ผีเสื้อขยับปีก

151 ส�ำคญั ทส่ี ดุ คอื พยานปากเอก --- ตวั นอ้ งฟา้ เอง เธอตอ้ งยนื พนื้ เลา่ เรอื่ งราว ตอบค�ำถามอยั การและทนายจ�ำเลย ล�ำดบั เหตกุ ารณ์ เลา่ พฤตกิ ารณก์ ารกระท�ำผดิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ซำ�้ ๆ หลายกรรม หลายวาระ และผกู้ ระท�ำผดิ หลายคน เหมอื นวา่ เธอตอ้ งเลา่ เรอื่ งราวจากเรอื่ งหนง่ึ ไปอกี เรอ่ื ง ตอ่ เนอ่ื งกนั ถงึ 16 เรอ่ื ง! นอ้ งฟา้ เบกิ ความทง้ั นำ�้ ตา เธอรอ้ งไหร้ ะหวา่ งตอบค�ำถามเปน็ ชว่ งๆ หรอื แทบตลอดเวลา หลายครงั้ เธอรอ้ งไหห้ นกั ตาแขง็ ก�ำมอื แนน่ .. ศาลบนั ทกึ ให้ “หยดุ ” – อารมณค์ วามรสู้ กึ ของเธอทแ่ี สดงออกมาอยา่ งไมอ่ าจปดิ กนั้ เปน็ ประจกั ษพ์ ยานใหเ้ ธอวา่ สงิ่ ทเี่ กดิ ขนึ้ ท�ำรา้ ยเธอเพยี งใด ทพิ ยส์ ง่ สญั ญาณถามเปน็ ระยะๆ “พกั ไหม เขา้ หอ้ งนำ�้ ไหม” “เราจำ� ทกุ เรอ่ื งทเ่ี ดก็ เลา่ ใหฟ้ งั ได้ เวลาเหน็ วา่ นอ้ งเรมิ่ สะดดุ เราตอ้ ง บอกนกั สงั คมฯ วา่ ใหห้ ยดุ กอ่ น ชวนใหน้ อ้ งพกั เพอื่ ผอ่ นคลาย เพอ่ื ใหใ้ จคลาย แลว้ จะไดท้ บทวนเรอ่ื งราวอกี ครงั้ เพราะหากฝนื ตอบไปในภาวะไมพ่ รอ้ ม ดว้ ย ความกลวั ความสบั สน ความเจบ็ ปวด กอ็ าจจะใหข้ อ้ มลู พลาดได”้ เนอ่ื งจากคดนี โ้ี ทษหนกั ถงึ “ตลอดชวี ติ ” ศาลจงึ ใหท้ นายจ�ำเลยไดซ้ กั ถามเตม็ ท่ี เพอ่ื ใหค้ วามเปน็ ธรรมกบั ฝา่ ยจ�ำเลยเชน่ กนั แตไ่ มว่ า่ ทนายจ�ำเลยจะ ถามอยา่ งไร รปู แบบไหน ยวั่ แหย่ สงสยั ทง้ั น�ำเอาหลกั ศาสนาขนึ้ มาอา้ ง เอา เรอื่ งราวของครอบครวั พอ่ แม่ นอ้ งฟา้ กต็ อบไดอ้ ยา่ งชดั เจนฉะฉาน เรอื่ งราว เปน็ ขน้ั เปน็ ตอน สอดคลอ้ งหนกั แนน่ อยั การถงึ กบั เอย่ ปากชม “นอ้ งเขม้ แขง็ สตมิ นั่ เบกิ ความ ตอบคำ� ถาม ไดแ้ มน่ ยำ� สมเหตสุ มผล ไมห่ ลดุ เลย ไมพ่ บพริ ธุ สงสยั ใดๆ เลยวา่ เดก็ ใหก้ าร โกหก เดก็ ใหก้ ารเปน็ ธรรมชาตมิ าก ทมี เตรยี มพยานมาดจี รงิ ๆ”

152 อรวรรณ ทนายโจทกร์ ว่ ม เสรมิ วา่ “เปน็ ทนายมา 30 ปี เทา่ ทท่ี ำ� คดี มา ไมม่ เี คสไหนทำ� งานหนกั เทา่ นี้ สบื เดก็ 4 นดั ตดิ ตอ่ กนั 4 วนั รวด แตล่ ะวนั ตงั้ แต่ 10 โมง ถงึ สองสามทมุ่ บางวนั ถงึ เทยี่ งคนื ” สน้ิ สดุ การสบื พยาน นอ้ งฟา้ และครอบครวั เดนิ ทางกลบั กรงุ เทพทนั ที หลงั จากนน้ั ศาลไตส่ วนพยานฝา่ ยจ�ำเลยตอ่ จนครบตามบญั ชพี ยาน รว่ ม 70 คน จากนี้ ทกุ คนกเ็ ฝา้ รอวนั พพิ ากษา

153

วนั พพิ ากษา “การเยียวยาท่ดี ีทส่ี ุด คือความยตุ ธิ รรม ท่ีจิตแพทยก์ ็ให้ไมไ่ ด”้

“ถ้าชุมชนใดก็ตามตระหนักในพฤตกิ รรมทางเพศท่เี อาเปรยี บเห็นแกต่ วั ของผชู้ าย แลว้ ลกุ ขน้ึ มาถ่วงดุลกัน ตักเตือนกัน ไมอ่ นุญาตให้มันเกดิ ขนึ้ เราเชอื่ ว่าเคสนจ้ี ะไม่เลยเถดิ มาจนถงึ วันน้ี  วนั ท่ีศาลพพิ ากษาให้จำ�เลยทุกคนรับโทษและเปน็ โทษที่สูงมาก บางคนกเ็ ป็นผูส้ งู อายุ ไม่ร้วู ่าจะมชี วี ติ เพอื่ มาสัมผสั เสรีภาพไดอ้ ีกหรอื ไม่ เขาอาจจะเปน็ พ่อหรือปู่ของเด็กสกั คน ทกุ คนมีวงจรชีวิตท่ีใหญโ่ ตเยอะแยะไปหมด แตเ่ ขาต้องมาอยใู่ นศาลเพอื่ ถกู ดำ�เนนิ คดี เพราะสงั คมไทยอ่อนแอใช่หรือไม่ เราปล่อยใหพ้ ฤตกิ รรมทางเพศของผูช้ ายเกิดข้นึ อย่างไรข้ อบเขต ถ้าสงั คมเขม้ แข็ง ระบบชายเปน็ ใหญจ่ ะไมแ่ ข็งแรงแบบนี้ เพราะสงั คมจะไมย่ ินยอมให้ใครก็ตาม ใชอ้ ำ�นาจทางเพศของตัวเอง ไปละเมิดคนท่อี อ่ นดอ้ ยกวา่ และเราจะไม่เหน็ มนษุ ยเ์ หลา่ นม้ี าน่ังคอตกอยูใ่ นศาล” ทชิ า ณ นคร ดอกบานช่ืน สัญลกั ษณ์ของความซื่อตรงและภกั ดี กุลธวัช เจรญิ ผล (ภาพประกอบ)

วนั ท่ี 25 ตลุ าคม 2561 ณ ศาลจงั หวดั พงั งา แมจ้ ะเพงิ่ ผา่ ตดั มะเรง็ เตา้ นมไดไ้ มก่ ว่ี นั และยงั มที อ่ ระบายเลอื ดเสยี จาก แผลมาท่ีถงุ ซิลิโคนท่ีเธอต้องมตี ิดตวั แตป่ ้ามลก็เตรยี มตัวเดนิ ทางไปพังงา เพอ่ื นรว่ มทาง อนั๋ ชวู ทิ ย์ จนั ทรส รสู้ กึ กงั วลใจเกรงวา่ แผลของปา้ มลจะไดร้ บั การกระทบกระเทอื น แตป่ า้ มลยนื ยนั วา่ นดั ส�ำคญั นเี้ ธอไมไ่ ป..ไมไ่ ด้ ศาลจงั หวดั พงั งาแมจ้ ะโออ่ า่ แตก่ ไ็ มพ่ อส�ำหรบั ผคู้ นในหมบู่ า้ นเกาะแรด ท่ีลุ้นให้ก�ำลังใจและเช่ือม่ันในชายของตน ไม่นับผู้สื่อข่าวและเจ้าหน้าที่อีก มากมาย ท�ำให้ห้องพิจารณาแคบไปถนัด ต้องเปิดห้องและฟังการอ่านค�ำ พพิ ากษาผา่ นจอโทรทศั น์ ใกลเ้ วลา จ�ำเลยทง้ั 11 คน อยพู่ รอ้ มหนา้ หนา้ บลั ลงั ก์ ฝา่ ยโจทกม์ ปี า้ มล ทนายอรวรรณ เมย์ ทพิ ยส์ ดุ า พวกเขามนั่ ใจวา่ จะ ชนะ เพราะนอ้ งใหก้ ารไมห่ ลดุ สกั ประเดน็ ฝา่ ยจ�ำเลยทอี่ ยใู่ นศาลดว้ ย พวกเขากม็ น่ั ใจวา่ ศาลจะยกฟอ้ ง ผชู้ ายของ พวกเขาไมไ่ ดท้ �ำผดิ

157 เวลา 9.30 น. ศาลขน้ึ บลั ลงั กแ์ ละเรม่ิ อา่ นค�ำพพิ ากษา ทมี่ รี ายละเอยี ดเรอ่ื งราว วนั เวลา การกระท�ำตา่ งๆ ของจ�ำเลยทง้ั หมด กอ่ นจะอา่ นค�ำพพิ ากษา ....... เดก็ หญงิ วยั 14 ปี และมารดา ยนื่ ฟอ้ งชายในหมบู่ า้ นเกาะแรด 11 คน ในขอ้ หารว่ มกนั กระท�ำช�ำเราเดก็ อายไุ มเ่ กนิ 15 ป,ี กระท�ำขม่ ขนื กระท�ำช�ำเราเดก็ อายไุ มเ่ กนิ 15 ป,ี บงั คบั ขเู่ ขญ็ ใหเ้ กดิ อนั ตรายตอ่ เสรภี าพและรา่ งกาย, บกุ รกุ เคหะสถาน, พรากผเู้ ยาวอ์ ายไุ มเ่ กนิ 18 ปี และรว่ มกนั กระท�ำช�ำเราเดก็ ในลกั ษณะรมุ โทรม จากการน�ำสบื พยาน ศาลพเิ คราะหไ์ ดว้ า่ จ�ำเลยที่ 1 - 7 กระท�ำ ช�ำเราเดก็ หลายครง้ั มกี ารผลดั เปลย่ี นขม่ ขนื จนส�ำเรจ็ ความใคร่ ท�ำให้ เด็กสามารถจดจ�ำใบหน้า และรายละเอียดของสถานที่เกิดเหตุได้ ทกุ ครง้ั เดก็ ระบวุ า่ มกี ารบงั คบั ใหส้ ดู ดมเกลด็ ผงสขี าวทเี่ ผาในกระดาษ ฟรอยด์ ทงั้ การตรวจรา่ งกายของเดก็ พบรอ่ งรอยการถกู กระท�ำช�ำเรา และสภาพจติ ใจเดก็ ยนื ยนั จากการแพทย์ วนิ จิ ฉยั เปน็ โรคซมึ เศรา้ รสู้ กึ เปน็ ตราบาปจนคดิ ฆา่ ตวั ตาย อกี ทงั้ หลกั ฐานและพยานยงั ยนื ยนั ไดถ้ งึ พฤตกิ ารณข์ องจ�ำเลยทงั้ 11 คน กระท�ำความผดิ จรงิ

158 .......... ศาลพเิ คราะหแ์ ลว้ เหน็ วา่ ค�ำใหก้ ารของเดก็ หญงิ และมารดา รวมถงึ หลกั ฐานตา่ งๆ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง มนี ำ�้ หนกั นา่ เชอื่ ถอื รบั ฟงั ได้ อย่างม่ันคง ปราศจากข้อพิรุธสงสัย รวมถึงประจักษ์พยานก็ สอดคลอ้ งกบั ค�ำใหก้ าร จงึ พพิ ากษาตดั สนิ จ�ำคกุ จ�ำเลยท่ี 1 - 7 ตลอดชวี ติ จ�ำเลยที่ 8 จ�ำคกุ 45 ปี จ�ำเลยท่ื 9 และ 11 คนละ 15 ปี จ�ำเลยที่ 10 จ�ำคกุ 20 ปี 4 เดอื น กบั ทงั้ ใหจ้ �ำเลยทงั้ หมดรว่ มกนั ชดใชค้ า่ เสยี หายแกเ่ ดก็ หญงิ และมารดา รวม 18,000,000 บาท พรอ้ มดอกเบยี้ รอ้ ยละ 7.5 นบั ตง้ั แตว่ นั ฟอ้ ง คอื วนั ที่ 15 มถิ นุ ายน 2560 ..... หลงั ค�ำพพิ ากษา จ�ำเลยทงั้ 11 คน ถกู น�ำตวั ขนึ้ รถไปยงั เรอื นจ�ำทนั ที ทา่ มกลางญาตพิ นี่ อ้ งครอบครวั ทยี่ นื ออทรี่ ถและรำ่� ไห้ กายทรดุ ใจสลาย ทค่ี นใน ครอบครวั หวั หนา้ ครอบครวั สามี พอ่ ปู่ พช่ี าย นอ้ งชาย ลงุ อา ตอ้ งจากกนั ทมี สง่ ขา่ วไปยงั ครอบครวั แมเ่ อ ทร่ี อดว้ ยความรสู้ กึ กระวนกระวายใจที่ เซฟเฮา้ สใ์ นกรงุ เทพ

