Thai Telecentre: ศูนย์ที่ต้องเคลื่อนด้วย “ใจ” ของชุมชน

Thai Telecentre: ศูนยท ต่ี อ งเคลอ่ื นดว ย ”ใจ” ของชุมชน  อําเภอของคณะสงฆจัดตั้งโรงเรียนพระปริยัติธรรมข้ึนเพื่อการเผยแพรศาสนา แตเนื่องจากโรงเรียนสวนใหญมีขนาดเล็กและอยูในพื้นท่ีหางไกล จึงทําใหนักเรียนในโรงเรยี นดงั กลา วไมมีโอกาสที่จะไดส มั ผสั กบั สอ่ื ICTมากนัก แลววันหนึ่งความหวังที่จะไดเรียนรู ดวยสื่อ ICT ของเหลาสามเณร ก็เปนรูปธรรม เมื่อกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร อนุมัติใหมีการจัดต้ังศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ภายใตการบริหารจัดการของโรงเรียนพระปริยัติธรรม จํานวน 6ศูนยฯ ในปงบประมาณ 2550- 2551 โดยแตละศูนยฯ จะเนนภิกษุ สามเณร บุคลากรของโรงเรยี นและชุมชนรอบขางเปนกลุมเปาหมายหลกั จากการสํารวจผลการจัดต้ังศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ชวงป 2550-2551พบวา ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ภายใตการบริหารจัดการของโรงเรียนพระปริยัติธรรม แบง ศนู ยอ อกเปน 2 ระยะ ประกอบดว ย ศูนยร ะยะท่ี 1 ศนู ยการเรยี นรู ICT ชมุ ชนวัดสุวรรณมงคล จงั หวัดตราด ศนู ยระยะที่ 2 ศนู ยการเรยี นรู ICT ชุมชนตาํ บลพิกลุ ทอง จังหวดั สิงหบุรี ศูนยการเรยี นรู ICT ชมุ ชนวดั หยว น จงั หวดั พะเยา ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนบา นฝาง จังหวัดขอนแกน ศูนยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชนวดั ธาตุเรณุ จงั หวัดนครพนม ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนโรงเรยี นวดั ปรางค จังหวัดนา น 95  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี องเคล่ือนดวย ”ใจ” ของชมุ ชน   ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนวัดสุวรรณ มงคล ต้ังอยูบริเวณ วัดสุวรรณมงคล ตําบล หนองเสมด็ อําเภอเมอื ง จังหวดั ตราด ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลพิกุล ทอง ต้ังอยูบริเวณวัดพิกุลทอง ตําบลพิกุล ทอง อาํ เภอเมือง จงั หวดั สิงหบุรี ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนวัดหยวน ตําบลหยวน อาํ เภอเชยี งคํา จงั หวดั พะเยา 96  

Thai Telecentre: ศนู ยท ตี่ อ งเคลือ่ นดว ย ”ใจ” ของชมุ ชน   ศูนยการเรียนรู ICT ชมุ ชนบานฝาง ตําบลบานฝาง อําเภอบานฝาง จังหวัด ขอนแกน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนวัดธาตุเรณุ ตําบลเรณูนคร อําเภอเรณูนคร จังหวัด นครพนม ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนโรงเรียนวัด ปรางค ต้ังอยูบริเวณวัดปรางค ตําบลปว อําเภอปว จังหวัดนาน 97  

Thai Telecentre: ศูนยท ต่ี อ งเคล่อื นดวย ”ใจ” ของชุมชน  ปจจยั ความสําเรจ็ ศูนยก ารเรียนรู ICT ชุมชนภายใตโ รงเรยี นพระปรยิ ตั ธิ รรม 1.สถานทีต่ ั้งศนู ยฯ จะเห็นวาศูนยฯ ภายใตการบริหารจัดการของโรงเรียนพระปริยัติธรรมทุกศูนยฯตั้งอยูบริเวณเดียวกับวัดและโรง เรียน จากการสํารวจพบวาสถานท่ีทั้งสองลวนต้ังอยู ใจกลางชุมชน ทําใหผูคนสามารถเดิน ทางเขา มาใชบ รกิ ารไดอยา งสะดวก จึง สามารถขยายกลุมเปาหมายออกเปน วงกวางมากขึ้น และท่ีสําคัญ คือสถาน ที่ตั้งศูนยฯ มีบริเวณเปนสัดสวนชัดเจน โดยไมตั้งรวมกับหองเรียนหรือสถานท่ี ประกอบกิจของสงฆ 2.การมสี ว นรว มของชมุ ชน โรงเรียนพระปริยัติธรรม โดยการนําของผูบริหารโรงเรียน และไดรับการสนับสนุนจากเจาอาวาสวัดท่ีโรงเรียนตั้งอยู รวมไปถึงมีการชวยเหลืองบประมาณการกอสรางสถานท่ีต้ังศูนยฯ จากองคกรปกครองสวนทองถ่ินระดับจังหวัด รวมท้ังเงินบริจาคจากหนวยงานและคนในชุมชน 98  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี อ งเคลอื่ นดวย ”ใจ” ของชุมชน   ความโดดเดนของศูนยฯ ภายใตการบรหิ ารจดั การของโรงเรยี นพระปรยิ ัตธิ รรมอยูที่การเปดโอกาสใหกลุมผูใชบริการหลัก เริ่มต้ังแตกลุมสามเณร มาเปนคณะกรรมการศูนยฯ รวมกับตัวแทนชาวบาน ตัวแทนครู พระภิกษุสงฆ ตัวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถิ่น โดยมีแนวคิดที่วา ศูนยฯ เปนสมบัติของชุมชน หาใชสมบัติของผหู นึง่ ผใู ด 3. ความพรอมของบุคลากร ในสวนผูดูแลศูนย สวนใหญเปนบุคลากรของโรงเรียนพระปริยัติ ซ่ึงจะไดรับการมอบหมายใหทําหนาท่ีดูแลศูนยฯ ควบคูกับการสอนหนังสือไปดวย โดยจะไดรับคาตอบแทนเปนเงินเดือนตามวุฒิการศึกษา และนับวาเปนความโชคดีของศูนยฯ ทั้ง6 แหงเพราะวาในแตละศูนยฯ จะมีผูดูแลศูนยฯ ท่ีจบการศึกษาดานคอมพิวเตอรดวยทําใหการถายทอดความรูดาน ICT สามารถที่จะบูรณาการกับการเรียนวิชาพื้นฐานตาง ๆ ใหกับเณร ไดอยางมีประสิทธิภาพ ไมตางไปจากการเรียนการสอนในโรงเรียนของรฐั และเอกชน ในชมุ ชนเมืองแมแตนอย 99  

Thai Telecentre: ศนู ยท่ตี องเคลือ่ นดว ย ”ใจ” ของชมุ ชน   4.การบรหิ ารจดั การศนู ยฯ “มกี ารวางแผนบริหารจัดการศูนยแ บบพึง่ พาตนเอง” หลังจากเปดดําเนินงานใหบริการมาระยะหนึ่ง ภายใตการนําของคณะกรรมการท่ีเขมแข็งและมีวิสัยทัศน ใฝเรียนใฝรู มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ืองตลอดเวลา มีจิตเชิงอาสา และเสียสละเพ่ือสวนรวมอยางสูง ฯลฯ คุณสมบัติดังกลาวไดสงผลตอการพัฒนาศูนยฯ อยางรวดเร็ว อีกท้ังมีการใชประโยชนจากศูนยฯ อยางหลากหลายมากย่ิงขึ้นสูนอกร้ัวโรงเรียน ศูนยฯ ดังกลาวไดกลายเปนศูนยฯ ของชุมชนอยางแทจริง ไมวาจะเปนศูนยกลางของความศรัทธา ศูนยกลางของการศึกษา ยังมีการพัฒนาตอเปนศนู ยกลางของอาชพี ใหก ับชมุ ชน ฯลฯ อกี ทั้งยังมกี ารพัฒนาอยา งตอ เน่ืองเพื่อเพม่ิ การบรหิ ารจัดการท่ีมปี ระสทิ ธิภาพเพิ่มมากข้ึน เชน เร่ิมมีนโยบายในการเก็บคาเขาใชบริการ เพ่ือนํารายไดสวนนี้ไปเปนคาซอมบํารุงอุปกรณ ที่เส่ือมสภาพไปตามกาลเวลา อาทิเชน ศูนยการเรียนรู ICTชมุ ชนวดั สวุ รรณมงคล เก็บคาบริการชว่ั โมงละ 10 บาท การเพ่ิมขยายประเภทของการใหบริการ การเพ่ิมวันและเวลาในการใหบริการ การเพิ่มและขยายการประชาสัมพันธเพ่อื ใหม กี ารเขา มาใชศูนยฯ มากยิง่ ข้นึ เปนตน 100  

Thai Telecentre: ศูนยท ่ีตองเคลือ่ นดวย ”ใจ” ของชุมชน  กา วตอ ไปของศูนยการเรยี นรู ICT ชุมชนในโรงเรียนปริยตั ิ :มมุ มองของผวู ิจัย “กา วเดนิ ที่ใหญขนึ้ สคู วามย่ังยนื ของศูนยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม” จากการสัมผัสกับศูนยฯ ทั้ง 6 ศูนยฯ พบวา โดยภาพรวมแลวการบริหารจัดการศูนยฯ เพ่ือนําไปสูการความย่ังยืน ไดเดินมาถูกทางแลว แตมีการตั้งขอสังเกตวา เวลาในการเปด-ปดบริการตองมีความยืดหยุนตามลักษณะของกิจกรรมและตองสามารถตอบสนองความตองการของผูเขาใชบริการไดมากข้ึน ในขณะท่ีผูดูแลศูนยฯสวนใหญจะมีหนาที่ทับซอนกับการสอนหนังสือในเวลาราชการ ระบบการบริหารจัดการบุคลากรและเวลาการใหบริการจึงจําเปนตองมีการจัดการและออกแบบใหมีความลงตัวมากย่ิงขึ้น เจาหนาท่ีจึงควรจัดตารางเวลาในการเขามาดูแลศูนยฯ ใหเปนระบบยิ่งข้ึน และควรเพิ่มระบบอาสาสมคั รคนในพ้ืนท่ีเขามาชวยงานภายในศนู ยฯ เพื่อเปนการสรางเครือขายการดําเนินงานเช่ือมโยงกับชมุ ชนอีกทางหน่งึ ดว ย การบริหารจดั การศนู ยก ารเรียนรู ICT ชุมชน เปนอีกหน่ึงบทบาทที่นาจะไดรับการสง เสรมิ สนบั สนุนมากยง่ิ ขนึ้ เรอื่ ย ๆ เพราะโรงเรียนพระปริยัติธรรมเปนสถานศึกษาท่ีสอนท้ังทางธรรมและทางโลก การเพ่ิมศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนเขามาในโรงเรียนประเภทนี้นับวาเปนการสงเสริมและสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทั้งทางโลกและทางธรรม การเรียนรูท่ีเทาทันกับโลกหรือสังคมภายของพระเณร การพัฒนาวิธีคิด วิธีปฏิบัติเก่ียวกับการเรียนการสอนธรรมะในรูปแบบและวิธีการท่ีทนั สมัยมากขน้ึ โดยเฉพาะการใชเ วลาวา งทีม่ ีมากกวา ฆราวาสในการทีจ่ ะศึกษาเรียนรูดวยตนเองผานการสืบคนออนไลนตาง ๆ ส่ิงตาง ๆ เหลาน้ีนับวาเปนจุดแข็ง เปนกระบวนการที่จะนําไปสูการพัฒนาท้ังในเชิงโลกและเชิงธรรมใหกับนักเรียนของโรงเรียนประเภทน้ีไดอยางเปน รปู ธรรมทเี ดียว 101  

