Fen_Bilimleri_1.Dönem_Soru_Bankasi(filigramlı)_compressed

Öğreten, hatırlatan tüm kazanımları tarayan BRANŞ DENEMELERİ Gerçek sınavda hissettiren, beceri temelli, LGS ve MEB örnekleri tarzında AKILLI TAHTA Nazan ERDOĞDU UYUMLU Hüseyin Ali AKTAŞ AKILLI TAHTA UYUMLU VİDEO ÇÖZÜM Zühre ÜÇÜNCÜ Ayşe SEYREK Sümeyya TÜRKER Tuğba BOZKAYA VİDEO ÇÖZÜMLÜ “Dijitalim Öğrenci” mobil uygulamayı cihazınıza indirerek dijitalim ya da kitap içindeki karekodları okutarak tüm soruların Öğrenci video çözümlerini izleyebilirsiniz.

1. Dönem Konularını Kapsayan LGS ve MEB Gerçek Sınavda Örnekleri Tarzında Hissettiren TEKRAR DENEME TESTLERİ SINAVLARI Her Kazanımı Öğreten Beceri Mantık - Muhakeme Tarayan Hatırlatan Temelli Yeteneğini Geliştiren ORBİTAL LGS 1. Dönem Fen Bilimleri Soru Bankası TEŞEKKÜR Yayın Koordiṅ atörleri Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; Kitabımızın hazırlık sürecinde Doç. Dr. Serkan Yavuz tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik katkı sağlayan Esra BEK GÜMÜŞ'e ve kontrol sürecine desteklerinden Dr. Hamdi Özkan ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, Genel Yayın Yönetmeni yayımlanamaz ve depolanamaz. dolayı Burak SÖNMEZ, Buğra COŞKUNSOY ve Yakup Demir Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. Editör Ece YAVUZ'a Orbital Yayınları çok teşekkür ederiz. Nazan Erdoğdu ISBN rstmrdm-110520-1B Orbital Yayınları 978 - 605 - 06147 - 3 - 2 f en Kapak ve Sayfa Tasarımı Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) FENX Akademi'nin katkılarıyla... Basım Yeri ???????? (0312) ??? ?? ??

İçindekiler 1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 5 - 15 2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 16 - 29 3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 30 - 39 4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 40 - 58 1. DENEME 61 - 75 2. DENEME 77 - 95 3. DENEME 97 - 116 4. DENEME 119 - 137 5. DENEME 139 - 157 6. DENEME 159 - 175 CEVAP ANAHTARI 176

KAZANIM TABLOSU ÜNİTE KAZANIMLAR MEVSİMLER Mevsimlerin oluşumuna yönelik tahminlerde bulunur. VE İKLİM İklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklar. DNA VE Nükleotid, gen, DNA ve kromozom kavramlarını açıklayarak bu kavramlar arasında GENETİK KOD ilişki kurar. DNA’nın yapısını model üzerinde gösterir. DNA’nın kendini nasıl eşlediğini ifade eder. Kalıtım ile ilgili kavramları tanımlar. Tek karakter çaprazlamaları ile ilgili problemler çözerek sonuçlar hakkında yorum yapar. Akraba evliliklerinin genetik sonuçlarını tartışır. Örneklerden yola çıkarak mutasyonu açıklar. Örneklerden yola çıkarak modifikasyonu açıklar. Mutasyonla modifikasyon arasındaki farklar ile ilgili çıkarımda bulunur. Canlıların yaşadıkları çevreye uyumlarını gözlem yaparak açıklar. Genetik mühendisliğini ve biyoteknolojiyi ilişkilendirir. Biyoteknolojik uygulamalar kapsamında oluşturulan ikilemlerle bu uygulamaların in- sanlık için yararlı ve zararlı yönlerini tartışır. Gelecekteki genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının neler olabileceği hakkında tahminde bulunur. BASINÇ Katı basıncını etkileyen değişkenleri deneyerek keşfeder. Sıvı basıncını etkileyen değişkenleri tahmin eder ve tahminlerini test eder. Katı, sıvı ve gazların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamala- rına örnekler verir. MADDE VE Periyodik sistemde, grup ve periyotların nasıl oluşturulduğunu açıklar. ENDÜSTRİ Elementleri periyodik tablo üzerinde metal, yarımetal ve ametal olarak sınıflandırır. Fiziksel ve kimyasal değişim arasındaki farkları, çeşitli olayları gözlemleyerek açıklar. Bileşiklerin kimyasal tepkime sonucunda oluştuğunu bilir. Asit ve bazların genel özelliklerini ifade eder. Asit ve bazlara günlük yaşamdan örnekler verir. Günlük hayatta ulaşılabilecek malzemeleri asit-baz ayracı olarak kullanır. Maddelerin asitlik ve bazlık durumlarına ilişkin pH değerlerini kullanarak çıkarımda bulunur. Asit ve bazların çeşitli maddeler üzerindeki etkilerini gözlemler. Asit ve bazların temizlik malzemesi olarak kullanılması esnasında oluşabilecek tehli- kelerle ilgili gerekli tedbirleri alır. Asit yağmurlarının önlenmesine yönelik çözüm önerileri sunar.

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 1. Dünya, Güneş etrafındaki hareketini yörünge düzleminde gerçekleştirir. Ekvator ve yörünge düzlemi ara- sında 23°27′ açı farkı vardır. Bu durum Dünya’nın eksen eğikliğinden kaynaklanmaktadır. Şekil 1 Şekil 2 Dönme ekseni Dönme ekseni Ekvator Ekvator Yörünge düzlemi Yörünge düzlemi 23°27′ Şekil 1’de Dünya’nın eksen eğikliği, Şekil 2’de ise eksen eğikliği olmasaydı Dünya’nın nasıl görüneceği FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI verilmiştir. Buna göre, Dünyanın eksen eğikliği olmasaydı; I. Dünya üzerindeki canlı türü sayısı azalırdı. II. Türkiye’de dört mevsim yaşanmaya devam ederdi. III. Kutup noktalarında gece ve gündüz süreleri kısalırdı. IV. Farklı dönenceler üzerindeki iki şehir aynı mevsimi yaşardı. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) II ve IV B) I ve III C) I, III ve IV D) II, III ve IV ORBİTAL 2. Meteorologların hava olayları konusunda yaptığı açıklamalar pek çok alanda çalışanların işini kolaylaştır- maktadır. Örneğin bir çiftçi ürünlerini yağışsız günlerde sulamalıdır. Verilen açıklamaya aşağıdaki örneklerden hangisiyle devam edilirse yanlış olmaz? A) Antalya’da kışların ılıman geçmesi muz yetiştiriciliğinde önemlidir. B) Bu yıl Ankara’da hava sıcaklıkları mevsim normalleri üzerindedir. C) Küresel ısınma fırtınaların oluşmasına sebep olur. D) Beklenen fırtına balıkçıların denize açılmalarını engelledi. Orbital Yayınları 5

