กาลานุกรม

พระยาตาก 157 พามยิ าน 60, 80, 94, 108, พทุ ธบุรมี ณฑล 198 ภมู พิ ลอดลุ ยเดช, พระบาทสมเด็จ มหารักขติ , พระ 38 มายา 25, 133 พระยาวสิ ุทธสุรยิ ศักดิ์ 180 151, 214, 215 พทุ ธมณฑล 198 พระเจ้าอยู่หัว 198, 200, มหารัฐ 38, 39 มายาโมหะ, ปาง 64, 95 พระรว่ ง, ราชวงศ์ 127 พารเ์ มนดิ ีส 7 พทุ ธศาสนิกสัมพันธ์แหง่ โลก, 203, 211, 220 มหาราษฎร์, รฐั 72, 218 มาร์กซ์ 166 พระรษั ฎาธริ าชกมุ าร, สมเดจ็ 142 พาราณส,ี เมอื ง 8-10, 18, 78, องคก์ าร 203 เภสกลาวัน 19 มหาฤๅษีมเหษโยคี 211 มาร์คสั ออรีเลยี ส, จักรพรรดิ 57 พระราม 33, 62, 126 102, 178 เพชรบุร,ี เมอื ง 145 โภปาล 40 มหาวนั , ปา่ 17, 18 มาร์โค โปโล 116 พระรามราชาธิราช, สมเดจ็ 126 พาเวรุ 18 เพนซลิ เวเนยี ,รัฐ 171 มคธ/แคว้น 7-9, 25, 29, 30, มหาวิหารวาสี 46, 47 มารต์ นิ ลูเธอร์ 136 พระรามาธิบดีที่ ๑, สมเด็จ 120, พาหกุ า 12 เพลโต 26, 27 53, 62, 197 มหาวรี ะ 21 มาลาคริ ี 15 126 พาหมุ ดี 12 เพอร์ล, อ่าว 189 มงโกล 97, 100, 107, 109, มหาสงั ฆิกะ 28 มาเลเซยี 123 พระรามาธบิ ดที ่ี ๒, สมเด็จ 132, พชิ าปรุ ะ 141 เพยี วรติ ัน 146 112, 113, 115-117, 120-122, มหดิ ล, มหาวทิ ยาลยั 211 มงิ่ ต่,ี จกั รพรรดิ 58, 59 142, 145 พแิ ธกอรสั 7 โพธิญาณเถระ, พระ 210 124, 135 มหนิ ท,์ เจ้าชาย 40 มิชชันนารี 144, 165 พระราเมศวร 126, 127 พนิ ทสุ าร, พระเจา้ 31, 32 โพธิธรรม, พระ 71 มงคลสตู ร 137 มหนิ ทะ, พระ 38 มินดง, พระเจ้า 173 พระวรณุ เทพ 13 พิมพสิ าร, พระเจ้า 9, 18 โพธริ ังส,ี พระ 137 มชปหิต, จกั รวรรดิ 86, 117, มหินที 16 มิโนอนั , อารยธรรม 3 พระวายุ 13 พิมลธรรม, พระ 145 โพธสิ ตั ว์, พระ 14, 91, 199 119, 123 มอญ, ชนชาติ 77, 100, 143, มิลาน 62, 63 พระวสิ ตู รสุนทร 148 พิลกรมิ ส์ 146 ฟรานซิส บี แซยร์, ดร. 169 มถุรา, เมือง 53, 100 164 มิลินท,์ พญา 23, 30, 43 พระศรีมหาโพธิ์ 38, 76 พิษณโุ ลก 114, 127 ฟรานซิสท่ี ๒, พระเจา้ 139 มทุรา 96 มะดนี ะฮ,์ เมอื ง 78, 79, 82, 83, มิลินทปญั หา 30, 43 พระศรมี โหสถ 149 พหิ าร, รัฐ 88, 179, 197 ฟอลคอน 148 มนิลา 143 92, 97, 135 มหิ ิรกลุ ะ/มหิรคุละ, กษัตรยิ ์ 70 พระศรีศากยะทศพลญาณ พที ร 141 ฟาตมิ ะฮ์ 79 มรัมมะ 100 มะริด 132 มมุ ตซั มาฮาล 146 ประธานพทุ ธมณฑลสทุ รรศน์ พุกกะ/วีรพุกกะ 121 ฟาเหยี น, หลวงจีน 63, 80 มฤตยู, ดาว 159 มะละกา 85, 119, 123, 132, มสุ ตาฟา เคมาล/อะตาเตอรก์ 198 พุกาม 100 ฟิลปิ ปนิ ส์ 136 มลัยชนบท 47 142 185 พระศรสี รรเพชญ์ 127, 143 พุทธ, ศาสนา 7, 9, 28, 33, 34, ฟิลปิ สท์ ี่ ๒, พระเจา้ 140 มลายลัม, ภาษา 44 มักกะฮ์, เมอื ง 78, 79, 135 มสุ ลิม 26, 63, 70, 71, 79, พระศรีสุธรรมราชา 148 38-40, 42-46, 50-52, 58- เฟรอเบล 166 มลายู 85, 119, 123 มังคลัตถทปี นี 137 80, 82, 87-94, 97-99, 101, พระสังฆราช (มี), สมเดจ็ 164 73, 