Thai Telecentre: ศนู ยทีต่ องเคลือ่ นดวย ”ใจ” ของชมุ ชน   จึงเปนโชคดีมากท่ีโรงเรียนพระปริยัติธรรมไดรับความอนุเคราะหจากกระทรวง ICT ในการจัดตั้งศูนยฯ ข้ึน ถาคณะกรรมการศูนยฯของโรงเรียนและชุมชนสามารถทจี่ ะเช่อื มประสานระหวา ง ภาคการศึกษา ภาคศาสนา และภาค ICT ไดอยางลงตัว การพัฒนาสวนสําคัญทั้ง 3 สวนจะเปนเสนทางรวมกันสูการพัฒนาที่ยั่งยืนแนน อน การบริหารจัดการศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนในโรงเรียน พระปริยัติฯ นับวาเปนนวัตกรรม หรือเปนเรื่องใหมที่นาสงเสริมเปน อยางย่ิง เพราะตราบใดท่ีโอกาสทางการศึกษาสามารถท่ีจะเดินคูไป กับคุณภาพของการศึกษา เณรนอยท่ีไดรับโอกาสที่ดีเหลาน้ีก็จะ สามารถที่จะเปนที่พึ่งที่หวังของตนเอง ของครอบครัว ของชุมชนและ สังคมโดยรวมไดตอไป และที่สําคัญคือ การชวยธํารงรักษาพุทธ ศาสนาใหเจริญรุงเรืองย่ิง ๆ ขึ้นไปอีกนัยยะหน่ึงดวย ดังน้ันการ บริหารจัดการศูนยฯในโรงเรียนพระปริยัติฯ จึงเปนงานที่กอปรดวยทั้ง กุศลและบารมีท่ีนาสรรเสริญเปนอยางยิ่ง และนาจะเปนงานท่ีไมเกิน แรงนัก เพราะมีตัวชวยท่ีสําคัญเปนฐานรากท่ีสําคัญคือ “ศรัทธาและ บารมี” จากทุกฝายรอบดาน งานน้ีขอใหพวกเราไดเกาะรอยบุญรวม ไปกบั ทานดวยเทอญ 102  

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ตี องเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชุมชน  “ตชด.” ยอมาจาก “ตํารวจตระเวนชายแดน”โรงเรยี น ตชด. : โรงเรยี นทจ่ี ดั การศึกษาและพฒั นาคุณภาพชีวิตเด็กเยาวชนและประชาชนในพ้ืนทีห่ างไกล โรงเรียน ตชด. หรือ โรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน เปนโรงเรียนในสังกัดกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน สํานักงานตํารวจแหงชาติ โดยมีจุดกําเนิดเปนครั้งแรกเมื่อ 7 มกราคม พ.ศ.2499 จากการที่หมูลาดตระเวนชายแดนและตํารวจพลรมไดเขาไปในหมูบานชาวเขาแลวพบวาไมมีใครพูดภาษาไทยได จึงมุงสอนใหเด็กชาวเขาและประชาชนในถิ่นทุรกันดารไดเรียนรูภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณีของไทย เพ่ือใชเปนสื่อกลางในการสรางความคุนเคยและความไววางใจระหวางชาวบานกบั ตาํ รวจตระเวนชายแดน 103  

Thai Telecentre: ศนู ยท่ีตองเคล่อื นดวย”ใจ”ของชุมชน   ในปจจุบันมกี ารจัดตงั้ โรงเรียนกระจายอยตู ามแนวชายแดน ในพน้ื ทท่ี รุ กนั ดารและหางไกลการคมนาคมอยูท่ัวทุกภาคของประเทศ มีเปดการเรียนการสอนต้ังแตระดับอนุบาลถึงประถมศึกษา และระดับมัธยมศึกษา ตามแตความตองการและการขาดแคลนสถานศึกษาในแตละพ้ืนท่ี และมีการดําเนินการของโรงเรียนที่สอดคลองกับปรัชญาของโรงเรียน คือ “สรางภูมิปญญา พัฒนาคุณภาพชีวิต สัมฤทธิ์ผลความม่นั คง” แนวทางการพัฒนาของโรงเรียนต้ังแตป พ.ศ. 2523 เปนตนมาจึงไดนอมรับพระราชดําริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีท่ีไดทรงพระราชทานโครงการตามพระราชดําริใหกับโรงเรียน ตชด. เพื่อพัฒนาเด็กและชุมชนใหมีความเปนอยูที่ดีข้ึน โดยเนนภารกิจใหครู ตชด. ไดเปนแกนนําในการถายทอดความรู โดยใหประชาชนในชุมชนเขามามีสวนรวมในทุก ๆ กิจกรรมของโรงเรียน ใหเด็กนักเรียนไดรับการพัฒนาไปพรอม ๆ กับการถายทอดความรูสูชุมชน เพ่ือสรางการพัฒนาอยางย่ังยืนและสรางโอกาสท่ีเทาเทียมกันของคนในสังคมไทยตอไป ดังตัวอยางโครงการตามพระราชดําริตาง ๆ อาทิเชน โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันโครงการควบคุมโรคขาดสารไอโอดีน โครงการสงเสริมโภชนาการและสุขภาพอนามัยแมและเด็กในถ่ินทุรกันดาร โครงการสงเสริมคุณภาพการศึกษา โครงการฝกอาชีพโครงการสงเสริมสหกรณ เปนตน 104  

Thai Telecentre: ศูนยที่ตอ งเคลอ่ื นดวย”ใจ”ของชมุ ชน  ศูนยการเรยี นรู ICT ชุมชนโรงเรียน ตชด.: โอกาสสําหรบั เดก็ และเยาวชนในถนิ่ ทุรกนั ดาร ดวยเปาหมายโรงเรียน ตชด. ที่เนน “ความรวมมือจากประชาชนในพ้ืนท่ี” ใหชุมชนไดมีสวนรวมในกิจกรรมของแตละโครงการ เพื่อเสริมสรางความไววางใจและเขาใจทด่ี รี ะหวางตาํ รวจกับประชาชนในพื้นท่ี ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนจึงเปนอีกเคร่ืองมือหน่ึงในการสรางชองทางการพฒั นาเพือ่ ความเทาเทียมแกเ ดก็ เยาวชน และประชาชนในถิ่นทุรกันดาร โดยศูนยฯ ที่มีการจัดตั้งโดยกระทรวง ICT ในปงบประมาณ 2551 มีอยูดวยกัน 2 แหง อยูในภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซ่ึงต้ังอยูใจกลางชุมชน เปนโรงเรียนท่ีเปดสอนระดับประถมศึกษาใหแกเด็กในพื้นท่ีที่เปนพื้นที่ยากจนและหางไกลจากชุมชนเมือง มีพ้ืนฐานความพรอมในแงของภูมิปญญาและทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ โดยตง้ั ชอื่ ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนของตวั เองตามชือ่ โรงเรยี น คือศนู ยการเรียนรู ICT ชุมชนโรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดนบา นนายาวตัง้ อยูท่ี โรงเรียนตาํ รวจตระเวนชายแดนบานนายาว ตําบลทากระดาน อําเภอสนามชัยเขตจังหวัดฉะเชิงเทรา 105  

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ตี อ งเคลอ่ื นดวย”ใจ”ของชุมชน   ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนโรงเรยี น ตํารวจตระเวนชายแดนบา นวังชมภู ต้ังอยูท ่โี รงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน บานวงั ชมภู ตําบลทรพั ยไ พวลั ย กิ่งอําเภอเอราวัณ จงั หวัดเลยโรงเรียน ตชด. ในถิ่นทรุ กนั ดาร: ถงึ หา งไกล แตอ ยกู ลางใจชุมชน 1) การใหความรูแกช ุมชน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดนบานนายาวจังหวดั ฉะเชงิ เทรา อยหู า งจากตวั อําเภอสนามชยั เขตไปประมาณ 50 กิโลเมตร ทน่ี เ่ี ปดสอนนักเรียนตั้งแตช้ันประถมศึกษาปที่ 1 – 6 มีศูนยพัฒนาเด็กเล็กแยกตางหากโรงเรียนตั้งอยูใจกลางชุมชน เด็ก ๆ มีความตองการในการเรียนรูมาก ซ่ึงหลังจากการจัดตั้งศูนยฯ ก็ไดพิสูจนความจริงขอนี้ไดเปนอยางดี เพราะท่ีน่ีมีการดําเนินการในกจิ กรรมตา ง ๆ ทีไ่ ดใ ชศูนยฯ เปน ส่ือกลางในการพัฒนาเด็ก เยาวชน และกลุมอาชีพในพื้นที่อยางตอเน่อื งและสมํ่าเสมอ 2) การมสี ว นรวมของชุมชน โรงเรยี นตชด. จะยึดหลักของการมสี วนรวมตลอด เพ่ือมุงเนนการใหบริการแกประชาชนและชุมชนในการสรางโอกาสท่ีเทาเทียมในการเขาถึงขอมูลขาวสารและการบริการตาง ๆ ของท้ังภาครัฐและสวนอ่ืน ๆ หน่ึงความสําเร็จหรือความภาคภูมิใจในฐานะผูใหบริการของครูตชด. บานนายาวจึงไมใชแคการถายทอดความรูแกเด็กและเยาวชน แตเปนรอยยิ้มของเด็ก ๆ เยาวชน และชาวบานท่ีไดรับขอมูล และบริการท่ี 106  

