หลักสูตรการฝึกอบรมผู้กำกับลูกเสือสำรอง_ขั้นความรู้เบื้องต้น

97 หน่วยกจิ กรรมหรือทกั ษะ ข้ำพเจ้ำเข้ำใจ ข้ำพเจ้ำยงั และสำมำรถ ต้องกำรได้รับกำร (ข) แสดงวธิ ีปฏิบตั ิในกรณีท่ีจมกู มีเลือดกาเดาออก ปฏบิ ัตไิ ด้ (ค) รู้จกั ความสาคญั ของการขอความช่วยเหลือจากผใู้ หญใ่ นเมื่อมีอบุ ตั ิเหตุ ฝึ กอบรมอกี อนำมยั (ดำวดวงที่ 3) (ก)รู้จกั ความสาคญั ของการขอความช่วยเหลือจากผใู้ หญ่ในเม่ือมีอุบตั ิเหตุเกิดข้ึน (ข) จดั ทาถงุ หรือที่เกบ็ อปุ กรณป์ ัจจุบนั พยาบาลสาหรับตนเองและเพือ่ นาติดตวั ไป เม่ือมีการเดินทางออกไปนอกสถานท่ี (ค) รู้จกั วธิ ีปฏิบตั ิอยา่ งง่ายๆ ในเม่ือถกู ไฟไหมห้ รือน้าร้อนลวก 2.ควำมสำมำรถในเชิงทกั ษะ (ดำวดวงที่ 1) (ก) ขวา้ งและรับลูกบอลระหวา่ ง 2 คน ซ่ึงอยหู่ ่างกนั อยา่ งนอ้ ย 5 เมตร (16 ฟตุ ) ให้ ได้ 8 คร้ัง ใน 10 คร้ัง (ข) ปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ีใหไ้ ด้ 2 อยา่ ง คือ มว้ นหนา้ กระโดดกบขา้ มลกู เสือท่ีมี ขนาดเดียวกนั ได้ ข้ึนตน้ ไมห้ รือไตเ่ ชือกใหไ้ ดส้ ูงอยา่ งนอ้ ย 3 เมตร (10 ฟตุ ) ควำมสำมำรถในเชิงทกั ษะ (ดำวดวงที่ 2) (ก) วา่ ยน้าไดไ้ กล 10 เมตร หรือ (ข) ภายในระยะเวลาอยา่ งนอ้ ย 3 เดือน โดยฝึ กอยา่ งสม่าเสมอสามารถปฏิบตั ิ กิจกรรมตอ่ ไปน้ีใหด้ ีข้ึน 3 อยา่ ง คือ 1. กระโดดเชือกเทา้ ชิดกนั โดยแกวง่ เชือกดว้ ยตนเองไปขา้ งหนา้ 15 คร้ัง ไปขา้ ง หลงั 15 คร้ัง 2. เดินทรงตวั บนไม้ หรือกาแพงอิฐมีความกวา้ งไมเ่ กิน 13 ซม. (5 นิ้ว) สูงประมาณ 30 ซม. (1 ฟตุ ) เป็ นระยะทางอยา่ งนอ้ ย 4.5 เมตร (15 ฟตุ ) 3. หงายมือท้งั สองจบั ราวๆไมส้ ูงอยา่ งนอ้ ยเท่ากบั บ้นั เอวของตนแลว้ มว้ นตวั ไป ขา้ งหนา้ ขา้ มราวไมน้ ้นั 4. ข้ึนบนั ไดท่ียกเคล่ือนที่ได้ และรู้จกั วางบนั ไดใหม้ นั่ คง เพ่อื ความปลอดภยั 5. เล้ียงลกู บอลดว้ ยเทา้ อยา่ งรวดเร็ว ออ้ มเครื่องกีดขาวงอยา่ งนอ้ ย 6 อยา่ ง ใน ระยะทางไม่เกิน 18 เมตร (20 หลา) ควำมสำมำรถในเชิงทกั ษะ (ดำวดวงที่ 3) (ก) วา่ ยน้าไดไ้ กล 25 เมตร หรือ (ข) ภายในระยะเวลาอยา่ งนอ้ ย 3 เดือน โดยการฝึ กอยา่ งสม่าเสมอสามารถปฏิบตั ิ กิจกรรมต่อไปน้ีใหด้ ีข้ึนอยา่ งนอ้ ย 3 อยา่ ง คือ 1. วงิ่ 50 เมตร 2. วง่ิ หรือยนื กระโดดไกล 3. ขวา้ งลูกบอลไกลพอสมควร 4. กระโดดขา้ มร้ัวหรือเครื่องกีดขวาง สูงไมเ่ กินบ้นั เอวของตน

98 หน่วยกจิ กรรมหรือทกั ษะ ข้ำพเจ้ำเข้ำใจ ข้ำพเจ้ำยงั และสำมำรถ ต้องกำรได้รับกำร 3. กำรสำรวจ (ดำวดวงท่ี 1) ปฏิบตั ไิ ด้ รู้จกั ท่ีต้งั ของสถานบริการที่สาคญั ในทอ้ งถ่ินใกลเ้ คียง เชน่ วดั โรงเรียน สถานี ฝึ กอบรมอกี ตารวจ สถานีอนามยั โรงพยาบาล สานกั งานแพทย์ สถานีดบั เพลิง โทรศพั ท์ ที่ทา การไปรษณีย์ และเวลาเก็บจดหมายจากตไู้ ปรษณีย์ ที่จอดรถประจาทาง สถานีรถไฟ ที่จอดรถรับจา้ งที่ใกลท้ ่ีสุด และรูจ้ กั ขอความช่วยเหลือจากผใู้ หญต่ ารวจหรือหน่วย กบั เพลิง กำรสำรวจ (ดำวดวงท่ี 2) ไปเยอื นสถานท่ีในทอ้ งถ่ินท่ีน่าสนใจแห่งหน่ึงแลว้ กลบั มารายงานวา่ ไดพ้ บเห็น อะไรบา้ ง กำรสำรวจ (ดำวดวงท่ี 3) (ก) เขา้ ใจวธิ ีดูนาฬิกา และสามารถนบั เวลา 24 ชว่ั โมง (ข) วางแผนร่วมกบั ผกู้ ากบั เกี่ยวกบั การเดินทางและคา่ ใชจ้ ่ายสาหรับกองหรือหมู่ ลกู เสือในการออกไปนอกสถานที่พร้อมกบั ผกู้ ากบั 4. กำรค้นหำธรรมชำติ (ดำวดวงที่ 1) เลือกสตั ว์ ตน้ ไม้ ปลา หรือนก อยา่ งใดอยา่ งหน่ึงที่ไดเ้ คยเห็นและคน้ หาเรื่องราว เก่ียวกบั ส่ิงน้นั ๆ ใหม้ ากที่สุดเท่าที่สามารถจะทาได้ กำรค้นหำธรรมชำติ (ดำวดวงที่ 2) (ก) เพาะถวั่ งอก หรือเมลด็ พนั ธุ์พชื อยา่ งอ่ืนท่ีงอกง่าย (ข) รู้จกั ชนิดของอาหารท่ีพงึ ใหแ้ ก่สตั ว์ กำรค้นหำธรรมชำติ (ดำวดวงท่ี 3) แสดงความสนใจและเขา้ ใจเรื่องราวตา่ งๆ เกี่ยวกบั ธรรมชาติในบางประการ โดย จดั ทาสมดุ ภาพหรือสะสมสิ่งของต่างๆ เช่น สภาพดินฟ้าอากาศชายทะเล แมลง ทอ้ งฟ้าในตอนกลางคืน ส่ิงมีชีวติ ในสระน้า ฯลฯ 5. ควำมปลอดภัย (ดำวดวงท่ี 1) (ก) เขา้ ใจสาเหตตุ า่ งๆ ที่ทาใหเ้ กิดอุบตั ิเหตใุ นบา้ นและอนั ตรายท่ีเกิดจากไฟ (ข) รู้จกั และปฏิบตั ิตามกฎจราจรทางบก สาหรับผเู้ ดินทางเทา้ ควำมปลอดภัย (ดำวดวงที่ 2) รู้จกั หลกั แหล่งความปลอดภยั ทางน้า ควำมปลอดภยั (ดำวดวงที่ 3) (ก) รู้จกั กฎจราจร (ข) โดยการทาตวั เป็นตวั อยา่ ง นาลกู เสือท่ีอายนุ อ้ ยกวา่ ใหร้ ู้จกั ความปลอดภยั ใน การใชถ้ นน (ค) อธิบายถึงสิ่งท่ีควรทาเม่ือทิง้ บา้ นไวโ้ ดยไม่มีคนอยู่

