Ekonomik kalkınma, Türkiye’nin hür, müstakil, daima daha kuvvetli, daima daha refahlı Türkiye idealinin belkemiğidir.
Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı 2014-2023BEBKAYeni Yalova Yolu4.Km Buttim İş MerkeziButtim Plaza Kat 616250 Osmangazi/Bursa TÜRKİYET. 0224 211 13 27F. 0224 211 13 [email protected] Tasarım: Bursa Kiraz Halkla İlişkiler Ltd. Şti.www.kiraziletisim.comBasım Yılı ve Yeri: Eylül 2015 BursaTüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla alıntı yapılabilir.
2014-2023 Bursa, Eskişehir, Bilecik Bölge Planı Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu tarafından 30.12.2014 tarih ve 2014/1 sayılı karar ile onaylanmıştır.
HAZIRLAYANLARTamer Değirmenci, Endüstri Mühendisi, Genel SekreterJülide Alan, Şehir ve Bölge Plancısı, Birim BaşkanıEmine Arslan Pauli, İstatistikçi, Uzmanİnan Ayrıbaş, İşletme, UzmanAdem Bölükbaşı, Sosyolog, Yatırım Destek Ofisi KoordinatörüYasin Dalgıç, İktisatçı, UzmanFaruk Ömer Katmer, Endüstri Mühendisi, UzmanNalan Tepe Şençayır, Çevre Mühendisi, UzmanÖzge Yıldız, Şehir ve Bölge Plancısı, UzmanKATKIDA BULUNANLARTuğçe Afşaroğulları, Hukuk, UzmanMelehat Altun, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Destek PersoneliElif Boz, İktisat, UzmanNeslihan Hasret, İşletme, UzmanErhan Hepyaşar, Elektronik Mühendisi, UzmanSeher İleritürk, Endüstri Mühendisi, Uzman
İçindekilerKısaltmalar...................................................................................................................................................................................................... ivTablolar............................................................................................................................................................................................................. ixHaritalar........................................................................................................................................................................................................... xiŞekiller..............................................................................................................................................................................................................xiiÖNSÖZ................................................................................................................................................................................................................ 1SUNUŞ................................................................................................................................................................................................................ 3YÖNETİCİ ÖZETİ............................................................................................................................................................................................5BÖLGENİN........................................................................................................................................................................................................ 9DÜNYA ve.........................................................................................................................................................................................................9TÜRKİYE’DEKİ............................................................................................................................................................................................... 9YERİ..................................................................................................................................................................................................................... 9GENEL................................................................................................................................................................................................................ 11Yer Şekilleri- Bitki Örtüsü- İklim............................................................................................................................................................13Bursa, Eskişehir, Bilecik Tarihi................................................................................................................................................................16Sosyo-Ekonomik Durum...........................................................................................................................................................................19Endekslerde TR41 Bölgesi.........................................................................................................................................................................23Kalkınma Bakanlığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE).......................................................................................23URAK İllerarası Rekabetçilik Endeksi.................................................................................................................................................23BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010...............................................................................................................................................23ULUSAL KALKINMA ..................................................................................................................................................................................25HEDEFLERİ, PLAN ve POLİTİKALAR................................................................................................................................................25Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)...................................................................................................................................................27Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2013-2023)..............................................................................................................................29Avrupa 2020 Stratejisi...............................................................................................................................................................................30BÖLGE PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ ve............................................................................................................................................32KATILIMCILIK................................................................................................................................................................................................ 32Paydaş Analizi...............................................................................................................................................................................................32Mevcut Durum Analizi...............................................................................................................................................................................33İlçe Ziyaretleri.................................................................................................................................................................................................33Kalkınma Endeksi.........................................................................................................................................................................................35Kümelenme Analizleri................................................................................................................................................................................36Özel İhtisas Komisyonu Toplantıları....................................................................................................................................................38i
Bölge Planı Çalıştayı....................................................................................................................................................................................40İnternet Sitesi..................................................................................................................................................................................................42Bölgesel Kalkınma Öncelikleri Anket Çalışması............................................................................................................................42PESTLE Analizi Anket Çalışması...........................................................................................................................................................43Bölge Planı Faaliyetleri Sürecinde Katılımcılık...............................................................................................................................43Onay Süreci......................................................................................................................................................................................................44BÖLGENİN........................................................................................................................................................................................................ 45YAPISI ve..........................................................................................................................................................................................................45EĞİLİMLER...................................................................................................................................................................................................... 45Demografik Yapı............................................................................................................................................................................................47Beşerî Gelişme ve Kurumsal Yapı.........................................................................................................................................................50İşgücü Yapısı ve İstihdam.........................................................................................................................................................................56Ekonomik Görünüm ve Sektörel Yapı..................................................................................................................................................58Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık..............................................................................................................................................................65Hizmetler.......................................................................................................................................................................................................... 70Mekânsal Gelişme ve Yerleşimler.........................................................................................................................................................72Ulaşım................................................................................................................................................................................................................ 76Çevre ve Doğal Kaynaklar.......................................................................................................................................................................79Enerji................................................................................................................................................................................................................... 82Yatırımlar.......................................................................................................................................................................................................... 83PESTLE.............................................................................................................................................................................................................. 85ANALİZİ............................................................................................................................................................................................................. 85Değerlendirme............................................................................................................................................................................................... 88BURSA................................................................................................................................................................................................................ 91ESKİŞEHİR....................................................................................................................................................................................................... 91BİLECİK.............................................................................................................................................................................................................. 91BÖLGESİNİN ...................................................................................................................................................................................................91VİZYONU........................................................................................................................................................................................................... 91PLANIN.............................................................................................................................................................................................................. 95GELİŞME EKSENLERİ, ÖNCELİKLERİ VE TEDBİRLERİ...........................................................................................................95Gelişme Ekseni 1. Uluslararası Alanda ..............................................................................................................................................98Yüksek Rekabet Gücü.................................................................................................................................................................................98Gelişme Ekseni 2. Beşeri Gelişme ve Sosyal İçerme...................................................................................................................129Gelişme Ekseni 3. Dengeli Mekânsal Gelişme ve Sürdürülebilir Çevre...............................................................................148MEKÂNSAL...................................................................................................................................................................................................... 175 ii
