Ψηφιακό Λεύκωμα για το 1821 - Αρσάκειο Λύκειο Πατρών

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία – Αρσάκειο Λύκειο Πατρών Εικόνα 2 - Σκίτσο: Σταματίου Μαριάννα Στην Σύγχρονη φιλοσοφία, η «Θεωρία της δικαιοσύνης» του Ralws (1971), έθεσε τα βασικά ζητήματα της φιλελεύθερης σκέψης, που γράφεται στην δική μας εποχή. Ο Rawls έθεσε το ερώτημα σε ποιες αρ- χές δικαιοσύνης θα συμφωνούσαν οι πολίτες σε μία συμβολαϊκή κατά- σταση, την οποία αποκαλεί «πρωταρχική θέση». Υποστήριξε, ότι θα συμφωνούσαν οι πολίτες σε αρχές που εγγυώνται επαρκείς βασικές ελευθερίες και ακριβοδίκαιη ισότητα ευκαιριών, ενώ απαιτούν οι οικο- νομικές ανισότητες να ευνοούν τους λιγότερο προνομιούχους. Το ερώτημα πλέον που τίθεται είναι, εάν ο φιλελευθερισμός μπο- ρεί να στεγάσει τις πολιτικές απαιτήσεις των θρησκευτικών και εθνικών κοινοτήτων ή να καθοδηγήσει την οικοδόμηση ενός έθνους ενώπιον εθνικιστικών και φονταμελιστικών αξιώσεων. Συμπεράσματα Η δυνατότητα ενός ατόμου ή ενός κοινωνικού συνόλου να θέτει σκοπούς επί αγαθώ και να μπορεί να τους επιδιώκει ανεμπόδιστα, μπο- ρούμε να πούμε συμπερασματικά ότι είναι η ουσία της έννοιας της ελευθερίας. Οι Έλληνες υπήρξαν ανέκαθεν λαός για τον οποίο η έννοια της ελευθερίας είναι άρρηκτα δεμένη με την φύση του. Αυτές οι αξίες, της ελευθερίας, της ισότητας, της κοινωνικής αλληλεγγύ- ης καθοδήγησαν τις επαναστάσεις στην Αμερική και στην Ευρώπη μέσω της γαλλικής επανάστασης. Τα μηνύματα των επαναστάσεων αυτών 251

«Ἐκ τῶν γραμμάτων γεννᾶται ἡ προκοπὴ μὲ τὴν ὁποίαν λάμπουν τὰ ἐλεύθερα ἔθνη» - Όψεις του 1821 μέσα από τα μάτια των μαθητών του 2021 - σύμφυτα στην ψυχή των Ελλήνων αποτέλεσαν το έναυσμα για την Ελληνική επανάσταση του 1821 και αποκρυσταλλώνονται στο σύνθημα ελευθερία η θάνατος. Για τους Έλληνες το αγαθό της ελευθερίας υπερτε- ρεί του αγαθού της ζωής, καθώς τίποτα δεν θέτει σε μεγαλύτερη δοκιμα- σία τη δύναμή μας να ζήσουμε όσο ο θάνατος. Βιβλιογραφία Αγγελίδης, Μ., 1993. Φιλελευθερισμός: Κλασικός και Νέος. 1ή επιμ. Αθήνα: Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη. Γιαναγκίντα, Κεντζιούρο, Φιλοσοφία της ελευθερίας, Μτφ. Καμπίτσης Β., Αθήνα 1957. Γκίκας, Σωκράτης, Νέο φιλοσοφικό Λεξικό, Σαββάλας, Αθήνα 2002. Isaiah, Berlin: Τέσσερα δοκίμια περί ελευθερίας, μτφρ. Παπαδημητρίου Γιάννης, εκδ. Scripta, Αθήνα 2001. Μακρυδημήτρης, Α., 2015. Θετική ή αρνητική ελευθερία;, Αθήνα: Καθημερινή. Μολύβας, Γ., 1998. Η διάκριση μεταξύ θετικής και αρνητικής ελευθερίας κατά τον Isaiah Berlin και ο ορισμός της ελευθερίας ως αρνητικής ιδέας. pp. 1-27 Μπαμπινιώτης, Γεώργιος, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολο- γίας, Ε.Π.Ε, Αθήνα 2002, σ. 585 Ρολς, Τζων, Θεωρία της δικαιοσύνης, επίμετρο Παπαγεωργίου Κωνσταντίνος, εκδ. ΠΟΛΙΣ, Αθήνα 2001. Βιστωνίτης Αναστάσης, «Αρνητική και θετική ελευθερία» Φιλοσοφικοί Προβληματισμοί, «Μια κριτική προσέγγιση για την έννοια της ελευθερίας» Ελευθερία ετοιμολογία. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 303/17 - 14.12.2007 252

