✍️พจนานุกรมพระพุทธธรรม (บาลี-ไทย-อังกฤษ) ว่าที่ ร.ต.องอาจ ชาญเชาวน์ รวบรวม

ปฏสิ นธขิ ณะ พทุ ธธรรม. ปฏสิ นธวิ ญิ ญาณ น. ขณะแหง่ การถอื กําเนดิ ; เมอื เกดิ . n. moment of rebirth; duration of coming into existence ; ปฏสิ สวทกุ กฏ birth-time. ปฏสิ สวะ น. วญิ ญาณทตี อ่ ชาตหิ นงึ กับอกี ชาตหิ นงึ ; วญิ ญาณทถี อื ปฏสิ นธิ ; ปฏสิ งั ขรณ์ วญิ ญาณทถี อื กําเนดิ ; ความสาํ นกึ ในการเกดิ ใหม.่ ปฏสิ นั ธาร n. consciousness connecting one life with the other ; ปฏสิ มั ภทิ ามรรค consciousness which takes the new existence. ปฏสิ ารณยี กรรม น. อาบตั ทิ กุ กฏ เพราะรับคําหรอื รับนมิ นตแ์ ลว้ ไมป่ ฏบิ ตั ติ าม ; อาบตั ทิ กุ ขอ้ . ปฐมฌาน n. (the) offence of “doing ill” for not keeping the promise. ปฐมเทศนา น. รับปาก ; รับคํา ; รับปากรับคํา. ปฐมธาตุ n. promise ; assent ; consent. น. ซอ่ มแซม ; ดดั แปลงใหด้ ขี นึ ; ซอ่ ม. n. restoration ; mending ; repairs. ก. รับรอง ; ทักทาย; ปราศรัย. v. hospitality. น. ชอื คัมภรี ใ์ นทกุ ขทกนกิ าย แหง่ พระสตุ ตันปิฎก แปลวา่ “ทาง แหง่ ความแตกฉาน” เป็ นชอื ของคัมภรี .์ n. name of a book is Khuddaka- Nikaya of Suttantapitaka. น. กรรมคอื การขอโทษหรอื ประนปี ระนอมกบั คฤหสั ถ์ สงฆล์ งโทษ แกภ่ กิ ษุ ผพู ้ ดู จากา้ วรา้ วคฤหัสถ์ ใหไ้ ปขอโทษเขาใหเ้ สร็จสนิ กัน ไป ; การขอโทษคฤหัสถ์ n. reconciliation ; formal proceeding by which a monk expiates on offence committed against a layman. น. ฌานทหี นงึ n. (the) First Absorbtion. น. แสดงธรรมครังแรก ; พระธรรมเทศนาครังแรก ; แสดงธรรมครัง แรก. n. First Sermon. น. ธาตดุ นิ . n. solid earth.

ปฐมยาม น. ยามทหี นงึ แหง่ ราตรกี าล จากเวลา 18.00 น.ถงึ 22.00 น. ปฐวี n. (the) first watch (of the night) from 6.00 to 10.00 p.m. ปณธิ าน น. แผน่ ดนิ ; โลก. ปทมุ n. earth. ปธาน น. ความตังใจ ; ความปรารถนา ; ปรารถนา. ปปัญจธรรม n. determination ; longing. น. บัวหลวง ; บัว . ปปาตะ n. lotus. ปรทัตตปู ชวี ี น. ความเพยี ร ; ความมมุ านะ ปรปัจจัย n. effort ; exertion ; striving . น. ธรรมทที ําใหเ้ นนิ ชา้ ; ธรรมทเี ป็ นอปุ สรรคแกค่ วามกา้ วหนา้ ทาง ปรมตั ถ์ จติ ; ธรรมฝ่ ายชวั เชน่ ตัณหา ,มานะ , ทฏิ ฐิ ทําใหไ้ ม่ ปรมตั ถธรรม เจรญิ กา้ วหนา้ ; ธรรมทเี นนิ ชา้ . ปรมตั ถสจั จะ n. prolixity ; obstacle ; hindrance to spiritual progress ; ปรโลก any of the evil conditions ; slowness. ปรวาทะ น. เหว ; หนา้ ผาทชี นั ; เหวผา. n. precipice ; steep rock. ว. ผอู ้ าศยั สงิ ทผี อู ้ นื ใหเ้ ลยี งชวี ติ . a. living on what is given by others. ว. มผี อู ้ นื เป็ นปัจจัย ; อาศยั ผอู ้ นื ; ยงั ตอ้ งเชอื ตามผอู ้ นื ; อาศยั ผคู ้ น. a. relying or dependent on someone else. น. ประโยชนอ์ ยา่ งยงิ ; ความจรงิ ขนั สดุ ทา้ ย ; ประโยชนส์ งู สดุ . n. highest ideal ; absolute truth ; ultimate reality. น. ความดสี งู สดุ , ธรรมเป็ นจรงิ สงู สดุ n. ultimates. น. ความจรงิ สงู n. ultimate truth. น. โลกอนื ; โลกหนา้ ; ภพหนา้ . n. other world ; world beyond world to come. น. ถอ้ ยคํา หรอื ความเห็นทตี รงกันขา้ ม ; ความเห็นคา้ น; ความเห็นโตแ้ ยง้ .

ปรวาที n. contrary words or view ; opposite view. ปรหงิ สา ว. ผคู ้ า้ น ; ฝ่ ายคา้ น ; ฝ่ ายไมเ่ ห็นดว้ ย. ปรหติ ะ a. opponent in controversy ; opposer. ประการ น.การเบยี ดเบยี นผอู ้ นื ; เบยี ดเบยี น. ประกาศ n. hurting others. น.ประโยชนข์ องผอู ้ นื ; ประโยชนต์ กแกผ่ อู ้ นื . ประคดอก n. good or welfare of others. ประคดเอว น. ทาง ; อาการ ; วธิ ี ; กําหนด ; แนว. ประเคน n. way ; mode ; method ; fixing. ประชมุ เพลงิ ก. แจง้ ใหท้ ราบ ; แจง้ ใหร้ .ู ้ ประณาม v. to announce ; to make known ; to inform ; to apprise. น. การแจง้ ใหท้ ราบ . ประณีต n. announcement ;information ; making known. ประดษิ ฐาน น. ผา้ คาดอก. ประธานคณะวนิ ัยธร n. breast girdle . น. ผา้ คาดเอวตา่ งเข็มขดั ; กายพันธนะ ; ผา้ คาดเอว. n. girdle ; waist-band. ก. กริ ยิ าทสี ง่ ของถวายพระ แสดงวา่ ไดม้ อบใหแ้ ลว้ v. give or present something by hand to the monk. ก. ขดุ ไฟไหมก้ องฟืนเผาศพ. v. light the funeral pyre. น. การนอบนอ้ ม ; นอบนอ้ ม. n. veneration ; homage ; humbleness . น. ขบั ไล.่ n. excommunication. ว. เลศิ ; อรอ่ ย ; เกลยี งเกลา ; ดเี ลศิ . a. excellent ; delicious ; refined. น. ตงั ไว ้ ; ตงั ขนึ ; การตงั . n. fixing ; setting up. น. ภกิ ษุผไู ้ ดร้ ับแตง่ ตังใหเ้ ป็ นประธานคณะวนิ ัยธร เป็ นใหญใ่ น คณะวนิ ัยธรทกุ ชนั ทัวราชอาณาจักร เป็ นประธานคณะวนิ ัยธรชนั ฎกี าโดยตําแหน่ง.

ประธานสงั ฆสภา n. Chief of all Ecclesiastical Courts. ประพรม น. ภกิ ษุผไู ้ ดร้ ับเลอื กจากสมาชกิ สงั ฆสภา เพอื ใหส้ มเด็จ ประมาณ พระสงั ฆราชทรงแตง่ ตังใหด้ ํารงตําแหน่งเป็ นประธานสงั ฆสภา. ประมาท n. Speaker of the Ecclesiastical Assembly. ประมขุ ก. พรม ; โปรย. v. sprinkle. ประโยค น. นับ ; ขนาด ; จํานวน ; มาตรฐาน ; กะหรอื คะเน ; กะ. n. measure ; size ; standard. ปรักกมธาตุ น. ความพลงั เผลอ ; ความไมร่ ะมดั ระวงั ; ความขาดสต.ิ ปรัชะ n. carelessness ; negligence ; remissness. ปรัตถะ ว. หัวหนา้ ; เดน่ ; ปรากรดิ a. chief ; prominent. ปรากฤต น. สว่ นดา้ นหนา้ ; สว่ นหนา้ ของบา้ น; สว่ นหนา้ . ปราชยั n. front ; house –front. น. ชนั การศกึ ษาภาษาบาลี เชน่ ประโยค 4 ประโยค 5 เป็ นตน้ n. grade or standard of a Pali-study. น. ลงมอื กระทํา ; กระทํา ; วธิ ี ; แนว. n. undertaking ; means. น.ธาตคุ อื การกา้ วไปขา้ งหนา้ , ธาตคุ อื ความบากบัน ; ธาตใุ หก้ า้ ว ไป. n. element of striving. น. มาจากสนั สกฤตวา่ prayna หรอื ปรัชญา n. wisdom ; insight. น. ประโยชนข์ องผอู ้ นื ; ประโยชนต์ กแกผ่ อู ้ นื . n. welfare or benefit of others. น. สนั สกฤตเขยี นวา่ pruhuta แปลวา่ ภาษาทัวไปหรอื ธรรมชาติ n. Prakit. น. ภาษาสนั สกฤต คอื prakrta แปลวา่ เป็ นธรรมชาตหิ รอื พนื เมอื ง ตรงขา้ มกบั ภาษาสนั สกฤต. n. Prakrit. น. ความพา่ ยแพ ้ ; การยอมแพ.้ n. defeat.

ปราภวะ น. ความเสอื ม ; ความพนิ าศ ; เสอื มเสยี . ปรามาส n. disgrace ; ruin. น. ตดิ ; ถกู ตอ้ ง; อยใู่ นอํานาจของสงิ ใดสงิ หนงึ ; การลบู คลํา. ปราสาท n. being attached to ; touching ; being under the influence ปราสาท of. น. ศพั ทเ์ ขมร ในภาษาองั กฤษ คลา้ ย central shrine. ปรกิ ถา n. prasat. น. ทอี ยซู่ งึ มกี ารกอ่ สรา้ งอยา่ งดี ; ทอี ยซู่ งึ เป็ นทตี ังแหง่ ความพอใจ ปรกิ ปะ เชน่ ทอี ยขู่ องเศรษฐี . พระราชา, เทพ , คฤหัสถอ์ นั ใหญข่ อง เจา้ นาย. ปรเิ ฉทรปู n. mansion; palace ; castle. ปรญิ ญา น. การพดู เลยี บเคยี ง ; การพดู ออ้ มคอ้ ม ; การพดู เรมิ ตน้ ; การพดู ปรญิ เญยยธรรม ออ้ ม ๆ . ปรณิ ามธรรม n. round-about talk ; introduction. ปรณิ ามะ น. โกรธ; ขนุ่ เคอื ง ; ความโมโห ; ความกระวนกระวาย ; ความ ปรณิ ายก กาํ เรบิ ; ความคะนอง ; โกรธา. ปรณิ ายกรตนะ n. anger ; fury ; effervescence. ปรติ ตะ น. รปู กําหนดเทศะ. n. material quality of demarcation. น. ความรรู ้ อบ ; ความรอบร;ู ้ การหยงั ร.ู ้ n. exact knowledge ; full understanding. น. ธรรมทคี วรกําหนดรอู ้ ันไดแ้ ก่ ทกุ ข.์ n. what should be known exactly , that is suffering. ว. มคี วามเปลยี นแปลงเป็ นธรรมดา. a. subject to change. น. ความเปลยี นแปลง . n. change. ว. ผเู ้ ป็ นหวั หนา้ ; ผนู ้ ํา ; ผแู ้ นะนํา ; บคุ คลทเี ป็ นหวั หนา้ . a. chief ; leader ; adviser ; counselor. น. ขนุ พลแกว้ ; ขนุ พลของพระเจา้ จักรพรรดิ ; ขนุ พลใหญ.่ n. chief of the army of a universal monarch. ว. เล็กนอ้ ย ; กามาวจร กลา่ วคอื ยังทอ่ งเทยี วในกาม ; นอ้ ย.

a. small ; little ; roaming in the plane of senses. ปรติ ร,ปรติ ตะ น. ป้องกัน เชน่ การสวดปรติ ร ก็คอื สวดพทุ ธวจนะ เป็ นเครอื ง ป้องกนั ภยั ทเี ห็นไดง้ า่ ย เมอื ตงั อยใู่ นศลี ธรรมตามนัยแหง่ พระ พทุ ธวจนะนัน ๆ แลว้ ภยั อนั ตรายก็สนิ ไป ; ตํานานหนงึ เรยี กปรติ ร หนงึ . n. protection ; safeguard. ปรเิ ทวะ น. ความพไิ รรําพัน ; ความบน่ เพอ้ . n. lamentation ; wailing. ปรนิ พิ พานะ น. สนิ ชวี ติ ของพระพทุ ธเจา้ หรอื พระอรหันต์ ; ดบั กเิ ลสอยา่ ง ,ปรนิ พิ พาน สนิ เชงิ ; พน้ จากการเวยี นวา่ ยตายเกดิ ; การดบั ขณั ฑข์ องพระพทุ ธ องค์ ; การดับรอบ. n. death of the Buddha or Arahants ; absolute extinction of evil passions ; final release from the circle of rebirth. ปรปิ ักกะ ว. แกม่ าก ; สกุ งอม ; เจรญิ เต็มที ; เจรญิ แลว้ . a. quite ripe ; well matured ; old enough. ปรปิ ันถะ น. อันตราย ; อปุ สรรค ; ภยนั ตราย. n. danger ; obstacle. ปรปิ ากะ น. ความสกุ ; ความงอม ; ความแก;่ ความมอี าย.ุ n. ripeness ; maturity. ปรปิ จุ ฉา น. ซกั ถาม ; การถาม ; ถาม. n. interrogation ; question. ปรปิ ณุ ณะ ว. บรบิ รู ณ์ ; เต็มเปียม ; สมบรู ณ์ ; พรอ้ มสรรพ. a. quite full ; fulfilled ; complete ; perfect. ปรพิ าชก น. นักบวชนอกพระพทุ ธศาสนา ; นักบวชผทู ้ อ่ งเทยี วไป ; คนที ทอ่ งเทยี วไป โดยไมอ่ ยกู่ บั ที ; คนนอกศาสนา. n. wandering religious mendicant ; wanderer ; wandering man. ปรภิ าษ น. ดา่ โดยออ้ ม ,เป็ นคําคกู่ ับ อกั โกสะ หรอื ดา่ โดยตรง. n. indirectly abuse or blame. ปรโิ ภคเจตยิ ะ,บรโิ ภค น. เจดยี ์ ทพี ระพทุ ธเจา้ ทรงเคยใชส้ อย อาทเิ ชน่ บาตร จวี ร เป็ น เจดยี ์ ตน้ . n. monument (of the Buddha’s utility).

