000589_02

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 รอยละ 44.30 ตอ งการการอุดหนนุ จากหนวยงานรัฐทั้งหมด หรือเปนหลักสูตรเรียน ฟรีเทาน้ันถึงสนใจไปอบรม และรอยละ 7.55 ยินดีชําระคาอบรมเองทั้งหมด เพราะ ถอื วา เปนการลงทนุ ตารางท่ี 5.16 แสดงความคดิ เหน็ ตอ การมแี ผนทจ่ี ะเขารบั การอบรมความรูดา นการนวดไทย การเขา รับอบรม กลมุ ตัวอยา ง จํานวน (คน) รอยละ มีแผนจะไปอบรมภายใน 3 เดือน 25 6.24 มีแผนจะไปอบรมภายใน 6 เดอื น 21 5.17 มีแผนจะไปอบรม แตย งั ไมกําหนดเวลา 212 53.27 ยังไมม แี ผนจะไปอบรม 142 35.32 รวม 400 100 จากตารางที่ 5.16 พบวาผตู อบแบบสอบถามสวนมากมีแผนจะไปอบรม แต ยัง ไมกําหนดเวลา คิดเปนรอยละ 53.27 รองลงมาคือ ยังไมมีแผนจะไปอบรม คิด เปนรอยละ 35.32 ตารางท่ี 5.17 แสดงความคิดเห็นตอการมีขอบังคับให ผูบริการนวดแผนไทยทุกคนตองผาน การอบรมจากหนวยงานที่ไดรับการรับรองมีใบอนุญาตประกอบอาชีพและมี การอบรมตอเนอ่ื ง แนวคิด กลุมตวั อยา ง จาํ นวน (คน) รอ ยละ เห็นดว ยอยา งยิง่ เพราะเปน การรกั ษามาตรฐานการบริการ 196 49.20 และความรูของผูใหบริการและเปนการประกันรายได ใหกับผปู ฏบิ ตั ิตามหลกั เกณฑ เห็นดวย เพราะเปนการรักษามาตรฐานการบริการและ 97 24.34 ความรูของผใู หบ รกิ าร แตค ิดวา ควรดาํ เนินการ เฉยๆ เพราะไมเช่ือวาจะมีหนวยงานมารับรอง และไมคิด 39 9.72 วาสามารถประกันรายไดไดจ รงิ แตหากทาํ ไดก็เปนการดี ไมเห็นดวย เพราะสรางความยุงยากแกผูประกอบกาชีพ 35 8.64 นวดแผนไทยและอาจทาํ ใหผ ูจางงานไมอยากจา งเน่อื งจาก คา แรงสงู ไมเห็นดวยอยางย่ิง เพราะไมเห็นความจําเปน และคิดวา 33 8.10 ทุกวนั นกี้ ด็ ีอยูแลว รวม 400 100 การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจงั หวัดภาคเหนือตอนบน 1 93

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 จากตารางที่ 5.17 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนมากเห็นดวยอยางยิ่ง เพราะเปนการรักษามาตรฐานการบริการและความรูของผูใหบริการและเปนการ ประกันรายไดใ หกับผูป ฏิบตั ิตามหลักเกณฑ คดิ เปนรอยละ 49.20 รองลงมาคอื เห็น ดวย เพราะเปนการรักษามาตรฐานการบริการและความรูของผูใหบริการ แตคิดวา ควรดําเนินการ คิดเปน รอยละ 24.34 สว นที่ 3 ดานแนวโนมสถานการณตลาดนวดแผนไทย (สําหรับผูประกอบอาชีพนวดแผนไทย ทั้งที่เปนหลักและอาชพี เสริม) ตารางท่ี 5.18 แสดงขอ มูลการประกอบอาชพี เกย่ี วกับการนวดแผนไทย อาชพี กลุม ตวั อยา ง อาชพี หลักนวดแผนไทยเปน ธุรกิจสวนตัว/เจา ของกจิ การ จํานวน (คน) รอยละ อาชีพหลักนวดแผนไทยเปนพนกั งานประจํารานนวดเพ่ือ สุขภาพ 9 2.31 อาชีพหลักนวดแผนไทยเปนพนักงานประจําสปาเพื่อ 67 16.75 สขุ ภาพ 6 1.5 อาชีพหลักนวดแผนไทยเปนพนักงานนวดแตไมประจํา 169 42.19 รา นใด รา นหน่งึ 53 13.15 อาชพี เสริมนวดแผนไทยเปน พนักงานประจาํ รานนวดเพื่อ 0 0.00 สุขภาพ 63 15.85 อาชีพเสริมนวดแผนไทยเปนพนักงานประจําสปาเพ่ือ 33 9.25 สุขภาพ อาชีพเสริมนวดแผนไทยเปนพนักงานนวดแตไมประจํา 400 100 รานใด รานหนง่ึ ไมไ ดประกอบอาชีพนวดไทย แตมโี อกาสไดใชอ งคค วามรู นวดแผนไทยกับคนในครอบครัวหรือคนใกลชิดบางแต ไมไ ดร บั คาตอบแทน รวม จากตารางที่ 5.18 พบวา ผตู อบแบบสอบถามสวนใหญประกอบอาชีพหลัก นวดแผนไทยเปนพนักงานนวดแตไมประจํารานใด รานหน่ึง คิดเปนรอยละ 42.19 รองลงมาคือ ประกอบอาชีพหลักนวดแผนไทยเปนพนักงานประจํารานนวดเพ่ือ สุขภาพ คิดเปนรอ ยละ 16.75 การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 94

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 ตารางท่ี 5.19 แสดงขอมูลคา ตอบแทน คา ตอบแทน กลุมตวั อยาง รายเดอื นๆ ละ 5,000 - 8,000 บาท จาํ นวน (คน) รอ ยละ รายเดือนๆ ละ 8,001 - 12,000 บาท รายเดือนๆ ละ 12,001 - 30,000 บาท 20 4.86 ชั่วโมงละ 70 - 100 บาท 22 5.40 ชัว่ โมงละ 101 - 150 บาท 50 12.46 ชัว่ โมงละ 151 - 200 บาท 252 63.05 เงนิ ประกันชว่ั โมงละ 1-80 บาท 35 8.64 เงนิ ประกนั ชั่วโมงละ 81-100 บาท 9 2.35 เงินประกันชว่ั โมงละ 101-200 บาท 9 2.16 รวม 0 0.00 3 1.08 400 100 จากตารางท่ี 5.19 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญมีคาตอบแทนราย ชั่วโมง เฉลี่ยช่ัวโมงละ 70-100 บาท คิดเปนรอยละ 63.05 รองลงมา คือ มี คาตอบแทนเปนรายเดอื นๆ ละ 12,001-30,000 บาท คดิ เปน รอยละ 12.46 ตารางท่ี 5.20 แสดงขอมูลจาํ นวนชั่วโมงท่ใี หบ รกิ ารนวดแผนไทย จาํ นวนช่ัวโมง กลุมตัวอยา ง เฉลีย่ เดือนละ นอยกวา 50 ชว่ั โมง จาํ นวน (คน) รอ ยละ เฉลี่ยเดอื นละ 51-100 ชว่ั โมง เฉลย่ี เดือนละ 101-150 ชว่ั โมง 64 16.10 เฉลย่ี เดือนละ 151-200 ชั่วโมง 96 24.21 เฉล่ียเดอื นละ 201- 250 ชว่ั โมง 93 23.13 รวม 90 22.05 57 14.51 400 100 จากตารางที่ 5.20 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญมีจํานวนช่ัวโมงท่ี ใหบริการนวดแผนไทยเฉล่ียเดือนละ 51-100 ชั่วโมง คิดเปนรอยละ 24.21 รองลงมา คือ มีจํานวนชั่วโมงท่ีใหบริการนวดแผนไทยเฉลี่ยเดือนละ 101-150 ชัว่ โมง คดิ เปนรอยละ 23.13 การศกึ ษาสถานการณธ รุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 95

