Deja Review Davranış Bilimleri

186 Deja Review: Davranış Bilimleri Tedaviyi reddedecek kapasiteye sahiplerseNe zaman hasta tedavinin reddi hayatı ve bu red bilgilendirilmiş ise hastanıntehdit edecek olsa bile tedaviyi tedaviyi reddi olabilir.reddedebilir?Bu yardımcı yaşam desteğini de Evetiçerir mi?Yardımcı yaşam desteğinin yapılmaması Hayır. Yaşam desteğinin yapılmamasıile hekim-yardımlı intihar ile hasta bilgilendirildikten sonra hastanınaynı mıdır? kararıdır. Hastanın hastalığının doğal seyrini hızlandırmaz. Hekim yardımlıHasta veya yasal temsilcisinin onamı intihar ise birçok ülkede ölümüolmadan hekim ne zaman yaşam hızlandırdığından yasaktır.desteğini durdurma kararı verebilir? Hekim eğer hasta yasal olarak ölü iseTerminal dönem hastanın palyatif yaşam desteğini durdurma kararı verebilir.bakımı ötenazi ile aynı mıdır? Global olarak beyin fonksiyonlarının durmuş olması ve beyin sapı reflekslerininBilgilendirilmiş onam nedir? yokluğu yani beyin ölümü mevcut olmalıdır.Onam yazılı olmak zorunda mıdır? Hayır. Palyatif bakım ölümü hızlandırmak için yapılmaz, hastanın terminal dönemde daha komforlu olması için yapılır. Ancak palyatif bakım da yan etkileri ile ölümü hızlandırabilir. Eğer uygulanacak işlemin hastaya riski varsa aydınlatılmış onam gerekir. Tedavinin riski, yararı ve işlem ve tedavinin getirileri, alternatif tedaviler ve bunların riski,yararları ve sonuçlarını anlatır ve hastanın uygulanacak işlem veya tedaviye gönüllü olduğunu gösterir. Hayır. Temel onamda yazılı olmak zorunda değildir (muayene sırasında dokunma gibi). Aydınlatılmış onam ise yazılı olmak zorundadır.

Hekim hastanın maddi durumunu, Medikal Etik ve Legal Konular 187mental hastalık veya HIV varlığınabağlı olarak tedaviyi reddedebilir mi? Genellikle hekimler hasta tedavisini illegal olmayan nedenlerle reddedebilmektedir.Eğer hasta adam öldürmeye Bunlar ırk, cinsiyet, din, mental hastalık vemeyilli ise doktor gizlilik HIV’i içermektedir. Acil durumlarilkesini bozabilir mi? haricinde ödeme gücü yoksa hekim tedaviyi reddedebilir.Başka hangi durumlarda gizlilikilkesi yasalarla bozulabilir? Evet. Çoğu durumda Tarasoff kararları uygulanır. Georgia gibi eyaletlerde Tarasoff kurallarına inanılmaz. Bunun yerine eğer kontrol etme hakkı varsa hastanın tehlike görmesini engelleme görevi vardır. Diğer bir deyişle, eğer doktor hastanın onayı olmazsa tehlikenin büyüklüğüne bağlı olarak yeni önlemlerini 3. kişilerle paylaşabilir. Georgia eyaleti bu uyarma olayını spesifik olarak yapmadığından doktorlar hastalarının güvenliği konusunda daha hassas olabilirler. • İntihar girişimi varsa • İstismar ve şiddet olaylarında • Mahkeme kararı varsa • Kognitif fonksiyonları bozuk olan hastalarda • HIV gibi infeksiyon hastalıklarının bildirilmesinde

188 Deja Review: Davranış Bilimleri Hasta yazılı olarak yetki verirse hekimHangi durumlarda hekimler durumu açıklayabilir.hukuk kurallarınahasta gizliliğini ihlal edebilir? bağlı olarak da örneğin HIV durumunda açıklanabilir. Hekim bu durumlarıNe zaman hasta gönülsüz olsa bile açıklarken dikkatli olmalı ve hukukhastaneye yatırılabilir? kurallarını iyi bilmelidir çünkü aksi takdirde para ve hapis cezası mevcuttur.Eğer hasta onam vermeden hastaneyeyatırıldıysa hekim istediği Bu durum ülkeler arasında farklılıktedaviyi uygulayabilir mi? gösterse de hastanın kendisine veyaEğer mental hastalığı olan kişi başkasına zarar verme riski varsa, kendinitedaviyi reddederse hangi fiziksel güvenliği konusundadurumlarda tedavi verilebilir? koruyamıyorsa gönülsüz de olsa yatırılabilir.KLİNİK VAKALAR Hayır. Hasta gönülsüz olarak hospitalize edilmiş bile olsa tedaviyi reddetme hakkına sahiptir. Vekil tedavinin uygulanması için onam verir. Eğer hasta kendine veya başkasına zarar verecek gibi acil bir durumda ise hekim de tedaviye karar verebilir.Hastanız metastatik akciğer kanseri ve hayatının son haftalarındadır. Çok ciddi ağrıla-rı olmakta ve entübe edilmeden zor nefes alabilmektedir. Entübe edilmek veya yaşamı-nı uzatacak bir işlem istememektedir. Hastanın oğlu ağrısı için bir şey yapılıp yapıla-mayacağını sorar. Hemşireye birz daha morfin yapmasını söylediğinizde size solunumdepresyonunun hastayı öldürebileceğini söyler. Etik olarak bu yapılmalı mıdır? Evet. Etik olarak çift etki prensibine dayanarak ölüme de neden olsa primer amaç te- davi etmek olduğu için bu yapılabilir.

Medikal Etik ve Legal Konular 18972 yaşında kadın hasta gangrenöz ayakla gelir. Hastanın hayatını kurtarmak için orto-pedi servisi ayağı ampute etmeye karar verir. Yan odadaki adam da cerrahi işleme ge-rek duymaktadır. Ancak buna dayanamayacak güçtedir. Hastanız ayağını ampute ettir-mek istemediğini söyler. Bu senaryodaki kişiler ve yerler düşünülerek hangi etik pren-sibi hangisi temsil eder? Hasta: Hasta otonomisi Ortopedi servisi: Yararlılık Yan odadaki adam: Adalet Siz: Zarar vermeme



KONU 25Birleşik DevletlerSağlık BakımıSAĞLIK BAKIM SİGORTASI Birleşik Devletler devletin finanse ettiği sağlık bakımı olmayan tek sanayileşmişAmerika Birleşik Devletleri’ndeki ülkedir.sağlık bakım sigortası ile diğersanayi ülkeleri arasındaki fark nedir? Çalışan sponsorluğu programları (en sık)Hangi sağlık güvenceleri vardır ve Bireysel politikalar (kişi kendi öder)insanlar bunları nasıl karşılar? Medicare MedicaidMedicaid nedir? Belli değerin altında düşük gelirli kişilerMedicare nedir? için hükümet tarafından finanse edilen sistemdir.Medicare sistemi bölümleri nedir? 65 yaş üstü, özürlüler veya diyalizMedicare ek ödemesi, indirimi ve hastaları için olan hükümetin desteklediğiprimi var mıdır? sistemdir.Hangi grup insanlar daha çok sigortasızolma veya uygun ulaşılabilir güvencesi Bölüm A: Hastane kapsamıolmama eğilimindedir? Bölüm B: Poliklinik kapsamı Bölüm C: A ve B ye özel destek Bölüm D: Reçetelenmiş ilaç kapsamı Evet. Değişiklik gösterir,ancak Medicare için peşin ödenen bir miktar vardır. Çalışanlar, Medicaid için çok paraya hak kazananlar, çalışanlarından yarar sağlayamayanlar, primleri ödeyemeyenler. 191

192 Deja Review: Davranış Bilimleri Sayı artmakla birlikte yaklaşık 45 milyonBirleşik Devletlerde sağlık güvencesi kişi.olmayan kaç kişi vardır?Bireysel ödemeli sağlık bakım Herhangi bir hastalık durumunda bunaplanının dezavantajları nelerdir? hak kazanmak zordur, bunun yanında pahalı da olabilmektedir.Havuzlanmış risk nedir? Sigorta şirketlerinin sigortaladığıHizmet için ödeme nedir? gruplardan aldığı ortalama prim aynı grup için ödedikleri paradan azdır. Her kişiSigortası olmayan bir hasta mı yoksa hastalık gelişmesi için belli bir riskesigorta şirketi mi daha çok para öder? sahiptir. Gruptaki her insanın riskinin birleşimi havuzlanmış risktir.Tanı ilişkili grup (DRG) nedir? Her hizmetin ayrı ayrı fatura edilmesiMedicare tarafından karşılanmayan (vizitler, röntgen, laboratuar testleri,2 sağlık bakım ücreti nedir? cerrahi).Federal yönetim tarafından tamamenfinanse edilen sigorta sistemi nedir? Sigortası olmayan hasta. Sigorta şirketleriBirleşik devletler halkı için sağlık bakım indirimli oranları öderken hasta tümsigortaları için primer finans kaynakları parayı öder.nelerdir?Hangi kar amacı gütmeyen sigorta Hastane durumun ne kadar süredesağlayıcısı bütün 50 eyalette çalışan iyileşeceğini önemsemeden mevcut tanıvatandaşlarının %30-50’sine için belli miktar para öder. Örneğin, ikisigorta sağlar? günde iyileşen bir pnömoni hastası ile on günde iyileşen bir hasta için ödenen para aynıdır. 1. Uzun dönem hemşirelik bakımı 2. Poliklinikten reçete edilen ilaçlar Medicare. Medicait ise federal ve yerel yönetim tarafından finanse edilir. Çalışan ödemeleri. Sağlık bakım sigortaları için kişilerin ödemesi. Mavi Çapraz/Mavi Kalkan Not: Mavi Çapraz hastane masraflarını karşılarken Mavi Kalkan tanı testlerini ve doktor ücretlerini karşılar.