ปรโิ ภชนยี ะ ว. นําสําหรับใช ้ เชน่ สําหรับลา้ งหรอื ซกั เป็ นตน้ คกู่ บั ปานยี ะ นํา สําหรับดมื ; เป็ นของควรแกก่ ารบรโิ ภค. ปรมิ ณฑล a. that which is used for cleaning or washing. ว. กลม ; วงกลมโดยรอบ ; วงรอบ. ปรมิ ทั ทนะ a. round ; circular ; like a circle. ปรมิ ติ ,ปรมิ ติ ะ น. บรเิ วณ . ปรยิ ัติ n. vicinity ; precint. ปรเิ ยสนา น. นวด ; ขยํา ; กด ; ยําย;ี การเอาเปรยี บ ; การขยํากด. ปรสิ ทสู กะ n. massaging ; crushing ; subduing. ว. อันจํากัด ; อนั ถกู จํากดั หรอื กําหนดให ้ ; นับไว.้ ปรสิ สยะ a. limited ; restricted. ปรสิ สาวนะ น. จากบาลี ปรยิ ตฺติ คมั ภรี ศ์ าสนา ; การเลา่ เรยี นศาสนา. ปรสิ ญั ู n. scripture ; learning. ปรโิ สธนะ น แสวงหา. ปรหิ านะ n. quest. ว. ผปู ้ ระทษุ รา้ ยบรษิ ัท ; ผทู ้ ําบรษิ ัทใหเ้ สยี หายหรอื น่าเกลยี ด เมอื ปรปู ฆาตะ ความผดิ ปรกตหิ รอื ความประพฤตชิ วั ของตน ; ผทู ้ ําใหบ้ รษิ ัทเสยี . a. one who defiles the assembly ; black sheep in an assembly. น.อันตราย ; ความลําบาก ; ภยันตราย. n. danger ; trouble ; doom. น. ผา้ กรองนํา , อันเป็ นบรขิ ารสาํ คัญของภกิ ษุ. n. water – strainer ; filter. ว. ผรู ้ จู ้ ักประชมุ ชน ; ผรู ้ จู ้ ักบรษิ ัทโดยรกู ้ ารเขา้ สงั คม. a. knowing the assembly. น. การชาํ ระ ; การทําใหบ้ รสิ ทุ ธิ ; บรสิ ทุ ธิ n. purification ; cleansing. น. ความเสอื ม ; ความลม่ จม; ความหมดสนิ ไป ; บางทเี ขยี นวา่ ปรหิ าน. n. falling away ; degeneration ; wasting away. น. ทํารา้ ยผอู ้ นื . n. injuring others.

ปรปู วาทะ น. กลา่ วรา้ ยหรอื วา่ รา้ ยผอู ้ นื . ปลงชวี ติ n. reproaching others. ปลงบรขิ าร ก. ฆา่ ; ฆา่ ใหต้ าย . v. kill. ปลงผม ก. ภกิ ษุมอบบรขิ าร . อนั ไดแ้ กเ่ ครอื งใชส้ ว่ นตวั ใหแ้ กผ่ นู ้ ันผนู ้ กี อ่ น ปลงศพ ถงึ แกม่ รณภาพ. ปลงอนจิ จัง v. give the requisites to someone before death by a ปลงอาบัติ monk. ก. โกนผม ; โกนศรี ษะ ; ใชส้ าํ หรับนักบวช ปลงอายสุ งั ขาร v. shave the head. ก. เผาศพ ; จัดการศพใหล้ ลุ ว่ งไป ; จัดการเผา. ปลาสะ v. cremate ; to conduct a funeral. ปลโิ พธ ก. พจิ ารณาเห็นวา่ ไมเ่ ทยี ง ; นกึ สงั เวชใจ. ปสาธนะ v. consider as impermanent. ปสาธรปู ก. แสดงอาบัติ ; ทําอาบัตใิ หห้ มดไป เฉพาะอาบตั ทิ พี น้ ไดด้ ว้ ย ปหานปธาน การแสดง และบอกแกภ่ กิ ษุอนื ; การสารภาพผดิ เพอื ลา้ งบาป. ปหานะ v. expiate an offence. ก. กําหนดวนั ปรนิ พิ พาน ตังใจวา่ จะสนิ ชวี ติ เมอื นันเมอื นี เป็ นการ กาํ หนดวนั ตาย. v. fix the day for parinibbana or passing away by the Lord Buddha. น.ใบไม ้ n. leaf. น. ความกังวลใจ ; เครอื งกดี กัน ; ความหว่ งใย. n. anxiety ; hindrance; impediment. น. เครอื งประดับ ; เครอื งตกแตง่ ; เครอื งแตง่ . n. ornament ; decoration. น. รปู ประสาททรี ับอารมณ์. n. sensitive derivative materiality. น. เพยี รละบาป ; ความเพยี รเลกิ บาป. n. effort to give up demerit. น. การละ ; การเลกิ .

ปหาสะ n. removal ; avoidance. ปักขคณนา น. ความรา่ เรงิ ; ความแจม่ ใส. n. great joy ; mirth. ปักขะ, ปักษ์ น. คํานวณปักษ์ ; นับวนั ทางจันทรคติ ; วถิ คี ํานวณทางปักษ์. n. counting a fortnight; counting lunar days ; half – ปักขนั ทกิ าพาธ month. ปักขกิ ะ น. ฝ่ าย ; ขา้ ง ; คณะ ; ปีก ; กงึ เดอื นทางจันทรคติ ; เดอื นหนงึ มี สองปักษ์ ปักขปิ นะ n. side ; part ; wing; (a) fortnight ; half a lunar month. ปัคคหะ,ประเคราะห์ น. โรคบดิ ; โรคลงโลหติ ; โรคทอ้ งรว่ ง . ปังกชะ n. diarrhea ; bloody flux. ปังกะ ว. ผเู ้ ป็ นพวก ; ผเู ้ นอื งในฝ่ ายนันฝ่ ายนี ; ประจํากงึ เดอื น ;พรรค ปังค,ุ ปังคลุ ะ พวก. ปัจจนกี ะ,ปัจจนกึ a. belonging to faction ; siding with . ปัจจเวกขณ์ น. อาหารทถี วายแกส่ งฆ์ กงึ เดอื นตอ่ ครังหนงึ ปัจจักขะ,ประจักษ์ n. food given to the monk once a forth-night. ปัจจักขานะ น. สนับสนุน ; ยกยอ่ ง ; ความเพยี ร. n. lifting ; support ; patronage ; exertion ; energy. น. ไทยใชเ้ ป็ นบงกช ดอกบวั ; สงิ ทเี กดิ ในเปือกตม ; เปลอื กตม. n. lotus ; that which is risen from the mud. น. ตม ; เปือกตม ; ความไมส่ ะอาด n. mud ; mire ; defilement. ว. และ น. งอ่ ย ; คนงอ่ ย ; พกิ าร ; คนพกิ าร ; คนทพุ ลภาพ. n. lame; cripple. น. ขา้ ศกึ ; ศตั รู ; ฝ่ ายตรงขา้ มกัน ; ขา้ ศกึ ศัตรู n. enemy ; opponent. น. การพจิ ารณา ; การวเิ คราะห.์ n. consideration ; reflection. ว. ปรากฏแกต่ า ; รไู ้ ดด้ ว้ ยประสาทสมั ผัส ; ชดั เจน. a. evident ; perceptible to the senses. น. สละ ; บอกคนื ; ปฏเิ สธ ; การยกเลกิ . n. giving up refection ; denial.

ปัจจัตตะ ว. เฉพาะตัว ; แตล่ ะบคุ คล ; เฉพาะตน. a. separate ; adv. Separately ; individually. ปัจจัตถรณะ น. เครอื งปลู าด; ผา้ ปนู อน ; ผา้ คลมุ ; บรรจถรน์ n. something spread against ; cushion or carpet to sit on ; bed-sheet ; cover. ปัจจัตถกิ ะ น. ขา้ ศกึ ; ศตั ร;ู ฝ่ ายตรงขา้ ม (ใน ส. ปฺรตฺยยํ) n. enemy ; opponent. ปัจจันตประเทศ น. เขตขา้ งเคยี ง n. bordering regions. ปัจจันตประเทศ น. เขตรอบนอก ; ชานประเทศ ; ประเทศปลายเขตแดน. n. outskirts of the country. ปัจจันตะ ว. ชายแดน ; ชนบท ; ทสี ดุ แดน. a. at the border of the country ; at country –side. ปัจจัย น. เครอื งสนับสนุน ; เหตุ ; สงิ จําเป็ น เชน่ ปัจจัย 4 ; หนทาง. n. support ; cause ; requisite . ปัจจามติ ร น.ขา้ ศกึ ; ศัตรู ; ผเู ้ ป็ นอมติ รตอ่ (ส. ปฺรตฺยมติ ร) n. enemy ; adversary. ปัจจคุ มนะ,ประจคุ ม น. ลกุ ขนึ ตอ้ นรับ; ตอ้ นรับ. n. receiving. ปัจจทุ ธรณ์ ก. น. เลกิ ใช ้ (เครอื ง หม่ เกา่ ) v. give up the use of and old robe. ปัจจบุ ัน ว. ปรากฏเฉพาะหนา้ ; มอี ยเู่ ป็ นอยู่ ; เวลาเดยี วนี. a. present ; existing. ปัจจปุ ัฏฐาน น. ความปรากฏ ; การรับใช ้ ; ความเขา้ ใจ. n. appearance ; understanding. ปัจจสู กาล,ปัจจสู สมยั น. ไทยใชย้ อ่ ปัจจสุ มยั เชา้ ตรู่ ; รงุ่ อรณุ ; ใกลร้ งุ่ ; เวลาเชา้ มดื . n. early morning ; dawn. ปัจเจกพทุ ธะ, พระ น. ทา่ นผตู ้ รัสรเู ้ ฉพาะตน. มไิ ดส้ งั สอนหรอื ประดษิ ฐานศาสนาขนึ ; ปัจเจกพทุ ธเจา้ ชอื พระพทุ ธเจา้ ทรี เู ้ ฉพาะตัว. n. independent or private Buddha. ปัจเจกะ ว. เฉพาะตน ; แยกกนั ; ผเู ้ ดยี ว; เฉพาะตวั .

a. separate ; single. ปัจฉา ว. ภายหลัง ; เบอื งหลงั . adv. afterwards. ปัจฉาภตั ว. ภายหลังอาหาร ; เวลาหลงั เทยี ง. adv. after – meal – time ปัจฉาสมณะ น. ภกิ ษุผตู ้ ดิ ตามภกิ ษุผใู ้ หญ่ ; สมณะผตู ้ ามหลงั . n. behind monk ; junior monk who walks behind a senior one. ปัจฉมิ ว. หลงั สดุ ; ตําสดุ ; ดา้ นตะวนั ตก ; ชอื ตะวนั ตก ; ตก. a. hindmost ; latest ; western. ปัจฉมิ ชาติ น. ชาตสิ ดุ ทา้ ย ; ครังสดุ ทา้ ยทที ํา. n. last birth. ปัจฉมิ ทศิ ,ประจมิ ทศิ น. มาจากบาลี ปัจฉมิ ทสิ จากสนั สกฤต ปฺรศฺจมิ ทศิ ทศิ เบอื งหลัง ; ทศิ ตะวนั ตก ; ตะวนั ตก. n. western direction ; west. ปัจฉมิ พรรษา น. ฝนตกตอนปลายฤดู n. (the) latter period for keeping the rains. ปัจฉมิ ยาม น. ยามสดุ ทา้ ย แหง่ ราตรกี าล; เวลา ระหวา่ ง 2.00 น. ถงึ 6.00 น ; ยามหลับ. n. last watch of the night ; from 2.00 to 6.00 a.m. ปัชโชตะ น. แสงสวา่ ง ; ประทปี ก็ได.้ n. light ; lamp. ปัญจกะ น. หมวด 5. (บาลคี อื เบญจก) n. group of five ; pentad. ปัญจทวาร น. ประตู 5 กลา่ วคอื ตา, ห,ู จมกู , ลนิ , กาย; ทวารทัง 5. n. five doors senses: eye, ear, nose , tongue and body. ปัญจทวารวถิ ี น. วถิ แี หง่ อารมณ์ทางทวาร 5 คอื ตา, ห,ู จมกู , ลนิ และกาย. n. course of cognition through five doors of senses: eye, ear , nose , tongue and body. ปัญจทวาราวชั ชนะ น. ระลกึ ทางทวาร 5 กลา่ วคอื การทจี ติ ออกจากภวงั ค์ (ทําหนา้ ที รับรรู ้ ับทราบทางทวารทัง 5 คอื ตา , หู , จมกู , ลนิ , กาย. n. turning to impressions at the five doors of senses.

