การจัดการสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา

การจดั การสนามเด็กเลน่ ฯประกอบดว้ ย ๒ ส่วนได้แก่ (๑) คณะกรรมการพัฒนาสนามเด็ก ๒สว่ นท่ี เล่นสร้างปัญญาและเครือข่ายในและนอกพื้นท่ีที่สนับสนุน โดยจัดเป็นโครงการอบรมเชิง ปฏบิ ัตกิ ารและจติ อาสา (๒) แนวทางการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา รูปแบบ วธิ ีเล่น วัสดอุ ปุ กรณ์ มีขนั้ ตอนในการด�ำเนินการ ประกอบดว้ ย ๓ ระยะ ไดแ้ ก่ ๑) ระยะเตรยี ม การ โดยการรวบรวมขอ้ มูล ทบทวนข้อมูลทุนทางสังคม และศกั ยภาพในพืน้ ที่ เพื่อน�ำมา ใช้ในการพัฒนาการด�ำเนินงาน และสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ซึ่งมีทุนทางสังคม และศักยภาพทีเ่ ก่ียวข้อง ดงั นี้ องคก์ ารบรหิ ารส่วนต�ำบลเมืองปอน ผบู้ ริหาร สมาชิกสภา กรรรมการศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ ผใู้ หญบ่ า้ น กำ� นนั ผปู้ กครอง ประธานชมุ ชน คณะกรรมการ ชมุ ชน ผนู้ �ำแหลง่ เรยี นรู้ หน่วยงานภาคเี ครือข่าย เชน่ สภาเดก็ และเยาวชน โรงพยาบาล ส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล อสม. หรือกล่มุ ผู้สูงอายุ กลมุ่ จิตอาสาแรงงาน เปน็ ต้น มีการสง่ บุคลากรเข้าร่วมอบรมเชิงปฏิบัติการ ประชุมแต่งต้ังคณะท�ำงาน ประกอบด้วยคณะ กรรมการอ�ำนวยการท่ีคอยอำ� นวยความสะดวก ดแู ลความเรยี บร้อย คณะกรรมการฝ่าย สถานท่ีในการเตรียมสถานท่ี วางผงั ประมาณการ คณะกรรมการฝา่ ยประสานงานและ ปฏิคมคอยตดิ ต่อประสานงานกบั ฝา่ ยตา่ งๆทัง้ ภาครฐั และเอกชน คณะกรรมการฝ่ายพัสดุ มีหนา้ ทจี่ ดั หาวัสดุ อปุ กรณ์ในการกอ่ สรา้ งสนามเด็กเลน่ สร้างปญั ญา คณะกรรมการฝ่าย การเงนิ และบญั ชีในการเบกิ จา่ ยงบประมาณและบญั ชี และคณะกรรมการฝ่ายติดตามและ ประเมนิ ผล โดย สสส.รว่ มกบั งานการศกึ ษาส�ำนกั ปลัดรับผดิ ชอบโดยตรง กำ� หนดบทบาท หน้าท่ีทีม และร่วมกันจัดท�ำแผนปฏิบัติการเพ่ือสร้างและด�ำเนินกิจกรรมสนามเด็กเล่น สร้างปัญญา ๒) ระยะด�ำเนินการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ประกอบด้วย (๑) กิจกรรมอบรมเชิงปฏบิ ตั ิการเพอ่ื เสริมสร้างและพฒั นาการเรียนร้ขู องเดก็ ปฐมวยั ด้วย สนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา โดยชุมชนทอ้ งถิ่น ซงึ่ มี อาจารย์ ดสิ กร กุนธร ประธานมลู นิธิ สนามเด็กเล่นสร้างปัญญามาเป็นวิทยากร (๒) กิจกรรมสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดยมีการด�ำเนนิ การสร้างสนามเด็กเล่น ตามแบบแปลน ๕ ฐาน โดยแบ่งกลุ่มผูเ้ ข้าอบรม จติ อาสา ผปู้ กครอง คณะกรรมการสถานศึกษา และพนกั งาน เจ้าหน้าท่อี งค์การบริหาร ส่วนต�ำบลเมืองปอน ตามค�ำส่ังแต่งตั้งมอบหมายงานของแต่ละฝ่าย ได้แก่ ฐานที่ ๑ สระน�้ำอนิ จัน มีผเู้ ข้าอบรม ชา่ งกอ่ สร้าง ปูน ทราย ท�ำโครงสร้าง ฐานท่ี ๒ สระทารก (สำ� หรับเด็ก ๒ – ๕ ขวบ) มผี ้เู ขา้ รบั การอบรม จิตอาสา ผปู้ กครอง ช่วยกันปรับพื้นท่ี วางผ้ายางพลาสติก วางระบบประปา ฐานท่ี ๓ ค่ายกลสไปเดอร์แมน มีทีมงานจาก องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลบา้ นทบั อบต.เครอื ข่าย ร่วมเปน็ พธิ ีกร และมีผู้เขา้ อบรมการ สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 225

ผกู เชอื กรปู แบบตา่ ง ๆ ใหม้ ลี ักษณะคล้ายใยแมงมมุ บันได และแบบหอ้ ยโหน ฐานท่ี ๔ หัดว่ายน้ำ� มีช่างได้วางผงั ช่างประปาวางระบบนำ�้ ปรับพน้ื ที่ แต่ยังอยู่ในระยะดำ� เนินการ และ ฐานท่ี ๕ เรือสลัดลงิ มีการวางฐาน เช่อื มโครงสรา้ งตามแบบ ซ่ึงมีช่าง อบต. เมอื งปอน ควบคุมการก่อสร้าง โดยผ้เู ข้าร่วมอบรม จิตอาสารว่ มกันในการเทพน้ื และยัง อย่ใู นระหวา่ งดำ� เนินการตอ่ ๓) ระยะการจดั การหลังสร้างและดำ� เนินการแล้วเสรจ็ เมือ่ ด�ำเนินการสรา้ งสนามเดก็ เล่นสรา้ งปญั ญาเสรจ็ เรยี บรอ้ ย จะมีคณะทำ� งาน ผปู้ กครอง ได้ รว่ มกนั กำ� หนดขอ้ ตกลง ในการเรียนรสู้ �ำหรับเดก็ โดยครู ศพด.เป็นผูด้ ูแล และบริหาร คณะกรรมการตดิ ตามและประเมนิ ผล จดั ดแู ลความเรียบร้อย ประสานการซอ่ มบำ� รงุ กับ กองชา่ ง จัดตารางเรียนรสู้ ำ� หรับเดก็ ใน ศพด. เปดิ ให้เปน็ สถานทเ่ี รียนรสู้ ำ� หรบั โรงเรยี น ในระดบั ประถมศึกษาทั้งในและนอกพื้นท่ี ศพด.ในพน้ื ท่แี ละนอกพน้ื ทที่ จี่ ะมาเรยี นรู้ ทง้ั ใน เวลา และนอกเวลาราชการ โดยมีครู ศพด. ผู้ดูแลเด็ก เจ้าหน้าที่องค์การบริหาร ส่วนต�ำบลเมืองปอน ท่ีได้รับการแต่งตั้งเป็นเวร คอยเป็นวิทยากร ตลอดจนเป็นผู้ดูแล ความเรียบรอ้ ย โดยมีคณะกรรมการติดตามประเมนิ ผล ร่วมกบั ครศู พด.คอยตดิ ตามและ ประเมินผล และรายงานผลการเล่นด้วยสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดยใช้แบบประเมิน พัฒนาการเด็กปฐมวยั ๔ ด้าน (ด้านรา่ งกาย สตปิ ัญญา อารมณ์ และสงั คม) โดยการ สังเกตความสนใจ ทักษะการเล่น ทกั ษะทางอารมณ์ จากการประเมินหลงั มกี ารกอ่ สรา้ ง สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา เดก็ และผูป้ กครองไดเ้ รยี นรู้ในการป้องกันการจมนำ�้ เดก็ ได้รับ การพฒั นากลา้ มเนอ้ื จากการเลน่ ปนี ปา่ ย สรา้ งจนิ ตนาและการเรยี นรใู้ หก้ บั เดก็ ครอบครวั มีกิจกรรมร่วมกัน ร่วมกันเสริมพัฒนาการ ทักษะการเรียนรู้ส�ำหรับเด็ก รวมถึงการมี สว่ นรว่ ม เป็นเจา้ ของในการสร้างและดแู ลร่วมกนั และการมสี ่วนรว่ มของชุมชน ทั้งการ ระดมทุน ระดมแรงในการสร้าง และจัดการสนามเด็กเลน่ สรา้ งปญั ญา เกิดความรว่ มมือ กันของภาคเี ครอื ขา่ ยทัง้ ภายในและภายนอกองค์กร หลังจากการด�ำเนินการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญาได้ส่งผลดีต่อพัฒนาการของ ผู้ทเ่ี กยี่ วขอ้ งทง้ั ผู้บริหาร สมาชิกสภา ครผู ูด้ แู ลเด็ก ผูป้ กครอง และเด็ก ดังนี้ (๑) ผลท่ี เกิดกับผู้ดูแลเด็ก ผู้ดูแลเด็กสามารถเรียนรู้กับฐานการเรียนรู้ในแต่ละฐาน สามารถจัด กจิ กรรมพฒั นาการได้หลากหลายกิจกรรม เกิดความสนกุ สนาน ไดร้ บั การยอมรับมากขึน้ จากผูป้ กครอง รูจ้ ากวิธกี าร วางแผน แก้ปญั หา ประสานงาน ตลอดจนคิด วิเคราะห์ วิจัย ในกระบวนการเรียนการสอน (๒) ผลทเ่ี กิดกบั เด็กนักเรยี น ไดแ้ ก่ เดก็ ไดพ้ ัฒนาด้าน กล้ามเนื้อมดั เลก็ กลา้ มเนอ้ื มัดใหญ่ (ร่างกาย) จากการเลน่ ฐานคา่ ยกล ปนี ปา่ ย และ 226

