✍️พจนานุกรมพระพุทธธรรม (บาลี-ไทย-อังกฤษ) ว่าที่ ร.ต.องอาจ ชาญเชาวน์ รวบรวม

ฌายกะ ว. ผเู ้ พง่ ; ผวู ้ ปิ ัสสนา. ญ a. meditator. ญตั ติ น. คาํ ประกาศ ; ประกาศ คํา….หรอื คําประกาศใหส้ งฆท์ ํา ญาณ กจิ การสงฆร์ ว่ มกนั n. announcement ; declaration ; motion. ญาณทัสสนะ น. ความรู ้ ญาณี n. wisdom ; insight ; knowledge. ญาติ เป็ นไวพจนข์ องคําวา่ ปัญญาบา้ ง, วชิ ชาบา้ ง ; ปรชี ากําหนดร.ู ้ ญาตกิ ถา น. เห็นดว้ ยญาณ ; เห็นดว้ ยปัญญาหยงั รู ้ ญาตธิ รรม n. seeing with spiritual insight or wisdom. ญาตปิ รวิ ฏั ฏ์ ว. ผมู ้ ญี าณ ; ผมู ้ คี วามรแู ้ จง้ ; ผมู ้ คี วามรู ้ ญาตสิ งั คหะ a. one who is possessed of knowledge ; wise man. น. ญาติ ; ผเู ้ กยี วขอ้ งทางสายโลหติ ; ผรู ้ ว่ มสายโลหติ . ญาตสิ าโลหติ n. kinsman ; relatives. ญายธรรม น. การพดู ถงึ เรอื งญาติ หรอื พวกญาต.ิ ญายปฏบิ ตั ิ n. talk about relatives. ญายปฏปิ ันนะ, น. ธรรมของญาติ ; ฉันญาติ ญายปฏปิ ันโน n. duties of relatives. น. วงศญ์ าติ ; วงศเ์ ดยี วกัน. n. circle of relatives. น. สงเคราะหญ์ าต.ิ n. helps given to relatives ; good treatment towards kinsman ; (the) helping of one’s kinsman. น. ญาตแิ ละผรู ้ ว่ มสายโลหติ เดยี วกนั . n. relations and blood – relations. น. ธรรมะทถี กู ทคี วร. n. righteousness ; right path. น. ปฏบิ ตั ถิ กู ตอ้ ง. n. practice in the right path. ว. ผปู ้ ฏบิ ัตถิ กู ; ผปู ้ ฏบิ ัตธิ รรมะทถี กู ทคี วร. a. one who practices in the right path.

ไญยธรรม, น. ธรรมะทคี วรรู ้ ; ธรรมทคี วรทราบ , ไทยใชเ้ ป็ น เฌยย. เญยยธรรม n. doctrine that should be learnt or understood ; the ฎ knowable. ฎกี า น. หนังสอื นมิ นตพ์ ระสงฆ์ ; คมั ภรี ห์ นังสอื . ฎกี าจารย์ n. letter or card to the monk extending an invitation ; sub – commentary. ฏ น. หนังสอื เรยี ไรก็เรยี ก ฏกี า n. letter or card asking for donation ; written request ; ฏกี าจรยิ ะ น. มาจากคําวา่ ฎกี าในภาษาบาลี คําอธบิ ายคําอรรถกถา อรรถกถาเป็ นคําอธบิ ายพระไตรปิฎก อธบิ ายตน้ ฉบบั เดมิ ฎกี า ฐ อธบิ ายอรรถกถาอกี ครังหนงึ ฐานะ n. appeal. น. มาจากคําวา่ ฎกี าจรยิ ในบาลี ผอู ้ ธบิ ายอรรถกถา ; อาจารย์ ผแู ้ ตง่ ตําราอธบิ ายอรรถกถา ; อาจารยผ์ แู ้ ตง่ ตําราอธบิ ายอรรถ กถา ; ผใู ้ หอ้ รรถกถา n. sub – commentator. น. คาํ อธบิ ายอรรถกถา ; อธบิ ายอรรถกถา n. sub – commentary. น. ฎกี าจารย์ ; พระอาจารยผ์ อู ้ ธบิ ายอรรถกถา ; อาจารยผ์ ู ้ อธบิ ายอรรถกถา. n. sub – commentator ; teacher who wrote a book or books explaining the commentary ; appeal. น. สถานที ; ทตี ัง ; สาํ นักงาน ; แทน่ . n. place ; locality ; office. น. เงอื นไข ; เหตุ ; เหตผุ ล ; อยา่ ง. n. condition ; cause ; reason. น. ตาํ แหน่ง . n. rank. ความหมายของภาษาไทย คอื ความเป็ นอยู่ ; ระดบั ของความ

ฐานานุกรม เป็ นอย.ู่ n. living ; standard of living. ฐายี น. ลําดับยศของพระสงฆช์ นั ผนู ้ อ้ ย พระสงฆช์ นั ผใู ้ หญต่ ังให ้ ฐติ ิ ตามทําเนยี บ อยา่ งสงู ไมเ่ กนิ พระครู พระราชาคณะชนั สามญั ฐติ ขิ ณะ ตังได ้ 3 ตําแหน่ง กลา่ วคอื พระปลดั พระสมหุ ์ พระใบฎกี า ฐติ ภิ าคยิ ะ ; พระราชาคณะชนั ราชตงั ได ้ 4 ตําแหน่ง กลา่ วคอื พระครปู ลดั พระครสู งั ฆรักษ์ พระครสู มหุ ์ พระครใู บฎกี า ; ณ พระราชาคณะชนั เทพตังได ้ 5 ตําแหน่ง กลา่ วคอื พระครปู ลดั เณร พระครวู นิ ัยธร พระครสู งั ฆรักษ์ พระครสู มหุ ์ พระครใู บฎกี า ด ดงั นี เป็ นตน้ ; เป็ นลําดบั ยศพระสงฆ.์ n. ecclesiastical order of retinue. ว. ผตู ้ ังอยู่ : ผดู ้ าํ รงอยู่ มกั ใชป้ ระกอบศัพท.์ a. standing or being (in a state of …). น. ความตังอยู่ ; ความดํารงอยู่ ; ความเป็ นไป. n. standing ; remaining ; duration. น. ขณะทตี ังอย.ู่ n. moment of standing ; there are three moments of things : moment of arising, that of standing and that of breaking up or dissolution. ว. เสมอตวั ; มสี ว่ นเสมอตัว, เทา่ เดมิ ลําดับของการปฏบิ ตั ิ ธรรมะมี 4 ขนั กลา่ วคอื หานภาคยิ ะ มสี ว่ นแหง่ ความขาดทนุ ความเสอื ม ฐติ ภิ าคยิ ะ มสี ว่ นแหง่ ความตังอยู่ กลา่ วคอื เสมอ ตวั วเิ สสภาคยิ ะ มสี ว่ นในการไดก้ ําไร , กา้ วหนา้ ได ้ บรรลุ คณุ ธรรมชนั ตํากวา่ มรรคผล นพิ เพธภาคยิ ะ มสี ว่ นแหง่ การทําลายกเิ ลส คอื ไดบ้ รรลคุ ณุ ธรรมในชนั มรรคผล a. connected with neither- loss nor gain ; pertaining to normal state. น. เป็ นคํายอ่ มาจากคําวา่ สามเณร มักใชเ้ ป็ นภาษาพดู วา่ สามเณร สมาทานศลี สบิ . n. novice.

ดรณุ น. เด็กชาย ; เด็กหนุ่ม ; เด็กรนุ่ หนุ่ม. n. young boy. ดรณุ ี ว. ออ่ น, เยาวว์ ัย, รนุ่ หนุ่ม. ดับทกุ ข์ a. of tender – age. ดานา น. เด็กหญงิ ; หญงิ สาว ; เด็กรนุ่ สาว. ดาบศ,ดาบส n. young girl ; maiden. ดาไลลามะ (ความ) น. ทกุ ขนโิ รธ ; ทําใหท้ กุ ขส์ นิ ไป. ดาวดงึ ส์ n. cessation of suffering. ดาวฤกษ์ น. เป็ นภาษาญปี ่ นุ หมายถงึ ความใจกวา้ งหรอื ทาน. n. dana. ดําริ น. ผบู ้ ําเพ็ญตบะ ; ฤษี ; นักบวช ; ผบู ้ ําเพ็ญตบะกเิ ลส ดําฤษณา n. hermit ; ascetic. ดถิ ี น. ตําแหน่งในมงโกล ดาไลแปลวา่ มหาสมทุ ร คอื เป็ นยศ ดริ ัจฉาน สงู สดุ ของพระในทเิ บต. n. Dalai Lama. น. ชอื สวรรคช์ นั สอง. n. name of the second heavenly abode. น. ดาวอยปู่ ระจําที เป็ นเครอื งกําหนดหมาย แผนทบี นทอ้ งฟ้า และความเคลอื นไหวของดาวทไี มอ่ ยปู่ ระจําทเี ป็ นดาวเคราะห์ มแี สงสวา่ งในตัวเอง. n. constellation of fixed stars. น. สงั กปั ปะ ; ความคดิ ; ความมงุ่ หมาย; ตรอง; แผลงมาจาก ตร.ิ n. thought ; motives ; purpose , objective. น. มาจากคําวา่ ตฺฤษฺณา ในภาษาสนั สกฤต ตรงกบั บาลวี า่ ตณฺหา ตณั หา ; ความอยาก ; ความอยากได.้ n. craving ; desire. น. วนั ทางจันทรคติ ไทยเรยี กวา่ วนั ขนึ หรอื แรมเทา่ นันเทา่ นี คํา ; บางทใี ชด้ ฤธ.ี n. lunar day. น. สตั วอ์ นื มาจากมนุษย์ ; สตั วเ์ วน้ จากมนุษย.์ n. animal ; beast.

ดมื สรุ าเมรัย ก. การดมื เหลา้ กลันหรอื ไมก่ ลัน. v. drink distilled or fermented liquor; drink ดษุ ณภี าพ intoxicants. ดสุ ติ น. ความเป็ นผนู ้ งิ ; นงิ . ดกู ารเลน่ n. silence. เด็กวดั น. ชอื สวรรคช์ นั ทสี ี ; ทา้ วดสุ ติ เป็ นผคู ้ รอง. เดช n. name of the fourth heavenly abode. เดยี รฉาน,เดยี รฉาน ก. สมัชชาภจิ รณะ ; ดกู ารแสดงในงาน. เดยี รถยี ์ v. to see or visit fairs or festivals. น. ลกู ศษิ ยว์ ดั เดอื น n. monastery – boy ; temple boy. น. อาํ นาจ ; รอ้ น ; รัศมี ; รงุ่ เรอื ง ; เครอื งรอ้ น. ต n. power ; heat ; radiance ; grace. ตจปรโิ ยสานะ น. บางครังอา่ นวา่ ดริ ัจฉาน. ตจปัญจกกมั มฏั ฐาน n. heretical (teacher). น. เจา้ ลัทธิ ; ผนู ้ ับถอื ศาสนาอนื ; นักบวชนอก ตถาคต พระพทุ ธศาสนา ; นักบวชภายนอก n. heretical teacher ; monk of another religion ; teacher of outside religion. น. กาลทดี วงจันทรโ์ คจรรอบโลก ครังหนงึ เป็ น 1 เดอื น ; พระพทุ ธศาสนา ใชเ้ ดอื นทางจันทรคตกิ ็มี , สว่ นหนงึ ใน สบิ สองของปี n. month ; Buddhism follows lunar month system. ว. มหี นังหมุ ้ อยู่ a. ending with the skin. น. กมั มฏั ฐาน วธิ บี ําเพ็ญสมาธิ พจิ ารณารา่ งกายแบง่ ออกเป็ น สว่ น ๆ มหี นังเป็ นที 5 เมอื นับรวมกนั มี ผม, ขน, เล็บ, ฟัน, หนัง. n. contemplation of the five constituents of the body (ending with the skin.) น.พระนามพระพทุ ธเจา้ ; ทา่ นผไู ้ ปตรงตามความจรงิ ;

ตถาตา พระผพู ้ ดู ไปแลว้ อยา่ งนัน. ตบะ n. Tathagata ; name of the Buddha ; one who has gone so. ตมปรายนะ น. เป็ นภาษาสนั สกฤตแปลวา่ อยา่ งนันเอง,อยา่ งนเี อง. ตมะ n. suchness. ตรัจฉานโยนิ น. ความเพยี ร ; เพยี รอยา่ งเครง่ เครยี ดทางศาสนา ; ตรัสรู ้ การทรมานตวั ; การขม่ กเิ ลสโดยการทรมานตวั เอง. n. exertion ; religious austerity. ตกั กะ ว. มคี วามมดื เป็ นทไี ปในเบอื งหนา้ ; มอี นาคตมดื ในตัว. a. having a state of darkness for his destiny. ตัชชนยี กรรม น. ความมดื ; ความไมร่ ู ้ ; มักใชค้ ําวา่ ตโมะ n. darkness ; ignorance. ตณั หกั ขยะ น. กาํ เนดิ แหง่ สตั วด์ ริ ัจฉาน ; การเกดิ ของสตั ว.์ ตัณหา n. realm of animal beings. ตัณหาสงั ขยะ ก. กริ ยิ าทรี อู ้ ยา่ งแจม่ แจง้ ; รแู ้ จง้ ดว้ ยตนเองดังหนงึ ตัณหาสญั โญชน์ พระพทุ ธเจา้ . ,ตัณหาสงั โยชน์ v. to enlighten ; to attain Enlightenment. น. คาํ นแี ปลวา่ เปรยี ง มรี สเปรยี วคลา้ ยๆ นมสม้ . n. butter – milk. น. เดา ; ตรกึ ; หาเหตผุ ล ; ตรรกวทิ ยา ; ตรรก. n. guess ; reasoning ; logic. น. ลงโทษตามพระวนิ ัย โดยตําหนิ ทังนเี ป็ นการแหง่ สงฆ.์ n. ecclesiastical act of blaming according to the code of discipline. น. สนิ ไปแหง่ ตณั หา ; ทําลายตณั หา. N destruction of craving. น. ความทะยานอยาก ; ความอยากได.้ n. desire ; thirst. น. สนิ ไปแหง่ ตัณหา ; ทําลายตณั หาใหห้ มดสนิ ลงไป. n. complete destruction of craving. น. เครอื งผกู หรอื ตัณหา n. fetter of craving.

