Deja Review Davranış Bilimleri

36 Deja Review: Davranış Bilimleri Yumurtadan çıktıktan sonra kuşlar ilkYazılım örneği nedir? olarak çevrelerindeki hareketleri görür. Doğumdan sonraki kritik zamanKlasik Şartlanma periyodu kısa bir süre olup yapmalarıKlasik Şartlanma nedir? gereken uygun şeyi çevrelerindeki hareketleri görerek yapmalıdırlar. Klasik şartlanma uyarıyı algılama ve cevap verme yoludur. Pavlov tarafından gösterildiği gibi yeni bir uyaran (zil) şartlanılmamış uyaran (yiyecek) ile eşleşerek doğal yanıta sebep olabilir (tükrük salgısı). Bu yüzden zil (yeni uyaranlar) her çaldığında köpepe yiyecek verilerek (şartlanılmamış uyaran) zil ile yiyecek ilişkisi şartlandırılmış olacak ve zil sesiyle tükrük salgılama öğrenilecektir (doğal yanıt). Bu şartlandırılmış yanıttır. US: Şartlanılmamış uyaran CS: Şartlanılmış uyaran UR: Şartlanılmamış yanıt CR: Şartlanılmış yanıt1. Normalde şartlanılmamış uyaran Not: UR ve CR doğru terminolojidir; tek şartlanılmamış yanıta sebep olur. başına yanıt hala aynıdır.2. Şartlanılmış uyaran şartlanılmamış uyaran ile eşleştirilir.3. Şimdi şartlanılmış uyaran aynı zamanda yanıta sebep olur- şartlandırılmış yanıt. Zil Tükrük Salgısı Doktorun odası BulantıYiyecek Tükrük Salgısı Kemoterapi BulantıPavlo’nun Örneği Tıbbi örnekŞekil 5.1

Öğrenme Teorisi 37Hangi terim şartlanılmış uyaranlara Uyarı genellemesi. Klasik örneği Küçükaynı yanıtı doğuran benzer uyaranları Albert olup beyaz sıçanlara karşı korkuylatanımlar? şartlandırılmıştır ve aynı zamanda diğer beyaz şeylerden de korkar.Klasik şartlanmanın tıbbi örneği nedir? Fobilerin klasik şartlanmanın sonuçları olduğuna inanılır. Örneğin gemiyle ilgili bir deneyim yaşamıştır. Bu korkuyu genelleyerek her gemi gördüğünde anksiyetesinde artışa yol açmaktadır.Yok oluş nedir? Eğer şartlanılmış ve şartlanılmamış uyaranların birlikte sunulması durdurulursa şartlanılmış yanıtın sona ermesidir.Şartlandırılmış yanıtın şartlandırılmış Evet, buna spontan geri dönüş denir.uyaran ile tekrardan eşleşmesi olasımıdır?Öğrenilmiş başarısızlık nedir? Tekrarlayan kaçışta başarısızlık şeklinde ters yönlü tekrarlayan uyaranlarla eşleştirmenin yol açtığı hiçbir çabanın başarıya ulaşmasını sağlayamayacağı düşüncesi oluşturmadır.Hangi mood bozukluğu öğrenilmiş Bu teorinin insanlarda depresyonlabaşarısızlıkla açıklanabilir? açıklanabileceği düşünülmektedir. Bu teoride tekrar tekrar denemektedir fakat dış olayları kontrol edememektedir. Kişi bundan sonra tüm kötü olaylarla eşleşerek onlara karşı bir şey yapamayacağını düşünür. Kişi ümitsiz, depresif ve apatik olur.Koşullu ŞartlanmaKoşullu şartlanma nedir? Davranışın kendisiyle ceza ve ödülün ilişkilendirilerek öğrenildiği durumdur.Koşullu şartlanmanın farklı sonuçları Pozitif katılımnelerdir? Negatif katılım Cezalandırma Yok oluş

38 Deja Review: Davranış Bilimleri Bir davranışın tekrar meydana gelmesiniGüçlendiriciler nedir? tetikleyen olay ya da uyarılardır.Pozitif güçlendiriciler nelerdir? Kesin bir davranış sergilendikten sonraNegatif güçlendiriciler nelerdir? ödüllendirme uyaranı sunulmasıdır. Örneğin, aileler çocuklarını odalarınıNe tür güçlendiriciler bir davranışın temiz tutarlarsa dondurmaylameydana gelmesine yatkınlık oluşturur? ödüllendirebilir (pozitif güçlendirici),Bir davranışın oluşmasına yatkınlığı buda çocuğun odasını temiz tutmasınane azaltabilir? yatkınlığını arttırır.Şekilcilik nedir? Kesin bir davranış sergilendikten sonraŞekilcilik ne zaman kullanılır? tepki gösterilmesi. Örneğin, aileler çocukalrının odasını temizleyip çöpleriCezalandırmanın tanımı nedir? dışarı atmasını sağlayarak odasını temiz tutmasına yatkınlığını arttırır.Koşullu şartlanmada yok oluşuntanımı nedir? Pozitif ve negatif güçlendiriciler.Yok oluşa örnek nedir? Cezalandırma (negatif güçlendirici ve cezalandırma zıt şeylerdir). Şekilcilik bir davranıştan dolayı ne zaman ödüllendirildiğini öğrenip benzer durumlardada bunu uygulamayı öğrenmedir. Sadece ve sadece çok benzer davranışlar ödüllendirilir. Davranışın ilerleyici modifikasyonu olup yapılan harekete yakın bir şekilde davranış güçlendirilmesi meydana getirilir. İstenmeyen davranış oluşmasını engellemek için istenmeyen uyaran oluşturmadır. Yok oluş, kesin bir davranışın güçlendiriciler sona erdiğinde bitmesidir. Sıçanın düğmeye bastığında yiyecekle ödüllendirilmesi sonrası yiyecek kesildiğinde düğmeye basmayı bırakma davranışıdır.

Güçlendiricilerin farklı tipleri nelerdir? Öğrenme Teorisi 39Hangi güçlendirici ortadan kalktığında 5 tip güçlendirici vardır:sona erme en hızlı meydana gelir? 1. Sürekli: Davranış her zaman sergilenirDeğişken oranlı güçlendirici nedir? 2. Sabit oran: Kaç kez olduğu bellidir 3. Değişen oranlar: Rastgele sayıdaKlasik ve koşullu şartlanma arasındaki 4. Belli aralıklı: Belirli bir zamanda yapılırfark nedir? 5. Değişen aralıklı: Değişik miktar aralıklarla Sürekli Davranış sergilendikten sonra güçlendirici değişken zaman aralıklarında devreye girer. Bu tip güçlendirici güçlendirici ortadan kalktıktan sonra en yavaş sona erendir. Slot makineleri değişken oranlı güçlendiricilere örnektir. Klasik şartlanmada davranışlar uyaran ve yanıt ilişkisiyle öğrenilirken, koşullu şartlanmada davranışlar ödüllendirme ve güçlendiricilerle ilişkili olarak öğrenilir.İLİŞKİSİZ ÖĞRENMEGözlemsel öğrenme nedir? Gözlemsel öğrenmede rol modelinin davranışarını gözlemleyerek gözlemcininEğer biri diğer bir kişiyi gözlerse ve davranışlarında değişiklik oluşur. Roldavranışlarını taklit ederse bu davranışa modelinin davranışları gözlemcininne denir? davranışlarını pozitif yada negatif etkileyebilir.Bir kişinin uygun bir rol modeli olmasıiçin gerekli 4 özellik nedir? Örnek alma. Örnek alma bir çeşit gözlemsel öğrenmedir. Koşullu öğrenmeyle karşılaştırıldığında daha etkili ve daha hızlı tip bir öğrenmedir. Örnek alma yeni beceriler kazanmak için yararlıdır. 1. Modele dikkat etmek 2. Detaylara önem verme 3. Hareketlerini üretme 4. Motivasyon ve fırsat

40 Deja Review: Davranış Bilimleri Genel söylem medikal prosedürlerdeTıpta modelleme nerede kullanılır? model almanın nasıl yapıldığınıÖrnek almanın negatif etkileri öğrenmenin tanımı ‘gör, yap, öğret’tir.olabilir mi? Evet. Çocuklarda ailelerini örnek almaÖrnek almanın pozitif etkileri hareketi mevcut olup onların fobileriniolabilir mi? görüp aynı fobiye sahip olurlar yada madde bağımlısı kişileri görerek bağımlıAlışkanlık nedir? olabilirler.Alışkanlığa örnek nedir? Evet. Örnek alma diğer tip öğrenmelerideAlışkanlık tıpta nasıl kullanılır? içerebilir, örneğin; rol modeli yadaTetikleme nasıl tanımlanabilir? patronunun davranışlarını görmek kişiyi pozitif yönde etkileyerek o kişiye pozitifTetikleme örneği nedir? güçlendirici olarak etki eder (koşulluSistemik duyarsızlaştırma nasıl şartlanmaya örnek olabilir).tanımlanabilir? Alışkanlık, uyarının sunulmasının devamı halinde uyarıya yanıtsızlıkla sonuçlanmasıdır. Klimanın uğultusu ilk geldiğinde rahatsız edicidir fakat alışmaya bağlı olarak uğultu azalır ve çalışmanıza odaklanabilirsiniz. Alışkanlık fobileri yenmek için kullanılır. Alışkanlığı kullanan özel tekniklere örnek sistemik duyarsızlaştırmadır. Uyarının aşırı uygulanıp kaçması engelenerek ve ilişkili davranışda azaltmaya zorlayarak çabucak alışkanlık kazandırmadır. Tuvaletteki mikroplarla ilgili obsesyonu olan birisini tuvalete dokunmaya zorlamak. Sistemik duyarsızlaştırmada hastalara aşamalı olarak anksiyete uyarıcı durumlar sunulursa kişi kendiliğinden rahatlamayı öğrenir yada anksiyetesi çeşitli tekniklerle azaltılır.

