ผีเสื้อขยับปีก

“คนทใ่ี ช”่ คอื กญุ แจแหง่ ความสำ� เรจ็

“เราต้องยอมรบั การทำ�งานข้ามศาสตร์ ข้ามองคก์ ร เพ่ือสรา้ งการเปลยี่ นแปลงและคุณคา่ ใหมๆ่ ใหก้ ับเด็กผูเ้ สียหาย สงิ่ นีน้ ่าจะสำ�คญั และเป็นของขวัญการทำ�งานในชวี ิตของทกุ คน” ทชิ า ณ นคร เรามรี ปู แบบโมเดลมากมายทเ่ี คยสรา้ งความส�ำเรจ็ ในหลายเรอ่ื ง แต่ เมอ่ื เราน�ำโมเดลนนั้ ๆ มาท�ำตอ่ กลบั ไมส่ รา้ งความส�ำเรจ็ เพราะอะไร? เรามองขา้ มปจั จยั ส�ำคญั -- “มนษุ ย”์ ในเรอื่ งเลา่ ของคดบี า้ นเกาะแรด เราไดเ้ หน็ หวั จติ หวั ใจ บคุ ลกิ ความ เชอ่ื อดุ มการณใ์ นชวี ติ ของผคู้ นทเี่ ขา้ มาเกย่ี วขอ้ งกบั คดนี ้ี พวกเขามภี าวะการน�ำ มแี รงบนั ดาลใจและเปา้ หมายในชวี ติ อกี ทง้ั ตน้ ทนุ ชวี ติ ทม่ี าจากประสบการณ์ ทกั ษะ ความรู้ เพอ่ื น เครอื ขา่ ย (คอนเนก็ ชนั ) ในการท�ำงานดา้ นเดก็ และ เยาวชน ซงึ่ เหมาะกบั ภารกจิ เบอ้ื งหนา้ อยา่ งลงตวั และเปน็ พลงั ขบั เคลอ่ื นความ ส�ำเรจ็ นอ้ งฟา้ แมจ้ ะเปน็ ผถู้ กู กระท�ำ แตเ่ ธอกไ็ ดก้ ลายเปน็ หนง่ึ ใน “ผกู้ ระทำ� ” ทเ่ี หนยี่ วน�ำใหเ้ กดิ ความส�ำเรจ็ ในกระบวนการยตุ ธิ รรมครงั้ นี้ เพราะไมว่ า่ คน ชว่ ยเหลอื จะพยายามอยา่ งไร หากตน้ ทนุ ภายในตวั เธอไมพ่ รอ้ มหรอื ออ่ นแอมาก ทกุ คนคงตอ้ งออกแรงมากและอาจไมป่ ระสบผลส�ำเรจ็ เทา่ ทคี่ วรกเ็ ปน็ ได้ จากค�ำบอกเลา่ ของเธอ แมใ้ นยามทเี่ ธอถกู ยำ่� ยี เธอกย็ งั มสี ตพิ อทจี่ ะ สงั เกตผกู้ ระท�ำเธอ สงิ่ แวดลอ้ ม เรอื่ งราวตา่ งๆ ทที่ �ำใหเ้ ธอสบื พยานไดอ้ ยา่ ง สอดคลอ้ งสมเหตสุ มผล

203 นอ้ งฟา้ เปน็ เดก็ ออ่ นโยน รกั พอ่ แม่ รกั นอ้ งและเดก็ ๆ เธอมคี วามมงุ่ มน่ั ตง้ั ใจในชวี ติ ขยนั เรยี น ใฝร่ ู้ ซงึ่ แมจ้ ะมเี หตกุ ารณร์ า้ ยอยา่ งไรในชวี ติ เธอกไ็ มท่ ง้ิ ความใฝฝ่ นั ในการเรยี น และนเี่ ปน็ พลงั ใหเ้ ธอเดนิ หนา้ ในชวี ติ เธอยงั มจี ติ ใจดี เหน็ อกเหน็ ใจคนอน่ื ๆ แมก้ บั ผกู้ ระท�ำผดิ ตอ่ เธอ อยา่ ง ทเ่ี ธอไมเ่ อาผดิ ชายคนหนงึ่ ทเ่ี ปน็ พอ่ ของเดก็ ทเ่ี ธอเคยเลย้ี ง ดว้ ยเหตผุ ลวา่ ไม่ อยากใหน้ อ้ งตอ้ งขาดพอ่ ความมีจิตใจโอบอ้อมนึกถึงผู้อ่ืนก็ท�ำให้เธอเขียน จดหมายใหก้ �ำลงั ใจเหยอ่ื การละเมดิ ทางเพศทมี่ กุ ดาหาร เธอตอ้ งมพี ลงั จติ วญิ ญาณและหวั ใจทแี่ กรง่ มาก ทท่ี �ำใหเ้ ธอผา่ นหว้ ง เวลาทยี่ ากล�ำบากได้ และสงิ่ นกี้ ย็ งั คงหลอ่ หลอมดแู ลเธอใหม้ ชี วี ติ ทสี่ ดใสใน ปจั จบุ นั แมเ่ อ คณุ แมน่ กั สผู้ เู้ ปย่ี มดว้ ยความรกั ตอ่ ลกู เธอเขา้ ใจลกู แมผ้ ดิ หวงั เสยี ใจ แตร่ วู้ า่ ลกู เปน็ เชน่ ไรและไมค่ ดิ จะตโี พยตพี ายใหล้ กู ใจเสยี ไมก่ ลา่ วโทษ ไมป่ ระณามลกู แตเ่ ธอใหก้ �ำลงั ใจ ปลกุ พลงั ใหล้ กู พรอ้ มเคยี งขา้ งลกู และท�ำทกุ อยา่ งเพอื่ เปน็ หลกั ทม่ี นั่ ใหล้ กู ไดร้ สู้ กึ มน่ั คง แมเ่ อเปน็ คนทมี่ ที กั ษะในการสะทอ้ นและถอดบทเรยี น เธอคดิ เชอ่ื ม โยงประสบการณแ์ ละเรยี นรไู้ ดเ้ รว็ อยา่ งชว่ งทเ่ี ธออยบู่ า้ นพกั เดก็ ฯ เธอไดส้ มั ผสั คลกุ คลกี บั เดก็ โรฮงิ ญา และท�ำใหเ้ ธอเหน็ วา่ ชวี ติ ของเธอแมจ้ ะล�ำบากแตก่ ด็ กี วา่ เดก็ ทถี่ กู ลอ่ ลวงมาคา้ มนษุ ยใ์ นตา่ งแดน ดว้ ยความเหน็ อกเหน็ ใจ เธอ “ให”้ ความรู้ ใหม้ ติ รภาพ และสงิ่ ของกบั ผทู้ โ่ี อกาสนอ้ ยกวา่ ภาวะผนู้ �ำของแมเ่ อและนอ้ งฟา้ มคี วามหมายตอ่ กระบวนการเสรมิ พลงั ใจและสคู้ ดี ซง่ึ ปา้ มล ทชิ า ณ นคร บอกวา่ ทมี ทเี่ ขา้ มาดแู ลพยานตอ้ งพยายาม ไปใหถ้ งึ จดุ แขง็ ของพวกเขาและใชส้ งิ่ นใี้ หเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ คดี และการฟน้ื ฟชู วี ติ

204 จติ ใจของพยาน (คลา้ ยกบั การ coaching ใหพ้ ยานเหน็ ศกั ยภาพในตนแลว้ ลกุ ขนึ้ มา น�ำเอาพลงั ในตนออกมาในการตอ่ สเู้ พอ่ื ความยตุ ธิ รรม) บงั วา พอ่ เลย้ี ง แมจ้ ะมภี าวะวติ กกงั วล กลวั และไมก่ า้ วรา้ วแมก้ บั คน ทที่ �ำรา้ ยครอบครวั เขา แตเ่ ขากเ็ ดด็ เดย่ี วและไมย่ อมใหค้ วามอยตุ ธิ รรมเกดิ ขนึ้ กบั ลกู เลย้ี ง การเลอื กทจี่ ะยนื เคยี งขา้ งคนทรี่ กั แมจ้ ะมกี นั 4 คน ตอ่ สกู้ บั คนทงั้ ชมุ ชน เปน็ ความกลา้ หาญ ทส่ี ง่ พลงั ใหก้ ารตอ่ สรู้ ว่ มกนั ครงั้ นข้ี องครอบครวั อกี แรง ดารารตั น์ สเุ ทศ (หวั หนา้ ป)ู อดตี หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จ. พังงา หัวหน้าปูมีปณิธานแน่วแน่นับจากวันท่ีเธอจบสังคมสงเคราะห์ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาตรแ์ ละกา้ วเขา้ มาเปน็ ขา้ ราชการในกระทรวง พม. วา่ เธอ จะเปน็ ขา้ ราชการนำ�้ ดี รบั ใชป้ ระชาชน ปณธิ านดงั กลา่ วท�ำใหเ้ ธอเปน็ ขา้ ราชการ “นอกระบบ” ในหลายกรณี เธอเขา้ ใจกฎระเบยี บ แตใ่ นการท�ำงานเธอเอาเคสเปน็ ตวั ตง้ั แลว้ เอากฎระเบยี บ เขา้ มาเออ้ื ใหก้ บั คนทเี่ ธอตอ้ งคมุ้ ครองดแู ล จดั สรรทรพั ยากรตา่ งๆ ในมอื เพอื่ ดแู ลเคสใหไ้ ดต้ ามเปา้ หมายของการสงเคราะห์ เธอเปน็ คนใสใ่ จ และใฝร่ ใู้ นการท�ำงาน หากไมใ่ ชเ่ พราะความใสใ่ จและ ชา่ งสงั เกต เธอกค็ งไมเ่ หน็ ความผดิ ปกตทิ ค่ี รอบครวั นมี้ ารบั เงนิ สงเคราะห์ จน น�ำไปสกู่ ารสบื หาความจรงิ และในทสี่ ดุ กน็ �ำตวั เดก็ และครอบครวั ออกจากพนื้ ท่ี กลายเปน็ ตน้ ทางทพ่ี าใหค้ รอบครวั นไ้ี ดร้ บั ความชว่ ยเหลอื ในทา้ ยทส่ี ดุ เธอยงั เปน็ คนใฝร่ ู้ เรยี นตลอดเวลา โดยเฉพาะในสงิ่ ทจี่ ะเออ้ื ประโยชน์ กบั เดก็ ผเู้ สยี หาย ทา่ มกลางขอ้ จ�ำกดั ทง้ั เวลา งบ คน เธอคน้ หาแนวทางการ

205 เยยี วยาบ�ำบดั จากการดคู ลปิ ปา้ มล และอนื่ ๆ เพอ่ื น�ำมาใชก้ บั เดก็ ผเู้ สยี หาย เจา้ หนา้ ท่ี รวมถงึ ตวั เธอเอง ด้วยความเช่ือว่า เราท�ำงานคนเดียวไม่ได้ ท�ำให้เธอเปิดรับความ ช่วยเหลอื และรว่ มงานกบั หนว่ ยงานตา่ งๆ ทง้ั ในและนอกวงราชการ ท�ำใหม้ ี พนั ธมติ ร เพอื่ น เครอื ขา่ ย ทเ่ี ขา้ มาชว่ ยเธอไดถ้ กู จงั หวะ “เราทำ� งานกบั โรงเรยี น สมั พนั ธก์ นั มาระยะหนงึ่ เราเขา้ ไปสรา้ งความ รว่ มมอื ชว่ ยเหลอื กนั ไมว่ างตวั เปน็ รฐั ไมว่ า่ โรงเรยี น โรงพยาบาล แชรข์ อ้ มลู กนั ทำ� งานใหไ้ ว ใจถงึ ใจ ไมใ่ ชท่ กุ อยา่ งตามระเบยี บ เอาเอกสารหนงั สอื เปน็ ตวั ตงั้ แตเ่ ราเอาเปา้ หมายรว่ มกนั กบั เพอื่ น (องคก์ รตา่ งๆ) งานของเพอื่ นเปน็ งานของเรา คนในมอื เขากเ็ ปน็ เคสของเรา เราเขา้ ไปทำ� งานดว้ ยกนั ” นอกจากนน้ั ความชว่ ยเหลอื ทเ่ี ธอดแู ลเดก็ โรฮงิ ญา จนมเี อน็ จโี อเขา้ มาท�ำงานกับเธอ ให้ตู้คอนเทนเนอร์ ให้งบการเดินทางส่งเด็กไปโรงเรียน ทางรถตู้ งบจดั การอบรมฝกึ อาชพี กท็ �ำใหเ้ ธอเอาสว่ นนม้ี าชว่ ยดแู ลเคสของ ครอบครวั นอ้ งฟา้ ใหผ้ า่ นขอ้ จ�ำกดั ไปได้ และเธอยงั ประสานความรว่ มมอื กบั ครู ในโรงเรยี น ท�ำใหก้ ารสง่ ตวั เดก็ ทถี่ กู ละเมดิ ราบรน่ื และทา้ ยทส่ี ดุ เธอเปดิ พนื้ ที่ ใหป้ า้ มลและทมี ฯ เขา้ มา จนท�ำใหผ้ เู้ สยี หายไดร้ บั ความชว่ ยเหลอื ตอ่ จนสดุ ทาง ณฐั กานต์ โนรี อดตี เจา้ หนา้ ทจี่ ากองคก์ ร A21 เธอเปน็ อกี คนท่ี ตง้ั ใจเรยี นสงั คมสงเคราะห์ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ และมปี ณธิ านในการใชช้ วี ติ ทจี่ ะ “ชว่ ยใหค้ นลกุ ขนึ้ มาชว่ ยเหลอื ตวั เองได”้ ซง่ึ มาจากแรงขบั ในชวี ติ ทเี่ ธอเองก็ เปน็ คนหนงึ่ ทเี่ คยผา่ นหว้ งเวลาชวี ติ ทยี่ ากล�ำบาก ครอบครวั ลม้ ละลาย ท�ำใหเ้ ธอ เขา้ ใจและมเี ปา้ หมายทจ่ี ะชว่ ยเหลอื คนทปี่ ระสบปญั หาในชวี ติ ใหล้ กุ ขน้ึ มายนื ได้