ตทั ธติ น. อกั ขรวธิ ี โดยลงปัจจัย แทนทเี นอื ความ ตนั ติ n. secondary derivative. ตา น. มแี บบแผน ; เสน้ ดา้ ย ; สายพณิ . ตาลปัณณะ n. tradition ; thread ; cord of a lute. ตาลปัตร น. ดวงตา n. eye. ตาวกาลกิ ะ น. ใบตาลใบลาน ใชใ้ นการเขยี นหนังสอื ตกิ ขปัญญา n. palm – leaf. ตกิ จิ ฉา น. ใบลานหรอื ใบตาล พัดทที ําดว้ ยใบตาล ใชบ้ งั หนา้ เวลา ตติ ถยิ ะ สวดมนต์ เพอื ความสาํ รวมจติ จากอารมณจ์ ากภายนอก. ตติ กิ ขา,ตตี กิ ขา n. palm – leaf ; fan made of palm- leaf. ตสิ รณคมนูปสมั ปทา ว. ชวั คราว ; ชวั ขณะปัจจบุ ัน ; ชวั ขณะ. a. temporary ; for the time being. ตณุ หี น. ปัญญาอันเฉยี บแหลม ; ปัญญาเฉียบ. เตจวี รกิ งั คะ n. sharp intellect. น. เยยี วยา ; การแกไ้ ข ; แกไ้ ข. n. practice of medicine. น. เดยี รถยี .์ n. heretical (teacher). น. ความอดทน ; ความอดกลัน ; ขนั ตธิ รรม. n. endurance ; tolerance ; forbearance. น. บวชดว้ ยถงึ สรณะ 3 คอื เปลง่ วาจาถงึ พระพทุ ธ, พระธรรม, พระสงฆเ์ ป็ นสรณะเสร็จแลว้ ก็เป็ นภกิ ษุ วธิ อี ปุ สมบท ใชใ้ นตอน แรก ตอ่ มาเปลยี นเป็ นการบรรพชาสามเณร n. ordination by means of accepting the Three Refuges : the Buddha, the Law, the Order. ว. ผนู ้ งิ ; ผอู ้ ยเู่ ฉย. a. silent. ว. ชอื ของการปฏบิ ตั ขิ ดั เกลากเิ ลสของพระ หรอื ธดุ งค์ อยา่ ง หนงึ ใน 13 ประเภท แปลวา่ มอี งค์ กลา่ วคอื ความเป็ นผทู ้ รง จวี ร 3 ผนื ไมม่ ผี า้ ฟ่ มุ เฟือยมากกวา่ นัน การปฏบิ ัตเิ กลากเิ ลส โดยภกิ ษุ.

เตชะ a. one of 13 ascetic practices, means quality of one เตโชธาตุ who uses three robes only. เตลประทปี น. เดช เตละ n. heating. เตวชิ ฺโช น. ธาตไุ ฟ โตะ๊ หมบู่ ชู า n. heating element. ไตร น. ตะเกยี งนํามนั . n. oil lamp. ไตรจวี ร น. นํามัน ;นํามันงา. n. oil. ไตรทวาร น. ผมู ้ วี ชิ าต. ไตรปิ ฎก n. One with three – fold knowledge. น. โตะ๊ ตังพทุ ธรปู . ไตรเพท n. set of altar tablet. ไตรภมู ,ิ ไตรภพ ว. สาม เชน่ ผา้ ไตรจวี ร, ไตรทวาร. ไตรมาส a. three. น. ยอ่ มาจากคําวา่ ไตรจวี ร หมายถงึ ผา้ 3 ผนื . น.จวี รหรอื ผา้ 3 ผนื ของภกิ ษุ, ไดแ้ ก่ สบง สําหรับนุ่ง , จวี ร สาํ หรับหม่ , สงั ฆาฏิ สําหรับหม่ ซอ้ นชนั นอก เรยี กสนั ๆวา่ ผา้ ไตร n. 3 robes of a monk ; the under , the inner and the upper. น. ประตทู ัง 3 ไดแ้ ก่ รา่ งกาย, วาจา, ใจ. n. three doors : the body , the speech, the mind. น. คมั ภรี ท์ ัง 3 กลา่ วคอื กระจาดใสพ่ ระพทุ ธวจนะ ;ปิฎกทัง 3 บางทเี รยี กวา่ ตรปี ิฎก. n. Tripitaka ; 3 divisions of the Buddhist Canon. น. สามความรู.้ n. three knowledges. น. สามดนิ แดน. n. Three spheres. น. สามเดอื น .

n. three months. ไตรรัตน,์ พระรัตนไตร น. แกว้ 3 ประการ ไดแ้ ก่ พระพทุ ธ, พระธรรม, พระสงฆ.์ n. Triple Gem ; Three Jewels : (the Buddha, the Law, the Order). ไตรลกั ษณ์ น. ลกั ษณะทัง 3 กลา่ วคอื ความไมเ่ ทยี ง, ทนอยไู่ มไ่ ด ้ และ ไมใ่ ชต่ ัวตน เรยี กเป็ นบาลวี า่ อนจิ ฺจ, ทกุ ฺข, อนตฺตา หรอื อนจิ ฺจตา, ทกุ ขตา, อนตฺตตา. n. three characteristics : impermanence ; unstability soullessness. ไตรสรณคมน์ น. ถงึ สรณะทัง 3 ; การถงึ พระพทุ ธ, พระธรรม, พระสงฆ์ เป็ น สรณะหรอื ทพี งึ . n. taking the Three Refuges ; taking the Buddha, the Law, the Order for refuge. ไตรสกิ ขา น. การอบรมทังสาม. n. three – fold training. ถ ถปติ น. ชา่ งไม ้ n. carpenter ถล,ถละ น. บก ; พนื ดนิ ทแี หง้ ; ทดี อน. n. land ; dry ground. ถวาย ก. มอบ, ให ้ (พระหรอื เจา้ ) v. offer , present to a monk or a prince. ถวายทาน ก. ถวายของควรถวายแกพ่ ระ, ใหข้ องแกพ่ ระ. v. to offer alms to the monk. ถวายพระพร น. ถวายพร คอื สงิ ทพี งึ เลอื ก หรอื คําอวยพรแดเ่ จา้ นายหรอื พระเจา้ แผน่ ดนิ เป็ นคําพูดคําเรมิ และคํารับ หากพดู กบั คน ทัวไปใชเ้ จรญิ พร v. attribute blessing to a prince, princess or the king. ถวายพระพรลา ก. ถวายพระพร และลาพระเจา้ แผน่ ดนิ ; กลา่ วคําลาของ ภกิ ษุ. v. pronounce words of blessing and bidding adieu or farewell to the king.

ถวายพระเพลงิ น. พธิ ศี พ. ถวายอดเิ รก n. cremation ceremony. ก. ถวายพระพรเป็ นสว่ นพเิ ศษสาํ หรับพระเจา้ แผน่ ดนิ , ถวาย ถวาร พระพรเป็ นพเิ ศษ. ถัญญ,์ ถญั ญะ v. pronounce words of blessing to the king. ถัทธะ ว. ตงั อยมู่ ันคง ; อยกู่ ับที ; แข็งแรง ; มันคง ; คงมนั . ถัมภะ a. standing still ; strong ; firm. น. นํานมมารดา ; นํานมแม.่ ถามะ n. mother’s milk. ว. กระดา้ ง , แขง็ . ถนี มทิ ธะ a. hard ; stiff. ถนี ะ น. เสา โดยเรยี กตามลกั ษณะ ถตุ ิ n. pillar ; post. น. ความกระดา้ ง ; หัวดอื . ถลุ ลจั จัย n. hardness ; immobility ; obduracy. ถปู ะ น. เรยี วแรง ; กําลงั ; ความมนั คง , บางครังใชว้ า่ ถาม แต่ ไมใ่ ชค่ ําถาม ถปู ารหบคุ คล n. power of resistance ; firmness. น. ความหดหู่ และงว่ งนอน, ความครา้ น. n. sloth and torpor ; torpor and languor. น. ความหดหู่ , บางคนใชว้ า่ ถนี . n. sloth ; impliability. น. ชมเชย ; สรรเสรญิ . n. admiraton ; praise. ไทยใชค้ ําวา่ สดดุ ี มาจากภาษาสนั สกฤต วา่ สฺตตุ .ิ ว. อาบตั หิ ยาบ หรอื หนัก. a. grave offence. น. สตปู ภาษาไทยใชส้ ถปู ผสมระหวา่ ง ถปู ของบาลี กับ สฺตปู ของสนั สกฤต ; พระเจดยี ์ ; อาจใชว้ า่ ถปู ะ n. tope ; pagoda. น. ผทู ้ คี วรปันเป็ นสถปู . n. person worthy of a tope.

ถปู ารหะ ว. ผคู ้ วรแกส่ ถปู ; ผคู ้ วรแกก่ ารสรา้ งพระเจดยี ส์ ําหรับบรรจุ อัฏฐใิ ห ้ ; ปชู นยี บคุ คล. ถลู ะ a. one who should be honoured by erecting a tope. ว. พี ,หยาบ,อว้ น . เถรคาถา a. gross ; rough ; fat ; obese. เถรภาษิต ไทยใชค้ ําแผลงจากสนั สกฤต สฺกลู เป็ น สถลุ มคี วามหมายวา่ เถระ ตําทราม ; เลว. น. ฉันทท์ เี ป็ นภาษิตของพระเถระ ; คํากลา่ วของภกิ ษุ. เถรานุเถระ n. proverbial verses of the senior monk. เถรี น. คาํ ฉันทข์ องพระเถระ. เถรคี าถา n. words of the Elder. เถรภี าษิต น. ชายชรา ; ภกิ ษุผเู ้ ฒา่ ; ภกิ ษุผใู ้ หญ่ , พระผใู ้ หญ่ มักเขยี น กนั วา่ เถร แตอ่ า่ น เถระ โถมะ, โถมมะ n. old man ; old monk ; senior monk. น. พระอาวโุ สโดยทัวไป. n. senior monks in general. น. สตรชี รา ; ภกิ ษุณีผเู ้ ฒา่ ; ภกิ ษุณีผใู ้ หญ่ ; เถระผหู ้ ญงิ . n. old woman ; old nun; senior nun. น. คําฉันทอ์ นั เป็ นภาษิต(ของพระเถร)ี n. hymns of the their. น. ภาษิตของพระเถรี ; ภาษิตอนั เถรไี ดก้ ลา่ วไว ้ n. words or proverb of the senior nun ; that of their proverbs. น. สรรเสรญิ ; ชมเชย. n. praise ; admiration. พจนานกุ รมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ THE PALI - THAI - ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS แสดงหมวด ท ธ ท ทธิ น. นมสม้ ; นมเปรยี ว มาจากบาลี และสนั สกฤต.

ทมะ n. sour - milk ; curds. ทยา น. ฝึก ; ควบคมุ ตน ; การขม่ ใจ. ทระ,ทรถะ n.taming ; restraint. น. ความเอ็นดู ; ความอารี ; ความกรณุ า ; ความการณุ . ทลทิ ทะ n. sympathy ; kindness ; compassion. น. ความกระวนกระวาย ; ความเดอื ดรอ้ น ; ความเสยี ใจ ; ความ ทวาร ไมพ่ อใจ. ทวารปาละ n. anxiety ; sorrow. ทวคี ณู ว. จน ; ขดั สน ; ยากจน. ทวปี น. คนจน ; คนจรจัด ; ขอทาน; คนเข็ญใจ. ทศพล,ทสพล n. poor man ; vagabond ; beggar. น. ประตู ; ทางเขา้ ; ชอ่ งทางรา่ งกาย. ทศพลญาน n. door ; gate ; entrance. ทศพธิ ราชธรรม ว. นายประตู ; ผเู ้ ฝ้าประตู ; คนเฝ้าทางเขา้ เป็ นประต.ู a. door-keeper ; gate man. ทักขะ,ทักษะ ว. คณู ดว้ ย 2 ; 2 เทา่ ; สองหน. a. twofold ; double ; two times. มาจากสนั สกฤต ทฺวปี บาลใี ชท้ ปี ว. พระผมู ้ กี ําลงั 10 ; พระพทุ ธองค.์ สารบญั n. (the) Buddha. น. มกี ําลัง 10 n. Ten supreme intellectual powers. น. ธรรม 10 ประการของพระมหากษัตรยิ ์ คณุ ธรรมของ พระมหากษัตรยิ ์ 10 ขอ้ n. tenfold conduct of the king. ว. ฉลาด ; สามารถ ; สนั ทัด. a. clever; able ; skilled. บาลแี ละสนั สกฤตไมม่ ใี ชเ้ ป็ นนาม ใชเ้ ป็ นคณุ ศพั ทเ์ ทา่ นัน ใช ้ เป็ นนามก็เป็ น ทักขตา หรอื ทักษตา ก็ได.้

ทกั ขณิ า,ทกั ษณิ า น. ทาน ; สงิ ทพี งึ ใหด้ ว้ ยมอื ขวา ดว้ ยความเคารพ ; ของถวาย พระ. ทักขณิ าวสิ ทุ ธิ n. gift ; donation (to be given to a monk). ; dedicatory ทักขเิ ณยยบคุ คล gift. ทักขโิ ณทก น. บรสิ ทุ ธใิ นทาน. n. purity of a gift. ทักขไิ ณยบทุ คล น. บคุ คลควรแกก่ ารถวายทาน. ทักษิณ n.individual deserving a donation. ทักษิณนกิ าย น. นําเป็ นเครอื งหมายแหง่ ทาน หลงั ลงบนฝ่ ามอื ของ ทักษิณานปทาน ผรู ้ ับ แสดงการใหเ้ ป็ นสงิ ทยี นื ใหด้ ว้ ยมอื ไมไ่ ด ้ เชน่ ชา้ ง, ทดี นิ , ทัณฑ,์ ทัณฑะ นํากรวด. n. water of dedicaton ; consecrated water. ทัณฑกรรรม เป็ นสนั สกฤต ทักขเิ ณยยบคุ คล. ทันตะ ว. ดา้ นใต ้ ; ทศิ ใต ้ ; เบอื งขวา ; ทางใต.้ a. southern ; right ; south. ทันตะโปณะ น. นกิ ายพทุ ธทางใต ้ หรอื เถรลาทา n. southern School of Buddhism. น. ของมอบพระในนามของผเู ้ สยี ชวี ติ . n. offening made to monk or behalf of the dead. น.ไม ้ ; ไมเ้ ทา้ ; ไมพ้ ลอง ; พลอง. n. stick ; walking stick . คา่ ปรับ ; ลงโทษ ; อาญา. n. fine ; penalty ; penance. น. กรรม คอื การลงโทษ ; การทําโทษ. n. punishment. น. งาชา้ ง ; งา n. ivory ; tusk. ฟัน n. tooth. ว. ฝึกแลว้ ; สาํ รวมแลว้ ; ควบคมุ แลว้ ก็ได.้ a. tamed ; controlled. น. ไมส้ ฟี ัน .