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία – Αρσάκειο Λύκειο Πατρών Σκίτσο: Μαρούδας Δημήτρης 253

«Ἐκ τῶν γραμμάτων γεννᾶται ἡ προκοπὴ μὲ τὴν ὁποίαν λάμπουν τὰ ἐλεύθερα ἔθνη» - Όψεις του 1821 μέσα από τα μάτια των μαθητών του 2021 - ΠΕΡΙΛΗΨΗ - \"Διάλογος περί Ελευθερίας\" Ο αγώνας του 1821 ήταν αγώνας για την Ελευθερία, ήταν αγώνας που εξέφραζε την πίστη του λαού μας σε ανώτερες αξίες και ιδανικά. «Ευδαίμον το ελεύθερον», δηλαδή η ευδαιμονία είναι απόρροια της ε- λευθερίας, ισχυρίζεται ο Περικλής στον περίφημο Επιτάφιό του, εγκω- μιάζοντας το Δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας. Όταν ο Ρουσσώ, στο Κοινωνικό Συμβόλαιο, θέτοντας την ελευθερία ως μοναδικό νομιμοποιη- τικό έρεισμα της συγκρότησης πολιτικής εξουσίας έγραφε «να αποφασί- ζεις ότι ο γιος ενός δούλου γεννιέται δούλος είναι σαν να αποφασίζεις ότι δεν γεννιέται άνθρωπος», δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι εξήντα χρό- νια αργότερα οι Έλληνες επαναστάτες θα έγραφαν στα λάβαρά τους «Ελευθερία ή Θάνατος». Οι πρωτεργάτες της Ελληνικής Επανάστασης είναι εμποτισμένοι με τα αιτήματα της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης. Οι ιδέες του Διαφωτισμού τροφοδοτούν την ιδέα της “Ελευθερίας” και της “Αυτονομίας”, οδηγούν στην πρωτόλεια απελευθέ- ρωση του απλοϊκού ανθρώπου, ο οποίος κατανοεί την σημασία της αυτο- νόμησης του εαυτού και την μετάβαση αυτής σε ένα επίπεδο συλλογικό- τητας. Στον διαχρονικό και ακατάπαυστο αυτόν διάλογο για την “Ελευθερία” σπουδαίοι φιλόσοφοι και στοχαστές συνομιλούν και ανα- συνθέτουν μέσα στους αιώνες τις αρχές της “Ελευθερίας”. Τα φώτα σβήνουν. Η παράσταση αρχίζει. Επιστροφή στο 1821: «Διάλογος περί Ελευθερίας» -Αλμπέρ Καμύ: Η ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ευκαιρία για να γίνουμε καλύτεροι. -Βολτέρος: Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος από τη στιγμή που το θελήσει να είναι. -Δημόκριτος: Γνώρισμα της ελευθερίας είναι η παρρησία. -Θ. Τζέφερσον: Μια τρικυμισμένη θάλασσα είναι η ελευθερία. Οι άτολ- μοι προτιμούν την ηρεμία του δεσποτισμού. -Τάκιτος: Προτιμώ την επικίνδυνη ελευθερία από την ήσυχη δουλεία. -Φρίντριχ Νίτσε: Ελευθερία είναι η θέληση να είναι κανείς υπεύθυνος απέναντι στον εαυτό του. 254