GELİŞME........................................................................................................................................................................................................... 175PLAN................................................................................................................................................................................................................... 175KARARLARI.................................................................................................................................................................................................... 175Amaç................................................................................................................................................................................................................... 177Kapsam.............................................................................................................................................................................................................. 177Bölge Planı Mekânsal Gelişme Şeması Tanımları.........................................................................................................................177Bölge Planı Mekânsal Gelişme Stratejileri........................................................................................................................................179ALT BÖLGE ÖNCELİK ve TEDBİRLER................................................................................................................................................185Bursa Merkez Alt Bölgesi (Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Kestel, Gürsu, Mudanya).......................................................187Orhaneli-Harmancık-Keles-Büyükorhan (Dağ Yöresi) Alt Bölgesi.......................................................................................196Gemlik Alt Bölgesi.........................................................................................................................................................................................199Orhangazi-İznik-Yenişehir Alt Bölgesi................................................................................................................................................201İnegöl Alt Bölgesi...........................................................................................................................................................................................203Mustafakemalpaşa-Karacabey Alt Bölgesi.....................................................................................................................................206Eskişehir Odunpazarı-Tepebaşı Alt Bölgesi.....................................................................................................................................210Alpu-Beylikova-Mihalıççık Günyüzü-................................................................................................................................................214Sivrihisar Alt Bölgesi ...................................................................................................................................................................................214Seyitgazi-Han-Mahmudiye-Çifteler Alt Bölgesi............................................................................................................................217Bilecik Merkez–Osmaneli Alt Bölgesi.................................................................................................................................................219Bozüyük-Pazaryeri-İnönü Alt Bölgesi................................................................................................................................................224Orta Sakarya Vadisi (Gölpazarı-Yenipazar-İnhisar-Söğüt-Mihalgazi-Sarıcakaya) Alt Bölgesi..............................230PERFORMANS GÖSTERGELERİ............................................................................................................................................................260KOORDİNASYON, İZLEME VE DEĞERLENDİRME.......................................................................................................................262Kaynaklar......................................................................................................................................................................................................... 263ULUSAL POLİTİKA BELGELERİ............................................................................................................................................................267Ek -2 Mevcut Durum Analizi CD'de sunulmuştur.........................................................................................................................275EK-2..................................................................................................................................................................................................................... 275MEVCUT............................................................................................................................................................................................................ 275DURUM.............................................................................................................................................................................................................. 275ANALİZİ............................................................................................................................................................................................................. 275EK-3..................................................................................................................................................................................................................... 277İLÇE KALKINMA...........................................................................................................................................................................................277ENDEKSİ 2012................................................................................................................................................................................................277İLÇE KALKINMA ENDEKSİ......................................................................................................................................................................279KAYNAKLAR................................................................................................................................................................................................... 286EK4. TANIMLAR ve KAVRAMLAR.......................................................................................................................................................287EK5. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS).................................................................................................................299EK6. TEŞEKKÜR LİSTESİ..........................................................................................................................................................................301i
KısaltmalarAAT................................................................................................................................................................................... Atıksu Arıtma TesisiAB ..................................................................................................................................................................................................Avrupa BirliğiABD....................................................................................................................................................................Amerika Birleşik DevletleriAÇSAP.........................................................................................................................................Ana Çocuk Sağlığı ve Aile PlanlamasıADF.................................................................................................................................................................Ankara Demiryolu FabrikasıADNKS..............................................................................................................................................Adrese Dayalı Nüfus Kayıt SistemiAFAD......................................................................................................................................Afet ve Acil Durum Yönetimi BaşkanlığıAHCI................................................................. Art and Humanities Citation Index (Sanat ve İnsan Bilimleri Atıf Endeksi)ANT..........................................................................................................................................Akaryakıt İkmal ve NATO POL TesisleriAr-Ge.......................................................................................................................................................................... Araştırma - GeliştirmeARİS.................................................................................................................................................................................Arazi İzleme SistemiASPB................................................................................................................................................. Aile ve Sosyal Politikalar BakanlığıAŞ .................................................................................................................................................................................................Anonim ŞirketiATAP..................................................................................................................................................Anadolu Teknoloji Araştırma VakfıBDDK........................................................................................................................ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme KurumuBEBKA.................................................................................................................................. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma AjansıBESOB............................................................................................................................... Bursa Esnaf ve Sanatkârlar Odaları BirliğiBGUS................................................................................................................................................... Bölgesel Gelişme Ulusal StratejisiBİLSEM.................................................................................................................................................................... Bilim ve Sanat MerkeziBM.........................................................................................................................................................................................Birleşmiş MilletlerBOİ..............................................................................................................................................................................Bursa Otobüs İşletmesiBORSAB............................................................................................................................................ Bozüyük Organize Sanayi BölgesiBP.................................................................................................................................................................................................... British PetrolBROP..........................................................................................................................................Bölgesel Rekabet Edebilirlik ProgramıBT.............................................................................................................................................................................................Bilgi TeknolojileriBTK................................................................................................................................................Bilgi Teknolojileri ve İletişim KurumuBTSO...........................................................................................................................................................Bursa Ticaret ve Sanayi OdasıBUDO........................................................................................................................................................................Bursa Deniz OtobüsleriBURULAŞ.............................................................................Bursa Ulaşım Toplu Taşım İşletmeciliği Turizm San. ve Tic. A.ŞBUSEB.........................................................................................................................................................................Bursa Serbest BölgesiBUSMEK................................................................................Bursa Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi KurslarıBUTEKOM...................................................................................................................Bursa Tekstil ve Konfeksiyon Ar-Ge Merkezi ii
BUTGEM................................................................................................................Bursa Teknoloji ve Tasarım Geliştirme MerkeziCEC...................................................................... Commission for Environmental Cooperation (Avrupa Birliği Komisyonu)CORINE....................................................................Coordination of Information on the Environment (Çevre Bilgi Düzeni)ÇDP.................................................................................................................................................................................... Çevre Düzeni PlanıDMO.............................................................................................................................................................................. Devlet Malzeme OfisiÇOGEM..........................................................................................................................................Çocuk Gelişim Danışmanlık MerkeziDGKÇ............................................................................................................................................... Doğalgaz Kombine Çevrim SantraliDHMİ.................................................................................................................................................Devlet Hava Meydanları İşletmesiDLH...........................................................................Demiryolları Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel MüdürlüğüDOSAB.............................................................................................................................................. Demirtaş Organize Sanayi BölgesiDPT...................................................................................................................................................................... Devlet Planlama TeşkilatıDSİ......................................................................................................................................................... Devlet Su İşleri Genel MüdürlüğüDTM..........................................................................................................................................................................Dış Ticaret MüsteşarlığıEBK İş Kümesi.......................................................................................................Eskişehir-Bilecik-Kütahya Seramik İş kümesiEBDSR........................................................................................................................Ekonomi Bakanlığı Doğaltaş Sektörü RaporuEGM.....................................................................................................................................................................Emniyet Genel MüdürlüğüEİE................................................................................................................................... Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel MüdürlüğüEOSB..................................................................................................................... Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi BölgesiEPDK .............................................................................................................................................Enerji Piyasası Düzenleme KurumuESA 95..................................................................................................................................................................Avrupa Hesaplar SistemiESİNKAP......................................................................Eskişehir İli İnovasyon Stratejileri İçin Kapasite Oluşturma ProjesiESO............................................................................................................................................................................. Eskişehir Sanayi OdasıESOGÜ................................................................................................................................................Eskişehir Osmangazi ÜniversitesiESTRAM.......................................................................................................................................................Eskişehir Hafif Raylı SistemiETKB............................................................................................................................................... Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanlığıEUROSTAT................................................................................................................................................... Avrupa Birliği İstatistik OfisiEÜAŞ ................................................................................................................................................................................Elektrik Üretim A.Ş.FAO...............................................................................................................................................Birleşmiş Milletler Gıda-Tarım ÖrgütüGATT ......................................................................................................................... Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel AnlaşmasıGB..................................................................................................................................................................................................Gümrük BirliğiGEMPORT....................................................................................................................Gemlik Liman ve Depolama İşletmeleri A.Ş.vii
GEPA........................................................................................................................................................Güneş Enerjisi Potansiyel AtlasıGÜSAB......................................................................................................................................................Gürsu Organize Sanayi BölgesiGHSİM................................................................................................................................... Gençlik Hizmetleri ve Spor İl MüdürlüğüGİTES........................................................................................................................................................................... Girdi Tedarik StratejisiGSB........................................................................................................................................................................ Gençlik ve Spor BakanlığıGSKD........................................................................................................................................................................Gayri Safi Katma DeğerGSM........................................................ Global System for Mobile Communications / Mobil İletişim İçin Küresel SistemGSYH....................................................................................................................................................................... Gayri Safi Yurtiçi HasılaGSYARGEH............................................................................................... Gayri Safi Yurtiçi Hasıla İçindeki Ar-Ge HarcamalarıGTSO.........................................................................................................................................................Gemlik Ticaret ve Sanayi OdasıGZFT..................................................................................................................................................................... Güçlü-Zayıf-Fırsat-TehditHES .............................................................................................................................................................................. Hidroelektrik SantraliHOSAB............................................................................................................................................ Hasanağa Organize Sanayi BölgesiHRS.......................................................................................................................................................................................Hafif Raylı SistemİBBS......................................................................................................................................İstatistiki Bölge Birimleri SınıflandırmasıİDEP............................................................................................................................................................... İklim Değişikliği Eylem PlanıİDO........................................................................................................................................................................İstanbul Deniz OtobüsleriIFOAM.......................................................................................................Uluslararası Organik Tarım Hareketleri FederasyonuİGEP................................................................................................................................................................... İç Göç Entegrasyon ProjesiİGE........................................................................................................................................................................İnsanî Gelişmişlik EndeksiİŞKUR................................................................................................................................................................................ Türkiye İş KurumuİTU ............................................................................................................................................................................ İyi Tarım UygulamalarıIUCN.....................................................................................................................................................Uluslararası Doğa Koruma BirliğiKASDEP........................................................................................................................................ Kırsal Alanda Sosyal Destek ProjesiKENTGES................................................................................................... Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem PlanıKGM...............................................................................................................................................................Karayolları Genel MüdürlüğüKOBİ..........................................................................................................................................Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerKOSAB..................................................................................................................................................... Kestel Organize Sanayi BölgesiKOSGEB................................................ Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi BaşkanlığıKSS.................................................................................................................................................................................... Küçük Sanayi SitesiKYB...............................................................................................................................................................Kalkınma ve Yatırım Bankası viii
LEED....................... Leadership in Energy and Environmental Design (Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik)LPE..................................................................................................................................................................Lojistik Performans EndeksiMB......................................................................................................................................................................................... Mevduat BankasıMEB...............................................................................................................................................................................Millî Eğitim BakanlığıMKS Limanı.............................................................................................................. Marmara Entegre Kimya Sanayi A.Ş. LimanıMTA.................................................................................................................................... Maden Tetkik ve Arama Genel MüdürlüğüNACE Rev.2.............................................. Nomenclature statistique des activités économiques dans la Communauté Européenne-(Avrupa Topluluğu Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması Revize 2)NOSAB....................................................................................................................................................Nilüfer Organize Sanayi BölgesiNUTS................................Nomenclature of Territorial Units for Statistics (İstatistiksel Bölge Birimi Sınıflandırması)OÇEM...................................................................................................................................................... Otistik Çocuklar Eğitim MerkeziOECD.....................................................................................................................................Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma TeşkilatıOİB............................................................................................................................................ Otomobil Endüstrisi İhracatçıları BirliğiOSB.......................................................................................................................................................................... Organize Sanayi BölgesiOSBÜK................................................................................................................................... Organize Sanayi Bölgeleri Üst KuruluşuOSTİM........................................................................................................................................... Ortadoğu Sanayi ve Ticaret MerkeziÖSYM.......................................................................................................................................Öğrenci Seçme ve Yerleştirme MerkeziÖİK.............................................................................................................................................................................Özel İhtisas KomisyonuPTT...........................................................................................................................T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel MüdürlüğüRAM...............................................................................................................................................................Rehberlik Araştırma MerkeziRAMSAR...................................................Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar SözleşmesiREPA.....................................................................................................................................................Rüzgar Enerjisi Potansiyel AtlasıRES............................................................................................................................................................................Rüzgar Enerjisi SantraliRODAPORT....................................................................................................Roda Liman Depolama ve Lojistik İşletmeleri A.Ş.SAM................................................................................................................................................................. Seramik Araştırma MerkeziSANGEM...........................................................................................................................................................Sanayi Geliştirme MerkeziSANTEZ..................................................................................................................................................................Sanayi Tezleri ProgramıSASAD...........................................................................................................Savunma ve Havacılık Sanayi İmalatçıları DerneğiSB............................................................................................................................................................................................... Sağlık BakanlığıSCI................................................................................................................................ Science Citation Index (Bilimsel Atıf Endeksi)SEGE.............................................................................................................................................Sosyo-ekonomik Gelişmişlik EndeksiSGK..........................................................................................................................................................................Sosyal Güvenlik KurumuSGM..............................................................................................................................................................................Spor Genel MüdürlüğüSITC........................................ Standart International Trade Classification (Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması)SPK .......................................................................................................................................................................Sermaye Piyasası KuruluSRAP............................................................................................................................................................. Sosyal Riski Azaltma ProjesiSSCI..................................................................................................Social Science Citation Index (Sosyal Bilimler Atıf Endeksi)STA...................................................................................................................................................................... Serbest Ticaret AnlaşmasıSTIC........................................Standard International Trade Classification- Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasıix
STK .......................................................................................................................................................................... Sivil Toplum KuruluşlarıSYGM ............................................................................................................................................... Sosyal Yardımlar Genel MüdürlüğüSYDT Fonu....................................................................................................Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik FonuTARAL....................................................................................................................................................................Türkiye Araştırma AlanıTEU.............................................................................................................. Twenty-Foot Equivalent Unit (20 Feet’lik Koyteyner)TBB............................................................................................................................................................................Türkiye Bankalar BirliğiTESK....................................................................................................................... Türkiye Esnaf ve Sanatkârları KonfederasyonuTOBB................................................................................................................................................... Türkiye Odalar ve Borsalar BirliğiTCDD................................................................................................................................... Türkiye Cumhuriyeti Devlet DemiryollarıTEBEV..........................................................................................................................................................Tepebaşı Belediyesi EvinizdeTEI................................................................................................................. TUSAŞ Motor Sanayi A.Ş. (TUSAŞ Engine Industries)TEİAŞ......................................................................................................................................... Türkiye Elektrik İletim Anonim ŞirketiTEYDEP.......................................................................................................................................Teknoloji ve Yenilik Destek ProgramıTİGEM..............................................................................................................................................Tarım İşletmeleri Genel MüdürlüğüTİM ...................................................................................................................................................................Türkiye İhracatçılar MeclisiTKİ....................................................................................................................................................................... Türkiye Kömür İşletmeleriTMO...........................................................................................................................................................................Toprak Mahsulleri OfisiTMS...........................................................................................................................................................Türkiye Muhasebe StandartlarıTMSK........................................................................................................................................ Türkiye Muhasebe Standartları KuruluTOBB................................................................................................................................................... Türkiye Odalar ve Borsalar BirliğiTOKİ........................................................................................................................................................... Toplu Konut İdaresi BaşkanlığıTPE................................................................................................................................................................................Türk Patent EnstitüsüTSE.................................................................................................................................................................... Türk Standartları EnstitüsüTSO........................................................................................................................................................................... Ticaret ve Sanayi OdasıTSKB.......................................................................................................................................................Türkiye Sınai Kalkınma BankasıTTGV................................................................................................................................................... Türkiye Teknoloji Geliştirme VakfıTUSAŞ-TAI.................................................................. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.- Turkish Aerospace IndustriesTÜBİTAK.......................................................................................................... Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma KurumuTÜDEMSAŞ....................................................................................................................Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayi A.Ş.TÜLOMSAŞ.......................................................................................................................... Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş.TÜVASAŞ.......................................................................................................................................................... Türkiye Vagon Sanayi A.Ş.TEYDEB......................................................................................................... Teknoloji ve Yenilik Destek Programları BaşkanlığıTÜİK.....................................................................................................................................................................Türkiye İstatistik KurumuTÜSİAD................................................................................................................................Türk Sanayicileri ve İşadamları DerneğiUBTYS................................................................................................................................Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik StratejisiUÇES..............................................................................................................................................................Ulusal Çevre Uyum StratejisiUÇEP..........................................................................................................................................Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı x
TablolarTablo 1. TR41 Bölgesi Coğrafi Konumu..................................................................................................................................... 12Tablo 2. Seçilmiş Göstergeler..........................................................................................................................................................22Tablo 3. URAK İllerarası Rekabetçilik Endeksi Sıralamalarında TR41 İllerinin Sırası........................................23Tablo 4. BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010 Sıralamalarında TR41 İllerinin Sırası......................................24Tablo 5. Üst Ölçekli Politika, Plan ve Strateji Belgeleri....................................................................................................... 31Tablo 6. TR41 Bölgesi ve İllerinin 1965-2012 Yılları Arası Nüfus artış eğilimi ve 2023 Nüfus ......................... Projeksiyonu (2012-2023)..............................................................................................................................................47Tablo 7. TR41 Bölgesi Demografik Göstergeler......................................................................................................................47Tablo 8. TR 41 Bölgesi Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus..............................................................................................48 (2012, Bin Kişi)......................................................................................................................................................................48Tablo 9. İkamet edilen illere göre nüfus (2012)......................................................................................................................48Tablo 10. Alınan Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı (2011-2012 Dönemi)....................................................49Tablo 11. TR41 Bölgesinin En Fazla Göç Aldığı ve Verdiği İller (2012)...........................................................................49Tablo 12. TR41 Bölgesi İllerinin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralamaları (2003-2011)...................50Tablo 13. BEBKA Kalkınma Endeksi Sıralaması......................................................................................................................50Tablo 14. Bursa Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne Bağlı Kuruluşlar ........................................................... 51Tablo 15. Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne Bağlı Kuruluşlar ..................................................... 51Tablo 16. Bilecik Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne Bağlı Kuruluşlar...........................................................52Tablo 17. Ülke ve Bölgedeki Okur-Yazarlık Oranları 2012 (%)...........................................................................................52Tablo 18. 2012-2013 Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretimde Brüt ve Net Okullaşma Oranları (%).......................52Tablo 19. 2012-2013 Ortaöğretim Kurumlarında Okullaşma Oranları (%)..................................................................53Tablo 20. Bölgedeki Üniversiteler ve Bağlı Birimler...............................................................................................................53Tablo 21. Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmeti Veren Kurumlar .....................................................................54Tablo 22. Bebek Ölüm Hızı (Bin Canlı Doğumda)....................................................................................................................54Tablo 23. Sağlık Kuruluşu Sayıları..................................................................................................................................................55Tablo 25. 100.000 Kişi Başına Düşen Sağlık Personeli Sayıları......................................................................................55Tablo 24. GHSİM Spor Tesisi Sayıları............................................................................................................................................55Tablo 26. TR41 Bölgesi Cinsiyete Göre İşgücü Yapısı ............................................................................................................56Tablo 27. İşletme Büyüklükleri (%).................................................................................................................................................59xi
Tablo 28. Üniversitelerarası Girişimcilik ve Yenilikçilik Endeksi 2014 Sıralaması...................................................61Tablo 29. Sektörlerin Gayri Safi Katma Değerdeki (GSKD) Payı 2007-2008............................................................65Tablo 30. Tarım İhracatı 2008-2012, bin $.................................................................................................................................65Tablo 31. Süt Üretimi 2012................................................................................................................................................................. 68Tablo 32. Kanatlı Hayvan Sayısı 2008-2012........................................................................................................................... 68Tablo 33. Oda Başına Düşen Kişi Sayısı ve Mülkiyet Durumu.........................................................................................76Tablo 34. TR41 Bölgesi’nde Kamu Yatırımlarının Sektörlere Göre Dağılımı (Bin TL)..............................................83Tablo 35. PESTLE Analizi kritik etkenlerin sınıflandırılması............................................................................................ 89Tablo 36. TR41 Bölgesi Kümelenme Potansiyeli Olan Sektörler.....................................................................................105Tablo 37. TR41 Bölgesi Ar-Ge Harcamalarının Ülke İçindeki Payları.......................................................................... 112Tablo 38. TR41 Bölgesi Sektörel İstihdam Payları................................................................................................................. 115Tablo 39. Girişimci Çıkarmada Lider İller.................................................................................................................................. 118Tablo 40. Belde/Köyler Nüfusu ve Kırsal Nüfus Oranı (%)..................................................................................................125Tablo 41. TR41 Bölgesindeki Tiyatro Verileri (2011)...............................................................................................................132Tablo 42. TR41 Bölgesindeki Sinema Verileri (2011)..............................................................................................................133Tablo 43. TR 41 Bölgesinde Net Okullaşma Oranları............................................................................................................135Tablo 44. 100.000 Kişi Başına Düşen Sağlık Personeli Sayıları.....................................................................................143Tablo 45. Hanehalklarının Bina İnşa Yılına Göre Dağılımı.................................................................................................156Tablo 46. Belediye - Atıksu Göstergeleri....................................................................................................................................165Tablo 47. Uluslararası Alanda Yüksek Rekabet Gücü Alt Bölge Matrisi.................................................................... 235Tablo 48. Beşeri Gelişme ve Sosyal İçerme Alt Bölge Matrisi......................................................................................... 244Tablo 49. Dengeli Mekânsal Gelişme ve Sürdürülebilir Çevre Alt Bölge Matrisi.................................................... 250 xii
