E-Book

4 ยุทธศาสตรท่ี 8: เรงปฏิรูปการศึกษาในยุคขอมูลขาวสาร สรางวิทยาเขตอัจฉริยะ ใชเทคโนโลยีที่ ทันสมัยเพื่อเรงขับเคลื่อนการปฏิรูปการฝกอบรมครูและบุคลากรทางการศึกษาใหเกงทางดานดิจิทัล เพ่ือ เตรียมการจดั การเรยี นการสอนผา นดิจิทัลแพลตฟอรมทั้งการฝกอบรมขนาดใหญ และการฝกอบรมรายบุคคล ปรับรูปแบบใหมในบริการทางการศึกษา สรางกลไกการแบงปนทรัพยากรทางการศึกษาในรูปแบบดิจิทลั การ แบงสรรผลประโยชน การคุมครองทรัพยสินทางปญญา การปฏิรูปวิธีการกํากับดูแลการศึกษาและติดตามท่ี ทันสมยั สง เสริมระบบการจัดการท่ีแมนยาํ และการตัดสนิ ใจตามวิธที างวทิ ยาศาสตร ยุทธศาสตรที่ 9: สรางรูปแบบใหมของการศึกษาที่เปดกวา งสูภายนอก ยกระดบั การแลกเปลี่ยนทาง การศึกษาและความรวมมือกับองคกรระหวางประเทศและสถาบันวิชาชีพ การยอมรับในวุฒิการศึกษา มาตรฐานและประสบการณการเรียนรูรวมกันระหวางจีนกับตางประเทศ ขับเคล่ือนการดําเนินงานดาน การศึกษาตามโครงการ \"Belt and Road\" การศึกษาตอในตางประเทศ การกําหนดแผน/คุณภาพและกลไก การประกันคุณภาพสําหรับนักเรียนตางชาติที่เขามาเรียนในจีน การแลกเปล่ียนบุคลากรระดับสูงของจีนกับ ตางประเทศ การพัฒนา ‘สถาบันขงจ่ือ’ และ ‘หองเรียนขงจ่ือ’ การสรางโรงเรียนนานาชาติในตางประเทศ ใหวิทยาลัยอาชีวศึกษาสราง \"Luban Workshops\" ในตางประเทศ สงเสริมการวิจัย กําหนดเกณฑมาตรฐาน ระบบการประเมนิ ผลการศกึ ษาในระดบั สากล และปรับปรงุ กลไกความชวยเหลอื ดานการศึกษา ยุทธศาสตรท่ี 10: สงเสริมความทันสมัยและความสามารถในการกํากับดูแลการศึกษา สรางระบบ กฎหมายและระเบียบขอบังคับทางการศึกษาใหสมบูรณ ยกระดับความสามารถของภาครัฐในการใชกฎหมาย มาตรฐาน บริการขอมูลและวิธีการกํากับดูแลยุคใหมอื่นๆ ปรับปรุงโครงสรางการกํากับดูแลโรงเรียน สราง ความเขมแข็งใหกับสถาบันอุดมศึกษา สงเสริมการปฏิรูประบบโรงเรียนเอกชนยุคใหมและสรางสรรค นวัตกรรม สงเสรมิ การมีสวนรว มทางสังคมในการจัดการศึกษา ปรบั ปรงุ การมสี ว นรวมของสังคมในการบริหาร จดั การโรงเรียน ตลอดจนสรา งกลไกการประเมินและการกํากบั ติดตามการศกึ ษา ยุทธศาสตรก ารศกึ ษาจีนสคู วามทนั สมัย ป 2035 มีวิธกี ารดําเนนิ งานทช่ี ดั เจนและทันสมัย ดังนี้ 1) วางแผนภาพรวมและแบงเขตการสงเสริม โดยแตละเขตการศึกษาสามารถสรางสรรคส่ิงใหมๆ ที่ ทันสมยั ตามสภาพความเปนจริงภายใตกรอบการพัฒนาของแผนแมบ ทในเขตการศกึ ษาของแตล ะเขต 2) ปรับปรุงและออกแบบเปาหมายการพัฒนาอยางเปนวิทยาศาสตรโดยคํานึงถึงความทันสมัยและ ความแตกตางในแตล ะขน้ั ตอน 3) มีนโยบายที่แมนยําและกลไกการประสานความรวมมือเพื่อการพัฒนาภูมิภาคตะวันออกท่ีมีความ รุงเรืองทางเศรษฐกจิ และภาคตะวันตกที่ยังตอ งการการพฒั นา โดยการสรา งสรรคส่งิ ใหมๆ ใหเ กดิ ข้นึ ในภมู ภิ าค 4) เร่ิมดวยการปฏิรูปแลวตอดวยการสงเสริมอยางเปนระบบเพื่อใหโรงเรียนทุกระดับ/ทุกประเภทมี ความกระตือรือรนในการสรางสรรคนวัตกรรม กลาทดลองสรางสรรคสิ่งใหมๆ มีความเปนพลวัต มี ประสิทธิภาพและเปดกวาง มีระบบและกลไกการศึกษาที่เอ้ือตอการพัฒนาคุณภาพท่ีสูงขึ้น เพื่อใหยุทธศาสตร การศึกษาจีนสูความทันสมัย ป 2035 บรรลุผลสําเร็จตามเปาหมาย จีนไดสรางหลักประกันความสําเร็จไว 3 ประการ คือ

5 1) เสริมสรางความเปนผูนําของพรรคคอมมิวนิสตดานการศึกษา กลาวคือ คณะกรรมการพรรคฯ ทุก ระดบั ตอ งนาํ เร่อื งการปฏริ ูปและพัฒนาการศกึ ษาไวใ นวาระการประชุม 2) ปรับปรุงระบบสนับสนุนดานการศึกษา อาทิ การลงทุนทางการศึกษาระยะยาว โดยจัดสรร งบประมาณคาใชจ ายดา นการศกึ ษาเพมิ่ ขนึ้ ทุกป ในสดั สวนทีไ่ มนอ ยกวารอยละ 4 ของ GDP 3) ปรับปรุงกลไกการดําเนินงาน โดยมุงเนนการประสานงานขามหนวยงาน การติดตามประเมินผล การพัฒนาการศึกษาและกลไกการกํากับดูแล รับผิดชอบ และประสานงานการสงเสริมความทันสมัยทาง การศึกษาอยางรอบดาน 3. กฎหมายการศกึ ษาหรอื กฎระเบียบตา ง ๆ ทีเ่ กยี่ วขอ งกับการศึกษา กฎหมายการศกึ ษาแหงชาติมาตรา 14 กาํ หนด วา คณะรฐั มนตรแี ละรัฐบาลทอ งถ่ินในแตละระดับเปน ผูนําและผูบริหารการจัดการศึกษาตามระดับและขอบเขตหนาที่ กฎหมายการอุดมศึกษาแหงสาธารณรัฐ ประชาชนจนี ค.ศ. 1998 กําหนดวา คณะรัฐมนตรเี ปนผูนาํ และผูบรหิ ารการศึกษาระดับอุดมศึกษาของประเทศ รัฐบาลทองถ่ินบริหารสถาบันอุดมศึกษาที่จัดการศึกษาเพ่ือคนทองถ่ินและสถาบันอุดมศึกษาท่ีคณะรัฐมนตรี มอบหมายใหดูแล ดงั นัน้ สาธารณรฐั ประชาชนจนี บริหารจัดการศึกษา รวมทง้ั การอดุ มศกึ ษาตามหลักการรวม อาํ นาจการบริหารท่ีรฐั บาล รัฐบาลจีนไดกําหนดนโยบาย \"การพัฒนาประเทศดวย วิทยาศาสตร และการศึกษา\" มุงปฏิรูประบบ การศึกษาในแนวลึก โดยการจดั การศึกษาแบบใหเปลา 9 ป สนับสนุนใหหนวยงานของรัฐในทุกระดับเพิ่มการ ลงทุนทางดานการศึกษา และสงเสริมใหประชาชนทุกสาขาอาชีพมีสวนรวมในการบริหารจัดการการศึกษาใน ทุกชองทางและทุกวิถีทางการศึกษาของจีน ยึดม่ันในหลักการ \"การพัฒนาสูความทันสมัยเปดสูโลกและ อนาคต\" และยังใชห ลกั การดงั กลาวนาํ ไปสูการปฏริ ูปและการสรางการศึกษาใหก า วหนา ตอ ไป 4. โครงสรา งและการจัดระบบการศึกษา โครงสรางการบริหารการศึกษาเปนแบบบนลงลาง ตั้งแตกระทรวงศึกษาธิการ (ระดับชาติ) กรมการ ศึกษา (ระดับมณฑล) สํานักการศึกษา (ระดับเมือง) สํานักการศึกษาเขต (อําเภอ) กระทรวงศึกษาธิการเปน หนวยบริหารงานสูงสุด ดูแลนโยบาย แผนการศึกษาระยะส้ัน ระยะกลางและ ระยะยาว ดูแลมาตรฐาน การศกึ ษา และงบประมาณ กรม สํานักการศึกษา และสาํ นักการศกึ ษาเขตดแู ลสถาบนั การศกึ ษาในสงั กดั ตั้งแต จัดสรรงบประมาณซ่ึงงบประมาณสวนหนึ่งมาจากสวนกลาง (กระทรวงศึกษาธิการ) อีกสวนหน่ึงมาจากภาษี ทองถิ่น (บริษัท หางหุนสวนตองเสียภาษีบํารุงการศึกษา รอยละ 2 จากกําไรสุทธิ) ดูแลดานการดําเนินงาน ตั้งแตอัตรากาํ ลงั คนทางการศกึ ษา วนิ ัยของบคุ ลากร จนถงึ การจดั สอบวัดผล สอบเขาศกึ ษาตอ ในระดับทส่ี ูงข้ึน สวนสถาบันการศึกษาก็จัดการเรียนการสอน ตามนโยบาย เกณฑมาตรฐานที่กรม สํานัก สํานักการศึกษาเขต กําหนดโดยอนบุ าลการศึกษา 3 ป (อายุ 3-5 ขวบ) ประถมศึกษา 6 ป (อายุ 6-11 ป) มัธยมตน (อาย1ุ 2-14 ป) มัธยมปลาย (อายุ 15-17 ป) มหาวิทยาลัย 4 ป (อายุ 18-21 ป) ปริญญาโท 3 ป และปริญญาเอก 3 ป ท้ังนี้

6 ตั้งแตประถมศึกษาถึงมัธยมตน 9 ป เปนการศึกษาภาคบังคับ ซึ่งภาครัฐมีหนาท่ีจัดการศึกษาใหแกทุกคนโดย ไมม ีการเสียคาเลา เรยี น ภาพประกอบที่ 2 โครงสรางและระบบการศึกษาประเทศจนี (ทม่ี า : People's Republic of China; World data on education, 2010/11; 2011 (unesco.org))

7 5. การจดั การศกึ ษา โรงเรียนอนุบาล ประถมศึกษาจีนจะเนนวิชาภาษาจีน คณิตศาสตรและภาษาอังกฤษ สวนดนตรี การ กีฬา การระบายสี วาดภาพเปนกิจกรรมที่โรงเรียนมีชั่วโมงสอน แตสวนมากตองไปเรียนพิเศษนอกเวลาเรียน ตามโรงเรียนกวดวิชา สวนระดับมัธยมตนจะเปดสอนวิชาภาษาจีน อังกฤษ คณิตศาสตร ภูมิศาสตร ประวัติศาสตร เคมี ฟสิกส การเมือง ท้ังหมด 7 วิชา เม่ือจบมัธยมตนก็จะมีการสอบเขาศึกษาตอระดับมัธยมปลายหรือโรงเรียน อาชวี ศกึ ษา หรอื บางคนอาจไมไ ดศ กึ ษาตอ เพ่ือหนั ไปประกอบอาชีพ ในระดับมัธยมปลายมีการแบงเปนสายศิลปและสายวิทย ถาสายศิลปจะเรียนวิชาภาษาจีน การเมือง อังกฤษ ภูมิศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร 6 วิชา และสายวิทยเรียนวิชาภาษาจีน การเมือง อังกฤษ เคมี ฟสกิ ส คณติ ศาสตร ชีววทิ ยา 7 วิชาเชนกนั การสอบเขามหาวิทยาลยั ก็สอบ 6 หรอื 7 วิชา ตามรายวชิ าทเี่ รียน หลักสูตรใชสอนทั่วประเทศ กลาวคือ ใชตําราเรียนแบบเดียวกันหมด ยกเวนชนกลุมนอยหรือมณฑล หรอื มหานครบางแหง จะออกขอ สอบเอง ซึง่ มเี นื้อหาการเรียนการสอนทสี่ อดคลอ งกับสภาพการณของทอ งถนิ่ ตั้งแตอ นบุ าล ประถมศึกษา จนถึงมธั ยมศกึ ษา จะมีความเขม ขน ในการเรียนการสอนแตล ะรายวชิ า ซึง่ โดยท่ัวไปนักเรียนมีความขยันหม่ันเพียรในการศึกษาเลาเรียนเพ่ือการแขงขันในสนามสอบ ซ่ึงในระดับ มหาวิทยาลัยน้ันนักศึกษาจะไดเลือกศึกษาในสาขาวิชาท่ีตนสนใจ 4 ป อันเปนชวงเวลาท่ีนักศึกษาไดความรู ทกั ษะในการประกอบอาชพี การจัดการศกึ ษาในระดับตา งๆ ของจนี แบงได ดงั นี้ 1.ระดบั อนุบาล (Pre-School Education) มรี ะยะเวลาศกึ ษาประมาณ 3 ป 2.ระดับประถมศึกษา (Primary Education) มีระยะเวลาศึกษา 6 ป โรงเรียนท่ีเปดสอนในระดับน้ี สว นใหญเ ปน ของรัฐบาลทองถนิ่ ระดับตาง ๆ (Local Educational Authorities) 3. ระดับมัธยมศึกษา (Secondary Education) ใชเวลาศึกษาในระดับ 6 ป การศึกษาระดับมัธยม แบง ออกเปน 3 ประเภท คือ 3.1 มธั ยมศึกษาท่ัวไป (General Middle School) แบง ออกเปน 2 ตอน ๆ ละ 3 ป ดงั นี้ - มธั ยมศึกษาตอนตน (Junior Middle School) - มัธยมศกึ ษาตอนปลาย (Senior Middle School) 3.2 มธั ยมอาชีวศกึ ษา (Vocational School Education) 3.3 มธั ยมวิชาชพี พิเศษ (Secondary Professional Education) โรงเรียนท่ีเปดสอนในระดับมัธยมศึกษาสวนใหญจะเปนของรัฐบาลทองถิ่นโดยนักเรียนท่ีจบช้ัน มัธยมศึกษาตอนตนสวนใหญจะสมัครเขาศึกษาตอไปช้ันมัธยมศึกษาตอนปลาย สวนท่ีเหลือจะเขาศึกษาใน โรงเรยี นมธั ยมอาชวี ศกึ ษา และโรงเรยี นมัธยมวชิ าชพี ตามลาํ ดบั การศึกษาระดับประถมศึกษา (6 ป) ระดับมัธยมศึกษาตอนตนและมัธยมตอนปลาย (6 ป) รัฐบาลจีน ใหความสําคัญกับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานเปนอยางมาก หลังการประกาศใชกฎหมายการศึกษาประเทศจีนในป

8 ค.ศ. 1986 เปนตนมา พื้นท่ีสวนใหญในประเทศจีนมีโรงเรียนประถมอยูทั่วไป และในเมืองใหญหรือเมืองที่มี เศรษฐกิจคอ นขางเจรญิ จะมีโรงเรยี นในระดบั มธั ยม การศึกษาระดับประถมศึกษา เริ่มเม่ืออายุ 6 ป เด็กที่เขาเรียนตามเกณฑอายุไมตองจายคาเลาเรียน เพียงแตจา ยคาหนงั สือบางสวน และคาใชจายอนื่ ๆ รวมแลวไมกีร่ อ ยหยวน เปนการศึกษาภาคบังคับ โรงเรียน ประถมจะเปนโรงเรียนของรฐั โดยจดั ใหนกั เรียนเขา เรยี นในโรงเรียนใกลบาน รัฐบาลจีนพัฒนาใหประชาชนทั่ว ประเทศไดรบั โอกาสทางการศึกษาอยางเทา เทียมกนั และสรา งศนู ยก ลางการศกึ ษาในพืน้ ทีเ่ ขตชนบท 4. ระดับอุดมศึกษา (Higher Education) สถาบันการศึกษาที่สอนระดับอุดมศึกษาประกอบดวย มหาวิทยาลัย (Universities) สถาบัน (Institutes) และวิทยาลัย (Short-Cycle universities) การศึกษา ระดบั อุดมศึกษาของจนี มีคณุ ภาพดที ั้งการเรยี นการสอน และการวิจัย ผลสําเรจ็ ในการวจิ ยั ดา นวทิ ยาศาสตร การศึกษาระดับอุดมศึกษา สถาบันการศึกษาระดับสูงของจีน ไดแก มหาวิทยาลัย สถาบัน และ สถาบันเฉพาะทาง มหาวิทยาลัยของจีนแบงเปนมหาวิทยาลัยระดับมณฑล ระดับเขตปกครองตนเอง และ ระดับมหานคร ในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ สถาบันการศึกษาระดับสูงของทองถิ่นและมหาวิทยาลัยเอกชน มหาวทิ ยาลยั จีนและสถาบนั ทตี่ ัง้ เปนข้นึ เปนเอกเทศจัดวาเปน สถาบนั การศกึ ษาระดับสงู ปริญญาบัตรของจนี ระดับปริญญาบัณฑิต (ปริญญาตรี 4 ป) ผูท่ีสามารถจบการศึกษาตามหลกั สตู รท่ี กําหนดไวแ ละสารนพิ นธที่เขียนน้นั ผานเกณฑ ถอื วา ไดปริญญาบตั รระดับปริญญาบณั ฑติ ระดบั มหาบณั ฑติ (3 ป) ผูที่สามารถจบการศึกษาตามหลักสูตรท่ีกําหนดไว สอบผานวิทยานิพนธและมีคะแนนในระดับที่สอบผาน ถือวาไดปริญญาบัตรระดับมหาบัณฑิต ระดับดุษฎีบัณฑิต (3 ป) ผูท่ีสามารถจบการศึกษาตามหลักสูตรที่ กําหนดไว สอบผา นวทิ ยานพิ นธและมคี ะแนนในระดับทสี่ อบผาน ถือวา ไดป ริญญาบตั รระดับดษุ ฎบี ณั ฑติ การศกึ ษาผใู หญ การศกึ ษาประเภทตา ง ๆ ท่จี ดั ข้นึ สาหรบั ผใู หญแ ละผไู มรูห นังสอื หรือการศกึ ษาอื่นท่ี มีรูปแบบใกลเคียงกัน ป ค.ศ. 1999 มีสถานศึกษาระดับอุดมศึกษาสําหรับการศึกษาผูใหญ จํานวน 871 แหง และยังมีอีก 800 กวาแหงท่ีเปดการศึกษาทางไปรษณีย และการศึกษาภาคค่ํา เปาหมายหลักของการศึกษา ผูใ หญส ว นใหญค ือประชาชนในภาคเกษตรกรรม การประเมินผลการศกึ ษาของประเทศจนี 1. ในชั้นประถมศึกษาตอนตน เน่ืองจากยังคงอยูในชวงการศึกษาภาคบังคับ การจบการศึกษาจาก โรงเรยี นประถมศึกษา เขาสูช ั้นมธั ยมศึกษาตอนตน จึงไมตองผา นการสอบ 2. การจบการศึกษาช้ันมัธยมศึกษาตอนตนสูการศึกษาช้ันมัธยมศึกษาตอนปลาย ตองสอบผานการ สอบโดยใชหนว ยงานศกึ ษาธิการในทอ งท่ตี า ง ๆ ออกขอสอบอยางเปนเอกภาพ ทัง้ กาํ หนดคะแนนผา นดวย 3. การศึกษาตอหรือเขาเรียนหนังสือในสถาบันอุดมศึกษานั้นจะตองผานการสอบ โดยใชหนวยงาน ศกึ ษาธิการในทองท่ีตาง ๆ ออกขอ สอบอยางเปนเอกภาพ ทง้ั กาํ หนดคะแนนผา นดวย การประเมินการศึกษาของประเทศจีนน้ัน เน่ืองจากระดับประถมศึกษายังอยูในภาคบังคับเม่ือจบ การศกึ ษาจะตองเรยี นตอ ในระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน จึงยงั ไมมกี ารทดสอบหรือประเมนิ ผล แตจ ะไปสอบตอน ท่ีจะเขาในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยจะมีหนวยงานศึกษาธิการในทองถิ่นมาออกขอสอบอยางเปน เอกภาพ และจะสําคัญท่ีสุดทสี่ อบเขา ระดับสงู เชน มหาวทิ ยาลยั

9 6. การเปรยี บเทยี บ ขอ 1-5 ระหวางประเทศไทยกับประเทศจีน หัวขอ ไทย จนี 1. บรบิ ท ประเทศไทยเปน ประเทศทใ่ี หญท ีส่ ุดเปน ประเทศจีนต้ังอยูดานตะวันออกของ อนั ดบั ท่ี 50 ของโลก มเี นอื้ ที่513,120 ทวีปเอเชยี มพี รมแดนตดิ ตอ กับ ตารางกโิ ลเมตร ตง้ั อยูในกลางภมู ิภาค ประเทศตาง ๆ โดยรอบ 14 ประเทศ เอเชียตะวันออกเฉยี งใต ตดิ กบั ทะเลอัน ภูมิประเทศทางตะวนั ตกสวนใหญเปน ดามันและอา วไทย ประเทศไทยมอี าณา เทือกเขา ทะเลทราย และทรี่ าบสงู เขตดานทิศตะวนั ออกติดกับประเทศลาว เมอื งหลวงของประเทศจีน คอื กรุง และกัมพูชา ดา นทิศเหนอื และทศิ ปกกงิ่ มปี ระชากร 1,400 ลานคน มี ตะวนั ตกตดิ กับประเทศพมา และทางทิศ รปู แบบการปกครอง สังคมนิยมแบบ ใตตดิ กับประเทศมาเลเซีย เมืองหลวง จนี มชี นชาตติ าง ๆ อยรู วมกนั 56 ชน ของประเทศไทยคอื กรุงเทพมหานคร ชาติ โดยเปนชาวฮน่ั ประมาณรอยละ ภูมอิ ากาศของประเทศไทยเปน 90 ท่เี หลอื เปน ชนกลมุ นอย ประเทศ ภมู อิ ากาศเขตรอน อณุ หภมู แิ ละ จนี ใชภ าษาจนี กลาง เปนภาษาราชการ ความชืน้ สูง ภาคเหนือและภาคอีสาน ชาวจนี ในมณฑลตา ง ๆ มีภาษาพดู โดยทัว่ ไปมอี ุณหภูมติ ่ํากวา กรงุ เทพฯ ใน ทองถิ่นทีแ่ ตกตางกัน การปกครอง ฤดหู นาว และอณุ หภมู สิ ูงกวา ในฤดรู อ น สว นกลางแบงออกเปน 23 มณฑล จาํ นวนประชากรโดยประมาณคอื 69 (รวมถึงไตห วนั ) 5 เขตปกครองตนเอง ลา นคน โดยประมาณ 9.6 ลานคนอาศยั (มองโกเลีย หนงิ เซย่ี ซินเจยี ง กวางสี อยใู นกรุงเทพมหานครและปริมณฑล และทิเบต) 4 มหานครทข่ี นึ้ ตอ ประเทศไทยไดรับอทิ ธพิ ลมาจากมอญ สว นกลาง (ปกกงิ่ เซ่ียงไฮ เทยี นจิน ขอม อนิ เดีย แตม ีเอกลักษณในดาน และฉงชิง่ ) และ 2 เขตบรหิ ารพิเศษ ความงดงาม ประณตี และผูกพันธก บั (ฮอ งกง และมาเกา) พระพทุ ธศาสนา 2. หลกั การและจดุ มงุ หมาย - ความมุงหมายของการจดั การศกึ ษา - ยดึ หลกั การ “การศกึ ษาตองพฒั นาสู ทัว่ ไปในการจดั การศึกษา พฒั นาใหเ ปนมนษุ ยทสี่ มบรู ณ เกง ดี มี ความทันสมัย เปด สโู ลกและอนาคต” สขุ การเรยี นรตู ลอดชวี ติ (ยุทธศาสตร - ยทุ ธศาสตรการศึกษาจนี สคู วาม ชาติ 20 ป พ.ศ. 2561 - 2580) ทันสมยั ป 2035 มดี ังนี้ - ยทุ ธศาสตรใ นการพฒั นาการศกึ ษา ยุทธศาสตรท ี่ 1: ศกึ ษาแนวคิดสงั คม ภายใต 6 ยุทธศาสตรหลกั ท่สี อดคลอง นยิ มแบบเฉพาะของจีนยุคใหม กบั ยุทธศาสตรช าติ 20 ป ยทุ ธศาสตรที่ 1 : การจดั การศกึ ษาเพอ่ื