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία – Αρσάκειο Λύκειο Πατρών -Πυθαγόρας: Είναι αδύνατο να θεωρείται ελεύθερος αυτός που είναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά. -Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω: Ελευθερία σημαίνει υπευθυνότητα. Γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι τη φοβούνται. -Πλάτων: Εκείνος που θέλει να γίνει άριστος, δεν πρέπει να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, μήτε τα δικά του, αλλά τα δίκαια. -Γουίλιαμ Χάζλιτ: Η αγάπη για την ελευθερία είναι αγάπη για τους άλλους. Η αγάπη για την εξουσία είναι αγάπη για τον εαυτό μας. -Νόαμ Τσόμσκι: Αν δεν πιστεύουμε στην ελευθερία του λόγου των ανθρώπων που απεχθανόμαστε, τότε δεν πιστεύουμε καθόλου σ’ αυτήν. -Έντμουντ Μπερκ: Η ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει ερήμην της ηθικής -Περίανδρος: “Ερωτηθείς, τι εστιν ελευθερία; είπον, αγαθή συνείδησις”. -Αλμπέρ Καμύ: Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα. -Τζων Στιούαρτ Μιλ: Η ελευθερία ενός ατόμου πρέπει να φτάνει ως το σημείο που δεν παραβιάζει την ελευθερία των άλλων. -Ρήγας Βελεστινλής Φεραίος: Το ηθικόν σύνορον της Ελευθερίας είναι τούτο το ρητόν: Μη κάμης εις τον άλλον εκείνο οπού δεν θέλεις να σε κάμουν. -Χέρμπερτ Σπένσερ: Κανένας δεν μπορεί να είναι εντελώς ελεύθερος, αν δεν είναι όλοι ελεύθεροι. Κανένας δεν μπορεί να είναι εντελώς ηθικός, αν δεν είναι όλοι ηθικοί. Κανένας δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, αν δεν είναι όλοι ευτυχισμένοι. -Ηρόδοτος: Όσοι είναι ελεύθεροι, δεν είναι ελεύθεροι ως προς όλα, διότι υπεράνω όλων είναι ο νόμος. -Ρίτσαρντ Μπαχ: Ο μόνος αληθινός νόμος είναι ο νόμος που οδηγεί στη λευτεριά. Άλλος νόμος δεν υπάρχει. - Τζων Λοκ: Ο σκοπός του νόμου δεν είναι να καταργήσει ή να περιορί- σει, αλλά να διαφυλάξει και να μεγεθύνει την ελευθερία. -Κώστας Βάρναλης: Την λευτεριά δεν την ζητάν με παρακάλια, την παίρνουν με τα δικά τους χέρια, μονάχοι! -Άλντους Χάξλεϋ: Οι ελευθερίες δεν χαρίζονται, παίρνονται. -Ζαν-Πωλ Σαρτρ: Την ελευθερία τη βρίσκεις μόνο στην πάλη γι’ αυτήν. 255