ทันธะ n. tooth - cleaner. ทัมมะ ว. ชา้ ; โง่ ; เงอื ง ; เกยี จครา้ น. ทัสสนะ n. slow ; stupid ; slothful. ทัสสนานุตตรยิ ะ ว. ผคู ้ วรฝึก ; ผทู ้ ฝี ึกได ้ ; ผไู ้ ดร้ ับการฝึก. a. to be tamed ; tamable. ทัสสนยี ะ น. เห็นดว้ ยตา ; เห็นดว้ ยใจ; ทรรศน.์ ทัฬหปรักกมะ n. sight ; insight. ทัฬหะ เห็นดว้ ยตาอันดงี าม. ทัฬหกี รณ์ n. pre-emminent sight. ทัฬหกี รรม น. การเห็นดว้ ยใจอนั ดี หมายถงึ ใชว้ ปิ ัสสนา. ทาน n. pre-imminent insight. ตามคําอธบิ ายในอรรถกถาทฆี นกิ ายปาฏกิ วรรค. ทานปดี ว. น่าดู ; งาม ; ยอดในความงาม. ทานมัย a. fair to behold ; beautiful. ทานวตั ถุ ว. ผบู ้ ากบันหรอื พากเพยี รอนั มนั . a. of strong effort. ว. มนั ; มันคง ; แน่นหนา ; พากเพยี ร. a. firm ; fast. น. ทําใหม้ นั คง ; ทําใหแ้ ข็งแรง. n. strengthening. น. ทําใหม้ นั คง ; ทําใหแ้ ขง็ แรง. n. making firm ; strengthening. น. ของสาํ หรับให ้ ; ของทใี ห,้ บรจิ าค ; ใหป้ ัน. n. gift ; donation ; น.ให.้ n. charity ; alms- giving ; liberality ; benevolence. น. ผใู ้ หท้ าน. n. chief donor. น. ไดร้ ับจากการใหท้ าน. n. gained through alms-giving. น. สงิ ของทพี งึ ได ้ ; สงิ ใหท้ าน. n. things to be given ; gift.

ทานศาลา น. โรงทาน. ทายก n. alm-hall. ทายะ ว.ผใู ้ ห ้ ; ผทู ้ ําประโยชน์ โดยทเี ป็ นชาย. a. male donor ; benefactor. ทายาท น. ป่ า ; ป่ าเขา ; เขา. n. jungle ; forest ; (the) wood. ทายกิ า ว. ของทพี งึ ให.้ ทารก a. be given. ทาระ น. ผรู ้ ับมรดก ; ผรู ้ ับผล. ทารกิ า n. heir. ทารุ อามสิ ทายาท material heir ผรู ้ ับมรดกอามสิ ; สบื สกลุ ทารณุ ธัมมาทายาท spiritual heir ผทู ้ รี ับมรดกธรรม ทารมุ ยะ ว. ผใู ้ ห ้ ; ผทู ้ ําประโยชน์ โดยทเี ป็ นหญงิ ใชค้ ําวา่ ทาย. ทาลทิ ทยิ ะ a. female donor . ทาวคั คิ น. เด็กชาย ,เด็กหนุ่ม , เด็ก ๆ . ทาส n. boy. น. ภรยิ า; เมยี . n. wife. น. เด็กหญงิ ; เด็ก ๆ. n. girl. น. ไม;้ ทอ่ นไม ้ ; ฟืน; ชนิ ไม.้ n. wood ; fire – wood. ว. โหดรา้ ย ; หยาบ ; รา้ ย ; น่ากลวั . a. cruel ; terrible ; severe ; dreadful. ว. ทําดว้ ยไม ้ ; ใชไ้ มท้ ํา. a. wooden. น. ความจน ; ความขดั สน; ความยากจน. n. poverty. น.ไฟป่ า . n. jungle fire. บา่ วผชู ้ าย. n. male slave.

ทาสา น. ทาสหลายคน ; มักใชใ้ นกลอน. ทาสี n. slaves. ทําทาน น. ทาสหญงิ ; ทาสทเี ป็ นหญงิ ทํานองสวด n. female slave. ทําบญุ ก. ใหท้ าน ; บรจิ าคทาน. v. make a present ; to give offering ; give alms. ทําบญุ ขนึ บา้ นใหม่ น. จังหวะในการสวด. ทําบญุ บา้ น n. mode of chanting. ทําวตั ร ก. ทําสงิ ทดี งี าม ; ทําสงิ ทเี ป็ นกศุ ล; ประกอบความด.ี ทําวตั รคํา v. make merit ; to do good. ทําวตั รเชา้ น. การทําบญุ ; นมิ นตพ์ ระมาสวดมนตฉ์ ันอาหาร. n. merit – making ; meritorious action. ทชิ ะ น.ทําในสงิ กศุ ลเมอื มบี า้ นหลงั ใหม.่ n. house – welcoming ceremony or house –warming ceremony. พธิ เี ลยี งพระภายในบา้ น n. house – warming ceremony. ก.ทําหนา้ ทที คี วรทํา ; ทํากจิ ประจํา; สวดมนตป์ ระจําวนั ของสงฆ.์ v. do one’s duty; do regular duty. ก. ทําหนา้ ทใี นเวลาเย็นหรอื คํา ; สวดมนตด์ ว้ ยบทสวดในเวลา คํา. v. perform evening recitation. ก. ทําหนา้ ทตี อนเชา้ ; สวดมนตด์ ว้ ยบทสวดตอนเชา้ . v. perform morning recitation. ในบทสวดมนตใ์ นตอนเชา้ หรอื เวลาเย็น ใชค้ ําวา่ morning recitation , evening recitation ไมใ่ ช ้ prayer เพอื ตา่ งกับสวด ออ้ นวอน prayerของศาสนาครสิ ต์ เป็ นบทสวดสรรเสรญิ คณุ พระรัตนตรัย ก็ใช ้ recitation in praise of the Triple Gem. ว. ผเู ้ กดิ 2 ครัง ; สองหน ; ทวชิ . a. twice – born ; born twice. น. พราหมณ์ ; นก ; สตั วป์ ีก.

n. Brahman ; bird. ทฏิ ฐธรรม น. โลกนี ; ความเป็ นไปในปัจจบุ ัน ; อันบคุ คลเห็นแลว้ n. this world ; present existence; present condition. ทฏิ ฐธมั มนพิ พาน น. นพิ พานในปัจจบุ ัน ; คําอธบิ าย นพิ พานอยา่ งตํา กลา่ วคอื ดบั กเิ ลสดว้ ยสมาธ.ิ n. Nibbana at present time. ทฏิ ฐธัมมนพิ พาน- ว. บคุ คลทมี วี าทะหรอื มคี วามเห็นในสงิ ทมี ใิ ชน่ พิ พาน วา่ เป็ นนิ วาทะ พานในปัจจบุ นั นี a. Present – Nibbana-maintainer. ทฏิ ฐธมั มเวทนยี -กรรม น. ประโยชนใ์ นปัจจบุ นั ; ประโยชนท์ มี ขี นึ ในโลกน.ี n. advantage in this world ; immediate profit. ทฏิ ฐาวกิ รรม , น. กระทําใหแ้ จม่ แจง้ ; กลา่ วอยา่ งเปิดเผย ; การเปิดเผย ทฏิ ฐานกิ ัมม์ ความเห็นอยา่ งเปิดเผย ; การเปิดเผยความเห็น. n. open statement. ทฏิ ฐ,ิ ทฐิ ิ น. ความเห็น ; การเห็น ; ภาษาไทยคอื ความดอื ในความคดิ . n. opinion ; view. ทฏิ ฐวิ สิ ทุ ธิ น. หมดจดแหง่ ความเห็น. n. purity of view ; purification of view. ทฏิ ชุ กุ รรม น. ทําความเห็นใหต้ รง. n. straightening one’s view. ทนิ นะ ว. ทเี ขาให ้ a. given. ทนิ นาทาน น. ถอื เอาของทเี ขาให.้ n. taking what is given. ในกรณีทเี ป็ น อทนิ นาทาน คอื ถอื เอาของทมี ไิ ดใ้ ห ้ ; ขโมยมา. stealing. ทนิ นาทายี ว. ผถู ้ อื เอาสงิ ของทเี ขาให ้ กลา่ วคอื ไมข่ โมย. a. who takes what is given ; receive donation. ทพิ พจกั ข,ุ ทพิ ยจักษุ น. ตาทพิ ย.์ n. clair - voyance. ทพิ พโสต,ทพิ ยโศรต น. หทู พิ ย.์ n. clair – audience.

ทพิ พโสตะ น. หทู พิ ย.์ ทพิ พะ, ทพิ ย์ n. divine ear. ทพิ ยสมบตั ิ ว. เนอื งดว้ ยเทพ ; เนอื งดว้ ยสวรรค.์ บางทเี รยี กวา่ ทพิ พ ทวิ ะ,ทวิ สะ a. divine ; heavenly. ทวิ า น. สมบตั ทิ พิ ย์ ; สมบัตใิ นสวรรค์ ; ทพิ ยส์ มบตั .ิ n. celestial property ; divine bliss. ทวิ ากร น.วนั , กลางวนั n. day. ทวิ าราตร,ี ทพิ าราตรี ว. กลางวัน . a. by day . ทศิ , ดา้ นหรอื ขา้ ง น. วนั ทฆี นกิ าย n. day. ทฆี ะ ว. ผทู ้ ําวนั ; ผทู ้ ําใหเ้ ป็ นกลางวนั ; ภาษาไทยหมายถงึ เวลา ทฆี าย,ุ ทฆี ายกุ ะ กลางวนั . ทปี ะ a. day –maker. น.ดวงอาทติ ย.์ n. (the) sun. น. วนั และคนื ; วนั คนื . n. day and night. ว. กลางวันและกลางคนื . a. by day and by night. n. direction. น. หมวดพระสตู รทยี าว เป็ นคัมภรี ต์ น้ ในสตุ ตันตปิฎก. n. collection of long suttas. ว. ยาว ; นาน ; เวลายาว. a. long. ว. ผมู ้ อี ายยุ นื a. long – lived. น. ประทปี ; โคมไฟ ; ตะเกยี ง. n. light. ทวปี ; เกาะ n. continent ; island.

ทพี งึ ; อาศยั . n. resting – place ; shelter. ทกุ กฏ น. ทําชวั ; ชอื ของอาบัตพิ วกหนงึ ในอาบัตทิ ังเจ็ด. n. wrong action . ทกุ กรกริ ยิ า น.ทําสงิ ทที ําไดย้ าก ; ทรมานตน. n. self – mortification. ทกุ ข์ น. ความทกุ ข.์ n. suffering. ทัวไปหมายถงึ ทกุ ขก์ ายทกุ ขใ์ จ คกู่ บั โทมนัส ทกุ ขค์ อื ทกุ ขก์ าย physical suffering โทมนัสคอื ทกุ ขใ์ จ mental suffering ; discomfort. ทกุ ขขนั ธ,์ ทกุ ขกั ขนั ธ์ น. กองทกุ ข.์ n. aggregate of suffering. ทกุ ขตา น. ความเป็ นของทนอยทู่ คี งอยไู่ ดย้ าก ; ความเป็ นทกุ ข.์ n. unstability. ทกุ ขนโิ รธ น. ความดบั ทกุ ข์ , เป็ นชอื อรยิ สจั ที 3. n. cessation of suffering. ทกุ ขนโิ รธคามนิ -ี น. ขอ้ ปฏบิ ตั ถิ งึ ความดับทกุ ข.์ ปฏปทา n. Way leading to the Cessation of Suffering. ทกุ ขนโิ รธอรยิ สจั จ์ น. ยตุ กิ ารกอ่ ทกุ ข.์ n. Noble Truth of the Cessation of Suffering. ทกุ ขสมทุ ัย น. เหตทุ ที กุ ขเ์ กดิ . n. Cause of Suffering. ทกุ ขสมทุ ัยอรยิ สจั จ์ น. วา่ ดว้ ยสาเหตขุ องทกุ ขแ์ ละการดับทกุ ข.์ n. Noble Truth of the cause of suffering. ทกุ ขอรยิ สจั จ์ น. รจู ้ ากความทกุ ข.์ n. Noble Truth of Suffering. ทคุ คติ น. คตทิ ชี วั ; ทไี ปหรอื ทเี กดิ อนั เลว ; ทางไปทชี วั . n. (the) realm of miserable existence. ทจุ รติ น. มกั เขยี นแบบเกา่ วา่ ทจุ จรติ ความประพฤตชิ วั หรอื เลวหรอื ไม่ ด.ี n. wrong action.

ทฏุ ลุ ลวาจา น. วาจาชวั หยาบ ; คําพดู ทเี ลว. ทฏุ ลุ ลาบตั ิ n. lewd speech ; strong words. ทตุ ยิ ญาน น. อาบตั ชิ วั หยาบ ; อาบตั หิ นัก ; อาบัตชิ วั . ทพุ พจะ n. grave offence. ทพุ ภระ น. ญานทสี อง. ทพุ ภาษิต n. second Thana. ทพุ ภพิ ภัย ว.ผวู ้ า่ ยาก ; ผดู ้ อื รัน ; ผไู ้ มเ่ ชอื ฟัง. ทศุ ลี a. disobedient. ทรู ะ,โทระ ว. ผเู ้ ลยี งดยู าก. ทเู รปาตี a. difficult to bring up. เทพ น. คําพดู ทชี วั ; ชอื ของอาบตั ิ ; ภาษิตชวั . เทวดา,เทวตา,เทวะ n. bad speech ; name of an offence. เทวตานุสติ น. ภยั จากการขาดอาหาร ; อดอยาก. เทวรปู n. (the) danger because of famine ; scarcity of food. เทวษ ว. ผทู ้ ศุ ลี ; ผมู ้ ศี ลี ชวั ; ผดิ วนิ ัย. a. of bad conduct ; void of morality. เทวาจกิ ว. ไกล a. far ; far –away. ว. ผยู ้ งิ ไดไ้ กล อันเป็ นคณุ สมบัตแิ หง่ นักรบ a. one who shoots far. น เทวดา ; เทวะ. n. deity. น. เทพ; ชาวสวรรค;์ เทวะ. n. diety. น. ระลกึ ไดว้ า่ เคยอยใู่ นโลกทพิ ย์ n. recollection of heavenly beings. น. รปู ปันของเทวดา. n. image of a deity. น. มาจากสนั สกฤต เทฺวษ ตรงกับบาลใี ช ้ โทสะ ; ความเกลยี ด ; เกลยี ดชงั . n. hatred. น. ประกาศสองหน.