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 ตารางที่ 5.21 แสดงความคิดเหน็ ตอความพอใจกบั คา ตอบแทนทีไ่ ดรับ ความพงึ พอใจ กลุม ตัวอยา ง จํานวน (คน) รอยละ พอใจมากท่สี ดุ 20 5.00 พอใจแตหากปรับได ควนเปนจํานวน 100-150 54 13.50 บาท/ชั่วโมง พอใจแตหากปรับได ควนเปนจํานวน 151-200 93 23.25 บาท/ชว่ั โมง พอใจแตหากปรับได ควนเปนจํานวน 201-300 23 5.78 บาท/ชั่วโมง ยังไมพอใจเทาท่ีควร แตยอมรับได หากปรับได ควร 32 8.10 เปน จํานวน 100-150 บาท/ชว่ั โมง ยังไมพอใจเทาท่ีควร แตยอมรับได หากปรับได ควร 21 5.24 เปน จาํ นวน 151 -200 บาท/ช่วั โมง ยังไมพอใจเทาท่ีควร แตยอมรับได หากปรับได ควร 0 0.00 เปน จํานวน 201-300 บาท/ชัว่ โมง ไมพอใจเทาที่ควร แตจําเปนตองยอมรับ หากปรับได 12 3.08 ควรเปนจาํ นวน 100-150 บาท ไมพอใจเทาท่ีควร แตจําเปนตองยอมรบั หากปรับได 142 35.50 ควรเปน จาํ นวน 151-200 บาท ไมพอใจเทาท่ีควร แตจําเปนตองยอมรับ หากปรับได 3 0.54 ควรเปนจาํ นวน 201-250 บาท ไมพอใจ ควรเปนจํานวน 100-150 บาท/ชั่วโมง 0 0.00 ไมพ อใจ ควรเปนจาํ นวน 151-200 บาท/ชั่วโมง 0 0.00 ไมพ อใจ ควรเปน จาํ นวน 201-250 บาท/ช่ัวโมง 0 0.00 รวม 400 100 จากตารางท่ี 5.21 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญไมพอใจเทาท่ีควร แตจําเปนตองยอมรับ หากปรับไดควรเปนจํานวน 151-200 บาท คิดเปนรอยละ 35.50 รองลงมาคือ พอใจแตหากปรับได ควนเปนจํานวน 151-200 บาท/ช่ัวโมง คิดเปนรอ ยละ 23.25 การศึกษาสถานการณธ รุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจงั หวัดภาคเหนือตอนบน 1 96

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 ตารางที่ 5.22 แสดงขอ มูลประสบการณท าํ งานของผูนวดแผนไทย ขอมลู กลมุ ตวั อยาง เคยทํางานรา นนวด จาํ นวน (คน) รอ ยละ เคยทํางานสปาเพ่ือสุขภาพ อน่ื ๆ (ไมเคยทาํ รา นนวดหรือสปามากอน) 242 60.67 รวม 19 4.70 139 34.63 400 100 จากตารางท่ี 5.22 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญมีประสบการณเคย ทํางานรานนวด คิดเปนรอยละ 60.67 รองลงมา คือ มปี ระสบการณเคยทํางานสปา เพื่อสุขภาพ คิดเปนรอยละ 4.70 และไมมีประสบการณเคยทํารานนวดหรือสปามา กอ น คิดเปนรอยละ 34.63 ตารางท่ี 5.23 แสดงความคิดเห็นตอแผนการยายถ่นิ ฐานหรอื สถานท่ีทาํ งาน ขอ มลู กลุมตัวอยา ง มีแผน เปลี่ยนสถานท่ีทํางาน แตยังอยูในเขตพื้นที่ จํานวน (คน) รอ ยละ ภมู ลิ าํ เนาปจจบุ นั มีแผน เปลยี่ นสถานที่ทาํ งานไปทาํ งานตา งจงั หวัด 67 16.71 มีแผน เปลีย่ นสถานท่ีทํางานไปทํางานตางประเทศ 19 4.70 ไมม แี ผนเปลีย่ นสถานทที่ าํ งาน 36 8.87 รวม 278 69.72 400 100 จากตารางท่ี 5.23 พบวา ผูตอบแบบสอบถามมีสวนใหญไมมีแผนเปลี่ยน สถานทีท่ ํางาน คิดเปนรอยละ 69.72 รองลงมา คือ มีแผนเปล่ียนสถานทีท่ ํางาน แต ยังอยใู นเขตพ้นื ทภ่ี ูมิลาํ เนาปจจบุ นั คดิ เปนรอยละ 16.71 การศกึ ษาสถานการณธรุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 97

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 ตารางท่ี 5.24 แสดงขอมูลตอสาเหตุหลักที่สําคัญที่สุดท่ีทําใหมีแผนที่จะยายถ่ินฐานหรือ สถานทท่ี าํ งาน ขอ มูล กลุม ตวั อยา ง จํานวน (คน) รอยละ คาตอบแทนท่ีไดรับสงู กวาปจจบุ ัน รวมถึงความกาวหนา 198 49.45 ในอาชีพ หาประสบการณ 110 27.70 ยา ยตามครอบครวั 31 7.86 อน่ื ๆ 61 14.99 รวม 400 100 จากตารางท่ี 5.24 พบวาผตู อบแบบสอบถามสวนใหญมสี าเหตุหลักทีส่ ําคัญ ที่สุดที่ทําใหมีแผนที่จะยายถ่ินฐานหรือสถานที่ทํางาน คือ ไดคาตอบแทนที่ไดรับสูง กวาปจจุบัน รวมถึงความกาวหนาในอาชีพ คิดเปนรอยละ 49.45 รองลงมา คือ หา ประสบการณ คิดเปนรอ ยละ 27.70 ตารางที่ 5.25 แสดงขอมูลตอแนวโนม ท่จี ะเปด กจิ การการของตนเอง ขอมูล กลมุ ตัวอยา ง คาดวาจะเปด ภายใน 1 ป จาํ นวน (คน) รอยละ คาดวา จะเปด ภายใน 3-5 ป ไมแ นน อน เน่ืองจากไมมคี วามพรอ ม 17 4.25 ยงั ไมมีแผน 37 9.25 รวม 143 35.75 203 50.75 400 100 จากตารางที่ 5.25 พบวา ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญยงั ไมมีแผนทจี่ ะเปด กิจการของตนเอง คิดเปนรอยละ 50.75 รองลงมา คือ ไมแนนอน เน่ืองจากไมมี ความพรอม คิดเปนรอ ยละ 35.75 และคาดวาจะเปดภายใน 3-5 ป คิดเปนรอยละ 9.25 การศกึ ษาสถานการณธ รุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 98