10 หัวขอ ไทย จีน ความม่นั คงของสังคมและประเทศชาติ ยทุ ธศาสตรท่ี 2: พฒั นาการศกึ ษาใหม ี ยุทธศาสตรที่ 2 : การผลติ และพัฒนา คณุ ภาพสูงระดับโลกดว ย กาํ ลงั คน การวิจัย และนวตั กรรรม เพอ่ื ลักษณะเฉพาะแบบจนี สรางขีดความสามารถในการแขง ขันของ ยทุ ธศาสตรท ่ี 3: ผลกั ดันการศกึ ษาใหม ี ประเทศ คณุ ภาพสูงในทกุ ระดบั การศึกษา ยทุ ธศาสตรที่ 3 : การพฒั นาศักยภาพ ยทุ ธศาสตรท ่ี 4: เนน ความเทา เทยี ม คนทกุ ชวงวัย และการสรางสังคมแหง ดา นบริการสาธารณะขน้ั พ้นื ฐานทาง การเรยี นรู การศกึ ษา ยทุ ธศาสตรที่ 4 : การสรา งโอกาส ความ ยุทธศาสตรที่ 5: สรา งระบบการเรียนรู เสมอภาค และความเทา เทียมทาง ตลอดชวี ติ เพอื่ ปวงชน การศกึ ษา ยทุ ธศาสตรที่ 6: ยกระดบั การบมเพาะ ยทุ ธศาสตรที่ 5 : การจดั การศกึ ษาเพือ่ ผมู คี วามสามารถพิเศษ ใน สรางเสรมิ คุณภาพชวี ติ ทเ่ี ปน มิตรกับ ระดบั อุดมศึกษา สงิ่ แวดลอม ยุทธศาสตรที่ 7: สรา งกลมุ ครูมือ ยุทธศาสตรที่ 6 : การพฒั นา อาชพี และนวัตกรรมท่ีมคี ณุ ภาพสูง ประสทิ ธภิ าพของระบบบรหิ ารจดั ยุทธศาสตรท ่ี 8: เรงปฏริ ปู การศึกษา การศกึ ษา ในยคุ ขอ มลู ขาวสาร ยุทธศาสตรท ่ี 9: สรา งรปู แบบใหม ของการศึกษาทเ่ี ปดกวา งสูภายนอก ยทุ ธศาสตรที่ 10: สงเสรมิ ความ ทันสมยั และความสามารถในการกาํ กบั ดูแลการศกึ ษา 3. กฎหมายการศกึ ษาหรือ - รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย - กฎหมายการศกึ ษาแหง ชาตมิ าตรา กฎระเบยี บตางๆ ทเ่ี กี่ยวของ วันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2560 14 กาํ หนดวา คณะรัฐมนตรีและรฐั บาล กับการศึกษา - พรบ.การศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ.2542 ทอ งถ่ินในแตล ะระดบั เปนผนู ําและ แกไ ขเพ่มิ เตมิ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ.2545 ผูบริหารการจดั การศึกษาตามระดบั (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2553 (ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. และขอบเขตหนาที่ 2562 - กฎหมายการอดุ มศึกษาแหง - พรบ.การศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.2545 สาธารณรฐั ประชาชนจีน ค.ศ. 1998 - พรบ.ระเบียบบรหิ ารราชการ กาํ หนดวาคณะรฐั มนตรเี ปน ผูน ําและ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.2546 แกไข ผบู ริหารการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษา ของประเทศ รฐั บาลทอ งถ่นิ บริหาร

11 หัวขอ ไทย จนี เพมิ่ เตมิ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ.2553 (ฉบบั ที่ สถาบนั อุดมศกึ ษาที่จัดการศกึ ษาเพ่ือ 4. โครงสรางและการ 3) พ.ศ.2562 คนทอ งถ่ินและสถาบันอุดมศึกษาท่ี จัดระบบการศึกษา คณะรัฐมนตรีมอบหมายใหด แู ล ดังน้ัน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร เปนหนว ยงาน สาธารณรฐั ประชาชนจนี บรหิ ารจัด ราชการสว นกลาง มีหนา ทส่ี ง เสริม การศกึ ษา รวมทัง้ การอดุ มศกึ ษาตาม การศกึ ษาใหกับประชาชนอยา งทวั่ ถงึ หลกั การรวมอาํ นาจการบรหิ ารท่ี และเทาเทียม สรา งความเสมอภาคและ รัฐบาล โอกาสทางการศกึ ษา สง เสริมให - รัฐบาลจนี ไดก าํ หนดนโยบาย \"การ หนว ยงานตาง ๆ ไดมสี ว นรว มทางการ พัฒนาประเทศดว ย วทิ ยาศาสตร และ ศึกษา สงเสรมิ การศกึ ษาวชิ าชพี ให การศกึ ษา\" มงุ ปฏิรูประบบการศกึ ษา เอกชนมีสวนรว มในการศึกษา เนน ให ในแนวลกึ โดยการจดั การศึกษาแบบ นสิ ติ นกั ศึกษามีโอกาสศกึ ษาตอ สูงข้นึ ท้ัง ใหเปลา 9 ป สนบั สนุนใหห นว ยงาน ในทองถิ่นและสถาบันเปด เนน การ ของรัฐในทุกระดับเพ่ิมการลงทุน ทางดา นการศกึ ษา และสง เสรมิ ให ประชาชนทกุ สาขาอาชพี มีสว นรวมใน การบรหิ ารจัดการการศกึ ษาในทกุ ชองทางและทกุ วถิ ีทางการศกึ ษาของ จีน ยดึ ม่ันในหลกั การ \"การพัฒนาสู ความทนั สมยั เปด สโู ลกและอนาคต\" และยังใชหลกั การดังกลา วนําไปสูการ ปฏริ ูปและการสรางการศกึ ษาให กา วหนาตอ ไป โครงสรา งการบรหิ ารการศกึ ษาเปน แบบบนลงลา ง ตัง้ แต - กระทรวงศึกษาธกิ าร (ระดับชาต)ิ - กรมการศกึ ษา (ระดบั มณฑล) - สาํ นักการศึกษา (ระดบั เมือง) - สํานกั การศึกษาเขต (อาํ เภอ) กระทรวงศึกษาธิการเปนหนว ย บรหิ ารงานสูงสดุ ดแู ลนโยบาย แผนการศกึ ษาระยะสัน้ ระยะกลาง และ ระยะยาว ดแู ลมาตรฐาน

12 หัวขอ ไทย จนี 5. การจดั การศกึ ษา เรยี นรูต ลอดชวี ติ ใหบริการแกสังคม การศกึ ษา และงบประมาณ กรม พฒั นาบคุ ลากรทางการศกึ ษา สงเสรมิ ผู สาํ นักการศึกษา และสํานักการศกึ ษา ทีม่ ีความสามารถพิเศษใหไ ดเรยี นและ เขตดแู ลสถาบันการศึกษาในสงั กดั แสดงออกในทางท่ีเหมาะสม แบง การ ตง้ั แตจัดสรรงบประมาณซ่งึ บรหิ ารออกเปนสว นกลาง สาํ นักงานเขต งบประมาณสวนหนึ่งมาจากสว นกลาง พืน้ ที่ และสถานศึกษา ใหป ลดั กระทรวง (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร) อกี สว นหนง่ึ มา เลขาธกิ ารสภาการศึกษา เลขาธิการ จากภาษที อ งถ่ิน (บริษทั หางหนุ สวน คณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน และ ตองเสียภาษบี าํ รงุ การศกึ ษา รอ ยละ 2 เลขาธิการคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา จากกาํ ไรสุทธ)ิ ดแู ลดา นการ กระจายอาํ นาจการบรหิ ารและการจดั ดําเนินงาน ตั้งแตอ ตั รากาํ ลังคนทาง การศกึ ษา ทั้งดา นวชิ าการ งบประมาณ การศกึ ษา วนิ ัยของบคุ ลากร จนถงึ การ การบริหารงานบุคคล และการบรหิ าร จดั สอบวดั ผล สอบเขาศึกษาตอ ใน ทวั่ ไป ไปยงั คณะกรรมการเขตพน้ื ที่ ระดับที่สงู ขึน้ สว นสถาบนั การศึกษาก็ การศกึ ษา และสาํ นักงานเขตพน้ื ที่ จัดการเรยี นการสอนตามนโยบาย การศกึ ษาและสถานศกึ ษาโดยตรง เกณฑมาตรฐานทกี่ าํ หนด - ระดบั การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน 6-3-3 - ระดบั การศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน 6-3-3 - ระดับอุดมศกึ ษา 2-4-2-3 - ระดับอุดมศึกษา 4-3-3 - มีระบบการศกึ ษา ภาคบังคับ 9 ป จาก - มีระบบการศกึ ษา ภาคบังคบั 9 ป อายุ 7 - 15 ป - แบงระดับการศึกษาได ดังนี้ - แบง ระดับการศึกษาได ดังนี้ 1. อนบุ าลการศึกษา 3 ป (อายุ 3-5 ป) 1. ระดบั ปฐมวัย (Primary) 2. ประถมศึกษา 6 ป (อายุ 6-11 ป) 2. ระดับมัธยมศกึ ษา (Secondary) 3. มัธยมตน (อายุ 12-14 ป) 3. ระดบั อาชวี ศกึ ษา(Vocational 4. มัธยมปลาย (อายุ 15-17 ป) Education) 5. มหาวทิ ยาลัย 4 ป (อายุ 18-21 ป) 4. ระดบั อดุ มศึกษา (Higher 6. ปรญิ ญาโท 3 ป Education) 7. ปรญิ ญาเอก 3 ป นโยบายรัฐบาลเรยี นฟรี 15 ป ทัง้ น้ีตง้ั แตประถมศึกษาถึงมัธยมตน 9 ป เปน การศึกษาภาคบังคับ ซง่ึ ภาครฐั มีหนาทจี่ ดั การศึกษาใหแกทกุ คนโดย ไมมกี ารเสียคาเลา เรียน จดั การศึกษา 3 รูปแบบ - โรงเรยี นอนุบาล ประถมศกึ ษาจนี จะ เนน วิชาภาษาจีน คณิตศาสตรแ ละ

13 หวั ขอ ไทย จีน 1. การศึกษาในระบบ เปนการศึกษาท่ี ภาษาอังกฤษ สวนดนตรี การกฬี า การ กําหนดจุดมุง หมาย วธิ ีการศึกษา ระบายสี วาดภาพเปน กิจกรรมที่ หลักสูตร ระยะเวลาของการศกึ ษา การ โรงเรียนมีช่วั โมงสอน วัดและการประเมนิ ผล ซงึ่ เปน เงอ่ื นไข - ระดับมธั ยมตน จะเปด สอนวชิ า ของการสาํ เร็จการศกึ ษาทีแ่ นน อน ภาษาจีน องั กฤษ คณติ ศาสตร 2. การศกึ ษานอกระบบ เปนการศกึ ษาท่ี ภูมศิ าสตร ประวตั ศิ าสตร เคมี ฟส ิกส มคี วามยืดหยุนในการกาํ หนด การเมอื ง ท้ังหมด 7 วชิ า เม่ือจบมธั ยม จุดมงุ หมาย รูปแบบวธิ กี ารจดั การศกึ ษา ตนก็จะมกี ารสอบเขาศึกษาตอระดับ ระยะเวลาของการศกึ ษา การวดั และ มัธยมปลายหรือโรงเรียนอาชีวศกึ ษา ประเมนิ ผล ซงึ่ เปน เงือ่ นไขสาํ คัญของ หรอื บางคนอาจไมไดศกึ ษาตอเพ่อื หัน การสาํ เร็จการศึกษา โดยเน้ือหาและ ไปประกอบอาชีพ หลกั สตู รจะตอ งมคี วามเหมาะสม - ระดับมธั ยมปลายมีการแบง เปนสาย สอดคลอ งกบั สภาพปญหาและความ ศิลปและสายวิทย ถา สายศลิ ปจ ะเรยี น ตองการของบคุ คลแตละกลมุ วชิ าภาษาจนี การเมอื ง อังกฤษ 3. การศึกษาตามอธั ยาศยั เปน ภมู ศิ าสตร ประวตั ิศาสตร คณติ ศาสตร การศกึ ษาทใ่ี หผเู รียนไดเรยี นรดู ว ย 6 วิชา และสายวทิ ยเรียนวิชาภาษาจีน ตนเองตามความสนใจศกั ยภาพ การเมอื ง อังกฤษ เคมี ฟส กิ ส ความพรอมและโอกาส โดยศกึ ษาจาก คณิตศาสตร ชีววทิ ยา 7 วชิ าเชน กนั บคุ คล ประสบการณ สงั คม การสอบเขามหาวทิ ยาลยั กส็ อบ 6 สภาพแวดลอ ม หรอื แหลง ความรอู นื่ ๆ หรือ 7 วิชา ตามรายวิชาทเ่ี รยี น - หลักสตู รใชส อนทว่ั ประเทศ กลา วคอื ใชตําราเรยี นแบบเดียวกนั หมด ยกเวน ชนกลุมนอยหรอื มณฑลหรอื มหานคร บางแหงจะออกขอสอบเอง ซ่งึ มีเนื้อหา การเรยี นการสอนท่สี อดคลอ งกับ สภาพการณข องทอ งถิน่ - ในระดับมหาวทิ ยาลยั นนั้ นักศกึ ษาจะ ไดเ ลอื กศึกษาในสาขาวิชาท่ตี นสนใจ 4 ป อนั เปน ชวงเวลาท่ีนกั ศกึ ษาไดค วามรู ทกั ษะในการประกอบอาชพี ตารางท่ี 1 การเปรยี บเทยี บ ขอ 1-5 ระหวางประเทศไทยกบั ประเทศจีน

14 7. วิเคราะหบทความ เรื่อง การศึกษาการบริหารจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาของ สาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทย 7.1 บทนํา กระทรวงศึกษาธิการของประเทศไทยไดลงนามทําความตกลงวาดวยการรับรองคุณวุฒิระดับ อุดมศึกษาระหวางกระทรวงศึกษาธิการแหงราชอาณาจักรไทยกับกระทรวงการศึกษาแหงสาธารณรัฐ ประชาชนจีนเม่อื พ.ศ. 2550 เพื่ออํานวยความสะดวกในการแลกเปลี่ยนนักศกึ ษาหรือผูท่ีสําเร็จการศกึ ษาของ ท้ังสองฝายใหไปศึกษาตอในอีกประเทศหนึ่ง กระทรวงการศึกษาแหงสาธารณรัฐประชาชนจีนเปดเผยขอมูล สถิตินักศึกษาไทยที่ไปเรียนในสถาบันอุดมศึกษาจีน ตั้งแตปค.ศ. 2014 ถึง ค.ศ. 2018 มีจํานวนนักศึกษาไทย เรียนในประเทศจีนโดยเฉล่ีย 23,000 คนตอปเปนนักศึกษาตางประเทศจํานวนมากที่สุดอันดับท่ี 2 ในป ค.ศ. 2017 และ ค.ศ.2018 สถาบันอุดมศึกษาในประเทศจีนเร่ิมเปดวิชาภาษาไทยระดับปริญญาตรีมากขึ้น เชน ใน มณฑลยูนนาน ภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศท่ีไดรับความนิยมมากที่สุดในหมูนักศึกษาจีน มีนักศึกษาจีน เรียนวิชาเก่ียวกับไทยและภาษาไทยมากวา 4,000 คน ในสถาบันการศึกษา 30 แหง ทั่วมณฑลยูนนาน นอกจากระดับปริญญาตรีแลว มหาวิทยาลัยชนชาติยูนนานเปดสอนภาษาไทยเปนวิชาเอกระดับปริญญาโท ดวย ในขณะเดียวกันนักศึกษาจีนเดินทางมาเรียนในสถาบันอุดมศึกษาไทยเชนกัน จากสถิติอุดมศึกษาของ สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา นักศึกษาจีนมีจํานวนมากท่ีสุดในกลุมนักศึกษาตางชาติที่เรียนใน สถาบันอุดมศึกษาไทย ในขณะทีบ่ รรดาบุคลากรตางชาตใิ นสถาบันอุดมศึกษาไทย ชาวจีนมจี าํ นวนมากอันดบั ท่ี 2 ประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาชนจีนมีระบอบการเมืองการปกครองที่แตกตางกัน ประเทศไทยมีการ ปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สาธารณรัฐประชาชนจีนปกครองดวย ระบอบประชาธิปไตยรวมศูนย (Democratic centralism) ในดานการบริหารจัดการศึกษา ประเทศไทยยึด หลักในการจัดระบบ โครงสราง และกระบวนการจัดการศึกษาแบบการกระจายอํานาจตามกําหนดของ พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 โดยการกระจายอํานาจการบริหารและการจัดการศึกษา ครอบคลุมดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารท่ัวไป กระทรวงศึกษาธิการของ ประเทศไทยไดมีการปรับโครงสรางเพื่อกระจายอํานาจการบริหารและการจัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐานไปยังเขต พ้ืนที่ เชน การจัดต้ังคณะกรรมการเขตพ้ืนท่ีการศึกษา จัดต้ังสํานักงานศึกษาธิการภาคจํานวน 18 ภาค กําหนดใหมีคณะกรรมการศึกษาธิการจังหวัด เปนตน ในสวนของการบริหารจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยที่อยูในกํากับของรัฐ มีโครงสรางการบริหารเปนของตนเอง มีระบบการจัดทํางบประมาณ ท่ีเปน อิสระอยางเต็มรูปแบบ พระราชบัญญัติการอุดมศึกษา พ.ศ. 2562 กําหนดหลักการการจัดการอุดมศึกษาตอง เปนไปตามหลักความรับผิดชอบตอสังคม หลักเสรีภาพทางวิชาการ หลักความเปนอิสระ หลักความเสมอภาค และหลักธรรมาภบิ าล ในมาตรา 15 ไดขยายความของหลักความอิสระวา สถาบันอุดมศกึ ษายอ มมีอิสระในการ จัดการเรียนการสอน การศึกษา วิจัย การบริหารวิชาการ การบริหารงานบุคคล การเงิน งบประมาณ และ ทรัพยสิน เปนตน สําหรับการบริหารจัดการศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีน กฎหมายการศึกษาแหงชาติ มาตรา 14 กําหนดวาคณะรัฐมนตรีและรัฐบาลทองถ่ินในแตละระดับเปนผูนําและผูบริหารการจัดการศึกษา

15 ตามระดับและขอบเขตหนาที่ กฎหมายการอุดมศึกษาแหงสาธารณรัฐประชาชนจีน ค.ศ. 1998 กําหนดวา คณะรัฐมนตรีเปนผูนําและผูบริหารการศึกษาระดับอุดมศึกษาของประเทศ รัฐบาลทองถ่ินบริหาร สถาบนั อดุ มศึกษาทีจ่ ัดการศึกษาเพ่อื คนทองถ่ินและสถาบันอุดมศกึ ษาทีค่ ณะรฐั มนตรมี อบหมายใหดูแล ดงั นั้น สาธารณรัฐประชาชนจีนบริหารจัดการศึกษา รวมทั้งการอุดมศึกษาตามหลักการรวมอํานาจการบริหารท่ี รฐั บาล การบริหารจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบบการรวมศูนยอํานาจและการกระจายอํานาจของ สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทย มีลักษณะเฉพาะตามนโยบายทางดานการศึกษาของแตละประเทศ ความรวมมือทางดานการศึกษา การแลกเปลี่ยนนักศึกษา และการท่ีผูเรียนเดินทางไปศึกษาตอท่ีสาธารณรัฐ ประชาชนจีนหรอื ประเทศไทย จงึ ทําใหน ักวิชาการ ผูบ ริหารสถาบนั อดุ มศึกษา และผูบรหิ ารการศกึ ษา รวมทัง้ ผูที่สนใจจะศึกษาตอมีความจําเปนท่ีตองรูจกั นโยบายการบริหารจัดการศึกษาระดับอดุ มศกึ ษาของสาธารณรัฐ ประชาชนจีนหรือประเทศไทย เพื่อเปนขอมูลพื้นฐานในการศึกษาขอมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวของเปนขอมูล ประกอบการวางแผนจัดกิจกรรมทางวิชาการตาง ๆ การศึกษาการบริหารจัดการอุดมศึกษาของสาธารณรัฐ ประชาชนจีน ซึ่งเปนประเทศที่กําลังพัฒนาอยางเร็วในดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีสามารถนําแนวคิดท่ีดี ของสาธารณรัฐประชาชนจีนพัฒนาเปนแนวทางการบริหารจัดการอุดมศึกษาของประเทศไทยได เพื่อเปน ประโยชนแกก ารพฒั นาคุณภาพการอุดมศึกษาของประเทศไทยได 7.2 วัตถปุ ระสงค 1) เพ่อื ศึกษาการบริหารจดั การอดุ มศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทย 2) เพื่อเสนอแนวทางการบริหารจัดการอุดมศึกษาสําหรับผบู ริหารการศกึ ษาของประเทศไทย 7.3 ประเภทวิจยั วจิ ัยเชงิ คณุ ภาพ 7.4 การดําเนินการวิจยั ประเมินเอกสารตามเกณฑมี 8 ประเด็น คือ 1. ใครเปนผูเขียนเอกสาร 2. ใครเปนผูเผยแพรเอกสาร 3. จุดมุงหมายของการเขียนเอกสารเพอ่ื อะไร เพื่อใคร และดวยเหตใุ ด 4. จุดมุงหมายของการเผยแพรเ อกสาร เพื่ออะไร เพ่ือใครและดวยเหตุใด 5. วิธีการเผยแพรเอกสารเปนอยางไร 6. เวลาหรือปที่เขียนเอกสาร 7. เอกสารมีการบอกแหลงที่มาของขอมูลอางอิงอยางไร และ 8. เอกสารมีการใสอารมณ ความรูสึกของผูเขียน เอกสารหรือไม การเก็บรวบรวมขอมูลเอกสารและเอกสารในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส โดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอร สําเร็จรูป การจัดทําบันทึกการอา นเพ่ือสืบคนขอมูลในการศึกษาคนควา ใชโปรแกรมคอมพิวเตอรโ ดยแยกบท ของงานวิจยั และแยกประเภทเอกสาร การวิเคราะหขอมูลในเอกสารทผี่ านการประเมินแลว ใชวิธีการวิเคราะหเน้ือหา (Content Analysis) โดยการคนหาแบบแผน (Pattern) ประเด็นหลัก (Theme) แกนสาระ (Core Consistency) และแกน

16 ความหมาย (Core Meaning) ที่สอดคลองกับประเด็นปญหาตามตัวแปรที่กําหนด หลังจากน้ันสังเคราะห ขอ มลู โดยการจดั ระบบ จําแนก จัดกลุม และคัดเลอื กขอ มูลตามลักษณะความสมั พันธก ับตัวแปรของการวิจยั 7.5 ผลการวิจยั 1) นโยบายการจัดการศึกษาของ สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยมีความคลายคลึงกัน สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดโครงสรางการบรหิ ารจดั การอดุ มศึกษาแบบการกระจายอํานาจ และการบรหิ ารใน ระดับสถานศึกษาเปนการรวมศูนยอํานาจ สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดสรรงบประมาณดานการศึกษาตาม ระดับการบริหารจัดการ อุดมศึกษา สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยมีนโยบายการบริหารงานบุคคล ทางการศึกษาใน ระดับอุดมศึกษาท่ีคลายกัน สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดการประกันคุณภาพการศึกษา ระดับอุดมศึกษา แบบแนวดิ่ง สวนประเทศไทยจัดรูปแบบการประกนั คุณภาพการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบบ แนวนอน 2) แนวทางการบริหารจัดการอุดมศึกษาของประเทศไทยไดเสนอเปน 2 แนวทาง คือ แนวทางที่ 1 การกระจายอํานาจการบริหารจัดการอุดมศึกษาสูองคกรปกครองสวนทองถ่ิน และแนวทางที่ 2 การพัฒนา รูปแบบการประกันคณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษาแบบผสมแนวด่ิงและแนวนอน 7.6 การนําไปใช 1) พัฒนากลไกเพ่ือใหสถาบันอุดมศึกษามีสวนรวมในการกําหนดนโยบายดานการบริหารจัดการการ อุดมศึกษาเพื่อปองกันมิใหเกิดการบริหารการอุดมศึกษาแบบรวมศูนยอํานาจมากเกินไป ในขณะเดียวกัน สงเสริมการกระจายอํานาจการจัดการอุดมศึกษาไปยังสถาบันอุดมศึกษารูปแบบอ่ืน เชน วิทยาลัยชุมชนใหมี หลักสตู รระดบั ท่ีสูงขนึ้ และคณาจารยท่ีมีศักยภาพมากขึน้ 2) พัฒนารูปแบบการจัดการอุดมศึกษาโดยใหภาคเอกชน ภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจมีสวนรวม มากข้ึน เชน การจัดวิทยาลัยอิสระของสาธารณรัฐประชาชนจีน ซึ่งเปนรูปแบบการจัดการอุดมศึกษารวมกัน ระหวา งมหาวิทยาลัยของรัฐและภาคธุรกจิ เพ่อื เพิม่ แหลงทีม่ าของเงนิ อดุ หนนุ การอดุ มศกึ ษา 3) พัฒนารูปแบบการเก็บภาษีเพื่อการศึกษาในภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจ เพื่อลดภาระ งบประมาณแผนดิน เพิ่มรายไดของสถาบันอุดมศึกษา ในขณะเดียวกันใหภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจมี สวนรวมในการพฒั นาการอุดมศึกษา 4) ออกมาตรการกํากับการแตง ตั้งคณาจารยในสถาบันอุดมศึกษา เพื่อควบคุมคุณภาพของคณาจารย โดยอาศยั ระบบการบรหิ ารขาราชการพลเรอื นในสถาบันอุดมศกึ ษา ในขณะเดียวกนั ไมกระทบกระเทือนอาํ นาจ ก า ร บ ริ ห า ร ส ถ า บั น อุ ด ม ศึ ก ษ า ข อ ง ส ภ า ม ห า วิ ท ย า ลั ย ต า ม ห ลั ก ก า ร ค ว า ม เ ป น อิ ส ร ะ ใ น ก า ร บ ริ ห า ร สถาบนั อดุ มศึกษา

