Contraception

การวางแผนครอบครวั (Family planning) อ. สุดกญั ญา ปานเจรญิ

อนามยั การเจรญิ พนั ธ์ ภาวะความแข็งแรงสมบรู ณข์ องรา่ งกาย และจติ ใจ ทเี่ ป็ นผลสมั ฤทธ์ิ อนั เกดิ จาก กระบวนการและหนา้ ที่ ของการเจรญิ พนั ธุท์ ่ี สมบรู ณท์ งั้ ชายและหญงิ ทกุ ชว่ งอายขุ อง ชวี ติ ซง่ึ ทาํ ใหเ้ ขาเหลา่ นน้ั สามารถมชี วี ติ อยใู่ นสงั คมไดอ้ ยา่ งมคี วามสขุ

กระบวนการครอบคลมุ ตลอดชว่ งชวี ติ1. มพี ฒั นาการทางเพศ2. มคี วามพงึ พอใจทางเพศ3. มเี พศสมั พนั ธอ์ ยา่ งปลอดภยั4. ไดร้ บั การตรวจสขุ ภาพระหวา่ งตงั้ ครรภ์5. มศี กั ยภาพในการใหก้ าํ เนดิ และความมอี สิ ระทจี ะตดั สนิ ใจ ในการใหก้ าํ เนดิ บตุ ร เมอื ใดอยา่ งไรโดยคลอดบตุ รอยา่ ง ปลอดภยั6.ผหู้ ญงิ และผชู้ ายมสี ทิ ธเิ ทา่ เทยี มกนั ในการไดร้ บั ขอ้ มลู และ บรกิ ารสขุ ภาพทปี่ ลอดภยั มปี ระสทิ ธภิ าพ และเป็ นท่ี ยอมรบั ในการกาํ หนดหรอื ควบคมุ ภาวะเจรญิ พนั ธุ์

องคป์ ระกอบทสี่ าํ คญั1. การวางแผนครอบครวั2. อนามยั แมแ่ ละเด็ก3. โรคเอดส์4. โรคตดิ เชอื้ ในระบบอนามยั เจรญิ พนั ธุ์5. ความผดิ ปกตขิ องระบบอนามยั เจรญิ พนั ธุ์6. เพศศกึ ษา7. การทําแทง้ และอาการแทรกซอ้ น8. ภาวะการมบี ตุ รยาก9. อนามยั เจรญิ พนั ธใุ์ นกลมุ่ วยั รนุ่10.ภาวะหมดระดู และการดแู ลสขุ ภาพในผสู้ งู อายุ

นโยบายอนามยั การเจรญิ พนั ธุ์ \"คนไทยทกุ คนทงั้ ชายและหญงิ ทกุ กลมุ่ อายุจะตอ้ งมอี นามยั การเจรญิ พนั ธทุ์ ด่ี \"ี1.การวางแผนครอบครวั เพอ่ื สนบั สนนุ ใหค้ นไทย มขี นาดครอบครวั ทเี่ หมาะสมตามความตอ้ งการ หรอื ศกั ยภาพของแตล่ ะครอบครวั2. การอนามยั แมแ่ ละเด็ก เพอ่ื ดแู ลสขุ ภาพของหญงิ ทงั้ กอ่ นระหวา่ ง และ หลงั ตง้ั ครรภ์ ใหม้ กี าร ตง้ั ครรภท์ ป่ี ลอดภยัพรอ้ มทง้ั มลี กู ทสี่ มบรู ณ์แข็งแรง และไดร้ บั การเลย้ี งดอู ยา่ งมีคณุ ภาพ3. โรคเอดส์ ใหค้ วามรู้ ใหค้ าํ ปรกึ ษาแกผ่ มู้ ปี จั จยั เสย่ี งตอ่การเกดิ โรค ตลอดจนควบคมุ ป้ องกนั และใหก้ ารรกั ษาแก่ผเู้ ป็ นโรค4. มะเร็งระบบสบื พนั ธุ์ เฝ้ าระวงั ผมู้ ปี จั จยั เสยี่ งตอ่ การเกดิโรค ใหค้ วามรแู้ ละใหบ้ รกิ ารตรวจวนิ จิ ฉยั โรคอยา่ งรวดเร็วและถกู ตอ้ ง

