การจัดการสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา

แยกขยะ ทง้ั ภายในหอ้ งเรยี นและบรเิ วณดา้ นนอกอาคารเรยี น ทำ� ความสะอาดของเลน่ และ ซ่อมแซมอปุ กรณเ์ ครอื่ งเล่นสนาม ป้องการบาดเจบ็ จากการเล่นเครือ่ งเล่นสนามโดยใชพ้ ้นื ทราย มีอ่างลา้ งมือเพยี งพอกับเด็กในศูนย์พัฒนาเดก็ เลก็ ๑๐ จดุ เปน็ ตน้ ประสบการณ์ อบต.โคกขมิ้น ในฐานะเป็นเครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นในการดูแลเด็กปฐมวัย เด็กและเยาวชน พบว่าพ้ืนท่ีสร้างสรรค์ พื้นท่ีท�ำกิจกรรม พื้นท่ีเล่น ส�ำหรับเด็กมี ความส�ำคัญต่อพัฒนาการ และการเรียนรู้ ซ่ึงจะช่วยให้เด็กได้สัมผัสกับธรรมชาติ และ ช่วยให้เด็กได้เรียนรู้อย่างมีความสุข ช่วยพัฒนาสมองตามหลักการเรียนรู้ผ่านการเล่น สอดคล้องกับการพัฒนาสมองในเด็ก ๒ ปีขึน้ ไป อบต.โคกขมิ้นไดส้ มัครเข้าร่วมโครงการ “สง่ เสริมการเรียนรู้ เดก็ ปฐมวัย ท้องถน่ิ ไทย ผ่านการเล่น” พัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดยกรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ร่วมกับส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ และมูลนิธิสนามเด็กเล่นสร้าง ปัญญา และได้รับการคัดเลือกให้เป็นศูนย์ฝึกอบรมการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา พร้อมจัดท�ำหลักสูตรฝึกอบรมส�ำหรับต�ำบลเครือข่ายในกลุ่มจังหวัด ท่ีสมัครเข้าร่วม โครงการพัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา มีเป้าหมายในการสร้างและการจัดการสนาม เด็กเล่นสร้างปญั ญา ๒ ส่วน (๑) จดั การเรยี นรแู้ นวทางในการสร้างสนามเด็กเล่นสรา้ ง ปญั ญาสำ� หรบั ตำ� บลเครอื ขา่ ยทสี่ มคั รเขา้ รว่ มโครงการ โดยการอบรมความรเู้ กยี่ วกบั แนวคดิ การสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา การจัดกิจกรรมการเล่นโดยใช้สนามเด็กเล่นสร้าง ปัญญาให้กบั ครู และอบรมการสรา้ งสนามเดก็ เล่น วธิ กี าร วัสดอุ ุปกรณ์ ให้แกก่ องชา่ ง ของอบต. (๒) ด�ำเนนิ การสรา้ งสนามเด็กเลน่ สรา้ งปญั ญา แนวทางการจดั การ และใช้ ประโยชน์ อย่างตอ่ เน่ืองโดยมปี ระชากรเป้าหมายที่จะใชป้ ระโยชนจ์ ากสนามเด็กเล่นสรา้ ง ปญั ญาคอื เดก็ ปฐมวยั ใน ศพด.พืน้ ทแ่ี ละเด็กปฐมวยั อ่ืน ๆ และมีเปา้ หมายใหอ้ บต.