Deja Review Davranış Bilimleri

86 Deja Review: Davranış Bilimleri İllüzyon gerçek duyusal uyarılarınHallusinasyon ve illüzyon yanlış algılanmasıdır (sıcak yaz günündearasındaki fark nedir? yol kenarında havuz görmek), hallusinasyon ise dış uyaran yokluğundaki6 major psikotik bozukluk nedir? algılamadır.Primer psikotik bozukluklar 1. Kısa psikotik bozukluk (<1 ay)dışında hangi psikiyatrik rahatsızlıkarpsikotik semptomlarla ortaya çıkar? 2. Şizofreniform bozukluk (1den 6 aya kadar) 3. Şizofreni (>6 ay semptom) 4. Şizoaffektif bozukluk 5. Delüzyonal bozukluk 6. Paylaşılan psikotik bozukluk • Mood bozuklukları: Major depresyon veya manik epizodlar psikotik semptomları içerebilir (ancak sadece mood bozukluğu sırasında) • Madde kullanımı: Akut intoksikasyon veya yoksunluk. Taktil hallusinasyonlarda ilaçlar akılda tutulmalıdır. • Kişilik bozukluğu: Kısa psikoz periyoduyla ilişkili olabilir. • Kognitif bozukluk: Deliryum ve demans psikoza benzeyebilir. Deliryumda sıklıkla görsel hallusinasyonlar da olur. • Genel medikal durumlara bağlı psikoz: B12 vitamin eksikliği, multipl skleroz, sistemik lupus eritematozus (SLE) • Narkolepsi: Hipnogojik veya hipnopompik hallusinasyonlar olabilir.

Şizofreni Psikotik Bozukluklar 87Hangi primer psikotik bozukluk en Şizofreni. Yetişkin populasyonda sıklığısık görülür? % 1 civarındadır.Şizofreni için DSM-IV-TR kriterlerinelerdir? 2 veya daha fazla karakteristik semptom: • HezeyanNegatif semptomlar nelerdir? • Hallusinasyon • Disorganize konuşmaŞizofreninin pozitif semptomları • Gros disorganize davranışnelerdir? • Negatif semptomlarBirinci sıradaki semptomlar nelerdir? Ve sosyal/mesleki disfonksiyon Ve 6 aydan fazla süren rahatsızlıkŞizofrenideki disorganize konuşma Ve şizoaffektif bozukluk veya genel(düşünme bozukluğunu da temsil eder) medikal durum ile madde kullanımınakriterleri nelerdir? bağlı olmama. Affektif küntleşme, sosyal çekiniklik, aloji (konuşma gücünün kaybı) ve motivasyon kaybıdır. Hallusinasyon, hezeyan, düşünce bozukluğu ve garip davranışlar. Kısmen tuhaf delüzyonlar, iki tartışan ses veya kendine söylenen işitsel yorumları içeren hallusinasyonlar. Birinci sıradaki semptomlar DSM-IV-TR kriterlerini de karşılayabilir. Düşünce işleminde ve formasyonunda anormallik.

88 Deja Review: Davranış Bilimleri • Laf salatası: Anlamsız olarak sözlerinin bir araya gelmesidir.Anormal düşünce formasyonuna en aziki örnek veriniz. • Neolojizm: Yeni kelime üretme. • Ekolali: Aynı kelimeyi tekrar etme • Zayıf ilişkiler: İlişkisiz konular arasında mantıksız konuşma • Düşünce blokajı • Ayrıntıcı ve tanjansiyel düşünce: Ayrıntıcı konuşma ana noktaya ulaşırken tanjansiyel konuşma hiç ulaşmaz.Normal Ayrıntıcı TanjansiyelŞizofreninin prodromal ve rezidüel Aktif psikotik periyodlar öncesinde vefazı ile kastedilen nedir? sonrasındaki periyodlardır. Bu dönemler genellikle aktif fazın azalmışŞizofreni tanısı konulmadan önce semptomlarını içerir, örn, sosyal çekilme,semptomlar ne kadar sürmelidir? farklı tepki.Şizofreniform bozukluk şizofrenidennasıl ayrılır? Bu periyodlarda insanlar farklı görülebilir1 aydan kısa süren psikoza ne ad verilir? ancak psikotik denilmesi için yeterli kriteri karşılamayabilir. Prodromal ve rezidüel fazları içeren en az 6 ay, fonksiyonlarda azalma ve en az 1 ay aktif karakteristik semptomlar. Süresi en az 1 ay olmakla birlikte 6 aydan kısadır. Fonksiyonda azalma gerekli değildir. Kısa psikotik bozukluk (24 saatten uzun, 1 aydan kısa sürer).

Cinsiyet şizofreni gelişiminde Psikotik Bozukluklar 89etkili midir? Erkek ve kadın arasında prevalansta birŞizofreni riskinde artış yaratabilen diğer farklılık yoktur, ancak başlangıç yaşındaepidemiyolojik faktörler nelerdir? etkilidir. Erkeklerde 15-25 yaş, bayanlarda 25-35 yaş arasında gelişme eğilimindedir.Aşağıya sürüklenme nedir? Birinci derece akrabada şizofreni olmasıDopamin hipotezi nedir? riski 10 kat arttırır. Kışta doğmuş olmak, kalabalık yerde doğmuş olmak da riskŞizofreni ile ilişkili beyin değişiklikleri faktörlerindendir.var mıdır?Şizofreninin 5 major subtipi nedir? Şizofreni hastalar düşük sosyoekonomik seviyede olma eğilimindedir. BuHangi formu en iyi sosyal fonksiyona genellikle sosyal fonksiyonlardakisahiptir? başarısızlığa bağlı sınıf düşmektenEn nadir formu hangisidir? kaynaklanır. Şizofreni dopaminerjik sistemlerin hiperaktivitesidir. Glutamatı içeren başka teoriler de mevcuttur. Lateral ve üçüncü ventriküllerde boyut artışı, korteksin atrofisi, frontal lob anomalileri. 1. Paranoid 2. Rezidüel 3. Katatonik 4. Disorganize 5. Undifferansiye Paranoid. Geç başlangıçlıdır, belirgin hallusinasyon ve hezeyanları vardır, disorganizasyon bozukluğu azdır. Katatonik. Antipsikotiklerden önce bu form daha sıktı.

90 Deja Review: Davranış BilimleriKatalepsi ve balmumu fleksibilitesi nedir? Katalepsi, katatonik bir hastada uzamış süre boyunca görülen huzursuz pozisyonlardır. Balmumu fleksibilitesi, yeni pozisyon verileceği zaman hastanın ekstremite hareketlerine verdiği hafif rezistanstır.Şizofrenide en prediktif prognostik Premorbid fonksiyonların seviyesi.faktör nedir?Şizofreni tekrarlayan psikotik epizodlarla Kadın cinsiyet mood semptomlarınınilişkilidir. Hangi özellikler daha iyi varlığı, ileri yaşta başlangıç.prognozla ilişkilidir?Şizofreni hastaları intihar açısından Evet. Şizofrenlerin yarısından fazlasıriskli midir? hayatının bir döneminde intihar girişiminde bulunur ve %10’u bundan ölür.Şizofreninin primer tedavisi nedir? Antipsikotikler.Tipik ve atipik antipsikotikler arasındaki Tipik antipsikotikler daha eskidir vefark nedir? dopamini antagonize ederek çalışırlar. Yüksek oranda ekstrapiramidal semptom (EPS) ve tardiv diskinezi (TD) yaparlar. Atipik antipsikotikler kompleks mekanizmalara sahiptir, daha pahalıdır, daha fazla metabolik yan etki yaparlar, daha az EPS ve TD yaparlar.EPS nedir? Tremor, rijidite, akatizi, akut distoni.EPS nasıl tedavi edilir? Antikolinerjikler (örneğin, difenhidramin ve benztropin).Tardiv diskinezi nedir? Yüzün, gövdenin, ekstremitelerin ve ağzın anormal hareketidir. Uzamış antipsikotik ilaç kullanımına bağlı olarak oluşabilir.Tardiv diskinezi nasıl tedavi edilir? Erken tespit ve buna neden olan ilaçların bıraktırılması. Erken tanındığında remisyon oranları yüksektir. Hafif persiste eden olgularda benzodiazepinler yararlı olabilir.

EPS ve TD arasındaki farklar nelerdir? Psikotik Bozukluklar 91Antipsikotik tedavinin potansiyel EPS hızlı gelişebilir, TD ise uzamış ilacafatal yan etkisi nedir? maruziyet sonrasında olur (ay-yıl). TD antikolinerjiklerle kötüleşir ve genellikleNöroleptik Malign Sendrom) NMS kalıcıdır.nasıl prezente olur?NMS ile acil servise gelen bir hastada Nöroleptik malign sendrom. Genellikleilk düşünülecek şey ne olmalıdır? genç erkeklerde antipsikotiklere başladıktan sonra olan idiyosenkratik reaksiyondur. Mortalite yaklaşık %20’dir. Ateş, kas rijiditesi, değişen mental durum, otonomik instabilite Antipsikotiği bıraktırınız ve destekleyici bakım yapınız.Diğer Psikotik Bozukluklar Major depresif epizod, manik epizod veya aynı zamanda mikst epizod kriterleriniŞizoaffektif bozukluk için DSM-IV-TR karşılamalıdır. Şizofrenik semptomlar isekriterleri nelerdir? mood semptomlarının yokluğunda persiste etmelidir.Şizoaffektif bozukluğun iki tipi nedir? 1. BipolarPsikotik semptomu olan mood 2. Depresebozukluğu şizoaffektif bozukluktannasıl ayrılır? Psikotik semptomlarla mood bozukluğu olan kişinin mood rahatsızlıkları olmadan psikozu olmayacaktır. Şizoaffektif hastalar affektif bozukluğa sahip değilse bir noktada psikozu olacaktır. İsimlere dikkat ediniz! Şizoaffektif bozuklukta vurgu şizodadır. Primer problem psikotik bozukluktur. Bazen mood komponentini içerebilir. Major depresif bozuklukla beraber psikozda ise vurgu major depresif bozukluktadır. Esas problem mood bozukluğudur ve ciddi olabilir.