159 แมเ่ อพดู ทงั้ นำ้� ตา “ดใี จวา่ ความยตุ ธิ รรมทเี่ ราตามหามอี ยจู่ รงิ เพราะ หากคำ� พพิ ากษาตดั สนิ ยกฟอ้ ง เราขอตายเสยี ดกี วา่ เพราะมนั ไมม่ ที ย่ี นื อกี แลว้ สำ� หรบั เรา” ทนายจ�ำเลยยืนกรานความบริสุทธ์ิของจ�ำเลยทั้ง 11 คน และย่ืน อทุ ธรณค์ ดั คา้ นค�ำพพิ ากษาศาลชนั้ ตน้ ไปยงั ศาลอทุ ธรณ์ ซงึ่ ทมี คดขี องปา้ มล และอยั การไมร่ สู้ กึ กงั วลอะไร การเบกิ ความของนอ้ งฟา้ พยานปากส�ำคญั หนกั แนน่ สอดคลอ้ ง สว่ นทนายโจทกก์ ย็ น่ื เรอื่ งบงั คบั คดสี บื ทรพั ยจ์ ากจ�ำเลยแตล่ ะคนเพอ่ื ชดใชใ้ หน้ อ้ งฟา้ และครอบครวั ประกาศชยั ชนะ : จากคำ� พพิ ากษาสบู่ ทเรยี นของสงั คม ค�ำพพิ ากษาศาลชน้ั ตน้ ไมเ่ พยี งเปน็ ชยั ชนะสว่ นบคุ คล แตย่ งั เปน็ บทเรยี น ส�ำคญั ของสงั คมดว้ ย ซงึ่ ส�ำหรบั นกั กลยทุ ธก์ ารสอื่ สารสาธารณะ อน๋ั ไมพ่ ลาด ทจ่ี ะใชโ้ อกาสนส้ี อื่ สารความหมายส�ำคญั ใหก้ บั สงั คม “การสอื่ สารกบั สงั คมกม็ ผี ลตอ่ การเสรมิ พลงั ใจเหยอื่ ดว้ ยเหมอื นกนั และบอกกบั สงั คมวา่ เราตอ้ งปกั หมดุ ในประเทศแลว้ วา่ เราไมส่ ามารถยอมรบั เรอ่ื งการขม่ ขนื ได้ การสอื่ สารจงึ ยงั เปน็ การเรยี กรอ้ งใหผ้ เู้ สยี หายคนอน่ื ๆ (ทอ่ี าจ จะเงยี บอย)ู่ ลกุ ขนึ้ มา คนื ความเปน็ ธรรมใหต้ วั เองและสงั คม” อนั๋ กลา่ ว หนงึ่ อาทติ ยใ์ หห้ ลงั วนั พพิ ากษา วนั ท่ี 6 พฤศจกิ ายน 2561 อนั๋ ระดม สรรพก�ำลงั จดั เวทเี สวนา “มองรอบดา้ น บทเรยี นหลงั ค�ำพพิ ากษาคดเี กาะแรด จ. พงั งา” ท่ี เดอะฮอลล์ บางกอก ซอยวภิ าวดฯี 64 โดยมปี า้ มล หวั หนา้ บา้ น พกั เดก็ ฯ อยั การจริ วฒั น์ ทนายโจทก์ รว่ มเสวนา

160 ปค‘ดิ ชนื คาคดยวเดี าปงัมน็ รยใมุ หตุ โญธิ ทรร’่ รมมเดเก็ขหยญา่ รงิะบ‘บเกคาดิ ะแรด’ สาระจากวงสนทนาไดถ้ กู ถา่ ยทอดตอ่ ในสอื่ หลายสำ� นกั อยั การจริ วฒั น์ สวสั ดชิ ยั “ถา้ คนในสงั คมนนั้ ๆ พอรวู้ า่ มกี ารกระทำ� แบบนเี้ กดิ ขนึ้ แลว้ หา้ มปราม บคุ คลทจ่ี ะไปรว่ มกระทำ� หรอื เขา้ ไปชว่ ยเหลอื เหยอื่ แจง้ ความหรอื บอกหนว่ ยงาน ของรฐั ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง เคสอยา่ งนจี้ ะไมเ่ กดิ ขน้ึ เลย หรอื หากเกดิ ขนึ้ กจ็ ะไมร่ นุ แรง เทา่ นี้ ... เรอ่ื งแบบนี้ เราตอ้ งหาทางปอ้ งกนั มากกวา่ ทจี่ ะปราบปราม เพราะ ผลเสยี ทเี่ กดิ ขนึ้ ถา้ ไมเ่ กดิ กบั ตวั คณุ ไมเ่ กดิ กบั ลกู หลาน ญาตพิ น่ี อ้ ง คณุ จะ ไมร่ หู้ รอก ผมเหน็ อะไรเยอะในเคสนี้ เหน็ คนรอ้ งไหจ้ ะเปน็ จะตาย ทำ� เคสนแ้ี ลว้ รสู้ กึ หดหเู่ หมอื นกนั กบั สงั คม” หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ฯ ดารารตั น์ สเุ ทศ “จากคดนี ี้ คนไทยไมค่ วรจะสนใจเฉพาะความปลอดภยั ภายในบา้ นของ ตวั เองเทา่ นน้ั แตต่ อ้ งคอยเปน็ หเู ปน็ ตา ดแู ลสงั คมรอบขา้ งดว้ ย เพราะปญั หา สังคมต่างๆ เป็นเรื่องใกล้ตัวกว่าที่คิด และมันอาจจะเข้ามาคุกคามความ ปลอดภยั ในบา้ นไดเ้ ชน่ กนั ”

161 ทนายอรวรรณ วมิ ลรงั ครตั น ์ “ถา้ แมเ่ ดก็ ไมเ่ ขม้ แขง็ และลกุ ขน้ึ มาตอ่ สรู้ ว่ มกบั ลกู มนั กค็ งจบลงดว้ ย การเจรจาในชมุ ชนแคน่ น้ั แตน่ แ่ี มเ่ ขาปกปอ้ งลกู รกั ลกู มาก และปกปอ้ งทกุ เรอ่ื งทเี่ กดิ ขน้ึ กบั ลกู .... ขน้ั ตอนตอ่ ไปกจ็ ะเปน็ การบงั คบั คดี ใหจ้ ำ� เลยชดใชค้ า่ เสยี หายใหแ้ กค่ รอบครวั ของผเู้ สยี หาย และในขณะทค่ี รอบครวั นต้ี อ้ งยา้ ยไปอยู่ ในพนื้ ทใ่ี หม่ สงั คมใหม่ หนว่ ยงานหรอื องคก์ รตา่ งๆ กม็ กี ารบา้ นทจ่ี ะตอ้ งให้ ความชว่ ยเหลอื ในเรอ่ื งนดี้ ว้ ย” ทชิ า ณ นคร “เราทง้ั หมดปลอ่ ยใหผ้ ชู้ าย exercise อำ� นาจทางเพศของตวั เองอยา่ ง ไรข้ อบเขต ในทสี่ ดุ ราคาทตี่ อ้ งจา่ ยในวนั ทศี่ าลพพิ ากษาจงึ แพงขนาดน้ี ถา้ ชมุ ชนใดกต็ ามตระหนกั ในพฤตกิ รรมทางเพศของผชู้ าย แลว้ ลกุ ขน้ึ มาถว่ งดลุ ตกั เตอื นกนั ไมย่ นิ ยอม ไมอ่ นญุ าตใหม้ นั เกดิ ขนึ้ เคสแบบนจ้ี ะไมเ่ ลย เถดิ จนศาลพพิ ากษาใหจ้ ำ� เลย 7 คน จำ� คกุ ตลอดชวี ติ และอกี 4 คน จำ� คกุ ใน ระยะเวลาตา่ งๆ กนั เปน็ โทษทสี่ งู มาก และหลายคนอายมุ ากพอสมควร ไมร่ จู้ ะมี ชวี ติ สมั ผสั เสรภี าพอกี หรอื ไม่ อกี ทง้ั หลายคนเปน็ หวั หนา้ ครอบครวั เปน็ กำ� ลงั หลกั ในการทำ� มาหากนิ คนทางบา้ น ผหู้ ญงิ เดก็ ญาตทิ างบา้ นจะเปน็ อยา่ งไร” “มายาคตทิ ใ่ี หค้ วามสำ� คญั กบั ผนู้ ำ� ชมุ ชนทเี่ ปน็ ผชู้ าย ถา้ เราไมส่ ปอย อำ� นาจผชู้ ายแบบนต้ี ง้ั แตว่ นั แรกๆ ... ถา้ ถอยกลบั ไปในวนั ทค่ี ณุ รวู้ า่ คนใน ครอบครวั ของเราไปรงั แกเดก็ ๆ ทำ� ไมไมห่ ยดุ พวกเขา ทำ� ไมเราสปอยอำ� นาจ ของพวกเขา เราทำ� ใหเ้ ขาเหลงิ อำ� นาจ ทำ� ใหเ้ ขาใชอ้ ำ� นาจเกนิ จำ� เปน็   แลว้ พอ ถงึ วนั นที้ กุ คนกม็ านงั่ คอตก เรากม็ สี ว่ น ลกู มสี ว่ น เมยี มสี ว่ น คนในชมุ ชน มสี ว่ น เราสปอยอำ� นาจของผชู้ ายเกนิ ไป”

162 ฮกึ เหมิ ลยุ ตอ่ ผกู้ ระทำ� ผดิ ใหค้ รบ 40 คน? ความส�ำเรจ็ ในการทวงคนื ความยตุ ธิ รรมท�ำใหแ้ มเ่ อรสู้ กึ อยากไปตอ่ ให้ ถงึ ทสี่ ดุ ยงั มอี กี หลายคนทอี่ ยใู่ นลสิ ตท์ ท่ี �ำรา้ ยลกู สาวเธอ “จะเอาทงั้ 40 คนเขา้ คกุ ใหห้ มด” แมเ่ อประกาศ เธอยงั อยากจะผลกั เรอื่ งนใ้ี หเ้ ขา้ สปู่ ระเดน็ การคา้ มนษุ ยอ์ กี ดว้ ย ทมี ปา้ มลดไู มค่ อ่ ยเหน็ ดว้ ย แตก่ ย็ งั ไมเ่ อย่ อะไร สว่ นนอ้ งฟา้ กเ็ งยี บ จนวนั หนงึ่ เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยานตดิ ตอ่ มายงั ปา้ มลวา่ “นอ้ งฟา้ อยาก คยุ กบั ปา้ มลตามลำ� พงั ” ปา้ มลรใู้ นทนั ทวี า่ นอ้ งฟา้ ตอ้ งการใหเ้ ธอชว่ ยสอื่ สารบางอยา่ งทเี่ ธอเอง อาจไมก่ ลา้ จะสอื่ โดยตรง “นอ้ งกำ� ลงั สง่ สญั ญาณบางอยา่ ง” หลงั จากไดพ้ ดู คยุ กบั นอ้ งฟา้ ตามล�ำพงั แลว้ ปา้ มลกม็ านงั่ คยุ กบั แมเ่ อ และบงั วา “นอ้ งฟา้ รวู้ า่ พอ่ แมร่ กั เธอ หวงั ดตี อ่ เธอ แตน่ อ้ งไมอ่ ยากไปตอ่ แลว้ เธอเหนอ่ื ย ไมไ่ หวแลว้ ไมอ่ ยากแบกเรอ่ื งราวและความรสู้ กึ นอี้ กี แลว้ เธอ อยากไปตอ่ กบั ชวี ติ ทป่ี กต”ิ ทกุ วนั นี้ นอ้ งฟา้ หนา้ ตาสดใสเหมอื นเดก็ วยั รนุ่ ทม่ี คี วามสขุ กบั ชวี ติ เธอ สนกุ กบั ชวี ติ ในสถานศกึ ษา ผลการเรยี นดี ท�ำกจิ กรรมเปน็ ผนู้ �ำและดรมั เมเยอร์ เธอคงมภี าพฝนั อนาคตทอ่ี ยากสานตอ่ และไมอ่ ยากจมกบั เรอื่ งในอดตี ทเ่ี จบ็ ปวด อกี แลว้ และอกี หนงึ่ เหตผุ ลทน่ี อ้ งฟา้ เผยมาวา่ เธอไมอ่ ยากไปตอ่ กบั จ�ำเลยท่ี 12

163 “หนเู คยเลยี้ งลกู ของเขา หนรู กั นอ้ ง ไมอ่ ยากใหน้ อ้ งขาดพอ่ ถา้ พอ่ เขา้ คกุ นอ้ งจะคดิ ถงึ พอ่ แนๆ่ ” นอ้ งฟา้ บอก นอกจากเหตผุ ลของนอ้ งฟา้ แลว้ ปา้ มลและเมยอ์ ธบิ ายใหแ้ มเ่ อและ บงั วาเหน็ ภาพดว้ ยวา่ หากจะฟอ้ งเอาผดิ กบั ผกู้ ระท�ำผดิ ทเ่ี หลอื อกี ราว 30 คน จะตอ้ งใชเ้ วลาในการสบื พยาน ขน้ึ ศาลทง้ั 3 ศาล อกี 3 - 5 ปี เปน็ อยา่ งเรว็ ถงึ เวลานน้ั นอ้ งฟา้ นอ้ งเมฆ จะอายเุ ทา่ ไร และเมอ่ื เธออายเุ กนิ 18 ปี ตาม กฎหมายเธอจะตอ้ งเบกิ ความในศาล เผชญิ หนา้ กบั จ�ำเลยซงึ่ หนา้ อกี ดว้ ย “เวลานน้ั นอ้ งคงเรยี นจบ เรมิ่ ตน้ ทำ� งาน เราจะเอาเรอ่ื งนต้ี ดิ ตวั นอ้ งไป จนถงึ กป่ี ี และนอ้ งเมฆกจ็ ะโตแลว้ เราไมร่ เู้ ลยวา่ นอ้ งชายมองเรอื่ งนอ้ี ยา่ งไร เขาคดิ อะไรกบั สง่ิ ทเี่ กดิ ขนึ้ กบั พส่ี าวของเขา” ปา้ มลทงิ้ ค�ำถามใหค้ ดิ แมจ้ ะขดั ใจและผดิ หวงั แตแ่ มเ่ อและบงั วากย็ อมรบั ในการตดั สนิ ใจของ นอ้ งฟา้ และความเหน็ ทปี่ า้ มลชว่ ยฉายใหเ้ ธอเหน็ ภาพขา้ งหนา้ ถา้ เธอเลอื กไปตอ่ “จดุ แขง็ ของบา้ นนค้ี อื มเี หตผุ ลและไมก่ ดดนั ลกู ” ปา้ มลชนื่ ชม จากผรู้ อด สู่ ผปู้ กปอ้ ง กระบวนการเสรมิ พลงั ใจไมเ่ พยี งเปลยี่ นนอ้ งฟา้ จาก “เหยอ่ื ” สู่ “พยาน” ทที่ วงคนื ความยตุ ธิ รรมใหต้ วั เองและสงั คม แตด่ กี วา่ นนั้ คอื กระบวนการท�ำให้ เธอกา้ วขน้ึ มาเปน็ “ผปู้ กปอ้ ง” และ “ผใู้ ห”้ ผทู้ ป่ี ระสบชะตากรรมคลา้ ยๆ กบั เธอในสงั คม เมื่อได้ฟังข่าวเหตุการณ์ครูละเมิดทางเพศเด็กนักเรียน ที่จังหวัด มกุ ดาหาร แมเ่ อนงั่ นำ�้ ตาซมึ นกึ ถงึ เรอื่ งราวของตวั เองทผี่ า่ นมา