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 5.2 สรุปสถานการณธุรกจิ สุขภาพดา นแรงงานนวดไทย ในเขตภาคเหนือตอนบน 1 (เชียงใหม ลาํ พนู ลาํ ปาง แมฮ องสอน) จากการศกึ ษาพบวา สถานประกอบการธุรกิจสุขภาพในภาคเหนือ ตอนบน 1 มีโรงเรียนสอนธุรกิจสุขภาพ นวด/สปา สปาเพ่ือสุขภาพ นวดเพ่ือสุขภาพ นวดเพื่อ เสริมสวย จํานวน 214 แหง ประกอบดวย 1) โรงเรียนสอนธุรกิจสุขภาพ ในจังหวัด เชียงใหม จํานวน 24 แหง 2) สปาเพื่อสุขภาพ จํานวน 47 แหง แบงออกเปน จังหวัดเชียงใหม 43 แหง จังหวัดลําพูน 1 แหง จังหวัดลําปาง 1 แหง และจังหวัด แมฮองสอน 2 แหง 3) นวดเพ่ือสุขภาพ จํานวน 138 แหง แบงออกเปน จังหวัด เชยี งใหม 109 แหง จังหวัดลําพนู 1 แหง จังหวดั แมฮ องสอน 28 แหง และ 4) นวด เพ่ือเสริมสวย จํานวน 5 แหง แบงออกเปนจังหวัดเชียงใหม 4 แหง จังหวัด แมฮ องสอน 1 แหง ดานการอบรมและการเขาสูตลาดแรงงานนวดไทย พบวา กลุมตัวอยางสวน ใหญใหความสนใจท่ีจะเขารับการอบรมจากศูนยพัฒนาฝมือแรงงานมากที่สุด รองลงมา คือ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด และวิทยาลัยสารพัดชาง หลักสูตรนวด ไทย 180 ช่ัวโมง เปนหลักสูตรที่อบรมมากท่ีสุด สวนใหญจะเลือกอบรมในหลักสูตร พ้ืนฐานที่ใชเวลาอบรมนอยท่ีสุดของแตละหนวยงาน ปจจัยท่ีมีผลตอการเลือก คือ การไดรับเอกสารรับรองการผานการอบรม เนื่องจากมีผลตอการจางงาน และการไป ทํางานตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยิ่งสามารถสอบผานมาตรฐานฝมือแรงงานได และปจจัยดานคาใชจ า ยในการอบรมท่ตี ่ําหรือไมเสยี คาใชจา ยมีผลตอการเลอื กอบรม ดานองคความรูดานนวดไทย กลุมตัวอยางมีความคิดเห็นวาการเขารับการ อบรมความรูดานการนวดแผนไทยมีความสําคัญเปนอยางมาก โดยประเด็นที่มี คาเฉล่ียสูงสุด คือ มีความรูในการประกอบอาชีพ รองลงมา คือ ตองการ ประกาศนียบตั รผานการอบรม มีความสนใจหลกั สตู รการนวดแกอ าการมากที่สุด และ มีความสนใจหลกั สูตรการนวดลานนาเอ็กโซติกนอ ยที่สุด ดานการรับทราบขอมูลในการอบรมใหความรูดานการนวดแผนไทยน้ัน มาก ที่สุด คือ รูจากเพ่ือน คนรูจัก รองลงมา คือ อินเตอรเน็ต ญาติและหนวยงานรัฐท่ี เกีย่ วขอ ง ตามลาํ ดับ ดานคา ใชจา ยในการอบรมความรูน วดแผนไทยนน้ั กลุมตัวอยางสวนใหญยินดี ชําระคาอบรมบางสวนและใหหนวยงานรัฐชวยสนับสนุนบางสวน รองลงมา คือ ตอ งการการอุดหนนุ จากหนว ยงานรัฐทัง้ หมดหรือเปน หลักสูตรเรียนฟรีเทา นั้นถงึ สนใจ ไปอบรม ผูนวดสวนใหญมีแผนจะไปอบรม แตยังไมกําหนดเวลา สวนประเด็นกรณีมี ขอบงั คับให ผูบ ริการนวดแผนไทยทุกคนตอ งผานการอบรมจากหนว ยงานที่ไดรับการ รบั รองมีใบอนญุ าตประกอบอาชพี และมกี ารอบรมตอ เนอื่ ง อยา งนอ ย 30 ช่ัวโมง/3 ป และมีการทดสอบมาตรฐานทุกๆ 3 ป เพ่ือตอใบอนุญาตรวมถึงเปนการสรางเกณฑ การประกันรายไดใหแกผูผานการอบรมและมีใบอนุญาตประกอบอาชีพนั้น กลุม การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 99

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 ตัวอยางแสดงความเห็นดวยอยางยิ่ง เพราะเปนการรักษามาตรฐานการบริการและ ความรขู องผูใหบรกิ ารและเปน การประกันรายไดใหกบั ผปู ฏิบัตติ ามหลกั เกณฑ ดานแนวโนมสถานการณแรงงานนวดแผนไทย จากการศึกษาพบวา สวนใหญ จะเรียนจบหลกั สูตรขัน้ พ้ืนฐานนวดไทย ของแตละสถาบัน เกินกวารอ ยละ 65% เขา สตู ลาดแรงงานนวดแผนไทยภายหลังไดรับการอบรมจากสถาบนั ทเ่ี ปด ทําการสอน ทั้ง ภาครัฐและเอกชน แตกระจุกตัวอยูในตัวเมืองเปนหลัก ของทุกจังหวัดภาคเหนือ ตอนบน 1 สว นมากรบั คาตอบแทนเปนรายช่ัวโมง ไมอยปู ระจํารา น แตจะทํางานวน ไปไมกี่ราน ทั้งน้ี การไมประจําราน ทําใหไดรับคาตอบแทนที่สูงกวา การอยูประจํา ราน เนอ่ื งจากสามารถบรหิ ารเวลาเองได และสามารถสรางลูกคา ประจําของตนได/ ไม ตอ งการอยใู นระเบียบขอั บังคับ โดยเฉพาะของสถานบริการประเภทสปา ดานความตองการแรงงานนวดไทยน้ัน ปจจุบันประสบปญหาการขาดแคลน พนกั งานประจํารานในทกุ จงั หวดั เนอื่ งจากแรงงานนวดไทย มีความประสงคจะไมจํา รานมากกวาการอยูประจําราน (Freelance) นอกจากน้ียังพบวา การขาดแคลน แรงงานนวดไทยน้ัน มักจะเกิดข้ึนกับรานขนาดเล็กและขนาดกลาง (มีพนักงานต้ังแต 1-10 คน) แตสําหรับรานขนาดใหญน้ันจะรับเฉพาะพนักงานนวดประจํารานเทานั้น เนอื่ งจากสามารถควบคุมคณุ ภาพ และการบริการได นอกจากนรี้ า นที่มขี นาดใหญ จะ มคี วามสมาํ่ เสมอของลกู คา และมีสวัสดกิ าร สว นการเคล่ือนยายของแรงงานนวดไทย น้ัน ปจจัยหลักคือ คาตอบแทน และความกาวหนาในอาชีพ สวนใหญจะเกิดกับ แรงงานนวด ในจังหวัดเชียงใหมมากที่สุด จังหวัดลําพูน จังหวัดลําปาง มจี ํานวนนอย และนอ ยที่สุดคือจังหวัดแมฮองสอน มกั จะเดินทางไปทํางานในพ้ืนท่ีจังหวัดทองเที่ยว ชายทะเล ไดแก ภูเก็ต ชลบุรี พังงา และเกาะสมุย ตลาดตางประเทศไดแก รัสเซีย ยุโรป และออสเตรเลีย นอกจากนี้ยังมีการเคลื่อนยายแรงงานเฉพาะฤดูกาลทองเท่ียว ซง่ึ สว นใหญจ ะเกิดการเคลือ่ นยา ยภายในประเทศ ดานการเชื่อมโยงของหนวยงานที่เก่ียวของในดานการสงเสริม พัฒนาและ ควบคุมแรงงานนวดไทย มีการสงเสริมและจัดอบรมในหลายหนวยงาน มีหลักสูตร อบรมตอเน่ือง มีการทดสอบมาตรฐานฝมือแรงงาน นอกจากน้ียังมีการสงเสริมทักษะ อ่ืนๆ เชน ทักษะทางดานภาษา ทักษะทางดานการใชสมุนไพร และการจัดทํา เครื่องดื่มสมุนไพร รวมไปถึงความรูทางประวัติศาสตร และการรณรงคสถาน ประกอบการใหร ับพนักงานที่ผา นการอบรมเทา นัน้ เปนตน การศึกษาสถานการณธรุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 100