นโยบายอนามยั การเจรญิ พนั ธุ์5. โรคตดิ เชอื้ ในระบบสบื พนั ธุ์ ควบคมุ ป้ องกนั และรกั ษาโรคตดิ ตอ่ทางเพศสมั พนั ธุ์ และโรคตดิ เชอ้ื อน่ื ๆ ของระบบสบื พนั ธุ์6. การแทง้ และภาวะแทรกซอ้ น ป้ องกนั การแทง้ ใหม้ อี ตั ราลดลง และรกั ษาภาวะแทรกซอ้ นทเี่ กดิ จาก การแทง้ ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม รวมทงั้ มีการแทง้ ทป่ี ลอดภยั7. ภาวะการมบี ตุ รยาก ใหค้ าํ ปรกึ ษา แนะนํา และใหบ้ รกิ ารแกผ่ ูท้ มี่ ีบตุ รยาก8. เพศศกึ ษา ใหค้ าํ ปรกึ ษา และเผยแพรค่ วามรเู้ รอื่ งเพศศกึ ษา แก่ประชากรทกุ กลมุ่ อายอุ ยา่ งถกู ตอ้ งและ เหมาะสม9. อนามยั วยั รนุ่ ใหค้ วามรแู้ ละใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอื่ งเพศศกึ ษาการมีเพศสมั พนั ธอุ์ ยา่ งรบั ผดิ ชอบและปลอดภยั เพอ่ื ป้ องกนั การตงั้ ครรภ์อนั ไมพ่ งึ ปรารถนา และป้ องกนั การตดิ โรคทางเพศสมั พนั ธแ์ ละ โรคเอดส ์10. ภาวะหลงั วยั เจรญิ พนั ธแุ์ ละผสู้ งุ อายุ ใหค้ วามรแู้ ละคาํ แนะนําในการปฏบิ ตั ติ นบาํ บดั รกั ษาให้ ประชากรกลมุ่ นมี้ สี ขุ ภาพดี ใชช้ วี ติ เป็ นประโยชนแ์ กส่ งั คมและครอบครวั

การเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นสมรสระยะเวลา @ กอ่ นแตง่ งาน @ กอ่ นการตง้ั ครรภ์

การเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นสมรส เป้ าหมาย1. ป้ องกนั ปญั หาทางการสมรส (Prevent marital problems)2. ป้ องกนั การปรบั ตวั ทางเพศสมั พนั ธท์ เี่ ขา้ กนั ไมไ่ ด้ (Prevent sexual maladjustments)3. ป้ องกนั การตง้ั ครรภไ์ มป่ รารถนา (Prevent unintended pregnancy)4. ป้ องกนั โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ (Prevent STDs)5. เพอ่ื ใหก้ ารตง้ั ครรภไ์ มม่ ภี าวะแทรกซอ้ น (Improve pregnancy outcomes)

การสง่ เสรมิ สขุ ภาพสตรใี นระยะกอ่ นการตง้ั ครรภ์ แนวทางการพยาบาล1. การใหค้ วามรู้ และคาํ ปรกึ ษาแกส่ ตรที กี่ าํ ลงั เขา้ สวู่ ยั เจรญิ พนั ธุ์ สตรวี ยั เจรญิ พนั ธแุ์ ละครอบครวั2. การใหบ้ รกิ ารคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และ กอ่ นตง้ั ครรภ์

การเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นสมรส วตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ เตรยี มชาย หญงิ ใหม้ คี วามพรอ้ มในการมชี วี ติ คู่ เขา้ ใจบทบาท หนา้ ท่ี แนวทางการเลอื กคคู่ รอง แนวทางการใหค้ าํ ปรกึ ษาดา้ นอารมณ์ ปญั หาสภาพแวดลอ้ ม การเจรญิ พนั ธุ์ การปรบั อารมณเ์ พศ กฎหมายครอบครวั โรคท่ีเป็ นกรรมพนั ธุ์ โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ การคมุ กาํ เนดิ และการวางแผนครอบครวั

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตง้ั ครรภ์ การใหค้ าํ ปรกึ ษาทางการแพทย์ การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งโรคทางพนั ธกุ รรม การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งโรคตดิ ตอ่ ทาง เพศสมั พนั ธ์ การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งการวางแผนครอบครวั การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งเพศ