ห้อยโหน ทำ� ให้เหน็ ถึงพัฒนาการดา้ นร่างกายเหน็ ไดช้ ัด เชน่ เด็กหญิงนก (นามสมมตุ )ิ จากทีไ่ ม่กล้าเล่น ปนี ป่าย กลวั ความสูง แต่พอมาทดลองท�ำซ�้ำๆ บ่อยๆ จนท�ำใหส้ งั เกต ไดว้ ่า เด็กเรม่ิ มีกลา้ มเนื้อแขน ขา ท่มี ีความแขง็ แรงข้ึน สามารถปีนปา่ ยได้อย่างคลอ่ งตัว ตลอดจนแนะน�ำเพ่ือนๆด้วยกันให้สามารถเล่นฐานค่ายกลได้ เด็กได้เกิดการพัฒนาด้าน อารมณ์ และจิตใจ ตัวอยา่ งเชน่ เด็กชายนนท์ (นามสมมุติ) ซงึ่ เปน็ เด็กท่ชี อบรอ้ งไหเ้ วลา มาโรงเรยี น พอได้มาเล่นสนามเด็กเล่นสร้างปญั ญา กจิ กรรมกลางแจง้ เด็กมอี ารมณ์ท่ีดี ยม้ิ แยม้ แจม่ ใส ไมร่ อ้ งไหเ้ วลามาศนู ยเ์ ดก็ และไดส้ อบถามผปู้ กครอง ปรากฏวา่ เดก็ อยาก มาโรงเรียน อยากมาเลน่ สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา เด็กได้พฒั นาการดา้ นสังคม ตัวอย่าง เชน่ เด็กชายนาย(นามสมมุต)ิ เป็นเด็กขีอ้ าย ชอบเลน่ คนเดยี ว ไมช่ อบเลน่ กับเพือ่ นในกลุ่ม ปรากกฎวา่ เม่ือมสี นามเด็กเลน่ สรา้ งปญั ญา ทำ� ใหเ้ ปน็ คนท่รี ่าเริง อารมณด์ ี พูดมากข้นึ เข้ากบั เพ่ือนๆงา่ ยขนึ้ มปี ฏิสมั พนั ธ์ มนี ้ำ� ใจ รู้จักรอคอย เดก็ ไดพ้ ฒั นาการดา้ นสตปิ ัญญา ทำ� ใหเ้ ด็กได้คิด วเิ คราะห์ หาเหตผุ ล แก้ปัญหาจากการเล่น เชน่ วธิ ีการเล่นท่ีปลอดภัย ไม่ใหเ้ จ็บ ไมใ่ หล้ ้ม แก้ปัญหาในการปนี ป่าย เพอ่ื ไม่ใหม้ ีการตก (๓) ผลต่อการบริหาร จัดการ การบรหิ ารจัดการทมี่ ีประสทิ ธิภาพมากขึ้น เกิดเครอื ขา่ ยทง้ั ภาครฐั และเอกชนให้ เกดิ การบรู ณาการรว่ มกบั หนว่ ยงานในระดบั พน้ื ทแี่ ละระดบั จงั หวดั ตลอดจนเกดิ กฎ กตกิ า รว่ มในการบริหารจดั การ รับผดิ ชอบ ดแู ลรกั ษา และปรบั ปรงุ พฒั นาตอ่ ไปในอนาคต ๒สว่ นที่ สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 227

ภาคเหนอื ตอนล่าง สนามเด็กเลนสรางปญญาตามรอยพระยคุ ลบาท เทศบาลตำบลพุเตย อำเภอวเิ ชยี รบุรี จังหวัดเพชรบรู ณ มูลนธิ ิรว ม อปพร. เดก็ ๐-๕ ป ๓๒๐ คน (๔.๒๖%) กตญั ู อายุ ๐-๒ ป ๘๙ คน (๒๗.๘๑%) จุดพุเตย กลุม จติ อาสา อายุ ๓-๕ ป ๒๓๑ คน (๗๒.๑๙%) เเรงงาน ไดร ับเงนิ อุดหนุนเพือ่ เล้ยี งดเู ดก็ เเรกเกดิ ๓๑ (๙.๖๙%) ภาคเี ครือขาย กำนัน,ผใู หญบาน น้ำหนักต่ำกวาเกณ ๖ คน ผนู ำชมุ ชน,สท. พกิ าร ๒ คน ฝน ผุ ๑๕ คน ผูปกครอง อยกู ับพอเเม ๒๕๑ คน (๗๙.๔๐%) อยูก ับปยู าหรอื ตายาย ๕๐ คน (๑๔.๙๓%) สภาเดก็ เเละ -งบประมาณ อยูก ับญาติ ๑๙ คน (๕.๖๗%) เยาวชน -บุคลากร ทต.พเุ ตย -วสั ดุ -อปุ กรณ -สถานที่ ผลลัพธ ชมุ ชน สรา งการมีสวนรวม กาวเเรกเขาสู -สำรวจสถานท่ี ที่เกิดข้ึน ของคนในชมุ ชน สนามเด็กเลน -ขอรบั การสนับสนนุ งบ เทศบาลตำบลพุเตย ประมาณ เด็ก ครอบ องคก รชมุ ชน เชน ดำเนนิ การ -ไดรบั คัดเลือกเปนศนู ย ครวั -กลมุ สรางสขุ สงู วัย กอ สรา ง ฝกอบรม -สง เสริม -กลมุ สภาเด็กเเละเยาวชน -เขาอบรมการสราง พัฒนาการ ทง้ั ๔ ดา น -เสริมสราง สนามเด็กเลน -เดก็ ไดรบั การดเู เล ครอบครวั อบอุน -ศูนยฝกอบรมรนุ ท่ี ๒ อยา งเอาใจใสจ าก -วางแผนรวมกับภาคี ครอบครวั เเละชมุ ชน เครอื ขา ย -ใชแ รงงานจติ อาสา เดก็ มพี ฒั นาการท่ดี ีข้นึ -ออกเเบบตามการเรียนรู -เดก็ เรยี นรทู ุกดา นตาม ว่งิ เขยงปลายเทา กลามเนอื้ มัดเลก็ มดั ใหญ มาตรฐานวันละ ๑-๒ รอบ ชอบเลน คนเดียว เเข็งเเรงขน้ึ เลนกบั เพ่อื น ตามกิจกรรมทกี่ ำหนด เชน เลานิทานใตตน ไม รอ งใหง อเเง อยากมาโรงเรยี นทกุ วนั -ต--พจิดป-ัด-ัฒจตทรวทัดาะดนิเมำทชคลาหุมปรำกอลราครงาะากัะณรกหงเสเามหะปดูตรกนิล็กรใรรชผกัะกรเหลสมามลตูรินกักเรผารสรียลตู นรรู สงเสริมการ ไมอยากมา เตรียมชุดวา ยน้ำมาโรงเรยี น เรยี น สง เสรมิ โรงเรียน เพอื่ ใหครูพาเลนสนามเด็กเลน บำรุงรักษา การเลน ดเู เล พฒั นา -จัดทำตารางการดูเเล หลักสูตร -เลน เเละปน ปา ยตาม (ครูเวร,งานปองกันฯ) ความชอบอยางอิสระ การตรวจสอบเเละดูเเล เสรี ใหส นามเดก็ เลน ใชงาน ไดป กติเเละเกดิ ประโยชน ภาพที่ ๒.๙ สนามเด็กเล่นสรา้ งปัญญา เทศบาลตำ� บลพเุ ตย อ�ำเภอวิเชยี รบรุ ี จังหวดั เพชรบรู ณ์ 228