92 Deja Review: Davranış Bilimleri Delüzyonel bozukluğu olan hastalar izole,Delüzyonel bozukluk (Hezeyan) nedir? fiske, bizar olmayan delüzyonlara sahiptir. Eğer delüzyon bulunamazsa buBu bozuklukta olabilen delüzyon durum makuldür. Düşüncede(hezeyan) tipleri nedir? disorganizasyon yoktur ve şizofreni kriterlerini karşılamamaktadır.Paylaşılmış psikotik bozukluk nedir? 1. Erotamanik. Biri hastaya aşıktır. 2. Somatik. 3. Grandiyöz 4. Kıskançlık. Eşi aldatıyordur. 5. Perseküsyon. Kötülük görme sanrısı. Primer psikotik bozukluğu olan başka bir insanın hezeyanlarına inanılan nadir bir bozukluktur.KLİNİK VAKALAR27 yaşında erkek hasta 4 yıldır olan hallusinasyon ve hezeyan öyküsü ile kliniğinize ge-lir. Antipsikotik tedavi almış olup şu anda tedavi almamaktadır. 4 aydır olan depresifduygudurum, uykusuzluk, yorgunluk, aktivitelerde zevk kaybı vardır. Madde ve ilaçkullanımı olmadığını söylemektedir. En olası tanı nedir? Şizoaffektif bozukluk. Affektif semptom yokluğunda psikotik semptomların olduğu- na dikkat ediniz. Ancak depresif epizod kriterlerini karşılamaktadır.76 yaşında hasta 1 yıldır olan ve kötüleşen depresif semptomlarla başvurur. Uykuyadalmada güçlük, kötü hissetme, konsantre olamama ve ölüm düşüncesi vardır. 3 yıl ön-ce kanserden ölmüştür. 6 aydır kanser olmasının kendi suçu olduğunu ve tüm delillerbuna zıt olmasına rağmen karısını kendisinin öldürdüğünü düşünüyor. Kimse etrafın-da olmadığında karısının sesini duymaktadır. En olası tanı nedir? Psikotik özellikli depresyon. Depresyonda mood uyumlu delüzyonun olduğuna ve af- fektif epizod boyunca psikotik semptomların olduğuna dikkat ediniz. İlerleyen yaşta şizofreninin nadiren ortaya çıkabileceği de unutulmamalıdır.

KONU 13Mood BozukluklarıMajor depresif epizod için DSM-IV-TR En az 2 hafta şu semptomlardan 5 veyakriterleri nelerdir? daha fazlasının bulunması (bir tanesi depresif mood veya anhedoni olmakAnhedoni nedir? şartıyla):SIG E CAPS nedir? Depresif mood AnhedoniMajor depresif bozukluğun (MDD) Halsizlikprevalansı nedir? Azalmış ve artmış uyku Azalmış veya artmış iştah veya kilo Konsantre olma yeteneği bozukluğu Kötü hissetme duygusu Psikomotor gerilik Tekrarlayan ölüm veya intihar düşüncesi Tüm veya birçok aktivitede mutluluk kaybı. Depresyon için kısaltmadır Sleep of disturbances (uyku bozuklukları) Loss of Interest (eğlence kaybı) Excessive Guilt (aşırı suçluluk) Loss of Energy (enerji kaybı) Loss of Concentration (konsantrasyon kaybı) Loss of Appetite (iştah kaybı) Psychomotor retardation (psikomotor gerilik) Suicidal ideation (intihar fikri) (veya tekrarlayan ölüm fikri) Erkekler için % 5-12, kadınlar için % 10-20. Kadın erkek oranı 2:1 93

94 Deja Review: Davranış BilimleriMDD belli bir yaşta mı ortaya çıkar? Ortalama başlangıç yaşı 40'tır.Depresif epizodu taklit edebilen veya Tiroid disfonksiyonu (özelliklesebep olabilen medikal durumlar hipotiroidizm) Malignitenelerdir? İnme (inme sonrası depresyon) Nörodejeneratif bozukluklar Mononukleoz AIDS Sifiliz Parkinson hastalığı İnme Multipl skleroz Lupus Beslenme bozukluğu MenopozHangi ilaçlar depresif mooda neden olur? Accutan (izotretinoin) Rezerpin Beta-blokerler Steroidler (örn, prednizon) Metildopa İnterferon (viral hepatit tedavisinde kullanılır) Oral kontraseptif ilaçlarDouble depresyon nedir? Bu terim MDD ve distimik bozukluk kriterini karşılayan hastalar için kullanılır.Postpartum başlangıçlı depresyon Doğum sonrası 4 hafta içinde ortaya çıkan(PPD, aka postpartum depresyon) nedir? depresyondur (bazen doğum sonrası 12 hafta da PPD kabul edilebilir).Distimik bozukluk için tanı kriterleri En az 2 yıl depresif mooda ek olaraknedir? major depresyonun iki semptomu, ancak MDD kriterlerini karşılamayacak.Distimik bozukluk MDD'den Distimik bozukluk daha uzun sürer ancaknasıl ayrılır? daha az ciddidir.Depresyon farmakolojik olarak İlk basamak tedavi SSRI'dır.nasıl tedavi edilir?

Tablo 13.1 SSRI ve özellikleri Mood Bozuklukları 95Jenerik Adı Piyasa adı Yan etkiler DiğerSitalopram Celexa En az ilaç etkileşimi Standart (seksüel yan etki,Essitalopram Lexapro bulantı, kusma, baş ağrısı) Sitalopram izomeri (çok benzer) Standart Uzun yarı ömür, ilaç-ilaç etkileşimiFluoksetin Prozac Standart Kısa yarı-ömür, yoksunluk yapabilirParoksetin Paxil Standart, plus kilo kaybı, (CR form hariç) konstipasyon ve sedasyona ilaç-ilaç etkileşimiSertralin Zoloft neden olabilecek antikolinerjik etkilere En az ilaç sahiptir En sık GI yan etkilerKısaltmalar: GI: Gastrointestinal.İlk basamak tedavide kullanılabilecek Evet, farklı etki mekanizmasına sahipbaşka antidepresanlar var mıdır? antidepresanlar vardır (Tablo 13.2).

96 Deja Review: Davranış BilimleriTablo 13.2 Depresyon tedavisinde endike diğer antidepresanlarJenerik Piyasa Etki Yan DiğerAdı adı mekanizması EtkiBupropion Wellbutrin, Bilinmiyor, Nöbetler, Nöbet geçiren insomnia, bulumia ve Zyban dopamin ve baş ağrısı, anoreksia anoreksia hastalarında (sigara norepinefrin bulantı, kusma kontrendikedir konstipasyon, SSRI nedeniyle bıraktırmada) üzerinden tremor seksüel yan etkiler için olduğu kullanılır düşünülüyorMirtazapin Remeron Presinaptik alfa-2 Yüksek % 0.1 agranulositoz adrenerjik sedasyon bulantıyı azaltmak antagonisti artmış iştah için de kullanılır (artmış norepinefrin artmış kilo ve serotonin) 5HT2 ve HT3 ün potent antagonistidirTrazodon Desyrel Serotonin reuptake Yüksek Uyku için inhibisyonu sedasyon kullanılır ortostatik hipotansiyon Postsinaptik Sık değil fakat 5-HT2 priapizme antagonisti neden olabilir (ağrılı ereksiyon) ve aritmilerNefazodon Serzone Trazodona benzer Baş ağrısı, Karaciğer kuru ağız, yetmezliği somnolans ve için FDA ortostatik uyarı kutusu hipotansiyon mevcut

Mood Bozuklukları 97Tablo 13.2 Depresyon tedavisinde endike diğer antidepresanlar (devamı)Jenerik Piyasa Etki Yan DiğerAdı adı mekanizması EtkiVenlafaksin Effexor Serotonin ve Bulantı, Arttırabilir norepinefrin yorgunluk, kan basıncını reuptake seksüel inhibitörü, disfonksiyon, reuptake baş ağrısı, inhibitörü kuru ağız ayrıca yüksek dozda dopaminDuloksetin Cymbalta Venlafaksine Bulantı, kuru Ayrıca ağrı için benzer ağız, nöropatik konstipasyon, ağrı diyare, yorgunluk, insomniaTrisiklik antidepresanlar (TCA) Eski antidepresanlar (ayrıca heterosikliknelerdir? olarak bilinir) günümüzde ikinci basamak seçenektir.Neden trisiklikler ikinci tercihajanlardır? Aşırı yan etki ve yüksek dozdaki letalite nedeniyleTrisiklik antidepresanların yanetkileri nelerdir? Antikolinerjik yan etkiler: Ağız kuruluğu, konstipasyon, konfüzyon Alfa-bloke edici etkiler: Antihistaminik etkilerin sebep olduğu sedasyon, ortostatik hipotansiyon, kardiyak aritmiler Nöbet eşiğini azaltabilir Glokomda kontraendikedir Üriner retansiyonda dikkatli kullanılmalıdır.

98 Deja Review: Davranış Bilimleri Amitriptilin, desipramin, imipramin veEn sık kullanılan trisiklikler nelerdir? nortriptilin.Depresyon tedavisinde başka Evet, MAO İnhibitörü ilaçları üçüncükullanılabilecek ajan var mıdır? basamak olarak kullanılabilir fakat kullanımı nadirdir.MAO İnhibitörleri neden üçüncübasamak ilaçlardır? İlaç etkileşimi ve diyet kısıtlaması kullanımı sınırlayan en önemli nedendir.Serotonin sendromu nedir? Bu durumlara dikkat edilmediğinde serotonin sendromu ve hipertansif krizMAO inhibitörü kullanımında görülebilir.hipertansif kriz ne zaman olur? Hipertermi,kas rijiditesi, değişen mentalMAO inhibitörleri ne zaman durumu da içeren bir klinik durumdur.kısmen etkilidir? MAO İnhibitörü ile SSRI (en sık),Depresyon tedavisinde diğer Demerol, psödoefedrin ve diğer ilaçlaryollar nedir? kombine edildiğinde serotonin veDepresyon tedavisinde ne tür norepinefrin artışı yaparak bu sendromapsikoterapi kullanılabilir? yol açar. MAO İnhibitörü kullanan hastalar tiramin içeren besinler aldığında (örneğin, peynir, şarap) veya sempatomimetik, bronkodilatatör, DOPA gibi ilaçlar aldığında hipertansif kriz görülebilir. Atipik depresyon (artmış iştah ve uyku) ve tedaviye dirençli depresyonda. Ciddi depresyonda psikoterapi veya elektrokonvülzif tedavi. Kognitif-davranış terapisi: Negatif düşünce ve davranışların hatırlanmasını ve değiştirilmesini sağlar. Psikodinamik psikoterapi: Kendini anlamaya odaklanır. Kişilerarası terapi: Hastanın semptomlarıyla ilişkili problemlerini inceler ve bununla nasıl başa çıkabileceğini inceler.