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตงั้ ครรภ์การใหค้ าํ ปรกึ ษาทางการแพทย์@ Chronic medical diseases - เบาหวาน - โรคไต Cr สงู มโี อกาสทารกพกิ ารสงู - ความดนั โลหติ สงู - โรคหวั ใจ ปจั จบุ นั พบมากขนึ้ - โรคลมชกั การใหF้ olic acidชว่ ยลดปญั หาทารกในครรภ์ ยาป้ องกนั การชกั มผี ลตอ่ ทารกในครรภ์ - โรคจติ@ Infectious diseases - วณั โรค - หดั เยอรมนั มารดาเป็ นหดั เยอรมนั ทารกจะตาบอด หหู นวก เป็ นโรคหวั ใจ

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตงั้ ครรภ์การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งโรคทางพนั ธุกรรม - Thalassemias - Chromosomal abnormalities - Neural-tube defects - Other genetic diseases

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตงั้ ครรภ์การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งโรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ - HIV - Hepatitis - Syphylis - Other STDs

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตงั้ ครรภ์การใหค้ าํ ปรกึ ษาในเรอ่ื งเพศ - Sexual relationship - Anatomy/physiology - Sexual response - Sexual intercourse - Sexual problems - Safe Sex - Sexual hygiene

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตงั้ ครรภ์ การประเมนิ ภาวะเสย่ี ง - การประเมนิ ประวตั คิ วามเจ็บป่ วย - การประเมนิ ภาวะสขุ ภาพอนามยั เจรญิ พนั ธุ์ - การประเมนิ ประวตั คิ รอบครวั โรคทาง พนั ธกุ รรมบางชนดิ - การประเมนิ ภาวะโภชนาการ - การประเมนิ ภาวะเศรษฐกจิ สงั คม และ สงิ่ แวดลอ้ ม

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตง้ั ครรภ์ การตรวจสขุ ภาพรา่ งกาย และการตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร - CBC, UA, FPG - HBsAg, anti HBs - VDRL, anti-HIV - Rubella Ig G - Thalassemia screening - Chest x-ray การใหก้ ารรกั ษาและภมู คิ มุ้ กนั โรคทจี่ าํ เป็ น

บรกิ ารในคลนิ กิ เตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการสมรส และกอ่ นตง้ั ครรภ์ สรปุ เพอ่ื ขจดั ปจั จยั เสยี่ งตา่ งๆ กอ่ นแตง่ งานควรปฏบิ ตั ดิ งั นค้ี อื1. ไปปรกึ ษากอ่ นสมรส และตรวจเลอื ด เสยี แต่ เนน่ิ ๆ (อยา่ งนอ้ ย 8 เดอื น)2. ถา้ ตรวจพบวา่ ยงั ไมม่ ภี มู คิ มุ้ กนั โรคทจี่ าํ เป็ น เชน่ หดั เยอรมนั ควรฉดี กอ่ นตง้ั ครรภอ์ ยา่ งนอ้ ย 3 เดอื น3. ถา้ ตรวจพบวา่ ฝ่ ายใดฝ่ ายหนงึ่ เป็ นพาหะของโรค ตบั อกั เสบ บี ซง่ึ เป็ นโรคตดิ ตอ่ ทม่ี วี คั ซนี ป้ องกนั ได้ คหู่ มนั้ ควรฉดี วคั ซนี ป้ องกนั โรคนใ้ี หค้ รบ 3 ครง้ั ตาม ระยะเวลาทก่ี าํ หนด กอ่ นแตง่ งาน4. ถา้ ตรวจพบวา่ ฝ่ ายใดฝ่ ายหนง่ึ เป็ นโรคตดิ ตอ่ ควร รกั ษาใหห้ ายกอ่ นแตง่ งาน