206 เธอเรยี นและท�ำงานดา้ นสงั คมสงเคราะหม์ าโดยตลอด เธอไปชว่ ยเดก็ ในชว่ งภยั พบิ ตั สิ นึ ามใิ นภาคใต้ ท�ำงานประเดน็ การคา้ มนษุ ย์ และผทู้ ป่ี ระสบ เหตรุ า้ ยในชวี ติ เสมอมา เธอเขา้ ใจระบบการท�ำงานดา้ นเดก็ และกระบวนการ ยตุ ธิ รรม “สงั คมสงเคราะหเ์ ปน็ การชว่ ยใหค้ นลกุ ขนึ้ มาดแู ลและชว่ ยเหลอื ตวั เองได้ หลงั จากเกดิ เหตกุ ารณท์ ไ่ี มป่ กตใิ นชวี ติ เขา ชยั ชนะของเราคอื การทคี่ นๆ หนง่ึ ใชช้ วี ติ ตอ่ ไดเ้ ปน็ ปกต”ิ หวั หนา้ ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารคมุ้ ครองพยานและเจา้ หนา้ ทค่ี มุ้ ครองพยาน แมง้ านจะเนน้ ความปลอดภยั และมกี ฎเหลก็ ชดั เจนทจ่ี ะตอ้ งไมใ่ หข้ อ้ มลู ทอี่ ยขู่ อง พยานรวั่ ไหล แตพ่ วกเขากเ็ ขา้ ใจ “ความเปน็ มนษุ ย”์ ของพยาน และพยายาม ดแู ลมติ ดิ า้ นจติ ใจของพยาน ทงั้ การพดู คยุ คอยสงั เกตความรสู้ กึ และพดู คยุ ให้ คลค่ี ลายความกงั วล หรอื การพาครอบครวั พยานไปพกั ผอ่ น หรอื กนิ อาหาร ใหร้ างวลั เดก็ ๆ ในโอกาสพเิ ศษ เปน็ ตน้ แตท่ ส่ี �ำคญั ของเจา้ หนา้ ทชี่ ดุ นค้ี อื การ “เปดิ ” โอกาสใหท้ มี อน่ื เขา้ มาเสรมิ พลงั เหยอ่ื และดแู ลเรอื่ งการรกั ษาเยยี วยา และทที่ �ำไดอ้ ยา่ งนเ้ี พราะพวกเขามอง “พยาน” เปน็ คนส�ำคญั “เราทำ� งานกบั คน การดแู ลคน คนๆ หนงึ่ ทป่ี ระสบเหตมุ าพงึ่ หนว่ ยงาน รฐั นอกจากเขาไดร้ บั ความปลอดภยั ระหวา่ งทอ่ี ยกู่ บั เราแลว้ สง่ิ สำ� คญั เมอ่ื เขา ออกไปแลว้ จะตอ้ งมวี ถิ ชี วี ติ ทด่ี มี อี นาคตดว้ ย” แม้ทักษะด้านจิตวิทยาจะไม่ใช่เกณฑ์คัดเลือกส�ำคัญของเจ้าหน้าที่ คมุ้ ครองพยาน แตพ่ วกเขากต็ ระหนกั วา่ เปน็ สง่ิ จ�ำเปน็ ทตี่ อ้ งมี อาทิ การฟงั การ พดู คยุ สงั เกต สรา้ งความไวเ้ นอ้ื เชอ่ื ใจ มคี วามอดทน ฯลฯ หลายคนขวนขวาย ฝกึ ฝนและเรยี นรทู้ กั ษะดงั กลา่ วเพอื่ ท�ำหนา้ ทใี่ หด้ ี และเจา้ หนา้ ทบี่ างคนยงั บอก ดว้ ยวา่ หลงั จากงานทเี่ ครยี ดสงู พวกเขาตอ้ งปลกี ตวั ไปเยยี วยาตวั เองเชน่ กนั เชน่ การฝกึ สตเิ จรญิ ภาวนา

207 เตชาต์ิ มชี ยั (เมย)์ ประธานมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั / ทมี กฎหมาย “ความยตุ ธิ รรมเปน็ สงิ่ คคู่ วรกบั มนษุ ยแ์ ละสงั คม” ดว้ ยความ เชอื่ น้ี เมยท์ �ำงานเพอ่ื ชว่ ยเหลอื เดก็ ทถ่ี กู กระท�ำรนุ แรงและละเมดิ ทางเพศมา ตลอด 20 ปี ผา่ นความยากล�ำบาก ฝา่ ฟนั หลายเรอ่ื งราว ในฐานะนกั กฎหมาย ประสบการณช์ วี ติ ทโ่ี ชกโชน บู๊ บนุ๋ โลดแลน่ ในหลายวงการทงั้ การเมอื ง กฎหมาย ธรุ กจิ เปน็ วตั ถดุ บิ ชน้ั ดใี หเ้ ขาไดท้ �ำงานสนบั สนนุ ขอ้ มลู หลกั ฐาน ทเ่ี ปน็ ประโยชนต์ อ่ คดี เขามเี ทคนคิ ลกู ลอ่ ลกู ชนแพรวพราวในการสบื เสาะ ขอ้ มลู อกี ทง้ั มกี ารสงั เกตทฉ่ี บั ไวเฉยี บคม แตส่ ง่ิ ส�ำคญั คอื หวั ใจทเ่ี ขามตี อ่ เดก็ และเยาวชนผถู้ กู กระท�ำ ตลอดการท�ำงานกวา่ 20 ปี เขาเหน็ ปญั หาทเี่ ดก็ ถกู ละเมดิ ทางเพศจาก คนใกลช้ ดิ ครอบครวั ชมุ ชน เจา้ นายของพอ่ แม่ เดมิ ผทู้ จ่ี ะเขา้ ไปชว่ ยน�ำตวั เดก็ ออกมาตอ้ งเปน็ ต�ำรวจ สหวชิ าชพี เทา่ นน้ั แตเ่ มยก์ ฝ็ นื กฎหมายเขา้ ไปชว่ ย ท�ำให้ เมยม์ ปี ระวตั ถิ กู แจง้ ความดว้ ยขอ้ หาพรากผเู้ ยาวอ์ ยบู่ อ่ ยครง้ั “เรารเู้ จตนาของเรา เมอ่ื ประสบเหตพุ บเจอการกระทำ� ผดิ อยา่ งเหน็ พอ่ แมท่ ำ� รา้ ยลกู เรากเ็ ขา้ ไปชว่ ย การชว่ ยเดก็ เปน็ เรอ่ื งเรง่ ดว่ น รอไมไ่ ด้ มนั เปน็ หนา้ ทพี่ ลเมอื งทดี่ ”ี สาระส�ำคญั ประการหนงึ่ คอื การทเี่ จา้ หนา้ ทตี่ าม พ.ร.บ. คมุ้ ครองเดก็ ทผ่ี า่ นการอบรมและไดร้ บั ใบอนญุ าต สามารถเขา้ ไปแยกเดก็ ออกมาจากพน้ื ที่ อนั ตรายไดเ้ ลยโดยไมต่ อ้ งขอหมายศาล

208 ชวู ทิ ย์ จนั ทรส (อนั๋ ) เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั / ออกแบบกลยทุ ธส์ อ่ื สาร เรมิ่ จากประสบการณท์ �ำงานสอ่ื สารประชาสมั พนั ธ์ กบั ภาคเอกชน รายไดส้ งู แตเ่ ขาเผชญิ กบั ความขดั แยง้ ในจติ ใจทท่ี �ำงานใหบ้ รษิ ทั ทม่ี สี ว่ นท�ำลายทอ้ งถน่ิ และความเปน็ อยขู่ องชาวบา้ น ในทส่ี ดุ เขาเลอื กหนทาง ของหวั ใจ ออกมาท�ำงานภาคสงั คม ดว้ ยหวงั เปน็ สว่ นหนง่ึ ในการสรา้ งสรรค์ สงั คมทดี่ ี เขาท�ำงานด้านเด็ก เยาวชน ครอบครวั และท�ำส่ือสารสาธารณะ ประชาสมั พนั ธ์ ในประเดน็ สขุ ภาพ เหลา้ บหุ รี่ อบายมขุ การพนนั เปน็ ทง้ั ผบู้ รหิ าร โครงการและออกแบบวางแผนกลยทุ ธก์ ารสอื่ สารเพอ่ื ขบั เคลอื่ นสงั คม ดว้ ยความเปน็ นกั สอื่ สาร โฆษณาประชาสมั พนั ธ์ เขาสนใจขา่ วสารบา้ น เมอื งรอบดา้ น “คนทำ� งานดา้ นการสอื่ สาร รวมถงึ เอน็ จโี อ ตอ้ งมคี วามสนอกสนใจ เรอ่ื งราวรอบตวั จบั กระแส อา่ นเรอ่ื งราวและเหน็ ความเชอื่ มโยงของสง่ิ ตา่ งๆ” อาจเพราะเหตนุ ี้ เขาจงึ ไมใ่ ชค่ นท�ำงานที่ “กอด” ประเดน็ ท�ำงานของ ตนเองจนละเลยเรอื่ งราวอน่ื ๆ ทเี่ ปน็ ภาพกวา้ งของสงั คม เขาบอกวา่ ในหลาย คดกี ารละเมดิ ทางเพศกบั เดก็ และเยาวชน มนั กเ็ กย่ี วพนั กบั เหลา้ การพนนั ยาเสพตดิ ท�ำไมจะไมเ่ ขา้ มาชว่ ยเรอื่ งละเมดิ ทางเพศ? นอกจากสอ่ื สาร การบรหิ าร เขายงั ใชป้ ระสบการณก์ ารเปน็ นกั กจิ กรรม ในมหาวทิ ยาลยั รอ้ งเพลง อา่ นบทกวี กจิ กรรมศลิ ปะ เลา่ เรอ่ื งราว เพอ่ื ชว่ ยปา้ มลในการออกแบบจดั กจิ กรรมเยยี วยาและเสรมิ พลงั ใจใหเ้ ดก็ ๆ อรวรรณ วมิ ลรงั ครตั น์ ทนายโจทกร์ ว่ ม แมจ้ ะอยใู่ นวยั เกษยี ณแลว้ แตท่ นายอรวรรณกย็ งั คงเดนิ ทางท�ำงานทเ่ี ธอรกั และเชอื่ วา่ จะมสี ว่ นชว่ ยใหค้ วาม

209 ยตุ ธิ รรมด�ำรงในสงั คม เธอท�ำคดแี ละท�ำใหผ้ มู้ อี ทิ ธพิ ลทล่ี ะเมดิ เดก็ ตอ้ งรบั ใชโ้ ทษ ทก่ี อ่ ไวม้ าหลายรายแลว้ ในการท�ำงานคดบี า้ นเกาะแรด แมไ้ มม่ งี บคา่ ตอบแทนให้ แถมเธอยงั ตอ้ งควกั กระเปา๋ จา่ ยในการท�ำงานดว้ ย แตเ่ ธอกเ็ ตม็ ท่ี ทง้ั เพราะความเชอ่ื ใน กระบวนการยตุ ธิ รรมและความเชอื่ มน่ั ในทมี งาน ทพิ ยส์ ดุ า สงิ หบ์ ญุ (ทพิ ย)์ พเี่ ลยี้ งดแู ลพยาน และผปู้ ระสานงาน มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั สาวเชยี งรายทม่ี แี มเ่ ปน็ ตน้ แบบ เธอใฝฝ่ นั จะเปน็ ครเู พอ่ื ดแู ลและชว่ ยเหลอื เดก็ ใหม้ คี วามรู้ และมชี วี ติ ทงี่ ดงาม เธอสนใจ เดก็ ทค่ี รหู ลายคนเมนิ หนา้ “เดก็ หลงั หอ้ ง” “เดก็ เหลอื ขอ” เดก็ เหลา่ นเี้ ปน็ เดก็ ทเ่ี ธออยากยนื่ มอื ไปชว่ ยใหพ้ วกเขาเปลยี่ นเปน็ คนใหม่ และเธอกท็ �ำได้ ในกรณี บา้ นเกาะแรด เมอ่ื ไดร้ บั การทาบทาม เธอไมป่ ฏเิ สธ แมจ้ ะไมร่ เู้ รอื่ งกฎหมาย หรอื คดคี วามทต่ี อ้ งเขา้ ไปเกย่ี ว สงิ่ เดยี วทดี่ งึ เธอเขา้ มาคอื “เดก็ ” เธอเรียนรู้อย่างลัดส้ันในเร่ืองที่เธอต้องท�ำ อัยการคืออะไร กรม คมุ้ ครองสทิ ธฯิ คอื อะไร ท�ำอะไร เพอ่ื ใหเ้ ธอสามารถท�ำหนา้ ทไี่ ดด้ ที สี่ ดุ เธอใช้ ทกั ษะในการอยกู่ บั เดก็ ความเปน็ เพอื่ น จรงิ ใจ พดู ตรงไปตรงมา ใหเ้ กยี รติ อยั การ จริ วฒั น์ สวสั ดชิ ยั อยั การหนมุ่ ทม่ี คี วามมงุ่ มน่ั ตอ่ หนา้ ที่ มี ความเปน็ มอื อาชพี ตรงไปตรงมา มนั่ คงในจดุ ยนื -- เขาไมใ่ หใ้ ครเขา้ มายงุ่ ทจ่ี ะ โนม้ นา้ วเขาหรอื ลว้ งลกู คดี ท�ำใหใ้ นตอนแรกเขาปฏเิ สธทจี่ ะรว่ มมอื กบั ทมี มลู นธิ ฯิ และกป็ ฏเิ สธไมไ่ ปรว่ มงานกบั ชาวบา้ นหมบู่ า้ นเกาะแรดทเี่ ชญิ เขาไปดว้ ยเชน่ กนั แตอ่ ยั การกเ็ ปดิ ใจกวา้ ง พรอ้ มรว่ มงานกบั มลู นธิ ฯิ เมอ่ื เหน็ ขอ้ จ�ำกดั บาง อยา่ งในการหาขอ้ มลู และมที มี ทจ่ี ะสนบั สนนุ เตมิ เตม็ ตรงนใ้ี หไ้ ด้ ทงั้ นเี้ พราะ อยั การมเี ปา้ หมายรว่ มในการชว่ ยเหลอื พยานและน�ำความยตุ ธิ รรมกลบั มา