Elektrokonvülzif tedavi (EKT) nedir? Mood Bozuklukları 99EKT ne zaman kullanılır?EKT'nin ana yan etkileri nelerdir? Beyine elektrik akımı verilerek jeneralizeManik epizod için DSM-IV-TR tanı nöbet oluşumunun indüklenmesidir.kriterleri nedir? Refrakter veya psikotik depresyonHipomani ve mani arasındaki hastalarında endikedir, ayrıca manifark nedir? tedavisinde de kullanılır.Mikst epizod nedir? Kısa dönemli hafıza kaybıBipolar I bozukluk tanısı nasıl konulur? 1 haftalık periyodda artmış, geniş, irritabl mood (eğer hospitalize ise daha az) ve aşağıdakilerden en az 3 tanesi (irritabl mood için 4 tanesi): Grandiyözite veya artmış özgüven Azalmış uyku ihtiyacı Konuşma artışı Uçuşan fikirler Dikkat dağınıklığı Artmış hedefe yönelik aktivite Mutluluk verici ve riskli aktivitelerde artış Hipomani epizodu 4 gün veya daha fazla sürede biter, hospitalizasyon gerekmez veya psikotik özellikler içermez. Genel olarak hipomani, maniden daha az ciddidir. 1 haftalık veya daha uzun sürede hem manik hem de major depresif epizodun birlikte bulunmasıdır. Hastalar bir veya daha fazla manik veya mikst epizoda sahiptir. Genel olarak depresif epizod vardır, ancak tanı için gerekli değildir.

100 Deja Review: Davranış BilimleriTablo 13.3 Bipolar bozukluk (1 veya 2) kronik tedavisi için moodstabilizatörleri ve özellikleriJenerik Piyasa Yan DiğerAdı adı EtkiKarbamazepin Tegretol, carbatrol Sedasyon, GI, Kendi ve diğer Equetro reversibl hafif ilaç metabolizmasını lökopeni indükler, tedavi KCFT'de sırasındaki seviyelerini reversibl hafif azaltır aplastik anemi artış ve agranülositozla tremor, ilişkilidir seviyeleri hiponatremi monitorize edilmelidirLamotrijin Lamictal % 10 raş gelişebilir, Depresif durum, hızlı nadiren Steven- döngü ve mikst Johnson durumlar için iyidir raşı sendromuna önlemek için düşük ve progresyon yavaş başlanır seviyeleri gösterebilir monitorizasyon gerektirmezLityum Eskalith Tremor, nefrojenik Dar terapötik indeks, DI, hipotiroidizm artmış terleme, NSAID, GI semptomları, tiazid diüretikleri ile teratojen, kilo alımı toksisiteye neden olabilir seviyeleri monitorize edilmelidirValproik Asit Depakote Nadir fetal Diğer ilaç hepatotoksisite, metabolizmasını inhibe agranulositoz eder (seviyelerini teratojen: folik asit arttırır) seviyeleri antagonisti, monitorize edilmeli nöral tüp defektleri ve KCFT takip benign transaminaz edilmelidir yüksekliği, GI yan etki, sedasyon, tremor,Kısaltmalar: KCFT: Karaciğer fonksiyon testiNSAID: Nonsteroid antiinflamatuar ilaç

Bipolar II bozukluk tanısı nasıl konulur? Mood Bozuklukları 101Maniyi indükleyen ilaçlar nelerdir? Hastanın bir veya daha fazla majorSiklotimik bozukluk nedir? depresif epizodu ve ek olarak bir veyaBipolar bozukluğun sıklığı nedir? daha fazla hipomanik epizodu vardır (ancak hiç manik epizod yoktur). Steroidler, iştah baskılayıcılar ana ajanlardır. Kokain ve amfetamin de bunu indükleyebilir. Önceden tanı almamış bipolar hastalar sadece major depresyon için tedavi edilir ve bu da manik epizodu tetikleyebilir. Distimik bozukluk kriterini karşılar ve hipomanik epizodları vardır. Bipolar 1 prevalansı %0.5 ve %1'dir. Erkek kadın oranı 1:1'dir. Bipolar 2 prevalansı %0.5'tir ve kadınlarda erkeklerden daha sıktır.KLİNİK VAKALARPsikiyatri servisinde staj yapan 3 yıllık tıp öğrencisiniz. Siz ve uzmanınız son günler-de depresyon ve intihar girişimi için psikiyatri servisinde yatmış olan hasta için acilservisten aranırsınız. Hasta, hastanede iken uyumakta zorlandığını, depresyon ve uykubozukluğu için ilaç verildiğini söylemektedir. Hasta taburcu olduğunda bu ilaç reçeteedilmiştir.Hasta acile 3 saattir olan ağrılı ereksiyonla başvurur. Hasta hangi ilacı kulla-nıyor olabilir? Trazodon.Depresyon nedeniyle SSRI kullanan bir hastanız kontrole gelir. Nasıl olduğunu sordu-ğunuzda son üç gününün fantastik olduğunu, uzun ve tanjansiyel bir öykü ile anlatır.İşte üretkendir ve uyku ihtiyacında azalma tarif etmektedir? Bipolar Tip II. Bu durum hipomani kriterini karşılar. Psikoz olmaması, hospitalizasyon gerektirmediği için mani sayılamaz.Hasta bu süre boyunca fonksiyoneldir.

102 Deja Review: Davranış Bilimleri29 yaşında kadın hasta raş nedeniyle üzülerek gelir. Daha önce böyle raşları olmamış-tır, risk faktörü yoktur, zehirli meşelerin olduğu herhangi bir bölgede yürüyüş yapma-mıştır. Bipolar bozukluk için antikonvülzan tedaviye başladığını söyler. Bilinen bir al-lerjisi yoktur. Hangi ilacı alıyor olabilir? Lamotrijin, bipolar bozukluk için ana tedavidir. Raş oluşumu bu ilaçla sıktır. Bu aşamada ne yapılabilir? İlaç kesilmelidir. Önlenmesi gereken en önemli komplikasyon nedir? Stevens-Johnson Sendromu. Raş sık olmasına rağmen Steven-Johnson Sendromuna progresyon nadirdir.

KONU 14Anksiyete BozukluklarıEn sık görülen psikiyatrik bozukluklar Anksiyete bozukluklarınelerdir?Anksiyete bozukluklarının major Yaygın anksiyete bozukluğutipleri nedir? Panik bozukluk Sosyal fobiTüm anksiyete bozukluklarının en Spesifik fobibelirgin özelliği nedir? Obsesif-kompülsif bozuklukSağlıklı anksiyete ile anksiyete Agorafobibozukluğunun farkı nedir? Posttravmatik stres bozukluğuYaygın anksiye bozukluğu için Akut stres bozukluğuDSM-IV-TR tanı kriterleri nedir? Yaklaşan felaket veya tehdit varlığı Belirgin stres veya bozukluğa sebep olan gerçek tehdide orantısız anksiyete Kontrol edilmesi zor, 6 ay süreyle aşırı anksiyete ve endişeye ek olarak aşağıdakilerden 3’ünün varlığı: Dinlenememe Yorgunluk Gerilim Uyku bozukluğu İrritabilite Azalmış konsantrasyon Not: Endişe diğer bozuklukların semptomu olmayabilir, örn; panik atakla ilgili endişe panik bozukluktur, yaygın anksiyete bozukluğu değildir.

104 Deja Review: Davranış Bilimleri İrritabl barsak sendromu; %50 hastadaYaygın anksiyete bozukluğu ile ilişkili yaygın anksiyete bozukluğu mevcuttur.gastrointestinal sistem hastalığıhangisidir? 1:2Yaygın anksiyete bozukluğundaerkek kadın oranı nedir? Maddenin indüklediği anksiyeteYaygın anksiyete bozukluğu ayırıcı Madde yoksunluğu anksiyetesitanısına giren nonpsikiyatrik Genel medikal durumlartanılar nedir? Feokromasitoma HipertiroidizmYaygın anksiyete bozukluğu için Elektrolit anormallikleribaşlangıçtaki farmakolojik tedavi nedir? SSRIHangi ajanlar hızlı rahatllama sağlamaka Venlafaksinbirlikte uzun dönem bağımlılık Buspironpotansiyeli yüksektir? Mirtazapin BenzodiazepinlerPANİK BOZUKLUK 4 veya daha fazla semptom: AnksiyetePanik atak için DSM-IV-TR tanı Palpitasyonkriterleri nedir? Terleme Baş dönmesiPanik bozukluk nasıl karakterize edilir? Titreme Kısa soluk alma Göğüs ağrısı Bulantı Şok hissi Ürperme Ölüm korkusu Çıldırma veya kontrolü kaybetme korkusu Kendinden ayrıldığını hissetmek Tekrarlayan spontan panik ataklar ve gelecekle ilgili anksiyete,atakları önlemek için davranış değişikliği.

