HA Standard_58_

ตอนท่ี III กระบวนการดแู ลผปู้ ว่ ย III-1 การดIูแIIล-4ผปู้ ่วยการเขา้ ถึงและเข้ารับบริการ การใหข้ อ้ มลูIIแI-5ละเสรมิ พลงั III-3.1 วางแผนดูแลผปู้ ่วย การดแู IลII-ต6อ่ เน่อื ง III-3.2 วางแผนจ�ำหนา่ ยการประIIเIม-2ินผู้ปว่ ยมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รตฉิ ลองสิรริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี 139

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผู้ปว่ ย III-1 การเขา้ ถงึ และเขา้ รบั บรกิ าร (ACN)III-1 การเข้าถงึ และเขา้ รบั บรกิ าร (Access & Entry)ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารสรา้ งความมนั่ ใจวา่ ผรู้ บั บรกิ ารสามารถเขา้ ถงึ บรกิ ารทจี่ ำ� เปน็ ไดง้ า่ ย กระบวนการรบั ผปู้ ว่ ยเหมาะกบั ปญั หาสุขภาพ / ความต้องการของผู้ป่วย ทันเวลา มีการประสานงานท่ีดี ภายใต้ระบบและสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมและมีประสิทธภิ าพ ดแู ลฉกุ เฉนิ ช่วยเหสลง่ อื ตเบ่อ้อื งต้น รบั ไว้ในหนว่ ยบริการ การเข้าถงึ เรง่ ดว่ น อธบิ ายเหตุผล, หาทส่ี ง่ ต่อ วิกฤติ/พเิ ศษ กายภกาาพร,ลภดาอษปุา,สวรฒั รนคธรรม ประเมนิ ผู้ปว่ ย ประเมนิ ความ เกณฑเ์ ข้าหนว่ ยบรกิ ารวกิ ฤติ ตอบสนองรวดเรว็ เบ้อื งตน้ สามารถขององค์กร การให้ข้อมลู ให้ข้อมูล รับไวใ้ น และการเสริมพลงั สภาพความเจ็บป่วย หน่วยบริการท่วั ไป การดูแลท่ีจะไดร้ บั ผูป้ ่วยเข้ารับบรกิ าร ผลลัพธ์และคา่ ใชจ้ ่าย ทันเวลา เหมาะสม ไดร้ บั การยินยอม มปี ระสิทธภิ าพ140 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรตฉิ ลองสริ ิราชสมบัติครบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ยIII-1 การเข้าถึงและเข้ารับบรกิ าร (ACN) ทมี ผ้ใู หบ้ ริการสร้างความมนั่ ใจวา่ ผู้รับบริการสามารถเขา้ ถงึ บริการทจ่ี ำ� เปน็ ไดง้ ่าย, กระบวนการรบั ผู้ปว่ ย เหมาะกบั ปัญหาสุขภาพ / ความตอ้ งการของผู้ปว่ ย ทนั เวลา มกี ารประสานงานทดี่ ี ภายใต้ระบบและ ส่งิ แวดลอ้ มทเ่ี หมาะสมและมีประสทิ ธผิ ล. (1) ชมุ ชนสามารถเขา้ ถงึ บรกิ ารตา่ งๆ ทเ่ี หมาะสมกบั ความตอ้ งการของตน. ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารพยายามลดอปุ สรรค ตอ่ การเข้าถึงบรกิ าร ในด้านกายภาพ ภาษา วัฒนธรรม จิตวญิ ญาณ และอุปสรรคอื่นๆ. ทีมผู้ใหบ้ ริการ ตอบสนองตอ่ ผรู้ บั บรกิ ารอยา่ งรวดเรว็ . ระยะเวลารอคอยเพอ่ื เขา้ รบั บรกิ ารเปน็ ทยี่ อมรบั ของชมุ ชนทใ่ี ชบ้ รกิ าร. (2) ผูป้ ่วยท่ีจำ� เปน็ ต้องไดร้ บั การดูแลฉุกเฉนิ หรือเรง่ ดว่ นไดร้ ับการประเมนิ และดูแลรกั ษาเปน็ อนั ดับแรก. (3) มกี ารประเมนิ ความสามารถในการรบั ผปู้ ว่ ยไวด้ แู ลตามเกณฑท์ ก่ี ำ� หนดไว.้ ถา้ ไมส่ ามารถใหบ้ รกิ ารแกผ่ ปู้ ว่ ยได้ ทมี ผใู้ หบ้ ริการจะใหค้ วามช่วยเหลือเบื้องต้นอยา่ งเหมาะสม อธบิ ายเหตุผลทไี่ ม่สามารถรบั ไว้ และชว่ ยเหลอื ผปู้ ่วยในการหาสถานบริการสขุ ภาพที่เหมาะสมกวา่ . (4) การรับย้ายหรอื รบั เข้าหน่วยบรกิ ารวิกฤติหรอื หนว่ ยบริการพิเศษเปน็ ไปตามเกณฑท์ ่ีกำ� หนดไว.้ (5) ในการรบั ผปู้ ว่ ยไวด้ แู ล, มกี ารใหข้ อ้ มลู ทเี่ หมาะสมเกย่ี วกบั สภาพการเจบ็ ปว่ ย การดแู ลทจ่ี ะไดร้ บั ผลลพั ธแ์ ละ คา่ ใชจ้ า่ ยทคี่ าดวา่ จะเกดิ ขน้ึ แกผ่ ปู้ ว่ ย / ครอบครวั อยา่ งชดั เจนและเขา้ ใจงา่ ย. มกี ระบวนการขอความยนิ ยอม จากผปู้ ว่ ย / ครอบครวั กอ่ นทจ่ี ะใหบ้ รกิ ารหรอื กระทำ� หตั ถการสำ� คญั และสรา้ งความมน่ั ใจวา่ ผปู้ ว่ ย / ครอบครวั ได้รับข้อมูลที่จ�ำเป็นอย่างเพียงพอด้วยความเข้าใจ มีเวลาท่ีจะพิจารณาก่อนตัดสินใจ และมีการบันทึกท่ี เหมาะสม.มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรติฉลองสริ ริ าชสมบัติครบ 60 ปี 141

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ย III-2 การประเมนิ ผปู้ ว่ ย (ASM) III-2 การประเมนิ ผู้ปว่ ย (Patient Assessment)ผู้ป่วยทกุ รายได้รบั การประเมินความต้องการและปัญหาสขุ ภาพอย่างถูกตอ้ ง ครบถว้ น และเหมาะสม ก. การประเมินผปู้ ว่ ย ความรว่ มมือและ ประเมนิ ซ้ำ� ดูแลตามแผน การประสานในทีม วางแผนควอาามยเบร,ุ ร่งปกิดผญั าวู่้ปรนหท่ว,า่ีจยกสะาุขใรภหศา้ กึ พษ,า, ปญั หา/ความตอ้ งการ บนั ทึกแนวปฏิบัติทางคลินิก กปปารระรรวบัะตั รเิ,คู้มตวินราวมแจตรร่าอ้ กงงรกกบัาายร,, วเชเิ คอ่ื รมาโะยหง์ เรง่ ด่วน/สำ� คัญ อธบิ ายผลส่ิงแวดล้อมปลอดภัย ปัจจัยดเศ้ารนษจฐติ กใจิจ สงั คม การวินิจฉยั โรค เทเคครโทื่อนงรโมลพั ยอื ยี,, บอาปุคุกกลรราณกร์ , ค. การวินจิ ฉยั โรค ข. กากราตรรววนิ จิจปฉรัยะกอบ การส่งตรวจ/ส่งตอ่ ทบทวน ความน่าเชือ่ ถือ หาสาเหตขุ อง ความผิดปกติ การส่อื สาร142 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสิรริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผูป้ ว่ ยIII-2 การประเมนิ ผปู้ ว่ ย (ASM) ผู้ป่วยทุกรายได้รบั การประเมินความต้องการและปัญหาสขุ ภาพอย่างถูกตอ้ ง ครบถว้ น และเหมาะสม.ก. การประเมินผ้ปู ว่ ย(1) มกี ารประเมนิ ผปู้ ว่ ยครอบคลมุ รอบดา้ นและประสานงานกนั เพอ่ื ลดความซำ�้ ซอ้ น, ผปู้ ระกอบวชิ าชพี ทรี่ บั ผดิ ชอบ ดูแลผู้ป่วยร่วมมือกันวิเคราะห์และเชื่อมโยงผลการประเมิน. มีการระบุปัญหาและความต้องการที่เร่งด่วน และสำ� คญั .(2) การประเมนิ แรกรบั ของผปู้ ว่ ยแตล่ ะรายประกอบดว้ ย ประวตั สิ ขุ ภาพ, การตรวจรา่ งกาย, การรบั รคู้ วามตอ้ งการ ของตนโดยผู้ป่วยเอง, การประเมินปัจจยั ด้านจิตใจ สงั คม149 วฒั นธรรม จติ วญิ ญาณ และเศรษฐกิจ.(3) วธิ ีการประเมนิ ทเ่ี หมาะสมกับผปู้ ่วยแตล่ ะราย150 ภายใต้ส่ิงแวดลอ้ มท่ปี ลอดภัยและทรพั ยากรทเ่ี พยี งพอ151. มกี ารใชแ้ นวทางปฏบิ ตั ทิ างคลนิ กิ ทเี่ หมาะสมกบั ผปู้ ว่ ยและทรพั ยากรเพอื่ ชน้ี ำ� การประเมนิ ผปู้ ว่ ย ถา้ มแี นวทาง ดงั กลา่ ว. 149 ปจั จยั ดา้ นสงั คม รวมถึงความชว่ ยเหลือจากชมุ ชนและครอบครวั เมือ่ ออกจากโรงพยาบาล ความสามารถในการสอ่ื สาร และความสามารถ ในการดแู ลตนเอง150 วธิ กี ารประเมนิ ผปู้ ว่ ยทเี่ หมาะสม ควรพจิ ารณา อายุ ปญั หาสขุ ภาพ ความเรง่ ดว่ น ระดบั การศกึ ษา / ภาษา / วฒั นธรรมของผปู้ ว่ ย การตรวจ ประกอบการวินิจฉยั โรคที่เคยทำ� บรกิ ารหรอื การรักษาทจ่ี ะใหแ้ ก่ผปู้ ว่ ย 151 ทรพั ยากรในการประเมินผู้ปว่ ย ควรพิจารณา เทคโนโลยี บุคลากร เครือ่ งมอื อปุ กรณ์ การเกบ็ ขอ้ มลูมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสิรริ าชสมบัติครบ 60 ปี 143

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผ้ปู ว่ ย (4) ผปู้ ว่ ยไดร้ บั การประเมนิ ภายในเวลาทเ่ี หมาะสมตามทอ่ี งคก์ รกำ� หนด. มกี ารบนั ทกึ ผลการประเมนิ ในเวชระเบยี น ผู้ป่วยและพร้อมท่จี ะใหผ้ ู้เกย่ี วข้องในการดูแลไดใ้ ช้ประโยชน์จากการประเมินนนั้ . (5) ผู้ปว่ ยทกุ รายได้รับการประเมินซ้�ำตามช่วงเวลาทเี่ หมาะสม เพื่อประเมนิ การตอบสนองต่อการดูแลรกั ษา. (6) ทีมผ้ใู ห้บรกิ ารอธบิ ายผลการประเมินใหแ้ กผ่ ู้ป่วยและครอบครัวด้วยภาษาท่ชี ัดเจนและเข้าใจง่าย. ข. การสง่ ตรวจเพ่อื ประกอบการวนิ ิจฉัยโรค (1) ผปู้ ว่ ยไดร้ บั การตรวจเพอ่ื ประกอบการวนิ จิ ฉยั โรคทจ่ี ำ� เปน็ ครบถว้ น หรอื ไดร้ บั การสง่ ตอ่ ไปตรวจทอี่ น่ื ในเวลา ทเ่ี หมาะสม. (2) มีการประเมนิ ความนา่ เช่ือถอื ของผลการตรวจประกอบการวนิ ิจฉยั โรค โดยพิจารณาเปรียบเทียบกับสภาวะ ของผปู้ ่วย. (3) มีระบบสื่อสารและบันทึกผลการตรวจท่ีมีประสิทธิผล ท�ำให้มั่นใจว่าแพทย์ได้รับผลการตรวจในเวลาท่ี เหมาะสม สามารถสบื ค้นผลการตรวจได้ง่าย ไม่สญู หาย และมกี ารรกั ษาความลบั อยา่ งเหมาะสม. (4) มีการอธิบายหรือส่งตรวจเพม่ิ เตมิ เม่ือพบวา่ ผลการตรวจมคี วามผดิ ปกต.ิ144 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสิรริ าชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ่วยค. การวินจิ ฉัยโรค(1) ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยโรคท่ีถูกต้อง โดยมีข้อมูลเพียงพอเพ่ืออธิบายเหตุผลของการวินิจฉัยโรค. มีการลง บนั ทกึ การวนิ จิ ฉยั โรคภายในเวลาทกี่ ำ� หนดไว้ และบนั ทกึ การเปลย่ี นแปลงการวนิ จิ ฉยั โรคเมอื่ มขี อ้ มลู เพมิ่ เตมิ . มกี ารทบทวนความเหมาะสมของการวนิ จิ ฉยั โรค และความสอดคล้องของการวนิ ิจฉัยโรคของแต่ละวิชาชพี ในทีมผู้ให้บรกิ ารอย่างสมำ่� เสมอ.มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกียรติฉลองสิริราชสมบัตคิ รบ 60 ปี 145