210 แมม้ หี นา้ ทต่ี ามกฎหมาย แตอ่ ยั การกม็ หี วั จติ หวั ใจทเี่ หน็ ใจ เขา้ ใจ และ ดแู ลความรสู้ กึ ของพยานเดก็ ทถี่ กู ละเมดิ ทางเพศ อยา่ งทเี่ ขาพดู กบั นอ้ งฟา้ กอ่ น เบกิ ความในศาลวา่ “เอาใหจ้ บ จบครงั้ นแี้ ลว้ เราจะไมพ่ ดู ถงึ มนั อกี จะไมม่ ใี คร พดู ถงึ เรอ่ื งนอ้ี กี เลย จะไมต่ อ้ งคดิ ถงึ มนั อกี ” ทชิ า ณ นคร (ปา้ มล) ทปี่ รกึ ษามลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั และผอู้ �ำนวยการศนู ยฝ์ กึ และอบรมเดก็ และเยาวชน (ชาย) บา้ นกาญจนาภเิ ษก นอ้ ยคนจะไมร่ จู้ กั ปา้ มล โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในแวดวงกระทรวงยตุ ธิ รรม กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ องคก์ รอสิ ระ องคก์ ร พฒั นาเอกชน ทข่ี บั เคลอื่ นประเดน็ เดก็ เยาวชน ครอบครวั และผหู้ ญงิ ... ปา้ มล ทชิ า ณ นคร เปน็ ทรี่ จู้ กั อยา่ งกวา้ งขวาง อดตี ครทู หี่ นา่ ยกบั ระบบ เธอออกมาเปน็ “คร”ู ในหอ้ งเรยี นของสงั คม ทงั้ ในประเดน็ ผหู้ ญงิ เดก็ เยาวชน ความเปน็ ธรรม ฯลฯ เรอื่ งทโี่ ดดเดน่ และยงั หาผเู้ ดนิ ตามไดย้ าก คอื งานน�ำรอ่ งรปู แบบและกระบวนการพฒั นาศกั ยภาพ เยาวชนผกู้ า้ วพลาดใหเ้ ปน็ พลเมอื งทมี่ คี ณุ คา่ ของสงั คม ทบี่ า้ นกาญจนาภเิ ษก งานของเธอขบั เคลอื่ นดว้ ยความเชอ่ื หนง่ึ ในนนั้ คอื เชอื่ วา่ ไมม่ ใี คร เกดิ มาเพอื่ เปน็ คนไมด่ หี รอื ไมม่ ใี คร “born to be” ดงั นน้ั เธอจงึ ออกแบบ กระบวนการเยยี วยา กอบกดู้ แู ลผทู้ ก่ี า้ วพลาดบนความเชอื่ อยา่ งจรงิ จงั และก็ ท�ำไดส้ �ำเรจ็ จนเปน็ ทป่ี ระจกั ษ์ ตลอดเวลากวา่ 18 ปี การเขา้ มาในพน้ื ทขี่ องผถู้ กู ละเมดิ ทางเพศ นบั ตงั้ แตค่ ดบี า้ นนำ�้ เพยี ง ดนิ บา้ นเกาะแรด จนลา่ สดุ คดเี ดก็ นกั เรยี นถกู ครใู นโรงเรยี นละเมดิ ทางเพศ ใน จงั หวดั มกุ ดาหาร เปน็ อกี กา้ วทปี่ า้ มลท�ำเพอื่ ความเปน็ ธรรมในสงั คม และสรา้ ง ความตระหนกั ใหส้ งั คมไดร้ ถู้ งึ วฒั นธรรมอ�ำนาจนยิ ม วฒั นธรรมชายเปน็ ใหญ่ ที่ เปน็ ปมส�ำคญั ในการสรา้ งความทกุ ขแ์ ละปญั หานานาในสงั คม

211 และยงั มผี คู้ นอกี จ�ำนวนมากทไ่ี มไ่ ดเ้ อย่ ถงึ แตอ่ ยเู่ บอื้ งหลงั ความส�ำเรจ็ ของงานนี้ ซงึ่ ทกุ คนลว้ นมจี ดุ รว่ มทสี่ ง่ พลงั ใหง้ านนส้ี �ำเรจ็ ต�ำรวจทแี่ มไ้ มเ่ ชอื่ แต่ กเ็ ปดิ ใจรบั ฟงั และเหน็ ความทกุ ขร์ อ้ นของผเู้ สยี หาย เมอ่ื ผคู้ นทมี่ ใี จและความ มงุ่ มนั่ ในชวี ติ ดงั ทกี่ ลา่ วไปขา้ งตน้ มาท�ำงานรว่ มกนั การขบั เคลอ่ื นงานกม็ พี ลงั “คนท่ีใช”่ มอี ยู่ในทกุ วงการ แม้ในระบบราชการ ที่มักจัดสรรคนท�ำงานตามระบบค�ำสั่ง ตาม ต�ำแหนง่ หนา้ ที่ เรากอ็ าจไดพ้ บกบั “ขา้ ราชการทที่ ำ� งานแบบนอกระบบ” ไม่ ยดึ กฎระเบยี บ ค�ำสง่ั แขง็ ตวั แบบไมบ้ รรทดั ในขณะทเี่ รากอ็ าจจะพบ เอน็ จโี อ ทที่ �ำงานแบบระบบราชการกไ็ ด้ เอน็ จโี อและภาคประชาสงั คมจ�ำนวนไมน่ อ้ ยก็ หมดใจ ไรพ้ ลงั ท�ำงานตามโครงการและงบประมาณทไี่ ดร้ บั มา กอดแตป่ ระเดน็ งานของตน ไมพ่ รอ้ มเปดิ ใจท�ำงานกบั หนว่ ยอน่ื ๆ ดงั นน้ั หากจะสรา้ งรปู แบบ setting เพอ่ื ท�ำงานใด โดยเฉพาะงานทเ่ี คย พสิ จู นต์ วั เองวา่ ส�ำเรจ็ มาแลว้ คงตอ้ งพจิ ารณาและตระหนกั ถงึ “คน” ทจ่ี ะมาเปน็ ผผู้ ลกั ดนั และท�ำงานดว้ ยวา่ มบี คุ ลกิ แรงบนั ดาลใจ อดุ มการณ์ และตน้ ทนุ ความรู้ ความสามารถอยา่ งไร เมอ่ื คนทใ่ี ช่ (ส�ำหรบั งานนน้ั ๆ) มารว่ มงานกนั โดยมกี ระบวนการ จดั การ จดั ทพั และความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งกนั กจ็ ะเกดิ พลงั ขบั เคลอ่ื นงานสคู่ วาม ส�ำเรจ็

ศลิ ปะการท�ำงาน ขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร

“กระบวนการขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร นับตั้งแต่เหยื่อเข้ามาสูก่ ระบวนการยุตธิ รรม ทกุ คนทกุ ฝ่ายก็ต้องช่วยกันดูแลมติ ขิ องชวี ติ ในทกุ ขนั้ ตอน จนกวา่ เหยื่อจะได้รบั ความยตุ ธิ รรมและเดินหน้าใช้ชีวิตตอ่ ไป ด้วยศรัทธาในชีวติ และศกั ดศิ์ รีแหง่ ตน” เรอ่ื งราวและปญั หาในสงั คมมคี วามซบั ซอ้ นมากเกนิ กวา่ ทค่ี นๆ เดยี ว หรอื หนว่ ยงานใดหนว่ ยงานหนงึ่ จะรบั มอื หรอื คลค่ี ลายปญั หาไดโ้ ดยล�ำพงั จ�ำเปน็ ตอ้ งอาศยั ผคู้ นหลากหลาย ทงั้ ความรู้ ทกั ษะ บทบาท มารว่ มมอื กนั หรอื อยา่ ง ทค่ี นุ้ หเู รยี กวา่ “บรู ณาการ” ซง่ึ กค็ อื การท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร การท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร แมไ้ มง่ า่ ย แตก่ เ็ ปน็ ไปไดด้ งั ทเ่ี กดิ ขน้ึ แลว้ ในกรณกี ารท�ำงานเพอื่ ความยตุ ธิ รรมเพอ่ื ผเู้ สยี หายกรณบี า้ นเกาะแรด ความหลากหลายในการท�ำงานไม่ได้สร้างความขัดแย้ง หากแต่เกิด “การเตมิ เตม็ ” ซงึ่ มาจากกระบวนการท�ำงาน ทา่ ทคี วามสมั พนั ธ์ และปจั จยั ใน การท�ำงานรว่ มกนั โดยจะไดก้ ลา่ วถงึ ประเดน็ ส�ำคญั ๆ ดงั น้ี

214 ทมี เชอ่ื มประสานหรอื ทมี เจา้ ภาพ วงดนตรอี อรเ์ คสตราประกอบดว้ ยเครอื่ งดนตรหี ลายชนิ้ นกั ดนตรี แตล่ ะคนมคี วามเชยี่ วชาญในเครอ่ื งดนตรขี องตนเอง แตเ่ มอื่ จะเลน่ ดนตรดี ว้ ย กนั กต็ อ้ งมวี าทยากร ผคู้ มุ วงทจ่ี ะคอยดใู หแ้ ตล่ ะสว่ นเลน่ บทบาทของตวั เอง ประสานเปน็ เพลงเดยี วทงี่ ดงาม การท�ำงานขา้ มศาสตรข์ า้ มองคก์ รกค็ ลา้ ยเชน่ นน้ั แตล่ ะหนว่ ยงานมี ความเปน็ มอื อาชพี รภู้ ารกจิ บทบาทของตน แตก่ ต็ อ้ งมผี ปู้ ระสานใหแ้ ตล่ ะหนว่ ย เลน่ บทบาทของตวั เองไปในทศิ ทางเดยี วกนั เราอาจเรยี กผคู้ มุ วงในการท�ำงานขา้ มศาสตรข์ า้ มองคก์ รวา่ “เจา้ ภาพ” หรอื “ผจู้ ดั การเคส” หรอื อะไรกต็ ามแต่ หากหวั ใจอยทู่ ี่ “เจา้ ภาพ” เปน็ ผดู้ แู ล ภาพรวมของสถานการณ์ ประสานความรว่ มมอื และความชว่ ยเหลอื จากหนว่ ย งานตา่ งๆ เพอื่ ดแู ลพยานอยา่ งถกู จงั หวะ รบั ลกู สง่ ตอ่ กนั อยา่ งไรร้ อยตอ่ ในชว่ งทพ่ี ยานเขา้ มาอยใู่ นการคมุ้ ครองของบา้ นพกั เดก็ ฯ หวั หนา้ บา้ น พกั เปน็ เสมอื น “เจา้ ภาพ” ทร่ี วบรวมขอ้ มลู และน�ำเสนอคณะกรรมการจงั หวดั (ซง่ึ เกดิ จากกฎหมายและการแตง่ ตง้ั ) เพอ่ื ระดมความเหน็ ขอความชว่ ยเหลอื จากฝา่ ยตา่ งๆ ใหม้ าชว่ ยกนั และสอื่ สารความเคลอื่ นไหวขอ้ มลู อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง แตเ่ มอ่ื เคสออกจากบา้ นพกั เดก็ เขา้ สรู่ ะบบการคมุ้ ครองพยานและเขา้ สขู่ น้ั ตอน สบื พยานในศาล ตรงนกี้ จ็ �ำเปน็ ตอ้ งมี “เจา้ ภาพ” ผดู้ แู ลเคสเพอื่ ดภู าพรวมและ ประสานความรว่ มมอื กบั หนว่ ยตา่ งๆ เพอ่ื ดแู ลเคสอยา่ งเปน็ องคร์ วม เตมิ สง่ิ ที่ ขาด ซง่ึ บางฝา่ ยกเ็ สนอใหก้ รมคมุ้ ครองสทิ ธฯิ เขา้ มาดแู ลเปน็ ผจู้ ดั การเคสเมอ่ื พยานเขา้ สกู่ ารคมุ้ ครอง

215 ไมว่ า่ Setting รปู แบบของกลมุ่ ทเี่ ขา้ มาท�ำงานรว่ มกนั เพอื่ เปลย่ี นเหยอ่ื สพู่ ยานจะเปน็ แบบใด มกี หี่ นว่ ยงานทเ่ี ขา้ มาท�ำงานรว่ มกนั สง่ิ ทจ่ี ะขาดไมไ่ ด้ คอื “ผดู้ แู ลเคส” ทจี่ ะมาเปน็ ผเู้ ชอื่ มประสานความรว่ มมอื ฝา่ ยตา่ งๆ รวมถงึ ดภู าพ รวมและสงิ่ ทจี่ �ำเปน็ ส�ำหรบั พยาน ในกรณคี ดบี า้ นเกาะแรด ทมี จากภาคประชาชนเขา้ มา “ขอทำ� งาน” รว่ มกบั หนว่ ยงานภาครฐั ในการดแู ลพยาน โดยเนน้ การเสรมิ พลงั ใจเหยอื่ และ สนบั สนนุ ขอ้ มลู แกอ่ ยั การ ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั วางบทของ ตวั เองเปน็ “ผสู้ นบั สนนุ ” และดว้ ยความเปน็ ทมี เลก็ ไมม่ กี รอบทางราชการ จงึ อสิ ระ คลอ่ งตวั ปรบั ตวั ไดไ้ ว ทนั กบั สถานการณ์ และประสานงานกบั ทกุ ฝา่ ยที่ เกย่ี วขอ้ งไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ (ไมต่ อ้ งมรี ะบบการออกเอกสารและผา่ นเปน็ ล�ำดบั ขนั้ ตามราชการมากนกั ) ในการท�ำงานแบบขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร ดจู ะมคี วามจ�ำเปน็ ทตี่ อ้ ง มที มี ทที่ �ำหนา้ ทเี่ ปน็ ตวั กลางประสานขอ้ มลู ความรว่ มมอื ระหวา่ งหนว่ ยงาน ตา่ งๆ ไดก้ วา้ งขวางทงั้ ภาครฐั เอกชน เอน็ จโี อ ประชาสงั คม และยงั ตอ้ งเปน็ ทมี ทท่ี �ำงานไดค้ ลอ่ งตวั รวดเรว็ เพอ่ื ใหท้ นั กบั สถานการณ์ และทส่ี �ำคญั เปน็ ทมี ทท่ี กุ ฝา่ ยใหค้ วามเชอ่ื ถอื และไวว้ างใจ ทมี มลู นธิ ฯิ ขบั เคลอื่ นดว้ ยแกนกลางทเี่ ปน็ คนหลกั เพยี ง 3 - 4 คน เปน็ ผทู้ ไ่ี ดร้ บั ความเชอ่ื ถอื มเี ครดติ ในสงั คม ทงั้ ความจรงิ จงั ความสามารถ และ ความสจุ รติ ใจ เชน่ ปา้ มล ทชิ า ณ นคร, ชวู ทิ ย์ จนั ทรส, และเตชาต์ิ มชี ยั ที่ เปน็ หนว่ ยวางแผน ออกแบบ เชอ่ื มกบั ระดบั หวั ขององคก์ รตา่ งๆ สว่ นทถี่ ดั ออก มาเปน็ ทมี วงนอกทน่ี �ำแผนการสกู่ ารปฏบิ ตั อิ กี ราว 5 - 6 คน สว่ นวงนอกกเ็ ปน็ เพอ่ื นเครอื ขา่ ยทใี่ หก้ ารสนบั สนนุ เปน็ เรอื่ งๆ ไป