HaritalarHarita 1. TR41 Bölgesinin Konumu............................................................................................................................................... 12Harita 2. TR41 Bölgesi İlçeleri.......................................................................................................................................................... 13Harita 3. TR41 Bölgesi Yer Şekilleri............................................................................................................................................... 14Harita 4. TR41 Bölgesi İlleri Bursa, Eskişehir, Bilecik...........................................................................................................19Harita 5. İllere Göre İşsizlik Oranları............................................................................................................................................58Harita 6. TR41 Bölgesinde Şehirleşme Oranları (%)...............................................................................................................73Harita 7. TR41 Bölgesinde Sanayi Bölgeleri ve Doluluk/Boşluk Oranları...................................................................74Harita 9. Bölgede çalışmaları devam eden başlıca karayolu ulaşım projeleri ......................................................78Harita 10. TR41 Bölgesinde İlköğretimde Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayısının Dağılımı (2010).............................................................................................135Harita 11. TR41 Bölgesinde Ortaöğretimde Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayısının Dağılımı (2010).............................................................................................137Harita 12. TR41 Bölgesi ve Çevresinde Bulunan İllerin Net Göç Hızına Göre Dağılımı (2012)...........................139Harita 13. TR41 Bölgesi İlçelerindeki Bin Kişi Başına Yatak Sayısının Dağılımı (2012).........................................142Harita 14. TR41 Bölgesi İlçelerindeki Bin Kişi Başına Hekim ve Hemşire Sayısının Dağılımı (2012)............................................................................................................................144Harita 15. TR41 Bölgesi Arazi Kullanımı (2006).......................................................................................................................159Harita 16. TR41 Bölgesi İlçe Bazında Gelişmişlik Endeksi.................................................................................................. 161Harita 17. Ulaşım Sistemleri ve Yerleşim Büyüklüklerinin Mekânsal Dağılımları..................................................163Harita 18. Bölge Mekânsal Gelişim Şeması................................................................................................................................184Harita 19. TR41 Alt Bölgeleri..............................................................................................................................................................186xi
ŞekillerŞekil 1. TR41 Bölgesi Aylık Minimum ve Maksimum Sıcaklıklar ve Aylık Yağış Miktarı.................................. 15Şekil 2. TR41 İlleri 2010 Yılı BEBKA Kalkınma Endeksi Değerleri...............................................................................24Şekil 3. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) Gelişme Eksenleri................................................................................27Şekil 4. Bölge Planı Süreç Haritası.............................................................................................................................................32Şekil 5. Bölge Planı Çalıştay Süreci........................................................................................................................................... 41Şekil 6. BEBKA Kalkınma Endeksine Göre İller...................................................................................................................50Şekil 7. Bebek Ölüm Hızının Yıllara Göre Değişim (Bin Canlı Doğumda)................................................................54Şekil 8. İşgücüne Katılım Oranı (15-64 Yaş) ve....................................................................................................................56 İşgücüne Katılmama SebepleriŞekil 9. Yaş Gruplarına Göre İstihdam Oranları (2012).....................................................................................................57Şekil 10. Sektörel Katma Değerler................................................................................................................................................59Şekil 11. Net Mesleki ve Teknik Okullaşma Oranları...........................................................................................................62Şekil 12. 2012 Yılı TR41 Bölgesi Tarım İthalat ve İhracatı................................................................................................. 66Şekil 13. TR41 Bölgesi Orman Alanı Dağılımı (2012)........................................................................................................... 69Şekil 14. 2012 Yılı Toplam Mevduat ve Toplam Kredi, milyon TL..................................................................................70Şekil 15 . Konut Satış İstatistikleri (Bin)....................................................................................................................................... 71Şekil 16. Mahalli İdare Belgeli ve Turizm İşletme Belgeli.................................................................................................. 71 Konaklama Tesislerinde Ortalama Geceleme Süreleri (Gün, 2011)Şekil 17. TR41 Bölgesi İllerinde Arazi Kullanım Oranları...................................................................................................72Şekil 18. İmalat Sanayi - Kaynağına Göre Çekilen Su Miktarı, 2008......................................................................... 80Şekil 19. İmalat Sanayi Bilecik, Bursa, Eskişehir İlleri Arıtılan ve Arıtılmayan Su Miktarları (2008)............................................................................................................................... 81Şekil 20. TR41 İllerinde Belediye Bertaraf Yöntemine Göre Atık Oranları (2010)...................................................82Şekil 21. 2011 Yılı TR41 Bölgesinin Enerji Üretimindeki Payı...........................................................................................82Şekil 22. Teşvikler Kapsamında.....................................................................................................................................................84 Sabit Sermaye Yatırımları (Milyon TL)Şekil 23. Olma İhtimalleri ve Etkilerine Göre PESTLE Etkenleri Değerlendirmesi................................................87Şekil 24 . Mesleki ve Teknik Eğitim Okullaşma Oranları....................................................................................................107Şekil 25. TR41 Bölgesi Sektörel İhracat Payları..................................................................................................................... 115Şekil 26. Kadın ve Genç İşsizlik Oranları (%)........................................................................................................................... 119Şekil 28. Konaklama Tesislerinde Ortalama Geceleme Süreleri...................................................................................123Şekil 27. Konaklama Tesislerine Geliş ve.................................................................................................................................123 Yabancı Ziyaretçi OranlarıŞekil 29. TR41 İlleri Kırsal Nüfus 2008-2012.........................................................................................................................125Şekil 30. TR41 Bölgesi Tarımda İstihdam (15+ Yaş)..............................................................................................................126Şekil 31. TR41 İlleri Tarım İhracatı 2008-2012.....................................................................................................................126Şekil 32. Belediye Bertaraf Yöntemine Göre Atık (2010)...................................................................................................167 xii
ÖNSÖZBEBKA, Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasındaişbirliğini geliştirerek kalkınmaya yön veren, yerel sorunlara yine yerel odaklı çözümler sunan, kay-nakların yerinde ve etkin kullanımıyla sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden bir kurumdur. Son üçyıl içinde, gerçekleştiği faaliyetler, proje finansman destekleri, eğitim destekleri, yatırım destek vetanıtım imkânları açısından kalkınmaya yön verecek bir model oluşturmuştur.Ajans planlama faaliyetleri kapsamında ise bölgenin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmesini hız-landırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Bunlar arasında yerelaktörlerin katılımı ile bölgesel ve sektörel bAazda plan ve programlar hazırlanması, yerel, ulusal veuluslararası kurumlarla işbirliği ve kapasite geliştirmeye yönelik çalışmalar da yer almaktadır.BEBKA Bursa Eskişehir Bilecik 2023 Bölge Planı çalışmaları kapsamında düzenlenen toplantılar, zi-1
yaretler, anket ve çalıştay ile birçok paydaşın plan çalışmalarına katılımı sağlandı. Bu çalışmalar,bölgeye özgü, uygulanabilir bir plan hazırlanmasını ve önümüzdeki 10 yıllık süreçte bölgemizin kal-kınma yolunda atacağı adımların hız kazanmasını sağlayacaktır. Ayrıca bölge kaynaklarının kal-kınma amaçlarına ulaşmak üzere nasıl harekete geçirileceğini gösteren bu plan, TR41 Bölgesi’ninsosyo-ekonomik kalkınmasını sağlamak amacıyla ulusal düzeyde üretilen plan, politika ve stratejilerile yerel düzeyde yürütülecek faaliyetler arasındaki ilişkiyi belirleyecek bir köprü görevi de üstlen-mektedir.Kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin katkılarıyla BEBKA tarafından şekillendiri-len, bölgedeki paydaşlarca bölgenin tanınmasını, ortak bilinç ve amaç geliştirilmesini sağlayan, böl-ge içinde ve dışında işbirliklerini yönlendiren bu plan, bölgede mevcut olan doğal, ekonomik, kültürelve teknolojik kaynakların kullanılması yoluyla, yerel fırsatlardan en üst düzeyde yarar sağlamayıamaçlamaktadır. Bölgesel kalkınmanın sağlanması için ilerlemeyi sağlayacak önemli bir yapı taşıolmasının yanı sıra kalkınmada istikrarı sağlama, dengeleme ve eşitleme amaçları da gütmektedir.2014-2023 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planının bölgemizde gerçekleşen sürdürülebilir kalkınmaçalışmalarına katkı sağlamasını temenni ediyorum. Güngör Azim TUNA BEBKA Yönetim Kurulu Başkanı Eskişehir Valisi 2
SUNUŞBölgesel gelişmeyi hızlandırmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak, kaynakların yerinde ve etkin kulla-nımını sağlamak; kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek üzerekalkınma ajansları tarafından hazırlanan Bölge Planı, hiyerarşik olarak ulusal düzeyde hazırlanankalkınma planlarının hemen altında yer alan ve bölgelerin gelecek hedeflerini içeren bir strateji bel-gesidir. Bölge planı, bölgesel kalkınmaya hizmet eden tüm çalışmaları yönlendirip bölgesel gelişmeyikoordine eden bir politika belgesi olması açısından da önemli bir konuma sahiptir.TR41 Bölge Planı, katılımcı bir süreçle, yenilikçi ve stratejik bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Bölge planıçalışmalarına kamu, özel sektör ve sivil toplumu kapsayan, planın uygulanması ve sahiplenilmesin-de rolü olan paydaşların analizi ve paydaş ziyaretleriyle başlanmıştır. Bölgenin ekonomik, sosyal vekültürel tüm sektörlerine ilişkin mevcut durum tespit ve analiz çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışma-3
lar kapsamında, Kalkınma Endeksi oluşturulmuş, rekabet politikalarının yeni yaklaşımı kümelenmeanalizi çalışmaları yürütülmüş, bölge illerindeki mevcut çevre durumu ve sorunları tespit edilerekilgili kurum ve kuruluşların işbirliğinde “Çevre Durum Analizi” yapılmıştır. Yine bu süreçte, il bazlı vesektörel anlamda oluşturulan Özel İhtisas Komisyon Toplantıları ile bölgeye ait önemli bilgi ve eği-limler elde edilmiştir. Bu toplantılar, Mekânsal Gelişme ve Erişilebilirlik’, ‘Sosyal Yapı’, ‘Çevre, Enerji veTabii Kaynaklar,’ ‘Tarım, Tarıma Dayalı Sanayi ve Ormancılık’, ‘Turizm’ ve ‘Sanayi’ olmak üzere altıbaşlık altında gerçekleştirilmiştir.Ardından 18 Haziran 2013 tarihinde Kalkınma Kurulu üyeleri ile kamu, özel kesim ve sivil toplumutemsilen 110 kişinin katılımıyla “Bölge Planı Çalıştayı” gerçekleştirilmiş, vizyon ve vizyona hizmeteden projeler görüşülmüştür. Çalıştayın ardından gelişme eksenleri altında yer alan amaç, hedef vestratejileri geliştirmek amacıyla sektörel ve tematik grup toplantıları düzenlenmiştir. Ayrıca, BölgePlanı hakkındaki güncel bilgilerin, yürütülmekte olan çalışmaların, özel ihtisas komisyonları toplantıdetaylarının yer aldığı ve etkinliklerin duyurulduğu bir internet sitesi hazırlanmıştır. Kalkınma Kuruluüyeleri ve bölgedeki çeşitli sektörlerde yer alan diğer paydaşları içeren “Bölgesel Kalkınma Öncelik-leri” konulu anket çalışması da bu süreçte gerçekleştirilmiştir.Bu katılımcı ve teknik çalışmalar sonunda, Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinden oluşan TR41 Bölgesiiçin hazırlanan 2014-2023 Bölge Planının vizyonu “Kuruluştan kurtuluşa, geçmişin mirasını değerkatarak geleceğe taşıyan, uluslararası düzeyde rekabetçi; sürdürülebilir üretim, yenilik ve yaşammerkezi” olarak belirlenmiştir. Bu vizyona erişilmesini sağlayacak üç temel gelişme ekseni ise; Ulus-lararası Alanda Yüksek Rekabet Gücü, Beşeri Gelişme ve Sosyal İçerme, Dengeli Mekânsal Gelişmeve Sürdürülebilir Çevre olarak belirlenmiştir. Bu gelişme eksenlerinin altında yer alan öncelik ve ted-birler, bölgenin gelişmesi için plan dönemi boyunca yapılacak faaliyetler ve ulaşılması amaçlananhedefler için yol gösterici olacaktır. TR41 Bölge Planı, yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle,ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak, bölgesel ge-lişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarınıazaltmaya hizmet edecektir.Bölge planının hazırlanmasında başta katılımları ve kıymetli görüşleri ile planın şekillenmesinde kat-kıda bulunan kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerine, Özel İhtisas Komisyonlarınınkıymetli üyelerine, Ajansımız Yönetim Kurulu ve Kalkınma Kurulumuzun değerli üyelerine, teşekkü-rü borç biliriz. Ayrıca, TR41 2014-2023 Bölge Planı hazırlığında büyük emek sarf eden Ajans persone-line teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışmanın belirlenen hedeflere ulaşılmasında; hem bölge özelindehem de ülke genelinde yönlendirmede yardımcı olmasını temenni ederim. Tamer DEĞİRMENCİ 4BEBKA Genel Sekreteri
