ΤΟΜΟΣ 35 ΧΡΟΝΙΑ -ΔΕΙΓΜΑ

#$ +( - % '+/! +,% )* \" ,% &* +* ,% .&# ,% \" + + % + # /+ +



Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΣΑΚΕΙΑ – ΤΟΣΙΤΣΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ



Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η αλματώδης ανάπτυξη των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων κατά την τελευταία 35ετία 1987-2022 ΑΘΗΝΑ 2022

ISBN 978- 618 -85687-1 - 6 © Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2022

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος: Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία: 35 χρόνια αλματώδους ανάπτυξης Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος τής Φ.Ε. .................................................10 Εισαγωγή: Η αλματώδης ανάπτυξη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος τής Φ.Ε. .................................................16 Το Διοικητικό Συμβούλιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κατά το έτος 2021-2022 ...................................23 1. Η αλματώδης ανάπτυξη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Νέες σχολικές μονάδες και υποδομές ..........24 Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού ................................................................................................................................26 Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης ..................................................................................................................46 Αρσάκεια Σχολεία Πατρών.................................................................................................................................64 Αρσάκεια Σχολεία Θεσσαλονίκης.......................................................................................................................82 Αρσάκεια Σχολεία Ιωαννίνων .............................................................................................................................94 Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων ..................................................................................................110 Κτήριο Διοίκησης .............................................................................................................................................124 2. Η νέα φυσιογνωμία των Αρσακείων Σχολείων.........................................................................................130 Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία Ψυχικού και Εκάλης .........................................................................................132 Αρσάκεια Σχολεία Πατρών...............................................................................................................................139 Αρσάκεια Σχολεία Θεσσαλονίκης.....................................................................................................................147 Αρσάκεια Σχολεία Ιωαννίνων ...........................................................................................................................157 Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων ..................................................................................................165 3. Γνώση και αγωγή στα Αρσάκεια Σχολεία...................................................................................................202 Από τις γνώσεις στην γνώση.............................................................................................................................204 Ενίσχυση τού ωρολογίου προγράμματος .........................................................................................................204 Ανθρωπιστική παιδεία και εκπαίδευση.............................................................................................................205 Ελληνική Γλώσσα ............................................................................................................................................206 Ξένες Γλώσσες .................................................................................................................................................209 Ιστορία .............................................................................................................................................................213 Θρησκευτικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Φυσική Αγωγή.................................................................................................................................................216 Θετικές επιστήμες .............................................................................................................................................219 STEAM – SHTEAM ...........................................................................................................................................221 Πληροφορική και υπολογιστική σκέψη ............................................................................................................222 Ρομποτική ........................................................................................................................................................223 Εικαστικά .........................................................................................................................................................224 Μουσική ..........................................................................................................................................................224 Θεατρική Αγωγή και Δραματοποιήσεις ............................................................................................................226 Διαθεματικές δράσεις .......................................................................................................................................227 Προγράμματα ..................................................................................................................................................228

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρωτοβουλίες για τον εμπλουτισμό τής σχολικής ζωής .................................................................................230 Εξ αποστάσεως εκπαίδευση (τηλεκπαίδευση) ................................................................................................232 4. Σχεδιασμός, οργάνωση και υποστήριξη τού εκπαιδευτικού έργου ......................................................256 Εποπτεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Υπηρεσία Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων .................................................267 5. Ο μαθητής των Αρσακείων μέλος τής κοινωνίας ....................................................................................278 Μουσικοθεατρικές εκδηλώσεις ......................................................................................................................280 Διασχολικές και Διεθνείς Συναντήσεις Χορωδιών ...........................................................................................282 Εκπαιδευτικά Προγράμματα ...........................................................................................................................282 Κοινωνικές δράσεις, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης...................................................................285 Βραβεία – Διακρίσεις ......................................................................................................................................286 Ημέρα Ανοιχτού Σχολείου ..............................................................................................................................286 6. Ο μαθητής των Αρσακείων πολίτης τού κόσμου ....................................................................................316 Ευρωπαϊκά προγράμματα...............................................................................................................................320 Ευρωπαϊκά προγράμματα Φυσικών επιστημών ..............................................................................................325 7. Ο μαθητής των Αρσακείων στον ψηφιακό κόσμο...................................................................................342 Νέοι στόχοι σε έναν κόσμο που αλλάζει.........................................................................................................344 Δημιουργία ενός σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος μάθησης ...................................................................344 Δημιουργία κοινοτήτων συνεργασίας, ενημέρωσης, επικοινωνίας ..................................................................344 Ηλεκτρονική πλατφόρμα και ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό τού e-arsakeio .....................................................345 Υποδομές .......................................................................................................................................................346 Σύγχρονη τηλεκπαίδευση ...............................................................................................................................348 8. Απογευματινοί Όμιλοι: Συμπληρωματική μορφή εκπαίδευσης ............................................................352 Υπηρεσία Απογευματινών Δραστηριοτήτων....................................................................................................354 Θερινά Προγράμματα .....................................................................................................................................359 9. Παιδευτική δραστηριότητα: Συνέδρια – Διαγωνισμοί – Αγώνες............................................................376 Παναρσακειακά Μαθητικά Συνέδρια ..............................................................................................................378 Διαρσακειακές Συναντήσεις Δημιουργικού Προφορικού Λόγου .....................................................................383 Αγώνες Λόγου και Τέχνης...............................................................................................................................385 Μαθηματικοί Αγώνες .....................................................................................................................................386 Ημέρα Φυσικών Επιστημών............................................................................................................................387 ATSMUN: Διεθνές Μοντέλο Ηνωμένων Εθνών των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων .................................387 Αρσάκειος Δρόμος .........................................................................................................................................388 Πανελλήνιοι Αγώνες Μαθητικού Θεάτρου .....................................................................................................389 10. Συνεργασίες με πανεπιστήμια και φορείς .................................................................................................412 Κέντρο Ελληνικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου Harvard...............................................................................414 CERN και διεθνή ερευνητικά κέντρα ...............................................................................................................417 Συνεργασία με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια..............................................................................................418 Πολιτιστικό Σωματείο «Κίνηση Πολιτών “Διάζωμα”».....................................................................................420 11. Συμβουλευτικές υπηρεσίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας .................................................................432 Συμβουλευτική-Ψυχολογική Υπηρεσία ..........................................................................................................434 Συμβουλευτική Υπηρεσία Σχολικού και Επαγγελματικού Προσανατολισμού..................................................435

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 12. Οι Βιβλιοθήκες των Αρσακείων Σχολείων...............................................................................................438 Ο θεσμός τής Βιβλιοθήκης στην Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία.............................................................................440 Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού ..........................................................................................442 Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης – «Κουρμούλειος Βιβλιοθήκη» ........................443 Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Πατρών ...........................................................................................443 Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Θεσσαλονίκης.................................................................................444 Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Ιωαννίνων .......................................................................................444 Η Βιβλιοθήκη τού Αρσακείου Τιράνων ..........................................................................................................444 13. Υποτροφίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ...........................................................................................452 14. Το Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ..............................................................................................458 Το αρχειακό υλικό .........................................................................................................................................460 Αρχείο Αρσακείου Τιράνων............................................................................................................................460 Ψηφιοποίηση τού Αρχείου .............................................................................................................................461 Αρχείο τής Στοάς τού Βιβλίου.........................................................................................................................462 15. Στοά τού Βιβλίου – Ελεύθερο Πανεπιστήμιο ...........................................................................................468 Κέντρο παιδείας και πολιτισμού .....................................................................................................................470 Εγκαίνια – Εορτασμός 160 χρόνων.................................................................................................................471 Η παρουσία των Αρσακείων Σχολείων στην Στοά τού Βιβλίου .......................................................................478 Εκπαιδευτικά προγράμματα ...........................................................................................................................478 Ποιητικό Βήμα ...............................................................................................................................................479 Ελεύθερο Πανεπιστήμιο τής Στοάς τού Βιβλίου ..............................................................................................480 Η νέα φυσιογνωμία τού Αρσακείου Μεγάρου................................................................................................483 16. Διοικητική οργάνωση και λειτουργία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας................................................500 Διοικητικές και Οικονομικές Υπηρεσίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας .........................................................502 2009-2022. Προκλήσεις και αποφάσεις.........................................................................................................502 Οικονομικές υπηρεσίες ..................................................................................................................................505 Διοικητικές υπηρεσίες ....................................................................................................................................506 Νομική Υπηρεσία...........................................................................................................................................510 Υπηρεσία Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ...........................................................................................510 Τεχνική Υπηρεσία...........................................................................................................................................510 Μηχανοργάνωση των Διοικητικών Υπηρεσιών...............................................................................................511 Χρονολόγιο .......................................................................................................................................................518 Παράρτημα ........................................................................................................................................................546 Βιβλιογραφία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672

Πρόλογος

ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: 35 χρόνια αλματώδους ανάπτυξης Το 1987 οι Εταίροι τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας με ετίμησαν διά τής ψήφου τους και μού εμπιστεύθηκαν το πηδάλιο τής Διοικήσεως τής γεραράς Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ως Προέδρου τού νέου Διοικητικού Συμβουλί- ου, που διαδέχθηκε τον αείμνηστο Πρόεδρο Στυλιανό Κορρέ. Με πλήρη συναίσθηση τής ευθύνης τής διοικήσε- ως ενός ιστορικού εκπαιδευτικού κολοσσού, ιδρυμένου το 1836 και καταξιωμένου στην συνείδηση τής ελληνικής κοινωνίας, διέθεσα έκτοτε τις δυνάμεις μου στην υπηρέτηση των σκοπών των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, που είναι η παροχή από έναν μη κερδοσκοπικό εκπαιδευτικό οργανισμό ποιοτικής ελληνικής παιδείας, στηριγ- μένης σε αρχές, αξίες και κανόνες. Το έργο που επιτελέστηκε και συνεχίζει να επιτελείται από την Φιλεκπαιδευ- τική Εταιρεία γεννά τον θαυμασμό όσων το γνωρίζουν και είναι αυτό που επέβαλε σ’ εμάς την υποχρέωση να το καταστήσουμε ευρύτερα γνωστό. Αυτός είναι και ο σκοπός τής παρούσης εκδόσεως. Το μετά χείρας έργο απολογισμού τής δραστηριότητας 35 ετών στην διοίκηση τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας αποτελεί συγχρόνως και συνέχεια τού τόμου για τα 160 χρόνια τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, που πήρα την πρωτοβουλία να εκδώσω το 1996. Στο έργο αυτό, που φέρει τον τίτλο «1836-1996. Εκατόν εξήντα χρόνια παι- δείας» (Αθήνα 1996, 550 σελίδες), αποτυπώθηκε για πρώτη φορά τεκμηριωμένα και σε μεγάλη έκταση και ποι- κιλία θεμάτων η πορεία τής Φ.Ε. και των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων από την ίδρυσή τους μέχρι το 1996. Σε εκείνον τον τόμο μεγάλη υπήρξε η συμβολή τής πρ. λυκειάρχου των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων –και «Αρσακειολόγου» όπως την αποκαλώ– εταίρου τής Φ.Ε. κ. Παναγιώτας Ατσαβέ. Μεταξύ πολλών άλλων που προβλήθηκαν σε εκείνο το έργο, το οποίο παραμένει σημείο αναφοράς για την Φ.Ε. και τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία, μπόρεσα προσωπικά, με ειδικό κείμενό μου, να αναδείξω την προσωπικότητα τού Αποστόλου Αρσάκη ως μορφής τού Νεοελληνικού Διαφωτισμού, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την παιδεία, πράγμα που εξηγώ ότι τον οδήγησε το 1850 στην καθοριστική για το μέλλον των Αρσακείων δωρεά του. Η θέση μου για τον Αρσάκη ως παιδευτικής προσωπικότητας επιβεβαιώθηκε νομίζω πειστικά και με την έκδοση των δημοσιευμάτων τού Αρσάκη, στην οποία προχώρησε η Φ.Ε. το 2016 υπό τον τίτλο «Κείμενα τού Αποστόλου Αρσάκη» (Αθήνα 2016, σελ. 139), με την οποία τιμήσαμε την μνήμη τού Αποστόλου Αρσάκη επ’ ευκαιρία τού εορτασμού των 180 χρό- νων από την ίδρυση τής Φ.Ε. το 1836. Συγκροτώντας με τους εκλεκτούς συνεργάτες μου το παρόν έργο και ανασκοπώντας το επιτελεσθέν από την Φ.Ε. έργο σε παιδευτικό – εκπαιδευτικό επίπεδο, με κορυφαίες στιγμές την ίδρυση νέων Αρσακείων Σχολείων (Ιωαννίνων και Τιράνων) και την εκ βάθρων επέκταση υπαρχόντων Αρσακείων (Θεσσαλονίκης και Πάτρας), αλλά και τον όγκο των επιτευγμάτων σε επίπεδο κτηριακών υποδομών, εξοπλισμού και πολύπλευρου εκπαιδευτικού εκσυγχρονισμού των Αρσακείων Σχολείων, αισθάνομαι ότι με αξίωσε ο Θεός να συμβάλω στην παιδεία τής πα- τρίδας μου με σημαντικό έργο που ξεπερνάει τον χρόνο. Τα Αρσάκεια Σχολεία με συντονισμένες προσπάθειες πολλών ανθρώπων, από τα μεσολαβήσαντα Διοικητικά Συμβούλια, από τους επικεφαλής των εκπαιδευτικών και των διοικητικών δομών, κατ’ εξοχήν από τους εκπαι- δευτικούς των Αρσακείων Σχολείων, αλλά και από την Τεχνική Υπηρεσία, την Συμβουλευτική Υπηρεσία και τα στελέχη τού εργατοτεχνικού και βοηθητικού προσωπικού, όλοι μαζί συμβάλαμε στο «θαύμα» τής ραγδαίας ανά- πτυξης τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και των Αρσακείων Σχολείων σε ευνοϊκούς αλλά και δύσκολους καιρούς·

12 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ένα «θαύμα» που θυμίζει περιόδους επιβλητικής παιδευτικής παρουσίας των Αρσακείων Σχολείων σε παλαιότε- ρες εποχές. Όλοι όσοι συνέβαλαν σε αυτή την αλματώδη ανάπτυξη των Αρσακείων δικαιούνται να αισθάνονται περήφανοι ότι θωράκισαν την Ελλάδα με πολλές χιλιάδες νέων κοριτσιών και αγοριών, καταρτισμένων με στέ- ρεη γνώση, ήθος και πνευματική συγκρότηση, αποφοίτων οι οποίοι αναδείχθηκαν σε καίριες ηγετικές, επιστημο- νικές, διοικητικές, οικονομικές και άλλες θέσεις τής ελληνικής κοινωνίας. Στην τριακονταπενταετία που πέρασε –και παρά τα τελευταία χρόνια τής μεγάλης οικονομικής κρίσης καθώς και παρά το δεινό πλήγμα τής πανδημίας– τα Αρσάκεια Σχολεία γνώρισαν πρωτόγνωρη άνθηση και ανέπτυξαν αξιοθαύμαστους μηχανισμούς προσαρμογής στις ραγδαία εξελισσόμενες εκπαιδευτικές ανάγκες τής εποχής. Είναι άξιο ιδιαίτερης μνείας ότι Σχολεία όπως τα Αρσάκεια, που χαρακτηρίζονται ενίοτε (όχι άνευ σκοπιμότητας) «συ- ντηρητικά Σχολεία», βρίσκονται συνεχώς στην πρωτοπορία, είτε σε εκπαιδευτικά τολμήματα είτε σε μεγάλης έκτα- σης τεχνολογικό εκσυγχρονισμό είτε με πρωτοβουλίες που ξεκινούν από τα Αρσάκεια για να υιοθετηθούν ευρύ- τερα στην Εκπαίδευση ή στην Παιδεία, όπως οι ρητορικοί αγώνες ή το μαθητικό θέατρο ή τα μαθητικά συνέδρια ή το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο τής Στοάς τού Βιβλίου ή το πρότυπο δίγλωσσο σχολείο τού Αρσακείου Ελληνοαλ- βανικού Κολεγίου Τιράνων. Καθένα από αυτά αποτελεί μέρος μόνο τής ευρύτερης προσφοράς που ξεχωρίζει την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τα Αρσάκεια Σχολεία από κάθε άλλον εκπαιδευτικό οργανισμό. Συχνά γίνεται λόγος για την ανάγκη και την αξία τού εκσυγχρονισμού σε φορείς που συνδέονται με την Παιδεία στην Ελλάδα. Αυτόν τον εκσυγχρονισμό, όχι ως «λόγια» και διακηρύξεις αλλά ως ιδεολογία και πράξη, πραγμά- τωσε η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία τα τελευταία 35 χρόνια στα οποία αναφερόμαστε εδώ. Εκπλήσσουν κάθε κα- λόπιστο κριτή τα άλματα που έγιναν στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, στον εκπαιδευτικό εξοπλισμό, στις κτη- ριακές εγκαταστάσεις, αλλά και στον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτικών και των παιδευτικών διαδικασιών που είναι και η «καρδιά» τής Εκπαίδευσης. Δεν είναι μόνο δηλαδή η πλήρης υποδειγματική μηχανογράφηση όλων των υπηρεσιών διοίκησης (όπως η κεντρική διοίκηση, οι γραμματείες σχολείων, οι υποστηρικτικές υπηρεσίες, η τεχνική υπηρεσία, τα γραφεία κίνησης), αλλά και οι διευκολύνσεις των γονέων μέσω ηλεκτρονικών προγραμμά- των (συνεχούς, έγκαιρης ενημέρωσης επί ποικίλων θεμάτων που αφορούν στο σχολείο και στους μαθητές μας, άμεσου ελέγχου και διεκπεραίωσης των οικονομικών υποχρεώσεων και άλλων σχολικών διαδικασιών) που χαρακτηρίζουν τον εκσυγχρονισμό. Συνεχώς εκσυγχρονίζεται ο μηχανικός και ο εκπαιδευτικός εξοπλισμός των Αρσακείων Σχολείων βάσει των οικολογικών απαιτήσεων και τής εξέλιξης των μορφών διδασκαλίας (εφοδια- σμός των τάξεων με διαδραστικούς πίνακες, εξελιγμένα εργαστήρια Φυσικών επιστημών και ηλεκτρονικών υπο- λογιστών, ψηφιακό διδακτικό υλικό προς χρήση μαθητών και εκπαιδευτικών από το πρωτοποριακό Ψηφιακό Αρσάκειο κ.ά.). Η επιτυχία τής αρσακειακής τηλεκπαίδευσης, που επέβαλε αιφνιδίως λ.χ. η πανδημία, απέδειξε και την ανάγκη και τα καλά στην πράξη αποτελέσματα αυτού τού εκσυγχρονισμού. Η Φ.Ε. δεν είναι κερδοσκοπικό σχολείο. Δεν είναι εκπαιδευτική επιχείρηση από ιδιοκτήτες που αποσκοπούν στην αποκόμιση κερδών –χωρίς αυτό να είναι μεμπτό. Η Φ.Ε. ενσαρκώνει από την ίδρυσή της την ιδέα τής προ- σφοράς στην πατρίδα μας ποιοτικής παιδείας σε νέους και νέες (7.000 μαθητές με ετησίως 450 αποφοίτους) που αποτελούν δυναμικά στελέχη τής ελληνικής κοινωνίας. Έτσι, από την σύστασή της διοικείται από ένα δωδεκαμε- λές Δ.Σ. τού οποίου σήμερα τα εννέα (9) μέλη είναι πανεπιστημιακοί καθηγητές, ένα (1) ανώτατο εκπαιδευτικό στέλεχος και δύο (2) ανώτατοι νομικοί. Αυτό είναι κάτι μοναδικό για έναν ιδιωτικό εκπαιδευτικό οργανισμό, αλλά συνυφασμένο με την ιστορία τής Φ.Ε. Αυτή η σύνθεση τού Δ.Σ. –σε συνδυασμό με το ότι τα μέλη του ήταν και είναι από τής ιδρύσεως τής Φ.Ε. «ἐπὶ τιμῇ», ήτοι άνευ οικονομικών αποδοχών, με μόνο κίνητρο την στράτευση στην επίτευξη των παιδευτικών σκοπών τής Φ.Ε.– δείχνει και την διαφορετική νοοτροπία διοικήσεως αλλά, κυ- ρίως, την σύλληψη και την ικανότητα προσαρμογής τής εκπαίδευσης στις απαιτήσεις των καιρών από ανθρώπους που γνωρίζουν και ζουν τα θέματα τής παιδείας. Επίσης, αυτή η σύνθεση τού Δ.Σ. επηρεάζει, όπως είναι φυσικό, και την λήψη καίριων αποφάσεων, όπως ήταν λ.χ. η απόφαση να μη κλείσει κανένα Σχολείο και να μη απολυθεί κανένας εκπαιδευτικός των Αρσακείων κατά την κρίσιμη περίοδο τής οικονομικής κρίσεως, προχωρώντας σε άλ-