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 3. Fen Bilimleri dersinde öğretmeni Aysel’den bir sunum hazırlamasını istemiştir. Dünya, Güneş etrafında dolanırken aynı zamanda kendi etrafında da döner. Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketi, yörünge düzleminde 1 yılda tamamlanır. Bu yörüngede dolanırken dönme ekseni dik bir konumda değil, yandaki görselde görüldüğü gibi eğik bir konumdadır. Dünya'nın dönme ekseni ve yörünge düzlemi arasında 23º 27' lık bir açı farkı vardır. Aysel’in hazırladığı sunumun bir sayfası yukarıda verilmiştir. Aysel sunumunda; I. Dünya’nın eksen eğikliğine sahip olduğu II. Güneş’ten gelen ışınların geliş açısının birim yüzeye etkisi III. Dünya’nın dönme ekseni ile Güneş etrafındaki dolanma düzlemi arasındaki ilişki ifadelerinden hangilerini açıklamayı amaçlamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III ORBİTAL 4. Meslekler ve çalışma alanları hakkında araştırmalar yapan Melike aşağıda verilen bilgilere ulaşmıştır. “Atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile inceleyen bilim insanlarına meteorolog adı verilir. Meteorologların çalışmalarından birçok insan faydalanır. Çünkü canlı yaşamı hava olaylarından olumlu ya da olumsuz etkilenir.” Bu bilgiyle ilgili Melike’nin aşağıdaki yorumlardan hangisini yapması beklenmez? A) Hava durumlarındaki farklılıkların nedeni küresel ısınmadır. B) Hava durumu deniz ulaşımını etkiler. C) Çiftçiler ekinlerinin verimini arttırmak için hava durumu ile ilgilenir. D) Hava durumu uçak seyehatlerinin rahatlıkla yapılabilmesi için önemlidir. 6 Orbital Yayınları

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 5. Grafik 2020 yılına ait ortalama sıcaklıkların uzun yıllar ve geçen yıl ile karşılaştırmasını göstermektedir. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Grafiğe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Grafiğe bakarak Türkiye’nin hangi yarım kürede yer aldığı tespit edilebilir. B) 2020 ocak ayı sıcaklık değerleri ortama sıcaklık değerlerinin üzerine çıkmıştır. C) 2019 yılı haziran ayında her gün güneşli geçmiştir. D) 2019 aralık ayında ölçülen sıcaklık değeri önceki yıllarda mart ayında ölçülmüştür. 6. Aşağıda bazı hava olaylarının açıklamaları verilmiştir. ORBİTAL Soğuk ilkbahar ve sonbahar gecelerinde havadaki su buharı yeryüzündeki toprak ve bitkiler üzerinde kristaller oluşturur. Havanın içindeki soğumuş su damlacıkları soğuk hava ile karşılaşınca aniden donarak buz parçaları hâlinde yeryüzüne iner. Sıcak havanın etkisiyle yeryüzünde buharlaşan su, yükseklere doğru çıktıkça soğuk hava ile karşıla- şarak yoğuşur ve küçük su damlacıkları hâlinde yeryüzüne iner. Hava olaylarının tanımlarıyla eşleştirilmesi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? A) Kırağı Dolu Kar B) Dolu Kırağı Kar C) Kırağı Dolu Yağmur D) Dolu Yağmur Kırağı Orbital Yayınları 7

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 7. Havadaki su buharının yükseklere çıktıkça soğuk hava ile karşılaşıp yoğuşarak su damlaları hâlinde yere düşmesiyle yağmurun, havanın içindeki su damlacıklarının çok soğuk hava ile karşılaşıp aniden donması sonucu buz parçaları hâlinde yeryüzüne ulaşmasıyla da dolunun oluştuğunu öğrenen öğrenciler sınıf ortamında etkinlik yaparak bazı sonuçlara ulaşıyorlar. Buz 0 ºC Şeffaf naylon poşet FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Su Cam kap 35 ºC Etkinlik: 25°C sıcaklıktaki sınıfta cam bir kabın içerisine 35°C bir miktar su konuluyor. Kabın üzeri şeffaf naylon poşet ile kapatılıyor. Poşet üzerine sıcaklığı 0°C olan buz parçası yerleştiriliyor. Sonuçlar: I. Naylon poşette su buharı yoğuşarak su damlacıkları oluşturmuştur. II. Naylon poşette buz kristalleri oluşmuştur. III. Etkinlikte yağmur olayının nasıl gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Öğrencilerin ulaştıkları sonuçlardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III ORBİTAL 8 Orbital Yayınları

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 8. Eksen eğikliğinden dolayı güneş ışınlarının Dünya üzerindeki bir noktaya geliş açısı yıl boyunca değişir. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınları ekvatora dik olarak düşer. 23 Eylül 2010’da gerçekleşen sonbahar ekinoksunda ve 21 Mart 2011’de gerçekleşen ilkbahar ekinoksunda aydınlanma çemberi tam olarak kutuplardan geçmiş ve bu tarihte güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla gelmiştir. 21 Mart tarihinde Dünya’nın konumu hangi seçenekte doğru olarak gösterilmiştir? A) B) C) D) ORBİTAL 9. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün yayınladığı 2019 iklim raporunda aşağıdaki açıklamaya yer verilmiştir. “Ülkemizin de içerisinde bulunduğu Akdeniz Havzasında sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde sey- retmiştir. Orta Avrupa, Avustralya ve Afrika’nın güneyinde ise rekor sıcaklıklar ölçülmüştür.” Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu açıklamaları destekler? A) Akdeniz ülkemizin en sıcak bölgesidir. B) Ülkemizdeki hava sıcaklıkları normal seviyededir. C) Sıcaklıkların artmasının nedeni deniz suyu sıcaklıklarının yüksek olmasıdır. D) Dünyanın birçok yerinde sıcaklıklar mevsim normalleri üzerindedir. Orbital Yayınları 9

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 10. Dünya’nın dönme ekseninin eğik olması ve Güneş etrafındaki hareketi mevsimleri oluştururken aynı za- manda gece-gündüz sürelerinin değişmesine de neden olur. Aşağıda üç farklı şehrin gündüz sürelerine ait grafikler verilmiştir. I. Gündüz II. Gündüz süresi süresi FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 21 21 23 21 Tarih 21 21 23 21 Tarih Mart haziran Eylül Aralık Mart haziran Eylül Aralık III. Gündüz süresi 21 21 23 21 Tarih Mart haziran Eylül Aralık Grafiklere göre şehirlerin bulunduğu konumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? ORBİTAL I II III A) Kuzey Yarım Küre Güney Yarım Küre Ekvator B) Güney Yarım Küre Kuzey Yarım Küre C) Ekvator Ekvator Güney Yarım Küre D) Kuzey Yarım Küre Kuzey Yarım Küre Güney Yarım Küre Ekvator 10 Orbital Yayınları

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 11. ORBİTAL 21 Haziran tarihinde Dünya’nın Güneş’e göre konumunu gösteren görsel yukarıda verilmiştir. Ahmet bu görseli inceleyerek aşağıdaki yorumları yapıyor. I. Güney yarım kürede kış mevsimi yaşanır. II. Dünyanın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşittir. III. Kuzey yarım küre de en uzun gündüz yaşanır. Ahmet’in yaptığı tüm yorumların doğru olabilmesi aşağıdaki düzeltmelerden hangisi yapılmalıdır? A) I. Güney yarım kürede kış mevsimi değil yaz mevsimi yaşanır. B) II. Bu tarihten itibaren güney yarım kürede gündüz süresi uzamaya başlar. C) III. Bu tarihten itibaren kuzey yarım kürede gündüz süreleri kısalmaya başlar. D) I. Kuzey yarım kürede yaz mevsimi yaşanır. Orbital Yayınları 11

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 12. Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında, eksen eğikliği nedeniyle Güneş ışınları Dünya yüzeyin- deki farklı bölgelere farklı açılarda gelir. Işığın dik geldiği yüzeye bıraktığı ısı enerjisi eğik geldiği yüzeye bıraktığı enerji miktarından fazladır. B A C Yukarıda verilen şekille ilgili aşağıdaki yorumlar yapılıyor. Buna göre; I. Güneş ışınlarının B konumuna bıraktığı enerji A konumuna bıraktığı enerjiden azdır. II. C konumunda gece yaşandığı için en soğuk konum, C konumudur. III. A konumu güneş ışınlarını dik açıyla aldığından dolayı en fazla ısı enerjisine sahiptir. yorumlarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III ORBİTAL 12 Orbital Yayınları