สนามเดก็ เล่นสร้างปญั ญา เทศบาลตำ�บลพเุ ตย อำ�เภอวเิ ชียรบรุ ี จงั หวัดเพชรบูรณ์ นางจนิ ตนา ทองใจสด นายกเทศมนตรี เทศบาลต�ำบลพุเตย เบอรโ์ ทร ๐๘๑-๘๑๑๑๑๑๙ เทศบาลต�ำบลพเุ ตยมีพื้นทีร่ บั ผิดชอบจ�ำนวน ๙ หม่บู ้าน ๒,๑๖๖ ครัวเรอื น ประชากร ๒ส่วนที่ ๗,๕๑๗ คน อตั ราส่วนเพศชาย ๙๕ คนต่อเพศหญงิ ๑๐๐ คน อตั ราพึง่ พงิ รวม ๕๔ คน และ พึง่ พิงวัยเดก็ ๒๑ คน ตอ่ ประชากรวยั แรงงาน ๑๐๐ คน ร้อยละ ๖๐ ของกลุม่ วยั เจริญพนั ธ์สุ มรสแล้ว รอ้ ยละ ๓.๐ ครวั เรือนทม่ี เี ด็ก ๐-๑๕ ปี อาศยั อยู่ ๔๗๑ หลังคา เรอื น ร้อยละ ๒๑.๗ เดก็ ชว่ งอายุ ๓-๕ ปี ร้อยละ ๓๐.๗ เข้าเรยี นในศนู ยพ์ ฒั นาเด็กเลก็ สังกัดเทศบาลต�ำบล ส่วนที่เหลือเข้าเรียนกับสถานศึกษาเอกชน และสถานศึกษาของรัฐ ในและนอกพ้ืนท่ี หรือใกลก้ บั ที่ทำ� งานของผู้ปกครอง รอ้ ยละ ๗.๕ เป็นเด็กชว่ งอายุ ๖-๑๒ ปี เรียนในสถานศกึ ษาเอกชนในพื้นที่ ๒ แห่ง และของรฐั ๑แหง่ สถานะสขุ ภาพเดก็ ชว่ ง ๓-๕ ปพี บว่ารอ้ ยละ ๒.๖ (๖ คน) มภี าวะทุพโภชนาการ มคี วามพิการ ๒ คน รอ้ ยละ ๑๐ ป่วยโรคเรื้อรัง เชน่ เบาหวาน ธาลสั ซเี มีย โรคหัวใจ เปน็ ต้น ในศนู ย์พัฒนาเดก็ เลก็ มปี ัญหาช่องปากต้องส่งตอ่ ๑๕ คน ๔ ใน ๕ ของเดก็ ท่อี ายุน้อยกว่า ๕ ปอี าศัยอยกู่ ับ บดิ าและมารดา นอกนน้ั อาศยั อยกู่ บั ญาติ ปยู่ า่ ตายาย บดิ ามารดาแยกทาง หรอื ไปทำ� งาน ตา่ งจังหวดั ตา่ งอำ� เภอ ส่วนเดก็ ชว่ งอายุ ๖-๑๒ ปี พบปัญหาขาดสารอาหาร ครอบครวั ยากจน เปน็ ตน้ การดแู ลกลุม่ วัยเดก็ โดยเทศบาลตำ� บลพเุ ตย รว่ มกบั สถานศกึ ษา หน่วยบริการสุขภาพ และทุนทางสังคมในพน้ื ที่ มบี ริการอยา่ งน้อย ๓ เรอื่ ง ได้แก่ (๑) การจัดหลกั สตู รการ เรียนรู้ในชั้นเรียน และการเรียนรู้ในชุมชน โดยการฝึกวินัยการอยู่ร่วมกัน ภาวะผู้น�ำ การดูแลตนเองตามวยั เป็นต้น (๒) การบรหิ ารจดั การ เชน่ การพฒั นาศักยภาพผ้สู อน แกนน�ำกลุ่ม องค์กรชุมชน จัดให้มีอาหารและน�้ำดื่ม อาคารสถานท่ี การสุขาภิบาล ท่ีเพียงพอ ได้มาตรฐาน และ (๓) การจดั การสิง่ แวดลอ้ มทเ่ี ออ้ื ต่อสขุ ภาพ ภายในอาคาร หรอื พนื้ ทที่ ำ� การ และภายนอก เชน่ สนามเดก็ เลน่ พนื้ ทโ่ี ลง่ เพอ่ื ใหเ้ ดก็ ไดว้ งิ่ และเลน่ อสิ ระ สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 229

พื้นสนามเด็กเล่นท่ีปลอดภัย พื้นที่เรียนรู้อื่นๆ เช่น พ้ืนที่การคัดแยกขยะ แปลงผัก ปลอดสาร โรงเพาะเหด็ และเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน เปน็ ต้น ประสบการณ์เทศบาล ต�ำบลพุเตยในฐานะเป็นศูนย์ประสานงานการจัดการเรียนรู้เด็กและเยาวชน พบว่าพื้นท่ี สร้างสรรค์ พื้นท่ที �ำกิจกรรม พ้นื ท่ีเล่น ส�ำหรับเดก็ มคี วามส�ำคัญตอ่ พฒั นาการ และการ เรียนรู้ ซึ่งจะช่วยให้เด็กได้สัมผัสกับธรรมชาติ และช่วยให้เด็กได้เรียนรู้อย่างมีความสุข ช่วยพัฒนาสมองตามหลักการเรียนรู้ผ่านการเล่นสอดคล้องกับการพัฒนาสมองในเด็ก ๓ ปขี ึ้นไป เทศบาลต�ำบลพุเตยได้สมัครเข้าร่วมโครงการพัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดย กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ร่วมกับส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม สุขภาพ และมูลนธิ ิสนามเด็กเลน่ สรา้ งปญั ญา และได้รบั การคดั เลือกให้เป็นศูนย์ฝกึ อบรม การสรา้ งสนามเดก็ เล่นสรา้ งปัญญา พรอ้ มจัดท�ำหลกั สตู รฝึกอบรมส�ำหรบั ต�ำบลเครอื ข่าย ในกลุ่มจังหวัด ที่สมัครเข้าร่วมโครงการพัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา มีเป้าหมาย ในการสรา้ งและการจัดการสนามเด็กเลน่ สร้างปัญญา ๒ ส่วน ๑) จดั การเรียนรูแ้ นวทาง ในการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญาส�ำหรับต�ำบลเครือข่ายที่สมัครเข้าร่วมโครงการ ๒) ด�ำเนินการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา แนวทางการจัดการ และใช้ประโยชน์ อยา่ งตอ่ เนอื่ งโดยมปี ระชากรเปา้ หมายทจี่ ะใชป้ ระโยชนจ์ ากสนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญาอยา่ ง นอ้ ย ๓ กลมุ่ ได้แก่ (๑) เดก็ ทีเ่ รียนในศนู ยพ์ ฒั นาเด็กเล็กช่วงอายุ ๒-๔ ปี จ�ำนวน ๗๑ คน เพศชาย ๔๔ คน เพศหญิง ๒๗ คน (๒) กล่มุ เด็กนกั เรยี นจากโรงเรยี นเอกชน ๒ แหง่ โรงเรยี นสังกัดส�ำนกั งานการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน ๑ แหง่ ท่ีเขา้ มาเรยี นรู้เป็นชว่ ง (๓) เด็กชว่ งอายุ ๖-๑๒ ปี ๔๑๑ คน รอ้ ยละ ๗.๕ พรอ้ มผู้ปกครอง มีเปา้ หมายให้เทศบาล ต�ำบลพเุ ตยมที กั ษะในการจัดการสนามเด็กเลน่ สร้างปัญญา และสามารถสร้างการเรยี นรู้ ส�ำหรับเดก็ ปฐมวยั เดก็ วยั เรียน จนสามารถจัดการความรู้จากกระบวนการพฒั นาสนาม เด็กเล่นสร้างปัญญาได้ รวมถึงการเป็นพื้นท่ีเรียนรู้ส�ำหรับเครือข่ายชุมชนท้องถ่ินที่สนใจ สมัครเข้าร่วมโครงการสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา และสามารถน�ำประสบการณ์ที่ได้ เรียนรไู้ ปจดั การ และสร้างสนามเด็กเล่นสรา้ งปญั ญาท่ถี กู ต้องตามหลักการ เอ้ือประโยชน์ ตอ่ กล่มุ เดก็ ที่เปน็ เป้าหมายและครอบครวั ในพืน้ ทตี่ นเองได้ จากประสบการณ์ในการพัฒนา และจัดการเรียนรู้ส�ำหรับกลุ่มเด็กด้วยสนามเด็กเล่น สร้างปัญญา เทศบาลต�ำบลพุเตยในฐานะเจ้าภาพหลัก มีการจัดการข้อมูลในการ ดำ� เนนิ การ ได้แก่ (๑) ขอ้ มลู กลุ่มเด็กท่สี ามารถใช้บรกิ ารสนามเด็กเลน่ สร้างปญั ญา เช่น 230

กล่มุ เดก็ ช่วงอายุ ๓-๕ ปี ต้องเล่นภายใตก้ ารดูแลของครใู นศนู ยพ์ ัฒนาเด็กเลก็ เดก็ ช่วง ๒ส่วนท่ี อายุ ๖-๑๒ ปี เม่ือเล่นต้องอยู่ในความดูแลของผู้ปกครอง (๒) เครื่องมือ หรือกลไก ประกอบการจัดการสนามเดก็ เล่นฯ ประกอบด้วย ๒ สว่ นไดแ้ ก่ (๑) คณะกรรมการพัฒนา สนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญาและเครอื ขา่ ยในและนอกพนื้ ทที่ สี่ นบั สนนุ (๒) แนวทางการสรา้ ง สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา รูปแบบ วิธีเล่น วัสดุอุปกรณ์ มีข้ันตอนในการด�ำเนินการ ประกอบดว้ ย ๒ ระยะ ไดแ้ ก่ ๑) ระยะเตรยี มการ และสร้างสนามเด็กเลน่ สร้างปัญญา โดยการทบทวนขอ้ มลู ทนุ ทางสงั คม และศกั ยภาพในพน้ื ท่ี เพอ่ื นำ� ใชใ้ นการพฒั นาการดำ� เนนิ งาน และสรา้ งสนามเด็กเลน่ สร้างปญั ญา ซ่ึงมที ุนทางสงั คมและศักยภาพท่เี กยี่ วข้อง ดงั นี้ เทศบาลตำ� บลพุเตย ผู้บรหิ าร สมาชิกสภาเทศบาล กรรรมการศูนย์พฒั นาเดก็ เล็ก ผู้ใหญ่ บา้ น ก�ำนนั ผู้ปกครอง ประธานชมุ ชน คณะกรรมการชมุ ชน ผนู้ �ำแหลง่ เรียนรู้ เช่น สภาเด็กและเยาวชน โรงเรียนสร้างสุขผู้สูงอายุ หรือกลุ่มสร้างสุขสูงวัย กลุ่มจิตอาสา แรงงาน มูลนิธิร่วมกตัญญูจุดพุเตย เป็นต้น แต่งตั้งคณะท�ำงาน ประกอบด้วย คณะ กรรมการอำ� นวยการ และคณะทำ� งานหลกั ประกอบดว้ ย ทกุ สว่ นราชการในสงั กดั เทศบาลฯ โดยกองการศึกษารับผิดชอบโดยตรง ก�ำหนดบทบาทหน้าที่ทีม และร่วมกันจัดท�ำแผน ปฏิบัตกิ ารเพ่ือสรา้ งและด�ำเนนิ กิจกรรมสนามเดก็ เล่นสรา้ งปญั ญา ประกอบดว้ ย (๑) ทีม จัดการ มีบทบาทจัดการกลุ่มเรียนรู้ส่ีฐานทั้งแบบแปลนของฐาน วัสดุอุปกรณ์ท่ีจ�ำเป็น กลุ่มผู้ที่มีส่วนร่วมในการด�ำเนินการแต่ละฐาน พร้อมผู้ประสานฐานย่อยซ่ึงเป็นพนักงาน ของเทศบาล และ(๒) ทมี ชา่ งประกอบด้วยทีมหลักมาจากกลุม่ จติ อาสาแรงงาน ตามความ เชยี่ วชาญงานชา่ ง และพนกั งานกองชา่ ง ได้แก่ ฐานที่ ๑ สระน้ำ� อนิ จัน มชี ่างกอ่ สรา้ ง ปูน ทราย ท�ำโครงสร้าง ฐานท่ี ๒ สระทารก(ส�ำหรับเด็ก ๑-๒ ขวบ) มีช่างปูน ช่างประปา ท�ำระบบน�้ำ ฐานที่ ๓ ค่ายกลสไปเดอร์แมน มีทีมอาสาสมัครของมูลนิธิ รว่ มกตญั ญจู ดุ พุเตย ทำ� การผกู เชอื กรูปแบบตา่ งๆ ให้มลี กั ษณะคลา้ ยใยแมงมมุ ฐานที่ ๔ หดั ว่ายน้ำ� มีช่างปูน ช่างประปา ท�ำระบบนำ�้ และ ฐานท่ี ๕ เรือสลดั ลงิ ก�ำลงั ด�ำเนนิ การ การก�ำหนดพื้นท่ีท่ีเหมาะสม ต้องด�ำเนินการตามเง่ือนไขในการสร้างสนามเด็กเล่นสร้าง ปัญญาใหเ้ ปน็ ไปตามบริบทของพื้นท่ี มขี อ้ จำ� กดั ขัน้ ต�ำ่ คอื ขนาดพ้ืนที่ ตน้ ไม้ ลักษณะที่ต้งั อยู่ในพ้ืนที่ใกล้ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก คนท่ัวไปเข้าถึงได้สะดวกและชุมชนเห็นชอบ และมี ข้อตกลงในการใช้พื้นที่ ๒) ระยะการจัดการหลังสร้างและด�ำเนินการแล้วเสร็จ เม่ือ ด�ำเนนิ การสรา้ งสนามเด็กเลน่ สร้างปัญญาเสร็จเรียบรอ้ ย คณะท�ำงาน ผูป้ กครอง ได้รว่ ม กันก�ำหนดข้อตกลง ในการเรียนรู้ส�ำหรับเด็ก โดยครูศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเป็นผู้ดูแล สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 231