โคกขมิน้ มที กั ษะในการจัดการสนามเดก็ เล่นสรา้ งปัญญา และสามารถสร้างการเรยี นรสู้ ำ� หรับเด็ก ปฐมวัย เด็กวัยเรียน จนสามารถจัดการความรู้จากกระบวนการพฒั นาสนามเดก็ เลน่ สรา้ ง ปญั ญาได้ รวมถึงการเป็นพืน้ ทีเ่ รียนรสู้ �ำหรับเครือข่ายชมุ ชนทอ้ งถิ่นท่สี นใจสมคั รเข้ารว่ ม โครงการสนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา และสามารถนำ� ประสบการณท์ ไี่ ดเ้ รยี นรไู้ ปจดั การ และ สร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญาที่ถูกต้องตามหลักการ เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มเด็กที่เป็น เป้าหมายและครอบครัวในพ้ืนท่ีตนเองได้ 270

จากประสบการณ์การพัฒนาและการจัดการเรียนร้สู ำ� หรับเดก็ ดว้ ยสนามเด็กเล่นสร้าง ๒ส่วนที่ ปญั ญา ของอบต.โคกขม้นิ พบวา่ มกี ารนำ� ใช้ข้อมูล ไดแ้ ก่ ๑) ข้อมลู กล่มุ เดก็ ทีส่ ามารถเล่น ในสนามเดก็ เล่นสร้างปัญญา เชน่ กล่มุ เดก็ ชว่ งอายุ ๒-๕ ปี ต้องเลน่ ภายใตก้ ารดูแลของ ครูในศนู ยพ์ ัฒนาเด็กเลก็ เป็นตน้ ๒) เครือ่ งมือ หรอื กลไกในการจัดการสนามเด็กเลน่ ฯ ประกอบดว้ ย ๒ ส่วน ไดแ้ ก่ (๑) คณะกรรมการพัฒนาสนามเด็กเล่นสร้างปญั ญาและ เครือข่ายในและนอกพ้ืนท่ีที่สนับสนุน ได้แก่ อบต.โคกขมิ้น ผู้บริหาร สมาชิกอบต. ผู้นำ� ทอ้ งถ่นิ ผปู้ กครอง จติ อาสาแรงงาน เป็นต้น (๒) แนวทางการสรา้ งสนามเด็กเลน่ สรา้ งปญั ญา รปู แบบ วธิ เี ลน่ วสั ดอุ ปุ กรณ์ โดยมกี ารดำ� เนนิ การจดั ซอื้ วสั ดุ ตามแบบแปลน มีข้ันตอนในการด�ำเนินการ ประกอบด้วย ๑) การวางแผน จัดหาอุปกรณ์ให้พร้อม ประชาสมั พนั ธใ์ หช้ าวบา้ น ผปู้ กครอง อาสาสมคั รมารว่ มสรา้ งสนามเดก็ เลน่ ประชาสมั พนั ธ์ กลุ่มแม่บ้าน ชาวบ้านมาร่วมท�ำอาหารส�ำหรับคนที่มาสร้างสนามเด็กเล่น ระดมทุนเพ่ือ สนบั สนนุ งบประมาณเพม่ิ เติม ตรวจสอบความสมบูรณแ์ ข็งแรงของเครอ่ื งเลน่ จดั สภาพ แวดล้อมให้ปลอดภัย วางแผนการท�ำความสะอาดการระบายนำ้� เสียออกจากสระ โดยครู กองการศกึ ษา กองชา่ ง ผปู้ กครองเด็ก ๒) ปฏิบตั ิการสร้างสนามเดก็ เล่นสรา้ งปญั ญา จำ� นวน ๓ ฐาน ประกอบดว้ ย ฐานท่ี ๑ สระน�ำ้ อนิ จนั มชี ่างก่อสร้าง และจติ อาสา แรงงาน ท�ำโครงสรา้ งสระ ฐานท่ี ๒ สระทารก มชี า่ งปูน ช่างประปา ท�ำระบบนำ้� และ ฐานท่ี ๓ ค่ายกลสไปเดอรแ์ มน จิตอาสาในชมุ ชน ช่างไม้ ทำ� โครงสรา้ งและผกู มดั เชอื ก ๓) ออกแบบการเลน่ หลงั จากสรา้ งสนามเดก็ เลน่ เสรจ็ แลว้ มกี ารมอบหมายใหค้ รู ศพด. เป็นผู้บริหารจัดการการเข้าไปเล่นในสนามเด็กเล่น (๑) แบ่งเคร่ืองเล่นตามช่วงอายุ (๒) จดั ท�ำตารางเวลาในการเล่นหลังกจิ กรรมการเรยี นรู้ตอนเชา้ เวลา ๑๐.