ปัญญา น ความรู ้ ; ความรอบรู ้ ; ความฉลาดจากความคดิ และการเรยี น. ปัญญาจักขุ n. wisdom ; insight. ปัญญาธนะ น. ตาปัญญา ; ดว้ ยตาปัญญา. ปัญญาพละ n. (the) eye of wisdom. ปัญญาภมู ิ น ทรัพย์ คอื ปัญญา. ปัญญารตนะ n. (the) treasure of wisdom. ปัญญาวมิ ตุ น. ธรรมทเี ป็ นกําลัง n. strength. ปัญญาวมิ ตุ ิ น. ภมู ิ หรอื พนื แหง่ ปัญญาญาน. n. ground or stage of wisdom. ปัญญาวฑุ ฒิ น. แกว้ คอื ปัญญา. ปัญญาสมั ปทา n. (the) gem of wisdom. ว. มาจากบาลี ปณฺญาวมิ ตุ ฺต ผหู ้ ลดุ พน้ เพราะปัญญา ; ความหลดุ ปัญฑปุ ลาส พน้ ดว้ ยปัญญา. a. freed by reason or wisdom. ปัญหา น. หลดุ พน้ ดว้ ยปัญญา. ปัญหาพยากรณ์ n. emancipation through insight ; deliverance through ปัฏฐาน wisdom. น. ความเจรญิ แหง่ ปัญญา . n. increase or prosperity of knowledge. น ถงึ พรอ้ มดว้ ยปัญญา ; ความสมบรู ณ์ดว้ ยปัญญา ; ใหม้ ปี ัญญา. n. success in obtaining wisdom ; successful attainment of wisdom ; friend by aid. น. ใบไมเ้ หลอื งหรอื แก่ ; คนทเี ตรยี มตัวจะบวช ; เตรยี มตวั บวช. n. withered leaf ; one who is about to leave the household life. น. มาจากบาลี ปณฺห คําถาม ; คําสอบถาม ; ขอ้ สงสยั . n. question ; inquiry ; problem. น. ตอบปัญหา. n. answering a question. น. ชอื คัมภรี ท์ ี 7 แหง่ อภธิ มั มปิฏก ; ทตี งั หรอื ปัจจัย ; การเรมิ ตัง. n. name of the Seventh Book of Abhidhamma ; base or

ปัณณัตติ cause or supporting factor. ปัณณัตวิ ชั ชะ น. บญั ญัต.ิ ปัปผาสะ n. pass. ปัพพาชนยี กรรม น. โทษทางพระบญั ญัตหิ รอื กฎของสงฆ์ คกู่ ับคําวา่ โลกวชั ชะ คอื โทษทางโลก. ปัสสทั ธิ n. offence according to the enacted precepts. ปัสสาสะ น. ปอด . ปากตกิ ะ n. lungs. ปาจนะ น. กรรมคอื ขบั ไล่ กระทําเป็ นการสงฆ์ กลา่ วคอื สงฆล์ งโทษภกิ ษุผู ้ ปาจรยิ ะ เป็ นอลัชช,ี ประพฤตไิ มส่ มควร , ประจบคฤหสั ถ,์ บรโิ ภคอาหารใน เวลาวกิ าล, ดมื นําเมา , ฟ้อนรําขบั รอ้ ง เลน่ ซนอนื ๆ ; การขบั ปาจติ ตยิ ะ,ปาจติ ตยี ์ ออกไป. n. ecclesiastical act of excommunication ; punishment done to the monk deserving to be exiled ; excommunication. น. สงบระงับ. n. calmness ; tranquillity ; serenity ; quietness. น. ลมหายใจออก ; หายใจออก. n. exhaled breath ; exhalation. ในพจนานุกรมฉบบั สมาคมบาลปี กรณว์ า่ หายใจเขา้ จงึ ตา่ งกนั ว. เป็ นปรกติ ; ในสภาพเดมิ ; อยใู่ นสภาพปกต.ิ a. natural ; in its original or natural state. น. ปฏกั มาจากสนั สกฤตวา่ ปราชน. n. goad. น. อาจารยร์ นุ่ เกา่ กอ่ น ; อาจารยแ์ ตป่ างกอ่ น ; อาจารยข์ อง อาจารย.์ n. ancient teacher ; teacher upon the teacher ; teacher of teachers. ว. ชอื อาบัติ ; อาบัตทิ ตี อ้ งการใหผ้ ลู ้ ะเมดิ แสดงอาบตั ิ เปรยี บดว้ ย ลหโุ ทษ a. name of an offence; offence requiring expiation ; minor offence.

ปาจนี า,ปราจนี ว. ดา้ นตะวนั ออก ; ทางตะวนั ออก. a. eastern. ปาฏโิ มกข์ น. ทศิ ตะวนั ออก. n. east. ปาฐะ น. ประมวลศลี ของพระสงฆ์ ทสี วดทกุ กงึ เดอื น ; เป็ นการประมวล ปาณะ พทุ ธบญั ญตั .ิ ปานะ n. collection of the precepts of Buddhist monks chanted ปานยี ฆฏะ every fortnight. ปานยี ะ น. ศลี ทเี ป็ นใหญเ่ ป็ นประธาน ของคฤหัสถ์ เป็ น ศลี 5 , ของ อบุ าสกอบุ าสกิ า คอื ศลี 8, ของสามเณร คอื ศลี 10 , ของภกิ ษุ ปาปิ จฉะ คอื ศลี 227 ของภกิ ษุณี 331 ขอ้ ปาปิ มา n. principal precepts. ปาพจน,์ ปาวจนะ น. อา่ นหนังสอื เรยี น ; ขอ้ ความ ; พระบาล;ี วธิ สี ารยายคัมภรี พ์ ระ ปาโมกข์ เวทย.์ n. text – reading ; (a) passage . น. สตั วม์ ชี วี ติ ; ลมหายใจ. n. living being. น. นําดมื ; ดมื ; นําสําหรับดมื . n. drink ; drinking ; potable. น. หมอ้ นํา. n. water – pot ; pot for drinking water. ว. ควรดมื ; ดมื ได ้ ; ควรแกก่ ารดมื ” a. drinkable. น. นํา ; นําดมื ; เครอื งดมื ก็เรยี ก. n. water ; drink ; beverage. ว. ผมู ้ คี วามปรารถนาลามก; ความอยากลามก. a. having sinful desires. ว. ผมู ้ บี าป ; ผมู ้ บี าปกรรม. a. sinful. น พระไตรปิฎก ; พระพทุ ธพจนท์ เี ป็ นประธาน; พทุ ธวจั นะ. n. Tripitaka ; principal or significant Buddha’s words. ว. ผเู ้ ป็ นใหญ่ ; ผเู ้ ป็ นประธาน ; ผทู ้ เี ป็ นหัวหนา้ .

a. leader ; chief ; eminent person. ปารคู ว. ผถู ้ งึ ฝัง ; ผบู ้ รรลสุ งิ ทมี งุ่ หมาย. a. gone to the other shore ; achieving the goal. ปาระ น ฝังตรงขา้ ม ; ความสาํ เร็จ ; จดุ ทหี มาย ; จดุ หมาย. n. other shore ; success ; goal ; destination. ปาราชกิ ว. อาบตั ิ ทที ําใหผ้ ตู ้ อ้ งขาดจากความเป็ นภกิ ษุ ; ภกิ ษุผพู ้ า่ ยแพ ้ คอื ขาดสะบันจากความเป็ นภกิ ษุ ; การขาดจากเพศสมณะ. a. involving expulsion (from the monkhood) ; (the monk) deserving expulsion ; major offence. ปารจิ รยิ า น. รับใช ้ ; บําเรอ ; บํารงุ . n. service ; waiting on. ปาหนุ ะ น แขก ; อาหารสําหรับแขก ; ของกาํ นัน; ผมู ้ าหา. n. guest ; meal for a guest ; present. ปาหเุ นยยะ,ปาหเุ นยย ว. ผคู ้ วรแกก่ ารตอ้ นรับ ; ควรใหข้ องพระ. a. worthy of hospitality. ปิฎก น. ตะกรา้ ; กระจาด ; กระเชา้ ; ภาชนะ ; ตําราหรอื คมั ภรี อ์ นั เป็ น หมวดคําสอนในพทุ ธศาสนา. n. basket ; container ; scripture. ปิ ฏกัตตยะ น .หมวดสามในปิฎก ; ปิฎกทัง 3. n. triad of Pitaka ; Tripitaka ; the Triple Bible. ปิฏฐิ น. หลัง ; ดา้ นบน; ยอด ; ดา้ นยอด. n. back ; upper side ; topmost. ปิ ตามหะ น. ป่ ู ; บรรพบรุ ษุ ; นามพรหม. n. grandfather ancestor. ปิตฆุ าต น. ฆา่ บดิ า ; ฆา่ พอ่ . n. patricide. ปิตฆุ าตก์ ว. ผฆู ้ า่ บดิ า , ผฆู ้ า่ พอ่ . a. one who commits patricide. ปิตจุ ฉา น. พหี รอื นอ้ งหญงิ ของบดิ า ; ป้าหรอื อา ; เป็ นญาตฝิ ่ ายพอ่ . n. father ‘s sister. ปิยวปิ ปโยค น. พลดั พรากจากอารมณอ์ ันเป็ นทรี ัก ; มักหมายถงึ คนหรอื สงิ ของ. n. separation from the pleasant ; dissociation from the

ปิ รติ pleasant. น. ภาษาสงิ หล ความหมายคอื ปรติ ตะ แปลวา่ ป้องกัน ปิ ศาจ n. pirit. น. ผหี รอื เทพ ; บางทเี ขยี นวา่ ปิสาจ. ปี ฐะ n. goblin or sprite ; devil. น. ตัง ; มา้ นัง ; เกา้ อี ; ทนี ัง. ปี ต ิ n. stool ; chair. น. อมิ ใจ ; เอมใจ ปีตปิ าโมช,ปีติ n. delight , joy. ปราโมทย์ น. ความอมิ ใจ และความบนั เทงิ ใจ ; ปิตยิ นิ ด.ี ปคุ คลญั ตุ า n. joy and gladness ; gleeful. น. ความทรี จู ้ ักบคุ คล ปคุ คลัญ ู n. state of person-knowing. ว บคุ คลทรี จู ้ ัก . ปจุ ฉา a. knowing individuals. น. คําถาม . ปจุ ฉาวสิ ชั นา n. questions. น. คําถามคําตอบ ; คําตอบในคําถาม. ปจุ ฉาวสิ ชั นาทาง n. catechism. พระพทุ ธศาสนา น. คําถามคําตอบในพระพทุ ธศาสนา. ปณุ ณะ n. Buddhist catechism. ว. เต็ม ; บรบิ รู ณ์ ; เต็มที . ปณุ เณมี a. full ; complete. ว. วนั พระจันทรเ์ ต็มดวง. ปพุ เพกตปญุ ญตา a. full – moon day. น. เป็ นผทู ้ ําบญุ ไวใ้ นกาลกอ่ น. ปรุ มิ พรรษา n. state of having performed meritorious actions . น. ฤดฝู นตอนแรก ; พรรษาตอนตน้ บางทเี ขยี นวา่ บรุ มิ พรรษา n. former part of rainy season. พรรษ หรอื ฤดฝู น 1 มี 4 เดอื น 3 เดอื นแรก เวน้ เดอื นทา้ ย เรยี กกัน วา่ ปรุ มิ พรรษา, 3 เดอื นหลัง เวน้ เดอื นตน้ เรยี กปัจฉมิ พรรษา แต่ บา้ งวา่ เขา้ พรรษา ปีธรรมดา เรยี กปรุ มิ พรรษา เขา้ พรรษาในปีมี

ปรุ มิ ะ อธกิ มาส เรยี กวา่ ปัจฉมิ พรรษา. ปรุ สิ ทัมมสารถิ ว. กอ่ น ; เบอื งตน้ ; ปรุ สิ ะ,บรุ ษุ a. former ; earlier. ปรุ สิ าธมะ ว. ผฝู ้ ึกบรุ ษุ ทคี วรฝึก ; พระคณุ นามของพระพทุ ธเจา้ องค.์ ปรุ สิ นิ ทรยี ์ a. epithet of the Buddha. น. ชาย ; ผชู ้ าย . ปเุ รกขาระ n. male ; man. ปเุ รจารกิ น. บรุ ษุ ผตู ้ ําทราม ; คนเลว ; ทราม. ปโุ รหติ n. wicked man. ปตู มิ ตุ ตะ น. อนิ ทรยี ์ คอื บรุ ษุ ; สงิ ทเี ป็ นใหญป่ ระจําในเพศชาย ; ความเป็ น เปตวตั ถุ ชาย. n. masculinity. เปมะ น. ใหเ้ กยี รติ ; ใหอ้ ยขู่ า้ งหนา้ . เปยยวชั ชะ n. honour ; putting in front. เปยยาล,ไปยาล ว. อันไปในเบอื งหนา้ ; เป็ นเครอื งนําทาง. เปรต a. going before ; leading the way. เปรยี ญ น.ทปี รกึ ษาทางศาสนา ของพระราชาหรอื พระมหากษัตรยิ .์ n. king’s religious adviser. น. ยาดองดว้ ยนํามตู รเน่า ; นํามตู รของสตั ว์ ; นําเยยี วของสตั ว.์ n. cattle urine ; the urine made into medicine. น. เรอื งของเปรต ; เรอื งของผลู ้ ว่ งลับ. n. ghost – story ; story about the departed one ; departed being . น. ความรัก ; อารมณ์รัก. n. love ; affection. น. คําพดู ทไี พเราะ ; ปิยวาจา ; คําพดู ทนี ่าฟัง. n. kind speech ; loving speech ; kindly language. น. เครอื งหมายบอกคําทลี ะไว ้ วา่ เหมอื นกบั คําทกี ลา่ วมาแลว้ . n. indication to show that a passage has been omitted. น. ผลู ้ ว่ งลบั ไปแลว้ ; ปิศาจในอบายภมู .ิ n. departed one; ghost. น. ผจู ้ บวชิ าบาลตี ังแตเ่ ปรยี ญ 3-9

เปสการ n. Pali graduate. เปสการกะ น. ชา่ งหกู ; ชา่ งทอ ; ชา่ ง. เปสละ n. weaver. เปสญุ ญวาท น. ผรู ้ ับใช ้ ; คนรับใช ้ . เปสณุ ะ n. servant. โปดก,โปตกะ ว. ผปู ้ ระพฤตดิ ี ; ผมู ้ ศี ลี เป็ นทรี ัก. a. well behaved. โปตถกะ น. คําสอ่ เสยี ด ; คําใหร้ า้ ย. โปตาลา n. slander ; calumny ; backbiting. ว. สอ่ เสยี ด ; ยยุ งใหแ้ ตกรา้ วกัน หรอื แตกแยกกัน. โปถนะ, โปฐนะ a. slandering. โปถชุ ชนกิ ะ น. ลกู นอ้ ย , เชน่ สกณุ โปตกะ คอื ลกู นก, หตั ถโิ ปตกะ คอื โปโนพภวกิ า ลกู ชา้ ง. โปยา n. (the) young of an animal. โปรสิ าท,โปรษิ าท น. หนังสอื ; คมั ภรี ์ ; หนังสอื ทจี าร. โปสกะ n. scripture. น. วงั ของดาไลลามะ ในเมอื งลาซา่ สรา้ งขนึ โดยลามะที 4 ใน ค.ศ. 1640. n. Potala. น. โบย ; ต.ี n. striking. น. ซงึ เป็ นของปถุ ชุ น. n. belonging to ordinary man. ว. อันทําใหเ้ กดิ มตี ัณหาอกี . a. leading to rebirth. น. ภาษาสงิ หล แปลวา่ อโุ บสถ. n. poya. ว. ผกู ้ นิ คน ; ผกู ้ นิ มนุษยด์ ว้ ยกนั ; คนกนิ คน. a. man – eater. ว. ผเู ้ ลยี งดู ; คนทเี ลยี งด.ู a. one who brings up. n. feeding .

โปสะ น. คน ; บรุ ษุ ; มนุษย.์ โปสาวนกิ ะ n. man. ว. คา่ เลยี งดู . a. allowance ; sustenance. พจนานุกรมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ THE PALI-THAI - ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS แสดงหมวด ผ พ ภ สารบญั น. พังพานของงู ; นาค. ผ n. hood of a serpent. ผณะ น.ปีตซิ ายซา่ น ; การแผไ่ ป. ผรณาปี ต ิ n. all – pervading joy. ผรสุ น.ขวาน ผรสุ n. axe ; hatchet. ผคั คณุ ะ ว. หยาบ ; กระดา้ ง ; หยาบคาย ; บางทเี รยี กวา่ ผรสุ ะ a. rough ; hard ; unkind. ผัคคณุ ี ว. ชอื เดอื น ; เดอื นจันทรคตริ ะหวา่ งกมุ ภาพันธ-์ มนี าคม ; ตรงกับเดอื น 4 ของ ไทย ; เดอื นอันมพี ระจันทรเ์ พ็ญ บางทเี รยี กวา่ ผคั คณุ ผัสสะ a. February – March; the Fourth month of Thai lunar calendar. ว. กลมุ่ ดาว พระจันทรเ์ ต็มดวงโคจรผา่ นในเดอื น ผัคคณุ ะ หรอื เดอื น 4 ; ผลคณุ ี ผา้ กราบ . a. Fourth month of Thai lunar calendar. น. ความถกู ตอ้ ง ; ประชมุ ธรรมทัง 3 คอื อายตนะภายใน , อายตนะภายนอก, วญิ ญาณ เกดิ ผสั สะชนึ ; การกระทบ. n. contact. น. ผา้ ใชส้ ําหรับรองหนา้ ผากเมอื กราบพระสําหรับพระภกิ ษุ ใชร้ ับของทสี ตรี ถวาย แทนการรับดว้ ยมอื คอื ปผู า้ กราบลงไป แลว้ จับชายดา้ นในไว ้ สตรปี ระเคน หรอื วางของลงไปบนผา้ นัน ; คํานมี าจากผา้ สนั ภัต.