99 หน่วยกจิ กรรมหรือทกั ษะ ข้ำพเจ้ำเข้ำใจ ข้ำพเจ้ำยงั และสำมำรถ ต้องกำรได้รับกำร 6. บริกำร (ดำวดวงที่ 1) ปฏิบัตไิ ด้ (ก) รู้จกั เกบ็ รักษาเส้ือผา้ และรองเทา้ ของตนใหส้ ะอาดเรียบร้อย ฝึ กอบรมอกี (ข) รู้จกั จดั และเกบ็ ที่นอนใหเ้ รียบร้อย (ค) รู้จกั ตม้ น้าร้อนและทาความสะอาดเครื่องใชต้ า่ งๆเม่อื ใชแ้ ลว้ บริกำร (ดำวดวงที่ 2) (ก) สามารถจดจาและส่งข่าวซ่ึงประกอบดว้ ยวนั ท่ี ตวั เลข และชื่อต่างๆ (ข) สามารถใชโ้ ทรศพั ทส์ าธารณะ และสมุดโทรศพั ทอ์ ยา่ งถูกตอ้ ง (ค) ในกรณีท่ีมีเหตุฉุกเฉินเกิดข้ึน รู้จกั วธิ ีติดตอ่ ส่งข่าวใหผ้ ใู้ หญห่ รือเจา้ หนา้ ที่ ทราบ บริกำร (ดำวดวงท่ี 3) ดว้ ยความช่วยเหลือของผกู้ ากบั วางแผนและดาเนินการใหบ้ ริการแก่ผอู้ ่ืน โดย ตนเองหรือร่วมกบั เพอื่ นลกู เสือสารองอ่ืน 7. ธงและประเทศต่ำงๆ (ดำวดวงท่ี 1) (ก) สามารถร้องเพลงชาติ เพลงสรรเสริญพระบารมีและรู้จกั วธิ ีปฏิบตั ิในเมื่อมีการ บรรเลงเพลงชาติหรือเพลงสรรเสริญพระบารมี (ข) รู้เร่ืองราวเก่ียวกบั พระบาทสมเด็จพระเขา้ อยหู่ วั รัชกาลปัจจุบนั พอสมควร (ค) รู้ประวตั ิธงชาติไทยโดยสงั เขป กบั รู้ส่วนประกอบ ความหมายและวธิ ีชกั ธงชาติไทย (ง) รู้จกั ธงคณะลูกเสือโลก และธงชาติของประเทศอ่ืนอีก 2 ประเทศ ธงและประเทศต่ำงๆ (ดำวดวงที่ 2) (ก) รู้จกั วธิ ีชกั ธงชาติข้ึนสู่เสา เชิญธงชาติลงและเก็บรักษาธงชาติ (ข) สามารถเขียนภาพธงคณะลูกเสือโลก (ค) รู้จกั ท่ีต้งั และสามารถเขียนภาพธงชาติของประเทศอื่นๆ รวม 4 ประเทศ ธงและประเทศต่ำงๆ (ดำวดวงท่ี 3) (ก) รู้จกั ธงลูกเสือประเภทต่างๆ ธงลกู เสือประจาจงั หวดั และธงคณะลูกเสือ แห่งชาติ (ข) รู้จกั ท่ีต้งั และสามารถเขียนภาพธงชาติของประเทศอื่นๆ รวม 8 ประเทศ 8. กำรฝี มือ (ดำวดวงที่ 1) ทาหุ่นจาลองหรือสิ่งของอยา่ งง่ายๆ จากเศษวสั ดุ กำรฝี มือ (ดำวดวงท่ี 2) ทาสิ่งต่อไปน้ีอยา่ งนอ้ ย 2 อยา่ ง (ก) วา่ ว (ข) พบั กระดาษหรือผา้ เป็ นรูปต่างๆ เช่น หมวก ดอกบวั กระทง นก ฯลฯ

100 หน่วยกจิ กรรมหรือทกั ษะ ข้ำพเจ้ำเข้ำใจ ข้ำพเจ้ำยงั และสำมำรถ ต้องกำรได้รับกำร (ค) ไมส้ ูงสาหรับเดิน ปฏบิ ัตไิ ด้ (ง) นาฬิกาแดด ฝึ กอบรมอกี (จ) เขม็ ทิศจาลอง กำรฝี มือ (ดำวดวงท่ี 3) (ก) ประดิษฐส์ ่ิงของจากวสั ดุท่ีเป็ นไม้ โลหะ หรือวสั ดุอยา่ งอื่นโดยใชเ้ คร่ืองมือท่ี เหมาะสม (ข) รู้จกั วธิ ีใชแ้ ละรักษาเคร่ืองมอื ต่อไปน้ี คือ มีดพบั กรรไกร คอ้ น เลื่อย และไขควง 9. กจิ กรรมกลำงแจ้ง (ดำวดวงที่ 1) เดินสะกดรอยตามเคร่ืองหมายท่ีกาหนดไว้ กจิ กรรมกลำงแจ้ง (ดำวดวงที่ 2) (ก) ก่อไฟ และปรุงอาหารอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงโดยใชไ้ ฟน้นั (ข) รู้จกั วธิ ีดบั ไฟ และทาสถานท่ีก่อไฟใหส้ ะอาดเรียบร้อยเม่ือเสร็จงานแลว้ กจิ กรรมกลำงแจ้ง (ดำวดวงท่ี 3) (ก) รู้จกั ทิศท้งั 8 และวธิ ีอ่านเขม็ ทิศ (ข) สามารถหาเสน้ ทางในระยะประมาณ 400 เมตร โดยใชเ้ ขม็ ทิศ 10. กำรบนั เทงิ (ดำวดวงท่ี 1) แสดงเงียบตามลาพงั หรือกบั เพ่ือนลกู เสือสารองอีกคนหน่ึง กำรบนั เทงิ (ดำวดวงท่ี 2) กระทากิจกรรมตอ่ ไปน้ีอยา่ งนอ้ ย 2 อยา่ ง ตามลาพงั หรือกบั เพื่อนลกู เสือสารองอีก คนหน่ึง (ก) แสดงกล (ข) เลา่ นิทานหรือท่องกลอนหรือแสดงท่าทางขบขนั (ค) ร้องเพลง (ง) เล่นดนตรี (จ)แสดงการมว้ นตวั ท่าต่างๆ กำรบนั เทงิ (ดำวดวงท่ี 3) เลือกกระทากิจกรรมต่อไปน้ีอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง (ก) จดั และเขา้ ร่วมในการแสดงละครกบั เพื่อนลูกเสือสารองอ่ืน (ข) จดั ใหม้ ีการร้องเพลงหรือฟ้อนราโดยมีดนตรีประกอบ (ค) ทาหุ่นและเชิดหุ่นเร่ืองส้นั ๆ กบั เพ่อื นลกู เสือสารองอ่ืน 11. กำรผูกเงื่อน (ดำวดวงที่ 1)

101 หน่วยกจิ กรรมหรือทกั ษะ ข้ำพเจ้ำเข้ำใจ ข้ำพเจ้ำยงั และสำมำรถ ต้องกำรได้รับกำร (ก) ผกู เง่ือนพริ อด เงื่อนขดั สมาธิ และรู้จกั วธิ ีใชเ้ ง่ือนดงั กลา่ ว ปฏบิ ัตไิ ด้ (ข) รู้จกั วธิ ีเก็บเชือกอยา่ งง่ายๆ ฝึ กอบรมอกี กำรผูกเงื่อน (ดำวดวงท่ี 2) (ก) ผกู เง่ือนบ่วงสายธนู เงื่อนผกู กระหวดั ไม้ และรู้จกั วธิ ีใชเ้ ง่ือนดงั กลา่ ว (ข) ทบทวนการผกู เง่ือนพริ อด และเงื่อนขดั สมาธิ ท่ีไดเ้ คยเรียนมาแลว้ ตาม หลกั สูตรดาวดวงท่ี 1 กำรผกู เง่ือน (ดำวดวงที่ 3) (ก) ผกู เง่ือนบ่วงสายธนู และสาธิตวธิ ีใช้ 1. ผกู รอบตวั เอง 2. ผกู รอบตวั คนอื่น 3. ผกู เป็ นห่วงเพื่อโยนใหค้ นอ่ืน (ข) ผกู เง่ือนกระหวดั ไม้ 2 ช้นั (ค) ขดเชือกยาวหรือสายยางเสน้ หน่ึงใหเ้ รียบร้อย (ง) ทบทวนการผกู เงื่อนตา่ งๆ ที่ไดเ้ คยเรียนมาแลว้ ตามหลกั สูตรดาวดวงท่ี 1 และ ที่ 2 12. คำปฏญิ ำณและกฎของลูกเสือสำรอง (ดำวดวงที่ 1) ปฏิบตั ิตามคาปฏิญาณและกฎของลกู เสือสารองอยา่ งดีท่ีสุด คำปฏญิ ำณและกฎของลูกเสือสำรอง (ดำวดวงที่ 2) แสดงวา่ ไดพ้ ยายามปฏิบตั ิตามคาปฏิญาณและกฎของลูกเสือสารองอยเู่ สมอ คำปฏิญำณและกฎของลกู เสือสำรอง (ดำวดวงที่ 3) ทบทวนคาปฏิญาณและกฎของลกู เสือสารองกบั เขา้ ใจความหมายของคาปฏิญาณ และกฎชดั เจนกวา่ แตก่ ่อน จะแสดงวา่ ไดใ้ ชค้ วามพยายามอยา่ งแทจ้ ริงในการปฏิบตั ิ ตามคาปฏิญาณและกฎของลกู เสือสารองตลอดเวลา

102 หลกั สูตรลกู เสือสำรองตำมข้อบงั คบั คณะลกู เสือแห่งชำติ ว่ำด้วยกำรปกครองหลกั สูตรและวชิ ำพเิ ศษลูกเสือสำรอง 1. อนำมัย กจิ กรรมเกย่ี วกบั หลกั สูตรลกู เสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ - อบรมใหม้ ีนิสัยรักความสะอาด ซ่ึงจาเป็นสาหรับการมีสุขภาพดี - เพื่อช่วยใหเ้ ด็กรู้วธิ ีปฏิบตั ิสาหรับช่วยตนเองและผอู้ ื่น เมื่อเกิดบาดเจบ็ เลก็ ๆ นอ้ ย ๆ - เพื่อช่วยใหเ้ ด็กไดเ้ ขา้ ใจถึงความจาเป็นในเรื่องท่ีจะขอให้ผูใ้ หญ่ช่วยเหลืออยา่ ง เร่งด่วนในกรณีท่ีเกิดอุบตั ิเหตุ เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 1 ควำมสะอำด นับเป็ นรายวิชาที่ยากที่ลูกเสือสารองจะทาให้สาเร็จ เพราะว่าไม่เข้าใจว่าเหตุใดจึงเป็ น สิ่งจาเป็ นลูกเสือสารองไม่สามารถเห็นเช้ือโรค เพียงแต่เห็นผลที่เกิดข้ึนจากเช้ือโรค เพราะฉะน้นั เรา ตอ้ งแนะนาเขาให้รู้ถึงชีวิตและรูปร่างของเช้ือโรค ซ่ึงประสบการณ์ของเด็กอายุ 8 ขวบ สามารถรู้ได้ โดยคิดเกมของส่ิงเหล่าน้ีข้ึน สมมติใหต้ วั แมลงกินฟันมาในรูปของคนงานสร้างถนนพร้อมดว้ ยขวาน และสวา่ นเจาะลงไปในฟัน ส่วนเช้ือโรคท่ีลอยอยูใ่ นอากาศจากการไอและจามมาในรูปโจรปลน้ คน เดินทาง รอคอยคนท่ีไมม่ ีอาวธุ จะต่อสู้ เป็นตน้ ฟัน การสาธิตให้ฟันท่ีผุทางกายภาพสามารถทาไดด้ ว้ ยชิ้นหรือจานชามเคลือบท่ีด่างเป็ นสีแดง อยา่ งสนิม หวดั ขอให้ลูกเสือสารองถือวา่ โรคหวดั ธรรมดาน้ีเป็ นเสมือนศตั รูอยา่ งหน่ึงท่ีลูกเสือสารองจะโดน เล่นงาน และติดเช้ือโรค และถ้าไม่ระวงั เพ่ือน ๆ ก็จะโดนด้วย หวดั ทาให้เด็ก ๆ ไม่ได้ออกไป สนุกสนาน ตอ้ งหยดุ เรียน และโดยทวั่ ไปทาใหร้ ู้สึกทรมานพอสมควร