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13 λες πρόσφορες λύσεις, όπως είναι η διεύρυνση τού σχολικού χρόνου. Πρέπει να εξαρθεί το θεσμικό γεγονός ότι το Δ.Σ. εκλέγεται κάθε τριετία από τους Εταίρους τής Φ.Ε., οι οποίοι απαρτίζουν την Γενική Συνέλευση τής Φ.Ε. Το σώμα των εταίρων συνίστατο και συνίσταται πάντοτε από εκλεκτά μέλη τής ελληνικής κοινωνίας, από επιστή- μονες διαφόρου ηλικίας και ποικίλων ειδικοτήτων (ακαδημαϊκούς, πανεπιστημιακούς καθηγητές, εκπαιδευτικούς, νομικούς, οικονομολόγους, πρώην διακεκριμένα μέλη τού διδακτικού προσωπικού των Αρσακείων, αποφοίτους των Αρσακείων και άλλους), οι οποίοι εκλέγονται τιμητικά και ενισχύουν ποικιλοτρόπως το έργο των Αρσακείων Σχολείων (με ομιλίες και συμβουλευτικό έργο στους μαθητές μας, επικουρία στην αντιμετώπιση θεμάτων που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις κ.ά.). Για να υπάρχει μια έννοια μεγέθους τής Φ.Ε. και τού εύρους των Αρσακείων Σχολείων με ό,τι αυτό σημαίνει για την διοίκηση και την λειτουργία αυτών των Σχολείων, πρέπει να λεχθεί ότι τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια είναι τα μεγαλύτερα Σχολεία στην Ελλάδα. Αποτελούνται από πέντε (5) σχολικά συγκροτήματα (Ψυχικού, Εκάλης, Θεσ- σαλονίκης, Πάτρας, Ιωαννίνων, Τιράνων) με 7.200 μαθητές. Απαρτίζονται από 36 σχολικές μονάδες (9 Νηπιαγω- γεία, 10 Δημοτικά, 8 Γυμνάσια και 9 Λύκεια) που συνιστούν συνολικά 327 σχολικά τμήματα (τάξεις). Το διδακτικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων που διδάσκει στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία ανέρχεται σε 800 εκπαιδευ- τικούς (για όλες τις βαθμίδες). Όλες οι λοιπές λειτουργίες των Σχολείων καλύπτονται από 160 διοικητικούς υπαλ- λήλους (συμπεριλαμβανομένων και των Γραμματειών των Σχολείων) και 280 εργαζομένους (εργατοτεχνίτες, προσωπικό καθαριότητας, συνοδούς σχολικών αυτοκινήτων). Όπως είναι φανερό, πρόκειται για έναν ιδιαίτερα μεγάλο εκπαιδευτικό οργανισμό, τού οποίου οι ανελαστικές δαπάνες μισθοδοσίας όλων των εργαζομένων κα- λύπτουν σχεδόν τα 4/5 τού Προϋπολογισμού. Για να διασφαλίζεται η μεγάλη ευθύνη τού Δ.Σ. με άμεση παρα- κολούθηση τής καταστάσεως, εκτός από την αυξημένη προσπάθεια τής Διοίκησης για την διαχείριση των οικο- νομικών τής Φ.Ε. με διαρκή έλεγχο (από την Επιτροπή Οικονομικών) και διαφάνεια (διενέργεια διαγωνισμών κ.λπ.), καθιερώθηκε από το Δ.Σ και ο ετήσιος έλεγχος τής διαχείρισης των οικονομικών τής Εταιρείας από ορκω- τούς ελεγκτές. Το πόρισμα των ελεγκτών περιέρχεται στην Εξελεγκτική Επιτροπή τής Φ.Ε. και γνωστοποιείται στην ετήσια Απολογιστική Γενική Συνέλευση των Εταίρων, στην οποία το Δ.Σ. παρουσιάζει τον Απολογισμό και τον Προϋπολογισμό κάθε έτος προς συζήτηση και έγκριση. Αυτό το οποίο έχει εξασφαλίσει σημαντικά υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στα Αρσάκεια είναι, μεταξύ άλλων, η εκπαιδευτική τους πυραμίδα που λειτουργεί θεσμικά: Δ.Σ. – Εποπτεία – Συντονιστές μαθημάτων – Διευθυντές / Υποδιευθυντές – εκπαιδευτικοί. Από την 10ετία τού ’90 καθιερώσαμε να γίνεται επιλογή των προσλαμβανομέ- νων εκπαιδευτικών με αυστηρά κριτήρια (βαθμό πτυχίου, μεταπτυχιακές σπουδές, επαγγελματική εμπειρία) και με συνέντευξη (το ίδιο και για τους διοικητικούς υπαλλήλους). Αυξήσαμε σημαντικά τον σχολικό χρόνο, ώστε να εξασφαλισθεί ο απαιτούμενος χρόνος για εμβάθυνση και πρόσθετα διδακτικά και πολιτισμικά αντικείμενα με έμ- φαση στην γλώσσα, στα μαθηματικά και στις ξένες γλώσσες (στις ξένες γλώσσες οι μαθητές μας στο Γυμνάσιο και στις πρώτες τάξεις τού Λυκείου αποκτούν τα διπλώματα και τις πιστοποιήσεις που παρέχονται από έγκυρα εξωτερικά εξεταστικά κέντρα). Οργανώνουμε ημερίδες επιμορφώσεως των εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτή- των και μαθητικά συνέδρια για τους μαθητές μας. Αποτέλεσμα: σταθερά κάθε χρόνο άνω τού 95% των αποφοί- των μας εισάγεται στα πανεπιστήμια. Επειδή πλέον το διαδίκτυο, ως πηγή και μέσο ενημέρωσης, παίζει αποφασιστικό ρόλο και στα θέματα τής Εκ- παίδευσης, η Φ.Ε. έχει οργανώσει έναν εντυπωσιακό στην σύνθεσή του ιστότοπο, όπου αναρτώνται πλούσιο ενημερωτικό υλικό για γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές, αποφοίτους και ενδιαφερομένους, καθώς και σημαντικός αριθμός επιλεγμένων δραστηριοτήτων όλων των Αρσακείων Σχολείων μαζί με πλήθος ανανεουμένων εκπαι- δευτικών ειδήσεων για θέματα τής Φ.Ε. Μια απλή αναδρομή σε αυτόν τον ιστότοπο πείθει αμέσως για το εκπαι- δευτικό, το παιδευτικό, το πολιτισμικό και το ευρύτερο πνευματικό και κοινωνικό έργο που επιτελείται στην με- γάλη οικογένεια τής Αρσακειακής Κοινότητας. Συνειδητοποιεί ο επισκέπτης τού ιστοτόπου ότι πρόκειται για μια Εκπαιδευτική Κοινότητα που ξεκινάει από την Πάτρα, κυριαρχεί στην αρσακειακή ναυαρχίδα των Αθηνών, για να

14 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ περάσει στην Ήπειρο με το Αρσάκειο των Ιωαννίνων, να κορυφωθεί με τα Αρσάκεια Θεσσαλονίκης και να κατα- λήξει στο εξωτερικό με το Αρσάκειο Τιράνων. Αυτό που πρέπει να παρατηρηθεί είναι ότι το κοινό απαιτητικό και διευρυμένο πρόγραμμα και το αρσακειακό πνεύμα διήκουν όλα τα Αρσάκεια και τα ενώνουν, αλλά συγχρόνως κάθε ένα από αυτά, και ως συγκρότημα και ως βαθμίδα και ως σχολική μονάδα, έχει την προσωπικότητά του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Ο βραχύς αυτός Πρόλογος δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να καλύψει για μια χρονική περίοδο 35 συναπτών ετών την φυσιογνωμία και την δράση ενός μεγάλου εκπαιδευτικού οργανισμού όπως είναι η Φ.Ε. με το μέγεθος που συνιστούν τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία της και με το πολυδιάστατο διοικητικό, εκπαιδευτικό, εργατοτε- χνικό προσωπικό και τις Υπηρεσίες που απαιτούνται για να λειτουργήσει αυτός ο Οργανισμός. Εδώ αναφερθή- καμε σε πτυχές μόνο τής αλματώδους ανάπτυξης και τού όλου έργου τής Φ.Ε. και των Σχολείων της. Ακολουθεί μια Εισαγωγή όπου διά βραχυτάτων προσεγγίζεται το έργο αυτό με αναφορά στα 16 κεφάλαια αυτού τού βιβλί- ου. Από την Εισαγωγή ο αναγνώστης θα μορφώσει μια αδρή εικόνα τής εκπαιδευτικής δομής και δράσης των Αρσακείων Σχολείων τα 35 αυτά χρόνια, ώστε να προχωρήσει μετά στην ανάγνωση των συνοπτικών εξ ανάγκης κεφαλαίων που αποτελούν και τον απολογισμό τής Φ.Ε. για την χρονική περίοδο τής νεότερης λειτουργίας της. Ο αναγνώστης αυτών των γραμμών ας μη ξεχάσει πως ό,τι θα διαπιστώσει ότι έχει επιτευχθεί αυτά τα χρόνια προέρχεται από το κύρος και την στήριξη των εκλεκτών Εταίρων τής Φ.Ε., από την ανιδιοτελή αφοσίωση των προσώπων των Διοικητικών Συμβουλίων που διαμόρφωσαν το πνεύμα και την γενική κατεύθυνση των Αρσα- κείων Σχολείων, από το (πολύ περιορισμένο συγκριτικά) διοικητικό προσωπικό που πλαισίωσε όλα αυτά τα χρόνια τα Δ.Σ., αλλά πάνω από όλα από το εκπαιδευτικό δυναμικό όλων των βαθμίδων των Αρσακείων Σχολεί- ων, το οποίο σήκωσε το βάρος των απαιτήσεων μιας ποιοτικής εκπαίδευσης, στηριγμένης στην γνώση και την αγωγή. Όχι μόνο ο γράφων, ως πρόεδρος όλων των Διοικητικών Συμβουλίων αυτής τής 35ετίας, γνωρίζει και αναγνωρίζει στις γραμμές αυτές την προσφορά των ανθρώπων τής Φ.Ε., αλλά η ελληνική κοινωνία και η πατρίδα μας γενικότερα οφείλει να εκτιμήσει, να αναγνωρίσει και να ευγνωμονεί όλους όσοι στο πλαίσιο τής Φ.Ε. συνέ- βαλαν σε αυτή την πολύτιμη διαχρονικά για το έθνος μας προσφορά ποιοτικής ελληνικής παιδείας σε Ελληνό- πουλα, τα οποία –ας σημειωθεί αυτό– για όλη την ιστορική διαδρομή των Αρσακείων Σχολείων φθάνουν περί- που τις 300.000 μαθητριών και μαθητών. ******** Για την συγγραφή, την επεξεργασία και την συγκρότηση τού μετά χείρας έργου εργάστηκαν πολλά στελέχη τής Φ.Ε. δίνοντας πληροφορίες, συντάσσοντας επιμέρους ενότητες και βοηθώντας ποικιλοτρόπως. Κύρια πηγή σύνταξης τού παρόντος έργου υπήρξαν τα πολυάριθμα δημοσιεύματα όλων αυτών των χρόνων, τα οποία εκδό- θηκαν κατά καιρούς προς ενημέρωση των ενδιαφερομένων, γονέων και μαθητών πρωτίστως, αλλά και τού ευ- ρύτερου κοινού. Παράλληλα ελήφθησαν υπ’ όψιν και άλλα δημοσιεύματα επετειακά ή ειδικού περιεχομένου ή οποιασδήποτε συνάφειας προς την δράση τής Φ.Ε. και των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων. Εκπλήσσει η Βι- βλιογραφία που παρέχεται στον οικείο χώρο, πολύτιμη και για τον αναγνώστη τού τόμου. Το περιεχόμενο αυτού τού τόμου είναι εκ των πραγμάτων διττό: περιλαμβάνει ένα εκτενές εκπαιδευτικό μέρος και ένα υπό ευρύτερη έννοια διοικητικό. Στο εκπαιδευτικό το κύριο βάρος τής σύνταξης ανέλαβαν η Επόπτρια των Σχολείων κ. Βασιλική Παπαπέτρου-Μουρσελά, ο Συντονιστής Φιλολογικών μαθημάτων κ. Ιωάννης Χριστό- πουλος, καθώς και η Συντονίστρια Φιλολογικών μαθημάτων κ. Καλλιόπη Αυγουστίνου, η αναπληρώτρια Επό- πτρια, Συντονίστρια Μαθηματικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Σοφία Σταθοπούλου και η Συντονίστρια Ελλη- νικών και Ιστορίας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Αθηνά Μακροπόδη. Στα στελέχη αυτά των Αρσακείων Σχολεί- ων εκφράζω εκ μέρους τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. θερμές ευχαριστίες για την πρόσθετη και ουσιαστική αυτή συμβολή τους και την προσφορά τους στα Αρσάκεια που ξεπερνάει τον χρόνο. Στην σύνταξη κειμένων ή στην παροχή βα- σικών πληροφοριών τού εκπαιδευτικού μέρους βοήθησαν οι Συντονιστές μαθημάτων κ. Παναγιώτης Λιναρδάκης, Δημήτρης Κλαυδιανός, Άννα Τζώρτζη, Νεκτάριος Καλλιάς, Ασπασία Κοντογιάννη, Μαρία Δαφνή, Παρθενόπη Γε-

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15 ωργακέλλου, Γεωργία Κουτσογιάννη, Χρύσα Παπουτσάκη, Βασιλική Κοντού, Αργυρώ Γκόγκα, Χριστίνα Βαρσάμη. Όπου χρειάστηκε ειδική βοήθεια για το περιεχόμενο τού τόμου (Νηπιαγωγεία και περιφερειακά Αρσάκεια) ήλθαν αρωγοί οι διευθυντές των Σχολείων μας. Αναφέρομαι στις κ. Αναστασία Νικολοπούλου και Αικατερίνη Ζαγκανά (για τα Νηπιαγωγεία Αθηνών), κ. Αικατερίνη Ιωακειμίδου, Άννα Σγουρού, Αθανάσιο Νευροκοπλή, Θεοδώρα Κων- σταντινίδου, Βασιλική Πάχτα (για τα Αρσάκεια Θεσσαλονίκης), κ. Εμμανουήλ Πετράκη, Δημήτρη Βλαχοδημητρό- πουλο, Μαρία Τουλιάτου, Αλεξία Κατριμπούζα (για τα Αρσάκεια Πατρών), κ. Παύλο Μαυρόγιαννη, Αικατερίνη Τάτση, Ελένη Παπανικολάου (για τα Αρσάκεια Ιωαννίνων) και κ. Νίκο Φραντζή (για το Αρσάκειο Τιράνων). Κείμενα έδωσαν και βοήθησαν επίσης ποικιλοτρόπως οι διευθύντριες κ. Ευδοκία Γιαννικοπούλου, Νέλλη Παππά και Ευ- θαλία Ταμπακάκη και οι πρώην διευθύντριες κ. Ελένη Αγγελοπούλου, Αικατερίνη Κούλη-Καβουκλή, Σαπφώ Μα- ζαράκη, Νίκη Ρίζου και Φωτεινή Παγώνη. Σημαντικά βοήθησαν και οι εκπαιδευτικοί μας κ. Φρόσω Παππά, Ευάγ- γελος Κατσιναβάκης, Μαρία Βαϊάννη, Μαριλένα Καραμπατέα, Καλλιόπη Λαμπρινουδάκη, Θεόδωρος Σπανός και Αντώνιος Στρατούδης. Σε όλους αυτούς τους εκπαιδευτικούς των Αρσακείων που ανέφερα εδώ ονομαστικά εκ- φράζω ειλικρινείς εγκάρδιες ευχαριστίες για μία πρόσθετη ουσιαστική προσφορά τους στην σύνθεση αυτού τού τόμου παράλληλα προς το εκπαιδευτικό τους έργο. Στο περιεχόμενο τού τόμου που αναφέρεται στην διοικητική οργάνωση και γενικότερα στην δημιουργία υπο- δομών και τεχνικών εγκαταστάσεων ο Γενικός Διευθυντής κ. Βασίλης Χρυσανθακόπουλος και ως εκ τού αντικει- μένου ευθύνης τους και των ειδικών γνώσεών τους σημαντικά και ουσιαστικά βοήθησαν για θέματά τους οι κ. Γιάννης Λεοντόπουλος, Δημήτρης Μόντινος, Μανόλης Βαμβακάς και Γιώργος Τράπαλης. Συνεπικούρησαν οι Βα- σίλης Ρουφαγάλης, Γιάννα Πανουσάκη, Μαρία Σιμσιρή και Παναγιώτης Καραούζας. Ένα τέτοιο εκτενές και πολύπλευρο στο περιεχόμενο και στην σύνθεσή του έργο, με συνεχείς αναφορές στην πολύπλευρη δραστηριότητα τής Φ.Ε. και των Αρσακείων Σχολείων τα τελευταία 35 χρόνια και διαναφορές στα κεφάλαια τού βιβλίου, μαζί με εκτεταμένη φωτογραφική τεκμηρίωση, απαιτεί και γνώση και αφοσίωση και ικα- νότητα των ανθρώπων που επιμελήθηκαν την έκδοση. Αυτοί είναι οι συνεργάτιδές μου Λίντα Βολτή και Μικέλα Βλαβιανού προς τις οποίες εκφράζω και από την θέση αυτή τα συγχαρητήρια και τις ευχαριστίες μου. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζονται επίσης στην κ. Μαίρη Τσιβεριώτου-Ρωμανού, η οποία ως Αρσακειάδα η ίδια, με γνώση, πείρα και ευαισθησία διετήρησε εκδοτικά την ποιότητα έκδοσης τού μνημειακού τόμου τής Φ.Ε. για τα 160 χρόνια, που απετέλεσε ξεχωριστό επίτευγμα τού θαυμαστή τού έργου των Αρσακείων Σχολείων, αειμνήστου Γιώργου Τσιβεριώτη. Ανάλογες ευχαριστίες απευθύνουμε και στον ακάματο Μύρωνα Ρωμανό, με σπάνια ευαισθησία και γνώση λεπτών εκδοτικών θεμάτων. Τέλος, είναι αυτονόητο πως οτιδήποτε γίνεται ως δραστηριότητα τής Φ.Ε. σε όλη την έκταση και σε όλα τα επί- πεδα τελεί εις γνώσιν και εκτελείται με την έγκριση και την στήριξη, όπου και όπως χρειάζεται, όλων των μελών τού Διοικητικού Συμβουλίου. Τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς για την εμπιστοσύνη τους. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τα μέλη τού Δ.Σ. κ. Ιωάννη Παρασκευόπουλο, κ. Σωτήρη Γκλαβά και κ. Βασίλειο Λαμπρινουδάκη που χρειάστηκε να βοηθήσουν σε μερικές ειδικές δραστηριότητες τής αρσακειακής εκπαίδευσης και στην αποτύπωσή τους στον παρόντα τόμο. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης

Εισαγωγή

Η αλματώδης ανάπτυξη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Το 1987 είναι χρονολογία ορόσημο μιας νέας αναπτυξιακής πορείας των Αρσακείων. Το νέο Διοικητικό Συμβού- λιο τής Εταιρείας αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να δώσει νέα ώθηση στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία: στην ποι- ότητα τής εκπαίδευσης, στις υλικοτεχνικές δομές, στον εκσυγχρονισμό τής Διοίκησης, στο ανθρώπινο δυναμικό. Είναι χαρακτηριστικό λ.χ. ότι κατά την 15ετία 2001-2016 το συνολικό εμβαδόν των σχολικών κτηρίων αυξήθηκε κατά 50% περίπου, δηλαδή από 50.000 τ.μ. σε 75.000 τ.μ., με την κατασκευή των νέων σχολικών μονάδων (τής Πάτρας, των Ιωαννίνων και των Τιράνων), καθώς και την συμπλήρωση των υπαρχόντων με νέα κτήρια. Σχετικά με τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και την ασφάλεια: ñ Όλα τα κτήρια, παλαιά και νεότερα, εκσυγχρονίστηκαν και αναβαθμίστηκαν έτσι, ώστε να πληρούν τις πλέον σύγ- χρονες προδιαγραφές για την διδασκαλία και την ασφάλεια των μαθητών. ñ Για όλα τα κτήρια εκπονήθηκαν μελέτες ενεργητικής και παθητικής πυροπροστασίας, κατασκευάστηκαν δίκτυα πυρόσβεσης και λοιπές εγκαταστάσεις και εκδόθηκαν πιστοποιητικά πυροπροστασίας. ñ Όλα τα σχολικά συγκροτήματα, κατόπιν των απαιτουμένων μελετών, κατασκευών και εξοπλισμού, εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑμΕΑ) σε όλους τούς χώρους τους. ñ Όλα τα σχολικά κτήρια τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έχουν πιστοποίηση από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποί- ησης (ΕΟΠΠΕΠ). ñ Για την ασφάλεια και την υγεία μαθητών και εργαζομένων έχουν οριστεί Τεχνικός Ασφαλείας και Ιατρός Εργασίας σε όλα τα σχολικά συγκροτήματα. ñ Κατόπιν διενέργειας διαγωνισμού ασφαλίζονται σε ετήσια βάση όλα τα κτηριακά συγκροτήματα των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων και τού Αρσακείου Ελληνοαλβανικού Κολεγίου Τιράνων, το κτήριο τής Διοικήσεως και το Αρσάκειο Μέγαρο, ο εξοπλισμός και το λοιπό τους περιεχόμενο έναντι κινδύνων πυρός, σεισμού, περιουσίας και αστικής ευθύνης. 1. Νέες σχολικές μονάδες και υποδομές ñ 1989-1997. Ίδρυση Λυκείου, Δημοτικού και Νηπιαγωγείου και δημιουργία ενός πλήρους (όλων των βαθμίδων) Αρσακείου στην Θεσσαλονίκη. ñ 1991. Τα ΓραφείαΔιοικήσεως τής Φ.Ε. μεταφέρονται από το κεντρικό Αρσάκειο Μέγαρο στο ανακαινισμένο για τον σκοπό αυτό ιδιόκτητο κτήριο επί τής οδού Κοκκώνη στο Π. Ψυχικό, απέναντι από τα Αρσάκεια Σχολεία Ψυχι- κού. ñ 1998. Τιμώντας την μνήμη τού ευεργέτη των Σχολείων Αποστόλου Αρσάκη, ιδρύεται το πρώτο Αρσάκειο εκτός ελλαδικού χώρου: το Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων, ένα μεγάλο και πλήρες σχολικό συγκρότημα με 900 μαθητές σήμερα. ñ Στην Θεσσαλονίκη η μέχρι το 1982 απλή Οικοκυρική Σχολή μετατράπηκε σε ένα πλήρες σχολικό συγκρότημα περιλαμβάνον Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο. ñ 2004. Ιδρύονται οι νέες ιδιόκτητες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις των Αρσακείων Σχολείων Πατρών, στο Πλατάνι, με ένα πλήρες σχολικό συγκρότημα, σημείο αναφοράς για την Πάτρα. ñ 2009. Ιδρύεται νέο πλήρες σχολικό συγκρότημα (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο) στα Ιωάννινα, ένα χρόνιο αίτημα των Ηπειρωτών στην μνήμη τού Αρσάκη. ñ 2011. Ιδρύεται Νηπιαγωγείο και στο συγκρότημα των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, το καλύτερο σε εγκαταστάσεις Νηπιαγωγείο των Αρσακείων.

18 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 2. Η νέα φυσιογνωμία των Αρσακείων Σχολείων Από το 1987 μέχρι σήμερα τα Σχολεία τού Ψυχικού και τής Εκάλης και, ακολούθως, όλα τα Σχολεία τής Φιλεκ- παιδευτικής Εταιρείας ενίσχυσαν τους δύο πυλώνες στους οποίους βασίζεται η ιδιαίτερη προσφορά τους στην ελλη- νική κοινωνία: τον πυλώνα τής πολύπλευρης επιστημονικής γνώσης και τον πυλώνα τής ποιοτικής πολιτιστικής δη- μιουργίας. Ως εκ τού σκοπού τής ίδρυσής τους, ως επιλογή τής Διοίκησης και ως υποχρέωση τής ιστορικής διαδρο- μής τους, τα Αρσάκεια Σχολεία είναι βαθύτατα ελληνικά, αλλά και σύγχρονα και ευρωπαϊκά. Είναι, πάνω απ’ όλα και ομολογημένα, «Σχολεία αξιών», που συνδυάζουν παιδευτικά την παράδοση και την καινοτομία, την θεωρία και την πράξη, την αξία τού ατόμου και τού κοινωνικού συνόλου. 3. Γνώση και αγωγή στα Αρσάκεια Σχολεία Γνώση και αγωγή είναι το δίπολο τής ανθρωπιστικής παιδείας που, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση τής εξε- λιγμένης εκπαιδευτικής τεχνολογίας, διατηρεί τα Σχολεία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στην εκπαιδευτική πρωτο- πορία. H ουσιαστική και ποιοτική παιδεία που παρέχουν στους μαθητές τους τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία απο- τιμάται μέσα από τις γενιές των αποφοίτων τους, οι οποίοι προσφέρουν στην κοινωνία όχι μόνο με τις στέρεες γνώ- σεις τους αλλά και με την υπευθυνότητα, την αξιοπρέπεια, την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη που διδάχθηκαν στα σχολικά τους χρόνια. 4. Σχεδιασμός, οργάνωση και υποστήριξη τού εκπαιδευτικού έργου Για τον συντονισμό τού εκπαιδευτικού έργου σε έναν τεράστιο εκπαιδευτικό οργανισμό όπως τα Αρσάκεια – Τοσί- τσεια Σχολεία, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία έχει συγκροτήσει ειδική υπηρεσία, την Εποπτεία των Αρσακείων – Τοσι- τσείων Σχολείων. Ο εκάστοτε Επόπτης των Σχολείων κατευθύνει και συντονίζει την εκπαιδευτική και την παιδευτική εν γένει δραστηριότητα των Σχολείων, συνεπικουρούμενος από τους Συντονιστές ειδικοτήτων Πρωτοβάθμιας και Δευ- τεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τα μαθήματα τής Γλώσσας, των Μαθηματικών, των Φυσικών Μαθημάτων, τής Πλη- ροφορικής, τής Φυσικής Αγωγής, των Ξένων Γλωσσών, τής Μουσικής και για το Ψηφιακό Σχολείο e-arsakeio. Το εκ- παιδευτικό έργο των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων υποστηρίζεται από την Συμβουλευτική-Ψυχολογική Υπηρε- σία και Υπηρεσία Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, την Υπηρεσία Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων και από την Υπηρεσία Απογευματινών Ομίλων. 5. Ο μαθητής των Αρσακείων μέλος τής κοινωνίας Η έμφαση που δίνουν τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία στην ανθρωπιστική αγωγή αποσκοπεί στην καλλιέργεια τής ψυχικής συγκρότησης των μαθητών: να ανακαλύψουν και να ενδυναμώσουν τον ατομικό τους χαρακτήρα, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Από τα πρώτα σχολικά τους χρόνια οι μαθητές χτίζουν την προσωπικότητά τους συμμετέχοντας, με οργανωμένες από τα Σχολεία εκδηλώσεις, στην ζωή τής πόλης. Παράλληλα, σε όλη την διάρκεια τής σχολικής τους ζωής, τα Σχολεία υλοποιούν προγράμματα και δράσεις για την κοινωνική και την ψυχοσυναισθη- ματική τους ωρίμαση και για την ευαισθητοποίησή τους σε κοινωνικά θέματα και προβλήματα, ώστε ήδη από την εφηβική τους ηλικία να συμμετέχουν στην πνευματική και την πολιτιστική δραστηριότητα τής χώρας αλλά και σε εθελοντικές και φιλανθρωπικές δράσεις. 6. Ο μαθητής των Αρσακείων πολίτης τού κόσμου Ο παιδευτικός προσανατολισμός προς τον οποίο στρέφεται η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τα Αρσάκεια Σχολεία είναι η ελληνοευρωπαϊκή παιδεία: η τόνωση τής ελληνικότητας από την μία, ώστε να διασφαλισθεί η ιδιαίτερη ιστο- ρική και πολιτισμική φυσιογνωμία που φέρουν οι μαθητές ως Έλληνες πολίτες, και ο συνεχής διάλογος και η στενή συνεργασία με αντίστοιχα πρότυπα σχολεία τής Ευρώπης από την άλλη, για την από κοινού αναζήτηση νέων μορ- φών παιδείας και την ουσιαστική συμμετοχή τους στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον τής ενωμένης Ευρώπης. Οι μα-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 19 θητές, γνωρίζοντας επαρκώς δύο ξένες γλώσσες, εκπροσωπούν τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία σε ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα και διαγωνισμούς και αποκτούν εφόδια για να αντεπεξέλθουν στην πολυπλοκότητα και στις απαιτήσεις των ανοικτών κοινωνιών. 7. Ο μαθητής των Αρσακείων στον ψηφιακό κόσμο Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία από το 2010 αναπτύσσει το Ψηφιακό Πρόγραμμα Αρσακείου, στο πλαίσιο τού οποί- ου δημιουργήθηκαν το Ψηφιακό Σχολείο «e-arsakeio», αίθουσες ταμπλετών (tablets), οργανώθηκαν επιμορφώσεις εκπαιδευτικών στην χρήση και την δημιουργία ψηφιακών μαθημάτων κ.ά. Έτσι δίνει τα απαραίτητα εφόδια στον μα- θητή τού 21ου αιώνα, που γεννήθηκε και μεγαλώνει στον νέο ψηφιακό κόσμο, δοθέντος ότι η ψηφιακή γνώση, δι- δασκαλία και επικοινωνία διατρέχουν τον κορμό όλων σχεδόν των κοινωνιών και των κρατών, από τις κυβερνητικές υπηρεσίες μέχρι τις συναλλαγές, την εργασία, την επικοινωνία, την ψυχαγωγία, την εκπαίδευση, την υγεία κ.ά. 8. Απογευματινοί Όμιλοι: Συμπληρωματική μορφή εκπαίδευσης Εκτός από το διευρυμένο ωράριο διδασκαλίας στο πρωινό σχολικό πρόγραμμα, τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία παρέχουν στους μαθητές τους την δυνατότητα να συμμετέχουν σε μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων στο πολυποίκιλο και επιμελώς δομημένο απογευματινό πρόγραμμα των Ομίλων, καθώς και στο Θερινό Πρόγραμμα, μετά την λήξη τού σχολικού έτους. Από το 1989-1990 την οργάνωση και την λειτουργία τού απογευματινού προγράμματος δρα- στηριοτήτων ανέλαβε και ανέπτυξε σε ποικίλους τομείς και σε όλα της τα Σχολεία η ίδια η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, δημιουργώντας ειδική Υπηρεσία, η οποία επιμελείται και το Θερινό Πρόγραμμα. Έτσι, μεταξύ άλλων, διοργανώνο- νται Προγράμματα Πνευματικών, Πολιτιστικών, Επιστημονικών και Αθλητικών Δραστηριοτήτων (Τμήματα Ομαδικών Αθλημάτων, Τμήματα Ατομικών Αγωνισμάτων, Τμήματα Χορού, Ρητορικοί Όμιλοι, Όμιλοι Δημιουργικής Σκέψης/Δη- μιουργικής Γραφής, Όμιλοι Θεατρικής Αγωγής, Μουσικοί Όμιλοι – Χορωδίες, Όμιλοι Μουσικών Οργάνων, Όμιλοι Εικαστικών Νηπιαγωγείων και Δημοτικών, Όμιλοι Εκπαιδευτικής Ρομποτικής, Όμιλοι SHTEAM (Science, Humanities, Technology, Engineering, Art, Mathematics), Όμιλοι «Formula 1», Όμιλοι Πειραματικής Φυσικής, Χημείας). 9. Παιδευτική δραστηριότητα: Συνέδρια – Διαγωνισμοί – Αγώνες Παναρσακειακά Μαθητικά Συνέδρια, Διαρσακειακές Συναντήσεις Δημιουργικού Προφορικού Λόγου, Αγώνες Λόγου και Τέχνης, Μαθηματικοί Αγώνες, Ημέρα Φυσικών Επιστημών, Μοντέλο Ηνωμένων Εθνών Αρσακείων – Το- σιτσείων Σχολείων (ATSMUN), Αρσάκειος Δρόμος, Πανελλήνιοι Αγώνες Μαθητικού Θεάτρου: τις δραστηριότητες αυτές διοργανώνουν κάθε χρόνο η Εποπτεία των Σχολείων, οι Συντονιστές ειδικοτήτων, αλλά και οι Διευθύνσεις των Σχολείων, με την συμμετοχή εκπαιδευτικών οι οποίοι, πιστοί στην ιδέα τής αρσακειακής παιδείας, προσφέρουν τον προσωπικό τους χρόνο με κύριο μέλημα τον εκσυγχρονισμό και την συνεχή βελτίωση τής παρεχόμενης παιδείας στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία. 10. Συνεργασίες με πανεπιστήμια και φορείς Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία είναι ένας εκπαιδευτικός οργανισμός με παράδοση σε συνεργασίες με άλλα σχολεία, ελληνικά και ξένα. Σήμερα, χάρη στην ποιότητα τής παιδείας που παρέχουν τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία, αλλά και στο κύρος των μελών τού Δ.Σ. τής Φ.Ε., οι συνεργασίες αυτές έχουν διευρυνθεί με συνδιοργανώσεις ημερίδων και συμμετοχές μαθητών και εκπαιδευτικών σε προγράμματα πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και εκπαιδευτι- κών φορέων καθολικής αποδοχής. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεργασία τής Φ.Ε. με το Κέντρο Ελληνικών Σπου- δών τού Πανεπιστημίου Harvard, με το CERN και άλλα ερευνητικά κέντρα τής κεντρικής Ευρώπης, με τα Πανεπιστή- μια Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Ιωαννίνων, με το Βρετανικό Συμβούλιο και τα Πανεπιστήμια Cambridge και Michigan, το Γαλλικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο Γκαίτε, με το Ερευνητικό Κέντρο Δημόκριτος και το Εθνικό Αστεροσκοπείο, με το Πολιτιστικό Σωματείο «Διάζωμα».

