เอกสารประกอบการสอน_403-25-16_IM_เผยแพร่_2020

disinfectant ตัวอย่างเช่น 70% alcohol 5% formalin 5% phenol ammonium และ Halogens เป็นต้น การป้องกันการปนเป้ือนของเคร่ืองมือวิธีนี้ จะยังคงมีจุลินทรีย์หลงเหลืออยู่บ้าง แต่เป็นวิธีท่ีเหมาะกับการทําความ สะอาดผดิ ด้านนอกและดา้ นในของเคร่ืองมือในหอ้ งปฏบิ ัติการ สว่ นวิธี sterilization การใช้ความร้อนท้ังความร้อน แห้งและความร้อนช้ืน ผ่านเคร่ืองมือท่ีเรียกว่า หม้อน่ึงความดันไอน้ํา (autoclave) ใช้ได้เฉพาะฆ่าเช้ือจุลินทรีย์ สําหรับอุปกรณ์ท่ีมีขนาดไม่ใหญ่มาก เปน็ การทําลายเชื้ออย่างสมบูรณ์ เครื่องมือที่ผู้ปฏิบัติงานใช้งานท้ังใช้งานเป็น ประจําหรือใช้งานไม่บ่อยก็ควรต้องหมั่นดูแลทําความสะอาดอยู่สม่ําเสมอ เพื่อลดความเสี่ยงของการปนเป้ือนของ เชอื้ จลุ ินทรีย์ตอ่ เครอื่ งมือและผู้ปฏบิ ตั ิงาน 4. จงอธิบายหลักการหลีกเล่ียงการติดเชอ้ื ตอ่ ตัวผู้ปฏิบัติงานทางจุลชีววิทยา -ห้ามนําอาหารและเคร่ืองดื่มเขา้ ห้องปฏิบตั ิการ -ต้องปฏิบัตงิ านตามขอ้ กาํ หนดของห้องปฏิบตั ิการนนั้ ๆ อย่างเครง่ ครดั -กอ่ นลงมือปฏบิ ตั งิ าน ตอ้ งทําความสะอาดมือด้วย 70% แอลกอออล์ -หา้ มใชป้ ากดูดสารละลายเชอื้ จุลินทรยี ์จากไปเปตโดยตรงเด็ดขาด -ทําความสะอาดโตะ๊ ทดลองทกุ ครั้งก่อนและหลังทาํ งานด้วย 70% แอลกอออล์ -ทาํ งานดว้ ยความระมัดระวังอย่างให้เกิดอุบตั เิ หตุใดๆ กับตัวเองและผู้อ่นื -เขี่ยเชือ้ จลุ ินทรยี ์อย่างเหมาะสม ปอ้ งกนั การปนเปอื้ นไปสู่สิง่ แวดลอ้ ม -เช้ือจุลินทรีย์ที่ใช้งานแล้วต้องนําไปนึ่งฆ่าเชื้อด้วยหม้อน่ึงความดันไอนํ้า เป็นเวลา 30 นาที 121 องศา เซลเซียส ก่อนทง้ิ ส่ภู ายนอก 5. หอ้ งปฏิบตั ิการความปลอดภัยทางชวี ภาพทเี่ หมาะสมในสถานศึกษาควรอยู่ในระดับใด อธบิ าย ระบบความปลอดภัยระดับที่ 2 ใช้ควบคุมการทํางานของห้องปฏิบัติการท่ีใช้สิ่งมีชีวิตหรือจุลินทรยี ์ท่ีไม่ก่อ โรคร้ายแรงต่อมนุษย์ สัตว์ และส่ิงแวดล้อม ต้องมีผลกระทบต่อทุกด้านปานกลาง แต่เช้ือจุลินทีย์จะไม่สามารถ แพร่กระจายผ่านทางละอองได้ หรือ spore ไม่ฟุ้งกระจาย ส่ิงที่ห้องปฏิบัติการควรมี ได้แก่ โต๊ะปฏิบัติการ มาตรฐาน อ่างลา้ งมือ อปุ กรณ์วิจัยและเทคนิคทางจุลชีววิทยา การปฏิบตั งิ านทํางานบนโต๊ะทดลอง เพม่ิ เตมิ ต้องมี ตู้ชวี นริ ภัย (larminar flow cabinet) และหม้อน่งึ ฆา่ เช้ือความดนั ไอนา้ํ (autoclave) ผ้ปู ฏิบัติงานต้องรกั ษาความ สะอาด ต้องปฏิบัติงานตามหลักการเทคนิคทางจุลชีววทิ ยาที่ดี (GMT) และต้องผ่านการฝึกอบรมเปน็ พิเศษก่อนเริ่ม ปฏิบัติงานจริง ห้องปฏิบัติการระดับ 2 ต้องมีการกําหนดผู้รับผิดชอบดูแลห้องปฏิบัติการ ติดป้าย biohazard ไว้ หน้าห้อง จํากัดบุคคลผ่านเข้า-ออก ผู้ปฏิบัติงานต้องฉีดวัคซีนหากต้องทํางานกับของมีคมที่อาจปนเป้ือน เช้ือจุลินทรีย์ ขณะปฏิบัติงานผู้ปฏิบัติงานต้องสวมเส้ือกาวน์ ถุงมือแพทย์ และหน้ากากป้องกันการกระเด็นของ จุลินทรีย์เข้าใบหน้า ห้องปฏิบัติการระดับนี้ใช้เพ่ือการวิจัยที่เป็นงานวิจัยและทดลองกับเชื้อจุลินทรีย์ที่ไม่ก่อโรค เทคนคิ และการใช้เครอ่ื งมือทางจุลชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 292