เทศกาล n. pronouncement of two time. เทสนา,เทศนา น. คราว ; ฤดู ; ไทยใชเ้ ป็ นเทศกาลเขา้ พรรษา. เทสะ, เทศะ n. festival. เทหะ น. คําสอน ; คําเทศน์ ; สงั สอนก็ได.้ โทมนัส n. discourse ; sermon ; preaching ; expositing. โทษ น. เขต ; สถานที ; ประเทศ ; สว่ น ; ถนิ . n. region ; place ; country. โทสะ น. รา่ งกาย โทสคั คิ n. body. โทหฬะ น. ไมส่ บายใจ ; ทกุ ขท์ างใจ ; ความเสยี ใจ; ใชเ้ ป็ นกรยิ าได.้ ธ n. mental suffering ; sorrow. ธชะ,ธชั ,ธวชั น. ความผดิ ; มลทนิ ; สภาพทเี สอื ม; ความเลวทราม; ธน, ธนะ ประทษุ รา้ ย. ธนุ n. fault ; blemish ; corrupted state ; depravity. ธรรมกถา น. โกรธ ; คดิ ประทษุ รา้ ย. ธรรมจักษุ,ธมั มจักขุ n. anger ; hatred ; ill –will. ธรรมดา น. ไฟ คอื โทสะ ; ไฟ เป็ นความโกรธ. n. the fire of hatred. น. อาการแพท้ อ้ ง ; ความแพท้ อ้ ง. n. longing of a pregnant woman. น. ธง ; เครอื งหมายทเี ป็ นลกั นา n. flag ; emblem . น.ทรัพย์ ; สมบตั ิ ; เงนิ ; เงนิ ตรา. n. wealth ; treasure ; money. น. แมโ่ ค(นม) n. milk cow. น. การพดู ธรรมะ n. ethical discussion. น. ตาธรรม ; ดวงตาเห็นธรรม ; ปัญญารเู ้ ห็น. n. spiritual eye. น. กฎทัวไป ; ธรรมชาติ ; เรอื งของกฎ.

n. general rule. ธรรมธร ว. ผทู ้ รงจําพระธรรม. a. one who knows the Law by hear. น. ภกิ ษุผฟู ้ ้องอธกิ รณ์ในนามสงฆ์ ; ผทู ้ รงธรรม. n. ecclesiastical prosecutor. ธรรมปฏสิ นั ถาร น. ปฏสิ นั ถารโดยธรรม. n. spiritual greeting. ธรรมวจิ ัย น. สํารวจคําสอน. n. investigation of the Doctrine. ธรรมวนิ ัย น. ธรรม และ วนิ ัย ; กฎและระเบยี บของสงฆ.์ n. doctrine and discipline. ธรรมศาลา น ศาลาสาํ หรับแสดงธรรม ; ศาลาธรรม. n. hall for preaching. ธรรมศกึ ษา น. ศกึ ษาธรรม ; การศกึ ษาพทุ ธศาสนา ของคฤหสั ถช์ ายหญ ภกิ ษุสามเณร ธรรมศกึ ษา เป็ นฝ่ ายคฤหัสถ์ แบง่ เป็ น 3 ชนั นักธรรมตร,ี นักธรรมโทและ นักธรรมเอก. n. study of Buddhism of lay men and women. ธรรมสภา น. ทปี ระชมุ ธรรม ; ประชมุ เพอื ฟังธรรม. n. meeting place for religious purpose ; place fo ธรรมาศน์ น. ทนี ังสาํ หรับแสดงธรรม ; ทนี ังแสดงธรรมของพระ. n. seat for preaching. ธรรมาอธษิ ฐานเทศนา น. มธี รรมเป็ นทดี ังเทศนา n. exposition in terms of ideas. ธญั ญะ น. ขา้ ว ; เมล็ดขา้ ว ; ขา้ วเปลอื ก ; ไทยมักเขยี นกันวา่ ธญั n. grain ; corn ; paddy. ธมั มกถกึ ,ธรรมกถกี ว. ผแู ้ สดงธรรม ; ผกู ้ ลา่ วธรรม ; ผแู ้ สดงธรรม. a. Law –preacher. ธัมมกรก น. อา่ น ทํามะกะรก เครอื งกรองนํา ; หมอ้ กรอง. n. filter ; water –strainer. ธัมมกามะ ว. ผใู ้ ครธ่ รรม ; ผพู ้ อใจธรรม ; ผนู ้ ยิ มความเป็ นธรรม. a. lover of the Law ; appreciative of the Law ; Law ab

ธัมมจรยิ า,ธรรมจรยิ า น. ความประพฤตธิ รรม ; ดํารงชพี ทางธรรม ; ประพฤตถิ กู . ธัมมจักกปั ปวตั ตน-สตู ร n. religious life. ธัมมจักร,ธรรมจักร น. สตู รวา่ ดว้ ยการหมนุ ลอ้ รถ คอื พระธรรม; ปฐมเทศนาของ ธมั มจารี n. discourse dealing with the turning of the Wheel of ธัมมชวี ,ี ธรรมชวี ี น. ลอ้ รถ คอื พระธรรม ; ปฐมเทศนาของพระพทุ ธเจา้ . ธัมมทาน,ธรรมทาน n. wheel of the Law. ธัมมทายาท,ธรรมทายาท ว. ผปู ้ ระพฤตธิ รรม; ผปู ้ ฏบิ ัตใิ นธรรม. ธัมมเทศนามยั a. living according to the Law ; virtuous ; good behav ธัมมเทสนา,ธรรมเทศนา ว. ผเู ้ ป็ นอยโู่ ดยธรรม ; ผมู ้ คี วามเป็ นอยถู่ กู ธรรม ; ผอู ้ ยโู่ ดยธ ธัมมนยิ าม a. living righteously. ธมั มบท,ธรรมบท น. ใหธ้ รรม ; ทาน คอื ธรรม ไดแ้ กก่ ารเทศน.์ ธมั มปฏบิ ตั ิ n. spiritual giving ; spiritual gift ; gift of truth. ธมั มปีต,ิ ธรรมปีติ น. ผรู ้ ับมรดกทางธรรม. n. spiritual heir ; heir of the Law. ธัมมเภร,ี ธรรมเภรี น. การสอนโดยการเทศนแ์ สดงธรรม. ธัมมราชา, adj. connected with preaching. ธรรมราชา น. แสดงธรรม. n. preaching the Law ; a sermon. น.ทํานองแหง่ ธรรม ; ครรลองแหง่ ธรรม; ความแน่นอนแหง่ ธ n. orderliness of the Norm ; the way of the Norm. น. บทแหง่ พระธรรม ; บทกวซี งึ เป็ นพระธรรม ; สว่ นหนงึ แห n. stanza of the Law ; name of a section of Khuddak น. ปฏบิ ตั ธิ รรม ; ปฏบิ ตั ใิ นธรรม. n. practice of the doctrine . น. ความอมิ ใจในธรรม ; อมิ เอบิ ในธรรม. n. spiritual enjoyment. ว. ผดู ้ มื ในรสของพระธรรม. a. one who drinks the taste of the Law. น. กลอง คอื ธรรม ; ธรรมชนี ํา. n. drum of the Law. น. พระราชาแหง่ ธรรม อันหมายถงึ พระพทุ ธองค์ n. king of the Law or the Buddha.

ธัมมวาท,ี ธรรมวาที ว. ผกู ้ ลา่ วเป็ นธรรม ; ผกู ้ ลา่ วถงึ ธรรม. a. speaking properly . ธมั มวจิ ยะ น. เลอื กเฟ้นธรรม ; พจิ ารณาธรรม . n. investigation of the doctrine or the Norm. ธมั มเวปลุ ละ น. ธรรมไพบลู ย์ n. spiritual abundance. ธัมมสมาทาน น ประพฤตธิ รรม ; รับธรรมะไวป้ ระพฤติ ; ทํากรรมทตี ังตนไ n. observance of the Law ; acceptance of the Law ธัมมสงั คณี น. ชอื ของคัมภรี ์ ที 1 แหง่ อภธิ ัมมปิฎก เป็ นกลมุ่ ธรรม ; เทยี n. name of the First Book of Abhidhamma ; doctrinal ธัมมสงั คหะ น. ธรรมสงเคราะห.์ n. spiritual aid. ธัมมเสนา, น. กองทัพธรรม. ธรรมเสนา n. Law-Army ; (the) Army of the Law. ธมั มเสนาบด,ี น. แมท่ ัพธรรม คอื พระสารบิ ตุ ร. ธรรมเสนาบดี n. commander in chief of the Law ; the Captain o ธมั มะ; ธรรม,ธรรมะ น. อารมณท์ รี ไู ้ ดด้ ว้ ยใจ ; ปรากฏการณ์ทางจติ ; ความถกู ตอ้ n. cognizable object ; cogniscible object ; phenomena น. คําสงั สอนของพระพทุ ธเจา้ ; คําสอนทางศาสนา. n. (the) Law ; the Buddha’s doctrine; what the Buddh น คณุ ธรรม เป็ นคณุ ความดี ความถกู ตอ้ ง ; ศลี ธรรม ; ธรรม. n. righteousness ; morality ; moral state. น. สภาพธรรม ; ธรรมดา ; มรรคผล. n. Norm ; nature ; states. น. สจั จธรรม ; ความจรงิ ; ธรรมทถี กู ยดึ . n. truth ; compounded things. น. สงิ ทังหลายทังปวง. n. things. น. ยตุ ธิ รรม ; ความไมล่ ําเอยี ง ; กศุ ลธรรม. n. justice ; impartiality ; the unconditioned. น. โลกตุ ตรธรรม ; ธรรมทขี า้ มพน้ จากโลก เชน่ ดวงตาเห็นธ n. ultra – mundane state ; conditioned things.

ธัมมัญ ู ว. ผรู ้ ธู ้ รรม ; ผรู ้ ศู ้ าสนาหรอื คําสอนของพระศาสดา มอี งค์ 9 ธัมมัสสวนะ a. doctrine – knower ; one who knows the ninefold ธัมมาทาสะ น. ฟังธรรม. ธัมมาธปิ เตยย,ธรรมาธปิ ไตย n. hearing a sermon ; hearing the preaching of th ธมั มานุธมั มปฏบิ ัติ น. แวน่ สาํ หรับสอ่ งดู คอื ธรรมหรอื ธัมมะ. ธมั มานุปัสสนา n. mirror of the Norm. ธัมมาภสิ มยั น. มธี รรมเป็ นใหญ่ ; ธรรมเป็ นหลกั ; ความเป็ นผถู ้ อื ธรรมเป็ น ธมั มกิ ถา,ธรรมกิ ถา n. (the) love of virtue for its own sake. ธาตุ น. ปฏบิ ัตธิ รรมใหส้ มควรแกธ่ รรม. ธาตกุ ถา n. practice in conformity with the Norm. ธารา น. สตกิ ําหนดพจิ ารณาธรรมะ โดยพจิ ารณาฝ่ ายชวั ฝ่ ายดี แล ธติ ิ n. contemplation of phenomena. น. ตรัสรธู ้ รรม. n. comprehension of the truth. น. มาจากบาลี ธมฺมกี ถา พดู เรอื งธรรมะ ; ถอ้ ยคําซงึ กลา่ วถงึ n. ethical discussion. น เป็ นคําแทนคําวา่ สถปู (stupa) n. that ; pagoda. น. กถาวา่ ดว้ ยธาตุ ; เป็ นชอื คัมภรี ท์ ี 3 แหง่ อภธิ รรมปิฎก,มา n. (the) Third Book of Abhidhamma. น. กระแสนํา ; ธารนํา ; สายนํา ; นํา. n. torrent ; a shower. น. ความเพยี ร ; ความกลา้ ; ความทรงจํา. n. energy ; courage. อนั เป็ นคณุ สมบตั พิ เิ ศษของพระอานนท.์ ปัญญา ; ความฉลาด ; n. wisdom. ความอดทน ; ขนั ต.ิ n. patience ; endurance ; forbearance. ความทรงจํา. n. recollection ; remembrance ; fastness. ธติ ไิ ขไปเป็ น ธารณะ.

ธรี ะ ว. ผฉู ้ ลาด ; ฮโี ร ; a. wise. น. นักปราชญ์ ; คนทมี ปี ัญญา ; ปราชญ.์ n. wise man. ธดุ งค์ น. องคค์ ณะแหง่ การปฏบิ ัตเิ พอื กําจัดกเิ ลสออกไป n. ascetic practices. ธตุ ตะ น. นักเลง ; นักเลงโต. n. one who lives a corrupted life; rogue ; hooligan ธรุ ะ น. หนา้ ที ; ภารกจิ ; ความรับผดิ ชอบ เชน่ คันถธรุ ะ n. charge ; responsibility ; onus. ธวุ ะ ว. มันคง ; ยังยนื ; สมําเสมอ ; ไมเ่ ปลยี นไป. a. stable ; regular ; constant. ธปู ใชค้ กู่ ับเทยี น n. incense. ธมู ะ น ควนั ไฟ ; ควนั . n. smoke. โธวนะ น. ลา้ ง ; ชาํ ระ ; ซกั ฟอก. n. washing. พจนานกุ รมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ THE PALI-THAI - ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS แสดงหมวด น บ น นฏะ,นฏกะ,นาฏกะ น. นักฟ้อนรํา ; คนรา่ ยรํา. n. dancer. นที น. แมน่ ํา . n. river. นปงุ สกะ ว. มใิ ชเ่ พศชายและมใิ ชเ่ พศหญงิ ; ขนั ท.ี a. (the) neuter gender ; eunuch. นภะ, นภา น. ทอ้ งฟ้า ; ฟ้า . n. sky. นมสั การ น. แสดงความนอบนอ้ มหรอื เคารพหรอื บชู า n. homage ; veneration.