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผู้ป่วย III-3 การวางแผน (PLN) III-3.1 การวางแผนการดูแลผู้ป่วย (Planning of Care) ทีมผใู้ ห้บริการจดั ทำ� แผนการดูแลผปู้ ่วยที่มกี ารประสานกันอยา่ งดแี ละมเี ปา้ หมายทชี่ ดั เจน สอดคลอ้ งกับปญั หา / ความ ต้องการดา้ นสขุ ภาพของผปู้ ่วย การประเมิน การเชอื่ มโยงและ แผนการดูแลผู้ปว่ ย เป้าหมาย ปฏบิ ัติ ประสานงาน บรกิ าร เฝา้ ระวงั ในการวางแผน องค์รวม เหมาะสม สอื่ สาร/ ประสานงาน ใชห้ ลกั ฐานวิชาการ ทบทวน ปรบั แผน ผูป้ ว่ ย/ครอบครวั มีสว่ นรว่ มผู้ป่วย/ครอบครัว ได้รบั ขอ้ มลู146 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกียรติฉลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดแู ลผปู้ ว่ ย III-3.2 การวางแผนจ�ำหน่าย (Discharge Planning)มีการวางแผนจ�ำหน่ายผู้ป่วยเพ่ือให้ผู้ป่วยสามารถดูแลตนเอง และได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมกับสภาพปัญหาและความตอ้ งการ หลงั จากจำ� หนา่ ยจากโรงพยาบาลก�ำหนดแนวทาง ประเมินความ ผว้ปูกแชิ ่วาพายรชทแมีพยลสีท์ ะพี่เ่วคกยนรยี่าอรบวบว่ขาค้อมลรงัว ขอ้ บง่ ชี้ จ�ำเป็น แผนจำ� หนา่ ย ปฏบิ ตั ติ ามแผนโรคกลุม่ เป้าหมาย ผปู้ ่วย/ครอบครัว เชื่อมโยงกบั แผนการดูแล มศี กั ยภาพประเมนิ ปญั หา/ความต้องการ ใช้หลกั การเสริมพลงั ทจี่ ะเกิดหลังจากจ�ำหน่าย และม่ันใจในการ ประเมนิ ซ้�ำ ดแู ลตนเอง ปรบั ปรงุ ประเมินผลมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี 147

ตอนท่ี III กระบวนการดแู ลผูป้ ่วยIII-3.1 การวางแผนการดูแลผูป้ ว่ ย (PLN.1) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารจดั ทำ� แผนการดูแลผู้ปว่ ยทีม่ ีการประสานกันอยา่ งดแี ละมีเปา้ หมายทีช่ ดั เจน สอดคล้องกับ ปญั หา / ความตอ้ งการด้านสุขภาพของผู้ปว่ ย. (1) การวางแผนดแู ลผปู้ ว่ ยเปน็ ไปอยา่ งเชอื่ มโยงและประสานกนั ระหวา่ งวชิ าชพี แผนก และหนว่ ยบรกิ ารตา่ งๆ. (2) แผนการดแู ลผปู้ ว่ ยตอบสนองตอ่ ปญั หา / ความตอ้ งการของผปู้ ว่ ยทไี่ ดจ้ ากการประเมนิ อยา่ งเปน็ องคร์ วม152. (3) มีการน�ำหลักฐานวิชาการหรอื แนวทางปฏบิ ตั ิทเี่ หมาะสมมาใชเ้ ป็นแนวทางในการวางแผนการดูแลผูป้ ว่ ย. (4) ผปู้ ว่ ย / ครอบครวั มโี อกาสตดั สนิ ใจเลอื กวธิ กี ารรกั ษาหลงั จากไดร้ บั ขอ้ มลู ทเ่ี พยี งพอ และรว่ มในการวางแผน การดแู ล. (5) แผนการดแู ลผู้ป่วยครอบคลุมเป้าหมายทต่ี อ้ งการบรรลแุ ละบริการท่ีจะใหเ้ พือ่ บรรลุเปา้ หมาย. (6) มีการสื่อสาร / ประสานงานระหว่างสมาชิกของทีมผู้ให้บริการและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง เพื่อให้มีการน�ำ แผนการดูแลผู้ป่วยไปสู่การปฏิบัติท่ีได้ผลในเวลาที่เหมาะสม โดยสมาชิกของทีมผู้ให้บริการมีความเข้าใจ บทบาทของผเู้ ก่ียวข้องอ่ืนๆ. (7) มกี ารทบทวนและปรบั แผนการดแู ลผปู้ ่วยเม่อื มขี ้อบ่งชีจ้ ากสภาวะหรอื อาการของผปู้ ว่ ยทีเ่ ปล่ียนไป.152 แผนการดแู ลผู้ปว่ ยท่ตี อบสนองปญั หา / ความตอ้ งการอย่างเปน็ องคร์ วม ครอบคลมุ การตอบสนองความตอ้ งการด้านร่างกาย อารมณ์ จติ ใจ สงั คม เศรษฐกจิ คำ� นึงถงึ วิถีชีวติ ขอ้ จ�ำกดั ความคาดหวงั ของผปู้ ่วย/ครอบครัว148 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบตั ิครบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผ้ปู ว่ ยIII-3.2 การวางแผนจ�ำหนา่ ย (PLN.2) มกี ารวางแผนจำ� หนา่ ยผปู้ ว่ ยเพอื่ ใหผ้ ปู้ ว่ ยสามารถดแู ลตนเอง และไดร้ บั การดแู ลอยา่ งเหมาะสมกบั สภาพ ปญั หาและความตอ้ งการ หลังจากจ�ำหนา่ ยจากโรงพยาบาล. (1) มีการกำ� หนดแนวทาง ขอ้ บง่ ชี้ และโรคทเี่ ปน็ กลุ่มเปา้ หมายส�ำคัญสำ� หรบั การวางแผนจำ� หน่าย. (2) มกี ารพจิ ารณาความจำ� เป็นในการวางแผนจ�ำหน่ายส�ำหรบั ผูป้ ่วยแตล่ ะราย ต้ังแต่เร่มิ แรกท่เี ปน็ ไปได้. (3) แพทย์ พยาบาล และวิชาชีพท่เี กีย่ วขอ้ ง รวมทั้งผ้ปู ว่ ยและครอบครัว มสี ว่ นร่วมในการวางแผนจ�ำหน่าย. (4) มีการประเมินและระบุปญั หา / ความต้องการของผู้ป่วยทจี่ ะเกดิ ขน้ึ หลงั จ�ำหนา่ ย และประเมินซำ�้ เปน็ ระยะ ในช่วงท่ีผู้ป่วยไดร้ ับการดูแลอยใู่ นโรงพยาบาล. (5) มกี ารปฏบิ ตั ติ ามแผนจำ� หนา่ ยในลกั ษณะทเ่ี ชอื่ มโยงกบั แผนการดแู ลระหวา่ งอยใู่ นโรงพยาบาล ตามหลกั การ เสริมพลัง เพอื่ ให้ผปู้ ว่ ยและครอบครวั มีศักยภาพและความมน่ั ใจในการจัดการดแู ลสุขภาพของตนเอง. (6) มีการประเมินผลและปรับปรุงกระบวนการวางแผนจ�ำหน่าย โดยใช้ข้อมูลจากการติดตามผู้ป่วยและข้อมูล สะท้อนกลับจากหนว่ ยงานที่เก่ยี วขอ้ ง.มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี 149

ตอนท่ี III กระบวนการดแู ลผ้ปู ว่ ย III-4 การดแู ลผู้ปว่ ย (PCD) III-4.1 การดแู ลทัว่ ไป (General Care Delivery)ทีมผู้ให้บริการสร้างความมั่นใจว่าจะให้การดูแลผู้ป่วยอย่างทันท่วงที ปลอดภัย เหมาะสม และเป็นไปตามมาตรฐานวชิ าชพีมอบความรบั ผิดชอบให้ ด�ำเนนิ การเพอ่ื ความปลอดภยั ผ้ปู ว่ ยได้รบั การดแู ลผู้มคี ณุ สมบตั เิ หมาะสม อุบตั เิ หตุ การบาดเจ็บ การติดเช้ือ อยา่ งทนั ทว่ งที จดั การกับภาวะแทรกซอ้ น หลกั ปฏิบัติ ปลอดภยั เหมาะสม ซึง่ เปน็ ทยี่ อมรบั วกิ ฤติ ฉกุ เฉนิ ตามมาตรฐานวชิ าชีพ ส่ิงแวดล้อมท่เี อื้อตอ่ ดูแลแบบองค์รวม การดแู ลท่มี คี ณุ ภาพ สอ่ื สาร/ประสาน ภายในทมี เพอื่ การดแู ลท่ตี ่อเนื่อง ตดิ ตามกำ� กบั ประเมนิ ผล150 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผปู้ ่วย III-4.2 การดูแลผู้ปว่ ยและการให้บริการทีม่ ีความเส่ียงสูง (Care of High-Risk Patients and Provision of High-Risk Services)ทีมผู้ให้บริการสร้างความมั่นใจว่าจะให้การดูแลผู้ป่วยท่ีมีความเสี่ยงสูงและให้บริการท่ีมีความเส่ียงสูงอย่างทันท่วงทีปลอดภัย เหมาะสม เปน็ ไปตามมาตรฐานวิชาชีพบง่ ชผ้ี ูป้ ่วย จัดทำ� ฝึกอบรม ปฏบิ ัติและบรกิ าร แนวทางที่เสี่ยงสงู การดูแลทำ� หัตถการเส่ยี ง ในสถานที่ เฝ้าระวังการ แกไ้ ข ผปู้ ่วยทม่ี ี เครอ่ื งมือ ผู้ชว่ ย ที่พรอ้ ม เปลย่ี นแปลง แผนปกราับรดูแล ความเสี่ยงสงู ได้รับการดูแล อย่างปลอดภยั ตอบสนองตอ่ ผปู้ ว่ ยท่มี ีอาการทรุดลง หรือเข้าสู่ภาวะวกิ ฤติ ประเมนิ stabilize สอ่ื สาร ให้ความรู้ เคลือ่ นยา้ ย ปรับปรุง ตภิดาตวาะมแ/ทวริเคกซรา้อะนห์ เหตุการณไ์ มพ่ ึงประสงค์มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี 151

ตอนท่ี III กระบวนการดแู ลผปู้ ว่ ยIII-4.1 การดแู ลท่วั ไป (PCD.1) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารสรา้ งความมนั่ ใจวา่ จะใหก้ ารดแู ลอยา่ งทนั ทว่ งที ปลอดภยั เหมาะสม ตามมาตรฐานวชิ าชพี . (1) มกี ารดแู ลผ้ปู ว่ ยอย่างเหมาะสม ปลอดภยั ทนั เวลา โดยมอบหมายความรบั ผดิ ชอบในการดแู ลผูป้ ่วยให้แก่ ผทู้ ี่มีคณุ สมบตั ิเหมาะสม. การดูแลในทกุ จดุ บรกิ ารเปน็ ไปตามหลกั ปฏิบัตซิ ่งึ เป็นทย่ี อมรับในปจั จุบัน. (2) มสี งิ่ แวดลอ้ มทเ่ี ออ้ื ตอ่ การดแู ลทมี่ คี ณุ ภาพ โดยคำ� นงึ ถงึ ศกั ดศ์ิ รแี ละความเปน็ สว่ นตวั ของผปู้ ว่ ย ความสะดวก สบายและความสะอาด การปอ้ งกนั อนั ตราย / ความเครียด / เสียง / ส่งิ รบกวนตา่ งๆ. (3) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารดำ� เนนิ การทกุ วถิ ีทางเพอ่ื ใหผ้ ู้ป่วยปลอดภยั จากอุบัติเหตุ การบาดเจบ็ หรอื การติดเชื้อ. (4) ทมี ผู้ให้บริการจดั การกับภาวะแทรกซ้อน ภาวะวิกฤติ หรือภาวะฉกุ เฉนิ อยา่ งเหมาะสมและปลอดภัย. (5) ทีมผู้ให้บริการมีการประเมินความคาดหวังของครอบครัวในการมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วยและตอบสนอง ต่อความต้องการหรือปัญหาของผู้ป่วยในลักษณะองค์รวม โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาทางด้านอารมณ์และ จิตสงั คม. (6) มีการสื่อสารแลกเปลีย่ นข้อมูลและประสานการดูแลผู้ป่วยภายในทีม เพ่ือความต่อเนือ่ งในการดแู ล.152 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รติฉลองสิริราชสมบตั ิครบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ่วยIII-4.2 การดูแลผูป้ ่วยและการให้บริการทม่ี ีความเสย่ี งสงู (PCD.2) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารสรา้ งความมนั่ ใจวา่ จะใหก้ ารดแู ลผปู้ ว่ ยทม่ี คี วามเสย่ี งสงู และใหบ้ รกิ ารทม่ี คี วามเสยี่ งสงู อยา่ ง ทนั ทว่ งที ปลอดภยั เหมาะสม ตามมาตรฐานวิชาชพี . (1) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารวเิ คราะหผ์ ปู้ ว่ ย153และบรกิ าร154ทมี่ คี วามเสยี่ งสงู และรว่ มกนั จดั ทำ� แนวทางการดแู ลผปู้ ว่ ยใน สถานการณท์ ี่มีความเสย่ี งสงู ดงั กลา่ ว. (2) บคุ ลากรไดร้ บั การฝกึ อบรม เพอื่ นำ� แนวทางการดแู ลผปู้ ว่ ยในสถานการณท์ มี่ คี วามเสย่ี งสงู มาสกู่ ารปฏบิ ตั ดิ ว้ ย ความเข้าใจ. (3) การทำ� หตั ถการทม่ี คี วามเสย่ี ง จะตอ้ งทำ� ในสถานทที่ เ่ี หมาะสม มคี วามพรอ้ มทงั้ ดา้ นเครอ่ื งมอื และผชู้ ว่ ยทจ่ี ำ� เปน็ . (4) มีการเฝ้าระวังการเปลี่ยนแปลงอย่างเหมาะสมกับความรุนแรงของการเจ็บป่วย และด�ำเนินการแก้ไขหรือ ปรับเปลย่ี นแผนการรักษาไดท้ ันท่วงที.153 ผปู้ ่วยท่ีมคี วามเสี่ยงสูง เช่น เดก็ อายนุ ้อย, ผ้สู งู อาย,ุ ผูป้ ว่ ยฉุกเฉนิ ท่สี ับสนหรือไมร่ สู้ ึกตวั , ผ้ปู ว่ ยทไ่ี ด้รับบาดเจ็บหลายอวยั วะ, ผ้ปู ว่ ยที่มี ภมู คิ ้มุ กันบกพรอ่ ง154 บรกิ ารทมี่ คี วามเสย่ี งสงู อาจจะเปน็ บรกิ ารทต่ี อ้ งใชเ้ ครอ่ื งมอื ทซ่ี บั ซอ้ นเพอ่ื รกั ษาภาวะทค่ี กุ คามตอ่ ชวี ติ , ธรรมชาตขิ องการรกั ษาทมี่ คี วามเสยี่ ง, หรอื บรกิ ารทม่ี โี อกาสเกดิ อนั ตรายตอ่ ผปู้ ว่ ย เชน่ การฟอกเลอื ด, การชว่ ยฟน้ื คนื ชพี , การใชเ้ ลอื ดและสว่ นประกอบของเลอื ด, การใชเ้ ครอ่ื งผกู ยดึ , การใหย้ าเพ่ือใหห้ ลบั ลกึ (moderate and deep sedation)มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั ิครบ 60 ปี 153