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 13. Aşağıdaki görselde ülkemizin de içerisinde bulduğu kuzey yarım kürenin mevsimleri gösterilmektedir. 21 Mart KIŞ 21 Aralık İLKBAHAR 21 Haziran YAZ SONBAHAR FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 23 Eylül Kitabında yukarıdaki görselle karşılaşan öğrenciler aşağıdaki açıklamaları yapıyor. I. 21 Mart tarihinde güney yarım kürede en uzun gündüz en kısa gece yaşanmaktadır. II. 21 Aralık kuzey yarım kürede kış başlangıcıdır. III. 21 Haziran’da güneş ışınları kuzey yarım küreye dik gelir. ORBİTAL IV. 23 Eylül güney yarım kürede ilkbahar başlangıcıdır. Buna göre yapılan açıklamalardan kaçı doğrudur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Orbital Yayınları 13

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 14. Mevsimlerin başlangıcı olarak dört önemli tarih bulunur. Bunlar, 21 Haziran, 21 Aralık, 21 Mart ve 23 Eylül tarihleridir Örneğin 21 Haziran’da Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başlarken, en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Aynı tarihte Güney Yarım Küre’de bu durumların tam tersi yaşanır. 21 Mart ve 23 Eylül ta- rihlerinde güneş ışınları ekvatora dik olarak düşer. Gece ve gündüz süreleri eşittir. Ekinoks tarihleri olarak bilinen bu tarihler ise ilkbahar ve sonbahar başlangıcıdır. Buna göre bahsedilen tarihlerde Kuzey yarım kürede sabit bir alana düşen ısı enerjisi miktarını gösteren grafiklerden hangisi doğrudur? A) Yüzey ısı B) Yüzey ısı enerjisi enerjisi FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 21 23 21 Zaman 21 23 21 Zaman Haziran Eylül Aralık Haziran Eylül Aralık 21 21 Mart Mart C) Yüzey ısı D) Yüzey ısı enerjisi enerjisi ORBİTAL 21 23 21 Zaman 21 23 21 Zaman Haziran Eylül Aralık Haziran Eylül Aralık 21 21 Mart Mart 14 Orbital Yayınları

1. ÜNİTE TARAMA MEVSİMLER VE İKLİM 15. Aşağıdaki paragraflarda iklim ve hava olaylarıyla ilgili bilgiler verilmiştir. • Bir yerde uzun bir süre gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış, yağış şekli gibi olay- ların ortalamasına adı verilir. Bu alanda çalışan bilim insanlarına denir. • Atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile incele- yen, bu hava olaylarının canlılar ve Dünya açısından doğuracağı sonuçları araştıran bilim dalına denir. Bu alanda çalışan uzmanlara ise adı verilir. Paragraflarda verilen şekillerin yerine uygun kelimeler getirildiğinde aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğru olur? A) Meteoroloji Meteorolog Klimatoloji Klimatolog FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI B) Klimatoloji Klimatolog Meteoroloji Meteorolog C) Klimatolog Klimatoloji Meteorolog Meteoroloji D) Meteoroloji Klimatoloji Klimatolog Klimatoloji 16. Rüzgâr tulumları rüzgârın yönünü ve şiddetini belirlemek için kullanılır. Genellikle hava alanı ve otoyol kenarlarında bulunur. Kolaylıkla görülebilmesi için kırmızı ve beyaz renklidir. 5,5 Km/h 11 Km/h 16 Km/h 1,5 m/s 3 m/s 4,5 m/s 22 Km/h 28 Km/h ORBİTAL 6 m/s 7,6 m/s Ece hava alanında yukarıda verilen tabela ile karşılaşmış ve aşağıdaki yorumları yapmıştır. I. Rüzgâr şiddetlendikçe tulumun açılma oranı artar. II. Tulumun açıldığı yöndeki hava yoğunluğu fazladır. III. Tulum tamamen açıldığında rüzgâr 28 km/h bir hızla esmektedir. Ece’nin yaptığı yorumlardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III Orbital Yayınları 15

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 1. C 1 3 T 2 FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 4 Verilen DNA modelinde numaralandırılmış yapıların adları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? 1 2 3 4 A) Fosfat 5 C’lu şeker Timin bazı Sitozin bazı B) 5 C’lu şeker Adenin bazı Timin bazı C) Fosfat 5 C’lu şeker Adenin bazı Fosfat D) Adenin bazı Guanin bazı Guanin bazı Fosfat 5 C’lu şeker ORBİTAL 2. 1900’lü yılların başından beri bilim insanları sirke sineklerini X ışınlarına tabi tutarak deneyler yapmakta- dır. Bu sineklerde yaşam süresi, doğurganlık, vücut yapısı gibi özelliklerde çeşitli anormallikler görülmek- tedir. Bu sineklerin birkaç nesil sonrasında ise normal sineklere rastlanabilmektedir. Verilen bu bilgilerden yola çıkarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) X ışınları sirke sineklerinde modifikasyona neden olmuştur. B) Görülen değişimler kesinlikle kalıtsaldır. C) X ışınları bazı sirke sineklerinde olumlu değişime neden olmuştur. D) Sirke sineklerindeki değişimin nedeni mutasyondur. 16 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 3. DNA eşlenmesi sırasında meydana gelebilecek hatalardan bazıları onarılabilirken bazıları onarılamaz. Türk bilim insanı Aziz Sancar, DNA’nın kendini onarma mekanizmasını açıklayarak Nobel Ödülü’nü al- mıştır. Aşağıda bir DNA ipliği ve eşlenme sonrasında oluşan karşı yeni iplik verilmiştir. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 DNA ipliği AT T CA TC Yeni oluşan iplik T C C A G TG Buna göre kaç numaralı bölümlerdeki hatalar onarılamaz? A) 2, 5, 8 ve 9 B) 5 ve 8 C) 3 ve 7 D) 2 ve 9 FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 4. Çiçeği yanda olan iki bezelye bitkisi çaprazlandığında oluşan bezelye bitkilerinden bazılarının çiçeğinin yanda bazılarının dal ucunda olduğu gözlemleniyor. Yanda X Yanda ORBİTAL Uçta Yanda Yanda Yanda Buna göre bezelye bitkilerinin çiçek konumu özelliği ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur? A) Çiçeğin yanda olma özelliğini taşıyan gen çekiniktir. B) İlk çaprazlanan bezelye bitkilerinden biri homozigot genotibe sahip olabilir. C) Çiçeği dal ucunda olan bezelye bitkileri homozigot genotiptedir. D) İlk çaprazlamadan sonra oluşan bezelye bitkilerinin tamamı saf döldür. Orbital Yayınları 17