17 7.7 การเปรียบเทียบการบรหิ ารจัดการศกึ ษาระดบั อดุ มศึกษากบั ประเทศไทยและและประเทศจีน หัวขอ เปรยี บเทียบ ไทย จีน ระบอบการเมืองการ การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมี ระบอบประชาธิปไตยรวมศนู ย (Democratic ปกครอง พระมหากษตั รยิ ทรงเปนประมขุ centralism) โครงสรา งการบรหิ าร - ประเทศไทยจดั ต้ังหนว ยงานบรหิ ารการ - กระทรวงศึกษาธิการของสาธารณรฐั จดั การศึกษา อดุ มศกึ ษาในสว นกลางเปน หนวยงานทม่ี ี ประชาชนจีน เปน ผูบริหารจดั การอุดมศกึ ษาใน ระดับอุดมศกึ ษา ระดับสูงและมีหนาทดี่ ูแลการอดุ มศกึ ษา ระดบั สว นกลาง คณะกรรมการที่มีหนาท่ีกาํ กบั โดยเฉพาะ ไดแ ก สภานโยบายการอดุ มศึกษา ดแู ลในดานตา ง ๆ ของการอดุ มศกึ ษาเปน วทิ ยาศาสตรว จิ ยั และนวตั กรรมแหง ชาติภายใต หนวยงานภายใตกระทรวงศึกษาธกิ าร ยกเวน การกาํ กับของคณะรฐั มนตรกี ระทรวงการ คณะกรรมการบรหิ ารปรญิ ญาท่ีดแู ลดา น อดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตรว จิ ยั และนวัตกรรม มี บณั ฑิตศกึ ษา เปน หนวยงานสังกัดคณะรฐั มนตรี ภารกจิ หนาท่กี าํ กบั ดแู ลการอดุ มศึกษา - สถาบนั อดุ มศึกษาของสาธารณรฐั ประชาชน โดยเฉพาะ มีคณะกรรมการระดับกระทรวงอน่ื จีน ดําเนินกิจการอยูภายใตการนาํ และการ รว มดูแลดา นตา ง ๆ ของการอดุ มศึกษา บรหิ ารของคณะกรรมการพรรคคอมมวิ นสิ ตจนี - ประเทศไทยมนี โยบายสง เสรมิ การกระจาย ประจําสถาบัน อธกิ ารบดีเปนผูรับผดิ ชอบการ อาํ นาจการจดั การการศกึ ษาแกอ งคก รปกครอง บริหารกจิ การทว่ั ไปของสถาบันอุดมศึกษา สวนทอ งถ่ิน แตการบริหารจดั การอุดมศกึ ษา คณะกรรมการพรรคคอมมวิ นสิ ตจนี ประจํา รวมทัง้ การบริหารวิทยาลยั ชุมชน ยังคงอยู สถาบัน มอี าํ นาจการตดั สินใจสูงสดุ อธิการบดี ภายใตการกํากบั ดแู ลของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร มีบทบาทเปน ผูปฏิบัตติ ามมตขิ อง กระทรวงการอุดมศกึ ษา วทิ ยาศาสตรว ิจยั และ คณะกรรมการพรรคฯ ภายในคณะวชิ า และ นวตั กรรม และกระทรวงทเ่ี กี่ยวขอ งอืน่ ๆ หนวยงานยอยของคณะวชิ า มสี าขาของ - สถาบันอดุ มศึกษาของประเทศไทยมคี วามเปน คณะกรรมการพรรคคอมมิวนสิ ตจีน ซง่ึ มี อิสระในการบรหิ ารจดั การ และเสรีภาพทาง บทบาทในการบริหารคณะวชิ าเหมือน วิชาการ เปน สทิ ธิที่ไดร บั การคุมครองจาก คณะกรรมการพรรคฯ ประจําสถาบัน ใน พระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหงชาติพ.ศ. 2542 ขณะเดียวกันผบู ริหารในแตล ะระดับจะตอ งเปน ภายในสถาบันสภามหาวทิ ยาลยั ทป่ี ระกอบดวย กรรมการในคณะกรรมการพรรคฯ ตามระดบั กรรมการจากหลายภาคสว นเปน องคการบรหิ าร และการตดั สนิ สูงสดุ ของมหาวิทยาลัย ผบู ริหาร สถาบันอุดมศกึ ษาในแตล ะระดบั ชน้ั เปน ผูบงั คับบัญชาสงู สดุ ตามระดับ กฎหมายทเ่ี ก่ยี วขอ ง พระราชบัญญัตกิ ารอดุ มศกึ ษา พ.ศ. 2562 กฎหมายการอดุ มศกึ ษาแหงสาธารณรัฐ กาํ หนดหลักการการจดั การอดุ มศึกษาตอง ประชาชนจนี ค.ศ. 1998 กาํ หนดวา เปน ไปตามหลักความรับผิดชอบตอสงั คม หลัก คณะรัฐมนตรีเปนผูนาํ และผบู รหิ ารการศกึ ษา

18 หวั ขอ เปรยี บเทยี บ ไทย จนี เสรภี าพทางวชิ าการ หลกั ความเปนอิสระ หลัก ระดบั อดุ มศกึ ษาของประเทศ รฐั บาลทอ งถ่นิ ความเสมอภาคและหลักธรรมาภิบาล ในมาตรา บรหิ าร สถาบันอุดมศึกษาท่ีจัดการศกึ ษาเพอ่ื 15 ไดขยายความของหลกั ความอสิ ระวา คนทองถิน่ และสถาบันอุดมศกึ ษาที่ สถาบนั อุดมศึกษายอ มมอี ิสระในการจดั การ คณะรัฐมนตรมี อบหมายใหด ูแล ดังนนั้ เรยี นการสอน การศกึ ษา วิจยั การบรหิ าร สาธารณรฐั ประชาชนจนี บรหิ ารจัดการศึกษา วชิ าการ การบริหารงานบุคคล การเงิน รวมทงั้ การอดุ มศึกษาตามหลกั การรวมอาํ นาจ งบประมาณ และทรพั ยสนิ เปน ตน การบริหารท่ีรฐั บาล นโยบายดา นการศึกษา การอดุ มศึกษาของประเทศไทยจัดใน - กฎหมายการศึกษาระดบั อุดมศึกษา แบง ระดับอุดมศึกษา มหาวทิ ยาลยั สถาบนั วทิ ยาลัย หรอื หนว ยงาน อดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี เปน อน่ื ไดแบง เปน 2 ระดบั คอื การอุดมศกึ ษาระดบั การศกึ ษาทม่ี วี ฒุ กิ ารศึกษาและการศกึ ษาที่ ตา่ํ กวาปริญญา ซง่ึ ประกอบดวย ไมมวี ฒุ ิการศกึ ษา ประกาศนยี บตั รวชิ าชพี ชน้ั สงู และอนุปรญิ ญา - การศกึ ษาทม่ี วี ุฒกิ ารศกึ ษาแบงเปนการศึกษา การอดุ มศึกษาระดับปรญิ ญา ไดแก ปรญิ ญาตรี เฉพาะทาง การศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก และบณั ฑิตศกึ ษา - รูปแบบการจดั การศึกษาเปนแบบเตม็ เวลา และไมเต็มเวลา - การศกึ ษาเฉพาะทาง หรอื การศกึ ษาวิชาชีพ ชั้นสงู มรี ะยะเวลาเรียน 2-3 ป บัณฑติ ศกึ ษา ระดบั ปรญิ ญาตรีมรี ะยะเวลาเรียน 4-5 ป ระดับปริญญาโทเรยี น 2-3 ป ระดับปรญิ ญา เอกเรียน 3-4 ป การจดั การการเงิน จดั สรรการลงทนุ เพ่ือการศึกษาจากงบประมาณ - กระทรวงศึกษาธกิ ารจดั สรรงบประมาณ และงบประมาณ แผน ดนิ โดยการใชจ ายของสถานศกึ ษาโดยตรง สาํ หรบั สถาบันอุดมศกึ ษาท่สี ังกดั กระทรวง การศกึ ษา มกี ารจดั ตง้ั กองทนุ ชวยเหลือการอดุ มศึกษา และจดั สรรงบประมาณสาํ หรบั โครงการเพ่อื เอกชน และกองทุนเงนิ ใหกูยืมสําหรับนักศึกษา พฒั นาการจัดการศกึ ษาระดับประเทศ กรมการ ศกึ ษาหรอื คณะกรรมการการศึกษาของทองถิน่ กาํ หนดมาตรฐานคาใชจ า ยประจาํ ปตาม แนวทางมาตรฐานกลาง โดยคํานึงถึงสภาพ ความเจริญของทอ งถ่ิน เพ่ือเปนแนวทาง สาํ หรับสถาบนั อดุ มศึกษาในการจดั ทาํ งบประมาณ

19 หัวขอเปรียบเทยี บ ไทย จีน การบรหิ ารงานบคุ คล - สวนสถาบันอดุ มศึกษาจะไดรบั งบประมาณ ทางการศกึ ษา ระดับอุดมศึกษา จากหนว ยงานตน สังกัด จัดสรรงบประมาณ ประกันคุณภาพ ทางการศึกษาโดยกาํ หนดสัดสวนของผลิตภณั ฑ การศกึ ษา ระดบั อดุ มศึกษา มวลรวมของประเทศ (Gross Domestic Product, GDP) และอนุญาตใหรฐั บาลทองถนิ่ เกบ็ ภาษีเงินเพิ่มเพือ่ การศึกษาสาํ หรบั ภาคอุตสาหกรรมและภาคธรุ กจิ เพือ่ เปน เงนิ อดุ หนุนการจดั การศกึ ษาโดยเฉพาะ - ขาราชการพลเรือนในสถาบนั อุดมศึกษา - เรยี กบุคลากรในสถาบนั อดุ มศึกษาของรัฐเปน บคุ ลากรทางการศกึ ษา พนกั งานในองคก ารหรือหนวยงานสาธารณะ - ตาํ แหนงทางวชิ าการของคณาจารยใน - ตาํ แหนง ทางวิชาการของคณาจารย แบงเปน สถาบนั อดุ มศกึ ษาของประเทศไทย แบง เปน ผชู ว ยอาจารย อาจารย รองศาสตราจารย และ อาจารย ผชู ว ยศาสตราจารย รองศาสตราจารย ศาสตราจารย และศาสตราจารย - แบบแนวนอน - แบบแนวดิ่ง - แบงเปน การประกันคุณภาพภายในและการ - โดยแบงการตรวจการจดั การศกึ ษาตามระดบั ประกนั คุณภาพภายนอก การบริหาร - การประกนั คุณภาพภายในดาํ เนนิ การโดย - กระทรวงศึกษาธกิ ารเปนผตู รวจประเมิน สถาบันอุดมศกึ ษาเอง หรอื หนวยงานตน สังกดั ระดบั ชาติ มหี นาที่ในการวางแผน กาํ หนด แบงเปน 3 ระดบั คอื ระดบั หลักสูตร ระดบั นโยบาย ตรวจมหาวทิ ยาลัยสงั กดั คณะ และระดับสถาบัน กระทรวงศึกษาธิการ และพจิ ารณารับรอง - สถาบนั อุดมศกึ ษาตองดําเนินการประเมิน ผลการตรวจประเมนิ ของกรมการศึกษาทอ งถน่ิ ภายในทุกป - กรมการศึกษาทอ งถนิ่ หรือคณะกรรมการ - การประกันนคณุ ภาพภายนอก ดาํ เนนิ การ การศกึ ษาของมหานคร เปน ผูประเมนิ โดยสํานกั งานรับรองมาตรฐานและประเมนิ สถาบนั อุดมศึกษาในพ้นื ทีส่ ว น คณุ ภาพการศกึ ษา (องคก รมหาชน) (สมศ.) สถาบนั อดุ มศึกษา ตอ งดาํ เนนิ การตรวจ - การประเมินภายนอกจะเรม่ิ ตนจากการ ประเมินดว ยตนเอง และไดร บั การตรวจจาก วเิ คราะหรายงานการประเมนิ ตนเองภายใน กรมการศึกษา หรือคณะกรรมการการศึกษา สถาบนั อดุ มศึกษา ซึ่งเปนขน้ั ตอนการสรา งความ - รูปแบบการประกันคณุ ภาพการศกึ ษา มี 3 เชื่อมโยงกนั ระหวา งการประเมินภายในและ ประเภท คอื การประเมินตามเกณฑม าตรฐาน ภายนอก หลงั จากน้ันคณะผูป ระเมินลงพน้ื ท่ี สําหรับสถาบันอดุ มศกึ ษาทจี่ ัดตั้งใหม การ ประเมินทวั่ ไปสําหรับการจดั การศกึ ษาใน

20 หวั ขอเปรียบเทยี บ ไทย จนี ตรวจเย่ยี ม จดั ทาํ รายงานผลการประเมิน ภาพรวม และการประเมินเพื่อคดั เลือก ภายนอก และเสนอตอ สมศ. เมือ่ ผลการ สถาบันอุดมศกึ ษาดีเดน ประเมนิ ภายนอกไดรบั การรับรองจาก สมศ.แลว - จะจดั ในทุก 4-5 ปต อครั้ง เพอ่ื สอดคลองกบั จะดาํ เนินการจดั สงหนังสอื รับรองใหแก วาระการดํารงตาํ แหนงของผบู รหิ าร สถานศกึ ษา และแจง ผลการประเมินไปยังตน สถาบันอุดมศึกษา สังกัดของสถานศกึ ษา - การประเมนิ หลกั สตู รระดบั บณั ฑิตศึกษาจดั ใน ทุก 6 ปต อครงั้ ตารางท่ี 2 การเปรียบเทยี บการบริหารจัดการศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษากับประเทศไทยและและประเทศจนี 8. วิเคราะหบทความ เรื่อง ศึกษาเปรียบเทียบนโยบายพัฒนาการศึกษาระหวางไทย และจีน 8.1 บทนาํ การศึกษาถือเปนหัวใจและรากฐานสําคัญในการพัฒนาประเทศ เนื่องจากเปนการพัฒนาจาก จุดสําคัญท่ีสุดในกระบวนการพัฒนาประเทศ คือ “ทรัพยากรมนุษย” ซึ่งถือเปนทุนมนุษยที่สําคัญอยางย่ิงใน ทุกข้ันตอนของกระบวนการพัฒนา โดยเฉพาะในดานเศรษฐกิจท่ีการศึกษาเขาไปมีสวนสําคัญ เนื่องจาก การศึกษาทําใหแรงงานมีประสิทธิภาพสูงขึ้น สงผลใหประสิทธิภาพและปริมาณผลผลิตเพิ่มขึ้น การศึกษายัง เปนปจจัยสําคัญในการพัฒนาดานสังคม การเมือง ตลอดจนเปนเกราะปองกันประเทศในยุคโลกาภิวัตนท่ี สงั คมมกี ารเปลี่ยนแปลงอยา งรวดเรว็ สําหรับประเทศไทย “การศึกษา” หมายความวา กระบวนการเรียนรูเพ่ือความเจริญงอกงามของ บคุ คลและสังคม โดยการถา ยทอดความรู การฝก การอบรม การสบื สานทางวัฒนธรรม การสรา งสรรค จรรโลง ความกาวหนา ทางวชิ าการ การสรา งองคค วามรอู ันเกดิ จากการจดั สภาพแวดลอม สังคม การเรียนรู และปจจัย เก้ือหนุนใหบุคคลเรียนรูอยางตอเนื่องทั้งชีวิต (พ.ร.บ.การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 แกไขเพิ่มเติม ฉบับท่ี 2 พ.ศ.2545 และฉบับที่ 3 พ.ศ.2553. มาตรา 4.) ภายใตแนวคิด “การศึกษาสรางคน คนสรางชาต”ิ สะทอนให เห็นอยางชัดเจนวาการศึกษาถือเปนหัวใจสําคัญในการพัฒนาประเทศไดอยางม่ันคง ม่ังค่ัง และ ย่ังยืน โดยที่ ผานมางบประมาณท่ีรัฐบาลไทยอนุมัติใหแกกระทรวงศึกษาน้ัน มีสัดสวนสูงท่ีสุดเม่ือเทียบกับงบประมาณ แผนดินในแตละป โดยป 2560 กระทรวงศึกษาไดรับงบประมาณ 538,749.5 ลานบาท หรือรอย ละ 20.54 ตองบประมาณแผนดิน แตแมรัฐบาลจะทุมงบประมาณมากเพียงใด หากไมสามารถจัดการศึกษา ใหทันกับยุค สมัยท่ีเปล่ียนแปลงภายในพริบตา ตอบสนองตอความตองการของโลกได การลงทุนดานงบประมาณทาง การศึกษายอมไรคณุ คา โดยเฉพาะในปจจุบันทีโ่ ลกขับเคล่ือนไปอยางรวดเร็ว โดยเฉพาะดาน เทคโนโลยีตางๆ กลายเปนยุคดิจิตอลอยางเต็มรูปแบบ การกําหนดนโยบายการศึกษาจงึ เปนเร่ืองทาทาย จําเปนตองบูรณาการ ความรวมมือจากทุกภาคสวนทั้งในประเทศ และความรวมมือระหวางประเทศเพื่อพัฒนาใหระบบการศึกษา

21 ทันสมัย ทันโลก ตอบสนองตอความตองการของโลก ตลอดจนแกปญหา ภายในประเทศไดอยางมี ประสิทธภิ าพ ไดป ระสิทธผิ ลที่พึงปรารถนา ไทยและจีนตางเปนประเทศท่ีกําลังพัฒนาและเปนมิตรประเทศตอกัน มีการแลกเปลี่ยนขอมูล ขาวสารดานตางๆ ระหวางกันอยางตอเน่ือง ทั้งดานการทูต การทหาร เศรษฐกิจ รวมถึงการศึกษา โดย ความสัมพันธระหวางไทย – จีนท่ีดําเนนิ มากวา 40 ป ไทยและจีนไดล งนามในบันทกึ ความตกลงความ รวมมือ ดานการศกึ ษาไทย-จีนเพ่อื สง เสรมิ ความสัมพันธแ ละความรวมมือทางการศึกษาและวชิ าการระหวา งไทยกับจีน ผานการแลกเปลี่ยนนักเรียนทุน การสอนภาษาและแลกเปลี่ยนครู การแลกเปล่ียนทางวิชาการ รวมท้ังความ รวมมอื ระหวางโรงเรียนและสถาบันการศึกษา ตลอดจนความรวมมอื ดานการฝก อบรม เปน ตน นอกจากน้ใี นป 2558 ท่ีผานมาไทยและจีนไดยกระดับความรวมมือดานการศึกษามากข้ึน โดยเฉพาะการ แลกเปลี่ยนทาง การศึกษา วิทยาศาสตร ระบบการเรยี นรู การวิจัยและพฒั นา และการศึกษาดา นวชิ าชีพ ตลอดจนดานอวกาศ และดาวเทยี มดว ย 8.2 วัตถปุ ระสงค 1) เพอื่ ศกึ ษาและเปรยี บเทียบนโยบายพัฒนาการศกึ ษาของไทยและจนี ใน 10 ปท ผ่ี า นมา 8.3 ประเภทวิจัย วิจัยเชิงคุณภาพ 8.4 การดําเนินการวจิ ัย ผูวิจัยใชวิธีการตรวจสอบขอมูลดวยวธิ ีการตรวจสอบแบบสามเสา (Triangulation) โดยพิจารณาจาก เวลา สถานท่ี และบุคคลท่ีแตกตางกัน สําหรับวิธีในการวิเคราะหขอมูลใชวิธีการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) โดยผูวิจัยไดนําขอมูลท่ีรวบรวมมาจัดหมวดหมูตามหัวขอ ทําการวิเคราะหหาความสอดคลองของ เนื้อหา ตีความโดยยึดหลักตรรกะและเทียบเคียงกบั แนวคิดทฤษฎคี วบคูกบั บรบิ ทของสังคม วัฒนธรรม สภาพ เศรษฐกิจ การเมอื ง 8.5 ผลการวิจยั ผลการวิจัยพบวา 1) ไทยและจีนตางไดรับอิทธิพลจากวัฒนธรรมตะวันออกโดยเฉพาะลัทธิขงจื๊อ ซึ่งใหความสําคัญกับ ศึกษามาก แตจีนใหความสาํ คัญกบั การศึกษามากกวา โดยครอบครวั จะทุมเททุกสิง่ ทุกอยางเพือ่ การศึกษาของ บุตรหลาน 2) ทั้งประเทศไทยและจีนตางบริหารการศึกษาโดยใชระบบราชการท่ีรวมอํานาจ และบังคับบัญชา แนวดง่ิ แตไ ทยเปดใหป ระชาชนมีสว นรวมมากกวา สว นจนี มีประสิทธภิ าพและเอกภาพ และมีความตอ เน่ืองใน การบริหารจดั การมากกวา แตข าดการมสี ว นรวมของภาคประชาชน 3) ประเทศจีนจะเนนความเช่ียวชาญเฉพาะทาง สว นไทยเนน รอบรูมากกวาความเชยี่ วชาญเฉพาะทาง 4) ในชวง 10 ปที่ผานมา ไทยผลิตบุคลากรที่มีความคิดสากลในสาขาการบริหาร สังคมศาสตรและ มนุษยศาสตร แตจีนเนนผลิตบุคลากรท่ีมีความรรู ะดบั สูงในสาขาคณติ ศาสตร ฟสิกส และเคมี บุคลากรเหลานี้ เปน ทรัพยากรมนุษยทสี่ าํ คัญในการพฒั นาเศรษฐกจิ สังคม สรา งนวตั กรรมสสู งั คม

22 8.6 การนําไปใช 1) สงเสริม สนับสนุนการแลกเปล่ียนและความรวมมือทางการศึกษา จัดตั้งสถาบันการศึกษารวมกัน สรางหลักสูตรรวมกัน ทําวิจัยรวมกัน แลกเปลี่ยนนักเรียน นักศึกษาเพื่อผลิตบุคลากรท่ีมีความรูและความ เช่ยี วชาญ 2) เสริมสรางการสื่อสารและเรยี นรปู รัชญา ยุทธศาสตร และนโยบายพัฒนาการศึกษา และปรับใชใน การกาํ หนดนโยบาย ตลอดจนนาํ นโยบายไปปฏบิ ตั ิ 8.7 การเปรยี บเทียบนโยบายพัฒนาการศึกษากบั ประเทศไทยและประเทศจีน หวั ขอ เปรียบเทยี บ ไทย จนี แนวความคิดของการ พระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติพ.ศ. - ในระดบั ปจเจกบคุ คล ปยู าตายาย พอแมจะ กําหนดนโยบาย 2542 แกไ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 ทมุ เททุกส่งิ ทกุ อยา งเพ่ือการศกึ ษาของลกู หลาน พัฒนาการศึกษา และ (ฉบับท่ี 3) พ.ศ.2553 การจัดการ ทุกคนตงั้ ความหวังวา ลกู หลานจะขยันเรยี น ศกึ ษาตอ งเปน ไปเพอื่ พัฒนาคนไทยใหเปน หนังสอื สอบเขา มหาวิทยาลยั ได ไดงานดๆี มนษุ ยท สี่ มบรู ณ ทั้งรา งกายจิตใจสติปญ ญา สามารถเปลย่ี นชวี ิตในชนบทสูชีวิตในเมอื งได ความรูและคณุ ธรรมมีจรยิ ธรรมและ ซง่ึ เปนการเชิดชูวงศต ระกลู วัฒนธรรมในการดาํ รงชวี ติ สามารถอยู - ในระดับประเทศถอื การศกึ ษาเปนหวั ใจสาํ คัญ รว มกับผูอ่ืนไดอ ยางมคี วามสุขสรา งคนไทยท่ี ของการพฒั นาประเทศชาติ ตง้ั แตส มัยเติง้ รูกวา งรูร อบและรูไกลมองความเชื่อมโยง เสีย่ วผิง อดตี ผนู าํ ของจนี ไดเสนอยุทธศาสตร ของสิ่งตา งๆ มองแบบองครวมมากกวา คนที่ “สท่ี นั สมัย” การศกึ ษาวทิ ยาศาสตรเทคโนโลยี รูลึกและผเู ชย่ี วชาญเฉพาะทางอยางเดยี ว ทันสมยั เปนหน่ึงในสี่ยุทธศาสตรว า ดว ยสี่ การศกึ ษาในระบบ การศกึ ษานอก ระบบ ทันสมยั และทา นเต้งิ เสีย่ วผิง ยงั กลา ววา การ และการศกึ ษาตามอธั ยาศยั มีการพัฒนา วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยเี ปนกาํ ลังผลติ ที่ กาวหนา ไปมาก ในกระบวนการกําหนด สาํ คญั ทส่ี ุด ตอมาประธานาธบิ ดีหู จนิ่ เทา เคย นโยบายการศกึ ษาของไทย ภาครฐั และ เสนอ “ยทุ ธศาสตรพัฒนาชาตวิ า ดวยการ ภาคเอกชนมีสว นรว มในการกาํ หนดนโยบาย พฒั นาตามหลกั วทิ ยาศาสตร” เมอื่ 10 ปท แี่ ลว สูง และประธานาธบิ ดี สจี ้นิ ผงิ ไดเสนอ ยุทธศาสตรพ ฒั นาชาตวิ า ดวยขับเคล่อื นการ พัฒนาดวยนวตั กรรม ดงั น้นั จะไดเ ห็นไดว า ตง้ั แตอ ดตี จนถงึ ปจ จุบนั ตงั้ แตผ ูนาํ สงู สุดจนถงึ ปจ เจกบคุ คลใหค วามสาํ คัญกบั การศกึ ษาสูงสุด กระบวนการบรหิ าร โครงสรา งการบรหิ ารการศึกษาของไทยมี โครงสรา งการบรหิ ารการศึกษาเปนแบบบนลง จัดการการศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ ารเปน หนว ยงานสูงสุด ลา ง ต้งั แตก ระทรวงศึกษาธกิ าร (ระดับชาํ ติ) - ประกอบดว ย 5 หนวยงานหลกั คือ กรมการศกึ ษา (ระดบั มณฑล) - สาํ นัก สํานกั งานคณะกรรมการอดุ มศึกษา การศกึ ษา (ระดับเมอื ง) - สาํ นกั การศึกษาเขต