Duyarlılaştırma nedir? Öğrenme Teorisi 41Duyarlılaştırma örneği nedir? Duyarlılaştırma uyarı uygulanmasıyla artmış yanıt alınması yada diğer uyarılarada benzer yanıt alınmasıyla meydana getirilir. Joe gürültülü bir ses duyduğunda karanlık evde yanlızdı. Bundan sonra tüm ufak seslere karşı daha uyanık hale geldi.Zeka Testleri ZekaHangi terim öğrenme yeteneği, anlama, Mental yaşyeni yada tekrarlayan durumlarda uygunhareket edebilmeyi tanımlar? Stanfort-Binet skalası (Mental yaş/kronolojik yaş) x 100Binet hangi terimi insanların ortalama Mental ve kronolojik yaşı eşittir.entelektüel yaşını spefisik kronolojik Mental retardasyon.yaşla birlikte tanımlamak için Genellikle stabil kalır.kullanmıştır? 90-109. 71-89Kişinin IQ’suna karar vermek için hangi 50-70skala kullanılır? 35-55 20-40IQ nasıl hesaplanır? <20Eğer birinin IQ’su 100 ise bu neyigösterir?Eğer birinin IQ’su < 70 ise bu neyigösterir?IQ kişinin yaşamı boyunca nasılseyreder?Hangi IQ aralığı kişinin ortalama zekayasahip olduğunu gösterir?Hangi IQ aralığı sınırda, ortalamanınaltı IQ’yu gösterir?Hangi IQ aralığı orta dereceli mentalretardasyonu gösterir?Hangi IQ aralığı ileri mentalretardasyonu gösterir?Hangi IQ aralığı çok derin mentalretardasyonu gösterir?

42 Deja Review: Davranış BilimleriKLİNİK ÖRNEKLER8 yaşında akut myeloid lösemili kız haftalarca kemoterapi tedavisi alıyor. Kemoterapibulantıya sebep oluyor fakat annesi onun için her seferinde hastanedeki dükkandan ensevdiği dondurmadan alıyor. En sevdiği tatlı akçaağaçlı kek. Tedavinin birinci ayın-dan sonra artık dondurma yemiyor çünkü dodurma bulantı hissine sebep oluyor. Durumla ilgisiz uyarı (US), durumla ilgisiz yanıt (UR), durumla ilgili uyarı (CS) ve durumla uyumlu yanıt (CR) bu durumda nedir? US: kemoterapi; UR: bulantı; CS: dondurma; CR: bulantı Hasta aynı zamanda akçaağaç şuruplu kek yemeyide reddediyor. Bu fenomen nedir? Dondurma kemoterapiyle eşleşmiştir. Hasta dondurmayı şurupla genelleme yaparak aynı bulantıya sebep olacağını düşünmüştür. Hastanın AML’si remisyona girdikten ve tedavisi bittikten sonra ailesi ona en sevdiği müziği dinlerken gittikçe artan miktarlarda dondurma yediriyor. Bu sürece ne denir? Ailesi ona CS ile US’yi ayırmak için sistemik duyarsızlaştırma yöntemini uygulamıştır.Sıçan kafesinin içindeki kaldıraca basmaya şartlandırılmıştır, yanındaki düğmeye değil.Koşullu şartlandırma durumunun ismini yada her bir durumda gösterdiği fenomeni: Sıçanı kaldıraca yaklaştırmak için bir parça peynir veriliyor. Daha yakına getirmek için bir miktar daha veriliyor, en son olarak kaldıraca basması en büyük parça peynirle so- nuçlanıyor. Şekilcilik Sıçan ne zaman kaldıraca basarsa bir parça peynir veriliyor. Pozitif güçlendirici. Sıçan kafesinin zeminine elektrik veriliyor fakat kaldıraca bastığında deaktive oluyor. Negatif güçlendirici (davranış artabilir) Sıçan düğmeye bastığında şiddetli ve korkutucu bir ses oluşur. Cezalandırma (davranış azalabilir) Sıçan kaldıraça basmaya devam eder fakat hiçbir şey olmaz. Kaldıraca basmayı bırakır. Sonlanma Çılgın bilim adamı tarafından kafesin zemini elektriklendirilir ve düğmeye yada kaldıraca basması bunu engellemez. Sıçan basmayı bırakır. Öğrenilmiş başarısızlık

KONU 6Uyku Bilimi veBozukluklarıNORMAL UYKUUyku evresi REM (hızlı göz hareketleri) ve NREM (hızlı olmayan göz hareketleri). NREM 4Uykunun normal evreleri nelerdir? evreye ayrılır: 1, 2, 3 ve 4. Uyanık Uykuda geçen zaman REM Yavaş dalga uykusu NREM uykusunun 3 Evre 1 ve 4. evresi boyunca oluşur. Aynı zamanda Evre 2 delta uykusu ve uykunun en derin bölümü Evre 3 olarak da bilinir. Elektroensefelogramda Evre 4 (EEG) delta dalgaları en düşük frekanslıŞekil 6.1 dalga olarak görülür.Yavaş dalga uykusu nedir? Delta dalgası = Derin uyku 43

44 Deja Review: Davranış Bilimleri Beta dalgaları. En yüksek frekanslıHangi dalga şekilleri REM uykusunda olanlardır.görülür?Beta dalgaları başka nerelerde görülür? Kişi uyanıkken frontal lob üzerinde görülür. Dikkati yerinde ve aktif olarakHangi dalga formları evre 1 ve 2 NREM konsantre kişilerle ilişkilidir. Gözleriile ilişkilidir? kapalı uyanık kişilerde alfa dalgaları tipik olarak oksipital ve posterior paryetalNormal bir yetişkin ortalama uykusunun loblarda görülür.her evresinde ne kadar süre harcar? Evre 1 (hafif uyku) teta dalgalarıyla veREM latensi nedir? evre 2 (daha derin uyku) uyku iğcikleri ve K kompleksleri ile ilişkilidir.REM latansının yetişkinlerdeki süresinedir? REM: %25 NREM: %75Hızlı göz hareketlerinin yanında REM 1. Evre: %5uykusunda başka hangi fizyolojik 2. Evre:%45değişiklikler oluşur? 3. Evre: %25 4. Evre:%25Bunlar NREM uykusundaki fizyolojikdeğişikliklerden nasıl ayrılır? REM latansı REM uykusu oluşmadan önce, uykuya daldıktan sonraki zamanUykuyu genellikle hangi nörotransmitter periyodudur.başlatır? Yetişkinlerde REM latansı yaklaşık 90 dakikadır. Daha sonra REM uyku siklusu kendini her 90 dakikada bir tekrar eder. Nabız, solunum, kan basıncı ve beyin oksijen kullanımı artar. Penil, klitoral ereksiyon, rüya ve azalmış iskelet kas tonusu vardır. NREM’de kan basıncı, nabız ve solunum yavaştır. Aralıklı göz hareketleri olabilir. Not: Eğer kan basıncı ve nabız artar ve genitaller uyarılırsa, NREM uykusu dinlendirici değil demektir. Serotonin. Dorsal raphe çekirdeğinden salgılanır ve triptofanın derivesidir. Toplam uyku süresini ve yavaş dalga aktivitesini arttırır. Not: Hindide triptofan fazladır. Bu yüzden büyük bir akşam ziyafeti sonrası uykumuz gelir.

REM uykusunda hangi nörotransmitter Uyku Bilimi ve Bozuklukları 45işin içine girer? Bazal ön beyinden asetilkolin ve lokusREM yaşla nasıl değişir? seroleusdan norepinefrin. AsetilkolinUyku siklüsünde dopaminin ne gibi REM uykusunda artar ve norepinefrinetkisi vardır? onu azaltır.ANORMAL UYKU REM’de geçirilen süre yaşla azalır.Her yıl yetişkinlerin yaklaşık ne kadarı Dopamin uykusuzluğu arttırır. Bu yüzdenuyku bozukluğu yaşamaktadır? dopamini bloke eden antipsikotiklerEn sık tip uyku bozukluğu hangisidir? sedasyon artışıyla sonuçlanır. Hem NEPrimer uyku bozukluğu nedir? hemde dopamini arttıran uyarıcılar uykusuzluğu indükler.Dissomni ve parasomni arasındakifarklılıklar nelerdir? Yaklaşık 1/3’ü.Beş major dissomninin isimleri Uykuyu başlatma ve sürdürmede problemi ifade eden uykusuzluktur.Primer insomni tanısı konulması için nekadar süredir insomni olması gereklidir? Madde kullanımına, medikal problemlere yada diğer psikiyatrik problemere bağlı olmayıp endojen kaynaklardan köken alan uyku bozukluklarıdır. Primer uyku bozuklukları iki ana kategoriye ayrılır: 1. Parasomni 2. Dissomni Dissomniler gündüz aşırı uyuklama, uykuya başlama ve sürdürmede yetersizlikle karakterize disfonksiyonel uyku bozukluklarıdır. Parasomniler uyku sırasında anormal davranışlar ya da fizyolojik olayları kapsar. Bunlar uyku terörü bozukluğu, uyurgezerlik ve gece korkulu rüya bozukluklarıdır. 1. Primer insomni 2. Primer hipersomni 3. Narkolepsi 4. Solunumla ilişkili uyku bozukluğu 5. Sirkadyen ritimli uyku bozukluğu En az 1 ay.