Panik atak panik bozukluktan Anksiyete Bozuklukları 105nasıl ayrılır? Panik bozuklukta tekrarlayan panik atakPanik bozukluk için erkek kadın ve gelecekteki panik ataklar için korkusuoranı nedir? vardır.Panik bozukluk ortaya çıkışıkaç yaşlarındadır? 1:3Panik bozuklukta aile hikayesiönemli midir? Orta yirmili yaşlarPanik atağın en sık psikiyatrik Evet. Anksiyete merkezlerini uyaransekeli nedir? adrenerjik çıktıların upregülasyonuPanik bozukluk için en etkili etkilidir.psikoterapi nedir?Panik bozukluğun farmakolojik Agorafobi. Hastalarda dışarda yalnıztedavisi nedir? dolaşma korkusu vardır.Panik bozuklukla ayırıcı tanıya Gevşeme tekniklerini içeren kognitifgiren nonpsikiyatrik bozukluklar davranış terapisi.nelerdir? SSRI (ilk tercih)Panik bozuklukla görülebilen Trisiklik Antidepresanlar (TSA)fobi hangisidir? MAOI (ikinci tercih)OBSESSİF-KOMPÜLSİF BOZUKLUK Aritmiler AnjinaObsesif kompülsif bozukluk (OCD) Hipoksiiçin tanı kriterleri nedir? Hipertiroidizm Madde intoksikasyonu veya yoksunluğuObsesyon nedir? Agorafobi Zaman harcanan, ciddi stres ve bozukluğa neden olan obsessyon ve/veya kompülsiyon davranışı. İrrasyonel anksiyeteye neden olan persistan, tekrarlayıcı düşünce.

106 Deja Review: Davranış Bilimleri Anksiyeteyi azaltan tekrarlayıcı davranış,Kompülsiyon nedir? davranış direkt obsessyonla ilişkili olmayabilir.OCD ile obsesif kompülsif kişilikbozukluğu (OCPD) arasındaki OCD hastaları anksiyetelerinin vefark nedir? kompülsiyonların nedensiz olduğunun farkındadır, OCPD’de ise hastalarOCD için erkek kadın oranı nedir? düzenli, esnek olmayan veOCD ortaya çıkış yaşı kaçtır? mükemmelliyetçidir ve bunda herhangiOCD ile ilişkili sık psikiyatrik bir yanlışlık görmezler.bozukluklar nelerdir? 1:1OCD için en etkili psikoterapi nedir?OCD farmakolojik tedavisi nedir? Geç adolesan ve erken erişkinOCD için en önemli ayırıcı tanılar nedir? Major depresyon Yaygın anksiyete bozukluğu Tourette sendromu Not: Tourette hastalarında OCD sıktır fakat OCD hastalarında Tourette o kadar sık değildir. Kognitif davranış terapisi Yüksek doz SSRI (ilk) Klomipramin (ikinci) Spesifik fobi Yaygın anksiyete bozukluğu Beden dismorfik bozukluk TrikotilomaniSOSYAL FOBİ Sosyal durumlardan persiste eden korku Sosyal durumlarda anksiyete veya panikSosyal fobi için tanı kriteri nedir? atak Fonksiyonel bozuklukla sonuçlananSosyal fobiler nasıl karakterize edilir? korku durumunu önleme Sosyal durumlardan aşırı, irrasyonel korku, bu durum performansı etkileyebilir.

Sosyal fobiyi spesifik fobiden ne ayırır? Anksiyete Bozuklukları 107Sosyal fobi için erkek kadın oranı nedir? Sosyal fobiler inceleme oluşabilecekSosyal fobi başlangıç yaşı kaçtır? kamusal durumlarda oluşurken, spesifik fobi spesifik nesne veya durumlardaEn sık sosyal fobiler nedir? oluşur, inceleme ile ilişkili değildir.Sosyal fobi için en etkili 1:1psikoterapi nedir?Sosyal fobinin farmakolojik Çocukluk çağı utangaçlığını takip edentedavisi nedir? erişkinlik.Hangi ilaçlar semptomlar için hızlagerileme sağlamakla birlikte Konuşma korkusudikkatli kullanılmalıdır? Performans korkusuSosyal fobi için ayırıcı tanı nedir? Sınıfta soru cevaplama korkusu Relaksasyon tekniklerini de içeren kognitif-davranış terapileri SSRI (ilk basamak) Beta-bloker Benzodiazepinler, bağımlılık potansiyelleri nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Spesifik fobiler Panik bozukluk OCDPOSTTRAVMATİK STRES BOZUKLUĞU Kendini veya başkasını thdit eden travmatik olaya maruziyet ve 1 ayPosttravmatik stres bozukluğu süreyle:(PTSD) DSM-IV-TR kriterleri nedir? Olayı tekrar yaşama Travma ile ilişkili durum ya daPTSD’de artmış uyarılar nelerdir? düşünceden kaçınma Artmış uyarılma Sinir ve irritabilite İnsomnia Aşırı uyanıklık Artmış ürkme cevabı Zor konsantrasyon Not: Tanı için 2 veya daha fazlası olmalıdır.

108 Deja Review: Davranış Bilimleri PTSD hastalarının semptomları 1PTSD’yi akut stres aydan uzun sürebilir ve travmatikbozukluğundan ayıran nedir? olaydan 1 aydan sonra başlayabilir, akut stres bozukluğunda ise 2 gün ile 1 ayPTSD’yi uyum bozukluğundan arasında semptom vardır ve ravmatikayıran nedir? olaydan 1 ay içinde görülür.PTSD için erkek kadın oranı nedir?PTSD nasıl sınıflanır? PTSD hayatı tehdit eden olayları, uyum bozukluğu ise tehdit etmeyenPTSD için en etkili psikoterapi nedir? olayları içerir.PTSD’nin farmakolojik tedavisi nedir? 1:2PTSD kabusları için hangisiözellikle etkilidir? Akut PTSD: Son 3 aydan az semptomPTSD için önemli ayırıcı tanılar nedir? Kronik PTSD: 3 aydan fazla semptom Geç başlangıçlı PTSD: Hayatı tehdit eden olaydan 6 ay sonra semptom başlar. Kognitif-davranış terapisi ve destek grupları SSRI (ilk basamak) Mood stabilizatörleri Prazosin (alfa bloker) Akut stres bozukluğu Uyum bozukluğu OCD TemaruzSPESİFİK FOBİ Spesifik durumdan korku AnksiyeteSpesifik fobinin semptomları nedir? Palpitasyon Titreme Baş ağrısı Dinlenememe

Spesifik fobiyi ne karakterize eder? Anksiyete Bozuklukları 109Spesifik fobi sosyalfobiden nasıl ayrılır? Spesifik obje veya durumdan aşırı, irrasyonel korkma.Spesifik fobi için erkekkadın oranı nedir? Spesifik fobi spesifik nesne veyaSpesifik fobi başlangıç yaşı nedir? durumlarda oluşur, inceleme ile ilişkili değildir.Spesifik fobinin en sık tipleri nedir? 1:2Spesifik fobi için en etkilipsikoterapi nedir? En sık çocukluk çağında ama her yaşta olabilir.Spesifik fobinin farmakolojiktedavisi nedir? HayvanlarSpesifik fobi için ayırıcı tanılar nedir? Fırtına Yükseklik Hastalık Kaza Sel Kademeli desensitizasyon Hipnoz CBT Uçma gibi fobiler için benzodiazepinler. Sosyal fobi OCD GAD Panik bozuklukANKSİYETE İLE BİRLİKTE UYUM BOZUKLUĞUAnksiyete ile birlikte uyum bozukluğunun Tanımlanamayan stresör ile ilişkiliana karakteristikleri nedir? duygusal veya davranışsal semptomlar.Stresten ne kadar zaman Başlangış stresinden sonra 3 ay içindesonra semptomlar oluşmalıdır?Anksiyete ile birlikte uyum bozukluğunun Stres kalkarsa semptom başlangıcından 6semptomları ne zaman geriler? ay içindeUyum bozukluğunun en sık Boşanmanedenleri nelerdir? Yer değiştirme Yeni okula başlama

110 Deja Review: Davranış Bilimleri KayıpUyum bozuklluğu tanısı konmadan Herhangi bir aks 1 tanısıönce hangi tanı dışlanmalıdır?Anksiyete ile birlikte uyum İş hayatında bozuklukbozukluğu nasıl ortaya çıkar? Sosyal bozukluk Skolastik bozuklukÖnemli ayırıcı tanılar nedir? Kayıp Major depresif bozukluk Akut stres bozukluğu PTSDKLİNİK VAKALAR47 yaşında kadın hayatının büyük bölümünü mutsuz geçirdiğini söyler. Özellikle üzül-düğü bir şey yoktur, gece yattığında birşeyler düşünmeye başlar. Hiçbirşeye konsantreolamamaktadır. En olası tanı nedir? Yaygın anksiyete bozukluğu.32 yaşında erkek en yakın arkadaşını öldürdüğü bir kaza geçirir. Olayın her ayrıntısınıhatırlamaktadır. Her gece olayla ilgili kabuslar görür,uyuyamaz ve iş hayatı etkilenir. En olası tanı nedir? PTSD Kabusları nasıl tedavi edilebilir? Kabusları Prazosin ile olan medikal tedaviye yanıtı verebilir.26 yaşında kadın hızlı soluma, çarpıntı, ağız çevresi kasılma, mavi görme şikayeti ile ge-lir. 2 epizod geçirmiştir fakat olası ataklardan korkmaktadır. Bu ataklar için ilaç kullan-mak istemektedir.Son adet tarihi 7 gün öncedir ve kokain kullanım öyküsü mevcuttur. Hastanın semptomlarında acil rahatlama sağlayan ilaç hangi gruptan olabilir? Benzodiazepin. Bu grup ilaçlar bu hastada hangi durumlarda kontendike olabilir? Hasta gebe olabilir (benzodiazepinlerin çoğunun gebelik kategorisi D) ve benzodiaze- pinlerle tedavi kararını etkileyecek şekilde madde bağımlılığı öyküsü olabilir.