Birleşik Devletler Sağlık Bakımı 193Özel sağlık bakım sigortaları tarafından 1. Servis planları için ödemeödenen iki primer sağlık planı nedir? 2. Yönetilen bakım planlarıHangi tip sağlık bakım sigortası planında Servis planları için ödemeyüksek primler vardır ve herhangi birkısıtlama yoktur?Yönetilen bakım planlarının primer Düşük primlerkarakteristikleri nelerdir? Sağlayıcı seçimlerinde kısıtlılıkYönetilen bakım planlarının tipleri Sağlık bakım organizasyonu (HMO)nelerdir? Servis noktası (POS) Tercih edilmiş sağlayıcı organizasyon (PPOs)Sağlık bakım organizasyonu nedir? HMO bir ağ oluşturmak için sağlık bakım sağlayıcıları ile anlaşmalar yapar. Sağlayıcılar sağlık planı tercihleri için HMO’ya ücrette azalmış oranlar verirler. Üyeler sadece bu ağdaki doktorları seçebilir, yoksa ücretleri karşılanmaz. Üyeler aile hekimliği seçerler ve bu da onlara üyenin sağlık bakımı konusunda destek ve koordinasyon sağlar.Tercih edilmiş sağlayıcı organizasyon HMO ya benzer. Burada da sağlayıcılarınnedir? networkü ile bir anlaşma vardır. Ondan farklı olarak üyeleri network dışından da doktor seçebilirler. Ancak sigorta kapsamları daha az olacaktır.Tercih edilen destekleyici PPO’lar destekleyici ağlarla bağlantılarıorganizasyonlar (PPO) nedir? olması ile HMO’lara benzerler. HMO’dan farklı olarak, üyeler bu ağın dışından doktor seçebilir ancak bu durumda karşılama, azalmış oranda olacaktır (örn, paket dışı masraflar yüksektir).SAĞLIK BAKIM ÜCRETLERİ Birleşik devletler belirgin olarak daha fazla para harcamaktadır.Sağlık harcalamaları konusunda birleşikdevletler diğer ülkelerden nasıl ayırılır?

194 Deja Review: Davranış Bilimleri Artmış harcamalara rağmen 224’te 50.Yaşam beklentileri konusunda birleşik Yaşlı oranındaki artışdevletler diğer ülkelerden nasıl ayırılır? Medikal teknolojinin aşırı kullanımı Medicait ve medicare harcamalarıSağlık bakım harcamalarını artrıranfaktörler nelerdir? Yaşamının son yılında.İnsanın hayatı boyunca en çok para 1. Hospitalizasyonne zaman harcanmaktadır? 2. Doktor ücretleri 3. Hakımevi ücretleriBirleşik devletlerdeki sağlık 4. Reçetelenen ilaçlarharcamalarının en pahalı komponentleri 5. Medikal desteklernelerdir? 6. Mental sağlık servisleri 7. Dental ve diğer bakımlarSAĞLIK BAKIM SİSTEMİ Özellikler 65 yaş ve üstü kişilere uzun süreli bakım sağlamak.Bakımevlerinin rolü nedir? % 5.Yaşlı nüfusun yüzde kaçı bakımevindekalmaktadır? 35 bin - 75 bin dolar.Bakımevinde kalmanın maliyetine kadardır? Yaşam beklentisi 6 ayın altında olan veyaHospice bakımı nedir? terminal hastalıkları olan hastalara sağlanan bir sağlık hizmetidir.Hospice’in veya palyatif bakımınhedefleri nelerdir? Altta yatan hastalığı tedavi etmek yerineKonforlu bakım nedir? palyatif bakım. Hayatı uzatan girişimler olmadan sadece nutrisyon, antibiyotik ve sıvı desteğini içeren ve diğer uygun girişimleri içeren (CPR’ı içermeyen) bakımdır.

Hospiceler sağlık bakım sisteminden Birleşik Devletler Sağlık Bakımı 195pahalı mıdır? Hayır. Hastalar bu bakımevlerinde kaldıklarından tekrar tekrar hospitalize edilmesinden daha ucuzdur.SAĞLIK DURUMU VE BELİRLEYİCİLERİYaşam stiline bağlı olarak (egzersiz Yaklaşık % 70'iyokluğu, zayıf diyet, sigara) yüzde kaçoranında fiziksel hastalık görülür?Sosyoekonomik durumun primer Eğitim seviyesibelirleycileri nelerdir? Gelir Meslek KonutHangi gruplarda sağlık ihtiyacını Düşük sosyoekonomik seviyeye sahiperteleme ve progresif hastalıkla başvuru insanlarda (sağlık bakımı için düşükdaha fazladır? bütçeye bağlı)Hangi cinsiyet medikal bakıma daha Kadınlardaçok ihtiyaç duymaktadır?Hangi cinsiyet en az yaşam beklentisine Erkeklerdesahiptir?Irka ve cinsiyete bağlı olarak hangi Siyah erkeklerdegrupta en az yaşam beklentisi vardır?Irka ve cinsiyete bağlı olarak hangi Asya kadınlarındagrupta en fazla yaşam beklentisi vardır?Amerika Birleşik Devletleri Yaşlılardapopülasyonunda en hızlı büyümegösteren grup hangisidir?Yaşlı populasyona ait sağlık bakım % 30harcamaları oranı yüzdesi nedir?Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun Hispaniken önemli etnik bölümünü hangi grupoluşturur?Yaş grubundan bağımsız olarak Birleşik Kalp hastalıklarıDevletlerdeki en önemli 3 ölüm nedeni Kansernedir? İnme

196 Deja Review: Davranış Bilimleri1 yaş altında en önemli 3 ölüm nedeni 1. Konjenital anomalilernedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Ani bebek ölümü (SIDS) 3. Respiratuar distress sendrom1-4 yaş arasında en önemli 3 ölüm nedeni 1. Kazalarnedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Konjenital anomaliler 3. Kanser5-14 yaş arasında en önemli 3 ölüm 1. Kazalarnedeni nedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Kanser 3. Cinayet15-24 yaş arasında en önemli 3 ölüm 1. Kazalar, özellikle motorlu taşıtnedeni nedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Cinayet 3. İntihar25-44 yaş arasında en önemli 3 ölüm 1. Kazalarnedeni nedir (en sıktan en aza doğru)? 2. HIV enfeksiyonu 3. Kanser45-64 yaş arasında en önemli 3 ölüm 1. Kansernedeni nedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Kalp hastalıkları 3. İnme65 yaş üstünde en önemli 3 ölüm 1. Kalp hastalıklarınedeni nedir (en sıktan en aza doğru)? 2. Kanser 3. İnmeKLİNİK VAKALARYasalar sigorta şirketlerinin kişi başına ayda 250 dolardan fazla para alamayacaklarınısöylemektedir. Bu firma nasıl para kazanabilir? Sağlık durumu iyi veya düşük hastalık riskine sahip hastaları sigortalayarak.

Birleşik Devletler Sağlık Bakımı 19750 yaşında kadın sigorta şirketi aramaktadır. Romatoid artriti mevcut olup çok pahalıolan monoklonal antikor ajanlar kullanmaktadır. Ve kendi doktorunda takip olmak is-temektedir. Kadının yıllık geliri 60 bin dolardır. Hangisi kadın için en iyidir: işveren ta-rafından yapılan sigorta, medicare, medicait, HMO, PPO? 65 yaş üstünde olmadığından medicare için hak kazanmaz. Gelir seviyesi de düşük ol- madığından medicait için de uygun değildir. Onun için işveren tarafından yapılan sigor- ta en iyi seçenektir. Kendi doktrounu tercih edebilmesi için ise PPO’yu kullanabilir.



KONU 26Epidemiyoloji veÇalışma DizaynıEPİDEMİYOLOJİ Belli bir zaman diliminde veya populasyonda hastalığı olan vakaPrevalans nedir? sayısının o populasyon nüfusuna bölünmesidir.İnsidans nedir? Bir hastalıkla ilgili yeni tanı almışPrevalans ve insidans arasındaki vakaların risk altındaki vaka sayısınailişki nedir? bölünmesidir (genellikle bir zamanEğer insidans sabit tutularak diliminde)hastalığın süresi uzatılırsaprevalans ne olur? Prevalans= insidans x hastalık süresiKronik hastalıklarda genellikle P=IxDhangisi büyüktür, prevalansmı insidans mı? Artar, eşitliği kullanınız1 yıldaki influenza vakalarınıtanımlamada hangisi daha yararlıdır? Prevalans genellikle uzun hastalık süresine bağlı daha büyüktür, örn HIV. İnsidans. Akut hastalıklarda hastalık süresi kısadır, bir zaman dilimindeki prevalans insidans kadar değerli değildir. Hastalık süresi kısaldıkça prevalans insidansa eşit hale gelmeye başlar. 199

200 Deja Review: Davranış BilimleriSensitivite nedir? Hastalık varlığında hastalığı saptama oranıSpesifite nedir? Testin bir hastalığı diğerinden ayırma gücüBir tarama testi veya hastalığı Testin yüksek sensitiviteli olmasıdışlamak için hangisi en iyidir?Bir hastalık için doğrulama testi Hastalıklı olmayan gerçek negatiflerinasıl olmalıdır? bulmalıdır.Bunu hatırlamak için iyi bir Spin (SPecificity doğrular) ve SNoutmnemonic nedir? (SeNsitivite dışlar).Pozitif prediktif değer (PPV) nedir? Gerçek hastalığı gösteren pozitif sonuç.Negatif prediktif değer (NPV) nedir? Hastalık yokluğundaki gerçek negatif sonuçlar.Sensitivite, spesifite, pozitif ve negatif Sensitivite veya spesifite doğrudan NPVprediktif değer arasındaki ilişki nedir? veya PPV ile ilişkilidir, ancak test spesifik bir populasyona yapldığında PPV ve NPV kullanılır.Sensitivite, spesifite, pozitif ve negatif Sensitivite ve spesifite populasyondakiprediktif değer arasındaki farklılık nedir? prevalanstan bağımsız olan yapısal özelliklerdir. PPV ve NPV ise testin yapıldığı populasyona bağımlıdır.Sensitivite ve spesifite PPV ve NPV’yi Yüksek sensitivite NPV’yi arttırır, yükseknasıl etkiler? spesifite ise PPV’yi arttırmaktadır.Bir hastalığın prevalansı PPV ve Yüksek prevalans PPV’yi arttırır veNPV’yi nasıl etkiler? NPV’yi azaltır. Düşük prevalans ise PPV’yi azaltır ve NPV’yi arttırır.Sensitivite, spesifite, PPV ve NPV Kutu yöntemini kullanınız, çiziniz vehesaplamayı gerektiren problemleri her problem için numaraları yerleştiriniz.çözmek için en iyi yol hangisidir?