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 5. Genetik yapı değişir. Değişime neden olan etki ortadan kalkınca canlı eski haline döner. Kazanılan özellik her zaman bir sonraki nesle aktarılır. Varyasyona neden olur. Yukarıdaki özelliklerden mutasyon, modifikasyon ve adaptasyonla ilgili olanlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? Mutasyon Modifikasyon Adaptasyon A) FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI B) C) D) ORBİTAL 6. • X’in en küçük yapı birimi T’dir. • T’lerin bir kısmı Y’leri oluşturur. • X, hücre bölünmesi sırasında Z adı verilen yapıya dönüşür. Kromozom, gen, DNA ve nükleotit kavramları arasındaki ilişki düşünüldüğünde X, Y, Z ve T yerine hangilerinin gelmesi uygun olur? X Y Z T A) DNA Gen Kromozom Nükleotit B) Nükleotit DNA Kromozom C) Kromozom Gen Gen Nükleotit D) Gen Kromozom DNA Nükleotit DNA 18 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 7. XX Uzun Kısa Uzun Uzun Homozigot genotibe sahip uzun ve kısa boylu bezelye bitkileri çaprazlanıyor. Oluşan bezelye bitkilerinin FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI tamamının uzun boylu olduğu gözlemleniyor. Çaprazlamadan elde edilen uzun boylu bezelye bitkileri kendi aralarında çaprazlandığında oluşa- cak yeni bezelye bitkilerinin fenotipleri hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? A) Fenotip: Kısa boy Kısa boy Kısa boy Kısa boy B) Fenotip: Uzun boy Uzun boy Uzun boy Uzun boy ORBİTAL C) Fenotip: Uzun boy Uzun boy Kısa boy Kısa boy D) Fenotip: Kısa boy Uzun boy Uzun boy Uzun boy Orbital Yayınları 19

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 8. İzlanda’lı bilim insanları Covid-19 hastalarından alınan örnekler üzerinde derinlemesine inceleme yaptı. Bilim insanları ülkedeki corona virüsü vakalarında 40 adet mutasyona uğramış corona virüsü tespit edil- diğini duyurdu. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Tüm dünyayı etkileyen, binlerce kişinin sağlığını tehdit eden ve henüz tam bir tedavisi bulunama- yan corona virüsünde mutasyon sonucu aşağıdaki değişimlerden hangisi görülmez? A) İlaçlara karşı direncinin artması B) Nükleotid dizilimlerinin değişmesi C) Gen işleyişinin değişmesi D) Tek tip genetik yapıya sahip olması ORBİTAL 9. İnsanda dişiler XX erkekler XY eşey kromozomuna sahiptir. Dişi bireyler yavru bireylere yalnızca X kro- mozomu aktarabilirken erkek bireyler X ya da Y kromozomu aktarırlar. XX . XY XX XY XX XY Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Erkek bireyler X kromozomunda taşınan özellikleri kesinlikle anneden alırlar. B) Doğacak bireyin dişi olma ihtimali erkek olma ihtimalinden yüksektir. C) Dişi ve erkek bireylerde X kromozomu kesinlikle vardır. D) Babadan X kromozomu gelirse doğacak birey dişi, Y kromozomu gelirse erkek olur. 20 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 10. Aşağıda biyoteknolojik yöntemler kullanılarak yapılan bir çalışma örneği verilmiştir. Bakterinin gen parçası ve istenilen geni taşıyan DNA’nın çıkarılması Kesilen genlerin bakteriden İstenilen geni taşıyan kısmın FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI alınan gen parçasına eklenmesi DNA’dan kesilmesi Elde edilen yeni parçanın bakteriye tekrar aktarılması Bakterinin çoğaltılması Bu yöntemle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? ORBİTAL A) Bakterinin genetik yapısı değişmiştir. B) Kısa sürede, istenilen özellikteki genden çok sayıda üretilebilir. C) Yapılan işlem gen klonlamaya örnektir. D) Bazı ilaçların üretimi için uygun bir yöntemdir. Orbital Yayınları 21

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 11. Bezelye bitkileriyle yapılan 2 deney aşağıda verilmiştir. 1. Deneyde heterozigot genotibe sahip olduğu bilinen düzgün tohumlu bezelye bitkileri çaprazlanmıştır. 2. Deneyde homozigot genotibe sahip olduğu bilinen buruşuk tohumlu bezelye bitkileri çaprazlanmıştır. Deney sonuçları aşağıdaki grafiklerde belirtilmiştir. 1. Deney 2. Deney Fenotip oranı (%) Fenotip oranı (%) 100 75 FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 25 Buruşuk Düzgün Fenotip Buruşuk Fenotip Tahumlu Tahumlu Tahumlu Buna göre; I. Deney-2’de elde edilen buruşuk tohumlu bezelye bitkileri saf döldür. II. Düzgün tohum özelliğinin geni buruşuk tohum özelliğinin genine baskındır. III. Buruşuk tohumlu bezelye bitkisi ile heterozigot düzgün tohumlu bezelye bitkisi çaprazlandığında olu- şacak bezelye bitkilerinin tamamı düzgün tohumlu olur. verilen yorumlardan hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III ORBİTAL 12. Orak hücreli aneminin akraba evlilikleri üzerindeki etkilerini araştıran bir kişi aşağıdaki bulgulara ulaşıyor. Orak Hücreli anemi hastalığında bir gen bölgesinde mutasyon vardır. Hastalar ciddi akciğer enfeksiyonu, ateş, balgam, nefes darlığı yaşayabilir. Son derece ciddi bir durum olup ölümle sonuçlanabilir. Ayrıca derin kansızlık, sararma idrar renginde sararma da görülebilir. Bu hastalık çekinik genle taşınır. Akraba evliliklerinde hastalığın görülme sıklığı diğer evliliklere göre daha fazladır. Buna göre araştırmacı aşağıdaki yorumlardan hangisini yapamaz? A) Her akraba evliliğinde orak hücre anemisi görülür. B) Akrabalık derecesi arttıkça hastalığın görülme olasılığı artar. C) Hastalığın akraba evliliklerinde daha sık görülme nedeni çekinik genlerin bir araya gelme olasılığının yüksek olmasıdır. D) Akrabaların genetik yapısı birbirine benzediği için akraba evliliklerinde bu hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir. 22 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 13. Aşağıdaki şekilde bir koyunun biyoteknolojik yöntemlerle kopyalanması gösterilmektedir. ORBİTAL AB A koyununun yumurta hücresine ait sitoplazma, B koyununun meme hücresine ait çekirdek alınır. B koyununun meme hücresine ait çekirdek, A koyununun yumurta hücresinin sitoplazmasına nakledilir. Elektrik şoku ile sitoplazma ve çekirdek kaynaştırılır. Hücrenin çoğalması sağlanır. Hücreler biraz büyüyünce C koyununun rahmine konur. C Yavru oluşur. D Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangi doğrudur? A) Klonlama işlemi için bir dişi ve bir erkek bireye ihtiyaç vardır. B) Klon koyun genetik açıdan B koyunuyla aynı bilgiye sahiptir. C) C koyunun bazı genleri klon koyun olan D’ye aktarılır. D) Klon koyun DNA’sındaki nükleotid dizilimi A koyunuyla aynıdır. Orbital Yayınları 23

