บูบู้หนุยอีกัด

1 บบู ชู้ าวเล เครอื งมอื ประมงชาวเล บาฆดั ชาวเล สมหมาย ปิ นพทุ ธศลิ ป์ ๒๗ กนั ยายน ๒๕๖๔ ขอ้ มลู สํารอง : ผศ.สมหมาย ปินพทุ ธศลิ ป์ ชาวเลกระบี : ดร.อรณุ รัตน์ สรรเพ็ชร ชาวเลจังหวดั กระบี กญุ แจ [email protected] รหสั 0813262549 ชาวเลกระบตี น้ ฉบบั กญุ แจ [email protected] รหสั silp0813262549 นามานุกรม บรรณานุกรม ดรรชนคี ํา สมหมาย ปินพทุ ธศลิ ป์ เพมิ เมอื ๑๖ ตลุ าคม ๒๕๖๔ . . กลมุ่ ชาตพิ ันธชุ์ าวเลมวี ถิ ชี วี ติ บนพนื ทผี นื แผน่ ดนิ ชายทะเลและทะเล (สมนั ตรัฐบรุ นิ ทร,์ พระยา : ชาวนํา) ชายฝังทะเลและทะเลเป็ นทรัพยากร ของชาวเล การใชท้ รัพยากรทมี ตี ามชายฝังทะเลและทะเลเพอื การ ยงั ชพี ในอดตี นัน ไมม่ กี ารสะสม ทรัพยากรจงึ มคี วามสมดลุ ตาม ธรรมชาติ ปัจจัย ๔ ทชี าวเลพงึ ตนเองได ้ คอื ยาสมนุ ไพร อาหาร และทอี ยอู่ าศยั มเี พยี งเสอื ผา้ ประการเดยี วทชี าวเลตอ้ งพงึ พงิ กลมุ่ ชนอนื ชาวเลอาศยั เรอื เป็ นหลกั ในการดํารงชวี ติ เมอื จอดพักแรมคา้ งคนื จงึ ขนึ พักตามชายฝัง สรา้ งเพงิ พักพอกนั ลมกนั ฝนดว้ ยไมแ้ ละใบไมท้ มี ตี าม ชายฝัง วสั ดกุ ารกนั ฝาและหลงั คาเป็ นใบไมจ้ ําพวกปาลม์ ไดจ้ ากจาก หวาย มะพรา้ ว คอ้ เตย สาคู วสั ดผุ กู มดั ไดจ้ ากหวายพวน หวายเหมยี

2 เถาวลั ย์ ทกุ วสั ดจุ ะสลายไปกบั ธรรมชาติ เมอื ชาวเลเคลอื นทไี ปอนื เพยี งไมก่ เี ดอื น รอ่ งรอยในการอาศยั บนชายฝังกห็ มดสนิ ไป จะมเี พยี ง เปลอื กหอย กา้ งปลาขนาดใหญ่ ทมี ที บั ถมอยบู่ นพนื ดนิ กาบา๊ ง เรอื งา่ ม มงี า่ มหวั เรอื ใหส้ ภุ าพสตรี ขนึ -ลง เรอื ไดส้ ะดวก (ภาพจาก Sea Gyosies of Malaya) การเคลอื นทที อ่ งไปในทะเล อาศยั เรอื เป็ นบา้ นเคลอื นที เรอื มคี วาม คงทนมากกวา่ เพงิ พักดว้ ยการใชไ้ มท้ งั ตน้ มาขดุ เป็ นเรอื ใชไ้ มเ้ นอื ออ่ น มาตอ่ ขา้ งเรอื ใหผ้ ายกวา้ งขนึ ใชใ้ บไมจ้ ําพวกเตยและใบปาลม์ เย็บดว้ ย หวายเป็ นหลงั คาเรอื ทสี ามารถถอยปลดออกจากเรอื ไปเป็ นหลงั คาเพงิ

3 พักบนชายฝังไดด้ ว้ ย ผา่ นไปหลายรอ้ ยปี ชาวเลจงึ ไดพ้ ัฒนาทพี ักโดย ใชว้ สั ดใุ นถนิ สรา้ งทพี ักแข็งแรงถาวรขนึ การใชเ้ รอื ลอ่ งไปในทะเลในยามคําคนื เป็ นความสามารถพเิ ศษของ ชาวเล วทิ วสั อนั ตาผล (๒๕๖๐) ไดแ้ สดงความเห็นไวใ้ น ชาวเล .... ไมเ่ รร่ อ่ น ..... อกี ตอ่ ไป ไอโ้ หยง่ ไอโ้ หยง้ โหยง้ ไหรเลา่ นอ้ ง โหยง้ ดอกจกิ เร่ คลนื ลมกโ็ หมระดมเท แตช่ าวสเิ หรซ่ เิ รงิ รมย์ เรอื เอย เรอื นอ้ ย เรอื เจา้ จะลอย หรอื วา่ จะจม แตเ่ รอื ชาวเลไมเ่ คยลม่ อา่ นนําจําลม อา่ นฟ้าจําดาว บา้ นชาวเล