การวางแผนครอบครวัการวางแผนครอบครัว คอื การทค่ี สู่ มรสวางแผนการมบี ตุ รใหม้ คี วามพรอ้ มทจี่ ะมสี มาชกิ ตามจาํ นวนทต่ี อ้ งการ ในระยะเวลาทเี่ หมาะสมกบั ฐานะทางเศรษฐกจิ และสง่ิ แวดลอ้ มสําหรบั การดาํ รงชวี ติ เพอื่ สขุ ภาพและอนามยั ของครอบครวั นนั้ๆ ซงึ่ จะสง่ ผลตอ่ การพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมของประเทศโดยทก่ี ารวางแผนครอบครวั นน้ั อาจเป็ นไดท้ ง้ั การวางแผนให้มบี ตุ รหรอื ป้ องกนั การมบี ตุ รก็ได้เป้าหมายคอื ครอบครัวมบี ตุ รทเ่ี หมาะสมกบั เศรษฐานะและสง่ิ แวดลอ้ มของครอบครัวทส่ี ามารถเลย้ี งดบู ตุ รไดด้ ที สี่ ดุ

ประโยชน์การคุมกาเนิด สามารถมบี ตุ รในเวลาทเี่ หมาะสม เวน้ ระยะหา่ งการมบี ตุ รตรงตามความตอ้ งการ ป้องกนั การตงั้ ครรภท์ ไ่ี มพ่ งึ ประสงค์ กาหนดจานวนบตุ รไดต้ ามตอ้ งการ ควบคมุ สภาวะทางเศรษฐกจิ ของครอบครัว

ขน้ั ตอนในการใหค้ าํ ปรกึ ษาการวางแผนครอบครวั G : Greeting การใหก้ ารตอ้ นรับอยา่ งอบอนุ่ สภุ าพ ใหข้ อ้ มลู และความสนใจตอ่ ผรู ้ ับบรกิ าร A : Asking เป็ นการซกั ประวตั ผิ รู ้ ับบรกิ าร เพอื่ ทราบปัญหาและ ความตอ้ งการเกยี่ วกบั การวางแผนครอบครัว T : Telling อธบิ ายใหผ้ รู ้ ับบรกิ ารทราบถงึ วธิ คี มุ กาเนดิ วธิ ตี า่ งๆ แตล่ ะวธิ ที ม่ี อี ยู่ ใหท้ ราบถงึ กลไกการคมุ กาเนดิ ประสทิ ธภิ าพ อาการขา้ งเคยี ง และความปลอดภยั ในการใช ้ H : Helping clients choose a method เป็ นการชว่ ยเหลอื ใหผ้ รู ้ ับบรกิ ารไดต้ ดั สนิ ใจเลอื กวธิ กี ารคมุ กาเนดิ ทเ่ี หมาะสม

ขนั้ ตอนในการใหค้ าํ ปรกึ ษาการวางแผนครอบครวั E: Explain หลงั จากผรู ้ ับบรกิ ารไดต้ ดั สนิ ใจเลอื กวธิ กี าร คมุ กาเนดิ แลว้ จะเป็ นขนั้ ตอนของการอธบิ ายและใหบ้ รกิ าร คมุ กาเนดิ R : Return เป็ นการนัดตรวจเพอื่ ตดิ ตามผลหลงั จากการ ใหบ้ รกิ าร โดยตอ้ งมกี ารซกั ถามวา่ มปี ัญหาอะไรเกดิ ขน้ึ หรอื ไม่ ให ้ คาแนะนาชว่ ยเหลอื ดว้ ยความสนใจ

การคมุ กาํ เนดิ (Contraception : Birth Control) ความหมาย หมายถงึ การป้องกนั การปฏสิ นธิวธิ คี มุ กาํ เนดิ ทด่ี ที สี่ ดุ หรอื วธิ คี มุ กาํ เนดิ ในอดุ มคติ1. ประสทิ ธภิ าพสงู ในการป้องกนั การตงั้ ครรภ์ (Effectiveness)2. เป็ นวธิ ที คี่ นนยิ มหรอื ยอมรับ (Acceptability)3. ปลอดภยั ไมม่ อี าการแทรกซอ้ นทร่ี นุ แรงและไมม่ อี นั ตรายแมจ้ ะใช ้ ตดิ ตอ่ กนั เป็ นเวลานาน4. ราคาถกู5. ไมท่ าใหก้ ารเจรญิ พันธลุ์ ดลงหรอื เสยี ไปหลงั จากเลกิ ใช ้ (Reversibility) ในกรณีทเี่ ป็ นการคมุ กาเนดิ แบบชว่ั คราว6. ใชไ้ ดง้ า่ ย สะดวกในการปฏบิ ตั แิ ละการใหบ้ รกิ าร