และบริหารจัดดูแลความเรียบร้อย ประสานการซ่อมบ�ำรุงกับกองช่าง จัดตารางเรียนรู้ สำ� หรบั เดก็ ในศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ เปดิ ใหเ้ ปน็ สถานทเี่ รยี นรสู้ ำ� หรบั โรงเรยี นในระดบั ประถม ศึกษาท้ังในและนอกพื้นท่ี นอกเวลาราชการเจ้าหน้าท่ีเวรของเทศบาลเป็นผู้ดูแลความ เรียบรอ้ ย และเฝา้ ระวังให้เกดิ ความปลอดภัย เนือ่ งจากจะมผี ปู้ กครองพาลูกมาเลน่ ในช่วง เย็น และปิดบรกิ ารหลัง ๑๘.๐๐ น.ทางศูนยพ์ ฒั นาเด็กเลก็ ได้ประเมนิ การตดิ ตามผลการ เล่นดว้ ยสนามเด็กเล่นสรา้ งปญั ญา โดยใชแ้ บบประเมนิ พัฒนาการ ๔ ดา้ นประกอบดว้ ย ดา้ นรา่ งกาย สตปิ ญั ญา อารมณ์ และสงั คม และประเมนิ ดว้ ยการสงั เกตความสนใจ ทกั ษะ การเลน่ ทักษะทางอารมณ์ ของเดก็ โดยครปู ระจ�ำชั้น ดำ� เนินการ ๒ ชว่ งเวลา ได้แก่ (๑) จะตรวจคดั กรอง สงั เกต และประเมนิ พฤตกิ รรม และการเจบ็ ปว่ ยทกุ วนั (๒) ตรวจประเมนิ พฒั นาการตามรอบบริการแบบละเอยี ดทกุ ๓ เดือน ท่ผี ่านมาผลท่ีเกิดขน้ึ ต่อเดก็ ชว่ ง ๒-๔ ปี ทเ่ี รียนในศนู ยพ์ ัฒนาเด็กเลก็ คือ เด็กไดร้ ับ การเสริมพัฒนาทง้ั ๔ ดา้ น รา่ งกาย อารมณ์ สงั คม และสติปัญญาไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ตามวยั มีทักษะการคดิ เด็กกล้าคดิ กลา้ ท�ำ กลา้ เลน่ กล้าตัดสินใจ เดก็ ไม่กลวั นำ�้ สรา้ ง ความค้นุ เคย “น้องใกล้ไกลอายุ ๓ ปี ๘ เดือน อาศัยอยู่กับพ่อและแม่มาโรงเรียนชอบแยกตัว ไมเ่ ล่นกับเพอื่ น ไม่ฟงั ครู เวลาวิ่งจะเขยง่ ปลายเท้าตลอด ครูจดั ตารางใหเ้ ล่นที่สนามเด็ก เลน่ สรา้ งปัญญาอยา่ งนอ้ ยสปั ดาหล์ ะ ๓ วนั นาน ๒ เดอื น สังเกตเห็นสหี น้า อารมณ์เมอื่ มาโรงเรียนของน้องเปลยี่ นไป ดูมคี วามสุข ยิ้มแย้มแจม่ ใส ไม่งอแง และเมอื่ ถงึ เวลาที่ครู จัดให้ลงไปเล่นที่สนามฯ เดิมชอบเล่นคนเดียวเริ่มสนใจเพื่อนมากข้ึน จนติดกลุ่มเพ่ือน ชอบเลน่ นำ้� ชอบปนี ปา่ ยตาขา่ ย มคี วามแขง็ แรงของกลา้ มเนอ้ื มดั เลก็ และกลา้ มเนอ้ื มดั ใหญ่ เพิม่ ข้นึ ผูป้ กครองบอกวา่ ตอนน้ีนอ้ งอยากมาโรงเรยี นทกุ วนั ” “น้องโปเต้ อายุ ๓ ปี ๓ เดอื น ช่วงเข้ามาเรยี นใหม่ ชอบเล่นตามมมุ เลน่ คนเดยี ว ไมส่ งุ สงิ กบั ใคร ตรงไหนทม่ี เี พอื่ นเยอะนอ้ งกจ็ ะปลกี ตวั ออกหา่ ง และชอบรอ้ื คน้ สง่ิ ของ เมอื่ ผา่ นการเลน่ ท่ีสนามเดก็ ฯ น้องโปเตจ้ ะมคี วามกลา้ ตัดสินใจและไมก่ ลวั ชอบปีนป่ายตาขา่ ย เล่นน�้ำ อยากมาโรงเรยี นทุกวัน คยุ เก่งข้นึ และชอบเลน่ กบั เพอ่ื น “ เด็กและผู้ปกครองได้เรียนรู้ในการป้องกันการจมน้�ำ เด็กได้รับการพัฒนากล้ามเนื้อ จากการเล่น ปีนป่ายและสร้างจินตนาและการเรียนรู้ให้กับเด็ก ครอบครัวมีกิจกรรม ร่วมกัน ร่วมกันเสริมพัฒนาการ ทักษะการเรียนรู้ส�ำหรับเด็ก รวมถึงการมีส่วนร่วม เป็นเจ้าของในการสร้างและดูแลร่วมกัน และการมีส่วนร่วมของชุมชนทั้งการระดมทุน 232

ระดมแรงในการสรา้ ง และจดั การสนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา เกดิ ความรว่ มมอื กนั ของภาคี เครอื ขา่ ยท้งั ภายในและภายนอกองคก์ ร พื้นทเี่ ปน็ ต้นแบบการบรหิ ารจดั การสนามเด็กเล่น สรา้ งปัญญาแกอ่ งค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ อ่ืน และผู้ท่ีสนใจ จนเป็นแหลง่ เรยี นรู้ในการ ดูแลเด็กปฐมวยั เดก็ และเยาวชน “นอ้ งใบเตย อายุ ๔ ปี ๕ เดือน หอ้ งพ่ีแมวเหมียว เวลามาโรงเรียน นอ้ งใบเตยเม่ือ มาถงึ โรงเรยี นจะรอ้ งไห้ งอแงทกุ วนั ทำ� ใหผ้ ปู้ กครองและครจู ะตอ้ งคอยปลอบและใหก้ ำ� ลงั ใจน้องใบเตยเป็นประจ�ำได้ไปเล่นน�้ำกับเพื่อนหลังจากได้เล่นน้�ำกับเพื่อนๆท่ีสนามเด็กเล่น สรา้ งปัญญา ทำ� ให้นอ้ งใบเตย ไมร่ อ้ งไห้ ไม่งอแง ในการมาโรงเรียน และนอ้ งใบเตยจะ เตรียมชดุ วา่ ยน้�ำมาโรงเรยี นเรยี นด้วย เพอ่ื ใหค้ รพู าเลน่ สนามเด็กเล่น และส่งิ ที่ชอบมาก ทสี่ ุดคือการเล่นน�ำ้ ท�ำใหน้ ้องมีความสุข สนกุ สนาน ท่สี �ำคัญได้สนิทกบั เพ่ือนๆ มากข้ึน” ๒สว่ นท่ี สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 233

ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตอนบน เทศบาลตำบลหลุบ อ.เมอื งกาฬสินธุ จ.กาฬสนิ ธุ การมีสว นรวมสรา งสนามเดก็ เลน สรางปญ ญา สถานการณ/กลมุ เปาหมาย การขับเคลอ่ื นงาน ครู ผปู กครอง จำนวนประชากรทง้ั หมด ๑๑,๖๓๒ คน อปพร. เดก็ เด๐็ก-๕๐-ป๕ ป๓๖๒๓๖ค๒นค(น๓.๑๓๑.๑%๑)% เทศบาลตำบลหลุบ ชาย ๒๐๐ คน หญงิ ๑๖๒ คน ศพด.ตำบลหลบุ จิตอาสา คณะกรรมการ ศพด. รา นคา ในชมุ ชน อาเยดุ ็ก๐๐-๓-๓ปป ๒ ๕๒๗๕๗คนคน(๗๗๐๐.๙.๙๙%๙%) กำนัน/ผูใ หญบ าน อาเยดุ ็ก๓๓--๕๕ปป  ๑๑๐๐๕๕ คคนน(๒๒๙๙..๐๐๑๑%%) ผนู ำทอ งที่ รพ.สต. สถานภาพอยูอาศยั กลุม อสม. อยกู ับพอและแม ๓๕๑ คน อยูกบั พอ หรอื แม ๒ คน ปราชญช าวบาน อยกู บั ปู ยา ตา ยาย ๙ คน สรางการเรยี นรู กจิ กรรมสรางการเรียนรกู บั เด็ก การดแู ล/กฏกติกา กิจกรรมการปฐมพยาบาลเบอื้ งตน อบรมครผู ดู ูแลเด็กและผดู แู ลสนามเด็กเลน กำหนดวนั ในการเลน แจง ขอ ปฏบิ ตั ิใหผูปกครอง การมสี ว นรวมของชมุ ชน เตรยี มชุดสำรอง จัดกิจกรรมทำความสะอาด ประชุมสรางความเขาใจในชุมชน สนามเด็กเลน ทุกอาทติ ย แตง ตงั้ กรรมการสนามเดก็ เลน ปรบั สภาพพนื้ ท่เี พ่ือทำการกอสราง ปรบั สภาพแวดลอมเอือ้ ตอ การเรียนรสู ำหรบั เดก็ ข้นั ตอนการดำเนนิ งาน ผลตอ ครอบครวั การดูแลอ/พากรัฒมฏณนกาตสกงัิกาคารมดสา ตนปิ รญางญกาาย จดั ประชุมชแ้ี จงกับชุมชน สรา งความสัมพนั ธร ะหวา งครอบครวั กับเดก็ กจิ กรรม Play and learn แตง ตัง้ คณะกรรมการดแู ลสนามเด็กเลน มที ักษะในการดูแลเดก็ กิจกรรมคิดกอนเลน ปรบั สถานทดี่ ำเนินการกอ สราง กจิ กรรมเสริมทกั ษะชีวติ เด็ก จดั อบรมการปฐมพยามบาลเบ้อื งตน ทกั ษะในการวา ยน้ำ กำหนดกฏกติกา การเลน การดูแล กจิ กรรมเพอื่ นชว ยเพื่อน ผลท่ีเกดิ กบั เดก็ ผลทีเ่ กดิ ในชมุ ชน มสี ขุ ภาพแขง็ แรง มจี ินตนาการ มีแหลงเรียนรูในชมุ ชน มีระเบียบวินัย มคี วามรบั ผดิ ชอบ เกิดจิตอาสาพัฒนาทองถ่นิ รจู กั ชว ยเหลือผูอนื่ เกิดทักษะการเลน กลาคิด กลา ทำ กลาเลน ภาพท่ี ๒.๑๐ สนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา เทศบาลตำ� บลหลบุ อำ� เภอเมอื ง จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ 234

สนามเด็กเล่นสร้างปญั ญา เทศบาลตำ�บลหลุบ อำ�เภอเมอื ง จังหวัดกาฬสนิ ธ์ นายสนุ ทร บญุ ไสว นายกเทศมนตรีตำ� บลหลุบ เบอรโ์ ทร ๐๔๓-๖๐๐๖๗๙ เทศบาลตำ� บลหลบุ มีพ้ืนท่รี บั ผิดชอบจำ� นวน ๑๖หมบู่ า้ น ๓,๕๐๘ ครัวเรอื น ประชากร ๒สว่ นที่ ท้ังหมด ๑๑,๖๓๒ คน มเี พศชาย๕,๘๑๕ คน เพศหญงิ ๕,๘๑๗ คน เด็กอายุ ๐-๕ ปี ๓๖๒ คน ชาย ๒๐๐ คน หญิง ๑๖๒ คน เด็กอายุ ๐-๓ ปี ๒๕๗ คน ร้อยละ ๗๐.๙๙ เดก็ อายุ ๓-๕ ปี ๑๐๕ คน รอ้ ยละ ๒๙.๐๑ มีเดก็ อายุ ๒-๕ ปี เข้าเรยี นในศนู ยพ์ ฒั นา เดก็ เล็กสงั กัดเทศบาลตำ� บลหลุบ ๑๕๘ คน เข้าเรียนในศูนย์พฒั นาเดก็ เล็กเทศบาลต�ำบล หลุบ ๑๒๐ คน และศูนย์พัฒนาเดก็ เล็กวัดโพธ์ิชยั คอนเรยี บ ๓๘ คน สถานภาพอยูอ่ าศยั อยู่กบั พอ่ และแม่ ๓๕๑ คน คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๙๖.๙๖ อยู่กับพ่อหรอื แม่ ๒ คน คดิ เปน็ ร้อยละ ๐.๕๕ อยกู่ ับปยู่ ่า ตายาย ๙ คน คิดเป็นรอ้ ยละ ๒.๔๙ เทศบาลตำ� บลหลบุ มกี ารจดั ใหม้ กี ารดแู ลเดก็ ปฐมวยั โดยรว่ มมอื ภาคเี ครอื ขา่ ยทงั้ ภายใน และภายนอกพนื้ ทโ่ี ดยไดเ้ ขา้ รว่ มโครงการการเรยี นรเู้ ดก็ ปฐมวยั ทอ้ งถนิ่ ไทยผา่ นการเลน่ กบั กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น มีภาคีเครือข่ายในพื้นท่ีได้แก่ โรงเรียน สถานศึกษา รพ.สต. หน่วยบริการสุขภาพ และทุนทางสังคมอื่นๆที่เก่ียวข้องในพื้นที่ในการจัดหาวัสดุ ส�ำหรับการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญาร่วมกับภาคีเครือข่าย โดยมีเป้าหมายเพ่ือ ส่งเสริมการเรียนรู้ในการเล่นของเด็กปฐมวัย ซึ่งมีประชากรเป้าหมายที่จะใช้ประโยชน์ จากการสร้างสนามเดก็ เลน่ สร้างปัญญา ไดแ้ ก่ (๑) เดก็ เล็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาล ตำ� บลหลบุ จำ� นวน ๑๒๐ คน (๒) เดก็ วยั เรยี นในเขตพนื้ ทบ่ี รกิ ารเทศบาลตำ� บลหลบุ จำ� นวน ๓๔๗ คน (๓) ผู้ปกครอง ผู้ดูแล จ�ำนวน ๑๓๓ คน มีการจัดกิจกรรมในการดูแล เด็กปฐมวัยทั้ง ๔ ด้าน ได้แก่ (๑) การสร้างการเรียนรู้ โดยจัดให้มีสนามเด็กเล่น ซ่ึงมีกจิ กรรมใหเ้ ดก็ ไดเ้ รียนรูใ้ นสนามเดก็ เลน่ โดยแบง่ ออกเป็น ๓ ฐาน ไดแ้ ก่ ฐานท่ี ๑ “สระนำ้� อิน จัน” ฐานที่ ๒ “สระทารก” ฐานท่ี ๓ “คา่ ยกล SPIDER MAN” ซง่ึ การ เลน่ จะชว่ ยใหเ้ ดก็ ไดส้ มั ผสั กบั ธรรมชาติ และชว่ ยใหเ้ ดก็ ไดเ้ รยี นรอู้ ยา่ งมคี วามสขุ ชว่ ยพฒั นา สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 235