Thai Telecentre: ศูนยทต่ี องเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชมุ ชน  รวดเร็วจากการใชอ นิ เตอรเ น็ตของศนู ยฯ แทนการเดินทางเขาไปรับบริการในตัวเมืองที่ตองเสียเวลาทั้งวัน ถึงแมบางครั้งจะตองหยุดใหบริการเน่ืองจากสภาพภูมิอากาศบางแตเมื่อมีศูนยฯ ข้ึนมาความสุขและโอกาสกลายเปนส่ิงท่ีอยูใกลแคในหมูบานเทานั้นเอง อีกหนึ่งศูนยฯ คือ ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดนบานวังชมภู ตั้งอยูท่ีก่ิงอําเภอเอราวัณ จังหวัดเลย เปนโรงเรียนเล็ก ๆ มีอาคารเรยี น 1 ชั้น 1 หลัง และอาคารหอ งสมุดอกี 1 หลงั สอนตง้ั แตร ะดับชนั้ อนุบาลไปจนถึงช้ันป. 6 เปนสถานศึกษาที่ประชาชนในพ้ืนท่ีรองขอไปยังกองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดนท่ี 24 จึงไดมีการจัดตั้งโรงเรียนในพ้ืนท่ีข้ึนเพื่อบรรเทาความเดือดรอนในการเดินทางไปศกึ ษาในสถานศึกษาทีอ่ ยูหา งไกลจากหมูบาน 3) การมีสวนรว มของเครอื ขา ย ถึงแมวาในพ้ืนท่ีแหงน้ีจะมีการอพยพของแรงงานออกไปรับจางยังตางจังหวัดเนื่องจากอาชีพหลักคือการเกษตรกรรม การทําไรออย และรับจาง ทําใหมีรายไดนอยแตก็มีการอพยพเขามาทํากินของคนในจังหวัดใกลเคียงอยูไมนอย เชน ขอนแกนอุบลราชธานี และหนองบัวลําภู ทําใหเกิดการผสมผสานวิถีความเปนอยูของคนภาคอีสานท่ีอยูรวมกันอยางผสมกลมกลืน มีการอนุรักษภูมิปญญาดั้งเดิม และ 107  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี อ งเคลอ่ื นดวย”ใจ”ของชุมชน  รงั สรรคภูมิปญญาใหมขึ้นไดอยางสอดคลองกับวิถีชีวิตคนอีสาน โรงเรียนจะมีบทบาทหลักในการเปนผูประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆ กับชุมชน กอใหเกิดโครงการตาง ๆ ในชุมชนอยางตอเนื่อง เชน โครงการฝกอาชีพ โครงการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอม โครงการสง เสรมิ สหกรณ เปน ตนบทเรียนความสาํ เร็จของศนู ยฯจากโรงเรียน ตชด. จากการดําเนินงานของศูนยฯ ที่ตั้งอยูในโรงเรียน ตชด.ทั้ง 2 แหง ทั้งกอนและหลังการจัดต้ังศูนยฯ พบวา ศูนยฯ ทั้งสองแหงเกิดประโยชนกับคนในทองถิ่นอยางแทจ ริง ดงั เชน 1. การใหบริการในเชงิ การพฒั นา “กลวิธกี ารดาํ เนนิ งานของตาํ รวจตระเวนชายแดน” คอื มุง เนนการใหบ รกิ ารในเชิงการพัฒนา ดวยการอาศัยมิติของการพัฒนา 4 ดานหลัก ไดแก ดานอาหารโภชนาการและสุขภาพอนามัย ดานการศึกษา ดานเศรษฐกิจ และดานทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม กอใหเกิดการดําเนินกิจกรรมอยางตอเนื่องท้ังในและนอกร้ัวโรงเรียน เชน การสงเสริมกลุมอาชีพ การนําสื่อ ICT มาใชสอนนักเรียนใหบริการประชาชน สมดังปรัชญาของโรงเรียน “สรางภูมิปญญา พัฒนาคุณภาพชีวิตสัมฤทธ์ิผลความมัน่ คง” 108  

Thai Telecentre: ศูนยที่ตองเคลอื่ นดว ย”ใจ”ของชมุ ชน  อิ่มกันทั่วหนาตามหลักโภชนาการในโครงการ เด็ก ๆ นกั เรียนโรงเรยี น ตชด. บางวงั ชมภูชวยกันอาหารกลางวันของโรงเรยี น ตชด. บานนายาว ดูแลแปลงผกั โครงการเกษตรเพอ่ื อาหารกลางวนัครูตชด. บานวังชมภกู ับปราชญชาวบา นชวยกนั ชาวบานบา นวังชมภูกําลงั ทอผาไหมใตถ ุนบา นสาธติ และสอนวิธีการทาํ ปยุ คอกใหแ กน กั เรยี น ตนเอง แสดงถึงภูมิปญ ญาชาวอีสานใชเปน อาชพี เสรมิ ที่สรางรายไดท ด่ี ี 2. การเปน รัว้ ของชาติและเปน ครู “การปฏิบตั ติ นโดยยึดหลักของร้ัวของชาติ” จากการดาํ เนนิ งานของครูโรงเรยี นตํารวจตระเวนชายแดน ซ่ึงมีบทบาทและหนาท่ีทั้งท่ีเปนตํารวจ และเปนครู จึงอาศัย 109  

Thai Telecentre: ศูนยทีต่ องเคลือ่ นดวย”ใจ”ของชมุ ชน  กฎระเบียบและความมีระเบียบวินัย ในการเปนแบบอยางที่ดีแกเด็กและเยาวชนในพ้ืนที่ รวมถึงการวางแผนการดําเนนิ งานของศนู ยฯ 3. การเขาถึงสอ่ื ICT ในพืน้ ทีท่ รุ กนั ดาร เนื่องจากการจัดต้ังโรงเรียนแตละแหงจะจัดตั้งในพ้ืนที่ท่ีหางไกล หรือถิ่นทุรกนั ดาร ทาํ ใหกลมุ ประชาชน เยาวชนขาดโอกาสในการเขาถงึ สื่อ ICT ความตองการในการใชบริการและการตระหนักถึงคุณคาของศูนยฯ จึงมีมาก และมีการใชประโยชนจากศนู ยฯ ในระดบั สงูสนามกีฬาบาสรร.ตชด. บา นวงั ชมภู ทางขน้ึ รร.ตชด. บานวงั ชมภูศนู ยพฒั นาเด็กเล็กบา นนายาว 110  

Thai Telecentre: ศูนยทตี่ องเคลื่อนดวย”ใจ”ของชมุ ชน   4. การมีสวนรวมของชุมชน “การบูรณาการแผนงานและกิจกรรมรวมกันระหวางศูนยการเรียนรู ICTชุมชน โรงเรียน และชุมชน” โดยใชจุดแข็งของหนวยงานตนสังกัดคือกองกํากับการตาํ รวจตระเวนชายแดน รวมกับพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯที่พระราชทานการชวยเหลือแกประชาชนในพื้นที่ทุรกันดารโดยเฉพาะกับกลุมเด็กเยาวชนและชาวบาน โรงเรียนจึงถือเปนตัวแทนในแงของการเปนศูนยรวมของชุมชนและจุดศนู ยกลางของการพฒั นาชมุ ชนโดยภาพรวมดวย จ.ส.ต.พงศพ พิ ัฒน ขนโคกกรวด และจ.ส.ต.วิชิต อตุ บญุ รว มกนั เปนวทิ ยากรการอบรม คอมพวิ เตอรใหกบั ประชาชนในพ้ืนที่บา นวงั ชมภู อกี หนง่ึ กิจกรรมการบริการชุมชนของศนู ยฯส.ส.ท.ประธาน สวางแจง ผูดูแลศูนยฯ บานนายาว กลุม แมบ า นเกษตรนายาวสามัคคกี ําลงั เย็บเสอื้ใหบ ริการอบรมคอมพวิ เตอรแกชาวบา น นกั เรยี น “ภูฟา ” 111  

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ตี อ งเคลอื่ นดวย”ใจ”ของชมุ ชน   5. การสรา งเครอื ขาย สามารถท่ีจะเช่ือมโยงทักษะ ICT กับการเรียนการสอน การบริหารจัดการอาชีพ และการพัฒนาทั้งครู นักเรียน และหนวยงานในพ้ืนท่ีและเครือขายตาง ๆภายใต “โครงการ ICT เฉลิมพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ” และอน่ื ๆกา วตอ ไปของโรงเรยี น ตชด.: มมุ มองของผวู จิ ัย มีจุดแข็งและโอกาสในการพัฒนาอยางย่ังยืนตอไปสูงมาก เพราะเปนการทํางานท่ีอยูบนฐานของชุมชนและภายใตพระราชดําริของสมเด็จพระเทพฯ การบริหารจดั การศนู ยฯ ทีด่ จี งึ ถือวา จะเปนทงั้ การใหช องทางและการใหโอกาสในการเพื่อการพัฒนาตนเอง และการเขาถึงทรัพยากรตาง ๆ อยางเทาเทียมไมวาจะเปนกลุมเด็กเยาวชน กลมุ วัยทํางาน กลุมอาชีพ หรือแมกระท่ังกลุมผูส งู อายุ กลุม เกษตรกร ฯลฯ การมีศูนยฯ ที่โรงเรียน ตชด. นับวาเปนอีกนวัตกรรมท่ีนาสงเสริมเปนอยางยิ่งเพราะตัวครู ตชด.เองก็ไดมีโอกาสในการใช ICT เพ่ือเปนเคร่ืองมือในการทํางานเพื่อชุมชนไดมากย่ิงข้ึน ศูนยฯจึงสามารถที่จะเปนศูนยกลางการเรียนรูและการพัฒนาของชุมชนที่ครบวงจรไดอ ยางแทจ ริง ชุมชนหางไกล อุน ใจที่มโี รงเรียนตชด. ใหล ูกหลาน มีพี่เล้ยี ง มีท่ีปรึกษาที่เปนทั้งทหารท่ีคอยคุมภัยและท่ีคอยชี้แนะการพัฒนา ถา พีท่ หารสามารถบริหารจัดการศูนยฯ ไดเปนอยางดี ถือวา สิ่งท่ีทานทํา สามารถสรางโอกาส สรางชีวิต สรางความเทาเทียมใหกับชุมชน หา งไกลไดไมยงิ่ หยอ นไปกวาการสรา งความอุน ใจ และความปลอดภยั ใหชุมชนเหลาน้ันไดเลย ดังน้ัน ศูนยการเรียนรู ICTชุมชนจึงเปนอีก เครื่องมือสําคัญของพ่ีทหารในการท่ีจะทํางานเคียงขางกับชุมชนและ ลกู หลานของเขาไดอยางภาคภูมใิ จมากยง่ิ ขึ้น 112  

ThaiTelecentre: ศนู ยท่ตี องเคล่ือนดว ย”ใจ”ของชุมชน  ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชน :  กบั การศึกษาตามอธั ยาศยั และการเรียนรูต ลอดชวี ติ ของชมุ ชน   จากแนวคิดการสงเสริมการเรียนรูตลอดชีวิตที่เนนความเสมอภาคเทาเทียมและการกระจายโอกาสทางการศึกษาเพื่อผูอยูหางไกลของศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั หรอื ที่รูจักในชอื่ “กศน.” นนั้ หนว ยงานดงั กลาวจึงเขาไปมีบทบาทในการจัดการศึกษาและจัดกิจกรรมการเรียนรูใหกับประชาชน อาทิ การอบรมฝกอาชีพ การจัดกิจกรรมใหเยาวชนในชวงปดเทอม เปนตน สงผลใหความสัมพันธระหวาง กศน. กับคนในชุมชนเปนไปอยางใกลชิดและแนนแฟน จึงไมใชเรื่องแปลกท่ีณ วันน้ี กศน. จะเปนอีกหนึง่ ศนู ยรวมของชุมชนเฉกเชน วัด และโรงเรยี น ในชว งปพ.ศ. 2550 -2551 กระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสารหรือกระทรวง ICT ไดอนุมัติใหมีการจัดต้ังศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ภายใตการบริหารจัดการของ กศน. ขึ้นจํานวน 7 ศูนยฯ โดยมุงหมายท่ีจะกระจายโอกาสในการ 113  

ThaiTelecentre: ศนู ยที่ตอ งเคลอ่ื นดว ย”ใจ”ของชุมชน  แลกเปล่ียนเรียนรูท่ีเทาเทียมใหแกเด็กเยาวชนท่ีเรียนท้ังในและนอกระบบ เชนนักศกึ ษา กศน. กลุม อาชพี กลมุ ทํางาน กลุม องคก รในพื้นที่ และชมุ ชนทั่วไปศูนยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชน ภายใตการบรหิ ารจัดการของ กศน. จากการสํารวจผลการจัดตั้งศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ชวงปพ.ศ.2550-2551พบวา ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ภายใตการบริหารจัดการของกศน.แบงออกเปน 2ระยะ คือ ระยะท่ี 1 ป พ.ศ.2550 และระยะที่ 2 ป พ.ศ.2551 ศูนยระยะท่ี 1 ไดแก ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนอําเภอเมือง จังหวัดนานศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลหวยยอด จังหวัดตรังและศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนอําเภอจะนะ จังหวัดสงขลา ศูนยระยะท่ี 2 ไดแก ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนคานหาม จังหวัดอยุธยาศนู ยการเรียนรู ICT ชมุ ชนศนู ยก ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาํ เภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลเทพา จังหวัดสงขลาและศนู ยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชนตําบลสะบายอ ย จังหวัดสงขลา เชน กัน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน จังหวัดนาน ต้ังอยูบริเวณหองสมุดประชาชนจังหวัดนาน ตําบลในเวยี ง อาํ เภอเมือง จังหวดั นา น 114  