20 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 11. Συμβουλευτικές Υπηρεσίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Το 1988 το Δ.Σ. τής Φ.Ε., με πρόταση τού συμβούλου καθηγητή Ψυχολογίας Ιωάννη Παρασκευόπουλου, ίδρυσε στα Αρσάκεια Σχολεία την Συμβουλευτική-Ψυχολογική Υπηρεσία, η οποία λειτουργεί ως αυτοτελής υπηρεσία. Η Υπηρεσία οργανώθηκε με βάση τις επιστημονικές αρχές τής Ψυχολογίας και τής Συμβουλευτικής των σχολείων και στελεχώθηκε από εκπαιδευτικούς ψυχολόγους των Αρσακείων. Από το 2003 εντάσσεται στην Συμβουλευτική-Ψυ- χολογική Υπηρεσία η Συμβουλευτική Υπηρεσία Σχολικού και Επαγγελματικού Προσανατολισμού με στόχο να ενη- μερώνει τους μαθητές και τους γονείς τους για τις σπουδές στην δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και για την αγορά εργασίας. 12. Οι Βιβλιοθήκες των Αρσακείων Σχολείων Ο θεσμός των Σχολικών Βιβλιοθηκών (που υπήρχαν πρωτοποριακά στα Αρσάκεια Σχολεία ήδη από το 1862) ενι- σχύθηκε την τελευταία 35ετία με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν Βιβλιοθήκες σε όλα τα σχολικά συγκροτήματα τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Όλες οι Βιβλιοθήκες των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων Ψυχικού, Εκάλης, Πά- τρας, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων και Τιράνων λειτουργούν με εξειδικευμένο προσωπικό (βιβλιοθηκονόμους), διαθέ- τουν αναγνωστήριο, παιδικό τμήμα και ηλεκτρονική βιβλιοθήκη και οι κατάλογοί τους είναι ψηφιοποιημένοι και ελεύ- θερα πλέον προσβάσιμοι διαδικτυακά μέσω τού προγράμματος open ΑΒΕΚΤ τού Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. 13. Υποτροφίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία με την ανθρωπιστική στόχευσή τους υπηρετούν μέχρι σήμερα το κύριο εθνικό παιδευτικό όραμα των ιδρυτών τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Η διαχρονικότητα αυτού τού οράματος παραμένει και σήμερα ορατή και στην πολιτική χαμηλών διδάκτρων και την χορήγηση υποτροφιών, ώστε η εκπαίδευση που παρέχεται να είναι προσιτή σε μαθητές ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας ή κοινωνικής προέλευσης. Ιδίως μετά τα πλήγματα τής πρόσφατης οικονομικής κρίσης η Φ.Ε. διεύρυνε τις υποτροφίες σε μεγάλο ύψος ποσού χρημάτων από τον προϋπολογισμό της και σε μεγάλο αριθμό μαθητών που ενισχύονται με αυτές, ώστε να ξεπεραστούν προ- βλήματα αλλά και να αποτελέσουν οι υποτροφίες κίνητρο στην επίδοση των μαθητών. 14. Tο Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Η σημασία τού Αρχείου των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, που ιδρύθηκε το 1989, είναι προφανής. Ένας ελληνικός εκπαιδευτικός οργανισμός που το 2021 αριθμεί 185 χρόνια προσφοράς στην παιδεία –παράλληλα μά- λιστα με το ελληνικό κράτος που το ίδιο έτος γιορτάζει τα 200 χρόνια τής Παλιγγενεσίας του– αποτελεί μοναδική πηγή καταγραφής τής ιστορίας τής ελληνικής εκπαίδευσης. Το Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι ανοιχτό τόσο στους μαθητές των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, οι οποίοι αποκτούν συνείδηση τής ιστορικότητας τού Σχολείου στο οποίο φοιτούν, όσο και σε φοιτητές αλλά και ιστορικούς και ερευνητές τής εκπαίδευσης, οι οποίοι σε αυτό αναζητούν τεκμήρια για την έρευνά τους. Με σκοπό την διάσωση και την ευρύτερη αξιοποίηση των πηγών τού Αρχείου, το 2006 το Δ.Σ. τής Φ.Ε. αποφάσισε την σταδιακή, λόγω τού τεράστιου όγκου, ψηφιοποίησή του, η οποία προχωρεί σταθερά. 15. Στοά τού Βιβλίου – Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Το 1996 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, γιορτάζοντας πανηγυρικά τα 160 χρόνια προσφοράς της στην ελληνική παι- δεία, εγκαινίασε τους νέους χώρους της στο ανακαινισμένο ιστορικό Αρσάκειο Μέγαρο. Τότε το Δ.Σ. τής Φιλεκπαι- δευτικής Εταιρείας τόλμησε την υλοποίηση ενός πρωτοποριακού οράματος: την δημιουργία ενός κέντρου παιδείας και πολιτισμού με την ίδρυση τής Στοάς τού Βιβλίου. Στα 24 χρόνια λειτουργίας της η Στοά τού Βιβλίου, με τις αίθου- σες Λόγου και Τέχνης, φιλοξένησε στους χώρους της τις πιο σημαντικές πολιτιστικές (όπως το Ποιητικό Βήμα) και εκ- παιδευτικές εκδηλώσεις, με έμφαση στις παρουσιάσεις βιβλίων που συνέβαλαν στην πνευματική ζωή τής πόλης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 21 Καίρια πρωτοποριακή παρέμβαση στην διά βίου μάθηση αποτελεί το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο τής Στοάς τού Βι- βλίου. Σε αυτό οργανώθηκαν 38 κύκλοι μαθημάτων με 200 θεματικά αντικείμενα, τα οποία δίδαξαν πάνω από 300 πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές, συγγραφείς και καλλιτέχνες. Τα μαθήματα παρακολούθησαν περισσότερα από 30.000 άτομα ποικίλης μορφώσεως και ηλικίας. Σήμερα το Αρσάκειο Μέγαρο ανακαινίζεται εκ νέου και αποκτά νέα φυσιογνωμία, αφού ολόκληρο το τετράγωνο θα αξιοποιηθεί ως πρότυπο πολιτισμικό και γαστρονομικό εμπορικό κέντρο – πολυχώρος. 16. Διοικητική οργάνωση και λειτουργία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Για την εύρυθμη λειτουργία των 6 σχολικών συγκροτημάτων της (στο Ψυχικό, στην Εκάλη, στην Πάτρα, στην Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα και στα Τίρανα τής Αλβανίας), η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία χρειάστηκε να αναδιοργανώ- σει εκ βάθρων τις διοικητικές της υπηρεσίες έτσι, ώστε σήμερα να διαθέτει ένα καλά οργανωμένο διοικητικό μηχα- νισμό, όχι μόνο κεντρικά, στην Αθήνα, αλλά και σε όλες τις επιμέρους σχολικές μονάδες. Για την οργάνωση ενός σύγχρονου και ευέλικτου διοικητικού μηχανισμού ο Πρόεδρος και το Διοικητικό Συμ- βούλιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, ανταποκρινόμενοι στις προκλήσεις τής νέας εποχής, αναβάθμισαν σταδια- κά όλες τις διοικητικές υπηρεσίες με σκοπό να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στα νέα δεδομένα τής ψηφιακής εποχής. Οι πρωτοβουλίες που ελήφθησαν και το τεράστιο έργο που επιτελέστηκε στην αναδιοργάνωση και στον εκσυγ- χρονισμό τής Διοίκησης περιγράφονται αναλυτικά στο μετά χείρας έργο.



Το Διοικητικό Συμβούλιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κατά το έτος 2021-2022 Πρόεδρος ΓEΩPΓIOΣ MΠAMΠINIΩTHΣ, Καθηγητής Γλωσσολογίας τού Πανεπιστημίου Αθηνών AντιπρόεδροςΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΑΤΕPAKHΣ, επίτιμος Αντιπρόεδρος τού Αρείου Πάγου Γεν. Γραμματέας IΩANNHΣ ΠAPAΣKEYOΠOYΛOΣ, Καθηγητής Ψυχολογίας τού Πανεπιστημίου Αθηνών Σύμβουλοι: ΣΩTHPIOΣ ΓKΛABAΣ, τ. Πρόεδρος Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΔHMHTPIOΣ HΣAΪAΣ, Καθηγητής Aρχιτεκτονικής τού Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής Γλωσσολογίας τού Πανεπιστημίου Αθηνών ΔHMHTPIOΣ KOPPEΣ, Καθηγητής τής Ιατρικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών BAΣIΛEIOΣ ΛAMΠPINOYΔAKHΣ, Καθηγητής Αρχαιολογίας τού Πανεπιστημίου Αθηνών ΔIKAIOΣ ΛEBAKOΣ, τ. Γενικός Διευθυντής τού Yπουργείου Oικονομικών IΩANNHΣ ΣAKEΛΛAPIOY, επ. Πρόεδρος τού Nομικού Συμβουλίου τού Kράτους EYANΘHΣ XATZHBAΣIΛEIOY, Kαθηγητής Iστορίας τού Πανεπιστημίου Αθηνών XAPAΛAMΠOΣ XPYΣANΘAKHΣ, Καθηγητής τής Σχολής Oικονομικών και Nομικών Eπιστημών τού Πανεπιστημίου Αθηνών Επόπτρια των Σχολείων ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΠΑΠΕΤΡOΥ-ΜΟΥΡΣΕΛΑ, Φιλόλογος Δ/ντής Διοικητικών – Oικονομικών Yπηρεσιών BAΣIΛEIOΣ XPYΣANΘAKOΠOYΛOΣ, Oικονομολόγος

ΚΕΦΑΛΑΙO 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η αλματώδης ανάπτυξη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Νέες σχολικές μονάδες και υποδομές

Το 1987 είναι χρονολογία ορόσημο μιας νέας αναπτυξιακής πορείας των Αρ- σακείων. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο τής Εταιρείας, διαβλέποντας τις ευ- νοϊκές συνθήκες τής ιστορικής συγκυρίας, δίνει νέα ώθηση στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία. Στην Θεσσαλονίκη η κατάργηση τής Οικοκυρικής Σχολής, το 1982, δεν σήμα- νε και την λήξη τής παρουσίας τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στην συμπρω- τεύουσα. Η Οικοκυρική Σχολή μετατράπηκε σε Γυμνάσιο και μέχρι το 1997 τα Αρσάκεια Σχολεία Θεσσαλονίκης βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη. Το 1998 το Δ.Σ., τιμώντας την μνήμη τού ευεργέτη των Σχολείων Αποστόλου Αρσάκη, ιδρύει το πρώτο σχολείο τής μεγάλης οικογένειας των Αρσακείων εκτός ελλαδικού χώρου: το Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων. Το 2004 εγκαινιάζει τις νέες ιδιόκτητες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις των Αρσακείων Σχολείων Πατρών, ενώ το 2009 ιδρύει νέο Αρσάκειο Σχολείο στα Ιωάννινα, ένα χρόνιο αίτημα των Ηπειρωτών στην μνήμη τού Αρσάκη. Παράλληλα ανακαινίζει και εκσυγχρονίζει με νέες υποδομές τα Αρσάκεια Ψυχικού και Εκάλης, ιδρύει Νηπιαγωγείο και στο συγκρότημα των Αρσα- κείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης και μεταφέρει τα Γραφεία Διοίκησης τής Φ.Ε. από το κεντρικό Αρσάκειο Μέγαρο στο ανακαινισμένο για τον σκοπό αυτό κτήριο επί τής οδού Κοκκώνη στο Π. Ψυχικό, απέναντι από τα Αρσά- κεια Σχολεία Ψυχικού.

ΚΕΦΑΛΑΙO 1 APΣAKEIA ΣXOΛEIA ΨΥΧΙΚΟΥ 4 9 5 6 7 8 10 11

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 1 23 14 16 15 13 12 Το εμβληματικό σχολικό συγκρότημα των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού χτίστηκε το 1933 σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Ανδρέα Κριεζή και Αναστασίου Μεταξά 1. Κεντρικό κτήριο (Δημοτικά – Γυμνάσια – Λύκεια, Θέατρο) 2. Στίβος, ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ, βόλεϊ, τένις 3. Συμβουλευτική-Ψυχολογική Υπηρεσία, ΣΕΠ 4. Γ’ Αρσάκειο Δημοτικό 5. Βιβλιοθήκη, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Εργαστήρια 6. Γυμναστήρια, κλειστά γήπεδα μπάσκετ – βόλεϊ 7. Ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ 8. Ανοιχτό γήπεδο 5 Χ 5 9. Δημοτικά τού δάσους (τάξεις Α’ Δημοτικού) 10. Παιδική χαρά Νηπιαγωγείου 11. Νηπιαγωγείο 12. Μικρό υπαίθριο αμφιθέατρο 13. Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας 14. Προαύλειος χώρος 15. Ιερός Ναός Αγίας Αναστασίας 16. Χώρος στάθμευσης

28 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού πραγματοποιείται οποιαδήποτε άλλη εργασία απαιτείται για την εύρυθμη λειτουργία τους και την ασφάλεια των Στο σχολικό συγκρότημα των Αρσακείων Σχολείων μαθητών. Ψυχικού από το 1987 δημιουργήθηκαν Aρχείο τής Φι- λεκπαιδευτικής Eταιρείας, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Ριζική ανακαίνιση Βιβλιοθήκης εργαστήρια Πληροφορικής, Παιδική χαρά στο Νηπια- γωγείο και Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας, ενώ ανα- Η πρότυπη σχολική Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχο- καινίστηκαν εκ βάθρων, εκσυγχρονίστηκαν λειτουργικά λείων Ψυχικού ανακαινίστηκε το 1998 με χορηγία και απέκτησαν νέα μορφή η Βιβλιοθήκη, τα εργαστήρια τού προέδρου τού Ομίλου Interamerican Δημήτρη Φυσικών επιστημών, ο στίβος, τα Δημοτικά τού δά- Κοντομηνά, σε σχέδια και επιμέλεια τού ιστορικού σους, ο ιερός ναός τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας, τού βιβλίου και εταίρου τής Φ.Ε. Κωνσταντίνου Στάι- το Θέατρο, τα Γυμναστήρια, οι αθλητικές εγκαταστά- κου. Μετά την ανακαίνισή της αποτέλεσε την πρώτη σεις. εφαρμοσμένη πρόταση οργάνωσης και λειτουργίας πρότυπης σχολικής βιβλιοθήκης, συνδυασμού συμ- Κατασκευάστηκε ανελκυστήρας στο κεντρικό κτήριο, βατικής και ηλεκτρονικής συγχρόνως βιβλιοθήκης. τοποθετήθηκαν ανελκυστήρες σκάλας καθώς και ρά- Στεγάζεται στον α’ όροφο τού κτηρίου τής παλαιάς Παι- μπες για την εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες δαγωγικής Ακαδημίας, όπου μεταφέρθηκε το 1989, και (ΑμΕΑ), σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές. καλύπτει επιφάνεια 350 τ.μ. Είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να συνδυάζει την επιβλητική ατμόσφαιρα τής κλα- Έγινε αποκατάσταση των κύριων όψεων τού κεντρι- σικής βιβλιοθήκης με το σύγχρονο περιβάλλον ενός ερ- κού κτηρίου και αντικατάσταση των κουφωμάτων με γασιακού χώρου έρευνας, με την υποστήριξη τής πλη- νέα θερμομονωτικά. ροφορικής και μόνιμη σύνδεση στο διαδίκτυο. Έγινε διαμόρφωση τού αύλειου χώρου από την κε- Τα εγκαίνια τής νέας Βιβλιοθήκης πραγματοποιήθη- ντρική είσοδο έως τον ιερό ναό τής Αγίας Αναστασίας καν στις 17 Φεβρουαρίου 1998 από τον υπουργό Παι- με νέους πεζόδρομους, πλατείες, καθιστικά, κιόσκια και δείας Γεράσιμο Αρσένη, παρουσία πολιτικών, ακαδη- λοιπό εξοπλισμό. Κατασκευάστηκε αμφιθέατρο για μαϊκών, πανεπιστημιακών, λογοτεχνών και εκπαιδευτι- υπαίθρια μαθήματα ή εκδηλώσεις, θερμοκήπιο και δη- κών από πολλά σχολεία. Στην ομιλία του ο υπουργός μιουργήθηκε εκπαιδευτικός κήπος. Παιδείας, μεταξύ άλλων, είπε: «Θεωρώ σημαντικό ότι η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, με τα 160 χρόνια προσφοράς Διαμορφώθηκε νέος χώρος στάθμευσης, συντηρή- στην παιδεία τής χώρας μας, ιδίως στην μόρφωση χιλιά- θηκε και συμπληρώθηκε το τοιχίο τής περίφραξης τού δων Ελληνίδων, ένας ιστορικός μη κερδοσκοπικός εκ- οικοπέδου, δημιουργήθηκε νέα πύλη εισόδου-εξόδου παιδευτικός οργανισμός ανέλαβε την πρωτοβουλία και μαθητών και ανακατασκευάστηκε πλήρως το φυλάκιο ίδρυσε μια Πρότυπη Σχολική Βιβλιοθήκη που να συν- τής κεντρικής πύλης, όπου και τοποθετήθηκε μεγάλη δυάζει την συμβατική με την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, πινακίδα των Αρσακείων Σχολείων. το παραδοσιακό βιβλίο με το νέο εργαλείο τής μάθησης, τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. […] Θέλω να συγχαρώ το Κατασκευάστηκαν νέες μηχανολογικές εγκαταστά- Δ.Σ. τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας για την ίδρυση τής σεις, ηλεκτρολογικός υποσταθμός μέσης τάσης και έγι- πρωτοποριακής (συμβατικής μαζί και ηλεκτρονικής) βι- νε σύνδεση με το φυσικό αέριο. βλιοθήκης των Αρσακείων Σχολείων που θα εγκαινιά- σουμε σε λίγο. Και δράττομαι τής ευκαιρίας να εκφράσω Τέλος, πραγματοποιούνται συνεχείς συντηρήσεις και τα συγχαρητήριά μου και για μια άλλη πρωτοβουλία διαρρυθμίσεις των κτηρίων με σκοπό τον εκσυγχρονι- των Αρσακείων Σχολείων που βρίσκεται καθ’ οδόν: για σμό τους και την συμμόρφωσή τους με την εκάστοτε την ίδρυση τού Ελληνοαλβανικού Αρσακείου Τιράνων, ισχύουσα νομοθεσία και τις σχετικές προδιαγραφές. μια προσπάθεια που το Υπουργείο Παιδείας εκτιμά ιδι- Στην κατεύθυνση αυτή πραγματοποιούνται οι απαραί- αίτερα και βοηθάει από την δική του πλευρά μέσα στο τητες οικοδομικές εργασίες καθώς και τοποθέτηση σύγ- πλαίσιο τής εκπαιδευτικής και τής πολιτιστικής συνεργα- χρονου εξοπλισμού στις αίθουσες, στα εργαστήρια, στο σίας που αναπτύσσει με τις γειτονικές χώρες.». θέατρο και στους λοιπούς χώρους, κατασκευάζονται νέες μονώσεις στα δώματα και στις στέγες των κτηρίων, Στους αισθητικά άψογους χώρους της είναι συγκε- τοποθετούνται νέα αλεξικέραυνα, εκσυγχρονίζονται οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις (λεβητοστάσια, ηλεκτροστάσια, υδραυλικά και ηλεκτρικά δίκτυα) και