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 ภาพที่ 5.1 แสดงแผนภาพสถานการณแรงงานนวดไทย ในเขตภาคเหนอื ตอนบน 1 การศึกษาสถานการณธรุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 101

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 ภาพที่ 5.2 แผนภาพแสดงความเช่ือมโยงของผูใหบริการนวดแผนไทย กับโรงเรียนสอนนวด แผนไทย สถานประกอบการ และหนว ยงานภาครฐั การศกึ ษาสถานการณธรุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 102

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทที่ 5 ภาพท่ี 5.3 แสดงความเชอื่ มโยงของสวนท่เี กี่ยวขอ งตอ แรงงานนวดไทย การศกึ ษาสถานการณธรุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนือตอนบน 1 103

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 5.3 ความเชอื่ มโยงของสว นทีเ่ กี่ยวขอ งตอ แรงงานนวดไทย จากภาพท่ี 5.3 สามารถอธิบายความเชื่อมโยงของสวนทีเ่ กีย่ วของกับแรงงาน นวดไทยไดว า ประกอบดว ย 3 องคป ระกอบ คือ แรงงานนวดไทย สถานประกอบการ และหนว ยงานอบรมหรือรบั รองมาตรฐาน ซึ่งแตล ะองคป ระกอบมบี ทบาทดงั นี้ 1. แรงานนวดไทย ตองเขาสูระบบฐานขอมูล เพ่ือพัฒนาศักยภาพใหไดตาม เกรดหรอื ตามมาตรฐาน และใหค วามสาํ คญั กบั ความกาวหนา มากกวา ปาก ทอ งปจจบุ ัน 2. สถานประกอบการ ตองปรบั ปรุงวธิ กี ารบริหารจัดการคาตอบแทน สรรหา พฒั นา รักษาไวซง่ึ พนักงาน วางแผนความกา วหนาแกแรงงานนวด และให ความสาํ คัญกับการตอ ยอดความรูของแรงงานนวด 3. หนวยงานอบรมหรือรับรองมาตรฐาน ตองพัฒนาคุณภาพของหลักสูตร มี กฎเกณฑการบังคับใหตองตอยอดความรู ดําเนินการจัดเกรดผูใหบริการ เหมือนการจัดเกรด OTOP โดยมีผลตอคาตอบแทน เพื่อยกระดับ มาตรฐานอาชีพ โดยมแี ผนงานรองรบั กรณีการสงออกแรงงานนวดไทยไป ตางประเทศ 5.4 ขอ สงั เกตและขอ เสนอแนะ จากการศึกษา มีขอสังเกตวา การสงเสริมการอบรมทําใหเกิดการยอมรับใน อาชีพนวดแผนไทยมากข้ึนจากอดีต แตผูใหบริการนวดแผนไทยในปจจุบัน สวนมาก เปนเพศหญิง อายุวัยกลางคน ระหวาง 31-45 ป สถานะภาพสมรส และเปนการ ประกอบอาชพี เพือ่ หารายได จนุ เจอื ครอบครัว ดังนั้น เพ่ือเปนการยกระดับมาตรฐานการใหบริการนวดแผนไทย ผูศึกษา จงึ มขี อเสนอแนะเพอ่ื การปรบั ปรงุ สถานการณต ลาดการบรกิ ารนวดไทย ดังน้ี 1. การยกระดับฝมือแรงงาน ดวยการผลักดันแรงงานเขาระบบ และพัฒนา จัดเกรดฝมือแรงงานตามประสบการณและองคความรู พรอมทั้งหาแนว ทางการสรางรายไดใหมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกันกับองคความรู ประสบการณ ของแรงงานนวดไทย และมีมาตรการเขม งวดกับการใช แรงงานตา งดาว หรือมีแนวทางปฏิบัติที่เหมาะสมสําหรับแรงงานตา งดา วที่ ใหบ รกิ ารในสถานประกอบการ 2. การปอ งกนั การขาดแคลนแรงงาน จากการศึกษาพบวา แรงงาน สวนใหญมีอายุเกินกวา 30 ปและมีการศึกษาตํ่า ดังนั้นจึงมีความ เปนไปไดวา ในอนาคตอาจเกิดการขาดแคลนแรงงานนวดไทยได อัน เน่ืองจากความในสนใจและเห็นวาเปนอาชีพที่ไมมั่นคง ดังนั้น ควรมี การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 104

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทท่ี 5 การสงเสริมอาชีพในกลุมท่ีมีอายุต่ํากวา 30 ป ใหมีความสนใจในการ ประกอบอาชพี และยกระดบั ใหอาชีพนี้มีความม่นั คงมากขึน้ 3. ปรับปรุงบทบาทของหนว ยงานทีเ่ ก่ยี วของ 3.1 สถานประกอบการ ตองปรับปรุงวิธีการบริหารจัดการคาตอบแทน การสรรหา การพัฒนาบุคลากร การรักษาไวซึ่งบุคลากร วางแผนความกาวหนา แกบ ุคลากร และใหความสาํ คญั กบั การตอ ยอดความรขู องบคุ ลากร 3.2 หนวยงานอบรมหรอื รับรองมาตรฐาน พัฒนาคุณภาพของหลักสูตร มีกฎเกณฑการบังคับใหตองตอ ยอดความรู ดําเนนิ การจัดเกรดผูใหบริการเหมือนการจัดเกรด OTOP และมผี ลตอคา ตอบแทน เพื่อยกระดับมาตรฐานอาชีพ นอกจากนี้ควร มีแผนงานรองรับท่ีมีประสิทธิภาพ กรณีการสงออกแรงงานนวดไทย ไปตางประเทศ 4. คา ตอบแทนแรงงานนวดไทย จากการศึกษาท่ีพบวาแรงงานนวดสวนใหญจะเรียนจบหลักสูตร ขั้นพ้ืนฐานนวดไทย ของแตละสถาบัน และเกินกวารอยละ 65% เขาสู ตลาดแรงงานนวดแผนไทยภายหลังไดรับการอบรมจากสถาบันที่เปดทํา การสอน ทัง้ ภาครฐั และเอกชน สวนใหญเ ปน เพศหญงิ อายุระหวาง 31 – 45 ป สถานภาพสมรส การศึกษาต่ํากวามัธยมศึกษาตอนปลาย(ม.6) ปวช. หรือเทียบเทา และมีรายไดนอยกวา 15,000 บาทตอเดือน ซ่ึง สง ผลตอ รูปแบบในการทาํ งานดว ย กลาวคือ สวนใหญรบั คา ตอบแทนเปน รายช่ัวโมง เลือกที่จะไมอยูประจําราน แตทํางานวนไปตามรานตางๆ เพ่ือใหไดรับคาตอบแทนที่สูงกวา ทั้งน้ี คาตอบแทนแรงงานนวดไทย ยัง ไมสมั พันธกับประสบการณ และองคความรู หากตองการคาตอบแทนตอ วันสูงตองมีชั่วโมงการทํางานที่มากตามไปดวย ดังนั้น จึงควรดําเนินการ เพื่อยกระดับฝมือแรงงานอยางจริงจัง เพื่อสามารถกําหนดระดับ คาตอบแทนตามความสามารถและประสบการณ รวมถึงอาจยังสามารถ ใหค า ตอบแทนไดใ นรูปแบบของคาตอบแทนวชิ าชีพ การศึกษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 105