46 Deja Review: Davranış Bilimleri Düzenli yatma zamanı, kafein ve alkolüİnsomni için ilaçlar yerine ne gibi azaltma, yatağı sadece uyku ve seks içingirişimler kullanılabilir? kullanma, gündüz ağır egzersizden sakınma ve yatmadan önce çok yemekObezite, impulsivite, hiperaljezi, yememek gerekir. Tümü değerlendirildi-hiperseksüelite ve dezorganize ğinde buna uyku hijyeni denir.düşünceyle ilişkili recürren primerhipersomni alttipine ne denir? Klein-Levin sendromuGün içi uykusuzluk ve uyku ataklarıdışında hangi semptomlar klasik Katapleksi: Güçlü emosyonlar ile ilişkiliolarak narkolepsi ile ilişkilidir? ani kas tonusu kaybı. Hipnagojik ve hipnopompikHangi tür ilaçlar narkolepsi tedavisinde hallüsinasyonlar: Uyku ve uyanıklıkkullanılır? arasındaki geçiş dönemindeki REMNeden uykuyla ilişkili kronik uyku belirtileri (hipnagojik semptomlar uykuyabozukluklarında insanlar gün içinde girerken ve hipnopompik uyanırkenuyuklarlar? oluşur). Uyku paralizisi: Uyku ve uyanıklık öncesiSolunumla ilişkili uyku bozukluğunun hareket etmede yetersizlik.en sık sebebi nedir ve nasıl tedavi edilir? Stimülanlar, örneğin ritalin.Aşırı yorgunluğu olan hastalarda yatakpartnerleri OSA’dan şüphelenmeniz için Gece boyu sık sık nefesleri kesilir veneler söyleyebilir? hipoksi ile uyanırlar. Bu sık tekrarlarTedavi edilmeyen OSA hastalarında hastaların derin ve dinlendirici uykukomplikasyonlar nelerdir? almasını engeller. Obstrüktif uyku apne (OSA) Tedavi: Sürekli pozitif havayolu basıncı (CPAP) ve olasılıkla tonsil ve adenoidin çıkarılması (özellikle kilo verilmesi obezlerdeki primer korunmadır). Şiddetli horlama ve soluk durması periyodları. Hipertansiyon, pulmoner hipertansiyon ve tüm nedenlerden ölümlerde artış, kardiyovasküler ve serebrovasküler hastalık.

OSA ile ilişkili uyku problemi olan Uyku Bilimi ve Bozuklukları 47kişilerde neden benzodiapezinlerdensakınılmalıdır? Hastanın solunumu respiratuvar depresyonSirkadyen ritimli uyku bozukluklarının ile risk altına girebilebileceğinden.en sık üç nedeni nedir? 1. Gecikmiş uyku fazı⎯‘’gece baykuşları,’’Uykunun hangi fazı süresince karabasan en sık ergenlerdedir ve yaşla birlikteoluşması beklenebilir? düzelir.Uyku terörü ve uyurgezerlik arasında negibi benzerlikler vardır? 2. Jet lag⎯tipik olarak birkaç günde düzelir.Uyku terörünü uyurgezerlikten klinikolarak nasıl ayırırsınız? 3. Vardiya işi⎯örneğin; gece vardiyasında çalışma.Uyku terörü ve uyurgezerliğin tedavisinedir? REM Her ikiside çoğunlukla çocuklarda görülür ve karmaşık motor davranışlar içerebilir. Hastalar tüm yaş gruplarında olabilir ve erkek ve kadınlarda eşit oranlarda görülür (uyku terörü prevelansı % 1, uyurgezerlik prevelansı % 2). Hepside yavaş dalga uykusunda görülür. Uyku teröründe otonomik yanıt ve endişenin güçlü bir komponenti vardır, sıklıkla korkulu bir rüyadan sonra başlar ve asıl parçası yarı amaçsız motor davranışlardır. Uyurgezerlikde minimal otonomik yanıt-endişe vardır ve motor davranışlar genellikle daha karmaşıktır. Çocuklar büyüdükçe düzelirler. Benzodiapezinler yetişkinlerde yararlıdır, zamanlı uyanmalar ve çevresel kontrol kullanılabilir.DİĞER UYKU DEĞİŞİKLİKLERİ Azalmış yavaş dalga uykusu (daha küçük delta dalgaları), sık gece uyanmaları,Hangi polisomnogram (PSG) bulguları uykuya dalma süresinde gecikme, kısamajor depresyonda karakteristikdir? REM latansı (REM siklusu normal 90 dakikada bir başlar) ve erken sabah uyanmaları. Not: Azalmış serotonin depresyonla ilişkilidir; bu yüzden azalmış total uyku ve yavaş dalga uykusu beklenir.

48 Deja Review: Davranış Bilimleri Azalmış yavaş dalga ve REM uykusu.Alzeimer Hastalığı’nın genel bir bulgusuazalmış Asetil kolindir. Buna göreAlzeimer Hastalığı mevcut olanbireylerde hangi PSG değişikliklerigörülebilir?KLİNİK ÖRNEKLER51 yaşında obez bir erkek yorgunluk nedeniyle polikliniğinize başvuruyor. Gün içindeuyukladığını ve toplantılarda, akşam yemeğinde ve araba kullanırken istemeden sık sıkuyuyakaldığını söylüyor. Her gün saat 10’da yattığını ve sabah 6’da kalktığını bildiriyor.Her hangi bir madde kullanımı olmadığını söylüyor. Ne açısından taranmalıdır? Uyku apnesi. Obez hastalar bunun için artmış risk altındadır ve sıklıkla güniçi uyku- suzluk şikayetiyle başvururlar. Uyku çalışmasında değerlendirilmelidir. İlk tedavisi CPAP’dır.32 yaşında kadın garip hecelemeler yönünden değerlendiriliyor. Ürktüğü zaman yadaçok sesli güldüğü zaman bayılıyor. Hangi uyku bozukluğu olduğu düşünülmelidir? Narkolepsi. Tanımlanan fenomen katapleksidir.83 yaşındaki kadın geceleri gereğinden az dinlendirici uyku çektiğini belirterek polik-liniğinize başvuruyor. Arkadaşlarından yaşlanınca uykuda değişiklikler olabileceğiniduymuş. Uykunun hangi evreleri yaşla birlikte azalır? REM ve derin uykunun sonraki evreleri (3 ve 4) yaşlanmayla azalır, aynı zamanda uy- ku kaliteside azalır.

KONU 7SeksüeliteSEKSÜEL GELİŞİMSeksüel gelişimde hangi cinsiyet baskın Kadınolmayandır? Y kromozomu SRY geni, testis geliştirici faktörü salgılar.Gonad farklılaşması hangi kromozomunvarlığına bağlıdır?Y kromozomu üzerindeki hangi gengonad gelişimini etkiler?Erkek embriyosunda genital gelişimi için Wolf kanal sistemihangi kanal sistemi vardır? Müller kanal sistemiKadın embriyosunda genital gelişimi içinhangi kanal sistemi vardır?Hangi organ erkek iç ve dış genital Testislerfarklılaşmasını yönlendiren hormonlarısalgılar?Prenatal hayatda insanları etkileyen Buna beyin alanlarındaki cinsiyetfarklı seviyelerdeki hormonlar nasıl farklılığı neden olur.salgılanır? Cinsiyet kimliğiHangi terim bireylerin erkek yada kadınduyarlılığını tanımlar?Kaç yaşlarında birey cinsiyetinin farkında 2-3 yaşlarındaolur? Cinsel rolToplumda cinsel kimliğin ifadesini hangiterim tanımlar?Hangi terim kişilerin kendini yanlış Cinsel kimlik bozukluğucinsiyetde doğmuş gibi hissetmesinitanımlar? 49

50 Deja Review: Davranış Bilimleri Hayır, normal varyanttır.DSM IV TR’ye göre homoseksüelite Cinsiyet bireyin genetiğini gösterir (XXseksüel ifadenin bozukluğumudur? yada XY), cinsiyet kişinin kimliğiniCinsiyet ve cins arasındaki fark nedir? gösterir (erkek yada kadın).Çocuklukta hangi tip davranış daha Karşı cins davranışı → erkeklerde dahasonraki homoseksüel yönelim açısından güçlü korelasyon vardır.yönlendiricidir? Prenatal hormonlar → düşük seviyedeSeksüel yönelimi hangi hormonların androjen erkeklerde ve yüksek seviyedeetkilediği gösterilmiştir? androjen kadınlarda.Genetiğin homoseksüelitede rolü Monozigot ikizlerde dizigot ikizlere göreolduğunu gösteren hangi kanıtlar daha fazla birliktelik oranı vardır.bilidirilmiştir? X kromozomuHangi kromozom homoseksüellerdegenetik belirteç olarak bulunur?SEKSÜEL GELİŞİM VE FİZYOLOJİK ANORMALLİKLERHangi bozukluk androjene ve inguinal Androjen insensitivitesi, diğer adıveya labial kitleler şeklinde görülen testiküler feminizasyon.testislere yanıt vermeyen hücrelerlekarakterizedir?Androjen duyarsızlığı olan kişinin XYgenotipi nedir?Androjen duyarsızlığı olan kişinin Kadınfenotipi nedir?Adrenal glandın uygun miktarda kortizol Konjenital adrenal hiperplazi.üretmeyip, androjen sekresyonundaanlamlı artışla karakterize bozukluğuhangisidir?Konjenital adrenal hiperplazili kişilerin XXgenotipi nedir? Maskulanize olmuş kadın genitalyasıKonjenital adrenal hiperplazili kişilerinfenotipi nedir?

Seksüelite 51Konjenital adrenal hiperplazili hastaların Homoseksüel%33’ünün seksüel oryantasyonu nedir?Hangi bozukluk kısa boy, düşük saç Turner sendromuçizgisi ve streak overlerle karakterizedir?Turner Sendromlu kişilerin genotipi XOnedir?Turner sendromlu kişilerin fenotipi Kadınnedir?HORMONLAR VE DAVRANIŞ ÜZERİNE ETKİLERİHangi hormon stres artışıyla azalır? TestesteronHangi hormonlar prostat kanserinde 1. Androjen antagonistleriandrojen üretimini azaltmak için ve 2. Östrojenlerseksüel ilgi ve davranışın geri 3. Progesteronkazanılması için medikal tedavidesıklıkla kullanılır?Hangi hormon tüm cinslerde cinsiyetin Testesteronöne çıkmasında en önemli rolü oynar?Hangi hormon kadınlarda seksüel Progesteron → bu hormon çoğu oraldavranışı ve ilgiyi azaltabilir? kontraseptiflerdedir.SEKSÜEL YANIT SİKLÜSÜ 1. Heyecanlanma 2. PlatoMasters ve Johnson tarafından 3. Orgazmgeliştirilen seksüel yanıt siklüsünün 4. Rezolüsyondört evresi nedir? Penil ereksiyonErkeklerde heyecanlanma evresininprimer karakteristiği nedir? Klitoral ereksiyon Vajinal lumbrikasyonKadınlarda heyecanlanma evresinin Labial şişlikkarakteristikleri nelerdir? Uterus pelvik kaviteye yükselir → çadır efekti.