103 ลูกเสือตอ้ งกาจดั ศตั รูตวั น้ีดว้ ยความเอาใจใส่ต่อสู้กบั มนั โดยพกั ผอ่ นอยูก่ บั บา้ นนอนหลบั ให้ นานๆ และดื่มน้ามาก ๆ ลูกเสือตอ้ งควบคุมหวดั โดยการใชผ้ า้ เช็ดหนา้ ปิ ดปากและจมูกทุกคร้ังท่ีไอหรือจามเพ่ือหยุด การแพร่เช้ือ (กระดาษเช็ดหนา้ ใชไ้ ดด้ ีมาก เพราะวา่ ใชแ้ ลว้ ทิง้ เลย) เราควรขอร้องไปยงั องค์การต่าง ๆ ท่ีสนใจเกี่ยวกบั เรื่องของสุขภาพ ซ่ึงจะช่วยเหลือในดา้ น ภาพโปสเตอร์แสดงความจาเป็ นในการรักษาความสะอาดแก่ลูกเสือสารอง รายการเหล่าน้ีอยู่ใน ตอนทา้ ยของเอกสารประกอบ “ไอและจามทาใหเ้ ช้ือโรคกระจาย” บอกใหล้ ูกเสือสารองทาเสียงไอและจามน้ีดู ปฐมพยำบำล ถา้ เป็ นไปไดก้ ่อนที่ท่านจะทาการปฐมพยาบาล ควรจะลา้ งมือเสียก่อน และพยายามใชเ้ ฉพาะ เครื่องมือท่ีผา่ นการฆา่ เช้ือโรคแลว้ เทา่ น้นั กำรติดต่อของเชื้อโรค การติดตอ่ ของเช้ือโรคพวกแบคทีเรียใชเ้ วลาเพียง 6 ชว่ั โมงเทา่ น้นั อาการ ผวิ หนงั จะกลายเป็นสีแดงและบวม เหน่ือยหอบ วธิ ีรักษา รับประทานยาตามคาแนะนาของแพทย์ กำรรักษำพยำบำลเม่ือเกดิ แผลถลอก แผลถลอกมกั จะสกปรก ขจดั ส่ิงสกปรก โดยการล้างด้วยสบู่และน้า และเพื่อให้แน่ใจว่า สะอาด จริง ๆ ลา้ งดว้ ยน้ายาฆ่าเช้ืออีกที แลว้ ปิ ดดว้ ยผา้ พนั แผลที่ฆ่าเช้ือแลว้ และปลาสเตอร์ เพื่อป้องกนั โรคเช้ือโรค ในกรณที เ่ี กดิ อุบตั เิ หตุ-ขอควำมช่วยเหลือ ในกรณีที่เกิดอุบตั ิเหตุ-ขอความช่วยเหลือให้ทิ้งผูป้ ่ วยไวท้ ี่เดิม เคลื่อนยา้ ยเท่าที่จาเป็ นจะให้ พน้ จากบริเวณอนั ตราย เช่น ไฟ ฯลฯ เท่าน้นั ขอความช่วยเหลืออยา่ งเร่งด่วนจากสถานพยาบาลท่ีใกล้ ท่ีสุด เดินไปหาผูใ้ หญ่ใกลท้ ี่สุด อยา่ วิ่งกลบั บา้ น เพื่อขอความช่วยเหลือ ในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินให้ โทรศพั ท์แจง้ เหตุไปท่ี 191 เรียกรถพยาบาล รถตารวจ หรือเจา้ หนา้ ที่ดบั เพลิง ถ้าไม่มีตูโ้ ทรศพั ทอ์ ยู่ ใกล้ ๆ ใหส้ ังเกตเสาโทรศพั ทม์ องตามสายไปเรื่อย ๆ ก็จะไดร้ ู้วา่ บา้ นใดท่ีมีโทรศพั ท์

104 เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 2 เท้ำ มีคนน้อยนักที่จะใช้มือเดินต่างเท้า ถ้าลูกเสือสารองต้องการจะเป็ นนักฟุตบอลที่ดีและ สามารถที่จะว่ิงได้รอบสนาม เขาตอ้ งพยายามรักษาเทา้ ของเขาให้ดีท่ีสุด หลงั จากเทา้ ตอ้ งเดินและ ทางานหนกั ท้งั วนั เทา้ ท่ีสวมถุงเทา้ ก็จะร้อนและถูกบีบ น่ีเป็ นสาเหตุที่ทาให้เทา้ เกิดเจ็บปวดเป็ นพอง น้า การรักษากค็ ือ ตอ้ งลา้ งและเช็ดใหแ้ หง้ ทุกคืนถา้ แผลหนงั พองข้ึนอยา่ พยายามแกะมนั เพราะถา้ แกะ หนังท่ีเปิ ดออก เช้ือโรคจะเขา้ ไปในแผลน้ันได้ ดงั น้นั เราตอ้ งลา้ งแผลดว้ ยความระมดั ระวงั แลว้ ใช้ ผา้ ยางปิ ดแผล (Plaster) ใหเ้ รียบร้อย นอนหลบั ร่างกายก็คล้ายเครื่องจกั ร ถา้ เครื่องจกั ว่ิงหรือทางานหนกั มนั ก็จะร้อนเกินไปและชารุดได้ ดงั น้นั ร่างกายซ่ึงเช่นเดียวกบั เคร่ืองจกั รก็ตอ้ งการเวลาพกั ผ่อน ในระหวา่ งนอนหลบั กลา้ มเน้ือก็จะ ไดร้ ับการผ่อนคลายและพลงั งานสะสมถูกสร้างเพ่ิมข้ึนสาหรับมาใช้ในวนั ใหม่ต่อไป เด็ก ๆ ในวยั ลูกเสือสารองตอ้ งการการพกั ผอ่ นนอนหลบั ทุก ๆ วนั วนั ละประมาณ 10 ชว่ั โมง ถา้ เป็ นไปไดเ้ วลา นอนเราควรจะตอ้ งเปิ ดหนา้ ต่างใหอ้ ากาศถ่ายเทได้ เลือดกำเดำ ให้คนไขน้ งั่ แลว้ จบั ศีรษะกม้ ไปขา้ งหน้าเล็กน้อย สอนให้เขาหายใจดว้ ยปากแลว้ ใช้มือบีบ จมูกไวป้ ระมาณ 10 นาที เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 3 เครื่องมือสำหรับใช้ในกำรปฐมพยำบำล กระเป๋ าพยาบาลควรบรรจุสิ่งจาเป็ นในการพยาบาล ซ่ึงลูกเสือสามารถนามาใช้ได้ และควร ได้รับการฝึ กในเร่ืองการปฐมพยาบาลมาพอสมควร สิ่งจาเป็ นควรจะมี นอกจากผา้ พันแผลรูป สามเหลี่ยม ซ่ึงจาเป็นตอ้ งฝึกก่อนที่เขาจะนาไปใชไ้ ดอ้ ยา่ งปลอดภยั เคร่ืองใชเ้ หล่าน้ีควรเป็ นเครื่องมือหลกั ซ่ึงลูกเสือจะตอ้ งใชแ้ ละจะตอ้ งไดร้ ับเพิม่ เมื่อเขารับการ อบรมในข้นั ลูกเสือสามญั ลูกเสือสามญั รุ่นใหญ่ และลูกเสือวสิ ามญั ตอ่ ไป ส่ิงบรรจุในกระเป๋ าพยาบาล สาลี (ห่อไวอ้ ยา่ งมิดชิด) ผา้ พนั แผลที่ฆ่าเช้ือแลว้ น้ายาปฏิชีวนะ

105 ยาแกแ้ พอ้ ากาศ ผา้ ยางปิ ดบาดแผลขนาดตา่ ง ๆ เหรียญโทรศพั ท์ (เหรียญบาท) กระดาษซ่ึงเขียนชื่อ ท่ีอยขู่ องตวั เอง เอาของทุกอยา่ งใส่ในยา่ ม ในกรณีเช่นน้ีตอ้ งจดั นาไปดว้ ยเม่ือยามฉุกเฉิน แลว้ นาถุงพยาบาล ใส่ลงในหีบของหมู่ แมลงกดั และต่อย เอาแหนบถอนเหล็กในออก (ยกเวน้ ผ้งึ เหล็กในจะมีเง่ียงที่ปลาย ผ้ึงส่วนมากเม่ือต่อยเสร็จจะ ปล่อยเหล็กในไวพ้ ร้อมดว้ ยถุงพิษของมนั กรณีการปล่อยทิ้งไวจ้ ะดีกวา่ ถอนออกดว้ ยแหนบ เพราะจะ ไปรีดใหพ้ ิษออกมากข้ึน) หายาปฏิชีวนะหรือยาแกแ้ พพ้ ิษ เพ่อื บรรเทาอาการปวดและบวม อยา่ ถูตรงที่ ถูกตอ่ ยมากเกินความจาเป็น ไฟ ไฟลวก ในทุกกรณีความจาเป็ นเร่งด่วน คือ ยา้ ยคนเจ็บออกห่างจากที่เกิดเหตุ หรือลดความร้อนดว้ ย การดบั ไฟ ทาให้ผิวหนงั เยน็ ดว้ ยน้าเยน็ อยา่ ใช้ข้ีผ้ึงทา หากมีอาการพองอย่าใช้เข็มบ่ง ใชผ้ า้ สะอาด หรือฆ่าเช้ือแลว้ ปิ ดทบั แผลเอาไวเ้ บา ๆ ลูกเสือสารองส่วนมากไมแ่ น่ใจวา่ อาการที่เกิดจากไฟลวกและน้าร้อนลวกต่างกนั อยา่ งไร ไฟไหม้ เหตุเกิดจากความร้อนจดั กำรป้องกนั 1. มีเครื่องดบั เพลิงอยปู่ ระจาท่ี 2. อยา่ เล่นไมข้ ีดไฟ 3. ระวงั อยา่ งทิ้งกา้ นไมข้ ีดหรือกน้ บุหร่ีลงในป่ าตามชนบท เปลวไฟ ดบั ไฟบนเตาแกส๊ ทนั ที เมื่อไม่ใช้ ดอกไม้ไฟ ปฏิบตั ิตามคาแนะนาอย่างเคร่งครัดเมื่อจะใช้ไฟซ่ึงเกิดจากการขดั สี สวมเส้ือ สาหรับป้องกนั ไฟ กระแสไฟฟ้ำ 1. อยา่ แตะตอ้ งหรือแหยป่ ลกั๊ ไฟฟ้าและส่วนประกอบอ่ืน ๆ 2. ตอ้ งแน่ใจวา่ สายไฟอยใู่ นสภาพเรียบร้อย 3. อยา่ เดินสายไฟใหพ้ นั ไปพนั มา