164 แมเ่ อ ตดิ ตอ่ หาปา้ มล “นอ้ งฟา้ บอกวา่ อยากไปใหก้ ำ� ลงั ใจเพอื่ น และหากมอี ะไรทเี่ ธอจะชว่ ย ได้ เธอจะทำ� ” ค�ำพดู น้ี ส�ำหรบั ปา้ มล มคี วามหมายมาก “นคี่ อื สงิ่ ทเ่ี ราอยากเหน็ ผรู้ อดกลายเปน็ ผปู้ กปอ้ ง อาสาอยากไปชว่ ย ครอบครัวที่ถูกกระท�ำที่ จ.มุกดาหาร เป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่สำ� หรับคนท�ำงานที่ สามารถเปลย่ี นเหยอื่ ใหม้ พี ลงั มากกวา่ เปน็ พยาน แตเ่ ปน็ ผใู้ ห”้ นบั ตงั้ แตท่ มี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ยน่ื มอื เขา้ มาชว่ ยดา้ น คดีและมีกระบวนการเสริมพลังใจให้ทั้งครอบครัวน้องฟ้า จนถึงวันท่ีมีค�ำ พพิ ากษาศาลชน้ั ตน้ แมเ่ อไดร้ บั เชญิ ไปรว่ มเสวนา ในฐานะแมข่ องเหยอ่ื ผผู้ า่ น มรสมุ ชวี ติ สง่ิ นเ้ี ปน็ สว่ นหนง่ึ ของกระบวนการสรา้ งพลงั ใจ ทเ่ี ปดิ พนื้ ทใี่ หแ้ มเ่ อ ไดเ้ ปน็ “ผใู้ ห”้ แมท้ กุ ครง้ั ทเี่ ธอเลา่ จะมเี สยี งสะอนื้ เคลา้ นำ้� ตา แตเ่ ธอเตม็ ใจแบง่ ปนั ประสบการณท์ เี่ จบ็ ปวดเพอื่ เปน็ บทเรยี นใหก้ ารท�ำงานชว่ ยเหลอื เคสอนื่ ๆ “รสู้ กึ เหมอื นฮโี ร่ ทกุ คนเขา้ มาใหก้ ำ� ลงั ใจ ความเจบ็ ปวดไมเ่ คยจางหาย จากใจ แต่มีสิ่งอื่นเข้ามาในหัวใจ คือ การได้ช่วยเหลือคนอื่น รู้สึกภูมิใจ มีก�ำลังใจ”

165

ฟ้าหลงั ฝน คดจี บ แตช่ ีวิตยังไปตอ่

“เราไมไ่ ด้ส้เู พื่อตัวเอง แต่เพือ่ เด็กทุกคนทอี่ ย่ใู นหมู่บา้ น เราไม่สู้อยา่ งโดดเด่ียว หลายคนเข้ามาดแู ลเราเป็นอยา่ งดี ขอบคุณทกุ หน่วยงานท่ีเก่ยี วข้องกับเรือ่ งน้ี ความกลา้ ของน้องที่เปดิ เผย ความเชื่อมัน่ ว่าปลอดภยั ทมี เจา้ หนา้ ทที่ ่แี ตะมอื พวกเรา” แมเ่ อ ดอกอัญชนั สัญลกั ษณข์ องความใจดี เออื้ เฟ้อื เผือ่ แผ่ กลุ ธวัช เจรญิ ผล (ภาพประกอบ)

วนั ที่ 14 มกราคม 2563 ศาลอทุ ธรณภ์ าค 8 อา่ นค�ำพพิ ากษา ซงึ่ ปรากฏในรายงานของขา่ วหลายส�ำนกั ทยี่ งั คงตดิ ตามเรอื่ งนอ้ี ยา่ งตอ่ เนอื่ ง หนงั สอื พมิ พแ์ นวหนา้ มกราคม 2562 (https://www.naewna.com/ local/466180) .................................... ศาลอทุ ธรณภ์ าค 8 ตดั สนิ ยนื ตามศาลชน้ั ตน้ แกจ่ �ำเลยทง้ั หมด และใหจ้ �ำหนา่ ยจ�ำเลยท่ี 5 ออกจากคดี เนอื่ งจากเสยี ชวี ติ ซงึ่ ศาลให้ เหตผุ ลวา่ ค�ำใหก้ ารของเดก็ หญงิ ผเู้ สยี หายนนั้ รบั ฟงั ได้ เนอื่ งจากเปน็ การ ใหก้ ารทม่ี คี วามละเอยี ดและไมม่ เี หตผุ ลจะตอ้ งสรา้ งเรอ่ื งเพอื่ สรา้ งความ อบั อายใหก้ บั ตนเองและครอบครวั ประกอบกบั เมอื่ พนกั งานสอบสวน ลงพนื้ ทต่ี รวจสอบสถานทแ่ี ละวตั ถพุ ยานตา่ งๆ ทเี่ ดก็ หญงิ กลา่ วอา้ ง ทง้ั ในสว่ นของสถานทท่ี ถี่ กู ขม่ ขนื กระท�ำช�ำเราความภายในบา้ นพกั และ บรเิ วณชายหาดกระทอ่ มรา้ ง ลอ้ ยางรถยนตพ์ บวา่ สงิ่ ของทง้ั หมดมอี ยจู่ รงิ รวมถงึ การเบกิ ความค�ำใหก้ ารของทมี แพทยจ์ ติ เวช และทมี แพทยท์ ่ี ตรวจรา่ งกายของเดก็ หญงิ ผเู้ สยี หายยนื ยนั ไดช้ ดั

ศาลอทุ ธรณภ์ าค 8 ยงั ไดพ้ ดู ถงึ กรณขี อ้ ตอ่ สขู้ องฝา่ ยจ�ำเลยที่ เดก็ หญงิ ผเู้ สยี หายอา้ งวา่ ยงั มเี ดก็ หญงิ ในหมบู่ า้ นเกาะแรดอกี 2 ราย ถกู ขม่ ขนื กระท�ำช�ำเราดว้ ยนนั้ ศาลมองวา่ แมเ้ ดก็ หญงิ ทงั้ 2 รายจะ ปฏเิ สธวา่ ไมเ่ ปน็ ความจรงิ แตท่ นายฝง่ั จ�ำเลยกลบั ไมน่ �ำเดก็ หญงิ ทง้ั สอง คนมาเบกิ ความตอ่ ชน้ั ศาล ท�ำใหค้ �ำปฏเิ สธดงั กลา่ วมนี ำ�้ หนกั นอ้ ย และ เมอ่ื พนกั งานสอบสวนตรวจสอบหาสารเสพตดิ ของจ�ำเลย ที่ 3 พบวา่ มสี ารเสพตดิ ในรา่ งกายจรงิ ท�ำใหส้ อดรบั กบั ค�ำใหก้ ารของเดก็ หญงิ ผเู้ สยี หายทรี่ ะบวุ า่ ในทกุ ครง้ั ทถ่ี กู ขม่ ขนื กระท�ำช�ำเราจากถกู บงั คบั ให้ เสพยาเสพตดิ ดว้ ย ............................. นบั ตงั้ แตค่ �ำพพิ ากษาศาลชนั้ ตน้ เมอื่ ตลุ าคม 2561 เปน็ ตน้ มา นอ้ งฟา้ และครอบครวั ยงั อยใู่ นการคมุ้ ครองพยาน เพอื่ ใหแ้ นใ่ จในความปลอดภยั และ เพอื่ เตรยี มตวั ใหพ้ รอ้ มกบั ชวี ติ บทใหมห่ ลงั การคมุ้ ครองพยาน (ตามเกณฑข์ อง กรมคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ พยานอยใู่ นการคมุ้ ครองได้ 60 วนั ถงึ สงู สดุ 2 ป)ี พวกเขากลบั บา้ นทพ่ี งั งาไมไ่ ดอ้ กี แลว้ พวกเขาตอ้ งหาทอี่ ยใู่ หม่ แตจ่ ะ เปน็ ทไ่ี หน? ญาตพิ นี่ อ้ งทย่ี งั มคี วามรกั และหว่ งใยกนั กค็ งยากทจี่ ะไดพ้ บกนั อกี ยาย ของนอ้ งฟา้ ทที่ งั้ ครอบครวั หว่ งใยกจ็ ากไปแลว้ ทง้ั 4 ชวี ติ ตอ้ งปรบั ตวั กบั การใช้ ชวี ติ ในเมอื งใหญ่ ทไ่ี มม่ สี ายสมั พนั ธข์ องญาตทิ อี่ บอนุ่ พวกเขามเี งนิ ออมทสี่ ะสมไวร้ ะหวา่ งชว่ งอยใู่ นการคมุ้ ครองพยานจ�ำนวน หนงึ่ แมจ้ ะมากส�ำหรบั ครอบครวั ทม่ี าจากชนบท แตเ่ งนิ จ�ำนวนนกี้ บั คา่ ครองชพี ในเมอื งหลวงจะประคองทงั้ 4 ชวี ติ ไดส้ กั เทา่ ไร

170 สว่ นเรอื่ งคา่ ชดใชจ้ ากคดที ท่ี นายวรรณพยายามบงั คบั คดใี หไ้ ดร้ บั เงนิ ชดใชค้ า่ เสยี หายกไ็ มง่ า่ ย หลายครงั้ ผเู้ สยี หายไดแ้ ตก่ ระดาษ จะท�ำมาหากนิ อะไรด?ี ทเี่ คยท�ำกเ็ ปน็ อาชพี ยดึ โยงกบั ถนิ่ เกดิ ประมง เลย้ี งปลาในกระชงั กรดี ยาง ท�ำสวนท�ำไร่ แลว้ ชวี ติ ในเมอื ง จะท�ำการงานอะไร มที กั ษะความรอู้ ะไรทพี่ อจะใชท้ �ำมาหากนิ ได้ เดก็ ๆ จะเรยี นหนงั สอื ทไ่ี หน คา่ ใชจ้ า่ ยเปน็ อยา่ งไร เจบ็ ปว่ ยไมส่ บายจะรบั การรกั ษาทไ่ี หน? ประเดน็ เหลา่ นเี้ ปน็ เรอื่ งทตี่ อ้ งเตรยี มใหพ้ รอ้ มกอ่ นจะออกจากโปรแกรม การคมุ้ ครองพยาน เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยาน ปา้ มล ณฐั กานตจ์ าก A21 ชว่ ยกนั เตรยี ม ครอบครวั เพอื่ ใหด้ �ำเนนิ ชวี ติ ตอ่ ไปไดท้ นั ที ทมี มลู นธิ ฯิ ชว่ ยซกั ถาม ชวนคดิ น�ำเสนอพน้ื ทท่ี อี่ าจจะเปน็ โอกาสใหท้ ง้ั ครอบครวั ในการอยอู่ าศยั และพาไป ส�ำรวจชมุ ชนมสุ ลมิ ในเมอื งดไี หม? หรอื จะชมุ ชนนอกเมอื ง คา่ ครองชพี นอ้ ย หนอ่ ย? “เราตอ้ งชว่ ยจนกวา่ เขาจะตง้ั ตวั ได้ มกี ารศกึ ษา อาชพี ชว่ ยเหลอื ตวั เอง ได”้ เปา้ หมายทที่ มี ผชู้ ว่ ยเหลอื ทกุ คนตงั้ ใจจะท�ำใหไ้ ด้ ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั พาบงั วาและแมเ่ อไปดทู �ำเลทพ่ี กั ทง้ั คเู่ ลอื กเชา่ บา้ นทอี่ ยไู่ มไ่ กลจากสถานศกึ ษาของลกู ๆ เพอ่ื ทเ่ี ดก็ ๆ จะไดเ้ ดนิ ทาง ไป-กลบั สะดวก แตก่ ต็ อ้ งแลกกบั คา่ เชา่ บา้ นในราคาทค่ี อ่ นขา้ งสงู