ชนดิ ของการคมุ กาํ เนดิการคุมกาเนิดแบ่งเป็ น 2 วธิ ี คอื1. การคมุ กาํ เนดิ แบบชว่ั คราว (Temporary contraception)2. การคมุ กาํ เนดิ แบบถาวร (Permanent contraception)

การคุมกาเนิดชั่วคราวทใ่ี ช้ในปัจจุบนั Barrier : condom, diaphragm, IUD ยาเมด็ คุมกาเนิด ยาฉีดคุมกาเนิด ยาฝังคุมกาเนิด กอเอ๊ียะคุมกาเนิด

การคมุ กาํ เนดิ แบบชว่ั คราวแบง่ เป็ น 2 กลมุ่ คอื วธิ ที ใี่ ชฮ้ อรโ์ มน และวธิ ที ไี่ มใ่ ชฮ้ อรโ์ มนฮอรโ์ มนทใ่ี ชใ้ นการคมุ กาํ เนดิ ฮอรโ์ มนทใ่ี ชใ้ นการคมุ กาเนดิ ในปัจจบุ นั มี 2 กลมุ่ไดแ้ ก่ Estrogen สงั เคราะห์ และProgesterone สงั เคราะห์ @ Estrogen สงั เคราะห์ มี 2 ชนดิ คอื - Ethinyl Estradiol ( EE ) - Mestranol @ Progesterone สงั เคราะห์ นยิ มใชค้ มุ กาเนดิ มี 2 ชนดิ คอื - Derivative of 17 - - hydroxyprogesterone - Derivative of 19 - - Nortestosterone

ผลขา้ กงเลคไยกี กงาขรอองอฮกอฤรทโ์ธม์ิ นEstrogen: จะออกฤทธใิ์ นการคมุ กาํ เนดิ โดย1. ยบั ยง้ั การหลง่ั ของ FSH ทําให้ Follicle ไมส่ ามารถเจรญิ เตบิ โต จนถงึ ระยะไขต่ กได้2. ทําใหก้ ลา้ มเนอ้ื ทอ่ นําไขบ่ บี ตวั มากกวา่ ปกติ ทาํ ใหไ้ ขท่ ผี่ สม แลว้ เดนิ ทางเร็วเกนิ ไป ไมส่ ามารถฝงั ตวั ได้3. จะเพมิ่ ฤทธข์ิ อง progestogen ตอ่ เนอื้ เยอื่ เป้ าหมาย โดยจะไป เพมิ่ receptor ตอ่ progestogen ในเนอื้ เยอื่ เหลา่ นนั้4. จะชว่ ยลดปญั หาเลอื ดออกกะปรดิ กระปรอยจากการใช้ progestogen

ผลขา้ กงเลคไยกี กงาขรอองอฮกอฤรทโ์ธมิ์ นProgesterone : จะออกฤทธใ์ิ นการคมุ กาํ เนดิ โดย1. ยบั ยงั้ การตกไข่2. เปลยี่ นแปลงมกู บรเิ วณปากมดลกู โดยมผี ลทาํ ใหม้ กู ปากมดลกู (Cervical mucous) เป็ นดา่ งและเหนยี วขน้3. เปลยี่ นแปลงเยอ่ื บโุ พรงมดลกู ทาใหไ้ มเ่ หมาะสมทจี่ ะใหไ้ ขม่ าฝังตวั4. มผี ลตอ่ การเคลอ่ื นไหวของทอ่ นาไข่ โดยทาใหก้ ลา้ มเนอ้ื ทอ่ นาไข่ บบี ตวั นอ้ ยกวา่ ปกติ5. ทาลายความสามารถของตวั อสจุ ิ (Sperm capacitation) ทจี่ ะผสมกบั ไข่

ผลผขลา้ขงา้ เงคเคยี ยี งขขอองงฮฮอรอโ์ รมโ์นมนEstrogen: มผี ลใหเ้ กดิ การแข็งตวั ของเลอื ด และการอดุ ตนั ของเลอื ดผดิ ปกติ ปวดศรี ษะ ฝ้ า บวมนํา้ลดปรมิ าณนํา้ นม คดั ตงึ เตา้ นม คลน่ื ไส้Progestogen: ผวิ มนั ผมมนั หนา้ มนั สวิ มขี นขน้ึนํา้ หนกั ตวั เพมิ่ยาทที่ าํ ใหป้ ระสทิ ธภิ าพลดลงไดแ้ ก่ ยาแกอ้ กั เสบยาป้ องกนั การชกั