76-78, 80, 82, 84, 85, เฟอร์ดนิ านด์ มาเจลแลน 136 มหนั ต์ 176, 177 มังมหานรธา 156 102, 104-109, 111, 113, พระสุริยเทพ 13 89-95, 97-100, 104-108, แฟรงค์ 92 มหากันตาระ 50 มงั ระ, พระเจ้า 156 115, 117-123, 129, 132, พระโสมะ 13 111, 114, 117, 119-121, ไฟซาลที่ ๑, กษัตรยิ ์ 184 มหากัสสปะ, พระ 24 มจั ฉะ 7 134, 135, 140-143, 151, พระโหราธิบดี 149 149, 153, 155, 158, 160, ภควัทคตี า 29 มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั มชั ฌันติกะ, พระ 38 173, 185, 197, 214, 218, พระอาทติ ยวงศ์, สมเดจ็ 148 165, 171, 172, 174, 176, ภักติ, ลทั ธิ 64, 210 176, 220 มัชฌมิ เทส 50 219 พระอนิ ทราชาธิราช, สมเดจ็ 145 178, 179, 187, 197, 198, ภักติเวทานตะ สวามปี ระภุปาทะ มหาชาตคิ ำ� หลวง 127 มัชฌมิ ะ, พระ 38 มลู โสมวหิ าร 84 พระเอกาทศรถ, สมเดจ็ 144, 199, 201, 202, 205, 209, 211 มหาตสิ สะ, พระ 45, 46 มณั ฑะเลย์ 173 มฮู มั มัด, ศาสดา 118 145 213, 220 ภคั คะ, แคว้น 19 มหาเทวะ, พระ 38 มทั ราส 47 มูฮัมหมัดแหง่ ฆูร์ 104, 106, 107 พราหมณ,์ ศาสนา 3, 94 พทุ ธกจิ 9, 18, 20, 21 ภาตกิ ราช, พระเจ้า 164 มหาธรรมรักขติ , พระ 38 มลั ละ 7 เมกซโิ ก 25, 132-134 พราหมณเ์ นสาท 13 พทุ ธคยา 8, 35, 76, 95, 170, ภารตยุทธ 33 มหาปัทมนนั ทะ 29 มสั ซุลหม่าน 173 เมคาสธนี สี 31 พราหม,ี อักษร 159 176, 177, 179, 198 ภารตั /ภารตวรรษ 218 มหาโพธสิ มาคม 177 มาซิโดเนยี 26, 31, 34, 37 เม็งราย, พระเจา้ 121 พฤหัทรถ 42 พทุ ธโฆส/พทุ ธโฆษาจารย,์ พระ ภาษามอื 163 มหาภารตะ 29, 33 มาเดียรา 124 เมดเิ ตอเรเนยี น, ทะเล 7, 18, 56 พลีมธั 146 65, 84 ภาษาสัญญาณ 163 มหามกฏุ ราชวิทยาลัย 177, 180 มาตลุ นคร 47 เมโสโปเตเมยี , อารยธรรม 3, พลหู ลวง, ราชวงศ์ 156 พทุ ธชยนั ตี 198 ภมี เสน, ท้าว 13 มหายาน 72, 83, 85, 93, 99, มาธยมกิ , นกิ าย 52 81, 90 พอล พต 206, 209 พทุ ธทาส 187 ภูเขาทอง 167 114 มานูเอล, กษัตรยิ ์ 133 เมาเซตงุ /เหมาเจ๋อตง 195 ดชั นี

แมกซ์ แพลงค์ 181 124, 128-130, 132-136, ราษฏรกูฏ 71, 73, 86 ลอสแองเจลีส, นคร 205 วัดเจ็ดยอด 125 วันอาสาฬหบชู า 193 แมทธวิ เปอรร์ ี, นายพล 144 139, 141, 144, 154, 158, ราหลุ 19 ละตนิ อเมรกิ า 130 วัดเซนตเ์ ปาโล 149 วัสสการะ 17 แมนฮตั ตนั , เกาะ 146 163, 166, 168, 169, 174, รเิ ชลลู 147 ละโว้ 99, 125 วดั เซนต์โยเซฟ 149 วากาฏกะ 61, 67, 86 แมมหลกู 104, 115 180, 183, 184, 189 รโิ อเดอจาเนโร 212 ละฮอร์ 104, 106 วัดไทยกรุงวอชิงตัน ดีซี 205 วาชเปยยะ 13 แมร,ี แมน่ างพรหมจารี 57, 214 ยเู นสโก 165 เรมิงตัน 173 ลักษมณเสน 106 วัดไทยพทุ ธคยา 198 วาตาปีปุระ 71, 86 แมรี่ท่ี ๑, พระนาง 139, 140 เยซู 57, 129 เรวตเถระ 65 ลัคเนาว์ 218 วัดธมั มาราม 205 วาติกนั 137 แมสสาจูเซทส,์ รัฐ 129 เยรูซาเล็ม 56, 57, 79, 80, เรวตะ 28 ลงั กา/ลงั