ตอนที่ III กระบวนการดแู ลผู้ปว่ ย (5) เมอ่ื ผปู้ ว่ ยมอี าการทรดุ ลงหรอื เปลย่ี นแปลงเขา้ สภู่ าวะวกิ ฤต,ิ มคี วามชว่ ยเหลอื จากทมี ผเู้ ชย่ี วชาญกวา่ มาชว่ ย ทมี ผใู้ ห้บริการอยา่ งทนั ทว่ งทใี นการประเมินผู้ปว่ ย การชว่ ย stabilize ผู้ป่วย การส่อื สาร การให้ความรู้ และการยา้ ยผปู้ ว่ ยถ้าจำ� เป็น. (6) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารตดิ ตามและวเิ คราะหแ์ นวโนม้ ของภาวะแทรกซอ้ นหรอื เหตกุ ารณไ์ มพ่ งึ ประสงคใ์ นผปู้ ว่ ยเหลา่ นี้ เพื่อนำ� มาปรับปรุงกระบวนการดแู ลผูป้ ่วย.154 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสิรริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ่วยIII-4.3 การดูแลเฉพาะ (PCD.3) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารสรา้ งความมนั่ ใจวา่ จะใหก้ ารดแู ลในบรกิ ารเฉพาะทส่ี ำ� คญั อยา่ งทนั ทว่ งที ปลอดภยั เหมาะสม ตามมาตรฐานวชิ าชีพ.ก. การระงบั ความรสู้ ึก(1) มกี ารประเมนิ ผปู้ ว่ ยเพอ่ื คน้ หาความเสยี่ งทอ่ี าจจะเกดิ ขน้ึ ระหวา่ งการระงบั ความรสู้ กึ , นำ� ขอ้ มลู จากการประเมนิ มาวางแผนการระงบั ความรูส้ กึ ทเี่ หมาะสม รวมทัง้ ปรึกษาผ้เู ชี่ยวชาญในสาขาทเี่ กย่ี วข้อง.(2) ผู้ป่วย/ครอบครัวได้รับข้อมูลท่ีจ�ำเป็นเก่ียวกับการระงับความรู้สึก และมีส่วนร่วมในการเลือกวิธีการระงับ ความรสู้ กึ ถา้ เปน็ ไปได.้ ผปู้ ว่ ยไดร้ บั การเตรยี มความพรอ้ มทางดา้ นรา่ งกายและจติ ใจกอ่ นการระงบั ความรสู้ กึ .(3) กระบวนการระงบั ความร้สู ึกเป็นไปอยา่ งราบรน่ื และปลอดภัยตามมาตรฐานแหง่ วิชาชพี ซงึ่ เป็นทย่ี อมรบั ว่าดี ท่ีสดุ ภายใต้สถานการณข์ องโรงพยาบาล โดยบคุ คลทเ่ี หมาะสม155.(4) มีการติดตามและบันทึกข้อมูลผู้ป่วยระหว่างระงับความรู้สึกและในช่วงรอฟื้นอย่างครบถ้วน. มีการเตรียม ความพร้อมเพื่อแก้ไขภาวะฉุกเฉินระหว่างการระงับความรู้สึกและระหว่างรอฟื้น. ผู้ป่วยได้รับการจ�ำหน่าย จากบรเิ วณรอพกั ฟืน้ โดยผูม้ ีคณุ วฒุ ิ ตามเกณฑท์ ่กี �ำหนดไว้(5) มีการใช้เครอ่ื งมอื วสั ดุ และยาตามทอ่ี งคก์ รวิชาชพี ดา้ นวิสัญญีแนะนำ�155 บคุ ลากรทจี่ ะทำ� หนา้ ทใ่ี หก้ ารระงบั ความรสู้ กึ ควรไดร้ บั การฝกึ อบรมและมจี ำ� นวนผปู้ ว่ ยขนั้ ตำ�่ ทใ่ี หก้ ารระงบั ความรสู้ กึ ในแตล่ ะปี ตามทอ่ี งคก์ ร วชิ าชพี กำ� หนดมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ริ าชสมบตั คิ รบ 60 ปี 155

ตอนท่ี III กระบวนการดแู ลผปู้ ่วย ข. การผ่าตัด (1) มกี ารวางแผนการดแู ลสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยทจ่ี ะรบั การผา่ ตดั แตล่ ะรายโดยนำ� ขอ้ มลู จากการประเมนิ ผปู้ ว่ ยมาพจิ ารณา. มกี ารบนั ทกึ แผนการผา่ ตดั และการวนิ จิ ฉยั โรคกอ่ นการผา่ ตดั ไวใ้ นเวชระเบยี น. มกี ารประเมนิ ความเสย่ี งและ ประสานกบั ผูป้ ระกอบวิชาชพี ในสาขาที่เกย่ี วขอ้ งเพื่อการดูแลท่ีปลอดภยั . (2) มกี ารอธบิ ายความจ�ำเปน็ ทางเลอื กของวธิ ีการผา่ ตดั โอกาสทีจ่ ะต้องใชเ้ ลอื ด ความเส่ียง ภาวะแทรกซ้อน ทีอ่ าจเกดิ ข้นึ ใหแ้ กผ่ ูป้ ว่ ย ครอบครัว หรอื ผทู้ ี่ตดั สินใจแทนผู้ป่วย. (3) มีการเตรียมความพร้อมทางด้านร่างกายและจิตใจของผู้ป่วยก่อนการผ่าตัด เพ่ือให้ผู้ป่วยมีความพร้อม ลดความเส่ียงจากการผ่าตัดและการตดิ เชื้อ ทงั้ ในกรณผี า่ ตัดฉุกเฉินและกรณีผา่ ตดั ทมี่ ีก�ำหนดนัดลว่ งหน้า. มีกระบวนการทเ่ี หมาะสมในการป้องกนั การผา่ ตัดผดิ คน ผิดข้าง ผิดตำ� แหนง่ . (4) ผปู้ ่วยไดร้ ับการดูแลและผ่าตัดภายใตส้ ภาวะทีม่ ีความพรอ้ ม มีประสิทธภิ าพ และปลอดภัย156. (5) มีการบันทึกรายละเอียดการผ่าตัดในเวชระเบียนผู้ป่วยในเวลาท่ีเหมาะสมเพื่อให้เกิดการสื่อสารท่ีดีระหว่าง ทีมงานผ้ใู หบ้ รกิ ารและเกดิ ความต่อเนอ่ื งในการดูแลรักษา. (6) มกี ารตดิ ตามดูแลหลงั ผา่ ตดั เหมาะสมกบั สภาวะของผ้ปู ว่ ยและลักษณะการผ่าตดั .156 การดแู ลและการผา่ ตดั ภายใตส้ ภาวะที่มคี วามพรอ้ ม มปี ระสทิ ธิภาพ และปลอดภยั หมายถงึ การจัดแบ่งพน้ื ท่ี การก�ำหนดการไหลเวียน และการปอ้ งกนั การปนเปอ้ื นในหอ้ งผา่ ตดั , การทำ� ความสะอาดบรเิ วณหอ้ งผา่ ตดั และเตยี งผา่ ตดั , การทำ� ความสะอาดเครอ่ื งมอื / อปุ กรณผ์ า่ ตดั และทำ� ให้ปราศจากเชอ้ื , การเตรียมเครือ่ งมอื อุปกรณ์ และเจ้าหน้าท่ีชว่ ยผ่าตัด สำ� หรบั ผูป้ ่วยแตล่ ะราย, การดูแลระหว่างรอผ่าตัด, การ ตรวจนบั เครื่องมือและอุปกรณ,์ การจัดการกับชนิ้ เนอ้ื ท่อี อกมาจากผปู้ ่วย, การเตรียมความพรอ้ มและการปฏบิ ตั ิเมื่อเกดิ ภาวะวิกฤติกับผปู้ ่วย156 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรติฉลองสริ ิราชสมบัตคิ รบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ยค. อาหารและโภชนบำ� บดั(1) ผู้ป่วยได้รับอาหารที่เหมาะสม มีคุณค่าทางโภชนาการเพียงพอกับความต้องการพ้ืนฐานของผู้ป่วย โดยมี ระบบบรกิ ารอาหาร157ทด่ี .ี(2) ผู้ป่วยที่มีปัญหาด้านโภชนาการได้รับการประเมินภาวะโภชนาการ วางแผนโภชนบ�ำบัด, ได้รับอาหารที่มี คณุ ค่าทางโภชนาการเพยี งพอ.(3) มกี ารใหค้ วามรทู้ างดา้ นวชิ าการอาหาร โภชนาการและโภชนบำ� บดั แกผ่ ปู้ ว่ ยและครอบครวั เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ว่ ยและ ครอบครวั สามารถปรบั เปลีย่ นพฤตกิ รรม การเตรียมและบริโภคอาหารใหเ้ หมาะสมกับโรคท่เี ป็นอยู่.(4) การผลติ อาหาร158 การจัดเก็บ การส่งมอบ และการจดั การกบั ภาชนะ / อุปกรณ์ / ของเสีย / เศษอาหาร เป็นไปอย่างปลอดภัยตามหลักปฏิบัติที่ยอมรับทั่วไป เพื่อลดความเส่ียงจากการปนเปื้อน การเน่าเสีย การเกิดแหลง่ พาหะนำ� โรค และการแพร่กระจายของเชื้อโรค.157 ระบบบรกิ ารอาหารทด่ี ี ไดแ้ ก่ การจดั ทำ� เมนอู าหาร การกำ� หนดเวลาใหบ้ รกิ าร ระบบการสง่ั อาหาร ระบบการตรวจสอบ การประเมนิ ตดิ ตาม การบรโิ ภคและแก้ไขปรบั ปรุง158 กระบวนการผลติ อาหาร ครอบคลมุ การเลอื กซอื้ และการเก็บวัตถุดิบ การจดั เตรยี มและการประกอบอาหาร การบรรจุภาชนะมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกียรตฉิ ลองสริ ริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี 157