23 หวั ขอ เปรียบเทยี บ ไทย จีน เน้ือหาหลักสูตร สํานักงานคณะกรรมการ อาชวี ศึกษา (อาํ เภอ) กระทรวงศึกษาธกิ ารเปน หนว ย สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั บรหิ ารงานสูงสดุ ดูแลนโยบาย แผนการศกึ ษา พืน้ ฐาน สาํ นักงานคณะกรรมการสภา ระยะสนั้ ระยะกลางและระยะยาว ดูแล การศกึ ษา และสาํ นักงานปลดั กระทรวง มาตรฐานการศึกษา และงบประมาณ กรม ศกึ ษาธิการ (ดแู ลการศกึ ษาเอกชน) สาํ นักการศกึ ษา และสํานกั การศกึ ษาเขตดูแล นอกจากนยี้ ังมีการศกึ ษาภาค ศกึ ษาจงั หวดั สถาบนั การศกึ ษาในสงั กดั ตัง้ แตจดั สรร และเขตการศกึ ษา ดูแลกฎระเบยี บ งบประมาณซง่ึ งบประมาณสว นหนึ่งมาจาก มาตรฐานการศึกษา โดยเปดใหม ีความเปน สวนกลาง (กระทรวงศกึ ษาธิการ) อีกสว นหนง่ึ อิสระทางวชิ าการและทางการบริหารของ มาจากภาษีทอ งถน่ิ (บริษัท หา งหุนสว นตองเสีย แตล ะสถาบันการศกึ ษาคอ นขางสงู ภาษีบํารงุ การศึกษา รอยละ 2 จากกาํ ไรสุทธิ) ดแู ลดานการดาํ เนินงาน ตัง้ แตอตั รากาํ ลังคน กระทรวงศกึ ษาธิการกาํ หนดหลักสูตรเปน ทางการศึกษา วนิ ัยของบคุ ลากร จนถงึ การจดั แกนกลาง ใหส ถาบันการศกึ ษาอางองิ และ สอบวัดผล สอบเขาศึกษาตอในระดบั ทสี่ ูงขึน้ ปรบั ใชตามความเหมาะสม ดงั นัน้ หลักสตู ร สว นสถาบนั การศกึ ษาก็จดั การเรยี นการสอน และตาํ ราทีใ่ ชสถานศึกษาสามารถกําหนด ตามนโยบาย เกณฑมาตรฐานท่ีกรม สาํ นกั เองโดยตามเกณฑของกระทรวงศกึ ษาธิการ สํานักการศึกษาเขตกาํ หนดโดยอนบุ าล ในทางปฏิบัติ สถานศกึ ษามอี สิ ระในการ การศกึ ษา 3 ป (อายุ 4-6 ขวบ) ประถมศกึ ษา กาํ หนดหลกั สตู ร เลอื กตาํ ราและเนือ้ หาของ 6 ป (อาย7ุ -14 ป) มัธยมตน (อาย1ุ 4-16 ป) การเรยี นรู สาระการเรยี นรขู องนักเรยี นใน มธั ยมปลาย (อายุ 17-19 ป) มหาวทิ ยาลัย 4 ป (อาย2ุ 0-23 ป) ปรญิ ญาโท 3 ป และปริญญา เอก 3 ป ทงั้ นตี้ ั้งแตประถมศึกษาถงึ มัธยมตน 9 ป เปน การศึกษาภาคบังคับ ซ่งึ ภาครฐั มหี นาท่ี จัดการศกึ ษาใหแ กท กุ คนโดยไมมกี ารเสียคา เลา เรียน โรงเรยี นอนบุ าล ประถมศกึ ษาจีนจะเนนวิชา ภาษาจีน คณิตศาสตรและภาษาอังกฤษ สวน ดนตรี การกฬี า การระบายสี วาดภาพเปน กิจกรรมท่ีโรงเรยี นมชี วั่ โมงสอน แตส วนมาก ตองไปเรยี นพเิ ศษนอก เวลาเรยี นตามโรงเรียน กวดวชิ า สวนระดับมธั ยมตนจะเปดสอนวชิ า ภาษาจีน องั กฤษ คณติ ศาสตร ภมู ิศาสตร ประวตั ศิ าสตร เคมี ฟส กิ ส การเมือง ท้ังหมด 7

24 หัวขอเปรียบเทียบ ไทย จีน ผลลัพธของนโยบาย ประถมศึกษา มธั ยมศกึ ษามี 8 กลุม ไดแ ก วชิ า เม่ือจบมัธยมตน ก็จะมีการสอบเขา ศึกษา พฒั นาการศึกษา กลุมสาระการเรยี นรู ภาษาไทย ตอ ระดบั มัธยมปลาย หรอื โรงเรยี นอาชวี ศึกษา คณติ ศาสตร วทิ ยาศาสตร สงั คมศกึ ษา หรอื บางคนอาจไมไ ดศกึ ษาตอ เพือ่ หันไป ศาสนาและวฒั นธรรม สขุ ศกึ ษาและพล ประกอบอาชีพ ในระดับมัธยมปลายมีการ ศึกษา ศลิ ปะ การงานอาชีพและเทคโนโลยี แบง เปน สายศิลปแ ละสายวทิ ย ถา สายศิลปจะ และภาษาตา งประเทศ สอบเขา เรียนวิชาภาษาจนี การเมือง อังกฤษ ภมู ศิ าสตร มหาวิทยาลัยของไทยที่ผา นไดพ ยายาม ประวัติศาสตร คณติ ศาสตร 6 วิชาและสายวทิ ย ทดลองใชห ลายวธิ ีหรอื ผสมผสานระหวางวิธี เรียนวิชาภาษาจีน การเมือง องั กฤษ เคมี ตางๆ เชน O-net , A-net , Gat, Pat, ฟส ิกส คณติ ศาสตร ชวี วทิ ยา 7 วชิ าเชน กนั Admission และสอบตรง วชิ าทส่ี อบมี การสอบเขามหาวิทยาลยั กส็ อบ 6 หรือ 7 วชิ า ภาษาไทย คณิตศาสตร วทิ ยาศาสตร สงั คม ตามรายวิชาท่เี รียน หลกั สตู รใชสอนท่ัวประเทศ สุขศึกษา ศลิ ปะ การงานอาชีพ กลา วคอื ใชต ําราเรยี นแบบเดยี วกนั หมด ภาษาอังกฤษ เปน ตน ยกเวนชนกลุมนอยหรอื มณฑลหรอื มหานคร บางแหง จะออกขอ สอบเองซง่ึ มเี น้อื หาการเรยี น การสอนที่สอดคลองกบั สภาพการณข อง ทอ งถน่ิ ตงั้ แตอนบุ าล ประถมศึกษา จนถึง มธั ยมศึกษาจะมีความเขม ขนในการเรยี นการ สอนแตละรายวิชา ซ่งึ โดยท่ัวไปนักเรยี นมีความ ขยนั หม่นั เพยี รในการศกึ ษาเลา เรียนเพื่อการ แขง ขันในสนามสอบ ซึง่ ในระดับมหาวทิ ยาลัย นั้นนกั ศกึ ษาจะไดเลอื กศกึ ษาในสาขาวชิ าทต่ี น สนใจ 4 ป อันเปน ชว งเวลาทีน่ ักศกึ ษาไดความรู ทกั ษะในการประกอบอาชีพ นักเรยี นไทยมคี วามเปน ไทย คอ นขา งสงู มี ดว ยแนวความคดิ คา นิยมและการบรหิ ารจัด ระเบยี บ วนิ ยั รักสนกุ รรู กั สามคั คี การศกึ ษารวมไปถงึ การใชหลกั สูตร ตาํ ราเรยี น ขณะเดยี วกนั มคี วามรอบรู มคี วามคดิ ดวย จึงทาํ ใหก ารเรยี นการสอนใน สรางสรรค นวัตกรรม มที กั ษะดา นการ สถาบนั การศึกษาของจีนมคี วามเขมขน เพ่อื สือ่ สาร เห็นไดวาภาพยนตร โฆษณา การ เตรยี มความพรอมสกู ารแขงขัน ในสนามสอบ ประดิษฐเ ปน ทีย่ อมรบั ของนานาชาติ ซึ่ง การบริหารจดั การการเรยี นการสอนจะเปน เหลา น้เี กดิ ขึ้นไดก เ็ พราะนโยบายการศกึ ษา ระบบราชการแบบบนลงลา ง รวมอาํ นาจไว เปดกวาง ใหอิสระแกน ักเรยี นไปเรยี นในสงิ่ สว นกลาง มสี ายบังคับบัญชาอยา งชดั เจน การมี สวนรว มของภาคประชาสังคมคอนขางนอย ทํา

25 หวั ขอเปรียบเทยี บ ไทย จีน ท่เี ขาชอบ สิง่ ที่เขาถนัด โดยไมเนนการสอบ ใหการบรกิ ารจดั การการศกึ ษามีประสิทธิภาพ เขามหาวทิ ยาลัยมากเกนิ ไป ในขณะเดียวกนั นกั เรียน นกั ศกึ ษามเี ปาหมาย ทชี่ ัดเจน สามารถวางแผน อนาคตไดดว ยความ มงุ ม่นั ตงั้ ใจเรยี น แตละปผ ลติ บุคลากรทีม่ ี ความรู ความเช่ยี วชาญออกสูสงั คม ตารางท่ี 3 การเปรียบเทียบนโยบายพัฒนาการศกึ ษากบั ประเทศไทยและประเทศจนี

26 บรรณานุกรม Dooasia ขอ มลู ทอ งเที่ยว. (ม.ป.ป). ขอมูลทองเที่ยวประเทศจนี . (ออนไลน) . คน เม่อื 25 ธนั วาคม 2564, จาก: http://www.dooasia.com/china/. เตาหมิง หวัง, อุทยั บญุ ประเสรฐิ , และพิณสดุ า สริ ิธรงั ศร.ี (2563). การศกึ ษาการบริหารจดั การศกึ ษา ระดบั อุดมศกึ ษาของสาธารณรัฐประชาชนจนี และประเทศไทย. วารสารสุทธปิ รทิ ศั น, 34 (110), 77- 89. ขนษิ ฐา จริ วิริยวงศ. (2563). ยุทธศาสตรการศกึ ษาจนี สูความทนั สมยั ป 2035. (ออนไลน). คน เมอื่ 5 มกราคม 2565, จาก: http://www.onec.go.th/th.php/page/view/Outstand/4387. จักรวุฒิ ชนะพันธ, กฤษดา ผอ งพทิ ยา, วัลลภา อารรี ตั น, และมนสิช สทิ ธสิ มบรู ณ. (2558). รูปแบบการ สง เสริมการเรียนรตู ลอดชวี ติ ของสาํ นักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวัดชยั ภมู .ิ วารสารบริหารการศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน, 11 (2), 157-165. ธนิดา โชคคุณานันทกลุ , และกานท โกวทิ ยส มบรู ณ (2560). ยุทธศาสตรการปฏริ ปู การศึกษาของสาธารณรัฐ ประชาชนจนี ศกึ ษากรณมี หานครเซย่ี งไฮ. วารสารรงั สติ บณั ฑติ ศึกษาในกลมุ ธุรกิจและสงั คมศาสตร, 3 (1-2), 199-210. รศั มี เอกธงไชย. (2550). ปจ จัยที่มีอทิ ธพิ ลตอพฤติกรรมการตดั สินใจไปเทย่ี วประเทศจนี ของนกั ทองเท่ยี วชาว ไทยในเขตกรงุ เทพมหานคร. คนควาอสิ ระ บธ.ม. (การตลาด). กรุงเทพฯ: บณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวิทยาลัยศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ. วชริ ะ พลพทิ ักษ. (2563). ขอเสนอเชงิ นโยบายเพ่ือพฒั นาการจดั การศศึกษาตามแผนการศกึ ษาแหงชาติ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) ในจงั หวดั นครพนม. [วิทยานพิ นธป ริญญาเอก, มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสกลนคร]. https://gsmis.snru.ac.th/e-thesis/thesis_detail?r=60632250107 วโิ รจน ผลแยม , และศักดา สถาพรวจนา. (2557). การพฒั นารูปแบบการบริหารแบบมสี วนรวม ของสาํ นักงาน เขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษา. วารสารวิชาการมหาวิทยาลยั อสี เทริ นเอเชยี , 4 (1), 171-184. วกิ พิ เี ดีย สารานกุ รมเสรี. (2563). สถาบันการอาชวี ศึกษาภาคกลาง ๔. (ออนไลน) . คน เมือ่ 7 มกราคม 2565, จาก: https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%9 A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0 %B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8% 81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%81%E0 %B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%87_%E0%B9%94?action=edit.

27 วกิ ิพเี ดยี สารานุกรมเสร.ี (2564). ธงชาติจนี . (ออนไลน). คนเม่อื 5 มกราคม 2565, จาก: https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0 %B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99. วิสดอม เฮา ส เอด็ ดเู คชั่น แอนด ทราเวล. (2564). ระบบการศึกษาจีน. (ออนไลน). คน เมอ่ื 5 มกราคม 2565, จาก: https://www.wisdomhouse.co.th/content/5263/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0% B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B6 %E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99. สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงปกกิ่ง. (ม.ป.ป). ภาพรวมประเทศจีน. (ออนไลน). คนเม่ือ 29 ธันวาคม 2564, จาก: https://thaiembbeij.org/th/republic-of-china/overview-of-china/. สันติ งามเสรฐิ . (2563). การบรหิ ารการศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษาอยา งมอื อาชีพในศตวรรษที่ 21. วารสารสห ศาสตร, 20 (1), 2-13. หลี่ เหรินเหลียง, และสุพรรณี ไชยอาํ พร. (2561). ศกึ ษาเปรยี บเทยี บนโยบายพฒั นาการศึกษาระหวา งไทย และจีน. วารสารพฒั นาสงั คม, 20 (1), 145-156. World Data on Education : Seventh edition 2010-11. (2022). People’s Republic of China. [Online]. Retrieved January 10, 2022, From: http://www.ibe.unesco.org/fileadmin /user_upload/Publications/WDE/2010/pdf-versions/China.pdf.

28 ภาคผนวก

วารสารสุทธิปรทิ ศั น์ ปีท่ี 34 ฉบับที่ 110 เมษายน - มิถนุ ายน 2563 77 การศึกษาการบรหิ ารจัดการศกึ ษาระดบั อุดมศึกษาของ สาธารณรฐั ประชาชนจีนและประเทศไทย A STUDY OF HIGHER EDUCATION ADMINISTRATION BETWEEN THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA AND THAILAND Received: October 10, 2019 Revised: November 14, 2019 Accepted: November 19, 2019 เต้าหมิง หวงั * Daoming Wang* อทุ ัย บญุ ประเสริฐ** Uthai Boonprasert** พณิ สุดา สิริธรังศรี*** Pinsuda Siridhrungsri*** * นกั ศกี ษาปริญญาเอก สาขาวิชาการจดั การการศึกษา วทิ ยาลยั ครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บณั ฑติ ย์ * Ph.D. Candidate, Doctor of Philosophy Program in Education Management, College of Education, Dhurakij Pundit University * Email: [email protected] ** รองศาสตราจารย์ วทิ ยาลัยครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บณั ฑิตย์ ** Associate Professor, College of Education, Dhurakij Pundit University ** Email: [email protected] *** ผู้ช่วยศาสตราจารย์ วทิ ยาลยั ครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ธุรกิจบณั ฑิตย์ *** Assistant Professor, College of Education, Dhurakij Pundit University *** Email: [email protected]

78 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 บทคดั ยอ่ การวจิ ยั นม้ี วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื 1) ศกึ ษาการบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี และ ประเทศไทย และ 2) เสนอแนวทางการบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาสำ� หรบั ผบู้ รหิ ารการศกึ ษาของประเทศไทย ซึง่ เป็นการวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพโดยวิธีการศกึ ษาเอกสาร ผลการวิจยั พบว่า 1) นโยบายการจดั การศกึ ษาของ สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยมีความคล้ายคลึงกัน สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดโครงสร้าง การบริหารจัดการอุดมศึกษาแบบการกระจายอ�ำนาจ และการบริหารในระดับสถานศึกษาเป็นการรวม ศูนย์อ�ำนาจ สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดสรรงบประมาณด้านการศึกษาตามระดับการบริหารจัดการ อุดมศึกษา สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยมีนโยบายการบริหารงานบุคคลทางการศึกษาใน ระดับอุดมศึกษาท่ีคล้ายกัน สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดการประกันคุณภาพการศึกษาระดับอุดมศึกษา แบบแนวด่ิง ส่วนประเทศไทยจัดรูปแบบการประกันคุณภาพการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบบแนวนอน 2) แนวทางการบริหารจัดการอุดมศึกษาของประเทศไทยได้เสนอเป็น 2 แนวทาง คือ แนวทางที่ 1 การกระจายอำ� นาจการบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาสอู่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ และแนวทางที่ 2 การพฒั นา รปู แบบการประกันคณุ ภาพการศึกษาระดบั อดุ มศึกษาแบบผสมแนวด่ิงและแนวนอน คำ� สำ� คญั : การอุดมศกึ ษา สาธารณรัฐประชาชนจนี ประเทศไทย Abstract The purposes of this study were to 1) study the higher education administration of the People’s Republic of China and Thailand and 2) make suggestions to Thailand education administrators on the higher education administration. This research was a qualitative research using documentary research method. The results of the study were: 1) The education administration policies of the People’s Republic of China and Thailand were similar. The People’s Republic of China organized a decentralized education structure, and a centralization administration at the school level. The People’s Republic of China allocated education budget according to the level of higher education administration. The People’s Republic of China and Thailand had similar personnel administration policies for higher education. The People’s Republic of China had a vertical quality assurance for higher education, and Thailand had a horizontal education quality assurance model. 2) The suggestions of higher education administration in Thailand were: 1. Decentralization of higher education administration to local and 2. Development Quality assurance for vertical and horizontal mixed education assurance. Keywords: Higher Education, The People’s Republic of China, Thailand

วารสารสุทธิปรทิ ศั น์ ปที ี่ 34 ฉบบั ที่ 110 เมษายน - มิถนุ ายน 2563 79 บทนำ� กระทรวงศึกษาธิการของประเทศไทยได้ลงนามท�ำความตกลงว่าด้วยการรับรองคุณวุฒิระดับ อุดมศึกษาระหว่างกระทรวงศึกษาธิการแห่งราชอาณาจักรไทยกับกระทรวงการศึกษาแห่งสาธารณรัฐ ประชาชนจนี เมอื่ พ.ศ. 2550 เพอ่ื อำ� นวยความสะดวกในการแลกเปลย่ี นนกั ศกึ ษาหรอื ผทู้ สี่ ำ� เรจ็ การศกึ ษา ของท้งั สองฝ่าย ให้ไปศึกษาต่อในอีกประเทศหนง่ึ กระทรวงการศึกษาแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนเปิดเผยข้อมูลสถิตินักศึกษาไทยท่ีไปเรียนใน สถาบนั อดุ มศกึ ษาจนี ตง้ั แตป่ ี ค.ศ. 2014 ถงึ ค.ศ. 2018 มจี ำ� นวนนกั ศกึ ษาไทยเรยี นในประเทศจนี โดยเฉลย่ี 23,000 คนต่อปี เป็นนักศกึ ษาตา่ งประเทศจำ� นวนมากทสี่ ดุ อนั ดบั ท่ี 2 ในปี ค.ศ. 2017 และ ค.ศ. 2018 (Ministry of Education of the People’s Republic of China, 2019) สถาบนั อดุ มศกึ ษาในประเทศจนี เรม่ิ เปดิ วชิ าภาษาไทยระดบั ปรญิ ญาตรมี ากขน้ึ เชน่ ในมณฑลยนู นาน ภาษาไทยเปน็ ภาษาตา่ งประเทศทไ่ี ดร้ บั ความนิยมมากท่ีสุดในหมู่นักศึกษาจีน มีนักศึกษาจีนเรียนวิชาเกี่ยวกับไทยและภาษาไทยมากว่า 4,000 คนในสถาบนั การศึกษา 30 แหง่ ท่วั มณฑลยูนนาน (สถานกงสุลใหญ่ ณ นครคุนหมงิ , 2555) นอกจาก ระดับปริญญาตรแี ล้ว มหาวิทยาลยั ชนชาติยูนนานเปดิ สอนภาษาไทยเป็นวชิ าเอกระดับปริญญาโทด้วย ในขณะเดยี วกนั นกั ศกึ ษาจนี เดนิ ทางมาเรยี นในสถาบนั อดุ มศกึ ษาไทยเชน่ กนั จากสถติ อิ ดุ มศกึ ษา ของส�ำนกั งานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (2561, น. 12 และ น. 35) นักศึกษาจนี มีจำ� นวนมากท่ีสุด ในกลุ่มนักศึกษาต่างชาติที่เรียนในสถาบันอุดมศึกษาไทย ในขณะท่ีบรรดาบุคลากรต่างชาติในสถาบัน อดุ มศกึ ษาไทย ชาวจีนมจี �ำนวนมากอันดบั ที่ 2 ประเทศไทยและสาธารณรฐั ประชาชนจนี มรี ะบอบการเมอื งการปกครองทแี่ ตกตา่ งกนั ประเทศไทย มกี ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมขุ สาธารณรฐั ประชาชนจนี ปกครอง ดว้ ยระบอบประชาธปิ ไตยรวมศนู ย์ (Democratic centralism) ในดา้ นการบรหิ ารจดั การศกึ ษา ประเทศไทย ยดึ หลกั ในการจัดระบบ โครงสรา้ ง และกระบวนการจัดการศึกษาแบบการกระจายอ�ำนาจ ตามกำ� หนด ของพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 โดยการกระจายอำ� นาจการบรหิ ารและการจดั การศกึ ษา ครอบคลมุ ดา้ นวชิ าการ งบประมาณ การบรหิ ารงานบคุ คล และการบรหิ ารทวั่ ไป กระทรวงศกึ ษาธกิ ารของ ประเทศไทยไดม้ กี ารปรบั โครงสร้างเพอื่ กระจายอำ� นาจการ บรหิ ารและการจัดการศึกษาขั้นพนื้ ฐานไปยัง เขตพนื้ ท่ี เชน่ การจดั ตง้ั คณะกรรมการเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษา จดั ตงั้ สำ� นกั งานศกึ ษาธกิ ารภาคจำ� นวน 18 ภาค กำ� นหดใหม้ คี ณะกรรมการศกึ ษาธกิ ารจงั หวดั เปน็ ตน้ ในสว่ นของการบรหิ ารจดั การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษา มหาวทิ ยาลัยทีอ่ ยใู่ นกำ� กบั ของรฐั มโี ครงสรา้ งการบรหิ ารเปน็ ของตนเอง มีระบบการจัดท�ำงบประมาณ ท่เี ป็นอสิ ระอย่างเตม็ รปู แบบ (ส�ำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2561, น. 80) พระราชบญั ญตั กิ าร อดุ มศกึ ษา พ.ศ. 2562 กำ� หนดหลกั การการจดั การอดุ มศกึ ษาตอ้ งเปน็ ไปตามหลกั ความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม หลกั เสรภี าพทางวชิ าการ หลักความเปน็ อสิ ระ หลักความเสมอภาคและหลกั ธรรมาภิบาล ในมาตรา 15 ไดข้ ยายความของหลกั ความอสิ ระวา่ สถาบนั อดุ มศกึ ษายอ่ มมอี สิ ระในการจดั การเรยี นการสอน การศกึ ษา วิจยั การบริหารวชิ าการ การบรหิ ารงานบคุ คล การเงนิ งบประมาณ และทรพั ยส์ ิน เปน็ ตน้ สำ� หรบั การบรหิ ารจดั การศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี กฎหมายการศกึ ษาแหง่ ชาติ มาตรา 14 (The National People’s Congress of the People’s Republic of China [NPC], 1995, น. 4) กำ� หนด ว่าคณะรัฐมนตรีและรัฐบาลท้องถ่ินในแต่ละระดับเป็นผู้น�ำและผู้บริหารการจัดการศึกษาตามระดับและ ขอบเขตหนา้ ที่ กฎหมายการอดุ มศกึ ษาแห่งสาธารณรัฐประชาชนจนี ค.ศ. 1998 (NPC, 1998, p. 479) กำ� หนดวา่ คณะรฐั มนตรเี ปน็ ผนู้ ำ� และผบู้ รหิ ารการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาของประเทศ รฐั บาลทอ้ งถน่ิ บรหิ าร สถาบันอุดมศึกษาที่จัดการศึกษาเพ่ือคนท้องถ่ินและสถาบันอุดมศึกษาที่คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้ดูแล ดังนั้น สาธารณรัฐประชาชนจีนบริหารจัดการศึกษา รวมท้ังการอุดมศึกษาตามหลักการรวมอ�ำนาจการ บรหิ ารทร่ี ฐั บาล