ThaiTelecentre: ศูนยท ี่ตอ งเคลอื่ นดวย”ใจ”ของชมุ ชน   ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ตําบลหวยยอด ตั้งอยูบริเวณหองสมุดประชาชน “เฉลิมราช กมุ ารี” อาํ เภอหว ยยอด จังหวดั ตรงั ศนู ยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชน อําเภอจะนะ ต้ังอยูบริเวณหองสมุดประชาชน อําเภอจะนะ จังหวัดสงขลาศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ตําบลเทพาตั้งอยูท่ี ตําบลวังใหญ อําเภอเทพา จังหวัดสงขลา 115  

ThaiTelecentre: ศูนยทีต่ อ งเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชุมชน  ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ตําบลสะบายอย ต้ังอยูในเขต กศน.สะบายอย ตําบลสะบายอ ย จังหวัดสงขลาศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ตาํ บลคานหามตง้ั อยู ณ อาคารอเนกประสงค ตําบลคานหามอําเภออทุ ัย จังหวัดพระนครศรอี ยุธยาศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาํ เภอปากพนัง จงั หวดั นครศรธี รรมราช 116  

ThaiTelecentre: ศนู ยที่ตอ งเคลือ่ นดวย”ใจ”ของชมุ ชน  ความสําเรจ็ ของศนู ยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชน ภายใตก ารบรหิ ารของ “กศน.” ปจจัยความสําเร็จของศนู ยการเรียนรู ICT ชมุ ชนภายใตก ารบรหิ ารจดั การของกศน. สอดคลองกับหลกั เกณฑค วามสามารถในการบริหารจัดการศูนย ดงั นี้ 1.สถานที่ต้ังศูนยฯ ไดชื่อวาเปนศูนยภายใตการบริหารจัดการของกศน.ทําใหท่ีต้ังศูนยหลาย ๆ แหง อยูร้ัวเดียวกับ กศน. อาทิเชน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอําเภอปากพนัง ศูนยการเรียนรูICT ชมุ ชนตําบลสะบายอ ย บางศนู ยตั้งอยูบรเิ วณหองสมดุ ประชาชน อาทิ ศนู ยการเรียนรู ICT ชุมชนจังหวัดนาน ,ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลหวยยอด ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนอําเภอจะนะและศาลาอเนกประสงคของหมูบาน อาทิ ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลคานหาม ซ่ึงสถานที่เหลานี้ลวนอยูใจกลางชุมชนกลุมเปาหมายหลักและประชาชนท่ัวไปสามารถเดินทางเขาไปใชบริการไดอยางสะดวก จะมีเพียงการจัดบรรยากาศที่ “เปด” หรือ “เปน กนั เอง” เพือ่ ใหช ุมชนท่ัวไปกลาทีจ่ ะเดนิ เขามาใชม ากยิง่ ข้นึ 2.การมีสวนรวมของชุมชน โดยธรรมชาติของการทํางานของกศน.แลวกศน.นับวาเปนองคกรที่โดดเดนในเร่ืองของการทํางานกับชุมชน การพัฒนาชุมชนดังนั้น ภายใตการบริหารจัดการของกศน. ชุมชนไดเขามามีสวนรวมในบทบาทที่หลากหลายในศูนยฯ ไมวาจะเปนกรรมการศูนยฯ ผูดูแลศูนยฯ ผูสนับสนุนศูนยฯเชน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนจังหวัดนาน ท่ีประยุกตใชหลักการบริหารจัดการศูนยฯในลักษณะท่ีคลายคลึงกับกศน. โดยจัดตั้งเปนคณะกรรมการในการบริหารจดั การศูนยฯ 3 ระดับ ประกอบดวย 117  

ThaiTelecentre: ศนู ยที่ตอ งเคลื่อนดว ย”ใจ”ของชมุ ชน  1.ระดบั ทป่ี รกึ ษา ผูบริหารของจังหวัดและผูบริหารศูนยการศึกษา นอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) จังหวดั นาน2.ระดับงานบรหิ ารศนู ยฯ คณะผูบริหารศูนยการศึกษานอกระบบและ การศกึ ษาตามอธั ยาศยั (กศน.) จังหวดั นา น3.ระดบั คณะทํางาน เจาหนาที่ของศูนยการศึกษานอกระบบและ การศึกษาตาม อัธยาศัย (กศน.) จังหวัดนาน และ เจา หนา ทหี่ องสมดุ ประชาชนจงั หวัดนาน 3. ความพรอมดานบุคลากร ในระดับผูปฏิบัติงาน นอกจากเจาหนาท่ีประจําแลว ระบบอาสาสมคั ร นบั วา เปน อีกตวั จักรสาํ คัญท่ีชวยใหศูนยฯ ดําเนินงานไดอยางมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะจากกลุมเด็กและเยาวชนที่อยูทั้งในและนอกระบบโดยเฉพาะนกั ศึกษากศน. กลุม อาชพี ท่ีอยใู นพื้นทที่ อ่ี าสาเขามาเปน ผดู ูแลศนู ยฯ ซึง่ จะผลดั เปลยี่ นกันทําหนาที่ ตามวัน เวลา ตามที่ตนเองสะดวก 4.การสรางเครือขาย โดยธรรมชาติของกศน.จําเปนตองบริหารจัดการบนฐานของชมุ ชน บนฐานของเครือขาย โดยเฉพาะเครือขายในพื้นที่เปนหลักอยูแลว เชนเครือขายกลุมอาชีพ เครือขายกลุมผูประกอบการ เครือขายกลุมภูมิปญญา ฯลฯโดยเฉพาะเครือขายกลุมองคกรทองถ่ินตาง ๆ ไมวาจะเปนผูนําชุมชน ผูใหญบานกาํ นัน อบต. เทศบาล สถานประกอบการในพน้ื ที่ เชน หอพกั โรงงานอุตสาหกรรม เพื่อเนนการสรางโอกาสแกคนใชแรงงานที่เปนประชากรแฝงในพ้ืนที่ อีกท้ังการไดรับทุนสนับสนนุ บางสว นจากองคก รปกครองสวนทอ งถิ่นดวย 118  

ThaiTelecentre: ศนู ยทีต่ อ งเคล่ือนดว ย”ใจ”ของชมุ ชน   5.การบริหารจัดการบนฐานของการพ่ึงพาตนเอง จากนโยบายดานการขับเคล่ือนการดําเนินงานตาม พ.ร.บ.สงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย พ.ศ.2551 เพื่อสงเสริมใหประชาชนไดเขาถึงโอกาสการเรียนรูตลอดชีวิตสงผลให กศน. กาํ หนดแนวทางของศนู ยฯ เพื่อสนองตอนโยบายดังกลาว คือ ศูนยตองเปนแหลงเรียนรูของประชาชนท่ียั่งยืน เพราะชุมชนตองไดรับการศึกษาตลอดชีวิตดังนั้น นอกจากงบประมาณที่ไดรับการสนับสนุนจากกศน. เชน คาบริการจากการใหการศึกษาและการอบรมในรูปแบบตาง ๆ แลวยังมีหนวยงานอ่ืน ๆ ท่ีเก่ียวของดวยเชน กรมพัฒนาชุมชน วิทยาลัยชุมชน ฯลฯ ดังน้ัน เพื่อการพ่ึงพาตนเองใหไดอยางยั่งยืน ศูนยฯ ของกศน. จึงมีการกําหนดกฎกติกาในการเก็บคาใชบริการ ตามความเหมาะสม โดยรายไดต าง ๆ ท่ีไดมาจะนาํ ไปเปน คา ตอบแทนอาสาสมัคร คาซอมบํารุงอุปกรณ ตลอดจนคาใชจายในการจัดกิจกรรมตาง ๆ เชน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนอําเภอจะนะ จัดเก็บคาอินเทอรเน็ตและคาพิมพงานชั่วโมงละ 15 บาทและคาพิมพงาน แผนละ 4 บาท ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนจังหวัดนาน จัดเก็บคาบริการอินเทอรเน็ตเปนช่ัวโมง ตามมติของคณะกรรมการบริหารศูนยฯ โดยกําหนดอัตราคาบํารุงของผูท่ีเปนสมาชิกหองสมุดประชาชนจังหวัดนาน 5 บาท ตอชั่วโมง และผูใ ชบ ริการทว่ั ไป 10 บาท ตอ ชัว่ โมง เปน ตน 119  

ThaiTelecentre: ศูนยท่ตี องเคลือ่ นดวย”ใจ”ของชุมชน  กาวตอ ไปของศนู ยเรียนรู ICT ชุมชนทตี่ ั้งใน กศน. : มุมมองของผูว จิ ัย การบริหารจัดการศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ที่กศน. เปนแกนหลักในการขับเคล่ือนนับวาเปนประเด็นท่ีนาสนใจ เพราะมีความสอดคลองกับจุดมุงหมายหลักของศูนยฯ คือ การสรางแหลงเรียนรูใหกับชุมชน เพ่ือใหชุมชนสามารถที่จะเรียนรูไดตลอดชีวิต ศูนยฯที่ตั้งอยูในกศน. จึงมีผูเขามาใชบริการที่หลากหลายตลอดเวลาดังเชน จากการศึกษาทั้ง 7 ศูนยฯ ของกศน. พบวา ตัวแปรสําคัญที่จะทําใหศูนยฯเหลานี้อยูได คือ ผูเขาใชบริการ ซ่ึงจุดนี้ ถือเปนขอไดเปรียบ เพราะกศน. เปดทําการเรียนการสอนในวันเสาร-อาทิตย สงผลใหวัน จันทร-ศุกร นักศึกษา กศน.สวนใหญเขามาใชบริการศูนยฯ เพ่ือสืบคนขอมูล และทําการบาน ตลอดท้ังวัน ในขณะที่กลุมนักเรียน นักศึกษาในระบบโรงเรียน ก็เปนอีกกลุมหน่ึงท่ีเขามาใชบริการจากศูนยฯท้ังในวันเสาร-อาทิตย และวันธรรมดา ชวงเลิกเรียน ซึ่งกลายเปนขอจํากัดของศูนยฯเพราะโดยภาพรวมแลวศูนยฯ จะเปด-ปดตามเวลาราชการ เพราะเจาหนาที่ศูนยฯ ก็คือเจาหนาที่ของกศน. เชนกัน ทําใหเวลาในการเปด-ปดจํากัดอยูในชวง 09.00 น –16.00 น. จึงไมสามารถตอบสนองความตองการของกลุมนักเรียน นักศึกษาในระบบชว งวนั ปกติได รวมทั้งคนกลมุ อน่ื ๆ ในชุมชนดวย เชน กลุมอาชีพ กลุมหนวยงานอื่น ๆในพื้นท่ี ความยืดหยุนเร่ืองเวลาในการใหบริการ จึงนาจะเปนอีกจุดแข็งท่ีกศน.นาจะปรับได เชน การจัดอาสาสมัครมาชวยงานลวงเวลา การจัดคาตอบแทนพิเศษฯลฯ การกําหนดกฎกติกาเก่ียวกับการเก็บรายไดจากการใหบริการท่ีชัดเจนของศนู ยฯ ถือเปนจดุ แข็งของศูนยฯ ท่ีบรหิ ารโดย กศน. เพราะศนู ยฯ สามารถท่ีจะใชรายไดตา ง ๆ ทีไ่ ดมา มาใชเพื่อการบรหิ ารจดั การศูนยฯ ไดคลองตวั มากยงิ่ ขึ้น เชน เปน 120  