KONU 15Kongnitif BozukluklarKognitif bozukluğun 3 ana 1. Deliryumkategorisi nedir? 2. Demans 3. Amnestik bozuklukDELİRYUMDeliryum nedir? Kısa bir zaman periyodunda olan şuur ve dikkat kaybıdır. Konfüzyon ve hafıza bozukluğu önceden var olan demansla açıklanmayabilir.Deliryum nedenleri nedir? Medikal veya cerrahi durumda olan beyin fizyolojisinde bozukluk yapan durumdur. Sebep genellikle multifaktöriyeldir. Yaşlı ve altta yatan demansı olan hastalar risk altındadır.Birçok madde kullanımı akut Alkol, benzodiazepinler, barbituratlar.intoksikasyonla deliryuma nedenolabilir. Yoksunluk ile deliryumaen çok neden olan 3 ilaç hangisidir?Deliryumun predispozan Akut medikal hastalıkfaktörleri nelerdir? Yaş: Yaşlı ve çocuklarda Önceden var olan beyin hasarı olanlarda: Demans, serebrovasküler hastalık, tümör Deliryum öyküsü İlerlemiş kanserDeliryuma yol açabilen ilaçlar nelerdir? Antikolinerjikler (Benadryl’i de içeren) Benzodiazepinler Levodopa ve diğer dopaminerjikler Opioidler Kardiyak ilaçlar, örn, β-bloker Birçok antibiyotik 111

112 Deja Review: Davranış Bilimleri Çok sıktır. Genel olarak hastanede yatanDeliryumun sıklığı nedir? hastalarda %15-20’dir. 65 yaş üstünde prevalans %30 a çıkabilmektedir.Deliryumun klinik olarak en önemlinoktası nedir? Bilinç seviyesinde değişiklik. Saatler-gün içerisinde gelişir, gün içinde mentalDeliryumu olan hastalarda şuur durum değişiklikleri olur.değişimi dışında hangi özelliklergörülebilir? Değişen uyku-uyanıklık siklusu Algısal bozuklukDeliryum nasıl tanı alır? Bozulmuş hafıza ve oryantasyon Gece kötüleşen semptomlarDeliryum nasıl tedavi edilir? Psikomotor ajitasyonDeliryumun sebebini tedavi ederken Belli bir laboratuar testi yoktur,deliryumu olan hastayı nasıl mini-mental durum testi yararlı olabilir,yönetirsiniz? deliryuma bağlı kognitif bozukluk dalgalanma gösterebilir. Medikal neden tedavi edilir, neden olabilecek ilaçlar kesilir, iyi aydınlatılmış bir odada gün boyu hasta takip edilir. Haloperidol gibidüşük doz antipsikotikler ve atipik antipsikotikler ajitasyon ve halüsinasyonlarda yararlı olabilir.DEMANS Hafıza bozukluğuDemansın temel semptomu nedir? Aşağıdakilerden en az birisi: Afazi (dil ve isimlendirme problemi)Hafıza bozukluğuna ek hangi bulguolmalıdır ki demans tanısı koyulabilsin? Apraksi (objeleri kullanma gibi motor yetilerin öğrenilmesinde bozukluk) Agnozi (nesneleri tanımlama ve hatırlamada bozukluk) Yürütücü fonksiyonlarda bozukluk (plan, organizasyon, yargılama)

Demans normal olan yaşlanmaya Kongnitif Bozukluklar 113bağlı hafıza değişiminden nefarklılık gösterir? Yaşlılıkta yeni bilgi öğrenme yeteneğiDemans tanısı koyarken dışlanması azalır, bilgiler daha yavaş yorumlanır.gereken diğer durumlar nelerdir? Buna rağmen bu durum normal olarak basit fonksiyonlara engel olmaz.Demansın prevalansı nedir?Demansın en sık tipi nedir? Deliryum veya depresyonun atlanmadığından emin olunmalıdır.Alzheimer hastalığının klasik Yaşlılarda multipl hafıza şikayetlerininkliniği nasıldır? belirlenmesi çok sık değildir. Eğer bunaBu durum vasküler demanstan yanlışlıkla demans tanısı koyarsanıznasıl ayırt edilir? hafıza bozukluğunun reversibl nedenini atlamış olursunuz. Benzer şekilde deliryumu atlarsanız potansiyel medikal problemi atlamış olursunuz. Ek olarak demansın birçok ciddi potansiyel geri dönüşümlü nedeni vardır. Bunlar nörosifilis, vitamin B12-folat eksikliği ve normal basınçlı hidrosefaliyi içermektedir. Prevalans yaşla artar. 65 yaşın üzerinde % 1.5’tur. 85 yaş üstünde ise % 20’ye çıkmaktadır. Alzheimer hastalığı demansın % 50-60’ını oluşturur. İkinci en sık tip ise vasküler demanstır. Diğerleri Pick ve Creutzfeldt-Jacob, Parkinson, Hungtington ve HIV demansıdır. Yavaştır, kademeli hafıza kaybı ve kognitif bozukluklar mevcuttur. Bu hastalık progresiftir ve tanı sonrası 3 yıl içinde genellikle ölüm meydana gelir. Vasküler demansta klasik olarak Alzheimer’daki sabit azalmanın aksine adım adım azalma mevcuttur. Kardiyovasküler risk faktörlerinin iyi kontrolü ile durum rölatif olarak stabil tutulabilir.

114 Deja Review: Davranış Bilimleri Yaş, aile öyküsü, apo E4 alleli ve Down sendromu.Alzheimer hastalığı için major riskfaktörleri nelerdir? Nörofibriler yumaklar ve senil plaklar.Postmortem incelemede Alzheimer Global kortikal atrofi görülmekle birliktehastalarının beyninde ne gibi nöronal dejenerasyon klasik olarakdeğişiklikler görülür? Meynert’in bazal nukleusunun kolinerjik nöronlarıda olur.Beyinde hangi alanlarda hücrekaybı izlenir? Donepezil, rivastigmin ve galantamin gibi kolinesteraz inhibitörleri. Memantin iseAlzheimer hastalığının progresyonunun NMDA reseptör antagonisti olupyavaşlatılması için hangi ilaçlar Alzheimer hastalığında yavaş progresyonakullanmalıdır? yardımcı olur.Tablo 15.1 Deliryum ve demans Deliryum DemansBaşlangıç Çabuk gelişir Hafta ve yıllar süresince gelişir. (saat-gün).Önemli Bozulmuş dikkat Normal bilinç seviyesi ile bozulmuşözellik ve bilinç düzeyi hafıza vardır.Seyir Lucid periyodlarla Gün içinde genellikle stabildir gün içinde değişir, gece kötüleşir.Ortaya çıkış Yaşlılarda ve çocuklarda Yaşla artar sıktır.Psikiyatrik Halüsinasyonlar ve Halüsinasyonlar ve delüzyonlarsemptomlar delüzyonlar görülebilir görülebilir.Fiziksel Anormal EEG, akut Normal EEG,akut medikaldeğişiklikler medikal hastalık hastalık yokPrognoz Altta yatan sebebin Genellikle progresiftir tedavisi ile geriler

Kongnitif Bozukluklar 115AMNESTİK SENDROMLAR Amnestik sendromlarda fonksiyon bozukluğu hafızaya sınırlıdır. DiğerAmnestik sendromlar demanstan kognitif bozukluklarda ise rölatif olaraknasıl ayrılır? intakt kalmaktadır.Amnestik sendromda hangi beyin Bilateral mediotemporal yapılar (mamilleryapıları etkilenir? cisim, hipokampus, forniks).Mediotemporal yapıların harbiyetihangi vitamin eksikliği ile ilişkilidir? Tiamin eksikliği. Ayrıca kronik alkol kullanımı ile de sıklıkla ilişkili olabilirAmnestik sendrom için en az 4 etyolojik (Kosakoff psikozu).neden söyleyiniz. 1. Travmatik beyin hasarı 2. Herpes ensefaliti 3. Serebrovasküler hastalık 4. HipoksiKLİNİK VAKALAR79 yaşında Afrikan Amerikan kadının demansı vardır. Oğlu Alzheimer hastalığının ge-netik olduğunu ve bundan üzüntü duyduğunu söylemektedir. Hasta 10 yıl önce yüksekdüzeyde bir işte çalışmaktadır. 7 yıl öncesinde de hafif kognitif bozukluğu başlamıştır.5 yıl önce bulguları kötüleşince evde yarı-zamanlı yardım almaya başlamıştır. 2 yıl ön-ce tekrar kötüleşir ve yaşamak için yardımcıya ihtiyaç duyar. Alzheimer hastalığı riskiile ilgili oğluna ne söylersiniz? Risk normal populasyonla aynıdır. Hastanın öyküsündeki adım adım azalma ise vas- küler demansı desteklemektedir.Psikiyatri servisinde konsültan hekimsiniz ve psikotik bir hasta için arandınız. Orada-ki uzman 57 yaşında daha önce bilinen psikiyatrik öyküsü olmayan bir kadın hastanınyeni başlangıçlı şizofrenisi olduğunu söylüyor. Hasta bu sabah iyi görünüyor, ancakakşamları halüsinasyonları oluyor. Bu hastada olası tanı nedir? Yardım etmek için ilaçdışında ne yapılabilir? Hasta deliryumdadır. Altta yatan bir medikal hastalık olduğunda öncelikle bu duru- mun yeni başlangıçlı bir bozukluk mu yoksa eski bir başlangıcı mı olduğundan emin olunmalıdır. Yoğun bakım psikozu olarak bilinen akut hastalardaki deliryum çok sık- tır. İlk yapılacak şey altta yatan medikal durumun düzeltilmesi olmalıdır. Çevresel fak- törler yardımcı olabilir, örneğin; zaman, tarih ve yer oryantasyonunu sağlayıcı ipuçla- rı yardımcı olabilir.