80 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 การบริหารจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบบการรวมศูนย์อ�ำนาจและการกระจายอ�ำนาจของ สาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทย มลี กั ษณะเฉพาะตามนโยบายทางดา้ นการศกึ ษาของแตล่ ะประเทศ ความรว่ มมอื ทางดา้ นการศกึ ษา การแลกเปลยี่ นนกั ศกึ ษา และการทผี่ เู้ รยี นเดนิ ทางไปศกึ ษาตอ่ ทสี่ าธารณรฐั ประชาชนจีนหรือประเทศไทย จึงท�ำให้นักวิชาการผู้บริหารสถาบันอุดมศึกษา และผู้บริหารการศึกษา รวมทงั้ ผทู้ สี่ นใจจะศกึ ษาตอ่ มคี วามจำ� เปน็ ทตี่ อ้ งรจู้ กั นโยบายการบรหิ ารจดั การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาของ สาธารณรฐั ประชาชนจนี หรอื ประเทศไทย เพอ่ื เปน็ ขอ้ มลู พนื้ ฐานในการศกึ ษาขอ้ มลู อน่ื ๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ งเปน็ ขอ้ มลู ประกอบการวางแผนจดั กจิ กรรมทางวชิ าการตา่ งๆ การศกึ ษาการบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี ซงึ่ เปน็ ประเทศทก่ี ำ� ลงั พฒั นาอยา่ งเรว็ ในดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี สามารถนำ� แนวคดิ ทดี่ ขี องสาธารณรัฐประชาชนจีนพัฒนาเปน็ แนวทางการบริหารจัดการอดุ มศกึ ษาของประเทศไทยได้ เพอ่ื เปน็ ประโยชนแ์ ก่การพัฒนาคณุ ภาพการอดุ มศึกษาของประเทศไทยได้ วตั ถุประสงค์ 1. เพอื่ ศกึ ษาการบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาของสาธารณรัฐประชาชนจนี และประเทศไทย 2. เพอ่ื เสนอแนวทางการบรหิ ารจัดการอุดมศกึ ษาส�ำหรบั ผู้บริหารการศึกษาของประเทศไทย แนวคิดและวรรณกรรมทีเ่ ก่ยี วข้อง นโยบายสาธารณะ Dye (1992, pp. 4-5) กล่าวถึงสาเหตุทจี่ ำ� เปน็ ต้องศกึ ษานโยบายสาธารณะมี 3 ประการ คือ 1) เพอ่ื ความเข้าใจทางวทิ ยาศาสตร์ (Scientific Understanding) การเขา้ ใจสาเหตแุ ละผลทตี่ ามมาของการ ตดั สนิ ใจเชงิ นโยบาย สามารถเพมิ่ พนู ความรทู้ างสงั คมศาสตร์ นโยบายสามรถนำ� มาวเิ คราะหเ์ ปน็ ตวั แปร ตามเพอื่ ศึกษาสิง่ ท่ีก�ำหนดเนอ้ื หาของนโยบาย นโยบายสามารถนำ� มาวิเคราะห์เปน็ ตัวแปรต้นเพือ่ ศึกษา ผลกระทบตอ่ สังคมของนโยบาย 2) เพอื่ การแกไ้ ขปญั หา (Problem Solving) การเข้าใจสาเหตุและผลที่ ตามมาของนโยบายสาธารณะสามารถช่วยให้เราน�ำความรู้ทางสังคมศาสตร์ไปแก้ไขปัญหาในการปฏิบัติ (Practical Problem) และ 3) การเสนอนโยบาย (Policy Recommendations) การศกึ ษานโยบายสาธารณะ ทำ� ใหม้ น่ั ใจวา่ ประเทศกำ� ลงั ใชน้ โยบายทถ่ี กู ตอ้ งเพอื่ บรรลเุ ปา้ หมายทถี่ กู ตอ้ ง (Right Goals) จากความเหน็ ของ Dye แสดงใหเ้ ห็นวา่ การศึกษานโยบายสาธารณะของประเทศ มคี วามจ�ำเปน็ ส�ำหรบั การเขา้ ใจสภาพ สังคมและสามารถค้นพบแนวทางท่ีดีส�ำหรบั การแก้ไขปญั หา การวจิ ัยคร้ังน้ี ไดศ้ กึ ษาเน้ือหานโยบายทาง ดา้ นการศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทย เพอื่ ทำ� ความเขา้ ใจการอดุ มศกึ ษาของทงั้ สอง ประเทศตามตวั แปรทีก่ �ำหนดไว้ การบริหารจดั การศกึ ษา การบรหิ ารการศกึ ษา เปน็ การจดั การทางการศกึ ษาทมี่ งุ่ ทศิ ทางการควบคมุ และการจดั การทกุ สง่ิ ทกุ อย่างที่เกยี่ วกับกิจการทางการศึกษา (ภารดี อนันต์นาวี, 2555, น. 2) Robbins & Coulter (2014, pp. 359-367) ได้สรปุ องคป์ ระกอบการจัดโครงสร้างการบริหารขององค์การ เปน็ 6 ประการ คือ 1) การจดั แบ่งงานตามลักษณะเฉพาะ (Work Specialization) 2) การจัดกล่มุ งานเปน็ สว่ นงาน (Departmentalization) 3) สายการบังคบั บญั ชา (Chain of Command) 4) ช่วงการบังคบั บัญชา (Span of Control) 5) การรวม อำ� นาจและการกระจายอำ� นาจ (Centralization and Decentralization) และ 6) การจัดระเบียบแบบแผน การท�ำงาน (Formalization) การศึกษาโครงสร้างการบริหารการอุดมศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีน และประเทศไทย จะศึกษาการจัดหนว่ ยงานบริหารจดั การอุดมศกึ ษา การแบง่ ภารกจิ หน้าท่ี การควบคมุ และบังคับบัญชาระหวา่ งหน่วยงานบรหิ ารจดั การอุดมศกึ ษา และการรวมอำ� นาจหรือการกระจายอำ� นาจ ในการบรหิ ารจัดการอดุ มศึกษาระหว่างหน่วยงานระดบั ตา่ งๆ ของท้ังสองประเทศ

วารสารสทุ ธิปริทศั น์ ปที ่ี 34 ฉบบั ท่ี 110 เมษายน - มิถนุ ายน 2563 81 การเงนิ และงบประมาณ การเงินและงบประมาณส�ำหรับการอุดมศึกษาเป็นการใช้จ่ายสาธารณะท่ีรัฐบาลลงทุนเพื่อการ ศกึ ษาจากงบประมาณแผน่ ดิน เกรกิ เกรียรติ พพิ ฒั น์เสรธี รรม (2552, อา้ งถึงใน ชยั มงคล สุพรมอินทร,์ 2557, น. 83-84) ไดก้ ลา่ งถงึ หลักการการใช้จ่ายสาธารณะ แบง่ ออกเป็น 4 หลกั ส�ำคัญ คอื 1) หลกั ของ การประหยดั (Cannon of Economy) รฐั บาลตอ้ งตอ้ งพยายามไม่ให้เกิดการสูญเปล่าในการใชท้ รพั ยากร 2) หลักของผลประโยชน์ (Canon of Benefit) ต้องพิจารณาถึงประโยชน์ของการใช้จ่ายนั้นที่ตกแก่สังคม 3) หลกั ของการกลน่ั กรอง (Canon of Sanction) การใชจ้ า่ ยสาธารณะของรฐั บาลตอ้ งผา่ นการกลน่ั กรองในระดบั ตา่ งๆ อยา่ งรอบคอบเพอ่ื ใหก้ ารใชจ้ า่ ยเกดิ ประโยชนแ์ กส่ งั คมมากทสี่ ดุ และ 4) หลกั ของการสรา้ งสว่ นเกนิ (Canon of Surplus) รฐั บาลตอ้ งควบคมุ การใชจ้ า่ ยสาธารณะมใิ หเ้ กดิ งบประมาณขาดดลุ ยดึ หลกั จดั การใช้ จา่ ยสาธารณะเพอื่ กอ่ ใหเ้ กดิ สว่ นเกนิ ในระยะเวลาอนั สมควร สว่ นเกนิ ของงบประมาณทรี่ ฐั บาลสะสมไวน้ นั้ สามารถท่จี ะนำ� ออกมาใช้ในยามจำ� เป็น การศึกษาการเงินและงบประมาณทางการศึกษาของสาธารณรัฐ ประชาชนจนี และประเทศไทย จะศกึ ษาวิธแี ละขน้ั ตอนการจดั สรรงบประมาณแก่สถาบนั อุดมศกึ ษา การ กำ� หนดรายไดร้ ายจา่ ยของสถาบนั อดุ มศกึ ษาตามหลกั ทก่ี ล่าวขา้ งตน้ การบริหารงานบุคคลทางการศึกษา บคุ ลากรทางการศกึ ษาตอ้ งมคี ณุ สมบตั ถิ กู ตอ้ งตามมาตรฐานวชิ าชพี ทพ่ี ระราชบญั ญตั สิ ภาครแู ละ บุคลากรทางการศกึ ษา พ.ศ. 2546 มาตรา 49 ก�ำหนดไว้ คอื มาตรฐานความรู้และประสบการณว์ ิชาชีพ มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ าน และมาตรฐานการปฏบิ ตั ติ น คุรุสภาของประเทศไทยประกาศมาตรฐานวชิ าชพี (ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. 2562 (2562, 20 มนี าคม, น. 18) กำ� หนดความหมายของมาตรฐานความรแู้ ละประสบการณ์ วชิ าชพี หมายถงึ ขอ้ กำ� หนดเกยี่ วกบั ความรแู้ ละประสบการณใ์ นการจดั การเรยี นรู้ หรอื การจดั การศกึ ษา ซงึ่ ผู้ประกอบวิชาชีพทางการศกึ ษารวมท้ังผ้ตู ้องการประกอบวิชาชพี ทางการศกึ ษา ต้องมีเพียงพอทสี่ ามารถ นำ� ไปใชใ้ นการประกอบวชิ าชพี ได้ มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ าน หมายถงึ ขอ้ กำ� หนดเกย่ี วกบั คณุ ลกั ษณะ หรอื การแสดงพฤตกิ รรมการปฏบิ ตั งิ านและการพฒั นางาน ซง่ึ ผปู้ ระกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา รวมทงั้ ผตู้ อ้ งการ ประกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา ตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามเพอ่ื ใหเ้ กดิ ผลตามวตั ถปุ ระสงค์ และเปา้ หมายการเรยี นรู้ หรอื การจดั การศกึ ษา รวมทงั้ ตอ้ งฝกึ ฝนพฒั นาตนเองใหม้ ที กั ษะ หรอื ความชำ� นาญสงู ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง มาตรฐาน การปฏบิ ตั ิตน หมายถงึ จรรยาบรรณของวิชาชพี ทก่ี ำ� หนดขนึ้ เป็นแบบแผนในการประพฤตปิ ฏิบตั ติ น ซ่งึ ผปู้ ระกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา รวมทง้ั ผตู้ อ้ งการประกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษาตอ้ งยดึ ถอื ปฏบิ ตั ติ าม เพอื่ รกั ษาและสง่ เสรมิ เกยี รตคิ ณุ ชอื่ เสยี ง และฐานะของผปู้ ระกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษาใหเ้ ปน็ ทเี่ ชอื่ ถอื ศรทั ธา แก่ผูร้ บั บริการและสงั คม อันจะน�ำมาซึ่งเกียรติ และศักด์ิศรแี หง่ วชิ าชพี มาตรฐานวิชาชพี ดงั กล่าว เปน็ ข้อกำ� หนดทคี่ วบคมุ คณุ ลกั ษณะและคุณภาพที่พึงประสงค์ในการประกอบวชิ าชพี ทางการศึกษา (จอมพงศ์ มงคลวนชิ , 2556, น. 153) การศกึ ษาการบริหารงานบุคคลของสาธารณรัฐประชาชนจนี และประเทศไทย จงึ มงุ่ เนน้ ทจ่ี ะศกึ ษาวธิ กี ารคดั เลอื กและการบรรจกุ ารทำ� งาน ตลอดจนสวสั ดกิ ารของบคุ ลากรทางการศกึ ษา เพื่อควบคมุ มาตรฐานวิชาชพี ของทงั้ สองประเทศ การประกนั คุณภาพการศึกษา การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา เป็นการสร้างความม่นั ใจใหผ้ ้ใู ชผ้ ลผลติ หรือการบรกิ ารทง้ั ทาง ตรงและทางออ้ มวา่ จะดำ� เนนิ งานของสถาบนั การศกึ ษาอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตามเกณฑม์ าตรฐานทกี่ ำ� หนด เปน็ ไปตามมาตรฐานการศกึ ษาของชาตแิ ละมาตรฐานการศกึ ษาระดบั ตา่ งๆ นอกจากนน้ั ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ ผลผลติ หรอื การบริการท่ีไม่ได้คุณภาพ และมีการพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง (ธีรศักดิ์ อปุ ไมยอธชิ ัย, 2557, น. 144) วิจิตร ศรีสอา้ น (2548, อ้างถึงใน ธีรศักดิ์ อุปไมยอธิชยั , 2557, น. 150-151) ไดส้ รปุ หลัก การประกันคณุ ภาพการศึกษาทส่ี ำ� คญั 2 ประการ คือ 1) การนำ� การประกนั คุณภาพมาใช้ โดยมจี ุดมงุ่ หมายเพื่อการพฒั นาหรอื ยกระดบั คุณภาพ (Development/Improvement) และ 2) สะทอ้ นใหเ้ ห็นคณุ ภาพ การจัดการศกึ ษาตามมาตรฐานไดจ้ ริง ทกุ คนใช้ประโยชน์ได้ เชอื่ ถอื ได้ หลักการเหล่านี้เมอ่ื นำ� ไปส่กู าร ดำ� เนนิ การประกนั คณุ ภาพ มหี ลกั การสำ� คญั 2 หลกั การ คอื 1) หลกั การกระจายอำ� นาจ (Decentralization) 2) หลกั การเปดิ โอกาสการมสี ว่ นรว่ มในการทำ� งาน (Participation) และ 3) หลกั การแสดงภาระรบั ผดิ ชอบ

82 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 ทีต่ รวจสอบได้ (Accountability) การศกึ ษาการประกนั คุณภาพการศกึ ษาระดับอดุ มศกึ ษาของสาธารณรัฐ ประชาชนจนี และประเทศไทย จะศกึ ษาหนว่ ยงานทม่ี หี นา้ ทท่ี ำ� การประเมนิ สถาบนั อดุ มศกึ ษา การมสี ว่ นรว่ ม ของสถาบันอุดมศึกษาและองคก์ ารทีเ่ ก่ยี วข้อง และการตรวจสอบผลการประเมนิ เพ่อื การประกนั คุณภาพ การศึกษา กรอบแนวคดิ การวจิ ยั นโยบายด้านการศึกษาระดับอดุ มศึกษา สาธารณรฐั ประชาชนจนี ประเทศไทย การบริหารจดั การศกึ ษาระดบั อุดมศึกษา การบรหิ าร จดั การการศกึ ษา สาธารณรัฐประชาชนจีน ประเทศไทย ระดับอดุ มศกึ ษา ของสาธารณรัฐ - โครงสรา้ งการบริหาร - โครงสรา้ งการบรหิ าร ประชาชนจีนและ จัดการศึกษาระดับ จดั การศกึ ษาระดบั อุดมศึกษา อดุ มศกึ ษา ประเทศไทย - การจดั การการเงินและ - การจดั การการเงนิ และ งบประมาณการศกึ ษา งบประมาณการศกึ ษา - การบรหิ ารงานบคุ คล - การบรหิ ารงานบคุ คล ทางการศกึ ษาระดบั ทางการศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษา อุดมศกึ ษา - การประกันคณุ ภาพการ - การประกันคุณภาพ ศึกษาระดบั อดุ มศกึ ษา การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษา ภาพที่ 1 กรอบแนวคดิ การวจิ ัย วิธีการด�ำเนินการวจิ ัย งานวิจัยน้ี เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยอาศัยวิธีการศึกษาเอกสาร (Documentary Research) ทเี่ ปน็ เอกสารชนั้ ตน้ (Primary Sources) และเอกสารชนั้ รอง (Secondary Sources) ซึ่งประกอบดว้ ยกฎหมาย ระเบียบขอ้ บังคับของราชการ หนงั สอื เอกสาร วิทยานิพนธแ์ ละงานวิจัยต่าง ๆ เกณฑ์การประเมินเอกสารมี 6 ประเด็น (Bowen, 2009, p. 33) คือ 1.ความสมั พนั ธ์กบั ประเดน็ การวจิ ยั ของเอกสาร (Relevance) 2. ความจรงิ แทข้ องเอกสาร (Authenticity) 3. ความนา่ เชอ่ื ถอื ของเอกสาร (Credibility) 4. การเปน็ ตวั แทนของประเดน็ การวจิ ยั ได้ของเอกสาร (Representativeness) 5.ความถูกต้อง ของเอกสาร (Accuracy) 6. วตั ถุประสงคด์ ง้ั เดมิ ของเอกสาร (Original Purpose) วธิ กี ารประเมนิ เอกสารตามเกณฑม์ ี 8 ประเดน็ คอื 1. ใครเปน็ ผเู้ ขยี นเอกสาร 2. ใครเปน็ ผเู้ ผยแพร่ เอกสาร 3. จดุ มงุ่ หมายของการเขยี นเอกสารเพ่ืออะไร เพอื่ ใคร และด้วยเหตใุ ด 4. จุดมงุ่ หมายของการ เผยแพร่เอกสารเพ่ืออะไร เพอ่ื ใครและด้วยเหตุใด 5. วิธีการเผยแพร่เอกสารเปน็ อยา่ งไร 6. เวลาหรือปี ทเ่ี ขยี นเอกสาร 7. เอกสารมกี ารบอกแหลง่ ทม่ี าของขอ้ มลู อา้ งองิ อยา่ งไร และ 8. เอกสารมกี ารใสอ่ ารมณ์ ความร้สู ึกของผเู้ ขยี นเอกสารหรือไม่

วารสารสุทธิปรทิ ศั น์ ปีท่ี 34 ฉบับที่ 110 เมษายน - มถิ นุ ายน 2563 83 การเก็บรวบรวมข้อมูลเอกสาร และเอกสารในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ โดยใช้โปรแกรม คอมพิวเตอร์ส�ำเร็จรูป การจัดท�ำบันทึกการอ่านเพื่อสืบค้นข้อมูลในการศึกษาค้นคว้า ใช้โปรแกรม คอมพวิ เตอร์ โดยแยกบทของงานวจิ ัยและแยกประเภทเอกสาร การวเิ คราะหข์ อ้ มลู ในเอกสารทผ่ี า่ นการประเมนิ แลว้ ใชว้ ธิ กี ารวเิ คราะหเ์ นอื้ หา (Content Analysis) โดยการคน้ หาแบบแผน (Pattern) ประเดน็ หลกั (Theme) แกน่ สาระ (Core Consistency) และแกน่ ความหมาย (Core Meaning) (อมาวสี อมั พนั ศริ ริ ตั น,์ 2557, น. 73) ทส่ี อดคลอ้ งกบั ประเดน็ ปญั หาตามตวั แปรทก่ี ำ� หนด หลงั จากนนั้ สงั เคราะหข์ อ้ มลู โดยการจดั ระบบ จำ� แนก จดั กลมุ่ และคดั เลอื กขอ้ มลู ตามลกั ษณะความสมั พนั ธก์ บั ตวั แปร ของการวิจัย ข้นั ตอนการดำ� เนินการวิจัย 1. การสบื คน้ เอกสาร สืบคน้ เอกสารจากเวบ็ ไซต์ (Website) ของหนว่ ยราชการทีเ่ กีย่ วข้องของ สาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทย ฐานขอ้ มลู วชิ าการอนิ เทอรเ์ นต็ ภาษาจนี และภาษาไทย หอ้ งสมดุ ของสถาบนั อุดมศึกษาในประเทศไทย และขอ้ มูลสารสนเทศอื่นจากแหลง่ ต่างๆ ทเ่ี กี่ยวข้อง 2. การประเมนิ เอกสารตามเกณฑ์ทีก่ �ำหนดไว้ 3. การเขียนบนั ทกึ การอา่ นเพอ่ื น�ำไปวิเคราะหต์ ามประเด็นการวจิ ัยต่างๆ 4. การสงั เคราะหแ์ ละจดั ทำ� บทความวิจัย 5. การน�ำเสนอรายงานตอ่ ท่ีประชมุ ผูเ้ ชี่ยวชาญ และรบั ฟงั ความเหน็ เชงิ อภปิ ราย 6. การสรุปผลการศึกษาการบริหารจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีน และประเทศไทย ผลการวิจัยและอภปิ รายผล จากการศึกษาข้อมลู เอกสาร ผลการวจิ ัยการบริหารจัดการอดุ มศึกษาของสาธารณรัฐประชาชน จนี และประเทศไทย สรุปดังน้ี นโยบายด้านการศกึ ษาระดบั อุดมศึกษา กฎหมายการศึกษาแหง่ สาธารณรัฐประชาชนจนี ประกาศแกไ้ ขปรับปรุงในปี ค.ศ. 2009 เป็น กฎหมายพนื้ ฐานทางการศกึ ษา ไดก้ ำ� หนดการศกึ ษาในระบบของสาธารณรฐั ประชาชนจนี แบง่ เปน็ การศกึ ษา กอ่ นประถมศกึ ษา การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา ระดบั มธั ยมศกึ ษาและระดบั อดุ มศกึ ษา การศกึ ษาภาคบงั คบั ของสาธารณรฐั ประชาชนจนี เปน็ เวลา 9 ปี ประกอบดว้ ยประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษาตอนตน้ มธั ยมศกึ ษา ตอนต้นแบ่งเป็นสายสามัญศึกษาและอาชีวศึกษาต้นส�ำหรับพ้ืนที่ห่างไกล กฎหมายการศึกษาระดับ อุดมศกึ ษา แบ่งอดุ มศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจนี เปน็ การศกึ ษาท่มี วี ฒุ ิการศกึ ษาและการศกึ ษาท่ี ไม่มวี ุฒกิ ารศกึ ษา การศึกษาท่ีมีวฒุ กิ ารศึกษาแบ่งเป็นการศกึ ษาเฉพาะทาง การศึกษาระดับปริญญาตรี และบณั ฑิตศึกษา รูปแบบการจัดการศกึ ษาเป็นแบบเต็มเวลาและไม่เต็มเวลา การศึกษาเฉพาะทาง หรอื การศึกษาวิชาชพี ชั้นสงู มีระยะเวลาเรียน 2-3 ปี บณั ฑิตศกึ ษาระดบั ปริญญาตรมี ีระยะเวลาเรียน 4-5 ปี ระดับปรญิ ญาโทเรยี น 2-3 ปี ระดบั ปรญิ ญาเอกเรียน 3-4 ปี พระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 เปน็ กฎหมายแมบ่ ททางการศกึ ษาของประเทศไทย กำ� หนดประเทศไทยจดั การศกึ ษาใน 3 รปู แบบ คอื การศกึ ษาในระบบ การศกึ ษานอกระบบ และการศกึ ษา ตามอัธยาศยั การศกึ ษาในระบบมี 2 ระดับ คือ การศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน และการศึกษาระดับอดุ มศกึ ษา การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐานประกอบดว้ ยการศกึ ษา 3 ระดบั คอื การศกึ ษาระดบั กอ่ นประถมศกึ ษา การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา การศกึ ษาระดับมธั ยมศกึ ษา แบง่ เป็นการศกึ ษาระดับมัธยมศึกษาตอนตน้ และตอนปลาย การอดุ มศกึ ษาของประเทศไทยจดั ในมหาวทิ ยาลยั สถาบนั วทิ ยาลยั หรอื หนว่ ยงานอน่ื ได้ แบง่ เปน็ 2 ระดบั คือ การอุดมศึกษาระดับต่�ำกว่าปริญญา ซ่ึงประกอบด้วยประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูงและอนุปริญญา การอุดมศกึ ษาระดบั ปริญญา ได้แก่ ปริญญาตรี ปรญิ ญาโท และปรญิ ญาเอก

84 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 จากผลการวิจัยนโยบายด้านการศึกษาระดับอุดมศึกษา พบว่าสาธารณรัฐประชาชนจีนและ ประเทศไทยมนี โยบายให้จัดการอดุ มศกึ ษาในลกั ษณะท่ีคลา้ ยคลึงกนั โครงสรา้ งการบริหารจดั การศึกษาระดับอุดมศึกษา สาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทยใหค้ วามสำ� คญั แกก่ ารบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาเหมอื นกนั โดยจดั ใหม้ หี นว่ ยงานบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาในระดบั สว่ นกลางทเี่ ปน็ ระดบั กระทรวงสงั กดั คณะรฐั มนตรี กระทรวงศกึ ษาธกิ ารของสาธารณรฐั ประชาชนจนี เปน็ ผบู้ รหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาในระดบั สว่ นกลาง คณะกรรมการทมี่ หี นา้ ทก่ี ำ� กบั ดแู ลในดา้ นตา่ งๆ ของการอดุ มศกึ ษาเปน็ หนว่ ยงานภายใตก้ ระทรวงศกึ ษาธกิ าร ยกเว้นคณะกรรมการบริหารปรญิ ญาทด่ี ูแลดา้ นบัณฑิตศกึ ษา เป็นหน่วยงานสงั กัดคณะรัฐมนตรี รัฐบาลท้องถ่ินของสาธารณรัฐประชาชนจีน มีอ�ำนาจและหน้าท่ีบริหารจัดการอุดมศึกษาอย่าง สมบรู ณแ์ บบ เชน่ การวางแผนการจดั การอดุ มศกึ ษา การอนมุ ตั จิ ดั ตง้ั สถาบนั อดุ มศกึ ษาทไี่ มใ่ ชม้ หาวทิ ยาลยั การตรวจสอบคณุ ภาพการจดั การศกึ ษาของสถาบนั อดุ มศกึ ษา เปน็ ตน้ รฐั บาลทอ้ งถน่ิ ของสาธารณรฐั ประชาชน จนี สามารถบริหารจัดการสถาบันอุดมศกึ ษาทุกระดบั และทุกรปู แบบท่ีอยู่ในพน้ื ท่ี สถาบนั อดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี ดำ� เนนิ กจิ การอยภู่ ายใตก้ ารนำ� และการบรหิ ารของ คณะกรรมการพรรคคอมมวิ นสิ ตจ์ นี ประจำ� สถาบนั อธกิ ารบดเี ปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบการบรหิ ารกจิ การทวั่ ไปของ สถาบนั อดุ มศกึ ษา คณะกรรมการพรรคคอมมวิ นสิ ตจ์ นี ประจำ� สถาบนั มอี ำ� นาจการตดั สนิ ใจสงู สดุ อธกิ ารบดี มบี ทบาทเปน็ ผปู้ ฏบิ ตั ติ ามมตขิ องคณะกรรมการพรรคฯ ภายในคณะวชิ า และหนว่ ยงานยอ่ ยของคณะวชิ า มีสาขาของคณะกรรมการพรรคคอมมิวนสิ ต์จนี ซึง่ มบี ทบาทในการบรหิ ารคณะวิชาเหมอื นคณะกรรมการ พรรคฯ ประจำ� สถาบนั ในขณะเดยี วกนั ผบู้ รหิ ารในแตล่ ะระดบั จะตอ้ งเปน็ กรรมการในคณะกรรมการพรรคฯ ตามระดบั เชน่ อธกิ ารบดเี ปน็ กรรมการของคณะกรรมการพรรคฯ ระดบั สถาบนั คณบดเี ปน็ กรรมการ ของคณะกรรมการพรรคฯ ระดับคณะวชิ า ประเทศไทยจัดต้ังหนว่ ยงานบริหารการอดุ มศึกษาในส่วนกลาง เป็นหน่วยงานทีม่ ีระดับสงู และ มหี นา้ ทดี่ แู ลการอดุ มศกึ ษาโดยเฉพาะ ไดแ้ ก่ สภานโยบายการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม แห่งชาติภายใตก้ ารก�ำกบั ของคณะรฐั มนตรี กระทรวงการอดุ มศึกษา วิทยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรม มี ภารกจิ หนา้ ท่กี ำ� กับดแู ลการอุดมศกึ ษาโดยเฉพาะ มคี ณะกรรมการระดบั กระทรวงอ่ืนรว่ มดูแลด้านต่างๆ ของการอดุ มศกึ ษาด้วย ประเทศไทยมีนโยบายสง่ เสริมการกระจายอ�ำนาจการจดั การการศกึ ษาแกอ่ งคก์ รปกครองส่วน ทอ้ งถน่ิ แตก่ ารบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษา รวมทง้ั การบรหิ ารวทิ ยาลยั ชมุ ชน ยงั คงอยภู่ ายใตก้ ารกำ� กบั ดแู ลของ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม และกระทรวงทเี่ กยี่ วขอ้ งอน่ื ๆ สถาบันอุดมศึกษาของประเทศไทย มีความเป็นอิสระในการบริหารจัดการ และเสรีภาพทาง วิชาการ เปน็ สทิ ธิที่ได้รับการคุ้มครองจากพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ภายในสถาบัน สภามหาวทิ ยาลยั ทปี่ ระกอบดว้ ยกรรมการจากหลายภาคสว่ นเปน็ องคก์ ารบรหิ ารและการตดั สนิ สงู สดุ ของ มหาวิทยาลยั ผู้บริหารสถาบันอดุ มศกึ ษาในแต่ละระดบั ชน้ั เป็นผู้บงั คับบญั ชาสงู สุดตามระดบั การจดั การการเงินและงบประมาณการศึกษา สาธารณรฐั ประชาชนจนี แบง่ การลงทนุ ดา้ นการจดั การอดุ มศกึ ษาเปน็ สว่ นกลางและสว่ นทอ้ งถนิ่ กระทรวงศกึ ษาธกิ ารกำ� หนดมาตรฐานกลางเพอื่ เปน็ แนวทางในการกำ� หนดคา่ ใชจ้ า่ ยของสถาบนั อดุ มศกึ ษา เพอ่ื ประกอบการจดั ทำ� งบประมาณประจำ� ปี จดั สรรงบประมาณสำ� หรบั สถาบนั อดุ มศกึ ษาทสี่ งั กดั กระทรวง และจดั สรรงบประมาณสำ� หรบั โครงการเพอ่ื พฒั นาการจดั การศกึ ษาระดบั ประเทศ กรมการศกึ ษาหรอื คณะ กรรมการการศึกษาของทอ้ งถิน่ ก�ำหนดมาตรฐานค่าใช้จ่ายประจ�ำปี ตามแนวทางมาตรฐานกลาง โดย คำ� นงึ ถงึ สภาพความเจรญิ ของทอ้ งถน่ิ เพอ่ื เปน็ แนวทางสำ� หรบั สถาบนั อดุ มศกึ ษาในการจดั ทำ� งบประมาณ สว่ นสถาบันอดุ มศึกษาจะไดร้ ับงบประมาณจากหนว่ ยงานตน้ สังกัด สาธารณรฐั ประชาชนจนี จดั สรรงบประมาณทางการศกึ ษาโดยกำ� หนดสดั สว่ นของผลติ ภณั ฑม์ วล รวมของประเทศ (Gross Domestic Product, GDP) และอนุญาตให้รัฐบาลท้องถนิ่ เกบ็ ภาษีเงินเพิม่ เพื่อ การศกึ ษาส�ำหรับภาคอตุ สาหกรรมและภาคธรุ กิจ เพือ่ เป็นเงินอุดหนนุ การจดั การศกึ ษาโดยเฉพาะ

