halkalı 5. Resimli Grafik sorularında bu beş çeşit grafikle de karşılaşılabilir. Grafik sorularının kalıbı da tablo sorularında kullanılan soru kalıplarıyla aynıdır. 1. Çizgi Grafiği Sürekli değişen verilerin eğilimlerinin belirli aralıklarla gösterildiği grafiğe çizgi grafiği denir. Bu grafikte yatay ve di- key olmak üzere iki eksen vardır. Bu eksenlere sürekli, kesintisiz devam eden verilerin değerleri yazılıp bu değerlerin çizgilerle birleştirilmesiyle çizgi grafiği oluşturulur. Çizgi grafikleri verilerin zaman içerisinde gösterdiği değişiklikleri göstermek için kullanılır. Örnek: (Milyon ton) Dünyadaki Toplam Enerji Tüketimi 14000.0 12000.0 10000.0 8000.0 6000.0 4000.0 2000.0 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 Bütün enerji kaynakları Petrol Kömür Doğal gaz Baraj Nükleer Diğer bütün yenilenebilir enerji kaynakları Verilen grafikten 1960'tan 2020'ye kadar dünyada tüketilen toplam enerji miktarı, en çok ve en az tüketilen enerji kay- nağının hangisi olduğu vb. bilgilerine ulaşılabilir. Bu grafikten hangi ülkenin ne kadar enerji tükettiği, tüketilen enerjinin hangi alanlarda kullanıldığı gibi bilgilere ulaşıla- maz. Türkçe 5

Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama 5. Bölüm 2. Sütun Grafiği Elde edilen bilgilerin sütun şeklinde grafik ile gösterilmesidir. Bu tip grafikte gösterilmek istenen değerler sütun veya çubukla ifade edilir. Çizgi grafiğinde olduğu gibi dikey ve yatay çizgiler çizilir ve eşit aralıklarla sütunlar belirlenir. Kar- şılaştırılacak değerler bu aralıklar üzerine işaretlenir. Örnek: Tercih Edilen Meslekler Kişi Sayısı 8 Doktor Avukat Hemşire Eczacı Mühendis Diğer Meslekler 7 6 5 4 3 2 1 0 Öğretmen Kadın Erkek Örnek 4 Yağış mm Sıcaklık °C 350 25 300 20 250 200 15 150 10 100 50 5 0 2 34 5 6 7 8 9 10 11 12 0 1 Aylar Yağış mm Sıcaklık °C Artvin İli Yağış ve Sıcaklık Grafiği • Yağış miktarının en yoğun olduğu mevsim sonbahardır. • Yağışın en az olduğu mevsim yazdır. • Yağışların azalmasının sebebi sıcaklık artışlarıdır. • Yaz aylarında yağışlar 50 mm'ye kadar düşmektedir. • Ekim ayında düşen yağış miktarı 250 mm'nin üzerindedir. Buna göre grafikle ilgili yapılan değerlendirmelerden kaçı doğrudur? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 Çözüm 4 Verilen grafikte yağış miktarı sütun, sıcaklık değerleri çizgi grafiğiyle gösterilmiştir. Bu grafiğe göre en yoğun yağışla- rın sonbaharda olduğu, en az yağışların yaz mevsiminde olmadığı ve yazın yağışların 50 mm altına inmediği, ekim ayında da 250 mm üzerinde olduğu görülmektedir. Yağışların azalmasının sıcaklık artışlarına bağlı olduğu bu grafik- ten çıkarılamaz. Dolayısıyla yapılan değerlendirmelerden 2'si doğrudur. Cevap B 6 8. Sınıf