ThaiTelecentre: ศูนยท ี่ตอ งเคลอื่ นดวย”ใจ”ของชุมชน  คาตอบแทนเจาหนาที่ผูดูแลศูนยฯ คาบํารุงรักษาอุปกรณ คาสาธารณูปโภคตาง ๆโดยเฉพาะคา อินเทอรเน็ต ฯลฯ จึงอาจกลา วไดวา ศูนยการเรยี นรู ICT ชุมชนที่นําการบริหารจัดการโดย กศน.นาจะมีแนวโนมท่ีสามารถพัฒนารวมกันไดอยางย่ังยืน เพราะการมีจุดหมายเดียวกันคือ การสรางความรูใหกับชุมชน หรือการใหการศึกษาภาคประชาชน เพื่อใหเกิดการเรียนรูอยางเทาทันและเทาเทียมตลอดชีวิต โดยเฉพาะในกลุมท่ีอยูในพ้ืนท่ีหางไกลICT ท่ีศูนยฯ มีอยูจะสามารถเปนหน่ึงในเคร่ืองมือสําคัญที่จะทําหนาที่ในการสงผานการศึกษา การเรยี นรใู นรูปแบบตา ง ๆ ใกลบ า นของพวกเขานั่นเอง ท้ังนก้ี ต็ องข้นึ อยูกับวา กศน. ในฐานะแกนนําหลักของศูนยฯ จะสามารถออกแบบการบริหารจัดการไดเหมาะสมกบั ชุมชนของตนเองไดด เี พยี งใด ความสําเร็จท่ียาวนานท่ีกศน. ไดส่ังสมไวในฐานะเพื่อนของ ชุมชน ในฐานะผูสรางโอกาสท้ังการเรียนรู การพัฒนา และอาชีพ จึง นับวาไมยากเลยท่ีกศน. นาจะเปนหนึ่งในองคกรที่เปนแกนนําในการ ใชศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนเพื่อการพัฒนาชุมชนใหสามารถท่ีจะ เรียนไดตามอัธยาศัยและตลอดชีวิต พวกเราจะคอยใหกําลังใจและ ตดิ ตามความสําเร็จทยี่ ิ่งใหญข องทา น 121  

Thai Telecentre: ศนู ยท ต่ี อ งเคลอ่ื นดว ย”ใจ”ของชุมชน  ศูนยก ารเรยี นรู ICTชุมชน :อกี เคร่ืองมอื สําคัญขององคกรปกครองสวนทอ งถน่ิ คําวา “องคกรปกครองสวนทองถ่ิน” ในการศึกษาคร้ังน้ี หมายถึง องคกรปกครองสวนทองถิ่น ตั้งแตระดับจังหวัด ระดับอําเภอและระดับตําบล เปนองคกรท่ีต้ังอยูในชุมชน เพ่ือใหบริการแกชุมชนในทองถ่ินดังชื่อขององคกร ลักษณะเดนคือความเปนองคกรที่มีความใกลชิดกับชุมชน มักตั้งอยูศูนยกลางของชุมชน เพ่ือความสะดวกในการใหบริการแกชุมชนต้ังแตระดับท่ีเล็กท่ีสุดจนถึงใหญที่สุด เชน อบต.เทศบาล อบจ. และรวมทง้ั ศูนยราชการระดบั จังหวัดดว ยศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนที่มีแกนนําเปน องคก รปกครองสว นทอ งถ่ิน ในชวงปพ.ศ. 2550-2551 ไดมีการจัดต้ังศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน จํานวน15 ศูนยฯ ภายใตแกนนําขององคกรปกครองสวนทองถิ่น ไดแก ศูนยราชการระดับจงั หวดั เทศบาล อบจ. อบต. รวมท้ังทที่ ําการกาํ นัน ผูใ หญบา นดวย 122  

Thai Telecentre: ศูนยท่ีตอ งเคลือ่ นดว ย”ใจ”ของชุมชน  ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนตงั้ อยใู นองคกรปกครองทอ งถิ่นทไ่ี หนบา ง ? ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนที่อยูภายใตการบริหารของ “องคการบริหารสวนจังหวัด” หรืออบจ.อีก 1 แหง นั่นคือ ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนอบจ.นครไทย จังหวัดพิษณุโลกและศูนยฯ ภายใตการบริหารของศาลากลางอีก 1 แหง คือ ศูนยการเรียนรูICT ชุมชนจงั หวดั มหาสารคามศนู ยการเรียนรู ICT ชมุ ชน ศูนยก ารเรียนรู ICT ชุมชนอบจ.นครไทย จังหวดั พิษณุโลก จังหวดั มหาสารคาม ศูนยฯ ทั่วประเทศที่ไดรับการจัดตั้งโดยการสนับสนุนจากเทศบาลและอบต.ในนามขององคกรปกครองสวนทองถิ่นมีอยูดวยกัน 15 ศูนย ศูนยฯ ท่ไี ดร บั การสนับสนนุ จากเทศบาล ไดแ ก 123  

Thai Telecentre: ศูนยท ่ีตองเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชุมชน  ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชุมชน ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนเทศบาลเทศบาลบางบัวทอง จังหวดั นนทบุรี บานนาสารนอก จังหวัดสุราษฏรธ านีศูนยก ารเรียนรู ICT ชุมชน ศนู ยการเรียนรู ICT ชมุ ชนเทศบาลเทศบาลตาํ บลกําแพง จงั หวัดสตูล นครลาํ ปาง จังหวัดลําปางศูนยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนเทศบาล ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนเทศบาล เมอื งลําพูน จงั หวดั ลาํ พนู 124  เมืองกันทรลักษณ จังหวดั ศรษี ะเกษ 

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ตี อ งเคลอ่ื นดวย”ใจ”ของชุมชน   ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนเทศบาล ตําบลอมกอ ย จงั หวดั เชียงใหมศูนยฯ ทไ่ี ดร บั การสนับสนุนจากอบต. ไดแ กศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนตาํ บล ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนตําบลกลายบางเสร จังหวดั ชลบรุ ี  จงั หวดั นครศรีธรรมราช 125  

Thai Telecentre: ศนู ยท ีต่ อ งเคล่อื นดวย”ใจ”ของชุมชน  ศูนยก ารเรียนรู ICT ชุมชนตําบลตาอ็อง ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนบาน จังหวัดสุรนิ ทร หนา ถาํ้ จงั หวดั ชุมพรศนู ยการเรยี นรู ICT ชุมชน ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนตําบลไพรวนั จังหวัดนราธิวาส  ตําบลทรายขาว จงั หวัดปตตานีศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนตาํ บล ตาํ บลรองฟอง จังหวัดแพร 126  จอมปลวก จงั หวัดสมทุ รสงคราม  

Thai Telecentre: ศูนยท่ตี อ งเคล่ือนดว ย”ใจ”ของชุมชน  ความสําเร็จของศนู ยการเรียนรู ICT ชมุ ชนภายใตแ กนนาํ ของ“องคกรปกครองสวนทองถน่ิ ” 1. สถานที่ตั้งศูนยฯ องคกรปกครองสวนทองถิ่นนับวาเปนองคกรท่ีคอนขางมีความพรอมท้ังในเรื่องสถานท่ี บุคลากรและงบประมาณ มักจะมีพื้นที่หรือหองท่ีจัดสรรเปนหองคอมพิวเตอรหรือหอง ICT โดยเฉพาะ และตั้งอยูใจกลางชุมชนและเพ่ือใหชุมชนไดรับความสะดวกในการเขามาใชบริการ สามารถท่ีจะเขาถึงไดงาย เชนที่ อบต.จอมปลวก จงั หวัดสมทุ รสงคราม อบจ.นครไทย จังหวดั พษิ ณุโลก เปน ตน 2.ความพรอมดา นงบประมาณและบุคลากร โดยภาพรวมแลว องคก รปกครองทองถิน่ เกือบทุกระดับมักจะมีความคลองตัวในเร่ืองงบประมาณ เปนเพราะระบบการบริหารจัดการขององคกรท่ีสามารถกําหนดทิศทาง นโยบายเกี่ยวกับการใชงบประมาณและบุคลากรของตนเองไดอยางคอนขางเบ็ดเสร็จ ข้ึนอยูกับการใหความสําคัญเทานั้น เพราะถาผูบริหารองคกรหรือกรรมการบริหารศูนยฯ ใหความสําคัญกับศูนยฯ ศูนยฯ ก็จะไดรับการจัดสรรท้ังงบประมาณ ทงั้ บุคลากร ตลอดจนกิจกรรมตา ง ๆ ไดอ ยา งไมย ากนัก 127  

Thai Telecentre: ศนู ยท ตี่ องเคลอ่ื นดว ย”ใจ”ของชมุ ชน   3. ระบบอาสาสมคั ร องคกรปกครองสว นทองถ่ินหรือทศี่ ูนยฯ ต้ังอยูมักจะอยูศนู ยกลางของชุมชน ซ่งึ กลมุ หลัก ๆ ท่ขี าดโอกาสและตองการใชประโยชนจาก ICT ในศูนยฯ มากท่ีสุด คือ กลุมเด็กและเยาวชนในชุมชนนั้น ๆ นั่นเอง ระบบอาสาสมัครจึงนับวาเปนหน่ึงในกลยุทธสําคัญของศูนยฯ ที่ในการใหโอกาสเด็กและเยาวชนในชุมชนไดเขามามีสวนรวม ใชเวลาวางใหเกิดประโยชนและจัดกิจกรรมตาง ๆ ใหแกชุมชนตอไป ดังที่เราจะเห็นตัวอยางที่เปนรูปธรรมจากหลาย ๆ ศูนยฯ เชน ศูนยฯ ที่อบต.กลาย จังหวัดนครศรีธรรมราช ศูนยฯ ตําบลรองฟอง จังหวัดแพร ฯลฯ รองลงมาก็มักจะเปนกลุมอาชีพ กลุมพัฒนาตาง ๆ เชน กลุมออมทรัพย กลุมเศรษฐกิจพอเพียงฯลฯ ซ่ึงคนทุกกลุมดังกลาวลวนมีกิจกรรมและผลงานที่สามารถจะเผยแพรได อีกทั้งก็ยังมีปญหาและความตองการตาง ๆ ท่ีตองการจะสื่อสารกับหนวยงานและเครือขายท่ีเกี่ยวขอ ง รวมทง้ั สงั คมภายนอกเชนกัน ลักษณะเดนของศูนยฯ จะมีระบบการจัดทํางบประมาณ หรือการจัดทําบัญชีรายรบั รายจายเปนของศูนยฯ อยางชัดเจน เพราะงบฯ สวนใหญเปนงบฯ จากองคกรฯทต่ี อ งมีการบริหารจดั การท่เี ปนระบบ ตองมีแผนการดําเนินงานท่ีชัดเจน เชน แผนการจัดอบรมคอมพิวเตอรใหกับกลุมตาง ๆ เชน กลุมเด็กและเยาวชน กลุมอาชีพ กลุมพฒั นา การจดั กิจกรรมรวมกับชมุ ชน การจัดกจิ กรรมการศึกษาดูงาน เปนตน 128  