YÖNETİCİ ÖZETİ25.01.2006 tarih ve 5449 sayılı “Kalkınma Bursa illeri TR41 Bölgesine stratejik bir önemAjanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Gö- kazandırmaktadır.revleri Hakkında Kanun”a dayanarak 14 Tem-muz 2009 tarih ve 2009/15236 sayılı Bakan- Net göç hızının binde 4,23 gibi bir değerle yük-lar Kurulu Kararı ile kurulan BEBKA’nın temel sek olduğu bölgede nüfus artışının önemli biramacı kamu kesimi, özel sektör, sivil toplum ve bölümünü bölge dışından yapılan göçlerin oluş-üniversiteler arasındaki koordinasyon ve işbir- turduğunu söylemek mümkündür. Ek olarak,liğini sağlayarak bölge içi gelişmişlik farklarını gelişen sanayinin arttırdığı istihdamın nedenazaltmak olarak belirlenmiştir. olduğu göç sonucunda en çok göç alan ve nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu TR41 BölgesiBu amaç doğrultusunda hazırlanan 2014-2023 ilinin Bursa olduğunu söyleyebiliriz.Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı, BEBKA ko-ordinasyonluğunda katılımcı bir süreçle, yeni- TR 41 bölgesi ülke ortalamasından daha yük-likçi ve stratejik yaklaşımla titiz bir çalışma ile sek okuryazarlık ve okullaşma oranları, güçlüoluşturulmuştur. Cumhuriyetimizin kuruluşu- özel eğitim altyapısı ve son olarak bölgedekinun 100. yılına yaklaştığı bu süreçte, kuruluşa 6 yükseköğrenim kurumuyla artarak gelişentanıklık etmiş bu bölge için belirlenen vizyon, yükseköğretim altyapısı ile eğitim açısındaneksenler, analiz çalışmaları, öncelik ve tedbir- çeşitli yeterliliklere ve potansiyellere sahip birlerin üzerinde durulduğu bölge planının amacı bölge olarak tanımlanabilir. Ancak okullaşma-bölgesel kalkınmaya hizmet eden tüm çalış- nın derslik ve öğretmen takviyesine ihtiyaçmaları yönlendirip bölgesel gelişmeyi koordine duyduğu göz ardı edilmemelidir.etmektir. Bölge gelişmişliğin en önemli göstergelerindenİstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırmasına göre, olan bebek, yeni doğan ve anne ölüm oranla-TR41 Bölgesi Bursa (TR411), Eskişehir (TR412) ve rı gibi göstergelerde ülke ortalamasıyla aynıBilecik (TR413) illerini kapsamaktadır. Bölgede düzeyde seyretse de söz konusu göstergelerintoplam 83 belediye, 39 ilçe ve 1274 köy bulun- daha düşük seviyelere taşınması gereği düşü-maktadır. Yüzölçümü (göller hariç) 28.565 km2 nülmelidir. Dikkat çeken bir diğer nokta sağlıkolup Türkiye nüfusunun % 4,88’ine sahiptir. Nü- altyapısının bölge içinde dengeli bir dağılımafusu 2012 yılı itibariyle 3.682.037’dir. sahip olmamasıdır. Bursa ve Bilecik illeri özel- likle hekim sayılarında Türkiye ortalamasınınÜlkenin önemli gelişmiş bölgeleri Marmara, Ka- altında kalırken Eskişehir’in bütün kategoriler-radeniz, İç Anadolu ve Ege Bölgelerinin kesim de ortalamanın üzerinde bir insan kaynağınanoktaları üzerinde yer alan, dört coğrafi bölge- sahip olduğunu görmekteyiz. Ayrıca nüfusu azde toprakları olan Bilecik, İç Batı Anadolu’da yer olmasına rağmen sağlık personeli açısından enalan Eskişehir ve Marmara’ya açılan kapı olan yetersiz ilin Bilecik olduğunu ve Bilecik’in sağlık5
altyapısının iyileştirilmesine yönelik tedbirlere Eskişehir’de seramik, havacılık, raylı sistemler,ihtiyaç olduğu görülmekle beraber bölge gene- beyaz eşya, makine-metal, madencilik ve taşlinde sağlık risklerine karşı bilincin ve sağlıklı ocakçılığı; Bilecik’te seramik ve mermer sek-yaşlanma anlayışının yerleştirilmesini öngören törünün ön plana çıktığı; bu sektörlerde küme-tedbirlere ihtiyaç olduğu görülmektedir. lenme girişimlerinin ve potansiyelinin yüksek olduğunu söylemek mümkündür.Son özellik olarak ise, genç nüfusun nitelikle-rinin arttırılması için gençlik ve spor hizmetle- Tarımsal üretim incelendiğinde ise, bölgeninrinin iyileştirilmesi ve yeni modellerle birlikte gerek iklim ve toprak koşullarına gerekse sula-uygulanması gerektiğinden bahsetmek gerekir. ma olanaklarının geliştirilmesine bağlı olarak,Bölgede toplam nüfusun %36,6’sını oluşturan her tür tarımsal faaliyete olanak tanıyabileceğigenç nüfusa yönelik hizmetlerin arttırılması ve görülmektedir. Mevcut durumda ise Bursa veçeşitlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bilecik illerinde stratejik bir ürün olan ve ihra- catı yapılan salçalık domates dikkat çekerken,İşgücü ve istihdamın yapısı incelendiğinde, Eskişehir’de kuru soğan; meyvecilik alanındaTürkiye ekonomisinde ve dünyada yaşanan Bursa’da armut, şeftali ve üzüm; Eskişehir’deekonomik krizlerin bölgeyi olumsuz yönde et- kiraz, elma ve üzüm; Bilecik’te de şeftali, ayvakilediği görülmektedir. Özellikle 2009 krizinin ve kiraz üretimi ön plana çıkmaktadır. Bölgede,etkisi belirgin bir şekilde yaşanmış ve bu kriz ihracata dönük siyah incir, nar, sofralık zeytinneticesinde erkeklerde işgücüne katılım oranını gibi önemli tarım ürünleri yetiştirilmektedir.azaltırken, kadınların ev gelirine destek olmak 2012 yılı ihracatına göre, TR41 Bölgesi, en fazlaiçin iş piyasasına girişinde artışlar gözlemlen- meyve ve sebze, ikinci sırada hububat ve hubu-miştir. Yine de kriz sonrası istihdamda yaşanan bat ürünleri ihraç etmektedir.iyileşme süreci ülke geneline göre daha hızlıgerçekleşmiştir. 2012 yılında bölge işsizlik oranı Bölgenin tarımsal üretim işletmeleri incelen-Türkiye ortalaması olan % 7,9’un gerisine %7,4 diğinde, tarıma dayalı sanayi adına da önemlidolaylarına kadar inmiştir. Ayrıca, bölgedeki iş işletmelerin bölgede ağırlıkta olduğunu gör-piyasasının genel olarak dinamik bir yapıya sa- mekteyiz. Bölgedeki tarımsal kooperatif ve bir-hip olması ve genç işgücünün arzı ile örtüşmek- liklerin sayısı oldukça yüksek olmakla birliktete olduğunu görmekteyiz. bunlardan yaklaşık olarak %69’unun tarımsal kalkınma kooperatifleri etrafında olduğunuBölge ekonomisi genel olarak analiz edildiğinde, bilmekteyiz. Kooperatifler açısından en zenginülke genelinde olduğu gibi, tarım sektöründeki TR41 ili ise Bursa’dır. Bursa’da ve Bilecik’te sayıazalış ve hizmetler sektöründeki artış dikkat olarak tarımsal kalkınma kooperatifleri öne çı-çekmektedir. Bölge, aynı zamanda, ülke içinde karken, Eskişehir’de sulama kooperatifleri ağır-en fazla katma değer yaratan ilk 5 bölge arasın- lıktadır.da sanayi katma değeri açısından İstanbul’dansonra ikinci sırada gelmektedir. Bursa’da oto- Hayvancılığa gelince, TR41 Bölgesi büyükbaş vemotiv, tekstil, makine-metal, mobilya, gıda; 6
küçükbaş hayvancılık sektörlerinde az da olsa yıla göre %7 arttığını dolayısıyla bölgenin özel-potansiyel barındırmakla birlikte ülke genelinde likle inşaat sektöründe gelişime açık olduğunubu sektörlerde sahip olduğu pay oldukça dü- söylemek mümkündür. Bununla beraber inşa-şüktür. Hayvansal üretim açısından, Bursa süt at sektörünün önümüzdeki yıllarda yurtiçi veve süt ürünleri, yumurta tavukçuluğu ve tavuk yurtdışı pazarlarda büyük gelişme göstermesieti üretiminde öne çıkarken, Eskişehir koyun beklenmektedir.sütü üretiminde ön plandadır. Bölgede denizbalıkçılığı (Bursa ilinin başta Mudanya, Karaca- TR41 bölgesinin İç Anadolu ve Marmara bölge-bey, Gemlik ilçeleri), iç su balıkçılığı (İznik Gölü, leri arasında lojistik koridor olma özelliğine pa-Uluabat Gölü başta olmak üzere doğal göllerde, ralel olarak, TR41 bölgesi ulaşımda çeşitlilik ilebaraj ve göletlerde, nehir ve çaylarda) ve kül- ön plana çıkmaktadır. Demiryolu ulaşımı özel-tür balıkçılığı (alabalık ve aynalı sazan ağırlıklı) likle Yüksek Hızlı Tren projeleriyle Eskişehir veyapılsa da balıkçılık istenen düzeyde değildir. Bilecik illerinde, denizyolu taşımacılığı Bursa’daEk olarak, bölge atçılık konusunda Türkiye’de büyük öneme sahip olmasına karşın, havayol-önemli işletme ve tesislere sahip bir bölgedir. ları etkin bir şekilde kullanılamamaktadır. An-Türkiye Jokey Kulübü Karacabey ve Mahmudi- cak, hem bölge içi hem de çevre bölgelerle ula-ye Pansiyon Haraları, Türk atçılığı adına önemli şım bağlantılarının gelişmesine önemli katkılarişletmelerdir. sağlayacak çalışmaları devam eden önemli ka- rayolu ulaşım projeleri bölgenin adeta lojistik birEkonomik faaliyetlerin bir diğer alanı olan hiz- köprü gibi hizmet vermesini sağlayacak önemlimetler sektörü açısından bölge önemli bir po- avantajlar sunmaktadır.tansiyel sunmaktadır. Bölge doğa turizmi, kış,kültür, tarih ve inanç turizmi ile termal ve sağlık TR41 Bölgesinde enerji kullanımındaki verimlili-turizmi alanlarında önemli potansiyele sahip ğin arttırılması ve yenilenebilir enerji kaynakla-olmasına rağmen bölgeye gelen yabancı turis- rının kullanımının yaygınlaştırılması önemli birtin kalma süresinin kısa olduğunu ve ziyaretçi gereksinim olsa da yenilenebilir enerji potansi-akımlarının dönemsellik göstermekle birlikte ve yeli etkin olarak kullanılamamaktadır. Bölgedeil merkezlerinde yoğunlaştığını gözlemlemek- orta seviyede güneş ve rüzgâr enerjisi Bursa,teyiz. Hizmetler sektörünün önemli kalemle- Bilecik illerinde biyokütle enerji potansiyeli varrinden biri bankacılık ve finans sektörü olduğu olmasına rağmen en çok kullanılan yenilebiliriçin bölge özelinde ve il bazında kullandırılan enerji türünün hidrolik kapasitesi olduğunu gör-krediler ve mevduatlar yıllar itibariyle artmakla mekteyiz. Bursa Keles ve Eskişehir Alpu içesin-birlikte kredi tutarlarının mevduat tutarlarından de var olan kömür ve stratejik öneme sahip boryüksek olduğunu söyleyebiliriz. Toplam krediler ve linyit rezervleri enerji üretimine katkı sağla-içindeki sektörel kredi oranları Bursa, Eskişe- yabilecek niteliktedir. Ayrıca, enerji konusundahir ve Bilecik illeri için sırasıyla % 32, %26 ve % enerji verimliliğinin artırılması ve bölgede yeni-18’dir Bu oran Türkiye için %36’dır. Ayrıca, 2012 lenebilir enerji kaynakları potansiyelini değer-yılına ait konut satış istatistikleri dikkate alın- lendiren enerji üretim sistemlerinin geliştirilme-dığında bölgede konut satışlarının bir önceki si de önemlidir.7
Mekânsal gelişme ve yerleşimler kapsamında ge Vizyonu “Kuruluştan Kurtuluşa Geçmişinise, Eskişehir’in geniş tarım toprakları; Bursa Mirasını Değer Katarak Geleceğe Taşıyan,ve Bilecik illerinin tarım ve orman alanlarıyla Uluslararası Düzeyde Rekabetçi; Sürdürüle-karakterize olduğu söylenebilir. Doğal ve kül- bilir Üretim, Yenilik ve Yaşam Merkezi” olaraktürel varlıkları açısından zengin olan yerleşim belirlenmiştir.alanları, sanayi merkezleri ve planlı altyapısıy-la çeşitli üstünlüklere sahip olsa da sözü edilen Bursa Eskişehir Bilecik Bölgesi vizyona ulaş-özellikler bölge genelinde homojen bir dağılım mak için 3 temel gelişme ekseni belirlemiştir.göstermemektedir. Bu doğrultuda, illerin re- 1. Uluslararası Alanda Yüksek Rekabet Gücükabetçilik düzeyleri arasında dikkate değer bir 2. Beşeri Gelişme ve Sosyal İçermefarklılık bulunduğu ortadır. Buna paralel olarak 3. Dengeli Mekânsal Gelişme ve Sürdürülebilirbölgenin geleceğe yönelik yapılanmasının fark- Çevrelılaşan mekânsal örüntülerle kurgulanacağınısöylemek mümkündür. Bu eksenler doğrultusunda mevcut kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlayacak ve yerelSulak alanlar, zengin biyoçeşitlilik, doğal kay- potansiyeli harekete geçirecek bölgesel öncelik-naklar ve tarımsal faaliyetlerin korunması böl- ler planın ana hedeflerini oluşturmuştur. Plan-ge için kritik öneme sahip konulardır. Sanayi ve daki bölgesel gelişme hedeflerinin mekânsaltarımsal faaliyetlere paralel olarak ortaya çıkan gelişmeye yansıması olarak nitelendirilebileceksu kaynaklarının bilinçsiz kullanımı, su kirliliği, mekânsal gelişme öngörüleri hazırlanmıştır.evsel ve endüstriyel kirlenme, erozyon ve av- Bölge ilçelerinin fonksiyonel anlamda bir ara-lanma çevresel sorunları ortaya çıkarmaktadır. ya geldiği 12 alt bölge belirlenmiş bu alt bölge-Bölgenin en önemli çevre sorunları sırasıyla su ler bazında tedbirler geliştirilmiştir. Bölge Planıkirliliği ve atık yönetimidir. Atık yönetimiyle ilgili uygulamasının takip edileceği performans gös-olan paydaşların katılımıyla bütünleşik bir katı tergeleri ve hedefleri belirlenmiş ayrıca planınatık yönetim planının uygulanması öne çıkan izleme, değerlendirme ve koordinasyon meka-bir gereksinimdir. nizması tanımlanmıştır.Yukarıda özetlenmeye çalışılan mevcut durum 2014-2023 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planıyapısına bağlı olarak, bölge paydaşları ile ya- Kalkınma Bakanlığı’nın Ajansımıza verdiği yetkipılan ilçe toplantıları, özel ihtisas komisyonu kapsamında, bölgemizdeki paydaşların geniştoplantıları, çalıştaylar, bölge şartlarına hâkim ve etkin katılımıyla hazırlanmış olup BEBKApaydaşlarla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Yönetim Kurulunca 8 Temmuz 2013 tarihindeanket çalışmaları sonucunda Bursa Eskişehir onaylanmış ve Kalkınma Bakanlığı görüşüneBilecik 2014-2023 Bölge Planı oluşturulmuştur. sunulmuştur. Kalkınma Bakanlığı ve diğer ba-Bursa Eskişehir Bilecik illerinin potansiyelinden kanlıkların görüşü doğrultusunda revize edilenhareket ederek belirlenen doğal ve kültürel mi- Bölge Planı, 20 Kasım 2013 tarihli Yönetim Ku-ras, uluslararası rekabet ve sürdürülebilir ya- rulu onayı ile Kalkınma Bakanlığı onayına su-şam temaları bir araya getirilmiş ve bölgenin nulmuştur.geleceğine ilişkin başarı hedefi yani 2023 Böl- 8
BÖLGENİNDÜNYA veTÜRKİYE’DEKİYERİ
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİGENELAvrupa Birlitği tarafından bölgesel istatistikleri İBBS’de, iller Düzey 3 olarak alınmış, ekonomik,uyumlaştırmak ve sosyo-ekonomik analizle- sosyal ve coğrafi olarak benzerlik gösteren kom-rinin yapılmasına olanak vermek üzere NUTS şu iller ise Düzey 2 bölgesi olarak alınmış, Dü-(Nomenclature of Territorial Units for Statisti- zey 2 bölgeleri de gruplanarak Düzey 1 bölgelerics- İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması) adı oluşturulmuştur. Bu kapsamda, 81 ili kapsayanverilen bir sınıflama oluşturulmuştur. Avrupa 26 İBBS Düzey 2, 12 Düzey 1 bölgesi oluşturul-Birliği’ne aday ülkelerce hazırlanması gereken muştur. Düzey 2 seviyesinde oluşturulmuş 26bu sınıflama, Türkiye tarafından da karşılaştı- bölgeden biri TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Böl-rılabilir bölgesel istatistikler üretmek üzere ha- gesidir.zırlanmıştır. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflama-sı (İBBS) olarak adlandırılan sınıflama 2001 yılı Düzey 1 Bölgesi olarak Güney Marmara Bölge-içerisinde Devlet İstatistik Enstitüsü (Türkiye si’nde, TR42 (Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Ya-İstatistik Kurumu) ve Devlet Planlama Teşkila- lova) Bölgesiyle beraber bulunan TR41 Bölgesi,tı (Kalkınma Bakanlığı) tarafından hazırlanmış, ülkenin gelişmiş bölgeleri arasında bağlantı ku-Bakanlar Kurulu’nun 2002/4720 sayılı kararı ile ran bir koridor konumunda, Marmara Denizi’ne22 Eylül 2002 tarihli Resmi Gazetede yayımlan- ulaşmaktadır.mıştır.11
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİHarita 1. TR41 Bölgesinin Konumu ANKARAKA (TR51) BEBKA (TR41) GMKA (TR22) İSTKA (TR10) İZKA (TR31) MARKA (TR42) TRAKYAKA (TR21) ZEKA (TR33)Kaynak: BEBKA tarafından hazırlanmıştır, Haziran 2013Tablo 1. TR41 Bölgesi Coğrafi KonumuBursa Coğrafi Koordinatlar1 Rakım2 (metre)Eskişehir Kuzey Enlem 40° 10.8’ Doğu Boylam 29° 01.8’ 155Bilecik Kuzey Enlem 39° 46.2’ Doğu Boylam 30° 30.0’ 788 Kuzey Enlem 40° 09.0’ Doğu Boylam 29° 58.8’ 6201 Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı, Arazi İzleme Sistemi Arazi Örtüsü İstatistik Verileri, http://aris.ormansu.gov.tr/csa2 Kaynak: Veri Kaynağı Karayolları Genel Müdürlüğü’dür. Erişim: Haziran 2013 12
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİİdari olarak, Bursa ilinin 17, Eskişehir ilinin 14 ve Bilecik ilinin 8 olmak üzere TR41 Bölgesinde 39 ilçebulunmaktadır.Harita 2. TR41 Bölgesi İlçeleriKaynak: BEBKA tarafından hazırlanmıştır, Mart 2013Yer Şekilleri- Bitki Örtüsü- İklimBölge illerinden Eskişehir coğrafi bölgelere göre Bölgenin batısında yer alan Uludağ 2543 m.İç Anadolu Bölgesi’nde, Bursa Marmara Böl- yüksekliği ile bölgenin en yüksek dağı ve Bur-gesi’nde bulunmaktadır. Bilecik ili ise Marma- sa Ovası’nın su kaynağı durumundadır. Yinera, Karadeniz, İç Anadolu ve Ege Bölgelerinin bölgede yer alan Samanlı ve Sündiken önemlikesim noktaları üzerinde, dört coğrafi bölgede sıradağlar arasındadır. Bölgedeki dağlar genel-toprakları olan Türkiye’deki tek ildir. likle geniş ormanlık alanlarla kaplı olup, içlerin- de zengin ağaç türleri mevcuttur. Ayrıca flora13