52 Deja Review: Davranış Bilimleri Meme başı ereksiyonu Kan basıncında, nabız ve solunumda artış.Erkek ve kadınlarda heyecanlanmaevresinin karakteristikleri nelerdir? Stimulasyon olmadığında refraktör periyod.Erkeklerde düzelme evresininkarakteristikleri nelerdir? ArtışErkeklerde refraktör periyodda yaşla Minimal yada refraktör periyodne gibi değişiklik olur? olmamasıKadınlarda düzelme evresinin primer Fizyolojik sistemler prestimülekarakteristikleri nelerdir? durumlarına dönerler (örneğin, kardiyovasküler, solunum).Hem erkek hem kadınlarda refrakter Kas gevşemesi.periyodun genel karakteristiği nedir?SEKSÜEL DİSFONKSİYONHangi terimler seksüel yanıt siklusunun Seksüel disfonksiyonevrelerindeki problemleri tanımlar?Hangi bozukluk ağrıyla ilişkili seksüel Disparoniyanıtla karakteristiktir?Hangi cinsiyette disparoni daha sık Kadınlardagörülür? Kadın seksüel arausal bozukluğu →Hangi bozukluk seksüel aktivite kadınların yaklaşık %20’sinde meydanasırasında vajinal lumbrikasyonu gelir.sağlamada yetersizlikle karakterizedir? Hipoaktif seksüel arzuHangi bozukluk azalmış seksüel aktiviteisteğiyle karakterizedir?Hangi bozukluk ereksiyonu sürdürmede Erkek erektil bozukluğu (İmpotans)yetersizlikle karakterizedir? Orgazmik bozukluk → bu bozukluk hayatHangi bozukluk orgazm olmada boyu sürebilir yada düzelebilir.yetersizlikle karakterizedir?Hangi bozukluk zamanından erken Prematür ejakulasyonanksiyete ve ejakulasyonla karakterizedir?Seksüel yanıt siklusunun hangi evresinde Plato fazı → yoktur yada azalmıştır.prematür ejakulasyon tarafından etkilenir?

Seksüelite 53Hangi bozukluk seksüel aktiviteden Seksüel yönelim bozukluğu.kaçınmak yada uzak durmaklakarakterizedir?Hangi bozukluk vajinanın 1/3 dış Vajinismusbölümünde pelvik muayeneyi yadaseksüel ilişkiyi zorlaştıracak şekildeağrılı muskuler kasılmalarlakarakterizedir?Hangi davranış tedavisi kişinin ereksiyon Duyarlılık odaklı egzersiz.yada orgazm olurkenki duyarlılığınıseksüel aktivite boyunca azaltmayayöneliktir?Sıkıştırma tekniğinin primer amacı nedir? Prematür ejakülasyonu tedavi etmek.Sinir sisteminin hangi bölümü Parasempatikereksiyonu başlatır?Sinir sisteminin hangi bölümü Sempatikejakulasyonu başlatır?Bunu hatırlamak için nasıl bir kısaltma Point and Shootkullanılabilir?Seksüel performansla ilişkili anksiyeteyi Hipnozazaltmak için hangi davranış tekniği Relaksasyon tekniklerikullanılabilir? Sistemik duyarsızlaştırmaHangi ilaç erektil disfonksiyonu Sildenafil sitrat (Viagra)fosfodiesteraz 5 enzimini bloke edip vedolayısıyla siklik guanozin monofosfatıinhibe ederek tedavi etmede kullanılır?Penisin seksüel uyarılmasında c-GMP‘nin Ereksiyonun sağlanması içinrolü nedir? vazodilatatördür.Hangi ilaç erektil bozukluk ve kadın Apomorfin (uprima)araousal bozukluğunda beyinin dopaminkullanımını arttırır?Hangi enjeksiyon metodu erektil Vazodilatatörlerin intrakorporaldisfonksiyonu tedavi etmek için kullanılır? enjeksiyonu.Hangi vazodilatatörler sıklıkla Papaverinintrakorporal injeksiyonla enjekte edilir? Fentolamin

54 Deja Review: Davranış BilimleriPARAFİLYALARHangi terim olağandışı nesnelere karşı Parafilya.seksüel istek duyma yada normalolmayan seksüel aktiviteleri Pedofilya → suçu işleyen kimse en az 16tanımlamak için kullanılır? yaşında ve mağdurdan en az 5 yaş büyük olmalıdır.Hangi parafilya en sıktır ve kişinin 14yaşından küçük çocuklara karşıkişinin seksüel arzu duymasıylakarakterizedir?Hangi parafilya yabancılara genital Eksibityonizmorganlarını göstermeklekarakterizedir?Hangi parafilya cansız nesnelere karşı Fetişizmseksüel istekle karakterizedir?Hangi parafilya asi davranan kişilere Frotterizmkarşı seksüel olarak tekrarlayan sürtünmeyada dokunma isteğiylekarakterizedir?Hangi parafilya ölülere karşı seksüel Nekrofilyaeğilimle karakterizedir?Hangi parafilya seksüel zevk için fiziksel Seksüel mazoşizmacı vermeyle karakterizedir?Hangi parafilya kadın elbisesi giymekten Transvestik fetişizmzevk almayla karakterizedir?Hangi parafilya diğer bir kişinin seksüel Voyeurizmaktivitesini yada çıplak halini izlemektenzevk almayla karakterizedir?SAĞLIK DURUMUNUN SEKSÜELİTE ÜZERİNE ETKİSİMiyokard enfarktüsünün seksüel aktivite Azalmış libidoüzerine etkileri nelerdir? Erektil disfonksiyon

Seksüelite 55Postmiyokard infarktüsü hastalarından Kalp hızı 110’dan 130’a artışı tolerehangisi seksüel aktiviteye devam edebilir? edebilen hastalarHangi problem diabetik erkeklerde sıktır? Erektil disfonksiyonErektil disfonksiyonun diyabetiklerdeki 1. Diyabetik nöropatiiki nedeni nedir? 2. Vasküler değişikliklerDiyabetiklerdeki erektil disfonksiyonun Hemoglobin A1c seviyesinin takibi ileprimer tedavisi nedir? metabolik kontrolErkeklerdeki seksüel fonksiyon üzerine Azalmış fertilitespinal kord disfonksiyonun etkisi nedir? Erektil disfonksiyon Orgazmik disfonksiyon Azalmış testesteron seviyeleri Mesaneye retrograd ejakulasyonGebeliğin seksüel fonksiyonlar üzerine Azalmış seks isteği → en sıketkisi nedir? Artmış seks isteği ve pelvik vazokonjesyon meydana gelebilirGebelikte kadınlar seksüel aktiviteyi Beklenen doğumdan 4 hafta öncehangi dönemde kesmelidir?İLAÇLARIN VE NÖROTRANSMİTTERLERİN SEKSÜELİTE ÜZERİNE ETKİLERİHangi nörotransmitterlerin azalması Dopamin (örn, klorpromazin,ereksiyonda düşmeye sebep olur? haloperidol) Norepinefrin β (örn, propranolol, metoprolol)Hangi nörotransmitterlerin artması Serotonin (örn, fluoksetin, sertralin,ejakulasyon ve orgasmda azalmaya trazadon)neden olur?Hangi nörotransmitterlerin artması Dopamin (örn, levadopa)ereksiyonda artmaya neden olur? Norepinefrinin periferdeki α2 reseptörü (örnek, yohimbin)Hangi ilaçlar akut kullanımda artmış Alkollibidoya sebep olur? MarihuanaHangi ilaçlar libidoda artışa Amfetaminlerneden olurlar? Kokain

56 Deja Review: Davranış BilimleriHangi ilaç kullanımı karaciğer hasarı Alkol → kronik kullanımdasonucunda artmış östrojen seviyesiyleerektil disfonksiyona sebep olur?Hangi ilacın kullanımı erkeklerde Marijuana → kronik kullanımdatestesteron seviyelerinde azalmaya vekadınlarda gonadotropin seviyelerindedüşmeye neden olur?Hangi ilacın kullanımı libidoda azalmaya Eroinsebep olur ve ejakulasyonu inhibe eder? MetadonKLİNİK ÖRNEKLERYeni bir program altgeçitte problemlere sebep olan bir erkekden bahsediyor. Kapılaraçıldığında birilerine sürtünerek kaçıyor. Bu bozukluğun adı nedir? Frotterizm32 yaşında erkeğin mutlu bir evliliği olup karısı siyah geceliğini giymeden seksüel ola-rak mutlu olmuyor. Daima kendine seksüel açıdan zevk veren nesnelere karşı düşkün.Hastada hangi seksüel parafilya vardır? Fetişizm25 yaşında kadın pelvik muayene sırasında ve nişanlısıyla seksüel ilişkisinde ağrılı va-jinal spazmlar yaşıyor. Durumuyla ilgili psikolojik tedavi almaya başlıyor. Hangi tipseksüel bozukluktan şikayet etmektedir? Vajinismus