Thai Telecentre: ศูนยท ี่ตองเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชมุ ชน   4.การประชาสัมพันธ องคกรปกครองสวนทองถ่ิน จะมีความพรอมในเร่ืองของส่ือเพ่ือการประชาสัมพันธดวย เพราะเปนองคกรที่ตองมีการทําส่ือเพื่อชุมชนอยูแลว เชน วิทยุชุมชน หอกระจายขาว ดังน้ัน จึงนับวาเปนจุดเดนที่องคกรเหลาน้ีสามารถทจี่ ะใชส ื่อดงั กลาวประชาสมั พันธใ หคนในชมุ ชนไดร จู กั และเขามาใชป ระโยชนจากศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชนไดอยางตอ เนือ่ ง 5. การมีสวนรวมของชุมชน องคกรปกครองสวนทองถ่ินเกิดขึ้นไดเพราะชุมชนเลอื กเขา มา ตัวแทนชุมชนคอื ผบู ริหารจัดการองคก รนั้น ๆ รว มกับหนวยงานอ่ืนๆในพื้นที่ ดังน้ัน ความใกลชิด การเขาถึงชุมชน การมีสวนรวมกับชุมชนจึงเปนเรื่องที่นับวาเปนจดุ เดน ขององคกรประเภทน้ีกาวตอไปของศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนท่ีมีแกนนําเปนองคกรปกครองสวนทองถ่นิ : มมุ มองของผวู ิจัย ความสําเร็จของศูนยฯ ท่ีดูแลโดยองคกรปกครองสวนทองถิ่นตั้งอยูบนฐานของความพรอมที่หลายประการ เชน สถานท่ี งบประมาณ บุคลากร เครือขายและที่สําคัญ คือ ชุมชน เหลือเพียงอยางเดียวท่ีนับวาเปนปจจัยที่มีความสําคัญมากพอ ๆกัน คือ วิสัยทัศนหรือการใหความสําคัญกับการใช ICT หรือการใชศูนยฯ เพื่อใหเปน 129  

Thai Telecentre: ศูนยท ต่ี อ งเคล่อื นดว ย”ใจ”ของชมุ ชน  อีกเครื่องมือหนึ่งของการพัฒนาทองถิ่น ถาผูบริหาร รวมท้ังกรรมการบริหารศูนยฯ ใหความสําคัญกับเร่ืองดังกลาว การดําเนินงานของศูนยฯ ท่ีตั้งอยู ณ ศูนยกลางของชุมชน จะไมมีปญหาใด ๆ เกิดข้ึนเพราะองคกรทองถ่ินคือศูนยกลางของชุมชนในทุกเรอ่ื งอยูแ ลว ดังจะเห็นไดจ ากตัวอยางของความสําเร็จที่องคกรปกครองสวนทองถิ่นทําสาํ เรจ็ แลวในหลาย ๆ ประเทศ เชน ประเทศญ่ีปุนท่ีเมือง Mitaka ที่เปนเทศบาลที่ไดรับรางวัลในฐานะท่ีเปนเทศบาลที่ดีที่สุดในญ่ีปุนในการสงเสริม e-Government และ e-Municipality โดยมีจดุ เดน คอื การใช ICT โดยเฉพาะอินเทอรเน็ตในการสงเสริมการมีสวนรวมของประชาชนในการรวมวางแผนและการพัฒนาตาง ๆ ของเทศบาลตนเองต้ังแตกิจกรรมการวางแผนการพัฒนาตาง ๆ ที่ชุมชนสามารถเขามารวมลงคะแนนและประเมิน ติดตามการดําเนินงานไดทุกข้ันตอน ซึ่งรายละเอียดไดกลาวไวในประเด็นของกรณีศึกษาจากตางประเทศแลว โดยองคกรปกครองสวนทองถ่ินของประเทศไทย มีหลายแหงทีเดียวท่ีพรอมจะกาวเดินสูการพัฒนาดังกลาวอีกไมนานเกินรอ ตอนนี้จุดออนสวนใหญที่เห็นเกี่ยวกับศูนยฯ ที่ต้ังในองคกรทองถิ่น คือ เรื่องเวลาของการใหบริการ ซ่ึงเปนชวงเดียวกับองคกร ไมสามารถที่จะใชนอกเวลาไดเพราะฉะนัน้ ศนู ยฯ อาจตองพจิ ารณาเรือ่ งน้ตี อ ไป กิจกรรมเดนของศูนยฯ ภายใตการบริหารขององคกรปกครอง ไดแก การจัดอบรมคอมพิวเตอรใหแกกลุมเปาหมายที่มีความหลากหลาย การจัดทําฐานขอมูลรวมกับเครือขายภาคีเพื่อการสืบคนขอมูลทางอินเทอรเน็ต การใช ICT เพ่ือการติดตอและประสานงาน การพิมพงานและการจัดคายอาสาท่ีสงเสริม ICT เชน ศูนยฯ ตําบลกําแพง จังหวัดสตูล ไดมีแนวทางการดําเนินงานเก่ียวกับการจัดอบรมคอมพิวเตอรใหแกเ ดก็ จากมลู นธิ ผิ ูยากไรในจังหวดั สตูล กลมุ อาชีพทําผลติ ภณั ฑจากไขม ุก ฯลฯ 130  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี องเคล่อื นดวย”ใจ”ของชมุ ชน   โอกาสที่องคกรปกครองสวนทองถ่ินนับวามีสูงมากเม่ือเทียบกับองคกรประเภทอื่น ๆ ถาศูนยฯ สามารถเอื้อประโยชนใหกับคนทุกกลุมในชุมชนได องคกรทองถิ่นก็จะสามารถท่ีจะเปนขวัญใจของชุมชนดวยเชนกัน และท่ีสําคัญ คือ ชุมชนพรอมท่ีจะมีสวนรวมในการเขามารวมบริหารจัดการ ดูแล ติดตามกิจกรรมตาง ๆ ของชมุ ชนเขาถาไดรบั โอกาส เหมือนอยางทหี่ ลาย ๆ ประเทศทําสาํ เรจ็ มาแลว องคกรทองถ่ินท่ีไดรับความสําเร็จทั่วโลก ลวนให ความสําคัญกับชุมชน เพราะเปนองคกรท่ีจัดตั้งข้ึนมาเพื่อการพัฒนา ชุมชนโดยเฉพาะ ถาชุมชนไดรับการบริการที่ดี ไดรับการพัฒนาที่ดี องคกรทองถ่ินก็จะไดรับความสําเร็จดวย ส่ิงที่ทาทายคือ ยิ่งชุมชน ทองถ่นิ ท่ีอยูห างไกลก็ยิ่งตองการความรู ขอมูลขาวสารเพ่ือการพัฒนา ตนเอง ถาทานสามารถท่ีจะสิ่งเหลาน้ีตอชุมชนได ใหโอกาสชุมชน หรือตัวแทนของเขาเขามาใช เขามารวมบริหารจัดการ ทานจะไดขุม กําลังท่ีเปนชุมชนคุณภาพที่เกิดจากการใหโอกาสจากทาน เชน ให การสนับสนุนงบฯ ใหเจาหนาที่ ใหกําลังใจเจาหนาท่ี ใหเวลาการ บรกิ าร ใหประเภทการบรกิ ารท่หี ลากหลาย ใหความปลอดภัยดูแล ให ความเอ้ืออาทร ฯลฯ แลวทานจะเห็นชุมชนเขมแข็งที่เกิดจากการ สนับสนุนของทานไดไ มช า นานนัก 131  

Thai Telecentre: ศูนยท่ีตอ งเคลื่อนดวย “ใจ” ของชมุ ชน  ศูนยการเรยี นรู ICT ชุมชน :โดยการเติมเต็มขององคกรพฒั นาเอกชน “องคกรพัฒนาเอกชน” นับวาเปนหนึ่งในประเภทขององคกรที่ทํางานภาคประชาสังคม เปนองคกรท่ีทํางานเสริมพลังใหกับหนวยงานตาง ๆ โดยเฉพาะองคกรภาครัฐ ท่ีมีโครงสรางและระบบการบริหารจัดการที่ประกอบดวยกฎระเบียบ ขั้นตอนตา ง ๆ มากมาย ทาํ ใหห ลายครง้ั ที่โครงการหรอื กจิ กรรมการพัฒนาตาง ๆ ไมสามารถท่ีจะลงไปถึงกลุมเปาหมาย /กลุมท่ีมีปญหาหรือความตองการที่แทจริงไดดีนัก องคกรพฒั นาเอกชนก็จะเปน กลไกท่ีเขาไปเติมเต็มในจุดท่ีออน ในจุดที่ขาดหรือแมแตในจุดท่ีเขมแข็งอยูแลว ใหสามารถท่ีจะดําเนินการตอไปอยางย่ังยืนในรูปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนเพียงผูสนับสนุน เปนเครือขาย (network) หรือเปนภาคี (partner) ก็ตาม เพราะดวยโครงสรางที่ยืดหยุน คลองตัวขององคกรประเภทนี้ท่ีมักต้ังอยูท่ีฐานคิดของความพรอม ความพอเพียง ตั้งอยูที่ฐานของความชัดเจนในการทํางานหรือประเด็นที่จะทํางาน ผนวกกับแนวคิดการทํางานบนฐานของการมีสวนรวม ฐานของการเคียงบา 132  

Thai Telecentre: ศูนยท่ีตอ งเคลอ่ื นดว ย “ใจ” ของชุมชน  เคียงไหล ฐานของความโปรงใส ฐานของเครือขายภาคี ฯลฯ เพราะทุกประเภทองคกรที่มีอยูในสังคมไทยลวนตางเปนกลไกที่สําคัญไมย่ิงหยอนกวากันและกันในการที่จะเตมิ เตม็ งานพัฒนาตาง ๆ รว มกบั ชุมชน ท่ีมีอยจู ํานวนมากมายและรอคอยที่จะทํางานรวมกัน รอคอยการเติมเต็ม รอคอยความรวมมือ รอคอยการชวยเหลือ รอคอยการแนะนาํ ฯลฯ ส่ิงตาง ๆ เหลานี้ จึงนับวาเปนประเด็นท่ีสอดคลองกับเปาหมายของการดําเนินการของโครงการศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนของประเทศไทยเพราะวาทายท่ีสุดแลว ศูนยฯ ก็ตองเรียนรทู จี่ ะบรหิ ารจัดการรวมกัน ท่ีจะเลี้ยงดตู ัวเอง ทจี่ ะคดิ สรางสรรคกจิ กรรมตา ง ๆ เพ่ือนําไปสานตอการพัฒนาตาง ๆ ในชมุ ชนของตนเอง จึงไมนาแปลกใจเลยท่ีเราจะเห็นการเคล่ือนตัวของศูนยฯ ตาง ๆ ท่ีมีแกนนําเปนองคกรพัฒนาเอกชน เพราะธรรมชาติของฐานคิดที่คลายกัน “Small is Beautiful”หรือ “Self Sufficiency” โดยใชความพอเพียงบนฐานของการพ่ึงตนเองเปนธงนําของการทํางาน คือ การบริหารจัดการที่ต้ังอยูบนฐานของการรูจักตนเอง การพ่ึงตนเอง ทําใหการกําหนดกลยุทธ ตลอดจนแผนตาง ๆ ในการทํางานเปนไปในลักษณะของการทาํ งานเชงิ รุกทตี่ อบโจทยกลมุ เปาหมายหรอื ชุมชนรวมกนั ดวยความยืดหยุนขององคกร ดวยเปาหมายหรือ “ธงนํา” ท่ีชัดเจน มีจุดขายหรือจดุ เดน จุดของความเชีย่ วชาญที่ชัดเจน เชน เดนเร่ืองส่ิงแวดลอม เดนเรื่องอาชีพเดน เร่ืองการเกษตร อีกท้ังการทํางานบนฐานของชุมชนและเครือขายภาคี ฯลฯ สิ่งตาง ๆเหลาน้ีนับวาเปนปจจัยสําคัญที่เอ้ือใหศูนยฯ ท่ีขับเคลื่อนดวยองคกรพัฒนาเอกชนมีทิศทางทที่ ง้ั สดใสและย่งั ยืนทเี ดยี ว 133  