๓๐ น. ของทกุ วัน (๓) ครูแต่ละห้องจะพาเด็กเล่นทีละสนามและอยู่เฝ้าตลอดเวลาและช่วยกระตุ้นการ เรยี นรผู้ า่ นการเลน่ (๕) เมอื่ เลน่ เสรจ็ แลว้ ครพู าเดก็ ทำ� ความสะอาดรา่ งกายกอ่ นเขา้ หอ้ งเรยี น (๖) สนามเด็กเล่นปิดทำ� การวันเสาร์-อาทติ ย์ จากการติดตามการเล่นด้วยสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา โดยการประเมินพัฒนาการ ทางสมอง ความคดิ IQ/EQ ทกั ษะการคดิ วเิ คราะห์ วางแผนและแกป้ ญั หา สขุ ภาพรา่ งกาย ทักษะทางสังคม การเล่นกับเพื่อน การอยูร่ ่วมกับผอู้ ืน่ ผลทเ่ี กดิ ข้นึ ตอ่ เด็กช่วง ๒-๔ ปี ท่ี เรยี นในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก คือ เดก็ ไดร้ บั การเสริมพัฒนาทงั้ ๔ ดา้ น ร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญาได้อย่างเหมาะสมตามวัย มีทักษะการคิด เด็กกล้าคิด กล้าท�ำ กล้าเล่น กล้าตัดสินใจ เด็กไม่กลัวน�้ำ สร้างความคุ้นเคย และได้เรียนรู้ในการป้องกัน สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 271

การจมน้�ำ เด็กได้รับการพัฒนากล้ามเน้ือจากการเล่นและปีนป่ายและสร้างจินตนาและ การเรยี นรใู้ ห้กับเดก็ ครอบครัวมีกจิ กรรมรว่ มกันในการส่งเสริมพัฒนาการและการเรยี นรู้ ของเดก็ รวมถึงมีสว่ นสนับสนุนการสรา้ งและบำ� รงุ รักษาสนามเด็กเลน่ ในรูปแบบของเงนิ หรือแรงงาน เกิดความร่วมมือกันของภาคีเครือข่ายทั้งภายในและภายนอกองค์กร เปน็ พนื้ ทตี่ น้ แบบการบรหิ ารจดั การสนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญาแกอ่ งคก์ รปกครองทอ้ งถน่ิ อน่ื และผู้ทส่ี นใจ จนเป็นแหล่งเรยี นรใู้ นการดแู ลเดก็ ปฐมวยั เด็ก ดังกรณี เด็กปฐมวยั ตัวอย่าง “เดก็ หญงิ เจนจิรา (นามสมมตุ )ิ อายุ ๔ ปี อาศยั อยกู่ ับยาย และตา กลัวท่สี งู เมอื่ ตาอุ้มยกสงู กวา่ ศรี ษะจะรอ้ งให้ ครไู ด้จัดให้เล่น คา่ ยกลสไปเดอรแ์ มน ดญ.เจนจิรา กลวั จนรอ้ งไห้ มือสน่ั ยายได้เข้าโอบกอดไว้ ส่วนตากไ็ ดจ้ ับเชอื กไวจ้ นตึงและให้ ดญ.เจนจิรา คอ่ ยๆ เดนิ บนเชอื กและยายคอยประคองไวต้ ลอด พอวนั ที่ ๒ ดญ.เจนจริ า บอกครวู า่ อยาก เล่น อยากปนี ป่ายค่ายสไปเดอรแ์ มน ครูจึงพาไปเลน่ ครั้งนี้ ดญ.เจนจิราสามารถจับเชอื ก ไดโ้ ดยมีครคู อยระวังอยา่ งใกลช้ ิด สงั เกตสีหน้า ดญ.เจนจริ า รู้สึกสนกุ มีกลา้ มเนื้อแขนที่ แข็งแรง และปนี ได้อย่างคล่องแคลว่ ” 272