วารสารสุทธปิ ริทัศน์ ปที ่ี 34 ฉบับที่ 110 เมษายน - มิถุนายน 2563 85 ประเทศไทยจัดสรรการลงทุนเพื่อการศึกษาจากงบประมาณแผ่นดิน โดยการใช้จ่ายของ สถานศกึ ษาโดยตรง มีการจดั ตงั้ กองทนุ ช่วยเหลือการอุดมศกึ ษา เอกชน และกองทุนเงินให้กยู้ มื ส�ำหรับนกั ศึกษา ระบบการจัดต้ังกองทุนเป็นการลงทุนทางการศึกษาจากงบประมาณแผ่นดิน ประเทศไทยมี การลงทุนทางการศกึ ษาท่คี ่อนข้างสูง เมอ่ื คดิ เป็นสัดสว่ นของ GDP การบริหารงานบุคคลทางการศกึ ษาระดับอดุ มศึกษา สาธรณรัฐประชาชนจนี เรยี กบคุ ลากรในสถาบันอดุ มศึกษาของรฐั เป็นพนกั งานในองค์การหรือ หนว่ ยงานสาธารณะ สว่ นประเทศไทย เปน็ ขา้ ราชการพลเรอื นในสถาบนั อดุ มศกึ ษา บคุ ลากรทางการศกึ ษา ของสาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทย สามารถเทียบต�ำแหน่งขา้ ราชการไดเ้ หมือนกนั ต�ำแหน่งทางวิชาการของคณาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีน แบ่งเป็น ผชู้ ่วยอาจารย์ อาจารย์ รองศาสตราจารย์ และศาสตราจารย์ สถาบันอดุ มศกึ ษาสามารถแตง่ ตั้งผู้ด�ำรง ตำ� แหนง่ ผชู้ ว่ ยอาจารยไ์ ด้ สามารถพจิ ารณาคณุ สมบตั ผิ ดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ อาจารยไ์ ด้ และนำ� สง่ รายชอื่ ใหก้ รม การศกึ ษาทอ้ งถน่ิ พจิ ารณาใหค้ วามเหน็ ชอบ การแตง่ ตง้ั ตำ� แหนง่ รองศาสตราจารยแ์ ละศาสตราจารย์ เปน็ อ�ำนาจของกรมการศกึ ษา คณะกรรมการการศึกษามหานคร หรอื หนว่ ยงานต้นสงั กัดในระดบั กระทรวง ตำ� แหนง่ ทางวชิ าการของคณาจารยใ์ นสถาบนั อดุ มศกึ ษาของประเทศไทย แบง่ เปน็ อาจารย์ ผชู้ ว่ ย ศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ และศาสตราจารย์ สภาของสถาบนั อดุ มศึกษามีอำ� นาจในการแต่งต้ังผู้ ดำ� รงตำ� แหนง่ ทางวชิ าการ โดยอธกิ ารบดอี อกคำ� สง่ั แตง่ ตง้ั และแจง้ ใหค้ ณะกรรมการขา้ ราชการพลเรอื นใน สถาบนั อดุ มศกึ ษาทราบ สำ� หรบั ผทู้ ตี่ ำ� รงตำ� แหนง่ ศาสตราจารย์ จะตอ้ งใหส้ ภาสถาบนั อดุ มศกึ ษาอนมุ ตั แิ ลว้ คณะกรรมการขา้ ราชการพลเรอื นในสถาบนั อดุ มศกึ ษาใหค้ วามเหน็ ชอบ และเสนอรฐั มนตรวี า่ การกระทรวง ศึกษาธิการ เพอื่ เสนอนายกรฐั มนตรีน�ำความกราบบงั คมทูล เพือ่ ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าฯ แต่งตงั้ การประกันคุณภาพการศกึ ษาระดับอุดมศึกษา สาธารณรฐั ประชาชนจนี จดั การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาในลกั ษณะเปน็ แนวดง่ิ โดยแบง่ การตรวจการจดั การศกึ ษาตามระดบั การบรหิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ ารเปน็ ผตู้ รวจประเมนิ ระดบั ชาติ มหี นา้ ทใ่ี นการวางแผน กำ� หนดนโยบาย ตรวจมหาวทิ ยาลยั สงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร และพจิ ารณารบั รอง ผลการตรวจประเมินของกรมการศึกษาท้องถ่ิน กรมการศึกษาท้องถิ่นหรือคณะกรรมการการศึกษาของ มหานคร เปน็ ผปู้ ระเมนิ สถาบนั อดุ มศกึ ษาในพนื้ ที่ สว่ นสถาบนั อดุ มศกึ ษา ตอ้ งดำ� เนนิ การตรวจประเมนิ ดว้ ย ตนเอง และไดร้ ับการตรวจจากกรมการศกึ ษา หรือคณะกรรมการการศึกษา รปู แบบการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี มี 3 ประเภท คอื การประเมินตามเกณฑม์ าตรฐานสำ� หรับสถาบนั อดุ มศึกษาท่ีจัดต้งั ใหม่ การประเมินท่ัวไปส�ำหรับการ จดั การศกึ ษาในภาพรวม และการประเมนิ เพ่ือคัดเลือกสถาบันอดุ มศึกษาดีเดน่ การประเมนิ คณุ ภาพการ ศกึ ษาของสถาบันอดุ มศกึ ษาในระดับปรญิ ญาตรี จะจดั ในทุก 4-5 ปตี อ่ ครั้ง เพือ่ สอดคล้องกับวาระการ ดำ� รงตำ� แหนง่ ของผบู้ รหิ ารสถาบนั อดุ มศกึ ษา การประเมนิ หลกั สตู รระดบั บณั ฑติ ศกึ ษาจดั ในทกุ 6 ปตี อ่ ครง้ั ประเทศไทยจดั การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาในลกั ษณะเปน็ แนวนอน โดยแบง่ เปน็ การประกนั คณุ ภาพภายในและการประกนั คณุ ภาพภายนอก การประกนั คณุ ภาพภายในดำ� เนนิ การโดย สถาบนั อดุ มศกึ ษาเอง หรอื หนว่ ยงานตน้ สงั กดั แบง่ เปน็ 3 ระดบั คอื ระดบั หลกั สตู ร ระดบั คณะ และระดบั สถาบนั สถาบนั อดุ มศกึ ษาตอ้ งดำ� เนนิ การประเมนิ ภายในทกุ ปี การประกนั นคณุ ภาพภายนอก ดำ� เนนิ การ โดยสำ� นกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คณุ ภาพการศกึ ษา (องคก์ รมหาชน) (สมศ.) การประกนั คณุ ภาพ ภายนอกกำ� หนดเกณฑก์ ารประเมนิ คณุ ภาพมาตรฐานขน้ั พน้ื ฐาน และเกณฑก์ ารประเมนิ คณุ ภาพระดบั ทา้ ทาย (สมศ., 2562, น. 23) การประเมนิ ภายนอกจะเรมิ่ ตน้ จากการวเิ คราะหร์ ายงานการประเมนิ ตนเองภายในสถาบนั อดุ มศกึ ษา ซง่ึ เปน็ ขน้ั ตอนการสรา้ งความเชอื่ มโยงกนั ระหวา่ งการประเมนิ ภายในและภายนอก หลงั จากนน้ั คณะผปู้ ระเมนิ ลงพนื้ ทต่ี รวจเยย่ี ม จดั ทำ� รายงานผลการประเมนิ ภายนอก และเสนอตอ่ สมศ. เมอ่ื ผลการ ประเมนิ ภายนอกไดร้ บั การรบั รองจาก สมศ.แลว้ จะดำ� เนนิ การจดั สง่ หนงั สอื รบั รองใหแ้ กส่ ถานศกึ ษา และ แจง้ ผลการประเมนิ ไปยงั ตน้ สงั กัดของสถานศึกษา

86 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 จากผลการวิจัยการบริหารจัดการอุดมศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทย อภิปรายดังน้ี 1. การบรหิ ารจัดการอุดมศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี และประเทศไทย ด้านนโยบายดา้ นการศึกษาระดับอุดมศึกษา นโยบายการจัดการศึกษาของสาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยมีความคล้ายคลึงกัน สาธารณรฐั ประชาชนจีนแบง่ อุดมศึกษาในระบบเปน็ 2 ประเภท คือ การอุดมศกึ ษาทีม่ วี ฒุ ิการศึกษาและ ไมม่ วี ฒุ กิ ารศกึ ษา มลี กั ษณะเหมอื นการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั ของประเทศไทย ทงั้ นี้ เนื่องจากว่าสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นประเทศที่มีจ�ำนวนประชากรมากของโลก โอกาสการได้รับการ อุดมศึกษาของประชาชนไม่เท่าเทียมกันตามสภาพความเจริญทางด้านเศรษฐกิจและฐานะทางสังคมของ ประชาชนในแต่ละมณฑล (Yuan, 2013, p. 109) การจดั การอดุ มศึกษาทไี่ ม่มวี ุฒิการศึกษา โดยกำ� หนด เงอ่ื นไขการเขา้ ศึกษาทีง่ ่ายกวา่ การศกึ ษาทมี่ ีวฒุ ิการศึกษา ช่วยแกไ้ ขปัญหาความเหลื่อมลำ�้ ทางการศกึ ษา ได้ (Ding, 2019, p. 15) ด้านโครงสรา้ งการบรหิ ารจัดการศกึ ษาระดับอุดมศกึ ษา สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดโครงสร้างการบริหารจัดการอุดมศึกษาแบบการกระจายอ�ำนาจ (Decentralization) ไปยังรัฐบาลท้องถิ่น อนุญาตให้รัฐบาลท้องถิ่นด�ำเนินการบริหารจัดการอุดมศึกษา อยา่ งเต็มรปู แบบ ซ่ึงเปน็ วิธีทีเ่ หมาะสมส�ำหรับการบรหิ ารจดั การอดุ มศึกษาที่มีขนาดใหญ่ (Zhao, 2018, p.69) แต่ในขณะเดียวกนั การบริหารในระดับสถานศกึ ษาเปน็ การรวมศนู ยอ์ �ำนาจ (Centralization) โดย คณะกรรมการพรรคคอมมิวนสิ ต์จนี ด้านการจัดการการเงินและงบประมาณการศึกษา สาธารณรัฐประชาชนจีนจัดสรรงบประมาณด้านการศึกษาตามระดับการบริหารจัดการ อดุ มศกึ ษาจากสว่ นกลางสรู่ ฐั บาลทอ้ งถน่ิ รฐั บาลทอ้ งถน่ิ จดั สรรงบประมาณใหแ้ กส่ ถาบนั อดุ มศกึ ษา เปน็ การ กลน่ั กรองการเงนิ และงบประมาณการศกึ ษาทมี่ ขี นั้ ตอน การเกบ็ ภาษเี งนิ เพมิ่ เพอื่ การศกึ ษา มสี าเหตเุ พอื่ ให้ รฐั บาลทอ้ งถน่ิ มแี รงจงู ใจและมที รพั ยากรในการพฒั นาการจดั การศกึ ษาในทอ้ งถน่ิ (Wang, Jiang & Huang, 2013, p. 115) ปจั จบุ นั เปน็ วธิ ที ช่ี ว่ ยเพมิ่ เงนิ อดุ หนนุ การอดุ มศกึ ษา มคี วามคลอ่ งตวั ในการเพมิ่ หรอื ลดตามการ ขยายตวั ของเศรษฐกจิ ทอ้ งถน่ิ สามารถปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ งบประมาณขาดดลุ ได้ (Fang & Huang, 2019, p. 101) ดา้ นการบรหิ ารงานบุคคลทางการศึกษาระดบั อุดมศึกษา สาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศไทยได้มีนโยบายการบริหารงานบุคคลทางการศึกษา ในระดับอุดมศกึ ษาทคี่ ลา้ ยกนั บคุ ลากรทางการศกึ ษาในระดบั อดุ มศึกษามีลกั ษณะการบรรจุท�ำงานใหม้ ี ต�ำแหนง่ และสวัสดกิ ารเทียบขา้ ราชการได้ และมกี ระบวนการแตง่ ตัง้ อยา่ งเปน็ ระบบ ซงึ่ เป็นกลไกรับรอง มาตรฐานคณุ ภาพของคณาจารยไ์ ด้ดี ด้านการประกันคณุ ภาพการศึกษาระดับอดุ มศกึ ษา สาธารณรฐั ประชาชนจนี จดั การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาแบบแนวดงิ่ มคี วาม รบั ผดิ ชอบในแตล่ ะระดบั สงู เพอื่ สอดคลอ้ งกบั ระบบการปกครองของประเทศ (Shen, 2016, p.96) ประเทศไทย จดั รปู แบบการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาแบบแนวนอน มกี ารเชอ่ื มโยงระหวา่ งการประกนั คุณภาพภายในและภายนอก ระบบการประกันคณุ ภาพของประเทศทง้ั สองจึงสามารถชดเชยกนั ได้ 2. เสนอแนวทางการบริหารจัดการอุดมศกึ ษาส�ำหรบั ผ้บู รหิ ารการศกึ ษาของประเทศไทย แนวทางท่ี 1 การกระจายอ�ำนาจการบริหารจัดการอุดมศึกษาสู่องคก์ รปกครองส่วนท้องถิ่น พระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 แกไ้ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบบั ที่ 3) พ.ศ. 2545 และ (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 41 กำ� หนดใหอ้ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ มสี ทิ ธจิ ดั การศกึ ษาในระดบั ใดระดบั หนงึ่ หรอื ทกุ ระดบั ตามความพรอ้ ม ความเหมาะสมและความตอ้ งการภายในทอ้ งถน่ิ ปจั จบุ นั นี้ องคก์ รปกครอง ส่วนท้องถน่ิ มสี ว่ นร่วมจดั การอดุ มศกึ ษาในรปู แบบวทิ ยาลัยชุมชน รฐั บาลควรส่งเสริมใหอ้ งคก์ รปกครอง ส่วนทอ้ งถนิ่ สามารถจดั การอุดมศกึ ษาในระดบั การศกึ ษาทมี่ ากข้ึน มีขน้ั ตอนดังนี้

วารสารสทุ ธิปริทัศน์ ปที ี่ 34 ฉบับท่ี 110 เมษายน - มถิ ุนายน 2563 87 ขนั้ ตอนท่ ี 1 สำ� รวจความพรอ้ มขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ในการเพมิ่ หลกั สตู รระดบั ปริญญาตรี ข้นั ตอนที่ 2 เพมิ่ การลงทุนด้านการอดุ มศกึ ษาแก่วิทยาลยั ชุมชน ขั้นตอนที่ 3 กำ� หนดนโยบายสง่ เสรมิ มหาวทิ ยาลยั สรา้ งความรว่ มมอื กบั องคก์ รปกครอง ส่วนท้องถ่ินที่พร้อมในการพัฒนาหลกั สตู รระดบั ปรญิ ญาตรที ี่ตอบสนองความตอ้ งการของทอ้ งถน่ิ ข้ันตอนท่ี 4 ก�ำหนดนโยบายสง่ เสริมคณาจารยท์ ำ� งานในวิทยาลัยชมุ ชน ขั้นตอนที ่ 5 สง่ เสรมิ ใหน้ กั ศกึ ษาทสี่ ำ� เรจ็ การศกึ ษาจากวทิ ยาลยั ชมุ ชนมงี านทำ� ในทอ้ งถน่ิ แนวทางท่ี 2 การพัฒนารูปแบบการประกันคุณภาพการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบบผสม แนวด่ิงและแนวนอน การประกันคุณภาพการศึกษาแบบแนวด่ิง ท�ำให้หน่วยงานที่มีส่วนร่วมได้รับการตรวจสอบผล การประเมนิ จากหนว่ ยงานตน้ สงั กดั สามารถเพม่ิ ความรบั ผดิ ชอบในการดำ� เนนิ การตรวจและประเมนิ คณุ ภาพ การศึกษาของสถาบันอุดมศึกษา รูปแบบการผสมแนวด่ิงและแนวนอน จะสะท้อนให้เห็นคุณภาพการจัด การศกึ ษาตามมาตรฐานไดจ้ ากมมุ มองทเี่ พม่ิ มาขนึ้ และสอดคลอ้ งกบั ความเปน็ จรงิ มากขน้ึ จงึ เสนอผบู้ รหิ าร การศกึ ษาพฒั นารปู แบบการประกนั คณุ ภาพแบบผสม โดยสรา้ งกลไกการทำ� งานทส่ี ำ� คญั คอื 1) สรา้ งกลไก การประสานงานระหวา่ งหน่วยงานบริหารจัดการอดุ มศึกษาท่ีเก่ียวข้องในทุกระดบั และ 2) สรา้ งกลไก ประสานงานและท�ำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานบริหารการศึกษาและส�ำนักงานรับรองมาตรฐานและ ประเมนิ คุณภาพการศกึ ษา (องค์กรมหาชน) ข้อเสนอแนะ การวิจัยในครั้งน้ี ได้ทำ� การศกึ ษาการบริหารจัดการอดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี และ ประเทศไทย ผวู้ จิ ยั มขี อ้ เสนอแนะสำ� หรับผู้บรหิ ารการศึกษาของประเทศไทย ดงั น้ี 1. ขอ้ เสนอแนะดา้ นนโยบาย กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม ควรพฒั นา กลไกเพอ่ื ใหส้ ถาบนั อดุ มศกึ ษามสี ว่ นรว่ มในการกำ� หนดนโยบายดา้ นการบรหิ ารจดั การการอดุ มศกึ ษาเพอ่ื ป้องกันมิให้เกิดการบริหารการอุดมศึกษาแบบรวมศูนย์อ�ำนาจมากเกินไป ในขณะเดียวกัน ส่งเสริม การกระจายอำ� นาจการจดั การอดุ มศกึ ษาไปยงั สถาบนั อดุ มศกึ ษารปู แบบอนื่ เชน่ วทิ ยาลยั ชมุ ชน ใหม้ หี ลกั สตู ร ระดับท่สี งู ขึน้ และคณาจารยท์ ี่มีศกั ยภาพมากขึ้น 2. ข้อเสนอแนะการบริหารจัดการอุดมศึกษา กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและ นวัตกรรมควรพัฒนารูปแบบการจัดการอุดมศึกษาโดยให้ภาคเอกชน ภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจมี สว่ นรว่ มมากขน้ึ เชน่ การจดั วทิ ยาลยั อสิ ระของสาธารณรฐั ประชาชนจนี ซงึ่ เปน็ รปู แบบการจดั การอดุ มศกึ ษา รว่ มกนั ระหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ของรฐั และภาคธุรกิจ เพ่ือเพ่ิมแหล่งทีม่ าของเงินอดุ หนุนการอุดมศกึ ษา 3. ขอ้ เสนอแนะดา้ นการจดั การการเงนิ และงบประมาณ คณะรฐั มนตรคี วรพจิ ารณาพฒั นารปู แบบ การเกบ็ ภาษเี พอ่ื การศกึ ษาในภาคอตุ สาหกรรมและภาคธรุ กจิ เพอื่ ลดภาระงบประมาณแผน่ ดนิ เพมิ่ รายได้ ของสถาบันอุดมศึกษา ในขณะเดียวกัน ให้ภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจมีส่วนร่วมในการพัฒนาการ อุดมศึกษา 4. ขอ้ เสนอแนะดา้ นการบรหิ ารงานบคุ คลทางการศกึ ษา กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม และหนว่ งงานตน้ สงั กดั ของสถาบนั อดุ มศกึ ษา ออกมาตรการกำ� กบั การแตง่ ตง้ั คณาจารยใ์ น สถาบนั อดุ มศกึ ษา เพ่ือควบคุมคณุ ภาพของคณาจารย์ โดยอาศัยระบบการบริหารข้าราชการพลเรือนใน สถาบันอุดมศึกษา ในขณะเดียวกัน ไม่กระทบกระเทือนอ�ำนาจการบริหารสถาบันอุดมศึกษาของสภา มหาวิทยาลัยตามหลกั การความเปน็ อสิ ระในการบริหารสถาบนั อดุ มศึกษา

88 SUTHIPARITHAT JOURNAL Vol.34 No.110 April - June 2020 5. ข้อเสนอแนะด้านการประกันคุณภาพการศึกษาระดับอุดมศึกษา กระทรวงการอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม พฒั นาระบบการตรวจสอบผลการประเมนิ คณุ ภาพการศกึ ษาของสถาบนั อดุ มศกึ ษา โดยการผนกึ สถาบนั อดุ มศกึ ษา หนว่ ยงานตน้ สงั กดั ของสถาบนั อดุ มศกึ ษา และสำ� นกั งานรบั รอง มาตรฐานและประเมนิ คณุ ภาพการศกึ ษา (องคก์ รมหาชน) ใหเ้ ปน็ ระบบการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาระดบั อุดมศึกษาผสมแนวดิ่งและแนวนอน ขอ้ เสนอแนะในการวจิ ัยครง้ั ตอ่ ไป ผู้วิจยั ขอเสนอในการวิจยั คร้งั ตอ่ ไป ดงั นี้ 1. ระบบการคดั เลอื กบคุ คลเพอ่ื เขา้ ศกึ ษาในสถาบนั อดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี โดย การศกึ ษากระบวนการรบั สมคั รนกั ศกึ ษาของสถาบนั อดุ มศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจนี เพอ่ื ไดง้ านวจิ ยั ทเ่ี ปน็ ประโยชนต์ อ่ การพฒั นาระบบการคดั เลอื กบคุ คลเพอื่ เขา้ ศกึ ษาในสถาบนั อดุ มศกึ ษาของประเทศไทย 2. การบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาของเขตปกครองพเิ ศษฮอ่ งกง (Hong Kong) และมาเกา๊ (Macau) ของสาธารณรฐั ประชาชนจนี ซง่ึ เปน็ เขตปกครองทมี่ กี ารบรหิ ารจดั การอดุ มศกึ ษาแตกตา่ งจากแผน่ ดนิ ใหญ่ ของสาธารณรัฐประชาชนจนี เพอ่ื ไดง้ านวิจยั การอุดมศกึ ษาของสาธารณรฐั ประชาชนจีนอย่างสมบรู ณ์