Epidemiyoloji ve Çalışma Dizaynı 201 Mevcut hastalık durumu Test sonucu Sensitivite = a/(a + c) Spesifite = d/(b + d) a= gerçek pozitifler PPV = a/(a + b) b= yalancı pozitifler NPV = d/(c + d) c= yalancı negatifler d= gerçek negatifler hastalığı olan tüm hastalar = (a + c)Figür 26.1 hastalığı olmayan tüm hastalar = (b + d) tüm pozitif testler = (a + b) tüm negatif testler = (c + d)Sensitivite nasıl hesaplanır? Gerçek pozitiflerin hasta olanlara oranıSpesifite nasıl hesaplanır? Sensitivite = a/ (a+c)PPV nasıl hesaplanır?NPV nasıl hesaplanır? Gerçek negatiflerin hastalığı olmayanlara oranıARAŞTIRMA ÇALIŞMASI DİZAYNI Spesifite = d/(b+d)Prospektif çalışma nedir? Gerçek pozitiflerin tüm pozitiflere oranı PPV = a/(a+b) Gerçek negatiflerin tüm negatiflere oranı NPV = d/(c+d) Araştırılan hastalık ya da sonuç meydana gelmeden önce başlayan ve genellikle onun gelişimini izleyen çalışmalardır.

202 Deja Review: Davranış Bilimleri Araştırılan hastalık ya da sonuç meydanaRetrospektif çalışma nedir? geldikten sonra başlar ve genellikle bunaGözlemsel çalışma nedir? neden olan faktörleri araştırır.Deneysel çalışma nedir?Vaka kontrol çalışması nedir? Araştırıcılar olguları gruplara böler ve sonuçları gözlerler.Kohort çalışması nedir? Araştırıcılar olguları gruplara böler ve birKohort çalışmasının iki tipi nedir? veya daha fazla gruba girişim uygularlarProspektif kohort çalışması nedir? ve sonuç değişimini izlerler.Retrospektif kohort çalışması nedir? Hastalığı olan veya bir sonuç meydana gelen hastaları (vaka) hastalığı olmayan veya bu sonuç gelişmeyen kişilerle (kontrol) karşılaştırmaya yarayan gözlemsel bir çalışmadır. Not: Gruplar hastalığın varlığına göre ayrılır. Kesin risk faktörleri veya maruziyeti olan ve olmayan nesneleri karşılaştıran gözlemsel bir çalışmadır. Bu çalışma sonrasında hastalığın gelişimi için nesneleri takip eder. Not: Gruplar risk faktörlerine (maruziyet) göre gruplandırırlar. 1. Prospektif 2. Retrospektif Bu çalışma türünde hastalık gelişmeden önce fakat risk faktörlerine maruziyet sonrasında inceleme yapılır (örneğin, doğum sırasında pasif içici olan ve 5 yaşında pasif içici olan çocuklardaki akciğer kanseri gelişimi). Bu tür çalışmada hem risk faktörlerine maruziyet vardır hem de hastalık veya sonuç oluşmuştur (örneğin, 80 yaşında bakıldığında doğumda pasif içici olan çocuklarda 5 yaşında pasif içici olan çocuklardan daha fazla akciğer kanseri olduğu izlenmiştir).

Kesitsel çalışma nedir? Epidemiyoloji ve Çalışma Dizaynı 203Klinik deney nedir? Bir zaman diliminde risk faktörlerine veYüksek kalitedeki klinik deneylerin hastalığa maruz kalan vakalarıiki temel özelliği nedir? karşılaştıran tanımlayıcı çalışmadır. Değişik bir tedavi veya girişimin etkisini belirlemek için yapılan deneylerdir. Not: Genellikle farklı tedavi ve girişimi alan bir deney grubu ve standart ya da plasebo tedaviyi alan bir kontrol grubu vardır. Çift kördür, deney ve kontrol grubundaki hastalar randomize edilir.TESTLER Biastan yoksun olması Geçerli güvenilirlikte olmasıYararlı bir testtte bulunması gereken Kabul hızı biasıözellikler nelerdir? Zamana bağlı bias Yanıtsız biasAraştırma çalışmasında ilişkili Örnekleme biasıolabilecek bias çeşitlerini söyleyiniz. Seçme biası Kabul hızı biasıA hastanesi B hastanesinden dahahasta insanları kabul ettiğinde hangi Zamana bağlı biastür bias yapmış olur? Yanıtsız biasBir hastalık normalden daha erkensaptanmış ve bu durum surviyi Örnekleme biasıarttırıyorsa hangi tür bias yapılmış olur?Eğer insanlar telefon ve maillere cevapvermiyor ve çalışmaya dönmüyorsa buhangi tür biastır?Eğer çalışmada sadece bellikarakteristik özelliği olan insanlarseçiliyorsa bu hangi tür biastır?

204 Deja Review: Davranış Bilimleri Seçme biasıEğer alınan grup tüm toplum verilerini En az % 33yansıtmıyorsa bu hangi tür biastır? Psikiyatrik hastalıklarda artarHastaların genellikle % kaçı plaseboyayanıt verir? Çalışmada ne hastanın ne de araştırıcının hastanın deney grubunda mı yoksaPsikiyatrik durumlarda plaseboya çalışma grubunda mı oluğunuyanıt ne olur? bilmemesidir. Çapraz çalışmaÇift kör çalışma nedir? Bir testin tekrarlanabilirliğidir.Eğer bir çalışmada A grubu tedavi ve Değerlendiriciler arası güvenilirlikB grubu plasebo alıyorsa ve sonradanbu durum değiştiriliyor ve A grubu Test-retest güvenilirliğiplasebo ve B grubu tedavi alıyorsabu nasıl bir çalışmadır? Test ölçütlerinin ölçüm için yeterli olup olmadığıdır.Güvenilirlik nedir? Testin tutarlılık ve tekrarlanabilirliğidir. Test ölçütlerinin doğruluğudur.Eğer farklı araştırıcılar bir testiuyguladığında sonuçları benzerbuluyorsa bu ne tür güvenilirliktir?Eğer sonraki testler ilk testle aynısonucu veriyorsa bu ne türgüvenilirliktir?Geçerlilik nedir?Testin hassasiyeti nedir?Doğruluk nedir?

Epidemiyoloji ve Çalışma Dizaynı 205İLİŞKİ ÖLÇÜTLERİPopulasyon çalışmalarında riski Relatif riskbelirleme ölçütleri nelerdir? Atfedilen risk Odds ratioKohort çalışmalarını değerlendirmek Relatif riskiçin hangi ölçütler kullanılır? Atfedilen riskVaka-kontrol çalışmalarını Odds ratiodeğerlendirmek için hangi ölçütlerkullanılır?Spesifite, sensitivite hesaplamada Sol başlıktaki test sonuçları riskkullanılan dört kutu metodu risk faktörlerine maruziyet olarak değişir.hesaplarken nasıl değişir? Hastalık durumu +- + a b c d Riskfaktörleri/maruziyet -a= Hastalığı olan etkilenmiş olgular Tüm hastalığı olanlar= (a+c)b= Hastalığı olmayan etkilenmiş olgular Tüm hastalığı olmayanlar= (b+d)c= Hastalığı olan etkilenmemiş olgular Tüm etkilenenler= (a+b)d= Hastalığı olmayan etkilenmemiş olgular Tüm etkilenmeyenler = (c+d)Figür 26.2Relatif risk (RR) nedir? Etkilenenler ile etkilenmeyenler arasındaki hastalık olasılığının ölçütüdür. Oran olarakRelatif risk nasıl hesaplanır? ifade edilir. RR=1.0 etkilenmemiş vakaların riskidir.Hangi değerde RR önemlidir? Etkilenmiş gruptaki hastalığın insidansının etkilenmemiş gruptaki hastalık insidansına bölümüdür. RR= [a/(a+b)] / [c/(c+d)] RR 1’in üstünde ve altında olduğu zaman;

206 Deja Review: Davranış Bilimleri Hastalıkta artmış risk mevcuttur.RR 1’in üstünde ise ne söylenebilir? RR 1’in altında ise hastalıkta azalmış risk mevcuttur.Atfedilen risk (AR) nedir? Tek bir risk faktörü ile ne kadar riskeAR nasıl hesaplanır? neden olunduğunu gösterir.Eğer ateroskleroz için Atlanta genel Etkilenen gruptaki hastalık oranındanpopülasyonunda risk 10/100 ve yüksek etkilenmeyen gruptaki hastalık oranıkolesterol içeren diet ile 50/100 ise çıkarılarakatfedilen risk nedir?Odds ratio (OR) nedir? AR = [a/(a+b)] – [c/(c+d)]Odds ratio relatif riskle 40/100 (uygun seçilmiş kontrollere görekarşılaştırıldığında nasıl yorumlanır? olan cevaptır).Eğer bir çalışmada %95 güven aralığındaRR veya OR 1’in üzerinde ise bu ne Eğer hastalığın prevalansının düşükdemektir? olduğu durumlarda relatif riski tanımlar. OR = (a/c)/(b/d) = ad/bc Birçok durumda Odds ratio relatif riski tahmin etmenin güvenli bir yoludur. Çalışmanın sonucunun istatistiksel anlamlı olmayacağını gösterir.KLİNİK VAKALARAntiretroviral tedavilerin HIV prevalansına olan etkisi HIV insidansının sabit kalaca-ğı düşünüldüğünde ne olur? Yaşam beklentisinin artmış olması nedeniyle HIV prevalansı artmıştır. P= I X D eşitli- ği ile ve ilaçların insidansta çok az etkisinin olduğu düşünülerek sürenin uzamasının prevalansı arttırabileceği söylenebilir (HAART HIV geçişini önemli oranda azaltır).Eğer size kabakulak olan çocuklarda ateş olduğu ancak ateşin birçok diğer hastalıkta daolabileceği söylenseydi kabakulaktaki ateş için sensitivite ve spesifite ile ilgili ne söy-lerdiniz? Sensitivitesi yüksek spesifitesi ise düşük olacaktır.