KONU 8İstismar ve AgresyonÇOCUK VE YAŞLILARIN İSTİSMARI VE İHMALÇocuk ve yaşlı istismarının primer Fizikseltipleri nelerdir? Seksüel DuygusalÇocuk istismarının primerözellikleri nelerdir? Düşük sosyoekonomik durum Genç hastaBir çocuktaki hangi özellikler onun daha Madde kullanımıfazla istismar edilmesine neden olur? Sosyal izolasyon Aile içi şiddetÇocuklar en sık hangi yaşta Eş veya bakıcı tarafından aldatılmaistismar edilirler? öyküsüÇoçuk ihmali anahtar bulguları nedir? Daha önce istismar edilenlerÇocuk istismarını kanıtlayan en sık Düşük doğum ağırlığı, prematür infantmorarma böyleri nedir? Öğrenme ve dil bozukluğu olanlar Evlatlık veya üvey çocukÇocuk istismarının kanıtı olarak hangi Hiperaktivitetip işaretler görülür?Çocuk istismarı kanıtı olarak görülen <3 yaştakırıkların karakteristikleri nelerdir? Düzenli beslenme bozukluğu Zayıf personel hijyen Normal aktivitelerle sık olarak hasarlanamayacak olanlar, makat ve alt bölgeler Lineer hasarlar ve işaretler, sıklıkla farklı iyileşme evreleri Değişik iyileşme evrelerdeki kırıklar, Spinal kırıklar → bükülen ekstremitelere bağlı 57

58 Deja Review: Davranış Bilimleri 1. Sigara yanığıÇocuk istismarındaki iki ana yanık 2. Ayak, bacak ve kalçada daldırmayatipi nedir? bağlı yanıklar → çocuk kaynar suyaÇoçuk istismarı için diğer uyarıcı daldırılır.bulgular nelerdir? Çocuğun motor gelişimi ile uyumsuzSallanmış bebek sendromunun klasik öykü, ısırık izleri, fasyaltravma ve morluk.fiziksel bulgusu nedir?Hangi tip kültürel iyileşme pratiği Retinal kanamaçocuk istismarını ayırmak içinahemli iz bırakır? Şişe çekme (hastalık için ısıtılmış bardak kullanımı)Yaşlıları istismar eden kişilerin primer Para basma ve kaşıklama (linear izlerözellikleri nelerdir? bırakan ovulmuş vücut)Yaşlılarda istismara uğramış bir Düşük sosyoekonomik durumkişinin özellikleri nedir? Sosyal izolasyon Madde kullanımıYaşlı ihmalinin ara bulguları nelerdir? İstismar edilenle sıkı ilişki (akrabalık, eş) → yaşlılarla birlikte yaşama ve ondanYaşlılarda istismarı gösteren finansal destek sağlamamorlukların özelliği nedir?Birleşik Krallık’ta çocuk cinsel taciz Mental fonksiyonda azalma (örn, demans)insidansı yılda ne kadardır? Başkalarına ekonomik veya fizikselGeçmişle karşılaştırıldığında bağımlılıkçocukların cinsel tacizi artmış Yaralanmaları istismar olarak belirtmememıdır, azalmış mıdır? (kendilerinin yaptığını söylemeleri) Düzgün beslenme eksikliği Düşük kişisel hijyen Düzenli ilaç veya sağlık ihtiyacı eksikliği (reçetelenen ilaç, takma diş, baston) Tutulmaya bağlı bilateral kollarda morarma şeklindedir. 250.000 vakadan çok Artmıştır.

Cinsel tacizi bildirme hangi İstismar ve Agresyon 59cinsiyette sıktır? Kadınlarda % 25, erkeklerde % 12Çocuklara cinsel tacizde bulunma Erkeklerdehangi cinsiyette daha sıktır? Akraba veya tanıdık (örn, baba, amca,Çocuklara cinsel tacizde bulunun kişi arkadaş vb.)genellikle yabancı mıdır yoksatanıdık mıdır? Kişilerarası ilişki problemleri (örn, evlilik problemleri)Çocuklara cinsel tacizde bulunan kişinin Madde kullanım öyküsüözellikleri nelerdir? Pedafili öyküsüÇocuklarda cinsel tacize uğrama primer 9-12 yaştahangi yaş grubunda görülür?Çocuk cinsel tacizinin kurbanı bir Suçlulukkişinin yaşayacağı duygular nelerdir? Utangaçlık Eğer başka birisinin fark ettiğiniÇoçuk cinsel tacizinin sık fiziksel düşünüyorsa istismarcının yanıtındanbulguları nelerdir? korkmaÇocuk cinsel tacizinin sık psikolojik Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (örn,bulguları nelerdir? HPV, herpes, klamidya) Tekrarlanan üriner trakt enfeksiyonlarıYaşlıların cinsel tacizinin sık fiziksel (İYE)bulguları nelerdir? Genital veya anal hasarlarÇocuklar hangi tip duygusal Not: Çocuklara yapılan cinsel istismardaistismara maruz kalırlar? fiziksel bulgular olmayabilir. Verilen yaş aralığı ile uygun olmayan cinsel olay bilgisi Akranları ile seksüel aktiviteye aşırı başlangıç Genital yaralanma Kadınlarda vajinal kanama Yetersiz sevgi ve bakım Fiziksel ihmal Bakıcı inkarı

60 Deja Review: Davranış Bilimleri İhtiyaç duyulan bakımın ihmali (Örn, medikal, hijyenik vb.)Yaşlıların yaşadığı duygusal istismar Ekonomik istismartürü nedir? Her biri 1.000.000 vakaYıllık rapor edilen çocuk ve yaşlıistismarı kaç vakadır? Yasalar gereği, hekim vakayı uygun sosyal servislere bildirmek zorundadır.Çocuk ve yaşlı istismarındanşüpheleniyorsa hekimin görevi nedir?KİŞİNİN KENDİ PARTNERİNİ İSTİSMARIKendi partneri tarafından istismar edilen Kırık kemiklerkadındaki primer bulgular nedir? Morluklar Siyahlaşmış gözlerİstismar edilen kişinin istirmarcıtarafından öldürülmesini aşırı Eğer istismar edilen kişi istirmarcıyışekilde arttıran faktör nedir? fark ederse.Kendi partnerine istismarda primersuçlu hangi cinsiyettedir? ErkekKendi partnerini istismar eden kişinintemel özellikleri nedir? Madde kullanımı KızgınlıkKendi partneri tarafından istismar İstismar edileni öldürme tehtidiedilen kişinin temel özellikleri nedir? İstismar sonrası özür dilemeKendi partnerini istismar edende ve Gebe olabiliredilen kişide sık rastlanılan İstismarı polise bildirmemiş olabilirözellik nedir? İstismarcıyı terk etmemiş olabilirKendi partnerini istismar etme İstismar için kendini suçlarsadurumunda hekim bunu fark İstismarcıya duygusal ve finansalederse hekimin görevi nedir? bağımlılık Düşük özgüven İstismar edilen genellikle onam verebilecek bir erişkin olduğundan hekimin rapor tutması zorunlu değildir. Hekim duygusal destek sağlayabilir ve suçu rapor etmesi için istismar edilen kişiyi cesaretlendirebilir.

İstismar ve Agresyon 61CİNSEL ŞİDDETCinsel tacizin tanımı nedir? Bir kişinin, diğer bir kişi istemediğinde veya onam veremediğinde (fiziksel veya mental kısıtlılık nedeniyle) onu zorlaması veya cinsel olarak ona dokunmaya zorlamak için tehdit oluşturmasıdır. Not: Cinsel taciz suç için yasal bir terimdir.Cinsel taciz uygulanırken Manipülasyonkullanılabilecek güç Zorlamaörnekleri nelerdir? Fiziksel güç Silah kullanımı İzolasyon Madde kullanımı⎯alkol ve diğer ilaçlarOnamın tanımı nedir? Evet cevabı vererek izin verme.Oral ve anal penetrasyonu hangi Oğlancılıkterim tanımlar?Tecavüzcünün primer yaş grubu nedir? 25 yaştaCinsel taciz suçlusunun ırksal Suçlu, kurban ile genellikle aynı ırktangeçmişi nedir? olacaktır.Cinsel taciz vakalarında sıklıkla hangi Alkolmadde kullanılır?Suçluların % kaçı tanıdıktır (yani Tecavüzlerin yaklaşık %85’ikurban suçluyu bilir)?Suçluların % kaçı polise bildirilmektedir? Yaklaşık %10⎯tecavüz Birleşik Krallıkta en sık eksik bildirilen suçtur.En sık hangi yaş grubunda cinsel 16-24 yaştaistismar görülür?Cinsel tacizin en sık meydana geldiği Bakım evleriyer neresidir?