106 เสื้อผ้ำทไี่ หม้ไฟ ใชผ้ า้ หนา ๆ หรือผา้ คลุมหรือกลิ้งตวั ไปมาบนพ้นื ดินหรือพ้ืนทรายแลว้ รีบไป หาหมอ นำ้ เดือด อยา่ ปล่อยใหด้ า้ นพวยกายน่ื เขา้ หาตวั ไอนำ้ เกิดจากน้ากาลงั เดือด พลุ่งข้ึนเป็นไอ ทาใหเ้ กิดความร้อนมาก กจิ กรรม ใหล้ ูกเสือสารองทาภาพโปสเตอร์ ตดั รูปจากวารสารต่าง ๆ ลองเขียนเน้ือเพลงหรือการละเล่น โดยบรรยายถึงกฎความปลอดภยั และการรักษาพลานามยั เป็ นขอ้ ความสาคญั ของบทเพลงแลว้ ติดตาม ดว้ ยการละเล่นและเรื่องส้ัน 2. ควำมสำมำรถในเชิงทกั ษะ กจิ กรรมเกย่ี วกบั หลกั สูตรลูกเสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมเหล่าน้ีจดั รวมอยใู่ นแผนการฝึกอบรมลูกเสือสารอง - ช่วยใหเ้ ด็กท่ีกาลงั เจริญเติบโตไดพ้ ฒั นาทางร่างกาย - ส่งเสริมใหล้ ูกเสือสารองมีสุขภาพสมบูรณ์อยเู่ สมอ - ฝึกใหล้ ูกเสือสารองดารงชีวติ อยแู่ ละรู้จกั ใชท้ กั ษะของเขาเพื่อช่วยเหลือผอู้ ่ืน เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 1 กิจกรรมทางร่างกายเหล่าน้ีใหฝ้ ึกใหเ้ ด็กไดใ้ ชอ้ วยั วะตา่ ง ๆ ประสานงานกนั กำรขว้ำงลกู บอล การขวา้ งลูกบอลตามปรกติจะใชม้ ือไหนขวา้ งก็ได้ แต่จะเป็ นประโยชน์มากถา้ ไดร้ ู้วิธีใช้มือ ท้งั สอง การรับลูกบอลจะจบั ลูกบอลดว้ ยมือท้งั สองก็ได้ ฝึ กให้ลูกเสือสารองไดจ้ บั ตาดูลูกบอลต้งั แต่ เวลาที่หลุดจากมือผูส้ ่งลูกบอลจนกระท่งั เรารับได้ จงระวงั นิ้วมือเป็ นพิเศษในกรณีที่ใช้ของที่มี น้าหนกั ขวา้ ง ลูกเสือสารองควรไดร้ ับคาช้ีแจงถึงวิธีการรับลูกบอล นนั่ คือใหน้ าขา้ งมือท้งั สองมาชิด กนั หงายฝ่ ามือข้ึน งอนิ้วเขา้ มาเลก็ นอ้ ย ในขณะท่ีรับลูกบอลใชฝ้ ่ ามือท้งั สองรับลูกบอลไวพ้ ร้อมกบั ดึง มือเขา้ มาหาตวั นิ้วมือประคองลูกไว้

107 กำรม้วนหน้ำ กม้ ศีรษะลงใหต้ ่ามากท่ีสุด กา้ วขาขา้ งหน่ึงออกมาขา้ งหนา้ หน่ึงกา้ ว ขณะเดียวกนั ก็มว้ นตวั ไป ขา้ งหนา้ ดว้ ยวธิ ีน้ีจะทาให้พลงั เกิดอนั ตรายนอ้ ยที่สุด ควรจะใชเ้ บาะหนารองพ้ืน เมื่อเสร็จใหย้ นื ในท่าตรง กระโดดกบ ใหเ้ ด็กยนื หนั หลงั ใหก้ บั ผูก้ ระโดด กา้ วขาขา้ งหน่ึงออกมาขา้ งหน้าหน่ึงกา้ ว แลว้ กม้ ศีรษะกม้ ตวั ลงวางมือท้งั สองขา้ งบนขาหนา้ ใหแ้ น่น ในทา่ ท่ีจะทาให้ศีรษะของเขาไมเ่ กิดอนั ตรายเมื่อผกู้ ระโดด กระโดดขา้ มเขาไป ผกู้ ระโดดขา้ ม ควรกระโดดดว้ ยเทา้ ท้งั สองขา้ งถีบพ้ืนพร้อม ๆ กนั ในขณะท่ีเอามือแตะหลงั ของผทู้ ่ียนื อยา่ งแผว่ เบา เม่ือเสร็จแลว้ ใหย้ นื ในท่าตรง กำรขนึ้ ต้นไม้หรือไต่เชือก ต้นไม้ กิ่งไมห้ รือเชือกท่ีจะให้ลูกเสือข้ึนหรือไต่น้ัน ผูก้ ากบั ตอ้ งทดสอบความแข็งแรงดูให้ แน่ใจก่อน ท้งั น้ีเพ่อื ความปลอดภยั ตน้ ไมท้ ี่จะใหล้ ูกเสือข้ึน ควรมีกิ่งต่า ๆ ใหย้ ดึ และปี นข้ึนง่าย อยา่ ใหล้ ูกเสือข้ึนไปสูงนกั ตน้ ไมท้ ี่มีลวดหนามพาดผา่ นไมค่ วรใหล้ ูกเสือข้ึน เชือก ที่จะใหล้ ูกเสือไต่ตอ้ งแขง็ แรง เส้นรอบวงอยา่ งนอ้ ยหน่ึงนิ้วฟุต เม่ือไต่เชือก ลูกเสือตอ้ งให้น้าหนกั ตวั กระชบั อยทู่ ่ีจุด 3 จุด ตลอดเวลา กล่าวคือ ท่ีเทา้ ท้งั สอง และที่มือ 1 ขา้ ง หรือที่มือท้งั สองขา้ ง และที่เทา้ หน่ึงขา้ ง เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 2 ผูก้ ากับลูกเสือควรสอนให้ลูกเสือว่ายน้า โดยการหาครูผูส้ อนท่ีมีความชานาญในด้านน้ี บริการรถรับส่งไปและกลบั จากสระว่ายน้า ถา้ จาเป็ นการปลูกฝังให้เด็กทุกคนเกิดความเช่ือมน่ั และ กลา้ ที่จะแสดงความสามารถของตนมากข้ึน ถา้ เป็นไปไดค้ วรหดั ใหล้ ูกเสือสารองทุกคนวา่ ยน้าเป็ นให้ เร็วท่ีสุด เพ่ือความปลอดภยั ของตวั เขาเอง และยงั สามารถช่วยเหลือผูอ้ ่ืนไดด้ ว้ ย แต่ก็เป็นการเหลือเช่ือ ที่จะคิดวา่ กองลูกเสือสารองทุกกองสามารถทาได้ เพราะกองลูกเสือสารองบางกอง ต้งั อยไู่ กลจากสระ วา่ ยน้าหรือจากแหล่งน้าท่ีสะอาดและปลอดภยั พอที่จะสามารถใชไ้ ดเ้ สมอเกือบตลอดเวลาในกรณีท่ี พอจะทาได้ การบริการรถรับส่งไปและกลบั จากสระวา่ ยน้าก็ควรมี เม่ือระยะ 3 เดือน ไดผ้ ่านไปแลว้ เด็กบางคนจะว่ายน้าไดต้ ามท่ีกาหนด แต่บางคนจะยงั ว่าย ไม่ได้ ถา้ ลูกเสือคนหน่ึงคนใดพยายามหดั วา่ ยน้าอยา่ งเต็มท่ีแลว้ แต่ยงั ไม่สามารถผ่านไดก้ ็อยา่ ทาให้ เขาคิดว่าจะไม่ได้รับเครื่องหมายดาวดวงที่ 2 ควรปล่อยให้เขาเลือกทากิจกรรมอย่างอ่ืน ใน