116 Deja Review: Davranış BilimleriSon evre karaciğer hastalığı ve peptik ülseri olan 57 yaşında erkek hasta 2 gün önce per-fore ülser nedeniyle opere oluyor. Hasta ajite, konfüzedir ve üzerinde böceklerin yürü-düğüne inanmaktadır. Kan sonuçlarında enfeksiyon bulguları yoktur. Kan basıncı la-bildir ve kalp hızı artmaktadır. Doktoru hastanın nöbet geçirebileceğini düşünmekte-dir. Deliryumun en önemli etyolojisi nedir? Alkol yoksunluğu

KONU 16Somatoform BozukluklarSomatoform bozuklukların primer Somatizasyon bozukluğutipleri nelerdir? Konversion bozukluğu HipokondriazisYapay bozukluk nedir? Vücut dismorfik bozukluğu Ağrı bozukluğuTemaruz nedir?Somatoform bozukluklar ile yapay Hastanın başka bir amacı olmaksızınbozukluk ve ya temaruz arasındaki (Munchausen sendromu), hasta olduğunuana fark nedir? varsayarak kasıtlı olarak hastalığı taklit etmesi durumudur. Bilinçli olarak ödüllendirilme amacıyla hastalığı taklit etmektir. Yapay bozukluk ve ya temaruz hasta tarafından kasıtlı olarak oluşturulurken somatoform bozukluklar kasıtsız davranışlardır.Tablo 16.1 Kasıtlı davranış Motivasyon varlığı?Somatoform Hayır HayırKonversiyon Hayır EvetYapay bozuluk Evet HayırTemaruz Evet EvetSomatoform bozuklukta yaygın olan Hayır. Bu hastalarda hastalık etyolojisifizik muayne bulgusu var mı? kesinlikle dışlanmalıdır, semptomları için mevcut bir medikal durum yoktur. 117

118 Deja Review: Davranış Bilimleri SLE, Multipl skleroz, Myastenia Gravis, Hiperparatiroidi, tiroid rahatsızlığı,Somatoform bozukluk tanısından önce porifiri, malignensidüşünülmesi gereken nonspesifiksemptomları olan diğer bozukluklar Hayır. Psikoterapi desteği tavsiyesiylenelerdir? destek tedavisi rahatsızlıklarını hafifletebilir ve daha iyi prognoz sağlar.Somatoform bozuluğu olan hastalara Ağrının subjetif bir deneyim olduğunusemptomları hayal ettikleri hatırlayın.söylenmeli mi? ‘Benzer semptomları bulunan birçokPsikiatrik destek tedavisini önerirken hastam…..dan çok fayda gördü.’ (SSRI,yapılacak iyi bir açıklama nedir? psikoterapi vs.)SOMATIZASYON BOZUKLUĞU Hastalar medikal etyolojiyle açıklanamayan dört ağrı, ikiSomatizasyon bozukluğunda görülen gastrointestinal semptom, bir seksüel veyakınmalarda diagnostik kriter nedir? bir nörolojik semptom.Somatizasyon bozukluğunda Somatik şikayetler 30 yaştan önceatak yaşı nedir? başlamalıdır.Bu hastalarda görülen yaygındavranış paternleri nelerdir? Bu hastalar genellikle birden fazla eksploratuar ameliyat geçirmiş ve birçokSemptomlar gerçek bir medikal doktora başvurmuştur.kondisyondan kaynaklanabilir mi?Somatizasyon bozukluğunda Evet, fakat şikayetler normaldenrisk faktörleri nelerdir? bekleneceğinden daha fazla olacaktır.Bu bozukluğun bayanlarda ki Yüksek sosyoekonomik düzeyen yaygın ilk belirtisi nedir? Başarısız ya da istismar yaşanan ilişki öyküsü Ailede somatizasyon hikayesi Mensle ilişkili yakınmalar.

Somatizasyon bozukluğunun Somatoform Bozukluklar 119tedavisi nedir? Primer hasta yakınıyla düzenli görüşmeler bu hastaları rahatlatmada yararlıdır. Gereksiz labaratuar testleri ve prosedurler uygulanmamalıdır. Ek olarak psikoterapi uygulanabilir.KONVERSİYON BOZUKLUĞUKonversiyon bozukluğunda şikayetler Nörolojik (motor ve/ve ya sensoriel)hangi vücut sisteminden kaynaklanır?En yaygın belirtiler nelerdir? Ani görme kaybı Paralizi Parestezi NöbetlerEn yaygın presentasyon nedir? Fizyolojik olarak imkansız olan dramatik semptomların ani ortaya çıkışı.Bu hastaların fizik muayenelerinde Anormalliklerin anatomik dağılımıyaygın görülen bulgular nelerdir? yoktur ve nörolojik muayene normaldir.Semptomların oluşması ya da Sıklıkla stresli yaşam olayları semptomlarınşiddetlenmesiyle ilgili yaygın gelişmesini hızlandırır.durumlar nelerdir?Hangi medikal bozukluk konversiyon Multipl sklerozbozukluğuna benzer şekilde ortaya çıkar?Konversiyon bozukluğu olarak tanı Çok az-yaklaşık %4alanların yuzde kaçında gerçektennörolojik bir bozukluk vardır?Gerçekten konversiyon bozukluğu Hayır. Ani görme kaybı gelişen hastalarbulunan hastalar durumları nedeniyle objelere çarpmazlar ve paralizi gelişenlerhasara uğrar mı? dikkatleri dağıldığında istemeden hareket ederler.Konversiyon bozukluğu bulunan Hayır. Bu hastalar genelliklehastalar durumları nedeniyle stres psödonörolojik eksiklikleriyle ilgiliyaşar mı? sakindirler, ”la belle indifference” olarak belirtilir. Not: Konversiyon bozukluğuyla ilgili diagnostik değildir. Çeviri Editörü Notu: “la belle indifference”; güzel aldırmazlık demektir.

120 Deja Review: Davranış Bilimleri Hayır.Konversiyon bozukluğu bulunan Semptomların ilerlemesi genelliklehastalar emptomlarından herhangi rezolusyonla sonuçlanır. (kendinibir kazanç bekler mi? kısıtlayıcı), fakat konversiyon bozukluğu genelde tekrarlar. Psikoterapi yardımcıKonversiyon bozukluğunda görülen olabilir.semptomların prognoz ve süresi nedir?HİPOKONDRİAZİS Sağlık durumu medikal olarak güven de olsada ciddi bir hastalığa sahip olmaHipokondirazisin ana karakteristiği kaygısı.nedir? Evet, fakat hasta tarafından buBu bozuklukta gerçek fiziksel semptomlar çok önemliymiş gibi yanlışsemptomlar görülür mü? algılanır.Hipokondiraziste en yaygın görülen Bulantısemptomlar nelerdir? Karın ağrısı Göğüs ağrısıHipokondiraziste cinsiyet Palpitasyonbaskınlığı varmıdır?Hipokondirazis gelişmesiyle ilgili Hayır, kadınlar ve erkekler eşit olarakyaygın durumlar nelerdir? etkilenir.Bu hastalarda görülen yaygın Genellikle hasta çocukluğunda ciddi birdavranış nedir? hastalık geçirmiş ve ya ciddi medikal bir durum nedeniyle ölen ya da acı çekenHipokondirazisin prevelansı nedir? birini tanımaktadır.Hipokondirazisin tedavisi nedir? Bu hastalarda kayda değer medikal etyoloji bulunmadığı için verilen tavsiyelere direçlidirler ve doktor gezmek yaygındır. % 1-% 5 Grup terapisi ve primer doktorla yapılan düzenli vizitler.

Somatoform Bozukluklar 121VÜCUT DİSMORFİK BOZUKLUĞU Fiziksel görüntüde bozukluk kaygısı.Vücut dismorfik bozukluğunda Hayır. Bazı hastalarda defekt hayalana karakteristik nedir? ediliyor olabilir fakat bazılarında gerçekDefekt her zaman hasta tarafından bir fiziksel özelliğin abartılması olabilir.hayal mi edilir? 1. Algısal: Hastanın vücudunun titizliğineVücut dismorfik bozukluğunun iki bağlıdır.ana komponenti nelerdir? 2. Davranışsal: Kişinin vücuduna karşıVücut dismorfik bozukluğu gelişiminde olan duygularıyla ilgilidir.risk faktörleri nelerdir?Bu hastalar genellikle nereye başvurur? Mod bozukluğu aile hikayesi ya da obsesif-kompulsif bozukluk.Bu hastalarda defekt olarak görülengenel özellikler nelerdir? Hastalar genellikle dermatolog ya da plastik cerrahına başvurur.Vücut dismorfik bozukluğuylailgili genel psikiatrik bozukluk nedir? Yüz özellikleriBu bozuklukta genelde görülen Saçdavranış nedir? Vücut şekliAyırıcı tanıda ne düşünülmeli? Depresyon.Cerrahi prosedürler ve düzeltmeler Artmış çeki düzen vermehastanın fiziksel defekt bakışını Aynalardan kaçınmadeğiştirir mi? Artmış egzersiz Sosyal aktivitelerden kaçınmaVücut dismorfik bozukluğundaönerilen tedavi nedir? Anoreksiya nervosa Cinsiyet kimlik bozukluğu Narsisistik kişilik bozukluğu Hayır. Bu tedaviler görünüşle ilgili yoğunlaşmayı arttırarak ya da görünüşle ilgili yeni titizlikler ortaya çıkararak bozukluğu daha da kötüleştirir. Antidepresanlar (SSRI gibi) (sadece depresyon ya da anksiyete gibi komorbid zihinsel hastalık mevcutsa) ve kognitif davranış tedavisi.