ผาณติ ,ผานติ n. salutation – cloth ; small piece of the yellow robe used for ผาตกิ รรม receiving the forehead of a monk who kneels down with his hands and head touching the floor in salutation to the ผา้ บังสกุ ลุ image of the Buddha or the senior monk ; it is also used instead of ผา้ ป่ า hand for receiving things presented to the monk by a woman ; prostrating cloth. ผาล น. นําออ้ ย ; นําหวานจากออ้ ย. ผา้ อาบนําฝน,ผา้ อาบ n. treacle ; molasses ; sugar. เผณูปมา น. การทําใหเ้ พมิ หรอื ใหเ้ จรญิ ; ทําใหส้ สู่ ภาพเดมิ ; การเปลยี นครภุ ณั ฑเ์ พอื เผดยี ง ประโยชนข์ องสงฆ.์ n. increase ; restoration ; adding. วนิ ัย หมายถงึ การชดเชยของสงฆด์ ว้ ยสงิ อนื ; หรอื การจําหน่าย. exchanging sangha’s property with other things. น. ผา้ เปือนฝ่ นุ ; ผา้ ทที งิ เป็ นเศษเล็กเศษนอ้ ยอยใู่ นทตี า่ งๆ พระเก็บเอามาปะติ ปะตอ่ เป็ นจวี ร ; ผา้ ทเี จา้ ภาพถวายใหพ้ ระชกั เป็ นผา้ บังสกุ ลุ . n. rag – robe. น. ดังเดมิ หมายถงึ ผา้ ทที งิ อยใู่ นป่ าจรงิ ๆ ปัจจบุ ันคอื ผา้ ทสี มมตวิ า่ ตกอยู่ ทอดทงิ อยใู่ นป่ า นยิ มถวายแกพ่ ระสงฆ์ อกี สว่ นหนงึ จากผา้ กฐนิ ในฤดกู ฐนิ ; ผา้ ทที ายก นําถวายพระโดยพระชกั n. forest robe ; formerly it is a robe really thrown away in the forest but now it is supposed to be so and generally presented to the monk in addition to kathina robe during kathina season. ; forest – robe. น ใบเหล็กทใี ชไ้ ถนา ; เหล็กสวมหัวหม.ู n. ploughshare. น. เรยี กวา่ ผา้ อาบก็ไดใ้ ชค้ ําวา่ วสั สกิ สาฏกิ า ; ผา้ ทที รงอนุญาตให ้ อธษิ ฐาน ตังใจเอาไวใ้ ชต้ ลอด 4 เดอื นฤดฝู นพน้ จากนันใหว้ กิ ปั ใหท้ ําเป็ นเจา้ ของ ; เป็ น ผา้ ทพี ระสงฆใ์ ชอ้ าบนํา. n. bath – robe of the monk for rainy season. ว. เปรยี บดว้ ยฟองหรอื ตอ่ มนํา. a. same as a foam. ก. นมิ นตพ์ ระสงฆ์ หรอื แจง้ ใหพ้ ระสงฆท์ ราบ บางทพี ดู วาประเคยี ง.

เผยแผ่ v. invite the monk ; inform the monk of something. เผยแผจ่ ังหวดั ก. ทําใหก้ วา้ งออกไป. เผยแผอ่ ําเภอ v. disseminate. โผฏฐัพพะ น. ภกิ ษุทไี ดร้ ับแตง่ ตังใหท้ ําหนา้ ทเี ผยแผป่ ระจําจังหวดั นัน ๆ พ n. province ecclesiastical propagator. พยญั ชนะ น. ภกิ ษุทไี ดร้ ับแตง่ ตังใหท้ ําหนา้ ทเี ผยแผป่ ระจําอําเภอนัน ๆ n. district ecclesiastical propagator. พยากร น. สงิ ทถี กู ตอ้ งไดด้ ว้ ยกาย หรอื สมั ผสั . พยากรณ์ n. tangible object ; touch. พยาธิ พยาบาท น. กบั ขา้ ว ; แกง ; กบั ขา้ วทไี มใ่ สเ่ ผ็ด. พยายาม n. condiment ; curry. พร น. ตวั อกั ษรตรงขา้ มกับอรรถะหรอื เนอื ความ เชน่ แปลโดยอรรถเป็ นการแปลโดย พยัญชนะ n. letter as contrasted with attha or meaning or sense. น. ลกั ษณะ ; เครอื งหมาย ; เชน่ ถอื โดยนมิ ติ ถอื เป็ นอนุพยญั ชนะ n. distinctive mark ; sign ; attribute. น. ตัวหนังสอื ทมี ใิ ชส่ ระ ออกเสยี งไดด้ ว้ ยอาศัยสระเทา่ นัน. n. consonant. อาจมคี วามหมายตรงกบั พยางค์ เชน่ ไมไ่ รป้ ระโยชนโ์ ดยมพี ยัญชนะหนงึ ๆ. ก. ทํานาย ; ตอบ ; ทําใหแ้ จม่ แจง้ ; อธบิ าย;ทาย. v. predict ; answer ; explain. น. ทํานาย ; ตอบ ; ทําใหแ้ จม่ แจง้ ; อธบิ าย ; เป็ นศัพทโ์ หราศาสตร.์ n. prediction ; exposition ; explanation. น. ป่ วยไข ้ ; ไมส่ บาย ; โรค ; มกั ใชค้ วบเป็ นโรคพยาธ.ิ n. sickness ; disease. น. คดิ ปองรา้ ย . n. ill –will ; malevolence. น. มาจากสนั สกฤต วฺยายาม, บาลี วายาม ; เพยี ร ; พยายาม. n. effort ; exertion. น. การใหพ้ ร; การใหค้ นอนื หรอื ตวั เองดว้ ยความกรณุ า.

พรต n. boon ; bavour. พรรษกาล น. การถอื ศลี ทางศาสนา. พรรษา n. religious observance. พรหม น. มาจากบาลวี า่ วสฺสกาล, สนั สกฤตวา่ วรฺษกาล เวลาระหวา่ งเขา้ พรรษา ; พรหมกาย เวลาระหวา่ งฤดฝู น ; ชว่ งเขา้ พรรษา. พรหมจรรย์ n. period of the Buddhist Lent; (the) rainy time. พรหมจารณิ ี น. ปี ; ฤดฝู น ; สามเดอื นแหง่ ฤดฝู นระหวา่ งพรรษา ; ไทยใชห้ มายถงึ ปี. พรหมจารี n. year ; rainy season ; three months of the rainy season ; Buddhist พรหมทัณฑ์ Lent. น. พระพรหม ; พระผสู ้ รา้ ง ; เทพชนั สงู ; จติ ตงั มนั . พรหมยาน n. Brahma ; Creator ; (the) high class of gods. พรหมโลก น. กายอนั ประเสรฐิ ; กายพรหม ; พระคณุ นามของพระพทุ ธเจา้ อคั คัญญสตู ร 11/92 ; ไทยเรยี กพระกาย. n. noble body ; epithet of the Lord Buddha. น. การประพฤตอิ ยา่ งพรหม ไมเ่ สพกาม ; การครองชวี ติ นักบวช ; การไมส่ มรส . n. holy life ; religious life ; observance of vows of holiness particularly of chastity. ว. หญงิ ผปู ้ ระพฤตพิ รหมจรรย.์ a. woman who leads a chaste life ; chaste woman. ว. ผปู ้ ระพฤตดิ งั พรหม เวน้ จากการครองชวี ติ ครอบครัว ;ภาษาไทย คอื ความ บรสิ ทุ ธขิ องหญงิ . a. leading a chaste life. น. ลงโทษชนั สงู ไมว่ า่ กลา่ วไมต่ ักเตอื น ไมพ่ ดู ดว้ ย ปลอ่ ยใหท้ ําตามพอใจ ; ครุ โทษ. n. highest penalty ; (a) punishment by stopping all conversation and communication with one. น. ยานอันประเสรฐิ ; ปฏปิ ทาอนั ประเสรฐิ ; ยานไปสพู่ รหม. n. highest vehicle ; way of the highest good ; path of goodness. น. โลกของพรหม. n. Brahma world. มี 2 ไดแ้ ก่ รปู พรหมโลก คอื โลกของพรหม ทมี รี ปู ,อรปู พรหมโลก คอื โลกของ พรหมทไี มม่ รี ปู ; ทางไปซงึ ความสงู สดุ ของความด.ี It is divided into world

พรหมวหิ าร of corporeal Brahma and world of formless Brahma. พระ น. ธรรมเป็ นเครอื งอยขู่ องพรหม คอื ธรรมประจําใจของผใู ้ หญ่ ; ทอี ยขู่ องจติ . n. divine state of mind. พระคณาจารย์ น. เรยี กภกิ ษุในพระพทุ ธศาสนา ; ทใี ชด้ ว้ ยความเคารพ; นักบวช ; พทุ ธรปู . n. title given to a Buddhist respect ; of monkhood. พระครู ว. ประเสรฐิ ; เลศิ ; ยอด พระคณุ เจา้ a. noble ; precious ; best ; excellent. น. ภกิ ษุไดร้ ับพระราชทานแตง่ ตังโดยความเห็นชอบของคณะสงั ฆมนตรี ดํารง พระคณุ ทา่ น ตาํ แหน่งพระคณาจารย์ มี 3 ทาง ทางเทศนา,ทางรจนา, แตง่ หรอื แปล , ทาง คันถธรุ ะ ศกึ ษาการสอนพระพทุ ธศาสนา แบง่ ออกเป็ น 3 ชนั ดว้ ยกนั คอื พระ พระเครอื ง คณาจารยต์ ร,ี พระคณาจารยโ์ ท. พระคณาจารยเ์ อก พระเจดยี ์ n. crowd ‘s teacher. พระธรรม น. สมณศักดชิ นั ตํากวา่ พระราชาคณะหรอื เจา้ คณุ ; ฐานันดรของพระ. n. ecclesiastical teacher. พระธรรมธร ส. คําแทนชอื ภกิ ษุทพี ดู ดว้ ย เทา่ กบั “ทา่ น” คาํ นําหนา้ ภกิ ษุทพี ดู ถงึ ; ทาง ราชการใชค้ ํานี เฉพาะสมเด็จพระราชาคณะ และสงั ฆมนตร,ี ใช ้ “ทา่ น” สาํ หรับ พระภกิ ษุ. pron. “you” or “he” in speaking to or of monk ; in official use the term is equal to “Your or His Eminence” ส. เทา่ กบั ทา่ น ใชพ้ ดู กบั พระภกิ ษุหรอื พดู ถงึ พระภกิ ษุ ; ใชเ้ ป็ นคํานําหนา้ ชอื พระภกิ ษุก็ได ้ เชน่ พระคณุ ทา่ น ; ทางราชการใชเ้ ฉพาะพระราชาคณะ หรอื เจา้ คณุ เทา่ นัน ภกิ ษุทมี สี มณศกั ดกิ วา่ พระราชาคณะ ใช ้ “ทา่ น” ; บญุ คณุ ของทา่ น. pron. “you” or “he” in speaking to or of a monk. น. รปู ปันมกั เล็กใชเ้ ป็ นเครอื งราง n. amuletic Buddha image. น. สงิ เป็ นทตี ังแหง่ ความคดิ ถงึ ; สงิ เป็ นทรี ะลกึ ถงึ ; สถปู . n. monument ; pagoda ; stupa. น. คําสอนของพระพทุ ธเจา้ แบง่ ออกเป็ น 3 ประเภท ปรยิ ัตธิ รรม คอื พระธรรม ภาคการเลา่ เรยี นศกึ ษา, ปฏปิ ัตตธิ รรม คอื พระธรรมภาคปฏบิ ัต,ิ ปฏเิ วธธรรม คอื พระธรรมภาคไดร้ ับผล ; คําสงั สอนของพระพทุ ธองค์ n. Law of the Buddha . น. ภกิ ษุผทู ้ รงจําพระธรรม.