171 เดก็ ๆ ยงั คงไดเ้ รยี น ปจั จบุ นั นอ้ งฟา้ อายุ 17 ปี เรยี นระดบั ปวส. ผลการเรยี นดี เธอท�ำกจิ กรรมกบั ทางโรงเรยี นและไดร้ บั เลอื กใหเ้ ปน็ ดรมั เมเยอร์ ในงานกฬี าโรงเรยี น นอ้ งเมฆ อายุ 12 ปี ผลการเรยี นดเี ชน่ กนั เรอ่ื งการท�ำมาหากนิ บงั วารบั จา้ งทว่ั ไป งานปกู ระเบอื้ ง งานซอ่ มแซม เลก็ ๆ นอ้ ยๆ สว่ นแมเ่ อลงทนุ ซอื้ ขา้ วของท�ำอาหารขาย ซงึ่ ทางมลู นธิ ฯิ กไ็ ด้ สนบั สนนุ อปุ กรณท์ �ำอาหารในเบอ้ื งตน้ แตก่ ารหาเลย้ี งชพี ในเมอื งกย็ งั ยาก การ แขง่ ขนั กส็ งู องคก์ ร A21 ยงั คงดเู รอื่ งการรกั ษาเยยี วยาสภาพจติ ใจของนอ้ งฟา้ ตอ่ เนอ่ื ง รบั ผดิ ชอบคา่ ใชจ้ า่ ยทนี่ อ้ งจะไปพบจติ แพทยป์ ลี ะ 2 ครงั้ (ทกุ ๆ 6 เดอื น) ตามทแ่ี พทยน์ ดั ตดิ ตามอาการ สว่ นเรอื่ งการรกั ษาพยาบาลอน่ื ๆ ทงั้ พอ่ แมม่ สี ทิ ธิ บตั รทอง ประกนั สงั คม ซง่ึ ตอ้ งท�ำเรอื่ งยา้ ยสทิ ธกิ ารรกั ษาจากพนื้ ทเี่ ดมิ มาทใี่ หม่ ยงั มอี กี หลายเรอ่ื งทค่ี รอบครวั นค้ี วรไดร้ บั การดแู ลจดั การใหเ้ รยี บรอ้ ย กอ่ นเดนิ ออกจากการคมุ้ ครองพยาน -- “การเปลยี่ นตวั ตนบคุ คล” เรอ่ื งราวของนอ้ งฟา้ และครอบครวั นอี้ ยใู่ นขา่ วและคดี ซงึ่ ไมม่ ผี เู้ สยี หาย อยากจะจดจ�ำหรอื อยากใหใ้ ครรอ้ื ฟน้ื คน้ พบ สงิ่ ทพี่ วกเขาควรไดร้ บั การดแู ลจาก รฐั คอื ทนั ทที ศ่ี าลพพิ ากษาถงึ ทสี่ ดุ พวกเขาจะตอ้ งมี “ตวั ตน” ใหม่ ชอ่ื นามสกลุ ทอ่ี ยู่ เปน็ คนใหมท่ างทะเบยี นราษฎร์ ทผ่ี า่ นมา หลายคนอาจเปลย่ี นชอ่ื ยา้ ยทอ่ี ยู่ แจง้ เปลยี่ นสทิ ธกิ ารรกั ษา ฯลฯ แตท่ กุ ครง้ั ทผ่ี เู้ สยี หายตอ้ งท�ำนติ กิ รรม เชน่ เขา้ โรงเรยี น มหาวทิ ยาลยั เขา้ ท�ำงาน แตง่ งาน เขา้ รบั การรกั ษาพยาบาล ฯลฯ ผเู้ สยี หายกต็ อ้ งยน่ื ใบขอเปลย่ี น ชอ่ื ทกุ ครง้ั

172 “เขาตอ้ งเกดิ ใหม่ เปน็ คนใหมไ่ ปเลย จะไดไ้ มม่ อี ดตี ทอ่ี ยากลมื ตาม หลอน เวลาแตง่ งาน ทำ� งาน การศกึ ษา เดก็ ไมอ่ ยากบอกใครวา่ มาจากไหน ทำ� ไมยา้ ยมา ทำ� ไมเปลยี่ นชอ่ื ชวี ติ จากนอ้ี กี ยาว นอ้ งจะถกู ถามคำ� ถามเหลา่ น้ี อกี กคี่ รง้ั ” ปา้ มลชี้ มกราคม 2563 นอ้ งฟา้ และครอบครวั เดนิ ออกจากการคมุ้ ครองพยาน อยา่ งสมบรู ณ์ วนั ขา้ งหนา้ แมจ้ ะยาก กต็ อ้ งผา่ นไปได้ “ขอบคณุ มอื ทปี่ ระคบั ประคอง” แมเ่ อกลา่ วเสมอๆ

173

กา้ วตอ่ ไปของชีวติ และความภูมใิ จกบั การทำ�งาน ข้ามศาสตร์ ขา้ มองค์กร เพอ่ื เปลยี่ น “เหยือ่ ” สู่ “พยาน”

การท�ำงานกบั ผเู้ สยี หายในคดที างเพศไมใ่ ชง่ านทต่ี อ้ งสานสรา้ งความ สมั พนั ธต์ อ่ เนอื่ ง แมช้ ว่ งระยะเวลาทผ่ี า่ นมา จะเกดิ ความไวเ้ นอื้ เชอื่ ใจ ความรสู้ กึ ผกู พนั ดตี อ่ กนั แคไ่ หนกต็ าม ทกุ อยา่ งตอ้ งวางและทง้ิ ไวใ้ นอดตี “เราต้องพรอ้ มเปน็ คนทถ่ี ูกลืม เรารบั รเู้ รอื่ งเขาทัง้ หมด ภาพจำ�ของเราในชวี ติ เขาเป็นภาพจำ�ในเหตุการณ์ที่เขาอยากลมื หากมีโอกาสไดพ้ บกนั อย่าเสียใจหากเขาเหมือนไมร่ จู้ ักเรา ใหก้ ารพบกันของพวกเราเปน็ เหมือนสายลมทผี่ า่ นมาแลว้ ผา่ นไป” เตชาติ์ มชี ยั เรอ่ื งราวของคดบี า้ นเกาะแรด ท�ำใหผ้ คู้ นทไี่ มเ่ คยรจู้ กั กนั ไดม้ าพบกนั รว่ มงาน ชว่ ยเหลอื เกอื้ กลู กนั และเมอื่ งานส�ำเรจ็ ทกุ คนกต็ อ้ งไปตอ่ ในชวี ติ ตาม จงั หวะหวั ใจตนเอง

176 อยั การ จริ วฒั น์ สวสั ดชิ ยั ย้ายจากจังหวัดพังงามาเป็นอัยการประจ�ำส�ำนักงานอัยการสูงสุด ส�ำนกั งานอยั การคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละชว่ ยเหลอื ทางกฎหมายและการบงั คบั คดี จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ าน ี (สาขาเกาะสมยุ ) “อยั การโดยธรรมชาตปิ ดิ ตวั เอง เราไมอ่ ยากใหใ้ ครมายงุ่ กบั คดขี องเรา เกรงจะมผี ลตอ่ รปู คดี แตน่ เ่ี ปน็ เคสแรกทม่ี หี นว่ ยงานประสานงานกนั จนเกดิ ความสำ� เรจ็ ผมมองเหน็ โอกาสมากกวา่ ปญั หาในการทำ� งานขา้ มศาสตร์ ขา้ ม องคก์ ร” ดารารตั น์ สเุ ทศ หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จ. พงั งา ปจั จบุ นั ด�ำรงต�ำแหนง่ ผอู้ �ำนวยการกลมุ่ คมุ้ ครองและพทิ กั ษส์ ทิ ธิ กอง คมุ้ ครองเดก็ และเยาวชน ประจ�ำทก่ี รงุ เทพ บา้ นเกดิ ของเธอ “อยากกลบั มาใชเ้ วลาอยกู่ บั แม”่ เธอไมไ่ ดก้ ลา่ วถงึ แรงกดดนั ทเ่ี นอื่ งจาก คดนี อ้ งฟา้ วา่ ทำ� ใหเ้ ธอยา้ ยกลบั มากรงุ เทพหรอื ไม่ “เราไมค่ วรหมกมนุ่ แตก่ บั องคก์ รตวั เอง เราตอ้ งมเี พอ่ื นรว่ มทาง เพอื่ ชว่ ยเตมิ เตม็ ในสงิ่ ทเ่ี ราทำ� ไมไ่ ด้ เชน่ ทมี เยยี วยา (ทเี่ ราไมถ่ นดั ) เราตอ้ งจบั มอื กบั นกั จติ วทิ ยา ทมี ปา้ มลทมี่ คี วามรดู้ า้ นการเยยี วยา เราตอ้ งรจู้ กั และมเี พอ่ื นให้ หลากหลาย เพอื่ เรยี นรู้ ชว่ ยเหลอื กนั โดยมเี ปา้ หมายคอื เดก็ และครอบครวั ตอ้ ง ไดร้ บั การชว่ ยเหลอื ”

177 หัวหน้าชุดปฏิบัติการคุ้มครองพยาน กรมคุ้มครองสิทธิและ เสรภี าพ กระทรวงยตุ ธิ รรม ปจั จบุ นั ไมไ่ ดท้ �ำหนา้ ทกี่ ารคมุ้ ครองพยานแลว้ แตด่ แู ลกองมาตรฐาน สทิ ธมิ นษุ ยชน กระทรวงยตุ ธิ รรม “ทกุ หนว่ ยงานของราชการมขี อ้ จำ� กดั เรอื่ งงบประมาณ คน งานมาก คนนอ้ ย โดยเฉพาะงานคมุ้ ครองพยานทำ� เพยี งลำ� พงั คนเดยี วไมไ่ ดต้ อ้ งทำ� เปน็ ทมี ทางออกคอื การบรู ณาการรว่ มกนั ทกุ คนยน่ื มอื มา เอาพยานเปน็ ประธาน หนว่ ยงานตา่ งๆ ชว่ ยกนั ดว้ ยความบรสิ ทุ ธใ์ิ จและไปดว้ ยกนั ได้ ดว้ ย ความเปน็ มอื อาชพี ของแตล่ ะหนว่ ย” “งานการคมุ้ ครองพยานควรสรา้ งเครอื ขา่ ยทด่ี ี แลว้ เราจะไมโ่ ดดเดย่ี ว ในการแกป้ ญั หา ทผี่ า่ นมา เรามเี ครอื ขา่ ยเฉพาะในการคมุ้ ครองพยาน แตห่ นว่ ย ในเชงิ การเสรมิ พลงั ใจ อาชพี การศกึ ษายงั ไมม่ ชี ดั เจนและไมค่ รอบคลมุ ” ณฐั กานต์ โนรี เธอออกจาก A21 แลว้ ออกมาตง้ั โครงการของเธอเองชอื่ วา่ Spring ท่ี เนน้ การดแู ลเยยี วยาเดก็ ทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากการละเมดิ “ในการทำ� งานรว่ มกนั หลายหนว่ ยงาน การแบง่ บทบาทหนา้ ทใี่ หล้ งตวั เตมิ เตม็ กนั และกนั เปน็ เรอ่ื งสำ� คญั รจู้ กั บทบาทและไมก่ า้ วกา่ ยกนั ใหเ้ กยี รติ เคารพในความเปน็ มอื อาชพี ของแตล่ ะคน ทสี่ ำ� คญั คอื ทกุ ฝา่ ยตอ้ งสอ่ื สารและ แบง่ ปนั ขอ้ มลู สำ� คญั ใหก้ นั อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง”

178 อรวรรณ วมิ ลรงั ครตั น์ ทนายโจทกร์ ว่ ม “ชน่ื ชมหนว่ ยงานของรฐั บา้ นพกั เดก็ อยั การ ผพู้ พิ ากษา กรมคมุ้ ครอง สทิ ธแิ ละเสรภี าพ ทเี่ ขา้ มาชว่ ยกนั ดแู ลคดนี อ้ี ยา่ งจรงิ จงั ไมเ่ ชน่ นนั้ ครอบครวั เดก็ คงเดนิ มาไมถ่ งึ จดุ น้ี ...ตอ้ งยกยอ่ งแมข่ องเดก็ ทเ่ี ปน็ คนเดด็ เดย่ี ว กลา้ หาญทจี่ ะ ลกุ ขนึ้ มาปกปอ้ งลกู ทง้ั ทกี่ ารปกปอ้ งครง้ั นี้ จะทำ� ใหก้ ลบั ไปอยสู่ งั คมเดมิ ไมไ่ ด้ อกี ตอ่ ไป” เตชาต์ิ มชี ยั (เมย)์ ประธานมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั / ทมี กฎหมาย “ผมเปน็ แคโ่ รนนิ นกั รบรบั จา้ ง เราไดท้ ำ� ในสง่ิ ทเ่ี รารกั แลว้ คอื ความ ยตุ ธิ รรม เมอื่ สำ� เรจ็ แลว้ กจ็ ากไป ในการทำ� งาน เราตอ้ งตวั เลก็ เจา้ หนา้ ทข่ี อง รฐั เปน็ เจา้ ภาพ เราเปน็ ผสู้ นบั สนนุ อยากใหค้ ดสี ำ� เรจ็ ตอ้ งเตมิ เตม็ ชว่ ยกนั ไมใ่ ช่ ตำ� หนติ เิ ตยี น ทา่ ทขี องเราสำ� คญั ไวใ้ จวา่ เปน็ ทมี รว่ มกนั ทำ� งาน ไมไ่ ดจ้ ะมาแยง่ บทบาทการทำ� งานกบั หนว่ ยงานรฐั เอน็ จโี อตอ้ งเจยี มตวั แตไ่ มห่ งอ” ชวู ทิ ย์ จนั ทรส (อน๋ั ) เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั / ออกแบบกลยทุ ธส์ อื่ สาร “เรากอดประเดน็ ทท่ี ำ� งาน เหลา้ บหุ ร่ี การพนนั อยา่ งเดยี ว เราไม่ สามารถแกป้ ญั หาน้ี แลว้ ปญั หาสงั คมโดยภาพรวมจะไปได้ สงั คมไมน่ า่ จะรอด เพราะภาพรวมของสงั คมแยกยอ่ ยไมไ่ ด”้ “สอื่ เองกม็ คี วามคดิ แบบชายเปน็ ใหญ่ ไมค่ อ่ ยมองเรอื่ งสทิ ธแิ ละความ เทา่ เทยี มกนั กลยทุ ธท์ างสอ่ื มคี วามหมายกบั กระบวนการคนื ความเปน็ ธรรม