Thai Telecentre: ศูนยท ตี่ องเคลือ่ นดวย “ใจ” ของชุมชน  ศูนยการเรยี นรู ICT ชุมชนทข่ี บั เคลอื่ นโดยองคกรพฒั นาเอกชน ในป พ.ศ.2550- 2551 ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนท่ีขับเคล่ือนโดยองคกรพฒั นาเอกชน มดี งั นี้ ศนู ยการเรยี นรู ICT ชมุ ชนพระโขนง กรุงเทพมหานคร ตั้งอยูในสถาบัน พั ฒ น า ค ว า ม ย่ั ง ยื น ข อ ง สั ง ค ม แ ล ะ ส่ิงแวดลอ ม มลู นธิ ศิ ิรินา   เปนศูนยฯ ที่เนนการสืบคนขอมูล การพัฒนากลุมอาชีพ โดยเฉพาะกลุมผูรับงานไปทําที่บาน กลุมเด็กและเยาวชนทั้งในและนอกระบบ กลุมรานคาและกลุมอื่น ๆในชมุ ชนนัน้ ๆ ศนู ยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชนจงั หวดั พิจิตรตั้ ง อ ยู ใ น พ้ื น ที่ ข อ ง มู ล นิ ธิ ร ว มพั ฒ น า พิ จิ ต ร อํ า เ ภ อ เ มื อ งจังหวัดพิจิตร เปนศูนยระยะที่ 1จัดตั้งข้ึนเพื่อเปนแหลงเรียนรูของเกษตรกร ชุมชน กลุมอาชีพเดก็ เยาวชน ฯลฯ 134  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี อ งเคลื่อนดวย “ใจ” ของชุมชน  ศนู ยฯ จงั หวดั พจิ ติ รจะใหบริการในการสบื คน ขอ มลู ทางอินเทอรเ นต็ การพมิ พงาน การใชอ นิ เทอรเ น็ต ซงึ่ สว นใหญเ ปนเดก็ และเยาวชน กลุม เกษตรกร กลุม อาชีพ ฯลฯ ศูนยก ารเรยี นรู ICT ชุมชน ตาํ บลบางเบา “ศูนยฯ เกาะชา ง” จงั หวัดตราด ต้ังอยูท่ีศาลาประชาคมหมูบานบางเบา ตําบลเกาะชางใต อําเภอเกาะชางจังหวดั ตราด เปน ศนู ยฯ ระยะท่ี 2 ทีม่ ุงหวังการพฒั นากลุมเดก็ เยาวชน กลุมอาชีพและชุมชนทั่วไป การดําเนินกิจกรรมเนนการบูรณาการส่ือ ICT กับเยาวชนและการดึงศักยภาพของชุมชนเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิปญญา การทองเที่ยวมาประยุกตใชเ พอ่ื สง เสรมิ อาชพี และรายไดใหแกคนในชุมชน ศนู ยการเรยี นรู ICT ชุมชน ตาํ บลกาํ พวน จังหวัดระนอง  ศูนยการเรียนรู ICT ชุมชน ตําบลกําพวน จังหวัดระนอง ตั้งอยู ณ ตึกเขียว ตําบลกําพวน อําเภอสุขสําราญ จังหวัดระนอง เปนศูนยฯระยะที่ 1 ท่ีมีผลการดําเนินงานอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะในกลุมเด็กและเยาวชน กลุมอาชีพ ตลอดจนงาน 135  

Thai Telecentre: ศนู ยท่ตี อ งเคลอ่ื นดวย “ใจ” ของชมุ ชน  พัฒนาอ่ืน ๆ เชน เรื่องพลังงาน ส่ิงแวดลอม ฯลฯ มีการจัดคาย ICT ใหกับเด็กเยาวชนดว ย ภายใตโ ครงการ ICT4D ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชน บานนาหมอมา จงั หวดั อํานาจเจรญิ   ต้ังอยู ณ สถาบันการเงินชุมชน ตําบลนาหมอมา อําเภอเมือง จังหวัดอํานาจเจริญเปน ศูนยรวมการมีสว นรวมของประชาชนในพื้นทีก่ บั หนว ยงานทั้งภายในและภายนอกชุมชน โดยเฉพาะการพัฒนาอาชีพและภูมิปญญาของคนในชุมชนเพ่ือสงเสริมอาชีพและสรา งรายไดใหคนในทองถิน่ เพือ่ ลดการเคลื่อนยา ยแรงงานเขา สเู มืองความสําเรจ็ ของศนู ยก ารเรียนรู ICT ชุมชน ภายใตแ กนนาํ ของ“องคกรพัฒนาเอกชน” จะเห็นไดวา ศูนยฯ ภายใตแกนนําขององคกรพัฒนาเอกชนลวนตางไดรับความสําเร็จท่ีหลากหลาย มีการสรางสรรคกิจกรรมการพัฒนาตาง ๆ อยางตอเนื่องตามความตอ งการของคนกลุมตาง ๆ ในชุมชน รวมทง้ั ใชค วามพรอมของตนเองเปนตัวตั้ง ใชการทํางานเชิงความรวมมือและการมีสวนรวม ใชการทํางานเชิงเครือขายภาคีตา ง ๆ จึงอาจสรุปไดวามีปจจัยใดบางที่ทําใหศูนยฯ เหลาน้ีสามารถที่จะเดินไดอยางมีความสขุ สนกุ สนานกันถวนท่วั 136  

Thai Telecentre: ศนู ยทต่ี องเคลือ่ นดว ย “ใจ” ของชุมชน   1.สถานทต่ี งั้ ไมวาสถานท่ีตั้งศูนยฯ ท่ีใดก็ตามลวนตั้งอยูใจกลางชุมชน เชน ท่ีมูลนิธิฯ ท่ีศาลาประชาคม ใกลโรงเรยี น ตลาด แหลงทองเท่ียว แหลงเรียนรู เชน ที่ศูนยฯ กําพวนที่จัดต้ังอยูในตึกเขียว ซ่ึงเปนแหลงเรียนรูของชุมชนดวย ดวยทําเลท้ังหมดดังกลาวทําใหชุมชนสามารถเขาถึงศูนยฯ ไดสะดวก และท่ีสําคัญคือ การเปนสถานท่ีต้ังท่ีไมมีกําแพง ทาํ ใหช ุมชนสามารถที่จะไป-มาหาสู เขา-ออกไดอยางสะดวก และมีเวลาของการใหบ รกิ ารท่ยี ืดหยนุ เปดกวา งสงู ดวย 2.การมีสวนรว มของชมุ ชน การจัดต้ังคณะกรรมการและผูดูแลศูนยฯ อยางชัดเจน  มีความหลากหลายมาก เชน ในเร่ืองบุคลากร อาจเปนบุคลากรในองคกรหรือมูลนิธิเอง เร่ืองของบทบาทหนา ท่ี เรอ่ื งของความรวมมอื เชน อบต. พช. เปน ตน   3.ระบบอาสาสมัคร นับวาเปนลักษณะเดนศูนยฯ ประเภทนี้ ไมวาจะเปนคณะกรรมการรวม เปนผูดูแลศูนยฯ เปนวิทยากร ฯลฯ โดยมาจากกลุมเด็ก เยาวชนกลมุ อาชพี กลุม องคก รพฒั นาเอกชนดวยกนั เอง ฯลฯ 137  

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ีตองเคล่อื นดวย “ใจ” ของชุมชน   4. ความยดื หยุน อสิ ระและความมงุ มนั่ ในการทาํ งาน เปนอีกปจ จยั หลกั ที่ศูนยฯ ประเภทนี้มีความโดดเดนเพราะการที่ศูนยฯ สามารถที่จะตัดสินใจ บริหารจัดการตนเองได ทําใหการดําเนินงานตาง ๆ เปนไปอยางรวดเร็ว เชน การจัดกิจกรรมตา ง ๆ 5. การมสี วนรวมของเครอื ขา ย เปน ลักษณะเดน ของศูนยฯ ประเภทนี้ ไมว าจะเปนรูปแบบของการรวมกลุม การสรางเครือขาย การใชส่ือ ในการทํางานรวมกันโดยเฉพาะการรวมกลุมหรือเครือขายภาคีท่ีมีการผสมผสานรวมกับกลุมตาง ๆ ของชุมชนดวย นอกจากน้ีลักษณะเดนของผูที่ทํางานในรูปแบบขององคกรภาคประชาสังคมน้ีจะมีลักษณะของนักพัฒนาเครือขาย คือ มีทักษะและความสามารถในการสรา งและขยายเครือขา ยในการทาํ งานรวมกนั แบง ปนและชวยเหลอื กนั เพอื่ การเตบิ โตรวมกนั ทุกฝาย 6.การประชาสัมพันธ ลักษณะเดนอีกขอหน่ึงของศูนยฯ ประเภทน้ี คือ การทํางานท่ีควบคูกับการทําประชาสัมพันธศูนยฯ ผานสื่อทุกประเภทท่ีสามารถหาไดในชุมชน เชน วิทยชุ ุมชน หอกระจายขา ว เคเบ้ลิ ทีวี การบอกตอ ฯลฯ 138  

Thai Telecentre: ศูนยที่ตอ งเคลอ่ื นดวย “ใจ” ของชมุ ชน  กาวตอไปของศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนที่มีแกนนําเปนองคกรพัฒนาเอกชน :มมุ มองของผวู ิจัย Small is Beautiful และ Self Sufficiency นับวาเปนประเด็นท่ีโดดเดนของศูนยฯ ทต่ี ้งั อยใู นองคก รประเภทน้ี ทงั้ นขี้ น้ึ อยูก ับวา ศูนยฯ จะสามารถท่ีจะขยายวงของการใหบริการตาง ๆ สูชุมชนใหมากที่สุดไดอยางไร ในขณะที่ศูนยฯ ก็ตองอยูไดดวยตนเอง เพราะไมมีหนวยงานภาครัฐที่จะมาเปนพ่ีเลี้ยงแบบขาประจําเหมือนศูนยฯที่ต้ังอยใู นองคกรบางประเภท เราอาจจะเคยไดยินคํากลาวของ Henry Doherty วา “คนท่ี ทําความกาวหนาใหกับโลกมากท่ีสุด คือคนที่เรียกรองนอยที่สุด มี ปญหานอยท่ีสดุ เรยี บงา ยท่สี ุด ยดื หยุนท่ีสุด” แนวคิดน้ีนาท่ีจะเปนอีก หนึง่ แนวทางท่ีองคกรพัฒนาเอกชน รวมท้งั พวกเราหลาย ๆ ศนู ยฯ ใช เพราะคงจะเปนการเสียเวลาเปลาท่ีจะมัวแตสาละวนกับปญหา มัว แตสาละวนกันข้ันตอนตาง ๆ แทนท่ีจะมุงไปที่การทํางาน การสราง งาน การสรางฝนที่ยิ่งใหญรวมกัน เพราะฝนท่ียิ่งใหญก็หมายถึง ความสําเร็จทย่ี งิ่ ใหญรว มกันของชุมชนนั่นเอง 139  