สมองตามหลกั การเรยี นรผู้ า่ นการเลน่ สอดคลอ้ งกบั การพฒั นา และจดั การเรยี นรใู้ นชมุ ชน กับกลุ่มอาชีพ ภูมิปัญญาในท้องถ่ินได้แก่ สมุนไพรในชุมชน ขนมและของเล่นพื้นบ้าน นอกจากนี้ยังพัฒนาศักยภาพ ครู ผู้ดูแลเด็กโดยจัดอบรมการปฐมพยาบาลเบ้ืองต้น (๒) การสร้างการมสี ว่ นร่วม เชน่ การสง่ เสริมใหช้ ุมชนมีสว่ นรว่ มในการดแู ลเด็กปฐมวัย โดยรว่ มเป็นคณะกรรมการสรา้ งสนามเด็กเล่น พัฒนาศกั ยภาพครู ผปู้ กครองหรอื ผดู้ ูแล เดก็ มีแกนนำ� กลุ่ม ท่ีท�ำหน้าทใี่ นการดแู ลความปลอดภัยในการเลน่ และการปฐมพยาบาล เบ้ืองต้นส�ำหรับเด็ก สร้างการมีส่วนร่วมในการจัดหาวัสดุที่ใช้ในการสร้างสนามเด็กเล่น สร้างปัญญา เป็นต้น (๓) การสร้างการดูแลและกฎกติกาในการเล่นเป็นการส่งเสริม พัฒนาการดา้ นสังคมให้เด็กมกี ฎระเบยี บ รู้จักแบ่งปนั เออื้ เฟื้อ เรียนรูก้ ารอย่รู ่วมกนั ใน สังคม กระบวนการพัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปญั ญามีการด�ำเนนิ งานดังน้ี (๑) จัดตงั้ คณะ กรรมการด�ำเนินงานตามโครงการฯ ก�ำหนดบทบาทหน้าที่รับผิดชอบในโครงการ (๒) ส�ำรวจ/ปรับพ้ืนท่ีท�ำสนามเด็กเล่น (๓) ประชุมวางแผนการด�ำเนินงานสร้างสนาม เด็กเล่น (๔) ประสานงาน ความร่วมมือภาคีเครือข่าย งบประมาณ วัสดุ ส่ิงของ (๕) จัดประชุมท�ำความเข้าใจเกี่ยวกับการดูแลรักษาและการใช้งาน ประโยชน์จากสนาม เด็กเลน่ กำ� หนดขอ้ ตกลง ในการเรียนรู้สำ� หรับเดก็ โดยครูศนู ยพ์ ัฒนาเดก็ เลก็ เป็นผดู้ ูแล และบริหารจัดดูแลความเรียบร้อย ประสานการซ่อมบ�ำรุงกับกองช่าง จัดตารางเรียนรู้ สำ� หรบั เดก็ ในศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ เปดิ ใหเ้ ปน็ สถานทเี่ รยี นรสู้ ำ� หรบั โรงเรยี นในระดบั ประถม ศกึ ษาทงั้ ในและนอกพน้ื ที่ (๖) ประเมนิ ผลทเ่ี กดิ ขนึ้ กบั เดก็ กลมุ่ เปา้ หมายโดยใชแ้ บบประเมนิ พฒั นาการ ๔ ดา้ นประกอบดว้ ย ดา้ นรา่ งกาย สตปิ ญั ญา อารมณ์ และสงั คม และประเมนิ ด้วยการสงั เกตความสนใจ ทกั ษะการเล่น ประเมินผลต่อครอบครัวและชุมชน ผลลพั ธท์ เ่ี กดิ ขึ้น ได้แก่ (๑) ผลต่อเด็กปฐมวยั คอื เด็กไดร้ บั การพัฒนาท้งั ๔ ด้านทง้ั ด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญาได้เหมาะสมตามวัย กล้าคิด กล้าท�ำ กล้าตัดสินใจ มีจินตนาและการเรียนรู้สนุกสนาน มีรอยย้ิมและเสียงหัวเราะได้เรียนรู้ใน การป้องกันการจมน�้ำ สร้างความคุ้นเคยให้กับเด็กในการเล่นน้�ำ รวมทั้งได้เรียนรู้การ ท�ำกิจกรรมร่วมกันสร้างความสัมพันธ์และมิตรภาพที่ดีต่อกัน (๒) ผลต่อครอบครัว เกดิ ปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งครอบครวั กบั เดก็ ในการสง่ เสรมิ การเลน่ ในสนามเดก็ เลน่ (๓) ผลตอ่ ชุมชนเกิดความสามัคคีและการมีส่วนร่วมในชุมชน เกิดการประสานงานและแบ่งบทบาท หนา้ ท่แี ละเกิดจติ อาสาในชมุ ชน 236

ปัจจัยเงื่อนไขของความส�ำเร็จ (๑) การวางแผนอย่างเป็นระบบ มีข้ันตอนท่ีชัดเจน (๒) มกี ารสรา้ งการมสี ว่ นรว่ มและกำ� หนดผรู้ บั ผดิ ชอบ (๓) มกี ารประสานงานและการสรา้ ง ความเขา้ ใจในองคก์ รและชมุ ชน (๔ )มเี ครอื ขา่ ยชว่ ยหนนุ เสรมิ และมหี นว่ ยงานทรี่ บั ผดิ ชอบ โดยตรง (๕) มงี บประมาณสนับสนุนเพียงพอและมีจติ อาสาในพ้ืนที่ ๒สว่ นที่ สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 237

ทต.ผึ่งแดด อ.เมืองมกุ ดาหาร จ.มกุ ดาหาร การขบั เคล่ือนงาน เทศบาลตำบลผงึ่ แดด ศพด.บานหนองไผ ศพด.วดั สระบัว ครผู ปู กครอง กองชาง กองคลัง ศพด.วดั เฉลิมชยั ศพด.วดั กาญจนประดษิ ฐ ผูนำทอ งท่ี สถานศึกษา การสรา งการเรยี นรู และการเลน สำหรับเดก็ ปฐมวัย เดก็ ๐-๕ ป ๒๓๗ คน (๓.๘๑%) ชาย ๑๓๐ คน (๕๔.๘๕%) เขาเรยี น ศพด. ในพ้นื ที่ ๑๑๘ คน (๗๑.๐๘%) อายุ ๒-๕ ป ๑๖๖ คน (๗๐.๐๔%) หญิง ๑๐๗ คน (๔๕.๑๕%) เขาเรียน ศพด.นอกพน้ื ท่ี ๔๘ คน (๒๘.๙๒%) ส๑ร.า งกสารนมาีสมวเดน็กรเว ลมน การเร๒ีย.นกราูโ รดสยรกาางรเลน ๓. การดูแลรักษา ๑. สรางความตระหนกั ของทุกภาคสวน ๑. แตงตง้ั คณะกรรมการบรหิ ารสนามเดก็ เลน ๑. กำหนดผูรบั ผิดชอบดแู ล ๒. สรา งความเขาใจแนวทางการดำเนินงาน ๒. จัดทำหลักสตู ร และแนวปฏบิ ตั ใิ นการ ๒. ประชมุ ตรวจสอบ บำรงุ รักษา ซอมแซม ๓. การเตรียมพื้นท่ี และการกอ สราง ๓. ปรบั ปรงุ ภมู ทิ ัศนใ หส วยงาม ปลอดภัย จดั กจิ กรรมการเลน จัดหาวสั ดุ อุปกรณ เครื่องมอื ระดมทุน ๓. อบรมใหค วามรู ครู ศพด. ในการจัดการเลน ๔. อาศรมลิง แรงงาน และการมีสวนรวมของชมุ ชน ๔. จัดทำตารางจดั กจิ กรรมการเลน ทุกวนั ศกุ ร บานตน ไม ๕. ครูสอนเด็กฝก การทรงตวั แตล ะฐาน ๑๔.๐๐-๑๔.๓๐ น. ๑. สระนำ้ อนิ จนั ๒. สระน้ำทารก ๓. คา ยกลปน ปาย สไปเดอรแมน การคิดวิเคราะห มีวินยั ทางสังคม ชว ยเหลือตนเอง สนามเดก็ เลน ในชวี ิตประจำวนั สรางปญ ญา มีวิถีชีวิต สังคม วฒั นธรรม ตอเดก็ ตอครอบครัว ตอชมุ ชน - สง เสริมพัฒนาการทั้ง ๔ ดาน สรางความอบอุนในครอบครัว - ศนู ยรวมการจัดกิจกรรม - เดก็ มีความอดทน รจู กั รอคอย มีปฏสิ ัมพันธก ัน อยดู วยกนั การเลน สำหรับเด็ก ลดคาใชจ ายในการซอื้ ของเลน มรี ะเบยี บวินยั กลา คดิ กลา ทำ กลา แสดงออก หรือพาเด็กไปเทยี่ วหา งสรรพสินคา - ชมุ ชนเกิดความรว มมือกนั รูจกั แบง ปน รจู กั ชวยเหลอื ตนเอง เพอ่ื พัฒนาเด็กในชุมชน ลดการดโู ทรทัศนแ ละเลน โทรศัพท มจี ติ นาการ คดิ สรางสรรค ไดอยภู ยั ธรรมชาติ ภาพที่ ๒.๑๑ สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา เทศบาลต�ำบลผึ่งแดด อ�ำเภอเมืองมุกดาหาร จงั หวดั มุกดาหาร 238

สนามเด็กเล่นสรา้ งปัญญา เทศบาลตำ�บลผึง่ แดด อำ�เภอเมือง จังหวัดมกุ ดาหาร นายวิลัยพนม สพุ ร นายกเทศมนตรีตำ� บลผง่ึ แดด เบอร์โทร ๐๔๒-๖๓๖๔๐๐ เทศบาลตำ� บลผงึ่ แดด อำ� เภอเมอื ง จงั หวดั มกุ ดาหาร มอี าณาเขตพน้ื ที่ ๒๔ ตาราง ๒สว่ นที่ กโิ ลเมตรหรอื ประมาณ ๑๕,๐๐๐ ไร่ ลักษณะภมู ปิ ระเทศสว่ นใหญ่เปน็ พ้ืนราบลมุ่ และ บางสว่ นเปน็ ทด่ี อน มลี ำ� นำ้� ไหลผา่ นหลายสาย หมบู่ า้ นในเขตเทศบาล ๑๓ หมบู่ า้ น ๑,๕๔๔ ครวั เรอื น ประชากร ๖,๑๓๙ คน เพศชาย๓,๐๗๙ คน รอ้ ยละ ๕๐.๑๕ เพศหญงิ ๓,๐๖๐ คน รอ้ ยละ ๔๙.๘๔ มีประชากรเดก็ ปฐมวัย ๐-๕ ปี จำ� นวน ๒๓๗ คน คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๓.๘๑ ของประชากรทงั้ หมด เพศชาย ๑๓๐ คน รอ้ ยละ ๕๔.๘๕ เพศหญงิ ๑๐๗ คน รอ้ ยละ ๔๕.๑๕ เป็นเดก็ อายุ ๒-๕ ปี ๑๖๖ คน เขา้ เรียน ศพด.ในพน้ื ที่ ๑๑๘ คน รอ้ ยละ ๗๑.๐๘ เขา้ เรยี น ศพด. นอกพ้นื ท่ี ๔๘ คน ร้อยละ ๒๘.๙๒ ดา้ นสขุ ภาพ พบเดก็ ๔ คน น้�ำหนักค่อนขา้ งมาก การเจ็บป่วยทั่วไปในชว่ ง ๖ เดอื นทผี่ ่านมา ได้แก่ เปน็ หวัด ๓๕ คน ไข้ ๑๐ คน ทอ้ งเสีย ๑๒ คน หอบเหนอ่ื ย ๕ คน และเจบ็ ปว่ ยดว้ ยโรคมือ เท้า ปาก ๓ คน การดแู ลเดก็ ปฐมวยั ของเทศบาลตำ� บลผง่ึ แดด รว่ มกบั ทนุ ทางสงั คม ไดแ้ ก่ ผนู้ ำ� ทอ้ งที่ สถานศกึ ษา ศพด.บา้ นหนองไผ่ ศพด.วดั เฉลมิ ชยั ศพด.วดั สระบวั ศพด.วดั กาญจนประดษิ ฐ์ และผ้ปู กครองเด็ก และทนุ ทางสงั คมอื่นๆ ในชุมชน มีการดูแลทีส่ ำ� คัญคือ ๑) การสรา้ ง การเรียนรู้ โดยพฒั นาหลักสูตรการเรียนรสู้ �ำหรบั เด็กปฐมวัยทง้ั ดา้ นรา่ งกาย จิตใจ สังคม และสตปิ ัญญา ส่งเสรมิ การเรยี นร้นู อกหอ้ งเรียนจากแหล่งเรียนรูใ้ นชุมชน และการเรยี นรู้ ผา่ นการฝึกปฏิบตั ิ ๒) การดแู ลสุขภาพ จัดบริการสขุ ภาพที่ รพ.สต. การดูแลเด็กท่ี ศพด. การดแู ลปอ้ งกนั โรค สรา้ งเสรมิ ภมู คิ นุ้ กนั โรค ดแู ลสขุ ภาพฟนั และ ๓) การสรา้ งสงิ่ แวดลอ้ ม ทเี่ อื้อต่อเดก็ จัดสิ่งแวดลอ้ มในบา้ นและในชุมชนให้ปลอดภยั การปรับปรุงสิ่งแวดลอ้ มใน ศพด. เพื่อส่งเสรมิ การเลน่ และทำ� กิจกรรมสำ� หรับเด็ก โดยสร้างสนามเด็กเล่นสรา้ งปญั ญา สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 239