216 ทมี แกนกลาง มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ทมี สนบั สนนุ และประสานงานมลู นธิ ฯิ เพอ่ื นเครอื ขา่ ย ทงั้ ในเอน็ จโี อ และองคก์ รตา่ งๆ ชดั เจนในเปา้ หมายและความเขา้ ใจรว่ มกนั (Shared Vision) ทกุ ฝา่ ยทเ่ี ขา้ มาท�ำงานรว่ มกนั ตอ้ งรชู้ ดั ในเปา้ หมายรว่ มกนั เหมอื นวง ดนตรที นี่ กั ดนตรแี ตล่ ะคนตอ้ งรวู้ า่ จะเลน่ เพลงอะไรและเลน่ จงั หวะและสไตล์ อะไร จงึ จะบรรเลงเพลงบทเดยี วกนั ไดไ้ พเราะตรงึ ใจผฟู้ งั การท�ำงานในคดบี า้ นเกาะแรด ทกุ ทมี ทกุ หนว่ ยทเี่ ขา้ มาเกย่ี วกนั มี ส�ำนกึ และจดุ หมายรว่ มกนั อยแู่ ลว้ คอื ความยตุ ธิ รรมและประโยชนข์ องพยาน แตต่ อ้ งมคี วามเขา้ ใจรว่ มกนั ทสี่ �ำคญั มาก คอื “การทผี่ เู้ สยี หายจะนำ� ความ ยตุ ธิ รรมกลบั คนื มาได้ พยานตอ้ งไดร้ บั การเสรมิ สรา้ งพลงั ใจเสยี กอ่ น” ซง่ึ ตอ้ ง มกี ระบวนการสรา้ งและหลอมความเขา้ ใจรว่ มกนั ใหเ้ หน็ ถงึ หลกั การส�ำคญั น้ี

217 จากเรอ่ื งเลา่ จะเหน็ วา่ ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั สอ่ื สาร และสรา้ งความเขา้ ใจรว่ มใหท้ กุ ฝา่ ยเหน็ ความส�ำคญั เรอื่ งการเสรมิ พลงั ใจ ตง้ั แต่ บา้ นพกั ทป่ี า้ มลลงไปชว่ ยเสรมิ พลงั ใจเดก็ และครอบครวั กอ่ นทที่ งั้ ครอบครวั จะ ยา้ ยเขา้ โปรแกรมคมุ้ ครองพยาน และในชว่ งการคมุ้ ครองพยาน ทมี มลู นธิ ฯิ ก็ สอ่ื สารสรา้ งความเขา้ ใจตอ่ เนอ่ื งวา่ พยานตอ้ งไดร้ บั การดแู ลเรอ่ื งความมน่ั คง ในใจ ทส่ี �ำคญั ทง้ั ครอบครวั ตอ้ งมาอยเู่ ปน็ พลงั ใหเ้ ดก็ ทง้ั ทมี คมุ้ ครองพยาน ทมี มลู นธิ ฯิ และเจา้ หนา้ ทจี่ ากองคก์ ร A21 เหน็ พอ้ งในเรอ่ื งนแ้ี ละชว่ ยกนั เตรยี มสภาวะใจของพยานใหพ้ รอ้ มในการตอ่ สใู้ นศาล A21 ดแู ลเตม็ ทใ่ี นเรอ่ื งการเยยี วยารกั ษาสขุ ภาพใจ เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยานก็ ดแู ลใหเ้ ดก็ มคี วามรสู้ กึ มน่ั คงปลอดภยั และทมี มลู นธิ ฯิ ท�ำกระบวนการเสรมิ พลงั ใจ พดู คยุ สรา้ งความเชอ่ื มนั่ อยั การเองกเ็ หน็ รว่ มกนั ในหลกั การนี้ ไมไ่ ดเ้ รง่ ใหส้ บื พยานกอ่ น “การสบื พยานไวก้ อ่ น ทำ� ไดใ้ นกรณที พ่ี ยานมแี นวโนม้ วา่ จะเสยี ชวี ติ หรอื จะไมอ่ ยใู่ นประเทศ จงึ ตอ้ งรบี สบื ไวก้ อ่ น แตก่ ารสบื เดก็ ไมง่ า่ ย เดก็ ตอ้ ง ไวใ้ จจงึ จะกลา้ พดู ดงั นนั้ ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งรบี สบื ไวก้ อ่ นหากไมไ่ ดม้ กี ารเสรมิ พลงั ใจ ใหส้ ามารถเบกิ ความไดอ้ ยา่ งสมเหตสุ มผล” เมอ่ื ทกุ ฝา่ ยทเ่ี กย่ี วขอ้ งเหน็ พอ้ งในหลกั การท�ำงานและมเี ปา้ หมายรว่ ม กเ็ ดนิ ไปดว้ ยกนั อยา่ งมพี ลงั และเปน็ เอกภาพ ตามบทบาทหนา้ ทข่ี องตน เขา้ ใจกนั และชว่ ยกนั หนนุ เสรมิ สง่ ขอ้ มลู ใหก้ นั เพอื่ เสรมิ พลงั ใจพยานตอ่ เนอื่ ง “จดุ ยนื ของเราคอื ประโยชนส์ งู สดุ ของเดก็ เดก็ ตอ้ งถกู ทำ� ใหฟ้ ู ใหม้ ี กำ� ลงั ใจ ไมล่ ดทอนคณุ คา่ ไมล่ งโทษตวั เอง ใช!่ เขาเคยเปน็ เหยอ่ื แตเ่ ขาจะ

218 ตอ้ งถกู เสรมิ พลงั ใจและเปลยี่ นตวั เองจากเหยอื่ มาเปน็ พยาน หมายถงึ เมอ่ื ตอ้ ง สบื พยานในศาล เขาจะเปน็ พยานทใ่ี หก้ ารไดแ้ มน่ ยำ� สมเหตสุ มผล อาจมี รอ้ งไหบ้ า้ งแตใ่ จสู้ และเมอ่ื ผตู้ อ้ งหาถกู ตดั สนิ นนั่ คอื ชว่ งเวลาแหง่ การเยยี วยา ใจทสี่ ำ� คญั นาทนี นั้ กระบวนการยตุ ธิ รรมไดน้ ำ� ผกู้ ระทำ� ผดิ มาลงโทษและคนื ความเปน็ ธรรมใหผ้ เู้ สยี หาย” ปา้ มล ทชิ า กลา่ ว ความสมั พนั ธแ์ ละทา่ ทีในการทำ� งานรว่ มกนั “ตอ้ งขอบคณุ ทกุ องคก์ รของรฐั ทไี่ มร่ ะแวง ยอมเปดิ พนื้ ทใ่ี หเ้ กดิ การ ทำ� งานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร” “อยั การตง้ั ปอ้ มกบั เอน็ จโี อ พอเราพสิ จู นว์ า่ เราชว่ ยจรงิ ทงั้ เกบ็ หลกั ฐาน ดแู ลเดก็ ใหแ้ ขง็ แกรง่ ในการเบกิ ความ อยั การกย็ อมรบั และรว่ มมอื กนั มากขนึ้ นบั เปน็ กรณแี รกๆ กว็ า่ ไดท้ มี่ กี ารทำ� งานรว่ มมอื กนั อยา่ งเขม้ ขน้ ระหวา่ งอยั การ กบั องคก์ รขา้ งนอก” จากค�ำพดู ขา้ งตน้ เราคงพอรวู้ า่ สว่ นหนง่ึ ในอปุ สรรคของการท�ำงาน รว่ มกนั ขา้ มองคก์ รมาจากความไมไ่ วเ้ นอื้ เชอื่ ใจกนั ความระแวง แตก่ ารท�ำงาน ในคดบี า้ นเกาะแรดไดล้ า้ งภาพจ�ำเหลา่ นน้ั ออกไปทง้ั ในฝา่ ยรฐั เอน็ จโี อ ประชา สงั คม ทรี่ ว่ มงานกนั คนเราจะท�ำงานรว่ มกนั ไดเ้ มอื่ “เปดิ ใจ” อยา่ งทปี่ า้ มลเลา่ ถงึ ตอนทจ่ี ะ เขา้ ไปพบและขอขอ้ มลู ของนอ้ งฟา้ จากบา้ นพกั เดก็ ฯ ปา้ ไมม่ นั่ ใจวา่ บา้ นพกั จะ เปดิ ใหท้ มี ปา้ มลเขา้ ไปไหม เพราะจากประสบการณ์ บา้ นพกั บางแหง่ ไมใ่ ห้ ทมี ปา้ มลเขา้ ไปรว่ มงานดว้ ย แตห่ วั หนา้ ปเู ปดิ ประตรู บั ปา้ มลอยา่ งเตม็ ใจ และก็ กลายเปน็ “ประตบู านแรกสคู่ วามยตุ ธิ รรม” ของนอ้ งฟา้

219 การเปดิ ใจท�ำงานรว่ มกบั คนอน่ื เกดิ ไดจ้ ากการรู้ “ขอ้ จำ� กดั ” ของตนเอง องคก์ รตนเอง แลว้ เปดิ หาเพอ่ื น เครอื ขา่ ย ทจี่ ะเขา้ มาชว่ ย “เตมิ เตม็ ” “ถา้ เราไมห่ วงเคส ไมห่ วงั จะเอาหนา้ ไมเ่ อาเปา้ หมายองคก์ รเปน็ ทต่ี งั้ แตเ่ อาประโยชนข์ องเดก็ เปน็ ทตี่ งั้ ใครชว่ ยอะไรเดก็ ได้ เราพรอ้ มใหเ้ ขา้ มาชว่ ย” หลายเสยี งประสานความเหน็ น้ี หวั หนา้ ปกู ลา่ ววา่ บา้ นพกั เดก็ ฯ มขี อ้ จ�ำกดั หลายอยา่ ง แตส่ ง่ิ หนง่ึ ทเ่ี ธอ ตอ้ งการและปา้ มลชว่ ยไดอ้ ยา่ งมาก คอื กระบวนการและกจิ กรรมเยยี วยาบ�ำบดั เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยานกเ็ หน็ ขอ้ จ�ำกดั ในเรอ่ื งนเี้ ชน่ กนั และทมี ปา้ มล กเ็ ขา้ มาเสรมิ ไดอ้ ยา่ งลงตวั ทงั้ เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยานและปา้ มลเหน็ ขอ้ จ�ำกดั ในเรอื่ งการเยยี วยา และค่าใช้จ่าย กเ็ ปิดประสานความชว่ ยเหลอื กบั เอน็ จโี อ A21 ท่ีมีพนั ธกิจ ดา้ นนแ้ี ละมงี บประมาณ การให้ข่าวความคืบหน้าของคดีก็เป็นอีกข้อจ�ำกัดของหน่วยงานรัฐ การใหข้ า่ วหรอื สอ่ื สารประเดน็ ส�ำคญั ของคดเี ปน็ เรอื่ งทที่ มี มลู นธิ ฯิ มองวา่ ส�ำคญั และจ�ำเปน็ นอกจากจะเปน็ บทเรยี นใหส้ งั คมแลว้ ยงั เปน็ การกระตนุ้ ใหห้ นว่ ยงาน ราชการทเ่ี กยี่ วขอ้ งกระตอื รอื รน้ กบั คดนี ดี้ ว้ ย ทงั้ นี้ เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ไมอ่ าจใหข้ า่ วได้ สะดวกนกั เพราะตอ้ งผา่ นกรอบราชการมากมาย ดงั นนั้ การมที มี ทใ่ี หข้ า่ วไดอ้ ยา่ ง อสิ ระ มปี ระเดน็ และสอื่ สารกบั สงั คมตอ่ เนอ่ื ง จงึ เปน็ การเตมิ เตม็ ทม่ี ลู นธิ ฯิ เขา้ มาเสรมิ ในเรอื่ งนี้