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD ORBİTAL 14. Peter ve Rosemary Grant, 1973’ten beri Galapagos adalarındaki ispinozları çalışmıştır. Çalışma başladı- ğında Adada 1200 ispinoz bulunmakta ve hepsi işaretlenmiş durumdadır. İspinoz kuşlarının büyük gagalı olanları büyük tohum türlerini, daha küçük gagalıları ise küçük tohum türlerini yemektedir. 1977’de adada şiddetli bir kuraklık yaşanmış ve İspinoz popülasyonunun %84’ü ölmüştür. Kuraklıkta sadece bir bitki çok meyve üretmiştir ve bu bitki büyük ve sert tohumludur. Sadece yüksek ve dar gagalı kuşlar bunları kırabilmektedir. Araştırmada kuraklıktan sonra yüksek ve dar gagalı kuşların hayatta kalma oranlarının diğerlerine göre daha yüksek olduğu, kuraklıktan sonra doğan yavruların gagalarının da genelde yüksek ve dar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aşağıdaki grafikte kuraklık öncesi ve sonrasında bu kuşların gaga uzunlukları verilmiştir. 1976, kuraklıktan önce doğan yavrular İspinoz sayısı 1978, kuraklıktan sonra doğan yavrular İspinoz sayısı Bu araştırma verilerine göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Yüksek gagalıların hayatta kalması doğal seçilimin bir sonucudur. B) Kuraklık, kuşların gaga yapılarında modifikasyona neden olmuştur. C) Gaga yapısı adaptasyona uğramış ve bu özellik kalıtsal olarak aktarılmıştır. D) Çevre şartlarından dolayı genlerdeki değişim canlının görünümüne yansımıştır. 24 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 15. Bezelye bitkilerinde tohum şeklini belirleyen gen aleli baskın özellik taşıyorsa “T”, çekinik özellik taşıyorsa “t” harfleriyle gösterilmektedir. İki bezelye bitkisinin çaprazlanması sonucu tohum şekli bakımından ortaya üç çeşit genotip, iki çeşit fe- notip çıkıyor. Buna göre çaprazlanan bezelye bitkilerinin genotipi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? A) Tt x Tt B) TT x tt C) tt x Tt D) Tt x tt 16. Aşağıdaki görselde DNA’nın kendini eşlemesi şematize edilmiştir. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 2. İplik ORBİTAL 1. İplik Bu olayla ilgili, I. Yeni oluşacak DNA’nın nükleotit dizilimi ilk DNA ile aynı olur. II. Mavi parça Sitozin nükleotiti ise yeşil parça Guanin nükleotittir. III. DNA kendini eşlemeden önce iki iplik birbirinden ayrılır. yukarıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III Orbital Yayınları 25

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 17. Bezelye bitkilerinde yeşil meyve rengi geni sarı meyve rengine baskındır. Yapılan deneyde saf döl olduğu bilinen sarı ve yeşil bezelye bitkileri çaprazlanıyor. X Saf döl yeşil Saf döl sarı bezelye bitkisi bezelye bitkisi FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Çaprazlama sonucu oluşan bezelye bitkileri kendi aralarında çaprazlandığında yeni oluşacak be- zelye bitkilerinin fenotipi aşağıdaki seçeneklerden hangisi gibi olmalıdır? A) %50 Yeşil bezelye bitkisi %50 Sarı bezelye bitkisi B) %25 Yeşil bezelye bitkisi %75 Sarı bezelye bitkisi C) %75 Yeşil bezelye bitkisi %25 Sarı bezelye bitkisi ORBİTAL D) %100 Yeşil bezelye bitkisi 26 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 18. Bir takı tasarımcısı gelen sipariş üzerine içinde bir annenin 3 çocuğunun isimlerinin olduğu bir kolye ta- sarlıyor. Bir ismin harfinin bittiği yerden diğer ismin harflerini başlatarak tasarımını yapıyor. Kolye tamam- lanınca onu az yer kaplayacak şekilde paketliyor. R KE AM FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI AÖ N EK P İ Kolyedeki harfler, isimler, kolyenin tamamı ve paket arasındaki ilişki düşünüldüğünde kromozom, gen, DNA ve nükleotit bu kısımların hangileriyle temsil edilebilir? Harfler İsim Kolye Peketlenmiş kolye A) Nükleotit Gen DNA B) Gen Nükleotit DNA Kromozom C) Kromozom Gen D) Nükleotit DNA Kromozom Kromozom DNA Nükleotit Gen 19. Çağatay ve Yasin canlılarda görülen değişimlerle ilgili soru-cevap oyunu oynayarak konuyla ilgili belirle- ORBİTAL nen kelimeyi bulmaya çalışıyorlar. Çağatay, Yasin’e aşağıdaki soruları soruyor ve tabloda verilen cevap- ları alıyor. Soru Yanıt Genetik çeşitliliğe neden olur mu? Evet Genetik yapı aynı kalır mı? Hayır Çevre şartları eskiye dönünce etki ortadan kalkar mı? Hayır Daima kalıtsal olarak aktarılır mı? Evet Bu yanıtlara göre Yasin’in, Çağatay’dan bulmasını istediği kelime aşağıdakilerden hangisidir? A) Modifikasyon B) Mutasyon C) Adaptasyon D) Varyasyon Orbital Yayınları 27

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 20. DNA, sarmal bir yapıdadır ve nükleotit adı verilen birimlerden oluşur. Hücre bölüneceği zaman DNA ken- dini eşler ve miktarı iki katına çıkar. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Aşağıda DNA eşlenirken gerçekleşen bazı olayları karışık olarak sıralanmıştır. I. Sitoplazmadaki nükleotidlerin çekirdeğe girmesi II. Nükleotitlerin DNA zincirlerine uygun olarak yerleşmesi III. Organik bazlar arasındaki zayıf hidrojen bağlarının kopması IV. Yeni DNA zincirlerinin oluşması Bu olayların doğru sıralaması hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? A) III-IV-II-I B) I-II-III-IV C) I-III-I-IV D) III-I-II-IV ORBİTAL 21. Bir bilim insanı genetik bir hastalığı olan dişi sığırın DNA’sını incelemiş ve hastalıklı genleri düzelterek hastalığı ortadan kaldırmıştır. Daha sonra bu sığıra süt verimi yüksek olan başka bir türden aldığı yüksek süt verimini sağlayan genleri eklemiştir. Son olarak bu dişiden aldığı yumurtaları et verimi yüksek olan er- kek bireyden aldığı spermle laboratuar ortamında döllemiş ve oluşan embriyoyu başka bir sığırın rahmine yerleştirmiştir. Sonuçta annenin kalıtsal hastalığını taşımayan, et ve süt verimi yüksek bir yavru meydana gelmiştir. Bu bilim insanı çalışmasını yaparken aşağıdaki biyoteknolojik yöntemlerden hangisinden yarar- lanmamıştır? A) Gen aktarımı B) Islah C) Gen tedavisi D) Gen klonlama 28 Orbital Yayınları

2. ÜNİTE TARAMA DNA VE GENETİK KOD 22. Bezelye bitkilerinde çiçek rengiyle ilgili mor ve beyaz çiçek genleri bulunur. Çiçek rengi özelliği bakımın- dan saf döl beyaz ve melez döl mor bezelye bitkileri çaprazlandığında oluşan yavruların %50’sinin beyaz, %50’sinin mor çiçekli olduğu gözlemleniyor. Mor Çiçek Beyaz Çiçek Bu sonuçlara göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI A) Çaprazlanan bezelye bitkilerinin ikisi de saf döl olsaydı oluşan yavruların tamamı mor çiçekli olurdu. B) Bezelye bitkilerinde çiçek rengi özelliği bakımından mor çiçek geni baskın, beyaz çiçek geni çekiniktir. ORBİTAL C) İki homozigot mor çiçekli bezelye bitkisi çaprazlandığında beyaz çiçekli bezelye bitkisi oluşmaz. D) Beyaz çiçekli bezelye bitkisinin genotipi heterozigot olabilir. 23. Canlılar yaşamları boyunca pek çok etkiye maruz kalır ve çeşitli değişimler geçirir. Bu etkilerden bazıları genetik yapıyı değiştirerek kalıcı değişime neden olurken, bazıları ise kalıcı olmayıp yalnızca etkinin var- lığında değişime neden olmaktadır. Yukarıdaki bilgiden yararlanarak hangi seçenekteki örneğin diğerlerinden farklık gösterdiği söy- lenebilir? A) Ortanca çiçeklerinin asidik toprakta kırmızı, bazik toprakta mavi çiçek açması B) İki boynuzlu anne babadan 4 boynuzlu keçi oluşması C) Işıklı ortamda yetişen bitkinin karanlık ortamda yetişen bitkiye göre daha gelişmiş olması D) Karahindiba bitkisinin dağda yetişeninin kısa boylu ovada yetişeninin uzun boylu olması Orbital Yayınları 29