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİve fauna (hayvan varlığı) açısından ülkedeki tafakemalpaşa Çayı, Porsuk Çayı, Sarısu veönemli merkezler durumundadır. Seydi Suyu’ dur. Uluabat ve İznik göllerinde ba- lıkçılık önemli bir gelir kaynağıdır. Uluabat GölüBölgenin başlıca ovaları, Bursa ilinde Bursa, göçmen kuşların uğrak yerlerindendir. Eskişehirİnegöl, Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişe- ilinde Sakarya Irmağı üzerinde Yenice ve Gök-hir, İznik ve Orhangazi Ovaları; Bilecik’te Bozü- çekaya Baraj Gölü, Porsuk Çayı üzerinde Por-yük, Gölpazarı, Osmaneli ve Pazaryeri Ovaları; suk Baraj Gölü, Seyitgazi İlçesi Çatören BarajEskişehir ilinde Porsuk, Sarısu ve Yukarı Sakar- Gölü ve İnönü İlçesi Aşağıkuzfındık Baraj Gölüya Ovalarıdır. su ürünleri açısından önem taşımaktadır.Bölgenin önemli su varlıkları İznik ve Uluabatdoğal gölleri, Sakarya Nehri, Nilüfer Çayı, Mus-Harita 3. TR41 Bölgesi Yer ŞekilleriKaynak: BEBKA tarafından hazırlanmıştır, Haziran 2010 14
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİTR41 Bölgesi’nin Marmara Denizi’ne yakın olan yüksek sıcaklık 24,5°C, Eskişehir için en düşükbölgelerinde Karadeniz ve Akdeniz iklimi, Bursa -0,1°C, en yüksek 21,7°C ve Bilecik için ise en dü-ve Bilecik illerinin güney kesimleri ile Eskişehir şük 2,4°C, en yüksek 22,1°C’dir. 2011 yılı don ola-ilinde ise karasal iklim görülmektedir. 1960- yı yaşanan gün sayısı gün sayısı Bursa ili için2012 yılları arasında sıcaklık ortalaması tüm il- en fazla 13 ile Şubat ayında, Bilecik’te 13 gün ileler için Temmuz ayında en yüksek, Ocak ayında Kasım-Aralık aylarında ve Eskişehir’de 25 günen düşüktür. Buna göre, Bursa için 1960-2012 ile Kasım ayında ve 24 gün ile Aralık ve Ocakyılları ortalaması en düşük sıcaklık 5,2°C, en aylarında gerçekleşmiştir.Şekil 1. TR41 Bölgesi Aylık Minimum ve Maksimum Sıcaklıklar ve Aylık Yağış MiktarıKaynak: TÜİK İstatistik Yıllığı 2011, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Şubat 2012Bölgede alçak kesimlerde bulunan maki bitki ağaçların yanı sıra kestane, kayın, gürgen, çınarörtüsü yükseklere çıktıkça yerlerini ormanlara gibi yüksek boylu ağaçlar da bulunmaktadır.bırakmaktadır. Eskişehir ilinde bitki örtüsü İç Bursa ilinin Marmara Denizi’ne yakın olan ke-Anadolu’nun step bitkilerinden, ormanlık alanlar simlerinde geniş zeytinlik alanlar, Karacabeyise Kuzey Anadolu ve Batı Anadolu’nun orman ve Mustafakemalpaşa Ovalarında büyük merabitkilerinin etkisi altında olup genellikle kara- alanları mevcuttur. Uludağ yöresi ise zengin birçam ağaçlarından oluşmaktadır. Bursa ve Bile- botanik kompozisyona sahiptir.cik illerinde karaçam, kızılçam gibi iğne yapraklı15
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİBursa, Eskişehir, Bilecik TarihiBursa, Eskişehir ve Bilecik illeri tarihsel olarak da İskender’in eline geçen Eskişehir, İskender’ inda kesişen yerler olmuşlardır. Özellikle, Anadolu ölüm tarihi olan M.Ö. 323 yılına kadar HellenizmSelçuklular dönemi ve Osmanlı devletinin kuru- dönemini yaşamıştır. Grekler’in, Anadolu’ya buluşu aşmasında üç il de önemli rol oynamıştır. devirde, kitleler halinde gelip yerleştikleri, tarihiBursa ili M.Ö. 4. Yüzyılda Bithynia Devleti kuru- belgelerden anlaşılmıştır. M.Ö. 190 yılında Ro-lana kadar çeşitli kolonilerin egemenliği altında malıların eline geçen Eskişehir, Roma’nın M.S.kalmıştır. O tarihte Bursa ve civarında var olan 395’de ikiye bölünmesine kadar Roma İmpa-tek kent Cius/Gemlik’tir. Bursa ve çevresinde ratorluğu’nun, sonra da Bizanslıların idaresindekurulan ilk kentler olan Cius/Gemlik’in kurulu- kalmıştır.şu M.Ö. 12. Yüzyıla, Apamea/Mudanya kentinin10. Yüzyıla, Apollonia/Gölyazı’nın ise 6. Yüzyıla Müslümanlar ilk kez Abbasiler döneminde Bur-uzanmaktadır. Lidya ve Pers egemenliklerinden sa’ya kadar gelmiştir ve Halep’teki Hamedanlı-sonra bölgede bağımsız bir Bithynia Krallığı ku- lar 955 yılında Bursa’yı ele geçirip 23 yıl yöre-rulmuştur. Aynı zamanda Bilecik ilinin de içinde ye hâkim olmuşlardır. Bizans’ın doğu sınırlarınıbulunduğu Bithynia Krallığı, M.Ö.74 yılında Ro- tehdit eden Selçuklu Devletini Anadolu’dan çı-ma’ya bağlanmıştır. karmak amacıyla Bizans imparatoru Romen Diojen, doğuya giderken Bilecik’e gelmiş veBilecik ilinde, M.Ö. 1400’lerde Hititler’den baş- buradan Eskişehir’e geçmiştir. 26 Ağustos 1071lamak üzere, Frigya Krallığı, Lidyalılar, Persler, yılında Bizans’ın Selçuklular tarafından yenil-Makedonyalılar, Romalılar ve Doğu Romalı- mesiyle birlikte Anadolu’da fetih hareketlerilar egemenlik sürmüştür. M.Ö. 2000’li yıllarda hızlanmıştır.Anadolu’da Hititler, Bilecik’e Şirin köy anlamınagelen “Belekoma” ismini vermişlerdir. Bilecik’in, Selçuklu ordularının 1074’de Eskişehir’i alma-İstanbul şosesi olarak anılan İstanbul-Bağdat sı ile birlikte Eskişehir doğudan devamlı gelenkervan yolu üzerinde bulunması adının çok es- Türk boyları için bir yerleşme noktası olmuş-kiden beri bilinmesini sağlamıştır. tur. Anadolu Selçuklular ile Haçlılar arasında yapılan kanlı savaşlara sahne olan EskişehirEskişehir, bir Frig şehri olarak Dorylaion adı ile Anadolu Selçuklularının kuruluşundan yıkılışı-M.Ö. 1200 yılından sonra kurulmuştur. Frigler- na kadar bir Selçuklu şehri olarak kalmıştır. Buden sonra şehir Lidyalılar’ın, M.Ö. 546 yılında da süre zarfında Sivrihisar uzun süre uç beyliğininPersler’in hâkimiyetine girmiştir. M.Ö. 334 yılın- merkezi olmuştur. 16
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİTürkler, 1080 yılında Bursa ve Bilecik’e kadar Böylelikle, Söğüt’te Ertuğrul Gazi’nin önderliğiy-ulaşmışlardır ve İznik, 1081-1097 yılları arasın- le 400 çadırlık bir uç beyliği kurulmuştur.da Anadolu Selçuklu Devletine başkentlik yap- 1281’de Ertuğrul Gazi’nin ölümünün ardındanmıştır. 1097 yılında ise Haçlı Savaşları sırasında başa Osman Bey geçmiştir ve Şeyh Edebali’ninHaçlı ordularının İznik önlerine kadar gelmele- de danışmanlığıyla yerleşik düzene geçilmesin-rinin sonucunda, İznik hükümdarı Kılıçarslan de başarı sağlamıştır. Osman Bey, 1289 Eskişe-Eskişehir’e doğru çekilmek zorunda kalmıştır hir ve İnönü’yü de topraklarına katmış ve bu fe-ve 19 Haziran 1097 tarihinde Haçlılar İznik’i geri tihleri 1299’da Bilecik’in alınması takip etmiştir.almışlardır. 28 Haziran 1097’de Bilecik’ten geçipEskişehir’e ulaşmaları ile İznik, Bilecik ve Yeni- Selçuklu Sultanı II. Alaeddin, Osman Gazi’yeşehir tekrar Bizanslıların eline geçmiştir. Bilecik Beylik alametlerini yollamasıyla, Osman Beybu tarihten itibaren Osman Bey’in Bilecik’i fet- de 1299 yılında adına hutbe okutarak bölgesin-hine kadar Bizans egemenliğinde kalmıştır. Bu de bağımsızlığını ilan etmiştir. Bazı tarihçiler, busavaşlar sırasında da İstanbul’da Latin Hükü- olayı Osmanlı Devletinin kuruluşu olarak kabulmeti kurulunca, Bizans İmparatorluğunun yeni ederken, bazı tarihçiler ise Koyun Hisar (Bafeus)başkenti İznik olmuştur. Savaşı’yla Osmanlı Devleti’nin kurulduğunu be- lirtmektedir.Latinler, İstanbul’u işgal ettikleri zaman Bizansprensi Theodor Laskaris, Selçuk Sultanıyla an- Karacahisar, Yarhisar ve İnegöl ‘ü alan Osmanlaşma yaparak Bursa’yı ve Bilecik’i ele geçir- Gazi, 1302 yılında Yenişehir’i devlet merkezimiştir. Bir Rum kenti olan Bursa, 1214 yılında yapmıştır.Tekfurlar Savaşı’nda Osman Gazi’nin komutan-larından Ak Timur ile Balaban Bey tarafından Bu gelişmelerden sonra uzun süren kuşatma-Bursa’nın kent ile deniz arasındaki yolu kesmek ya dayanamayan Bursa’nın Rum yöneticileri, 6için kentin batısında ve doğusundaki yamaçlar- Nisan 1326 tarihinde şehri, Osman Bey’in oğluda yaptıkları kulelerle kuşatılmıştır. Orhan Bey’e teslim etmiştir.Selçuklular kendilerine bağlı aşiretlerden Oğuz Osman Bey Bursa’nın fethini görmeyi çok is-Türklerinin sağ kolu olan Kayıların bir bölümünü temesine rağmen şehrin alınışını göremedenAnkara’nın batısında Karacadağ tarafına yer- 1324’te vefat etmiştir. İstanbul’un fethine kadarleştirirken bir bölümünü de Ertuğrul Bey önder- önemini koruyan Bursa, Orhan Gazi, Murat Hü-liğinde 1230 yılında Söğüt ilçesine yerleştirmiş- davendigar, Yıldırım Bayezid ve Sultan Çelebilerdir. I. Alaeddin Keykubat’ın Bizanslılara karşı Mehmet hükümdarlıklarını sürdürdüğü şehirdüzenlediği seferde Ertuğrul Bey akıncı olarak olmuştur.başarı kazanması üzerine Ertuğrul Gazi’ye Sö- Bursa, Eskişehir ve Bilecik illeri Kurtuluş Sa-ğüt mülk, Domaniç ise otlak olarak verilmiştir. vaşı döneminde de önemli gelişmelere tanıklık17
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİetmiştir. Mondros Mütarekesi’nin İtilaf Devlet- valca hattını işgal ettikten sonra taarruzlarınıleri’nin Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde- durdurarak bu hatta kalmışlardır. Cephenin 61.ki önemli noktaları güvenlik gerekçesiyle işgal Tümenle takviye edilmesinin ardından Yunan-edebilecekleri hükmüne dayanarak İngiliz kuv- lılar 11 Ocak 1921 sabahı İnönü mevzilerindenvetleri, İstanbul Bağdat demiryolu hattı boyun- çekilmek zorunda kalmışlardır.ca stratejik bir noktada yer alan Eskişehir’i 19 Yunanlılar 23 Mart’ta Bursa, Uşak, Eskişehir veOcak 1919’da işgal etmiştir. Eskişehir’de 17 Ma- Afyon’dan üstün kuvvetlerle taarruza geçmiş-yıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgalini kınayan lerdir. Yunanlılar 24 Mart’ta Bilecik’i, 25 Mart’tabir miting düzenlenmiş, ardından Eskişehirli ay- Pazarcık yöresini işgal edip İnönü mevzilerinidınlar tarafından başlatılan direniş daha örgütlü sıkıştırmaya başlamışlardır. 30 Mart’a kadarhale gelmiştir. süren, savaşlar sonucu önemli stratejik bir yer olan Metris Tepe Yunanlıların eline geçmiştir. BuTürk topraklarını parçalayan Sevr Antlaşması sıkışık durumda, T.B.M.M Muhafız Taburunun10 Ağustos 1920’de imzalanmış ve bunu kabul cepheye gönderilmesiyle güçlenen Türk ordusuetmeyen Mustafa Kemal Atatürk ve silah arka- 31 Mart 1921’de karşı saldırıya başlamıştır. İnö-daşları, Türk Devletinin kurulması için çalışma- nü’de, Gündüzbey’de, İnegöl-Pazarcık arasın-larına devam etmiştir. İstanbul hükümeti tem- da büyük kayıplar veren Yunan ordusu 1 Nisansilcileri ile Mustafa Kemal Paşa başkanlığındaki 1921 tarihinde yenilgiyi kabul ederek çekilmeyeT.B.M.M. (Türkiye Büyük Millet Meclisi) heyeti 5 başlamıştır. İnönü Zaferi, 8 Nisan 1921’de kaza-Aralık 1920’de Bilecik İstasyon Binası’nda gö- nılan Aslıhanlar Zaferi ile tamamlanmıştır.rüşmüş (Tarihi Bilecik Mülakatı), ancak somut 8 Ocak 1921’de Bilecik yakınlarına gelen Yunan-ve olumlu bir sonuç elde edilememiştir. lılar Karaköy ve Yeniköy’ü işgal ettikten sonra, 13 Temmuz 1921’de Bilecik’i girmiş, kısa birBursa yönünden harekete geçen Yunan kuv- süre gerilemek zorunda olan Yunan birlikleri 22vetleri 6 Ocak 1921’de Bilecik’i işgal etmişlerdir. Temmuz’da yeniden Bilecik’e girmişlerdir. Bile-6 Ocak 1921 günü Bursa’dan Eskişehir yönüne, cik’in işgali 30 Ağustos 1922 ‘ye kadar devamUşak’tan Afyon yönüne iki kol hâlinde ileri ha- etmiştir. Türk kuvvetleri 4 Eylül 1922’de Söğütrekâta başlayan ve 9 Ocak 1921’de İnönü mevzi- ve Bozüyük’ü, 5 Eylül 1922’de Pazaryeri’ni, 6lerine kadar gelen Yunanlılar ve Mustafa Kemal Eylül 1922’de de Bilecik’i kurtarmışlardır.Paşa’nın önderliğinde başlatılan düzenli ordu 8 Temmuz 1920’de Yunanlılar tarafından işgalhaline gelen Türk kuvvetleri arasında şiddetli edilen Bursa ili ise 2 yıl 2 ay 2 günlük Yunan iş-muharebeler devam etmiştir. İlerleyen Yunan galinden sonra 11 Eylül 1922’de kurtarılmıştır.kuvvetlerine karşı Batı Cephesi Komutanı İsmetPaşa’nın teklifi ve Fevzi Paşa’nın emriyle Türkbirlikleri Beşkardeş Dağı- Zemzemiye- Oklubalıhattına almıştır. Yunan birlikleri Akpınar-Ko- 18
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİSosyo-Ekonomik Durum radadır. Nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu TR41 Bölgesi ili Bursa’dır ve Bursa nüfus yoğun-Türkiye yüzölçümünün (göl hariç) %3,71’ine sa- luğuna göre, sırasıyla İstanbul, Kocaeli, İzmir vehip TR41 Bölgesi, 2012 yılı itibariyle Türkiye nü- Gaziantep illerinden sonra en yüksek nüfus yo-fusunun %4,88’ine sahiptir. Nüfus yoğunluğuna ğunluğuna sahip beşinci ildir.göre düzey 2’de bulunan 26 bölge içinde TR10İstanbul, TR51 Ankara, TR31 İzmir ve TR62Adana, Mersin bölgelerinden sonra beşinci sı-Harita 4. TR41 Bölgesi İlleri Bursa, Eskişehir, Bilecik BİLECİK Nüfus: 204.116 (2012 yılı) Yüzölçümü (göl hariç): 4.301,85 kmBURSA ESKİŞEHİRNüfus: 2.688.171 (2012 yılı) Nüfus:789.750 (2012 yılı)Yüzölçümü (göl hariç): 10.421,87 km Yüzölçümü (göl hariç): 13.841,82 km Kaynak: TÜİK Bölgesel Göstergeler 19
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİTürkiye’de göç alan 14 Düzey 2 bölgesi içinde 2008 yılına kişi başı katma değere göre TR41%4,23 göç hızıyla TR41 Bölgesi TR 51 (Ankara) Bölgesi 12.983 ABD Doları ile TR10 (İstanbul)Bölgesinden sonra en yüksek sekizinci göç hızı ve TR42 (Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova)olan, net göç miktarına göre de yedinci sırada Bölgelerinden sonra en yüksek kişi başı katmagöç alan bölgedir. Net göç açısından Bursa 11., değere sahip üçüncü bölgedir.Eskişehir 9., Bilecik ise 26. sıradayken, net göçhızı bakımından Bursa 30., Eskişehir 13. ve Bile- Sektörel olarak gayrisafi katma değere bakıldı-cik 10. sıradadır. ğında, 2008 yılı itibariyle tarımın katma değer- deki payı %5,5, hizmetlerin %52,4 ve sanayinin2012 yılında bölge genelindeki okuryazarlık ise %42,1’dir. TR41 Bölgesi, ülke içinde en fazlaoranı olan %96,79 ile Türkiye oranının üzerinde katma değer yaratan ilk 5 bölge arasında sana-olan bölge, 26 bölge içinde dokuzuncu sırada- yi katma değeri açısından İstanbul’dan sonradır. Türkiye’deki yüksekokul ve üniversite me- ikinci sıradadır. Sanayide özellikle tekstil ve ha-zunlarının %5,41’i, yüksek lisans mezunlarının zır giyim, otomotiv, gıda, makine, elektrikli teç-%4,59’u ve doktora mezunlarının %4,79’u TR41 hizat ve seramik sektörleri ile ön plana çıkmak-Bölgesindedir. tadır. Ayrıca kimya, mobilya, gıda, madencilik ve metal sanayi gibi birçok sektörde Türkiye’ninBarındırdığı çalışma çağındaki nüfus olan 15- önemli imalatçıları bölgede mevcuttur.64 yaş grubu nüfusuna göre TR41 Bölgesi, İs-tanbul, Ankara ve İzmir Bölgelerinden sonra Bölgenin tarım faaliyet kolundaki gayri safidördüncü sıradadır. Ancak, işgücüne katılma katma değerinin Türkiye tarım değeri içindekioranına göre (2010 yılı TÜİK İşgücü İstatistikle- payı 2008 yılı itibariyle %4,28’dir. Tarım işko-ri) 81 il içinde, Bilecik %49,2 ile 45., Bursa %48,4 lunda istihdam edilenlerin oranı ise 2012 yılıile 51., Eskişehir %42,7 ile 70. Sıradadır. İstihdam itibariyle %12,2’dir. Bölge içinde farklı iklim veoranına göre de Bilecik ili 39.sırada, Bursa ili 48. toprak yapısına sahip TR41 bölgesinde, BursaSırada ve Eskişehir 45. Sıradadır. Bilecik %7,7 ile ve Bilecik’te meyvecilik ve sebzecilik, Eskişe-üç il içinde en düşük işsizlik oranına sahipken, hir’de tahıl ürünleri ve şekerpancarı üretimi öneBursa ve Eskişehir her ikisi de %10,5 işsizlik ora- çıkmaktadır. Bölgede, ihracata dönük siyah in-nına sahiptir. cir, nar, sofralık zeytin gibi önemli tarım ürünleri 20