Epidemiyoloji ve Çalışma Dizaynı 207Bir grubu her yıl check-up için doktora giden diğeri ise sağlığına o kadar dikkat etme-yen iki grup erkek 10 yıl süre ile izlenir. Check-up yaptıran grupta prostat kanseri tanı-sından sonra survinin daha fazla olduğu görülür. Bu ne tür bir çalışmadır? Gruplarıkarşılaştırmak için hangi risk ölçütünü kullanırsınız? Bu çalışmadaki olası bias nedir? Kohort çalışmasıdır. Burada gruplar risk faktörü/ sağlık hizmetine ulaşıma göre bö- lünmüştür ve sonrasında hastalık ya da ölüm gelişene kadar izlenmiştir. Kohort çalış- maları relatif riski kullanır. Hastanın ne kadar erken zamanda hastalık için tarandığı tanı sonrası yaşam zamanını etkileyeceğinden burada zamana bağlı bias olabillir.Depresyon için yeni bir laboratuar testi geliştirilir. 800’ü depresif 1700ü depresif olma-yan 2500 kişi alınır. 720 gerçek pozitif,1500 gerçek negatif, 80 yalancı negative ve 200 ya-lancı pozitif bulunur.Sensitivite nedir? Spesifite nedir? Bu test ile depresif bulunan ki-şinin gerçekten depresif olma ihtimali nedir?Depresif bulunmayan hastanın gerçektendepresif olmama ihtimali nedir? Önce 4 kutulu diyagram çiziniz. Her zaman bununla başlamalısınız. Koyu rankle ya- zılanlar satır ve sütun toplamıdır. a’nın gerçek pozitif, b’nin yalancı pozitif, c’nin ya- lancı negative ve d nin gerçek negative olduğuna dikkat ediniz.Maruziyet + Hastalık 920 _ 1580 +- 2500 720 200 80 1500 800 1700İlk iki soru için:Sensitivite= 720/ (80+720)= % 90Spesifite = 1500 / (1500 + 200)= % 88Diğer iki soru ise pozitif prediktif değer ve negatif prediktif değeri sormaktadır. PPV= 720/(720+200) = % 78 ve NPV= 1500/ (1500+1580)= % 95



KONU 27BiyoistatistikİSTATİSTİKSEL DAĞILIM 1. Ortalama 2. MedyanMerkezi eğilimin üç ölçüsü nedir? 3. ModOrtalamanın tanımı nedir? Bir grup sayının ortalamasıMedyanın tanımı nedir? Sayılar ardışık olarak sıralandığındaModun tanımlaması nedir? ortadaki sayıdır.Aşağıdaki verileri kullanarak Not: Çift sayıda veri varsa medyanortalama, medyan, modu bulunuz. ortadaki iki sayının ortalamsıdır.1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 12Veri serisi aralığı nedir? Bir veri serisinde en çok tekrar eden sayıdır.Normal dağılımı tanımlayınız. Ortalama: (1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 +Hangi tip eğriler normal dağılımı 10 + 11 + 12 + 12)/13 = 6.923gösterir? Medyan: 7 Mod: 12 En yüksek ve en düşük değerler arasındaki farktır. Not: yukarıdaki serinin aralığı 12-1 = 11’ dir. Ortalama, medyan ve modun eşit olduğu serilerdir. Ortalama = medyan = mod Gauss ya da çan şeklinde eğriler. 209

210 Deja Review: Davranış Bilimleri Negatif yönde eğri Ortalama < medyan < modVeri serisi çok büyük ölçüde yüksek Not: Eğrinin kuyruğu solda veya sayıve küçük ölçüde düşük değerleri doğrusunın negatif tarafındadır.içeriyorsa bunun dağılımı nasıldır? Pozitif yönde eğriVeri serisi çok büyük ölçüde küçük Ortalama > medyan > moddeğerleri ve küçük ölçüde yüksek Not: Eğrinin kuyruğu sağda veya sayıdeğerleri içeriyorsa bunun doğrusunın pozitif tarafındadır.dağılımı nasıldır? BimodalVeri serisi iki tepe gösteriyorsabunun dağılımı nedir?Normal dağılımBimodal dağılımPozitif yönde eğriNegatif yönde eğriFigür 27.1 İstatistiksel frekans dağılımları Zaman ile değişim gösteren miktar.Değişken nedir?Bağımsız değişken nedir? Araştırmacının deney sırasında ayarlayabileceği niteliktir.

Bağımlı değişken nedir? Biyoistatistik 211Bunu nasıl hatırlayabilirim? Ölçülen veya deneyden etkilenen sonuçKorelasyon katsayısı nedir (r) ? Bağımlı değişken bağımsız değişkener’nin kesin değerinin bilinmesi bağımlıdır.neden önemlidir?Standart deviasyonun tanımı nedir? İki değişken arasındaki ilişkinin gücünüStandart deviasyon nasıl kullanılır? belirler. -1 ile +1 arasında olmalıdır. Not: Eksi simgesi negatif korelasyonu, artı simgesi ise pozitif korelasyonu gösterir. Çünkü r korelasyonun gücünü gösterir. Varyansın karekökü olarak tanımlanır. Verilerin ortalamanın çevresinde nasıl dağıldığını gösterir. Büyük olması eğer ortalama aynı ise daha geniş yayılımı gösterir. OrtalamaFigür 27.2 Çan eğrisi ile gösterilen normal dağılım. Eğri altındaki + ve – sayılar standartdeviasyonlara karşılık gelir.

212 Deja Review: Davranış Bilimleri % 68 % 951 standart deviasyonun altında % 99.7verilerin % kaçı bulunur?2 standart deviasyonun altındaverilerin % kaçı bulunur?3 standart deviasyonun altındaverilerin % kaçı bulunur?İSTATİSTİKSEL HİPOTEZ VE HATA TİPLERİSıfır hipotezi ile test nasıl yapılır? Değişkenler arasında ilişki olmadığını gösterir, çalışma bu hipotezi reddetmek için yapılır.Sıfır hipotezi (H0) nedir? Deney grubu ve kontrol grubunun farklı olmadığını savunur (örn, ilişkisiz değişkenler).Alternatif hipotez (H1) nedir? Değişkenler arasında ilişkinin olduğunu, deney grubunun kontrol grubundan farklı olduğunu gösterir. Eğer doğruysa sıfır hipotezi dışlanır.Eğer çalışmanızda etkisi yoksa Sıfır hipotezinihangisini doğru kabul edeceksiniz?Eğer çalışmanızda etkisi varsa Sıfır hipotezi reddedilir.bu nasıl yorumlanır?Tip 1 hata (α) nedir? Tip 1 hata sıfır hipotezini doğru olduğu halde dışlar, gerçekten etki olmadığında etki varmış gibi gösterir. Yalancı pozitiflik. P değeri ile ilişkilidir.Tip 2 hata (β) nedir? Alternatif hipotez doğru iken sıfır hipotezini dışlamaz, gerçekten etki olduğunda etki yokmuş gibi gösterir. Yalancı negatiflik.Güç nedir? Sıfır hipotezi gerçekten yanlış olduğunda bunu dışlama olasılığıdır. Eğer varsa, çalışmanın etkiyi saptama yeteneğidir.

Biyoistatistik 213Eğer örnek sayısı artarsa güce ne olur? Artar.İstatistiksel anlamlılık nedir? İncelenen etkinin olabilirliğinin değişiminin düşük olduğunu ve etkinin doğru olabileceğini gösterir.P değeri nedir? Eğer p=0.25 ise % 25 ihtimalle etkinin sadece şans ile değişebileceği anlamına gelir.İstatistiksel anlamlılık için en sık p <0.05kullanılan p değeri nedir?Güven aralığı nedir? Belli bir veri serisi ile tahmin edilen ve bilinmeyen populasyon parametrelerini içeren değerlerin tahmini aralığıdır.95% güven aralığı belirleme yolu nedir? Eğer çalışma belli sayıda tekrar edilmişse bunların % 95’i doğru değerleri içerecektir.P değeri ile ilişkili güven aralığı nasıldır? Yakın ilişkilidir. Değişime bağlı incelenen etki olasılığını tanımlamanın iki yolu vardır.Güven aralığından yaklaşık p değeri Evet. Referans değeri içermeyen % 95tahmin edilebilir mi? güven aralığı p<0.05’tir.1 veya 0’dan geçen % 95 güven p>0.05 i ifade eder, etki istatistiksel anlamlıaralığının anlamı nedir? olmayacaktır.