หรือก่อโรคที่ไม่เป็นอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน บุคคลอ่ืนและส่ิงแวดล้อม ต้องแจ้งและขออนุญาตจากคณะกรรมการ ด้านความปลอดภัยทางชวี ภาพระดับสถาบนั เทคนิคและการใชเ้ ครื่องมือทางจลุ ชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 293

กิจกรรมท่ี 6.1 ให้ผู้เรียนสวมบทบาทเป็นผู้ตรวจสอบความเหมาะสมของห้องปฏิบัติการควบคุมเช้ือจุลินทรีย์ โดย ถ่ายภาพและวิเคราะห์ความเหมาะสมของแผนผังตามโซน การจัดวางเคร่ืองมือในการทํางานทางจุลชีววิทยา ป้าย ชี้แจงรายละเอียดต่างๆ ณ ห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยา ของคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี พร้อมทั้งบอกระดับ ของห้องปฏิบัติการทางจุลชีววิทยา ความปลอดภัยในการปฏิบัติงานของผู้ปฏิบัติงานและผู้อื่น เปรียบเทียบกับ ห้องปฏิบัติการความปลอดภัยทางชีวภาพท่ีเหมาะสมในสถานศึกษา ตามคณะกรรมการกลางด้านความปลอดภัย ทางชวี ภาพกําหนด เทคนคิ และการใช้เครือ่ งมือทางจุลชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 294

ใบเตรียมการสอน รหัสวชิ า 403 – 25 – 16 เวลาสอบ 2 ชว่ั โมง แผนการสอนสปั ดาห์ที่ 17 สอบปลายภาค เทคนิคและการใชเ้ ครือ่ งมือทางจลุ ชีววิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 295