220 ในการท�ำงานรว่ มกบั องคก์ รอน่ื ทมี่ าจากภาคสว่ นตา่ งๆ จ�ำเปน็ ตอ้ ง “รเู้ ขา รเู้ รา” ดว้ ยเชน่ กนั นอกจากจะรจู้ กั กนั อยา่ งเหน็ หนา้ เหน็ ตาและพดู คยุ กนั แลว้ ทกุ ฝา่ ยกเ็ รยี นรแู้ ละเขา้ ใจขอ้ จ�ำกดั หลกั ปฏบิ ตั ขิ องกนั และกนั โดยเฉพาะระบบ ราชการทเี่ ตม็ ไปดว้ ยกฎ ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ภาคเอน็ จโี อและภาคประชาชน เขา้ ใจ ไมต่ �ำหนติ อ่ วา่ กา้ วกา่ ยงานกนั แตพ่ ยายามดวู า่ จะชว่ ยกนั ไปตอ่ ภายใต้ กฎนน้ั อยา่ งไร ทง้ั ทมี ปา้ มลและณฐั กานตจ์ าก A21 ไมก่ า้ วลว่ งถามถงึ หรอื คดิ ทจี่ ะ เขา้ ไปหาพยานในเซฟเฮา้ ส์ “กฎหมายเรามขี อ้ จำ� กดั โดยเฉพาะหนว่ ยงานรฐั บางอยา่ งเบกิ ไมไ่ ด้ เจ้าหน้าที่ไม่มีประสบการณ์ในการ empower เราต้องเชื่อมประสานกับ หน่วยงานอนื่ ทม่ี คี วามเชยี่ วชาญ เพยี งแตห่ นว่ ยทเ่ี ขา้ มาตอ้ งเวน้ ระยะหา่ งเพอื่ มาตรการดแู ลความปลอดภยั ไมใ่ หเ้ กดิ ความวนุ่ วาย ชลุ มนุ ขอ้ มลู รว่ั ไหล เสย่ี ง ตอ่ การรกั ษาความปลอดภยั ” หวั หนา้ ชดุ คมุ้ ครองพยานกลา่ ว ความเขา้ อกเขา้ ใจกนั ท�ำใหก้ ารประสานงานระหวา่ งหนว่ ยงานราบรนื่ “ทำ� ไปกอ่ น-สง่ เอกสารตามทหี ลงั ” กลายเปน็ วถิ ปี ฏบิ ตั ทิ ห่ี นว่ ยงานราชการเรม่ิ เปดิ ทางเพอื่ ใหก้ ารท�ำงานทตี่ อ้ งทนั สถานการณไ์ มล่ า่ ชา้ การวางบทบาทหนา้ ทช่ี ดั เจนกส็ �ำคญั อยา่ งทที่ มี มลู นธิ ฯิ วางบทบาท ตนเองในฐานะผสู้ นบั สนนุ อยั การ กท็ �ำใหอ้ ยั การวางใจ และท�ำงานสนบั สนนุ อยา่ งราบรนื่ “ในการทำ� งานรว่ มกนั หลายหนว่ ยงาน การแบง่ บทบาทหนา้ ทใ่ี หล้ งตวั เตมิ เตม็ กนั และกนั เปน็ เรอื่ งสำ� คญั รจู้ กั บทบาทและไมก่ า้ วกา่ ยกนั ใหเ้ กยี รติ เคารพ ในความเปน็ มอื อาชพี ของแตล่ ะคน” ณฐั กานต์ A21 สะทอ้ น

221 ทส่ี �ำคญั คอื การสอื่ สารภายในทมี ขา้ มศาสตรข์ า้ มองคก์ ร ยง่ิ ท�ำงาน รว่ มกนั แบบขา้ มศาสตรแ์ ละองคก์ ร ยง่ิ ตอ้ งใสใ่ จดแู ลเรอ่ื งการสอื่ สารระหวา่ งกนั ทงั้ สอื่ สารสรา้ งความไวใ้ จระหวา่ งกนั และสอื่ สารขอ้ มลู ส�ำคญั เกย่ี วกบั พยาน ยกตวั อยา่ งทโี่ รงเรยี นทนี่ อ้ งฟา้ เรยี นในกรงุ เทพบอกเลา่ ความกงั วลใจหรอื สภาวะบางอยา่ งของพยานกบั เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยาน เจา้ หนา้ ทก่ี ด็ แู ลและสง่ ความกงั วลใจนใี้ หท้ มี ปา้ มลเพอื่ พดู คยุ เสรมิ พลงั ใจ และบอกทางเจา้ หนา้ ท่ี A21 เพอ่ื ใหส้ ง่ ตอ่ ขอ้ มลู นไี้ ปยงั จติ แพทย์ เปน็ ตน้

เปลยี่ น “เหยอ่ื ” สู่ “พยาน” งานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร : กา้ วตอ่ เพอื่ กา้ วขา้ มขอ้ จำ� กดั

“ทุกความสำ�เร็จ ย่อมมบี ทเรียนใหก้ ้าวต่อไป และก้าวขา้ มข้อจำ�กดั ท่ียงั มีอยู่” ความยตุ ธิ รรมเปน็ หนงึ่ ในการเยยี วยาทดี่ ที สี่ ดุ ส�ำหรบั เดก็ ผถู้ กู กระท�ำ แตก่ วา่ จะสจู้ นไดร้ บั ความเปน็ ธรรม ชวี ติ ของผถู้ กู กระท�ำกต็ อ้ งรบั มอื กบั สง่ิ ท่ี คาดหมายไมไ่ ดม้ ากมายและเมอ่ื สน้ิ สดุ คดคี วามผถู้ กู กระท�ำตอ้ งไดไ้ ปตอ่ อยา่ ง ใกลเ้ คยี งปกตทิ สี่ ดุ การใหค้ วามชว่ ยเหลอื เดก็ จงึ ตอ้ งมองเหน็ ชวี ติ เปน็ องคร์ วม ทงั้ ความ ปลอดภยั ทางกายภาพ ปราศจากภยั คกุ คาม ความรสู้ กึ มนั่ คงในการด�ำรงอยู่ ซง่ึ หมายถงึ ครอบครวั รายได้ โอกาสทจ่ี ะไดเ้ รยี นหนงั สอื มเี พอื่ นมสี งั คมทไ่ี ดร้ บั การยอมรบั ความรสู้ กึ มนั่ คงภายในทเี่ กดิ จากทกุ ปจั จยั ประกอบกนั การไดร้ บั การ ตอบสนองในสง่ิ ทที่ �ำใหร้ สู้ กึ มคี ณุ คา่ มคี วามส�ำคญั ไมว่ า่ จะเปน็ ขา้ วของแทนใจ สญั ลกั ษณท์ ม่ี คี วามหมาย ฯลฯ ดงั นนั้ กระบวนการขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร นบั ตงั้ แตเ่ หยอ่ื เขา้ มาสู่ กระบวนการยตุ ธิ รรม ทกุ คนทกุ ฝา่ ยกต็ อ้ งชว่ ยกนั ดแู ลมติ ขิ องชวี ติ ในทกุ ขนั้ ตอน จนกวา่ เหยอื่ จะไดร้ บั ความยตุ ธิ รรมและเดนิ หนา้ ใชช้ วี ติ ตอ่ ไปดว้ ยศรทั ธาในชวี ติ และศกั ดศ์ิ รแี หง่ ตน

224 การเสรมิ สรา้ งพลงั ใจ (Empowerment) คอื หวั ใจทต่ี อ้ งอยู่ในทกุ เนอ้ื งาน กระบวนการ และองคก์ รทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั พยาน ตามพ.ร.บ. คมุ้ ครองเดก็ 2546 ก�ำหนดแนวทางใหท้ มี สหวชิ าชพี (แพทย์ พยาบาล นกั สงั คมสงเคราะหน์ กั จติ วทิ ยา ฝา่ ยกฎหมาย ต�ำรวจ ทมี สบื สวน สอบสวน ต�ำรวจสว่ นกลาง/ภมู ภิ าค อยั การ ทนายความ ฯลฯ) เขา้ มา ชว่ ยเหลอื เดก็ ในกระบวนการสบื พยาน สอบปากค�ำเดก็ แตส่ งิ่ ทค่ี วรตอ้ งระวงั คอื การสบื พยานโดยไมผ่ า่ นการเสรมิ พลงั ใจหรอื มองขา้ มความส�ำคญั ทว่ี า่ พยานมี ความพรอ้ ม “ภายใน” เพยี งใด เวลานน้ั พยานก�ำลงั อยใู่ นสภาวะหวาดกลวั วติ ก กงั วล อบั อาย หรอื รสู้ กึ โทษตวั เอง ในมมุ หนง่ึ มองกนั วา่ การรบี สบื พยานไวก้ อ่ นเปน็ การคมุ้ ครองสทิ ธเิ ดก็ เพราะหากเวลาผา่ นไปแลว้ น�ำเดก็ ไปขนึ้ ศาล กเ็ ทา่ กบั เปดิ แผลและกระท�ำซำ้� กบั เดก็ อกี ครงั้ แตใ่ นทางกลบั กนั การรบี สบื พยานกอ่ นทเ่ี ดก็ ผถู้ กู กระท�ำจะพรอ้ ม กเ็ ปน็ การซำ�้ เตมิ บาดแผลทห่ี นกั กวา่ เพราะความกลวั ความอบั อาย ความกงั วลใจ ความรสู้ กึ ผดิ การลดทอนคณุ คา่ ตวั เองอาจเปน็ ผลเสยี ตอ่ การเบกิ ความ จนน�ำ ไปสกู่ ารตดั สนิ ยกฟอ้ งผกู้ ระท�ำผดิ ได้ และนน่ั จะเปน็ การซำ�้ เตมิ และลงโทษ ผเู้ สยี หายอยา่ งรนุ แรงไปตลอดชวี ติ การเสริมสร้างพลังใจพยานไม่เพียงเป็นเรื่องของกระบวนการและ กจิ กรรม เชน่ การเขยี นบนั ทกึ การศกึ ษาขบคดิ แลกเปลยี่ นกรณศี กึ ษา เพลง ขา่ ว คลปิ ศลิ ปะบ�ำบดั ฯลฯ แตก่ ารเสรมิ พลงั ใจใหพ้ ยานเกดิ ขน้ึ ไดใ้ นทกุ ขน้ั ตอน ที่ “ใสใ่ จในบรบิ ทชวี ติ และจติ ใจของพยาน” มากกวา่ ยดึ กฎระเบยี บอยา่ งตายตวั เมอ่ื หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ฯ ใสใ่ จบรบิ ทชวี ติ และความตอ้ งการของพยาน กท็ �ำใหพ้ ยานรสู้ กึ ปลอดภยั และมนั่ ใจ จนเผยความจรงิ ของเรอ่ื งราวมากขน้ึ หรอื การสบื พยานทศ่ี าลทท่ี กุ ทมี เตรยี มการดแู ลความปลอดภยั อยา่ งสงู ทง้ั รถน�ำ

225 ขบวนเดนิ ทาง เจา้ หนา้ ทตี่ �ำรวจทค่ี อยสอดสอ่ งดแู ลความปลอดภยั หรอื การ ออกแบบการเดนิ ทางในศาลทจี่ ะไมเ่ ผชญิ หนา้ กบั ฝา่ ยจ�ำเลย ทงั้ หมดสรา้ งความ มน่ั ใจใหพ้ ยานในการท�ำหนา้ ทข่ี องเธอใหเ้ ตม็ ที่ ปราศจากความหวาดหวน่ั ในภยั คกุ คาม เสรมิ พลงั ใจดว้ ยกระบวนการอ�ำนาจรว่ ม คาน อ�ำนาจเหนอื โดยมาก เดก็ ผเู้ สยี หายถกู ละเมดิ จากผทู้ มี่ อี �ำนาจเหนอื กวา่ พวกเขา ไม่ วา่ จะดว้ ยวยั ฐานะ ต�ำแหนง่ สถานภาพ ครู ญาติ เจา้ นายของพอ่ แม่ ฯลฯ เดก็ รสู้ กึ ออ่ นดอ้ ยไรอ้ �ำนาจตอ่ รองหรอื ตอ่ สู้ จงึ ท�ำใหเ้ กดิ การละเมดิ ซำ้� ๆ ดงั นนั้ การ ชว่ ยเหยอื่ ตอ้ งเสรมิ พลงั อ�ำนาจภายในใหเ้ ดก็ ดว้ ยการใหเ้ ขารจู้ กั ใช้ “อำ� นาจรว่ ม” คอื การรบั ฟงั เดก็ ใหข้ อ้ มลู ตา่ งๆ กบั เดก็ อาทิ ขนั้ ตอนกระบวนการสบื พยาน แนวทางการคมุ้ ครองพยาน สทิ ธขิ องเดก็ ทจ่ี ะไดร้ บั ฯลฯ แลว้ เปดิ พน้ื ทใ่ี หเ้ ขา ไดร้ ว่ มคดิ รว่ มคยุ และมสี ว่ นรว่ มในการตดั สนิ ใจชวี ติ ของเขาอยา่ งทเี่ กดิ ขนึ้ ใน กรณบี า้ นเกาะแรด เจา้ หนา้ ทตี่ งั้ แตบ่ า้ นพกั กรมคมุ้ ครองสทิ ธฯิ มลู นธิ ฯิ ปา้ มล อยั การ ทกุ หนว่ ยและทกุ คนพดู คยุ กบั เดก็ และครอบครวั ใหข้ อ้ มลู และใหพ้ วกเขา มสี ว่ นรว่ มก�ำหนดแนวทางชวี ติ ตวั เอง แมท้ สี่ ดุ นอ้ งฟา้ จะขอหยดุ การฟอ้ งคดไี วท้ ี่ จ�ำเลยท่ี 11 กเ็ ปน็ สงิ่ ทท่ี กุ ฝา่ ยตอ้ งรบั ฟงั ใสใ่ จหว้ งเวลาการเปลย่ี นผา่ น การจากบา้ นหรอื ชมุ ชนมาอยใู่ นบา้ นพกั เดก็ ฯ หรอื ระบบการคมุ้ ครอง พยาน เจา้ หนา้ ทที่ เ่ี กย่ี วขอ้ งควรใหค้ วามส�ำคญั กบั ความรสู้ กึ ของพยาน ทมี่ ขี อ้ หว่ งกงั วล ความวติ กกบั อนาคต ความหวาดหวนั่ ไมร่ ชู้ วี ติ วนั ขา้ งหนา้ บรบิ ทชวี ติ และความตอ้ งการ แมแ้ ตค่ วามคนุ้ เคยกบั ถนิ่ ทอี่ ยู่