นยนะ น. ตา ; นัยนต์ า. นรก n. eye. น. สถานทรมานสาํ หรับผทู ้ ําชวั ดังทตี ายไปแลว้ . นรปต,ิ นฤบดี n. hell ; purgatory ; a place of torment for the deceased. นระ นรนิ ทะ สารบญั นวกภกิ ษุ น. ผเู ้ ป็ นใหญแ่ หง่ คน ; พระเจา้ แผน่ ดนิ . นวกะ n. master of man ; (a) king. น. คน ; มนุษย.์ นวกมั ม,์ นวกรรม n. man. นวกัมมาธฏิ ฐายี น.จอมคน ; พระเจา้ แผน่ ดนิ ; พระราชา. นวกัมมกิ ะ n. lord of man ; king. นวโกวาท น. ภกิ ษุใหม่ ; ภกิ ษุผบู ้ วชใหม่ ; ภกิ ษุพงึ บวช. นวรหคณุ n. new monk ; newly ordained monk. น. ผมู ้ าใหม่ . นวะ a. new comer. นวงั คสตั ถศุ าสน์ น. หมวด 9 n. group of nine. น. กอ่ สรา้ ง ; ซอ่ มแซม ; ทําใหม.่ n. construction ; making repairs. ว. ผคู ้ วบคมุ งานกอ่ สรา้ ง หรอื ซอ่ มแซม. a. superintendent of the construction. ว. ผชู ้ ํานาญการซอ่ มแซม หรอื กอ่ สรา้ ง. a. expert in making repairs or in building. น. คําสอนใหผ้ บู ้ วชใหม่ ; โอวาทผบู ้ วชใหม.่ n. instruction for the newly ordained. น. มาจากคําวา่ นวารหคณุ พระคณุ ของพระพทุ ธเจา้ ผเู ้ ป็ นพระอรหันต์ 9 ประการ. n. (the) ninefold quality of the Buddha. ว. ใหม่ , อันใหม่ ; เกา้ a. new ; nine. น. แบบสอนของพระศาสดา มอี งค์ 9 เชน่ สอนแบบรอ้ ยแกว้ เรยี กวา่ วย

นหานะ ยากรณ,์ สอนแบบรอ้ ยกรอง เรยี กวา่ คาถา, สอนแบบเลา่ นทิ าน เรยี กวา่ นหารุ ชาดก. นหตุ ะ n. (the) ninefold doctrine of the Master. นฬะ น. อาบนํา . นฬาคาร n. bathing. นักขตั ตราชา , นักษัตร น. เอ็น. ราชา n. sinew ; tendon. นักขตั ตะ,นักษัตร น. หนงึ หมนื ; สบิ พัน. n. ten thousand. นักธรรม น. ไมอ้ อ้ ; หลอด. n. reed ; tube. นักธรรมตรี น. เรอื น,กระทอ่ ม ทที ําขนึ ดว้ ยไมอ้ อ้ n. hut made of reeds. นักธรรมโท น ราชาแหง่ นักษัตร ; พระจันทร์ . n. king of constellations ; (the) moon. นักบวช น. กลมุ่ ดาว. n. constellation ; cluster of stars. ฤกษ์ยาม. n. fortunate time. พทุ ธศาสนาขนึ อยกู่ บั การทําความดี ใชด่ วงดาวภายนอก. น. ผรู ้ ธู ้ รรม ; การศกึ ษาพระพทุ ธศาสนาของพระ โดยคกู่ บั การศกึ ษาภาษา บาล.ี n. doctrine – knower ; name of a study of Buddhism by monks and novices. น. การศกึ ษาพระพทุ ธศาสนา ชนั ทสี าม ; ผรู ้ ธู ้ รรมชนั สาม ในชนั ตน้ . n. study of Buddhism , third grade ; the Doctrine – knower, third grade. น. การศกึ ษาพระพทุ ธศาสนา ชนั ทสี อง ; ผรู ้ ธู ้ รรมชนั ทสี อง. n. study of Buddhism , second grade ; the Doctrine – knower, first grade. น . ผบู ้ วชทัวไป ; พระภกิ ษุ. n. monks in general; priest.

นักพรต น. นักบวช มกั หมายถงึ ฤษี. นัคคจรยิ า n. ascetic. นัคคสมณะ น. ประพฤตเิ ปลอื ย. นัคคะ n. going naked. นังปรก น. ชเี ปลอื ย ; นักพรตเปลอื ย. n. naked ascetic. นังสมาธิ ว. ผเู ้ ปลอื ย ; คนเปลอื ย. a. naked ; nude. นัจจคตี วาทติ - ก. นังสมาธิ ในขณะทภี กิ ษุอนื 4 รปู กําลงั สวดมนตก์ ันอย.ู่ สกู ทัสสนะ v. sit with concentrated mind during the recitation of other four นัจจะ monks. นัตถกิ ทฏิ ฐิ ก. นังสํารวมจติ ใหส้ งบ ในทา่ ขดั สมาธใิ หเ้ ทา้ ขวาทับเทา้ ซา้ ย มอื ขวาทับมอื นัตถกิ วาทะ ซา้ ยและหงายมอื . นันทิ v. sit with concentrated mind in crosslegged posture. นัย,นัยะ วิ น. เตน้ รํา หรอื เตน้ ระบํา ,รอ้ งเพลง. นัสสนะ n. dancing ; singing. นาค น. ฟ้อนรํา ; รา่ ยรํา. นาคปรก n. dancing. น. เห็นวา่ ไมม่ .ี n. skepticism ; nihilistic view heresy ; nihilism. ว. ผยู ้ ดึ ถอื หรอื มวี าทะวา่ ไมม่ ี ปฏเิ สธบญุ และบาป. a. one who professes a nihilistic doctrine. น. เพลดิ เพลนิ ; ยนิ ด.ี n. pleasure ; joy ; delight. น. วธิ กี าร ; แบบ ; แง่ ; แผน. n. method ; plan ; aspect ; chart. น. เสยี หาย ; หายไป ; พังพนิ าศ. n. loss ; disappearance ; destruction. น. กลุ บตุ รขอบวชเป็ นภกิ ษุ ; อปุ สมั ปทาเปกขะ. n. applicant for ordination. น. พระปางสมาธมิ พี ญานาคแผพ่ ังพานปกพระเศยี ร ; พระปางนาคปรก. n. image of the Buddha, sitting under the canopy of serpents’

นาคร heads. นาคะ ว. ผอู ้ ยใู่ นเมอื ง ; ชาวเมอื ง. นาคาวโลก a. living in the town , urban folks. นาถะ น. ชาวเมอื ง ; ชาวนคร นาภ,ิ นาภี n. townsman ; citizen ; subject. นาม น. ชา้ ง . n. elephant. นามกาย น. งู n. serpent. ไมก้ ากะทงิ ; กถนิ พมิ าน , ว. ผซู ้ งึ ประเสรฐิ a. noble. นาค คอื ผขู ้ อบวช สนั นษิ ฐานวา่ มาจากศัพทน์ กี ็ได ้ น. เหลยี วดแู บบพญาชา้ ง ; หันกายทังหมดกลบั มา ; แลด.ู n. look by turning the whole body. ว. ทพี งึ ; สรณะ. a. being refuge ; protector. น. ดมุ ลอ้ รถ ; สะดอื ; คมุ ลอ้ . n. nave of a wheel ; navel. น. ชอื หรอื ธรรมะทมี แี ตช่ อื เป็ นเรอื งของจติ ใจ จะถกู ตอ้ ง หยบิ จับ เหมอื น วตั ถยุ อ่ มไมไ่ ด.้ n. name ; mental factors ; immaterial factors. ในไวยากรณ์ภาษาบาลี เป็ นคอื “สว่ นหนงึ ของคําพดู ” แบง่ ออกเป็ น 3 ภายใตค้ ํารวมวา่ นาม คอื นามนาม ; คณุ นาม ; และสรรพนาม. n. according to Pali grammar , it means “a part of speech” which is divided into three kinds under the mane of “noun” as follows : noun ; adjective ; pronoun. น. กองแหง่ นามธรรม ธรรมทเี นอื งดว้ ยจติ ไดแ้ ก่ เวทนา , สญั ญา และ สงั ขาร, n. group of mental activities. ในภาษาไทยใชค้ ําวา่ กาย เฉยๆ ก็ได.้

นามขนั ธ์ น. กองแหง่ นาม กลา่ วคอื เวทนา ความรสู ้ กึ สขุ ทกุ ขห์ รอื เฉยๆ ,สญั ญา ความจําไดห้ มายร,ู ้ สงั ขาร ความคดิ , เจตนา, วญิ ญาณ ความรแู ้ จง้ อารมณ์ นามรปู ทางตา หู จมกู ลนิ กาย และใจ. นายก n. aggregate of mental factors, namely , sensation, นารี perception, volition and consciousness. นาวา น. นามและรปู . นาวกิ n. name –form , mind and matter. นาสภ น. ผนู ้ ํา ; หวั หนา้ ; นาย, ผทู ้ เี ป็ นหวั หนา้ . n. leader, master. นาสะ น. ผหู ้ ญงิ ; หญงิ . นาสา n. woman ; female. นาสกิ น. เรอื นกิ กมธาตุ n. ship ; boat ; vessel. นกิ าย น. ชาวเรอื ; คนเรอื ; กะลาส.ี นคิ คหะ n. sailor. นคิ คหติ น. นร คน + อสุ ภ โคผู ้ หรอื คนชนั หวั หนา้ ยอดคน ; พระพทุ ธเจา้ ; พทุ ธ องค.์ n. lord of man ; (the) Buddha. น. ความเสยี หาย ; ความตาย ; ความพังพนิ าศ ; ความหกั พัง. n. loss ; death ; destruction ; ruin. น. จมกู . n. nose. น. จมกู . n. nose. น. ธาตุ คอื การกา้ วออก เป็ นการทําความเพยี รอยา่ งหนงึ n. element of exertion. น.หมวด ; หมู่ ; นกิ ายสงฆ์ ; ชมุ นุมสงฆ.์ n. group ; collection ; sect ; school ; nikaya. น. ลงโทษ ; การติ ; วา่ กลา่ ว. n. oppression ; punishment ; censure ; rebuke. น. พยัญชนะทมี กี ําเนดิ เสยี งทางจมกู คําวา่ “0” อา่ นเป็ นเสยี ง “องั ” ในบาล.ี n. nasal consonant.

นคิ ม น. เมอื งขนาดเล็ก ใหญก่ วา่ คามหรอื หมบู่ า้ น ; เมอื งทเี ป็ นตลาด ; เมอื งทมี ี นคิ มวจนะ ตลาด นคิ รนถ์ n. small town ; market town . นคิ หกรรม น. คําสรปู ; คํายอ่ ความ ,คํายอ่ . นโิ ครธ n. words of conclusion. น. ชอื นักบวช ศาสนาเซน ผไู ้ มม่ เี ครอื งผกู พัน ; ผไู ้ มม่ เี ครอื งรอ้ ยรดั . นฆิ ณั ฑุ n. ascetic in Jainism; one (who is) freed from all ties or bonds ; นจิ จกาล free man. นจิ จตา น. ลงโทษ (พระ) นจิ จภัต, นติ ยภัต n. punishment of perverse monk. น. ตน้ ไทร ; ไทร. นจิ จศลี , นจิ ศลี n.. banyan tree. นจิ จสญั ญา น. คมั ภรี ข์ องพราหมณ์ วา่ ดว้ ยไวพจนข์ องกันและกนั มที ังคําอธบิ ายไวด้ ว้ ย. n. dictionary of synonyms with explanation. น. ใชเ้ ป็ นกริ ยิ าวเิ ศษณ์ ; สมําเสมอ ; ตลอดกาล ; เป็ นนติ ย์ ; ตลอดไป. n. used as adv. constantly ; perpetually ; forever ; eternity. น. เป็ นของเทยี ง ; เป็ นของยงั ยนื หรอื ตดิ ตอ่ หรอื เป็ นของเทยี ง. n. permanence ; continuity. น. ภัตตห์ รอื อาหารทถี วายประจํา ใหแ้ กภ่ กิ ษุหรอื สามเณร เป็ นคําทมี ใี ชใ้ น พระวนิ ัย , ในยคุ นคี อื มลู คา่ ของอาหารประจํา ดังทปี วารณาแกภ่ กิ ษุหรอื สามเณร อกี ทัง มอบแกศ่ ษิ ยห์ รอื ไวยาวจั จกร. ใชว้ า่ นจิ จภัตหรอื นติ ย ภตั แทนคาํ วา่ เงิน หรือมลู คา่ อาหาร ดงั ทีถวาย ในหนงั สือ พงศาวดารกรุงรัตนโกสนิ ทร์ ฉบบั ของ เจา้ พระยาทพิ ากรวงศ์ ไดก้ ลา่ ววา่ ใชม้ าแตร่ ัชกาลที 1 กอ่ นหนา้ นพี ระสงฆท์ ี ดํารงสมณศกั ดิ เคยไดร้ ับเบยี หวดั เหมอื นคฤหสั ถ.์ รัชกาลที 1 ทรงเห็นวา่ ไมช่ อบดว้ ยพระวนิ ัย ทรงเปลยี นเป็ น นติ ยภัต อันเป็ นกปั บยี โวหาร หรอื คําพดู ทสี มควรแกพ่ ระ. n. continuous food (for monks or novices); continuous food supply. น. ศลี 5 ; ศลี ทรี ักษาเป็ นนจิ ทําสมําเสมอ. n. five precepts ; uninterrupted observance of good conduct. น. กําหนดหมายวา่ เทยี ง.

นจิ ฉาตะ n. idea of permanence. นชิ ชราวสิ ทุ ธิ นฏิ ฐติ ะ ว. หมดความหวิ ; ปราศจากความทะเยอทะยานอยาก. นติ ถรณะ a. having no hunger ; being without craving ; not hungry. น. บรสิ ทุ ธทิ ไี มท่ รดุ โทรม หรอื เปลยี นแปลงใด ๆ นทิ ทา n. (the) purity free from decay. นทิ ทารามตา ว. จบแลว้ ; สาํ เร็จแลว้ . นทิ ัสสนะ a. brought to an end ; finished ; accomplished. นทิ าฆกาล น. ขา้ มพน้ ; ขา้ มฟาก ; เอาชนะคะคาน. นทิ าน n. ferrying over ; overcoming. นทิ านกถา น. วางลง ; ปลง เชน่ ปลงภาระ คอื วางภาระ ; กะราวาชนะ นเิ ทศ,นทิ เทส n. strewing or putting down. นธิ ิ น. ความหลบั ; หลับ. นนิ ทา n. sleep. นบิ าต น. เป็ นผชู ้ อบหลบั ; เกยี จครา้ น ; คนทชี อบหลับ. n. fondness of sleep ; sluggishness. น. ตวั อยา่ ง ; เครอื งชใี หเ้ ห็น ; ตวั อยา่ งทแี สดง n. instance ; indication. น. ฤดรู อ้ น ; ฤดแู ลง้ , ความอบอา้ ว. n. summer ; dry season. น. เหตุ ; ตน้ เคา้ ; เรอื งราว ; เรอื งเดมิ . n. cause ; origin ; a story ; source. น. ถอ้ ยคําวา่ ดว้ ยตน้ เหตขุ องเรอื ; ดว้ ยตน้ เคา้ เรอื ง. n. words or talk about the origin of the subject. น. คําชแี จง ; คาํ อธบิ าย ; อธบิ ายชแี จง. n. description ; explanation. น.ทรัพย์ ; ทรัพยท์ ฝี ังไว ้ ; บญุ กศุ ล. n. treasure ; buried treasure. ก. การตําหนโิ ดยไมร่ วู ้ า่ จรงิ หรอื การจับผดิ v. speak ill of a person. น. การตกลง ; สทู่ ตี ํา ไวยากรณเ์ ป็ นชอื ของศพั ทเ์ ล็ก ๆ นอ้ ยๆ ใชป้ ระกอบ ขอ้ ความในประโยคชดั เจนขนึ , ชอื คัมภรี ช์ าดก.