กาทวปี 38-40, 44-47, วดั บวรนิเวศวหิ าร 164, 200 วาลมกี ิ 33 โมกษเทวะ, พระ 79 102, 113, 118, 184 โรงศิรริ าชพยาบาล 175 63, 65, 84, 86, 96, 125, วดั บบุ ผาราม 121 วาลิการาม 28 โมกลุ , กษัตริย์ 100, 146 เยอรมนี 66, 92, 95, 101, 128, โรม 33, 51, 54-56, 60, 62, 155, 156, 164 วดั บุพพาราม 9, 155 วาสโกดากามา 132 โมคคลั ลานะ, พระ 9, 11 129, 159, 166, 183, 189 63, 66, 68, 81, 95, 140, ลัตถปิ ุระ 96 วดั ประดู่ 156 วกิ ตอเรีย, พระราชินี 105, 168 โมคคลั ลีบตุ รติสสะเถระ, พระ 38 เยอรมัน 61, 62, 68, 92, 99, 147 ล้านชา้ ง 100, 120 วดั ปา่ จิตตวเิ วก 210 วิกรมศลิ า 89, 91, 92, 105 โมริยะ, ราชวงศ์ 31, 40, 42, 53 128, 136, 144, 166, 178, โรมัน 26, 37, 43, 47, 55-57, ลา้ นนา 100, 121, 125, 127, วดั ปา่ แดง 125 วิชฌะ 15 โมลุกกะส์, หม่เู กาะ 136 181, 184, 189, 212 61-63, 65, 66, 68-70, 80, 137 วดั พระเชตวัน 9, 18, 19 วชิ เยนทร,์ เจา้ พระยา 148 ไมตรกะ, ราชวงศ์ 66, 82, 90 เยานะ/ยวน/โยนะ 7, 21, 34 81, 83-85, 87, 92, 95, 113, ลาว 59, 120, 207 วดั พระเชตพุ นฯ 161, 165 วซิ ิกอธ 66 ไมแมน 202 โยคะ 42, 204, 213 128, 131, 133, 135, 136, ลิไท 114, 121, 127 วดั พระธาตพุ นมวรมหาวิหาร วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ยม, ดาว 186 โยนกธรรมรักขิต 38 138-140, 144, 147, 148, ลสิ บอน 155 207 181, 184, 212 ยมนุ า 16, 78 รักขิตะ 38 163, 174, 178, 185, 211, ลมี า 133 วดั พระศรีรัตนศาสดาราม 125, วทิ ิศา, เมอื ง 40 ยวนะ 21 รัฐธรรมนญู 162, 170, 171, 214, 218 ลโี อท่ี ๑๐, สนั ตะปาปา 130 160, 176, 200 วิทสิ าเทวี 40 ยศกากณั ฑบุตร 28 199, 202, 203 โรมนั คาทอลกิ 95, 113, 133, ลุมพนิ ี/ลุมพินีวนั 8, 36 วดั พระศรสี รรเพชญ์ 126 วินธยะ 50, 119 ยสกุลบุตร 8 รัฐโอรสิ สา 44 138, 139, 144, 148, 174, 214 ลุ่มแม่น�ำ้ สนิ ธุ 3, 50 วดั พทุ ธปทปี 203 วลิ เบอร์ ไรท์ 181 ยโสธรา 10 รตั นโกสนิ ทร์ 125, 145, 160, โรมนั ตะวนั ตก 61, 63, 66, 68, เล่าจ๊อื 19 วดั พุทธวราราม 205 วลิ เลียม โจนส์ 155 ยาทวะ 119 198 70, 87 เล่าปี่ 60 วดั โพธาราม 125 วลิ เลียม เฮอเชล 159 ยามาดา นางามาซา 145 รตั นปญั ญา 137 โรมนั ตะวันออก 61-63, 65, 66, วชิรญาณ 177 วดั มหรรณพาราม 173 วลิ สนั , ประธานาธิบดี 169 ยวิ 29, 54, 56, 57, 78-80, 129, รัสเซยี 108, 122, 151, 174, 68-70, 80, 128, 132, 135, วนวาสี 38 วดั มหาธาตุ 164, 176, 183 วษิ ณุ, พระ 95 141, 174, 184, 189, 195, 183, 184 185 วยาส, ฤๅษี 29 วดั ม้าขาว 58 วิสาขา, นาง 9 214, 218 ร่างกุ้ง 200 โรมนั อันศกั ดส์ิ ิทธ์ิ 95, 136, วรรณะ 3, 13, 14, 16, 35, 88, วดั ระฆัง 145 วิสทุ ธิมัคค์, คัมภรี ์ 65 ยคุ คืนชีพ 128 ราชคฤห์ 9, 18, 19, 24 144, 147, 163 94, 95, 103, 199 วดั วชริ ธรรมปทปี 205 วุย/เวย่ /เว, ราชวงศ์ 60 ยคุ มืด 68, 69, 128 ราชยวรรธนะ 77 โรมิวลสั ออกัสติวลัส 68 วลภ,ี มหาวิทยาลยั 66, 83, วัดสมอราย 156 วุยกก๊ 60 ยุคสัมฤทธิ์ 3 ราชวงศส์ ุง 112 โรหณะ 45 90, 118 วัดสระเกศ 167 เวงค,ี อาณาจักร 71 ยคุ อุตสาหกรรม 212 ราชวงศ์เสนะ 101, 103, 106, โรหณิ ี 18 วอเตอร์ลู 163 วัดสวนขวัญ 137 เวนสี , เมือง 116 ยุคเหล็ก 3 117 โรหติ ัสสะ 11 วอร์เรน ฮาสติงส์ 154, 155 วัดหนองป่าพง 210 เวปลุ ละ 11 ยุงโล 123, 124 ราชวงศ์อทู่ อง, ราชวงศ์ 127 ลกเอีย๋ ง 58, 60 วังคะ 218 วัดอมราวตี 210 เวภารบรรพต 24 ยธุ ิษฐิระ 29 ราชสงิ ห์ที่ ๑ 155 ลพบรุ ี 99, 100, 149 วังสะ 7 วัดอรัญญกิ 114 เวรญั ชา, เมือง 19 ยุโรป 30, 37, 66, 68, 69, 80, ราเชนทรที่ ๑ 86, 87, 119 ลอน นอล 206 วัชชี 7, 25, 28, 46 วันเซนต์บารโ์ ธโลมวิ 131 เวลลงิ ตนั 163 83, 88, 90, 95, 99, 101, รามเกียรติ์ 33, 62, 161 ลอนดอน 139, 165, 166, 174, วัชชีบตุ ร 28, 46 วนั มาฆบูชา 159 เวสตอ์ นิ ดีส 132 102, 108, 113, 116, 122, รามปาล 102 203, 210 วัฏฏคามณีอภยั , พระเจ้า 45, 46 วนั วสิ าขบชู า 179, 202, 210 เวสาลี, เมือง 18, 19, 25, 28 ดชั นี

เวเ่ หนือ, จักรพรรดิ 67 183, 194 สหประชาชาติ 206, 220 สิกข์ 134, 147, 169, 218 สุวรรณภูมา, เจ้า 207 หมิ าจัลประเทศ, รฐั 202 เวฬุวคาม 19 ศงุ คะ, ราชวงศ์ 42, 51, 53 สะเทิม 100 สงิ คโปร์ 86, 119, 123 สวุ รรณภมู ิ 38, 77 หิมาลยั , เขา 202 เวฬวุ ัน 9, 18, 19 ไศเลนทร 93 สะมารก์ านท์ 122 สิงหปุระ 86, 119, 123 สุวรรณรังส,ี พระ 137 หีนยาน 28, 51, 66, 72, 83, 85 เวยี งจนั ทน,์ เมือง 125, 157, ไศวะ, นกิ าย 70, 76, 93, 155 สังคายนา 21, 23-25, 28, 30, สิงหล 65 สุสนุ าค, พระเจ้า 25 หณู ะ/ฮ่นั ขาว 60, 66, 68, 70, 207 สงครามเกา้ ทัพ 160 38, 44, 47, 59, 125, 161, สิงหฬ, เกาะ 44, 45, 47 สุสุนาค, อำ� มาตย์/พระเจ้า 29 71, 77 เวียดกง 208 สงครามเย็น 212 173, 200 สิงหฬ, เจ้าชาย 44, 45 สหุ นี่ 81, 91, 101, 132, 151, เหีย้ นจงั /ยวนฉาง, หลวงจนี 73, เวียดนาม 204, 208 สงครามโลกครง้ั ที่ ๑ 117, 144, สงั ฆมติ ตา, เจ้าหญงิ 38, 40, 44 สงิ หฬ, ชาว 47, 155 218 79, 80, 82, 83 แวนดาล 62 169, 171, 172, 174, 184, สงั ฆราชแห่งเบรธิ , พระ 149 สนิ ท์ 71, 87, 90, 118 สูรติสสะ 44 เหีย้ นเต,้ พระเจา้ 60 ไวษณพ, นกิ าย 95 185, 189 สงั ฆเสนาสน์ราชวิทยาลยั 176, สนิ ธู 16 สรู ยวรมนั ที่ ๒ 103 องคลุ มิ าล, โจร 19 ศกราช/ศกกาล/ศกราชกาล 58 สงครามโลกครัง้ ที่ ๒ 171, 184, 183 สริ มิ หามายา 8 เสฉวน 60 อชนั ตา, หมถู่ �ำ้ 51, 52, 61, 67, ศรธี นั ยกฏัก 52 189, 192, 206 สงั เวชนียสถาน 36, 63, 179 สิรมิ ังคลาจารย์, พระ 137 เสนะ, ราชวงศ์ 102 72, 73, 84 ศรปี ราชญ์ 149 สงครามศาสนา 70, 102, 118, สตั ตบรรณคูหา 24 สดี า 33 เสยี งน,ุ เผา่ 41 อชาตศัตรู, พระเจ้า 24 ศรลี ังกา 25, 