องคการบรกิ ารสวนตาํ บลยางขนี้ ก อาํ เภอเข่อื งใน จังหวดั อบุ ลราชธานี สถานการณ์ ผูนำทอ งท่ี งบประมาณเพิ่มเติมจาก อบต. ผูนำทอ งถิ่น เดก็ ปฐมวัย ๐-๕ ปี จำนวน ๓๒๕ คน (๖.๖๓%) จิตอาสา เขา้ เรียนใน ศพด. ๕ แหง่ ๒๑๐ คน (๙๘.๕๙%) ลกู เสอื เปา หมาย สุขภาพปกติ ๒๔๔ คน (๗๕.๐๘%) รว มบรจิ าคไมไ ผ ผสู ูงอายุ ชาวบาน - สรางการเรยนรูดานรางกาย อารมณ สงั คม สตปิ ญญา พัฒนาการล่าช้า ๒ คน (๐.๖๑%) ปราชญ - พัฒนาการคดิ วิเคราะห การชวยเหลอื ตัวเอง ชาวบาน รว มบรจิ าคหญาคา - พฒั นาทกั ษะ การเรียนรู การอยูรวมกัน การรอคอย กระบวนการจัดการเลน การวางแผน การสงั เกต ออกแบบการเรยี นรู ชาวบาน รว มบริจาคทราย - เลน ๓ คร้งั /สัปดาห (จันทร พุธ ศุกร) ชางชมุ ชน การเปด บรกิ าร อพ.ปร. - เปด บริการ ๐๘.๓๐ - ๑๗.๐๐ น. รวมบริจาคอาหาร พระภกิ ษุ เดก็ ปฐมวัยและเดก็ อ่นื ๆสามารถใหบริการ โดยมีการลงทะเบียนกอ นใชง าน อบต. รพ.สสตำ. นกั ปลดั กองชา ง กองการศกึ ษา การดแู ลรกั ษา คณะกรรมการศูนยเ ดก็ เลก็ ศพด. - การดูแลจะปด ปรบั ปรงุ และลา งบอ ทุกวนั เสารและวันอังคาร การตดิ ตามประเมนิ ผล - ประเมินผลกอนและหลัง ตามแบบ ประเมนิ ของ ศพด. และ อปท. การศกึ ษาวจิ ยั - มกี ารศกึ ษาวิจยั เดก็ ทีม่ พี ัฒนาการลา ชา และไมเ ขาสงั คมเปน รายกรณี การขยายผล - ขยายผลไปยัง ศพด.อืน่ ๆและแหลง พนื้ ที่ ศึกษาดูงานองคก รอนื่ การบำรุงรักษา - มีการดูแลรกั ษา ซอ มแซมบำรงุ โดย สำนักปลัด กองการศกึ ษา กองชา ง อบต.ยางขีน้ ก ฐานที่ ๕ สระหดั วา ยน้ำ ผลลพั ธ ฐานท่ี ๑ สระ อิน จนั ฐานที่ ๓ กลสไปเดอรแมน (เดก็ อายุ ๓-๕ ป) เด็ก ผูปกครอง (เด็กอายุ ๒-๔ ป) (เดก็ อายุ ๓-๕ ป) - เอาใจใสล ูกหลานใหมากขน้ึ - ชวยเหลือตนเองและผูอนื่ - ทำกิจกรรมรว มกนั - มพี ัฒนาการทีด่ ขี น้ึ - เสริมสรางความรกั ในครอบครวั - มวี นิ ัยทางสังคม - สรา งความสัมพันธร ะหวาง - พัฒนาการคดิ วิเคราะห ผูปกครองกบั ศพด. - ไดพ ัฒนาสติปญญา อรมณ ฐานที่ ๒ สระทารก ฐานท่ี ๔ เรอื สลดั ลงิ ชมุ ชน องคก ร ๒ส่วนท่ี (เดก็ อายุ ๐-๓ ป) (เด็กอายุ ๓-๕ ป) - ชว ยเหลือกัน - แหลงฝกอบรมดงู าน - สรา งจติ สำนกึ ดูแลเด็ก - ปรบั ปรุงภมู ิทัศน - เกดิ ความรว มมือ มสี ว นรว ม - เกิดจติ อาสา - เกดิ ภมู ปิ ญญาในการสราง ตอ งอยูใ นความดูแลอยางใกลชิด ภาพที่ ๒.๑๙ สนามเดก็ เลน่ สรา้ งปญั ญา องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลยางขน้ี ก อำ� เภอเขอื่ งใน จงั หวดั อุบลราชธานี สรปุ บทเรยี นการพฒั นาระบบการดแู ลเดก็ ปฐมวยั 273