«Ἐκ τῶν γραμμάτων γεννᾶται ἡ προκοπὴ μὲ τὴν ὁποίαν λάμπουν τὰ ἐλεύθερα ἔθνη» - Όψεις του 1821 μέσα από τα μάτια των μαθητών του 2021 - -Νίκος Καζαντζάκης: Η ανώτατη αρετή δεν είναι νά’ σαι ελεύτερος, παρά να μάχεσαι για ελευτερία. - Τίτος Λίβιος: Δυστυχώς, η απόλυτη ανοχή δεν φέρνει ελευθερία, όταν δεν υπάρχει ωριμότητα. -Πλάτων: Η υπερβολική ελευθερία δεν κάνει τίποτε άλλο, παρά να μεταβάλλει και τον πολίτη και την πόλη σε δούλους. -Ονορέ Γκαμπριέλ Μιραμπό: Να είσθε ελεύθεροι, αλλ’ όχι απειθάρχη- τοι, λοιπόν. - Πυθαγόρας: Αν δεν επιβάλλεται στον εαυτό του κανείς, δεν είναι ελεύθερος. - Λόρδος Άκτον: Ελευθερία δεν η δύναμη να κάνουμε ό,τι μας αρέσει, αλλά το δικαίωμα να κάνουμε αυτό που πρέπει. - Νελσων Μαντελα: Το να είσαι ελεύθερος δεν σημαίνει απλώς να σπά- σεις τις αλυσίδες σου, αλλά το να ζεις με τρόπο που να σέβεται και να υποστηρίζει την ελευθερία των άλλων. - Τσαρλς Κίνγκσλεϊ: Υπάρχουν δύο ειδών ελευθερίες: Η ψεύτικη, που κάνει κανείς ό,τι θέλει. Και η αληθινή, που κάνει κανείς ό,τι πρέπει - Πλάτων: Εάν ο άνθρωπος λάβει την ορθή παιδεία, μέσα του ξυπνάει σφοδρή η δύναμη και η θέληση να αναπτυχθεί ως το θεϊκότερο και ημε- ρότερο ζώο. Αλλά αν δεν τύχη της καλής και επιμελούς ανατροφής, γίνε- ται το πιο άγριο απ’ όσα γεννάει η γη. - Νέλσον Μαντέλα: Καμία χώρα δεν μπορεί να αναπτυχθεί πραγματικά, εκτός αν πολίτες της είναι μορφωμένοι. - Ρήγας Βελεστινλής Φεραίος: Ἐκ τῶν γραμμάτων γεννᾶται ἡ προκοπὴ μὲ τὴν ὁποίαν λάμπουν τὰ ἐλεύθερα ἔθνη. -Νέλσον Μαντέλα: Ονειρεύομαι το ιδανικό μίας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι θα ζουν μαζί, σε αρμονία και με ίσες ευκαιρίες. Είναι ένα ιδανικό, για το οποίο ελπίζω να ζήσω και να πετύχω. Αν όμως αυτό χρειάζεται, είναι ένα ιδανικό, για το οποίο είμαι προετοιμασμένος να πεθάνω. -Ρήγας Βελεστινλής Φεραίος: Αληθινός πολίτης είναι εκείνος που ζει με ελευθερία ή πεθαίνει για την ελευθερία. -Volker Gerhardt: Τίποτα δεν θέτει σε μεγαλύτερη δοκιμασία τη δύνα- μή μας να ζήσουμε όσο ο θάνατος. Ελευθερία ή Θάνατος. 256

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία – Αρσάκειο Λύκειο Πατρών Εποπτεία Έργου Μάνος Πετράκης (Φυσικός PhD - Διευθυντής του Αρσακείου ΓΕΛ Πατρών) Συντονισμός Ρεγγίνα Δημητροπούλου (Φιλόλογος MA, MPhil) Επιμέλεια Κειμένων Ρεγγίνα Δημητροπούλου (Φιλόλογος MA, MPhil) Βασιλική Παναγοπούλου (Φιλόλογος M.ed) Νικολίτσα Αναστασοπούλου (Φιλόλογος) Σωτηρία Διαμαντοπούλου (Φιλόλογος) Σταματία Ανδρωνά (Φιλόλογος ΜΑ) Διαμόρφωση Λευκώματος Χρήστος Ζώτος (Μηχανικός Η/Υ και Πληροφορικής) Μουσική Επένδυση Οπτικοακουστικού Υλικού Χαρίκλεια Λυμπεροπούλου (Μουσικός M. Ed) Έρευνα Λογισμικού Παρουσίασης Χρήστος Δαράβαλης (Μαθητής Β Λυκείου) Μουσικές Επιλογές Πολυμεσικής Έκδοσης Μανώλης Καλομοίρης – Η Συμφωνία της Λεβεντιάς Γιώργος Παπαγεωργίου – Πρωτότυπη Σύνθεση με Γιαϊλί-Ταμπούρ και Λάφτα Νίκος Σκαλκώτας – Χορός του Ζαλόγγου Νίκος Σκαλκώτας – Το Νερατζοφίλημα Νίκος Σκαλκώτας – Η Τράτα 257

«Ἐκ τῶν γραμμάτων γεννᾶται ἡ προκοπὴ μὲ τὴν ὁποίαν λάμπουν τὰ ἐλεύθερα ἔθνη» - Όψεις του 1821 μέσα από τα μάτια των μαθητών του 2021 - 258

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία – Αρσάκειο Λύκειο Πατρών Πάτρα, Μάρτιος 2021 259