179 สอ่ื เปน็ แรงชน้ี ำ� กระแสสงั คม Media advocacy ใหห้ นั มาฟงั ขอ้ มลู อกี แบบและ สนใจเรอ่ื งน้ี และเมอ่ื กระแสสงั คมสงู เรากจ็ ะไดเ้ ปรยี บ หนว่ ยราชการกจ็ ะดแู ล สอ่ื ชว่ ยกระตนุ้ ใหก้ ลไกหนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ งกระตอื รอื รน้ ทำ� งานเรอื่ งน”ี้ ทพิ ยส์ ดุ า สงิ หบ์ ญุ (ทพิ ย)์ พเ่ี ลย้ี งดแู ลพยาน และผปู้ ระสานงาน มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั “เมอื่ เราบอกเดก็ วา่ จะทำ� อะไร กต็ อ้ งทำ� ตามนนั้ ความเชอื่ ใจสำ� คญั มาก สญั ญาแลว้ ตอ้ งทำ� เราเปดิ ตวั เองใหผ้ เู้ สยี หายหารอื ไดท้ กุ เมอ่ื และทกุ เรอื่ ง เขา จะไดร้ วู้ า่ เรายนื เคยี งขา้ งเขา” “หลายฝา่ ยทที่ ำ� งานรว่ มกนั รสู้ กึ ภมู ใิ จกบั การทำ� งานดว้ ยกนั ครงั้ นี้ เรา กภ็ มู ใิ จ สงิ่ สำ� คญั คอื เราไมก่ า้ วกา่ ยบทบาทหนา้ ทกี่ นั และกนั ” ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั หลงั จากความส�ำเรจ็ ในคดบี า้ นเกาะแรด ซงึ่ นบั เปน็ กรณที สี่ องทค่ี ณะ ท�ำงานน�ำโดยปา้ มล ทชิ า ณ นคร มารว่ มกนั ประสานความรว่ มมอื กบั องคก์ ร ตา่ งๆ เพอ่ื ชว่ ยเหลอื เหยอ่ื พวกเขาพบวา่ ในการท�ำงานตอ้ งเผชญิ กบั หลาย ค�ำถามวา่ “คณะทำ� งานนเ้ี ปน็ ใคร ทำ� อะไร” การมตี วั ตนในรปู แบบองคก์ รและพนั ธกจิ แนช่ ดั เรมิ่ จ�ำเปน็ พวกเขาจงึ ตง้ั องคก์ ร “มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ” เพอื่ ท�ำหนา้ ทปี่ ระสานความ รว่ มมอื ขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร เพอ่ื เสรมิ พลงั ใจเหยอื่ ใหเ้ ปน็ พยานเพอ่ื ความ ยตุ ธิ รรมในสงั คม โดยเนน้ กรณที ม่ี กี ารตอ่ สเู้ ชงิ อ�ำนาจ ผมู้ อี �ำนาจเหนอื กบั ผทู้ มี่ ี อ�ำนาจนอ้ ยหรอื ไมม่ ี -- Powerful กบั Powerless

180 “พอลงพนื้ ท่ี ไมม่ าในนามองคก์ ร คนทท่ี ำ� งานดว้ ยกถ็ ามวา่ เราเปน็ ใคร นยิ ามตวั เองไมถ่ กู เลยตงั้ เปน็ องคก์ ร ผมชอบการเกดิ ขน้ึ ขององคก์ รแบบน้ี มนั มาจากปญั หาและความจำ� เปน็ ไมไ่ ดเ้ กดิ ขนึ้ จากการมโี ครงการแลว้ เอางบ ไปทำ� ” อนั๋ ชวู ทิ ย์ จนั ทรส กลา่ ว หลงั จากคดเี กาะแรด พวกเขากเ็ ขา้ ไปชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ ทถี่ กู ครลู ะเมดิ ทางเพศ ทจี่ งั หวดั มกุ ดาหาร ซง่ึ ก�ำลงั ด�ำเนนิ การชว่ ยเหลอื อยใู่ นปจั จบุ นั และ ตอ่ ยอดบทเรยี นทง้ั หลายทค่ี ณะท�ำงานไดเ้ รยี นรแู้ ละสงั่ สมมานบั จากคดบี า้ นนำ้� เพยี งดนิ จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน และคดบี า้ นเกาะแรด นอกจากนี้ ดว้ ยประสบการณแ์ ละองคค์ วามรดู้ า้ นการฟน้ื ฟเู ยยี วยา ประกอบกบั การเหน็ ชอ่ งวา่ งในระบบรฐั ทย่ี งั ขาดเรอื่ งการเสรมิ พลงั ใจ พวกเขา จึงออกแบบโครงการน�ำร่อง “การอบรมเชิงปฏิบัติการ เสริมสร้างพลังใจ (Empowerment) สำ� หรบั นกั วชิ าชพี ” โดยการสนบั สนนุ จากกระทรวงการ พฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยแ์ ละส�ำนกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การ สรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) เพอื่ เสรมิ ความเขา้ ใจ ทกั ษะใหก้ บั เจา้ หนา้ ที่ นกั สังคมสงเคราะห์ท่ีบ้านพักเด็กและครอบครัวท่ัวประเทศ ด้วยความเชื่อว่า “กระบวนการเสรมิ พลงั ใจมคี วามหมายอยา่ งยง่ิ ตอ่ กระบวนการยตุ ธิ รรม ประตู บานแรกทจี่ ะชว่ ยเหลอื เยยี วยาเหยอื่ คอื บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั ” ตราบใดทส่ี งั คมยงั ไมป่ รบั สมดลุ เชงิ อ�ำนาจ โดยเฉพาะวฒั นธรรมชาย เปน็ ใหญ่ ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั คงตอ้ งลยุ งานลกั ษณะนต้ี อ่ ไป

181

ลงลึกหลากประเด็น “อนาคตระบบการเสรมิ พลงั ใจเหยอ่ื สูก่ ารเป็นพยาน” กับ ปา้ มล ทิชา ณ นคร ท่ปี รกึ ษามูลนิธิเดก็ เยาวชน และครอบครัว ผอู้ ำ�นวยการศนู ย์ฝึกและอบรมเดก็ และเยาวชน (ชาย) บา้ นกาญจนาภเิ ษก

• ความสำ� เรจ็ ของคดบี า้ นเกาะแรดดจู ะมาจากความรว่ มมอื ของ ผคู้ นทร่ี จู้ กั รู้ใจ รมู้ อื กนั ระดบั หนง่ึ ถา้ เปน็ เชน่ น้ี จะขยายผลรปู แบบการ ท�ำงานเพ่ือช่วยเหลือเหย่ือให้ ได้รับความยุติธรรมอย่างเป็นระบบได้ อยา่ งไร ระบบการชว่ ยเหลอื ควรจะเปน็ อยา่ งไร? สงั คมไทยมจี ดุ บอดหลายแหง่ และนคี่ อื หนง่ึ ในจดุ บอดของสงั คมเรา สงิ่ ทเี่ ราเขา้ ไปเกยี่ วขอ้ งมนั เปน็ การขบั เคลอ่ื นโดยไมม่ รี ะบบ เปน็ การ เขา้ ไปในระดบั ปจั เจกเสยี มากกวา่ ซงึ่ เรากไ็ มอ่ ยากใหเ้ ปน็ แบบนน้ั  โดยหลกั การ มนั ตอ้ งมี setting แบบนน้ี ะ ไมใ่ ชป่ ลอ่ ยใหเ้ ดก็ หรอื ผถู้ กู กระท�ำไปขน้ึ ศาลโดยท่ี ใจยงั บาดเจบ็ คณุ คา่ ทถ่ี กู ลดทอนยงั ไมถ่ กู กกู้ ลบั คนื มา เราคดิ วา่ รฐั จะไดบ้ ทเรยี นจากเรอ่ื งนี้ เมอ่ื ไหรท่ รี่ ฐั เอาบทเรยี นนไี้ ปท�ำให้ เปน็ ระบบ ถงึ แมว้ า่ ทผ่ี า่ นมาสงิ่ ทเ่ี ราท�ำจะเปน็ เรอ่ื งของความสมั พนั ธร์ ะดบั ปจั เจก แตพ่ อถงึ ตอนน้ี เราอยากขดี เสน้ ทางการเดนิ ใหม้ นั ชดั ขน้ึ เพอื่ ใหร้ ฐั เขาไปถอด แบบใหไ้ ด้ จะไดร้ วู้ า่ อะไรไมม่ ี ไมไ่ ด้ อะไรเปน็ ปญั หาทลี่ ะเอยี ดออ่ น อะไรคอื จดุ ทเ่ี ขายงั ไมม่ แี ละตอ้ งเพม่ิ เขา้ มา  หวงั วา่ หนงั สอื ถอดบทเรยี นเลม่ นจ้ี ะท�ำใหเ้ หน็ เสน้ ทางการเดนิ ทางของ พวกเราวา่ มกี ารเชอื่ มตอ่ กนั อยา่ งไร  • อะไรคอื แนวคดิ หลกั หรอื แนวทางในการออกแบบระบบ และ กระบวนการเพอ่ื ชว่ ยเหลอื ผเู้ สยี หาย? เราตอ้ งเขา้ ไปอยใู่ นประสบการณข์ องเหยอ่ื หรอื ผถู้ กู กระท�ำใหไ้ ด้ ไมว่ า่ จะดว้ ยการฟงั การเขยี นบนั ทกึ แลว้ กเ็ อาประสบการณข์ องเขานน่ั แหละมา ออกแบบ ไมใ่ ชเ่ อาเงอื่ นไขขององคก์ รของเรามาออกแบบ 

184 สว่ นใหญเ่ ราเอาขอ้ จ�ำกดั ของเรามาออกแบบ แตเ่ รอื่ งนม้ี นั ไมไ่ ด้ อยาก ใหค้ นทท่ี �ำงานกบั คนทป่ี ระสบปญั หาเขา้ ใจความละเอยี ดออ่ นตรงน้ี ไมใ่ ชเ่ รอื่ ง ของความสะดวกของเรา  เราเอม็ พาวเวอรเ์ พอ่ื ใหผ้ ถู้ กู กระท�ำสอื่ สาร และหลงั สนิ้ สดุ คดโี ดยการมี ชวี ติ ใหมด่ ว้ ย นอกจากนย้ี งั ตอ้ งเขา้ ไปในประสบการณข์ องเขาดว้ ย นอี่ าจเปน็ จดุ ออ่ นของรฐั ทตี่ อ้ งใหค้ วามส�ำคญั กบั นโยบายทถี่ กู สง่ั มา ทรพั ยากรทจี่ �ำกดั เวลา กจ็ �ำกดั กเ็ ลยท�ำตามสงิ่ นนั้ มากกวา่ เสยี งเรยี กรอ้ งของคนทเ่ี ราควรจะดแู ลเขา  การชว่ ยกนั หาทางออก --- ไปทางนไ้ี มไ่ ด้ กไ็ ปทางนน้ั -- นา่ จะมากอ่ น และวธิ แี บบนไี้ ดใ้ จมากกวา่ ตอ้ งไมล่ มื นะวา่ มนษุ ยน์ น้ั มเี ซนสบ์ างอยา่ งทจี่ ะคอย บอกวา่ เราจะพงึ่ พาใครได้ หรอื เราจะวางใจใคร  อนั นจ้ี ากประสบการณข์ องเราโดยตรงเลย เราจะไมอ่ อกแบบอะไรดว้ ย ประสบการณข์ องผใู้ หญท่ ผี่ า่ นโลกมาแลว้ แมจ้ ะมคี วามชอบธรรมทง้ั โดยคณุ วฒุ ิ วัยวุฒิของเรา แต่เราก็จะไม่ใช้วิธีการน้ีอยู่ดี จนกว่าเราจะได้เดินเข้าไปใน ประสบการณข์ องเขา แลว้ ประสบการณข์ องเขาบอกอะไรกบั เรา จากนน้ั เรากเ็ อาสงิ่ นน้ั แหละมาออกแบบ ซง่ึ จะมคี วามชอบธรรมสงู กวา่ ซง่ึ ทงั้ หมดนจ้ี ะเปลยี่ นเปน็ การเหน็ คณุ คา่ ของตวั เองพรอ้ มกบั ความเชอื่ ถอื ศรทั ธา