214 Deja Review: Davranış BilimleriİSTATİSTİKSEL TESTLER Nominal Ordinalİstatistiksel testlerdeki veri tipleri nedir? İnterval OranNominal veri nedir?Ordinal veri nedir? Rasgele kategorize edilebilen verilerdir.İnterval veri nedir? Mantıksal sıra ile kategorize edilebilen verilerdir.Oran veri nedir? Veriler arasında boşluk olan, sıfır değeriNominal veya ordinal datayı incelemek olmayan sürekli verilerdir (celcius,için hangi tip istatistiksel test kullanılır? fahrenheit).İnterval veya oran veriler için hangitip istatistiksel testler kullanılır? Değerler ve sıfır arasında aralık olan sürekli veridir (ağırlık, boy).Parametrik ve nonparametrikistatistiksel testler arasındaki Ki-karefark nedir? t-testİki grup ortalamaları arasındaki farkı ANOVA (varyans analizi)tanımlayan hangi tip parametrik testtir? Lineer korelasyonBir zaman dilimindeki iki gruportalamasını hangi tip t-test gösterir? Parametrik testler normal dağılımla ilgili verileri, nonparametrik testler normal dağılımlı olmayan verileri analiz etmede kullanılır. t-test Non-paired t-test (örn, yılın başında bir veri serisinin ortalama girdisi).

Farklı zaman dilimindeki iki grup Biyoistatistik 215ortalamasını hangi tip t-test Paired t-test (yılın başında ve ortasındadeğerlendirir? operasyonlarla ilgili bir verinin ortalama girdisinin karşılaştırılması)İkiden fazla grubun ortalaması hangi ANOVAtip test ile değerlendirilir? Tek yönlü ANOVASadece bir değişken ile ikiden fazlagrubun ortalamasını hangi tip ANOVA İki yönlü ANOVA (yıl başındaki kemik,test değerlendirir? tendon ve ligaman operasyonlarındaki ortalama girdinin karşılaştırılmasında)İki değişken ile ikiden fazla grubun Lineer korelasyonortalamasını hangi tip ANOVA testdeğerlendirir? Mann Whitney U Wilcoxon’sİki sürekli değişken arasındakiilişkiyi hangi parametrik testdeğerlendirir?Nonparametrik testlere örnek veriniz.

216 Deja Review: Davranış BilimleriKLİNİK VAKALARDiyabet gelişimi ile günlük yenilen sebze miktarı arasındaki ilişki için kohort çalışması ya-pılmıştır. 5 porsiyon yenilen grupta diyabet gelişimi relatif riskinin 0.65 (% 95 CI= 0.40-0.95)(kontrol grubu RR= 1.00). Bağımsız değişken hangisidir? Bağımsız değişken yenilen sebzenin miktarıdır (değiştirilebilir). Bağımlı değişken hangisidir? Bağımlı değişken diyabet gelişimidir (sebze yemeye bağlıdır). Sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı mıdır? CI 1.00’ı geçmediği sürece (kontrol değeri) sonuç istatistiksel olarak anlamlıdır. P değeri 0.05’ten küçük veya büyük müdür? P değeri < 0.05 olmalıdır. Sıfır hipotezi dışlanmalı mı kabul mu edilmeli? Sıfır hipotezi reddedilmelidir.Sigara fabrikasındaki araştırma takımı günde bir paket sigara içen kişileri 25 yıldanfazla gözler. Hiçbirisinde akciğer kanseri gelişmez. Araştırmacılar sigaranın akciğerkanseri yapmadığı sonucuna varır (bu doğru değildir). Sıfır hipotezi kabul mu edilmeli yoksa dışlanmalı mıdır? Araştırmacılar sıfır hipotezini kabul ettiler, oysa ki burada etki vardı ve sıfır hipotezi reddedilmeliydi. Araştırmacılar hangi tip hata yapmışlardır? Tip 2 hata Çalışmanın gücü nasıl arttırılabilir? Çalışmanın gücü çalışmadaki olgu sayısının arttırılmasıyla kolaylıkla arttırılabilir.Lezzet ustalarından sosları tadarak zayıf, makul, iyi ve mükemmel şeklinde sınıflamalarıisteniyor. Bu ne tür veri toplamadır? Bu verilerin analizi için uygun istatistik yöntemi neolmalıdır? Veriler ordinaldir. Mantıklı bir sıralama yapılabilir ancak kategoriler arasındaki aralıklar net belirlenmemiştir. Ki-kare testi uygun olacaktır.

İndeksA ilaçlar, 114Accutane, 94 nöropeptitler, 82Açık psikotik bozukluk, 86, 88 risk faktörleri, 114Açık uçlu soru, 179 uyku paterni, 48Adalet, 181 vasküler demans, 113ADHD (dikkat eksikliği-hiperaktivite Amenore, 153 antipskotiklerden, 172 sendromu), 162 Amfetaminler, 55, 144. Ayrıca bakınız MaddeAdım atma refleksi, 6Adolesan, 12 kullanımıAfazi, 112 Amigdala lezyonları, 76Agnozi, 112 Aminler, 78-81. Ayrıca bakınız Asetilkolin,Agorofobi, 103, 105Agranulositoz, 171-172 Dopamine ve SerotoninAgresyon, 62-63 Amnestik sendrom, 115Aile risk çalışması, 69Aktif intihar fikri, 67 etkilenen beyin yapıları, 115Akut stres bozukluğu (ASD), 103, 108 demans, 115α (tip 1) hata, 212 Anaklitik depresyon, 11Alışkanlık, 40 Anal faz, 4Alkol kullanımı, 148-150. Ayrıca bakınız Madde Androjen duyarsızlığı, 50 Anemi, 153-154 kullanımı Anhedoni, 93, 141 etanol Anksiyete bozuklukları, 103-110 agorafobi, 103 karaciğer metabolizma limitleri, 149 ASD, 103 toksisite, 143 GAD, 103-104 genetik faktörler, 72 genetik faktörler, 71 HVA, 79 intihar, 66 ikizlerde, 72 OCD, 103 kronik etkileri, 149 panik bozukluk, 103-105 relaps hızı, 150 PTSD, 103 seksüel cevap, 55-56 sosyal fobi, 103 tarama, 148 spesifik fobi, 103 tiamin eksikliği, 115 uyum bozukluğu, 108-110 toksik etkileri, 149 Anksiyolitikler, 165 tolerans tipleri, 149 Anlaşma, ölümün evresi olarak, 21 yoksunluk, 141-143 Anoreksia nervoza 121, 153-154 benzodiazepinlerle, 150 bulimia nervosa, 153 benzodiazepinler, 166 medikal etkileri, 153-154 disülfram ile, 141 tedavi, 154 DT, 150 Anormal düşünce şekli, 88 hallusinojenler, 150 ANOVA (varyans analizi), 214-215 nöbet, 150 Antipsikotikler, 171-172 semptomlar, 150 amenore, 172Alternatif hipotezler (H1), 212 antitipikAlzheimer hastalığı bemans, 113-114 etki mekanizması, 171 beyin değişiklikleri, postmortem, 114 yan etkileri, 171 blinik ilişki, 113 deliryum için, 112 bolinerjik nöron azalması, 81 histamin blokajı, 80 genetik faktörler, 71 NMS için, 91 şizofreni için, 90 217

218 İndex tedavi, yan etkileri, 172 GABA kanal açılması, 81 tipik GAD için, 104 gebelik sırasında, 165 ekstrapiramidal etkileri, 171 hipnotikler, 165 etki mekanizması, 171 metabolizma pazları, 166 yan etkileri, 171 sosyal fobi için, 107Antisosyal kişilik bozukluğu, 29, 127-128, 161 tolerans gelişim eksikliği, 165 genetik faktörler, 71 uyku bozuklukları için, 47 tedavi, 128 yan etkiler, 166Apolipoprotein E4; 71 yoksunluk semptomları, 166Apomorfin, 53 yüksek potens, 166Apraksi, 112 β (tip 2) hata, 212AR (atfedilen risk), 206 Beta-blokerler, 94Arası güvenilirlik, 204 Beyin, 75-77Araştırma çalışması dizaynı, 201-203 lezyonlar, 76-77Artifisyal yaşam desteği, 186Aşağıya doğru sürüklenme, 89 sonuçlar, lokalizasyonla, 76-77ASD (akut stres bozukluğu), 103, 108 amnestik sendrom etkileri, 115Asetilkolin, 80-81 nöroanatomi, 75-76Asimetrik tonik boyun, 6 şizofreni ve fiziksel değişimler, 89Aşırı doz, narkotik, 147 Bias, 203-204Asperger bozukluğu, 159-160 Bilinçli, fikrin bir bölümünde, 25Assosiyasyon, 205-206 Bipolar bozukluk, 66, 91, 99, 101Assosiyatif öğrenme, 35-39 farmakolojik ajanlar, 172-173 edimsel konumlanma, 35, 37 imprinting, 35-36 gebelikte, 173 klasik konumlanma, 35-37, 36f mood stabilizatörleri, 100t nonassosiyatif, 35 prevalans, 101Assosiyatif olmayan öğrenme, 35, 39-41 tipleri, 99, 101Atfedilen risk (AR), 206 Biyoistatistik, 209-216Atomoksetin, 162 Bölünme, defans mekanizması olarak, 27-29, 128Avukatın gücü, 184 Borderline kişilik bozukluğu, 29, 28-129Aydınlatılmış onam, 186 bölünme, 128Ayrılma anksiyete bozukluğu, 163 genetik faktörler, 71 tanı kriterleri, 128B tedavi, 129Bağımlı değişkenler, 211 Bulimia nervosa, 153-155Bağımlı kişilik bozukluğu, 131-132 anoreksia nervosa, 153Bağımsız değişkenler, 210 medikal etkileri, 155Bağlılık, hastanın, 188 tedavi, 155Bakım evi, 194 Bupropion, 96t, 168Barbitüratlar, 81, 167 Buspiron, 104, 167Başka yerde sınıflanmamış (NOS) yeme Buuprenorfin, 146 bozuklukları, 156 C, ÇBazal ganglion lezyonları, 76 CBT (kognitif davranış terapisi), 106Beden dismorfik bozukluk, 106, 121 CCK (kolesistokinin), 82Benimsemek, çocuklarla, 12 Celeksa. Bakınız sitolopramBenzodiazepinler Cezalandırma, 37-38 CI (güven aralığı), 213 alkol yoksunluğu için, 150, 166 Cinayet, 62 anksiyete için, barbitüratlar, 167 Cinsel gelişim, 49-51 anksiyolitik, 165 Cinsel isteksizlik bozukluğu, 53 deliryum, 111 Cinsel istismar, 58-59 düşük potens, 166 Cinsel mazoişizm, 54 etki mekanizması, 165 Cinsel onam, 61 etkilerin dönüşü, 165