45, 96, 155, 202, 139, 141, 144 สนั นบิ าตคอมมิวนิสต์ 166 สตี าหรณะ 33 เสอื , พระเจ้า 148, 156 อดัม สมิธ 159 214, 220 สตอกโฮลม์ 206 สนั นิบาตอาหรบั 195 สงุ สุมารคีร ี 19 โสเครตสี 7, 27 อตีศะ, พระ 91 ศรีวกิ รมราชสงิ ห์ 155 สเปน 83, 87, 95, 103, 124, สนั สกฤต, ภาษา 3, 46, 63, 99 สุจนั ทะ 10 โสณะ, พระ 38 อธกิ กั กะ 12 ศรีวชิ ัย 63, 76, 83-89, 91-93, 129, 130, 132-134, 136, สพั พกามี 28 สุทโธทนะ 8 โสมปุระ 89, 105 อนาโตเลยี 7, 117, 135 99, 117, 119, 123 139, 140, 143-145, 147, สมั พทั ธภาพ, ทฤษฏี 181 สทุ ัศน์ 15 โสฬสมหาชนบท 7 อนาถบิณฑกิ เศรษฐี 9, 18 ศรสี ว่างวฒั นา, เจา้ มหาชวี ติ 207 168, 173 สมั มาปาสะ 13 สธุ รรมนคร 39, 100 ไสยลือไท, พระเจา้ 114, 127 อนุราธปุระ/อนุราธบุรี 38, 44, ศรีสดุ าจนั ทร์, เจ้าแม่ 132 สมบูรณาญาสิทธิราชย์ 162, สัมมาสมั พทุ ธเจา้ 8, 25, 35, สนุ ทรกิ า, แมน่ ้�ำ 12 หมอบรัดเลย์ 165 45, 47, 96 ศรเี สาวภาคย์ 144 186, 194 178 สนุ ธี ะ 25 หมิง, ราชวงศ์ 123, 124 อนุรุทธ, พระเจา้ 100 ศรีเสาวรักษ์ 145 สมยั กลาง 68, 69, 128 สาเกต 33, 62 สปุ ปิยา 11 หยวน, ราชวงศ์ 116 อนรุ ทุ ธาจารย์, พระ 84 ศรอี ยธุ ยา 114, 120, 123, 125, สมาคมบาลปี กรณ์ 174 สาคลนคร 43 สมุ นกูฏ, เขา 114 หรรษะ/หรรษวรรธนะ, พระเจา้ / อนฬุ า, พระนาง 38 126, 127, 132, 142-145, สมาคมพทุ ธศาสนปกรณ์ 179 สาคละ 70 สมุ นเถร, พระสงั ฆราช 121 เจา้ ชาย 71, 77, 78, 82, 118 อโนมานที 8 147, 148, 155, 156 สมดุ ภาพไตรภูมิ 157 สาญจี, มหาสถูป 40, 52, 170 สมุ นะ 114 หรกิ ฤษณะ 204, 211 อปรันตกะ(รัฐ) 38 ศศางกะ 66, 76, 77, 88 สยาม 123, 127, 132, 143, สาตวาหนะ 40, 51-53, 60, 61, สมุ าตรา, เกาะ 76, 84, 85, 93, หลวงประดษิ ฐม์ นูธรรม 187 อภัยคริ วิ าสี 46 ศังกรทิควชิ ยะ 95 145, 149, 155, 168 67, 84, 86 119, 123 หลวงพระบาง 125 อภยั ครี วี ิหาร 46 ศังกราจารย์ 93-95 สยามวงศ์/ สยามนิกาย 155, สามกก๊ 60, 165 สุมาเอ๋ียน 60 หลุยส์ เบรลล์ 164 อภิธมั มัตถสงั คหะ, คัมภรี ์ 84 ศากยะ, แควน้ 8 156 สามฝ่ังแกน 125 สุเมโธ/สุเมธาจารย์, พระ 210 หลยุ สท์ ่ี ๑๓ 139, 147 อมราวต,ี เมอื ง 52 ศาลไตส่ วนศรทั ธา 113, 138, สรณังกร, สามเณร 155 สามพระยา, เจ้า 126, 127 สุย, ราชวงศ์ 78 หลุยส์ท่ี ๑๔ มหาราช 139, อเมริกา 25, 103, 124, 129, 140, 147 สรวาสติวาท, นิกาย 59 สารนาถ 36, 170, 172, 176- สุรเสนะ 7 147-150 130, 132-134, 140, 141, ศาสนจกั รองั กฤษ 137, 139 สรองสนั คมั โป, กษตั ริย์ 77 178, 197 สรุ าษฎรธ์ านี 187 หวูจ่ ง, พระเจ้า 93 146, 150, 158, 159, 168- ศลิ าจารกึ 33-36, 39, 46, 78, สระบรุ ,ี เมอื ง 145 สารบี ุตร, พระ 9, 21 สลุ ต่านมะหะหมัด 98-100, หอพระสมุดส�ำหรับพระนคร 183 173, 177, 179, 186, 189, 158, 159, 197 สรสั วดี, แม่น�้ำ 12, 16 สาวตั ถี, เมอื ง 9, 