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 29 ντρωμένοι γύρω στους 25.000 τόμους ελληνικών και μνασίου. Στο τμήμα αυτό υλοποιούνται εκπαιδευτικά ξένων βιβλίων, μεταξύ των οποίων και σπάνιες εκδό- προγράμματα (φιλαναγνωσία, ώρα παραμυθιού) και σεις και συλλογές, μεγάλος αριθμός ελληνικών και ξέ- οργανώνονται εκθέσεις βιβλίων, καθώς επίσης και παι- νων περιοδικών που αναφέρονται σε διαφόρους γνω- δαγωγικές, ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές δραστηριό- στικούς τομείς, σχολικά βοηθήματα για τους μαθητές τητες σε συνεργασία με τα Σχολεία. Γυμνασίων και Λυκείων, φυλλάδια με εργασίες μαθη- τών κ.λπ. Το Ηλεκτρονικό Τμήμα είναι ένας υπερσύγχρο- νος χώρος με σύνδεση στο διαδίκτυο, στο οποίο οι H πρότυπη Σχολική Bιβλιοθήκη χρήστες έχουν πρόσβαση μέσω 6 υπολογιστών, με των Aρσακείων Σχολείων Ψυχικού προγράμματα πολυμέσων και εφαρμογών πληροφο- είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να συνδυάζει ρικής, με οπτικοακουστικό υλικό και με ό,τι πιο σύγ- χρονο υπάρχει στον τομέα των ηλεκτρονικών εκπαι- την επιβλητική ατμόσφαιρα δευτικών προγραμμάτων, ελληνικών και ξένων. Με τε- τής κλασικής βιβλιοθήκης λευταίου τύπου ηλεκτρονικούς υπολογιστές, με έγγρα- με το σύγχρονο περιβάλλον φες οδηγίες και ζωντανή καθοδήγηση από τις βιβλιο- ενός εργασιακού χώρου έρευνας, θηκονόμους και τον υπεύθυνο Πληροφορικής, εισάγε- με την υποστήριξη τής πληροφορικής ται η χρήση τής ηλεκτρονικής τεχνολογίας για την ανα- και μόνιμη σύνδεση στο διαδίκτυο. ζήτηση βιβλιογραφίας από μεγάλες βιβλιοθήκες και από βιβλία που δεν υπάρχουν σε συμβατικές ελληνι- Η Βιβλιοθήκη διαθέτει Αναγνωστήριο, έναν φιλόξε- κές βιβλιοθήκες. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η νο χώρο ανάγνωσης και χρησιμοποίησης τού έντυπου πρόσβαση στις μεγάλες βιβλιοθήκες και στα σύγχρονα υλικού. Είναι μια άνετη, με φυσικό φωτισμό, αίθουσα ελληνικά και ξένα εκπαιδευτικά προγράμματα (βλ. δυναμικότητας 40 θέσεων μελέτης, στην οποία οι μα- κεφ. 12). θητές προετοιμάζουν τις ατομικές ή τις ομαδικές εργα- σίες τους. Στην ευρύχωρη αυτή αίθουσα φιλοξενούνται Ίδρυση Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας, Ένα μοναδικό μουσείο μέσα στο σχολείο εκδηλώσεις που έχουν σχέση με το βιβλίο (βιβλιοπα- ρουσιάσεις, συζητήσεις με συγγραφείς, πανεπιστη- Η ιδέα για την ίδρυση ενός φυσιογραφικού μου- μιακούς καθηγητές και ερευνητές) και εκθέσεις βι- σείου τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έχει τις ρίζες βλίων (βλ. κεφ. 3). Στο τμήμα αυτό βρίσκονται τα λο- της στα πρώτα χρόνια λειτουργίας των Αρσακείων, γοτεχνικά και όλα τα βιβλία αναφοράς (εγκυκλοπαίδει- καθώς το 1883 ιδρύθηκε στο Αρσάκειο Μέγαρο, «εν ες, λεξικά, άτλαντες, λευκώματα, πολύτομα έργα τω δεξιά τής εισόδου τού Αρσακείου δωματίου», Φυ- κ.λπ.). Το Αναγνωστήριο έχει άμεση πρόσβαση στο σιογραφικό Μουσείο, το οποίο χρησίμευε και ως αί- Τμήμα Πληροφόρησης και Δανεισμού και στο Βιβλιο- θουσα συζητήσεων. Πρώτος ο Γεώργιος Μελάς, γιος στάσιο τής Βιβλιοθήκης, όπου υπάρχουν βιβλία που τού αντιπροέδρου τής Φ.E. Μιχαήλ Μελά, προσέφερε καλύπτουν όλες τις επιστήμες: φιλοσοφία, θρησκειολο- την συλλογή «ζωοφύτων και κοχυλιών», ενώ συγχρό- γία, κοινωνικές επιστήμες, γλωσσολογία, θετικές επι- νως αγοράστηκε μεγάλη σειρά φυτολογικών και ζωο- στήμες, τεχνολογία, ιστορία, γεωγραφία, αλλά και τέχνη λογικών εικόνων. και μυθολογία. Πολλά χρόνια αργότερα, η ιδέα για δημιουργία Σε χωροταξικά αυτόνομους χώρους λειτουργούν Μουσείου προτάθηκε και πάλι από την τότε καθηγή- η Παιδική Βιβλιοθήκη και το Ηλεκτρονικό Τμήμα τής τρια Φυσικής στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Βιβλιοθήκης. Η παιδική και η εφηβική συλλογή βι- Ευθυμία Αποστολάτου-Καργάκου, η οποία γνώριζε τον βλίων είναι συγκεντρωμένη στο Παιδικό Τμήμα τής Βι- πλούτο και την χρησιμότητα τού υλικού που έμενε ανα- βλιοθήκης που λειτουργεί σε κατάλληλα διαμορφωμέ- ξιοποίητο μετά το κλείσιμο των Παιδαγωγικών Ακαδη- νο χώρο για τις ανάγκες των παιδιών. Καλύπτει τις ηλι- μιών από το κράτος, το 1991. Έτσι το 1993, με απόφα- κίες από την Α’ έως την Στ’ τάξη Δημοτικού και διαθέτει ση τού Διοικητικού Συμβουλίου και τού Πρόεδρου κα- ένα υπο-τμήμα με εφηβικά βιβλία για τις τάξεις τού Γυ- θηγητή Γ. Μπαμπινιώτη, ιδρύθηκε το σημερινό Μου- σείο Φυσικής Ιστορίας, στο ισόγειο τού κτηρίου τής πα- λαιάς Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

30 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 Οι συλλογές πρωτοποριακή μέχρι σήμερα σύλληψη τής βιωματικής και τής διαθεματικής μάθησης. Η γεωλόγος υπεύθυνη Αν και το Μουσείο είναι σχετικά μικρό σε έκταση, οι τού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας τής Φ.Ε. βρίσκεται σε συλλογές του είναι πλούσιες και καλύπτουν τον κύριο άμεση και συνεχή επαφή και συνεργασία με τους εκπαι- στόχο του, που είναι η συμβολή του στην προώθηση δευτικούς όλων των βαθμίδων των Αρσακείων Σχολεί- των Φυσικών επιστημών και στην καλλιέργεια περιβαλ- ων, από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο, και σχεδιάζει λοντικής συνείδησης στους μαθητές. εκπαιδευτικά προγράμματα που συμβαδίζουν με την ηλικία των μαθητών και με την διδακτέα ύλη κάθε Διαθέτει σπάνιες συλλογές από πεταλούδες και τάξης και καλύπτουν συγκεκριμένες δυσκολίες που άλλα έντομα, περισσότερα από 80 είδη πτηνών τής διαπιστώνουν οι εκπαιδευτικοί κατά την διδασκαλία ελληνικής πανίδας, θηλαστικά (όπως το οπόσουμ, τους. Τα προγράμματα υπαγορεύονται μεν από τις εκ- τον μυρμηγκοφάγο, την άλκη), ερπετά (με χαρακτηρι- παιδευτικές ανάγκες που προκύπτουν από την σχολική στικά δείγματα τον κροκόδειλο και τον πύθωνα), τα πράξη, αλλά σχεδιάζονται και εκπονούνται με βάση την υπό εξαφάνιση ζώα, όπως είναι η αθηναϊκή κουκου- μεθοδολογία τής σύγχρονης μουσειακής εκπαίδευ- βάγια, ο θαλασσαετός, ο γυπαετός, η θαλασσοχελώνα σης. Έτσι, συνοδεύονται από διάφορες δραστηριότητες Caretta-Caretta, ο ροδοπελεκάνος, οι ερωδιοί, η τυτώ (χειροτεχνίες, επιτραπέζια ή διαδραστικά παιχνίδια), με (Tyto Alba), ένα ξύλινο ομοίωμα ιγκουάνα κ.ά. στόχο την εμπέδωση τής γνώσης που αποκτήθηκε. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συλλογή οστράκων, Κύριος στόχος τής δημιουργίας ορυκτών, πετρωμάτων και απολιθωμάτων, που φυ- τού Μουσείου ήταν λάσσεται σε χωριστό τμήμα τού Μουσείου. Εκεί υπάρ- χουν δείγματα αμέθυστου, αμμωνίτη, αραγωνίτη, βω- «Το Μουσείο να γίνει σχολείο» ξίτη, ροζ χαλαζία, βιομηχανικών ορυκτών, ορυκτού και να υπηρετεί την πρωτοποριακή άλατος κ.ά., χλωρίδας τού λιθανθρακοφόρου, Actio- μέχρι σήμερα σύλληψη τής βιωματικής nella (ηλικίας 350 εκατομμυρίων ετών), αρχαιοπτέρυ- γα, απολιθωμένου ψαριού, καθώς και στρωματόλιθου και τής διαθεματικής μάθησης. (ηλικίας 3,5 δισεκατομμυρίων ετών). Στο ίδιο τμήμα υπάρχουν και θαλάσσιοι οργανισμοί, όπως κοράλλια, Τα 30 περίπου εκπαιδευτικά προγράμματα που ανθόζωα, εχινοειδή, δίθυρα και γαστερόποδα. προσφέρει το Μουσείο έχουν σκοπό την ευαισθητο- ποίηση των επισκεπτών σε θέματα προστασίας τού Οι συλλογές εμπλουτίζονται είτε με αγορές τής Φ.Ε. περιβάλλοντος και συνδέονται με τα μαθήματα τής Γε- είτε με δωρεές, όπως ο αναλογικός σεισμογράφος, ο ωγραφίας, τής Μελέτης περιβάλλοντος, τής Φυσικής οποίος παραχωρήθηκε για εκπαιδευτικούς σκοπούς και τής Χημείας, ενώ υλοποιούνται τόσο στον εσωτερι- από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών. Αλλά και πολ- κό χώρο τού Μουσείου όσο και στον εξωτερικό χώρο λοί γονείς, καθηγητές και μαθητές των Σχολείων τής των Αρσακείων, όπου οι μαθητές εξασκούνται στον Φ.Ε. προσφέρουν στο Μουσείο ευρήματα από την προ- προσανατολισμό και γνωρίζουν την πλούσια και σπά- σωπική τους δραστηριότητα. νια χλωρίδα των κήπων τους. Επίσης, στο αίθριο τού Μουσείου βρίσκεται μετεω- Τα εκπαιδευτικά προγράμματα απευθύνονται σε ρολογικός κλωβός, ο οποίος αξιοποιείται στο εκπαι- μαθητές ηλικίας 4-18 ετών και είναι ανοιχτά σε μα- δευτικό πρόγραμμα «Καιρός και κλίμα». Οι μαθητές, θητές και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. με την βοήθεια των μετεωρολογικών οργάνων τού Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο κατά το σχολικό έτος κλωβού, καταγράφουν τις καιρικές συνθήκες που επι- 2018-2019 το Μουσείο επισκέφθηκαν συνολικά 5.600 κρατούν την ημέρα εκείνη. Επίσης έχουν την δυνατότητα μαθητές. Τα προγράμματα, αξιοποιώντας τις νέες τεχνο- να εκπονήσουν project κατά το οποίο για έναν τουλάχι- λογίες, εμπλουτίζονται και ανανεώνονται κάθε σχολική στον μήνα παρακολουθούν τις μεταβολές τής πίεσης, χρονιά. Ενδεικτικά αναφέρονται: «Γνωρίζω το Μουσείο τής θερμοκρασίας και τής υγρασίας τής ατμόσφαιρας, τού Σχολείου μας και τα ζώα που βρίσκονται σε αυτό», καταγράφουν τις πληροφορίες και τις επεξεργάζονται. «Ο κύκλος τού νερού», «Δεν φοβάμαι τον σεισμό. Ξέ- ρω να προστατευτώ», «Ελλάδα, όμορφη και παράξενη Τα εκπαιδευτικά προγράμματα Κύριος στόχος τής δημιουργίας τού Μουσείου ήταν «Το Μουσείο να γίνει σχολείο» και να υπηρετεί την

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 31 πατρίδα: κουίζ γνώσεων γύρω από την Γεωγραφία», Ωνάση για την προσφορά του στην ελληνική παιδεία και «Ανακαλύπτω το παρελθόν: κουίζ με στόχο την γνωρι- στον πολιτισμό, τονίζοντας ότι ο στίβος θα αξιοποιηθεί μία με τον όμορφο κόσμο των απολιθωμάτων», «Ανα- στο έπακρον όχι μόνο από τους 3.500 μαθητές των καλύπτω παλαιοντολογικούς θησαυρούς με προσομοί- Αρσακείων Ψυχικού αλλά και σε διαρσακειακούς ωση ανασκαφής», «Ταξινόμηση ζώων», «Φτιάχνω το αγώνες μεταξύ Αρσακείων και Τοσιτσείων Σχολείων δικό μου Φυτολόγιο», «Ερευνώντας το ζωικό βασίλειο και σε αθλητικές διοργανώσεις μεταξύ ιδιωτικών και μέσα στο Μουσείο τού Σχολείου», «Υποδεχόμαστε την δημόσιων σχολείων. άνοιξη», «Νησιωτική Ελλάδα», «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι;», «Τα χρώματα στην φύση», «Les couleurs du Η τελετή ολοκληρώθηκε με αναπαράσταση τελετής printemps», «Ο γεώτοπος τού Ισθμού τής Κορίνθου. εγκαινίων τής αρχαιότητας από μαθήτριες των Σχολείων Ένα ταξίδι από το παρελθόν στο παρόν» (μουσει- και με αγώνες δρόμου, άλματος σε μήκος, σκυταλο- οσκευή), «Με την βοήθεια τού χάρτη…», «Γνωρίζω τα δρομίας, μπάσκετ και ποδοσφαίρου από ομάδες μαθη- φυτά μέσα από τον κήπο τού Σχολείου μου». Επίσης για τών. Στην τελετή παρευρέθησαν μέλη των Διοικητικών μαθητές Γυμνασίου πραγματοποιούνται οι προβολές: Συμβουλίων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και τού «Η γεωλογία τής Ιβηρικής Χερσονήσου», «Καιρός – Ιδρύματος Ωνάση, Συντονιστές, Διευθυντές και εκπαι- Κλίμα», «Η ανακύκλωση», «Ανακύκλωση μπατα- δευτικοί των Σχολείων, γονείς μαθητών και αντιπροσω- ριών», «Ασωπός ποταμός – Μόλυνση υδάτων». πίες μαθητών όλων των βαθμίδων. Πλήρης ανακαίνιση στίβου Νέα εργαστήρια Πληροφορικής Κατασκευασμένες στις αρχές τής δεκαετίας τού 1970 Στα Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού δημιουργήθηκαν ερ- οι ανοιχτές αθλητικές εγκαταστάσεις των Αρσακείων γαστήρια Πληροφορικής το 1993 (με 35 σταθμούς ερ- Σχολείων Ψυχικού δεν ανταποκρίνονταν πλέον στις γασίας, δίκτυο Novel και λειτουργικό MSDOS). σύγχρονες προδιαγραφές. Για τον λόγο αυτό το Δ.Σ. τής Φ.Ε. αποφάσισε την ανακατασκευή τού στίβου και των Σήμερα τα Σχολεία διαθέτουν 4 υπερσύγχρονες αί- γηπέδων, ώστε να πληρούν τις απαραίτητες προδιαγρα- θουσες εργαστηρίων Η/Υ συνολικής δυναμικότητος φές ως προς τις διαστάσεις και τα υλικά κατασκευής. Η 50 θέσεων εργασίας. Τα τρία εργαστήρια βρίσκονται ανακατασκευή υλοποιήθηκε με ευγενική χορηγία τού στον χώρο τού κεντρικού κτηρίου και το τέταρτο στον Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, χώρο όπου στεγάζεται και η Βιβλιοθήκη. αρωγού πάντα σε έργα προβολής τού πολιτισμού και τής παιδείας, ως προσφορά σε ένα μη κερδοσκοπικό Οι Η/Υ έχουν μόνιμη κεντρική σύνδεση στο διαδί- ιστορικό Σχολείο όπως είναι το Αρσάκειο. κτυο (όπως και όλο το Σχολείο εξάλλου), προκειμένου να εξασφαλίζεται η προστατευμένη, όσον αφορά στο Οι αθλητικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν στίβο περιεχόμενο, πρόσβαση στις παγκόσμιες πηγές γνώσης. 200 μ. και 6 διαδρόμων, γήπεδο ποδοσφαίρου 5x5, διαστάσεων 22x42 μ., γήπεδο βόλεϊ 9x18 μ., δύο γή- Τα εργαστήρια διαθέτουν επιπλέον τον απαραίτητο πεδα μπάσκετ 21x10 μ. και κερκίδες με 350 καθίσματα. εποπτικό και υποστηρικτικό εξοπλισμό (π.χ. εκτυπω- τές, σαρωτές, web κάμερα, προβολέα data – οθόνη) Τα εγκαίνια τού νέου στίβου πραγματοποιήθηκαν στις και μεγάλο εύρος εξειδικευμένου λογισμικού για όλες 22 Σεπτεμβρίου 2009, με την ευχή τού ιερέα των Αρσα- τις τάξεις τού Δημοτικού, τού Γυμνασίου και τού Λυ- κείων π. Χρυσοστόμου, ο οποίος την συνέθεσε μέσα κείου. Διαθέτουν επίσης ρομποτικές διατάξεις Lego από τα λόγια τού Αποστόλου Παύλου και τού Αγίου Mindstorms EV3, We Do και Arduino για εξάσκηση Νεκταρίου για την αξία τής άθλησης. Ο Πρόεδρος τού των μαθητών στην Ρομποτική στο πρωινό πρό- Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου μίλησε για γραμμα τού Σχολείου. Σε ένα εργαστήριο υπάρχουν την παγκόσμια εμβέλεια τού ελληνικού πολιτισμού, ειδικά τραπέζια για τις πίστες των διαγωνισμών Ρομπο- που αποτελεί την βάση τής ανθρωπιστικής παιδείας, και τικής, στα οποία ασκούνται οι μαθητές των Απογευμα- εγκαινίασε τις αθλητικές εγκαταστάσεις των Αρσακείων τινών Ομίλων Ρομποτικής που προετοιμάζονται να Ψυχικού, αποκαλύπτοντας την πλάκα τού χορηγού. Ο συμμετάσχουν στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό WRO Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης ευχαρί- Hellas και στην Ολυμπιάδα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής στησε θερμά το Διοικητικό Συμβούλιο τού Ιδρύματος WRO Robot Olympiad. Λόγω τής αρτιότητάς τους τα εργαστήρια είναι Πι- στοποιημένα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης από το