62 Deja Review: Davranış Bilimleri Pasttravmatik stres bozukluğuCinsel tacize uğrayanlarda hangi tür Grup terapisibozukluklar görülebilir? EvetCinsel tacize uğrayanlar için enuygun tedavi seçeneği nedir? Reşit olmayanın ırzına geçme.Eşlerin birbirleri için cinsel taciz Ülkeye göre değişen kurallar genellikleolma olasılığı var mıdır? onam yaşı 16 veya 18’dir, ancak farklı ülkelerde farklı limitler olabilir (örn, eğerHangi durumda isteyerek yapılan 18 yaşın altında ise 3 yıl üstte olmayacak).cinsel ilişki tecavüz sayılır? Ülkeye göre değişen kurallar⎯aldatılmaCinsel istismar hangi grupta reşit yaşına bağlıdır, bu da çocuk veya yaşlılarolmayanın ırzına geçme ram yasal raporların altına düşebilir,olarak sayılabilir? erişkin vakalarda bunu raporlatmak aldatılanın seçimidir.Cinsel tacizden şüphelenen birhekimin görevi ne olmalıdır?AGRESYONBirleşik krallıkta kendine zarar verme Azalmıştır.insidansı 1990’dan beri ne olmuştur?Kendine zarar vermede en sık kullanılan Silahsilah hangisidir?Kendi kendine zarar verme için risk Erkek cinsiyetifaktörleri nelerdir? Düşük sosyoekonomik durum Alkol ve ilaç kullanıcıları 65 yaşKendi kendine zarar verme açısından Genç Afrikan Amerikalı erkeklerriskli ırk hangisidir?Çocuklarda televizyon ve video Çocuklarda artmış agresyonla direktoyunlarının agresyon üzerineetkisi nedir?Hangi cinsiyette agresyon daha sıktır? Erkekler

Neden birçok vücut geliştirici ve bazı İstismar ve Agresyon 63profesyonel atletler artmış agresyongösterirler? Androjenik veya anabolik steroidlerinHangi ilacın kullanımı artmış agresyonla kullanımı agresyonu arttırır.ilişkilidir? AlkolHangi nörotransmitter/nörotransmitterler Amfetaminlerartmış agresyonla ilişkilidir? KokainHangi nörotransmitter/nörotransmitterler Fensiklidinazalmış agresyonla ilişkilidir? Marihuana (yüksek dozlarda)Hangi tip hasar şiddet ile en çokilişkilidir? Dopamin Norepinefrin Serotonin GABA Kafa travmasıKLİNİK VAKALARAmerika Birleşik Devletleri'ne yeni göç etmiş olan aile tedavi olmak için aile doktoru-na başvurur. Ailenin oğlu kronik öksürükten rahatsız olup büyükleri bu konuda endi-şelidir. Fizik muayenede sırtında iyi sınırlı, sirküler, purpurik lezyonlar saptanmıştır.Bu lezyonlar kaza gibi durmamaktadır. Ne yapılmalıdır? Aileye kültürel uygulamaları hakkında soru sorunuz. Bu çocuğunun öksürüğünü iyileş- tirmek için kullandıkları şişe çekme durumunu çocuk istismarından ayırmada önemlidir.21 yaşında, kolej öğrencisi olan kız 2 yıldır erkek arkadaşı olan çocukla ilişkiye girmeyekarar verir. Dışarı çıktığında çok fazla miktarda alkol tüketir. Yurttaki odasına döndü-ğünde erkek arkadaşı onu ilişkiye girmeye zorlar. Kız bu duruma tepki gösterir. Erkekarkadaşı ona daha önceden seks yaptıkları ve uzun süreli ilişkileri olduğu için böyledavrandığını söyler. Sizce bu olay cinsel istismar olabilir mi? Evet. Uzun süreli ilişki, evlilik olsa bile, izin yerine geçmez. Eğer kadın cinsel ilişki is- tese bile intoksike kişi onay verecek durumda değildir ve bu yüzden bu olay cinsel is- tismar olarak değerlendirebilir.



KONU 9İntiharUSMLE1. Basamak sınavında intihar konusuna İntihar konusunda çok sınırlı bilgiyaklaşımda akılda tutulması gerekenler sorulacaktır. Psikiyatrik hastalıknelerdir? hakkında soru verildiğinde her zaman güvenlik düşünülmelidir. İstatistikler,Amerika Birleşik Devletleri'nde ölüm demografik özellikler, risk faktörleri venedeni olarak intihar hangi sıradadır? komorbid medikal hastalıklar sınavİntihar etmede risk faktörleri nelerdir? içeriğinin odağını oluşturmaktadır. Soruların çoğu intihar ve depresyon,Erkek veya kadından hangisi daha bipolar hastalık ve/veya kimyasalçok intihar eder? bağımlılık gibi komorbid mental durumlar arasındaki korelasyonu bilip bilmediğinizi vaka formunda test edecektir. 2002 verilerine göre ölüm nedenleri sıralamasında intihar 10. sırada yer almaktadır. Beyaz erkek, 65 yaş üstü, Evinde silah barındıran veya silaha kolay ulaşabilen kişiler, Komorbid depresyon, madde bağımlılığı ve/veya psikiyatrik hastalık, Yeni kayıp ya da stresör, Ciddi medikal hastalık, Umutsuzluk ve sinirlilik. Kadınların intihar girişimi daha fazla olmakla beraber erkeklerde intihar 4 kat daha fazladır. 65

66 Deja Review: Davranış Bilimleri Erkekler daha ölümcül (silah, bıçak)Bu farkı ne açıklar? metodları, kadınlar ise daha az ölümcül (ilaç) metodları kullanır.Hangi yaş grubu en yüksek intiharoranına sahiptir? • 65 yaş ve üzeri yaşlılar. Nüfusun yalnızca %14'üne karşılık gelmesineSon 40 yılda çocuk ve erişkin rağmen onlar toplam intihar oranınıngruplarında intihar oranı ne oldu? %18-25'ini kapsar.İntihar girişiminde en önemli riskfaktörü nedir? • Yaşlıların intihar oranı 40/100000 iken bu, ulusal ABD oranının 12/100000'ineİntiharın diğer risk faktörleri nelerdir karşılık gelir.(azalan sırayla)? 1990'dan beri azalmasına rağmen yineİntihar en sık nasıl planlanır veya de son 40 yılda önemli artış mevcutturgirişimde bulunulur? (mortalite %12 olacak şekilde).İntihar girişimi olanlarda etnik fark Daha önceki girişim. Eğer girişim sonmevcut mudur? günlerde (örneğin, son 3 ay içerisinde) meydana gelmişse ve eğer girişim iyiİntihar ile ilişkili en sık medikal planlı ve organize ise çok dikkatlihastalıklar hangileridir? olunmalıdır. 1. 45 yaş üzeri 2. Alkol bağımlılığı 3. Şiddet ve agresyon öyküsü 4. Erkek cinsiyet Ateşli silah, cinsiyet bağımsız olarak intiharın bir numaralı metodudur. Diğerleri ise atlamak, kendini asmak, aşırı ilaç dozu, boğulmak. Beyazlarda intihar girişimi daha yüksektir. Ayrıca genç siyah erkekler arasında da intihar oranı yavaş yavaş artmaktadır. Major depresyon Anksiyete Posttravmatik stres bozukluğu Şizofreni Bipolar bozukluk Kişilik bozuklukları Madde bağımlılığı

İntihar 67Tedavi edilmiş major depresyonun hangi Erişkinlerde intihar girişimi en sıkevresinde intihar girişiminde bulunulur? farmakolojik tedavi başladıktan sonra olur. Hasta daha enerjiktir ve fonksiyonlarını daha iyi yerine getirir fakat ruh hali kötü olup umutsuzluk sürer.Çocuk ve erişkinlerin depresyon FDA siyah kutusu, çocuklar ve 25 yaştedavisinde özel durumlar var mıdır? üzeri erişkinlerin antidepresan kullanımı ile ilgili uyarı bildirmiş olup bunların intihar düşünce ve davranış girişimlerini arttırabileceği bildirilmiştir. Bu populasyonlarda bu ilaçlar başlandığında sıkı takip gerekir.İntihar etme olasılığının Her takipte (neden, plan, olasılık vedeğerlendirilmesi ne zaman pratiklik, planı uygulamaya kalkışma,yapılmalıdır? ateşli silaha ulaşılabilirlik sorgulanmalı).Aktif ve pasif intihar fikrinin farkı nedir? Pasifte hasta ölmek istediğini söyler (örn, keşke ölseydim), aktifte ise hasta kendisine zarar vermeyi ister (örn, tabancam ile kendimi öldüreceğim).İntihar girişimi önceden tahmin Mantıklı duyarlılık ve özgüllük derecesiedilebilir mi? ile intiharı tahmin etmeye yarayan güvenilir bir metod yoktur.İntihar düşüncesi nasıl yönetilmelidir? Eğer intihar riski belirgin ise hastaya uygun akıl sağlığı tedavisi düşünülmeli, eğer belirgin değilse değerlendirme ve risklerin ortadan kaldırılması (evden ateşli silahların veya sebep olan aile üyelerinin uzaklaştırılması) hedeflenmelidir. Antidepresan ilaç başlanmalı ve hasta yakın takip edilmelidir.İntihar girişimi için ilk kullanılacak Agresif SSRI tedavisi en iyi seçenektirantidepresan nedir? fakat MAO inhibitörleri ve trisiklik antidepresanlar aktif intihar olanlarda verilmemelidir. Aşırı dozları ölümcül olabilir.

68 Deja Review: Davranış Bilimleri • Evlilik: Boşanmış, hiç evlenmemiş veya dul kişiler evlilerden daha yüksekİntihar girşiminde koruyucu faktörler intihar oranına sahiptir. Yalnıznelerdir? yaşayanlar ve kısıtlı sosyal-aile desteği olanlar risk altındadır. • İş: İşsizlerde daha yüksek risk vardır yine de profesyonel mesleği olan (örn, doktor, avukat) insanlarda da intihar oranı yüksektir. • Negatif aile öyküsü: (Bir kere intihar girişimi olduğunda ailedeki sosyal intihar tabusu azalır).KLİNİK VAKALARİntihar düşüncesinde olup kendisine zarar vermemiş olan hasta polikliniğe başvurur.Hastanın intihar girişim olasılığını azaltmak için yüksek doz SSRI reçete edilmiştir. Budurum intihar girişimi riskini azaltır mı? Agresif tedavi endike olmasına ve tedavisiz depresyonun yüksek risk taşımasın rağ- men tek başına SSRI tedavisi bu intihar riskini ortadan kaldırmaz. Ateşli silahlara eri- şim ve diğer ölümcül faktörlerin de gözden geçirilmesi gereklidir.