108 ขณะเดียวกนั ก็ส่งเสริมใหเ้ ขาวา่ ยน้าอยูเ่ สมอในระยะ 2 – 3 เดือนต่อมา อาจจะทาใหร้ ู้ถึงความแตกต่าง ท้งั หมด และบางทีเขาอาจจะสามารถผ่านขอ้ ทดสอบเพ่ือให้ได้เครื่องหมายดาวดวงท่ี 2 ด้วยความ ง่ายดาย บทบาทท่ีสาคญั ของผูก้ ากบั ลูกเสือน้นั ตอ้ งแน่ใจวา่ กิจกรรมต่าง ๆ ร่างกายจะตอ้ งดาเนินไป ด้วยความเรียบร้อยปลอดภยั ในกรณีที่เด็กสุขภาพไม่ดีพอ อาจจะเปลี่ยนจากการหัดว่ายน้ามาเป็ น กระโดดเชือกแทนโดยให้เทา้ ท้งั สองชิดกนั แกวง่ เชือกดว้ ยตนเอง แกวง่ ไปขา้ งหนา้ 15 คร้ัง และขา้ ง หลงั 15 คร้ัง แทนการวา่ ยน้าเป็นระยะ 12 เมตร เม่ือใดก็ตามท่ีจดั ให้มีการสอนว่ายน้า ผูก้ ากบั ลูกเสือจะตอ้ งรับผิดชอบ และกวดขนั ความ ปลอดภยั อยา่ งเขม้ งวดที่สุด เคร่ืองหมายดาวดวงที่ 1 และ 2 ให้ผลประโยชน์ต่อเน่ืองกนั ผูก้ ากบั ลูกเสือควรส่งเสริมให้ ลูกเสือทากิจกรรมเหล่าน้ีเพ่ือช่วยให้เขาเกิดพฒั นาการทางร่างกาย ควรให้เขาปฏิบตั ิเป็ นประจาอยู่ เสมออยา่ งถูกตอ้ ง เพอื่ ความปลอดภยั และความผาสุกสาหรับตวั ลูกเสือเองดว้ ย เม่ือนาลูกเสือไปฝึ กว่ายน้า ควรดูแลให้ลูกเสือปฏิบตั ิตามระเบียบว่าดว้ ยความปลอดภยั ใน การใชส้ ระน้าอยา่ งเคร่งครัด ผกู้ ากบั ตอ้ งรับผดิ ชอบในความปลอดภยั ของลูกเสือเสมอ เครื่องหมำยดำวดวงที่ 3 ขอ้ ความที่ไดก้ ล่าวแนะนาไวข้ า้ งตน้ สาหรับดาวดวงท่ี 2 ใหน้ ามาใชส้ าหรับดาวดวงที่ 3 ดว้ ย ผกู้ ากบั ควรส่งเสริมใหล้ ูกเสือสนใจในกิจกรรมเหล่าน้ีเพราะจะช่วยพฒั นาสุขภาพอนามยั ของ ลูกเสือเองผกู้ ากบั ควรช่วยใหล้ ูกเสือเกิดความมนั่ ใจในตนเอง แต่เวลาเดียวกนั อยา่ ให้ลูกเสือทาจนเกิน กาลงั ของตน ตลอดเวลาราลึกถึงความปลอดภยั และสวสั ดิภาพของลูกเสือเสมอ 3. กำรสำรวจ กจิ กรรมตำมหลกั สูตรลกู เสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมเหล่าน้ีจดั รวมอยใู่ นโครงการฝึกอบรม เพอ่ื รับเครื่องหมายดาว - ส่งเสริมให้เด็กไดม้ ีความสังเกตสิ่งต่าง ๆ รอบตวั และรู้จกั สนใจในบริเวณที่เขาอาศยั อยู่ - ช่วยใหเ้ ขาเป็นผมู้ ีสจั การณแห่งตน - สามารถทาใหเ้ ขาช่วยเหลือบุคคลอื่นไดด้ ว้ ยลกั ษณะเป็นที่ไวว้ างใจและมีความรอบรู้ - เพอื่ สนองความอยากรู้อยากเห็นตามธรรมชาติของเด็ก

109 เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 1 ในวยั ลูกเสือสารอง เดก็ มกั จะต้งั คาถามเสมอดว้ ยคาวา่ ที่ไหน ทาไม อยา่ งไร ซ่ึงเป็ นเร่ืองของ ผูก้ ากบั ลูกเสือที่จะตอ้ งตอบคาถามเหล่าน้ีให้เป็ นไปตามความประสงค์ของผูก้ ากบั เช่น ในกรณีท่ี เก่ียวกบั กิจกรรมตามหลกั สูตรลูกเสือสารองจะไม่เคยยืนอยู่นิ่ง เขามกั จะเดินไปรอบ ๆ เสมอ เพ่ือ พยายามท่ีจะหาวา่ มีอะไรอยูท่ ่ีมุมต่อไป จงกาหนดโครงการใหเ้ ขาและให้เขาไดค้ น้ หาแหล่งบริการท่ี สาคัญที่ในเมืองของท่านว่าอยู่ท่ีไหน เม่ือเขาได้ค้นพบแล้ว ข้ันต่อไปต้ังคาถามให้เขาค้นหา รายละเอียดของสถานท่ีน้นั ต่อไปน้ีเป็นขอ้ เสนอแนะที่จะดาเนินการดงั กล่าวน้นั และการเล่นสองสาม อยา่ งที่น่าสนใจ สถำนีดบั เพลงิ จดั ให้มีการไปเยี่ยมชมสถานีดบั เพลิงเพ่ือจะทราบว่า เขามีวิธีดาเนินการอย่างไร เช่น เมื่อ สัญญาณบอกเพลิงไหม้ดังข้ึนเจา้ หน้าที่ดบั เพลิงจะไม่ใช้บนั ได เขาใช้อะไร ประตูใหญ่จะเปิ ดได้ อยา่ งไร เจา้ หนา้ ที่ดบั เพลิงมีวธิ ีตากท่อสูบน้าของเขาใหแ้ หง้ ไดอ้ ยา่ งไร การเล่น-ให้ลูกเสือสารองถอดรองเทา้ ผา้ ผูกคอ และหมวกของเขานาออกมากองไวใ้ นสภาพ ท่ีเรียบร้อย ณ ดา้ นหน่ึงของห้อง และให้ทุกคนนอนอยู่บนพ้ืนอีกดา้ นหน่ึงของห้อง เมื่อได้ยินเสียง สัญญาณบอกเหตุ ให้ลูกเสือสารองทุกคนลุกข้ึนและรีบแต่งตัวให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทาได้แล้วว่ิง กลบั ไปหาหมู่ของเขา หมู่ใดที่แต่งตวั เสร็จเรียบร้อยและพร้อมท่ีจะปฏิบตั ิงานดบั เพลิงไดห้ มู่แรกเป็ น หมูท่ ่ีชนะ โทรศัพท์ ท่านมีวธิ ีขอความช่วยเหลือจากกรมตารวจ พนกั งานดบั เพลิง หรือรถพยาบาลไดอ้ ยา่ งไร การเล่น-ใหล้ ูกเสือสารองหมู่รวมกนั จดั แถวเป็ นรูปวงกลมให้ทุกคนในแต่ละหมู่นบั ใครนบั เลขอะไรใหจ้ าไวว้ างโทรศพั ทเ์ ครื่องหน่ึงไวต้ รงกลางวงกลม ผกู้ ากบั ลูกเสือบรรยายเหตุการณ์ เช่น เกิดเพลิงไหมข้ ้ึนที่สนามกีฬา แลว้ ผูก้ ากบั ลูกเสือขานหมายเลขใดหมายเลขหน่ึง ลูกเสือ สารองในแตล่ ะหมูต่ ามเลขที่ผูก้ ากบั เรียกน้นั จะออกวง่ิ ไปรอบ ๆ วงกลมเวยี นขวาแลว้ กลบั มายงั ที่ของ เขาและผ่านเขา้ ไปในวงกลมใหเ้ ร็วที่สุด คนแรกที่ไปถึงโทรศพั ทเ์ บอร์ 199 ผูก้ ากบั ลูกเสือจะถามวา่ “คุณตอ้ งการให้เราบริการในเรื่องอะไร” ลูกเสือสารองจะถามถึงบริการที่แจง้ เพลิงไหม้ ผูก้ ากับ ลูกเสือตอบวา่ “ที่น่ีคือ สถานีดบั เพลิง” และลูกเสือสารองตอ้ งแจง้ ข่าวรายละเอียดเกี่ยวกบั เพลิงไหม้ ใหท้ ราบ

110 ทจ่ี อดรถประจำทำง ลูกเสือสามารถบรรยายถึงเส้นทางที่รถประจาทางในเขตท่ีลูกเสืออาศยั อยไู่ ด้ เกม-นาป้ายที่จอดรถประจาทางมาวางไวร้ อบ ๆ หอ้ ง แต่ละป้ายมีเส้นปลายทางท่ีแตกต่างกนั ไป ลูกเสือสารองตอ้ งจาให้ไดว้ า่ ป้ายไหนคืออะไร ผูก้ ากบั ลูกเสือตะโกนบอกจุดหมายใดจุดหมาย หน่ึง ลูกเสือสารองทุกคนจะวิ่งไปหยุดที่ป้ายน้ัน ลูกเสือสารองของหมู่ใดท่ีว่ิงไปไม่ทนั ก็จะทาให้ คะแนนของหมู่น้นั เสียไป 1 แตม้ ฉะน้นั หมู่ลูกเสือสารองใดที่เสียแตม้ นอ้ ยที่สุดจะเป็นหมูท่ ่ีชนะ ไปรษณยี ์ - ควรทราบ กาหนดเวลาเกบ็ จดหมายจากตูไ้ ปรษณียท์ ี่ใกลท้ ่ีสุด - ลูกเสือสามารถซ้ืออะไรไดบ้ า้ งนอกจากแสตมป์ จากที่ทาการไปรษณีย์ - ในปี น้ีมีแสตมป์ สีอะไรบา้ ง ที่ทางการประกาศออกใช้ แผนทป่ี ระจำตำบล ให้ลูกเสือสารองไดห้ าแหล่งบริการที่สาคญั เหล่น้ีบนแผนท่ี ซ่ึงควรจะใหญ่พอเพ่ือให้ลูกเสือ สามารถหาบา้ นของเขาได้ง่าย ทางที่ดีก็คือทาแผนท่ีจาลองของตาบลของลูกเสือ โดยใช้มาตรส่วน ขนาดใหญใ่ หก้ ลุ่มลูกเสือใชใ้ นกองทาแลว้ นาไปติดบนแผน่ กระดาษแขง็ หรือไมแ้ ผน่ อดั ทาดว้ ยน้ามนั ขดั เงา จะสามารถใชไ้ ดอ้ ยา่ งคงทน ลูกเสือสารองที่ทางานเพ่ือใหไ้ ดเ้ คร่ืองหมายดาวดวงที่ 1 สามารถ ทาหุ่นจาลองของบา้ นท่ีอาศยั โบสถ์ โรงเรียน ฯลฯ เป็ นตน้ ดว้ ยไมอ้ ดั แลว้ นาไปวางไวใ้ นลกั ษณะท่ี ถูกตอ้ งบนแผนที่ ถา้ ท่านนารายช่ือสถานที่ต่าง ๆ ซ่ึงลูกเสือสารองของท่านไดม้ ีโอกาสใชส้ ถานที่บ่อย ๆ เขา้ มา ด้วย เช่น สวนสาธารณะ ร้านคา้ สระว่ายน้า โรงภาพยนตร์ ถนนย่านธุรกิจทุกแห่ง โดยใช้แผนที่ ดงั กล่าว สามารถท่ีจะนาไปใชเ้ ป็ นเคร่ืองมือช่วยในการฝึ กอบรมลูกเสือไดเ้ ป็ นอย่างดี เก่ียวกบั ความ ปลอดภยั ในการใชท้ อ้ งถนนดว้ ย ทา่ นอาจจะติดแผนท่ีไวก้ บั โลหะหรือแผน่ กระดานไวอ้ ย่างมนั่ คง เพ่ือจะใชเ้ ป็ นตวั อย่างใน การสอนและเก็บรวบรวมไวเ้ ป็ นสัดส่วน นาออกมาใชส้ อนเม่ือตอ้ งการในการประชุมกองลูกเสือ ซ่ึง อาจจะตอ้ งเสียคา่ ใชจ้ า่ ยไมแ่ พงนกั