4 (ภาพจาก www.phuketdata.net) กลมุ่ ชาตพิ ันธชุ์ าวเลกลมุ่ มอแกนยงั คงใชเ้ รอื งา่ มเป็ นบา้ นลอยนํา สว่ น กลมุ่ อรู ักลาโวยจไดพ้ ัฒนาขนึ ฝังมาสรา้ งเพงิ พักเชงิ ถาวรตามชายหาด ใหค้ นแกแ่ ละเด็กไวใ้ นเพงิ พัก สรา้ งบา้ นใหค้ งทนมากกวา่ เพงิ พัก พอ่ แมอ่ อกไปหาอาหารไกลออกไปจากเพงิ พักนานวนั แตท่ กุ กลมุ่ ยอ่ ยตา่ ง ตอ้ งกลบั ไปรวมกลมุ่ ใหญใ่ นชว่ งกลางเดอื น ๖ และกลางเดอื น ๑๑ ซงึ เป็ นชว่ งทลี มมรสมุ เปลยี นผา่ น ในการรวมกลมุ่ ใหญ่ มพี ธิ กี ารทําอาหาร มากกวา่ ปรกติ มพี ธิ กี ารชาํ ระลา้ งรา่ งกายตนเอง และทบทวนการสรา้ ง เรอื อนั เป็ นการถา่ ยทอดการสรา้ งเรอื รนุ่ สรู่ นุ สบื ตอ่ กนั มา กาบา๊ ง กาบา๊ ง มงี า่ มเป็ นบนั ได เออื อํานวยใหส้ ภุ าพสตรขี นึ -ลง เรอื ไดส้ ะดวก

5 (ภาพจาก Sea Gyosies of Malaya) บรเิ วณทชี าวเลกลมุ่ อรู ักลาโวยจคดั สรรไวเ้ ป็ นเพงิ พักเชงิ ถาวรมกั เป็ น สถานทชี ายหาดทสี ามารถกนั ลมพัดจัดไดท้ งั สองมรสมุ เพราะชาวเลที อาศยั เพงิ พักมจี ํานวนมากขนึ การเดนิ ทางไป-กลบั กน็ อ้ ยวนั ลง จงึ มี ชาวเลผอู ้ าศยั เพงิ พักทไี ดพ้ ัฒนาเป็ นบา้ นทมี นั คงขนึ จํานวนมากขนึ ณ เกาะอาดงั จังหวดั สตลู เกาะลนั ตา จังหวดั กระบี เกาะสเิ หร-่ หาดราไวย์ -ฝังทะเลสะปํ า-แหลมหลา-บา้ นเหนอื บนเกาะภเู กต็ จังหวดั กระบี มชี าวเลอาศยั อยใู่ นอําเภอเมอื งกระบี ๑ แหลง่ อําเภอ เหนอื คลอง ๓ แหลง่ และอําเภอเกาะลนั ตา ๕ แหลง่ บา้ นแหลมตง เกาะพพี ดี อน อําเภอเมอื ง จังหวดั กระบี

6 บา้ นกลาง เกาะจํา ตําบลศรบี อยา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

7

8 บา้ นกลาโหม เกาะจํา ตําบลศรบี อยา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

9

10 บา้ นตงิ ไหร เกาะจํา ตําบลศรบี อยา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

11

12 บา้ นโตะ๊ บาหลวิ ศาลาดา่ น เกาะลนั ตา อําเภอเกาะลนั ตา จังหวดั กระบี

13

14 บา้ นในไร่ ศาลาดา่ น เกาะลนั ตา อําเภอเกาะลนั ตา จังหวดั กระบี บา้ นคลองดาว ศาลาดา่ น เกาะลนั ตา อําเภอเกาะลนั ตา จังหวดั กระบี

15

16 บา้ นหวั แหลม เกาะลนั ตา อําเภอเกาะลนั ตา จังหวดั กระบี

17

18 บา้ นสงั กาอู ้ เกาะลนั ตา อําเภอเกาะลนั ตา จังหวดั กระบี

19

20 บา้ นเกาะจาํ เกาะจํา ตําบลศรบี อ่ ยา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

21 บา้ นกลาง เกาะจํา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

22

23 บา้ นตงิ ไหร เกาะจํา ตําบลศรบี อยา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

24

25 บา้ นมตู ู เกาะจํา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี

26 บา้ นกลาโหม เกาะจํา อําเภอเหนอื คลอง จังหวดั กระบี ประชากรชาวเล จากการสาํ รวจตามแบบขอ้ มลู เมอื เดอื นกนั ยายน ๒๕๖๔ ใน ชาวเลจังหวดั กระบี กญุ แจ [email protected] รหสั 0813262549 นัน ไดร้ วบรวมรายชอื ไวจ้ ํานวน ๒,๓๐๔ คน