ตอนที่ III กระบวนการดแู ลผ้ปู ่วย ง. การดูแลผปู้ ว่ ยระยะสุดทา้ ย (1) บคุ ลากรมีความตระหนกั ในความต้องการของผูป้ ่วยระยะสุดทา้ ย. (2) ผู้ปว่ ย / ครอบครัว ได้รับการประเมนิ / ประเมนิ ซำ้� เกยี่ วกับอาการ การตอบสนองตอ่ การบำ� บดั อาการ ความตอ้ งการดา้ นจิตสังคมและจติ วญิ ญาณ. (3) ทีมผู้ให้บริการให้การดูแลผู้ที่ก�ำลังจะเสียชีวิตอย่างเหมาะสมทั้งในด้านการบรรเทาอาการ, ความต้องการ ดา้ นจิตสงั คม อารมณ์ และจติ วญิ ญาณ159, การใหผ้ ปู้ ่วยและครอบครัวมสี ว่ นร่วมในการตดั สินใจ. จ. การบ�ำบัดอาการเจ็บปวด (1) ผปู้ ว่ ยไดร้ บั การประเมนิ อาการเจบ็ ปวดอยา่ งเหมาะสมกบั ระดบั ความรนุ แรงและลกั ษณะของอาการเจบ็ ปวด. (2) ทมี ผู้ให้บรกิ ารให้การบำ� บดั รักษาอาการเจ็บปวดอย่างเหมาะสม. ฉ. การฟ้ืนฟูสภาพ (1) มีการวางแผนฟื้นฟูสภาพให้แก่ผู้ป่วยตามผลการประเมินด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม เพื่อช้ีน�ำการดูแล ด้านฟ้ืนฟูสภาพตามสภาวะของผู้ป่วยแต่ละราย. (2) การฟื้นฟูสภาพช่วยฟื้น ยกระดับหรือธ�ำรงไว้ซ่ึงระดับที่เหมาะสมในการใช้งานอวัยวะ การดูแลตนเอง ความรบั ผดิ ชอบตอ่ ตนเอง การพึ่งตนเอง และคณุ ภาพชวี ิต ของผปู้ ว่ ย.159 ความต้องการด้านจิตวิญญาณ เช่น การเคารพในศาสนาและวัฒนธรรมของผ้ปู ว่ ย158 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบัติครบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ย III-5 การใหข้ อ้ มลู และเสรมิ พลงั แกผ่ ปู้ ว่ ย / ครอบครวั (IMP) III-5 การให้ข้อมูลและเสรมิ พลังแกผ่ ู้ปว่ ย / ครอบครวั (Information and Empowerment for Patients / Families)ทมี ผู้ให้บริการให้ข้อมูลเกยี่ วกับสภาวะสุขภาพแก่ผู้ป่วย / ครอบครวั และจัดกจิ กรรมทวี่ างแผนไว้ เพ่ือเสรมิ พลังผปู้ ว่ ย /ครอบครวั ใหม้ คี วามสามารถและรบั ผดิ ชอบในการดแู ลสขุ ภาพของตนเอง รวมทง้ั เชอ่ื มโยงการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพเขา้ ในทกุ ขั้นตอนของการดแู ล ประเมนิ วางแผน ชว่ ยเหใลหอื ข้ ้อกมารลู เรียนรู้ ปการระรเมบั นิรู้ ผู้ปขสอ่วายสงมต/ุขาคนรภรถเาออดพบงูแไคลดร้ ัวความตปอ้ ญังกหาาร กกาิจรเกรรยี รนมรู้ ดใ้าหนใ้คหอวค้าาร�ำมมปชณร่วกึ ย์ ษจเาติหใลจือ ตดิ อตปุ ามสรปรัญคหาอารมณ์ จติ ใจ กกาำ� รหดนแู ดลกตลนยเทุ อธง์ ศกั ยภาพ เสริมทกั ษะ ความพร้อม ปรบั ปรงุ ประเมนิมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั ิครบ 60 ปี 159

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ยIII-5 การให้ขอ้ มลู และเสริมพลังแก่ผู้ปว่ ย/ครอบครัว (IMP) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารใหข้ อ้ มลู เกยี่ วกบั สภาวะสขุ ภาพแกผ่ ปู้ ว่ ย / ครอบครวั และทำ� กจิ กรรมทว่ี างแผนไวเ้ พอื่ เสรมิ พลงั ผปู้ ว่ ย / ครอบครวั ใหม้ คี วามสามารถและรบั ผดิ ชอบในการดแู ลสขุ ภาพของตนเอง รวมทงั้ เชอ่ื มโยงการ สร้างเสริมสขุ ภาพเข้าในทุกขนั้ ตอนของการดแู ล. (1) ทมี ผใู้ หบ้ ริการประเมินผูป้ ว่ ยเพ่ือวางแผนและก�ำหนดกิจกรรมการเรียนร้.ู การประเมินครอบคลุม ปญั หา / ความตอ้ งการของผปู้ ว่ ย, ขดี ความสามารถ, ภาวะทางด้านอารมณ์ จติ ใจ, ความพรอ้ มในการเรยี นรูแ้ ละ ดูแลตนเอง. (2) ทมี ผ้ใู ห้บรกิ ารใหข้ ้อมลู ที่จำ� เปน็ และชว่ ยเหลือใหเ้ กิดการเรียนรู้ สำ� หรับการดูแลตนเองและการมีพฤตกิ รรม สุขภาพทีเ่ อ้อื ต่อการมีสุขภาพดี แกผ่ ู้ปว่ ยและครอบครัว160, อยา่ งเหมาะสมกับปัญหา เวลา มีความชดั เจน และเปน็ ท่ีเข้าใจงา่ ย161. มกี ารประเมินการรับรู้ ความเขา้ ใจ และความสามารถในการน�ำข้อมลู ทไ่ี ดร้ บั ไป ปฏิบตั ิ. (3) ทีมผู้ใหบ้ ริการให้ความช่วยเหลอื ทางด้านอารมณจ์ ิตใจและคำ� ปรึกษาทีเ่ หมาะสมแก่ผปู้ ว่ ยและครอบครัว162.160 ผลลพั ธ์ของการให้ข้อมลู ท�ำใหเ้ กิดการเรียนรู้เกีย่ วกับโรค วิถีชวี ติ และวธิ กี ารยกระดับสขุ ภาพในขณะทยี่ ังมีโรคและในสภาพแวดลอ้ มทบ่ี ้าน161 กระบวนการให้ขอ้ มูลควรเป็นไปอย่างเปิดกว้างและยดื หยนุ่ ยอมรับความเชือ่ ค่านิยม ระดบั การรูห้ นังสือ ภาษา ความสามารถทางรา่ งกาย ของผ้ปู ่วยและครอบครัว162 การช่วยเหลือด้านอารมณ์จิตใจ เร่ิมต้นด้วยบรรยากาศท่ีเป็นกันเองและเป็นมิตรในแต่ละพ้ืนท่ีบริการของโรงพยาบาล, มีการประเมิน ความเครียดเนอ่ื งมาจากการเจบ็ ป่วยหรือวิกฤตทิ ีผ่ ู้ปว่ ยตอ้ งเผชิญและช่วยเหลือให้สามารถจัดการกบั ปญั หาได้ดว้ ยวธิ ีการเชงิ บวก160 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกียรติฉลองสิริราชสมบัตคิ รบ 60 ปี

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผู้ปว่ ย(4) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารและผู้ปว่ ย / ครอบครัว ร่วมกันกำ� หนดกลยทุ ธ์การดูแลตนเองที่เหมาะสมส�ำหรบั ผู้ป่วย163, รวมทั้งติดตามปญั หาอปุ สรรคในการดแู ลตนเองอยา่ งต่อเนอื่ ง.(5) ทมี ผใู้ หบ้ รกิ ารจดั กจิ กรรมเสรมิ ทกั ษะทจี่ ำ� เปน็ ใหแ้ กผ่ ปู้ ว่ ย/ครอบครวั และสรา้ งความมนั่ ใจวา่ ผปู้ ว่ ย / ครอบครวั สามารถปฏิบตั ไิ ดด้ ว้ ยตนเอง.(6) ทีมผูใ้ ห้บรกิ ารประเมินและปรบั ปรงุ กระบวนการจัดการเรียนร้แู ละการเสริมพลังผปู้ ่วย / ครอบครัว.163 การก�ำหนดกลยทุ ธก์ ารดูแลตนเองส�ำหรบั ผู้ป่วย ควรด�ำเนินการควบค่กู ับการกระตนุ้ ผู้ปว่ ยใหม้ คี วามรบั ผิดชอบตอ่ สุขภาพของตนโดยช่วย สรา้ งความเขา้ ใจในบทบาท ขจดั อปุ สรรคทขี่ ดั ขวางการทำ� หนา้ ที่ สอนพฤตกิ รรมเชงิ บวก และอธบิ ายผลทต่ี ามมาหากไมส่ ามารถทำ� หนา้ ทด่ี งั กลา่ วมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบัตคิ รบ 60 ปี 161

ตอนที่ III กระบวนการดูแลผู้ปว่ ย III-6 การดูแลต่อเน่อื ง (COC) III-6 การดูแลต่อเนื่อง (Continuity of Care) ทมี ผู้ให้บริการสร้างความรว่ มมอื และประสานงานเพือ่ ให้มกี ารตดิ ตาม และดูแลผู้ป่วยต่อเนอื่ งท่ีให้ผลดี ระบบนัดหมาย สอ่ื สารข้อมลูระบบชว่ ยเหลอื ใหค้ ำ� ปรกึ ษา ผปู้ ว่ ยไดร้ บัสรา้ งความรว่ มมือ การดแู ลตอ่ เนอ่ื ง และตอบสนองความ ต้องการ ติดตาม บูรณาการกจิ กรรมการดแู ลผูป้ ่วย สร้างเสรมิ สขุ ภาพ ปรับปรุง ทบทวนเวชระเบียน วางแผน ติดตามผล162 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ตอนท่ี III กระบวนการดูแลผปู้ ว่ ยIII-6 การดแู ลต่อเนือ่ ง (COC) ทีมผู้ให้บรกิ ารสรา้ งความรว่ มมือและประสานงานเพื่อใหม้ ีการติดตามและดแู ลผปู้ ่วยตอ่ เน่ืองทใี่ หผ้ ลด.ี (1) มรี ะบบนดั หมายผปู้ ว่ ยกลบั มารบั การรกั ษาตอ่ เนอ่ื งเมอ่ื มขี อ้ บง่ ช.้ี มรี ะบบชว่ ยเหลอื และใหค้ ำ� ปรกึ ษาแกผ่ ปู้ ว่ ย ที่ออกจากโรงพยาบาลตามความเหมาะสม. (2) องค์กรสร้างความร่วมมือและประสานงานกับหน่วยบริการสุขภาพ ชุมชน และองค์กรอื่นๆ เพ่ือให้เกิด ความต่อเน่ืองในการติดตามดูแลผู้ป่วยและบูรณาการกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพเข้าในกระบวนการดูแล ผปู้ ่วย. (3) มีการส่ือสารข้อมูลของผู้ป่วยให้แก่หน่วยบริการที่เก่ียวข้องในการดูแลต่อเนื่อง ทั้งภายในองค์กรและกับ องคก์ รภายนอก โดยค�ำนงึ ถึงการรักษาความลับของข้อมูลผ้ปู ่วย. (4) มีการทบทวนเวชระเบียนเพ่อื ประเมินความเพยี งพอของขอ้ มูลสำ� หรบั การดแู ลตอ่ เน่ือง. (5) มีการติดตามผลการดูแลตอ่ เน่ือง164 เพอื่ ใหม้ ั่นใจว่าความต้องการของผ้ปู ว่ ยไดร้ ับการตอบสนอง และนำ� ผล การตดิ ตามมาใช้ปรับปรุง/วางแผนบรกิ ารในอนาคต.164 ตดิ ตามผลจากผปู้ ว่ ยโดยตรงหรือจากหน่วยบริการสุขภาพที่ไดร้ บั การสง่ ต่อ 163มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสริ ริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี



ตอนที่ IV ผลการดำ� เนนิ งานขององคก์ รองค์กรแสดงให้เห็นผลการด�ำเนินงานที่ดีและการปรับปรุงในประเด็นส�ำคัญ ได้แก่ผลด้านการดูแลผู้ปว่ ย ผลดา้ นการม่งุ เนน้ ผ้ปู ่วยและผู้รับผลงานอนื่ ๆ ผลดา้ นการเงินผลดา้ นบคุ ลากร ผลดา้ นระบบงานและกระบวนการสำ� คญั ผลดา้ นการนำ� และผลดา้ นการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ. ผลดา้ IVน-ก6ารนำ� ผลด้านทรIัพV-ย4ากรบคุ คล ผลดา้ นกาIVร-ด1แู ลผ้ปู ่วย ผลด้าIนVก-3ารเงนิคจกวกาารากมรยิราบปรธรบัรรฏสรรผิบนลมดิ ัตบัุผชกติสลอาานตบรมานุกทกม�ำชาฎกกุมงหบัลกชมดยานรทุแูาเยลธงนิ์ การบพรฒัผรยูกนอาพากัตันขารีดศาพคกกึงวาำ� พราลอมทงั ใสำ� จงาามนารถ Fคuกวnราcผtะมioลบปnลวลaพันอl กธsดาt์ aภรtัยus IV-2 165 ผลกรดะ้าบนวรนIะVกบ-า5บรงสา�ำนคแัญละ ผผล้ปู ด่วยา้ น/ผกรู้ าบั รผมลงุ่ เงนานน้ ความกพระรบอ้รวะมนบตกบอ่ างภราสานวำ� ะคฉัญกุ เฉนิ คคุณวกคาามา่รพสกรงึา้าพรงคอคงใวอจาย/มไู่ มกส่พาัมรึงพแพันนอธะใ์นจ�ำ สร้าผงลเสดIรV้าิม-น7สกุขารภาพ บุคลากร ผรู้ ชบั มุ บชรนกิ ารมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรติฉลองสิรริ าชสมบัติครบ 60 ปี