122 Deja Review: Davranış BilimleriYAPAY BOZUKLUKYapay bozuklukta ana Hastalığın kasıtlı taklidi.karakteristik nedir?Yapay bozukluk ve ya temaruzda Evet. Bu, somatik bozukluk ve yapayhastalar somatik yakınmalarının bozukluk arasındaki ayırıcıgerçek olmadığının farkında mıdır? karakteristiktir.Yapay bozukluğun temaruzdan Yapay bozuklukta tek bilinçli amaç ‘hastafarkı nedir? rolü’nde olmaktır. Açık bir kazanç yoktur.Yapay bozuklukta hangi cinsiyetin Kadın.prevelansı fazladır?Hangi meslek grubunda yapay Sağlık çalışanlarıbozukluk prevelansı daha fazladır?Yapay bozuklukta sıklıkla hangi Hematüri (idrara kan ekleyerek ya dahastalığın prezentasyonu görülür? antikoagülan kullanarak) ve hipoglisemi (insülin enjeksiyonuyla).Hangi labaratuar bulgusu kendisine Düşük C-peptid düzeyleri.insülin enjekte ettiğini gösterir?Yapay bozukluk hastalarında Aneljezi isteğigenel davranış şekli nedir? Medikal terminolojiyle ilgili bilgi. Medikal prosedür ve operasyon uygulanması isteği. Farklı yerlere seyahat etme, hastane, acil servis vs.Yapay bozukluk hastalarının genel Hastaların genellikle semptomlarıylahikayesi nedir? ilgili aşırı detaycı ve dramatik hikayeleri vardır.Yapay bozukluğun uygun tedavisi nedir? Suçlayıcı bir tavır sergilenmeden hastanın kendisiyle yüzleştirilmesi.Yapay bozukluğun prevelansı nedir? % 0.5-% 0.8⎯tespit etmek zordur.Yapay bozukluk hangi cisiyette Kadınlar.daha sık görülür?Yapay bozukluğun iyi bilinen bir Vekalen yapay bozukluk.varyantı nedir? (Manchausen-proxy)

Vekaleten yapay bozukluğun ana Somatoform Bozukluklar 123karakteristiği nedir? Başka bir kişide hastalığın simulasyonu.Vekalen yapay bozukluğuen sık uygulayan kişi kimdir? Çocuğunda hastalığı simule eden aileler (genellikle anne)Vekaleten yapay bozukluktatedavi nedir? Yapay bozuk da olduğu gibi fakat çocuk dahilse vaka çocuk istismarı olarak kabul edilip gerekli birimlere başvurulmalıdır.TEMARUZ Sekonder kazanç için semptomların bilinçli üretilmesi.Temaruzun ana karakteristiği nedir? Temaruzun hedefi somut ya da materyalTemaruzun yapay bozukluktan kazanç elde etmektir.farkı nedir?Genelde temaruz görülen Hapisten ya da askerden kaçmaya çalışandurumlar nelerdir? bireyler, finansal kazanç elde etmek isteyenler vs.Hangi cinsiyette temaruzdaha sık görülür? Erkekler.Ganser sendromu nedir? Hastaların hareketleriyle ilgiliHangi populasyonda Ganser sorumluluktan kaçınmak için sorularasendromu daha sık görülür? anlamsız cevaplar verdiği temaruz varyanıtıdır. Hapishanede yatanlarda.KLİNİK VAKALAR71 yaşında bir erkek sağ ayak güçsüzlüğü değerlendirmesi için muayene odanıza gelmiş-tir. Kendisinin sürücü olduğu ve diğer araçtaki genç yolcunun ciddi şekilde yaralandığıbir araba kazasından bu yana sağ ayağını hareket ettiremediğinden şikayetçidir. Nörolo-jik muayenesi normaldir. En muhtemel tanınız nedir? Konversiyon bozukluğu. Stres yaratan olayı, normal nörolojik muayneyi ve sürüş aya- ğının etkilenmiş olmasını göz önde bulundurun.

124 Deja Review: Davranış Bilimleri26 yaşında bir hemşire arkadaşı tarafından koridorda baygın olarak bulunmuş ve geti-rilmiştir. Parmak ucundan alınan kan şekeri 17 dir. Diyabet öyküsü yoktur. Medikal ça-lışmalar negatif gelirse hangi psikiatrik hastalıktan şüphelenirsiniz? Yapay bozukluk. Biliçli bir hareket olduğunu fakat açık bir kazanç/motivasyon olma- dığını göz önünde bulundurun. Hangi labaratuar testini yapabilirsiniz ve teşhisinizi destekler mi? C-peptid seviyesi yararlı olabilir ve düşükse dışarıdan insülin kullanımından şüphele- nilir ve tanınızı destekler.37 yaşında bir erkek ‘testislere vuran 10/10 sağ yan ağrısından’ yakınmaktadır. Spesifikolarak 2 mg IV hidromorfin istemektedir ve NSAID ve tylenol’a alerjisi olduğunu söy-lemektedir. Bir hemşire hastaya idrar kabına kan damlatırken gördüğünü ifade etmek-tedir. En muhtemel tanınız nedir? Temaruz.12 yaşında bir kız ve ailesi 3 gündür olan disfaji şikayetiyle başvurmuştur. Kızın telaşlıolan ailesine göre hasta üç gün önce yemek yerken tıkanmış ve yemeği çıkartmak içinHeimlich manevrası yapılmış. Bu olaydan sonra 3 gündür katı ve sıvıları yutmakta güç-lük çekmektedir. Ek olarak normal oral sekresyonlarını yutmakta da güçlük çekmekte-dir ve devamlı bir kaba tükürmektedir. Muaynede kız oldukça sessizdir sakindir ve ra-hatsızlığına oldukça duyarsızdır. Fizik muayenenin normal olduğunu ve üst gastrointes-tinal incelemelerde bir patoloji bulunmadığını varsayarak en muhtemel tanı nedir? Konversiyon bozukluğu.

KONU 17Kişilik BozukluklarıKişilik nedir? Davranış, düşünce ve duyguları belirleyen özelliklerdir ve kalıcıdır.Kişilik bozukluğunu ne oluşturur? Bireysel özelliklerin bir kısım özelliklerininTüm kişilik bozukluklarında hangi tanı değişimi, esnek olmayan ve adaptifkriterleri sıktır? olmayan hale gelişi, sosyal, işsel ve kişisel fonksiyonların bozulmasıdır.Kişilik bozuklukları DSM-IV-TR dehangi aks altına düşer? Yaygındır, erken erişkinlikte başlar,Kişilik bozuklukları nasıl sınıflanır? önemli bozukluğa dayanır, Aks 1Hangi kişilik bozukluğu A sınıfına bozuklukları ile açıklanması daha iyidüşer? değildir.A sınıfı kişilik bozukluklarınınözelliği nedir? Aks 2 tanısıdır.Hangi kişilik bozukluğu B sınıfınadüşer? Sınıf A, B ve C olarakB sınıfı kişilik bozukluklarınınözelliği nedir? Paranoid, şizoid ve şizotipal Farklı ve ekzantrik özellikleri vardır. Histrionik, narşistik, antisosyal ve borderline. Dramatik, duygusal ve erotiktir. 125

126 Deja Review: Davranış Bilimleri Çekkingen, bağımlı ve obsessif-kompülsifHangi kişilik bozukluğu C sınıfına Endişeli ve korku doludurlar.düşer? A: Çıldın (Mad), B: Kötü (Bad), C: ÜzgünC sınıfı kişilik bozukluklarının özelliği (Sad)nedir?Bu sınıfları hatırlamanın kolay yolunedir?SINIF A: ÇILGIN (THE MAD)Şizoid kişilik bozukluğu nasıl Sosyal ilişkilerden uzaklaşma yaygıntanımlanır? paterni vardır, insanlararası ilişkilerdeŞizoid kişilik bozukluğunun duyguların kısıtlı oranda ekspresyonu.semptomları/kriterleri nedir? Aşağıdakilerden 4 veya daha fazlası:Paranoid kişilik bozukluğu nasıl Sıkı ilişkiler için istek olmamasıtanımlanır? Yalnız aktivitelerin seçimi Cinsel deneyimlerde çok az zevk almaParanoid kişilik bozukluğu için Çok az aktiviteden eğlenmekriterler/semptomlar nelerdir? Yakın arkadaş yokluğu Belirgin umursamazlık Duygusal soğukluk/uzaklaşma/duygusal küntleşme Yaygın ve ispatlanamayan şüphe, insanlara güvensizlik, başkalarına karşı hipersensitivite, duygularla başa çıkmada zorluk. Aşağıdakilerden 4 veya daha fazlası: İstismar şüphesi veya diğerlerinin bölümünde hilekarlık Haksız şüpheler için kaygı Başkalarına güvenmede isteksizlik Gizli ima veya tehdit anlamlarının okunması Karakterine saldırı yapıldığı algısı Tekrarlayan şüpheler

Paranoid kişilik bozukluğunun en iyi Kişilik Bozuklukları 127tedavisi nedir?Şizotipal kişilik bozukluğu nasıl Psikoterapi ve ajitasyon ve paroni içintanımlanır? antipsikotiklerŞizotipal kişilik bozukluğununsemptomları nelerdir? Davranış, görünüş ve düşüncelerde farklılık ve gariplik. Hiçbirisi delüzyonelŞizotipal kişilik bozukluğunun % kaçı veya psikotik değildir.şizofreniye ilerler? Referans düşüncesi Farklı inanışlar, özel güçleri olduğuna inanma Garip algısal deneyimler Farklı düşünme ve konuşma Şüphecilik ve paronoya Uygunsuz tepkiler Sıradışı davranış, görünüş Yakın arkadaş yokluğu Aşırı sosyal anksiyete % 10-20SINIF B: KÖTÜ (THE BAD)Hangi kişilik bozuklukları B sınıfı Histrionik, narsisistik, antisosyal,bozukluğuna girer? borderline bozukluk.B sınıfı bozuklukta en sık tema nedir? Dramatik, duygusal ve erotik olarak tanımlanır.B sınıfı bozukluğu olan insanlargenellikle hangi psikiyatrik tanıyı da Mood bozuklukları, somatizasyontaşırlar? bozuklukları ve madde kullanımı/ bağımlılığıAntisosyal kişilik bozukluğu olaninsanlar genelde nasıl tanımlanır? Çekici, manipule edilemez, genellikle cinayet ve madde kullanımı öyküsüErişkin dönemde antisosyal kişilik vardır. Başkaları zarar görse bilebozukluğu tanısının konulması için davranışlarından pişmanlık duymazlar.çocuklukta hangi tanı konulmuşolmalıdır? İletişim bozukluğu