พระบาท,พระพทุ ธบาท n. doctrine –maintainer. น. ภกิ ษุผไู ้ ดร้ ับแตง่ ตังใหฟ้ ้องอธกิ รณ์ในนามของสงฆ์ ทําหนา้ ทดี จุ อยั การ. พระบชู า n. Ecclesiastical Prosecutor. พระประธาน น. พระบาทหรอื เทา้ ของพระพทุ ธเจา้ ; รอยพระบาทของพระพทุ ธเจา้ ; เทา้ ใช ้ เป็ นราชาศัพท.์ พระปรางค์ n. Buddha’s foot ; foot print of the Lord Buddha. น. พระพทุ ธรปู ไวก้ ราบไหว.้ พระผเู ้ ป็ นเจา้ n. altar Buddha-image. พระผมู ้ พี ระภาค น. พระพทุ ธรปู ทปี ระดษิ ฐานเป็ นประธานอยู่ ณ อโุ บสถหรอื วหิ าร หรอื สถานที พระพทุ ธเจา้ บชู า ; พทุ ธรปู ทอี ยหู่ วั นอนพระสงฆ.์ พระพทุ ธบาตร n. principal image of the Buddha in the shrine. พระพทุ ธปฏมิ า น. สตปู ทมี ยี อดสงู ขนึ มรี ปู คลา้ ยตน้ กระบองเพชร มฝี ักเพกาแยกเป็ นกงิ ๆ อยชู่ นั พระพทุ ธศาสนา บน ; บางทเี รยี กวา่ ปรางค์ พระมหา n. cactus – like stupa or tope. น. พทุ ธศาสนาไมเ่ ชอื มันในพระองค์ แตย่ อมรับเทวดา พระราชาคณะ n. God. น. พระพทุ ธองค์ n. Exalted one. น. ทา่ นผตู ้ รัสรู ้ ; ศาสดาของพทุ ธ. n. Lord Buddha. น. รอยเทา้ พระพทุ ธเจา้ . n. Buddha’s foot print. น. รปู จําลองแหง่ พระพทุ ธองค์ . n. image of the Buddha ; Buddha’s image. น. ศาสนาของพระพทุ ธองค์ ; คําสงั สอนแหง่ พระพทุ ธเจา้ . n. doctrine of the Buddha ; teaching of the Buddha. น. ใชน้ ําหนา้ ชอื พระภกิ ษุผสู ้ อบความรภู ้ าษาบาลี ไดต้ ังแต่ 3 ประโยค ถงึ 9 ประโยค ; บางทพี ดู สนั ๆ วา่ มหา. n. title prefixed to the name of a monk who passes : Pali examination from the Third Standard to the Nine one ; Phra Maha. น. สมณศกั ดชิ นั สงู กวา่ “พระคร”ู ตํากวา่ “สมเด็จ” ; เป็ นอยา่ งหนงึ ของสมณ

พระวนิ ัย ศักด.ิ พระวนิ ัยธร n. ecclesiastical chief of a party ; title higher than “Phra Gru” and lower than “Somdech” พระสงฆ์ น. พระพทุ ธบญั ญัติ เป็ นขอ้ พระบญั ญตั ขิ องพระพทุ ธเจา้ และอภสิ มาจาร เป็ น พระสงฆท์ รงสมณศักดิ มารยาทอันดงี ามสําหรับพระภกิ ษุ รวมกนั เลย เรยี กวา่ วนิ ัยหรอื ศลี ก็ได.้ พระสตปู n. disciplines and etiquette for monks laid down พระสตู ร by the Lord Buddha. น. ภกิ ษุผทู ้ รงจําพระวนิ ัย. พระอภธิ รรม n. monk who is well – versed in the discipline ; the discipline – maintainer. พระอรยิ บคุ คล น. ภกิ ษุผมู ้ หี นา้ ทใี นการพจิ ารณาวนิ จิ ฉัยอธกิ รณ์ เทยี บกบั ผพู ้ พิ ากษา. n. ecclesiastical judge. น. สาวกของพระพทุ ธเจา้ , ทไี ดบ้ รรลมุ รรคผล เรยี กวา่ อรยิ สงฆ์ , ทยี ังมไิ ดบ้ รรลุ เรยี กกันวา่ สมมตสิ งฆ.์ n. order ; order disciple. น. สงฆท์ ไี ดร้ ับสมณศกั ดแิ ลว้ n. monk of high dignitary. น. ถปู n. stupa. น. เป็ นการใชม้ าจากคําวา่ สตปู n. stupa. น. สว่ นทสี องของพระไตรปิฎก ; พระธรรมเทศนาหรอื คําสอนทาง พระพทุ ธศาสนาทกี ลา่ วถงึ กาล, สถานที , บคุ คล , เหตกุ ารณแ์ ละหลกั ธรรม ; เป็ นปคุ คลาธษิ ฐาน มบี คุ คลเป็ นทตี งั บางครังเป็ นธัมมาธษิ ฐาน ธรรมะลว้ น ๆ ; บางแหง่ เรยี ก บาลสี ตู ร. n. second constituent of Tripitaka ; discourse; sutra. น. พระธรรมอนั ยงิ วา่ ดว้ ยธรรมะลว้ น ๆ ไมก่ ลา่ วถงึ ผนู ้ ันผนู ้ ี กลา่ วเรอื งราว เกยี วกับกาล , สถานที , บคุ คล และเหตกุ ารณ์ เทยี บดว้ ยวชิ าเลข เป็ นเรอื งของ ตวั เลขโดยตรง ไมเ่ กยี วกบั คน สตั ว์ ของทสี มมติ เกยี วกบั ตวั เลข พระอภธิ รรม เป็ นสว่ นหนงึ แหง่ พระไตรปิฎก ; เป็ นธรรมอนั วเิ ศษ บางทเี รยี กอภธิ รรม ; ปิฎก. n. great dharma or the pure dharma or Buddhist metaphysics. น. ผปู ้ ระเสรฐิ ; ผไู ้ ดบ้ รรลมุ รรคผลตังแตช่ นั โสดาบนั ขนึ ไป .

พราหมณ์ n. Noble One ; one who attains the Noble state. พราหมณี น. ผชู ้ ายในวรรณะพราหมณ์ ; ผเู ้ นอื งจากพราหมณ.์ พฤกษ์ n. man of the Brahman caste. พละ น. หญงิ ในวรรณะพราหมณ์ ; นางพราหมณ.์ พลวิ ทั ,พลพิ ัท n. woman of the Brahman caste. น. มาจากสนั สกฤต วฺฤกฺษ ; ตน้ ไม.้ พลี n. tree. น. กําลงั . พหุ n. power ; energy ; strength. พหพุ จน์ น. มาจากบาลเี ป็ น พลวิ ทฺท โคถกึ หรอื โคตัวผู ้ ; โคกําลัง ; โคใชง้ าน ดงั เชน่ ไถ พหสุ ตุ ,พหสู ตู นาหรอื ลากเกวยี น; โคผ.ู ้ พัดยศ n. ox , especially yoked to the plough or used in ploughing or พันธนาคาร drawing the cart. น. สละ หรอื ให ้ อันเนอื งดว้ ยศาสนา ; การสงั เวย ; ภาษี ; การบชู า. n. religious offering ; oblation ; revenue ; tax. บรจิ าค 5 อยา่ ง คอื สงเคราะหญ์ าติ , ตอ้ นรับแขก, ทําบญุ อทุ ศิ ใหผ้ ตู ้ าย, เสยี ภาษีแกพ่ ระราชา. ทําบญุ อทุ ศิ ใหเ้ ทวดา. n. fivefold offering ; offering to kinsfolk, guest , the departed , king and the gods. ในขอ้ ที 5 ตคี วามตามตวั อกั ษรแลว้ ยงั อาจตคี วามวา่ เสยี สละ เพอื สง่ เสรมิ คณุ ความดี เป็ นคณุ ธรรมทที ําคนใหเ้ ป็ นเทวดา การบรจิ าคเพอื สง่ เสรมิ ศลี ธรรม ยอ่ ม นับเนอื งเขา้ ในเทวดาพลไี ด ้ เป็ นการถอดความจากหลักคําสอน ; อา่ นวา่ พล.ี ว. มาก ; หลาย ; หลาก. a. much ; many ; abundant ; plentiful. น. กลา่ วถงึ นามจํานวนมาก เป็ นชอื ทางไวยากรณอ์ ยา่ งหนงึ . n. plural number (grammar). ว. ผสู ้ ดับมาก ; ผคู ้ งแกเ่ รยี น ; คนมคี วามรมู ้ าก. a. very learned ; having great knowledge ; man of great learning. น. พัด อนั เป็ นตําแหน่งของพระ. n. rank fan. น. เรอื นจํา ; ทคี มุ ขงั . n. prison.

พันธวะ น. ญาติ ; เผา่ พันธ.ุ์ พันธะ,พันธนะ n. relative ; kinsman. พาล น. เครอื งผกู ; ความยดึ ถอื ; ของจํา ; ขอ้ ผกู พัน. พาหริ กะ n. bond ; fetter ; attachment ; imprisonment. พาหริ ะ,พาเหยี ร น. คนโง่ ; คนไรป้ ัญญา. n. fool ; defective person. พาหสุ จั จะ ว. นับถอื ศาสนาอนื ๆ ; คนภายนอก. พธิ ี a. of another faith ; outsider . พธิ กี รรม ว. ภายนอก ; ดา้ นนอก ; นอกคอก. พนิ ทุ a. external ; outer . พนิ ทกุ ปั ปะ adv. outside. น. เรยี นรมู ้ าก. พทุ ธคณุ n. profound learning. พทุ ธบรษิ ัท น. การจัดการหรอื การแสดง. พทุ ธบญั ญตั ิ n. ceremony. น. พธิ ี พทุ ธพจน์ n. ritual. น. หยด ; หยาด ; จดุ เล็ก ๆ ; เป็ นจดุ ใสไ่ วใ้ ตต้ วั อักษร. n. drop ; spot. น. ทําจดุ เล็ก ๆ เป็ นเครอื งหมายทจี วี รของภกิ ษุ เพอื จําไดไ้ มส่ บั สนกัน มี ขอ้ บงั คับทางพระวนิ ัยใหท้ ํา ; สมยั กอ่ นเขยี นวา่ พนิ ทกุ ปั ป. n. making a dot on some part of the yellow robe. น. พระคณุ หรอื คณุ ธรรมแหง่ พระพทุ ธเจา้ ; พระคณุ ของพทุ ธองค.์ n. virtues of the Buddha. น. การประชมุ ของชาวพทุ ธ. n. Buddhist collectively. น. บัญญตั ขิ องพระพทุ ธเจา้ ; ขอ้ กําหนดทางพระวนิ ัยซงึ พระพทุ ธเจา้ ทรงวางไว ้ ใหเ้ ป็ นสกิ ขาบท. n. regulation given by the Buddha ; disciplinary rules made by the Buddha. น. คําพดู ของพทุ ธองค์ n. Buddha’s sayings.

พทุ ธภาษิต น. ภาษิต ถอ้ ยคําของพระพทุ ธองค์ พทุ ธลกั ษณะ n. (the) Buddha’s words ; Buddhist sayings. พทุ ธวจนะ,พระพทุ ธวจนะ น. ลกั ษณะแหง่ พระพทุ ธเจา้ . พทุ ธวสิ ยั n. characteristics of the Buddha. พทุ ธองค์ น. ถอ้ ยคําของพระพทุ ธองค์ . พทุ ธานุภาพ n. words of the Lord Buddha. ; (the) Buddha’s words. พทุ ธปุ ปาทะ น. วสิ ยั , ขอบเขต แหง่ ความสามารถ ของพระพทุ ธองค.์ พทุ โธวาท,พระพทุ ธ n. scope of a Buddha. โอวาท น. พระพทุ ธเจา้ . แพศย,แพศยา n. Lord Buddha. น. อานุภาพของพระพทุ ธองค.์ โพชฌงค์ n. majestic power of (the) Buddha. โพชฌงค์ 7 น. ความเกดิ ขนึ แหง่ พระพทุ ธเจา้ ; สมัยหรอื เวลาทพี ระพทุ ธเจา้ ทรงเกดิ ขนึ . โพธิ n. birth of the Buddha. โพธญิ าณ น. คําสอนของพระพทุ ธองค.์ โพธปิ ักขกิ ธรรม, โพธิ n. doctrines or admonition of the Lord Buddha. ปักขยิ ธรรม น. จากบาลี เวสฺส , จากสนั สกฤต ไวศฺย บคุ คลในวรณะที 3 มอี าชพี ทางคา้ ขาย หรอื ทําเกษตรกรรมก็ได.้ n. man of third caste whose business was trade as well as agriculture ; tradesman . น. องคแ์ หง่ ปัญญาธรรมเป็ นเครอื งตรัสรู ้ ; พระปรติ สวดใหค้ นป่ วยหนักฟัง. n. factors of Enlightenment. n. seven factors of Enlightenment. น. ตรัสรู ้ ; ความรอู ้ ันยอดเยยี ม ; บางทเี ขยี นวา่ โพ. n. Enlightenment ; supreme knowledge. น. ตรัสร.ู ้ n. Enlightenment. น. ธรรมเป็ นฝักฝ่ ายหรอื สว่ นหนงึ แหง่ การตรัสรู ้ บําเพ็ญธรรม ประเภทใดประเภท หนงึ แลว้ ก็ตรัสรไู ้ ด ้ มดี ว้ ยกัน 37 ประการ กลา่ วคอื สตปิ ัฏฐาน 4 สมั มปั ปธาน 4 อทิ ธบิ าท 4 อนิ ทรยี ์ 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 มรรค มี องค์ 8 ดว้ ยกัน. n. (the) doctrine belongs to Enlightenment ; (the) norm being part of Enlightenment , it is of 37 kinds under the 7 groups as follows

โพธพิ ฤกษ์ : the four bases of mindfulness ; the fourfold right-effort ; โพธมิ ณั ฑะ the fourfold basis of success ; the five faculties ; the five powers ; the seven factors of enlightenment. ภ น. ตน้ โพธิ ; โพ. ภควา , ภควนั ต์ n. Bodhi – tree ; Ficus Religiosia. น. ดวงแหง่ ไมโ้ พธิ ; พนื ทใี ตต้ น้ โพธทิ พี ระพทุ ธเจา้ ตรัสรู ้ ;พนื ทปี ลกู ตน้ โพธิ ภคะ n. ground under the Bodhi – tree , where the Buddha ภคนิ ี sat at the time of His Enlightenment. ภติ ภทันตะ, ภัททันตะ ว. ทา่ นผมู ้ โี ชค ; a. fortunate . ภพ น. พระพทุ ธเจา้ ; บางทเี รยี กภควตั . ภพ,ภวะ n. Buddha ; Exalted One ; Blessed One. ภรณะ น. โชค ; ชะตา. ภรติ ะ n. luck ; fortune. น. พหี รอื นอ้ งหญงิ . n. sister. น. คา่ จา้ ง ; คา่ แรง(งาน). n. wages . ว. ผเู ้ จรญิ ; ผทู ้ เี คารพ; a. venerable ; reverend. น. บคุ คลผคู ้ วรเคารพ. n. venerable person. น. การดํารงอยู่ ; การกลายเป็ น. n. state of existence ; existence. น. ความมคี วามเป็ น ; สภาพของความมคี วามเป็ น ; มาจากบาลวี า่ ภว. n. state of existence ; existence. น. เลยี งดู . n. maintenance ; bearing. ว. เต็ม ; เปียม ; ไดร้ ับการเลยี งดแู ลว้ ; เต็มเปียม. a. full of ; filled with ; maintained.

ภรยิ า น. ภรรยา ; เมยี ; คอื ผทู ้ สี ามพี งึ เลยี งด.ู ภวตัณหา n. wife. น. ความทะยานอยากในความมคี วามเป็ น กลา่ วคอื อยากเป็ นโน่นเป็ นนี ; ตณั หา ภวงั คะ เป็ นไปในภพ. n. craving for existence. ภักขนะ,ภักษณะ น. องคแ์ หง่ ภพ หมายถงึ สภาพหยดุ นงิ เหมอื นหลับสนทิ แหง่ จติ คอื ไมท่ ําหนา้ ที ภักขะ,ภักษะ รหู ้ รอื รับอารมณใ์ ด ; จติ ทกี ําลังลมื ตวั . n. passive state of mind. ภจั จะ น. การกนิ ; กนิ . n. eating. ภณั ฑ,์ ภัณฑะ น. อาหาร ; เหยอื ; อาหารของสตั วห์ รอื คน. ภัณฑนะ n. food ; prey. ภณั ฑาคารกิ ว. สงิ ทกี นิ ได ้ ; สงิ ทพี งึ กนิ ได ้ ; สงิ ทพี งึ กนิ . ภัต,ภตั ตะ a. eatable ; fit to be eaten. ภัตตกจิ ว. ผทู ้ เี ขาพงึ เลยี ง ; ภัตตเวตนะ a. nourished or brought up. ภัตตศาลา น. คนใช ้ ; คนทอี าศยั ; คนรับใช.้ n. servant ; dependant ; depending upon. น. ขา้ วของ ; สนิ คา้ ; เครอื งใช ้ ; สงิ ของ. n. articles ; goods ; implement. น. ทะเลาะ ; ววิ าท ; ทมุ่ เถยี ง. n. quarrel ; quarrelling ; strife. น. ผเู ้ ก็บสมบตั ไิ ว.้ n. treasure. น. อาหาร ; ขา้ วปลาอาหาร. n. food ; meal. น. กจิ ดว้ ยภตั ; กนิ อาหาร. n. taking food. น. คา่ จา้ ง คอื อาหาร รับจา้ งเพอื อาหาร. n. service for food. น. โรงฉันอาหาร ; โรงฉัน. n. (the) hall for meals ; refectory.