เวลาทคี่ วรเรม่ิ คมุ กาเนดิปกต:ิ เรมิ่ ภายใน 5 วนั แรกของการมรี อบเดอื น (ถา้ ใสห่ ว่ งไม่เกนิ 10 วนั นับจากวนั แรกของรอบเดอื น) หลงั แทง้ : แทง้ อายคุ รรภน์ อ้ ยกวา่ 12 wks เรม่ิ ไดเ้ ลย (ไขต่ กทนั ท)ี แทง้ 12-28 wks เรม่ิ 2-3 wks หลงั แทง้ (ไขต่ ก2-3 wks )หลงั คลอดบตุ ร : เรม่ิ 4-6 wks หลังคลอด (ไขจ่ ะตกเป็ นครัง้ แรกประมาณ 6 wks หลงั คลอด) หรอื เรม่ิ 2-3 wks ในมารดาทไ่ี ม่เลย้ี งบตุ รดว้ ยนมตนเอง หรอื มเี พศสมั พันธก์ อ่ น

ยาเมด็ คุมกาเนิดชนดิ ของยาเม็ดคมุ กาํ เนดิ1. ชนดิ ฮอรโ์ มนรวม (Combined pill) 1.1 ฮอรโ์ มนระดบั เดยี ว (monophasic หรอื fixed dose pill) 1.2 ฮอรโ์ มนหลายระดบั (multiphasic pills)2. ยาเม็ดคมุ กาํ เนดิ ทม่ี แี ตโ่ ปรเจสโตเจน อยา่ งเดยี ว (Progestogen-only pills) 2.1 low dose progestogen (Microdose หรอื Minipills) ป้ องกนั ตกไขไ่ มแ่ น่นอน ใช ้กรณี หา้ มใช ้ estrogen หรอื ระหวา่ งใหน้ มบตุ ร 2.2 high dose progestogen (Postcoital pill หรอื Morning after pill หรอื Emergencycontraception)

ยาเม็ดคุมกาเนิด แบ่งเป็นสามชนิดใหญ่ๆ 1. Minipills มี progesterone อยา่ งเดียว เช่น Exluton 2. Combined pills มีท้งั progesterone และ estrogen 3. Emergency pills

Minipills POPs = progesterone only pills มีขนาดยาต่า ในประเทศไทย ไดแ้ ก่ exluton (lynestrenol 0.5 mg ) เหมาะสาหรับใชใ้ นหญิงท่ีใหน้ มบุตร เพราะไม่ลดปริมาณน้านม การออกฤทธ์ิต่อเน่ืองเหมือนยาฉีดคุมกาเนิด ทาใหป้ ระจาเดือนมานอ้ ยหรือไม่มาเลย ประสิทธิภาพโดยรวมต่ากวา่ combined pills

กลไกการป้ องกนั การตง้ั ครรภ์ มูกปากมดลกู เหนียวขน้ อสุจิผา่ นไดย้ าก เยอ่ื บุโพรงมดลกู ฝ่ อบางไม่เหมาะสาหรับการฝังตวั ของตวั ออ่ น มีฤทธ์ิระงบั การตกไข่ แต่ไม่ดีนกั ประมาณร้อยละ 40-50 ของ ผใู้ ชย้ งั มีการตกไข่เป็นปกติ

การใช้ Minipills คร้ังแรก เริ่มกินวนั ท่ีมีระดูวนั แรก เลือกเมด็ ยาใหต้ รงกบั วนั ท่ีพมิ พก์ ากบั ไว้ เพอ่ื กนั ลืม กินยาเวลาเดียวกนั ทุกวนั ต่อเนื่องจนหมดแผง เมื่อยาหมดแผง ใหเ้ ริ่มกินแผงใหม่เลย ไม่ตอ้ งรอประจาเดือน ตอ้ งต้งั ใจใชย้ า เพราะขนาดยาต่ามาก การกินเลยเวลา หรือลืมกิน ยา มีโอกาสต้งั ครรภส์ ูง