Thai Telecentre: ศูนยท่ตี องเคลอ่ื นดว ย ”ใจ” ของชมุ ชน  ศนู ยการเรยี นรู ICT ชมุ ชน : ในมติ ขิ องทหารและมติ ิสื่อ ในการดําเนินงานของศูนยเทเลเซ็นเตอรในประเทศไทย นอกเหนือจากการจัดต้ังและดําเนินงานภายใตการกํากับ ดูแลและสนับสนุนจากหนวยงานประเภทตาง ๆ ขางตนแลว ยังมีหนวยงานอีกหลายประเภทที่ใหความสําคัญและเขารวมโครงการศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนดวย อาทิเชน คายทหาร สถานีวิทยุแหงประเทศไทยประจําจังหวัด ซึ่งในปพ.ศ.2551 ชุมชนท้ังสองประเภทท่ีไดรับการจัดต้ังมีเพียงหนว ยงานและ 1 ศนู ยฯ จึงไมส ามารถถา ยทอดคณุ ลักษณะรวมของหนวยงานไดอยางครอบคลุมนัก แตอยางไรก็ตาม CCDKM ในฐานะทีมวิจัยก็ไดพยายามสรุปมุมมองและขอไดเปรียบที่ไดจากหนวยงานทั้งสองประเภทนี้ไว เพราะถือวาเปนการริเร่ิมท่ีดีเพ่ือที่จะสามารถขยายผลความรวมมือและการดําเนินการไปยังหนวยงานเหลานี้ไดตอ ไป ศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชมุ ชน คา ยพรหมโยธี พ้ืนท่ี ข. ตั้งอยูท่ี คา ยพรหมโยธี หมู 5 ตําบลไมเ ค็ด อําเภอเมือง จังหวัดปราจีนบุรี ศนู ยการเรยี นรู ICT ชมุ ชนสวท.สระแกว ต้ังอยูท่ี สถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศ ไทยจังหวัดสระแกว อําเภอเมือง จังหวัด สระแกว 140  

Thai Telecentre: ศูนยท ตี่ อ งเคลอื่ นดว ย ”ใจ” ของชมุ ชน  บทบาทของคา ยทหารกบั การบรกิ าร ICT ใหก ับชุมชน จากการท่ีไดมีการจัดตั้งศูนยการเรียนรู ICT ชุมชนที่คายพรหมโยธี ซ่ึงเปนหนึ่งในคายทหารหลักของเมืองปราจีนบุรี ซึ่งนับไดวาเปนชุมชนขนาดใหญในระดับหน่ึง เพราะมีจํานวนประชากร และสิ่งอํานวยความสะดวกตาง ๆ เหมือนชุมชนท่ัวไปไมวาจะเปนหองสมุด รานคาตลาด สหกรณ ศูนยเด็กเล็ก กลุมแมบาน ฯลฯ การใหบริการของศูนยฯ ในคายฯ จึงเนนการใหบริการแกชุมชนกลุมตาง ๆ ในคายฯ เปนหลัก ผนวกกับการวางแผนที่จะขยับขยายใหบริการกับเด็ก เยาวชน และประชาชนนอกคายฯ ใหสามารถท่ีจะเขามาใชบริการศูนยฯ และเขามามีสวนรวมในกิจกรรมตาง ๆ ของทั้งของศูนยฯ และของคายฯ มากย่ิงข้ึน ซ่ึงกิจกรรมตาง ๆ ดังกลาว ไดกอใหเกิดมิติใหมของการพัฒนาระหวางชุมชนทั้งในและนอกคายฯ ไมวา จะเปนการสงเสริมความสามัคคี ความรักความเขาใจ การสรางการมีสวนรวม การขยายตลาดของผลติ ภัณฑกลมุ อาชีพท้งั จากในและนอกคา ยฯ บรเิ วณรอบ ๆ หองสมดุ ของคา ยซึง่ เปนสถานที่จัดต้งั ศนู ยฯ เปน ถนนเขา คาย สนามกีฬา สหกรณรานคา ฯลฯ 141  

Thai Telecentre: ศนู ยท ต่ี องเคล่ือนดว ย ”ใจ” ของชุมชน  บทเรียนความสาํ เร็จของศูนยฯ ในคายทหาร จากการดําเนินการของศูนยฯ ในคายฯ ซึ่งมีการใหบริการใชอินเตอรเน็ตและคอมพิวเตอร ตลอดจนการอบรมทักษะคอมพิวเตอรใหแกชุมชนในคายฯ และบริเวณรอบคายฯ โดยเฉพาะกลุมเด็กเยาวชนที่เปนลูกหลานทหารในคาย ซึ่งมีไมกี่ครัวเรือนนักที่จะมีคอมพิวเตอรพรอมอินเทอรเน็ตใชที่บานของตนเอง อีกทั้งกลุมอาชีพที่เปนกลุมแมบานของทหารในคายฯ ทําใหเกิดการพัฒนาการเรียนรู การเปดโลกทัศนและการสงเสริมอาชีพ การคาขาย ชองทางการตลาด อีกทั้งยังถือวาเปนมิติใหมในการใหบ รกิ ารของคา ยทหารสชู ุมชนรอบคายฯ ดว ย 1. การบรหิ ารจดั การ “การบริหารจดั การตามระบบทหาร” ความมีระเบยี บวนิ ยั ของทหาร และชมุ ชนในคายฯ ทําใหเปนลักษณะเดนและเปนรูปแบบเฉพาะของศูนยฯ ที่มีการกําหนดระเบียบวินัยในการวางแผนและการดําเนินงานตลอดจนการใหบริการตาง ๆ ที่เปนระบบและชัดเจน นับวาเปนปจจัยสําคัญที่ทําใหศูนยฯ สามารถที่จะประสบความสาํ เรจ็ ไดไ มยากนกั 2. การจัดกิจกรรมอยางตอเน่ือง “ความสามัคคีและการจัดกิจกรรมอยางตอเนื่องของคนในคายฯ” เน่ืองจากคายทหารจะมีการจัดกิจกรรมตาง ๆ อยางตอเนื่องท้ังในกลุมทหารเองทั้งทหารเกาและทหารใหมที่มีการสับเปล่ียนหมุนเวียนกันมาตลอด โดยเฉพาะกลุมทหารเกณฑจากนั้นก็จะเปนกลุมแมบาน กลุมเด็กและเยาวชน โดยเนนการพัฒนาคนทั้งคายฯ คนทั้งครอบครัว ไมวาจะเปนการพัฒนาทักษะ ICT พื้นฐานใหแกกลุมทหารในระดับตาง ๆการสงเสริมการสรางชองทางการตลาด ชองทางอาชีพใหม ๆ กิจกรรมกีฬาเยาวชนกจิ กรรมของกลุม ศลี ปาชีพของแมบา น ฯลฯ 142  

Thai Telecentre: ศนู ยท ่ตี อ งเคลอื่ นดว ย ”ใจ” ของชมุ ชน   “เทยี นหอม” ภมู ิปญญาจากกลมุ ศิลปาชพี เทียมหอมแมบ า น ป.พัน. 102 รอ นักวิชาการศนู ยฯ CCDKM ไปเปนวทิ ยากรในการจัดการอบรมคอมพวิ เตอรข องศูนยฯ ใหแก ทหารในคา ยและประชาชนรอบนอก 3. การมสี ว นรวมของชุมชน “เปดคายฯ รับชุมชน” การดําเนินงานของคายฯ นอกจากใหบริการแกคนในคา ยฯ แลว ยงั ขยายการบรกิ ารไปยังเดก็ เยาวชน และประชาชนรอบนอกคายฯ ท่ีสนใจอีกดวย การเปดคายฯ ใหคนนอกไดเขามาใชบริการดาน ICT นี้กอใหเกิดกิจกรรมรวมตาง ๆ ตามมาดวย เชน คายกีฬาเยาวชน เปนตน ผนวกกับสถานที่ต้ังศูนยฯ ที่อยูในอาคารหองสมุดประจําคายและสนามกีฬา บริเวณน้ันจึงกลายเปนศูนยฯ รวมหรือศูนยก ลางกิจกรรมตาง ๆ ของคนในคายฯ โดยเฉพาะกลุมเด็กและเยาวชนกาวตอ ไปของศนู ยก ารเรยี นรู ICT ชุมชนในคา ยทหาร: มมุ มองของผวู จิ ัย จากการสัมภาษณและการสังเกตแบบมีสวนรวม พบวาปจจัยความสําเร็จท่ีสาํ คญั ของคายทหารฯ จะมาจากวิสยั ทัศนและการใหความสาํ คัญกับการพัฒนาคนในคายฯ ของผูบังคับบัญชาการคายฯ เก่ียวกับสื่อ ICT ทําใหเกิดการวางแผนการ 143  

Thai Telecentre: ศูนยท ตี่ อ งเคล่ือนดวย ”ใจ” ของชมุ ชน  ดําเนินงานและกิจกรรมสรางสรรคตาง ๆ ตามมา ซ่ึงหลังจากการจัดต้ังศูนยฯ แลวพบวามีอัตราการเขามามีสวนรวมและใชประโยชนทั้งจากคายฯ และจากศูนยฯ ของประชาชนรอบนอกคายฯ สูงข้ึน ทําใหทหารและประชาชนใกลชิดกันมากขึ้นและประชาชนกลาที่จะเขามาในคายฯ มากข้ึน กาวตอไปของศูนยฯ จึงข้ึนอยูกับการขยายฐานการใหบริการทั้งในเชิงปริมาณ และความหลากหลาย และความตอเนื่องของการใหบริการ ฯลฯ เม่ือ ICT สามารถท่ีจะทะลุกําแพงคายทหารไดแลว ลูกหลานและครอบครัวทหาร ทหารระดับช้ันผูนอย ทหารเกณฑ ฯลฯ ลวนแตไดประโยชนทั้งส้ิน เสนแบงระหวางทหารกับชุมชนนับ จากนไี้ ปนา จะเปนเสนทางท่โี รยดวยสวนสวยดอกไมงามบนเสนทาง ของขอ มลู ขา วสารท่ีถา ยทอดและถายเทถึงกนั อยา งตอ เนือ่ งศูนยก ารเรียนรู ICT ชมุ ชนในมติ ิส่ือ- สวท.:การผสานสอื่ ใหมกบั สอ่ื ทองถ่นิ สวท.หรือสถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทย ประจําจังหวัดถือไดวาเปนสื่อสารมวลชนท่ีมีความสําคัญมากท่ีสุดของจังหวัดน้ัน ๆ เพราะเปนส่ือที่สามารถเขาถึงและการถายทอดเร่ืองราว ขอมูลขาวสารตาง ๆ ใหแกคนในจังหวัด โดยมีจุดมุงหมายเพื่อสรางความเทาเทียมและขยายโอกาสในการเขาถึงขอมูลขาวสารตาง ๆโดยเฉพาะท่ีเกี่ยวของกับขาวสาร นโยบายทั้งจากสวนกลาง และจากจังหวัดน้ัน ๆ อีกทั้งยังเปนชองทางการติดตอสื่อสารระหวางคนกลุมตาง ๆ ในจังหวัดน้ัน เชน รายการวิทยุของผูวาราชการจังหวัด “ผูวาฯ พบประชาชน” รายการของเด็กและเยาวชนรายการกลมุ อาชพี รายการเพอ่ื การเกษตร รายการศิลปวฒั นธรรม ฯลฯ 144