32 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 Υπουργείο Παιδείας και το διάστημα από το 2002 έως σταθμά, τα οποία καλύπτουν τα αντίστοιχα κεφάλαια το 2008 χρησιμοποιήθηκαν για τα προγράμματα επι- τού Ηλεκτρισμού, τού Μαγνητισμού, τής Οπτικής, τής μόρφωσης των εκπαιδευτικών στις Βασικές Δεξιότητες Ακουστικής, τής Βιολογίας – Ανθρωπολογίας, τής Θερ- Χρήσης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, αλλά και για πρω- μότητας, τής Μηχανικής τής ύλης τού μαθήματος τής τοποριακές εφαρμογές νέου εκπαιδευτικού λογισμικού. Φυσικής στο δημοτικό. Οι μαθητές εργάζονται κατά Η πολλαπλή αυτή χρήση τους προϋποθέτει την διαρκή ομάδες σε πάγκους εργασίας για την ολοκλήρωση των υποστήριξη, ανανέωση, αναβάθμιση και ενημέρωση τό- πειραματικών διαδικασιών. Έτσι προωθείται η ανακα- σο τού εξοπλισμού όσο και τού λογισμικού τους. λυπτική μάθηση σε κλίμα δημιουργικής συνεργασίας μέσα σε ένα περιβάλλον που ικανοποιεί την εξερευνη- Εργαστήρια Φυσικών Επιστημών τική διάθεση των παιδιών. Στο σχολικό συγκρότημα των Αρσακείων Ψυχικού Το εργαστήριο διαθέτει επιπλέον θερμοκήπιο, το λειτουργούν τρία εργαστήρια Φυσικών επιστημών. οποίο, εκτός από την αισθητική ικανοποίηση που προ- Τα εργαστήρια αυτά εξυπηρετούν τις ανάγκες εποπτικής σφέρει, επιτρέπει στους μαθητές να έρχονται σε άμεση διδασκαλίας και πειραματικής εξάσκησης των μαθητών επαφή με τον φυτικό κόσμο. όλων των βαθμίδων στα μαθήματα Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας και Γεωγραφίας, ανάλογα με το αναλυτικό Εργαστήρια Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας πρόγραμμα τού Υπουργείου Παιδείας για κάθε τάξη. Γυμνασίων – Λυκείων Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών Η αναγκαιότητα τής πειραματικής διδασκαλίας των των Δημοτικών Φυσικών επιστημών, αφού το πείραμα πέρα από μοχλό προόδου των Φυσικών επιστημών αποτελεί και βασικό Το Εργαστήριο των Αρσακείων Δημοτικών Ψυχικού εργαλείο κατανόησης και μετάδοσης τής γνώσης, διαπι- (γνωστό ως Χημείο) ιδρύθηκε το 1936 για τις ανάγκες στώθηκε πολύ νωρίς στα Αρσάκεια Σχολεία, στα οποία τής Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Από το 1955 και μετά λειτουργούν τα εργαστήρια Φυσικής, Χημείας και Βιο- εκεί παρακολουθούσαν το μάθημα τής Φυσικής Πειρα- λογίας ήδη από τις αρχές τού περασμένου αιώνα. ματικής οι σπουδάστριες τής Παιδαγωγικής Ακαδημίας, αλλά και οι μαθητές τής Στ’ τάξης τού Δημοτικού. Από Σήμερα, για να καλυφθούν οι ανάγκες των μαθητών το 1991 στις αίθουσές του διδάσκονται το μάθημα τής των δύο Γυμνασίων και των τριών Λυκείων των Αρσα- Φυσικής αποκλειστικά οι μαθητές των τριών Δημοτικών. κείων Σχολείων Ψυχικού, λειτουργούν 2 εργαστήρια Φυσικών επιστημών. Το ένα στεγάζεται στο ισόγειο τού Οι μαθητές εργάζονται κατά ομάδες κεντρικού κτηρίου και το δεύτερο διαμορφώθηκε στον σε πάγκους εργασίας για την ολοκλήρωση β’ όροφο μετά από ανακατασκευή τριών αιθουσών δι- δασκαλίας, οι οποίες ανακαινίστηκαν εκ βάθρων και των πειραματικών διαδικασιών. εξοπλίστηκαν με τα απαραίτητα όργανα και συσκευές Έτσι προωθείται η ανακαλυπτική μάθηση για την διενέργεια εργαστηριακών ασκήσεων. σε κλίμα δημιουργικής συνεργασίας Οι αίθουσες διαθέτουν πλούσιο σχολικό εργαστη- μέσα σε ένα περιβάλλον που ικανοποιεί ριακό εξοπλισμό, ο οποίος ανανεώνεται διαρκώς και την εξερευνητική διάθεση των παιδιών. συμπληρώνεται κάθε χρόνο, καλύπτοντας ευρύ φά- σμα πειραματικών διατάξεων, πέρα από αυτές που εί- Το εργαστήριο αποτελείται από δύο ειδικά διαμορ- ναι υποχρεωτικές από το Υπουργείο Παιδείας. Έτσι οι μα- φωμένες αίθουσες για τους μαθητές των Ε’ και Στ’ τά- θητές μπορούν να πραγματοποιούν εργαστηριακές δρα- ξεων τού Δημοτικού. Είναι άρτια εξοπλισμένο με κα- στηριότητες που συντελούν στην καλύτερη αφομοίωση τάλληλα όργανα και εποπτικά μέσα, όπως γεννήτριες, τής διδακτέας ύλης. Οι δραστηριότητες αυτές γίνονται εί- αμπερόμετρα, βολτόμετρα, μετασχηματιστές, συσκευές τε με την μορφή πειραμάτων επίδειξης είτε με την μορφή ηλεκτρόλυσης, πηνία, μετρητή μήκους κύματος τού πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι χω- φωτός, διαθλασίμετρο, γεννήτρια ήχου, παλμογράφο, ρίζονται σε ομάδες των 2 έως 4 ατόμων, με την βοήθεια μικροσκόπια, θερμόμετρα ποικίλων τύπων, μηχανή παρασκευαστών και την καθοδήγηση των καθηγητών εσωτερικής καύσης, υδραντλίες, ζυγούς σύγκρισης και Φυσικών μαθημάτων. Τα εργαστήρια διαθέτουν επιπλέ- ον εξοπλισμό πολυμέσων (Η/Υ, μηχάνημα προβολής,

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 33 οθόνη, σύνδεση με το διαδίκτυο), ώστε να είναι δυνατή μοτικού, αλλά και για χρήση από τους μαθητές των η χρήση τους κατά την διάρκεια τού μαθήματος, σύμφω- Απογευματινών Ομίλων. να με τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας. Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας Επέκταση Νηπιαγωγείου και δημιουργία Παιδικής Χαράς Μία ακόμη πρωτοβουλία ανάδειξης τής ιστορικότη- τας των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, πέρα από Μετά την μεταφορά των Αρσακείων Σχολείων από το την ίδρυση τού Αρχείου τής Φ.Ε., είναι η δημιουργία Αρσάκειο Μέγαρο στο Ψυχικό, το 1936, Νηπιαγωγείο Μουσείου Αναλογικής Τεχνολογίας. άρχισε να ξαναλειτουργεί από το 1955. Η ανοικοδόμη- ση χωριστού κτηρίου ολοκληρώθηκε το 1957 σε σχέ- Μία ακόμη πρωτοβουλία δια που είχε ζητήσει η Φ.Ε. από το Υπουργείο Παιδείας ανάδειξης τής ιστορικότητας τής Ελβετίας. Το 1965, λόγω τής συνεχούς αύξησης τού των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, αριθμού των νηπίων, προστέθηκε νέα πτέρυγα σε σχέ- πέρα από την ίδρυση τού Αρχείου δια τού αρχιτέκτονα τής Εταιρείας και καθηγητή τού τής Φ.Ε., είναι η δημιουργία ΕΜΠ Θεοχάρη Πολυχρονόπουλου. Από το 1987 και Μουσείου Αναλογικής Τεχνολογίας. εξής με την συνεχή αύξηση των εγγραφών στο Αρσά- κειο Νηπιαγωγείο –μέχρι την δημιουργία Νηπιαγωγείου Στα 185 χρόνια λειτουργίας των Αρσακείων – Τοσι- στην Εκάλη ο αριθμός των νηπίων είχε φθάσει τα 500 τσείων Σχολείων καταγράφεται η εξέλιξη των εποπτικών παιδιά– κρίθηκε αναγκαία η νέα επέκταση τού κτηρίου. μέσων που κάθε εποχή απαιτούσε για τον εκσυγχρονι- Το Δ.Σ. τής Φ.Ε., με τον μόλις εκλεγέντα νέο του Πρό- σμό τής διδασκαλίας των Φυσικών μαθημάτων. Έτσι, τα εδρο καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη, αποφάσισε την προ- δέκα τελευταία χρόνια, άρχισαν να συγκεντρώνονται τα σθήκη ορόφου στο αρχικό κτήριο, σε σχέδια τού αρχι- παροπλισμένα όργανα και μηχανήματα από τους διαφό- τέκτονα Ιωάννη Λεοντόπουλου. ρους χώρους των Σχολείων, τα οποία συντηρήθηκαν και, αφού αποκαταστάθηκε η λειτουργία τους, το 2015, Το 2001 δημιουργήθηκε περιφραγμένος αύλειος μετά από απόφαση τού Δ.Σ. τής Φ.Ε., δημιουργήθηκε χώρος με φυσικό χλοοτάπητα στο Νηπιαγωγείο, που ένα νέο μουσείο μέσα στο Σχολείο, το Μουσείο Αναλο- περιλαμβάνει παιδική χαρά ευρωπαϊκών προδιαγρα- γικής Τεχνολογίας, που στεγάστηκε σε μια ελαφρά κα- φών με όργανα πιστοποιημένα για παιδιά αυτής τής τασκευή στον αύλειο χώρο των Σχολείων τού Ψυχικού. ηλικίας. Η συλλογή των μηχανημάτων και των οργάνων που Ανακαίνιση και αξιοποίηση των Δημοτικών χρησιμοποιήθηκαν κατά το παρελθόν για την εκπαίδευ- τού δάσους ση των Αρσακειάδων αφενός παρέχει μοναδική βιωμα- τική εμπειρία για την ιδιαίτερα υψηλή ποιότητα τής παι- Το 2001, παράλληλα με την δημιουργία τού αύλει- δείας που προσέφεραν τα Σχολεία, από την αρχή τής ου χώρου τού Νηπιαπωγείου, ανακατασκευάστηκαν ίδρυσής τους, στην ελληνική κοινωνία και αφετέρου και επαναχρησιμοποιήθηκαν τα δύο περίπτερα των Δη- αποτελεί για τους σημερινούς μαθητές εξαιρετικό εργα- μοτικών τού δάσους. Εκεί στεγάστηκαν όλα τα τμήματα λείο τεχνολογικής εκπαίδευσης. τής Α’ τάξης Δημοτικού, τα οποία αποσπάστηκαν από το κεντρικό κτήριο και το κτήριο τής Παιδαγωγικής Ακα- Από τα μηχανήματα τής συλλογής τα περισσότερα δημίας όπου λειτουργούσαν, με σκοπό την ομαλή και και αντιπροσωπευτικότερα που εκτίθενται στο Μουσείο ασφαλέστερη μετάβαση των νηπίων στο Δημοτικό. έχουν σχέση κυρίως με την αναλογική τεχνολογία, πρό- κειται δηλαδή για όργανα των οποίων οι μετρήσεις ή τα Τα Δημοτικά τού δάσους βρίσκονται μεταξύ τού Νη- παράγωγα είναι ανάλογα, αντιστοιχούν δηλαδή προς το πιαγωγείου και τού κεντρικού κτηρίου, στα όρια τής παι- ανά πάσα στιγμή μετρούμενο ή (ανα)παραγόμενο αντι- δικής χαράς. Ο περιβάλλων χώρος μεταξύ τής παιδικής κείμενό τους, σε αντίθεση με την ψηφιακή τεχνολογία, χαράς τού Νηπιαγωγείου και των Δημοτικών τού δά- η οποία μετατρέπει και παρουσιάζει τα δεδομένα σε σους διαμορφώθηκε με δενδροφυτεύσεις, τοποθέτηση αριθμούς. καθιστικών πάγκων και πλακόστρωση διαδρόμων. Αναλυτικότερα, εκτίθενται μηχανήματα αναλογικού Στα Δημοτικά τού δάσους κατασκευάστηκε και νέο γήπεδο μίνι ποδοσφαίρου 5x5 για τα παιδιά τής Α’ Δη-

34 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 ήχου (μαγνητόφωνα, μπομπινόφωνα, ραδιόφωνα, ηχη- Πλήρης ανακαίνιση τού ναού τικές κονσόλες, τηλέφωνα κ.ά.) και αναλογικής εικόνας τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας (κινηματογραφικές μηχανές, επιδιασκόπια, προβολικά μηχανήματα, φωτογραφικές μηχανές κ.ά.). Ακόμη, Ο ιερός ναός τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας στα υπάρχουν μηχανήματα αναλογικού τύπου που σχετί- Αρσάκεια Ψυχικού, συνυφασμένος με την ιστορία των ζονται με την τυπογραφία (γραφομηχανές, πολύγραφοι, Σχολείων, αποτελεί τόπο λατρείας και προσευχής των εκτυπωτικά μηχανήματα, λινοτυπική μηχανή). μαθητριών αλλά και των μαθητών τού Αρσακείου τα τε- λευταία 165 χρόνια. Ο χρόνος που πέρασε όμως από Τέλος, στον χώρο τού Μουσείου υπάρχει πληθώρα την ανοικοδόμηση τού ναού άφησε ανεξίτηλα τα σημά- εργαστηριακών συσκευών, όπως γαλβανόμετρα, δια του στο κτίσμα, το οποίο χρειαζόταν γενική ανακαί- αμπερόμετρα, βολτόμετρα, μαγνητικές πυξίδες, συ- νιση. Το κόστος, το οποίο ήταν δυσβάστακτο για την Φι- σκευές μελέτης υδροστατικής και ατμοσφαιρικής πίε- λεκπαιδευτική Εταιρεία, ανέλαβε να καλύψει εξ ολο- σης, πρότυπα ατμομηχανής, μοντέλα βενζινοκινητή- κλήρου το ζεύγος Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου, ρων, διατάξεις ηλεκτρικών κυκλωμάτων, συσκευή που στην συνέχεια ανέλαβε και την δαπάνη για την απο- προσομοίωσης διάταξης και κίνησης τού ηλιακού συ- κατάσταση τής αγιογράφησης. στήματος, φυγοκεντρικές μηχανές, ηλεκτροστατικές μη- χανές κ.ά. Στις 29 Οκτωβρίου 2018, ημέρα μνήμης τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας, τελέστηκαν με λαμπρότητα τα Το υλικό τού Μουσείου προσφέρει στους μαθη- Θυρανοίξια επί τη ανακαινίσει τού ναού από τον Σεβα- τές μοναδική ευκαιρία για βιωματική προσέγγιση τής σμιότατο Μητροπολίτη Μάνης κ. Χρυσόστομο, παρου- γνώσης. Οι επισκέψεις στον χώρο και οι ξεναγήσεις στα σία των χορηγών, στους οποίους ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. εκθέματά του πραγματοποιούνται, στο πλαίσιο τού ανα- καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης απένειμε τιμητική πλακέτα. λυτικού προγράμματος σπουδών, με στόχο την ανά- πτυξη τής παρατηρητικότητας και τής διάθεσης των μα- Στην ομιλία του κατά την τελετή των Θυρανοιξίων, ο θητών για ανακάλυψη και διερεύνηση, δεξιότητες απα- Πρόεδρος καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης αναφέρθηκε ραίτητες για την οικοδόμηση τής γνώσης. στην ιστορία τού ναού και στις ιερές ακολουθίες που έχουν τελεσθεί σε αυτόν: «Οι χιλιάδες των μαθητριών και των μαθητών που έχουν φοιτήσει στα Αρσάκεια Ψυχικού έχουν συνδέσει την εικόνα τού Σχολείου τους με τον Ναό τής Αγίας Αναστασίας. Σ’ αυτόν εκκλησιάστηκαν μαθαίνοντας από τον ιερέα τα τής Θείας Λειτουργίας, σ’ αυτόν προσευχήθηκαν, σ’ αυτόν εξομολογήθηκαν, σ’ αυτόν κοινώνησαν, αυ- τόν κατέγραψαν στην μνήμη τους ως προέκταση τής φοίτησής τους στα Αρσάκεια. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι κάποιοι απόφοιτοι επιστρέφουν να τελέσουν τον γάμο τους στην Αγία Αναστασία ή να βαφτίσουν το παιδί τους σ’ αυτή την εκκλησία. Ενδιαφέρουσα η ίδια η ιστορία τού Ναού. Συνδέεται άμεσα με τον δωρητή των Αρσακείων Σχολείων, τον Απόστολο Αρσάκη (1792-1874), αφού δόθηκε σ’ αυτόν το όνομα τής συζύγου του, Αναστασίας Αρσάκη. Συν- δέεται με τον αρχιτέκτονα τού ιστορικού Αρσακείου Μεγάρου στην Πανεπιστημίου, τον Λύσανδρο Καυταντζό- γλου, με σχέδια τού οποίου ανοικοδομήθηκε (όπως και το Πολυτεχνείο, το Οφθαλμιατρείο, οι Ναοί Αγίας Ει- ρήνης στην Αιόλου, Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας, Αγίου Διονυσίου τού Αρεοπαγίτου, Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα και ο καθολικός Ναός στην Πανεπιστημίου). Συνδέεται με τον ζωγράφο-αγιογράφο Δημήτριο Γεωργαντά (1851-1933), μαθητή τού Νικηφόρου Λύτρα και τού Νικολάου Γύζη, ο οποίος αγιογράφησε τις εικόνες τού Τέ- μπλου τού αρχικού Ναού το 1891. Συνδέεται με μεγάλους χοράρχες τής εκκλησιαστικής μουσικής, ο τελευταίος των οποίων, ο Ιωάννης Σακελλαρίδης, εισήγαγε την τετραφωνία στον Ναό το 1879. Στην νέα του μορφή συνδέεται με την μεταφορά τού Αρσακείου στο Ψυχικό (1930-1931), όπου επανοικοδο- μείται ο Ναός σε σχέδια τού αρχιτέκτονος Ανδρέα Κριεζή (1887-1962) και εγκαινιάζεται η λειτουργία του –σαν και σήμερα– 29 Οκτωβρίου τού 1935. [Σημειώνω ότι στις 28 Οκτωβρίου τού 1936 ξεκινούν από τον Ναό τής Αγίας Αναστασίας οι Εορτές τής 100ετίας των Αρσακείων Σχολείων]. Στον ανεγερθέντα Nαό τής Αγίας Αναστασίας στο Ψυχικό μεταφέρθηκαν μέρος τού τέμπλου, οι φορητές εικόνες και τα ιερά σκεύη που είχε δωρίσει ο Από- στολος Αρσάκης. Είναι συγκινητική η «έγνοια» τού Αποστόλου Αρσάκη και για τον Ναό τής Αγίας Αναστασίας.