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 3 1. Katılar bulundukları yüzeylere basınç uygular. Katıların basıncı cismin 2 ağırlığı ile doğru, kuvvetin uygulandığı yüzey alanı ile ters orantılıdır. 1 Denge oyununda özdeş bloklar iki farklı eksende üçerli gruplar hâlinde D) I, II ve III şekildeki gibi üst üste dizilir. Kuleden çekilen her blok aynı dizme mantığı devam ettirilerek tekrar kulenin üzerine bırakılır. Bu oyunu oynayan 3 kişi görseldeki numaralandırılmış blokları çekiyorlar. Buna göre FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI I. 1 numaralı blok yerinden çıkarılıp kulenin üzerine konulursa kulenin zemine uyguladığı basınç artar. II. 2 numaralı blok çıkarılıp kulenin üzerine konulursa kulenin zemine uy- guladığı basınç değişmez. III. 3 numaralı blok çıkarıldığında kulenin zemine uyguladığı basınç azalır. verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III ORBİTAL 2. 2S S S I II III S S 2S Şekildeki kapların her biri 3 L su ile doldurularak kapların içine özdeş bilyeler atılıyor. Bilyeler suda tamamen battığına göre bilyelere etki eden sıvı basınçları arasındaki ilişki aşağıda- kilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I > II > III B) II = I > III C) III > I = II D) III > I > II 30 Orbital Yayınları

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 3. Sıvı basıncını etkileyen değişkenleri araştırmak isteyen bir öğrenci özdeş beherglasslara sırasıyla 100 ml su, 200 ml su ve 100 ml sıvı yağ koyarak şekildeki düzenekleri hazırlıyor. 1. Düzenek 2. Düzenek 3. Düzenek 200 mL Su 100 mL Su 100 mL Sıvı yağ Araştırması sonucunda beherglass tabanlarındaki sıvı basıncı ile ilgili aşağıdaki grafiği çiziyor. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Sıvı basıncı 12 Düzenek 10 8 6 4 2 0 123 Öğrencinin grafiği çizerken hata yaptığı bilindiğine göre aşağıda verilen düzeltmelerden hangisini ORBİTAL yaparsa grafik doğru olur? (dsu > dsıvı yağ) A) 1. düzenekteki sıvı basıncını 2. düzenekteki sıvı basıncından 2 kat fazla göstermelidir. B) 2. düzenekteki sıvı basıncını 3. düzenekteki sıvı basıncından daha az göstermelidir. C) 3. düzenekteki sıvı basıncını 1. düzenekteki sıvı basıncından daha az göstermelidir. D) 1. düzenekteki sıvı basıncını 2. düzenekteki sıvı basıncıyla eşit göstermelidir. Orbital Yayınları 31

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 4. Aşağıda görseli verilen cisim kum zemin üzerine sırasıyla 1, 2 ve 3 numaralı yüzeyleri temas edecek şekilde konularak cismin her bir durumda zeminde batma miktarı ölçülüyor. 3. Yüzey 1. Yüzey 2. Yüzey FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Ölçüm sonuçlarına göre cismin zemine uyguladığı basınç değerlerini gösteren grafik aşağıdaki- lerden hangisi olabilir? A) Basınç B) Basınç 10 Yüzey 10 Yüzey 5 5 0 0 123 123 C) Basınç D) Basınç ORBİTAL 10 Yüzey 10 Yüzey 5 5 0 0 123 123 32 Orbital Yayınları

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 5. Tamamen suyla dolu olan şekildeki kap ters çevriliyor. Buna göre; I. Kabın zemine uyguladığı basınç II. Kaptaki sıvı basıncı değerlerinin ilk duruma göre değişimleri hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I II FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI A) Artar Değişmez B) Değişmez C) Azalır Azalır D) Azalır Artar Değişmez 6. Özdeş küpler kullanılarak katı basıncı ile ilgili bir etkinlik yapılıyor. I. Basamak II. Basamak III. Basamak IV. Basamak ORBİTAL Dört basamaktan oluşan etkinlikle ilgili aşağıdaki sonuçlar elde ediliyor. I. basamakta zemine uygulanan basınç III. basamaktaki basıncın yarısı kadardır. II. basamakta zemine uygulanan basınç I. basamağa göre daha fazladır. III. basamakta zemine etki eden basınç II. basamaktaki ile aynıdır. IV. basamakta zemine uygulanan basınç II. basamaktaki basınçtan daha fazladır. Buna göre elde edilen sonuçlardan kaç tanesi doğrudur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Orbital Yayınları 33

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 7. Özdeş cisimlerden oluşan yandaki düzenekte bazı değişiklikler yapıldığın- da gözlemlenen sonuçlar aşağıda verilmiştir. I. Durum: İlk konuma göre zemine uygulanan basınç azalmıştır. II. Durum: İlk konuma göre zemine uygulanan basınç değişmemiştir. Buna göre I ve II durumları hangi seçenekteki gibi olabilir? Kum zemin I. Durum II. Durum A) FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Kum zemin Kum zemin B) ORBİTAL Kum zemin Kum zemin C) Kum zemin Kum zemin D) Kum zemin Kum zemin 34 Orbital Yayınları

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 8. Bir öğrenci katı basıncı ile ilgili yaptığı deneye ait değişkenleri hazırladığı tabloya not ediyor. Bağımlı değişken Bağımsız değişken Kontrol edilen değişken Katı basıncı Cismin zeminle temas eden yüzey alanı Zemine uygulanan kuvvet Tabloya göre öğrencinin yaptığı deneyde kullandığı düzenek aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) 10 kg 5 kg Eşit hacimli bloklar S FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Kum zemin B) F Özdeş raptiyeler Kum zemin C) Özdeş toplar Kum zemin ORBİTAL D) Özdeş tuğlalar Kum zemin Orbital Yayınları 35

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 9. Sıvılar üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynı şekilde iletir. Buna Pascal prensibi denir. Otomobil tamir sistemlerinde kullanılan düzenekler sayesinde tonlarca ağırlıktaki araçlar kaldırılabilmek- tedir. “Lift” denilen bu düzenekler aracın altında tamircilerin rahatlıkla çalışabilmesini sağlamaktadır. Bu sistemlerde Pascal prensibinden yararlanılır. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Yukarıda verilen bilgiyi öğrenen Hale, Pascal prensibinin uygulamalarını araştırarak aşağıdaki örnekleri sıralıyor. I. İtfaiye merdiveni II. Berber koltuğu III. Hidrolik fren sistemi Hale’nin araştırma sonucunda verdiği örneklerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III ORBİTAL 10. Zehra topuklu ayakkabıyı bir süre giydikten sonra çıkararak spor ayakkabısını giyiyor. 1. Tercih 2. Tercih 8 Ayakkabı Tercihi 6 4 2 0 1. 2. Zehra’nın ayakkabı tercihiyle ilgili yukarıdaki gibi bir grafik çizilirse grafikteki düşey sütundaki nicelik seçeneklerden hangisi olabilir? (Her ayakkabı eşit ağırlıktadır.) A) Katı basıncı B) Ağırlık C) Yüzey alanı D) Kuvvet 36 Orbital Yayınları