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 6 บทที่ 6 บทสรปุ สาํ หรับผบู รหิ าร 6.1 ทมี่ าและวัตถุประสงคของโครงการ การนวดแผนไทยเปนภูมิปญญาทองถ่ิน มีความเปนเอกลักษณ วัฒนธรรมไทย และเปนพ้ืนฐานของการนวดเพ่ือสุขภาพในงานบริการสปาซึ่งมีภาพลักษณท่ีดีทั้งใน ระดับประเทศและระดับนานาชาติ ในการดําเนินกิจการสถานบริการนวดปจจุบันในเขต กลุมจังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 ครอบคลุมพื้นท่ีของจังหวัดเชียงใหม จังหวัดลําพูน จังหวัดลําปาง และจังหวัดแมฮองสอน มีสถานบริการนวดมากกวา 300 แหง โดยสวน ใหญเปนผูประกอบการภาคเอกชน มีการรวมตัวของโรงเรียนสอนนวดและสถานบริการ เปนเครอื ขา ยในกลุมชมรม และสมาคมนวดแผนไทย ผูใ หบรกิ ารทเี่ ปนสมาชิก มีประมาณ 3 เทาตัว ความพรอมของบุคลากรดานการบริการท่ีมีอุปนิสัยที่สุภาพออนโยน มีจิตใจ พรอมใหบริการ ตลอดจนมีทักษะการนวดท่ีดี การดําเนินกิจการมีตนทุนตํ่า ราคา คาบริการ ไมแพง ทําใหมีกลุมลูกคาเปาหมายหลากหลาย จึงนับวาเปนธุรกิจท่ีอยูบน พนื้ ฐานการพ่ึงพาตนเอง แมจะประสบปญหาภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ ธุรกจิ นวดสามารถทํา รายไดประมาณ 500 ลานบาทตอป โดยมีผูใชบริการประมาณ 200,000 คนตอป ใน จาํ นวนน้ีมชี าวตางชาติรอยละ 70 ชาวไทยรอ ยละ 30 โดยปจจุบันการนวดแผนไทยเปน ทีน่ ิยมของชาวตางชาตทิ ั้งแถบเอเชีย อเมริกา และยุโรป เมื่อนักทองเทยี่ วเหลาน้ีไดท ดลอง ใชบริการแลว ไดเกิดความประทับใจในการนวดแผนไทย ทําใหมีความตองการเรียนรู วิธีการนวดจนทําใหเกิดธุรกิจโรงเรียนนวดแผนไทยข้ึน สวนใหญจะกระจุกตัวที่จังหวัด เชยี งใหม โดยในจังหวัดเชียงใหมม ีโรงเรียนนวดเอกชนมากกวา 100 แหง นอกจากน้ียังมีการจัดหลักสูตรฝกอบรมเปนชวงๆ จากสถาบันการศึกษา หรือ โครงการสนบั สนนุ ดา นอาชพี ของภาครฐั เชน การจดั ฝก อบรมของคณะแพทยศาสตร คณะ เทคนิคการแพทย คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม รวมไปถึงหนวยงานอ่ืนๆ ซึ่งภาครัฐไดใหความสนใจสนับสนุนมาโดยตลอด ท้ังการสนับสนุนผานสถาบันการศึกษา หรอื ผานสํานักงานสาธารณสขุ จงั หวดั เพือ่ สนับสนุนสงเสรมิ ใหอาชีพการนวดแผนไทยเปน ท่ียอมรับและปราศจากบริการแฝง แมที่ผานมาแมจะมีการจัดอบรมอยางตอเนื่องมาโดย ตลอด และมีผูสนใจเขารวมกิจกรรมอยางตอเนื่อง แตยังไมมีการวิเคราะหสถานการณ ปจ จุบัน ในหลายประเด็น อาทิเชน ผูผา นการอบรมแลว เขา สูอ าชีพใหบ ริการนวดแผนไทย หรือไม เปนผูป ระกอบการเองหรอื เปน พนักงานของหนวยงานเอกชน ไดรบั คาตอบแทนใน อัตราเทาใด การพัฒนาฝมอื ตอเนอื่ งหรอื ไม มกี ารเคลอ่ื นยา ยแรงงานจากแหลง ที่อยูเพ่ือไป ทํางานท้ังในและตางประเทศหรือไม มีความเชื่อมโยงกับโรงเรียนสอนนวด สถาน ประกอบการหรือหนวยงานที่เกี่ยวของอยางไรบาง รวมไปถึงการสํารวจความตองการใน การพัฒนาองคค วามรู เปน ตน ซงึ่ การศึกษาวจิ ัยครง้ั นจ่ี ะทําใหท ราบถงึ สถานการณแ รงงาน นวดไทย ในเขตกลุมจงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 อนั ประกอบดว ย จงั หวดั ชยี งใหม จังหวัด การศึกษาสถานการณธ รุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 106

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 6 ลาํ พูน จังหวดั ลําปาง และจังหวัดแมฮองสอน เพื่อเปนฐานขอมูลในการสนับสนุนสงเสริม แรงงานนวดตอ ไป โดยโครงการศึกษาครั้งน้ีมีวัตถุประสงคท่ีสําคัญ คือ เพ่ือศึกษาปริมาณการเขาสู ตลาดบริการสุขภาพ ภายหลังไดรับการอบรมดานวิชาชีพภูมิปญญาสุขภาพของผูเขารวม หลักสูตรพัฒนาความรูที่เกี่ยวของ เพื่อศึกษาสถานการณตลาดการบริการนวดแผนไทย ศึกษาสถานการณและปจจัยท่ีมีผลกระทบตอการเคลื่อนยา ยของแรงงาน ผูใหบริการนวด แผนไทย และศึกษาความเชอ่ื มโยงของผูใหบรกิ ารนวดแผนไทย โรงเรยี นสอนนวดแผนไทย สถานประกอบการ และหนวยงานภาครัฐที่ทําหนาท่ีดูแล ในประเด็นดานการพัฒนา แรงงานนวดแผนไทยในเขตพื้นทกี่ ลมุ จงั หวัดภาคเหนือตอนบน 1 6.2 ผลการศกึ ษา ในการศกึ ษาครั้งน้ี เนนศึกษาสถานการณแ รงงานนวดไทยในเขตพ้นื ที่ กลมุ จงั หวดั ภาคเหนือตอนบน 1 ในรูปแบบการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive Research) แบง ออกเปน 2 กลมุ คอื กลุมท่ี 1 ศึกษาจากแรงงานนวดไทย คอื ผผู า นการอบรมเกี่ยวกับภูมิ ปญญาสุขภาพรวมถึงผูใหบริการในกิจการบริการสุขภาพดวยภูมิปญญาสุขภาพ จํานวน 400 คน สํารวจโดยใชแบบสอบถามและใชการสุมตัวอยางแบบสะดวก (Convenient Sampling) กลุมที่ 2 คือ ผูเก่ียวของกับแรงงานนวดไทย ประกอบดวย 1) หนวยงานภาครัฐที่ใหการสนับสนุนการพัฒนาและดูแลแรงงานนวดไทย 2) หนวยงาน สถาบันการศึกษา ท่ีมีการเปดสอนหลักสูตรเก่ียวกับการนวดไทย 3) สถานประกอบการ ดา นภูมปิ ญ ญาสขุ ภาพ และ 4) ผูใชบ ริการนวดแผนไทย ในเขตพืน้ ทกี่ ลมุ จังหวัดภาคเหนือ ตอนบน 1 สํารวจโดยใชว ิธีการสมั ภาษณ จากการศกึ ษาพบวา สถานประกอบการธุรกจิ สุขภาพในภาคเหนือ ตอนบน 1 มี โรงเรียนสอนธุรกิจสุขภาพ นวด/สปา สปาเพอ่ื สุขภาพ นวดเพือ่ สุขภาพ นวดเพอ่ื เสรมิ สวย จํานวน 214 แหง ประกอบดวย 1) โรงเรียนสอนธุรกิจสุขภาพ ในจังหวัดเชียงใหม จํานวน 24 แหง 2) สปาเพื่อสุขภาพ จํานวน 47 แหง แบงออกเปน จังหวัดเชียงใหม 43 แหง จังหวัดลําพูน 1 แหง จังหวัดลําปาง 1 แหง และจังหวัดแมฮองสอน 2 แหง 3) นวดเพื่อสุขภาพ จํานวน 138 แหง แบงออกเปน จังหวัดเชียงใหม 109 แหง จังหวัด ลําพูน 1 แหง จังหวัดแมฮองสอน 28 แหง และ 4) นวดเพ่ือเสริมสวย จํานวน 5 แหง แบง ออกเปนจงั หวัดเชยี งใหม 4 แหง จังหวัดแมฮอ งสอน 1 แหง จากการศึกษากลมุ ตัวอยางผูใหบริการนวด หรือแรงงานนวดไทย พบวา สวนมาก เปนเพศหญิง คิดเปนรอยละ 91.25 มีอายุระหวา ง 31-45 ป คิดเปนรอ ยละ 65.40 มีสถานภาพสมรส คิดเปนรอยละ 63.20 มีวุฒิการศึกษาตํ่ากวามัธยมศึกษาตอนปลาย ปวช. หรือเทียบเทา คิดเปนรอยละ 69.15 อาชีพหลักคือรับจางนวดรายชั่วโมง (ไม ประจํา) คิดเปนรอยละ 42.25 รายไดนอยกวา 15,000 บาทตอเดือน คิดเปนรอยละ 64.15 รายไดเฉลี่ยทั้งครอบครัว ระหวาง 15,000 - 30,000 บาทตอเดือน คิดเปน การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 107