111 เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 2 สำรวจสถำนทท่ี น่ี ่ำสนใจ การทดสอบเพ่ือรับเครื่องหมายดาวบางอย่าง มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ผูป้ กครองสนใจใน ความกา้ วหน้าของบุตรแต่ก่อนอ่ืนเขาจาเป็ นตอ้ งรู้ถึงความตอ้ งการของเด็กเสียก่อน สาเนาเอกสาร ตามท่ีแสดงไวใ้ นหนา้ น้ี ควรจดั ไวแ้ ละใหล้ ูกเสือสารองนาไปใหผ้ ปู้ กครองท่ีบา้ นเพือ่ จะไดท้ ราบถึงวิธี ที่ผปู้ กครองจะช่วยไดด้ ีท่ีสุด อาจเป็ นรายการที่น่าสนใจถ้ากองลูกเสือสารองจดั ให้ผูป้ กครองได้ไปเย่ียมกองของตนใน ตอนเยน็ วนั ใดวนั หน่ึง ลูกเสือบางคนมีเคร่ืองบนั ทึกเสียงบรรยายถึงการท่องเที่ยวเก่ียวกบั ภาพที่เขานา แสดงใหผ้ ปู้ กครองไดเ้ ห็น กำรสำรวจสถำนทท่ี นี่ ่ำสนใจบนั ทกึ สำหรับลูกเสือสำรอง การไปเยย่ี มชมสถานที่ท่ีน่าสนใจ จะทาให้เกิดความสนใจมากข้ึน ถา้ ลูกเสือไดท้ ราบเรื่องราว บางอย่างมาก่อนโดยอาจยืมหนังสือท่ีเกี่ยวกบั เรื่องน้ันจากห้องสมุดและเม่ือลูกเสือไปชมสถานท่ี น้นั เอง สอบถามเร่ืองราวจากมคั คุเทศกท์ ี่มีอยทู่ ี่นนั่ เขาจะตอบคาถามเหล่าน้นั แก่ลูกเสือ ต่อไปนีค้ ือหวั ข้อทลี่ กู เสือควรทรำบในกำรไปเยยี่ มชมสถำนทต่ี ่ำง ๆ 1. สร้างเม่ือไหร่ ใหด้ ูจากคาจารึกบนแผน่ หิน หรือบางทีพจิ ารณาจากแบบ สถาปัตยกรรมที่ก่อสร้าง 2. เคยเป็นที่อยขู่ องบุคคลท่ีมีชื่อเสียงหรือไม่ ปัจจุบนั น้ีใครอาศยั อยแู่ ละมีตรา ประจาตระกลู แสดงไวห้ รือไม่ 3. เคยมีการรบเกิดข้ึนใกลบ้ ริเวณน้ีหรือไม่ 4. ยงั คงมีธรรมเนียมที่เกี่ยวขอ้ งเก่ียวกบั สถานท่ีเหล่าน้นั อะไรบา้ ง ท่ียงั หลงเหลืออยแู่ ละมีเรื่องราวที่สนุกสนานหรือน่าตื่นเตน้ อะไรบา้ ง 5. ยงั มีเพลงพ้นื เมืองท่ีท่านสามารถจะเรียนหรือร้องไดห้ รือไม่ ต่อไปนีค้ ือส่ิงทลี่ กู เสือควรทำ 1. สามารถถ่ายภาพไดห้ รือไม่ 2. สามารถวาดภาพสถานท่ีท่ีลูกเสือสนใจหรือบางส่วนที่สนใจหรือไม่ 3. มีโปสเตอร์หรือใบปลิวที่เกี่ยวกบั สถานที่น้ี และลูกเสือสามารถนามาเก็บไว้ ในสมุดภาพไดห้ รือไม่

112 4. การลอกรูปจากแผน่ โลหะโดยวธิ ีถูดว้ ยดินสอสีบนกระดาษที่นบั ไว้ อาจทา ไดถ้ า้ ไดร้ ับอนุมตั ิจากเจา้ หนา้ ที่ประจาสถานท่ีน้นั ๆ ภาพเหล่าน้นั สามารถที่จะนามาเก็บไวใ้ นสมุด ภาพได้ 5. ลูกเสือสามารถจะลอกลายจากขอบหนา้ ตา่ งลงไวใ้ นสมุดหรือกระดาษได้ หรือไม่ 6. ลูกเสือสามารถทาหุ่นจาลองสถานท่ีน้นั ๆ ไดห้ รือไม่ บนั ทึกเหล่าน้ีเป็ นการอา้ งถึงการไปเย่ียมชมอาคารที่เหล่าน้ัน แต่ปกติสถานที่ที่น่าสนใจที่ ลูกเสือเลือกไปเย่ียมชม อาจจะเป็ นสถานที่ดบั เพลิง ท่าอากาศยาน พิพิธภณั ฑ์ สวนสัตว์ ฟาร์ม ศาลา กลาง โรงรถ หรืออนุสาวรียโ์ บราณ เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 3 นำฬิกำยส่ี ิบสี่ช่ัวโมง ปัญหาน้ีอาจเป็ นปัญหาสาหรับผูใ้ หญ่ แต่ลูกเสือสารองสามารถทาได้ ถา้ เราจะนามาใชส้ อน โดยอุปกรณ์ซ่ึงสามารถท่ีจะเรียนและเล่นไปในขณะเดียวกนั กำรกำหนดเวลำ หาถาดเคลือบเก่า ๆ มาใบหน่ึง เขียนภาพนาฬิกาลงไปตามสัดส่วนท่ีเหมาะสม จดั ใหล้ ูกเสือ สารองยนื ห่างรูปน้นั ระยะพอสมควร แลว้ ให้ปาลูกดอกซ่ึงทาดว้ ยยางที่ดูดติดไดด้ งั ในรูปทีละคน ถา้ ลูกดอกถูกที่เส้น จะไม่มีการนบั แตม้ แต่ถา้ ลูกเสือสารองคนใดทาเวลาไดภ้ ายหลงั 12.00 น. แลว้ เขา สามารถนบั เวลาหลงั 12 นาฬิกา (ตามเวลา 24 นาฬิกา) เขาจะไดแ้ ตม้ เป็น 2 เทา่ ของเวลาน้นั 4. กำรค้นหำธรรมชำติ กจิ กรรมเกย่ี วกบั หลกั สูตรลูกเสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ - ใหล้ ูกเสือสารองมีความสนใจกบั ธรรมชาติรอบ ๆ ตวั - ใหเ้ กิดความช่ืนชมโลกธรรมชาติและปรารถนาที่จะสงวนไว้ กิจกรรมน้ีเริ่มตน้ จากข้นั “การสังเกต” สาหรับเด็กอายุ 8 ขวบ ในเคร่ืองหมายดาวดวงท่ี 1 มา เป็ นข้นั (ทา) สาหรับเด็กอายุ 9 ขวบ ในเคร่ืองหมายดาวดวงที่ 2 และถึงข้นั “ศึกษาวา่ ทาไม” สาหรับ เด็กโตในเครื่องหมายดาวดวงที่ 3

113 เครื่องหมำยดำวดวงที่ 1 พึงสังเกตคาว่า “ท่านได้เห็น” ในหลกั สูตรเคร่ืองหมายดาวดวงท่ี 1 น่ีเป็ นการทดสอบโดย อาศยั การสังเกตสิ่งมีชีวิตเป็ นหลกั ไม่ใช่ความรู้จากหนงั สือเพียงอยา่ งเดียว แต่ควรให้เป็ นการสังเกต สัตวเ์ ล้ียง เช่น สุนขั แมว เต่า กระรอก ฯลฯ เท่าน้นั ไม่ควรจะไปถึงสตั วป์ ่ าที่หายาก ซ่ึงเขาเห็นเพยี งใน รูปเท่าน้ัน ถ้าลูกเสือสารองมีโอกาสได้ศึกษาสัตว์ป่ าในท้องถ่ินก็จะเป็ นการดีมาก เช่นเดียวกับ การศึกษาปลาและนก ส่วนที่วา่ จะเป็ นอะไรน้นั ข้ึนอยกู่ บั ตวั เด็กแต่ละคนบริเวณที่เขาอาศยั อยู่ แมแ้ ต่ ในกลางเมืองก็ยงั มีสวนสาธารณะและตน้ ไมซ้ ่ึงสามารถ “สังเกต” ไดด้ งั น้ันเด็กทุกคนควรปฏิบตั ิ กิจกรรมน้ีไดโ้ ดยไม่ตอ้ งรอโอกาสพิเศษที่จะออกไปตามชนบท ส่งเสริมใหล้ ูกเสือทาแผนภูมิในสิ่งที่ เขาไดค้ น้ พบท้งั หมด อยา่ งหวงั ผลมากจากการเขียนรายงานของเด็กอายุ 8 ขวบ แต่ควรสนบั สนุนให้ เด็กวาดภาพประกอบสะสมภาพและอ่ืน ๆ ซ่ึงสามารถนามาติดบนแผนภูมิเพื่อทาให้แผนภูมิเป็ นที่ น่าสนใจ คาถามและกิจกรรมบางอย่างซ่ึงเป็ นแนวทางในการศึกษาธรรมชาติของลูกเสือสารองมี ดงั ตอ่ ไปน้ี สัตว์ - สตั วท์ ุกชนิดมีขน อยา่ งเดียวกนั หรือไม่ - สตั วท์ ี่เลือกศึกษามีขนอยา่ งไร - มนั ชอบกินอะไร - มนั ชอบนอนที่ไหน - เมื่อไรมนั เคลื่อนไหวไดเ้ ร็วหรือเม่ือไรมนั เคล่ือนไหวชา้ - ถา้ เป็นสตั วป์ ่ ามนั อาศยั อยทู่ ่ีไหน จากหลกั ฐานร่องรอยที่ปรากฏ ท่าสามารถบอกไดห้ รือไมว่ า่ มนั อยทู่ ่ีไหน เช่น ตวั อยา่ งเปลือก ไมท้ ่ีกระตา่ ยแทะไวห้ รือถวั่ ท่ีหนูนาและเล็ม หรือขนสัตวท์ ี่ติดร้ัว บางทีสตั วท์ ี่ท่านเลือกเพือ่ ศึกษาน้นั ถา้ เป็นสตั วเ์ ล้ียง คนท่ีเล้ียงสตั วจ์ ะใหร้ ายละเอียดไดด้ ี ต้นไม้ - ตน้ ไมม้ ีรูปร่างอยา่ งไร ทา่ นสามารถที่จะวาดรูปของมนั ไดไ้ หม - เอากระดาษถูเปลือกตน้ ไมด้ ูวา่ ผวิ มนั เรียบหรือหยาบ - รูปร่างของใบไมเ้ ป็นอยา่ งไร เก็บใบไมม้ าพิมพล์ งในสมุดหรือติดไวใ้ นสมุดดว้ ยสก๊อต เทปโปร่งใสใหแ้ ลเห็น - ทา่ สามารถกะความสูงของตน้ ไมไ้ ดห้ รือไม่