ตอนท่ี IV ผลการด�ำเนินงานขององคก์ รIV-1 ผลด้านการดแู ลผ้ปู ว่ ย (PCR) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวช้ีวัดส�ำคัญด้านการดูแลผู้ป่วย ท้ังในด้านผลลัพธ์ กระบวนการ ความปลอดภัย และ functional status ของผูป้ ่วย165.IV-2 ผลดา้ นการมุ่งเน้นของผู้ป่วยและผรู้ บั ผลงานอื่น (CFR) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ระดบั ปจั จบุ นั และแนวโนม้ ของตวั ชวี้ ดั สำ� คญั เกยี่ วกบั ความพงึ พอใจ, ความไมพ่ งึ พอใจ, คณุ คา่ จากมมุ มองของผูป้ ่วยและผรู้ ับผลงานอนื่ ๆ, การคงอยู่ การแนะนำ� และการสร้างความสมั พันธก์ บั ผูร้ ับผลงาน.IV-3 ผลด้านการเงนิ (FNR) องคก์ รแสดงใหเ้ ห็นระดบั ปัจจบุ ันและแนวโนม้ ของตัวช้ีวัดสำ� คญั ของผลการด�ำเนินงานด้านการเงนิ 166.165 ตวั ชว้ี ดั ดา้ นการดแู ลผปู้ ว่ ย ไดม้ าจากการวเิ คราะหโ์ รคสำ� คญั ทโ่ี รงพยาบาลใหก้ ารดแู ล ซงึ่ แตล่ ะโรคควรจะมชี ดุ ของตวั ชว้ี ดั ซง่ึ สะทอ้ นประเดน็ สำ� คัญของโรคนั้นๆ อยา่ งครบถ้วน166 ตัวชีว้ ดั ผลการดำ� เนินงานทางการเงนิ เช่น รายได้, กำ� ไรขาดทุน, สินทรัพยส์ ทุ ธิ, ประสิทธภิ าพการจัดการดา้ นการเงนิ , ความอยู่รอดทาง การเงิน (สภาพคล่อง อตั ราส่วนหนี้สินต่อทุน การไหลเวียนของเงินสด)166 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรติฉลองสิรริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี

ตอนที่ IV ผลการด�ำเนินงานขององค์กรIV-4 ผลด้านทรัพยากรบคุ คล (HRR) (1) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวชี้วัดส�ำคัญเก่ียวกับผลความผูกพันของบุคลากร ความพงึ พอใจของบุคลากร การพฒั นาบคุ ลากรและผนู้ �ำ. (2) องคก์ รแสดงใหเ้ ห็นระดบั ปัจจุบันและแนวโน้มของตัวชีว้ ดั สำ� คญั เก่ยี วกบั ขดี ความสามารถ ระดบั อัตราก�ำลัง การรกั ษาไว้ และทกั ษะทเ่ี หมาะสมของบุคลากร. (3) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวช้ีวัดส�ำคัญเก่ียวกับบรรยากาศการท�ำงาน สุขอนามัย ความปลอดภยั สวัสดภิ าพ บริการและสทิ ธิประโยชน์ ของบุคลากร.IV-5 ผลดา้ นระบบงานและกระบวนการส�ำคัญ (SPR) (1) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวช้ีวัดส�ำคัญเกี่ยวกับผลการด�ำเนินงาน (operational performance) ของระบบงาน รวมทงั้ ความพร้อมสำ� หรับภัยพบิ ตั หิ รือภาวะฉกุ เฉิน. (2) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวชี้วัดส�ำคัญเกี่ยวกับผลการด�ำเนินงาน (operational performance) ของกระบวนการส�ำคัญ167.167 ตวั ชว้ี ดั ผลการดำ� เนนิ งานของกระบวนการ เชน่ ผลติ ภาพ (productivity), รอบเวลา, ประสทิ ธผิ ล, ประสทิ ธภิ าพ, การเขา้ ถงึ , ความเหมาะสม, ความตอ่ เนอื่ ง, ความครอบคลมุ ซง่ึ อาจเปน็ กระบวนการรว่ มขององคก์ ร หรอื เปน็ กระบวนการหลกั ของหนว่ ยงานตา่ งๆ (ทไ่ี ดจ้ ากการวเิ คราะห์ service profile)มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รตฉิ ลองสิริราชสมบตั คิ รบ 60 ปี 167

ตอนท่ี IV ผลการดำ� เนินงานขององคก์ รIV-6 ผลดา้ นการน�ำ (LDR) (1) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวช้ีวัดส�ำคัญเกี่ยวกับการบรรลุผลตามกลยุทธ์และ แผนปฏิบัตกิ ารขององค์กร168. (2) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ผลของพฤตกิ รรมทมี่ จี รยิ ธรรม ความเชอื่ มนั่ ในผนู้ ำ� ระดบั สงู และการกำ� กบั ดแู ลกจิ การ169. (3) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ผลของความรบั ผดิ ชอบทางการเงนิ (fiscal accountability) ทง้ั ภายในและภายนอก170. (4) องค์กรแสดงให้เหน็ ระดบั ปจั จุบันและแนวโนม้ ของตัวชว้ี ดั ส�ำคัญเก่ียวกบั การประเมนิ องค์กร การปฏบิ ตั ิตาม กฎหมายและกฎระเบียบ. (5) องค์กรแสดงให้เห็นระดับปัจจุบันและแนวโน้มของตัวช้ีวัดส�ำคัญเก่ียวกับการสนับสนุน ความร่วมมือและ ความรับผิดชอบตอ่ ชุมชน.168 ตัวช้ีวดั เก่ียวกับกลยทุ ธแ์ ละแผนปฏิบตั ิการขององคก์ รในหัวขอ้ นี้ ครอบคลมุ การบรรลกุ ลยุทธ์และแผนปฏิบตั กิ ารท่ีไมถ่ กู ครอบคลมุ ดว้ ย หวั ขอ้ อืน่169 ผลของการด�ำเนินงานอยา่ งมีจรยิ ธรรม ความเชอื่ มน่ั ในผนู้ �ำระดับสงู และการกำ� กับดูแลกจิ การ เช่น รายงานการตรวจสอบและทบทวน ทางดา้ นจรยิ ธรรม, การใหค้ ะแนนหรอื จดั อนั ดบั ระบบกำ� กบั ดแู ลกจิ การในดา้ น ความรบั ผดิ รบั ชอบ (accountability) การมสี ว่ นรว่ ม การคาด การณไ์ ด้ ความโปรง่ ใส170 ผลของความรบั ผดิ ชอบทางการเงนิ เช่น รายงานการตรวจสอบทางการเงิน ขอ้ แนะนำ� ของผู้ตรวจสอบ การตอบสนองของผบู้ ริหาร168 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รตฉิ ลองสิริราชสมบัตคิ รบ 60 ปี

ตอนที่ IV ผลการดำ� เนินงานขององค์กรIV-7 ผลด้านการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (HPR) (1) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ระดบั ปจั จบุ นั และแนวโนม้ ของตวั ชวี้ ดั สำ� คญั เกยี่ วกบั พฤตกิ รรมสขุ ภาพและผลลพั ธส์ ขุ ภาพ ของบคุ ลากร. (2) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ระดบั ปจั จบุ นั และแนวโนม้ ของตวั ชว้ี ดั สำ� คญั เกย่ี วกบั พฤตกิ รรมสขุ ภาพและผลลพั ธส์ ขุ ภาพ ของกลุ่มผรู้ บั บริการสขุ ภาพทีส่ ำ� คญั . (3) องคก์ รแสดงใหเ้ หน็ ระดบั ปจั จบุ นั และแนวโนม้ ของตวั ชวี้ ดั สำ� คญั เกย่ี วกบั พฤตกิ รรมสขุ ภาพและผลลพั ธส์ ขุ ภาพ ของประชากรในชุมชน.มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี 169

Scoring Guidelineแนวทางการให้คะแนน: เพ่ือการพัฒนาอย่างตอ่ เนอื่ งส่คู วามเปน็ เลิศ1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 ผลลัพธ์ดเี ลศิผลลพั ธ์ไม่น่าพงึ พอใจ ผลลพั ธอ์ ยูใ่ น ผลลพั ธด์ ีกวา่ เป็นแบบอยา่ งท่ีดี ระดบั เฉล่ีย ระดับเฉล่ยี ของการปฏิบตั ิ กจิ กรรม เรมิ่ ตน้ ปรับปรงุ ระบบ มีวฒั นธรรมคณุ ภาพ คณุ ภาพพน้ื ฐาน นำ� ไปปฏิบัติ บรรลุ บูรณาการ วฒั นธรรม5ส., ขอ้ เสนอแนะ เปา้ หมายพ้นื ฐาน นวตั กรรม เรียนรู้ ส่ือสาร ประเมินผล ต้งั ทมี มคี วามเขา้ ใจ น�ำไปปฏิบัติ อย่างเปน็ ระบบวางกรอบการท�ำงาน ครอบคลุมปรับปรุงโครงสร้าง ออกแบบ ถกู ตอ้ งแก้ไขเมือ่ เกิดปญั หา กระบวนการ เหมาะสม สอดคลอ้ ง กบั บริบท170 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ความเปน็ มาของการพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาล คณุ ภาพและความปลอดภัย เป็นสิ่งทีส่ งั คมคาดหวงั ตอ่ ระบบบรกิ ารสุขภาพในทุกประเทศ แมจ้ ะมคี วามพยายามในการพฒั นามาอยา่ งตอ่ เนือ่ ง แตก่ ย็ งั พบเหตุการณท์ ี่ไม่พึงประสงค์ ความไม่พึงพอใจ ความขัดแย้งความเสี่ยงและความสูญเปล่าต่างๆ เกิดข้ึนอยู่ตลอดเวลา จ�ำเป็นที่จะต้องมีกลไกเพื่อส่งเสริมและกระตุ้นการพัฒนาคณุ ภาพของโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพที่ไดผ้ ลและปรบั เปล่ยี นให้เข้ากบั สถานการณ์การส่งเสริมการพฒั นาคณุ ภาพโรงพยาบาลในประเทศไทย การสง่ เสรมิ การพฒั นาคณุ ภาพโรงพยาบาลมมี าอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ตง้ั แตก่ ารพฒั นาระบบบรกิ ารสาธารณสขุ ในสว่ นภมู ภิ าค (พ.บ.ส.) โครงการตดิ ดาวโรงพยาบาล โครงการปรบั โฉมโรงพยาบาล ของกระทรวงสาธารณสขุ การจัดท�ำมาตรฐานโรงพยาบาลซึ่งเริ่มต้นโดยแพทยสภา ซ่ึงต่อมาส�ำนักงานประกันสังคมได้น�ำมาขยายผล เป็นมาตรฐานสถานพยาบาลประกันสังคม โดยสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขเข้าไปศึกษาและจัดท�ำคู่มือ การนำ� มาตรฐานดงั กลา่ วไปใชป้ ระเมนิ การมคี ำ� ประกาศสทิ ธผิ ปู้ ว่ ยโดยกระทรวงสาธารณสขุ และองคก์ รวชิ าชพี ดา้ นสุขภาพ การจัดทำ� มาตรฐานวิชาชีพและแนวทางการดูแลผูป้ ว่ ยโดยองคก์ รและสมาคมวิชาชีพต่างๆ กระบวนการพฒั นาและรบั รองคณุ ภาพโรงพยาบาล (Hospital Accreditation) ในประเทศไทย เรม่ิ จาก การนำ� แนวคดิ Total Quality Management/Continuous Quality Improvement (TQM/CQI) มาทดลอง ปฏบิ ตั ิในโรงพยาบาลของรัฐ 8 แหง่ เมือ่ ปี พ.ศ. 2535 การจดั ท�ำมาตรฐานโรงพยาบาลเพ่อื การรับรองคุณภาพ และเร่ิมน�ำมาปฏิบัติเพื่อทดลองประเมินและรับรองคุณภาพโรงพยาบาลเม่ือปี พ.ศ. 2540 ในลักษณะมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสิรริ าชสมบตั คิ รบ 60 ปี 171

ความเป็นมาของการพฒั นาคณุ ภาพโรงพยาบาล โครงการวจิ ยั และพฒั นา ซงึ่ สง่ ผลใหเ้ กดิ ภาคเี พอื่ การพฒั นาและรบั รองคณุ ภาพโรงพยาบาล รวมทงั้ การปรบั จาก โครงการวจิ ยั และพฒั นามาเปน็ สถาบนั พฒั นาและรบั รองคณุ ภาพโรงพยาบาล ภายใตส้ ถาบนั วจิ ยั ระบบสาธารณสขุ เม่อื ปี พ.ศ. 2542พัฒนาการของ Hospital Accreditation ในประเทศต่างๆ Hospital Accreditation เรม่ิ ตน้ ด้วยมาตรฐานง่ายๆ 5 ข้อในอเมรกิ าเมือ่ 70 ปีทแ่ี ลว้ เพื่อใช้ในการ ประเมนิ คณุ ภาพของโรงพยาบาลทจ่ี ะเปน็ สถานทฝี่ กึ อบรมศลั ยแพทย์ และคอ่ ยๆ พฒั นาตอ่ มาเปน็ ความรว่ มมอื ของ องคก์ รตา่ งๆ ทีเ่ กี่ยวข้องจดั ตั้งขนึ้ เป็น Joint Commission for Healthcare Organization Accreditation (JCAHO) มกี ารเปลยี่ นแปลงเงอ่ื นไขจงู ใจจากการรบั รองเพอ่ื การฝกึ อบรม มาสกู่ ารเปน็ เงอื่ นไขสำ� หรบั โรงพยาบาล ท่จี ะให้บรกิ ารผู้ป่วยในระบบ Medicaid และ Medicare Hospital/Healthcare Organization Accreditation ไดข้ ยายตัวไปส่ปู ระเทศแคนาดา ออสเตรเลยี นวิ ซีแลนด์ และอีกหลายๆ ประเทศตามมา จนในปจั จุบนั มไี มน่ อ้ ยกวา่ 70 ประเทศทว่ั โลกที่มีระบบนเี้ กดิ ข้นึ โดยทม่ี คี วามหลากหลายของลกั ษณะโครงสรา้ งองคก์ รและแหลง่ ทรพั ยากร องคก์ รในชว่ งเรม่ิ ตน้ ของระบบนใี้ นโลก จะเปน็ องคก์ รเอกชนที่ไมแ่ สวงก�ำไร ขณะที่องคก์ รทเ่ี กดิ ขนึ้ ในช่วงหลังๆ โดยเฉพาะในประเทศยโุ รปตะวันออก จะมีลักษณะเปน็ องคก์ รของรฐั172 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกียรตฉิ ลองสริ ริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี

ความเป็นมาของการพฒั นาคุณภาพโรงพยาบาล แนวคิดของระบบนคี้ ่อยๆ เปล่ยี นไปตามแนวคิดการพฒั นาคุณภาพของโลก จากท่เี ริม่ ตน้ ในลักษณะของการตรวจสอบตามมาตรฐาน มาสกู่ ารใช้เป็นเครือ่ งมอื เพอื่ สง่ เสริมการประเมินและพฒั นาตนเองอยา่ งต่อเน่อื งใชก้ ารเยยี่ มสำ� รวจเปน็ เสมอื น external peer review ซง่ึ การเรม่ิ ตน้ นำ� ระบบนเ้ี ขา้ มาทดลองใชใ้ นประเทศไทยเมอ่ื ปี พ.ศ. 2540 นนั้ เป็นช่วงท่กี ำ� ลังมกี ารปรบั เปล่ยี นแนวคิดน้อี ยา่ งขนานใหญใ่ นประเทศอเมรกิ า แคนาดาและออสเตรเลีย ประเทศไทยจึงได้รับแนวคิดที่มุ่งเน้นการพัฒนามากกว่าการตรวจสอบเข้ามาตั้งแต่ต้น “HA is an educational process, not an inspection” องค์ประกอบสำ� คญั ของกระบวนการ Hospital Accreditation คอื (1) การมมี าตรฐานโรงพยาบาลทใ่ี ชเ้ ปน็ กติการว่ มกัน เป็นมาตรฐานเชิงระบบท่สี ง่ เสรมิ การพัฒนา (2) การทีโ่ รงพยาบาลใช้มาตรฐานเพ่ือการประเมนิ และพัฒนาตนเอง อย่างสอดคล้องกบั บริบทของตน และ มีหลกั คดิ หรือ core values ทีเ่ หมาะสมกำ� กับ (3) การประเมนิ จากภายนอกในลกั ษณะของกลั ยาณมิตร เพ่ือยืนยนั ผลการประเมนิ ตนเอง เพ่อื ชว่ ยค้นหา จดุ บอดทีท่ ีมงานมองไม่เป็น และเพ่อื กระต้นุ ให้เกดิ มุมมองที่กว้างขวางขนึ้ (4) การยกย่องชน่ื ชมดว้ ยการมอบประกาศนียบตั รรบั รอง หรอื การมอบกติ ติกรรมประกาศในความสำ� เรจ็มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกียรตฉิ ลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี 173

ความเป็นมาของการพัฒนาคณุ ภาพโรงพยาบาลแนวคดิ การพัฒนาที่เปน็ บทเรยี นของประเทศไทย ในช่วงเริ่มต้นเป็นการเรียนรู้ร่วมกัน จุดประกายความคิดแล้วน�ำไปทดลองปฏิบัติ น�ำประสบการณ์มา แลกเปล่ียนเรียนรู้ การฝึกอบรมในช่วงแรกจะเน้นกระบวนการกลุ่ม การใช้เทคนิคการเป็นโค้ชหรือการเป็น facilitator ในชว่ งตอ่ มาเปน็ การเนน้ การตคี วามหมายของมาตรฐานเพอื่ นำ� ไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิ มาตรฐาน HA ฉบบั แรกคอื ฉบบั ปกี าญจนาภเิ ษก ไดก้ ระตนุ้ ใหเ้ กดิ รปู ธรรมของการจดั ระบบงานทเี่ ปน็ เรอ่ื งใหมส่ ำ� หรบั ประเทศไทยในขณะนน้ั เช่น การท�ำงานในลักษณะของสหสาขาวิชาชีพ ระบบบริหารความเส่ียง การมีองค์กรแพทย์มาก�ำกับดูแล มาตรฐานและจรยิ ธรรมวชิ าชพี การวางแผนจำ� หนา่ ย รวมทง้ั สง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ ความตน่ื ตวั ในการนำ� ขอ้ มลู วชิ าการ มาจดั ทำ� และใชเ้ ป็นแนวทางการดแู ลผู้ปว่ ย เปน็ ตน้ นโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ก่อให้เกิดความคาดหวังและความตื่นตัวในเรื่องคุณภาพมากข้ึน กระบวนการ HA ไดต้ อบสนองดว้ ยการจดั ระบบบนั ได 3 ขนั้ สู่ HA เพอื่ งา่ ยตอ่ การปฏบิ ตั ติ ามสภาพความพรอ้ ม ของโรงพยาบาล โดยท่ีบนั ไดขัน้ แรกเปน็ การเรียนรแู้ นวคิดคณุ ภาพดว้ ยการปฏิบตั อิ ย่างงา่ ยๆ และตรงประเด็น อาศยั สงิ่ ทเ่ี ปน็ ปญั หา ความเสย่ี ง ผลทไ่ี มพ่ งึ ประสงคต์ า่ งๆ นำ� มาเรยี นรแู้ ละปรบั ปรงุ เพอื่ ปอ้ งกนั ซง่ึ โรงพยาบาล ทป่ี ฏิบตั ิดว้ ยความเข้าใจ เทา่ กบั เปน็ การสร้างพ้นื ฐานทม่ี ่ันคงส�ำหรับการพัฒนาคณุ ภาพในขนั้ ตอ่ ๆ ไป บนั ไดขนั้ ที่ 1 สู่ HA คอื การเรยี นรจู้ ากปญั หาและเหตกุ ารณท์ ไี่ มพ่ งึ ประสงค์ โดยใชห้ ลกั คดิ “ทำ� งานประจำ� ให้ดี มอี ะไรใหค้ ุยกนั ขยันทบทวน”174 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรติฉลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

ความเป็นมาของการพฒั นาคุณภาพโรงพยาบาล บนั ไดขน้ั ท่ี 2 สู่ HA คอื การพฒั นาในสว่ นตา่ งๆ ของโรงพยาบาลอย่างเป็นระบบ สว่ นตา่ งๆ ได้แก่หนว่ ยบรกิ าร ระบบงาน กลุ่มผ้ปู ว่ ย และองค์กร พัฒนาอยา่ งเป็นระบบได้แก่การหมุนวงลอ้ การพฒั นาและการเรยี นรู้ (Plan-Do-Study-Act หรือ Design-Action-Learning-Improvement) ควบคู่กับการใชห้ ลักคดิ“เปา้ หมายชัด วดั ผลได้ ให้คณุ คา่ อย่ายดึ ตดิ ) บนั ไดขน้ั ที่ 3 สู่ HA คอื การสรา้ งวฒั นธรรมคณุ ภาพ วฒั นธรรมความปลอดภยั และวฒั นธรรมการเรยี นร ู้ มกี ารนำ� มาตรฐานมาปฏิบตั ติ ามเกณฑท์ ี่ก�ำหนดไว้ ก่อใหเ้ กิดผลลัพธ์ซ่ึงเปน็ ที่ยอมรบั ได้และมแี นวโนม้ ที่ดีข้นึมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสิริราชสมบัตคิ รบ 60 ปี 175

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA)เป้าหมายของ HA เป้าหมายของ HA คอื การสง่ เสริมให้ระบบบรกิ ารสุขภาพเกดิ การพัฒนาคณุ ภาพอยา่ งตอ่ เน่ือง เพ่อื ให้ เกดิ คณุ ภาพ ความปลอดภยั และผลลพั ธ์สุขภาพที่ดี โดยเรม่ิ จากบรกิ ารสุขภาพในโรงพยาบาล และบรู ณาการ เข้ากับแนวคิดการสร้างเสริมสุขภาพ ซ่ึงในอนาคตอาจจะขยายขอบเขตกว้างขวางกว่าบริการสุขภาพใน โรงพยาบาล ดังนนั้ HA จึงมโี อกาสทีป่ รับจาก Hospital Accreditation ไปสู่ Healthcare Accreditationแนวคิดพ้ืนฐานของกระบวนการ HA หลกั คดิ สำ� คัญทจ่ี ะท�ำให้เกิดประโยชน์สงู สดุ จาก HA กค็ อื ทกุ ฝา่ ยทเี่ กี่ยวขอ้ งพยายามทำ� ให้ HA เปน็ กระบวนการเรียนรู้ โดยมเี ปา้ หมายทค่ี ณุ ภาพและความปลอดภัย ซง่ึ เป็นเป้าหมายทใ่ี หญแ่ ละยัง่ ยืนกวา่ การได้ รับการรับรอง การเรยี นรเู้ กดิ จากการประเมนิ และพฒั นาตนเองของทมี งานในโรงพยาบาล รว่ มกบั การเยยี่ มสำ� รวจจาก ภายนอก ซง่ึ การเยยี่ มส�ำรวจจากภายนอกคือการยืนยันผลการประเมนิ ตนเองของโรงพยาบาล และการกระตนุ้ ให้เห็นโอกาสพัฒนาในมุมมองที่กว้างข้ึน การเย่ียมส�ำรวจจากภายนอกเป็นการตรวจสอบความพร้อมของ โรงพยาบาลว่าระบบทว่ี างไวน้ ้นั มคี วามรัดกมุ เพยี งใด คุณค่าของการเย่ียมส�ำรวจจากภายนอก อยู่ที่ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาต่อเนื่อง หรือเพ่ือการสร้าง คุณค่าแก่ผู้รับบริการให้มากยิ่งขึ้น การรับรองคือการให้ก�ำลังใจในการท�ำความดีและส่งเสริมให้ท�ำดีขึ้นอย่าง176 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบัติครบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA)ตอ่ เนอ่ื ง หรอื ควรมองว่าเป็นเพียงผลพลอยได้ของการพฒั นาท�ำความเข้าใจ HA อยา่ งรอบดา้ น การทำ� ความเขา้ ใจกระบวนการคุณภาพของ HA ให้รอบด้าน อาจจะมองไดใ้ น 4 มิติ คือ 1) มติ ขิ อง ล�ำดบั ขนั้ การพัฒนา 2) มติ ิของพ้นื ทกี่ ารพฒั นา 3) มติ ขิ องกระบวนการพฒั นา 4) มติ ิของการประเมิน1. มิตขิ องลำ� ดบั ขัน้ การพัฒนา: บันไดสามขนั้ สู่ HA ทมี่ าของบนั ไดสามขนั้ สู่ HA เกดิ จากความพยายามทจี่ ะทำ� ใหโ้ รงพยาบาลสว่ นใหญ่ มกี ารพฒั นาคณุ ภาพและบรรลุผลส�ำเร็จของการพัฒนาคุณภาพ ในระดับที่สอดคล้องกับทรัพยากรและภาระงานที่เป็นอยู่ โดยเร่ิมจากกิจกรรมที่น้อยที่สุดแต่ส่งผลกระทบมากท่ีสุด คือการน�ำปัญหาและอุบัติการณ์ส�ำคัญมาทบทวนเพ่ือหาทางป้องกนั มิใหเ้ กดิ เหตุการณ์ดงั กล่าวซ�้ำข้นึ อกี และกา้ วไปสูก่ ารออกแบบระบบงานทเ่ี หมาะสม บันไดสามขนั้ สู่ HA ท�ำให้โรงพยาบาลเห็นจุดเน้นของการพัฒนาในแตล่ ะช่วงได้ชดั เจนขึ้น โดยไดเ้ ลอื กสิ่งท่มี ีผลตอ่ คุณภาพและความปลอดภยั ท่ีสงั คมห่วงกงั วล มาด�ำเนนิ การตง้ั แตใ่ นช่วงเร่มิ ต้น แม้ว่าบันไดสามขั้นจะชี้แนะล�ำดับข้ันของการพัฒนา แต่ในทางปฏิบัติจริงการพัฒนาคุณภาพของโรงพยาบาลจะไม่จ�ำกัดตนเองอยู่ท่ีบันไดข้ันใดข้ันหนึ่ง การประเมินการบรรลุเกณฑ์ของบันไดแต่ละข้ันจึงเป็นเพียงส่งิ สมมติ เพ่ือใหก้ ารประเมนิ ไม่ซบั ซอ้ นเกินไปมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี 177