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทท่ี 6 รอยละ 60.35 มีภูมิลําเนาเปนคนจังหวัดเชียงใหม คิดเปนรอยละ 45.20 และ ประกอบอาชีพหลกั อยูในจงั หวัดเชียงใหม คดิ เปนรอยละ 51.35 ดานการพัฒนาตนเอง สวนมากเคยเขารับการอบรมจากสถาบันตาง ๆ คิดเปน รอยละ 65.50 มีความคิดเห็นวาการเขารับการอบรมความรูดานการนวดแผนไทยมี ความสําคัญอยางมาก เน่ืองจากจะนําไปประกอบอาชีพ คิดเปนรอยละ 75.14 มีความ คดิ เหน็ วาการเขา รับการอบรมความรดู า นการนวดแผนไทย มคี วามรใู นการประกอบอาชีพ ได โดยใหความสําคัญเปนอันดับ 1 คิดเปนรอยละ 48.11 มีความคิดเห็นตอการมีความ สนใจหลักสูตรการนวดแผนไทย พ้ืนฐาน 330 ช่ัวโมงข้ึนไปมากท่ีสุด คิดเปนรอยละ 22.50 และในการเขาถึงแหลงขอมูลการอบรมใหความรูดานการนวดแผนไทยนั้น จะได ขอมูลจากเพ่อื น มากเปนอันดบั 1 คิดเปน รอยละ 51.59 โดยรอยละ 48.15 ของกลุม ตัวอยางยินดีชําระคาอบรมบางสวน และใหหนวยงานภาครัฐชวยสนับสนุนบางสวน รอย ละ 53.27 มีแผนจะไปอบรม แตยงั ไมกาํ หนดเวลา ดา นความคิดเหน็ ตอการมีขอบังคบั ให ผูบริการนวดแผนไทยทุกคนตองผานการอบรมจากหนวยงานท่ีไดรับการรับรองมี ใบอนุญาตประกอบอาชีพและมีการอบรมตอเน่ือง สวนมากเห็นดวยอยางย่ิง เพราะเปน การรกั ษามาตรฐานการบริการและความรขู องผใู หบริการและเปนการประกันรายไดใ หก ับ ผูป ฏิบตั ิตามหลักเกณฑ คิดเปน รอยละ 49.20 กลุมตัวอยางสวนใหญประกอบอาชีพหลักนวดแผนไทยเปนพนักงานนวดแตไม ประจํารานใดรานหน่ึง คิดเปนรอยละ 42.19 มีคาตอบแทนรายช่ัวโมง เฉลี่ยชั่วโมงละ 70-100 บาท คดิ เปนรอยละ 63.05 มจี าํ นวนชวั่ โมงทใ่ี หบ รกิ ารนวดแผนไทยเฉลี่ยเดอื น ละ 51-100 ชั่วโมง คิดเปนรอยละ 24.21 สวนมากผูตอบแบบสอบถามสวนใหญไม พอใจเทาท่ีควร แตจําเปนตองยอมรับ หากปรับไดควรเปนจํานวน 151-200 บาท คิด เปนรอยละ 35.50 กลุมตัวอยางสวนใหญมีประสบการณเคยทํางานรานนวด คิดเปน รอยละ 60.67 ปจจุบันยังไมมีแผนเปลี่ยนสถานท่ีทํางาน คิดเปนรอยละ 69.72 สาเหตุหลกั ที่สาํ คญั ที่สุดที่ทาํ ใหม ีแผนที่จะยายถิ่นฐานหรอื สถานทีท่ าํ งาน คือ คา ตอบแทน ที่ไดรับสูงกวา ปจ จบุ นั รวมถึงความกา วหนาในอาชีพ คดิ เปน รอยละ 49.45 และสว นมาก ยังไมมแี ผนท่จี ะเปด กิจการของตนเอง คดิ เปนรอยละ 50.75 ดานแนวโนมสถานการณแรงงานนวดแผนไทย จากการศึกษาพบวาสวนใหญจะ เรียนจบหลักสูตรขั้นพ้ืนฐานนวดไทย ของแตละสถาบัน เกินกวารอยละ 65% เขาสู ตลาดแรงงานนวดแผนไทยภายหลังไดรับการอบรมจากสถาบันท่ีเปดทําการสอน ทั้ง ภาครัฐและเอกชน แตกระจุกตัวอยูในตัวเมืองเปนหลัก ของทุกจังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ในจงั หวดั เชียงใหม ดานความตองการแรงงานนวดไทยนั้น ปจจุบันประสบปญหาการขาดแคลน พนักงานประจํารา นในทุกจังหวดั เนอ่ื งจากแรงงานนวดไทย มคี วามประสงคจะไมประจํา รานมากกวาการอยูประจําราน (Freelance) การขาดแคลนแรงงานน้ัน มักจะเกิดขึ้นกับ รานขนาดเล็กและขนาดกลาง (มีพนักงานตั้งแต 1-10 คน) แตสําหรบั รานขนาดใหญน้ัน การศึกษาสถานการณธรุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุม จงั หวดั ภาคเหนือตอนบน 1 108