27

28

29

30

31

32

33 การจําแนกอาชพี แตล่ ะอาชพี ใหเ้ ห็นวา่ ในอาชพี เหลา่ นันมชี าวเลสําเร็จ การศกึ ษาในระดบั ใด ดงั นี อาชพี ขา้ รัฐการ จํานวน 8 คน ปรญิ ญาตรี จํานวน 1 คน อาชพี ขา้ รัฐการ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา จํานวน 1 คน อาชพี ขา้ รัฐการ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาโท จํานวน 1 คน อาชพี ขา้ รัฐการ สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 1 คน อาชพี ขา้ รัฐการ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 4 คน อาชพี ขา้ รัฐการ สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 2 คน อาชพี ทหาร จํานวน 3 คน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 1 คน อาชพี ทหาร สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี ทหาร สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 1 คน ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 3 คน อาชพี ทําสวน จํานวน 4 คน อาชพี ทําสวน สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 1 คน อาชพี ทําสวน สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 1 คน อาชพี ธรุ กจิ จํานวน 2 คน ประถมศกึ ษา จํานวน 315 คน อาชพี ธรุ กจิ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี จํานวน 2 คน อาชพี ธรุ กจิ สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 92 คน มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 20 คน อาชพี ประมง จํานวน 667 คน ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 236 คน อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อนุปรญิ ญา จํานวน 2 คน อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี ประมง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี พระ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 1 คน อาชพี อาชพี พอ่ บา้ น สําเร็จการศกึ ษาระดบั ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 2 คน อาชพี แมบ่ า้ น จํานวน 180 คน ประถมศกึ ษา จํานวน 102 คน อาชพี แมบ่ า้ น สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 13 คน อาชพี แมบ่ า้ น สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 64 คน อาชพี แมบ่ า้ น สําเร็จการศกึ ษาระดบั อนุปรญิ ญา จํานวน 1 คน อาชพี แมบ่ า้ น สําเร็จการศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา จํานวน 179 คน อาชพี รับจา้ ง จํานวน 196 คน ปรญิ ญาตรี จํานวน 10 คน อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 92 คน อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย จํานวน 28 คน อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั ไมม่ วี ฒุ ิ จํานวน 61 คน อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อนุปรญิ ญา จํานวน 4 คน อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั

34 อาชพี รับจา้ ง สําเร็จการศกึ ษาระดบั ปฐมวยั จํานวน 1 คน อาชพี ทํารา้ นอาหาร จํานวน 2 คน อาชพี รา้ นอาหาร สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 1 คน อาชพี รา้ นอาหาร สําเร็จการศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา จํานวน 2 คน อาชพี อสิ ระ จํานวน 2 คน อาชพี อสิ ระ สําเร็จการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี จํานวน 1 คน อาชพี อสิ ระ สําเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษา จํานวน 1 คน แหลง่ บาฆดั แหลง่ บาฆดั ชาวเลมแี หลง่ บากดั จากบรเิ วณชายฝังทะเลและในทะเล สถาน ทวี างบบู อู ้ กี ดั นัน จะวางในทะเลนอก ไดแ้ กบ่ รเิ วณใกลป้ เู หลา อซี า (เกาะหมา) ปเู หลาบดู ะ ตกู ดลมี า (เกาะหา้ ) ปเู หลาลา โวยจ (เกาะรอก) (ทศั ธยา ชา้ งนํา ใหข้ อ้ มลู )

35

36

37

38

39

40

41 ตกู ดลมี า เป็ นกลมุ่ โขดหนิ ชาวเลไมเ่ รยี กเป็ นกลมุ่ ปเู หลา แตเ่ รยี กตามทมี องเห็นวา่ เป็ นตกู ด (โขดหนิ ) แตกม็ ชี อื แตล่ ะตกู ดเป็ นปเู หลา วา่ ปเู หลาตาโนะ ปเู หลามรี ะ ปเู หลาตอื งะ ปเู หลาลโี หมด้ และปเู หลาบู กกั