18, 19, 62 104, 106 หกั กะ/หริหระ 121 202, 205, 208, 211-213, ศวิ ะ, พระ 3, 42, 95 สวนโมกขพลาราม 187 สาสสนทิ , ราชวงศ์ 60, 83 สลุ ตา่ นแหง่ เดลี 104, 109, 115, หตั ถาฬวกะ 10 220 ศีลาทติ ย์ที่ ๖, พระเจา้ 90 สวีเดน 144 สาฬหะ, เจ้า 17 119, 120, 135 หัสตนิ าปรุ ะ 29 อเมรกิ าเหนือ, ทวีป 158 ศกึ ษาธกิ าร, กระทรวง 175, สแวน 181 สิกกิม 218 สวุ รรณบรรพต 145 หมิ วนั ต์ 15, 38 อเมรโิ ก เวสปซุ ซี 130 ดชั นี

อโยธยา, เมอื ง 33, 62 132, 135, 151, 183-185 อัศวเมธ, พิธี 13, 42, 52, 67 60-63, 70-73, 77-79, 82- อุณรุท 161 โอโดเอเซอ่ ร์ 68 อรชนุ , เจ้าชาย 29 ออรว์ ิลล์ ไรท์ 181 อสั สกะ 7, 50 85, 87, 89, 90, 92-94, 97- อตุ ตระ (พระ) 28 โอทันตปรุ ะ 89, 105 อรชุน, ท้าว 13 ออรงั คาบาด, เมือง 72 อัสสัม 82 100, 104, 106, 108, 109, อุตตรา 10 โอลมิ ปิก, กีฬา 178 อรรถกถา 19, 20, 33, 65, 137, ออรงั เซบ, กษัตริย์/จักพรรดิ/ อาจารยวาท/อาจรยิ วาท 28 111, 115-123, 130, 132, อตุ ราบถ 50, 53 โอวาทปาฏิโมกข์ 9, 167 174, 211 พระเจา้ 100, 143, 146, 147 อาเซยี สมาคมแห่งเบงกอล 155, 133, 135, 136, 140, 141, อุทยั ภัทร, เจ้าชาย 25 ไอนส์ ไตน ์ 181 อรหนั ต์ 24, 28, 38, 100 ออลคอตต์ 176 158, 159 146, 153-155, 158, 163, อุบลราชธานี 210 ไอบเี รีย, คาบสมุทร 56 อรหนั ต/อรหันตสาวก, พระ 9, ออสเตรเลยี , ทวปี 158 อาเซียอาคเนย์ 58, 84, 85, 87, 167, 169, 170, 174, 176, อุบาล,ี พระ 24, 156 ไอโอเนีย 7, 21, 26 167 ออสเตรีย 95, 144, 183, 184 92, 116 179, 197-199, 202, 211, อบุ าลีเถระ, พระ 155 ไอโอเนียนกรกี 7, 20, 21, 148 อรญั วาสี 114 ออสมานที่ ๑ 117 อานนท,์ พระ 19, 24 218, 219 อบุ าลีวงศ์, คณะสงฆ์ 155, 156 ไอโอเนยี นกรีก, ชาว 30 อรฏิ ฐะ 38 อะตานาซอฟฟ์ 192 อาบูบะกะร์ 79 อนิ เดยี ตะวันออก 154, 169 อมุ ัยยดั , ราชวงศ์ 82, 88 ฮอนดรู ัส 25 อรสิ โตเตลิ 26, 27, 31 อะนาโตเลยี 20 อาฟริกา 83, 88, 124, 214 อินเดยี ใต้ 71, 76, 84, 96, 119, อุรงั คธาต,ุ พระ 207 ฮอลแลนด์ 145, 146 อรณุ าจลั ประเทศ 218 อะแนกซากอรสั 7 อาฟรกิ าเหนอื 56, 80, 83, 87, 120 อรุ ุเวลา เสนานิคม, ต�ำบล 8 ฮอลนั ดา 93, 123, 124, 145, อรณุ าศวะ, กษตั ริย/์ อ�ำมาตย์ 82 อะแนกซิมานเดอร์ 7 135 อนิ เดยี นแดง 25, 133, 134, อู่ทอง, พระเจ้า 120, 126, 127 146 อลสันทะ 30 อกั ขราภิธานศรับท์ 165 อ้ายลาว, อาณาจกั ร 59 146 เอกนาลา 19 ฮั่น-วตู่ ,ี่ พระเจา้ 54 อลาสกา 133 อักบาร์ 142, 143 อารเ์ มเนยี 81 อนิ โดจนี 208 เองเกลส์ 166 ฮน่ั /ฮน่ั , ราชวงศ์ 41, 58- 60, อเลกซานเดรยี , เมือง 32 อคั รา, เมอื ง 146 อารยภฏั 90 อินโดนเี ซีย, ประเทศ 76, 117, เอเชียใต้ 3 66 อเลกซานเดรยี , หอสมดุ 32 องั กฤษ 73, 109, 124, 132, อารยัน, ชนเผา่ 3 123, 218 เอเชียนอ้ ย 7, 31 ฮบั สเบอร์ก, ราชวงศ์ 95, 184 อเลกซานเดอร์ คนั นิงแฮม, เซอร์ 137, 140, 145, 150, 154, อาระบกิ , ภาษา 87, 90 อสิ ตันบลุ , เมือง 62, 185 เอเชียแปซิฟกิ , ภมู ภิ าค 165 ฮานอย, เมือง 208 170 155, 159, 163, 165, 166, อาระเบยี 79, 134, 184 อิสราเอล 54, 57, 195 เอดวนิ อารโ์ นลด,์ เซอร์ 174 ฮารนู อัล ราษจิด, ราชา 89 อเลกซานเดอร์ที่ ๖, สันตะปาปา 168, 169, 171, 174, 176, อาลา-อุด-ดนิ ขัลยี, สลุ ต่าน อิสลาม, ศาสนา 47, 70, 78-81, เอดิสัน 181 ฮาวาย, เกาะ 158 130 180, 181, 183, 189, 203 119, 120 83, 89, 93, 97, 98, 100, เอเธนส,์ กรงุ 7, 26, 27, 32, ฮิจเราะห์ 78, 185 อเลกซานเดอร์มหาราช, พระเจา้ อังคะ 7, 171, 218 อาลี 79 102, 105, 107, 115, 117- 178 ฮินดู, ศาสนา 63, 95, 99, 102, 18, 26, 27, 30-32, 155 องั วะ, กรงุ 156 อาโลกเลณะ, ถ้ำ� 47 119, 122, 123, 134, 135, เอปิรุส 34 108, 134, 155, 197, 199 อวันตี 7, 32, 40, 50 องั วะ, พระเจา้ 127 อาสาฬหบชู า 201 142, 143, 185, 195, 218 เอลซลั วาดอร์ 25 ฮินดสู ถาน 50 อโศก/อโศกมหาราช, เจ้าชาย/ อัตตลิ า 63, 66, 68, 70 อาหรับ 135 อิสปิ ตนมฤคทายวัน, ป่า 8, 9, เอลโลรา, หมู่ถ�้ำ 51 ฮปิ ปี้ 204 พระเจา้ 32-38, 158, 159, อันธรประเทศ 44 อาหหมดั นคร 141 36 เอลิซาเบธ ท่ี ๑, ราชินี 140 ฮโิ รชิมา, เมือง 189 197 อันธระ, ชาว 44, 51, 71, 84 อาฬวกยักษ์ 19 อหิ มา่ ม 81 เอฬาระ/เอฬารทมฬิ , พระเจ้า ฮซุ เซน 81 อโศการาม 38 อับราฮัม ลนิ คอล์น 170 อาฬวี, เมือง 19 อหิ รา่ น 3, 20, 81, 83, 94, 97, 44, 45 ฮุน เซน 209 อเสละ, พระเจ้า 44, 45 อฟั กานสิ ถาน 3, 20, 30, 43, อซิ กันดาร์ ชาฮ์, สลุ ต่าน 123 98, 107, 108, 122, 150, 151 เออร์บนั ที่ ๒, สันตะปาปา 102 ฮูเกนอตส์ 139, 150 ออกซฟอร์ด, มหาวิทยาลยั 101 50, 60, 73, 79, 94, 98, 106, อิตาเลียน 130 อิหร่าน, จกั รวรรดิ 60, 151 แองการา 122, 185 เฮติ 130 ออกญาเสนาภิมุข 145 108, 122, 135, 151, 214, อิตาล,ี ประเทศ 37, 62, 66, 95, อเิ หนา 156, 161 แอตแลนตกิ , มหาสมทุ ร 130 เฮนรที ่ี ๘, พระเจ้า 137, 150 ออกตาเวยี น 55 218, 219 116, 183, 189 อีเจียน, หมู่เกาะ 7 แอนโทน,ี มารก์ 55 เฮราไคลตสั 7 ออกสั ตสั /ออกสั ตสั ซซี าร์ 55, 56 อมั เบดการ์, ดร. 199 อนิ คา, จักรวรรดิ 103, 132, อยี ิปต์ 3, 18, 30-34, 54, 55, แอบบาสิด, ราชวงศ์ 88, 89, 92 เฮราท 151 ออตโตที่ ๑, กษัตรยิ ์ 95 อัมสเตอร์ดมั 146 133, 139 80, 81, 113, 115, 135 แอสซีเรยี 18 เฮาบูตี,่ จักรพรรดิ 64 ออตโตมาน, จักรวรรด ิ 26, 69, อัล-ขวารซิ มิ 90 อินเดีย 18, 29, 31-33, 37, 40, อสี ตอ์ นิ เดยี , บรษิ ัท 73 แอสเทค, อาณาจักร 132, 139 โฮจิมินห์ 208 115, 117, 122, 124, 128, อัลเฟรด โนเบล 172 42, 43, 44, 50, 51, 56, 58, อชุ เชน,ี กรุง/เมือง 40, 50 โองการแห่งแนนต์ส์ 150 ไฮเดอราบาด 218 ดชั นี