วารสารสทุ ธปิ รทิ ศั น์ ปีท่ี 34 ฉบบั ที่ 110 เมษายน - มถิ นุ ายน 2563 89 บรรณานกุ รม จอมพงศ์ มงคลวนชิ . (2556). การบรหิ ารองคก์ ารและบคุ ลากรทางการศกึ ษา. กรงุ เทพฯ: จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . ชยั มงคล สพุ รมอนิ ทร.์ (2014). งบประมาณรายจา่ ยภาครฐั กบั การศกึ ษาไทย: นยั สำ� คญั บางประการทางการคลงั วา่ ดว้ ยการจดั สรรงบประมาณเพอื่ พฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาไทย. วารสารวจิ ยั และพฒั นา, 6(1), 81-99. ธรี ศกั ดิ์ อปุ ไมยอธชิ ยั . (2557). พนื้ ฐานการจดั การศกึ ษา. กรงุ เทพฯ: จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . ภารดี อนนั ตน์ าว.ี (2555). หลกั การ แนวคดิ ทฤษฎที างการบรหิ ารการศกึ ษา (พมิ พค์ รง้ั ท่ี 4). ชลบรุ :ี สำ� นกั พมิ พม์ นตร.ี สถานกงสลุ ใหญ่ ณ นครคนุ หมงิ . (2555). ความรว่ มมอื ดา้ นการศกึ ษา. สบื คน้ 12 พฤษภาคม 2562, จาก http://www.thaiembassy.org/Kunming/th/thai-people/17289-ความรว่ มมอื ดา้ นการศกึ ษา.html สำ� นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา. (2561). รายงานการศกึ ษาไทย พ.ศ. 2561. กรงุ เทพฯ: ผแู้ ตง่ . อมาวสี อมั พนั ศริ ริ ตั น.์ (2557). มโนทศั นข์ องการวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพ. วารสารเครอื ขา่ ยวทิ ยาลยั พยาบาลและ การสาธารณสขุ ภาคใต,้ 1(2), 68-78. Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.DOI:10.3316/QRJ0902027. Retrieved from https://www.researchgate.net/ publication/240807798_Document_Analysis_as_a_Qualitative_Research_Method Ding, L. (2019). An analysis of the development orientation of non-academic continuing education in colleges under the new situation. Journal of Continuing Higher Education, 32(4), 14-29. Retrieved from http://www.nssd.org/articles/article_detail.aspx?id=7002699201 Dye, T. R. (1992). Understanding public policy (7th ed.). New Jersey: Prentice-Hall Inc. Fang, C., & Huang, B. (2019). Evaluation on the efficiency of resource allocation in higher education investment of china: an empirical test based on the spatial econometrics. Chongqing Higher Education Research, 7(5), 91-103. DOI: l0.15998/j.cnki.issnl673-8012.2019.05.009 Ministry of Education of the People's Republic of China. (2019). 2018 Nian laihua liuxue tongji. Retrieved from www.moe.gov.cn/jyb_xwfb/gzdt_gzdt/s5987/201904/t20190412_377692.html Robbins, S. P., & Coulter, M. (2014). Management (12 ed.). Essex, ENG: Pearson Education Limited. Shen, X. (2016). Variance analysis for quality assurance factors of higher distance education in china. Distance Education and Online Learning, 353(6), 93-99. Retrieved from http://www.nssd.org/ articles/article_detail.aspx?id=669060756 The National People's Congress of the People's Republic of China [NPC]. (1998). Zhonghuarenmingongheguo gaodengjiaoyu fa. In X. Sun (Ed.), Compilation of Education Laws of the People's Republic of China (pp. 479-485). Shanghai: East China Normal University Press. Wang, D., Jiang, S. J., & Huang, B. (2013). Woguo jiaoyushuishou guanlizhidu gaige de lujingxuanze. Tax Collection and Management, 2017(3), 115-120. DOI: 10.19376/j.cnki.cn11-1011/f.2017.03.025. Yuan, G. (2013). Zhongguo Jiaoyu [Kindle ed.]. Beijing: Beijing Normal University Publishing Group. Retrieved from Amazon.cn. Zhao, L. (2018). The decentralization reform of China's higher education in the past 40 years of reform and opening up: history, experience and trends. Qilu Journal, 267(6), 67-72. Retrieved from http://www.nssd.org/articles/article_detail.aspx?id=6100156915

บทควำมวจิ ยั ศกึ ษำเปรียบเทยี บนโยบำยพฒั นำกำรศกึ ษำ ระหวำ่ งไทยและจนี หล่ี เหรนิ เหลียงa, สุพรรณี ไชยอำพรb aอำจำรยป์ ระจำ bรองศำสตรำจำรย์ประจำ คณะพัฒนำสังคมและส่งิ แวดล้อม สถำบนั บณั ฑินพฒั นบริหำรศำสตร์ [email protected] บทคัดย่อ งำนวิจัยชนิ้ น้ีมีวตั ถปุ ระสงค์เพื่อศึกษำและเปรียบเทียบนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำของไทยและจีนใน 10 ปีทผี่ ำ่ นมำ โดยใช้กำรศึกษำเชิงคุณภำพซึ่งประกอบด้วยศกึ ษำเอกสำร กำรประชุมกลุ่ม และสัมภำษณ์เชิง ลึก ผลกำรศึกษำพบว่ำไทยและจีนต่ำงได้รับอิทธิพลจำกวัฒนธรรมตะวันออกโดยเฉพำะลัทธิขงจ๊ือ ซ่ึงให้ ควำมสำคัญกับศึกษำมำก แต่จีนให้ควำมสำคัญกับกำรศึกษำมำกกว่ำ โดยครอบครัวจะทุ่มเททุกสิ่งทุกอย่ำง เพ่ือกำรศึกษำของบุตรหลำน ทั้งประเทศไทยและจีนต่ำงบริหำรกำรศึกษำโดยใช้ระบบรำชกำรท่ีรวมอำนำจ และบังคับบัญชำแนวด่ิง แต่ไทยเปิดให้ประชำชนมีส่วนร่วมมำกกว่ำ ส่วนจีนมีประสิทธิภำพและเอกภำพ และมีควำมต่อเน่ืองในกำรบริหำรจัดกำรมำกกว่ำ แต่ขำดกำรมีส่วนร่วมของภำคประชำชน ประเทศจีนจะ เน้นควำมเชี่ยวชำญเฉพำะทำง ส่วนไทยเน้นรอบรู้มำกกว่ำควำมเช่ียวชำญเฉพำะทำง ในช่วง 10 ปีที่ผ่ำนมำ ไทยผลิตบุคลำกรที่มีควำมคิดสำกลในสำขำกำรบริหำร สังคมศำสตร์และมนุษย์ศำสตร์ แต่จีนเน้นผลิต บุคลำกรที่มีควำมรู้ระดับสูงในสำขำคณิตศำสตร์ ฟิสิกส์ และเคมี บุคลำกรเหล่ำนี้เป็นทรัพยำกรมนุษย์ที่ สำคญั ในกำรพฒั นำเศรษฐกจิ สงั คม สรำ้ งนวตั กรรมสู่สังคม คำสำคญั กำรศึกษำเปรยี บเทียบ นโยบำยพฒั นำกำรศกึ ษำ ไทย จนี

146 ศึกษาเปรยี บเทยี บนโยบายพฒั นาการศึกษาระหว่างไทยและจนี Research A Comparative Study of Education Development Policy between Thailand and China Li Renlianga, Supannee Chaiumpornb aLecturer, bAssociate Professor, School of Social and Environmental Development, National Institute of Development Administration [email protected] Abstract The objectives of this research are 1) to study the policy on educational development in Thailand and China during the past 10 years 2) to study the similarities and differences between Thailand and China’s policy on educational development. This research is based on qualitative research approach including documentary study, focus group, in-depth interviews of 18 key- informant. The research result shows that Thailand and China’s education are influenced by Eastern culture, especially from Confucius philosophy. Therefore no matter at individual, family or national level, Thailand and China both place a lot of importance on education. However, due to population, educational resources, and differences in values, China’s emphasis on importance of education is higher. Chinese families will do whatever it is possible for their descendant’s education, and their children are highly determined and hardworking to improve their way of life. Chinese students focus on studying well, meanwhile, Thai places importance on both knowledge and morality. Educational management in Thailand and in China are bureaucratic with centralized authority and linear hierarchy. However, Thailand allows every sector of community to participate more, China’s educational management, on the other hand, has higher efficiency, unity and continuity, but lacks participation of the people in society. China’s education emphasizes more on specific expertise in certain fields, whereas Thailand’s emphasizes more on well-rounded knowledge than to be an expert in particular fields. During the past 10 years, Thailand has created many talents with international vision and perspectives in fields of management, social studies and humanities. By contrast, China has created experts in the fields of mathematics, physics and chemistry. These experts have become crucial human resource to develop its economy, society and a number of innovations. Keywords: Comparative Study, Education Development Policy, Thailand, China Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development

หล่ี เหรินเหลียง และ สุพรรณี ไชยอ�ำพร 147 บทนำ กำรศึกษำถือเป็นหัวใจและรำกฐำนสำคัญในกำรพัฒนำประเทศ เน่ืองจำกเป็นกำรพัฒนำจำก จุดสำคญั ทีส่ ุดในกระบวนกำรพัฒนำประเทศ คือ “ทรัพยำกรมนษุ ย์” ซึ่งถือเปน็ ทนุ มนุษย์ที่สำคัญอยำ่ งยิง่ ใน ทุกข้ันตอนของกระบวนกำรพัฒนำ โดยเฉพำะในด้ำนเศรษฐกิจท่ีกำรศึกษำเข้ำไปมีส่วนสำคัญ เนื่องจำก กำรศกึ ษำทำใหแ้ รงงำนมีประสทิ ธิภำพสงู ขึน้ สง่ ผลใหป้ ระสิทธิภำพและปริมำณผลผลิตเพิ่มขึน้ กำรศึกษำยัง เป็นปัจจัยสำคัญในกำรพัฒนำด้ำนสังคม กำรเมือง ตลอดจนเป็นเกรำะป้องกันประเทศในยุคโลกำภิวัตน์ท่ี สังคมมีกำรเปลย่ี นแปลงอยำ่ งรวดเรว็ สำหรับประเทศไทย “กำรศึกษำ” หมำยควำมว่ำ กระบวนกำรเรียนรู้เพ่ือควำมเจริญงอกงำมของ บุคคลและสังคม โดยกำรถ่ำยทอดควำมรู้ กำรฝึก กำรอบรม กำรสืบสำนทำงวัฒนธรรม กำรสร้ำงสรรค์ จรรโลงควำมก้ำวหน้ำทำงวิชำกำร กำรสร้ำงองค์ควำมรู้อันเกิดจำกกำรจัดสภำพแวดล้อม สังคม กำรเรียนรู้ และปัจจัยเก้อื หนุนใหบ้ ุคคลเรียนรอู้ ย่ำงต่อเนื่องท้ังชีวติ (พ.ร.บ.กำรศึกษำแหง่ ชำติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพมิ่ เติม ฉบับที่ 2 พ.ศ.2545 และฉบับท่ี 3 พ.ศ.2553. มำตรำ 4.) ภำยใต้แนวคิด “กำรศึกษำสร้ำงคน คนสร้ำงชำติ” สะท้อนให้เห็นอย่ำงชัดเจนว่ำกำรศึกษำถือเป็นหัวใจสำคัญในกำรพัฒนำประเทศได้อย่ำงม่ันคง มั่งคั่ง และ ยั่งยืน โดยที่ผ่ำนมำงบประมำณท่ีรัฐบำลไทยอนุมัติให้แก่กระทรวงศึกษำน้ัน มีสัดส่วนสูงท่ีสุดเมื่อเทียบกับ งบประมำณแผ่นดินในแต่ละปี โดยปี 2560 กระทรวงศกึ ษำได้รบั งบประมำณ 538,749.5 ลำ้ นบำท หรอื รอ้ ย ละ 20.54 ต่องบประมำณแผ่นดิน แต่แม้รัฐบำลจะทุ่มงบประมำณมำกเพียงใด หำกไม่สำมำรถจัดกำรศึกษำ ให้ทันกับยุคสมัยท่ีเปลี่ยนแปลงภำยในพริบตำ ตอบสนองต่อควำมต้องกำรของโลกได้ กำรลงทุนด้ำน งบประมำณทำงกำรศึกษำยอ่ มไรค้ ุณค่ำ โดยเฉพำะในปัจจบุ นั ท่ีโลกขับเคลือ่ นไปอยำ่ งรวดเร็ว โดยเฉพำะดำ้ น เทคโนโลยีต่ำงๆ กลำยเป็นยุคดิจิตอลอย่ำงเต็มรูปแบบ กำรกำหนดนโยบำยกำรศึกษำจึงเป็นเรื่องท้ำทำย จำเป็นต้องบูรณำกำรควำมร่วมมือจำกทุกภำคส่วนท้ังในประเทศ และควำมร่วมมือระหว่ำงประเทศ เพื่อ พัฒนำให้ระบบกำรศึกษำทันสมัย ทันโลก ตอบสนองต่อควำมต้องกำรของโลก ตลอดจนแก้ปัญหำ ภำยในประเทศไดอ้ ย่ำงมีประสิทธภิ ำพ ได้ประสทิ ธิผลทีพ่ งึ ปรำรถนำ ไทยและจีนต่ำงเป็นประเทศท่ีกำลังพัฒนำและเป็นมิตรประเทศต่อกัน มีกำรแลกเปลี่ยนข้อมูล ข่ำวสำรด้ำนต่ำงๆ ระหว่ำงกันอย่ำงต่อเน่ือง ท้ังด้ำนกำรทูต กำรทหำร เศรษฐกิจ รวมถึงกำรศึกษำ โดย ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงไทย – จีนที่ดำเนินมำกว่ำ 40 ปี ไทยและจีนได้ลงนำมในบันทึกควำมตกลงควำม รว่ มมือด้ำนกำรศึกษำไทย-จีนเพื่อส่งเสริมควำมสัมพันธ์และควำมร่วมมือทำงกำรศึกษำและวิชำกำรระหว่ำง ไทยกับจีน ผ่ำนกำรแลกเปล่ียนนักเรียนทุน กำรสอนภำษำและแลกเปล่ียนครู กำรแลกเปลี่ยนทำงวิชำกำร รวมทั้งควำมร่วมมือระหวำ่ งโรงเรียนและสถำบันกำรศึกษำ ตลอดจนควำมร่วมมือด้ำนกำรฝึกอบรม เป็นต้น นอกจำกน้ีในปี 2558 ท่ีผ่ำนมำไทยและจีนได้ยกระดับควำมร่วมมือด้ำนกำรศึกษำมำกขึ้น โดยเฉพำะกำร แลกเปลี่ยนทำงกำรศึกษำ วิทยำศำสตร์ ระบบกำรเรียนรู้ กำรวิจัยและพัฒนำ และกำรศึกษำด้ำนวิชำชีพ ตลอดจนดำ้ นอวกำศและดำวเทียมดว้ ย ว า ร ส า ร พั ฒ น า สั ง ค ม ปีท่ี 20 ฉบับที่ 1 / 2561

148 ศึกษาเปรยี บเทยี บนโยบายพฒั นาการศึกษาระหว่างไทยและจีน งำนวจิ ัยชนิ้ น้มี ีวัตถปุ ระสงค์เพื่อศึกษำและเปรยี บเทยี บนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำของไทยและจีนใน 10 ปีท่ีผ่ำนมำ (2550 – 2560) โดยมีขอบเขตด้ำนเน้ือหำ คือ กำรเปรียบเทียบนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำ ตง้ั แตแ่ นวควำมคิด เนื้อหำหลกั สูตร กำรบริหำรจดั กำร และผลลพั ธข์ องกำรนำนโยบำยไปปฏิบตั ิ แนวคดิ ทฤษฏแี ละงำนวิจัยทเี่ ก่ียวขอ้ ง แนวคิด ทฤษฏีในกำรศกึ ษำครัง้ นี้มีสองแนวคิด คือ นโยบำยสำธำรณะและแนวคิดกำรจัดกำร กำรศึกษำ ซ่ึงประเด็นว่ำด้วยนโยบำยสำธำรณะนั้น ได้มีกำรทบทวนแนวควำมคิดตั้งแต่ควำมหมำย กำร ก่อตัวประเด็นปัญหำ กำรตัดสินใจเลือกและกำหนดนโยบำย นำนโยบำยไปปฏิบัติ ประเมินผลของ นโยบำย ประเมนิ ตัง้ แต่ปจั จัยปอ้ นเขำ้ กระบวนกำรนำนโยบำยไปปฏบิ ัติ ผลผลติ ผลลพั ธ์ และผลกระทบ สืบต่อหรือยุตินโยบำย ส่วนแนวคิดกำรจัดกำรศึกษำมีกำรทบทวนต้ังแต่ปรัชญำ กระบวนทัศน์เก่ียวกับ กำรศึกษำ รูปแบบวิธีกำรจัดกำรกำรศึกษำ นโยบำย พระรำชบัญญัติ แผนชำติที่เกี่ยวข้องกับกำรศึกษำ โดยทบทวนผลงำนวิจยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งทัง้ ในและต่ำงประเทศ ผลกำรทบทวนแนวคิดทฤษฎี สำมำรถสังเครำะห์เป็นกรอบแนวคิดเบื้องต้นในกำรศึกษำ ดงั ปรำกฏในรำยละเอียดและข้นั ตอนในกำรดำเนนิ งำนตำมแผนภำพข้ำงล่ำงน้ี Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development

หล่ี เหรนิ เหลยี ง และ สพุ รรณี ไชยอ�ำพร 149 วธิ ีกำรศึกษำ ในกำรศึกษำน้ี ผู้วิจัยได้ยึดแนวทำงกำรวิจัยเชิงคุณภำพ ประกอบด้วยกำรศึกษำเอกสำร กำร สัมภำษณ์เชิงลึก และกำรประชุมกลุ่ม (Focus Group) นอกจำกน้ีผู้วิจัยใช้วิธีกำรตรวจสอบข้อมูลด้วย วิธีกำรตรวจสอบแบบสำมเส้ำ (Triangulation) โดยพจิ ำรณำจำก เวลำ สถำนท่ี และบุคคลท่แี ตกต่ำงกัน สำหรับวิธีในกำรวิเครำะห์ข้อมูลใช้วิธีกำรวิเครำะห์เนื้อหำ (Content Analysis) โดยผู้วิจัยได้นำข้อมูลท่ี รวบรวมมำจัดหมวดหมู่ตำมหัวข้อ ทำกำรวิเครำะห์หำควำมสอดคล้องของเนื้อหำ ตีควำมโดยยึดหลัก ตรรกะและเทยี บเคยี งกับแนวคดิ ทฤษฎีควบคกู่ บั บรบิ ทของสังคม วฒั นธรรม สภำพเศรษฐกิจ กำรเมือง กลุ่มเป้ำหมำยในกำรสัมภำษณ์ ได้แก่ ผู้บริหำรของกระทรวงศึกษำธิกำรทั้งฝ่ำยไทยและจีน ผู้บรหิ ำรท่ีเก่ียวข้องกบั กำรกำหนดนโยบำยทำงด้ำนกำรศกึ ษำและผู้ที่มีส่วนได้เสียจำกนโยบำยกำรศกึ ษำ เจ้ำหน้ำท่ีกระทรวง กรมกำรศึกษำ นักวิชำกำรท่ีทำกำรวิจัยนโยบำยด้ำนกำรศึกษำของไทยและจีน จำนวน 18 คน (ฝ่ำยไทย 9 คน ฝ่ำยจีน 9 คน) กำรสัมภำษณ์เชิงลึกได้มีกำรกำหนดประเด็นสำหรับกำร สัมภำษณ์ (Interview Guidelines) เพอื่ ใหก้ ำรสนทนำอยู่ในกรอบและไดข้ ้อมูลทีผ่ ู้วิจยั ตอ้ งกำร ผลกำรศกึ ษำ 1 นโยบำยพฒั นำกำรศึกษำของจนี 1.1 แนวควำมคิดของกำรกำหนดนโยบำยพัฒนำกำรศกึ ษำ ประเทศจีนเป็นประเทศหนึ่งท่ีให้ควำมสำคัญกับกำรศึกษำ จำกประวัติศำสตร์ท่ีผ่ำนมำ ด้วยเหตุผลประชำกรมีมำก โอกำสที่ประชำชนเข้ำถึงทรัพยำกรทำงกำรศึกษำมีน้อย อีกท้ังด้วยค่ำนิยม ของจีนต้ังแต่โบรำณกำลท่ีมองว่ำงำนท่ีมีเกียรติ มีศักดิ์ศรีสูงสุดคือรับรำชกำร ต้ังแต่ขงจ๊ือซ่ึงเป็น ปรมำจำรย์ด้ำนกำรศึกษำเปิดโอกำสให้สำมัญชนมีโอกำสศึกษำเล่ำเรยี นได้เมื่อ 2,500 ปีแล้วมำตรำบจน ทกุ วนั น้ี กำรสอบเขำ้ เรยี นหนงั สอื ถอื เปน็ หนทำงเดยี วท่ีสำมำรถเปลยี่ นชะตำชีวิตของคนได้ ดงั นนั้ ในระดับ ปจั เจกบุคคล ปู่ย่ำตำยำย พ่อแม่จะทุ่มเททุกสิ่งทุกอยำ่ งเพื่อกำรศกึ ษำของลูกหลำน ทุกคนตง้ั ควำมหวงั ว่ำ ลูกหลำนจะขยันเรียนหนังสือ สอบเข้ำมหำวิทยำลัยได้ ได้งำนดี ๆ สำมำรถเปล่ียนชีวิตในชนบทสูช่ ีวิตใน เมืองได้ ซ่ึงเป็นกำรเชิดชูวงศ์ตระกูล ในระดับประเทศถือกำรศึกษำเป็นหัวใจสำคัญของกำรพัฒนำ ประเทศชำติ ต้ังแต่สมัยเติ้ง เส่ียวผิง อดีตผู้นำของจีนได้เสนอยุทธศำสตร์ “ส่ีทันสมัย” กำรศึกษำ วทิ ยำศำสตรเ์ ทคโนโลยีทนั สมัยเป็นหนง่ึ ในสย่ี ุทธศำสตร์วำ่ ด้วยสี่ทนั สมัย และท่ำนเต้งิ เส่ียวผิงยังกล่ำวว่ำ กำรวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยีเป็นกำลังผลิตท่ีสำคัญที่สุด ต่อมำประธำนำธิบดีหู จ่ินเทำ เคยเสนอ “ยุทธศำสตร์พัฒนำชำติว่ำด้วยกำรพัฒนำตำมหลักวิทยำศำสตร์”เม่ือ 10 ปีที่แล้ว และประธำนำธิบดี สี จ้นิ ผิง ได้เสนอยุทธศำสตรพ์ ฒั นำชำติว่ำดว้ ยขบั เคลอ่ื นกำรพัฒนำดว้ ยนวัตกรรม ดังนัน้ จะได้เห็นไดว้ ่ำ ตั้งแตอ่ ดีตจนถึงปัจจุบัน ต้งั แต่ผนู้ ำสงู สุดจนถงึ ปจั เจกบุคคลใหค้ วำมสำคัญกบั กำรศึกษำสูงสุด ว า ร ส า ร พั ฒ น า สั ง ค ม ปีที่ 20 ฉบับที่ 1 / 2561

150 ศึกษาเปรียบเทียบนโยบายพฒั นาการศกึ ษาระหวา่ งไทยและจีน 1.2 กระบวนกำรบริหำรจดั กำรกำรศึกษำ โครงสร้ำงกำรบริหำรกำรศึกษำเป็นแบบบนลงล่ำง ต้ังแต่กระทรวงศึกษำธิกำร (ระดับชำติ)- กรมกำรศึกษำ (ระดับมณฑล) - สำนักกำรศึกษำ (ระดับเมือง) - สำนักกำรศึกษำเขต (อำเภอ) กระทรวงศึกษำธิกำรเป็นหน่วยบริหำรงำนสูงสุด ดูแลนโยบำย แผนกำรศึกษำระยะสั้น ระยะกลำงและ ระยะยำว ดูแลมำตรฐำนกำรศึกษำ และงบประมำณ กรม สำนักกำรศึกษำ และสำนักกำรศึกษำเขตดูแล ส ถ ำ บั น ก ำ ร ศึ ก ษ ำ ใน สั ง กั ด ตั้ ง แ ต่ จั ด ส ร ร ง บ ป ร ะ ม ำ ณ ซ่ึ ง ง บ ป ร ะ ม ำ ณ ส่ ว น ห น่ึ ง ม ำ จ ำ ก ส่ ว น ก ล ำ ง (กระทรวงศึกษำธิกำร) อีกส่วนหน่ึงมำจำกภำษีท้องถ่ิน (บริษัท ห้ำงหุ้นส่วนต้องเสียภำษีบำรุงกำรศึกษำ ร้อยละ 2 จำกกำไรสุทธิ) ดูแลด้ำนกำรดำเนินงำน ตั้งแต่อัตรำกำลังคนทำงกำรศึกษำ วินัยของบุคลำกร จนถึงกำรจัดสอบวัดผล สอบเข้ำศึกษำต่อในระดับท่ีสูงข้ึน ส่วนสถำบันกำรศึกษำก็จัดกำรเรียนกำรสอน ตำมนโยบำย เกณฑ์มำตรฐำนท่ีกรม สำนัก สำนักกำรศึกษำเขตกำหนดโดยอนุบำลกำรศึกษำ 3 ปี (อำยุ 4-6 ขวบ) ประถมศึกษำ 6 ปี (อำยุ 7-14 ปี) มัธยมต้น (อำยุ 14-16 ปี) มัธยมปลำย (อำยุ 17-19 ปี) มหำวิทยำลัย 4 ปี (อำยุ 20-23 ปี) ปริญญำโท 3 ปี และปริญญำเอก 3 ปี ทั้งนี้ต้ังแต่ประถมศึกษำถึงมัธยมต้น 9 ปี เปน็ กำรศึกษำภำคบังคับ ซึง่ ภำครฐั มีหน้ำที่จดั กำรศึกษำให้แกท่ กุ คนโดยไมม่ ีกำรเสียคำ่ เลำ่ เรียน ประเทศสำธำรณรัฐประชำชนจีนเป็นประเทศที่มีประชำกรจำนวนมหำศำล มีจำนวนนักเรียน และนักศึกษำทั้งประเทศกว่ำ 320 ล้ำนคน มีโรงเรียน 680,000 แห่ง มีเจ้ำหน้ำท่ีด้ำนกำรศึกษำกว่ำ 16 ล้ำนคน ซ่งึ ถอื เป็นจำนวนท่สี ูงตดิ อนั ดบั ตน้ ๆของโลก กำรศึกษำด้ำนวิชำชีพ หมำยถึงโรงเรียนด้ำนวิชำชีพรวมถึงหลักสูตรอบรมวิชำชีพระยะสั้น ปัจจุบันกำรศึกษำด้ำนวิชำชีพมีกำรเปลี่ยนแปลงไปจำกเดิม กล่ำวคือ กำรศึกษำในหมวดเศรษฐกิจ กำร คลัง พลศึกษำ ศิลปกรรม มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น ส่วนกำรศึกษำด้ำนวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยีกลับมี แนวโน้มท่ลี ดตำ่ ลง กำรศึกษำระดับอุดมศึกษำ หมำยถึงระดับอนุปริญญำ ปรญิ ญำตรี ปริญญำโท และปริญญำเอก กำรศึกษำระดับอุดมศึกษำของจีนมีกำรพัฒนำอย่ำงต่อเน่ือง โดยมีกำรปรับให้เป็นแบบสำกลนับจำกปี ค.ศ. 1981 เป็นต้นมำ ปัจจุบันมหำวิทยำลัยในจีนมีประมำณ 3,000 แห่งโดย 2 ใน 3 เป็นมหำวิทยำลัย ของรัฐและ 1 ใน 3 เป็นมหำวิทยำลัยเอกชน กำรเข้ำศึกษำในมหำวิทยำลัยของจีนจำเป็นต้องผ่ำนกำร สอบเขำ้ ศึกษำ แตล่ ะปีจะมนี กั เรียนจบมัธยมปลำยและสมัครสอบเขำ้ มหำวิทยำลัยถงึ 10 ลำ้ นคน แตม่ หำ วิยำลัยรับได้เพียง 7.4 ล้ำนคน คิดเป็นร้อยละ 70 ของผู้สมัครสอบ มหำวิทยำลัยที่มีชื่อเสียงในจีนส่วน ใหญ่จะเป็นมหำวิทยำลัยของรัฐเน่ืองจำกมหำวิทยำลัยเอกชนของจีนเพ่ิงได้อนุญำตให้เปิดเม่ือ 20 ปี หลังจำกทีจ่ ีนดำเนนิ นโยบำยเปิดประเทศและปฏิรูป ดังนั้น คุณภำพกำรศึกษำของมหำวทิ ยำลัยเอกชนยัง ไม่เปน็ ทย่ี อมรับและด้วยค่ำนิยมของผูเ้ รยี น ผปู้ กครองและหน่วยงำนรับบัณฑติ มองวำ่ คุณภำพของบัณฑิต ทจี่ บจำกมหำวทิ ยำลยั ของรฐั ดีกวำ่ จำกขอ้ มูลของสถำบันวิจยั เศรษฐกิจอุตสำหกรรมแหง่ ประเทศจนี (The Chinese Academy of Industry Economy Research) ไดร้ ะบุวำ่ ในปี ค.ศ. 2012 มีสถำบันกำรศกึ ษำและกำรฝึกอบรมสำหรับ ผู้ใหญจ่ ำนวน 124,000 แห่ง มผี จู้ บกำรฝกึ อบรมจำนวน 4.823 ลำ้ นคน Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development