นพิ เพธภาคยิ ะ n. falling down ; indeclinable particle. นภิ า นมิ น ว. มสี ว่ นในการทําลายกเิ ลส ขอ้ ปฏบิ ัตปิ ระเภทสงู สดุ ทใี หบ้ รรลคุ ณุ ธรรม นมิ นต์ มรรคผล. นมิ มานรตี a. sharing the quality of penetration. นมิ ติ ,นมิ ติ ต์ น. แสง ; แสงสวา่ ง ; รัศม.ี n. luster ; light. นยิ ม ก. เชญิ (พระ) นยิ ยานกิ ธรรม v. invite ( a monk) นยิ สกรรม ก. เชอื เชญิ ; อาราธนาพระสงฆ์ ; เชญิ . v. to invite ; to invite the monk. นยิ าม น. ชอื ของสวรรค์ ชนั ที 5 ; บางครังใช ้ นมิ นานรดตี . นริ ยะ n. name of the fifth heavenly abode. น. มาจากบาลี และสนั สกฤต นมิ ติ ฺต เครอื งหมาย ; ลาง ; เหตุ ; ไทยใชน้ มิ ติ แตแ่ ปลวา่ ฝัน n. sign ; omen ; cause. ว. สรา้ งแลว้ ; นฤมติ แลว้ ; สรา้ งขนึ . a. created ; produced. น. กําหนด ; ความแน่ใจ ; ขอ้ จํากัด ,ไทยใชเ้ ป็ นกริ ยิ า แปลวา่ นับถอื . n. definition ; certainty ; definiteness. น. ธรรมอนั นําออกจากทกุ ข์ ; ธรรมนําใหพ้ น้ ทกุ ข.์ n. (the) doctrine or the Norm leading out to salvation. น. กรรมคอื การถอดยศหรอื ตดั สทิ ธิ วธิ บี างอยา่ งเดยี วกับดชั ขนยี ก รรม แตด่ ชั ชนยี กรรม คอื ลงโทษแกผ่ กู ้ อ่ ววิ าท แตน่ ิยสกรรมนนั ลงโทษแก่ผ้ตู ้องอาบตั ิ มาก มีมารยาทไมด่ ี คลกุ คลกี ับคฤหสั ถ์ จนน่ารังเกยี จ การลงโทษคงทําเป็ นการ สงฆ์ มกี ารสวดประกาศไวด้ ว้ ย ; ใชล้ งโทษแกส่ งฆผ์ อู ้ าบัต.ิ n. (the) ecclesiastical act of degradation ; giving guidance. น. ทํานอง ; ทาง ; ไทยหมายความถงึ การใหค้ วามหมาย. n. method ; manner ; way ; certainty. น. นรก ; มาจากบาลแี ละสนั สกฤต. n. hell ; woeful state.

นริ ัคคละ ว. ไมม่ อี ปุ สรรค. นริ ัตตะ a. unobstructed ; unbolted. นริ ัตถะ ว.ไมใ่ ชต่ น ; ไมม่ ตี น ; ไมม่ อี ตั ตา. นริ ันดร์ a. sonless ; non – soul . นริ ามสิ เวทนา ว.ไมม่ ปี ระโยชน์ ; ไรป้ ระโยชน์ ; ไมม่ ปี ระโยชนอ์ ยา่ งใด. a. useless. นริ ามสิ สขุ ว. ไมม่ รี ะวางคนั ; ตดิ ตอ่ กัน ; นริ ันดร. นริ าสวะ a. having no interval ; continuous. นริ าหาร น. เสวยอารมณห์ รอื ความรสู ้ กึ อารมณ์ทไี มป่ ระกอบดว้ ยอามสิ ไมเ่ นอื งดว้ ย นริ นิ ธนพนิ าศ อารมณท์ างโลกใด ๆ n. spiritual sensation ; the sensation free from sensual desire. นริ ตุ ต,ิ นริ กุ ติ น. สขุ ไมอ่ งิ อามสิ . นริ ตุ ตปิ ฏสิ มั ภทิ า n. sensual happiness. ว. ผไู ้ มม่ อี าสวะ ; ผไู ้ มม่ กี เิ ลส ; ผไู ้ มม่ คี วามชวั ตดิ ตัว. นริ ทุ กกันดาร a. without intoxicant ; undefiled; sinless. นริ ทุ กะ ว. ผอู ้ ดอาหาร ; ไมก่ นิ อาหาร ; ผตู ้ อ้ งการอด. นโิ รธ a. without food ; fasting. น. ปรากฏในสํานวนปฐมสมโพธิ ; ความพนิ าศแหง่ กเิ ลส โดยไมม่ เี ชอื เหลอื อย.ู่ n. destruction of defilements without fuel. น. ภาษา ; ภาษาทอ้ งถนิ ; คําพดู n. language ; dialect. น. แตกฉานในภาษา, ภาษาทอ้ งถนิ . n. discriminating knowledge in language or dialect ; analytical knowledge. น. ทกี นั ดาเพราะขาดแคลนนํา. n. waterless difficult – place or desert. ว. ไมม่ นี ํา ; ไรน้ ํา. a. without water ; waterless. น. ความดับ ; ความดับทกุ ข์ ; ดับทกุ ข.์ n. extinction ; cessation of suffering.

นโิ รธสญั ญา น. ความกําหนดหมายถงึ ความดบั ; กาํ หนดความดบั . นวิ รณ์ n. (the) perception or idea of annihilation. น. มาจากบาลี นวี ณ กเิ ลสทกี ันจติ มใิ หบ้ รรลคุ วามดี ; กเิ ลสประเภททตี อ้ งแก ้ นวิ ตั ิ ดว้ ยสมาธิ ; สงิ ทไี มใ่ หจ้ ติ ลคุ วามดี 5 ประการ. นวิ าตะ, นวิ าต n. (the) defilements which must be subdued by means of นวิ าปะ concentration ; obstacles. นวิ าส ก. กลับมา ; หนั กลบั ; กลับ. นวิ าสนะ v. return ; turn back. น. ความเจยี มตน ; ความถอ่ มตน ; การลดตน. นวิ าสปารปุ นะ n. humility ; lowliness ; humbleness. นเิ วส, นเิ วศ น. เหยอื สําหรับสตั ว์ ; หญา้ หรอื ฟาง ; อาหารสตั ว์ ;หญา้ ฟาง. นสิ สยมตุ ตก์ n. bait ; fodder . น. อย;ู่ ทอี ยู่ ; ทพี ัก , ไทยนยิ มกลา่ ววา่ นวิ าสสถาน นสิ สรฌมตุ ิ n. dwelling ; residence ; halting – place. นสิ สรณะ น. การอยู่ ; การอาศยั อยู่ ; บา้ นเรอื น. n. dwelling. น. การนุ่ง ; ผา้ นุ่ง. n. clothing and upper garment. น. ผา้ นุ่ง ; ผา้ หม่ . n. under and upper garment. น. ทอี ยู่ ; ทอี าศยั ; บา้ น ; เขา้ ไป, บางทเี ขยี นวา่ นเิ วศน.์ n. abode ; home ; entering. ว.ผพู ้ น้ จากนสิ สยั ; ภกิ ษุผมู ้ พี รรษาครบ 5 ประพฤตติ นเป็ น ผใู ้ หญ่ อปุ ัชฌายะอาจารย์ อนุญาตใหพ้ น้ นสิ สยั ไมต่ อ้ งอยใู่ นความ ปกครองใกลช้ ดิ ไปไหนไมค่ า้ งคนื ไมต่ อ้ งบอกลาก็ได ้ เป็ นผทู ้ รี ปู ้ าฏโิ มกข.์ a. released from protection ; monk who , after five years from ordination , behaves himself properly , is allowed by preceptor or teacher to be free from being looked after. น. นพิ พาน n. Nibbana. น. ออกไป ; ออกมา ; จากไป ; หลดุ พน้ โดยแลน่ ออกจากภพ. n. going out ; departure.

นสิ สคั คยิ ปาจติ ตยี ์ น. อาบตั ปิ าจติ ตยิ ต์ อ้ งสละของจงึ แสดงอาบตั ติ ก. นสิ สคั คยิ ะ n. name of an offence accompanied with forfeiture. นสิ สตั ตะ ว. ของทพี งึ สละเสยี ; การพงึ สละ. นสิ สยั a. what ought to be abandoned ; to be forfeited. ว. มใิ ชส่ ตั ว์ ; ไมม่ อี าตมนั . นสิ สติ a. soulless . นสิ ชั ชา น. ในศัพท์ เป็ น วเิ สสนะ เป็ นนาม ทอี าศัย ; เครอื งอาศยั ; ปัจจัยอาศัยของ นสิ า บรรพชติ . นสิ ากร n. support ; protection ; that on which anything depends ; help. นสิ ที นะ ว. ผอู ้ าศัย ; ผพู ้ งึ พงิ ; ไทยนยิ มเขยี นวา่ นสิ ติ . นเิ สธะ a. dependent on ; living by means of. นหิ นี ะ น. การนังลง ; นัง นจี ะ n. sitting down. นตี ิ น. กลางคนื ; สนั สกฤตเขยี นวา่ นศิ า. นลี ะ n. night. เนกขมั มสงั กัปปะ น. พระจันทร์ n. moon. น. นัง ; ผา้ ปนู ัง ; ทนี ัง ; ผา้ ปนู ังของพระ. n. sitting down ; mat or piece of cloth to sit on. น. หา้ ม ; ขดั ขวาง. n. prohibition ; prevention ; holding back. ว. ตํา ; ทราม ; เลว ; เลวทราม. a. low ; vile. ว. ตํา ; ถอ่ ม ; ถอ่ มตน. a. low ; humble. น. กฎหมาย ; แบบแผน ; ความเหมาะสม ; ประเพณ.ี n. law ; guidance ; propriety. ว. สนี ําเงนิ ; สที บึ . a. blue. น. ความดํารอิ อกจากกาม หรอื กามคณุ n. motive for renunciation ; thought of self – abnegation.

เนกขมั มสขุ น. สขุ ในชวี ติ พราหมจารย.์ เนกขมั มะ n. happiness in leading a holy life. เนตร น. ออกบวช ; ออกจากกาม ; สละชวี ติ โลก ; คนไทยใชเ้ นกขมั . เนมิ n. renunciation ; giving up the world ; self – denial. เนยขน้ น. มาจากบาลี เนตฺต , สนั สกฤต เนตฺร ตา ; ดวงตา เนยยะ n. eye. เนยใส น. กง ; วงรอบของลอ้ รถ ; กงลอ้ . เนรยกิ ะ n. rim of a wheel. เนวาสกิ ะ น. เนยสด ; นวนตี ะ ; นพนติ ; เนยแขก. เนสชั ชกิ ะ n. fresh butter. เนสาท ว. ผทู ้ พี อจะแนะนําได ้ ไมถ่ งึ กับเหลอื วสิ ยั ทจี ะสงั สอน ; ควรแนะนํา a. be led or instructed. บ น. เนยทที ําใหใ้ ส ; สปั ปิ เป็ นนํามันจําพวกหนงึ . n. ghee ; clarified butter. บถ ว.ผเู ้ กดิ ในนรก ; สตั วน์ รก ; ผทู ้ ถี กู สาปใหต้ กนรก. บท a. born in the hell ; one doomed to suffer in the hell. บทวลญั ช์ ว. ผอู ้ ยู่ ; ผอู ้ าศัย ; อยปู่ ระจําที ; ผอู ้ ยกู่ ับท.ี บพติ ร a. resident. ว. ผอู ้ ยใู่ นทา่ นัง ; ผถู ้ อื การนังเป็ นวตั ร ไมเ่ อนหลงั ; ผทู ้ ถี อื การนังเป็ นกจิ วตั ร. a. remaining in a sitting position ; enjoining a sitting posture. น. (นาย) พราน ; ผลู ้ า่ สตั ว์ . n. hunter. น. ทาง ดังเชน่ ธรรมบถ. n. path ; way ; route. น. เทา้ ; รอยเทา้ ; ยา่ งกา้ ว; คํา ; คําฉันท์ ครบ 4 บาท ; คําทตี วั ละคอนพดู . n. foot – print ; word ; four padas of a stanza. น.รอยพระบาทของพระพทุ ธเจา้ . n. foot – print of the Lord Buddha. น. ผมู ้ ที รพั ยเ์ ครอื งปลมื ใจ ; ผคู ้ วรเคารพ ; เป็ นสรรพนามเรยี กเจา้ นาย , มี ความหมายวา่ พระองคท์ า่ นในกรณีทพี ดู กบั พระเจา้ แผน่ ดนิ ใชม้ หาบพติ ร

บพธิ n. (the) wealthy one ; one worthy of respect ; used as a บรม pronoun in speaking to a prince or princess by monks. บรมธาตุ ว.สรา้ งไว ้ พระราชาทรงสรา้ งไว ้ ; กะ ; กําหนด. บรรพชา a. made ; constructed. บรรพชติ ว. สงู สดุ ; ยอดเยยี ม ; ดเี ลศิ ; มหา. a. highest ; most excellent. บรรพบรุ ษุ ,บพุ พบรุ ษุ น. ธาตขุ องพระพทุ ธเจา้ บรกิ รรม n. (The) Buddha ‘s relics. น. บวช ; บวชของสามเณร. n. ordination ; ordination of a novice. มกั ใชก้ บั อปุ สมบท ว. ผบู ้ วชแลว้ . a. ordained น. นักบวช ; สมณะ ; ผถู ้ อื เพศพรหมจรรย.์ n. ascetic ; monk ; innitiation. น. บคุ คลผเู ้ กดิ กอ่ นในตระกลู กลา่ วถงึ ชนั ของบรรพบรุ ษุ วา่ กชี นั ๆ ภาษา บาลนี ยิ มใชค้ ําวา่ ปิตามหยคุ ; หมายถงึ ป่ ยู า่ ตายาย. n. ancestor. น. โบกปนู ฉาบสี เชน่ ทหี า้ มภกิ ษุมใิ หพ้ งิ หรอื องิ ผนังทบี รกิ รรมดว้ ยสี โดยไม่ มอี ะไรรองหรอื คนั ระหวา่ งหลงั กับผนัง เพอื กันการเปือนเหงอื ; ฉาบทา. n. plastering. น. จัดแจง ; ตระเตรยี ม ; การตกแตง่ . n. arrangement ; preparation. น. รับใช ้ ; ชว่ ยขวยขวายในกจิ การ. ดังเชน่ บรกิ รรมทอี ธบิ ายคําวา่ เวยยา วจั จะ ปรากฎในอรรถกถาเถรคาถา กจิ เบอื งตน้ . n. service ; attending . น.ทําความสะอาด ชว่ ยขวยขวายในกจิ การ. ดงั เชน่ บรกิ รรมทอี ธบิ ายคําวา่ เวยยาวัจจะ ปรากฎในอรรถกถาเถรคาถา ; กจิ เบอื งตน้ . n. service ; attending . ตกแตง่ ; การทําใหเ้ รยี บรอ้ ย . เชน่ พนื ทที บี รกิ รรมดแี ลว้ หมายความถงึ พนื ทปี ราบใหเ้ รยี บดแี ลว้ , แกว้ มณที บี รกิ รรมดแี ลว้ คอื แกว้ ทตี กแตง่ แลว้ หรอื เจยี รไนดแี ลว้ .