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 11. Emre özdeş bardaklara farklı miktarlarda su koyup bir kalem yardımıyla bardaklara hafifçe vuruyor ve her birinden farklı sesler elde ediyor. Böylece bir müzik aleti yapan Emre etkinliğini arkadaşlarına da göster- mek istiyor. Parkta kum havuzuna bardakları dizerek arkadaşlarına bir gösteri yapıyor. Emre bardakların özdeş olmalarına rağmen farklı miktarlarda kuma battığını gözlemliyor. Buna göre bardakların kuma batma miktarlarının farklı olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Bardakların zeminle temas eden yüzey alanlarının aynı olması. B) Bardakların içindeki sıvının yoğunluklarının farklı olması. C) Bardakların içindeki sıvıların uyguladıkları basınçların farklı olması. D) Bardakların kum zemine uyguladıkları kuvvetlerin farklı olması. 12. Eda, Selim ve Elif parkta bir araya gelerek saklambaç oynamaya karar veriyorlar. Elif ebe oluyor ve say- ORBİTAL maya başlıyor. Arkadaşları saklandıktan sonra onları aramaya başlıyor. Kum havuzunda ayak izleri oldu- ğunu fark ediyor. İzlere göre iki farklı yöne gidildiğini anlıyor. Bu izlerin bazılarının daha derin olduğunu gözlemliyor. Arkadaşlarının ağırlıklarının eşit olduğunu bilen Elif, hangi arkadaşının hangi yöne gittiğini belir- leyebilmek için; I. Arkadaşlarının ayakkabı numarası II. Arkadaşlarının yere uyguladığı basınç III. Arkadaşlarının adımları arasındaki mesafe aşağıdakilerden hangileri hakkında bilgi sahibi olması yeterli olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III Orbital Yayınları 37

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ 13. Bir öğrenci kavanoz içine az şişirilmiş bir balonu koyarak kavanozun kapağını kapatıyor. Kapakta daha önceden açtığı delikten kavanozun içindeki havayı boşaltmaya başlıyor. Bir süre sonra kavanozdaki ba- lonun şiştiğini gözlemliyor. Öğrenci yaptığı deney sonucunda aşağıdaki yorumları yapıyor. I. Hava boşaltılmadan önce kavanozdaki gaz basıncı ile dışarıdaki gaz basıncı birbirine eşittir. II. Kavanozun havası boşaltıldığında kavanoz içindeki gaz basıncının azalması nedeniyle balon şişmiştir. III. Balonun şişmesinin nedeni açık hava basıncının artmasıdır. Öğrencinin yaptığı yorumlardan hangileri doğrudur? FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III ORBİTAL 14. Arızalanarak toprak yolda kalan bir otomobil sürücüsü çekici çağırıyor. Kısa bir süre sonra gelen çekici kamyona otomobil yerleştiriliyor. 12 Yoldaki çamur nedeniyle çekici hareket edemiyor. Başlangıçta aynı yolda hareket edebilen çekici otomo- bil yüklendikten sonra çamura saplanıyor. Bu durum aşağıdaki ifadelerden hangisi ile açıklanabilir? A) Çekicinin tekerlek sayısı değişmediği için yere uyguladığı basınç aynı kalmıştır. B) Çekicinin ağırlığı 2. durumda arttığı için yere uyguladığı basınç artmıştır. C) Çekici üzerindeki otomobil, çekicinin zeminle temas yüzeyini artırmıştır. D) Çekicinin 1. durumda zemine uyguladığı basınç 2. durumda azalmıştır. 38 Orbital Yayınları

3. ÜNİTE TARAMA BASINÇ FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 15. Bir öğrenci ağırlıkları ve taban alanları eşit olan şekildeki kapları eşit miktarda su ile dolduruyor. Su yüksekliklerini ölçerek not eden öğrenci daha sonra aynı kapları boşalta- rak eşit miktarda alkol ile dolduruyor. Sıvı yüksekliklerini not ediyor. Su ve alkol için ayrı ayrı U borulu manometreyi kul- lanarak farklı derinliklerde sıvı basıncını ölçüyor. Öğrenci yaptığı deney ile aşağıdaki sorulardan hangisini cevaplayamaz? A) Sıvıların basıncı derinlik arttıkça nasıl değişir? B) Kabın şekli sıvı basıncını etkiler mi? C) Yoğunluk değişirse sıvı basıncı da değişir mi? D) Sıvı basıncı kabın yüzey alanına bağlı mıdır? 16. Bir belgeselde dalgıçların metrelerce derinliğe dalıp tekrar su yü- ORBİTAL zeyine çıktığını izleyen Beyza, bir dalgıca etki eden sıvı basıncı ile ilgili bazı yorumlar yapıyor. Beyza’nın yorumları; I. Dalgıç su yüzeyine çıkarken dalgıca etki eden sıvı basıncı azalmıştır. II. Dalgıç su yüzeyindeyken dalgıca sıvı basıncı etki etmemiştir. III. Dalgıç derinlere daldıkça dalgıca etki eden sıvı basıncı artmıştır. Beyza’nın yorumlarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Orbital Yayınları 39

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ ORBİTAL 1. Ömer Şef, yemek blogunda bugün peynirli poğaça tarifi veriyor. Peynirli Poğaça P Yumurta, süt, sıvı yağ, maya,tuz ve unu karıştırarak hamuru yoğurdum. P Bir saat kadar hamurun mayalanıp kabarmasını bekledim. P Hamurdan küçük parçalar alarak içine peynir koydum ve şekil verdim. P 200 ºC‛deki fırında 30 dakika süreyle poğaçaları pişirdim. Ömer Şef’in verdiği tarifdeki olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Hamura peynir konularak şekil verilmesi kimyasal bir değişimdir. B) Malzemelerle hamurun yoğurulup bekletilmesi sırasında kimyasal değişim olmuştur. C) Hamurun pişmesi sırasında iç yapısında herhangi bir değişim olmamıştır. D) Hamurun belli bir süre bekletilmesi sonucu hamurun kabarması fiziksel bir değişimdir. 40 Orbital Yayınları

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 2. Periyodik sistemdeki elementler artan atom numaralarına göre dizilir. Bu elementler pek çok özellikleri dikkate alınarak metal, ametal ve yarı metal olarak sınıflandırılır. Metal, ametal ve yarı metal olduğu bilinen X, Y ve Z elementleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. X: Isı ve elektriği iletmeyen bu element, tel ve levha hâline getirilemez. Y: Parlak bir görünümü olan bu elementin kaynama noktası çok yüksektir. Z: Oda koşullarında katı hâlde olan bu element, ısı ve elektriği az iletir. Yukarıda verilen özelliklere göre bu elementlerin periyodik sisteme yerleştirilmiş şekli aşağıdaki- lerden hangisi olabilir? A) Z Y B) X Z Y X C) Z ORBİTAL X Y D) Y Z X Orbital Yayınları 41

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 3. Maddelerin pH değerlerinden yararlanarak onların asit, baz ya da nötr özellikte olup olmadıklarına karar verilebilir. pH değeri 0-7 aralığında olanlar asit, 7-14 aralığında olanlar baz ve 7 değerinde olanlar ise nötr olarak sınıflandırılır. Asit Nötr Baz FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI X, Y ve Z maddeleri asit, baz ve nötr olma durumlarına göre verilen pH skalasında uygun numaralarla gösterilecektir. Bu maddelerin aşağıda verilen özelliklere sahip oldukları bilinmektedir. X: Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çeviriyor. Y: Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çeviriyor. Z: Turnusol kağıdının renginde herhangi bir renk değişimi olmuyor. Buna göre X, Y ve Z maddelerinin skalaya yerleştirilmesi aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? X YZ A) 9 17 B) 4 7 13 C) 7 5 10 D) 2 11 7 ORBİTAL 42 Orbital Yayınları