ผ้นู ิพนธ์ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) นามเดมิ ประยทุ ธ์ อารยางกรู เกิดทีจ่ ังหวดั สพุ รรณบรุ ี เมื่อวนั ที่ ๑๒ มกราคม ๒๔๘๑ (ตรงกับ ค.ศ. ๑๙๓๙) ไดบ้ รรพชาเป็นสามเณร เมื่อวันท่ี ๑๐ พฤษภาคม ๒๔๙๔ ทา่ นสอบเปรยี ญ- ธรรม ๙ ประโยคได้ในขณะยงั เปน็ สามเณร จงึ ได้อุปสมบทในพระบรมราชานุเคราะห์ เปน็ นาคหลวง ณ พระอโุ บสถ วัดพระศรีรตั นศาสดาราม โดยได้รับฉายาวา่ “ปยุตฺโต” เม่ือวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๐๔ ทา่ นสอบไดป้ รญิ ญาพทุ ธศาสตรบณั ฑติ (เกยี รตนิ ยิ มอนั ดบั ๑) จากมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั ใน พ.ศ. ๒๕๐๕ และสอบไดว้ ิชาชุดครู พ.ม. ใน พ.ศ. ๒๕๐๖ หลงั จากสำ� เรจ็ การศกึ ษา ท่านไดเ้ ป็นอาจารย์ในมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย เปน็ ผชู้ ่วยเลขาธกิ ารและต่อมา เปน็ รองเลขาธิการ จนถึง พ.ศ. ๒๕๑๗ และไดเ้ ปน็ เจา้ อาวาสวดั พระพเิ รนทร์ กรงุ เทพมหานคร ต้งั แต่ พ.ศ. ๒๕๑๕ ถงึ พ.ศ. ๒๕๑๙ นอกจากสอนวชิ าพระพุทธศาสนาตามมหาวิทยาลยั ต่างๆ ในประเทศไทยแล้ว ท่านไดร้ บั นมิ นตไ์ ปบรรยาย ณ University Museum แห่งมหาวิทยาลยั Pennsylvania ใน พ.ศ. ๒๕๑๕ และที่ Swarthmore College ในรฐั Pennsylvania สหรัฐอเมริกา ใน พ.ศ. ๒๕๑๙ ต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๒๔ ท่านได้รับนมิ นต์ให้เป็น visiting scholar และ ได้รับแตง่ ต้งั เป็น research fellow ณ Divinity Faculty แห่งมหาวทิ ยาลยั Harvard ท่านมีธรรมกถาท่เี ผยแพร่นบั พนั รายการ และมีผลงานหนังสอื ท่ีใชเ้ ป็นหลกั อ้างองิ หลายร้อยเรื่อง เฉพาะอย่าง ย่ิง พทุ ธธรรม พจนานุกรมพทุ ธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม และ พจนานกุ รมพทุ ธศาสน์ ฉบับประมวลศพั ท์ สถาบันการศึกษาชั้นสูงเกอื บ ๒๐ แหง่ ทงั้ ในประเทศไทยและต่างประเทศ ได้ถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิต กติ ตมิ ศักด์ิ และต�ำแหนง่ เชิดชเู กียรติตา่ งๆ มี ตรีปฏิ กาจารย์กติ ติมศักดิ์ จาก นวนาลนั ทามหาวหิ าร ประเทศอนิ เดีย และเมธาจารย์ (Most Eminent Scholar) จากมหาวทิ ยาลยั พระพุทธศาสนาแห่งโลก เป็นอาทิ ท่านได้รบั รางวัลการศึกษาเพอื่ สนั ตภิ าพจากองคก์ ารการศกึ ษาวทิ ยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) เมือ่ พ.ศ. ๒๕๓๗ และได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตง้ั เปน็ ราชบณั ฑติ กิตติมศักดิ์ เมื่อวนั ท่ี ๒๐ ธันวาคม ๒๕๔๙ ท่านได้รบั พระราชทานสมณศักดเิ์ ป็นพระราชาคณะตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๑๒ จนถึงปจั จุบนั โดยลำ� ดับ ดงั น้ี ชนั้ สามญั ท่ี พระศรวี ิสทุ ธิโมลี ชัน้ ราช ที่ พระราชวรมนุ ี ชนั้ เทพ ที่ พระเทพเวที ชน้ั ธรรม ท่ี พระธรรมปิฎก ช้นั หริ ญั บฏั (รองสมเดจ็ ) ท่ี พระพรหมคณุ าภรณ์ ส�ำนกั ของท่านในปจั จบุ นั คือวดั ญาณเวศกวัน ซ่ึงต้ังอยู่ในจังหวดั นครปฐม