226 การพดู คยุ ชแี้ จงและอธบิ ายใหเ้ หน็ ภาพของชวี ติ ขา้ งหนา้ วา่ ในบา้ นพกั หรอื ระบบการคมุ้ ครองพยาน เขาจะมชี วี ติ อยา่ งไร หนทางขา้ งหนา้ ตอ้ งเจอกบั อะไรบา้ ง มสี ทิ ธหิ รอื เงอ่ื นไขอะไรทเี่ ขาควรรบั รู้ รวมไปถงึ ขนั้ ตอนทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ตา่ งๆ การรกั ษาเยยี วยา การตอ่ สทู้ างคดี เปน็ ตน้ เหลา่ นไี้ มเ่ พยี งเพอ่ื ใหพ้ ยานมี สว่ นรว่ มในการตดั สนิ ใจชวี ติ ตนเอง แตเ่ พอ่ื ใหค้ ลายความวติ กกงั วล เพราะการ ทไ่ี มร่ วู้ า่ จะเกดิ อะไรขน้ึ บา้ ง ชวี ติ ขา้ งหนา้ ไมร่ จู้ ะเปน็ อยา่ งไร จะกอ่ ใหเ้ กดิ ภาวะ ความเครยี ดทซี่ ำ�้ เตมิ ปญั หาทม่ี อี ยแู่ ลว้ นอกจากนี้ การทพ่ี ยานตอ้ งยา้ ยจากถน่ิ ทคี่ นุ้ เคย ผทู้ �ำหนา้ ทที่ กุ คนควร ใสใ่ จสง่ิ ทพ่ี ยานใหค้ ณุ คา่ และมคี วามหมายตอ่ ชวี ติ อยา่ งขา้ วของตา่ งๆ ทที่ �ำให้ อนุ่ ใจ เชน่ รปู ถา่ ยพอ่ แม่ ตกุ๊ ตา ผา้ หม่ ของเลน่ ฯลฯ ควรถกู ถามไถแ่ ละอนญุ าต ใหน้ �ำตดิ ตวั มาเพอ่ื เปน็ ขวญั และพลงั ใจ บรรยากาศชวี ติ ในบา้ นพกั เดก็ และครอบครวั บา้ นพกั เดก็ ฯ เปน็ สถานแรกรบั เดก็ ทปี่ ระสบเหตุ และตอ้ งการความ ชว่ ยเหลอื ใหอ้ ยใู่ นพนื้ ทป่ี ลอดภยั ซง่ึ ตามระเบยี บแลว้ เดก็ ตอ้ งไดร้ บั การดตู าม แนวทางทกี่ �ำหนดไวภ้ ายใน 90 วนั หลงั จากนน้ั เดก็ ตอ้ งถกู สง่ ตอ่ ไปทอ่ี น่ื อาทิ ศนู ยค์ นไรท้ พ่ี ง่ึ – เดก็ ทเ่ี ปน็ เหยอ่ื ถกู กระท�ำตอ้ งไปอยรู่ วมกบั เดก็ เรร่ อ่ นหรอื เดก็ ทมี่ ปี ระสบการณช์ วี ติ ทอี่ ยใู่ นปจั จยั เสยี่ ง ณ ทแ่ี หง่ หนงึ่ ซง่ึ เปน็ บรรยากาศทไี่ ม่ เหมาะส�ำหรบั เดก็ ทตี่ อ้ งการการเยยี วยาในลกั ษณะเฉพาะ นอกจากนี้ อีกประเด็นท่ีส�ำคัญคือในกรณีที่เด็กไม่ได้ถูกคนใน ครอบครวั ละเมดิ การแยกเดก็ ออกจากครอบครวั จะสง่ ผลเสยี ตอ่ จติ ใจ ท�ำให้ เดก็ เสยี ขวญั และหมดพลงั ในการตอ่ สตู้ ามกระบวนการยตุ ธิ รรม เมอื่ เปน็ อยา่ งนี้ กไ็ มม่ ใี ครอยากเขา้ ไปอยบู่ า้ นพกั เพราะไมอ่ ยากพรากจากพอ่ แมแ่ ละครอบครวั อนั เปน็ ทรี่ กั

227 นอกจากนนั้ ดว้ ยเหตผุ ลของการปกปอ้ งคมุ้ ครองเดก็ จากอนั ตราย เดก็ ถกู จ�ำกดั ใหอ้ ยใู่ นพนื้ ที่ “ปลอดภยั ” ซงึ่ มรี ะเบยี บการใชช้ วี ติ ทเ่ี ขม้ งวด มกี จิ กรรม เปน็ ตารางเวลา ไมไ่ ดไ้ ปเรยี นหนงั สอื กบั เพอ่ื นทโ่ี รงเรยี น ไมไ่ ดอ้ อกไปใชช้ วี ติ ภายนอก หรอื ด�ำเนนิ ชวี ติ อยา่ งทท่ี �ำมา เหลา่ นลี้ ว้ นบนั่ ทอนพลงั ใจ และอาจ สง่ ผลใหเ้ ดก็ ไมไ่ ปตอ่ ในกระบวนการยตุ ธิ รรม ดงั นน้ั หากบา้ นพกั เดก็ สามารถ บรหิ ารจดั การใหช้ วี ติ ในบา้ นพกั ใกลเ้ คยี งกบั ชวี ติ ทเี่ ปน็ ปกตทิ สี่ ดุ ยอ่ มดตี อ่ จติ ใจเดก็ “สำ� หรบั เคสหนงึ่ ๆ สง่ิ ทบ่ี า้ นพกั จะทำ� ไดม้ นั มากกวา่ การคมุ้ ครองเดก็ และชนะคดี แตม่ นั มเี รอ่ื งราวระหวา่ งทาง มกี ารฟน้ื ฟเู ยยี วยา การทำ� งานกบั ครอบครวั และชมุ ชน” “เดก็ ตอ้ งอยใู่ นโลก ทำ� ไมเราไมส่ รา้ งภมู ริ ะหวา่ งทเี่ ขาอยกู่ บั เราทบ่ี า้ น พกั การทไ่ี ปโรงเรยี น ไดเ้ จอผคู้ น ไดส้ นกุ กบั เพอื่ น ไดแ้ ลกเปลยี่ นขอ้ มลู กบั เพอื่ นๆ ทกั ษะชวี ติ เราตอ้ งไมก่ อดเขาไวเ้ พอ่ื ใหเ้ ขาปลอดภยั “ทงั้ หมดจดั การได้ เพยี งแคใ่ สใ่ จและยดื หยนุ่ ” ดารารตั น์ สเุ ทศ อดตี หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ฯ จ. พงั งา ใหค้ วามเหน็ การอยใู่ นบา้ นพกั เดก็ ฯ ตอ้ งไมเ่ พยี งเกบ็ เดก็ ไวใ้ นทปี่ ลอดภยั แตต่ อ้ ง มกี ระบวนการทท่ี �ำใหเ้ ดก็ จนิ ตนาการชวี ติ กา้ วตอ่ ไปได้ และเสรมิ พลงั ใจเขาให้ มศี รทั ธาในชวี ติ กระบวนการเยยี วยาจงึ เปน็ เรอื่ งส�ำคญั และยงั เปน็ ชอ่ งโหวใ่ น บา้ นพกั เดก็ ฯ “เราไมร่ วู้ า่ เดก็ เจออะไรมาบา้ ง บา้ นพกั ควรหาวธิ กี ารเยยี วยารอยแผล ตอ้ งหารอ่ งรอยของบาดแผล ตอ้ งจบั มอื กบั วชิ าชพี คอื จติ แพทย์ นกั ศลิ ปะ บำ� บดั นกั กจิ กรรมบำ� บดั มหี ลกั สตู รเฉพาะทางในการฟน้ื ฟเู ยยี วยาจรงิ ๆ”

228 “เดก็ แตล่ ะคนทเ่ี ขา้ มาในบา้ นพกั มปี ญั หาตา่ งๆ กนั บางคนตอ้ งการการ เยยี วยา บางคนมปี ญั หายาเสพตดิ ความคดิ บดิ เบย้ี ว ซง่ึ ตอ้ งการกจิ กรรม แตกตา่ งกนั ไป เจา้ หนา้ ทบี่ า้ นพกั ไมม่ กี ำ� ลงั พอ นอกจากภาระหนา้ งานทมี่ าก อยู่แลว้ ยังมเี ร่ืองการออกแบบและชวนเดก็ ทำ� กจิ กรรมที่ไมถ่ นดั อีก หาก เจา้ หนา้ ทไ่ี ดร้ บั การอบรมการทำ� กจิ กรรมงา่ ยๆ เพอ่ื ผอ่ นคลาย เชน่ วาดรปู ระบายสี ปลกู ตน้ ไม้ ฯลฯ กจ็ ะด”ี ทางออกหนงึ่ คอื การสรา้ งความรว่ มมอื กบั ทมี หรอื กลมุ่ งานทม่ี ที กั ษะ ดา้ นการเยยี วยา “บา้ นพกั ขาดทง้ั งบประมาณและกลมุ่ ผเู้ ชยี่ วชาญงานดา้ นน”้ี “เราตอ้ งเปดิ ใจ ยอมรบั ขอ้ บกพรอ่ ง ขอ้ จำ� กดั ปญั หาของเราอยา่ งจรงิ จงั อยา่ คดิ วา่ เราเกง่ เจง๋ แลว้ ทำ� ใหเ้ ดก็ แลว้ แตม่ นั สดุ ทางหรอื เตม็ ทแ่ี ลว้ หรอื ยงั ” อดตี หวั หนา้ บา้ นพกั เสนอใหม้ กี ารจดั หลกั สตู รและการอบรมกจิ กรรม และกระบวนการเยยี วยาใหก้ บั เจา้ หนา้ ทบ่ี า้ นพกั และท�ำระบบ “พเ่ี ลยี้ ง” และ “เครือข่าย” ด้านทักษะการเยียวยา ท่ีจะคอยให้ค�ำแนะน�ำและความรู้กับ เจา้ หนา้ ทใี่ นเวลาทต่ี อ้ งการค�ำปรกึ ษาเมอื่ เจอเคสทตี่ อ้ งการตวั ชว่ ย “ถา้ เรามคี วามรคู้ วามเขา้ ใจในเรอื่ งจติ วทิ ยา กระบวนการเยยี วยา เรา จะจบั สญั ญาณไดไ้ ว และสง่ ตอ่ ผเู้ ชยี่ วชาญไดท้ นั ทว่ งที อยา่ งครงั้ หนงึ่ เราใหเ้ ดก็ วาดในหวั เรอ่ื ง “ครอบครวั ของฉนั ” เดก็ วาดภเู ขาสดี ำ� 2 ลกู มมี ดดำ� ๆ อยบู่ น ยอดเขา มบี า้ น เดก็ ซกุ มอื กบั กระเปา๋ สายฝนดำ� ๆ เรารสู้ กึ วา่ มนั แปลกๆ เลย รบี สง่ ตอ่ ใหผ้ เู้ ชยี่ วชาญ” หลงั จากคดบี า้ นเกาะแรด สคู่ ดมี กุ ดาหาร กรมกจิ การเดก็ และเยาวชน กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยไ์ ดร้ ว่ มมอื กบั ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั จดั โครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเสรมิ สรา้ งพลงั ใจ

229 (Empowerment)​ ส�ำหรบั นกั วชิ าชพี เพอ่ื เปน็ แรงขบั เคลอื่ นในการลดความ ความรนุ แรงและการถกู ลว่ งละเมดิ ทางเพศในสงั คม แสวงหาเพอ่ื น เพมิ่ ตน้ ทนุ เตมิ เตม็ ภารกจิ ของกนั และกนั “เราตอ้ งสรา้ งมติ ร ขยายเครอื ขา่ ย” ดารารตั น์ สเุ ทศ กลา่ ว “และ พนั ธมติ รไมไ่ ด้เกดิ ขนึ้ หรอื มาโดยบงั เอญิ แตเ่ กดิ จากการแสวงหา เราตอ้ งวง่ิ หาเพอ่ื น ทำ� ความรจู้ กั และทำ� งานรว่ มกบั คนอน่ื เราไมค่ วรวางตวั เปน็ รฐั และ หมกมนุ่ อยกู่ บั ตวั เองและในหนว่ ยงาน แตค่ วรออกไปหาเพอื่ นนอกวงราชการ” หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ฯ ท�ำงานกบั โรงเรยี น โรงพยาบาล หนว่ ยงานเอน็ จโี อ เชน่ มลู นธิ มิ สุ ลมิ เพอื่ สนั ติ A21 ขอและใหค้ วามรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานเหลา่ นนั้ แบบ “ใจถงึ ใจ” ไมใ่ ชท่ กุ อยา่ งตามระเบยี บ เอาเอกสารหนงั สอื เปน็ ตวั ตง้ั แตเ่ อา เปา้ หมายรว่ มกบั เพอื่ นองคก์ รตา่ งๆ เพอ่ื พยานเปน็ ทตี่ งั้ “เราตอ้ งเหน็ งานของเพอ่ื นเปน็ งานของเรา คนในมอื เขากเ็ ปน็ เคสของ เราดว้ ย เรากร็ ว่ มงานกนั ” การรจู้ กั เพอ่ื นในองคก์ รภาคตา่ งๆ เราจะไดเ้ หน็ วา่ แตล่ ะคนมตี น้ ทนุ มากมายทจี่ ะชว่ ยเราได้ “เมอื่ ไดร้ จู้ กั ปา้ มลมากขน้ึ กเ็ หน็ วา่ ปา้ มสี งิ่ ทช่ี ว่ ยเราไดม้ ากมาย เครอื ขา่ ย ความรู้ องคก์ รตา่ งๆ สายกฎหมาย และการเยยี วยา” องคก์ รตา่ งๆ ทเี่ คยรว่ มกนั ท�ำงานมาเปน็ ตวั ชว่ ย ชว่ ยคดิ ชว่ ยใหท้ นุ และ สนบั สนนุ ภารกจิ เพอื่ พยานใหล้ ลุ ว่ งตอบโจทยแ์ ละกา้ วสคู่ วามส�ำเรจ็