ผลกระทบกบั ยาอน่ื มีผลกระทบเม่ือใชร้ ่วมกบั ยาต่อไปน้ี  ยากนั ชกั  Barbiturates  Rifampicin  Laxatives  activated charcoal อาจทาใหม้ ีเลือดออกผดิ ปกติ ประสิทธิภาพในการคุมกาเนิดลดลง

ข้อห้ามการใช้ยา1. หญิงต้งั ครรภ์2. เป็นโรคตบั ข้นั รุนแรง3. เป็นดีซ่านหรือเคยมีประวตั ิเป็นดีซ่าน4. มีอาการคนั อยา่ งรุนแรง5. เป็นเริมในขณะต้งั ครรภ์6. มีเลือดออกผดิ ปกติในช่องคลอดโดยไม่ทราบสาเหตุ

อาการไม่พงึ ประสงค์1. ในช่วงเดือนแรกอาจมีเลือดออกผดิ ปกติ2. อาจมีประจาเดือนมาไม่ตรงเวลา3. ในช่วงเดือนแรกอาจจะมีอาการคลื่นไส้ ปวดศีรษะ4. นมคดั หรือเตา้ นมโตข้ึนเลก็ นอ้ ย4. น้าหนกั ข้ึน

Combined pills มี 3 แบบ  Monophasic combined 21 tab.  Monophasic combined 28 tab.  Triphasic combined 21 tab.

ชอ่ื การคา้ ชนดิ และขนาดของฮอรโ์ มน / เม็ดEugynon EE (mcg) Progestin (mg)OvralNordiol 50 NorgestrelDiane-35 0.5Microgynon 30Nordett 50 LevonorgestrelAnna 1MicrogestR-den 35 Cyproterone acetateMarvelon 2GyneraMercilon 30 LevonorgestrelMeliane 0.15 30 Desogestrel 0.15 30 Gestodene 0.075 20 Desogestrel 0.15 20 Gestodene 0.075

กลไกการป้ องกนั การตงั้ ครรภ์ ระงบั การตกไข่ เปลยี่ นเยอ่ื บโุ พรงมดลกู ใหไ้ มเ่ หมาะ แกก่ ารฝังตวั มกู ปากมดลกู เหนยี วขน้

ข้อดขี องยาเมด็ คุมกาเนิด ขอ้ ดสี าหรับผใู ้ หบ้ รกิ าร  ใหบ้ รกิ ารงา่ ย ไมต่ อ้ งใชบ้ คุ ลากรทมี่ ที กั ษะระดบั สงู  วธิ กี ารเก็บ จาหน่าย ไมย่ งุ่ ยาก ขอ้ ดสี าหรับผรู ้ ับบรกิ าร  ประสทิ ธภิ าพในการป้องกนั การตงั้ ครรภส์ งู  ใชง้ า่ ย สะดวก  ไมข่ ดั ขวางขนั้ ตอนตา่ ง ๆ ของการมเี พศสมั พันธ์  ประโยชนอ์ นื่ นอกเหนอื จากการคมุ กาเนดิ มคี ณุ คา่ ในการรักษาโรคหลายอยา่ ง เชน่ โลหติ จาง ประจาเดอื นผดิ ปกติ ปวดประจาเดอื น สวิ และอาการที่ เกดิ จากฮอรโ์ มนเพศชายมากกวา่ ปกติ

ขอ้ เสยี ของยาเม็ดคมุ กาํ เนดิ ประสิทธิภาพสูงถา้ รับประทานทุกวนั ประสิทธิภาพต่าถา้ ลืม ผทู้ ี่ใชย้ าเมด็ คุมกาเนิดอาจพบอาการขา้ งเคียงได้ มีผลกระทบเมื่อใชร้ ่วมกบั ยาบางตวั

ฤทธ์ิคุมกาเนิดลดลงเมอ่ื ใช้ร่วมกบั ยาต่อไปนี้ Rifampicin  Sulfonamide Penicillin  Nitrofurantoin Tetracyclin  Barbiturate Neomycin  Phenylbutazone Chloramphenical  Meprobamate,

ยาคุมกาเนิดเพม่ิ ประสิทธิภาพของยาต่อไปนี้ Theophylline  tricyclic antidepressant Phenothiazine Corticosteroid  Cafeine Propanolol  Cyclosporin  โดยอาจเพ่มิ ประสิทธิภาพ และ / หรือ พษิ ของยาหรือทา ใหย้ าหมดไปจากร่างกายชา้ ลง