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA)ตารางเปรียบลักษณะของการพัฒนาระหวา่ งบนั ไดแต่ละขั้น ขนั้ ท่ี 1 ขัน้ ท่ี 2 ขัน้ ที่ 3ภาพรวม ต้ังรบั แล้วใช้วกิ ฤติเปน็ โอกาส วางระบบในเชิงรกุ สรา้ งวัฒนธรรมคณุ ภาพจดุ เรม่ิ น�ำปัญหามาทบทวนเพอ่ื แกไ้ ข วเิ คราะหเ์ ปา้ หมายและ ประเมินระดับการปฏบิ ตั ติ าม ปอ้ งกัน กระบวนการอย่างเป็นระบบ มาตรฐาน HA และการวัด ผลลัพธข์ องงานกระบวนการคณุ ภาพ การทบทวนคณุ ภาพ/ปัญหา/ Plan-Do-Check-Act (QA) การเรยี นรู้ในทุกระดบั เหตุการณ์ส�ำคัญ Check-Act-Plan-Do (CQI) เครือ่ งชี้วัดคุณภาพท่ดี ขี ึน้ เครือ่ งช้วี ัดความส�ำเร็จ ปฏบิ ตั ติ ามแนวทางปอ้ งกัน QA/CQI ทสี่ อดคลอ้ งกบั มาตรฐาน HA ครบถ้วน ปัญหาทีก่ ำ� หนด เป้าหมายหลักของหน่วยงาน เพ่ือสังเคราะหค์ วามพยายาม มาตรฐาน HA ยงั ไมเ่ นน้ มาตรฐาน HA มาตรฐาน HA ทจ่ี �ำเปน็ และ ในการพัฒนา และผลท่ไี ด้รบั ปฏิบตั ิได้ไม่ยาก เชอ่ื มโยงกระบวนการและ ประเมนิ ตนเอง เพ่ือป้องกนั ความเส่ยี ง เพ่ือการหาโอกาสพฒั นา ระบบงาน (ไมเ่ นน้ แบบฟอร์ม) Core values ทั้ง 5 กลุม่ ความครอบคลมุ ครอบคลมุ ปญั หาท่เี คยเกิดขึน้ ครอบคลมุ กระบวนการสำ� คัญ (ทศิ ทางน�ำ ผ้รู ับผล คนท�ำงาน ทง้ั หมด การพัฒนา พาเรียนรู้)หลักคดิ ส�ำคัญ ทำ� งานประจำ� ให้ด ี เปา้ หมายชัด วดั ผลได ้ มอี ะไรใหค้ ยุ กัน ให้คุณค่า อยา่ ยึดติด ขยนั ทบทวน 178 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) 179 2. มติ ขิ องพนื้ ที่การพัฒนา: กลมุ่ ของระบบยอ่ ยในองค์กรพนื้ ทก่ี ารพัฒนา 4 วง เพอ่ื ความครอบคลุม องค์กร บรกิ าร กลมุ่ ผ้ปู ่วย ระบบงานมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) โรงพยาบาลประกอบด้วยระบบย่อยต่างๆ จำ� นวนมาก การพฒั นาต่างๆ จะเรม่ิ ตน้ ที่ระบบยอ่ ยเหล่าน้ ี ระบบย่อยแต่ละระบบจะมเี ปา้ หมาย ผูร้ ับผลงาน กระบวนการทำ� งาน และผรู้ ับผดิ ชอบทีช่ ดั เจน การทำ� ความเขา้ ใจในการมอี ยขู่ องระบบยอ่ ยตา่ งๆ ความสมั พนั ธก์ บั ระบบยอ่ ยอนื่ ๆ และโอกาสทจ่ี ะมกี าร ทับซอ้ นในการพฒั นาระหวา่ งระบบย่อยต่างๆ จะชว่ ยใหก้ ารพัฒนาคุณภาพงา่ ย มีประสิทธภิ าพ สมบูรณแ์ ละไม่ สับสน เมอ่ื วเิ คราะหร์ ะบบยอ่ ยตา่ งๆ ในโรงพยาบาล สามารถจดั กลมุ่ หรอื พน้ื ทไี่ ดเ้ ปน็ 1) ระบบยอ่ ยทเี่ กยี่ วขอ้ ง กับหน่วยบริการต่างๆ หรือระบบย่อยของแต่ละหน่วยบริการ 2) ระบบย่อยของการดูแลกลุ่มผู้ป่วยต่างๆ ทเี่ รยี กวา่ กลมุ่ ประชากรทางคลนิ กิ (clinical population) หรอื กลมุ่ โรคและหตั ถการตา่ งๆ นนั่ เอง 3) ระบบงาน ต่างๆ ท่ีสนับสนุนหรือเป็นแกนหลักส�ำคัญและเก่ียวข้องกับหน่วยงานและกิจกรรมบริการจ�ำนวนมาก รวมท้ัง การขบั เคลอ่ื นและตดิ ตามการพฒั นาในระดบั องคก์ ร เมอื่ รวมทงั้ สามกลมุ่ เขา้ ดว้ ยกนั กจ็ ะเปน็ ระบบของทงั้ องคก์ ร การปรบั ปรงุ ระบบงานอันเป็นผลจากการทบทวนในบันไดขั้นที่ 1 อาจจะเปน็ เร่ืองทีเ่ กยี่ วข้องกับระบบ ย่อยในกลุ่มใดกลุ่มหน่ึงหรือหลายกลุ่ม และหากใช้แนวคิดพ้ืนที่ของการพัฒนาไปใช้ ก็จะท�ำให้เกิดมุมมอง ท่ีกว้างขวางยิ่งขึ้น กล่าวอีกนัยหน่ึง เหตุการณ์แต่ละเหตุการณ์สามารถกระตุ้นให้คิดถึงประเด็นการพัฒนา ในทกุ กลุม่ ของระบบยอ่ ย การพฒั นาในบันไดข้นั ที่ 2 จะเรม่ิ ต้นจากการวเิ คราะหง์ านในแต่ละระบบยอ่ ย ทำ� ความเขา้ ใจเป้าหมาย กระบวนการท�ำงาน และผลการด�ำเนินงานท่ีคาดหวัง และออกแบบหรือปรับปรุงระบบงานสามารถส่งผลท่ี ผูเ้ ก่ียวข้องคาดหวงั ได้ การพัฒนาในข้ันนี้จ�ำเป็นอย่างย่ิงท่ีจะต้องท�ำใหค้ รอบคลมุ ทกุ ระบบย่อย ในทกุ กล่มุ180 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รติฉลองสิรริ าชสมบตั คิ รบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) เมอ่ื จะก้าวเข้าสู่บนั ไดขน้ั ท่ี 3 จะต้องให้ความส�ำคญั ย่งิ ขนึ้ กบั การบูรณาการระบบย่อยตา่ งๆ ใหเ้ ก้ือหนนุซ่งึ กันและกนั และเป็นไปในทิศทางเดยี วกนั การท�ำความเข้าใจความทับซ้อนระหว่างระบบย่อย จะช่วยให้เกิดความร่วมมือ มีผู้รับผิดชอบท่ีชัดเจนลดการทำ� งานท่ไี มจ่ ำ� เปน็ การท�ำความเขา้ ใจว่าแต่ละระบบยอ่ ยมีความสมั พนั ธ์เกือ้ หนุนกันอย่างไร จะท�ำใหเ้ กิดบรู ณาการระหวา่ งระบบยอ่ ยมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสขุ ภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรตฉิ ลองสิรริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี 181

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) 3. มติ ิของกระบวนการพฒั นา: 3C-PDSAแนวคดิ การพัฒนาคุณภาพ 3C-PDSA หลกั คิดส�ำคญั (Core Values & Concepts) ตวั ชวี้ ดั Study/Learning Do Act/Improve มาตรฐาน เป้าหมาย/(Criteria/Standards) วัตถปุ ระสงค์ Plan/Design บรบิ ท ประเด็นส�ำคัญ(Context) ความเสยี่ งส�ำคญั ความตอ้ งการส�ำคญั182 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสริ ริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) การใชม้ าตรฐานเพอ่ื การพฒั นาและตดิ ตามคณุ ภาพถอื วา่ เปน็ กระบวนการเรยี นรทู้ สี่ ำ� คญั เปน็ การเชอ่ื มโยงหลกั การและนามธรรมสู่การปฏบิ ตั ิ 3C (Context, Core Values & Concepts, Criteria) คือองคป์ ระกอบทจ่ี ะทำ� ให้เกดิ การคดิ หรอื การวางแผนทดี่ ี เรยี กวา่ “คดิ ดี คดิ ถกู คดิ เปน็ ” ทำ� ใหร้ วู้ า่ อะไรคอื ลำ� ดบั ความสำ� คญั หรอื ความจำ� เปน็ ทต่ี นจะตอ้ งทำ� PDSA คอื วงลอ้ ของการปฏบิ ตั ิ ต้งั แตก่ ารออกแบบ การน�ำไปปฏบิ ตั ิ การเรียนร้หู รอื ทบทวนติดตามประเมนิ ผล และการปรบั ปรุงใหด้ ีข้นึ อาจเรยี กว่าเปน็ วงลอ้ เพ่อื การ “ทำ� ดี ทำ� ถูก ทำ� เป็น” Plan-Do-Study-Act (PDSA) กค็ อื Design-Action –Learning-Improvement (DALI) โดยความหมาย 3C-PDSA จะเร่มิ จากตรงไหนก่อนก็ได้ แต่เริ่มแล้วควรขยับไปจนครบทกุ องคป์ ระกอบทเ่ี หลือ ส่งิ ท่เี ชอ่ื มระหว่างการคิด (3C) กับการท�ำ (PDSA) คือเป้าหมายหรือวตั ถปุ ระสงค์ เป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ของการท�ำงานหรือการพัฒนาท่ีดี มาจากการวิเคราะห์ context หรือสถานการณเ์ ฉพาะของตน คู่กบั การวเิ คราะห์เปา้ หมายของ criteria หรือมาตรฐาน เมอื่ ไดเ้ ป้าหมายชดั เจน กส็ ามารถก�ำหนดตัวชี้วัดทช่ี ดั เจนเพอ่ื การติดตามก�ำกบั หรอื การประเมินผลได้ เม่อื มีเปา้ หมายชดั เจน ร้ปู ระเดน็ สำ� คญั ตา่ งๆ ทเี่ ป็นความเสย่ี งหรอื ความตอ้ งการ ก็สามารถออกแบบระบบงานท่เี หมาะสมได้ ในการคดิ และการทำ� ทด่ี นี น้ั ควรจะมหี ลกั การหรอื คา่ นยิ มหลกั (Core Values & Concepts) เปน็ ตวั กำ� กบั เปน็ สงิ่ ที่ท�ำให้เกดิ ความลุ่มลกึ ในการพฒั นา ย่ิงทำ� ความเขา้ ใจใหล้ ึกซึ้ง ย่ิงเห็นโอกาสพัฒนามากขน้ึมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกียรติฉลองสิรริ าชสมบตั คิ รบ 60 ปี 183