114 - เส้นรอบวงของตน้ ไม้ วดั สูงจากพ้ืนดินประมาณ 3 ฟุต เป็ นเทา่ ไร - เป็นตน้ ไมช้ นิดมีดอกมีผลหรือไม่ - เม่ือโคน่ ตน้ ไมแ้ ลว้ ไมใ้ ชท้ าประโยชน์อะไรได้ - มีแมลงอะไรอยใู่ นตน้ ไม้ มีตน้ ไมเ้ ล็ก ๆ อะไรงอกอยใู่ ตร้ ่มของมนั ปลำ - ปลาที่ทา่ นศึกษาน้นั เป็นปลาท่ีอาศยั อยใู่ นน้าจืดหรือน้าเค็ม - ท่าสามารถวาดภาพของมนั ไดไ้ หม ปลามีสีอะไร - มนั กินอะไร - เมื่อไรมนั จะวางไข่ - มีครีบกี่ครีบ - ครีบเหล่าน้ีอยสู่ ่วนไหนของปลา นก - นกของท่านอาศยั อยเู่ ป็นประจาในบริเวณใกล้ ๆ หรือสามารถเห็นมนั ตามฤดูกาลเพยี ง ปี ละไม่ก่ีเดือน - มีสีอะไร - วาดรูปมนั ไดห้ รือไม่ - นกตวั ผกู้ บั นกตวั เมียมีสีเหมือนกนั หรือไม่ - มนั ใชอ้ ะไรทารัง - ส่วนมากมนั ทารังท่ีไหน - มนั กินอะไร - ปกติออกไข่คร้ังละกี่ฟองและไขม่ ีสีอะไร - ทา่ นสามารถเลียนแบบเสียงนกร้องไดห้ รือไม่ - มนั กระโดดหรือเดิน - มนั บินไดอ้ ยา่ งไร บินเป็ นทางตรง โฉบไปโฉบมา หรือร่อนไปมา - ทา่ นสามารถสะสมขนนกไวเ้ พ่อื ประกอบความรู้ไดห้ รือไม่

115 เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 2 กำรปลูกผกั บำงอย่ำง ตน้ หอมหรือพืชมีหัว สามารถใชห้ ัวหรือใบรับประทานได้ และผกั กาดโตเร็ว พืชท้งั สองน้ี เด็ก ๆ รู้จกั ดีและเกบ็ มาเป็ นอาหารได้ วางลงในจานรองกระถาง เอาหวั หอมชาลงไป ใชม้ ีดตดั ดา้ นบน ของหวั ออกและโปรยเมล็ดพนั ธุ์ผกั กาดลงไปพรมน้าใหช้ ้ืนอยเู่ สมอ แต่อยา่ ให้แฉะจนเกินไปและอยา่ ปล่อยใหแ้ หง้ ตน้ หอมงอกเร็วกวา่ ผกั กาด ผกั กาดจะงอกหลงั ตน้ หอมประมาณ 3 วนั ถา้ เด็กปลูกผกั มาแลว้ ควรจะให้เปลี่ยนไปปลูกพืชจาพวกมีหัวบา้ ง เช่น หอมหวั ใหญ่ จะได้ นาไปทาอาหารท่ีบา้ นได้ ในการปลูกพืชจาพวกถวั่ จะทาให้เกิดความสนุก โดยใชก้ ระถางใส่ตน้ มนั จะให้ดอกเล็ก ๆ น่ารัก สาหรับผูท้ ่ีมีส่วนอาจจะอยากลองปลูกในสวนดูบา้ ง ถา้ เขาชอบกินผกั ท่ีปลูกเอง ผกั กาดหอม และพวกพนั ธุ์ไมด้ อกก็น่าปลูกเพราะโตเร็วมาก พืชจาพวกใชด้ อกเป็ นอาหาร เช่น กะหล่าดอก เป็ น ตน้ และดอกไมพ้ วกย่ีสุ่น ดาวเรือง ควรเลือกมาปลูก เพราะเป็ นพืชที่แสดงการเติบโตให้ดอกผลเร็ว มาก กำรให้อำหำรนก ถ้าเป็ นไปไดค้ วรให้เด็กได้ทางานที่ยากข้ึน เช่น สร้างท่ีสาหรับให้อาหารนก เพ่ือจะไดใ้ ห้ อาหารและจดบนั ทึกนกชนิดต่าง ๆ ท่ีลูกเสือสนใจ ควรให้อาหารนกเป็ นเวลาทุกวนั กะเวลาใกล้เคียงกนั นกบางชนิดอยู่เป็ นฝูง และชอบกิน อาหารต่าง ๆ เช่น นกพิราบ นกกระจอก ชอบกินขา้ วเปลือกหรือขา้ วสาร นกบางชนิดชอบกินผลไม้ เช่น นกแกว้ ชอบกลว้ ย พริกก็สามารถกินได้ และบางทีก็ชอบเสียด้วย นกเขาบางทีก็อยู่กันเป็ นฝูง ส่วนมากจะบินไปเป็ นคู่ ๆ ให้ลูกเสือสร้างโต๊ะขาเดียวเล็ก ๆ แลว้ โปรยอาหารชนิดต่าง ๆ ไวบ้ นโต๊ะ แลว้ ลองสังเกตดูวา่ นกแต่ละชนิดท่ีมาจิกอาหารที่โปรยไวน้ ้นั มีนกอะไรบา้ ง เรียกชื่อไดไ้ หม ตลอดจน นิสัยใจคอของนกแต่ละชนิด จะทาให้เด็กเกิดความสนุกสนานแลว้ บนั ทึกประสบการณ์เหล่าน้นั ไว้ เป็นการส่งเสริมลกั ษณะนิสัยในดา้ นการสงั เกตพิจารณา ต่อจากน้นั จะทากาหนดเวลาให้อาหารแก่นกได้หรือไม่ นกบางชนิดท่ีตวั ใหญ่ก็กลา้ มากิน อาหารก่อนเพ่ือนส่วนนกตวั เล็ก เช่น นกกระจอกไม่ค่อยกลา้ จะคอยหลบนกตวั ใหญ่กวา่ บางทีก็จะ เล้ียวไปทางอ่ืนเสีย ไม่กลา้ เหมือนกบั นกพวกอื่นๆ เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 3 ในช้นั น้ีเด็กมีโอกาสเลือกปฏิบตั ิกิจกรรมไดม้ ากมาย ผูก้ ากบั ลูกเสือควรส่งเสริมความสนใจ เป็ นพิเศษของเด็กแต่ละคน วธิ ีที่ง่ายคือให้ผูใ้ หญ่หน่ึงคนรับผิดชอบเด็กหลายคน ซ่ึงทางานโครงการ