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 4. Yanıcı bir madde olan hidrojen gazı (H2) ile yakıcı bir madde olan oksijen gazı (O2) arasındaki kimyasal tepkime sonucu, özellikleri bu iki maddeye benzemeyen su (H2O) oluşur. Oksijen Hidrojen Su 4 g 32 g 36 g FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Suyun oluşum sürecine bakarak kimyasal tepkimelerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapı- lamaz? A) Tepkime sonucu oluşan maddeler kendini oluşturan maddelerin özelliklerini taşımaz. B) Tepkime sırasında tepkimeye giren maddelerin, tepkime ürünlerini oluştururken atom türleri değişir. C) Tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamı, oluşan ürünlerin kütleleri toplamına eşitttir. D) Tepkime sonucu oluşan ürünlerin toplam atom sayısı, tepkimeye giren maddelerin toplam atom sayı- sına eşittir. ORBİTAL Orbital Yayınları 43

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 5. Zeynep telefonuna bir periyodik sistem uygulaması indirmiştir. Bu uygulamada üzerine tıkladığı elemente ait olan özelliklerde , o elemente ait olmayan özelliklerde ise işareti çıkmaktadır. Bu element ile ilgili ekranda aşağıdaki görüntü çıkıyor. Periyodik Sistem Uygulaması Periyodik sistemin en son grubunda yer alır. Tel ve levha hâline getirilebilir. Uçan balon ve zeplinlerin içinde kullanılır. Dayanıklı ve katı hâldedir. Bu bilgilere göre Zeynep’in araştırdığı element ve sınıfı aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Ametal - Helyum (He) B) Metal - Demir (Fe) C) Ametal - Hidrojen (H) D) Yarı metal - Bor (B) ORBİTAL 6. Bir öğrenci periyodik sistemdeki bir sınıf hakkında araştırma yapıyor ve aşağıdaki sonuçlara ulaşıyor. • Genellikle dayanıklı, ağır ve parlak görünümlüdür. • Tencere, kaşık gibi mutfak gereçleri, elektrik telleri inşaat malzemeleri gibi pek çok alanda kullanılır. • Periyodik sistemin büyük çoğunluğunu oluşturur. • Oda koşullarında genellikle katı halde bulunur. Bu öğrencinin araştırdığı sınıf aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Metaller B) Ametaller C) Yarı metaller D) Soygazlar 44 Orbital Yayınları

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 7. Burak ve arkadaşları ‘Fen Bilimleri’ dersinde asit ve baz konusunu işlerken kart eşleştirme oyunu ile hem ORBİTAL eğlenip hem de öğreniyorlar. Sıra kendisine geldiğinde Burak, aşağıdaki kartı çekiyor ve bilgileri okuyor. BİL BAKALIM? Tatları acıdır. Sulu çözeltilerine OH– iyonu verir. Kırmızı turnusolu maviye çevirir. pH değeri 7‛ den büyüktür. Burak karttaki özellikleri taşıyan nesneleri doğru bildiğine göre aşağıdaki kartlardan hangisi ile eşleştirme yapmış olabilir? A) B) C) D) SİRKE 8. Kuvvetli asit ve bazlar yakıcı ve tahriş edici özelliğe sahiptir. Asitler ve bazlar günlük yaşamımızdaki bazı eşya ve malzemelerin yüzeylerinin bozulmasına ya da aşınmasına neden olabilir. Aşağıdakilerden hangisi asit ve bazların zararlı etkilerinden biri değildir? A) Limon kesilen mermer tezgahın renginin değişmesi B) Havayla temas eden çivinin paslanması C) Asit yağmuru sonucu ağaçların kuruması D) Sık yıkanan bardakların çizilip aşınması Orbital Yayınları 45

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 9. Aşağıda verilen periyodik sistemde metal, ametal, yarı metal ve soygazlar farklı renklerle gösterilmiştir. FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Periyodik sistemde verilen renklerin temsil ettiği gruplar hangi şıkta doğru olarak gösterilmiştir? A) Ametal B) Metal C) Yarı metal D) Soygaz Metal Yarı metal Soygaz Ametal Soygaz Ametal Metal Yarı metal Yarı metal Soygaz Ametal Metal ORBİTAL 46 Orbital Yayınları

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 10. Aşağıdaki tabloda günlük yaşamda karşılaştığımız bazı olaylar verilmiştir. Bunlardan bazıları fiziksel ba- zıları ise kimyasal değişimlerdir. Yumurtanın kırılması 1 FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Buzun erimesi 2 Elmanın dilimlenmesi 3 Ekmeğin küflenmesi 4 Yoğurdun mayalanması 5 Suyun buharlaşması 6 Odunun yanması 7 Demirin paslanması 8 Limonun çürümesi 9 a) Hangileri kimyasal değişimdir? ……………………………………………. b) Hangileri fiziksel değişimdir? ……………………………………………. Kutucuk numaralarını kullanarak verilen soruları yanıtlayan öğrenci boşluklara hangi seçenekteki rakamları yazmıştır? a b ORBİTAL A) 4, 5, 7, 8, 9 1, 2, 3, 6 B) 1, 3, 4, 6 2, 5, 6, 7, 9 C) 1, 4, 7, 9 2, 3, 5, 6, 8 D) 1, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8, 9 Orbital Yayınları 47

FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI 4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ ORBİTAL 11. Bir balonun içine karbonat konulup içinde sirke bulunan pet şişenin ağzına geçiriliyor. Balon dik tutularak karbonatın sirkenin üzerine dökülmesi sağlanıyor. Bir süre sonra şişenin içinde kabarcıklar çıktığı ve ba- lonun şişmeye başladığı gözlemleniyor. Bu yapılan deney ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Balonun şişmesi deney sırasında gaz çıkışı olduğunu gösterir. B) Sirke ve karbonatın birleşmesiyle kimyasal bir tepkime gerçekleşmiştir. C) Sirke ve karbonatın birleşmesi sonucunda yeni maddeler oluşmuştur. D) Deney sonucunda sirke ve karbonat özelliklerini korumuştur. 48 Orbital Yayınları

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 12. Aşağıdaki asit ve bazların genel özelliklerinden bazılarının yer aldığı bir tablo verilmiştir. Metallerle tepkimeye girdiği için metal kaplarda saklanmazlar. pH metredeki değerleri nötr maddelerden büyüktür. Cilde kayganlık hissi verirler. Mavi turnusol kağıdının rengini FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI kırmızıya çevirirler Yukarıda verilen özelliklerden asitlere ait olanın başına ‘A’, bazlara ait özelliklere ‘B’ konulduğun- da sıralama aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) A B) B C) A D) B BB BA AA BA BA AB ORBİTAL Orbital Yayınları 49

4. ÜNİTE TARAMA MADDE VE ENDÜSTRİ 13. Aşağıdaki görselde günlük yaşamda karşılaştığımız bazı değişimler yer almaktadır. Odunun yanması Çivinin paslanması FEN BİLİMLERİ 1. DÖNEM TEKRARI Buzun erimesi Hamurdan ekmek yapılması Bu değişimlerle ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. I. Hamurdan ekmek yapılması fiziksel bir değişimdir. II. Çivinin paslanması sonucu maddenin iç yapısı değişmiştir. III. Buzun erimesi sırasında buzda kimyasal bir değişim gözlemlenir. IV. Odunun yanması sonucunda farklı özelliklerde yeni maddeler oluşur. Verilen bilgilerden hangileri doğrudur? ORBİTAL A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) II ve IV 50 Orbital Yayınları