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 35 Δύο μήνες πριν πεθάνει [πέθανε στις 16 Ιουλίου 1874] απευθύνει την εξής επιστολή στο Δ.Σ. τής Φ.Ε.: “Κύριοί μου, Παρά τήν ἐσωτερικήν λατρείαν πρός τό ὑπέρτατον Ὄν, θεωρήσας ἀνέκαθεν καί τήν ἐξωτερικήν ὡς λίαν ἀναγκαίαν καί λίαν συντελεστικήν πρός διαμόρφωσιν ἑδραίων καί ὄντως χριστιανικῶν χαρακτή- ρων, ἔγνων ἐν ταῖς τελευταίαις τοῦ βίου μου ἡμέραις νά προικίσω τό τῷ ὀνόματί μου φερόμενον Παρ- θεναγωγεῖον δι’ ἱεροῦ ἀφιερώματος χρησιμεύσοντος εἰς τάς ἱεροτελεστίας τοῦ Ναοῦ αὐτοῦ. Τό ἀφιέρωμα, συγκείμενον ἐξ ἑνός Ἐπιταφίου ἐν Ρωσσίᾳ καλλιτεχνηθέντος καί ἑνός Σταυροῦ χρυ- σοκεντήτου ἐνταῦθα κατασκευασθέντος, πέμπω ὑμῖν σήμερον, Κύριοι, διά τοῦ αὐτόθι κυρίου Νικ. Χα- τζοπούλου, εὔχομαι δέ ἵνα ἡ χάρις τῶν πανσέπτων παθῶν τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι- στοῦ σώζῃ καί διατηρῇ ἐσαεί τό ἐν λόγῳ καθίδρυμα καί καθοδηγῇ δέ καί στηρίζῃ εἰς τήν ὁδόν τήν κα- λήν τάς ἐν αὐτῇ διδασκομένας, πρός εὐτυχίαν τοῦ Ἔθνους καί πρός χαράν καί καύχημα ἐμοῦ. Τήν εὐχήν ταύτην μετά βαθυτάτης συγκινήσεως καί ἐγκαρδίου πόθου ἀποτείνω τῷ Κυρίῳ… Δέξασθε τήν διαβεβαίωσιν τῆς ἐξαιρέτου ὑπολήψεώς μου. Ἐν Βουκουρεστίῳ, 4 Μαΐου 1874” Την αγιογράφηση τού Ναού τής Αγίας Αναστασίας στο Ψυχικό ανέλαβε ο αγιογράφος Ιωάννης Ψυχάκης σε συνεργασία με τον επίσης αγιογράφο γυιο του Χαράλαμπο Ψυχάκη, οι οποίοι αγιογράφησαν τον Ναό με πα- ραστάσεις Αγίων Γυναικών (1963-1968). Πίσω, στο αρχικό ανακαινισμένο κτήριο, μια “κόγχη” μένει επάνω στο Αίθριο τού κτηρίου να θυμίζει τον πα- λαιό Ναό καθώς και η επιγραφή « Ἡ Θεία Λειτουργία ἐτελεῖτο ἐν τῇ θέσει ταύτῃ ἐπί 81 συναπτά ἔτη» (1849-1930). Θα ακολουθήσουν μέχρι σήμερα 83 έτη λειτουργίας τού Ναού στο νέο κτήριο (1935-2018) με την προοπτική να σκέπει πνευματικά τους μαθητές των Αρσακείων Ψυχικού για τα επόμενα μακρά έτη. Η Παιδεία στα Αρσάκεια είναι συνυφασμένη με τις αξίες τού ελληνικού πολιτισμού, αφού πολιτισμός πάνω απ’ όλα είναι το αξιακό σύστημα ενός λαού μέσα από την ιστορία και την παράδοσή του. Έτσι για τους Έλληνες, είτε αναφερθούμε στους ελληνοτραφείς Τρεις Μεγάλους Ιεράρχες είτε αναχθούμε στο Βυζάντιο είτε στον Αγώ- να τής Ανεξαρτησίας των Ελλήνων τού 1821 είτε στον Νεότερο Ελληνισμό ως ιστορική πραγματικότητα, ανα- δύεται μια ιδιαίτερη σχέση Ορθόδοξης Πίστης και ελληνικού έθνους, Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας και Ελληνισμού. Απόρροια αυτής τής ιστορικής (και όχι «ιδεολογικής») σχέσης είναι η διαρκής παρουσία στην Εκ- παίδευσή μας τής Ορθόδοξης θρησκείας μας και τής σύνδεσης των Ελλήνων μαθητών εξ απαλών ονύχων με τα διδάγματα τής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η σχέση αυτή υπηρετείται στην πράξη εκτός τής διδασκαλίας και με τον εκκλησιασμό των μαθητών και την γενικότερη σύνδεσή τους με την Εκκλησία. Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί από την ίδρυση των Αρσακείων Σχολείων και η Εκκλησία τής Αγίας Αναστασίας, στην οποία βρήκαν πνευματικό καταφύγιο για βίωση τής Θείας Λειτουργίας και θρησκευτική κατάνυξη χιλιάδες μαθητών μας. Ως προέκταση, λοιπόν, τής ουσίας και τής ποιότητας τής Παιδείας των Αρσακείων Σχολείων και τής παράδο- σής τους θεωρούμε την Eκκλησία τής Αγίας Αναστασίας στα Αρσάκεια Ψυχικού και με ιδιαίτερη χαρά και ευ- γνωμοσύνη χαιρετίζουμε την ανακαινισμένη επαναλειτουργία της. Η ανακαίνιση τής Eκκλησίας μας κατέστη δυνατή με την ευγενική χορηγία τού Θανάση και τής Μαρίνας Μαρ- τίνου. Τους οφείλουμε χάριτες όχι μόνο τα μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά οι μαθητές των Σχολείων μας, οι δάσκαλοι και οι γονείς τους. Μεγάλη η προσφορά τού ζεύγους Μαρτίνου και δικαίως μεγάλη η ευγνω- μοσύνη μας στους ευσεβείς αυτούς χορηγούς, οι οποίοι έχουν επανειλημμένως σταθεί πολύτιμοι συμπαρα- στάτες στο πλευρό τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και των Αρσακείων Σχολείων (στο Αρσάκειο Τιράνων και με σειρά υποτροφιών σε μαθητές των Αρσακείων Σχολείων). Ειδικότερα ως προς την αποκατάσταση τού Ναού, ο χρόνος που πέρασε από την ανοικοδόμησή του (το 1935) άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στο κτίσμα τού ναού. Η μελέτη που εκπονήθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έδειξε ότι χρειάζεται να τοποθετηθούν σιδηρά ικριώματα, να αντικατασταθούν τα κεραμίδια, να γίνουν αντιδιαβρωτικές επαλείψεις σκυροδεμάτων, να γίνει έλεγχος των κλίσεων των στεγών,

36 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 γενικό στοκάρισμα, αποκατάσταση μαρκιζών των κορνιζών, να καθαριστούν τα επιχρίσματα, να βαφτούν οι εξωτερικοί τοίχοι, να τοποθετηθούν υδρορροές, να γίνει αποκατάσταση και συντήρηση των εξωτερικών θυρών τού ιερού Ναού, να αποκατασταθούν τα βιτρό και να στηριχθεί η καμπάνα του. Η ευθύνη για την υλοποίηση τού έργου ανετέθη από το ζεύγος Μαρτίνου και πραγματοποιήθηκε με εξαιρε- τική επιτυχία από την αρχιτέκτονα-μηχανικό κ. Καλλιρρόη Καβαλιεράτου, συνεπικουρούμενη από τους μηχα- νικούς Δημήτρη Φαναρτζή και Δημήτρη Καλάκο, σε συνεχή συνεργασία με τον αρχιτέκτονα-μηχανικό τής Τε- χνικής Υπηρεσίας τής Φ.Ε. κ. Ιωάννη Λεοντόπουλο. Με την ολοκλήρωση τής επισκευής έγινε εμφανέστερη η ανάγκη καθαρισμού και των αγιογραφιών, την συντήρηση των οποίων ανέλαβε ο κ. Γιώργος Μουστάκης. Η δαπάνη και αυτών των εργασιών ανελήφθη από το ζεύγος Μαρτίνου. Κυρίες και Κύριοι, Στον ιερό Nαό τής Αγίας Αναστασίας ιερούργησαν σπουδαίοι ιερωμένοι με θαυμαστή αίσθηση τού παιδευ- τικού ρόλου τής Θείας Λειτουργίας για τους μαθητές των Σχολείων, ιερείς οι οποίοι εξηγούσαν στους μαθητές την διαδικασία των διαφόρων σταδίων τής Θείας Λειτουργίας και τής τέλεσης τού μυστηρίου τής Θείας Ευχαρι- στίας, καθώς και τού νοήματος των διαφόρων θρησκευτικών εορτών και των τιμωμένων Aγίων τής Εκκλησίας μας. Ιδιαίτερης μνείας και θερμών ευχαριστιών λόγω τού έργου και τής μακράς θητείας τους δικαιούνται ο μα- καριστός ιερεύς Παγκράτιος και ο ρέκτης, ταυτισμένος με τα Αρσάκεια, αρχιμανδρίτης, θεολόγος και νομικός, διδάκτωρ και των δύο Σχολών τού Πανεπιστημίου Αθηνών και νυν Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος. Για την ιστορία τού Ναού θα ήθελα να αναφέρω δύο γεγονότα: α) Από τους ιερουργήσαντες στον Ναό 11 ιερείς, τρεις ιερείς αναδείχθηκαν σε Μητροπολίτες: ο μνημονευθείς ήδη Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος, ο θεολόγος – φιλόλογος και ιερέας Ιωάννης Μαρτίνος (1882-1886) ανεδείχθη σε Μητροπολίτη Γορτυνίας και ο θεολόγος-ιερέας Ιερόθεος (1976-1980) σε Μητροπολίτη Λήμνου. β) Εν έτει 2000 αξιωθήκαμε κατά την εορτή τής Αγίας Αναστασίας, με τις ευλογίες και την παρουσία τού μα- καριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου, να μεταφέρουμε στον Ναό τής Αγίας Ανα- στασίας για λίγες ημέρες τα ιερά λείψανα τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας από την Ιερά Μονή Γρηγορίου τού Αγίου Όρους όπου φυλάσσονται, για να προσκυνήσουν οι πιστοί. Με την άδεια τού καθηγουμένου τής Ι. Μονής Γρηγορίου τού π. Γεωργίου, τα ιερά λείψανα μετέφεραν και συνόδευσαν στον Ναό μας μοναχοί τού Αγίου Όρους. Πρόκειται για ένα γεγονός το οποίο εβίωσε συγκινημένη η Αρσακειακή Κοινότητα, που παρακολούθησε την πανηγυρική Θεία Λειτουργία, στην οποία χοροστάτησε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Θα σας παρακαλέσω, τέλος, να βρείτε λίγο χρόνο να διαβάσετε το διανεμόμενο φυλλάδιο που συντάχθηκε για να είναι γνωστή εφεξής η ιστορία τού Ναού τής Αγίας Αναστασίας, από τής ιδρύσεώς του, τής μετεγκαταστά- σεως και τής αποκαταστάσεως τού Ναού κατά τα λεχθέντα. Το κείμενο συνέταξε η εκλεκτή εκπαιδευτικός και πρώην Λυκειάρχης των Αρσακείων Σχολείων κ. Παναγιώτα Ατσαβέ, η οποία έχει επαξίως εξελιχθεί σε έγκυρο ειδικό «Αρσακειολόγο»! Την ευχαριστούμε θερμώς, όπως ευχαριστούμε και τις συνεργάτιδές μου κ. Βολτή και κ. Βλαβιανού που επιμελήθηκαν αυτή την ωραία έκδοση. Ας ευχηθούμε η προστάτις των Αρσακείων Σχολείων Αγία Αναστασία η Ρωμαία, την οποία αξιωθήκαμε σή- μερα να τιμήσουμε με τον περικαλλή ανακαινισμένο ναό, τον αφιερωμένο στην μνήμη της, να σκέπει πάντα τους μαθητές, τους δασκάλους, τους Εταίρους και τους εργαζόμενους στην Διοίκηση των Σχολείων τής Φιλεκ- παιδευτικής Εταιρείας καθώς και τους δωρητές και χορηγούς τού ιερού τούτου Ναού. Εν κατακλείδι, κατά το απολυτίκιον τής Αγίας, Δεῦτε εὐφημήσωμεν Ἀναστασίαν τὴν πάνσεμνον, τὴν ὁσιόαθλον καὶ καλλιπάρθενον, Ῥώμης τὸ βλάστημα καὶ μέγα καύχημα, τῆς Ἀναστάσεως Χριστοῦ ἀξίως τὴν ἐπώνυμον, βρύει γὰρ ἰάσεων ἀκεσώδυνα φάρμακα, τοῖς τῶν λειψάνων αὐτῆς τὴν θήκην προσπτυσσομένοις μετὰ πίστεως.».

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 37 Η πρότυπη σχολική Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Ψυχικού Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης ξεναγεί τον Υπουργό Παιδείας Γερ. Αρσένη στην νέα ηλεκτρονική και συμβατική Βιβλιοθήκη των Σχολείων. O Πρόεδρος τής Φ.E. απονέμει τιμητικό μετάλλιο στον Πρόεδρο τής Interamerican κ. Δ. Kοντομηνά, χορηγό τής Bιβλιοθήκης (επάνω), και στον ιστορικό τού βιβλίου κ. Κ. Στάικο, εταίρο τής Φ.Ε., που σχεδίασε την Bιβλιοθήκη (κάτω). Άποψη τής Βιβλιοθήκης των Σχολείων

38 ΚΕΦΑΛΑΙO 1 Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας τής Φ.Ε. στα Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού Οι μαθητές των Αρσακείων – Τοσιτσείων Νηπιαγωγείων, Δημοτικών και Γυμνασίων συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα τού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας τής Φ.Ε. και αναπτύσσουν περιβαλλοντική συνείδηση.

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 39 Συνολική άποψη τού ανακαινισμένου στίβου και των ανοιχτών γηπέδων μπάσκετ και βόλεϊ των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού Ο Πρόεδρος τού Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντ. Παπαδημητρίου, μαζί με τον Πρόεδρο τής Φ.Ε. καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη, αποκαλύπτει την πλάκα τού χορηγού στον στίβο των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού.

40 ΚΕΦΑΛΑΙO 1 Η κεντρική είσοδος τού Αρσακείου Νηπιαγωγείου Ψυχικού με την προσθήκη τού β’ ορόφου Η παιδική χαρά τού Αρσακείου Νηπιαγωγείου Ψυχικού, την οποία εγκαινίασε ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης.

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 41 Το γήπεδο 5x5 των Δημοτικών τού δάσους Ένα από τα 3 ανακαινισμένα κλειστά Γυμναστήρια των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού Το ανακαινισμένο το 1991 Θέατρο των Σχολείων

42 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 Eργαστήρια Πληροφορικής Eργαστήρια Φυσικών επιστημών

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 43 Το Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας. Αριστερά διακρίνεται γεωργικό αλέτρι και δεξιά ηλιακό ρολόι. Κάτω: Κάποια από τα εκθέματα τού Μουσείου Κινηματογραφική μηχανή Τηλεφωνικό κέντρο Ηλεκτροστατική μηχανή Πολύγραφος Γραφομηχανή Πλάστιγγα με βάρη οκάδες Ηλεκτρική ραπτομηχανή

44 ΚΕΦΑΛΑΙO 1 Το «μεγάλο χολ» στο κεντρικό κτήριο των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού Εντευκτήριo καθηγητών που δημιουργήθηκε στους κοινόχρηστους χώρους των Σχολείων

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 45 Ο ανακαινισμένος ναός τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας στα Αρσάκεια Ψυχικού Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης απονέμει στο ζεύγος Μαρτίνου τιμητική πλακέτα. Ο κ. Θ. Μαρτίνος και η σύζυγός του κ. Μ. Μαρτίνου αποκαλύπτουν την πλάκα των χορηγών. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. μετά την τελετή των Θυρανοιξίων, στην οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος, μίλησε για την ιστορία τού ναού.