บรกิ ัป n. dressing ; getting ready by clearing. บรขิ าร น. การกลา่ วซํา ๆ ความ. n. repetition. บรขิ าร 8 บรกิ รรมแปลวา่ การกระทําโดยรอบ หมายความวา่ หมนุ ไปไดห้ ลาย อยา่ ง ตามความตอ้ งการของผใู ้ ช ้ มาจากบาลแี ละสนั สกฤต บรเิ ฉท n. doing round. น. สมมติ ; กําหนดเงอื นไข ; เดมิ เขยี นบรกิ ัปบบ. supposition ; บรบิ รู ณ์ conditioning. บรวิ าร น.สงิ จําเป็ น ; เครอื งประกอบ ; เครอื งมอื ; เครอื งใช ้ ; เดมิ เขยี นกันวา่ บรกิ บรษิ ัท ขาร. บรสิ ทุ ธ์ n. requiste ; equipment ; utensil. บรสิ ทุ ธ,ิ บรสิ ทุ ธิ น. มาจากบาลี วา่ อฏฺฐปรกิ ฺขาร เครอื งใชจ้ ําเป็ น 8 อยา่ งของภกิ ษุ คอื ไตร , บรหิ าร จวี ร หรอื ผา้ 3 ผนื , บาตร , มดี โกน หรอื มดี ตดั เล็บ , เข็ม , ประคดเอว หรอื ผา้ คาดเอวตา่ งเข็ดขดั ; ผา้ กรองนําก็ได.้ n. eight requisites for the Buddhist monk : the three robes , a bowl , a razor , a needle, the girdle and a water-strainer, accessory. น. กําหนด ; กําหนดหมาย ; สว่ น ; ตอนหรอื บทที ในหนังสอื เคยเขยี นวา่ บ รจิ เฉท. n. limit ; boundary ; division ; chapter in a book. ว. เต็มที ;สมบรู ณ์ ; พรอ้ ม. a. perfect ; complete. น. ผตู ้ ดิ ตาม ; ผแู ้ วดลอ้ ม ; สาวก ; สมนุ . n. retinue ; followers. น. มาจากบาลี เป็ น ปรสิ า ผรู ้ ว่ มคณะ ; ชมุ นุม ; สมาคม ; คณะ. n. company ; assembly ; association ; surrounding people. ว. สะอาด ; ลว้ น ; สมบรู ณ์ ; หมวด . a. pure ; perfect. น. ความบรสิ ทุ ธิ ; ไมม่ มี ลทนิ . n. purity. น. คมุ ้ ครอง ; ดแู ล ; เอาใจใส่ ; ดํารัสสงั . n. protection ; attention.

บวช ก. เปลยี นจากเพศคฤหสั ถ์ อยใู่ นสมณเพศ เป็ นภกิ ษุ หรอื สามเณร เป็ นถอื เพศเป็ นพระ. บวร v. give up the world ; become an ascetic or Buddhist monk or บอกบญุ novices ; ordained ; go forth. บอกวตั ร น. การบรรพชา หรอื อปุ สมบท อสิ สลามเรยี กวา่ นักพรต. n. ordination. บอกหนังสอื ว. ประเสรฐิ ; เลศิ . เชน่ บวรวงศ์ บอกอนศุ าสน์ a. noble ; excellent. ก. เรยี ไร ; ขอใหช้ ว่ ยทําบญุ ดว้ ยการบรจิ าค ; แจง้ ใหผ้ อู ้ นื ทํากศุ ลดว้ ย. บอนโซ v. ask for donation ; collect ; subscription. บงั สกุ ลุ น.บทสวดมนตก์ ลา่ วถงึ ขอ้ ควรรตู ้ า่ งๆ เชน่ ชอื เดอื น ชอื กลมุ่ ดาว สาํ หรับ กําหนดหมาย วนั เดอื นปี และวนั เดอื นปีเกยี วกบั พทุ ธองค์ ; ทําขนึ หลังวตั ร เย็น. n. recitations dealing with what should be known such as names of the twelve months, names of the constellations for the sake of knowing days, months and years including the dates regardung Lord Buddha. ก. สอนหนังสอื โดยทัวไปใชพ้ ดู ถงึ การสอนภาษาบาลี , สอนภาษาบาล.ี v. teach Pali language ; Pali language. ก. ทอี ปุ ัชฌายะ ทสี อนขอ้ ทคี วรรู ้ กลา่ วคอื นสิ สยั 4 อกรณียกจิ 4 แกภ่ กิ ษุ ผู ้ บวชใหม่ เมอื เสร็จจากการบวช. v. give significant instruction by the preceptor to a newly ordained monk immediately (after the ordination about the four requisites and the four prohibitions. น. เดมิ เป็ นภาษาโปรตเุ กส ญปี ่ นุ เรยี กบสุ โซ แปลวา่ พระ ภาษาองั กฤษคอื bonze. n. Bonze. ว. ชอื ของผา้ ซงึ ไมม่ เี จา้ ของ เป็ นเศษผา้ ทที งิ ตามกองขยะ ผทู ้ เี จา้ ของ ทอดทงิ เพราะสกปรก ผา้ ภกิ ษุเก็บเอามาปะตดิ ปะตอ่ ซกั ฟอก ทาํ เป็ นเครืองน่มุ หม่ ภายหลงั ประชาชนถวายความสะดวกแก่พระ เอาผ้าดีสาํ เร็จเป็ นเครืองน่มุ หม่ แล้ววางไว้นิมนต์พระถือเป็ น ผ้าบงั สกุ ลุ นิยมทอดทสี ายโยงศพ ใหพ้ ระชกั ผา้ นัน ๆ เป็ นการอทุ ศิ กศุ ลใหผ้ ตู ้ าย ผา้

บัญญัติ บังสกุ ลุ คอื ผา้ เปือนฝ่ นุ แท ้ ๆ และผา้ ทอี ทุ ศิ ใหผ้ ตู ้ ายอกี อยา่ งหนงึ ;ปลง บณั ฑติ กรรมฐานชกั ผา้ จากศพ. บณั เฑาะก์ a. name of rags from dust keep or bins ; robe dedicated to บัณเฑาะว์ the deceased ; ray - robe. น. กําหนด ; ทําใหร้ ทู ้ ัวกนั ; ชอื ; ความคดิ ; ขอ้ ตังขนึ . บัวบาท n. description ; making known ; name ; concept. บาโช น. ผฉู ้ ลาด ; ผมู ้ ปี ัญญา ; ปราชญ.์ บาตร n. wise man ; (the) talented man. น. อา่ นบันเดาะ ชายทถี กู ตอน โดยหา้ มบวช บางทเี รยี ก ขนั ท.ี บาป n. eunuch whose ordination is prohibited ; gay. น. อา่ นบันเดาะ มาจากภาษาบาลี ปณว กลองเล็กสองหนา้ มดี า้ ม ใชแ้ กวง่ บารมี ใหล้ กู ตมุ ้ ทตี กิ ับเชอื กตถี กู ทัง 2 หนา้ พทุ ธศาสนาไมถ่ อื เป็ นเรอื งสาํ คัญใด บารมี 10 ประการ n. small –drum. บาเรยี น น. ดอกบัว คอื พระบาท ; บาทบงกช. บาลมั และโจซาฟัด n. foot –lotus. น. ชอื เดมิ คอื Matsus Basho เขยี นกวนี พิ นธไ์ ฮกุ ไดศ้ กึ ษาเซน. n. Basho. น. ภาชนะสาํ หรับใสอ่ าหาร เป็ นของใชป้ ระจําของภกิ ษุแตล่ ะรปู ; ใชส้ าํ หรับ รับลกั ษณะใหญ่ กลาง หรอื เล็ก n. alms –bowl ; bowl. น. ความชวั ; อกศุ ล n. demerit ; wrong action. ว. เลว ; ชวั ; สงิ ทที ําแลว้ ตกนรก . a. bad ; wicked. น. คณุ ธรรมทที ําใหถ้ งึ ฝัง ; คณุ ธรรมทที ําใหส้ มบรู ณ์ ; คณุ ความดที คี วรทํา. n. (the) quality leading to the shore ; completeness. น. คณุ ธรรมทพี งึ บําเพ็ญ. n. ten perfections. น. เปรยี ญ ; ผรู ้ ธู ้ รรม ; ผคู ้ งแกเ่ รยี น ; ผเู ้ รยี นร.ู ้ n. learned man ; doctrine-knower ; (a) highly qualified student. น. นักบวชชาวครสิ ตน์ ับถอื กนั ในโบสถก์ รกี และโรมนั โจซาฟัดมาจาก Bodhisattava เป็ นนามของพทุ ธเจา้ กอ่ นตรัสรู ้ สว่ นบาลัม คอื ฤาษี

บาลี n. Barlaam and Josaphat. บําเพ็ญ น. ภาษาบาลี . n. Pali language. บณิ ฑบาต น. พระไตรปิฎก ; คมั ภรี พ์ ระพทุ ธศาสนาทเี ป็ นดังเดมิ คําอธบิ ายคมั ภรี ์ ดังเดมิ เรยี กอรรถกถา, พทุ ธวจั นะ. บดิ า n. Tripitaka ; original Buddhist Canon ; Buddhist teaching. บฑี า ก. ประพฤติ ; ประกอบ ; ทําใหเ้ ต็มสมบรู ณ์ บคุ คล,บทุ คล v. perform ; practies ; to fulfil. บคุ คลบัญญตั ิ เชน่ บําเพ็ญทาน คอื ทําทาน , บําเพ็ญบารมี คอื ทําบารมใี หเ้ ต็ม , บําเพ็ญ ,ปคุ คลปัญญตั ติ พรต คอื ประพฤตพิ รต หรอื วตั ตจรยิ า เป็ นตน้ . บคุ คลาธษิ ฐาน น. ศัพทน์ แี ปลวา่ ตกแหง่ กอ้ นขา้ ว ; อาหาร ;อาหารทใี สล่ งไปในบาตรของ พระ ; ภาษาไทยมักใชอ้ อกบณิ ฑบาต บชุ ชิ n. food ; food received in the alms bowl of a Buddhist monk. มกั ใชเ้ ป็ นกริ ยิ า เชน่ พระบณิ ฑบาต คอื เดนิ เพอื รับการใสบ่ าตร หรอื เดนิ เพอื รับอาหารทชี าวบา้ นถวายใหพ้ ระ ; ในศพั ทค์ อื ของตกั บาตร. going or walking for alms ; alms – gathering . น. พอ่ n. father. น.มาจากสนั สกฤต ; เบยี ดเบยี น ; การทําใหเ้ ดอื ดรอ้ น ; ทําใหเ้ สยี หาย ; ทํา ใหบ้ าดเจ็บ ; รบกวน. n. violence ; damage ; injury. น. เอกชน ; คน ; จําเพาะบคุ คล. n. individual ; person. น.บัญญัตบิ คุ คล ; คัมภรี ท์ ี 4 แหง่ อภธิ ัมมปิฎก. n. descriptions of persons ; classification of individuals ; name of the Fourth Book of Abhidhamma. ว.มบี คุ คลเป็ นทตี ัง ; ทยี กเรอื งบคุ คลหรอื เรอื งราวขนึ ประกอบเพอื ใหเ้ ขา้ ใจ งา่ ย ; เป็ นการแสดงเทศนาคกู่ ับธรรมธษิ ฐาน. a. personified ; (preaching) by means of personification ; exposition. น. ลกู ศษิ ยพ์ ระพทุ ธเจา้ โดยทัวไปหมายถงึ วญิ ชู น.

n. Busshi. บญุ น. คณุ ชาตทชี าํ ระสนั ดานใหผ้ อ่ งใส ; กลา่ วโดยเหตเุ ป็ นการทําความดี ; กลา่ วโดยผล ไดแ้ กค่ วามสขุ ; เป็ นการชําระสนั ดาน. บตุ ร n. merit ; its nature is the qualifications which cleanse the mind. บตุ รี น. ลกู ชาย ; ลกู ; บตุ รชาย. บถุ ชุ น n. son. น. ลกู หญงิ ; ลกู ; บตุ รหญงิ . บพุ พกรรม n. daughter. น. คนยงั หนาไปดว้ ยกเิ ลส ; คนสว่ นมาก , ชาวโลก ตรงกนั ขา้ มกับพระอรยิ บพุ พการ,ี บรู พการี เจา้ ; คนสว่ นใหญ.่ บพุ พกจิ n. man full of defilements ; common people ; a worldly man. บพุ พนมิ ติ น. กรรมทที ําไวก้ อ่ น ; กรรมทที ําไวใ้ นชาตกิ อ่ น ; กรรมเกา่ . n. former action ; deed done in a former existence ; former or บพุ พเบตยลี previous karma. บพุ พภาค ว. ผทู ้ ําอปุ การะกอ่ น เชน่ มารดา บดิ า ; ผอู ้ ปุ การะ. a. doing before a favour ; previous benefactor ; rare persons. บพุ พาจารย,์ บรู พาจารย์ น.กจิ ทตี อ้ งทํากอ่ น ; กจิ ในเบอื งตน้ . บพุ เพนวิ าสานุสตญิ าน n. preliminary function or duties. น. ลางบอกเหตุ ; เครอื งหมายหรอื ลางทเี กดิ ขนึ กอ่ นเหตกุ ารณจ์ รงิ ; ลาง บอกเหตทุ ังดแี ละรา้ ยก็ได.้ n. prognostic ; previous sign. น. ของใหแ้ กผ่ ตู ้ าย n. offering dedicated to the deceased. น. สว่ นในเบอื งตน้ ; ขนั แรก ; ในขนั ตน้ . n. former part ; preliminary step. ว. เบอื งแรก ; กอ่ น. a. previous ; first. น. คอื บดิ าและมารดา ; อาจารยใ์ นกาลกอ่ น . n. ancient teacher. น. เคยอยกู่ นิ กนั มาในชาตกิ อ่ น. n. cohabitation in previous life.