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİyetiştirilmektedir. 2012 yılı ihracatına göre, TR41 Bölgede Bursa ili Gemlik ilçesinde yer alan ser-Bölgesi, en fazla meyve ve sebze, ikinci sırada best bölge ve limanlar, Bursa ve yakın bölgeler-hububat ve hububat ürünleri ihraç etmektedir. de üretilen sanayi ve tarım ürünlerinin ihracatTarıma dayalı sanayi adına da önemli işletme- ve ithalat kapısıdır. Ayrıca Mudanya limanındanlere TR1 Bölgesi ev sahipliği yapmaktadır. İstanbul bağlantılı yolcu ve feribot seferleri ile ihtiyaç durumuna göre ithal ve ihraç ürünlerin2012 yılı ihracat rakamlarına bakıldığında ih- kargo taşımacılığı da yapılmaktadır.racat değeri bakımından Bursa Türkiye içinde3. sırada, Eskişehir 19. sırada, Bilecik 49. sırada Kişi başına düşen otomobil sayısına göre Düzeybulunmaktadır. Bursa’da ihracata konu başlıca 2 bölgeleri arasında TR41 Bölgesi yedinci sıra-ürünler taşıt araçları ve yan sanayi, tekstil ve dadır. Sahip olduğu il ve devlet yolları uzunlu-hammaddeleri, hazır giyim ve konfeksiyon, çe- ğuna göre 14. sırada olan Bursa, 27. sırada olanlik, makine ve aksamları iken; Eskişehir’in ihra- Eskişehir ve 67. sırada olan Bilecik ile TR41 Böl-catı savunma ve havacılık sanayi ürünleri, de- gesi yalnızca Bursa il sınırları içinde 74 km oto-ğerli maden ve mücevherat; Bilecik’in ise demir yola sahiptir. TR41 Bölgesi 572 km’lik demiryoluve demir dışı metaller, maden ve metallerdir. uzunluğu ile Düzey 2 bölgeleri içinde altıncı sı- radadır, ancak Bursa ili sınırları içinde KütahyaKurumlar vergisi ve gelir vergisi toplam tahak- sınırındaki 16 km’lik demiryolu dışında Bursa’dakuk eden tutarlar dikkate alındığında 2012 yılı demiryolu sistemi bulunmamaktadır.itibariyle iller bazında Bursa 4., Eskişehir 16.,Bilecik 49. sırada yer almaktadır. 2012 yılsonu TR41 Bölgesi illeri Bursa, Bilecik ve Eskişe-itibariyle Türkiye’deki tasarruf mevduatlarının hir, doğa turizmi, kültür, tarih ve inanç turizmi%4,16’sı TR41 Bölgesindeki banka şubelerinde ile termal ve sağlık turizmi alanlarında turizmbulunmaktadır. Türkiye’de kullanılan ihtisas çeşitliliği potansiyeline sahiptir. Ziyaretçi sayısıkredilerinin%5,45’i, ihtisas dışı kredilerinin ise bakımından ülke genelinde Bursa 10., Eskişehir%4,02’si TR41 Bölgesinde kullandırılmıştır. 25., Bilecik 75. sırada bulunmaktadır.21
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİTablo 2. Seçilmiş Göstergeler Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik KaynakAlanın (göl hariç) Türkiye Alanı İçindeki Oran (%) 2002 100 3,71 1,35 1,80 0,56 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.Nüfusun Türkiye Nüfusu İçindeki Payı (%) 2012 100 4,88 3,57 1,05 0,26 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.Nüfus Yoğunluğu (Km2’ye Düşen Kişi Sayısı) 2012 98 129 258 57 47 TÜİK Bölgesel GöstergelerNüfus Artış Hızı (‰) 13,5 10,83 1,31 TÜİK Bölgesel Göstergeler 2012 12,01 12,25İl/İlçe Merkezi Nüfus Artış Hızı (‰) 2012 18,35 16,86 17,73 14,85 12,57 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.Köy/Belde Nüfus Artış Hızı (‰) 2012 -9,25 -23,39 -21,31 -24,68 -33,36 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.Şehirleşme Oranı (İl/İlçe merkezi nüfusununtoplam nüfus içindeki oranı) (%) 2012 77,28 88,75 89,35 90,01 75,91 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.Ortanca Yaş 2012 30,10 - 32,29 34,26 32,97 Türkiye İstatistik KurumuOrtanca Yaş- Erkek 2012 29,50 - 31,92 33,28 31,63 Türkiye İstatistik KurumuOrtanca Yaş- Kadın 2012 30,60 - 32,68 35,26 34,43 Türkiye İstatistik KurumuYaşlı Bağımlılık Oranı (65 Yaş ve Üzeri) 2012 11,12 11,81 11,02 13,64 14,93 TÜİK Bölgesel GöstergelerGenç Bağımlılık Oranı (0-14 Yaş) 2012 36,91 30,33 31,99 25,42 27,96 TÜİK Bölgesel GöstergelerNet Göç Hızı (‰) 2012 4,23 2,32 8,98 11,18 TÜİK ADNKSOrtalama İlk Evlenme Yaşı- Gelin 2012 - 23,9 23,9 24,4 23,2 TÜİK Bölgesel GöstergelerKaba Evlenme Hızı (‰) 2012 23,5 7,46 7,59 7,29 6,41 TÜİK Bölgesel GöstergelerKaba Boşanma Hızı (‰) 2012 8,03 1,88 1,87 2,01 1,59 TÜİK Bölgesel GöstergelerOkuryazarlık Oranı (%) 2012 1,64 96,79 96,56 97,47 97,18 TÜİK Bölgesel GöstergelerKadın Okuryazarlık Oranı (%) 2012 95,78 94,64 94,28 95,7 95,2 TÜİK Bölgesel GöstergelerBin kişi başına en az yüksekokul/üniversite 93mezunu sayısı (15+ yaş) 2012 119,12 112,02 146,15 103,14 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır.İstihdam oranı (%) 113,66İşgücüne katılma oranı (%) 2010 42,3 43,3 38,2 45,4 TÜİK Bölgesel Göstergelerİşsizlik oranı (%) 2010 43 47,1 48,4 42,7 2010 48,8 10,1 10,5 10,5 49,2 TÜİK Bölgesel GöstergelerYüz Bin Kişi Başına Patent Başvuru Sayısı 11,9 2012 9,42 10,71 7,22 7,7 TÜİK Bölgesel GöstergelerYüz Bin Kişi Başına Marka Başvuru Sayısı 6,01 2012 133,27 149,95 100,28 0,98 Türk Patent Enstitüsü verilerindenKişi Başına Banka Kredisi (TL) 128,67 hesaplanmıştır. 2012 8018 8365 7433Atık hizmeti verilen nüfusun toplam nüfus 9532 41,15 Türk Patent Enstitüsü verilerindeniçindeki oranı(%) 2010 90 91 90 hesaplanmıştır.Belediyelerde deşarj edilen kişi başı günlük 83atıksu miktarı (litre/kişi-gün) 5701 Türkiye Bakalar Birliği verilerindenBin kişi başına otomobil sayısı hesaplanmıştır.Bin km2 başına il ve devlet yolu uzunluğu (km)Bin km2 başına demiryolu uzunluğu 82 TÜİK Bölgesel Göstergeler 2010 182 185 183 169 273 TÜİK Bölgesel Göstergeler 2012 114 123 117 148 103 TÜİK Bölgesel Göstergeler 2011 81,77 85,07 106,99 61,26 108,56 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır. 2011 12,53 20,02 32,22 25,57 TÜİK verilerinden hesaplanmıştır. 1,54 22
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİEndekslerde TR41 BölgesiKalkınma Bakanlığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE)2011 yılında Kalkınma Bakanlığı’na dönüşen dirildiği çalışmada, temel bileşen analizi kulla-Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından ilk nılmıştır. 2003 SEGE’de Bursa 5., Eskişehir 6. veolarak 1996 tarihinde oluşturulmuş, sonrasında Bilecik 17. Sıradadır. İstanbul’un 1., Ankara’nın 2.,2003 ve en son 2011 yılları için gerçekleştirilmiş İzmir’in 3., Kocaeli’nin 4., Antalya’nın 5. Sıradaendeks çalışması, 2012 Teşvik Yasası’na veri olduğu 2011 SEGE çalışmasında ise Bursa 6., Es-sağlayan önemli bir çalışmadır. 8 tematik alt kişehir 7. ve Bilecik ise 27. Sırada yer almaktadır.başlık altında toplam 61 göstergenin değerlen-URAK İllerarası Rekabetçilik Endeksi üste yayımlanmıştır. Endeks, illerin rekabet edi- lebilirliğinin ölçülmesini amaçlayan, illerin bir-Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu birine göre rekabetçilik açısından pozisyonunu(URAK) tarafından hazırlanan ‘URAK İllerarası ortaya çıkaran bir çalışmadır.Rekabetçilik Endeksi’, 2007-2008, 2008-2009,2009-2010 dönemleri olmak üzere üç yıl üstTablo 3. URAK İllerarası Rekabetçilik Endeksi Sıralamalarında TR41 İllerinin Sırası Genel Endeks Beşeri Sermaye ve Markalaşma Becerisi Ticari Becerisi ve Erişilebilirlik Endeksi Sırası Yaşam Kalitesi Alt ve Yenilikçilik Üretim Potansiyeli Sırası Endeksi Sırası Endeksi Sırası Endeksi Sırası Yıllar 2009-2010 2008-2009 2007-2008 2009-2010 2008-2009 2007-2008 2009-2010 2008-2009 2007-2008 2009-2010 2008-2009 2007-2008 2009-2010 2008-2009 2007-2008 Bursa 4 4 4 12 10 11 3 335 5 588 8Eskişehir 6 6 63339 Bilecik 46 45 48 58 58 60 41 10 16 37 27 36 13 11 11 39 38 68 73 75 30 28 30Kaynak: URAK İllerarası Rekabetçilik Endeksi 2009-2010BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010 Alt endekslerin oluşturulduğu temalar: • Beşeri gelişmişlik (29 gösterge)TR41 bölge illerinin kalkınma açısından kendi • Sosyo-kültürel gelişmişlik (5 gösterge)aralarındaki ve 81 il içindeki durumunun sap- • Ekonomik gelişmişlik (13 gösterge)tanmasına yönelik olarak hazırlanmıştır. Kal- • Yenilikçilik (5 gösterge)kınmanın farklı yönlerini dikkate alan beş alt • Yaşam kalitesi ve erişilebilirlik (17 gösterge)endeksten oluşan Kalkınma Endeksi, 2008- Şeklinde sıralanmaktadır.2010 yılları için hesaplanmıştır. Temel bileşen-ler analiziyle oluşturulan endekste toplam 69gösterge kullanılmıştır.23
BÖLGENİN DÜNYA ve TÜRKİYE’DEKİ YERİTablo 4. BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010 Sıralamalarında TR41 İllerinin Sırası Kalkınma Beşeri Sosyo-kültürel Ekonomik Yenilikçilik Alt Yaşam Kalitesi Endeksindeki Gelişmişlik Alt Gelişmişlik Alt Gelişmişlik Alt Endeksindeki ve Erişilebilirlik Endeksindeki Endeksindeki Endeksindeki Alt Endeksindeki Sırası Sırası Sırası Sırası Sırası SırasıYıllar 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010Bursa 5 4 3 12 21 18 7 6 6 5 4 3 4 2 2 11 9 9Eskişehir 6 6 7 3 3 2 3 3 4 16 10 14 10 13 13 9 6 8 Bilecik 16 24 26 19 9 4 15 16 24 23 47 23 15 28 51 31 25 39Kaynak: BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010 RaporuŞekil 2. TR41 İlleri 2010 Yılı BEBKA Kalkınma Endeksi DeğerleriKaynak: BEBKA Kalkınma Endeksi 2008-2010 Mart 2013 24
ULUSAL KALKINMAHEDEFLERİ, PLAN vePOLİTİKALAR
ULUSAL KALKINMA HEDEFLERİ, PLAN ve POLİTİKALAROnuncu Kalkınma Planı (2014-2018)Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Kalkınma Onuncu Kalkınma Planında, ‘Nitelikli İnsan,Bakanlığınca hazırlanıp Yüksek Planlama Ku- Güçlü Toplum’, ‘Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Büyü-rulunda görüşülmüş ve Bakanlar Kurulunun 10 me’, ‘Yaşanabilir Mekânlar, Sürdürülebilir Çevre’Haziran 2013 tarih ve 2013/4908 sayılı Kararıy- ve ‘Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği’ olmakla kabul edilmiştir. üzere dört gelişme ekseni belirlenmiştir.Şekil 3. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) Gelişme Eksenleri ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018) Nitelikli İnsan, Yenilikçi Üretim, Yaşanabilir Mekanlar, Kalkınma İçin Güçlü Toplum İstikrarlı Yüksek Büyüme Sürdürülebilir Çevre Uluslararası İşbirliği Eğitim Büyüme ve İstihdam Bölgesel Gelişme ve Uluslararası İşbirliği Kapasitesi Sağlık Yurtiçi Tasarruflar Bölgesel Rekabet Bölgesel İşbirlikleri Adalet Ödemeler Dengesi Edilebilirlik Güvenlik Küresel Kalkınma Gündemine Temel Hak ve Özgürlükler Enflasyon ve Para Politikası Mekânsal Gelişme ve Katkı Sivil Toplum Kuruluşları Mali Piyasalar Planlama Aile ve Kadın Maliye Politikası Çocuk ve Gençlik Kentsel Dönüşüm ve Sosyal Koruma Sosyal Güvenlik Finansmanı Konut Kültür ve Sanat Kamu İşletmeciliği İstihdam ve Çalışma Hayatı Yatırım Politikaları Kentsel Altyapı Sosyal Güvenlik Mahalli İdareler Spor Bilim, Teknoloji ve Yenilik Kırsal Kalkınma Nüfus Dinamikleri İmalat Sanayiinde Dönüşüm Çevrenin Korunması Kamuda Stratejik Yönetim Toprak ve Su Kaynakları Kamuda İnsan Kaynakları Girişimcilik ve KOBİ’lerKamu Hizmetlerinde e-Devlet Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi Uygulamaları Bilgi ve İletişim Teknolojileri Afet Yönetimi Tarım ve Gıda Enerji ve Madencilik Lojistik ve Ulaştırma Ticaret Hizmetleri Turizm İnşaat, Mühendislik- Mimarlık, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik HizmetleriUzun vadeli kalkınma amacı olan ülkenin ulus- ri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yük-lararası konumunun yükseltilmesi ve halkın sek gelir grubu ülkeler arasına girmiş ve mutlakrefahının artırılmasının artırılması amacının yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gel-yanında, Onuncu Kalkınma Planı ile 2014-2018 mesi amaçlanmıştır.dönemi için Türkiye’nin uluslararası değer zinci-27
ULUSAL KALKINMA HEDEFLERİ, PLAN ve POLİTİKALAROnuncu Kalkınma Planı (2014-2018)’nın Nite- para ve maliye politikalarının uyum içinde yü-likli İnsan, Güçlü Toplum gelişme ekseninin rütülmesi, yatırım ve teşvik politikalarının üret-amacı toplumun refahının artırılması, hayat ken bir ekonomik yapıyı destekleyecek niteliktestandardının yükseltilmesi, temel hak ve öz- yürütülmesi hedeflenmektedir.gürlükler zemininde adil, güvenli ve huzurlu biryaşam ortamının sağlanmasıdır. Bu eksende, Yaşanabilir Mekânlar, Sürdürülebilir Çevreinsan odaklı bir anlayışla, uyumlu ve bütünleşik gelişme ekseninde yerleşmelerin dağılımı vepolitikalarla, beşeri sermayenin güçlendirilme- düzeninin, çalışma ve yaşam alanlarının kalite-si, etkin bir kamu yönetimi ve güçlü bir adalet sinin, işlevselliğinin, arazi kullanımlarının uyu-sisteminin sağlanması, kamu tarafından su- munun ve çevresel etkileri bakımından mevcutnulan hizmetlere erişimin güçlendirilerek fırsat gelir ve kalkınma düzeyine uygun hale getiril-eşitliğinin sağlanması, fiziki ve beşeri altyapının mesi istenmektedir. Bölgesel dengesizliklerindaha da iyileştirilmesi, ülkenin kaynaklarının azaltılması için kentsel ve kırsal alanda bütünsürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla tüm va- yerleşimlerde temel yaşam kalitesi standartla-tandaşlara hakkaniyetli bir anlayışla sunulması rının sağlanması, kapsayıcı kalkınma ve fırsatöngörülmektedir. eşitliği için mekânsal dezavantajlardan doğan kısıtların asgari düzeye indirilmesi, üretiminYenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme yurt sathına daha dengeli yayılabilmesi içingelişme ekseni çerçevesinde Türkiye’nin büyü- bölgelerin rekabet güçlerini gözeten üretim or-me performansının daha ileri seviyelere taşın- ganizasyonun sağlanması, şehirlerin riskleriniması ve yenilikçi bir üretim yapısıyla sağlam- yöneten yaşanabilir mekânlara dönüştürül-laştırılması hedeflenmekte, rekabet gücünün mesi, kentsel dönüşümün ihtiyaçlara yönelikartırılması, Ar-Ge, patent ve ileri teknoloji sek- sistem bütünlüğü olan bir uygulama olması,törlerinde ilerlenmesi, yüksek düzeyde üretken mahalli idarelerin yönetişim ilkesiyle yenidenyatırımların yapılması, işgücüne katılımın ar- yapılandırılması, kırsal alan politikalarının vetırılması, üretimde yerli katma değerinin yük- uygulamalarının zenginleştirilmesi, çevreselseltilmesi, sürdürülebilir üretime imkân veren kalitenin korunması, ekonomik büyümenin sos-yüksek teknolojili ürün desenine geçilmesi, iş- yal ve çevresel unsurlarla uyumunun sağlan-gücüne üretim sürecinin gerektirdiği beceri ve ması, doğal kaynakların ekonomik değerlerininniteliklerin kazandırılması, teşvik, KOBİ, fikri belirlenmesi ile üretim ve tüketimde çevre stan-ve sınai mülkiyet, bilgi ve iletişim teknoloji po- dartlarının rekabetçilik ve yeşil büyüme anlayı-litikalarının uyum içinde uygulanması, sana- şıyla geliştirilmesi, iklim değişikliği ve biyolojikyi sektörlerinin yanında tarım ve kritik hizmet çeşitliliğin sürdürülebilir kullanılması, afet yö-alanlarında aynı perspektifle dönüşümün ger- netimi ve afet öncesi risk azaltma tedbirlerininçekleştirilmesi, büyüme ortamının yaratacağı yerleşme planı ve imar planlaması süreçlerineenerji talebinin zamanında ve yeterli karşıla- dâhil edilmesi hedeflenmektedir.nabilmesi, istikrarlı makroekonomik ortam için 28
ULUSAL KALKINMA HEDEFLERİ, PLAN ve POLİTİKALARKalkınma İçin Uluslararası İşbirliği gelişme kalkınma sürecinde daha etkin kullanılabilme-ekseninde, kalkınmanın sürdürülebilir kılınabil- si için ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde bir-mesi için Türkiye’nin komşular ve yakın bölge biriyle tutarlı, tamamlayıcı ve kararlı politikalarülkeleri başta olmak üzere, karşılıklı ekonomik yürütmesi hedeflenmektedir.ve ticari işbirliğinin güçlendirilmesi ve stratejikortaklıkların kurulması, uluslararası işbirliğininBölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2013-2023)Ulusal kalkınma hedefleri ve yeni bölgesel 2. Ulusal ve bölgesel düzeyde daha etkili çokkalkınma politikaların ortaya konduğu strateji sektörlü koordinasyon mekanizmaları,belgesinde, bölgesel gelişme politikasının genelamaçları ortaya konmuştur: 3. Sektörel politikalara yerel ve mekânsal önce- liklerin daha etkili bir şekilde sızması.1. Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltıl-ması, Vizyonu, ‘Sosyo-ekonomik ve mekânsal olarak bütünleşmiş, rekabet gücü ve refah düzeyi yük-2. Bölgelerin rekabet gücünün yükseltilmesi, sek bölgelerden oluşan topyekûn kalkınmış bir Türkiye’ olan Bölgesel Gelişme Ulusal Strateji-3. Ekonomik ve sosyal bütünlüğü ve dış dün- si, 2023 yılı için genel amaçlar ve bu amaçlarayayla ilişkilerin güçlendirilmesi. ulaşmak için mekânsal ve yatay amaçlara sa- hiptir.Aynı belgeye göre, bölgesel politikaların ulusalkalkınma hedeflerine katkısı ise üç şekilde ola- Bursa’nın BGUS mekânsal amaçlarında belirle-caktır: nen “Mekansal Alanlar”, Eskişehir’in “Büyüme1. Kalkınmayı hızlandırıcı mekânsal organizas- Odakları” Bilecik’in ise “Yapısal Dönüşüm İlleri”yon, kapsamına girdiği değerlendirilerek buna uy- gun politikalar bölge planımızda geliştirilmiştir.29
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