230 ระบบการคมุ้ ครองพยาน ส�ำนกั งานคมุ้ ครองพยาน กรมคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ กระทรวง ยตุ ธิ รรม ส�ำนกั งานคมุ้ ครองพยาน มพี นกั งานไมม่ ากนกั ทง้ั ฝา่ ยงานบรหิ าร จดั การ และคมุ้ ครองพยาน ซง่ึ เปน็ ขอ้ จ�ำกดั ดงั นนั้ จงึ ไมใ่ ชท่ กุ เรอ่ื งและทกุ เคส จะเขา้ สรู่ ะบบคมุ้ ครองพยาน หากตอ้ งวเิ คราะหว์ า่ แตล่ ะกรณตี อ้ งการระบบการ คมุ้ ครองแบบไหน บางเคส ยงั อยใู่ นพน้ื ทไี่ ดแ้ ตข่ อก�ำลงั สนบั สนนุ จากต�ำรวจ ชว่ ยเวยี นไปตรวจตราดแู ลความปลอดภยั เปน็ ครงั้ คราวได้ หรอื บางเคสมคี วาม จ�ำเปน็ ตอ้ งออกจากพนื้ ที่ และวเิ คราะหร์ ะดบั ภยั คกุ คามเพอื่ ออกแบบแนวทาง การคมุ้ ครอง เปน็ ตน้ เมอ่ื พยานเขา้ มาอยใู่ นโปรแกรมการคมุ้ ครองพยาน การดแู ลไมค่ วร เนน้ ทคี่ วามปลอดภยั ดา้ นเดยี ว หรอื ใชม้ าตรฐานเดยี วกนั กบั การควบคมุ พยาน ในคดอี กุ ฉกรรจ์ แตค่ วรพจิ ารณารายละเอยี ดความแตกตา่ งของพยานทเี่ ขา้ มา ในแตล่ ะกรณวี า่ ควรมรี ะบบการคมุ้ ครองเขม้ งวดหรอื ผอ่ นปรนแคไ่ หน อยา่ งไร และในแต่ละคน มีความต้องการในชีวิตเช่นไร บางรายอย่างในคดีละเมิด ทางเพศ มคี วามบอบชำ้� ในชวี ติ เจา้ หนา้ ทค่ี วรใหก้ ารดแู ลความปลอดภยั และ สนบั สนนุ ความมน่ั คงเยยี วยาภายในอยา่ งไร ถอดบทเรยี นและรวบรวมองคค์ วามรู้ ทกั ษะอยกู่ บั คนๆ นนั้ หวั หนา้ ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารคมุ้ ครองพยานสะทอ้ นวา่ เจา้ หนา้ ทค่ี มุ้ ครอง พยานมงุ่ เนน้ “แอคชนั่ ” คอื การท�ำหนา้ ทคี่ มุ้ ครองความปลอดภยั แตส่ ง่ิ ทจ่ี �ำเปน็ และควรท�ำอยา่ งยง่ิ คอื การเกบ็ ขอ้ มลู และถอดบทเรยี นการท�ำงาน “เคยเสนอใหเ้ จา้ หนา้ ทท่ี กุ คนมงี านวชิ าการ 1 ชน้ิ ตอ่ ปี เขยี นความรทู้ ี่

231 เกดิ จากการปฏบิ ตั งิ าน สงิ่ ทเ่ี ราจะเสรมิ และเสนอแนะแกอ่ งคก์ ร” หวั หนา้ ชุด ปฏิบัติการคุ้มครองพยานให้เหตุผลว่า การคุ้มครองพยานในแต่ละเคส มีรายละเอยี ดทแี่ ตกตา่ งกนั วธิ กี ารทเ่ี จา้ หนา้ ทแ่ี ตล่ ะคนใชใ้ นการดแู ล ทกั ษะ เทคนคิ วธิ คี ดิ และผลทเ่ี กดิ ขนึ้ เหลา่ นจ้ี ะเปน็ ความรขู้ อ้ มลู ทเ่ี ปน็ ประโยชนต์ อ่ องคก์ ร เจา้ หนา้ ทคี่ นอนื่ ๆ ทจี่ ะไดพ้ บกบั เคสทม่ี บี รบิ ทเรอื่ งราวและชวี ติ คลา้ ยๆ กนั กอ็ าจมาอา่ นศกึ ษาจากงานความรทู้ คี่ นกอ่ นหนา้ ไดเ้ คยบนั ทกึ ไว้ “คดคี วามมนั่ คงกอ็ ยา่ งหนงึ่ คดยี าเสพตดิ คดคี า้ มนษุ ย์ บรบิ ทของ พยานในแตล่ ะกรณเี ปน็ อยา่ งไร เจา้ หนา้ ทค่ี มุ้ ครองพยานตอ้ งถอดบทเรยี นเคส ตา่ งๆ เพอื่ ใหเ้ จา้ หนา้ ทร่ี นุ่ หลงั ไดเ้ รยี นรู้ ทำ� สว่ นทด่ี ี ตอ่ ยอดกนั ไปเรอ่ื ยๆ ไมใ่ ช่ เจา้ หนา้ ทม่ี าตอ้ งนบั หนงึ่ ใหมท่ กุ ครง้ั มนั เสยี เวลา” “คมุ้ ครองพยานควรสรา้ งเครอื ขา่ ยทดี่ ”ี เชน่ เดยี วกบั หนว่ ยงานภาครฐั บา้ นพกั เดก็ ฯ เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยาน เหน็ ความส�ำคญั ของการมเี พอื่ นและเครอื ขา่ ยเพอ่ื ชว่ ยกนั เคลอื่ นงานสคู่ วามส�ำเรจ็ “ทกุ หนว่ ยงานของราชการจะมขี อ้ จำ� กดั เรอื่ งงบประมาณ คน งานมาก คนนอ้ ย แตส่ งิ่ สำ� คญั เราคดิ ตา่ งออกไปไดไ้ หม มที างออก เชน่ ทางออกคอื การบรู ณาการรว่ มกนั ทกุ คนยน่ื มอื มา เอาพยานเปน็ ประธาน หนว่ ยงานตา่ งๆ ชว่ ยกนั ดว้ ยความบรสิ ทุ ธใ์ิ จกจ็ ะไปดว้ ยกนั ได”้ หวั หนา้ ชดุ คมุ้ ครองพยานกลา่ วตอ่ ไปดว้ ยวา่ เพอื่ นและเครอื ขา่ ยตอ้ งมี พอสมควรทจี่ ะชว่ ยกนั ท�ำงานเพอ่ื พยาน ซง่ึ แตกตา่ งกนั ไปแตล่ ะกรณี “เราตอ้ งวเิ คราะหภ์ ารกจิ ของการคมุ้ ครองพยาน เพราะแตล่ ะเคสไม่ เหมอื นกนั การชว่ ยเหลอื กไ็ มเ่ หมอื นกนั เราตอ้ งดวู า่ เคสนเ้ี ราจะชว่ ยอะไรเขาบา้ ง เชน่ พยานตอ้ งการความปลอดภยั ความภมู ใิ จ รกั ษาโรค การศกึ ษา เสรมิ พลงั

232 เยยี วยาใจ การประกอบอาชพี แลว้ ดวู า่ มหี นว่ ยงานไหนบา้ งทเี่ กย่ี วขอ้ งและเปน็ พนั ธมติ รทดี่ กี บั เรา ใหม้ าชว่ ยกนั ” “ถา้ ทำ� ไดอ้ ยา่ งน้ี เจา้ หนา้ ทคี่ มุ้ ครองพยานจะไมโ่ ดดเดยี่ วในการแก้ ปญั หา” ทผ่ี า่ นมา หวั หนา้ ชดุ คมุ้ ครองฯ กลา่ ววา่ มเี ครอื ขา่ ยเฉพาะในดา้ นการ คมุ้ ครองพยาน เชน่ ต�ำรวจ แตเ่ ครอื ขา่ ยดา้ นการเสรมิ พลงั ใจ สรา้ งอาชพี การ ศกึ ษา ยงั ขาดและไมค่ รอบคลมุ “เรอ่ื งนยี้ งั มขี อ้ ทตี่ อ้ งพจิ ารณาตามเนอื้ งาน เพราะหลายคนอาจเกรง วา่ การมเี ครอื ขา่ ยมากและกวา้ งขวางจะกระทบกบั การดแู ลความลบั ความ ปลอดภยั หรอื ไม่ หนว่ ยงานราชการมรี ะเบยี บกฎหมายเยอะ หนว่ ยเอกชนจะ เขา้ มา แลว้ จะแบง่ ขอบเขตงานอยา่ งไร” การสรา้ งความรว่ มมอื โดยเฉพาะกบั งานการคมุ้ ครองพยานตอ้ งอาศยั เวลาและการพสิ จู น์ อยา่ งท่ี A21 และทมี มลู นธิ ฯิ ไดท้ �ำใหเ้ หน็ มาแลว้ ในคดบี า้ น นำ้� เพยี งดนิ วา่ พวกเขาท�ำงานรว่ มกบั เจา้ หนา้ ทค่ี มุ้ ครองพยานได้ รกั ษาความลบั ไมก่ า้ วกา่ ยงานการคมุ้ ครองฯ จงึ ท�ำใหไ้ ดร้ ว่ มงานกนั ตอ่ ในคดบี า้ นเกาะแรด “แตถ่ า้ เรามองใหท้ กุ อยา่ งเปน็ ไปได้ เรากจ็ ะหาทางได”้ หวั หนา้ ชดุ คมุ้ ครองพยานยงั มคี วามหวงั ทจ่ี ะสรา้ งความรว่ มมอื ในวงกวา้ งขน้ึ กวา่ ทมี่ ี ขยายเพอื่ นในภาครฐั MOU กบั กระทรวงตา่ งๆ ในการชว่ ยฟน้ื ฟชู วี ติ เดก็ ผเู้ สยี หายและครอบครวั ในระหวา่ งและหลงั จากกระบวนการยตุ ธิ รรม นอกจากกระทรวงยตุ ธิ รรมและกระทรวงการพฒั นา สงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ ควรจะตอ้ งมกี ารท�ำงานอยา่ งเขม้ ขน้ รว่ มกบั กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงสาธารณสขุ

233 “เคยคดิ จะทำ� MOU กบั ตา่ งกระทรวงตา่ งๆ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ถา้ ทำ� ไดม้ ี ประสทิ ธภิ าพจรงิ ๆ กจ็ ะเกดิ ผลดตี อ่ พยาน” หวั หนา้ ชดุ คมุ้ ครองพยานกลา่ ว “อยา่ งกระทรวงสาธารณสขุ เขา้ มาชว่ ยดแู ลเรอ่ื งสทิ ธใิ นการรกั ษาพยาบาล และ กระทรวงศกึ ษาฯ ดแู ลเดก็ ใหไ้ ดเ้ รยี น โดยทเี่ จา้ หนา้ ทไ่ี มต่ อ้ งใชเ้ สน้ สายหรอื ใช้ สายสมั พนั ธส์ ว่ นตวั ในการหาโรงเรยี นใหเ้ ดก็ แตม่ คี วามรว่ มมอื เชงิ ระบบ” “ในการดำ� เนนิ ชวี ติ ของคนๆ หนง่ึ มที กุ สว่ นราชการเขา้ ไปเกยี่ วขอ้ งเสมอ กรมคมุ้ ครองสทิ ธฯิ ตอ้ งแบง่ กลมุ่ หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เชน่ ดา้ นการศกึ ษา อาชพี การรกั ษาพยาบาล จติ ใจ แลว้ เรากำ� หนดขอบเขตงานทจ่ี ะทำ� รว่ มกนั ” ยกตวั อยา่ ง เคสความมนั่ คง พยานไมส่ ามารถกลบั ไปอยถู่ นิ่ ฐานทาง ใตไ้ ด้ กม็ กี ารประสานขอทดี่ นิ ท�ำกนิ ในจงั หวดั ทย่ี า้ ยถน่ิ ฐาน และจงั หวดั ใหง้ บ ซอ้ื พนั ธไ์ุ ม้ เลย้ี งเปด็ ไก่ หลายหนว่ ยงานตา่ งๆ มาชว่ ยกนั โดยมกี รมคมุ้ ครอง สทิ ธฯิ เดนิ เรอ่ื ง “พยานมคี วามถนดั พน้ื เพในการงานตา่ งๆ กนั บางคนคา้ ขาย เราจะ ชว่ ยหาชอ่ งทางใหไ้ ด้ ถา้ เรามเี ครอื ขา่ ยรจู้ กั กบั วงการอาชพี ตา่ งๆ ชว่ ยเรอ่ื งฝกึ อาชพี และสนบั สนนุ การประกอบอาชพี กจ็ ะเปน็ ประโยชนม์ าก” กอ่ นทจี่ ะสนิ้ สดุ การคมุ้ ครองพยาน 6 เดอื น เจา้ หนา้ ทจี่ ะชว่ ยพยาน ในการเตรยี มตวั ใชช้ วี ติ ตอ่ ไป เรอื่ งทอี่ ยอู่ าศยั (เนอื่ งจากพยานบางเคสตอ้ งยา้ ย ถน่ิ ฐาน) การท�ำมาหากนิ การเรยี น สขุ ภาพ ฯลฯ ซง่ึ เครอื ขา่ ย องคก์ รภาครฐั นา่ จะเขา้ มาเสรมิ ได้ “เราตอ้ งเตรยี มวางแผน สง่ ไปฝกึ อาชพี เพอื่ ทว่ี า่ เมอื่ พยานเดนิ ออกจาก โปรแกรมคมุ้ ครองแลว้ เขาจะไดท้ ำ� อาชพี ไดเ้ ลย ไมใ่ ชน่ บั หนง่ึ ตอนจะออก เรา กก็ ำ� ลงั หาวธิ กี ารฝกึ งานอาชพี เพราะจะออกไปฝกึ ขา้ งนอกกล็ ำ� บากและเสยี่ งใน การคมุ้ ครอง”