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) บทที่ 6 จะรับเฉพาะพนักงานนวดประจํารานเทานั้น มีความสมํ่าเสมอของลูกคา และมีสวัสดิการ สวนการเคลื่อนยายของแรงงานนวดไทยนั้น ปจจัยหลักคือ คาตอบแทน และ ความกาวหนาในอาชีพ สวนใหญจะเกิดกับแรงงานนวด ในจังหวัดเชียงใหมมากที่สุด จังหวัดลําพูน จังหวัดลําปาง มีจํานวนนอย และนอยที่สุดคือจังหวัดแมฮองสอน มักจะ เดินทางไปทํางานในพ้ืนท่ีจังหวัดทองเท่ียวชายทะเล ไดแก ภูเก็ต ชลบุรี พังงา และเกาะ สมุย ตลาดตางประเทศ ไดแก รัสเซีย ยุโรป และออสเตรเลีย นอกจากน้ียังมีการ เคลื่อนยายแรงงานเฉพาะฤดูกาลทองเที่ยว ซ่ึงสวนใหญจะเกิดการเคลื่อนยาย ภายในประเทศ ดา นการเชอื่ มโยงของหนวยงานท่ีเกี่ยวของในดานการสง เสริม พัฒนาและควบคุม แรงงานนวดไทย มกี ารสงเสริมและจัดอบรมในหลายหนวยงาน มหี ลักสูตรอบรมตอเนื่อง มีการทดสอบมาตรฐานฝมือแรงงาน นอกจากน้ียังมีการสงเสริมทักษะอ่ืนๆ เชน ทักษะ ทางดา นภาษา ทักษะทางดานการใชสมนุ ไพร และการจัดทําเคร่ืองดื่มสมุนไพร รวมไปถึง ความรูทางประวัติศาสตร และการรณรงคสถานประกอบการใหรับพนักงานท่ีผานการ อบรมเทานั้น เปนตน แตอยางไรก็ตาม จากขอสังเกตของผูศึกษาพบวา คาตอบแทนของ แรงงานนวดไทย ไมสัมพันธกับประสบการณ และองคความรูของผูใหบริการ แมจะมี ประสบการณและความรูเทาใดแตจะไดรับคาตอบแทนเฉล่ียไมตางจากผูใหบริการคนอ่ืน ดงั นน้ั หากตอ งการไดรับคา ตอบแทนตอวนั สูง จะตองมีช่วั โมงทาํ งานท่ีมาก จึงสง ผลใหก าร สง เสรมิ ความรตู อ เน่ืองแกแรงงานนวดไทยไมป ระสบความสําเร็จ เพราะตวั ผูใหบริการเอง เหน็ วาไมคมุ คา กบั เวลาที่ตองไปเรียน และเสียเวลาในการประกอบอาชพี ดังนั้น เพ่ือเปนการยกระดับมาตรฐานการใหบริการนวดแผนไทย ผูศึกษาจึง เสนอแนะแนวทางเพื่อการปรบั ปรุงสถานการณตลาดการบรกิ ารนวดไทย คือ 1. การยกระดับฝมือแรงงาน ดวยการผลักดันแรงงานเขาระบบ และพัฒนา จัดเกรดฝมือแรงงานตามประสบการณและองคความรู พรอมท้ังหาแนว ทางการสรางรายไดใหมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกันกับองคความรู ประสบการณ ของแรงงานนวดไทย และมีมาตรการเขมงวดกับการใช แรงงานตางดาว หรือมแี นวทางปฏิบตั ทิ เี่ หมาะสมสําหรบั แรงงานตา งดาวที่ ใหบ ริการในสถานประกอบการ 2. การปองกันการขาดแคลนแรงงาน จากการศกึ ษาพบวา แรงงานสวนใหญ มีอายุเกินกวา 30 ปและมีการศึกษาต่ํา ดังน้ันจึงมีความเปนไปไดวา ใน อนาคตอาจเกิดการขาดแคลนแรงงานนวดไทยได อันเน่ืองจากความใน สนใจและเห็นวาเปนอาชีพท่ีไมมั่นคง ดังนั้น ควรมีการสงเสริมอาชีพใน กลุมที่มีอายุตํ่ากวา 30 ป ใหมีความสนใจในการประกอบอาชีพ และ ยกระดบั ใหอ าชีพนี้มีความม่นั คงมากข้นึ การศึกษาสถานการณธรุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 109

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) บทที่ 6 3. ปรบั ปรงุ บทบาทของหนว ยงานที่เกย่ี วของ 3.1 สถานประกอบการ ปรับปรุงวิธีการบริหารจัดการคาตอบแทน การ สรรหา การพัฒนาบุคลากร การรักษาไวซ่ึงบุคลากร วางแผน ความกา วหนา และใหค วามสําคญั กบั การตอยอดความรู 3.2 หนวยงานอบรมหรือรับรองมาตรฐาน พัฒนาคุณภาพของหลักสูตร มี กฎเกณฑการบังคับใหตอ งตอ ยอดความรู ดาํ เนนิ การจัดเกรดผูใ หบ รกิ าร เหมือนการจัดเกรด OTOP และมีผลตอคาตอบแทน เพ่ือยกระดับ มาตรฐานอาชีพ นอกจากน้ีควรมีแผนงานรองรับท่มี ีประสทิ ธิภาพ กรณี การสงออกแรงงานนวดไทยไปตางประเทศ 4. คาตอบแทนแรงงานนวดไทย ควรดําเนินการเพื่อยกระดับฝมือแรงงานอยาง จริงจัง เพ่ือสามารถกําหนดระดับคาตอบแทนตามความสามารถและ ประสบการณ อีกท้ังยังเปนการสงเสริมใหมีผูสนใจเขาสูอาชีพอยางจริงจัง และเปนการยกระดับอาชีพ จนถือไดวาเปนอาชีพท่ีสามารถสรางความม่ันคง และไรซึ่งบรกิ ารแฝงได การศึกษาสถานการณธรุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 110

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธรุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนือตอนบน 1 111

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก ภาพกิจกรรมการเก็บรวบรวมขอมูล 1. ศูนยพฒั นาฝมอื แรงงานจงั หวดั เชยี งใหม กรมพัฒนาฝมือแรงงาน สถาบนั ฝกอบรมสปา หัตถกรรมและภมู ิปญ ญาไทย การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 112

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก นางสาวธนภร นวนน นักวชิ าการพัฒนาฝมอื แรงงานชํานาญการ หัวหนา ฝายแผนงานและเครือขายการพฒั นาฝม ือแรงงาน ศูนยพัฒนาฝม ือแรงงานจังหวัดเชยี งใหม 2. การศึกษานอกโรงเรยี นสันกาํ แพง การศกึ ษาสถานการณธ รุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 113

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 3. โรงเรยี นแพทยแผนไทยชวี กโกมารภัจจ นายวสันต ไชยฉกรรจ ผูอํานวยการ 4. คณะสถาปต ยกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม นางภัทรา จันทราทติ ย เลขานุการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยเชยี งใหม การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 114

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 5. คณะพยาบาลศาสตรม หาวทิ ยาลยั เชยี งใหม รศ. ดร. อารีวรรณ กล่นั กลิน่ รองคณบดฝี ายพัฒนาวชิ าการ ภาควิชาการพยาบาลพน้ื ฐาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลยั เชียงใมห 6. คณะเทคนคิ การแพทย มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม ผศ.ดร.ประภาส โพธิ์ทองสทุ ันนท คณะเทคนิคการแพทย มหาวิทยาลัยเชยี งใหม 7. วทิ ยาลยั สารพัดชา งเชียงใหม นางรสสุคนธ อสิ รางกรู อาจารยผ ูสอนหลักสตู รนวดแผนไทย การศึกษาสถานการณธ รุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 115