185 • รฐั และผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ งกบั กระบวนการยตุ ธิ รรมควรมี “ความเชอ่ื และทา่ ท”ี อยา่ งไร ทจ่ี ะชว่ ยใหเ้ กดิ กระบวนการทำ� งานเสรมิ พลงั ใจ เปลยี่ น เหยอื่ สพู่ ยานคนสำ� คญั เพอื่ ความยตุ ธิ รรม?   ตอ้ งเรม่ิ ทคี่ วามเชอื่ วา่ ผถู้ กู กระท�ำเหลา่ นเี้ ขาไมไ่ ดเ้ ปน็ คนทสี่ รา้ งปญั หา เพราะฉะนน้ั การ blame (กลา่ วโทษ) เหยอื่ จะแวบเขา้ มาไมไ่ ดเ้ ลยแมแ้ ตน่ อ้ ย เพราะวา่ แคน่ ดิ เดยี วกจ็ ะท�ำใหท้ ศิ ทางเปลย่ี น ไมว่ า่ จะวธิ คี ดิ วา่ เหยอ่ื สรา้ งปญั หา เหยอื่ ไมร่ จู้ กั ปอ้ งกนั ตวั เอง เหยอ่ื พาตวั เองเขา้ ไปสปู่ ญั หา ทศั นะของการ blame เหยอ่ื เปน็ ทศั นะทเ่ี ปน็ เครอื่ งกดี ขวางในการทเ่ี รา จะเขา้ ไปท�ำงานกบั เหยอื่ เพราะวา่ ไมม่ ใี ครอยากใหช้ วี ติ ตวั เองเปน็ เชน่ นนั้ ทศั นะ การ blame เหยอื่ จะท�ำใหเ้ รามขี อ้ สงสยั มากกวา่ ทเี่ ราจะไปชว่ ยเหลอื เขา แทนที่ เราจะไปแสวงหาทรพั ยากรเพอื่ มา support (สนบั สนนุ ชว่ ยเหลอื ) เขา แตเ่ รา กลบั คดิ วา่ เขาเปน็ คนสรา้ งปญั หา เมอ่ื เราคดิ วา่ เขาเปน็ คนสรา้ งปญั หา แรงจงู ใจ ในการทจ่ี ะไปแสวงหาทรพั ยากรเพอื่ มา support เขามนั จะนอ้ ย เพราะวา่ เขา สรา้ งปญั หาเองไง ทศั นะแบบนจี้ งึ ส�ำคญั มาก อกี ประเดน็ หนง่ึ คอื   เราอยา่ เชอื่ วา่ เรามอี �ำนาจในการทจี่ ะสง่ั ใหใ้ ครท�ำ อะไรกไ็ ด้ ถงึ แมว้ า่ ผถู้ กู กระท�ำจะเปน็ คนทเ่ี ขา้ มาขอความชว่ ยเหลอื จากเราใน ฐานะทอ่ี งคก์ รเราเปน็ กลไก แตไ่ มไ่ ดห้ มายความวา่ คณุ จะท�ำอะไรกบั เขากไ็ ด้ แมเ้ ราเปน็ ผตู้ ดั สนิ ใจในการทจ่ี ะชว่ ยเขา แตก่ ารชว่ ยทดี่ ที สี่ ดุ และนา่ จะน�ำ ไปสกู่ ารหาทางออกทดี่ ที ส่ี ดุ กค็ อื การฟงั เขา และเปลย่ี นเปน็ การใช้ “อำ� นาจรว่ ม” 

186 แตจ่ ากประสบการณท์ เี่ ราท�ำงานกบั เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั มนั มเี รอ่ื งของการไม่ ฟงั เคสอยเู่ ยอะ ดงั นน้ั ระหวา่ งทเ่ี ราท�ำงานกบั รฐั เรากต็ อ้ ง empower คนท�ำงาน ไปดว้ ย หลายครง้ั เราพบวา่ เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั มกั จะรบี เขา้ ไปสกู่ ารตดั สนิ ใจ หรอื ตดั สนิ ใจให้ หรอื ตดั สนิ ใจแทน คงเปน็ เพราะวา่ เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ตอ้ งใหน้ ำ�้ หนกั คนขา้ งบนที่ เปน็ แรงกดดนั ทสี่ งู มาก แตง่ านแบบนค้ี ดิ แบบนน้ั ไมไ่ ด ้ • กระบวนการทเ่ี ราเขา้ ไปชว่ ยเหลอื ไม่ใชก่ ารตดั สนิ ใจใหแ้ ตเ่ ปน็ การ ฟงั และรว่ มกนั คดิ ตดั สนิ ใจ? ใช่ เราตอ้ งฟงั เขากอ่ น ฟงั ดวู า่ ถา้ มนั ไปไมไ่ ด้ มนั จะมที างเลอื กอนื่ ไหม บางครงั้ กร็ �ำคาญไดน้ ะเพราะความคดิ คาดหวงั และประสบการณท์ แี่ ตกตา่ งกนั และเราทไ่ี มม่ อี �ำนาจอะไรไปจดั การใหไ้ ดด้ ง่ั ใจ อยา่ งเชน่ การเลอื กบา้ นหลงั จาก พน้ จากการคมุ้ ครองพยาน ตอนแรกพ่ออยากไปอยู่ท่ีๆ ท�ำสวนปลูกต้นไม้ เปน็ ธรรมชาติ สว่ นแมอ่ ยากคา้ ขาย กไ็ ปดทู โี่ นน่ ทนี่ ี่ กไ็ มร่ วู้ า่ จะเอาทไ่ี หนกนั แน่ กต็ อ้ งมาดทู ที่ ที่ �ำมาหากนิ เลย้ี งตวั เองได้ เดก็ ๆ กไ็ ดเ้ รยี นหนงั สอื ไมห่ ยดุ ชะงกั ทมี กต็ อ้ งฟงั เขา ไปไหนกไ็ ปกนั เพอื่ ใหเ้ ขาไดเ้ ลอื ก ไดต้ ดั สนิ ใจเพราะนค่ี อื ชวี ติ เขาใชไ่ หม เราเชอ่ื วา่ เขาอยากพง่ึ ตวั เอง ไมม่ ใี ครอยากเปน็ ภาระของคนอนื่ ตอนที่ เราหาบา้ นวา่ จะอยแู่ บบไหนดเี พราะมเี รอื่ งตอ้ งคดิ เยอะ เราคดิ เรอื่ งอยากระดม ทนุ ใหค้ รอบครวั ดว้ ยนะ แตท่ ง้ั พอ่ ทงั้ แมไ่ มเ่ อา มนั ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งทเี่ ขารสู้ กึ อายนะ แตเ่ ขาคดิ วา่ เขาอยากพงึ่ ตนเอง ส�ำหรบั เราทอ่ี ยเู่ บอ้ื งหลงั เราเหน็ วา่ เขาทรนงมาก ชว่ งทเี่ ขาออกจากการคมุ้ ครองพยาน ปา้ Support ครอบครวั น้ี 20,000 บาท เปน็ ของขวญั ในฐานะญาติ เราเชอื่ วา่ มนษุ ยไ์ มอ่ ยากจะพง่ึ พงิ ใครและเขาอยากไป ถงึ วนั ทเ่ี ขาพงึ่ พงิ ตวั เองได้ เขาไมต่ อ้ งการลดทอนคณุ คา่ ของเขาเอง 

187 • อะไรเปน็ สง่ิ ทย่ี งั ขาดไปในกระบวนการชว่ ยเหลอื ผเู้ สยี หาย คนเหลา่ นเ้ี ขา้ มาเพราะเขาเปน็ เหยอื่ ไมว่ า่ จะเปน็ เหยอื่ ของโครงสรา้ ง หรอื เหยอ่ื ของระบบ หรอื เหยอ่ื ของปจั เจก ยงิ่ โครงสรา้ งไมด่ ี ระบบทไี่ มด่ ี กจ็ ะ ท�ำใหค้ นทเี่ ปราะบางเปน็ ผแู้ พง้ า่ ย กลไกของรฐั หรอื กรมคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพถกู ออกแบบมาเพอ่ื ชว่ ย เหลอื ผถู้ กู กระท�ำในกระบวนการยตุ ธิ รรม แตก่ ารชว่ ยเหลอื ยงั ไปไมถ่ งึ ทสี่ ดุ ชวี ติ ของผถู้ กู กระท�ำยงั ตอ้ งด�ำเนนิ ตอ่ ไปหลงั จากการคมุ้ ครองพยานสนิ้ สดุ ลง รอ่ งรอย และบาดแผลจากการถกู กระท�ำยงั อยใู่ นพน้ื ทส่ี าธารณะในรปู ของขา่ ว คลปิ ซงึ่ ตอ้ ง คอยหวาดระแวงวา่ จะถกู คกุ คามหรอื ถกู ท�ำใหเ้ สยี หายอกี ไหม เมอื่ ไหร่ ใช!่ ผเู้ สยี หายอาจมกี ารเปลยี่ นชอื่ เปลย่ี นนามสกลุ แตก่ ต็ อ้ งมายอ้ น กลบั ไปชอ่ื เดมิ หลกั ฐานเกา่ ซง่ึ ไมถ่ กู ตอ้ งส�ำหรบั กรณนี ้ี ความจรงิ Identity (อตั ลกั ษณต์ วั ตน) เหลา่ นตี้ อ้ งไมถ่ กู น�ำกลบั มา ตอ้ งออกแบบใหเ้ ขาเปน็ คนใหม่ ไมต่ อ้ งไปถามหาวา่ หลกั ฐานเกา่ คอื อะไร มนั ตอ้ ง เปลยี่ นไปโดยสน้ิ เชงิ เลย โดยทไ่ี มต่ อ้ งไปตามหาตวั คนๆ นนั้ ไดอ้ กี คนๆ นนั้ ไมม่ ี อยแู่ ลว้ ในโลกใบน ี้ เลขบตั รประชาชน ชอ่ื เดมิ นามสกลุ เดมิ ไดห้ ายไปจากโลก นแี้ ลว้ ผถู้ กู กระท�ำตงั้ ชอื่ ใหม่ นามสกลุ ใหม่ เลขบตั รประชาชนใหม่ ซง่ึ สงิ่ เหลา่ นี้ ยงั ไมถ่ กู เขยี นเปน็ กฎหมาย ทงั้ หมดนเ้ี ปน็ สว่ นหนงึ่ ของกระบวนการเยยี วยาดว้ ยเชน่ กนั จงึ ตอ้ งแก้ กฎหมายใหเ้ ขาเปน็ คนใหมท่ ไ่ี มต่ อ้ งมตี วั ตนเกา่ มาคกุ คามชวี ติ อกี ตอ่ ไป

188 ต่อไป ถ้าเขามีครอบครัวแล้วมีการไปค้นพบหลักฐานว่า ท�ำไมถึง เปลย่ี นชอื่ ชอื่ เกา่ คอื อะไร จนกา้ วลว่ งไปถงึ เหตกุ ารณท์ เี่ ปน็ ฝนั รา้ ยนนั้ อกี ท�ำให้ เขาตอ้ งกลบั ไปอยใู่ นเหตกุ ารณท์ เี่ ปน็ ฝนั รา้ ยอกี ท�ำไม เราตอ้ งท�ำทกุ อยา่ งใหผ้ ถู้ กู กระท�ำกลบั ไปอยใู่ นสงั คมได้ บาดแผลใน อดตี ตอ้ งไมก่ ลบั มาท�ำรา้ ยพวกเขาอกี • จำ� เปน็ หรอื ไม่ ทรี่ ฐั ตอ้ งทำ� งานรว่ มกบั หนว่ ยงานอนื่ ๆ ท่ี ไม่ใช่ ภาครฐั ลกั ษณะการทำ� งานรว่ มกนั ควรเปน็ อยา่ งไร ยังจ�ำเป็นต้องมี แต่ต้องเป็นการท�ำงานบนความแตกต่างอย่าง สรา้ งสรรค์ รฐั อยา่ หวงั วา่ เราตอ้ งท�ำตามรฐั ไมม่ ที าง! ทส่ี �ำคญั เรายงั คงวจิ ารณร์ ฐั ได้ เราไมล่ ดราวาศอกทจ่ี ะวจิ ารณร์ ฐั แตใ่ นขณะเดยี วกนั เรากต็ อ้ งเขา้ ใจขอ้ จ�ำกดั ของรฐั เราอาจจะตอ้ งท�ำในสงิ่ ทรี่ ฐั มขี อ้ จ�ำกดั และท�ำไมไ่ ด ้ เพยี งแตข่ อให้ เขา (รฐั ) เปดิ ประตใู หเ้ ราไดท้ �ำงานรว่ มกนั บนความแตกตา่ ง เราคงไมห่ วงั ถงึ วนั ทร่ี ฐั จะท�ำทกุ อยา่ งไดใ้ นทกุ ๆ มติ ทิ ก่ี ลา่ วมา แคใ่ ห้ เขาเปดิ ประตใู หเ้ รา และกา้ วขา้ มขอ้ จ�ำกดั บางอยา่ งไปดว้ ยกนั เพอ่ื ใหเ้ กดิ การ หนนุ เสรมิ อยา่ งสรา้ งสรรค์

189 บางทรี ะบบราชการทอ่ี อกแบบไว้ ตงั้ แตค่ า่ ตอบแทน สวสั ดกิ ารดแู ลทง้ั ตวั คนท�ำงานและพอ่ แม่ ระบบทมี่ นั่ คง ทงั้ หมดอาจซอ้ื จติ วญิ ญาณของคนไปโดย ไมร่ ตู้ วั ถงึ จะไมก่ ระตอื รอื รน้ สกั เทา่ ไหรภ่ ายใตร้ ะบบแบบนก้ี อ็ ยตู่ อ่ ไปได้ นคี่ อื ปญั หาเชงิ ระบบ แตถ่ า้ ถอดออกมาเปน็ ปจั เจก เปน็ มนษุ ยค์ นหนงึ่ เรากเ็ หน็ พลงั ในการท�ำงานของเขาอยู่ แตพ่ อจบั เขาเขา้ ไปอยใู่ นระบบ ระบบมนั ไดซ้ อื้ จติ วญิ ญาณของเขาไปแลว้ ดงั นนั้ เราฝนั แคใ่ หร้ ฐั เปดิ ประตใู หเ้ รา ไดไ้ ปนง่ั พดู คยุ ไดท้ �ำงานกบั เคส ก็ ถอื วา่ ใจใหญพ่ อแลว้   • ปจั จบุ นั มลู นธิ ฯิ ทด่ี แู ลผเู้ สยี หายมมี ากนอ้ ยแค่ไหน เรากห็ วงั นะวา่ หลงั จากทคี่ ณุ หรอื ใครไดอ้ า่ นงานชน้ิ นแี้ ลว้ มนั จะเปน็ เหมอื นดอกไมด้ อกเลก็ ๆ ทเี่ ขา้ ไปอยใู่ นใจ เปน็ แรงบนั ดาลใจใหค้ ณุ อยากจะเปน็ ดอกไมด้ อกเลก็ ๆ ทงี่ ดงาม ไปเปน็ สว่ นหนง่ึ ในการชว่ ยเหลอื ผถู้ กู กระท�ำทมี่ ี อ�ำนาจนอ้ ยเพมิ่ มากขน้ึ มากขนึ้   หลงั จากทเ่ี ราไดเ้ ขา้ ไปคลกุ คลี ไดเ้ ขา้ ไปในประสบการณอ์ นั ลกึ ซงึ้ ของ ผเู้ สยี หายและประสบการณอ์ น่ื ๆ อกี มากมาย เราคดิ วา่ มนั มปี ญั หาเชงิ โครงสรา้ ง เชงิ ระบบจรงิ ๆ ยกเวน้ ประเทศไทยจะเปลยี่ นเปน็ รฐั สวสั ดกิ าร แลว้ ทกุ คนจะถกู ดแู ลอยา่ งเสมอภาคเทา่ เทยี ม ไมว่ า่ คณุ จะเปน็ รฐั หรอื เอกชน เมอื่ สงั คมเสมอ ภาคเทา่ เทยี ม คนกจ็ ะวงิ่ เขา้ หารฐั พงึ่ พงิ รฐั ทพี่ ง่ึ ยาก นอ้ ยลง