234 เกดิ ใหม่ ตวั ตนใหม่ หลงั กระบวนการยตุ ธิ รรม ในชว่ งระหวา่ งเตรยี มการออกจากแผนการคมุ้ ครอง มขี อ้ เสนอใหก้ รม คมุ้ ครองสทิ ธฯิ จดั การเอกสารดา้ น “ตวั ตน” ของพยานใหเ้ รยี บรอ้ ยกอ่ นทพี่ ยาน จะออกจากการคมุ้ ครองและไปเรมิ่ ตน้ ชวี ติ ใหม่ “เขาตอ้ งเปลยี่ นตวั ตนบคุ คล เกดิ ใหม่ เปน็ คนใหม่ จะไดไ้ มม่ อี ดตี ที่ อยากลมื ตามหลอน” แมจ้ ะชนะคดี แตช่ อื่ และประวตั ทิ ไ่ี มอ่ ยากจ�ำยงั คงอยกู่ บั พยาน พวกเขา ยงั คงมตี วั ตนเดมิ ตามประวตั ทิ ะเบยี นราษฎร์ บตั รประชาชน ประวตั โิ รงเรยี น การรกั ษาพยาบาล ฯลฯ ถงึ แมจ้ ะด�ำเนนิ เรอ่ื งเปลย่ี นชอื่ กจ็ ะมใี บหลกั ฐานการ เปลย่ี นชอ่ื ยา้ ยทอ่ี ยู่ ยา้ ยโรงเรยี น ฯลฯ ซง่ึ สามารถสบื ไดว้ า่ เขาเปน็ ใครมากอ่ น “เวลาแตง่ งาน ทำ� งาน เขา้ เรยี นทไี่ หน มนั ตอ้ งมเี อกสารตา่ งๆ ประกอบ กนั เดก็ ไมอ่ ยากบอกใครวา่ มาจากไหน ทำ� ไมยา้ ยมาจากภมู ลิ ำ� เนาเดมิ เพราะ อะไร ทำ� ไมเปลย่ี นชอ่ื หรอื ใหค้ นคน้ หาประวตั แิ ลว้ เจอเรอ่ื งราวทเี่ คยเกดิ ขนึ้ รฐั ควรดำ� เนนิ การเปลยี่ น “ตวั ตน” ใหเ้ ปน็ คนใหมท่ ง้ั ระบบ และตรงนตี้ อ้ งทำ� กอ่ น ทพ่ี ยานจะออกจากความคมุ้ ครอง” เสรมิ พลงั เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ทงั้ เจา้ หนา้ ทบี่ า้ นพกั เดก็ และเจา้ หนา้ ทค่ี มุ้ ครองพยาน กม็ คี วามเครยี ด จากการท�ำงานอยา่ งทมุ่ เท พวกเขากต็ อ้ งการการเสรมิ พลงั เยยี วยาใจเชน่ กนั การเรยี นรู้ อบรมทกั ษะดา้ นจติ วทิ ยา ไมว่ า่ การรบั ฟงั การตงั้ ค�ำถาม ใหค้ �ำปรกึ ษา ความรดู้ า้ นจติ วทิ ยา ฯลฯ ไมเ่ พยี งชว่ ยเยยี วยาเจา้ หนา้ ท่ี แตย่ งั เปน็ การตดิ อาวธุ soft skills ใหพ้ วกเขาท�ำงานกบั เดก็ และพยานไดอ้ ยา่ งมี ประสทิ ธภิ าพและเขา้ อกเขา้ ใจพยาน

235 แตโ่ ดยมาก หนว่ ยงานภาครฐั ใหค้ วามส�ำคญั ในการดแู ลคนในองคก์ รนอ้ ย ประกอบกบั เจา้ หนา้ ทน่ี อ้ ย ภาระงานลน้ กท็ �ำใหเ้ จา้ หนา้ ทตี่ งึ เครยี ด หมดก�ำลงั ใจ ขาดพลงั ไมเ่ รยี นรู้ ไมม่ โี อกาสพฒั นาศกั ยภาพตนเองเพอื่ เสรมิ พลงั ในการ ท�ำงาน ยงั ไมน่ บั รวมกบั ความทา้ ทายทเี่ ผชญิ ในงาน เชน่ ทหี่ วั หนา้ บา้ นพกั เดก็ ฯ ตอ้ งเผชญิ กบั ค�ำขแู่ ละอทิ ธพิ ลทอ้ งถนิ่ เหลา่ นสี้ ง่ ผลใหเ้ จา้ หนา้ ทรี่ ฐั จ�ำนวนไม่ นอ้ ยหมดไฟการท�ำงาน เอน็ จีโอและภาคประชาสงั คม : เปดิ มมุ มองสงั คมและการสอ่ื สาร เพอ่ื การเปลยี่ นแปลง : ไมเ่ พยี งเจา้ หนา้ ทภี่ าครฐั ทจ่ี �ำกดั ขอบเขตงานและการเรยี นรใู้ นพน้ื ที่ ของตน แตค่ นท�ำงานในภาคสงั คมกเ็ ปน็ เชน่ นน้ั ดว้ ยเหมอื นกนั “เอน็ จโี อรบั แตง่ านประจำ� (routine รทู นี ) งานรายวนั กอดประเดน็ ตวั เอง เปน็ มา้ ลำ� ปาง จนไมร่ วู้ า่ มขี า่ วอะไร และเกยี่ วอะไรกบั เรา ไมเ่ หน็ ภาพรวมของ สงั คม” ชวู ทิ ย์ จนั ทรส ใหค้ วามเหน็ “เราตอ้ งสรา้ งวฒั นธรรมองคก์ รทส่ี นใจตดิ ตามขา่ วสาร เรยี นรู้ และ สอื่ สารภายในองคก์ รไดบ้ อ่ ยๆ เราไมเ่ ชย่ี วชาญทกุ เรอื่ ง กห็ าคนทเี่ กง่ มาสอน เอาสอื่ มวลชนมาคยุ พฒั นางานของเรา เตมิ ความรขู้ องเรา เตมิ ใหค้ นทำ� งาน กระบวนการคยุ กนั ในองคก์ ร เอาสถานการณม์ าคยุ กนั การสนใจขา่ วสารเปน็ วถิ ี แลว้ แนวคดิ การออกแบบการทำ� งานหรอื สอ่ื สารเชงิ กลยทุ ธท์ สี่ รา้ งความ เปลยี่ นแปลงและมผี ลสะเทอื นมากขน้ึ กจ็ ะตามมา” การเปน็ นกั สอ่ื สารประชาสมั พนั ธท์ �ำใหช้ วู ทิ ยเ์ หน็ ประเดน็ นี้ ทกี่ ารเปดิ รบั รขู้ า่ วสารทห่ี ลากหลายมากกวา่ สาระงานทต่ี นเองท�ำ จะขยายมมุ มอง เพมิ่ กรอบความเขา้ ใจสงั คม และจากการเหน็ ภาพรวมของสงั คมกจ็ ะท�ำใหค้ นท�ำงาน

236 เชอ่ื มโยงประเดน็ อน่ื ๆ กบั งานได้ อยา่ งทตี่ วั เขาและเพอื่ นเครอื ขา่ ยเดนิ ออก นอกกรอบงานประเดน็ เหลา้ บหุ ร่ี การพนนั มาชว่ ยประเดน็ ในคดที ม่ี กี ารตอ่ สู้ ระหวา่ งอ�ำนาจเหนอื และอ�ำนาจนอ้ ยกวา่ ทั้งน้ี ชูวิทย์ใช้ทักษะด้านการส่ือสารที่เขามีสร้างพลังเพ่ือการ เปลย่ี นแปลง “สอ่ื มสี ว่ นชนี้ ำ� สงั คม (Media advocacy) และสรา้ งกระบวนการเรยี นรู้ ใหก้ บั สงั คมไดแ้ ละเปน็ สว่ นหนง่ึ ในการสง่ เสรมิ ความเปน็ ธรรมในสงั คม” ที่ผ่านมาจนปัจจุบัน ส่ือหลายส�ำนักยังมีวัฒนธรรมชายเป็นใหญ่ สอ่ื สารเหตลุ ะเมดิ ทางเพศทอ่ี าจซำ้� เตมิ ความรสู้ กึ ของเหยอื่ โดยเฉพาะพาดหวั และสาระทสี่ อ่ ในไปในทางประณามเหยอ่ื วา่ อยผู่ ดิ ทผี่ ดิ ทาง ไมร่ ะวงั ตวั เอง หรอื ใชภ้ าษาทเี่ ปน็ การตตี ราเหยอื่ เปน็ ตน้ ชวู ทิ ยเ์ หน็ วา่ สอื่ ตอ้ งน�ำเสนอบทเรยี นทไ่ี มใ่ ชเ่ ฉพาะคดนี น้ั ๆ แตเ่ ชอื่ มโยง ใหเ้ หน็ ปญั หาเชงิ ลกึ และเชงิ ระบบ ดงั ที่ ทมี มลู นธิ ฯิ พยายามท�ำในคดเี กาะ แรด พวกเขาไดส้ อื่ สารเปน็ ระยะๆ ถงึ ความคบื หนา้ ทางคดี และบทเรยี นทเ่ี กดิ ขน้ึ จากเรอื่ งราวดงั กลา่ ว ทงั้ เรอ่ื งการตอ่ สเู้ ชงิ อ�ำนาจ วฒั นธรรมชายเปน็ ใหญ่ เปน็ ตน้ การสอื่ สารในมติ นิ มี้ ผี ลตอ่ การเสรมิ พลงั ใจเหยอื่ และสง่ ผลสะเทอื นตอ่ ความส�ำเรจ็ ในการคนื ความเปน็ ธรรมใหเ้ หยอ่ื และสรา้ งภมู +ิ ปญั ญาในสงั คม การสอื่ สารแบบนอ้ี าศยั ความเขา้ ใจสงั คมและการสอ่ื สาร อา่ นกระแส สงั คมได้ มอนเิ ตอรข์ า่ วสาร และออกแบบวางจงั หวะกา้ วการขบั เคลอื่ นใหถ้ กู ท่ี ถกู จงั หวะ “แตน่ คี่ อื จดุ ออ่ นของงานเอน็ จโี อ ทไ่ี มค่ อ่ ยมคี นเหน็ ” ชวู ทิ ย์ กลา่ ว “เราอยากใหส้ งั คมสนใจประเดน็ ทเ่ี ราทำ� แตเ่ ราทำ� ใหเ้ ขาเหน็ ความสำ� คญั และ

237 ความเชอื่ มโยงของงานเราไมไ่ ด้ เพราะเราแคบเกนิ ไป คนทำ� งานตอ้ งสนใจ ขา่ วสารทว่ั ไป การเมอื ง สงั คมดว้ ย นอกจากเรอื่ งราวในประเดน็ งานของตน” งบประมาณ งานเดนิ ไดด้ ว้ ยใจ ความรู้ เพอ่ื น และทข่ี าดไมไ่ ดค้ อื งบสนบั สนนุ การ ด�ำเนนิ งาน แมใ้ นหนว่ ยงานภาครฐั บางองคก์ รกป็ ระสบปญั หาดา้ นงบประมาณที่ จ�ำกดั ท�ำใหง้ านออกแบบความชว่ ยเหลอื เดก็ พยาน ทดี่ ที �ำไมไ่ ดเ้ ตม็ ทน่ี กั อยา่ ง บา้ นพกั เดก็ ฯ กม็ งี บประมาณจ�ำกดั ในการจดั สรรอปุ กรณท์ ใ่ี ชท้ �ำกจิ กรรมกบั เดก็ เปน็ ตน้ ภาคเอน็ จโี อ ประชาสงั คมกด็ น้ิ รนเรอื่ งงบฯ ไมน่ อ้ ยเลย ในการท�ำงาน ของทมี มลู นธิ ฯิ เรมิ่ ดว้ ยใจ แตล่ ะคนควกั งบตวั เอง จากโครงการทท่ี �ำ หรอื ขอ สนบั สนนุ จากเพอ่ื น แตก่ ารท�ำงานแบบนจ้ี ะไปไดต้ อ่ เนอื่ งยาวนานแคไ่ หน หาก ไดร้ บั การจดั สรรงบทเี่ พยี งพอ กจ็ ะชว่ ยสนบั สนนุ ใหง้ านเดนิ ไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอ่ื งและ ไมส่ ะดดุ การมงี บฯสนบั สนนุ โดยเฉพาะในภาคประชาสงั คมทเี่ ขา้ มาท�ำงานรว่ ม กบั รฐั มคี วามส�ำคญั มาก อยา่ งทช่ี วู ทิ ย์ สะทอ้ นไวว้ า่ ไมค่ วรไดร้ บั งบจากรฐั เพราะอาจจะสง่ ผลตอ่ การท�ำงานรว่ มกนั ได้ ขาดอสิ ระในการด�ำเนนิ การ ตอ้ ง ด�ำเนนิ การตามระบบราชการทช่ี า้ ไมท่ นั สถานการณ์ เปน็ ตน้ ผคู้ นทเี่ กย่ี วขอ้ งในบทเรยี นคดบี า้ นเกาะแรดเหน็ ปจั จยั ความส�ำเรจ็ และ ชอ่ งวา่ งทพี่ วกเขาพยายามเตมิ เตม็ บางเรอ่ื งไดป้ รบั เพม่ิ ในการด�ำเนนิ งานคดี ละเมดิ ทางเพศเดก็ นกั เรยี นทจี่ งั หวดั มกุ ดาหาร ทกี่ �ำลงั ด�ำเนนิ การอยใู่ นปจั จบุ นั

238 อยา่ งการใชก้ ระบวนการเสรมิ พลงั ใจอยา่ งเตม็ รปู แบบ บา้ นพกั ฯ ทเี่ ปดิ รบั ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั เขา้ ท�ำงานรว่ มอยา่ งเตม็ ที่ งานดา้ นการ คมุ้ ครองพยานทเี่ ขา้ อกเขา้ ใจพยานมากขน้ึ ฯลฯ แตก่ ย็ งั มอี กี หลายประเดน็ ทร่ี อใหพ้ วกเขาลอ้ มวงหารอื และหาแนวรว่ ม เพอ่ื ผลกั ดนั งานการเปลยี่ นผา่ นจาก “เหยอ่ื ” สู่ “พยาน” เพอื่ ความเปน็ ธรรม ในสงั คมตอ่ ไป



“นาทีที่คำ�พิพากษาลงโทษ ผู้กระทำ�ผิดมันเป็นนาที แห่งการเยียวยาผู้ถูกกระทำ� ที่จิตแพทย์ก็ทำ�ให้ไม่ได้”