İndex 219Cinsel sadism, 54 tedavi, 112Cinsel saldırı, 61-62 Delüzyon bozukluğu, 86, 91Cinsel şiddet, 61-62 Demans, 20, 112-114. Ayrıca bakınız AlzheimerCinsiyet rolleri, 49Cinsiyet tanımlama bozukluğu, 49, 121 hastalığıCinsiyet tanımlaması, 49 amnestik sendromlar, 115CNS (santral sinir sistemi), 75-76 çekirdek semptomlar, 112Cross-sectional çalışma, 203 deliryum, 114tCymbalta. Bakınız Duloksetin hafıza ve yaşlanma, 113CYP2D6, 146-147 prevalans, 113Çift etkinin temelleri, 181 tanı kriteri, 112Çift kör çalışma, 204 tipleri, 113-114Çocuk doğurma. Bakınız Gebelik ve çocuk vasküler, 113 Deneysel çalışma, 202 doğurma Depakot. Bakınız Valproik asitÇocuk istismarı, 57-60 Depersonalizasyon bozukluğu, 136 Depresyon. Ayrıca bakınız Major depresif başlıca ölüm nedenleri 196 kırık, tipik 57 bozukluk sallanmış bebek sendromu, 58 anaklitik, 11 seksüel 58-59 beden dismorfik bozukluk, 121 ECT, 173 insidans oranları, 58 ikili, 94 cinsiyetle, 59 kayıp, 22, 22t fiziksel bulgular, 59 yaşlılarda, 20 yaş aralığı, 59 HVA, 79 psikolojik bulgular, 59 intihar, 67 tedavisi, 57 mnemonik, 93 yanma, tipik, 58 monoamin teorisi, 78Çocuk reddi, 57 öğrenilmiş yardımsızlık, 37Çocuk ölüm evresi olarak, 21 adaptasyon, bilgisi, 12 postpartum, 16, 94 gelişen kilometre taşları, 6-8-9-11t seroronin seviyeleri, 47 nöropsikiyatrik bozukluk 159-164 tedavi, 94-95, 95t, 96 ADHD, 162 ayrılma anksiyetesi bozukluğu, 163 postpartum için, 16 distrüptif davranış bozuklukları, 161 SSRI ile, 94, 95t, 167 selektif mutizm, 163 uyku bozuklukları, 47-48 tourette hastalığı, 72, 162-163 Destek, edimsel koşullanma, 37-39 yaygın gelişim bozukluğu, 159-161 Desyrel. Bakınız Trazodon ölümü anlama, 12 Detoksifikasyon, 142 yasal onam, 185 Diazepam, 167Çocukluğun disintegratif bozuklukları, 159, 161 Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuÇukurlaşma, 58 (ADHD), 162D Disorganize konuşma, 87Darülacazede bakım, 194-195 Disparoni, 52Data kurulumu, 210 Disruptif davranış bozukluğu, 161Defans mekanizması, 26-30, 31-32t Dissomnia, 45-46Değişken oran, 39 Dissosiyasyon, defans mekanizması olarak, 27Değişkenler, 210 Dissosiyatif amnezi, 135Dekstrometorfan, 146 Dissosiyatif anestetik 144. Ayrıca bakınız MaddeDeliryum tremens, 150Deliryum, 111-112 kullanımı Dissosiyatif füg, 135-136 demans, 114t Distimik bozukluk, 94 sebepler, 111 Disülfiram, 141 tanımlama, 111 Diyabet, seksüel disfonksiyon, erkeklerde, 55 Dizigotik ikizler, 69, 72

220 İndexDışa vurmak, defans mekanizması, 30 FDoğruluk, 204 Fallik faz, 4Doktor yetmezliği, 182 Fedakarlık, defans mekanizması olarak, 27, 30Donepezil, 81, 114 Fenilsiklidin, 144. Ayrıca bakınız Madde kullanımıDopamin hipotezi, 89 Fentanil, 146Dopamin ödül yolağı, 140 Fentolamin, 53Dopaminler, 78-79 Fetal alkol sendromu, 143 Fetizm, 54 agresyon, 63 Fiksasyon, defans mekanizması olarak, 27 HVA, 79 Flumazenil, 165 psikiyatrik durumlar, 78 Fluoksetin, 95t, 167-168 seksüel cevap, 55 Fluvoksamin, 167Down sendromu, 71, 81 Fobi, 37DRG (tedavi ilişkili grup), 192 Frajil X sendromu, 72DT (deliryum tremens), 150 Freud, Sigmund. Ayrıca bakınız Psikoanalitik teoriDuloksetin, 97tDüşünce blokajı, 88 gelişimsel teori, 3-4Duygusal istismar, 59-60 topografik düşünce teorisi, 25 yapısal düşünce teorsi, 25E Frontal lob lezyonları, 76ECT (elektrokonvülzif tedavi), 98-99, 173 Frottörizm, 54Edimsel konumlanma, 35, 37-39Effexor. Bakınız venlafaksin GEgo, 25 GABA (Gama amino bütirik asit), 63, 81Ekleme, 11-12 GAD (jeneralize anksiyete bozukluğu), 103-104Ekolali, 88 Gama amino bütirik asit (GABA), 63, 81Eksitatör nörotransmitter, 77 Ganser sendromu, 123Ekstrapiramidal semptomlar (EPS), Gebelik ve doğum şizofreninin, 90-91 benzodiazepin, 165Elektrokonvülzif tedavi (ECT), 98-99, 173 bipolar bozukluk ve farmakolojik tedavi, 173Endojen opioidler, 82 postpartum period, 15-16Endorfinler, 81Enkefalinler, 81 blues, 15-16Entellektüelllik, defans mekanizması olarak, major depresyon, 16 psikoz, 16 27-28 GelişimEpidemiyoloji, 199-201 ergenlikte, 12Epilepsi, 81 kilometre taşı, 6-8, 9-11tEPS (Ekstrapiramidal semptomlar ), Tanner evrelemesi, 12, 13t teoriler, 3-5 şizofreninin, 90-91 Gelişim geriliği, 11Equetro. Bakınız karbamazepin Gelişimin Tanner evrelemesi, 12, 13tErikson, Erik, 3-4 Gelişmemiş defans mekanizması, 27Erişkinlik, 15-17 Geliştirme eksikliği, 11Erken erişkinlik, 15-16 GenetikEroin 56, 146. Ayrıca bakınız Madde kullanımı alkolizm, 72Eskalith. Bakınız lityum nöropsikiyatrik bozukluklar, 71-72Essitalopram, 95t psikiyatrik bozukluklar, 69-71Etanol Genetik çalışmalar, 69 Genital faz, 4 etki mekanizması, 147 Gizlilik, hasta, 178, 187-188 glutamat reseptötleri, 147 Glisin, 81 toksisite, 143 Glutamat, 81, 147Etik, medical, 181-189 Gözlemsel çalışma, 202Etilamin, 78, 80 Gözlemsel öğrenme, 39Etorfin, 146 Güç, 212-213Evlilik, 15Exhibitonizm, 54