5. Bölüm Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama 3. Daire Grafiği 4. Halka Grafiği Daire grafiğine pasta grafiği de denir. Bütünü oluşturan her bir \"parça\" bir veri kategorisini temsil eder. Grafiğin Bir veya daha fazla veri serisi bulunan durumlarda kul- tamamı yüzde yüzü temsil eder. Her bir parçanın boyu- lanılabilir. Her bir halka bir kategoriyi (yıl, mevsim vb.) tu parçanın bütüne oranına göre belirlenir. temsil eder. Bir halkanın tamamı yüzde yüze eşittir. Gra- fik tek halka ya da iç içe halkalar şeklinde oluşturulabi- Örnek: lir. En fazla 7 kategori tercih edilir. Kredi Kartı Harcamaları Örnek: %9 %11 1. çeyrek %25 %37,5 Gıda %60 2. çeyrek Giyim 3. çeyrek Elektronik %20 4. çeyrek Seyahat %12,5 Eğitim Örnek 6 %12,5 %12,5 Bölgelere Göre İhraç Oranları Yukarıdaki örnekte ülkemizdeki kredi kartı harcamaları- nın gıda, giyim, elektronik vb. alanlara göre oranı veril- 2005 miştir. 2006 %26 %38 %44 Avrupa %36 Asya Örnek 5 %26 Amerika Birleşik %30 Devletleri Yangınların Çıkma Sebebi Zeka Küpü Yayınları %59 %20 Piknik Yukarıda bir tekstil firmasının 2005 ve 2006 yıllarındaki Kasıt ihracat oranları verilmiştir. %12 Yıldırım %9 İhmal - dikkatsizlik - kaza • Avrupa'ya yapılan ihracat her iki yılda da en yüksek paya sahiptir. Verilen grafikle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin- likle doğrudur? • Asya bölgesine yapılan ihracatta bir önceki yıla gö- re artış vardır. A) Grafiğe göre orman yangınlarının ortaya çıkmasın- da doğal faktörler daha çok etkilidir. • 2006 yılında tüm bölgelere yapılan ihracatta diğer yıla göre artış olmuştur. B) Orman yangınlarının ortaya çıkış sebebi dört başlık altında toplanabilir. Bu sebeplerden sadece bir tane- • 2006 yılında Asya ve Avrupa bölgesine yapılan ih- si insan kaynaklıdır. racat oranlarının toplamı iki yılda Avrupa'ya yapılan toplam ihracat oranından fazladır. C) Orman yangınlarının %70'ten fazlası insan kaynak- lıdır. Buna göre yapılan değerlendirmelerden kaçı doğ- rudur? D) İnsan kaynaklı sebepler sadece ihmal, dikkatsizlik ve kazadır. A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 Çözüm 6 Çözüm 5 Grafikteki bilgilere bakıldığında 2005 ve 2006 yılların- daki en fazla ihracat Avrupa'ya yapılmıştır. 2006'da di- Grafiğe bakıldığında yıldırım dışında kasıt, ihmal - dik- ğer yıla göre Asya ve Avrupaya yapılan ihracatta artış katsizlik - kaza ve piknik insan kaynaklı sebeplerdir. Bu olmuşken ABD'ye yapılan ihracatta düşüş vardır. 2006 durumda \"Orman yangınlarının %70'ten fazlası insan yılında Asya ve Avrupa'ya yapılan ihracat oranları top- kaynaklıdır.\" çıkarımı kesinlikle doğrudur. lamı %74; 2005 ve 2006'da Avrupa'ya yapılan toplam ihracat oranı %86'dır. Cevap C Cevap B Türkçe 7

Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama 5. Bölüm 5. Resimli Grafik Sayısal değerlerin basit çizimlerle temsil edildiği bir tür çubuk grafiğidir. Bu grafiklerde bazen haritalardaki lejant bölü- müne benzer açıklayıcı bilgilerin yer aldığı anahtar denilen bölümlere de rastlanabilir. Örnek: Yıllık Ortalama Turist Sayısı Ülkeler Fransa İtalya Anahtar İspanya = 10 milyon kişi Almanya Portekiz Turist sayısı Örnek 7 Gün Bulutlu Güneşli Kar yağışlı Yağmurlu Not: Grafikte hava olaylarını gösteren görsellerden her biri 10 günü temsil etmektedir. Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Mevsim Yukarıdaki grafikte bir bölgenin mevsimlere göre 1 yıllık hava olayları verilmiştir. Buna göre bölgeyle ilgili • İlkbahar ve sonbahardaki toplam güneşli gün sayısı yaz mevsimindeki güneşli gün sayısından azdır. • Karlı gün sayısı yıl boyunca 50 günden fazladır. • Her mevsimde yağmurlu güne rastlanır. • İlkbahar ve yaz mevsimlerindeki yağmurlu gün sayısı sonbahardan fazladır. • Yıl boyunca en fazla, bulutlu güne rastlanmıştır. yapılan değerlendirmelerden kaçı doğrudur? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 Çözüm 7 İlkbahar ve sonbahardaki toplam güneşli gün sayısı 30 iken yaz mevsiminde 60'tır. Karlı gün sayısı bütün mevsimler- deki karlı günlere bakıldığında 50'den fazladır. İlkbahar mevsiminde yağmurlu gün sayısı 20 iken sonbaharda 50'dir. Yılın her mevsiminde yağmurlu güne rastlanmamıştır. Grafikten de anlaşılacağı gibi yıl boyunca bulutlu gün sayısı ile güneşli gün sayısı birbirine eşittir. Dolayısıyla yapılan değerlendirmelerden sadece 2'si doğrudur. Cevap B 8 8. Sınıf

5. Bölüm Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama İnfografik (Bilgilendirme Grafikleri) İnfografikler, özellikle birçok yönü olan anlaşılması güç, kafa karıştırabilen bilgilerin; metin, görsel, şekil, sembol vb. yardımıyla daha anlaşılabilir hale getirildiği grafiklerdir. İnfografikler son yıllarda yazılı ve görsel basında, proje tanı- tımlarında ve bilimsel vb. sunumlarda oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. İnfografik soruları çözülürken infografikteki metin, şekil, istatistik bilgileri semboller ve bütün bunların anlatmak istedik- leri konu, ana düşünce, yardımcı düşünce vb. çok iyi belirlenmelidir. İnfografiklere bir başka deyişle görselli şekilli pa- ragraf da denilebilir. Bu nedenle infografik soruları çözülürken paragraf sorularında kullanılan yöntemlerden de fayda- lanılabilir. Örnek: 3TR 340000340000-02 YT:01/01/2020 Açıklama Yukarıdaki infografikte güvenli yumurta tüketimiyle ilgili uyarı ve bilgilendirmelere yer verilmiştir. Bu bilgilere bakarak bir yumurtanın organik olup olmadığı, kümes numarası, üretim tarihi, hangi ülke ve ilde üretildiği, son kullanma tarihi, hangi kurumdan işletme izni alındığı gibi bilgilere ulaşılabilir. Bu infografikte yumurtanın fiyatı, üretildiği çiftliğin adı, hangi tür tavuktan üretildiği, büyüklük ölçüsü vb. bilgilerine ulaşılamaz. Türkçe 9

Tablo, Grafik ve Görsel Yorumlama 5. Bölüm Örnek 8 KALBİMİZ Spor ve hareket Kalp neredeyse tüm vücudun kalp hastalıkları ve 75 trilyon hücresine kan pompalar. kalp krizi ihtimalini Kalbiniz ömrünüz düşürür. boyunca 1.5 milyon varil kan pompalar. Kalp ritminiz dinlediğiniz müziğe Çoğu kalp hastasına, kan basıncını artıracak göre değişir. ve kalbe aşırı yüklenile- cek yorucu fiziksel Duygusal olarak aktiviteler önerilmiyor. travmatik olaylar Bu nedenle yüzme, kalp yaşandığında vücut hastaları için ideal bir kana stres hormonları aktivite olarak