การด�ำเนินโครงการสนามเด็กเล่นสร้างปัญญาของเทศบาลต�ำบลผ่ึงแดด ได้รับการ สนับสนุนงบประมาณจากกรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ร่วมกับส�ำนักงานกองทุน สนบั สนุนการสรา้ งเสริมสขุ ภาพ (สสส.) ดำ� เนนิ การสร้างสนามเด็กเล่นท่ี ศพด.วัดเฉลมิ ชัย มีการดำ� เนนิ งานแบง่ เปน็ ๔ ระยะ คอื ๑) ระยะเตรียมการ มีการประชมุ ประชาคม คณะผบู้ ริหารเทศบาลตำ� บลผึ่งแดด คณะกรรมการ ศพด. ผู้น�ำชมุ ชนผู้ใหญบ่ ้านหมู่ที่ ๑ กำ� นนั ตำ� บลผง่ึ แดด ผปู้ กครองนกั เรยี นศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ วดั เฉลมิ ชยั เพอ่ื ปรกึ ษาหารอื ใน การสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา จากนั้นเตรียมพ้ืนท่ีโดยกองช่าง กองการศึกษา รว่ มกับ ศพด. มูลนธิ สิ นามเด็กเล่นสรา้ งปญั ญา และอาสาสมัครชา่ งในชุมชน โดยเลอื ก พ้ืนที่บริเวณที่มีต้นไม้ใหญ่ให้ร่มเงาตลอดทั้งปี การร่างแบบ ก�ำหนดขอบเขตฐานการ เรียนรู้ และจัดหาวัสดุอุปกรณ์ ๒) ระยะด�ำเนินการสร้างสนามเด็กเล่น ประกอบด้วย ๔ ฐาน คอื ฐานที่ ๑ สระน้ำ� อนิ จนั สำ� หรับเด็ก ๒-๔ ขวบ จัดทำ� บอ่ ทรายทั้งราบและ เนินทราย พน้ื ทราย เนินดิน ฐานที่ ๒ สระทารก สำ� หรบั เด็ก ๑-๓ ขวบ ประกอบด้วย สระน้�ำมีระดับเอียง มีทางเดินรอบกว้าง มีนำ�้ พกุ ลางสระ น้ำ� พขุ ้างสระ มีสไลเดอร์เตยี้ ๆ ฐานที่ ๓ คา่ ยกล Spider Man ส�ำหรบั เดก็ ๓-๕ ขวบ ประกอบดว้ ย บ่อทรายกันกระแทก โครงเสาไม้เนื้อแข็ง เชอื กใยยกั ษ์ผกู มดั กันเป็นตาข่าย และฐานท่ี ๔ เรอื สลดั ลงิ อาศรม ลิง ห้องสมดุ ลิง ประกอบด้วย บ้านตน้ ไม้ ชัน้ บนเป็นลานกว้างสำ� หรบั อ่านหนังสอื นิทาน ๓) ระยะการจดั กิจกรรมสนามเด็กเล่นสรา้ งปญั ญา ศพด. น�ำกจิ กรรมการเล่นกำ� หนดไว้ ในหลักสูตรการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย จดั ท�ำแนวปฏิบัตแิ ละคมู่ ือการใชส้ นามเด็กเล่นสร้าง ปัญญา อบรมครูใน ศพด.ให้มีความรู้ความเข้าใจการจัดกิจกรรมการเล่นโดยใช้สนาม เด็กเลน่ สรา้ งปัญญา จดั ทำ� ตารางการใช้สนามเดก็ เลน่ และผู้รับผดิ ชอบดูแลขณะเด็กเลน่ ใน สนาม โดยให้เด็กเล่นในสนามทุกวันศกุ ร์ เวลา ๑๔.๐๐-๑๔.๓๐ น. และหมุนเวียนนำ� เด็ก ใน ศพด. ท้งั ๔ แหง่ มาเล่นในสนาม โดยไดร้ บั อนญุ าตจากผปู้ กครองเด็ก มีการก�ำหนด กฎ กติกาในการใชส้ นาม การปอ้ งกนั อุบัติเหตุ และการดแู ลรักษา คอื เดก็ ใน ศพด. วดั เฉลมิ ชัยเลน่ สนามเดก็ เลน่ ฐาน Spider Man ไดท้ กุ วัน ฐานสระทารกและสระนำ�้ อนิ จนั เลน่ ทกุ วนั ศกุ ร์ เวลา ๑๔.๐๐-๑๔.๓๐ น. เด็กใน ศพด.อ่นื ๆ มาเล่นในสนามทกุ วันศกุ ร์ เวลา ๑๒.๐๐-๑๒.๓๐ น. หมุนเวยี นกนั ครงั้ ละ ศพด. เด็กอน่ื ๆ ท่อี ยู่ในชมุ ชนเลน่ สนามเด็ก เลน่ ทกุ วันเสาร์เวลา ๑๐.๐๐-๑๒.๐๐ น. โดยหา้ มนำ� วัสดุอปุ กรณท์ ีอ่ าจท�ำใหเ้ กิดอันตราย ของมคี มต่างๆ เขา้ ในสนามเดก็ เลน่ โดยเด็ดขาด และระยะท่ี ๔) การดูแลบ�ำรงุ รักษา โดย การมีสว่ นรว่ มของคนในชมุ ชน บา้ น วัด โรงเรยี น ครูใน ศพด.สำ� รวจความปลอดภยั และ 240

การช�ำรุดของสนามทุกสัปดาห์ หากมีจุดเส่ียงอันตราย ประสานท่ีกองช่างเพ่ือซ่อมแซม ๒ส่วนที่ ดแู ลปรบั ภมู ทิ ศั นบ์ รเิ วณโดยรอบทกุ เดอื น และสรา้ งการมสี ว่ นรว่ มของผปู้ กครองเมอื่ มกี าร ประชุมผู้ปกครองประจ�ำภาคเรียนจะร่วมกันท�ำความสะอาดและปรับปรุงภูมิทัศน์โดยรอบ ศพด. และสนามเด็กเลน่ ผลลัพธ์ของด�ำเนินโครงการสนามเด็กเล่นของเทศบาลต�ำบลผึ่งแดด ก่อให้เกิด ผลตอ่ เดก็ คือ ร่างกายแขง็ แรง พฒั นากลา้ มเนอ้ื มดั ใหญ่ มดั เลก็ ฝึกการทรงตัวท้งั ในนำ้� และทรงตัวบนราวเชือกกลางอากาศ การเคลื่อนไหวบนทรายละเอียด ทางลาด ลานดิน ระนาบลูกคลนื่ ยกตวั อยา่ งเชน่ “นอ้ งต้นข้าวอายุ ๒ ขวบครงึ่ มีพัฒนาการดา้ นการเคลอ่ื นไหวและการทรงตัวยงั ไม่ มั่นคง จึงได้จัดให้น้องลงเล่นในสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดยเดินทรงตัวรอบสระน้�ำ อนิ จนั เดนิ ทรงตวั ในทางลาด ระนาบลกู คลื่น และลานดนิ ครั้งละ ๑๐-๑๕ นาที รวม ท้งั การทรงตัวในนำ้� และการปนี ป่ายและทรงตัวในฐาน Spider Man เม่อื เวลาผ่านไป ประมาณ ๓ เดอื น พบวา่ มกี ารพัฒนาด้านกลา้ มเนื้อมัดใหญด่ ีขึ้น ทรงตวั เวลาเดนิ ได้ดี และสามารถทรงตัวในการว่ิงได”้ นอกจากน้ีการเล่นในสนามเด็กเล่นสร้างปัญญายังก่อให้เกิดความสนุกสนานจากการ เล่นน�้ำ เล่นทราย ปัน้ ดินตามจินตนาการ การปีนปา่ ย ฝกึ การมรี ะเบียบวนิ ยั การเรยี นรู้ ทั้งกายและใจ ฝึกการคิดและการตัดสินใจดีด้วยตนเอง เด็กได้มีพัฒนาการท่ีดีด้วยการ วา่ ยนำ้� เปน็ เดก็ ไดค้ นุ้ เคยกบั การเลน่ นำ�้ ไดท้ ดลองจากตนเอง ฝกึ สมาธิ จากการจบั จงั หวะ การหายใจ พร้อมจงั หวะการลอยตวั โดยไมต่ นื่ ตกใจหรือกลัวน�้ำ ซึ่งจะช่วยให้เด็กมที กั ษะ ในการดแู ลตนเองเม่ืออยูใ่ นนำ้� ตัวอย่างเชน่ “น้องเตวชิ อายุ ๓ ขวบ เป็นเด็กทีก่ ลัวนำ�้ ไม่กล้าแสดงออก ชอบเกบ็ ตวั และเลน่ คน เดียว เม่อื ครพู าท�ำกิจกรรมการเลน่ ในสนามก็จะไม่ยอมเลน่ ครูจงึ โน้มนา้ วและชักชวนให้ ลองเล่นในสนาม ครั้งแรกเด็กจะไมม่ ัน่ ใจ พะวง และมอี าการกลวั เลก็ น้อย แต่เมอื่ ระยะ เวลาผ่านไป ๒-๓ ครั้ง เดก็ สามารถเล่นนำ้� และท�ำกจิ กรรมในสนามร่วมกับเพ่อื นๆ ไดด้ ี อยากเลน่ กระตอื รอื ร้น ต่ืนเต้น สนกุ สนาน ยิม้ แย้ม หัวเราะกบั เพื่อนๆ สามารถลงเล่น นำ้� ในสระน�้ำอิน จัน สระทารก ได้โดยไม่กลัว มีพัฒนาการดา้ นการปรบั ตวั การเขา้ สังคม สัมพนั ธภาพกับผอู้ ื่น ด้านภาษา และด้านทักษะชีวิตดขี น้ึ เป็นลำ� ดับ” สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 241