บทเรยี นการท�ำ งาน ขา้ มศาสตร์ ข้ามองคก์ ร เปล่ยี น “เหย่ือ” สู่ “พยาน” เพอื่ ทวงคืนความยตุ ธิ รรม และศักด์ิศรีความเปน็ มนุษย์ กรณคี ดลี ะเมิดทางเพศ เดก็ หญิงบา้ นเกาะแรด จ. พงั งา

“การกอบกู้ชวี ิตเด็ก 1 คน อาศยั พลังความรว่ มมอื ของผคู้ นจำ�นวนมาก” “เดก็ คอื สมบัติของโลก ทกุ คนช่วยเขาให้ส่องสวา่ งได้” ดารารตั น์ สเุ ทศ อาจเพราะเปน็ ขา่ วใหญ่ อาจเพราะความดที แ่ี มเ่ อเคยอาสาชว่ ยเหลอื ชมุ ชน อาจเพราะพระประสงค์ของพระผู้เป็นเจ้าท่ีทดสอบศรัทธาในหัวใจ มนษุ ย์ ไมว่ า่ จะเพราะอะไร สงิ่ ทเี่ กดิ ขน้ึ กบั นอ้ งฟา้ และครอบครวั นบั ไดว้ า่ เปน็ “ปาฏหิ ารยิ ”์ ทมี่ าจากใจกรณุ าและกลา้ หาญของผคู้ น ทก่ี า้ วขา้ มตวั เอง จบั มอื กบั ผคู้ นตา่ งหนว่ ยงาน เพอ่ื ท�ำความจรงิ ใหป้ รากฏ และคนื ความยตุ ธิ รรมใหเ้ หยอ่ื และสงั คม

192 จะท�ำอยา่ งไรใหเ้ ดก็ ผเู้ สยี หายอกี หลายคนในประเทศไดม้ ี “ปาฏหิ ารยิ ”์ เชน่ นเ้ี กดิ ขนึ้ กบั พวกเขาบา้ ง แตล่ ะปี มเี ดก็ และเยาวชนถกู กระท�ำความรนุ แรงเปน็ จ�ำนวนมาก สถติ ิ “สถานการณป์ ญั หาเดก็ และเยาวชนถกู กระทำ� ความรนุ แรง” ใน ศนู ยพ์ ง่ึ ได้ (OSCC) ทวั่ ประเทศรายงานวา่ ในปี 2560 มเี ดก็ และเยาวชนถกู กระท�ำรนุ แรงจ�ำนวน 21,216 ราย ปี 2561 จ�ำนวน 14,237 ราย และปี 2562 จ�ำนวน 15,797 ราย ในจ�ำนวนเหลา่ นเี้ ปน็ การกระท�ำความรนุ แรงทางเพศถงึ 5,191 ราย คอื 1 ใน 3 หรอื คดิ เปน็ รอ้ ยละ 32.9 เลยทเี ดยี ว ผกู้ ระท�ำมที งั้ ผทู้ ใ่ี กลช้ ดิ กบั ผเู้ สยี หายและผทู้ ไ่ี มร่ จู้ กั หรอื คนุ้ เคยมากอ่ น สว่ นเหตสุ �ำคญั ทน่ี �ำไปสกู่ ารละเมดิ ทางเพศกม็ าจากความออ่ นวยั ของผเู้ สยี หาย ความคนุ้ เคย ความไวว้ างใจ ของเดก็ ทมี่ ตี อ่ ผกู้ ระท�ำผดิ และพนื้ ทท่ี พ่ี บการ ละเมดิ ทางเพศเดก็ มที งั้ ในครอบครวั ชมุ ชน สถาบนั การศกึ ษา หนว่ ยงานภาครฐั พยายามออกแบบระบบทจี่ ะปอ้ งกนั ดแู ลเดก็ ไมใ่ หถ้ กู กระท�ำความรนุ แรงในทกุ รปู แบบ ตงั้ แตใ่ นระดบั พนื้ ท่ี เชน่ ในต�ำบลหนงึ่ ๆ มี เจา้ หนา้ ทจ่ี ากหลายหนว่ ยงานทม่ี บี ทบาทเกย่ี วกบั การดแู ลสวสั ดภิ าพของเดก็ อสม. ผใู้ หญบ่ า้ น กองการศกึ ษา ฯลฯ แตเ่ หตคุ วามรนุ แรงทเี่ กดิ ขน้ึ กบั เดก็ กย็ งั คงพงุ่ ทะยาน หลายครงั้ ไมม่ คี นรู้ หลายครงั้ มคี นรแู้ ตค่ วามชว่ ยเหลอื เขา้ ไปลา่ ชา้ ในฐานะหนงึ่ ในผผู้ ลกั ดนั พ.ร.บ. คมุ้ ครองเดก็ พ.ศ. 2546 เตชาติ์ มชี ยั ประธานมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั กลา่ ววา่ “กลไกของรฐั มมี ากแตจ่ ะท�ำอยา่ งไรใหก้ ลไกเหลา่ นที้ �ำงานไดจ้ รงิ เกดิ การบงั คบั ใชก้ ฎหมายไดจ้ รงิ หากท�ำไดจ้ รงิ แลว้ ผมเชอ่ื วา่ คนทก่ี ระท�ำผดิ

193 หรือคิดจะกระท�ำผิดจะไมก่ ล้า และจะท�ำใหเ้ ดก็ ลกู หลานของเรามพี ้นื ท่ี ปลอดภยั มากขน้ึ ” โดยมาก เมอ่ื เกดิ เหตกุ ารณก์ ารใชค้ วามรนุ แรงหรอื ละเมดิ ทางเพศ กบั เดก็ กลไกและหนว่ ยงานภาครฐั ทม่ี อี ยใู่ นพนื้ ที่ สามารถด�ำเนนิ การไดต้ าม บทบาทและกระบวนการทม่ี อี ยู่ อาทิ เจา้ หนา้ ทตี่ �ำรวจ สหวชิ าชพี อสม. กอง การศกึ ษา อยั การ คณะกรรมการคมุ้ ครองเดก็ ประจ�ำจงั หวดั ฯลฯ ทง้ั หมด เปน็ การแตง่ ตงั้ และด�ำเนนิ งานภายใตร้ ฐั และระบบราชการ แตใ่ นหลายกรณี ความรนุ แรงและการละเมดิ ทางเพศทเี่ กดิ กบั เดก็ เปน็ การปะทะระหวา่ งผมู้ อี �ำนาจเหนอื กบั ผมู้ อี �ำนาจนอ้ ยกวา่ (Powerful and Powerless) เชน่ ในกรณเี ดก็ นกั เรยี นกบั ครแู ละผอู้ �ำนวยการ เดก็ กบั ขา้ ราชการ ในพน้ื ทห่ี รอื เจา้ หนา้ ทท่ี อ้ งถน่ิ และในกรณบี า้ นเกาะแรด คอื เดก็ กบั ผนู้ �ำ ผใู้ หญ่ ทงั้ ชมุ ชน กรณเี ชน่ นกี้ ารท�ำงานของกลไกหนว่ ยงานทมี่ อี ยอู่ าจจะท�ำหนา้ ทไี่ ดไ้ ม่ เตม็ ท่ี เจา้ หนา้ ทแ่ี ละกลไกทอ้ งถนิ่ ไมเ่ ชอ่ื ผเู้ สยี หาย เมอ่ื ไมเ่ ชอ่ื กไ็ มช่ ว่ ยอยา่ งเตม็ ที่ ดงั นนั้ ในสถานการณท์ เี่ กดิ เหตสุ ะดดุ ในการท�ำงานของภาครฐั จ�ำเปน็ ทจี่ ะตอ้ งมกี ลไกอน่ื เขา้ มาเสรมิ เพอื่ ดลุ ยอ์ �ำนาจใหเ้ กดิ การตอ่ สทู้ เี่ ทา่ เทยี มและ เปน็ ธรรม การท�ำงานในคดีบ้านเกาะแรดจึงเป็นตัวอย่างท่ีเผยให้เห็นรูปแบบ (Setting) ของการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร ทปี่ ระกอบดว้ ยหนว่ ยงาน ตา่ งๆ ในสงั คม ทงั้ ภาครฐั เอกชน เอน็ จโี อ และภาคประชาชน (ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ) ทรี่ ว่ มมอื กนั ชว่ ยเดก็ ผเู้ สยี หายและครอบครวั ใหม้ ี ศกั ยภาพในการทวงคนื ความยตุ ธิ รรมและความหวงั ในชวี ติ (ดงั ภาพ)

194 บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั กระทรวงการพฒั นาสงั คม และความมนั่ คงของมนษุ ย์ อยั การ สหวชิ าชพี คณะท�ำงานในพนื้ ท่ี เดก็ ผเู้ สยี หาย เจา้ หนา้ ทตี่ �ำรวจ และครอบครวั เอน็ จโี อ A21 กรมคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั กระทรวงยตุ ธิ รรม ทกุ หนว่ ยงานเอาพยาน (เดก็ ผเู้ สยี หายและครอบครวั ) เปน็ ตวั ตงั้ โดย ทกุ ทมี เขา้ มาเสรมิ พลงั ใจและชว่ ยเหลอื พยานตามบทบาทภารกจิ ของตน บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คง ของมนษุ ย์ เปน็ หนว่ ยแรกทเ่ี ขา้ ชว่ ยเหลอื เดก็ ใหอ้ อกจากพน้ื ทเี่ สย่ี ง และเปน็ เจา้ ภาพในการระดมความชว่ ยเหลอื จากหนว่ ยงานภาครฐั และสหวชิ าชพี ในพน้ื ท่ี เพอ่ื ผเู้ สยี หายเปน็ ระยะๆ

195 เมอ่ื เดก็ ผเู้ สยี หายเขา้ มาอยใู่ นบา้ นพกั ฯ เจา้ หนา้ ทบ่ี า้ นพกั ฯ สบื เสาะ ข้อมูลเพื่อดูแนวทางการคุ้มครองเด็กและแผนการในการด�ำเนินการ ซึ่ง ครอบคลมุ ทงั้ เรอื่ งทางคดแี ละการเยยี วยารกั ษาทงั้ สขุ ภาพกาย สขุ ภาพใจ ตาม แตก่ รณี ในเคสของนอ้ งฟา้ หวั หนา้ บา้ นพกั ดแู ลเยยี วยาทง้ั ครอบครวั ใหน้ อ้ ง ผเู้ สยี หายไดเ้ รยี นอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง หาอาชพี รายไดเ้ ลก็ ๆ นอ้ ยๆ ใหพ้ อ่ แม่ และพา เดก็ ไปตรวจสขุ ภาพใจและรบั การรกั ษา รวมถงึ หาขอ้ มลู และดแู ลเรอ่ื งการแจง้ ความด�ำเนนิ คดกี บั ผกู้ ระท�ำผดิ นอกจากกรอบเวลาสงู สดุ ในการคมุ้ ครองผเู้ สยี หายในบา้ นพกั เปน็ เวลา 90 วนั ตามระเบยี บแลว้ (ซง่ึ หวั หนา้ ปเู หน็ วา่ ผเู้ สยี หายสามารถอยตู่ อ่ ไดต้ าม ความจ�ำเปน็ ) กม็ เี หตทุ ช่ี วี ติ ในบา้ นพกั เรม่ิ ไมป่ ลอดภยั หวั หนา้ บา้ นพกั จงึ ตอ้ งขอ ความร่วมมือจากส�ำนักงานคุ้มครองพยาน กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ กระทรวงยตุ ธิ รรม ใหม้ ารบั ชว่ งดแู ลพยานตอ่ ในระหวา่ งทร่ี อสบื พยานในศาล ณ จดุ น้ี ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ในฐานะภาคประชาชน กไ็ ดเ้ ขา้ มา “ขอรว่ มทำ� งาน” กบั หนว่ ยงานภาครฐั ในสว่ นทภ่ี าคประชาชน เหน็ วา่ รฐั ยงั ตอ้ งการการเตมิ เตม็ เพอื่ พาพยานไปสฝู่ ง่ั ฝนั แหง่ ความยตุ ธิ รรม ในระหวา่ งทผ่ี เู้ สยี หายอยใู่ นการคมุ้ ครองพยาน พวกเขาไดร้ บั การดแู ล ดา้ นความปลอดภยั อยา่ งสงู สดุ และไดค้ วามอนุ่ ใจในชวี ติ โอกาสทางรายไดท้ ี่ สญู เสยี ไปในชว่ งทท่ี �ำหนา้ ทเ่ี ปน็ พยาน แตส่ งิ่ ทเี่ ดก็ ผเู้ สยี หายจ�ำเปน็ ตอ้ งไดร้ บั อย่างต่อเนื่องคือการรักษาเยียวยาสุขภาพใจ ท่ีมีความเฉพาะ ไม่อาจเข้า กระบวนการรบั การรกั ษาตามระบบการเบกิ จา่ ยและขน้ั ตอนทางราชการได้ จงึ ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื จากหนว่ ยงานอนื่ ทม่ี ขี นั้ ตอน ระบบ ระเบยี บ และปจั จยั ทเี่ ออื้ ใหผ้ เู้ สยี หายมากกวา่ – ตรงนี้ หนว่ ยงานภาคเอกชนและเอน็ จโี อ เขา้ มา เสรมิ ทพั ไดอ้ ยา่ งลงตวั