görülüyor. salgılar ve bu geçici olarak kalbi şoka Sigara dolaylı olarak uğratır, hatta kalp kalbe zararlıdır. krizi semptomlarını Özellikle damar tıkanıklığına sebep taklit eder. olması kalbin daha çok yorulup erken yaşlan- masına sebep olur. Vejetaryenlerin kalp hastalıklarından ölme riski %19'dan daha azdır. Multivitaminlerin aşırı tüketimi kalp krizine sebebiyet verebilir. Yukarıdaki infografikte yer alan bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kalp vücudumuzun tüm hücrelerine kan pompalamaz. B) Spor ve hareketten uzak bir yaşam kalp sağlığını riske atabilir. C) Yüzme kalp hastalıklarına karşı koruyucu bir etkiye sahiptir. D) Sigara ve aşırı multivitamin kullanımı kalp sağlığı için zararlıdır. Çözüm 8 Verilen bilgilerde yüzmenin; kalp hastalıklarını önlediğiyle ilgili bilgilere değil, kalp hastalıkları için ideal bir aktivite ol- duğuyla ilgili bilgilere yer verilmiştir. Cevap C 10 8. Sınıf

PEKİŞTİRME TESTİ 1 TEST 1126 2. ATOM MODELLERİ 1. Palagornis Sandersi 460 1930 Democritos Modern 1803 Atom Dalton Teorisi 1897 Thomson 1912 Rutherford 1913 Bohr Büyük albatros 7,4 m Kel kartal 3,3 m Gümüş martı 2,4 m Zeka Küpü Yayınları • Atomun varlığıyla ilgili çalışmalar oldukça eski- Hindi akbaba Serçe ye dayanır. 1 m 10 cm • Yıllar geçtikçe atomla ilgili yeni çalışmalar yapıl- mıştır. 2,3 m • Atomla ilgili en çok çalışma 1900'lü yıllarda ya- I. Saatteki uçuş hızları pılmıştır. II. Kanat açıklıkları III. Yaş farklılıkları • Atomla ilgili çalışma yapan her bir bilim insanı IV. Yaşadıkları iklim koşulları kendisinden önceki bilim insanının teorilerinden yararlanmıştır. Yukarıdaki tabloda verilen bilgilerden hareketle tablodaki kuşlarla ilgili numaralanmış özellikler- • Rutherford'un atom modeli en bilinen atom mo- den hangileriyle ilgili bir karşılaştırma yapılabilir? delidir. A) Yalnız I B) Yalnız II • Ortaya konan atom modellerinin hiçbirinin gü- C) II ve III D) III ve IV nümüzde geçerliliği yoktur. Yukarıdaki atom modelleriyle ilgili yapılan de- ğerlendirmelerden kaçı doğrudur? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 3. Çoğumuzun bildiği gibi para ve finans piyasaları sadece rakamlar, veri tabloları ve grafiklerden oluşmaz. Finans dünyasının bu veriler dışında ifade edildiği başka sembolleri de vardır. Finans piyasasında bu semboller, bazı hay- vanlarla isimlendirilir ve \"Finans Dünyasının Hayvanat Bahçesi\" söylemiyle de yaygınlık kazanmıştır. Bu piyasa- lardan biri de kedi piyasasıdır. Kedi Piyasası: Fiyatların çok yüksekten düştükten sonra bir miktar yükseldiğini anlatmak için kullanılır. Bir varlık fiyatı çok yüksekten hızla düşünce yukarı yönlü kısa aralıklarla birkaç kez sıçrar (yükselir). % Yıllık 100 80 60 40 20 0 Kömür Akar yakıt Doğal gaz Elektrik Yukarıdaki grafikte doğal gaz, kömür, elektrik ve akaryakıt fiyatlarının gösterdiği yıllık hareketlilik yer almaktadır. Bu bilgilere göre kedi piyasası en çok hangi üründe görülmüştür? A) Kömür B) Elektrik C) Doğal gaz D) Akar yakıt Türkçe 11