ภตั ตสมั มทะ น. ความเมาอาหาร. ภตั ตคั คะ n. drowsiness (after a meal) ภัตตา, ภรรดา น. โรงฉันอาหาร ; โรงฉัน. n. refectory. ภตั ต,ิ ภกั ดี น. มาจากคําวา่ ภตั ตุ ในภาษาบาลี ; ภรฺตฺฤ ในสนั สกฤต ภาษาพดู หรอื รอ้ งเพลง ภตั ตเุ ทสก์ ใชเ้ ป็ น ภสั ดา สามี ; ผวั ; ผเู ้ ลยี ง; โบราณใชภ้ สั ดาษ. n. husband ; hubby. ภัททะ, ภทั ระ น. ความจงรัก ; ความคดิ ; การนอบนบ. ภันเต n. devotion ; attachment . ว. ภกิ ษุทแี สดงหรอื ผแู ้ จกภัตหรอื อาหาร รวมทังจัดภกิ ษุไปสทู่ นี มิ นต.์ ภยั ,ภยะ a. (a monk) who supervises the distribution of food ; superintendent of meal. ภัยคะ ว. เจรญิ ; ดี ; เป็ นมงคล ; สงู ; โชคดี ; งาม. ภัสมะ a. prosperous ; good ; auspicious ; high. ภสั สระ ขา้ แตท่ า่ นผเู ้ จรญิ ; ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู ้ จรญิ ; คอื คํารอ้ งเรยี กของภกิ ษุผนู ้ อ้ ยตอ่ ภสั สะ ภกิ ษุผใู ้ หญ่ ; คาํ กราบทลู พระพทุ ธองค.์ ภัสสารมตา (vocative case) Reverend Sir ; Venerable Sir. ภา น. กลวั ; อนั ตราย ; ของทนี ่ากลัว. n. fear ; danger. ว. น่ากลัว ; น่าสยอง และอนั ตราย. a. dreadful ; horrible ; fearful. น. การสญู สนิ . n. dissolution. น. เถา้ ; มลู เถา้ ; ธลุ .ี n. ashes. ว. สวา่ ง ; สอ่ งแสง ; สกุ สะกาว ; รัศม.ี a. bright ; shining ; resplendent. น. พดู คยุ ; พดู ทไี มม่ ปี ระโยชน.์ n. useless talk ; windbag. น. ความยนิ ดหี รอื ความตดิ ในการพดู สรวลเส โดยทไี มม่ ปี ระโยชนใ์ ดๆ . n. attachment to useless talk. น. แสงสวา่ ง ; ความสงา่ งาม ; รัศม.ี

ภากร n. light ; splendour. ว. ผทู ้ ําแสงสวา่ ง กลา่ วคอื ดวงอาทติ ย์ ภากฏุ กิ ะ a. light – making. น. ดวงอาทติ ย.์ ภาค n. sun. ภาคเิ นยยะ,ภาคไิ นย ว. ผสู ้ ยวิ หนา้ ; ผขู ้ มวดควิ ; ผไู ้ มอ่ อ่ นโยนในการรับแขก ; ผทู ้ หี นา้ บอกบญุ ไมร่ ับ. ภาคเิ นยยา a. knitting the brows ; frowning. ภาชนะ คําสรรเสรญิ พระพทุ ธเจา้ วา่ ทรงไมส่ ยวิ พระพักตรใ์ นการตอ้ นรับ และทรงตอ้ นรับ ภาณกะ อยา่ งด.ี ภาณวาร น. สว่ น ; คราว. n. portion ; share ; faction. ภาดร,ภราดร น . ลกู ชายของพหี รอื นอ้ งหญงิ ; หลานชายก็ได.้ ภาดา,ภราดา n. sister’s son ; nephew. ภาตกิ ะ,ภาตุ น. ลกู หญงิ ของพหี รอื นอ้ งหญงิ ; หลานหญงิ ก็ได.้ ภานุ n. sister’s daughter ; niece. ภานุมา น. เครอื งใส่ ; เครอื งใชใ้ สข่ อง ; ชาม ; บาตร. n. vessel ; container ; bowl. ว. ผสู ้ วดพระคมั ภรี ์ ; ผบู ้ อก. a. reciter ; reciter of the Scripture. น.วาระแหง่ การสวด ; สว่ นหนงึ หรอื ตอนหนงึ แหง่ พระคัมภรี ม์ ปี ระมาณ 800 อกั ษร ดว้ ยกนั . n. period of recitation ; section of the scripture , containing 800 letters. น. มาจากบาลี ภาต,ุ สนั สกฤต ภฺราตฺฤ ; พหี รอื นอ้ งชายหลายคน. n. brothers. น. มาจากบาลี ภาต,ุ สนั สกฤต ภฺราตฺฤ ; พหี รอื นอ้ งชาย ; ภรรดา. n. brother ; brethen . น พหี รอื นอ้ งชาย , n. brother. น. แสงสวา่ ง ; ดวงอาทติ ย์ ; บางทเี ขยี นวา่ ภาณุ. n. light ; sun. ว. อันสอ่ งสวา่ ง ไดแ้ ก่ ดวงอาทติ ย์ . a. luminous.

ภาระ น. ดวงอาทติ ย์ . ภารยิ ะ n. sun. ภาวนา น. นําหนัก ; ของทบี รรทกุ ; หนา้ ทกี จิ การ ; ธรุ ะทหี นัก. ภาวรปู n. weight ; burden ; task ; affair. ภาวะ ว. หนัก ; รนุ แรง ; หนักหนา. ภาเวตพั พธรรม a. grave ; serious. ภาษา น. เจรญิ เชน่ เจรญิ สมาธิ ทําใหเ้ พมิ ; การทําใหเ้ กดิ มี ; ทอ่ งบน่ มนต.์ ภาษิต n. development. น. รปู ทเี ป็ นเครอื งเพศ. ภกิ ขา,ภกิ ษา n. material qualities of sex. ภกิ ขาจาร น. สภาพ ; ความเป็ นไป ; สถานะ. ภกิ ข,ุ ภกิ ษุ n. nature ; becoming. ภกิ ขนุ ี วภิ งั ค์ น. สงิ ทกี ลายเป็ น n. that which is to be development. ภกิ ขนุ ,ี ภกิ ษุณี น. คาํ พดู ; ถอ้ ยคําทใี ชพ้ ดู กัน ; ถอ้ ยคําใชพ้ ดู . ภกิ ขภุ าวะ n. language ; dialect. น. คํากลา่ ว ; คําอันเป็ นคต.ิ n. words ; proverb. ว. กลา่ วไวแ้ ลว้ . a. stated. น. อาหาร ; อาหารทเี ขาให ้ ; อาหารทใี ห.้ n. food ; alms ; begged food. น. เดนิ ไปเพอื รับอาหารทเี ขาให ้ ; ไทยนยิ มใชก้ รยิ าแปลวา่ ขอทาน. n. going about for alms. น. พระในพทุ ธศาสนา ; ชายผขู ้ อ. n. Buddhist monk. น. สว่ นหนงึ แหง่ วนิ ัยปิฎก วา่ ดว้ ยศลี ของภกิ ษุณ.ี n. name of a section of Vinaya Pitaka dealing with precepts of the Buddhist nuns. น. สตรที บี วชเป็ นพระในพทุ ธศาสนา ; หญงิ ผขู ้ อ. n. Buddhist nun. น. ความเป็ นภกิ ษุ ; สมณเพศ ; ความเป็ นผทู ้ บี วช.

ภงิ สนะ,ภงิ สนกะ n. monkhood. ภชิ ชนธรรม ว. น่ากลัว ; น่าหวาดเสยี ว ; ดนู ่ากลัว. ภติ ติ a. dreadful ; awe-inspiring. ภสิ ะ ว. แตกทําลายเป็ นธรรมดาทัวไป. ภสิ กั กะ a. brittle. ภสิ ิ น. ฝา ; ฝาผนัง ; ฝาเรอื น. ภรี ,ุ ภรี กุ ะ n. wall. ภชุ งค์ , ภชุ งั คะ น. เงา่ บัว ; เงา่ . ภชุ สิ สะ n. root of lotus plant. ภมุ มะ น. หมอ ; แพทย์ บางทเี ขยี นวา่ ภสิ กั . n. physician. ภตู ,ภตู ะ น. ฟกู n. cushion ; pad. ว. กลวั ; ขลาด ; สตร.ี a. timid ; coward. น. งู ; นาค ; ผไู ้ ปคดเคยี ว ; ผไู ้ ปดว้ ยการขดงอ; ขนด. n. snake ; going crooked. น. คนทเี ป็ นอสิ สระ ; คนเป็ นไท; คนมไิ ดเ้ ป็ นทาส. n. free man ; one who is free from slavery. น. สตั ตมวี ภิ ตั ิ ; อธกิ รณการก. n. locative case. น. พนื ดนิ . n. earth ; ground. ว. ทเี นอื งดว้ ยพนื ดนิ ; แหง่ พนื ดนิ ก็ได.้ a. earth ; belonging to the earth. น. สตั ว์ ; สตั วท์ มี ชี วี ติ ; เทวดา. n. beings ; living beings. น. อมนุษย์ ; ผี . n. ghosts. น. ธาตุ . n. element. ดงั เชน่ ภตู ัตตรยะในหมวด 3 แหง่ ธาตุ เวน้ แตธ่ าตนุ ํา.

ภตู คาม ว. มแี ลว้ ; เป็ นแลว้ ; ซงึ เกดิ แลว้ . ภตู ปพุ พะ a. existed ; having been so and so. ภตู รปู 4 น. สงิ ทงี อกงามเตบิ โตได ้ คอื ตน้ ไม ้ ; พชื ; หญา้ ; ผกั หญา้ ; หมไู่ มท้ งี อกงาม. ภมู ิ n. vegetation , as trees ; plants ; grass. ภรู ิ ว. เคยมมี า หรอื เป็ นมาแลว้ . a. having formerly been so and so. ภรู ปิ ัญญา น. รปู เดมิ . เภท,เภทะ n. great essentials. เภรวะ น. พนื ดนิ ; แผน่ ดนิ ; ชนั ; ขอบเขต; พนื เพ. เภร,ิ ภรี n. ground ; earth ; stage ; plane. เภสชั , เภสชั ชะ น. แผน่ ดนิ . โภคะ n. earth ; kingdom ; land. โภชกะ น. ปัญญา . n. wisdom. โภชชะ,โภชนยี ะ น. ปัญญาอนั กวา้ งขวางใหญโ่ ต. n. extensive wisdom. น. ความแตก ; ความแยกกัน ; ความแตกรา้ ว; สว่ น. n. breaking ; disunion ; dissension. ว. น่ากลวั ; น่าตกใจ. a. frightful. น. กลอง ; บางทใี ช ้ ไภนร หรอื ไภรนิ น.์ n. drum. น. ยา ; ยาแกโ้ รค. n. medicine. น. สมบัติ ; ทรัพย์ ; ใชส้ อย ; n. possession ; enjoyment. ว. ผเู ้ สวย ; ผบู ้ รโิ ภค ; ผคู ้ รอบครอง. a. one who draws the benefit of something ; holder. คามโภชกะ คอื ผกู ้ นิ หมบู่ า้ น หมายถงึ เก็บสว่ ยหมบู่ า้ น กนิ บา้ นกนิ เมอื งตรงกับ ความหมายนี คําคามโภชก คอื กํานัน ; land-holder ; village-headman. น. ของกนิ ; ขา้ วทจี ะกนิ .

โภชนะ n. edible thing. โภชานมตั ตัญ ตุ า ว. ทกี นิ ได ้ a. fit to be eaten ; edible. น. อาหาร n. food ; meal. น. กนิ ผลปานกลาง n. eating moderately. พจนานกุ รมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ THE PALI - THAI - ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS แสดงหมวด ม ม มกสะ น. ยงุ . มกฏุ ,มงกฏุ n. mosquito. มฆา น. ยอด ; เครอื งสวมพระเศยี รของพระมหากษัตรยิ .์ n. crest ; crown. มงคล ว. กลมุ่ ดาวฤกษ์ ทําใหเ้ ดอื นทมี พี ระจันทรเ์ ต็มดวงโคจรผา่ นกลมุ่ ดาว มดี ังนี ชอื มณฑป มาฆะ. a. name of a constellation under which the full moon มณฑล passes in magha month. มณี ว. นํามาซงึ ความสขุ ความเจรญิ ; เนอื งดว้ ยงานมงคล ; เป็ นนมิ ติ ด.ี มณีโชตริ ส a. auspicious ; festive. น. อา่ นวา่ มนดบ มาจากบาลี มณฺฑป พลับพลา ; ปะรํา มักมรี ปู เป็ น 4 เหลยี ม เรอื นยอดมรี ปู 4 เหลยี ม. n. pavilion . น. วงกลม ; เวทกี ลม ; วงรอบ. n. circle ; circus ring ; round platform. น. แกว้ มณี ; เพชรพลอย. n. gem ; jewel. น. แกว้ สารพัดนกึ ; สาํ หรับการขอใหเ้ ป็ นไป. n. jewel which can confer every wish.

มตกภตั น. อาหารทําบญุ อทุ ศิ ใหผ้ ตู ้ ายแลว้ . มตะ n. food offered for the dead. มติ น. ความเห็น . มทะ n. opinion ; view. มธุ น. ความเห็น ; ความคดิ ; ปัญญา ; ความตงั ใจ. n. opinion ; wisdom ; determination. มธรุ ส น. หยงิ ทะนง; ความเกนิ เลยทางเพศ. มธรุ ะ n. pride ; sexual excess. มนต,์ มนตร์ น. นําผงึ ; นําหวาน. มนเทยี ร n. honey ; syrup. ว. หวาน ; อรอ่ ย ; น่าพอใจ ; ด;ี รสด.ี มนสกิ าร a. sweet ; nice. มนะ,มโน น. รสหวาน ; รสอรอ่ ย ; ความไพเราะ. มนาปะ n. sweet taste ; good taste. มนุญญ์ ว. หวาน ; อรอ่ ย ; น่าพอใจ; ด.ี มนุษย์ a. sweet ; pleasant . มนุษยธรรม น. คําอันศักดสิ ทิ ธิ ; คาถา ; คําแนะนํา ; คําปรกึ ษา; คําสําหรับสวด. n. sacred words; incantation. น. มาจากบาลี มนฺทริ , จากสนั สกฤต มํทริ , ไทยใชเ้ ป็ น มณเฑยี ร ; บา้ นทอี ยู่ ; ทอี ยทู่ ัว ๆ ไป ; ทปี ระทับของพระราชา หรอื พระมหากษัตรยิ .์ n. dwelling house ; abode ; dwelling in general ; king’s palace. น. ทําไวใ้ นใจ ; ความใสใ่ จ; พจิ ารณา ; กําหนดในใจ. n. keeping in mind ; pondering. น. ใจ ; มนัส. n. mind ; heart. ว. เป็ นทพี อใจ ; น่าชอบใจ; น่าเป็ นทชี นื ชอบ. a. pleasant ; pleasing ; delightful. ว. เป็ นทฟี ใู จ ; เป็ นทยี นิ ดี ; ชอบใจ. a. delightful ; pleasant. น. มาจากบาลี มนุสฺส , สนั สกฤต มนุษฺย คน ; ผชู ้ าย ; ผคู ้ น. n. man ; human being ; male. น. ความดงี าม หรอื คณุ ธรรมของคน.