ผลทเ่ี กดิ กับครอบครวั ในวนั หยดุ ผปู้ กครองมกี ารพาเดก็ มาเลน่ ในสนาม ครอบครัว ได้ใช้เวลาท�ำกิจกรรมร่วมกัน อีกท้ังยังช่วยสอดส่องดูแลสนาม ช่วยรักษาความสะอาด มีความรู้สึกเป็นเจ้าของร่วมกัน และครอบครัวลดรายจ่ายในการพาเด็กไปเที่ยว หา้ งสรรพสนิ คา้ หรอื สวนนำ�้ สว่ นผลทเ่ี กดิ ตอ่ ชมุ ชน คอื ชมุ ชนมพี น้ื ทใี่ หเ้ ดก็ ๆ มาทำ� กจิ กรรม รว่ มกนั มสี นามเดก็ เลน่ ทเ่ี ออ้ื ตอ่ การเรยี นรขู้ องเดก็ ในชมุ ชนเปน็ สนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา อีกทง้ั ยงั เปน็ การสร้างสมั พนั ธภาพทด่ี ขี องคนในชมุ ชน การติดตอ่ สื่อสาร การแลกเปลย่ี น ขอ้ มลู การดูแลเด็ก เมือ่ พ่อ แม่ ผู้ปกครองพาเด็กมาเลน่ มกี ารพดู คุย แลกเปล่ยี นความรู้ และข้อมูลการดูแลเด็ก การสร้างสัมพันธภาพและเครือข่ายช่วยเหลือดูแลกันใน สังคม 242

เทศบาลตำบลดงเย็น อำเภอเมอื ง จงั หวัดมกุ ดาหาร การขบั เคลือ่ นงาน กลุมเปาหมาย การขับเคลอ่ื นงาน การผสานความรว มมอื การผสานความรว มมอื เด็กปฐมวัย ๐-๕ ป ๗๕๕ คน (๔.๗๑%) เพศชาย ๓๗๑ คน (๔๙.๑๓%) เพศหญงิ ๓๘๔ คน (๕๐.๘๗%) เด็ก ๒-๕ ป ๕๓๗ คน (๗๑.๑๒%) wผนู ำทอ งท่ี wครูใน ศพด. wคณะกรรมการศนู ยพ ฒั นาเด็กเล็ก เข้าเรียน ศพด.ในพ้นื ที่ ๒๖๕ คน (๔๙.๓๕%) พยาบาล เข้าเรยี น ศพด.นอกพนื้ ที่ ๒๗๒ คน (๕๐.๖๕%) น้ำหนกั ค่อนขา้ งน้อย-น้อยกวา่ เกณฑ์ ๔๙ คน (๖.๔๙%) ครู ผดู้ ูแล นำ้ หนกั มากเกนิ เกณฑ์ ๙ คน (๑.๑๙%) wผูปกครองเด็ก พฒั นาการลา ชากวา่ วยั ๖๓ คน (๑๑.๑๗%) อาสาสมัคร  ด้านการเคล่อื นไหว ๓ คน wวัด ดา้ นการใชก้ ล้ามเนอื้ มัดเลก็ ๕ คน wสถานศึกษาในพ้ืนท่ี เปา หมาย wชา งในชมุ ชน wคนในชมุ ชน สงเสรมิ ดา นรา งกาย จิตใจ สงั คม และสตปิ ญ ญา ๑. ขน้ั เตรยี มการ การดำเนินงาน การเตรียมพ้นื ที่ และการกอ สรา ง การสรา งความตระหนกั การสรา งความเขาใจ จัดซอ้ื อปุ กรณ์ ระดมแรงงาน เครือ่ งมือ มอบหมายงาน ตามความถนดั ประชมุ ทีมดำเนนิ งาน ช้แี จงวตั ถุประสงค์ กระบวนการ กำหนดแนวทางการสรา้ งสนามเด็กเล่น ผลลพั ธท์ ี่คาดวา่ จะเกิดขึน้ เพื่อให้เกดิ ความตระหนกั ถงึ โดยคำนึงถงึ บริบทของชุมชน ความสำคัญ ๒. การบรหิ ารจัดการการเลน ๒.๒ กำหนดกติกาในการเล่น ๒.๑ สร้างการเรียนรู้ Ÿเด็กในศนู ย์พฒั นาเดก็ เลก็ บ้านโคกตะแบง - กำหนดการเล่นสนามฯในหลักสตู ร เล่นสนามเด็กเลน่ สร้างปัญญาฐาน Spider Man ไดท้ ุกวัน - จดั ทำตารางการเลน่ ฐานสระทารก และสระอนิ จนั เลน่ ไดท้ กุ วนั ศุกร์ เวลา ๑๒.๐๐ - ๑๒.๓๐ น. - จดั อบรมครใู นการจดั กจิ กรรมการเล่น - กำหนดมาตรการด้านความปลอดภัย Ÿเดก็ ในศนู ย์พัฒนาเด็กเลก็ อ่ืนๆ พิจารณาเล่นไดท้ ุกวันศุกร์ - อบรมการปฐมพยาบาลเบอื้ งต้นกรณเี กิดอบุ ตั ิเหตุ เวลา ๑๒.๐๐ - ๑๒.๓๐ น. เพียงคร้งั ละ ๑ ศูนย์ ๓. การบำรุงรักษา กำหนดแผน Ÿเด็กอนื่ ๆ ทอ่ี ยู่ในชุมชน เล่นสนามเดก็ เล่นได้ทกุ วันเสาร์ และผรู บั ผิดชอบดแู ลปรบั ปรงุ ภูมทิ ศั นส ม่ำเสมอ เวลา ๑๐.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. ผลลพั ธ Ÿหา้ มมใิ ห้เดก็ นำวสั ดุ / อปุ กรณท์ ีอ่ าจกอ่ เกิดอนั ตรายเข้ามาใน บริเวณศูนยพ์ ัฒนาเด็กเล็กโดยเดด็ ขาด ผลทีเ่ กิดขึน้ กับเดก็ ผลท่เี กิดข้นึ กับครอบครวั ผลที่เกดิ ข้นึ กับชมุ ชน Ÿสง่ เสรมิ พัฒนาการทง้ั ๔ ดา้ น Ÿสรา้ งความอบอุ่นให้กับครอบครวั Ÿมแี หล่งเรียนรู้ในชมุ ชน ๒สว่ นท่ี เด็กมคี วามอดทน รู้จกั รอคอย มปี ฏสิ ัมพันธร์ ะหว่างครอบครวั และชุมชน สรา้ งความรักความสามคั คใี นชุมชน มรี ะเบยี บวนิ ัย กล้าคิด กลา้ ทำ ครอบครัวลดรายจา่ ยในการพาเด็กไปเลน่ สวนสนุก ชุมชนรู้จักการให้และการเสยี สละ มีจติ สาธารณะ กล้าแสดงออก ร้จู ักแบง่ ปัน หรอื สวนน้ำ ผูป้ กครองมเี วลาใหล้ กู มากขึน้ และเข้าใจ มีความเอื้อเฟือ้ เผอ่ื แผ่ ร้จู ักแบ่งปนั รูจ้ ักชว่ ยเหลือตนเองและผอู้ น่ื ความต้องการของลูกมากขน้ึ ทำใหช้ ุมชนรู้ถึงศักยภาพของคนในชมุ ชน สรา้ งสมาธิ สง่ เสริมจินตนาการ มคี วามคดิ สร้างสรรค์ ลดการติดโทรศัพท์ ลดติดเกมส์ สร้างความคุน้ เคย ในการสมั ผัสน้ำและเลน่ นำ้ ภาพท่ี ๒.๑๒ สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา เทศบาลต�ำบลดงเย็น อ�ำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมกุ ดาหาร สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 243