KONU 10Davranışın GenetikTemeliGENETİK ÇALIŞMALARHangi tip çalışma jenerasyon boyunca Soyağacı çalışmasıhastalıkları ve davranış oluşumunugöstermek için aile ağacını kullanır?Hangi tip çalışma etkilenmiş bireyde Aile risk çalışmasıgenel populasyondaki sıklık ile hastalıkfrekansını karşılaştırır?Hangi tip çalışma, hastalığın genetik Kabul çalışmalarıfaktörlerine ve çevresel faktörlerine kararvermede mono-dizigot ikizlerikarşılaştırır?Eğer ikizler aynı karaktere sahipse bu Konkordansterim kullanılır.Hangi tip ikizler genetik orijinli hastalık Monozigotik ikizlerolasılığına daha çok yatkındır?PSİKİYATRİK HASTALIKLARIN GENETİĞİGenel populasyonda şizofreni %1prevalansı nedir?Hangi cinsiyet şizofreniye daha yatkındır? Erkek ve kadınlarda eşittir.Hangi kişiler daha yüksek şizofreni Yakın genetik ilişkisi olan kişiler.gelişme olasılığına sahiptir? 69

70 Deja Review: Davranış BilimleriŞizofreni ile ilişkili kromozomlar 1, 6, 8 ve 13hangileridir?Şizofreninin ailesel komponenti Evet. Ne kadar ilişkili akraba varsa ovar mıdır? kadar yüksek şizofreni gelişim riski vardır, fakat ikizlerdeki konkordans % 100 değildir.Etkilenen bireyin birinci derece % 10akrabasında şizofreni gelişimoranı nedir?Eğer aile büyüklerinde şizofreni % 40mevcutsa çocukta gelişebilmeoranı nedir?Şizofreni hastasının monozigotik % 50ikizinde hastalık gelişebilmeoranı nedir?Bipolar hastalığı olan kişinin 1. derece % 25akrabası iseniz herhangi birpsikiyatrik hastalık gelişme riskine kadardır?Aile büyükleri bipolar hastalığa sahip % 60olan çocukta herhangi bir ruhsalhastalık gelişim riski nedir?Eğer bipolar hastalıklı kişinin monozigot % 80-90ikizi iseniz bipolar hastalıklıolma riskiniz nedir?Şizofreni veya bipolar hastalığın Bipolar hastalıkgenetik komponenti güçlü müdür?Hangi cinsiyetin hayat boyu major Kadınlardepresif hastalık riski yüksektir?Erkelerin hayat boyu major depresif % 10hastalığa yakalanma oranı kaçtır?Kadınların hayat boyu major depresif % 15-20hastalığa yakalanma oranı kaçtır?

Davranışın Genetik Temeli 71Kişilik bozukluklarının monozigot Evetikizlerde yüksek konkordansa sahipolması genetik komponenti gösterir mi?Eğer bir kişi antisosyal kişilik bozukluğuna Alkolizmsahipse akrabalarında hangi psikiyatrik Hiperaktivite-dikkat eksikliği bozukluğudurumlar görülebilir? (ADHD)Eğer bir kişi sınırda kişilik bozukluğuna Anksiyete hastalığısahipse akrabalarında hangibozukluk görülebilir?Eğer bir kişi borderline kişilik Major depresif hastalıkbozukluğuna sahipse akrabalarında Madde bağımlılığıhangi psikiyatrik durumlar görülebilir?Eğer bir kişi histrionik kişilik Somatizasyon bozukluğubozukluğuna sahipse akrabalarındahangi psikiyatrik durumlar görülebilir?Eğer bir kişi şizotipal kişilik Şizofrenibozukluğuna sahipse akrabalarındahangi psikiyatrik durumlar görülebilir?NÖROPSİKİYATRİK HASTALIKLARIN GENETİĞİHangi hastalık genetik olasılığı olup Alzheimerkognitif fonksiyonların bozulmasınayol açar?Hangi kromozom Down sendromunda üç 21kopyaya sahip olup bazı Alzheimer Not: Down sendromlu hastalarda erkenhastalarında görülür? yaşta Alzheimer görülebilir.Hangi diğer kromozomlar Alzheimer 1, 14hastalığı ile ilişkilidir?Hangi gen Alzheimer hastalığının APO E-4çoğu vakasında görülür?APO E-4 geni hangi kromozomda 19. kromozombulunur?Hangi hastalık 4. kromozomun kısa Huntington hastalığıkolunda anormal gene sahiptir?Mental retardasyonun en sık Down sendromunedeni nedir?

72 Deja Review: Davranış Bilimleri Frajil X sendromu Tourette hastalığıMental retardasyonun en sık 2.nedeni nedir?Hangi hastalık genetik komponentesahip olup motor ve mentaltikler görülür?ALKOLİZMİN GENETİĞİ 4 kat daha fazla görülür. % 60Genel populasyonla karşılaştırıldığında % 30çocukluk çağında alkolizmin Erkekprevalansı nedir? 20 yaş altıMonozigot ikizlerde alkolizminkonkordans sıklığı nedir?Dizigotik ikizlerde alkolizminkonkordans sıklığı nedir?Alkoliklerin hangi cinsiyetteki çocuğuileride alkolik olma riskinedaha çok sahiptir?Hangi yaş grubunda alkolizmegenetik etki en fazladır?KLİNİK VAKALAR17 yaşında kadın şizofren olabileceği konusunda endişeli bir şekilde ofisinize gelir. Hiç-bir semptomu yoktur fakat bazı aile üyelerinin şizofren olduğunu söyler. Bu kadının ris-kini değerlendirirken hangi bilgiler önemli olacaktır? Şizofrenik aile üyelerine olan yakınlığı. Genetik olarak daha yakın olmak riski arttıra- caktır.41 yaşında Down sendromlu hasta kognitif fonksiyonlarda dezoryantasyon yaşar. Sonra-sında, ev adresini hatırlamakta zorlanır ve kızı tarafından tanıdığı kişilerin ismini hatırla-madığı fark edilir. Doktoru ona Alzheimer tanısı koyar. Down sendromlu hastalarda Alz-heimer hastalığında sorun hangi kromozomdadır? Kromozom 21

Davranışın Genetik Temeli 7319 yaşında erkek hasta, oda arkadaşı tarafından delüzyon, hallusinasyon ve son 7 aydırolan disorganize konuşma ile acil servise getirilir. Oda arkadaşı şizofren olabileceğinisöyler. Hastanın babasına 22 yaşında şizofreni tanısı konulnuştur. Yeni semptomlar gözönüne alınmazsa bu hastada hayatı boyunca şizofreni gelişme riski nedir? Hasta etkilenen bireyin 1. derece yakınıdır ve bu yüzden hastada şizofreni gelişme ora- nı %10'dur.



KONU 11Davranış BilimlerindeNörokimyaNÖROANATOMİ 1. Santral sinir sistemi 2. Periferik sinir sistemiSinir sisteminin iki bölümü nedir? 1. BeyinSantral sinir komponentinin iki ana 2. Spinal kordkomponenti nedir?Hangi beyin yapısı serebral Korpus Kallozumhemisferleri birleştirir? Komissürler; anterior, posterior, hipokampal ve habenularHangi hemisfer genellikle dominanttır?Sol hemisferin ana görevi nedir? Sol hemisferHangi hemisfer genellikle Dilsel yönden kendimizi ifade etmenondominanttır? yeteneğimizi sağlar.Sağ hemisferin ana görevi nedir? Sağ hemisferPeriferik sinir sistemi komponentlerinelerdir? Algısal fonksiyonları yürütür, boşluk ve geometrik şekillerin analizini sağlar.Kaç tane kranial sinir vardır?Kaç tane spinal sinir vardır? Santral sinir sisteminden çıkan, kranial ve spinal sinirler ile periferik ganglionları içeren sinir lifleri. 12 31 çift: 8 servikal, 12 torasik, 5 lomber, 5 sakral ve 1 koksigeal 75

76 Deja Review: Davranış Bilimleri Motor bilgiler: Santral sinir sisteminden periferePeriferik sinir sistemi hangi yöndesantral sinir sistemine motor ve Duyusal: Santral sinir sistemineduyusal bilgileri taşır?Otonom sinir sisteminin komponentleri Santral sinir sistemi (özelliklenelerdir? hipotalamus ve medulla oblangata) ve iç organlar arasındaki duyusal ve motor nöronlar.BEYİN LEZYONLARI Konsantrasyon, motivasyon ve oryantasyon bozukluklarıFrontal lob lezyonlarının Disinhibisyonnöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? Kişilik ve duygusal değişikliklerParietal lob lezyonlarının Sağ parietal lob → (karşı tarafı reddetme)nöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? vücudun bir bölümünü reddetme Sol parietal lob → verbal bozukluklarTemporal lob lezyonlarınınnöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? Halüsinasyon Hafıza bozukluklarıHipokampus lezyonlarının Kişilik değişikliklerinöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? Hipokampusun bilateral hasarı masifAmigdala lezyonlarının anterograd ve bazı retrograd amnezi yapar.nöropsikiyatrik sonuçları nelerdri? Hipokampusun tek taraflı hasarı hafıza bozukluklarına neden olabilir.Retiküler sistem lezyonlarınınnöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? Kluver-Bucy sendromu → İnhibeBazal gangliyon lezyonlarının edilmemiş davranışlar, hiperoralite,nöropsikiyatrik sonuçları nelerdir? hiperseksualite.Hipotalamusun ventromedial nukleusu Uyuma-uyanma bozukluklarılezyonlarının nöropsikiyatrik sonuçlarınelerdir? Tremor, Parkinson ve Huntington hastalığındaki gibi diğer istemsiz hareketler. Azalmış doyma hissi → obeziteye neden olur.