มนุษยโ์ ลก n. humanity. มโนทวาร น. โลกมนุษย.์ มโนทวารวถิ ี n. humam world. มโนทวาราวชั ชนจติ น. ประตู คอื ใจ ; ประตใู จ. มโนธาตุ n. mind – door. มโนปวจิ าร น. วถิ แี หง่ ความรอู ้ ารมณ์ทางมโนทวาร ไดแ้ ก่ ทางประตู คอื ใจ หรอื มโนทวาร. มโนมยะ n. course of cognition through the mind – door. มโนมยทิ ธิ น. จติ ทรี ะลกึ ตามมโนทวาร ; ทางประตู คอื ใจ. มโนรถ n. thought turning to the impressions at the mind - door. มโนรม น. ธาตุ คอื ใจ หรอื จติ . มโนวญิ ญาณ n. mind – element ; element of apprehension. มโนวญิ าณธาตุ น. ความเทยี วไปแหง่ ใจ ; ใจทอ่ งเทยี ว. มโนสลี า,มโนศลิ า n. roaming of the mind. มโนสจุ รติ ว. สําเร็จดว้ ยใจ ; สรา้ งขนึ ดว้ ยใจ ; ใจทําขนึ มโนหระ a. formed by the power of the mind. มมังการ น. ฤทธทิ างใจ นริ มติ กายอนื ไดจ้ ากกายนี ; ฤทธทิ แี ปลงตวั ได.้ n. power to make any body whatever out of this one. น. รถหรอื พาหนะของใจ ; ความปรารถนา ; ความตอ้ งการ; ความใฝ่ ฝัน. n. wish ; desire. ว. เป็ นทรี นื รมยแ์ หง่ ใจ ; เป็ นทยี นิ ดี ; น่าพอใจ ; น่ารัก ; เป็ นทชี อบใจ. a. attractive ; pleasing ; agreeable ; lovely. น. ความรแู ้ จง้ อารมณ์ทางใจ เป็ นอาการทรี ู ้ หรอื อารมณภ์ ายในใจ. n. consciousness through mind ; mind –consciousness. น. ความสาํ นกึ ทางใจ. n. mind – consciousness. น. ปรอทแดงหรอื สารหนูแดง ; ผงศลิ าสแี ดง ; หนิ ลายสแี ดง. n. red arsenic ; red stone – powder. น. ใจสอาด. n. good mentality. ว. นํามาซงึ ใจ ; น่ายนิ ด;ี น่ารัก ; น่าสนใจ ; งาม. a. pleasing ; attractive ; fascinating ; beautiful. น. ถอื หรอื ยดึ วา่ เป็ นของเรา คอื ของตัวเรา ; การถอื วา่ เป็ น ของ ๆ เรา.

มมงั การ n. selfish attachment. มยรุ ะ, มยรู น. ความเห็นแกต่ วั . มรณภาพ n. selfish management. น. นกยงู . มรณะ n. peacock. มรณัสสติ น. ความตาย , ใชแ้ กพ่ ระสงฆเ์ ทา่ นัน เชน่ พระภกิ ษุ ก. ถงึ มรณภาพหรอื ถอื ซงึ มรรค,มคั คะ มรณภาพ. n. death used for monk only. มรรคนายก น. ความตาย ; การตาย ; ตาย. มรจี ิ n. death. มละ น. สตริ ะลกึ ถงึ ความตาย หรอื การตาย. มหัคคตะ n. contemplation of death ; meditation on death. มหัคฆะ น. ทาง ; หนทาง ; ชอ่ ง. มหปั ผละ n. path ; road ; way. มหพั พละ ทกุ ขนโิ รธคามนิ ปี ฏปิ ทา ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ หถ้ งึ ความดบั ทกุ ข.์ มหัพภยะ n. (the) way leading to the cessation of suffering. น. หวั หนา้ ฝ่ ายทไี มใ่ ชพ่ ระในการชมุ นุม. n. lay leader. น. พยบั แดด ; ภาพลวงตา; แสงสวา่ ง ; แสงแดด. n. mirage ; light. น. มลทนิ ; สนมิ ; เหงอื ไคล. n. dirt ; impurity. ; stain ; rust. น. เป็ นใหญ่ ; บรรลนุ าม. n. become great ; attaining jhana or a trance. ว. มคี า่ มาก ; ราคาสงู . a. very costly ; precious. ว. มผี ลมาก ; มผี ลอยา่ งยงิ . a. rich in result ; efficient ; effective. ว. มกี ําลังมาก ; กาํ ลังแรง. a. great power or strong force. ว. มหาภัย ; ภยั ใหญ่ ; น่ากลวั อันยงิ ใหญ่ ; น่ากลวั ยงิ . a. great fear ; great terror ; awful fear.

มหา น. ตาํ แหน่งผไู ้ ดเ้ ปรยี ญ. มหากรณุ า n. title of a person who has won a parian . มหาการณุ กิ ะ น. กรณุ าอนั ใหญ.่ มหานุภาพ n. great compassion. มหาบงั สกุ ลุ ว. ผมู ้ คี วามกรณุ ายงิ ใหญ่ ; พระคณุ นามของพระพทุ ธเจา้ ; คณุ นามของพทุ ธ องค.์ มหาบรุ ษุ a. great – compassionate ; epithet of the Lord Buddha. มหาปเทส น. อานุภาพใหญ่ ; อานุภาพยงิ ; ความยงิ ใหญ.่ มหาภเิ นษกรมณ์ n. great majesty . น. ผา้ ทที อดหรอื วางไวท้ หี บี ศพ นมิ นตพ์ ระสงฆม์ าชกั ไปกอ่ นถกู เผา. มหาภตู รปู n. robe for the monk laid at the coffin in dedication มหามจั จะ,มหามัตตะ to the deseased before cremation. มหาราช เฉพาะผา้ ทที อดกอ่ นเผาศพ เรยี กกนั วา่ มหาบังสกุ ลุ กลา่ วคอื ไมใ่ ชบ้ งั สกุ ลุ มหาวคั ค,์ มหาวรรค ธรรมดา เป็ นผา้ ทชี วนใหเ้ กดิ ความสลดสงั เวชแทจ้ รงิ ทังนเี พราะเกยี วกับศพ ในวาระสดุ ทา้ ย น. มาจากบาลี มหาปฺรสิ มาจากสนั สกฤต มหาปรุ ษุ บรุ ษุ ใหญ่ ; บรุ ษุ ผยู ้ งิ ใหญ่ ; บคุ คลผยู ้ งิ ใหญ;่ คนทยี งิ ใหญ.่ n. great man. น. มาจากบาลี มหา อปเทส สนั สกฤต มหา อปเทศ เหตผุ ลใหญ่ ; ขอ้ อา้ ง ใหญ่ ; กลา่ วถงึ เหตผุ ลทสี าํ คญั ; หลักเหตผุ ลทสี าํ คัญ . n. great references ; great statement ; great adducing. น. มาจากบาลี มหาภนิ กิ ฺขมน ; จากสนั สกฤต มหาภนิ ษิ ฺกฺรมณ เสด็จออกอัน ยงิ ใหญ่ ; เสด็จออกเพอื คณุ อนั ยงิ ใหญ่ ; เสด็จออกผนวช ; การเสด็จออกผนวช ของพทุ ธองค.์ n. great renunciation ; retirement ; from the household life. น. รปู ใหญ่ ; ธาตทุ ัง 4 ; มดี นิ นําลมไฟ. n. great form ; form of the four great elements. น. มหาอํามาตย์ ; อํามาตยผ์ ยู ้ งิ ใหญ.่ n. high officer. น. พระราชาผยู ้ งิ ใหญ่ ; ราชาผยู ้ งิ ใหญ.่ n. great king. น. วรรคใหญ่ ; สว่ นสําคัญสว่ นหนงึ ของวนิ ัยคัมภรี ์

มหาวภิ ังค์ n. great chapter ; name of one of five sections of the มหาสตั ต,์ มหาสตั ว์ Vinaya Pitaka. น. ขอ้ จําแนกใหญ่ ; สว่ นสาํ คญั สว่ นหนงึ ใน 5 สว่ นของพระวนิ ัยปิฎก. มหาสาร,มหาสาล n. great division ; name of one of five sections of Vinaya Pitaka. มหจิ ฉตา น. สตั วผ์ ยู ้ งิ ใหญ่ ; มหาบรุ ษุ ; บรุ ษุ ทยี งิ ใหญ.่ สตั ต์ หรอื สตั ว์ ในภาษาบาลี มหสิ ะ , มหสี ะ , มหงิ สะ และสนั สกฤต หมายถงึ ผมู ้ ชี วี ติ ทังสตั ว,์ มนุษย์ และเทพเจา้ . มกั กฏะ n. great being. มักขะ ว. ผมู ้ ที รัพยม์ าก ; คนรํารวย. มักขกิ า a. having immense wealth ; rich ; wealthy. มัคคญาณ น. ปรารถนามาก ; โลภมาก ; มักมาก. มคั ควทิ ู n. greediness ; lust. มคั คามัคคญาณทัสสนวิ น. กระบอื ; ควาย. สทุ ธิ n. buffalo. มัจจะ น. ลงิ ; วานร. มัจจุ n. monkey. มจั จเุ ธยยะ น. ลบหลคู่ ณุ ทา่ น ; ทําความดขี องผอู ้ นื ใหด้ อ้ ย ; สว่ นหนงึ ของกเิ ลส . มัจจปุ าสะ n. depreciation of other’s worth. น. แมลงวนั . n. fly. น. รทู ้ าง หรอื รมู ้ รรค. n. knowledge of the path. ว. บคุ คลผรู ้ หู ้ นทาง ; ผรู ้ ทู ้ าง. a. one who knows the path. น. หมดจดแหง่ การเห็นดว้ ยญาณวา่ เป็ นทางและมใิ ชท่ าง. n. purity of knowledge of right or wrong path. ว. ผทู ้ ตี อ้ งตาย ไดแ้ ก่ มนุษยแ์ ละสตั วท์ ัว ๆไป. a. mortal. น. ความตาย ; ตาย. n. death. น. ขอบเขตแหง่ ความตาย. n. sphere of death. น. บว่ งแหง่ ความตาย.

มัจจรุ าช n. snare of death. มจั ฉมังสะ น. ราชาแหง่ ความตายหรอื พระยม ; พญามัจจรุ าช. มจั ฉรยิ ะ n. king of death. มัจฉรี น. ปลาและเนอื . มจั ฉะ,มัจฉา n. fish and flesh or meat. มจั เฉระ น ความตระหนี ; ความเห็นแกไ่ ด.้ มัชชปะ,มชั ชปายี n. avarice ; selfishness. มัชชปานะ ว. คนตระหน.ี มชั ชะ a. miser. มชั ฌมิ นกิ าย น มาจากบาลี มจฺฉ ปลา; เหลา่ ปลา. มัชฌมิ ปรุ สิ ะ, มัธยมบรุ ษุ . n. fish. น. ความตระหน.ี มชั ฌมิ ยาม n. avarice ; niggardliness. มชั ฌมิ าปฏปิ ทา ว. ผดู ้ มื นําเมา ; ขเี มา ; คนดมื นําเมา. มญั จกะ a. one who drinks strong drink ; drunkard. มัญจปี ฐะ น. ดมื นําเมา ; นําดมื ทที ําใหเ้ มา. n. drinking of liquors ; intoxicating drink. น. นําเมา ; ของมนึ เมา; สรุ าเมรัย. n. intoxicant. น. หมวดแหง่ พระสตู รขนาดกลาง. n. group of medium discourses. น. คนขนาดกลาง . n. man of moderate height . ไวยากรณห์ มายถงึ บรุ ษุ ที 2 ผทู ้ พี ดู ดว้ ย. second person in grammar. น. ยางกลาง ตังแต่ 10 โมงไปถงึ ตี 2. n. middle watch. น. ทางสายกลาง ; สายกลาง. n. middle way. น. เตยี งเล็ก . n. small bed ; cot. น. เตยี งและตงั . n. beds and chairs.