İndex 221Güven aralığı (CI), 213 İllüzyon, 86Güvenilirlik, 204 İmpotans, 52 İmprinting, 35-36H İndolaminler, 78H1 (alternatif hipotez), 212 İnfant. Bakınız YenidoğanHallusinasyon, 85-86 gelişen kilometre taşları, 6-8, 9-11t alkol yoksunluğu, 150 morbidite ve mortalite, 5 illuzyon, 86Haloperidol, 112 başlıca sebepleri, 196Hassas, 204 İnhibitör nörotransmitter, 77Hasta güvenliği, 178, 187-188 İnkarHasta otonomisi, 181Hasta tavsiyeleri. Bakınız Tavsiyeler, hasta defans mekanizması olarak, 29-30Hasta uyumu, 179 ölüm evresi olarak, 21Hata tipleri, 212-214 İnkompetans, hastalarda, 183Hatalar. Bakınız Medikal hatalar İnsidans, 1995-HIAA (5-hidroksiindolasetikasit), 80 İnsomnia, 45-46, 167-168Hidromorfon, 146 İnterferon, 94Himmelsbach hipotezi, madde kullanımı için, 140 İntihar, 65-68Hipertansif kriz, 98 antidepresanlar, 67Hipnotikler, 165 cinsiyet, 65Hipoaktif seksüel istek, 52 depresyon, 67Hipokampus lezyonları, 76 fikir, 67Hipokondriazis, 120 madde kullanımı, 66Hipomani, 99 major depresif bozukluk, 93Hipotalamus lezyonları, 76-77 PTSD, 66Hipotezler, 212-214 risk faktörleri, 65-66Histaminler, 80 şizofreni, 66Histriyonik kişilik özelliği, 29, 71, 130 tedavide MAOI, 67HIV (human immunodeficiency virüs), 113, 182 yarış, 66Hızlı göz hareketleri (REM), 20, 43-45 İstatistikHMO (Sağlık bakım organizasyonu), 193 dağılım 209-212, 210fHo (null hipotez), 212 hipotez ve hata tipleri, 212-214Homoseksüel, kromozomal faktörler, 50 testler, 214-215Homovanilik asit (HVA), 79 İzolasyon, defans mekanizması olarak, 27-28Hormonlar, etkilenen davranışlar, 51Human immundeficiency virüs (HIV), 113, 182 JHuntington Hastalığı, 71, 113 Jeneralize anksiyete bozukluğu (GAD), 103-1045-HT (5-hidroksitriptamin), 79HVA (homovanilik asit), 79 K Kabullenme çalışması, 69I, İ Kabullenme, ölümün aşaması olarak, 21Id, 25 Kafein, 143IQ (zeka katsayısı), 41 Kapalı uçlu soru, 179İkizler. Bakınız Dizigotik ikizler, Monozigotik Kappa reseptör agonistleri, 146 Kappa reseptörr antagonisti, 146 ikizler Karbamazepin, 100t, 173İlaçlar. Ayrıca bakınız Spesifik ilaçlar Karbatrol. Bakınız Karbamazepin Karlılık, 181 ilk sıradaki eliminasyon, 149f Karşıaktarım, 30 mani epizodu, 101 Karşıt meydan okuma bozukluğu, 161 seksüel fonksiyon, 55-56 Katalepsi, 90 sıfırıncı sırada eliminasyon, 148, 148f Katatonik şizofreni, 89 yoksunluk, 141-142 Katekolamin, 78-79İleri yönlenme, 184 Kayıp, 21-22, 22tİlk basamak eliminasyon, ilaçların, 149f Ketamin, 144. Ayrıca bakınız Madde kullanımı

222 İndexKişilik bozuklukları, 66, 125-133 Loperamid, 147 küme A, 126-127 Lorazepam, 167 küme B, 127-128 küme C, 130-131 M psikoz, 86 Madde kullanımı, 139-151 sınıflama, 125-126 tanı kriteri, 125 agresyon, 63 tanımlama, 125 deliryum, 111 dissosiyatif bozukluk, 135Klasik konumlanma, 35-37, 36f, 39 Himmelsbach hipotezi, 140Kleine-Levin sendromu, 46 özlem, 142Klimakterium, 17 tanı kriterleri, 139Klinik deneme, 203 yaşlılar arasında, 21Klomipramin, 106 cinsel saldırı, 61Klozapin, 171-172 fizyolojik yolaklar, 140Kodein, 146 intihar, 66Kognitif bozukluklar, 86, 111-116. Ayrıca bakınız medikal etkileri, 143 medikal olmayan etkileri, 144 Deliryum, Demans mood bozuklukları, 86 amnestik sendromlar, 115 relaps, 142 deliryum, 111-112 seksüel cevap, 55-56 demans, 20, 112-114 tedavi, 139-142Kognitif davranış tedavisi (CBT), 106Kohort çalışması, 202 detoksifikasyon, 142Kokain, 55, 144. Ayrıca bakınız Madde ilkeler, 140 negatif destek, 142 kullanımı pozitif destek azalması, 141Kökleşen refleksler, 6 semptom önleme, 140Kolesistokinin (CCK), 82 yedek ilaçlar, 141Kompliyans. Bakınız, Hasta bağlılığı yoksunluk, 139-142Kompülsiyon, 106 tolerans, 139Konjenital adrenal hiperplazi, 50 Major depresif bozukluk, 66, 91, 93-98Konkordans, 69 distimik bozukluk, 94Konversiyon bozukluğu, 117t, 119-120 genetik faktörler, 70Korelasyon katsayısı, 211 ilaçlardan, 94Kötüye kullanım. Bakınız Madde bağımlılığı intihar fikri, 93 MAOI, 98 çocuk, 57-60 prevalans, 93 duygusal, 59-60 psikoterapi, 98-99 evcil çift, 60 semptomlar, 93 seksüel, 58-59 TCA, 97-98 yaşlı, 57-60 tedavi, 94-95, 95t, 96tKristalize zeka, 20 Malpraktis, 181-182Kuarterner aminler, 78 Mani, 99, 101Kubler-Ross, Elizabeth, 21-22 Mann-Whitney test, 215 MAOI. Bakınız Monoamin oksidaz inhibitörleriL Marihuana, 55-56, 144-145. Ayrıca bakınız MaddeLaboratuarda, 180Laf salatası, 88 kullanımıLamictal. Bakınız Lamotrijin Matur defans mekanizması, 27Lamotrijin, 100t, 173 Medicaid, 191Lanugo, 153-154 Medicare, 191-192Latent faz, 4 Medikal etik, 181-189Levodopa, 111 Medikal hata, 177Lexapro. Bakınız Essitalopram Medyan, 209Lineer korelasyon, 214-215 Melanozis coli, 154Lityum, 100t, 172 Memantin, 114Lökopeni, 153-154

İndex 223Menopoz, 17 psikiyatrik durumlarda değişimi, 78tMental geciktirme, 41 salınım basamakları, 77Mental yaş, 41 NOS (Başka Yerde Sınıflanmamış YemeMeperidin, 146Metadon, 56, 147. Ayrıca bakınız Madde kullanımı Bozuklukları), 156Metildopa, 94 NPV (negatif prediktif değer), 200, 201fMetilfenidat, 162 NREM (nonrapid göz hareketleri), 43-45MHPG (3-Metoksi-4-hidroksifenilglikol), 793-Metoksi-4-hidroksifenilglikol (MHPG), 79 O, ÖMirtazapin, 96t, 104 Obsesif kompülsif kişilik bozukluğu (OCPD),Mizah, defans mkanizması olarak, 27-28Mod, 209 28, 103, 106, 132Modeling, nonassosiyatif öğrenme, 39-40 Obsesif-kompülsif bozukluk (OCD), 28, 103,Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI), 67, 170 105-106, 132 etki mekanizması, 170 Obstrüktif uyku apnesi (OSA), 46-47 ilaç etkileşimi, 170 OCD. Bakınız Obsesif kompülsif bozukluk yan etki, 170 OCPD. Bakınız Obsesif kompülsif kişilikMonozigotik ikizler, 69-72Mood bozuklukları, 86 bozukluğuMood stabilizatörleri, 100t Odds ratio (OR), 206Morfin, 146 Oksikodon, 146Moro refleksi, 5-6 Oksitosin, 82Mu reseptör agonist, 146 Onam, 184, 186Mu reseptör antagonist, 146 Önleme, defans mekanizması olarak, 30 Önleyici kişilik bozukluğğu, 71, 130-131N Opioid reseptörlerN-metil-D-aspartat (NMDA), 114Nalorfin, 146 etki mekanizması, 145Naltrekson, 146 lokalizasyonu, 145Namenda. Bakınız Memantin tipleri, 145Narkolepsi, 45-46, 86 OpioidlerNarkotik aşırı doz. Bakınız Aşırı doz, narkotik agonist, 145-146Narşist kişilik bozukluğu, 121, 129-130 antagonistler, 145Nefazodon, 96t endojen, 82Negatif destek, 37-38 etki mekanizması 145Negatif prediktif değer (NPV), 200, 201f opiyatlar, 146Nekrofili, 54 Opiyatlar, 146Neolojizm, 88 OR (odds ratio), 206NMDA (N-Metil-D-aspartat), 114 Oral faz, 4NMS (Nöroleptik malign sendrom), 91 Oran bilgisi, 214Nominal veri, 214 Ordinal veri, 214Nonrapid göz hareketleri (NREM), 43-45 Orgazm bozuklukları, 52Norepinefrin Orta yaş erişkin, 17 Ortalama, 209 agresyon, 63 OSA (obstrüktif uyku apnesi), 46-47 biyojenik amin olarak, 79 Osteoporoz, 17 MHPG, 79 Otistik bozukluk, 159-160 seksüel cevap, 55 Öfke, ölümün evresi olarak, 21 sentez, 79 Öğrenilmiş yardımlaşmama, 37Normal dağılım, 209 Öğrenme teorisi, 35-42Nöroanatomi, 75-76 assosiyatif, 35-39Nöroleptik malign sendrom (NMS), 91Nöropeptitler, 81-82 Edimsel konumlanma, 35, 37Nörotensin, 82 Klasik konumlanma, 35-37, 36fNörotransmitter, 77-78 nonassosiyatif, 35, 39-41 alışkanlık, 40 gözlemci öğrenme, 39 Ölüm 5 evre, 21-22