Hipotalamusun lateral nukleusunun Davranış Bilimlerinde Nörokimya 77lezyonlarının nöropsikiyatrik Azalmış açlık → kilo kaybına neden olur.sonuçları nelerdir? Parasempatik aktivite bozukluğuHipotalamusun anterio bölgesinin Terleme bozukluklarılezyonlarının nöropsikiyatrik Isı korunmasının bozukluğusonuçları nelerdir? Seksüel ihtiyaç ve duygularda değişimHipotalamusun posterior bölgesininlezyonlarının nöropsikiyatrik Sirkadyen ritm bozukluklarısonuçları nelerdir?Hipotalamusun septat nukleusununlezyonlarının nöropsikiyatriksonuçları nelerdir?Hipotalamasun suprakiazmatiklezyonlarının nöropsikiyatriksonuçları nelerdir?NÖROTRANSMİTTERLERNörotransmitter salınımındaki 4 1. Presinaptik nöron uyarılmasıbasamak nedir? 2. Nörotransmitter salınımı 3. Sinaptik aralıkta nörotransmitterlerin hareketi 4. Postsinaptik nöron reseptörüne nörotransmitterlerin tutunmasıNörotransmitterlerin 2 değişik tipi nedir? 1. Eksitatör: Nöronal ateşlemeyi arttırır. 2. İnhibitör: Nöronal ateşlemeyi azaltır.Santral sinir sistemindeki iki ana Eksitatör glutamat, inhibitör GABAeksitatör ve inhibitör nörotransmitternedir?Nöronlardaki nörotransmitterlerin 1. Reseptör afinitesireaksiyon şiddetini ne etkiler? 2. Reseptör sayısıNörotransmitterlerin 3 ana sınıfı nedir? 1. Amino asitler 2. Biyojenik aminler 3. PeptitlerNörotransmitterler sinaptik aralıktan Presinaptik nörona geri alım ile veyanasıl uzaklaştırılır? enzimlerle (örn, monoamin oksidaz) parçalanarak

78 Deja Review: Davranış Bilimleri Psikotrop ilaçlar için bunlar sık kullanılanFarmakolojide bu neden önemlidir? hedeflerdir. (örn: SSRI, MAO inhibitörleri)Tablo 11.1 Psikiyatrik Durumlarda Nörotransmitterlerin Değişimi Alzheimer Anksiyete Depresyon Mani Şizofreni Azalmış ArtmışAsetilkolin Azalmış ArtmışDopamin Azalır ArtmışGABA Artmış AzalmışNorepinefrin Azalmış AzalmışSerotoninAMİNLER Katekolaminler, EtilaminlerHangi aminler biyojenik aminler içinde İndolaminlersınıflanır ve monoaminler olarakadlandırılır? Kuaterner aminlerDepresyondaki monoamin teorisi nedir? Santral noradrenerjik ve/veya serotonerjik sistem bozukluklarına bağlıNeden psikiyatrik çalışmalarda depresyon için altta yatan nöroanatomikmonoamin metabolitleri ölçülür? bir temel olabilir.Dopamin hangi tip biyojenik amindir?Hangi psikiyatrik durumda dopamin Primer monoaminlerden daha yüksekseviyeleri değişir? seviyede bulunabilirler.Dopamin nasıl sentezlenir? Katekolamin Mood bozuklukları Parkinson Hastalığı Şizofreni Tirozinden tirozin hidroksilazla Dopamin

Dopamin ana metaboliti nedir? Davranış Bilimlerinde Nörokimya 79Hangi psikiyatrik durumda HVA artar? Homovanilik asit (HVA)Hangi psikiyatrik durumda HVAkonsantrasyonu azalır? Psikotik bozukluk ŞizofreniNorepinefrin hangi tip biyolojikamindir? AlkolizmHangi davranışsal faktörler Depresyonnorepinefrini değiştirir? Parkinson HastalığıNorepinefrin nasıl sentezlenir? KatekolaminBeyinde noradrenerjik nöronlar en Anksiyeteçok nerdedir? UyarılmaNorepinefrinin metabolitleri nelerdir? Öğrenme HafızaHangi psikiyatrik durumda MHPG Duygudurumkonsantrasyonu azalır?Hangi medikal durumda VMA Dopamin, β-hidroksilaz enzimi ilekonsantrasyonu artar? Norepinefrine dönüşür.Serotonin hangi tip biyolojik amindir? Dopamin β-hidroksilaz norepinefrinHangi davranışsal faktörler serotoninideğiştirir? Lokus seruleus 3 metoksi-4-hidroksifenilglikol (MHPG) Vanilmandelik asit (VMA) Ciddi depresyon Feokromasitoma → adrenal medulla tümörü Indolamin (diğer adı 5 hidroksitriptamindir) Uyarı kontrolü Duygudurum Uyku Seksualite

80 Deja Review: Davranış BilimleriEğer serotonin seviyeleri artarsa hangi Mooddavranışlar faktörler gelişir? UykuEğer serotonin seviyeleri artarsa hangi Seksüel fonksiyonlardavranışsal faktörler bozulur?Eğer serotonin seviyeleri azalırsa hangi Uyarı kontrolüdavranışsal faktörler bozulur? Uyku Not: Hastalarda depresyonda gibidir.Serotonin nasıl sentezlenir? Triptofandan triptofan hidroksilazla ve aminoasit dekarboksilazlaBeyinde en çok hangi alanda serotonerjik Dorsal raphe nukleustüvreler bulunur?Beyindeki serotonin seviyelerini Antidepresanlar (örn: SSRI)değiştirmek için hangi farmakolojikajanlar kullanılır?Serotoninin primer metaboliti nedir? 5 hidroksiindolasetik asit (5 HIAA)Hangi psikiyatrik durumda 5 HIAA Alkolizmkonsantrasyonu azalır? Blumia İmpulsif davranış Piromani: Birşeyleri yakmak için kontrol edilemeyn arzu Ciddi depresyon Tourette sendromu Şiddet davranışlarıHistamin ne tür bir biyojenik amindir? EtilaminHangi farmakolojik ajanlar histamin Antipsikotiklerreseptörlerini bloke eder? Trisiklik antidepresanlarHistamin reseptör blokajının yan etkileri Artmış iştah → kilo alımı ve obeziteyenelerdir? eğilim SedasyonAsetilkolin ne tür bir biyojenik amindir? Kuaterner aminNormalde vücutta asetilkolin nerde Nöromuskuler bileşkedebulunur?

Hangi psikiyatrik durum kolinerjik Davranış Bilimlerinde Nörokimya 81nöronlarda azalma ile ilişkilidir? AlzheimerAsetilkolin nasıl sentezlenir? Down sendromu Hareket bozukluklarıAsetilkolin nasıl yıkılır? Asetil koenzim A ve kolin kolinerjikHangi farmakolojik ajanlar asetilkolin nöronlarda kolin asetil transferazlayıkılımını azaltır? asetilkoline dönüştürülür.3 primer aminoasit nörotransmitter Asetilkolinesteraz, asetilkolini asetat vehangisidir? koline yıkar.Hangi aminoasit nörotransmitter Donapezileksitatördür? TakrinHangi aminoasit nörotransmitter Not: Bu ajanlar Alzheimer gibiinhibitördür? hastalıkların progresyonunu yavaşlatır.Hangi farmakolojik ajan GABA sıklık vesüresini değiştirir? 1. GABA 2. GlutamatHangi nörotransmitter glutamat 3. Glisinaktivitesini düzenler?Hangi patolojik durumda glutamat Glutamatrol oynar? GABA: Primer inhibitör nörotransmitter Glisin Barbituratlar: GABA kanal açılma süresini değiştirir Benzodiazepinler: GABA kanal açılma frekansını değiştirir Glisin Hücre ölüm mekanizması Epilepsi Nörodejeneratif hastalıklar Psikotik bozukluklar (örn, şizofreni)NÖROPEPTİTLER 1. Endorfin 2. Enkefalinİki endojen peptit nedir?

82 Deja Review: Davranış BilimleriEndojen opioidleri değiştiren davranışsal Anksiyetefaktörler nedir? Mood Ağrı Nöbet aktivitesi Isı düzenlemesiAraştırma çalışmalarında endojen Plasebo etkiler → endojen opioidlerinopioidleri değiştiren faktörler nelerdir? araştırma çalışmalarında plasebo etkilerde major rol oynadığı düşünülmektedir.Agresyon ve ağrı ile ilişkili nöropeptitler Substance Phangileridir?Hangi nöropeptitler Alzheimer ile Somatostatinilişkilidir? Vazoaktif intestinal peptit (VIP)Mood bozuklukları ile ilişkili Oksitosinnöropeptitler hangileridir? Somatostatin Substance P Vazopressin VIPŞizofreni ile ilişkili nöropeptitler Kolesistokinin (CCK)hangisidir? NörotensinKLİNİK VAKALARKomşunuz bir trafik kazası geçirdi ve bu onda beyin hasarına neden oldu.Kişiliğininçok değiştiğini ve yüksek düşünce gerektiren işlerde sıkıntı çektiğini fark ettiniz.Ayrı-ca daha sık küfrediyor.Beyninin hangi bölümünün daha çok hasarlandığını düşünür-sünüz? Frontal lob

BÖLÜM IIPsikiyatrikBozukluklar veTedavileri



KONU 12Psikotik BozukluklarGİRİŞ DSM-IV-TRPsikiyatrik bozuklukların tanısında 1. Aks 1: Major psikiyatrik bozuklukkullanılan en önemli kriter nedir? 2. Aks 2: Kişilik bozuklukları ve mentalDSM-IV-TR’te kullanılan 5 aks nedir? retardasyonDSM-IV-TR için önemli kriterler 3. Aks 3: Medikal durumlarnelerdir? 4. Aks 4: Çevresel faktörler 5. Aks 5: Fonksiyonların globalFarklı bozukluk tiplerini öğrenirkenhangi strateji yararlıdır? değerlendirmesi Semptomlar önemli sosyal ve fonksiyonel bozukluğa neden olur. Bu bozukluğu normalin varyantından ayırır. Benzer bozukluklara odaklanmaya çalışınız, süre, ciddiyet, belli alt özelliklerin varlığı ve yokluğu önemlidir.BOZUKLUKLAR Gerçeği test etmede önemli bozukluk (gerçek ile hayali ayırt etme).Psikoz nedir? Hezeyanlar: Yanlış inanışlara sabitlenmePsikozun önemli klinik Hallusinasyonlar: Genellikle işitselözellikleri nelerdir? Disorganize konuşma (düşünce bozukluğu) Gros olarak disorganize veya katatonik davranış 85