บพุ เพนวิ าสานุสสติ น. ระลกึ ชาตไิ ด.้ บพุ เพสนั นวิ าส n. recollection of previous birth or existence. บพุ โพ น. อยรู่ ว่ มกันมากาลกอ่ น. บรุ าณ,โบราณ n. previous living together; previous association. บรุ ษุ น. นําหนอง ; นําเหลอื ง. n. pus ; ichor ; lymph. บโุ รปโุ ด ว. เกา่ แก่ ; อดตี ; เกา่ กอ่ น. บางทเี ขยี นวา่ เบาราณ บชู า a. ancient ; past ; former ; old. บชู โิ ด น. ผชู ้ าย ; ชาย ; ตัวผู ้ เบญจขนั ธ์ n. man. เบญจธรรม ในไวยากรณ์บาลี บคุ คลผเู ้ ป็ นเจา้ ของกริ ยิ า แบง่ ออกเป็ น 3 ปฐมบรุ ษุ คอื บคุ คลทมี ไิ ดอ้ ยตู่ อ่ หนา้ เรา ใชส้ รรพนามวา่ เขา มธั ยมบรุ ษุ บคุ คลทพี ดู ดว้ ย ใชส้ รรพนามกนั วา่ ทา่ น อตุ ตมบรุ ุษ ตวั ผ้พู ดู ใช้สรรรพนามวา่ ข้าพเจ้า ระเบยี บจัดบรุ ษุ ตรงขา้ มกับภาษาอังกฤษ จัดตวั เราเป็ นปฐมบรุ ษุ บคุ คลทเี ราพดู ถงึ เป็ นตตยิ บรุ ษุ หรอื บรุ ษุ ที 3 มัธยมบรุ ษุ หรอื บรุ ษุ ที 3 นัน ตรงกัน ; เป็ นระเบยี บของคํา. n. person first , second and third, as the case may be. น. สถปู มชี อื เสยี งในชวาและใหญท่ สี ดุ . n. Borobudur. น. แสดงความเคารพนับถอื เป็ นการสกั การะสงิ ศกั ดสิ ทิ ธิ n. veneration ; worship ; homage ; honouring ; devotional offering. น. วถิ แี หง่ สภุ าพบรุ ษุ นักรบ เป็ นวถิ ชี วี ติ มากกวา่ เป็ นสรุ ยิ ธรรม มใี นยคุ โตกกุ า วา่ ญปี ่ นุ องิ กบั เซน n. Bushido. น. ขนั ธ์ 5 ; กอง 5 กอง กลา่ วคอื กองรปู , กองเวทนา, กองสญั ญา , กอง สงั ขาร , กองวญิ ญาณ, บางทเี รยี กวา่ กองหา้ . n. five aggregates of existence ; aggregate of form. น. ธรรม 5 ; ทําความดี 5 อยา่ ง โดยคกู่ ับเบญจศลี เป็ นการเวน้ ความชวั 5 อยา่ ง กลา่ วคอื เป็ นธรรมสงู สง่ . n. five virtues ; doing five kinds of merit . กลา่ วคอื 1. ความเมตตากรณุ าตอ่ สตั ว์ loving kindness.

เบญจวคั คยี ์ เออื เฟือเผอื แผป่ ระกอบสมั มาชพี . เบญจศลี charity and right means of livelihood. สาํ รวมในกาม เบญจางคประดษิ ฐ์ sensual restraint or control. เบยี ฬ พดู ความจรงิ โบกขรณี truthful speech , speak only the truth. มสี ต.ิ mindfulness. ว. ผนู ้ ับเนอื งในคณะ 5 ; ภกิ ษุ 5 รปู บางทใี ช ้ ปัญจวคั คยี .์ a. belonging to the group of five ; (the) five monks. น. ศลี 5 ; เวน้ จากความชวั 5 อยา่ ง โดยคกู่ บั เบญจธรรม กระทําความดมี ี ดว้ ยกนั 5 อยา่ ง. n. (the) five precepts ; abstinence from five kinds of sin; five virtues. เวน้ จากฆา่ สตั ว.์ refrain from killing. เวน้ จากลักทรัพย์ refrain from stealing. เวน้ จากประพฤตผิ ดิ ในกามคณุ . refrain from unchastity. เวน้ จากการพดู ปด. refrain from lying. เวน้ จากดมื สรุ าและเมรัย. refrain from drinking intoxicants. น. กราบหา้ อยา่ ง. n. five point prostration. ก. มาจากบาลี ปีฬ กดขี ; ทําใหเ้ สยี หาย ; ทําใหเ้ ดอื ดรอ้ น, บบี คัน ; ทํา ทารณุ . v. oppress ; molest ; crush. น. สระ ; สระทมี นุษยข์ ดุ ; มกั เป็ นสระบัวโดยทัวไป. n. pond ; artificial pool.

โบสถ์ น. มาจากบาลวี า่ อโุ ปสถ อโุ ปสะถะ โรงอโุ บสถ ; สถานทหี รอื อาคารสาํ หรับ ทําสงั ฆกรรม ; บางทเี รยี กหออโุ ปสถ. n. church ; building or hall for worship and performing ecclesiastical action ; ubosatha hall. พจนานกุ รมพระพทุ ธธรรม บาลี - ไทย - องั กฤษ THE PALI- THAI - ENGLISH DICTIONARY OF BUDDHIST TERMS แสดงหมวด ป ป ปกตัตตภกิ ขุ น. ภกิ ษุผเู ้ ป็ นปรกติ คอื ผมู ้ ไิ ดต้ อ้ งอาบัตหิ นัก เป็ นคาํ เรยี กแบง่ ประเภทภกิ ษุทกี ําลงั ประพฤตวิ ัตรเพอื ออกจากอาบตั กิ บั ภกิ ษุ ธรรมดา n. normal monk ; regular monk contrasted with probationer. ปกต,ิ ปรกติ น.มาจากบาลี ปกต,ิ สนั สกฤต ปรกฺฤติ สภาพธรรมดา ; ความคงที . n. original or natural state ; common. ปกตกิ ะ, ปากตกิ ะ ว. ทเี ป็ นปรกติ ; ผเู ้ ป็ นปรกติ ; อนั เป็ นปรกต.ิ a. of a certain nature. ปกรณ์ น. คัมภรี ์ ; ตํารา ; มกั เป็ นอาไตรปิฎก. n. literary work ; canonical book ; classical work. ปกณิ ณกะ ว. มาจาก บาลี ปกณิ ฺณก สนั สกฤต ปฺรกรี ฺณก เบ็ดเตล็ด ; เล็ก ๆ นอ้ ย ๆ ; กระจดั กระจาย ; เรยี ราย. a. miscellaneous ; scattered about ; on –ends. ปคัพภะ,ประคลั ภ์ ว. มาจากบาลี ปคพฺภ, จากสนั สกฤต ปฺรคลฺภ กลา้ ; คะนอง ; ชะลา่ ใจ ; กลา้ หาญ. a. bold ; audacious ; impudent ; reckless. ปคณุ ,ประคณุ ว. คลอ่ งแคลว่ ; คนุ ้ เคย; เชยี วชาญ ; ชํานาญ. (ป. ปคณุ ) a. well –practised ; well –acquainted ; competent. ปจกะ ว. ผหู ้ งุ ; ผตู ้ ม้ ; น. พอ่ ครัว ; คนหงุ ตม้

สารบญั a. cooker ; boiler n. cook. ปจนะ น. หงุ ; ตม้ ; การหงุ ตม้ . n. cooking ; boiling . ปฏกิ กมะ, น. กา้ วกลบั ; ถอยกลบั ; การวกกลับ. ปฏกิ กมนะ n. stepping back. ปฏกิ รรม น. ทําคนื ; แกไ้ ข ; เปลยี นแปลงแกไ้ ข ; ไถบ่ าป ; การแกไ้ ข. n. redress ; repairs; treat ; atonement. ปฏกิ ัสสนะ,ปฏกิ ัสสนา น. ชกั หรอื นํากลับมาสตู่ อนตน้ ใหม่ ; ลงโทษผทู ้ ตี อ้ งอาบตั ซิ ํา แมว้ า่ จะแกไ้ ขไปบา้ ง แตใ่ หเ้ สมอื นเรมิ ตน้ แกไ้ ขใหมห่ มด ; การ ลงโทษซาํ . n. drawing back ; throwing back. ปฏกิ าระ น.การตอบแทน ; การสนองคณุ ; การแกไ้ ข; การทําคนื ; สนอง คณุ คนื . n. counteraction ; remedy ; expiation. ปฏกิ ฏุ ฐะ ว. ถกู คัดคา้ น ; ถกู ตําหนิ ; ถกู คา้ น. a. rejected ; blamed. ปฏกิ ลู ว. น่าเกลยี ด ; น่ารังเกยี จ ; (ของ)น่าเกลยี ดน่าชงั a. loathsome ; disagreeable ; objectionable. ปฏกิ ลู สญั ญา น. กําหนดความหมายวา่ น่าเกลยี ด ; กําหนดวา่ น่าชงั . n. (the) idea of loathomeness or impurity. ปฏโิ กสนะ น. การคัดคา้ น ; การคา้ น . n. protest. ปฏเิ ขปะ น. การปฏเิ สธ , การคัดคา้ น , การคา้ น. n. refusal ; denial ; negation ; objection. ปฏคิ าหก ว. ผรู ้ ับ ; ผทู ้ รี ับ ; บคุ คลรบั . a. recipient ; one who receives. ปฏคิ าหนะ น. รับ. n. reception ; taking in. ปฏฆิ นมิ ติ น. เครอื งกําหนดหมายทที ําใหร้ สู ้ กึ ขดั ใจ ; เครอื งหมายขดั ใจ.

ปฏฆิ ะ n. repulsive feature. ปฏจิ จสมปุ บาท น.ความขดั ใจ ; ความโกรธ ; โกรธขดั ใจ. n. repulsion ; anger. ปฏจิ ฉันนชรา น. ความเกดิ ขนึ และองิ อาศัยกัน ; ความอาศยั กนั เกดิ ขนึ ; กฎ อาศัยกนั และกัน. ปฏจิ ฉันนะ n. interdependence ; law of causation ; uprising by way of ปฏชิ คั คนะ cause ; causality ; dependent origination. ปฏญิ ญา น. ความแกท่ ปี กปิด ; ความแกท่ ซี อ่ นเรน้ เชน่ มใี นขณะยังอายุ นอ้ ยอยู่ ; แกท่ คี วามซอ่ น. ปฏบิ ถ,ปฏปิ ถะ n. concealed decay. ว.ทปี กปิด ; ทถี กู ปกปิด ; ถกู ลอ้ มปิด. ปฏบิ ตั บิ ชู า a. hidden ; concealed. ปฏปิ ทา น. ปฏบิ ตั ิ ; เลยี งดู ; ดแู ล ; การเอาใจใส.่ ปฏปิ ักษ์,ปฏปิ ักข์ n. nursing ; taking care. ปฏปิ ัสสทั ธิ น.ใชเ้ พยี นเป็ นปฏญิ าณก็มี การรับคํา ; การรับคําพดู ; การรับปาก ปฏปิ จุ ฉา วา่ จะทําอยา่ งนันอยา่ งนี ; การยนื ยัน ; การไมโ่ ลเล. ปฏปิ จุ ฉาพยากรณ์ n. promise ; consent. น.ทางสวนกนั ; ทางตรงกนั ขา้ ม ; ตรงขา้ มกัน. n. confronting road ; opposite way. ใชเ้ ป็ นกริ ยิ าวเิ ศษณ์วา่ สวนทาง ใชค้ ําในภาษาองั กฤษ วา่ confronting บางครัง going to meet. หรอื meet with. ว. บชู าโดยปฏบิ ัติ a. practical worship. น. ขอ้ ปฏบิ ตั ิ ; ทางแหง่ การปฏบิ ตั ิ ; แนวปฏบิ ตั .ิ n. practice ; way or line of conduct. น. ฝ่ ายตรงกันขา้ ม ; ศัตรู ; คอู่ ร.ิ n. enemy ; opponent. น. ความสงบ ; ความระงับ ; ระวงั ไว.้ n. calming ; complete ease. น. ยอ้ นถาม ; ยอ้ นคําถาม. n. question in return. น. การตอบปัญหาดว้ ยวธิ ยี อ้ นถาม , ตอบโดยยอ้ น.

ปฏพิ จน,์ ปฏวิ จนะ n. answering a question by questioning in return. ปฏพิ ละ น. คําตอบ ; คาํ โตต้ อบ ; คําเฉลย. ปฏภิ าคะ n. answer ; reply ; retort ; rejoinder. ว. ผสู ้ ามารถ ; ผมู ้ คี วามสามารถ ; ผมู ้ ปี ัญญา ปฏภิ าณ a. able ; competent ; capable. ว. เทา่ เทยี ม ; เหมอื น ; เปรยี บเหมอื น ; เปรยี บ. ปฏมิ คั คะ a. equal ; similar . ปฏมิ า,ประตมิ า น. ละมา้ ย ; คลา้ ยคลงึ ; ความเหมอื น. ปฏริ ปู n. likeness ; resembleness. ปฏริ ปู น. เป็ นการเขยี นอกี รปู หนงึ มคี วามหมายอยา่ งเดยี วกับปฏภิ าณ ; ปฏโิ ลม ความแจม่ แจง้ ; ความเขา้ ใจ ; ความวอ่ งไว ; (ม)ี เชาวใ์ นการตอบ ปฏเิ วธ n. illumination ; intelligence ; readiness of speech . น. ทางสวน ; ทางทสี วนมา ; ทางตรงขา้ ม. ปฏสิ นธิ n. confronting road ; (the) way against. ว. จําลอง ; รปู เปรยี บ ; รปู แทน ; รปู เหมอื น. a. counterpart ; representation ; image ; figure ; picture. ว. สมควร ; ดงี าม ; ดเี ดน่ . a. proper ; good. ว. เหมอื น ; คลา้ ย ; ปลอม ; การทําใหเ้ หมอื น. a. resembling ; disguised as ; false. ว. ถอยหลัง ; ยอ้ ยลําดับ ; ตรงกนั ขา้ ม; กลับตาละปัตร. a. reverse ; opposite ; contrary. น. การแทงทะลุ ; การรแู ้ จง้ แทงตลอด ; การไดร้ ับผลแหง่ การ ปฏบิ ัติ ; ปัญญา ; ญาณ ; มปี ัญญา. n. penetration ; comprehension ; attainment ; insight. น. ถอื กําเนดิ ; การเกดิ อกี ; เกดิ อกี . n. rebirth ; coming into existence ; entering the womb in a new existence. ศพั ทท์ ใี ชอ้ นื เชน่ reincarnation ; transmigraton ; metempsychosis นักเขยี นทางพระพทุ ธศาสนากลับไมน่ ยิ มใช ้ โดยเฉพาะ reincarnation มกั ใชก้ ันในศาสนาฮนิ ดู rebirth นยิ ม ใชใ้ นศาสนาพทุ ธ เพราะหลักการในเรอื งนบี างอยา่ งผดิ กัน กบั