มัญจะ น. เตยี ง ; เตยี งนอน. มัญชุ n. bed. มัญชภุ าณกะ ว. ไพเราะ ; น่าพอใจ ; น่ารัก ; สวย. a. charming ; lovely. มัญชสุ สระ ว. ผกู ้ ลา่ วไพเราะ ; ผพู ้ ดู เพราะ ; ผพู ้ ดู ด.ี มญั ชสุ า a. speaking sweetly ; sweet-voiced. มณั ฑนะ ในโบราณใช ้ ผวู ้ า่ ขานดว้ ยเสยี งอันไพเราะ. มตั ตัญ ตุ า ว. ผมู ้ เี สยี งไพเราะ ; ผพู ้ ดู เพราะ ; ผพู ้ ดู ด.ี มตั ตญั ู a. sweet-voiced ; speaking sweetly. มนั ตนา น. ตู ้ ; หบี . มสั สุ n. casket ; box. มัสสกุ รรม น. ประดบั ; ตกแตง่ ; อาภรณ.์ มาคสริ ะ n. decoration. น. เป็ นผรู ้ ปู ้ ระมาณ . มาคาธี n. moderation. มาฆบชู า ว. ผรู ้ ปู ้ ระมาณ ; ผรู ้ คู ้ วามพอดี ; ผรู ้ ใู ้ นสงิ ทรี พู ้ อประมาณ. a. moderate. น. ปรกึ ษา ; หารอื กัน ; ความตรกึ ตรอง ; การปรกึ ษาหารอื . n. counsel ; deliberation. น. หนวด , ศัพทเ์ จา้ ใช ้ พระมสั ส.ุ n. beard. น. แตง่ หนวด . n. beard- dressing. ว. เดอื นทพี ระจันทรเ์ ต็มดวงโคจรผา่ นกลมุ่ ดาว มคิ สริ า ; เดอื นอา้ ย ก็เรยี ก a. name of a month in which the full moon passes under the constellation of magastra ; first month of Thai lunar calendar. น. ภาษามคธ ; มคธ. n. language of Magadha. (Maghapuja) น. บชู าในวนั เพ็ญแหง่ เดอื นมาฆะ โดยเทยี บกับวนั เพ็ญ กลางเดอื น 3 ในปีปรกตมิ าส หรอื ปีทมี ี 12 เดอื น ในปีทมี อี ธกิ มาส เลอื นไป เดอื น 4, ระลกึ ถงึ การแสดงโอวาทปาฏโิ มกขข์ องพระพทุ ธเจา้ แกพ่ ระอรหันต์ 1,250 องค์ โดยทําในปีแรกทตี รสั รู ้ และทรงปลงอายสุ งั ขารในปีสดุ ทา้ ยแหง่

มาฆะ พระชนมชพี วา่ อกี 3 เดอื น จะปรนิ พิ พานแลว้ . n. worship in the full moon – day of Magha month. มาณพ ว. ชอื เดอื น , ตรงกบั เดอื น 3 ของไทย ; เป็ นทมี เี ดอื นมาฆะบชู า. มาตาปิตปุ ัฏฐาน a. name of a month ; January – February ; Third month of Thai มาตกิ า lunar calendar. มาตคุ าม น. คนหนุ่ม ; ชายหนุ่ม ; หนุ่ม. มาตฆุ าต n. young man. มาตฆุ าตก์ น. บํารงุ เลยี งมารดาบดิ า ; รับใชม้ ารดาบดิ า. มาตจุ ฉา n. looking after parents ; support of parents. มาตปุ ัฏฐาน น. สวดงานศพ. มาตลุ ะ n. funeral chanting. มาตลุ านี น. สตรี ; เพศหญงิ . มานพ n. woman. มานะ น. ฆา่ มารดา ; การฆา่ แม.่ มานัต n. matricide. มานัส ว. ผทู ้ ฆี า่ มารดา ; ผทู ้ ฆี า่ มารดา. a. one who commits matricide. น. ป้า ; นา้ หญงิ กลา่ วคอื พหี ญงิ หรอื นอ้ งหญงิ ของแม.่ n. mother’s sister. น. รับใชม้ ารดา ; บํารงุ มารดา ; เลยี งดแู ม.่ n. looking after one’s mother ; support of the mother. น. ลงุ ; นา้ ทางดา้ นมารดา. n. maternal uncle. น. ป้า ; นา้ ภรยิ าของนา้ หรอื ลงุ ก็ได.้ n. maternal uncle’s wife. น. คน ; มนุษย์ ; ชายหนุ่ม ; หนุ่ม. n. man ; human being ; young man. น. ความถอื ตัว ; ตังใจจรงิ . n. pride. น. ลงโทษตนเอง. n. penance น. ใจ ; ความคดิ หรอื ทมี ใี นใจ ; เกยี วกับใจ.

มายา n. mind ; intention. น. ปลอม ; ลวง ; กลมายา ; มารยา. มายาการ n. fraud ; deceit ; magic ; jugglery. มายาวี น. ความรพู ้ เิ ศษ ; มารยาท. มาร n. special knowledge ; etiquette. มารเธยยะ ว. นักเลน่ กล; คนเลน่ กล. มารพันธนะ a. juggler ; magician. มารเสนา ว. นักเลน่ กล ; คนมมี ายา; คนหลอกลวง ; คนลวง. a. magician ; deceitful ; hypocritical. มารตุ , มารตุ ะ น. ผฆู ้ า่ ทําลายคณุ ความดี ; ผทู ้ ําใหห้ ลง ; อปุ สรรคขดั ขอ้ ง ; ผกู ้ ดี กนั บญุ กศุ ล. มาลา n. evil one ; killer of virtues ; tempter. มาลาการ น. เขตแดนแหง่ มาร. มาลกิ ะ,มาลี n. realm of mara. มาลนิ ี น. เครอื งผกู แหง่ มาร. มาสก n. fetter of death. มาสะ น. กองทัพแหง่ มาร . n. army of mara. ถา้ มารเป็ นกเิ ลส เสนามารคอื กเิ ลสประเภทปลกี ยอ่ ย ; หากมารไดแ้ กค่ วาม ตาย เสนามารคอื ความแก,่ ความเจ็บ. น. ลม ; เกยี วกับลม. n. wind. น. พวงมาลยั ; พวงหรดี ; ดอกไมเ้ ป็ นพวง. n. garland ; wreath ; flowers. น. ชา่ งทําดอกไม ้ ; คนทปี ลกู ไมด้ อก. n. garland –maker ; florist. ว. ผมู ้ พี วงมาลยั ; คนมดี อกไม.้ a. having garland of flowers. ว. สตรผี สู ้ วมพวงมาลัยหรอื ทัดดอกไม ้ ; ผแู ้ ตง่ พวงดอกไม.้ a. woman who wears a garland or flowers. น. เงนิ เหรยี ญขนาดเล็ก ; 5 มาสก คอื 1 บาท . n. small coin ; five masakas make one pada. น. เดอื น

มคิ ทายะ n. month. มคิ ลทุ ทกะ น. เงนิ เหรยี ญขนาดเล็กในครังโบราณ ; มคิ สริ า n. small coin. น. ถัวราชมาส. มจิ ฉัตตะ n. kind of bean. มจิ ฉาชพี น. ป่ าเนอื ; ป่ าเป็ นทใี หอ้ ภยั แกเ่ นอื ; ป่ าอภยั ทาน. มจิ ฉาทฏิ ฐิ n. deer – park. มญิ ชะ น. พรานเนอื ; พรานลา่ เนอื ; คนลา่ สตั ว.์ มติ รปฏริ ปู n. deer – hunter. มทิ ธะ ว. กลมุ่ ดาวฤกษ์ อนั มพี ระจันทรเ์ ต็มดวง โคจรผา่ นในเดอื น มาคสริ ะ ; เดอื นอา้ ย มทิ ธี . มลิ ักขะ a. mane of a constellation under which the full moon passes is มสิ สะ,มสิ สกะ magasira month. มฬิ หสขุ น. ความผดิ ; ความไมถ่ กู ; ความไมถ่ กู ตอ้ ง. n. falsehood. น. อาชพี ทผี ดิ ; บางทเี ขยี นวา่ มฤจฉาชพี . n. wrong means of livelihood. น. ความเห็นผดิ จากคลองธรรม ; ความเห็นผดิ . n. wrong view. น. เนอื ใน ; เยอื ใน; แกน่ กลาง ; แทน่ . n. kernel ; pith. น. คนเทยี มมติ ร ; มติ รเทยี ม ; มติ รปลอม ; เพอื นกนิ . n. false friend. น. ความงว่ งงนุ ; ความเฉอื ยชา. n. drowsiness. ว. ผมู ้ กั หลับ. a. torpid ; drowsy. น. คนป่ าเถอื น ; คนไมร่ อู ้ ะไร ; คนไมร่ สู ้ สี า. n. barbarian. ว. เจอื ปน ; ผสม ; ผสมผเส. a. mixed ; combined. น. ความสขุ ทเี หมอื นอจุ จาระ ; ความสขุ โสโครก; ความสขุ ในทางโลก.

มฬิ หะ,มฬี หะ n. dirty happiness ; worldly happiness. มนี ะ น. อจุ จาระ ; ขี . มขุ บาฐ n. excrement ; dung. มขุ ปญุ ฉนะ น. ปลา ; รปู ปลา . มขุ รตา n. fish. มขุ ระ น. คําพดู ; วาจา. มคุ คระ adj. Oral มคุ คะ น. ผา้ เช็ดหนา้ ; ผา้ เชด็ ปาก ; ผา้ เชด็ . มตุ ะ n. towel for wiping the face ; handkerchief ; napkin. น. ความเป็ นผทู ้ พี ดู มาก. มทุ ติ า n. talkativeness. ว. ผพู ้ ดู มาก ; ผปู ้ ากเปราะ ; คนปากจัด. มทุ ติ าจติ a. garrulous ; talkative. มนุ ี น. ฆอ้ น ; ไมพ้ ลอง ; ตะลมุ พกุ ; ไมถ้ อื . มสุ าวาท n. hammer ; club ; mallet. น. ถัวเขยี ว . n. green peas. ว. ทราบแลว้ อายตะนะรบั ทราบดว้ ย จมกู หรอื ลนิ หรอื กาย หรอื ใจ ; เป็ นคํา รวม แทนการรดู ้ ว้ ย จมกู ลนิ กาย ใจ เชน่ ไดย้ นิ แลว้ , ทราบแลว้ , ทราบแลว้ ใช ้ แทนรดู ้ ว้ ยอายตนะอกี 4 อยา่ ง ทคี งเหลอื ; รแู ้ ลว้ . a. known through nose , tongue , body and mind. น. ความพลอยยนิ ดี เมอื ผอู ้ นื ไดด้ .ี ตรงขา้ มกบั ความรษิ ยา บางทพี ดู วา่ มทุ ตา จติ n. sympathetic joy. น. ออ่ นสลวย . n. pliancy. น. แสดงความยนิ ด.ี n. congratulation. น. ปราชญ์ ; คนศกั ดสิ ทิ ธิ พระพทุ ธเจา้ ใชค้ ําสนั สกฤตและบาลวี า่ ศยายมนุ .ี n. muni. น. พดู เท็จ ; คําเท็จ ; เท็จ. n. lying ; speech ; telling a lie.

มลู บญั ญัติ น. กฎสําคญั . เมณฑะ,เมณฑกะ n. main rule. เมตตา น. แกะ . n. ram ; sheep. เมตตาเจโตวมิ ตุ ิ น. ไมตรจี ติ คดิ จะใหเ้ ป็ นสขุ ; ความรักเอ็นด.ู เมถนุ ตรงขา้ มกบั พยาบาท. เมถนุ ธรรม n. loving kindness. เมธคะ,เมธคา น. ความหลดุ พน้ เพราะสมาธิ เนอื งจากเมตตา. เมธา n. salvation through concentration of loving kindness. เมธาวนิ ี ว. เกยี วกบั คนคู่ ; อนั เกยี วกบั การเสพกาม ; รว่ มประเวณี. เมธาวี a. relating to sexual intercourse ; coupling. เมรัย น. เสพกาม. เมสะ n. coitus. แมก่ องธรรม น.ทะเละ ; ววิ าท . แมก่ องธรรมสนามหลวง n. quarrel. น. ปัญญาญาน แมก่ องบาลี n. wisdom. ว. เมธผี มู ้ ปี ัญญา . a. wise woman. ว. ผมู ้ ปี ัญญา . a. wise. น. นําเมาทดี อง หรอื หมกั หรอื แช.่ n. fermented liquor. น. แกะ. n. ram. น. สงฆใ์ นการคมุ สอบนักธรรม. n. superintendent of the Buddhist knowledge examination. น. สงฆใ์ นการคมุ สอบ. n. superintendent of the official examination of the Buddhist knowledge. น. สงฆค์ มุ สอบบาล.ี n. superintendent of the Pali –examination.

แมก่ องบาลี น. สงฆค์ มุ สอบทางการ. สนามหลวง n. superintendent of the official Pali – examination. โมกขะ,โมกษะ น ความหลดุ พน้ ; นพิ พาน. โมฆะ n. salvation. โมเนยยะ ว. เปลา่ ;ไมม่ ปี ระโยชน์ ; ใชไ้ มไ่ ด ้ ; บางทเี ขยี นวา่ โมฆ. a. empty ; useless ; null and void. โมหะ น. ความเป็ นมนุ ี ; จรติ อัธยาศยั ทดี งี าม ; ความสมบรู ณ์ทางศลี ธรรม ; ความ มหคั คิ ฉลาดหลกั แหลม. n. state of a muni ; good character ; wisdom. น. ความหลง ; ความโง่ ; บางทเี ขยี นวา่ โมห. n. delusion ; stupidity. น.ไฟ คอื โมหะ. n. fire of delusion. ย พจนานุกรมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ ยกนะ THE PALI-THAI-ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS ยชนะ ยตนะ แสดงหมวด ย ร ล ยตะ ยติ น. ตับ. n. liver. น. บชู ายญั ใหท้ าน ; การถวายเครอื งเซน่ . n. sacrifieing ; distribution of alms. น. เพยี ร . n. endeavour. ว. สํารวมแลว้ ; ระมัดระวงั แลว้ ; ระวงั ดแี ลว้ . a. controlled ; restrained. น. นักพรต ; นักบวช ; ผสู ้ ํารวม. n. ascetic ; monk. น. การหยดุ ; จังหวะหยดุ ในการเลน่ ดนตรหี รอื อา่ นคําฉันท์ ; หยดุ เป็ นจังหวะเวลาอา่ นฉันท.์ n. pause in music or in recitation of the verse.

ยถาภตู ญาณ น. ความรทู ้ เี ป็ นจรงิ . ยนต,์ ยนตร์ n. knowing things as they really are. ยม น. เครอื งยนต์ ; เครอื งกลไกก็ได.้ ยมก n. machine. ยมกปาฏหิ ารยิ ์ น. พระยม ; ผปู ้ กครองอาณาจักรแหง่ ความตาย ; เจา้ แหง่ ความ ตาย. ยศ,ยสะ n. Yama ; the ruler of the kingdom of the dead ; death. ยกั ข,์ ยกั ษ์ ว. คู่ ; สองอยา่ งใชก้ บั ไมย้ มก. a. double ; twin. ยกั ขนิ ,ี ยักษิณ,ี ยักขี น . ปาฏหิ ารยิ ค์ ู่ แสดงอํานาจจติ บังคบั ธาตไุ ฟและธาตนุ ําใหเ้ ป็ นไป ยัญ ตา่ งๆ ในขณะเดยี วกัน. ยัฏฐี n. miracle in pair ; twin miracle, through psychic power , ยาค in controlling the two elements ; water and fire, in ยาคะ various ways as required. น. มาจากบาลี ยส, สนั สกฤต ยศ ยกยอ่ ง ; เกยี รตคิ ณุ ; ชอื เสยี ง ; ความรงุ่ เรอื ง ; ความถอื เกยี รต.ิ n. honour ; respectability ; reputation ;glory. น. อสรู . n. demon. เทพชนั จาตมุ หาราช พวกหนงึ ; คนหนงึ หรอื ตนหนงึ . n. diety (belonging to one of the four guardian group of gods). น. ยักษ์ผหู ้ ญงิ ; อมนุษยผ์ หู ้ ญงิ . n. demoness. น. มาจากบาลี ย ฺญ, สนั สกฤต ยชฺญ บชู ายญั ; ใหท้ าน; เซน่ . n. sacrifice ; alms – giving. น. ไมเ้ ทา้ ; ไมป้ ระตกั . n. walking stick ; staff. น. ขา้ วยาคู ; ขา้ วตม้ , บางทเี รยี กวา่ ขา้ วยาค.ู n. rice –gruel. น. บชู ายญั ; ใหท้ าน ; การเซน่ . n. sacrifice ; alms –giving.