224 İndex çocuk anlaması, 12 Prozac. Bakınız Fluoksetn kayıp, 21-22, 22t Psikiyatrik bozukluklar, 69-71. Ayrıca bakınızÖlümün beş evresi, 21-22Östrojenler, 51 Major depresif bozukluk; Psikoz; ŞizofreniÖtenazi, 186 Psikoanalitik teori, 25-33Özgürleşmiş küçükler, 183Özlem, 142 beynin topografik teorisi, 25 beynin yapısal teorisi, 25P defans mekanizması, 26-30, 31-32tp değeri, 213 psikoterapi, 26-27Paksil. Bakınız Parosetin Psikoterapi, 26-27Palmar kavrama, 6 major depresyon bozukluğu için, 98-99Palyatif bakım, 186, 194 psikodinamik, 26-27Panik bozukluk, 103-105 spesifik fobi için, 109Papaverin, 53 Psikotik bozukluk için, 85-92Para basma, 58 Psikoz, 85-86Parafili, 54 farmakolojik ajanlar, 171Paranoid kişilik bozukluğu, 29, 126-127 hallusinasyon, 85-86Paranoid şizofreni, 89 kişilik bozuklukları, 86Parasomnia, 45 klinik kalite işaretleri, 85Paraşüt refleksi, 6 medikal durumlardan, 86Parietal lob lezyonları, 76 narkolepsi, 86Parkinson hastalığı, 78-79 postpartum, 16Paroksetin, 95t, 167-168 PTSD. Bakınız Posttravmatik stres bozukluğuParotidit, 155Pasif intihar fikri, 67 RPavlov’un klasik koşullanması, 36, 36f r (korelasyon katsayısı), 211Paylaşılan psikotik bozukluk, 91 Rasyonalizasyon, defans mekanizması olarak,Pedofili, 54Pentazosin, 146 27-28Periferik sinir sistemi (PNS), 75-76 Reaksiyon şekli, defans mekanizması olarak,Piaget, Jean, 3-5PNS (periferik sinir sistemi), 75-76 27-28Pooled risk, 192 Regresyon, defans mekanizması olarak, 27, 29Postpartum blues, 15-16 Relaps, 142, 150Postpartum major depresyon, 16, 94 Relatif risk (RR), 205-206, 205fPostpartum psikoz, 16 REM (hızlı göz hareketleri), 20, 43-45Postpartum stres bozukluğu (PTSD), 62, 103, Remeron. Bakınız Mirtazapin Reserpin, 94 107-108 Ressüsite etmeyiniz (DNR), 185 ASD, 108 Retiküler sistem lezyonları, 76 intihar, 66 Retrospektif çalışma, 202 uyum bozukluğu, 108 Rett bozukluğu, 159-160Pozitif prediktif değer (PPV), 200, 201f Risperidon, 172Pozitif takviye, 37-38 Ritalin, 46PPO, 193 Rivastigmin, 114PPV (pozitif prediktif değer), 200, 201f Romazicon. Bakınız FlumazenilPrazosin, 108 Röntgencilik, 54Prematür doğum, 5 RR (relatif risk), 205-206, 205fPrematür ejekulasyon, 52Prevalans, 199 S, ŞPriapizm, 168 Sağlık bakım sigortası, 191-193Primer işlem düşüncesi, 26Progesteron, 51 kapsama, 192Projeksiyon, defans mekanizması olarak, 27, 29 özel, 193Prospektif çalışma, 201 tipleri, 191-192 yönetim programı, 191-192 Sağlık bakım sistemi, 194-195 Sağlık bakım ücreti, 193-194 Sağlık bakımı, bakım planı, 193

İndex 225Sağlık durumu, tanımlayıcılar, 195-196 Sosyal fobi, 103, 106-107, 109Sağlık kontrol organizasyonu (HMO), 193 Soyağacı çalışması, 69Sallanmış bebek sendromu, 58 Spesifik fobi, 103, 108-109Santral sinir sistemi (CNS), 75-76 Spesifite, 200Seçici mutizm, 163 Spontan iyileşme, 37Seksüel cevap, 51-56 Spooning, 58 SSRI. Bakınız Selektif serotonin gerialım disfonksiyon, 52-53 ilacın üzerinde etkileri, 55-56 inhibitörleri medikal durumlar, 54-55 Standart deviasyon, 211-212, 211f normal siklus, 51-52 Stanford-Binet skalası, 41 parafili, 54 Startle refleks. Bakınız Moro refleksi serotonin, 80 Steroid kullanımı, 63, 94Seksüelite, Tanner gelişim evrelemesi, 12, 13t Sublimasyon, defans mekanizması olarak, 27-28Selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) Substance P, 82 çocuklar için, 167 Superego, 26 depresyon için, 94, 95t, 167 Supresyon, defans mekanizması olarak, 29 GAD için, 104 Sürekli takviye, 39 intihar için, 67 Şekillendirme, 38 MAOI, 98 Şizoaffektif bozukluk, 86, 91 pan etkileri, 167 Şizofreni, 69-70, 87-91 panik bozukluk için, 105 sıklıkla kullanılan, 167 anormal düşünce şekli, 88Sensitivite, 200 antipsikotikler, 90Sensitizasyon, 41 aşağıya doğru sürüklenme, 89Serbest assosiyasyon, 27 cinsiyet, 69, 89Serotonin sendromu, 98 disorganize konuşma, 87Serotonin, 79-80 dopamin hipotezi, 89 azalmış agresyon, 63 dopaminler, 78 biyojenik amin olarak, 79-80 EPS, 90-91 değişen davranışsal faktörler, 79-80 genetik faktörler, 69-70 depresyon, 47 intihar, 66, 90 seksüel cevap, 80 karakteristik semptomları, 87-88 sentez, 80 katalepsi, 90 uykuda, 44 katatonik, 89Sertralin, 95t, 167 monozigotik ikizler arasında, 70Serzone. Bakınız Nefazodon paranoid, 89SIG E CAPS, 93 prevalans, 69Sigorta. Bakınız Sağlık-bakım sigortası prodromal faz, 88Siklotimik bozukluk, 101 şizotipal kişilik bozukluğu, 127Sildenafil sitrat, 53 subtipleri, 89Sirkadyan ritm uykku bozukluğu, 45, 47 TD, 90-91Sistematik desensitizasyon, 40 Waxy fleksibilite, 90Sitalopram, 95t, 167 Şizofreniform bozukluk, 86Sıfır hipotezi (H0), 212 Şizoid kişilik bozukluğu, 126, 130-131Sıfırıncı-sırada eliminasyon, ilaçların, 148, 148f Şizotipal kişilik bozukluğu, 29, 71, 127Somatizasyon bozukluğu, 71, 118-119Somatoform bozukluk, 117-124 T beden dismorfik bozukluk, 106, 121 t-test, 214-215 hipokondriazis, 120 Takrin, 81 konversiyon bozukluğu, 117t, 119-120 Tanımlama, defans mekanizması olarak, 27, 29 primer tipleri, 117, 117t Tardif diskinezi (TD), 90-91 somatizasyon bozukluğu, 71, 118-119 Tasfiye, 155 temaruz, 117, 117t, 123 Tavsiyeler, hasta, 177 yapay bozukluk, 117,117t, 122-123 TCA. Bakınız Trisiklik antidepresanSomatostatin, 82 TD (tardif diskinezi), 90-91 Tecavüz, 61-62

226 İndexTedavi ilişkili grup (DRG), 192 Vazopressin, 82Tedavinin reddi Venlafaksin, 97t, 104 Viagra. Bakınız Sildenafil sitrat doktor tarafından, 187 VIP (vazoaktif intestinal peptit), 82 hasta tarafından, 186 VMA (vanilmandelik asit), 79Tegretol. Bakınız KarbamazepinTemaruz, 117, 117t, 122, 123 WTemporal lob lezyonu, 76 Waxy fleksibilitesi, 90Tercih sağlayıcı organizasyonlar (PPO), 193 Wellbutrin. Bakınız BupropionTercüman, 179 Wilcoxon testi, 215Test-tekrar test güvenilirliği, 204Test, 203-204 YTestosteron, 51 Yapay bozukluk vekil ile, 122-123Tiamin eksikliği, 115 Yapay bozukluk, 117, 117t, 122-123Tip I hata (?), 212 Yapısal fikir teorisi, 25Tip II hata (?), 212 Yasal tecavüz, 62Tolerans 139, 149. Ayrıca bakınız Madde kullanımı Yaşam beklentisi, 19Topografik düşünce teorisi, 25 Yaşayan umutlar, 185Tourette bozukluğu, 72, 162-163 Yaşlanma, 19-20. Ayrıca bakınız;Transference, 30Transvestik fetişizm, 54 fizyolojik değişim, erkeklerde, 17Trazodon, 96t, 168 hafıza ve demans, 113Trikotilomania, 106 Yaşlı inkarı, 58Trisiklik antidepresanlar (TCA), 80, 97-98, 169-170 Yaşlı istismarı, 57-60 aşırı doz, 169 Yaşlılık, 19-23 etki mekanizması, 168-169 demografik, 19 sıklıkla kullanılan, 98, 169 fizyolojik değişimler, 19-20 tersiyer, 169 psikolojik özellikler, 20 yan etkileri, 97, 169 psikopatoloji, 20-21Tükenme, 37-38 uzatıcı faktörler, 21Turner sendromu, 51 yaşam beklentisi, 19 Yaygın kişilik bozukluğu 159-161U Asperger bozukluğu, 159-160Uprima. Bakınız Apomorfin çocukluk çağı disintegratif bozukluk, 159, 161Uyarı jeneralizasyonu, 37 otistik bozukluk, 159-160Uyku terörü, 47 Rett bozukluğu, 159-160Uyku, 43-48 Yeme bozuklukları, 153-157 Yenidoğan. Bakınız İnfant refleksleri, 5-6 Alzheimer hastalığı, 48 Yerdeğiştirme, defans mekanizması olarak, 27-29 anormal, 45-47 Yerli ortağı istismar, 60 bozukluk, 45-47 Yeterlilik, 83 depresyon, 47-48 Yoksunluk. Ayrıca bakınız Madde kullanımı normal, 43-45 alkol, 141, 143 yaşlılardaki patern, 20 benzodiazapin, 166Uyum bozukluğu, 108-110 ilaçlar, 141-142Uyum, 177 Yorgunluk, 93Uyurgezerlik, 47 Yürütme bozukluğu, 127, 161Uzunluk, 21 Yüzen, 40, 109V ZValproik aist, 100t, 173 Zarar vermemek, 181Vanilmandelik asit, (VMA), 79 Zeka katsayısı (IQ), 41Varyans analizi (ANOVA), 214-215 Zeka testi, 41Vasküler demans, 113 Zoloft. Bakınız SertralinVazoaktif intestinal peptit (VIP), 82