196 A21 (Abolishing Slavery in the 21st Century) เปน็ องคก์ รตอ่ ตา้ น การคา้ มนษุ ย์ ทใ่ี หก้ ารดแู ลผเู้ สยี หายทเ่ี ปน็ เหยอ่ื การคา้ มนษุ ย์ ทงั้ ทางดา้ น รา่ งกาย จติ ใจและสงั คม (bio-psycho social) ซงึ่ เปน็ มติ ทิ ภี่ าครฐั ยงั ตอ้ งการ การเตมิ เตม็ องคก์ รนใ้ี หก้ ารสนบั สนนุ ผเู้ สยี หายตามความจ�ำเปน็ และทไี่ ดร้ บั การรอ้ งขอ อาทิ คา่ อาหาร คา่ เดนิ ทางกลบั บา้ น ทนุ การศกึ ษา ทนุ ประกอบ อาชพี ทนุ การเรยี นอาชพี เสรมิ การรกั ษาพยาบาล ฯลฯ ในกรณบี า้ นเกาะแรด สง่ิ ทต่ี อ้ งการก�ำลงั เสรมิ เปน็ เรอื่ งการเยยี วยารกั ษาสขุ ภาพใจ ดงั นน้ั เจา้ หนา้ ที่ ของ A21 จึงท�ำหน้าที่หาโรงพยาบาล ท�ำความเข้าใจกับแพทย์ และพา ผู้เสียหายและครอบครวั ไปรบั การรกั ษาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง รวมถงึ ดแู ลคา่ ใชจ้ า่ ย ทง้ั หมดทเ่ี กดิ ขนึ้ แมใ้ นแงข่ องการสคู้ ดใี นศาลจะมฝี า่ ยอยั การชว่ ยอยอู่ ยา่ งเตม็ ที่ แตบ่ าง เรอ่ื งกต็ อ้ งการการสนบั สนนุ อยา่ งทอี่ ยั การผดู้ แู ลกรณบี า้ นเกาะแรดกลา่ ววา่ หลายเรอื่ งผเู้ สยี หายอาจไมเ่ ลา่ ใหท้ างเจา้ หนา้ ทตี่ �ำรวจและสหวชิ าชพี ฟงั ทง้ั หมด อาจท�ำใหต้ กหลน่ ประเดน็ ส�ำคญั บางอยา่ งไปได้ เพราะการทพี่ ยานทเี่ ปน็ เดก็ จะ บอกเลา่ เรอื่ งราวตา่ งๆ ขนึ้ กบั ความพรอ้ มขา้ งในใจ ความรสู้ กึ ไวใ้ จ ความมนั่ ใจ ดงั นนั้ การมหี นว่ ยทสี่ รา้ งความไวเ้ นอื้ เชอ่ื ใจและเสรมิ สรา้ งพลงั ใจใหผ้ เู้ สยี หายจงึ มคี วามส�ำคญั และทมี มลู นธิ ฯิ กเ็ ขา้ มาท�ำหนา้ ทนี่ ไี้ ดอ้ ยา่ งลงตวั ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั เขา้ มาเปน็ ผสู้ นบั สนนุ ขอ้ มลู ให้ อยั การและเตรยี มพยานใหพ้ รอ้ มกบั การเบกิ ความในศาล ทมี มลู นธิ ฯิ พดู คยุ สร้างความสัมพันธ์อย่างสม่�ำเสมอกับน้องฟ้าและครอบครัว ป้ามลเองก็มี กระบวนการและกจิ กรรมเสรมิ พลงั ใจอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ฝา่ ยหาขอ้ มลู กล็ งพน้ื ทส่ี บื เสาะความจรงิ ใหค้ รอบคลมุ ทสี่ ดุ อกี ฝา่ ยกเ็ ตรยี มพยานใหท้ บทวนเรอื่ งราวและ สามารถบอกเลา่ ออกมาไดอ้ ยา่ งสมเหตสุ มผล โดยไมร่ สู้ กึ วา่ การบอกเลา่ เรอื่ งราว

197 ซำ�้ ๆ เปน็ การตอกยำ้� ความเจบ็ ชำ้� ของเธอ แตเ่ ปน็ เพราะเธอเปน็ พยานทมี่ คี ณุ คา่ ทจี่ ะน�ำความจรงิ ออกมาเพอื่ ผดงุ ความยตุ ธิ รรม “เรามบี างมมุ ทรี่ ฐั ไมม่ ี รฐั มบี างมมุ ทเี่ ราไมม่ ี เราไดร้ ว่ มเตมิ เตม็ กนั เพอื่ สรา้ งความเปลยี่ นแปลงใหก้ บั เดก็ ผบู้ รสิ ทุ ธทิ์ ตี่ กเปน็ เหยอื่ ” ปา้ มล ทชิ า ณ นคร กลา่ ว ทกุ ฝา่ ยแบง่ หนา้ ท่ี เตมิ เตม็ กนั เพอื่ ดแู ลพยานอยา่ งเปน็ องคร์ วม นคี่ อื รปู แบบทไ่ี ดผ้ ลส�ำเรจ็ ในกรณบี า้ นเกาะแรด การท�ำงานครงั้ นส้ี รา้ งการเปลยี่ นแปลงในระดบั ปจั เจกอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั ผคู้ นทเ่ี ขา้ มาเกยี่ วขอ้ งกบั คดนี เี้ ปลย่ี นความคดิ เปลย่ี นวธิ กี ารท�ำงานมากนอ้ ย ตามเงอื่ นไขปจั จยั เปลย่ี นความสมั พนั ธท์ า่ ทที ม่ี ตี อ่ กนั ซง่ึ ความเปลยี่ นแปลงของ คนท�ำงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การคนื ความยตุ ธิ รรมนสี้ ง่ ผลใหน้ อ้ งฟา้ และครอบครวั ได้ เกิดใหม่ มีชีวิตใหม่ แต่การเปลี่ยนแปลงในระดับปัจเจกจะน�ำไปสู่การ เปลยี่ นแปลงเชงิ ระบบไดอ้ ยา่ งไร ยงั เปน็ เรอื่ งทต่ี อ้ งชว่ ยกนั ตอ่ ไป “ตอ้ งขอบคณุ ทกุ องคก์ รของรฐั ทไ่ี มร่ ะแวง ยอมเปดิ พนื้ ทใี่ หเ้ กดิ การ ทำ� งานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร” ปา้ มล ทชิ า ณ นคร กลา่ ว “แตท่ ผี่ า่ นมาเปน็ เรอื่ งความสมั พนั ธส์ ว่ นตวั ความไวเ้ นอ้ื เชอื่ ใจทมี่ ตี อ่ บคุ คล ทมี่ สี ว่ นใหส้ งิ่ น้ี เกิดขน้ึ เราอยากใหเ้ กดิ การเปลยี่ นแปลงเชงิ ระบบทภ่ี าครฐั ไมว่ า่ บา้ นพกั ฯ กรมคมุ้ ครองสทิ ธฯิ อยั การ เปดิ ใหภ้ าคสว่ นอน่ื ๆ เขา้ มารว่ มมอื และชว่ ยกนั หนนุ เสรมิ กนั และกนั ” “การช่วยผู้ถูกกระท�ำเรียกร้องความเป็นธรรมเท่ากับเราก�ำลังปรับ บรรทดั ฐานกระบวนการยตุ ธิ รรมในประเทศไทย และเรายงั มสี ว่ นทำ� ใหจ้ ำ� เลย ทงั้ หลายทใี่ ชอ้ ำ� นาจทางเพศอยา่ งฮกึ เหมิ ใหไ้ ดร้ บั บทเรยี น”

198 จากการท�ำงานทผ่ี า่ นมา ชวู ทิ ย์ จนั ทรส เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั เรม่ิ เหน็ แนวโนม้ การเปลยี่ นแปลง “จากกรณบี า้ นเกาะแรด เรม่ิ เหน็ แนวโนม้ ทอี่ าจกอ่ ใหเ้ กดิ การเปลยี่ นเชงิ ระบบ ทางกระทรวง พม. ตง้ั คณะทำ� งานโดยมที มี มลู นธิ ขิ องเราเขา้ ไปอยใู่ นนน้ั เพอื่ ผลกั ดนั งานออกแบบการเสรมิ พลงั ใจใหห้ วั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ทง้ั ประเทศ นอกจากนนั้ กระทรวงยตุ ธิ รรม กรมคมุ้ ครองสทิ ธฯิ กเ็ หน็ ความหมายของ กระบวนการเสรมิ สรา้ งพลงั ใจ (empowerment) และใหเ้ ราเขา้ ไปรว่ มทำ� งานดว้ ย” การเปลยี่ นแปลงเรมิ่ เกดิ ขนึ้ และคงยงั เดนิ หนา้ ตอ่ แบบคอ่ ยเปน็ คอ่ ยไป และกย็ งั มอี กี หลายประเดน็ ทยี่ งั เปน็ ชอ่ งวา่ ง ทตี่ อ้ งชว่ ยกนั ถมและเตมิ เตม็ “ยงั มเี รอ่ื งการผลกั ดนั กฎหมายการเปลยี่ นสถานภาพของเหยอ่ื ใหก้ ลาย เปน็ คนใหม่ เปลย่ี นเลขบตั รประจำ� ตวั ประชาชน เปน็ ตน้ อนั นค้ี งตอ้ งทำ� งานกบั สภาฯ ซงึ่ ตอ้ งใชเ้ วลา นอกจากนก้ี ม็ เี รอ่ื งงบประมาณทจ่ี ำ� เปน็ ตอ้ งมเี พอื่ ขบั เคลอ่ื นงาน ซงึ่ ทผี่ า่ นมา ถา้ ทางทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ไมไ่ ดร้ บั การสนบั สนนุ งบประมาณบางสว่ นจาก สสส. กค็ งยากทจ่ี ะขบั เคลอ่ื นเรอื่ งนไ้ี ด้ เตม็ ที่ เราไมต่ อ้ งการรบั เงนิ จากภาครฐั เพราะหากเรารบั เงนิ จากรฐั การทำ� งาน กบั รฐั อยา่ งเทา่ เทยี มกย็ าก” ชวู ทิ ยก์ ลา่ วเสรมิ นอกจากนี้ ยงั มหี นว่ ยงานในภาครฐั ทหี่ ลายฝา่ ยกลา่ ววา่ นา่ จะตอ้ งเขา้ มา จบั มอื และไปดว้ ยกนั ในการชว่ ยฟน้ื ฟชู วี ติ เดก็ ผเู้ สยี หายและครอบครวั ในระหวา่ ง และหลงั จากกระบวนการยตุ ธิ รรม ซงึ่ นอกจากกระทรวงยตุ ธิ รรมและกระทรวง การพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ ทด่ี จู ะเปน็ หวั เรอื ใหญแ่ ลว้ ควรจะ ตอ้ งมกี ารท�ำงานรว่ มอยา่ งเขม้ ขน้ กบั กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงสาธารณสขุ เอน็ จโี อและภาคธรุ กจิ เอกชนทไี่ มข่ ดั แยง้ กบั ภารกจิ ที่ ส�ำคญั คอื ภาคประชาสงั คม

199 กระทรวง กระทรวงการพฒั นาสงั คม สาธารณสขุ และความมน่ั คงของมนษุ ย์ กระทรวงยตุ ธิ รรม กระทรวง เดก็ ผเู้ สยี หาย ทมี ภาคประชาสงั คม ศกึ ษาธกิ าร และครอบครวั ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน กระทรวงมหาดไทย และครอบครวั เอน็ จโี อ องคก์ รเอกชน รปู แบบการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร ทปี่ รารถนาใหเ้ กดิ

200 การถอดโมเดลหรอื รปู แบบ (setting) ทส่ี รา้ งความส�ำเรจ็ ใหก้ บั คดบี า้ น เกาะแรด ใชว่ า่ จะประกนั ความส�ำเรจ็ ไดเ้ สมอไป เพราะความส�ำเรจ็ ทเี่ กดิ ขน้ึ เกย่ี วโยงกบั หลายปจั จยั ทล่ี กึ ซง้ึ มากกวา่ รปู แบบ ในบทนจ้ี ะไดถ้ อดบทเรยี นส�ำคญั ๆ ของการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ ม องคก์ ร ทที่ มี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั จบั มอื ประสานความรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานภาครฐั เอน็ จโี อ เพอื่ เปลย่ี นเหยอื่ สู่ พยาน ทวงคนื ความยตุ ธิ รรมให้ สงั คม ซง่ึ มปี ระเดน็ หลกั ๆ ดงั นี้ • คนทใี่ ชค่ อื กญุ แจแหง่ ความส�ำเรจ็ : ภาวะผนู้ �ำของปจั เจกบคุ คล ทมี่ ี แรงบนั ดาลใจและเปา้ หมายในชวี ติ ประกอบกบั ตน้ ทนุ และประสบการณท์ �ำงาน ทเ่ี หมาะกบั ภารกจิ • ศลิ ปะของการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร • งานเปลยี่ นเหยอ่ื สพู่ ยาน งานขา้ มศาตร์ ขา้ มองคก์ ร : กา้ วตอ่ เพอ่ื กา้ วขา้ มขอ้ จ�ำกดั