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) การเรยี นรู้ (Study หรอื Learning) เปน็ สง่ิ ทจ่ี ะชว่ ยขบั เคลอื่ นการพฒั นา การเรยี นรใู้ นทนี่ ค้ี รอบคลมุ การทบทวนและตดิ ตามประเมนิ ผลในทกุ รปู แบบ ซง่ึ มีวธิ กี ารมากมาย เชน่ 1) การแลกเปลย่ี นเรยี นรู้ (knowledge sharing) โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ความรทู้ เี่ กดิ จากการปฏบิ ตั ซิ ง่ึ เดมิ มกั จะถอื กนั วา่ เปน็ สงิ่ ทนี่ อกตำ� รา ใชก้ ารไมไ่ ด้ แตท่ จ่ี รงิ มคี วามสำ� คญั อยา่ งยง่ิ ในการทำ� งาน สว่ นหนง่ึ จะได้ค�ำตอบว่าท�ำอย่างไรให้ความรู้ในต�ำรามาสู่การปฏิบัติได้จริง และในกรณีท่ีไม่สามารถท�ำตาม แนวทางที่ควรจะเป็นได้ จะท�ำอยา่ งไรให้ปลอดภยั ทสี่ ุด 2) การอภปิ รายกลุ่ม (group discussion & learning) เมือ่ มเี รอ่ื งใหมเ่ ข้ามาซึง่ ยงั ไมเ่ ป็นท่เี ข้าใจกนั อย่างกวา้ งขวาง การมอบหมายใหม้ ผี ู้ไปศึกษาและน�ำมาอภิปรายในกล่มุ จะท�ำให้เกิดการเรียนร้ใู น สิ่งเหล่านน้ั และเป็นการจุดประกายใหน้ �ำไปปฏิบัติ 3) สุนทรยี สนทนา (dialogue) เป็นการเรยี นรู้ของกลมุ่ ทไี่ ดผ้ ลทั้งในด้านความเขา้ ใจผูอ้ น่ื ความเข้าใจ ตนเอง กอ่ ให้เกดิ ความสุขและมีพลงั ในการทจ่ี ะกา้ วต่อไปข้างหน้า 4) การน�ำเสนอเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นหรือข้อวิพากษ์ เม่ือมีบางหน่วยงานได้ทดลองปฏิบัติบางสิ่ง บางอย่างแลว้ อาจจะจัดเวทใี ห้ทมี งานได้น�ำเสนอ เพอ่ื รบั ฟงั ขอ้ คดิ เหน็ หรือข้อวพิ ากษ์ อันจะนำ� ไปสู่ การต่อยอดความคิด หรือการปรับทศิ ทางการทำ� งานใหเ้ หมาะสมยิง่ ขน้ึ 5) การเขียนบันทึกความก้าวหน้า (portfolio) จะท�ำให้ผู้เขียนได้ตกผลึกความคิดให้ชัดเจนยิ่งข้ึน การเขยี นบนั ทกึ อาจจะเปน็ การเขยี นอยา่ งอสิ ระ ไมต่ อ้ งมรี ปู แบบ หรอื อาจจะเปน็ การเขยี นตามประเดน็ ทีก่ ำ� หนดไว้ เชน่ service profile, CQI story184 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รติฉลองสิรริ าชสมบัตคิ รบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) 6) การใช้ตัวตามรอย (tracer) เป็นการติดตามส่ิงท่ีเราคุ้นเคย สามารถสังเกตเห็นและติดตามไป ตามขั้นตอนหรือกระบวนการต่างๆ ได้ง่าย ตัวตามรอยอาจจะเป็นผู้ป่วย กลุ่มผู้ป่วยหรือกลุ่มโรค ขอ้ มูลขา่ วสาร ยา สงิ่ ส่งตรวจ ฯลฯ การตามรอยช่วยใหเ้ ราเข้าไปทำ� ความเข้าใจในสถานการณจ์ ริง ช่วยให้เราเหน็ ความเชือ่ มโยงของระบบท่ีเกี่ยวข้องกัน 7) การเยย่ี มสำ� รวจ/ตรวจสอบภายใน (internal survey/audit) เปน็ การประเมนิ ดว้ ยคนภายในกนั เอง โดยเข้าไปดูในสถานที่จริง เจตคติของการเข้าไปควรเพื่อเข้าไปให้ความช่วยเหลือมากกว่าเพ่ือการ ประเมนิ เสมอื นผเู้ ยยี่ มสำ� รวจภายนอก การเขา้ ไปพรอ้ มๆ กนั จากผเู้ กย่ี วขอ้ งหลายฝา่ ยจะใหผ้ ลไดด้ กี วา่ 8) การทบทวนหลงั ทำ� กจิ กรรม (after action review) ทกุ ครง้ั หลงั จากทำ� กจิ กรรม ไมว่ า่ จะเปน็ กจิ กรรม เลก็ หรอื ใหญ่ ทมี งานทร่ี ว่ มกจิ กรรมมาทบทวนรว่ มกนั วา่ สง่ิ ทท่ี ำ� ลงไปนน้ั บรรลเุ ปา้ หมายทตี่ งั้ ไวแ้ ตแ่ รก หรอื ไม่ อะไรคือความสำ� เร็จหรอื คณุ คา่ ทีค่ วรรกั ษา อะไรคอื จุดออ่ นท่คี วรปรบั ปรุงในโอกาสต่อไป 9) การติดตามตัวชี้วัด การวิเคราะห์ข้อมูลและการประเมินการบรรลุเป้าหมาย (indicator monitoring, data analysis, & goal achievement assessment) เปน็ การเรียนรูจ้ ากขอ้ มลู เชิง ปรมิ าณ ซง่ึ จะทำ� ใหท้ ราบแนวโนม้ ของการเปลย่ี นแปลง และระดบั การปฏบิ ตั ทิ แี่ ตกตา่ งจากเปา้ หมาย ควรใหค้ วามสำ� คญั ใหม้ ากกบั การวเิ คราะหแ์ ละการเชอ่ื มโยงขอ้ มลู ขณะเดยี วกนั พงึ ระวงั ขอ้ จำ� กดั หรอื ผลเสยี ของการวดั และการประเมนิ เชงิ ปรมิ าณ ซงึ่ จะตอ้ งนำ� เอาการประเมนิ ดา้ นอนื่ ๆ มาประกอบดว้ ย 10) การทำ� กจิ กรรมทบทวนคณุ ภาพ (quality review activities) เปน็ การเรยี นรจู้ ากจดุ ออ่ น ความเสย่ี ง เหตกุ ารณท์ ไ่ี มพ่ งึ ประสงค์ และเสยี งสะทอ้ นตา่ งๆ เพอื่ นำ� ไปสกู่ ารปรบั ปรงุ ระบบใหม้ คี วามรดั กมุ ยงิ่ ขน้ึ มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบบั เฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ิราชสมบตั คิ รบ 60 ปี 185

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) พงึ ระวงั วา่ จะไมใ่ ชก่ ารทบทวนเพอ่ื เปน็ การจบั ผดิ ตวั บคุ คลเปน็ เปา้ หมายแรก แตม่ งุ่ เรยี นรสู้ ถานการณ์ เพ่ือช่วยเหลือบุคคล การเปิดโอกาสให้ผู้เกี่ยวข้องในเหตุการณ์ได้ย้อนรอยบอกเล่าความรู้สึกและ ความคดิ ทเี่ กดิ ขน้ึ ในชว่ งเวลากอ่ นทจี่ ะเกดิ เหตกุ ารณ์ (cognitive walkthrough) จะชว่ ยใหเ้ หน็ โอกาส พัฒนาในเรื่องเลก็ ๆ นอ้ ยๆ ท่ีจะช่วยให้ผู้ปฏิบัตงิ านท�ำงานไดง้ า่ ยขึ้น 11) การประเมนิ ตนเองตามมาตรฐานและประเมนิ ระดบั การปฏบิ ตั ติ ามมาตรฐาน (self assessment of standard compliance) มาตรฐานเปน็ เคร่อื งมือช่วยให้เราได้มองเห็นวา่ ระบบงานทว่ี างไวน้ น้ั มคี วามรดั กมุ เหมาะสมดแี ลว้ หรอื ไม ่ มกี ารนำ� วงลอ้ PDSA มาปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร สามารถบอกถงึ การบรรลุ เป้าหมายในแต่ละระบบหรอื กระบวนการไดเ้ พียงใด 12) การทบทวนเวชระเบียน (medical record review) การทบทวนเวชระเบียนในขั้นพน้ื ฐานคือการ ทบทวนความสมบรู ณข์ องการบนั ทึก หากจะให้การทบทวนนนั้ มีผลถงึ คุณภาพการดแู ลผูป้ ว่ ย ควร จะทบทวนใหเ้ หน็ ถงึ คณุ ภาพของการปฏบิ ตั ใิ นขนั้ ตอนตา่ งๆ ของกระบวนการดแู ลผปู้ ว่ ย และทบทวน ว่าเกิดเหตุการณท์ ่ีไมพ่ ึงประสงคอ์ ะไรบ้างจากการดแู ลน้นั โดยมเี ปา้ หมายเพื่อการปรบั ปรงุ มใิ ชก่ าร กล่าวโทษหรอื หาผกู้ ระท�ำผดิ186 มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รติฉลองสริ ริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA)4. มติ ิของการประเมินผล การประเมนิ ผลในมุมมองทวั่ ไปกค็ ือ S (Study) ใน 3C-PDSA ซึ่งได้กล่าวถงึ วธิ กี ารทีห่ ลากหลายมาแลว้ในหวั ขอ้ ทผ่ี ่านมา การประเมนิ ผลทเ่ี ปน็ เรอื่ งเฉพาะของ HA คอื การประเมนิ เพอ่ื ใหท้ ราบถงึ ระดบั ความกา้ วหนา้ ในการพฒั นาโดยมเี ปา้ หมายเพอื่ ใหเ้ กดิ ความมน่ั ใจในการพฒั นาคณุ ภาพทผ่ี า่ นมา และเพอื่ ใหเ้ หน็ วา่ โอกาสขา้ งหนา้ คอื การพฒั นาในเร่อื งใด กลา่ วอกี นัยหนงึ่ เปน็ การประเมินเพอื่ ใหเ้ กิดการขบั เคลอื่ นอยา่ งต่อเนื่องไปข้างหนา้ การให้ recognition ตา่ งๆ เชน่ กติ ตกิ รรมประกาศบนั ไดขนั้ ท่ี 1 และขน้ั ท่ี 2 สู่ HA หรอื ประกาศนยี บตั รรับรองกระบวนการคุณภาพโรงพยาบาล เป็นการให้รางวัลและแรงจูงใจในการพัฒนา เป็นเพียงผลพลอยได้เพอ่ื ตอกยำ้� ให้เกิดความภาคภมู ใิ จแก่ทมี งาน แต่เนือ้ หาส�ำคญั อยทู่ ค่ี ุณภาพท่ีฝงั อย่ใู นระบบของโรงพยาบาลเอง การประเมินภายใน เปน็ ส่ิงท่ที ำ� ไดง้ ่าย ทำ� ไดบ้ ่อย ซ่ึงหากท�ำดว้ ยความเข้าใจว่าเป็นการประเมนิ เพ่อื ให้กำ� ลงั ใจและใหเ้ หน็ โอกาสพฒั นา จะไดป้ ระโยชนแ์ ละจะเปน็ กลไกสำ� คญั เพอื่ ใหเ้ กดิ การพฒั นาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง และไมจ่ �ำเปน็ วา่ จะต้องเปน็ รปู แบบของการเย่ยี มส�ำรวจเพียงอย่างเดยี ว การประเมนิ จากภายนอก เปน็ สง่ิ กระตนุ้ ทที่ ำ� ใหเ้ กดิ การรวมตวั การตง้ั เปา้ หมายระยะเวลาทจี่ ะทำ� ใหส้ ำ� เรจ็และส่งผลให้เกดิ การเปลย่ี นแปลงในเรอ่ื งยากๆ ไดใ้ นเวลาที่ไม่นานเกนิ ไป ขอ้ ส�ำคญั คือการมคี วามสมั พันธแ์ บบผใู้ หญ-่ ผใู้ หญ่ และทมี งานของโรงพยาบาลมเี จตคตทิ ไี่ มส่ ดุ โตง่ ไปดา้ นใดดา้ นหนงึ่ คอื เจตคตขิ องการยอมจำ� นนและเจตคตขิ องการปกปอ้ งตนเองมาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลิมพระเกยี รตฉิ ลองสริ ริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี 187

กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) การประเมินจากภายนอกจะเป็นการประเมินตามมาตรฐานโรงพยาบาลซ่ึงเป็นมาตรฐานที่มุ่งเน้นท่ี ระบบงาน มาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับเฉลิมพระเกียรติฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี มีที่มาจากมาตรฐานหรอื เกณฑค์ ณุ ภาพท่ีมคี ุณค่า 3 ส่วน ไดแ้ ก่ มาตรฐานโรงพยาบาลที่ใชม้ าต้ังแต่ พ.ศ. 2540 มาตรฐานโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพซงึ่ กรมอนามยั จดั ทำ� และเกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแหง่ ชาตสิ อู่ งคก์ รทเ่ี ปน็ เลศิ การบูรณาการมาตรฐานหรือเกณฑ์คุณภาพทั้ง 3 ส่วนเข้าด้วยกัน ช่วยลดความซ�้ำซ้อนของเนื้อหา มาตรฐานที่มีความใกล้เคียงกันอยู่แล้ว ช่วยให้โรงพยาบาลสามารถน�ำไปปฏิบัติในลักษณะของการบูรณาการ ระหว่างการรักษากับการสร้างเสริมสุขภาพได้ในชีวิตประจ�ำวัน และเป็นการปูพ้ืนฐานส�ำหรับองค์กรที่มุ่งสู่ ความเปน็ เลิศใหก้ า้ วไปสเู่ ป้าหมายไดเ้ รว็ ยง่ิ ขนึ้ การใชม้ าตรฐานฉบบั นใ้ี หเ้ กดิ ประโยชน์ จะตอ้ งนำ� ไปใชด้ ว้ ยความเขา้ ใจในบรบิ ทของตนเอง สามารถระบุ ยอดเขาแห่งปัญหาหรือประเด็นสำ� คญั แต่ละเรอื่ งในหน่วยงานหรือองคก์ รของตนได ้ ควบคู่ไปกับการใชห้ ลักคดิ การพฒั นาส�ำคญั ที่เปน็ พน้ื ฐาน 5 ประการ คอื ทศิ ทางนำ� ผูร้ ับผล คนทำ� งาน การพฒั นา พาเรียนร ู้ และการ หมนุ วงลอ้ ของการพัฒนาอย่างต่อเน่อื ง (PDSA) หรือท่เี รยี กกรอบแนวคิดรวมน้ีอยา่ งง่ายๆ ว่า 3C-PDSA การนำ� มาตรฐานไปใช้ จำ� เป็นตอ้ งเข้าใจเป้าหมายของมาตรฐาน เข้าใจแนวคดิ เชิงระบบทมี่ องทุกอย่าง เชอ่ื มต่อกนั อย่างเป็นองคร์ วม แลว้ พยายามน�ำไปประเมนิ ส่งิ ทีป่ ฏบิ ัติจริง เช่น ประเมินกบั ผปู้ ่วยทก่ี �ำลงั นอนอยู่ ในโรงพยาบาลจรงิ ๆ ประเมนิ กบั บคุ คลทเ่ี ปน็ ผดู้ ำ� เนนิ การหรอื ผรู้ บั ผลงานของระบบงานตา่ งๆ โดยเปา้ หมายของ การประเมนิ คอื การคน้ หาโอกาสพฒั นามากกวา่ ทจี่ ะประเมนิ เพอื่ ความพงึ พอใจกบั ระดบั คณุ ภาพทเ่ี ปน็ อยใู่ นปจั จบุ นั188 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรกิ ารสขุ ภาพ ฉบับเฉลมิ พระเกยี รตฉิ ลองสิริราชสมบตั ิครบ 60 ปี