หล่ี เหรนิ เหลยี ง และ สพุ รรณี ไชยอ�ำพร 151 ตำรำง 1 จำนวนนกั ศึกษำของประเทศจีนในปี ค.ศ. 2016 (หนว่ ย:หมน่ื คน) ระดบั กำรศึกษำ รบั นักศกึ ษำใหม่ นกั ศึกษำที่เรยี นอยู่ สำเร็จกำรศกึ ษำ ระดบั ปรญิ ญำโท เอก 66.7 198.1 56.4 748.6 2,695.8 704.2 ปรญิ ญำตรี 593.3 1,599.1 533.7 อำชวี ศกึ ษำ 802.9 2,366.6 1,423.9 มัธยมศกึ ษำปลำย 1,487.2 4,329.4 1,507.4 มธั ยมศกึ ษำตน้ 1,752.5 9,913.0 1,507.4 - 4,413.9 - ประถม อนบุ ำล ท่มี ำ:รำยงำนกำรศกึ ษำประจำปี 2016 กระทรวงศึกษำธิกำร 1.3 เน้ือหำหลกั สูตร โรงเรียนอนุบำล ประถมศึกษำจีนจะเน้นวชิ ำภำษำจนี คณติ ศำสตร์และภำษำองั กฤษ ส่วนดนตรี กำรกีฬำ กำรระบำยสี วำดภำพเป็นกิจกรรมท่ีโรงเรียนมีชั่วโมงสอน แต่ส่วนมำกต้องไปเรียนพิเศษนอก เวลำเรียนตำมโรงเรียนกวดวิชำ ส่วนระดับมัธยมต้นจะเปิดสอนวิชำภำษำจีน อังกฤษ คณิตศำสตร์ ภูมิศำสตร์ ประวัติศำสตร์ เคมี ฟิสิกส์ กำรเมือง ทั้งหมด 7 วิชำ เมื่อจบมัธยมต้นก็จะมีกำรสอบเข้ำศึกษำ ตอ่ ระดับมัธยมปลำย หรือโรงเรยี นอำชวี ศึกษำ หรอื บำงคนอำจไม่ได้ศึกษำต่อเพอื่ หนั ไปประกอบอำชพี ในระดับมัธยมปลำยมีกำรแบ่งเป็นสำยศิลป์และสำยวิทย์ ถ้ำสำยศิลป์จะเรียนวิชำภำษำจีน กำรเมือง องั กฤษ ภูมศิ ำสตร์ ประวตั ศิ ำสตร์ คณิตศำสตร์ 6 วิชำและสำยวิทย์เรียนวิชำภำษำจีน กำรเมือง อังกฤษ เคมี ฟิสกิ ส์ คณิตศำสตร์ ชีววทิ ยำ 7 วิชำเช่นกนั กำรสอบเขำ้ มหำวทิ ยำลัยก็สอบ 6 หรอื 7 วิชำ ตำมรำยวิชำท่ีเรยี น หลักสูตรใช้สอนทั่วประเทศ กล่ำวคอื ใช้ตำรำเรียนแบบเดียวกันหมด ยกเว้นชนกลุ่ม น้อยหรือมณฑลหรือมหำนครบำงแห่งจะออกข้อสอบเองซ่ึงมีเน้ือหำกำรเรียนกำรสอนท่ีสอดคล้องกับ สภำพกำรณข์ องท้องถนิ่ ต้ังแต่อนุบำล ประถมศึกษำ จนถึงมัธยมศึกษำจะมีควำมเข้มข้นในกำรเรียนกำรสอนแต่ละ รำยวิชำ ซ่งึ โดยทัว่ ไปนักเรยี นมีควำมขยันหม่ันเพยี รในกำรศึกษำเลำ่ เรยี นเพ่ือกำรแข่งขันในสนำมสอบ ซึ่ง ในระดับมหำวิทยำลัยน้ันนักศึกษำจะได้เลือกศึกษำในสำขำวิชำที่ตนสนใจ 4 ปี อันเป็นช่วงเวลำท่ี นกั ศกึ ษำได้ควำมรู้ ทักษะในกำรประกอบอำชพี 1.4 ผลลพั ธข์ องนโยบำยพฒั นำกำรศกึ ษำ ดว้ ยแนวควำมคิด คำ่ นิยมและกำรบริหำรจัดกำรศึกษำรวมไปถึงกำรใช้หลักสูตร ตำรำเรยี นด้วย จึงทำให้กำรเรียนกำรสอนในสถำบันกำรศึกษำของจีนมีควำมเขม้ ข้น เพื่อเตรียมควำมพร้อมส่กู ำรแข่งขัน ในสนำมสอบ ว า ร ส า ร พั ฒ น า สั ง ค ม ปีที่ 20 ฉบับท่ี 1 / 2561

152 ศกึ ษาเปรยี บเทียบนโยบายพัฒนาการศกึ ษาระหว่างไทยและจนี กำรบรหิ ำรจัดกำรกำรเรยี นกำรสอนจะเป็นระบบรำชกำรแบบบนลงลำ่ ง รวมอำนำจไว้ส่วนกลำง มสี ำยบงั คบั บัญชำอย่ำงชัดเจน กำรมีสว่ นรว่ มของภำคประชำสังคมค่อนข้ำงน้อย ทำให้กำรบริกำรจัดกำร กำรศึกษำมีประสิทธิภำพ ในขณะเดียวกัน นักเรียน นักศึกษำมีเป้ำหมำยท่ีชัดเจน สำมำรถวำงแผน อนำคตไดด้ ว้ ยควำมมุง่ มัน่ ต้งั ใจเรียน แตล่ ะปีผลิตบุคลำกรท่มี คี วำมรู้ ควำมเชี่ยวชำญออกสสู่ งั คม 2. นโยบำยพฒั นำกำรศกึ ษำของไทย 2.1 แนวควำมคิดของกำรกำหนดนโยบำยพฒั นำกำรศึกษำ ในอดีต 10 กว่ำปีท่ีผ่ำนมำ ปรัชญำของกำรศึกษำของไทยเปิดกว้ำง มีควำมเปน็ สำกลและสง่ ผล ต่อกำรศึกษำของไทยอันเกิดจำกเสียงเรียกร้องของสังคมและแนวควำมคิดของกำรจัดกำรกำรศึกษำของ ผู้เชีย่ วชำญดำ้ นกำรศกึ ษำ ดังพระรำชบญั ญตั กิ ำรศึกษำแห่งชำตพิ .ศ. 2542 แก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2553 กำรจัดกำรศึกษำต้องเป็นไปเพื่อพัฒนำคนไทยให้เป็นมนุษย์ท่ีสมบูรณ์ ท้ังร่ำงกำยจิตใจสติปัญญำควำมรู้และคุณธรรมมีจริยธรรมและวัฒนธรรมในกำรดำรงชีวิตสำมำรถอยู่ ร่วมกับผู้อ่ืนได้อย่ำงมีควำมสุขสร้ำงคนไทยท่ีรู้กว้ำงรู้รอบและรู้ไกลมองควำมเช่ือมโยงของสิ่งต่ำงๆมอง แบบองค์รวมมำกกว่ำคนท่ีรู้ลึกและผู้เชี่ยวชำญเฉพำะทำงอย่ำงเดียว กำรศึกษำในระบบ กำรศึกษำนอก ระบบ และกำรศึกษำตำมอัธยำศยั มีกำรพัฒนำก้ำวหนำ้ ไปมำก ในกระบวนกำรกำหนดนโยบำยกำรศึกษำ ของไทย ภำครฐั และภำคเอกชนมสี ว่ นร่วมในกำรกำหนดนโยบำยสูง 2.2 กระบวนกำรบริหำรจัดกำรกำรศกึ ษำ โ ค ร ง ส ร้ ำ ง ก ำ ร บ ริ ห ำ ร ก ำ ร ศึ ก ษ ำ ข อ ง ไ ท ย มี ก ร ะ ท ร ว ง ศึ ก ษ ำ ธิ ก ำ ร เป็ น ห น่ ว ย ง ำ น สู ง สุ ด ประกอบด้วย 5 หน่วยงำนหลัก คือ สำนักงำนคณะกรรมกำรอุดมศึกษำ สำนักงำนคณะกรรมกำร อำชีวศึกษำ สำนักงำนคณะกรรมกำรกำรศึกษำข้ันพื้นฐำน สำนักงำนคณะกรรมกำรสภำกำรศึกษำ และ สำนักงำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร (ดูแลกำรศึกษำเอกชน) นอกจำกนี้ยงั มีกำรศึกษำภำค ศึกษำจังหวัด และเขตกำรศึกษำ ดูแลกฎระเบียบ มำตรฐำนกำรศึกษำ โดยเปิดให้มีควำมเป็นอิสระทำงวิชำกำรและ ทำงกำรบริหำรของแตล่ ะสถำบันกำรศึกษำคอ่ นข้ำงสูง ปัจจบุ ันประเทศไทยมีสถำนศึกษำ 38,383 แห่ง แบง่ เป็นโรงเรยี นสังกัดสำนกั งำนปลัดกระทรวง ศึกษำธิกำร 4,107 แห่ง สังกัดสำนักงำนคณะกรรมกำรกำรศึกษำข้ันพื้นฐำน 31,286 แห่ง สังกัด สำนักงำนคณะกรรมกำรกำรอำชีวศึกษำ 415 แห่ง สังกัดสำนักงำนคณะกรรมกำรกำรอุดมศึกษำ 151 แห่ง โรงเรียนสังกดั กระทรวงมหำดไทย 1,290 แห่ง สังกดั กรุงเทพมหำนคร 438 แห่ง มนี กั เรียนนกั ศกึ ษำ ท้งั หมด 13,954,715 คน งบประมำณกำรศึกษำของไทยส่วนมำกอำศัยงบประมำณของรัฐและไม่มีกำรเก็บภำษีบำรุง กำรศึกษำอย่ำงท่ีจีนทำ แต่รัฐบำลมีนโยบำยกำรศึกษำฟรี 15 ปี นับตั้งแต่อนุบำลจนถึงมัธยมศึกษำ ตอนปลำย Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development

หลี่ เหรนิ เหลยี ง และ สพุ รรณี ไชยอ�ำพร 153 2.3 เน้อื หำหลกั สตู ร กระทรวงศึกษำธิกำรกำหนดหลักสตู รเป็นแกนกลำง ให้สถำบันกำรศกึ ษำอ้ำงอิงและปรับใช้ตำม ควำมเหมำะสม ดังนั้น หลักสูตรและตำรำท่ีใช้ สถำนศึกษำสำมำรถกำหนดเองโดยตำมเกณฑ์ของ กระทรวงศึกษำธิกำร ในทำงปฏิบัติ สถำนศึกษำมอี ิสระในกำรกำหนดหลักสตู ร เลือกตำรำและเน้ือหำของ กำรเรยี นรู้ สำระกำรเรยี นรขู้ องนักเรียนในประถมศึกษำ มัธยมศึกษำมี 8 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มสำระกำรเรียนรู้ ภำษำไทย คณิตศำสตร์ วิทยำศำสตร์ สังคมศึกษำ ศำสนำและวัฒนธรรม สุขศึกษำและพลศึกษำ ศิลปะ กำรงำนอำชีพและเทคโนโลยี และภำษำต่ำงประเทศ สอบเข้ำมหำวิทยำลัยของไทยที่ผ่ำนได้พยำยำมทดลองใช้หลำยวิธีหรือผสมผสำนระหว่ำงวิธี ต่ำงๆ เช่น O-net , A-net , Gat, Pat, Admission และสอบตรง วิชำท่ีสอบมีภำษำไทย คณิตศำสตร์ วิทยำศำสตร์ สงั คม สุขศกึ ษำ ศิลปะ กำรงำนอำชีพ ภำษำอังกฤษเป็นตน้ เนือ่ งจำกประชำกรไทย 66 ล้ำนคน มีทรพั ยำกรทำงกำรศึกษำมำก มีสถำนศึกษำท้ังของรัฐและ เอกชน นักเรยี นมโี อกำสเลือกเรยี นมำกและด้วยค่ำนยิ มและควำมเคยชนิ ในกำรปฏิบตั ิ นักเรียนไม่ไดห้ วัง ท่จี ะใช้ใบปรญิ ญำเป็นใบเบิกทำงสู่ข้ำรำชกำร ดังนนั้ นักเรียนก็เรียนในสิ่งท่ีชอบ สง่ิ ท่ีถนัด ไม่จำเป็นต้อง เรยี นเกง่ คณิตศำสตร์ เคมี ฟสิ กิ ส์ แต่มคี วำมรทู้ ่หี ลำกหลำยและเน้นทักษะกำรดำรงชวี ติ ในสงั คม 2.4 ผลลัพธ์ของนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำ มีหน่วยงำนทั้งภำยในและภำยนอกประเทศประเมินผลกำรเรียนกำรสอนของไทยซ่ึงดีบ้ำงไม่ดี บ้ำงเป็นเรื่องปกติ แต่ในควำมเป็นจริงระบบกำรศึกษำของไทยไม่ได้เลวร้ำยอย่ำงที่หลำยฝ่ำยวิจำรณ์ นักเรียนไทยอำจไม่เก่งคณิตศำสตร์ เคมี ฟิสิกส์อย่ำงท่ีสิงคโปร์หรือจีน แต่นักเรียนไทยมีควำมเป็นไทย ค่อนข้ำงสูง มีระเบียบ วินัย รักสนุก รู้รักสำมัคคี ขณะเดียวกัน มีควำมรอบรู้ มีควำมคิดสร้ำงสรรค์ นวัตกรรม มีทักษะด้ำนกำรสื่อสำร เห็นไดว้ ่ำภำพยนตร์ โฆษณำ กำรประดิษฐเ์ ปน็ ท่ียอมรับของนำนำชำติ ซงึ่ เหล่ำน้ีเกิดข้ึนได้ก็เพรำะนโยบำยกำรศึกษำเปิดกว้ำง ให้อิสระแก่นักเรียนไปเรียนในส่ิงที่เขำชอบ ส่ิงท่ี เขำถนดั โดยไม่เน้นกำรสอบเข้ำมหำวิทยำลัยมำกเกนิ ไป 3. ควำมเหมอื นและควำมแตกตำ่ งของนโยบำยพฒั นำกำรศกึ ษำระหว่ำงไทย-จนี 3.1 แนวควำมคดิ ในกำรกำหนดนโยบำยกำรศกึ ษำ ไทยและจีนต่ำงเป็นประเทศกำลังพัฒนำ และต่ำงได้รับอิทธิพลจำกวัฒนธรรมตะวันออก โดยเฉพำะลัทธิขงจ๊อื ดังน้ัน ไทยและจนี ไมว่ ่ำปจั เจกบุคคล ครอบครัวหรือระดบั ชำตติ ่ำงใหค้ วำมสำคัญกบั ศกึ ษำมำก แต่เนอ่ื งจำกจำนวนประชำกร ทรพั ยำกรทำงกำรศกึ ษำ คำ่ นิยมมีควำมแตกต่ำงกัน อันส่งผลให้ ประเทศจีนมีควำมเข้มข้นของกำรให้ควำมสำคัญกับกำรศึกษำสูงกว่ำ ดังจะพบว่ำครอบครัวคนจีนจะ ทุ่มเททุกสิ่งทุกอย่ำงเพื่อกำรศึกษำของบุตรหลำน และบุตรหลำนมีควำมมุ่งมั่น ขยันหม่ันเพียรมำกกว่ำ เพ่อื กำรเปลยี่ นแปลงในเสน้ ทำงดำเนนิ ชีวิต ว า ร ส า ร พั ฒ น า สั ง ค ม ปีท่ี 20 ฉบับที่ 1 / 2561

154 ศกึ ษาเปรียบเทยี บนโยบายพฒั นาการศกึ ษาระหวา่ งไทยและจีน 3.2 กำรบริหำรจดั กำรกำรศกึ ษำ ในกำรบริหำรจัดกำรกำรศึกษำประเทศไทยและจนี ตำ่ งใชร้ ะบบรำชกำร รวมอำนำจไวส้ ่วนกลำง มีสำยกำรบังคบั บญั ชำแนวด่ิง แต่ประเทศไทยเปิดโอกำสใหภ้ ำคสังคมมสี ่วนรว่ มมำกกว่ำ แต่ประเทศไทย เกิดควำมผันผวนทำงกำรเมืองบ่อย ๆ อนั ส่งผลกระทบต่อกำรเปลี่ยนแปลงนโยบำยบ่อยครั้ง อันตรงข้ำม กบั จีนท่ีมีประสิทธิภำพ เอกภำพ และมีควำมต่อเน่อื งในกำรบริหำรจัดกำรมำกกวำ่ แต่ขำดกำรมสี ่วนรว่ ม ของภำคสังคม 3.3 หลกั สตู ร สำระกำรเรยี นรู้ ทั้งไทยและจีนมีระบบกำรศึกษำ หลักสูตรและสำระกำรเรียนรู้คล้ำยๆกัน แต่ในระดับประถม และมธั ยมประเทศจนี ใช้หลกั สตู รและตำรำเหมอื นกันท่วั ประเทศ แตส่ ถำนศึกษำในประเทศไทยมีอสิ ระใน กำรทำหลักสูตร เลือกใช้ตำรำได้เอง จีนเน้นควำมเชี่ยวชำญเฉพำะทำง แต่ไทยเน้นรอบรู้มำกกว่ำควำม เชีย่ วชำญเฉพำะทำง 3.4 ผลลพั ธ์ของนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำ ในอดีต 10 ปีท่ีผ่ำนมำ ไทยได้ผลิตบุคลำกรที่มีวิสัยทัศน์และมุมมองที่เป็นสำกลในสำขำกำร บริหำร สังคมศำสตร์และมนุษย์ศำสตร์ แต่จีนผลิตบุคลำกรที่มีควำมรู้พื้นฐำนท่ีแน่นหนำในสำขำ คณิตศำสตร์ ฟสิ กิ สแ์ ละชวี เคมี บุคลำกรเหลำ่ นีเ้ ป็นทรพั ยำกรมนษุ ยท์ ่ีสำคญั ในกำรพัฒนำเศรษฐกจิ สงั คม สรำ้ งนวัตกรรมสู่สงั คม ขอ้ เสนอแนะ เชิงนโยบำย ประเทศไทยและประเทศจีนเป็นประเทศบ้ำนใกล้เรืองเคียงกัน มีควำมสำคัญอันดี ต่อกันมำยำวนำน ทั้งสองประเทศเป็นประเทศกำลังพัฒนำแม้ขนำดพื้นท่ี ประชำกร จำนวนโรงเรียน จำนวนนักเรียน นักศึกษำมีควำมแตกต่ำงกันก็ตำม แต่ภูมิหลังกำรพัฒนำเศรษฐกิจ สังคม รวมไปถึง ปรัชญำของกำรศึกษำ มีควำมคล้ำยคลึง ดังนั้นท้ังสองฝ่ำยควรเสริมสร้ำงกำรสื่อสำรและเรียนรู้ปรัชญำ ยุทธศำสตร์และนโยบำยพัฒนำกำรศึกษำซ่ึงกันและกันและปรับใช้ในกำรกำหนดนโยบำยตลอดจนนำ นโยบำยไปปฏิบัติ เชิงปฏิบัติ ประเทศไทยและประเทศจนี ควรส่งเสริม สนบั สนุนกำรแลกเปล่ียนและควำมรว่ มมือ ทำงกำรศึกษำ จัดต้ังสถำบันกำรศึกษำรว่ มกนั สร้ำงหลักสูตรรว่ มกัน ทำวจิ ัยรว่ มกัน แลกเปล่ียนนักเรียน นักศึกษำเพ่ือผลิตบุคลำกรที่มีควำมรู้ ควำมเช่ียวชำญไทยและจีน เป็นทรัพยำกรมนุษย์ที่สำคัญในกำร สรำ้ งควำมร่วมมอื ทำงด้ำนเศรษฐกิจ สงั คม วัฒนธรรม วทิ ยำศำสตรเ์ ทคโนโลยีระหวำ่ งกนั เชิงวิชำกำร สถำบันกำรศึกษำของจีนมีควำมเข้มแข็งในกำรจัดกำรเรียนกำรสอนด้ำน วิทยำศำสตร์ เช่นเคมี ฟิสิกส์ ชีววิทยำ วิศวกรรมศำสตร์ทำงด้ำนอวกำศ กำรบิน กำรรถไฟเป็นต้น ไทย ควรจะศึกษำวิจัยหลักสูตร กลไกกำรบริกำรจัดกำรกำรเรียนกำรสอนด้ำนวิทยำศำสตร์มำกขน้ึ ดว้ ย นำผล ของกำรศกึ ษำมำพัฒนำกำรเรยี นกำรสอนวทิ ยำศำสตร์ในประเทศไทย Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development

หลี่ เหรนิ เหลียง และ สุพรรณี ไชยอ�ำพร 155 เอกสำรอำ้ งอิง Ministry of Education. Education for the Future of Thailand: stable, prosperous, Sustainable. Education Policy of the Prime Minister (General Prayut Chan-ocha). Retrieved October 15, 2016 from http:/www.moe.go.th/moe/upload/ news20/FileUpload/45457-3929.pdf. Ministry of Education. Basic Education Core Curriculum 2008. Retrieved October 15, 2016 from http://math.ipst.ac.th/wp-content/uploads/2015/PDF/Curriculum%202551.pdf. Worratepputtiphong, T. (1997). Determining and analyzing public policy: Theories and Applications. Bangkok: [In Thai]. Publisher SEMA Dhamma. Rattanasak, T. (2012). Public policy. Chiang Mai: [In Thai]. Kanungnit Printing. Sirisampan, T. (1996). Introduction to Public Policy.Bangkok: [In Thai]. Chulalongkorn Publishing House University. Siritrungsri, P. (2010). The future of Thai education 10 – 20 Years. [In Thai]. The Secretariat of the Council of Education Ministry of Education. Wasri, P. (2006). Public policy process. Bangkok: [In Thai]. National Health Foundation. Anumarnrajaton, M. (2009). Public policy. Bangkok: Exponent. Ketsuwan, R. (2007). Public policy. Bangkok: Borpit Printing. Chantharason, W. (2011). Theory of Public Policy Implementation. Bangkok: Prikwarn Graphic. Tamrongtanyawong, S. (2003). Public policy. Bangkok: Semadham. Washikajonh, S. (2006). Public policy. Bangkok: Thanedworn. Office of the Minister. National Education Act, 2542 Amended (No. 2) 2002 (No. 3) 2010. Retrieved October 15, 2016 from http://www.onesqa.or.th/upload/download/file_975dff739ff5a909753b8bff237c78fa.pdf. The Secretariat of the Council of Education Ministry of Education. 2015. Monitoring and Evaluation of educational management in accordance with the Government's Education Policy 2013. Bangkok: Prikwarn Graphic. The Secretariat of the Council of Education Ministry of Education. 2009. Design and Development of information systems and data processing systems for national educational management assessment. Bangkok: Plern Studio. The Secretariat of the Council of Education Ministry of Education. (draft) Framework for National Education Plan 2060-2575. Retrieved October 15, 2016 from http://www.moe.go.th/moe/upload/news20/FileUpload/45159-6247.pdf. ว า ร ส า ร พั ฒ น า สั ง ค ม ปีที่ 20 ฉบับท่ี 1 / 2561

156 ศึกษาเปรยี บเทยี บนโยบายพัฒนาการศกึ ษาระหวา่ งไทยและจีน Office of the National Economic and Social Development Board. National Economic and Social Development Plan No.12 (2560 - 2564). Retrieved January 5, 2017 from http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2559/A/115/1.PDF. Thai Business Information Center County Information. Retrieved May 15, 2016 from http://www.thaibizchina.com/thaibizchina/th/about-china/country/ Thai Business Information Center. China Cabinet Announces Guidelines for Deepening China's Annual Economic Reform 2015. Retrieved 15 May 2016 from http://thaibizchina.com/thaibuachaina/th/china/-economic-business/result.php?SECTION_ ID=442&ID=1559 Journal of Social Vol.20 No.1 / 2018 Development