128 Deja Review: Davranış Bilimleri Aşağıdakilerden 3 veya daha fazlası:Antisosyal kişilik bozukluğu için tanı Sosyal norm ve yasalara uymadakriterleri nedir? yetersizlik HilekarlıkAntisosyal kişilik bozukluğunun Dürtüselliken iyi tedavisi nedir? İrritabilite ve sinirlilik Kendinin ve başkalarının güvenliğiniBorderline kişilik bozukluğu ihmalnasıl tanımlanır? Sorumsuzluk Başkalarına zarar vermeden pişmanlıkBorderline kişilik bozukluğunda hangi duymamadefans mekanizması vardır?Borderline kişilik bozukluklarının Davranış sınırlarının belirli olduğu grupsemptom ve tanı kriterleri nedir? terapileri, SSRI, altta yatan madde kullanımı varsa bu durumun tedavisi. Bu durumlar tedaviye oldukça dirençlidir. İnstabilite en önemli özelliktir. Bu durum kişinin görünüşünde, ilişkilerinde ve moodunda görülür (Girl Interrupted filminde Angelina Jolie). Bölme (insanların tümü iyidir veya kötüdür) Aşağıdakilerin 5 veya daha fazlası: Gerçek veya hayal edileni önlemek için çılgınca çabalar Stabil olmayan ve yoğun insanlararası ilişki Kimlik rahatsızlığı Tekrarlayıcı intihar ve kendine zarar fikri Belirgin mood reaktivitesi Kronik boşluk duygusu Uygunsuz sinirlilik Siniri kontrol etmede yetersizlik Geçici stres ilişkili paranoid fikir

Borderline kişilik bozukluklarının Kişilik Bozuklukları 129en ilişkili semptomu nedir?Borderline kişilik bozukluklarında Stabil olmayan ilişkiler ve mood/duygusıklıkla hangi gelişimsel labilitesiözellikler görülür?Borderline kişilik bozukluklarının Birçoğu ciddi şekilde çocukların kötüyeen iyi tedavisi nedir? kullanımına uğramıştır.Borderline kişilik bozukluklarında Psikoterapi ve antidepresan, karbamazepinhangi grup ilaçlar ve valproatl ile mood stabilizasyonu.kullanılmamalıdır? Ayrıca psikoz tedavisi için kısa dönemNarsistik kişilik bozukluğu antipsikotiklere ihtiyaç duyulabilir.nasıl tanımlanır? Benzodiazepinler, aşırı doz ve aditifNarsistik kişilik bozukluğunun potansiyel nedeniylesemptomları ve tanı kriterleri nedir? Eleştiriye aşırı duyarlılık ile beraberNarsistik kişilik bozukluğu ile hangi kendine grandiyöz duygularla önempsikiyatrik durum ilişkilidir? verme. Başkalarıyla yakınlık kurmak için az miktarda labiliteleri vardır. Görünüşe maddeden daha çok önem verirler. Aşağıdakilerden 5 veya daha fazlası: Kendine önem konusunda grandiyöz duygular, yeteneklerin azaltılması Başarı, güç, mükemmellik, güzellik ve aşkla ilgili kaygı Özel ve tek olduğuna inanır ve sadece yüksek statüdeki insanların onu anlayabileceğini düşünür. Yetki duygusu Empati yetersizliği Manipülatif veya başkalarını sömüren Aşırı hayranlık gereksinimi Başkalarının ona gıpta ettiğine inanır. Kibirli Mood bozuklukları ve diğer B sınıfı özellikler

130 Deja Review: Davranış Bilimleri PsikoterapiNarsistik kişilik bozukluğununen iyi tedavisi nedir? Gösterişli, dikkat çekici davranışlar, aşırıHistriyonik kişilik bozukluğu duygusallık, çekicilik ve baştan çıkarıcılık.nasıl tanımlanır?Histriyonik kişilik bozukluğunun Aşağıdakilerden 5 veya daha fazlası:tanı kriterleri nedir? Dikkatin merkezi olma ihtiyacında persistansHistriyonik kişilik bozukluğu ile hangi Uygunsuz baştan çıkarıcılık/seksüelite vepsikiyatrik durum ilişkilidir? provakasyonHistriyonik kişilik bozukluğunun Hızlı değişim, sığ duygularen iyi tedavisi nedir? İlişkilerin gerçekte olduğundan daha samimi olduğuna inanma Detay vermeden etkileyici konuşma Dikkat çekmek için fiziksel görünüşü kullanma Kolay manipule edilebilir Mood ve somatizasyon bozuklukları. Psikoterapi ve altta yatan mood bozuklukları için antidepresanlar.SINIF C: ÜZGÜN (THE SAD)Çekingen kişilik bozukluğu Utangaç ve ürkeklerdir. Özeleştirel, düşüknasıl tanımlanır? özgüvenli ve reddedilme korkusu içindedirler.Çekingen kişilik bozukluğu hangikişilik bozukluğu ile karışabilir? Şizoid kişilik bozukluğu

Bu iki kişilik bozukluğu nasıl ayrılır? Kişilik Bozuklukları 131Çekingen kişilik bozukluğunun Çekingen kişilik bozukluğu olanlartanı kriterleri nedir? insanlararasında ilişki kurmak isterler ancak reddedilmekten korkarlar, şizoidÇekingen kişilik bozukluğuyla kişilik bozukluğu olanlar ise diğerleriylegenellikle hangi durum birlikte ilişki kurmak istemezler.görülür?Çekingen kişilik bozukluğunun Aşağıdakilerden 4 veya daha fazlası:en iyi tedavisi nedir? Başkalarıyla ilişki gerektiren işlerdenBağımlı kişilik bozukluğu kaçınmanasıl tanımlanır? Samimiyet korkusu (alay korkusuBağımlı kişilik bozukluğu tanı nedeniyle)kriterleri nedir? İnsanların içinde olma isteksizliği Reddedilme kaygısı Sosyal beceriksizliği olduğuna inanma Sosyal içerikleri inhibe eden yetersizlik duygusu Yeni aktivitelerde yer alma isteksizliği Sosyal fobi, agorofobi ve spesifik fobi Psikoterapi, SSRI ve Beta-bloker Pasif, başkalarının hayatını yönlendirme sine ve önemli kararlar almasına izin veren kişilerdir. Aşağıdakilerden 5 veya daha fazlası: Öğüt olmadan karar vermede yeteneksizlik Sorumluluk almaktan kaçış Anlaşmazlık bildirmede güçlük Proje başlatmada zorluk Aşırı desteğe ihtiyaç duyma Yalnız kaldığında rahatsızlık duygusu İlişki içinde olma ihtiyacı persistansı Yalnızlık için gerçek olmayan korkular

132 Deja Review: Davranış Bilimleri Depresyon ve anksiyete bozukluğuBağımlı kişilik bozukluğu ile hangipsikiyatrik durumun birlikteliği Psikoterapi ve komorbid durumlarınsıktır? tedavisi.Bağımlı kişilik bozukluğu içinen iyi tedavi nedir? Aşırı mükemmeliyetçi eğilimler, düzenlilikObsesif-kompulsif kişilik bozukluğu ve kontrol kaygısı.nasıl tanımlanır?Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu Kişilik bozukluğunda obsesyon veobsessif-kompulsif bozukluktan kompulsiyonlar yoktur, problemlerinasıl ayrılır? olduğuna inanmazlar. Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğunda hastalar bu durumunObsesif-kompülsif kişilik bozukluğu herkeste olduğunu düşünürkentanı kriterleri nedir? obsesif-kompulsif bozuklukta ise hastalar hareketlerinin mantıksız olduğunu bilir.Obsesif-kompülsif kişilikbozukluğunun en iyi tedavisi Aşağıdakilerden 4 veya daha fazlası:nedir? Kurallar, detay ve organizasyon kaygısı Mükemmelliyetçilik İşe ve üretime aşırı özveri Etik değerlerde esneyememe Gereksiz objeleri atamama Başkalarını temsil etmede isteksizlik Para biriktirmek için tutumluluk Rijidite Psikoterapi

Kişilik Bozuklukları 133KLİNİK VAKALARHastanız mükemmel bir tıp öğrencisidir. Her gün aynı saatte 6 saat ders çalışmaktadır.Orderlerini 3 kez kontrol etmektedir. İşlerini başkalarının yapamayacağını düşünür vetüm işleri kendisi yapar. Sınıfta kimse onu sevmemektedir fakat o iyi olduğunu düşün-mektedir. Tıp fakültesinde başarılı olamaz ve atılır. En olası tanı nedir? Obsesif-kompülsif kişilik bozukluğuGenç bir adam ofisinize sosyal ilişkilerde yoksunluk şikayetiyle gelir. Gece çalışan birgüvenlik görevlisidir. Bir işyeri partisine çağrılır fakat gitmekten korkar. Arkadaş edin-mek istemektedir, fakat bir türlü sosyalleşemez. Herkesin onunla dalga geçtiğini dü-şünmektedir. En olası tanı nedir? Çekingen kişilik bozukluğu



KONU 18Disosiyatif BozukluklarDisosiyatif bozuklukların primer Bir zaman dilimini, olayı ve kişileri içerenkarakteristiği nedir? ani hafıza kaybı Kendinden uzaklaşmaDört major disosiyatif bozukluk nedir? Derealizasyon Benliğini kaybetmeDisosiyatif bozuklukların ayırıcıtanıları nelerdir? 1. Disosiyatif amnezi 2. Dissosiyatif fügHangi bozukluk önemli kişisel bilgileri 3. Dissosiyatif kişilik bozukluklarıhatırlama bozukluğu ile ilişkilidir? 4. Depersonalizasyon bozukluklarıHangi grup daha çok disosiyatifamneziden etkilenir? Madde kullanımıDisosiyatif amnezi için primer Nöbet bozukluklarıtetikleyici nedir? Kafa yaralanmalarıDisosiyatif amnezi için tedavi Posttravmatik stres bozukluklarımodalitesi nedir? TemaruzHangi bozukluk önemli kişisel bilgilerihatırlamada ve yeni bir kimlik Disosiyatif amneziyaratma için evden uzaklaşmayıiçerir? Genç erişkin bayanlar Genellikle psikolojik travmatik olayları takip eder. Psikoterapi Disosiyatif füg 135