การรกั ษาอาการขา้ งเคยี ง อาการคลนื่ ไส ้ อาเจยี น แนะนาใหร้ บั ประทานยาในเวลา เดยี วกนั ถา้ มเี ลอื ดออกระหวา่ งรับประทานยา รับประทานยาตอ่ ไป ตามปกติ เลอื ดจะหยดุ ไปเอง ถา้ ออกนานเกนิ 5-6 เดอื น ควร ปรกึ ษาแพทย์ อาการขา้ งเคยี งอนื่ ๆ เชน่ ปวดศรี ษะ ใหพ้ ยายามหาสาเหตอุ น่ื กอ่ น หรอื เปลย่ี นมาใชย้ าทมี่ ฮี อรโ์ มนประกอบอยตู่ า่ ๆ น้าหนักตวั เพม่ิ ถา้ เพมิ่ เกนิ 5 กโิ ลกรัมใน 1 ปี ควรหยดุ ยา ฝ้าทห่ี นา้ เมอื่ หยดุ ยาจะหายได ้ ป้องกนั โดยไมค่ วรถกู แดด นาน ๆ และใชค้ รมี กนั ฝ้า การใหว้ ติ ามนิ บรี วม จะชว่ ยลดการเปลย่ี นแปลงทางอารมณ์ และอาจชว่ ยลดอาการหนา้ เป็ นฝ้าไดบ้ า้ ง



Emergency Contraception• การใช้ Levonorgestrel โดยใชข้ นาด 750 ไมโครกรัม รับประทาน 1 เม็ดภายใน 72 ชม. ภายหลงั รว่ มเพศ รับประทานซ้า 1 เม็ด 12 ชม. หลงั จากรับประทานยาครัง้ แรกปจั จบุ นั รบั ประทานครง้ั เดยี ว 2 เม็ด ภายใน 24 ชว่ั โมงดที สี่ ดุ แตต่ อ้ งไม่เกนิ 120 ชว่ั โมงหลงั มเี พศสมั พนั ธ์ผลขา้ งเคยี ง คลน่ื ไส ้ รอ้ ยละ 16 และมอี าการอาเจยี น รอ้ ยละ 3 ทพ่ี บบอ่ ยคอืภาวะรอบเดอื นผดิ ปกติ ชา้ -เร็วกวา่ เดมิ เนอื่ งจากวธิ นี ไี้ มม่ ฮี อรโ์ มนเอสโตเจนไมค่ วรใชย้ าคมุ ฉุกเฉนิ เกนิ 2 ครัง้ (4 เม็ด) ใน 1 เดอื นในประเทศไทยมจี าํ หนา่ ย 2 ชนดิ คอื Postinor กบั Madonna บรรจแุ ผงละ2 เม็ดใน1 กลอ่ ง ราคาประมาณ 30 บาท

กนิ ยาคุมกาเนิดแบบแผงหลงั มเี พศสัมพนั ธ์ได้ไหม• สามารถใชเ้ ป็ นยาคมุ กาํ เนดิ ฉุกเฉนิ ได้ ใชย้ าคมุ ชนดิ ฮอรโ์ มนเอสโตรเจน 30ไมโครกรมั รบั ประทานครงั้ แรก 4 เม็ดทนั ที ใหเ้ ร็วทสี่ ดุ ไมเ่ กนิ 120 ชว่ั โมง หลงั มเี พศสมั พนั ธ์ และอกี12 ชว่ั โมง รบั ประทานตอ่ อกี 4 เม็ด ควรรบั ประทานยาแกอ้ าเจยี นรว่ มดว้ นทง้ั 2 ครง้ั

กลไกการคมุ กาํ เนดิ“ไมท่ ราบกลไกการคมุ กาเนดิ ทแ่ี น่นอนแตเ่ ชอ่ื วา่ทาใหก้ ารตกไขเ่ ลอ่ื นออกไปรว่ มกบั ผลเฉพาะที่ตอ่ เยอื่ บโุ พรงมดลกู ทาใหไ้ มเ่ หมาะสาหรับการฝังตัวของตวั ออ่ น”