บรรณานุกรม 1. กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2547). แนวทางปฏิบัติเพ่ือความปลอดภัยทางชีวภาพ สําหรับการ ดาํ เนนิ งานดา้ นเทคโนโลยีชวี ภาพสมัยใหม่หรอื พันธุวิศวกรรมกรุงเทพฯ: บรษิ ัทพ.ี เอ.ลีฟว่ิงจาํ กัด. 2. คณะอนุกรรมการความปลอดภัยทางชีวภาพ. (2555).แนวปฏิบัติเพ่ือความปลอดภัยทางชีวภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ทองสุขพร้นิ ท.์ 3. ชชู าติ อารจี ติ รานุสรณ.์ (2544). เครื่องมอื วทิ ยาศาสตร์. พมิ พค์ รง้ั ท่ี 3. ขอนแก่น: หจก.โรงพมิ พ์คลงั นานาวิทยา. 4. ญาณิกา วัชรเทวินทร์กุล, จุรีรัตน์ พุดตาลเล็ก, วิไล รังสาดทอง และ ดุษฎี อุตภาพ. (2549). การผลิตกรดแลกติ กจากไฮโดรไลเซทของกระดาษหนังสือพิมพ์โดยแบคทีเรีย EnterococcusfaeciumSU-1วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ. 29: 301-318. 5. นงลกั ษณ์ สุวรรณพินิจ. (2544). จลุ ินทรยี น์ ่ารู้. กรงุ เทพฯ: องค์การคา้ ของคุรสุ ภาลาดพรา้ ว. 6. นงลักษณ์ สุวรรณพินิจ และ ปรีชา สุวรรณพินิจ. (2557). จุลชีววิทยาท่ัวไป. พิมพ์คร้ังท่ี 8. กรุงเทพฯ: สํานกั พิมพจ์ ฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 7. แม้น อมรสิทธิ์ และคณะ. (2558). หลักการและเทคนิคการวิเคราะห์เชิงเคร่ืองมือ. พิมพ์คร้ังท่ี 3. กรุงเทพฯ: ชวนพิมพ์ 50. 8. องค์การอนามัยโลก และสถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ. (2551). คู่มือความปลอดภัยทางชีวภาพสําหรับ ห้องปฏบิ ตั กิ าร.กรงุ เทพฯ: กรมปศสุ ัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 9. Baramee, S. , Phitsuwan, P. , Waeonukul, R. , Pason, P. , Tachaapaikoon, C. , Kosugi, A. and Ratanakhanokchai, K. ( 2015) . Alkaline xylanolytic– cellulolytic multienzyme complex from the novel anaerobic alkalithermophilic bacterium Cellulosibacteralkalithermophilus and its hydrolysis of insoluble polysaccharides under neutral and alkaline conditions. Process Biochemistry. 50: 643- 650. 10. Baveja, C.P. (2014). Textbook of Microbiology. 4th ed. English : Arya Publishing House. 11. Buck, M. J. , and Lieb, J. D. ( 2004) . ChIP- chip: considerations for the design, analysis, and application of genome-wide chromatin immunoprecipitation experiments. Genomics. 83: 349-360. 12. Colanzi, A., Sutterlin, C. and Malhotra, V. (2003). RAF1-activated MEK1 is found on the golgi apparatus in late prophase and is required for golgi complex fragmentation in mitosis. The Journal of Cell Biology. 161: 27-32. เทคนิคและการใช้เครอ่ื งมือทางจุลชีววิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 296

13. Dobrucki, J. W. (2013) . Fluorescence microscopy: from principles to biological applications. (ออนไลน์). แหล่งที่มา: https://application.wiley-vch.de/books/sample/ 3527329226_c03.pdf. วันที่ สบื ค้น 5 ธนั วาคม 2559. 14. History of the microscope.org. (2016). History of the microscope. ( อ อ น ไล น์ ). แ ห ล่ งที่ ม า : http: / / www. history- of- the- microscope. org/ hans- and- zacharias- jansen- microscope- history. php. วันท่ีสืบคน้ 3 เมษายน 2559. 15. Murphy, D.B. (2001). Fundamentals of light microscopy and electronic imaging. USA: John Wiley & Sons, Inc. 16. Panda S. Sato T.K. Hampton G.M. and Hogenesch J.B. (2003). An array of insights: application of DNA chip technology in the study of cell biology. Trends in Cell Biology. 13: 151-156. 17. Schuller, C., Mamnun, Y.M., Mollapour, M., Krapf, G., Schuster, M., Bauer, B.E., Piper, P.W., and Kuchler, K.. (2004). Global phenotypic analysis and transcriptional profiling defines the weak acid stress response regulon in Saccharomyces cerevisiae. Molecular Biology of the Cell. 15: 706-720. 18. Soontorngun, N., Larchelle, M., Drouin, S., Robert, F., and Turcotte, B. (2007). Regulation of gluconeogenesis in Saccharomyces cerevisiae is mediated by activator and repressor function of Rds2. Molecular & Cell Biology. 27: 7895-7905. 19. Tangsombatvichit, P., Semkiv M.V., Sibirny A.A., Jensen L.T., Ratanakhanokchai K, Soontorngun N. (2015). Zinc cluster protein Znf1, a novel transcription factor of non-fermentative metabolism in Saccharomyces cerevisiae. FEMS Yeast Research 15: 1-16. เทคนิคและการใชเ้ ครอ่ื งมือทางจลุ ชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 297