APΣAKEIA–ΤΟΣΙΤΣΕΙΑ ΣXOΛEIA ΕΚΑΛΗΣ 6 5 7 10 11 8 9 Σε πευκόφυτη έκταση 200 στρεμμάτων βρίσκεται το πρωτοποριακό σχολικό συγκρότημα των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης 1. Αμφιθέατρο 2. Γυμνάσια – Λύκεια 3. Βιβλιοθήκη 4. Κολυμβητήριο, κλειστά γήπεδα μπάσκετ – βόλεϊ 5. Ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ – βόλεϊ – τένις 6. Πάρκο αρχαιολογικής ανασκαφής 7. Στίβος 8. Νηπιαγωγείο 9. Αύλειος χώρος Nηπιαγωγείου 10. Δημοτικά 11. Αύλειος χώρος Δημοτικών 12. Χώρος στάθμευσης

4 2 3 1 2 12

48 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 Αρσάκεια-Tοσίτσεια Σχολεία Εκάλης τηρήθηκαν ή επισκευάστηκαν), ενώ ο θόλος τού Θεά- τρου μονώθηκε και καλύφθηκε με οξειδωμένο χαλκό. Το μεγαλύτερο τμήμα τού συγκροτήματος των Αρ- σακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης κατασκευάστηκε Ανακατασκευάστηκαν και εκσυγχρονίστηκαν τα κλει- την δεκαετία τού 1970 με μελέτη και επίβλεψη τού στά Γυμναστήρια και το Κολυμβητήριο με νέο εξοπλι- υπεύθυνου τής Τεχνικής Υπηρεσίας τής Φιλεκπαιδευτι- σμό, κατασκευάστηκε στίβος με γήπεδο 5x5 και κερ- κής Εταιρείας αρχιτέκτονα καθηγητή τού ΕΜΠ Χάρη Πο- κίδες και ανακαινίστηκαν οι υπάρχουσες αθλητικές λυχρονόπουλου και αποτέλεσε σχολείο πρότυπο και εγκαταστάσεις. σημείο αναφοράς για την εποχή του. Διαμορφώθηκαν νέα γραφεία διευθυντών και μελε- Στο τέλος τής δεκαετίας τού 1990 και με την αύξηση τητήρια καθηγητών, εκσυγχρονίστηκε το Θέατρο με νέο τού μαθητικού πληθυσμού προστέθηκαν 2 ακόμη σύγχρονο εξοπλισμό, ιδρύθηκε Βιβλιοθήκη, εργαστή- πτέρυγες με αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια, ρια Πληροφορικής, εργαστήριο Ιστορίας και Τέχνης ακολουθώντας την ίδια μορφολογία και το ίδιο σύστη- και ανακαινίστηκαν τα εργαστήρια Φυσικών επιστημών. μα κατασκευής. Οι νέες πτέρυγες, στις οποίες στεγάστη- καν τα Γυμνάσια και τα Λύκεια, μελετήθηκαν από τον Κατασκευάστηκαν ράμπες και τουαλέτες ΑμΕΑ, ώστε πολιτικό μηχανικό Ευάγγελο Θεοδωρόπουλο, προϊστά- να εξυπηρετούνται τα άτομα με ειδικές ανάγκες, και μενο τής Τεχνικής Υπηρεσίας τής Φ.Ε., και κατασκευά- ανακατασκευάστηκαν μονάδες τουαλετών στα Δημοτι- στηκαν το χρονικό διάστημα από το 1997 έως το 1999. κά και τα Γυμνάσια. Οι νέες πτέρυγες, το συνολικό εμβαδόν των οποίων Τοποθετήθηκαν νέα αλεξικέραυνα στα δώματα των είναι 3.070 τ.μ., βρίσκονται στην βορειοανατολική κτηρίων, σύγχρονο δίκτυο πυρόσβεσης-πυρανίχνευσης πλευρά τού σχολικού συγκροτήματος και αναπτύσσο- και γενικότερα εκσυγχρονίστηκαν και επεκτάθηκαν οι νται σε τρία επίπεδα. Στο 1ο επίπεδο (ημιυπόγειο), με ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις (νέα λεβητοστά- εμβαδόν 760 τ.μ., στεγάζονται 4 εργαστήρια, χώροι υγι- σια, ηλεκτροστάσια, υδραυλικά και ηλεκτρικά δίκτυα. εινής, χώροι κυκλοφορίας και κλιμακοστάσια, το 2ο επίπεδο (ισόγειο), εμβαδού 1.190 τ.μ., περιλαμβάνει Στον περιβάλλοντα χώρο τού σχολικού συγκροτή- 12 αίθουσες διδασκαλίας, χώρους κυκλοφορίας και ματος αναβαθμίστηκε και επεκτάθηκε το εσωτερικό κλιμακοστάσια και το 3ο (όροφος), εμβαδού 1.123 οδικό δίκτυο και δημιουργήθηκαν δύο μεγάλοι χώροι τ.μ., 12 αίθουσες διδασκαλίας, γραφείο καθηγητών, στάθμευσης. Διαμορφώθηκαν νέοι αύλειοι χώροι εξ- χώρους κυκλοφορίας και κλιμακοστάσια. οπλισμένοι με πεζόδρομους, κιόσκια, καθιστικά κ.λπ., κατασκευάστηκε περιβαλλοντικό και αρχαιολογικό Στο ανατολικό άκρο τού κεντρικού κτηρίου των Γυ- πάρκο με δειγματική ανασκαφή και έγιναν νέες φυτεύ- μνασίων-Λυκείων, μετά από ριζική ανακατασκευή (νέα σεις. Επίσης ανακατασκευάστηκαν τα φυλάκια, η περί- δάπεδα, νέες ψευδοροφές, νέο φωτισμό, νέες ηλεκτρο- φραξη και τοποθετήθηκε νέα πινακίδα στην κεντρική μηχανολογικές εγκαταστάσεις), διαμορφώθηκε χώρος πύλη εισόδου. Mελετητηρίου καθηγητών, εμβαδού 235 τ.μ., με τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό (γραφεία, βιβλιοθήκες, Τέλος, πραγματοποιούνται συνεχείς επεμβάσεις για ηλεκτρονικούς υπολογιστές κ.λπ.). τον εκσυγχρονισμό των κτηρίων και την προσαρμογή τους στην εκάστοτε νομοθεσία. Το 2011 λειτούργησε για πρώτη φορά στα Αρσά- κεια-Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης Νηπιαγωγείο, το οποίο Ίδρυση Αρσακείου-Τοσιτσείου Νηπιαγωγείου κατασκευάστηκε στο νοτιοανατολικό τμήμα τού συ- Εκάλης γκροτήματος με μελέτη και επίβλεψη τού υπεύθυνου τής Τεχνικής Υπηρεσίας τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Ανταποκρινόμενη στις απαιτήσεις τής εποχής η Φι- αρχιτέκτονα-μηχανικού Ιωάννη Λεοντόπουλου. λεκπαιδευτική Εταιρεία προχώρησε στην διεύρυνση των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης με την Κατά το διάστημα τής τελευταίας τριακονταετίας απο- ίδρυση και την λειτουργία, από το σχολικό έτος 2011- καταστάθηκαν οι όψεις των κτηρίων τού σχολικού συ- 2012, τεσσάρων διθέσιων Νηπιαγωγείων σε ιδιαίτερη γκροτήματος με επισκευές επιχρισμάτων, χρωματι- πτέρυγα, που ανακαινίστηκε για τον σκοπό αυτό, δίπλα σμούς και αλλαγή κουφωμάτων, έγιναν νέες μονώσεις στα Δημοτικά. δωμάτων σε όλα σχεδόν τα κτήρια (οι υπόλοιπες συν- Το συγκρότημα των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, αν και κατασκευάστηκε την δεκαετία τού 1970, παραμένει μέχρι σήμερα ένα υπερσύγχρονο σχολικό

Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ñ ΝΕΕΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 49 συγκρότημα, διατεταγμένο σε πτέρυγες και σε επίπε- σμό Eνεργειακής Aπόδοσης Kτηρίων (ΚΕΝΑΚ). Όλοι οι δα, ώστε να προσαρμόζεται στις κλίσεις τού εδάφους, τοίχοι είναι διπλοί δρομικοί, με θερμομόνωση πάχους 7 αλλά και να εξασφαλίζει ανεξαρτησία σε κάθε σχολι- εκ. στους εξωτερικούς και ηχομόνωση στους εσωτερι- κή βαθμίδα. κούς, ενώ έχει γίνει νέα μόνωση στα δώματα τού κτηρί- ου. Κατασκευάστηκαν εξαρχής οι ηλεκτρομηχανολογι- Για την δημιουργία τού Νηπιαγωγείου χρησιμοποι- κές εγκαταστάσεις (υδραυλικές, ηλεκτρικές) και δίκτυα ήθηκε ανεξάρτητη πτέρυγα των Δημοτικών Σχολείων, η για την πυρόσβεση. Τοποθετήθηκαν νέα κουφώματα οποία μέχρι την δεκαετία τού 1980 φιλοξενούσε χώ- αλουμινίου με θερμοδιακοπή και διπλούς υαλοπίνα- ρους σίτισης και αναψυχής για τους μαθητές, και συγκε- κες, εκ των οποίων ο εξωτερικός είναι ενεργειακός ο δε κριμένα κουζίνα, τραπεζαρία, καφετέρια και αίθουσες εσωτερικός τρίπλεξ. Τα δάπεδα είναι από λινέλαιο και Ωδικής. Από τότε μέχρι το 2010 οι χώροι, με κάποιες PVC αντιαλλεργικό και αντιμικροβιακό και οι ψευδορο- παρεμβάσεις, χρησιμοποιούνταν περιστασιακά για τις φές είναι κατασκευασμένες από γυψοσανίδα ή ορυκτές εκδηλώσεις των Δημοτικών. ίνες, στις οποίες έχουν ενσωματωθεί τα φωτιστικά σώ- ματα. Στις αίθουσες, κατόπιν ακουστικής μελέτης, τοπο- Ο χώρος όπου στεγάζεται το Αρσάκειο- θετήθηκε ψευδοροφή από διάτρητη γυψοσανίδα. Τοσίτσειο Νηπιαγωγείο Εκάλης Λειτουργικότητα τού κτηρίου διαμορφώθηκε κατάλληλα το 2011, μετά από προσεκτική μελέτη και Το κτήριο στεγάζει 4 νηπιαγωγεία σε δύο επίπεδα με ξεχωριστές εισόδους, επάνω για τα προνήπια και κάτω σχεδιασμό, ώστε το κτήριο να είναι φιλικό για τα νήπια. Περιλαμβάνει 10 αίθουσες διδασκαλίας, προς το περιβάλλον και ασφαλές 2 αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, 2 αίθουσες εκδηλώ- για την ευαίσθητη παιδική ηλικία. σεων, οι οποίες τον χειμώνα χρησιμοποιούνται και ως αίθουσες διαλειμμάτων, αίθουσα Eικαστικών, αίθουσα Η αποκατάσταση τής πτέρυγας στην αρχική της μορ- Φυσικής αγωγής, η οποία χρησιμοποιείται και για την φή, η διατήρηση των κατασκευαστικών αρχών και τής Mουσικοκινητική αγωγή, αίθουσα Mουσικής και Θεα- μορφολογίας της, η απαλλαγή της από τις κατά καιρούς τρικής αγωγής, εξοπλισμένο ιατρείο, γραφεία συντονι- παρεμβάσεις με την χρήση υλικών που ταιριάζουν με σμού, γραμματείας, προϊσταμένων, νηπιαγωγών, χώ- την αισθητική τού κτηρίου και οι σύνθετες εσωτερικές ρους υγιεινής για τα παιδιά, το προσωπικό και τα άτομα διαρρυθμίσεις επέτρεψαν την δημιουργία ενός υπερ- με ειδικές ανάγκες, 2 κουζίνες και λοιπούς βοηθητικούς σύγχρονου και αισθητικά άρτιου Νηπιαγωγείου, που χώρους. Το συνολικό εμβαδόν των κύριων χώρων τού καλύπτει πλήρως τις σύγχρονες ανάγκες τής προσχολι- κτηρίου είναι 2.000 τ.μ. και μαζί με τους βοηθητικούς κής εκπαίδευσης. χώρους, εμβαδού 250 τ.μ., είναι κατά πολύ μεγαλύτε- ρο από αυτό που απαιτούν οι προδιαγραφές. Το κτήριο τού Νηπιαγωγείου περιβάλλεται από δάση και κήπους. Ο χώρος διαμορφώθηκε κατάλληλα το Το Νηπιαγωγείο διαθέτει 2 μεγάλους αύλειους χώ- 2011, μετά από προσεκτική μελέτη και σχεδιασμό, ρους, εμβαδού 890 τ.μ., εξοπλισμένους με πέργκολες ώστε το κτήριο να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και και καθιστικά, στους οποίους έχουν φυτευτεί δέντρα και ασφαλές για την ευαίσθητη παιδική ηλικία. θάμνοι. Kατασκευή και ενεργειακός σχεδιασμός Aσφάλεια τού κτηρίου τού κτηρίου Ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα έχει δοθεί στην λή- Την επίβλεψη τής κατασκευής τού κτηρίου ανέλαβε η ψη μέτρων για την ασφαλή χρήση τού κτηρίου από τα Τεχνική Υπηρεσία τής Φ.Ε. με υπεύθυνο τον αρχιτέκτονα παιδιά και τους εργαζόμενους. Για τον σκοπό αυτό Ιωάννη Λεοντόπουλο, χρησιμοποιώντας σύγχρονα έχουν προβλεφθεί: υλικά και ακολουθώντας τις σύγχρονες προδιαγρα- ñ ελεγχόμενη πρόσβαση για τους επισκέπτες μέσω θυ- φές για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών τής ροτηλεόρασης προσχολικής εκπαίδευσης και αγωγής. Το κτήριο τού ñ εγκατάσταση πυρανίχνευσης – πυρόσβεσης σε όλους Νηπιαγωγείου είναι ενεργειακά αναβαθμισμένο και κα- τους χώρους τού κτηρίου τατάσσεται στην κατηγορία Β σύμφωνα με τον Kανονι-

50 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι O 1 ñ πρόσβαση στο κτήριο και σε όλους τους χώρους χω- τουαλέτες στο υπόγειο και γραφείο καθηγητών Φυσι- ρίς σκαλοπάτια κής Αγωγής στο επίπεδο τής εισόδου. ñ τοποθέτηση των θερμαντικών σωμάτων, πυροσβεστι- κών φωλεών και σταθμών σε εσοχές στους τοίχους Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1989 και χρησι- ñ τοποθέτηση τρίπλεξ υαλοπινάκων, εσωτερικά και εξω- μοποιείται από τους μαθητές τόσο στο πρωινό πρό- τερικά, ενεργειακών με μεμβράνη, ώστε να μη σπάνε γραμμα τού μαθήματος τής Φυσικής Αγωγής όσο και ñ στις οροφές, εσωτερικά και εξωτερικά, δεν έχει χρη- στο απογευματινό πρόγραμμα των Ομίλων. Τον Μάιο σιμοποιηθεί επίχρισμα (με τα γνωστά μειονεκτήματα τού 1990 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια τού κλει- του), αλλά ψευδοροφές με μηχανική στήριξη στού Κολυμβητηρίου από την υφυπουργό Πολιτισμού ñ χρωματισμοί με υλικά πιστοποιημένα από την ΕΕ για και απόφοιτο των Αρσακείων Φάνη Πάλλη-Πετραλιά. χρήση σε σχολικά κτήρια Μετά την λήξη τής τελετής των εγκαινίων πραγματοποι- ñ τοποθέτηση πόμολων από αντιμικροβιακό χαλκό ήθηκε το Α’ Εσωτερικό Πρωτάθλημα Κολύμβησης μα- (Cu+) για την μέγιστη προστασία από ιώσεις κ.λπ. θητών και μαθητριών των Αρσακείων-Τοσιτσείων Γυ- μνασίων και Λυκείων. Σήμερα, μέσα σε ένα πλούσιο σε ερεθίσματα περι- βάλλον, εσωτερικό και εξωτερικό, τα Αρσάκεια-Τοσί- Από τότε και εξής πραγματοποιείται κάθε χρόνο τσεια Νηπιαγωγεία Εκάλης παρέχουν στα παιδιά πολ- εσωτερικό πρωτάθλημα κολύμβησης για μαθητές λές ευκαιρίες ώστε να αναπτυχθούν σωματικά, καλ- Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου των Αρσακείων λιεργώντας γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές – Τοσιτείων Σχολείων και περιοδικά φιλοξενούνται δεξιότητες, να αγαπήσουν το σχολείο και να εμπλακούν οι Αγώνες Κολύμβησης ΑΣΙΣ μεταξύ μαθητών ιδιω- δυναμικά στην μαθησιακή διαδικασία. τικών σχολείων. Ολοκλήρωση και λειτουργία κλειστού Ίδρυση Κουρμουλείου Βιβλιοθήκης Κολυμβητηρίου Το 1987, στο πλαίσιο των εργασιών συντήρησης και Σύμφωνα με τα σχέδια τού αρχιτέκτονα καθηγητή επέκτασης τής πτέρυγας Γυμνασίων και Λυκείων τού στο ΕΜΠ Θεοχάρη Πολυχρονόπουλου, τεχνικού συμ- σχολικού συγκροτήματος τής Εκάλης, το νέο Δ.Σ. τής βούλου τής Φ.Ε., στα Σχολεία τής Εκάλης είχε προβλε- Φ.Ε., με Πρόεδρο τον καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη, απο- φθεί η κατασκευή κλειστού Kολυμβητηρίου, το οποίο φάσισε την ενοποίηση των βιβλιοθηκών τού Σχολείου στεγάζεται σε ανεξάρτητο συγκρότημα αθλητικών εγκα- σε ενιαία σχολική Bιβλιοθήκη για τα Δημοτικά, τα Γυ- ταστάσεων. Το συγκρότημα αποτελείται από δύο κλει- μνάσια και τα Λύκεια. Για τον σκοπό αυτό επέλεξε την στά γήπεδα καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης, τα ήδη υπάρχουσα στην συγκεκριμένη πτέρυγα αίθουσα οποία βρίσκονται εκατέρωθεν τού κλειστού Κολυμβη- των 210 τ.μ., η οποία διαθέτει άπλετο φυσικό φωτι- τηρίου. Τα γήπεδα αυτά επελέγησαν και χρησιμοποι- σμό τόσο από την οροφή, αφού στεγάζεται από συστά- ήθηκαν ως προπονητήρια επιτραπέζιας αντισφαίρισης δα 4 δίρριχτων στεγών με 4 πυραμοειδείς φεγγίτες, όσο κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες τής Αθήνας, αφού ανα- και από την ανεμπόδιστη θέα στο εσωτερικό αίθριο τού καινίστηκαν από τον οργανισμό Αθήνα 2004. Σχολείου, αφού η μία πλευρά των τοίχων είναι ολόκλη- ρη τζαμαρία. Το ιδιαίτερης αισθητικής και υψηλής καλαισθησίας κλειστό Κολυμβητήριο, Η αίθουσα, μέχρι την δημιουργία τής Βιβλιοθήκης, διαστάσεων 25x12,5 μ., στην μία του όψη χρησιμοποιούνταν ως μελετητήριο από τους καθηγητές. Το μελετητήριο μεταφέρθηκε στο νέο συγκρότημα που έχει τζαμαρία, η οποία εξασφαλίζει κατασκευάστηκε ως προέκταση τής συγκεκριμένης πτέ- φυσικό φως, και οροφή με θόλο. ρυγας, για να ανταποκριθεί στις ραγδαίες αλλαγές τής εποχής, με την μικτοποίηση των σχολείων και την εισα- Το ιδιαίτερης αισθητικής και υψηλής καλαισθησίας γωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Στο νέο κλειστό Κολυμβητήριο, διαστάσεων 25x12,5 μ., στην συγκρότημα κατασκευάστηκαν 16 διδακτικές αίθου- μία του όψη έχει τζαμαρία, η οποία εξασφαλίζει φυσικό σες με σύγχρονο εξοπλισμό και σε αυτό στεγάζεται το φως, και οροφή με θόλο. Διαθέτει έξι διαδρόμους κο- Β’ Αρσάκειο-Τοσίτσειο Λύκειο, εργαστήρια Πληροφο- λύμβησης, αποδυτήρια εξοπλισμένα με ντους και ρικής, τα οποία αναβαθμίζονται συνεχώς, και νέα μεγά- λη αίθουσα κατάλληλα εξοπλισμένη για Μελετητήριο των καθηγητών.