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 8. โรงพยาบาลเทศบาลนครเชยี งใหม นางสาวพรพรรณ พิพฒั นเศรษฐ เจาหนา ที่ธรุ การ/เจาหนา ประจาํ ศนู ย ก ศนู ยแ พทยแผนไทย โรงพยาบาลเทศบาลนครเชยี งใหม 9. สถาบันภาษา มหาวิทยาลยั เชียงใหม นางพิศันสนา เพียรพจนารถ หัวหนา กลมุ บรหิ ารงานทั่วไป 10. เชียงใหมโอเอซสี สปา นางสาวปรียาภรณ จันแวน คํา ผูอาํ นวยการโรงเรยี นโอซสี สปา การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 116

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 11. ลีลาวดนี วดแผนไทย นางเนาวรัตน ธนะศรีสธุ ารัตน ผบู รหิ ารลีลาวดีนวดแผนไทย 12. โรงเรยี นไอทีเอม็ นวดแผนโบราณ นายจงกล เศรษฐกร ผูบริหารโรงเรยี นไอ ที เอ็ม นวดแผนโบราณ/ นายกสมาคมนวดแผนไทยจังหวัดเชยี งใหม 13. สมาคมนวด ชมรมโรงเรียนนวดแผนไทย การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 117

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 14. องคการบรหิ ารสว นจังหวดั เชียงใหม นายฐิติ อินทะพนั ธุ หัวหนาฝา ยบรหิ ารงานท่ัวไป องคการบริหารสว นจังหวัดเชียงใหม 15. ศูนยพฒั นาฝม ือแรงงานจงั หวดั ลําพนู นางสาวนงคนุช ปญ ญาวงศ นักวชิ าการพฒั นาฝม ือแรงงานจงั หวัดลําพูนศนู ยพ ัฒนาฝม อื แรงงาน จงั หวดั ลําพนู การศึกษาสถานการณธรุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 118

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 16. สํานกั สาธารณสุขจงั หวัดลาํ ปาง นายไพรตั น หรณิ วรรณฃ นายไพรตั น หรณิ วรรณ เภสัชกรชาํ นาญการ สาธารณสุขจงั หวดั ลาํ ปาง 17. สาํ นักสาธารณสขุ จงั หวดั แมฮ องสอน นางสาวแสงดาว พรรณาไพร นักวิชาการสาธารณสขุ สาํ นักงานสาธารณสขุ จงั หวดั แมฮ อ งสอน การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุม จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 119

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 18. โรงพยาบาลศรสี ังวาลย จ.แมฮ อ งสอน นายธวัชชยั ชมุ ของ เจาหนาท่ปี ฏิบัติการ การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 120

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 19. รา นอทิตยา นวดแผนไทย จังหวัดลําปาง การศกึ ษาสถานการณธ รุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวัดภาคเหนอื ตอนบน 1 121

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก เอกสารประกอบการรายงานผลการศกึ ษา การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 122

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 123

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 124

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 125

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 126

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 127

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 128

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 129

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 130

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 131

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 132

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก ภาคผนวก การศกึ ษาสถานการณธรุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนือตอนบน 1 111

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก ภาพกิจกรรมการเก็บรวบรวมขอมูล 1. ศูนยพฒั นาฝมอื แรงงานจงั หวดั เชยี งใหม กรมพัฒนาฝมือแรงงาน สถาบนั ฝกอบรมสปา หัตถกรรมและภมู ิปญ ญาไทย การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 112

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก นางสาวธนภร นวนน นักวชิ าการพัฒนาฝมอื แรงงานชํานาญการ หัวหนา ฝายแผนงานและเครือขายการพฒั นาฝม ือแรงงาน ศูนยพัฒนาฝม ือแรงงานจังหวัดเชยี งใหม 2. การศึกษานอกโรงเรยี นสันกาํ แพง การศกึ ษาสถานการณธ รุ กิจสุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนือตอนบน 1 113

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 3. โรงเรยี นแพทยแผนไทยชวี กโกมารภัจจ นายวสันต ไชยฉกรรจ ผูอํานวยการ 4. คณะสถาปต ยกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม นางภัทรา จันทราทติ ย เลขานุการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยเชยี งใหม การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 114

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 5. คณะพยาบาลศาสตรม หาวทิ ยาลยั เชยี งใหม รศ. ดร. อารีวรรณ กล่นั กลิน่ รองคณบดฝี ายพัฒนาวชิ าการ ภาควิชาการพยาบาลพน้ื ฐาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลยั เชียงใมห 6. คณะเทคนคิ การแพทย มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม ผศ.ดร.ประภาส โพธิ์ทองสทุ ันนท คณะเทคนิคการแพทย มหาวิทยาลัยเชยี งใหม 7. วทิ ยาลยั สารพัดชา งเชียงใหม นางรสสุคนธ อสิ รางกรู อาจารยผ ูสอนหลักสตู รนวดแผนไทย การศึกษาสถานการณธ รุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุมจังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 115

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 8. โรงพยาบาลเทศบาลนครเชยี งใหม นางสาวพรพรรณ พิพฒั นเศรษฐ เจาหนา ที่ธรุ การ/เจาหนา ประจาํ ศนู ย ก ศนู ยแ พทยแผนไทย โรงพยาบาลเทศบาลนครเชยี งใหม 9. สถาบันภาษา มหาวิทยาลยั เชียงใหม นางพิศันสนา เพียรพจนารถ หัวหนา กลมุ บรหิ ารงานทั่วไป 10. เชียงใหมโอเอซสี สปา นางสาวปรียาภรณ จันแวน คํา ผูอาํ นวยการโรงเรยี นโอซสี สปา การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 116

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 11. ลีลาวดนี วดแผนไทย นางเนาวรัตน ธนะศรีสธุ ารัตน ผบู รหิ ารลีลาวดีนวดแผนไทย 12. โรงเรยี นไอทีเอม็ นวดแผนโบราณ นายจงกล เศรษฐกร ผูบริหารโรงเรยี นไอ ที เอ็ม นวดแผนโบราณ/ นายกสมาคมนวดแผนไทยจังหวัดเชยี งใหม 13. สมาคมนวด ชมรมโรงเรียนนวดแผนไทย การศกึ ษาสถานการณธ รุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวัดภาคเหนือตอนบน 1 117

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 14. องคการบรหิ ารสว นจังหวดั เชียงใหม นายฐิติ อินทะพนั ธุ หัวหนาฝา ยบรหิ ารงานท่ัวไป องคการบริหารสว นจังหวัดเชียงใหม 15. ศูนยพฒั นาฝม ือแรงงานจงั หวดั ลําพนู นางสาวนงคนุช ปญ ญาวงศ นักวชิ าการพฒั นาฝม ือแรงงานจงั หวัดลําพูนศนู ยพ ัฒนาฝม อื แรงงาน จงั หวดั ลําพนู การศึกษาสถานการณธรุ กจิ สขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 118

รายงานฉบับสมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 16. สํานกั สาธารณสุขจงั หวัดลาํ ปาง นายไพรตั น หรณิ วรรณฃ นายไพรตั น หรณิ วรรณ เภสัชกรชาํ นาญการ สาธารณสุขจงั หวดั ลาํ ปาง 17. สาํ นักสาธารณสขุ จงั หวดั แมฮ องสอน นางสาวแสงดาว พรรณาไพร นักวิชาการสาธารณสขุ สาํ นักงานสาธารณสขุ จงั หวดั แมฮ อ งสอน การศึกษาสถานการณธ รุ กจิ สุขภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลุม จงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 119

รายงานฉบบั สมบูรณ (Final Report) ภาคผนวก 18. โรงพยาบาลศรสี ังวาลย จ.แมฮ อ งสอน นายธวัชชยั ชมุ ของ เจาหนาท่ปี ฏิบัติการ การศกึ ษาสถานการณธรุ กิจสขุ ภาพแรงงานนวดไทยในเขตกลมุ จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน 1 120