ภาคผนวก ก. แบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-test) เทคนิคและการใชเ้ คร่อื งมือทางจุลชีววิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 298

คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลสุวรรณภมู ิ ศูนย์หนั ตรา แบบทดสอบก่อนเรียน รายวิชา 403-25-16 Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology ผสู้ อนอาจารย์พิชญ์ ต้งั สมบัตวิ ิจิตร ภาคเรียนที่ ….. ปีการศึกษา ……. ช่ือ-นามสกุล ………………………………………………….………………กลุ่มเรียน................................วันท่…ี ……….….…. จงเลือกอุปกรณ์และเคร่ืองมือท่ีกําหนดให้ ใส่ตามกลุ่มให้ถูกต้อง Compound light microscope Alcohol burner Loop Needle Pipettes Test tube Beaker Petri dish/plate Autoclave Hot air oven Incubator Shaker Water bath Flask Slide/coverslide Forcep Larminar flow cabinet Rack Durham tube Centrifuge UV-spectrophotometer Fluorescent microscope Electrophoresis Anaerobic chamber Colony counter pH meter PCR machine เทคนิคและการใช้เครอ่ื งมือทางจลุ ชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 299

อปุ กรณท์ างจุลชีววิทยา เครื่องมือทางจลุ ชีววทิ ยา …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… เทคนคิ และการใชเ้ คร่ืองมือทางจุลชีววิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 300

ขอ้ มูลอาจารย์ผู้สอน ช่อื นางสาวพิชญ์ ตง้ั สมบัตวิ ิจิตร ประวัตกิ ารศึกษา  สําเร็จการศกึ ษาระดับ ปรญิ ญาเอก สาขาวชิ า เทคโนโลยชี ีวเคมี จาก มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบรุ ี พ.ศ. 2558  สาํ เร็จการศึกษาระดบั ปริญญาโท สาขาวชิ า รังสีประยุกต์และไอโซโทป จากมหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ. 2552  สําเร็จการศึกษาระดบั ปริญญาตรี สาขาวิชา วทิ ยาศาสตร์เกษตร จาก มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ. 2549 ประวัตกิ ารทํางาน  มีประสบการณส์ อนในรายวิชา เทคนิคและการใช้เคร่ืองมอื ทางจุลชวี วิทยา มากกว่า 1 ปี  เคยดาํ รงตาํ แหน่ง กรรมการยุทธศาสตร์ของคณะวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ปี พศ. 2559  ปจั จุบนั ดํารงตําแหน่ง ผู้ชว่ ยหวั หนา้ สาขาวิชาวิทยาศาสตรฝ์ ่ายวชิ าการของคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  ปัจจุบนั ดํารงตําแหนง่ กรรมการประจาํ หลักสตู รจุลชีววิทยา คณะวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชอ่ งทางการติดต่อ  e-mail : [email protected] เทคนคิ และการใช้เคร่อื งมือทางจุลชีววิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 301

เทคนิคและการใชเ้ คร่อื งมือทางจุลชวี วิทยา | Current Techniques and Instrument Usage in Microbiology 302