42

43

44

45

46 พ.ศ.๒๔๘๑ รัฐมพี ระราชบญั ญัตสิ งวนและคมุ ้ ครองป่ า พ.ศ. ๒๔๘๑ แมจ้ ะมขี อ้ ความทไี มเ่ ป็ น พนื ทขี องเอกชนกต็ าม แตใ่ นทางปฏบิ ตั ิ ม“ี ปัญหาทจี ะตอ้ งนําสบื พสิ จู นว์ า่ เป็ นความจรงิ เชน่ ไร ซงึ ถา้ เป็ นความจรงิ อาจเป็ นเพราะขอ้ บกพรอ่ งในชว่ งการสํารวจ ซงึ เจา้ หนา้ ทไี มส่ ามารถสํารวจไดค้ รบทกุ พนื ทไี ด ้ จงึ ประกาศเขตป่ าสงวนแหง่ ชาตทิ บั ทขี องราษฎร” (สทิ ธกิ ร ศกั ดแิ สง \"กฎหมายทเี กยี วขอ้ ง กบั กบั การจัดการป่ าไม ้ สมหมาย ปินพทุ ธศลิ ป์ สบื คน้ จาก (10) sittikorn saksang - โพสต์ | Facebook ) ยงิ เป็ นพนื ทที งั ถนิ ทอี ยอู่ าศยั ของชาวเล พนื ทที างจติ วญิ ญานของชาวเล และพนื ที บาฆดั ของชาวเล ไมม่ ผี ลใดใดทจี ะมอี ํานาจคมุ ้ ครองใหช้ าวเลถอื สทิ ธติ ามกฎหมายนันได ้ ยงิ มพี ระ ราชบญั ญัตปิ ่ าไม ้ พทุ ธศกั ราช พ.ศ. 2484 ทมี ผี ลถงึ ป่ าชายเลนอนั เป็ นเขตบาฆตั ของชาวเลนัน ลว้ นทําใหช้ าวเลเสยี งภยั กบั กฎหมายทรี ัฐมขี นึ อยเู่ สมอ กวา่ รัฐจะมกี ารอนุโลมใหช้ าวเลใชพ้ นื ที บาฆดั เชน่ “จากเครอื งมอื ประสทิ ธภิ าพสงู เป็ นเครอื งมอื ประสทิ ธภิ าพตําได ้ เชน่ อวนลากแผน่ ตะเฆ่ ขอเปลยี นเป็ นอวนตดิ ตา อวนครอบหมกึ ลอบปลา เบ็ดราว นอกจากนี จากเครอื งมอื กลมุ่ ประสทิ ธภิ าพตํา เป็ นเครอื งมอื กลมุ่ ประสทิ ธภิ าพตําดว้ ยกนั ได ้ เชน่ ครอบหมกึ ขอเปลยี นเป็ น ลอบปู ลอบปลา เบ็ดราว อวนตดิ ตา” (มศี กั ดิ ภกั ดคี ง อธบิ ดกี รมประมง เปิ ดเผยวา่ กรมประมงไดอ้ อก ประกาศ เรอื งหลกั เกณฑก์ ารอนญุ าตใหแ้ กไ้ ขเครอื งมอื ทาํ การประมงในใบอนญุ าตทาํ การประมง พาณชิ ย์ พ.ศ.2563 สมหมาย ปิ นพทุ ธศลิ ป์ สบื คน้ จาก ปรบั เกณฑท์ าํ ประมง แกไ้ ขเครอื งมอื ทาํ กนิ ชว่ ย ชาวเลจบั ปลา (thairath.co.th) เมอื วนั ที ๒๗ กนั ยายน ๒๕๖๔)

47 เครอื งมอื ประมงของชาวเล ชาวเลกลมุ่ ชาตพิ นั ธอุ์ รู กั ลาโวยจ มเี ครอื งในการประมงขนาดเล็กไปจนถงึ ขนาดกลางมาเป็ นเวลา มากกวา่ ๑๐๐ ปี มชี อื เรยี ก คอื มดี พะโตะ๊ ญาโตะ๊ ฉมวกมอื สามงา่ ม ฉมวกปื นยงิ เหล็กแหลม เบ็ด เบ็ดราว อวนหลายชนดิ บบู หู้ นยุ บบู อู้ กี ดั มดี ทาํ ดว้ ยเหล็กกวา้ งประมาณ ๑-๒ ซม. ปลายแหลม ดา้ มไม้ ใชแ้ กะหอยตเิ ตบ๊ ซงึ ไดจ้ ากการใชพ้ ะโตะ๊ กระ เทาะใหห้ ลดุ จากหนิ ใชม้ ดี แกะเปลอื กหอยตเิ ตบ๊ ใหไ้ ดเ้ นอื หอย พะโตะ๊ สรา้ งดว้ ยเหล็ก ยาวประมาณ ๑ ฟตุ มปี ลายขา้ งเป็ นแหลมเล็กและอกี ดา้ นเป็ นปลายแหลมแบนคลา้ ยคม มดี มดี า้ มตรงกลางเหล็กยาวประมาณ ๒ ฟตุ ใชก้ ระเทาะใหเ้ ปลอื กหอยตเิ ตบ๊ หลดุ ออกจากเปลอื กอกี ดา้ นหนงึ และกระเทาะหอยตเิ ตบ๊ หลดุ ออกจากหนิ

48

49 อวน ราฆา