116 เดียวกนั และเพ่ือสามารถป้อนขอ้ มูลตา่ ง ๆ แก่เดก็ ได้ แตก่ ิจกรรมความคิดเก่ียวกบั สิ่งตา่ ง ๆ ขยายความ คิดเห็นของตนเองใหก้ วา้ งขวางข้ึน การเลือกทากิจกรรมจะข้ึนอยกู่ บั ตาบลท่ีเดก็ อาศยั อยู่ เพราะจะไดค้ วามช่วยเหลือจากทางบา้ น บา้ ง เด็กในกองลูกเสือซ่ึงต้งั อยูช่ านเมืองท่ีมีพ่อแม่คอยเป็ นกาลงั ใจ จะสามารถใชเ้ วลาทาสมุดบนั ทึก สังเกตเกี่ยวกบั นกในสวนของเขาไดห้ ลายสัปดาห์ เด็กท่ีอยูใ่ นเมืองและไดร้ ับความช่วยเหลือจากทาง บา้ นเพียงเล็กนอ้ ยจะตอ้ งการความช่วยเหลือจากสมาคมท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั เรื่องน้ี เมื่อออกเดินทางสารวจ ไปกบั หมู่ลูกเสือในชนบทเพื่อจะสามารถใชเ้ วลาในตอนบ่ายทากิจกรรมได้ เช่น ศึกษาถึงสัตวท์ ี่มากิน น้าท่ีบ่อ (โดยดูจากสมุดธรรมชาติของโรงเรียนหรือของกองลูกเสือถา้ มีวา่ สตั วห์ รือพืชท่ีมีชีวติ ท่ีเขาจะ นาไปสะสมไวน้ ้นั จะมีประโยชน์เก่ียวกบั การอนุรักษธ์ รรมชาติหรือไม่) ลูกเสือสารองที่ตอ้ งการที่จะพบเร่ืองราวเกี่ยวกบั ทอ้ งฟ้าเวลากลางคืนอาจใชโ้ อกาสแรก เพื่อ ศึกษาเร่ืองน้ีในวนั หยดุ พกั ผอ่ นของลูกเสือสารอง ซ่ึงเขาอาจไปอยหู่ ่างไกลจากแสงสีของถนนชว่ั คราว ค่ายพกั แรมริมทะเลช่วยให้ลูกเสือมีช่วงเวลาที่สนุกสนานกบั การเล่น เก็บหินรูปต่าง ๆ มา กองไวร้ วมกนั ที่ใดท่ีหน่ึงริมน้าซ่ึงสนุกกนั ไดท้ ุกวยั เด็กที่เลือกทากิจกรรมเรื่องใดก็ตาม ตอ้ งกระตุน้ ให้เด็กเกิดความคิดสติปัญญา และสนใจใน วชิ าน้นั ๆ โดยการถามนาเพ่ือใหเ้ ด็กหาคาตอบในสิ่งน้นั ดว้ ยคาวา่ ทาไม อะไร และเมื่อไร หาหนงั สือ ที่เหมาะสมกบั เรื่องน้นั ๆ ให้เด็กหรือพาเด็กไปหาคาตอบในห้องสมุดใกล้ ๆ ช่วยให้เด็กรู้ถึงความ จาเป็ นของการอนุรักษ์ธรรมชาติดว้ ยการถามคาถามประเภท “ถา้ เราทาแม่น้าลาคลองให้สกปรกแลว้ จะเกิดอะไรข้ึน” “สัตวช์ นิดไหนจะไดร้ ับอนั ตรายและจะสูญพนั ธุ์ไป” “จะมีวิธีป้องกนั ไดอ้ ยา่ งไร” นอกจากให้ภาพพจน์ที่ไม่น่าดูแลว้ อนั ตรายจากการทิ้งเศษกระดาษเกล่ือนตามแถวชนบทคืออะไร และถา้ เป็ นไปไดใ้ ห้ลูกเสือไดม้ ีบทบาทเขา้ ร่วมในโครงการอนุรักษ์ธรรมชาติท่ีเหมาะสมกบั เขาดว้ ย หรืออาจแนะนาเด็กลูกเสือให้ไปหาผูช้ านาญการประจาทอ้ งถิ่น ซ่ึงสามารถจะช่วยเหลือเด็กไดม้ าก ทา้ ยท่ีสุดช่วยเด็กในการจาแนกส่ิงที่เขาคน้ พบและให้ความรู้ตา่ ง ๆ ตามลาดบั แลว้ เสนอแนะใหเ้ ขาจดั นิทรรศการ แลว้ นาออกมาแสดงจะทาใหเ้ ขาเกิดความสนใจยงิ่ ข้ึน 5. ควำมปลอดภัย กจิ กรรมตำมหลกั สูตรลกู เสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ - ฝึกอบรมลูกเสือสารองใหม้ ีนิสยั รักความปลอดภยั เพื่อให้สามารถป้องกนั ตนเองและ ผอู้ ื่นใหพ้ น้ จากอนั ตรายหรือเสียชีวติ - ใหค้ าแนะนาในการใชเ้ คร่ืองมือเครื่องใชแ้ ละส่ิงอานวยความสะดวกตา่ ง ๆ เพ่ือ ประโยชน์และความปลอดภยั

117 กฎความปลอดภยั ทางหลวง ในบา้ น และในชนบท เราถือว่า “พฤติกรรมที่พึงยึดมน่ั ในทาง ปฏิบตั ิ” สิ่งเหล่าน้ีเป็ นขอ้ บงั คบั ซ่ึงเราฝึ กหดั ตวั เองเพื่อวา่ คน ๆ หน่ึงจะสามารถอยูร่ ่วมกนั อีก คนหน่ึงไดอ้ ยา่ งสนิทสนมกฎหมายของบา้ นเมืองและเรื่องอื่น ๆ แมว้ า่ จะไมม่ ีกฎหมายคุม้ ครองก็ตาม กองลูกเสือสารองไม่ควรดูดายควรเอาใจใส่ในเรื่องน้ี วยั ของเด็กลูกเสือสารอง เป็ นวยั ของการพฒั นา เด็กจะมีความอยากรู้อยากเห็นตาม ธรรมชาติ กระปร้ีกระเปร่าและกระหายท่ีจะไดผ้ จญภยั ส่ิงเหล่าน้ีอาจทาให้พวกเขาประสบอนั ตราย ได้ง่าย ผูก้ ากับลูกเสือจึงควรตระหนักถึงความจาเป็ นในการฝึ กอบรมลูกเสือให้มีนิสัยรักความ ปลอดภยั อนั เก่ียวกบั อนั ตรายต่าง ๆ เหล่าน้ี เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 1 คาว่า “กนั ดีกว่าแก้” เริ่มแรกทีเดียวช่วยให้ลูกเสือสารองให้รู้ถึงสาเหตุต่าง ๆ อนั อาจเกิด อุบตั ิเหตุข้ึนไดใ้ นบา้ นอนั ตรายทว่ั ไปในบา้ น ไดแ้ ก่อนั ตรายอนั เกิดจาก - มีดและใบมีดโกน - ไฟ - ยา - ดอกไมเ้ พลิง - ของเหลวร้อน - การตกจากที่สูง - ไฟฟ้า - กระบอกฉีดน้ายาแบบตา่ ง ๆ - แก๊ส - แกว้ แตก ความคิดเห็นต่อไปน้ีช่วยใหว้ ชิ าที่เรียนดูสมจริงสาหรับเด็ก ควำมปลอดภัยในบ้ำน กาหนดเส้นทางความปลอดภยั จากบ้านไปยงั กองอานวยการของท่าน กาหนดให้ลูกเสือ สารองผ่านไปตามทางน้นั โดยไม่ให้พูดกนั เลย และหลงั จากน้ันให้ลูกเสือแต่ละหมู่เขียนรายการสิ่ง ผดิ ปรกติที่ไดพ้ บเห็นเท่าท่ีจาได้ เป็ นตน้ วา่ ของเล่นท่ีวางทิ้งไวบ้ นพ้นื ขวดใส่ยาแอสไพรินเปิ ดฝาวาง ไวบ้ นโตะ๊ เครื่องใชไ้ ฟฟ้าท่ีสายขาดลุ่ย ไมข้ ีดไฟวางไวใ้ นที่ ๆ เดก็ เลก็ หยบิ ได้ ผา้ ข้ีริ้ว และอื่น ๆ

118 กิจกรรมดงั กล่าวสามารถวางแผนให้ลูกเสือปฏิบตั ิได้ ในท่ีประชุมนายหมู่ เด็กลูกเสือจะรู้สึก สนุกสนานถา้ ได้มีส่วนร่วมในเรื่อง “ลบั ” เช่นน้ีกบั ท่าน และจะช่วยท่านกาหนดหรือวางเส้นทาง สะกดรอยในเวลามีการประชุมอบรมกองลูกเสือ เกมสุนัขเฝ้ำบ้ำน แจกกระดาษเด็กทุกคนคนละชิ้นใหเ้ ขียนท่ีอยขู่ องตนในมุมกระดาษ และตลอดสัปดาห์ใหเ้ ขา บนั ทึกส่ิงท่ีอาจก่อให้เกิดอนั ตราย ที่เขาไดพ้ บเห็นในบา้ นหรือท่ีโรงเรียน และบอกดว้ ยว่าเขาปฏิบตั ิ ต่อเหตุการณ์น้นั ๆ อยา่ งไร ผลที่ไดร้ ับ อาจเป็นดงั ต่อไปน้ี ก) เกา้ อ้ีหกั ท่ีโรงเรียน-บอกคนดูแล ข) หลอดไฟฟ้าเหนือข้นั บนั ไดแตก-บอกบิดาใหท้ ราบ ค) ของเดก็ เลก็ ถูกทิง้ อยบู่ นพ้ืน-เกบ็ เอง ง) คราดทิ้งอยใู่ นสวน มีปลายแหลมหงายอยู่ –เก็บคว่าปลายแหลมลง จ) หูกระทะอยใู่ นสภาพที่จะก่อใหเ้ กิดอนั ตรายต้งั อยบู่ นเตา-บอกมารดาใหท้ ราบ ประกาศให้ทราบทวั่ กนั ว่า หมู่ใดชนะเกมสุนขั เฝ้าบา้ นประจาสัปดาห์ แลว้ มีรางวลั ให้ตาม สมควร บอกใบ้ แต่ละหมู่ผลดั กนั ออกมาแสดงใบเ้ หตุการณ์หน่ึงให้หมู่อื่น ๆ ทายว่ามีอะไรผิด เกิด อะไรข้ึน และใหบ้ อกดว้ ยวา่ ควรจะทาอยา่ งไร “บิดากลบั จากทางานมาถึงบา้ น ขณะที่มารดากาลงั ประกอบอาหาร และไฟลุกข้ึนในกระทะ” “คุณป่ ูกาลงั เดินลงบนั ไดมาช้นั ล่าง เกิดไปเหยียบรถยนต์ท่ีเด็กเล่นซ่ึงวางทิ้งอยูท่ ่ีพ้ืนทาให้ ทา่ นพลาดลม้ ลง” “เด็กเล็กกาลังหัดเดิน เขาทรงตวั ยืนข้ึนโดยดึงผา้ ปูโต๊ะเป็ นหลกั ยึด แต่โชคร้าย กาน้าร้อน เลื่อนมาหกรดแขนท้งั สองขา้ งของเขา” กำรป้องกนั อคั คภี ัย ไฟติดไดถ้ า้ มีอากาศ สาธิตให้เห็นดว้ ยการวางครอบแกว้ ลงบนเทียนไขท่ีกาลงั ลุกอยจู่ ะเห็นวา่ เปลวไฟจะมอดลงอยา่ งรวดเร็ว ขณะท่ีออกซิเจนถูกใชห้ มดไป ดว้ ยวิธีการอยา่ งเดียว ถา้ เกิดไฟลุกข้ึน ในบา้ นใหป้ ิ ดประตูหนา้ ต่างใหห้ มด จะช่วยป้องกนั การลุกลามของไฟได้ ถา้ ไฟติดเส้ือผา้ จะดบั ไฟไดด้ ว้ ยการคลุมตวั ดว้ ยผา้ ใบหรือผา้ หนา ๆ หรือเส้ือคลุม แลว้ กลิ้ง มว้ นตวั บนพ้ืนเพือ่ ดนั อากาศออกไป ไฟก็จะดบั

119 นิทำนทนี่ ่ำนำมำเล่ำ เดก็ ลูกเสือสารองอายุ 9 ปี พบวา่ ไฟลุกข้ึนในห้องนง่ั เล่นในบา้ นของเขา เขาไดย้ นิ เสียงร้องขอ ความช่วยเหลือจากคุณป่ ูชราวยั 74 ปี แต่กส็ ามารถมองเห็นท่านได้ เน่ืองจากกลุ่มควนั หนาแน่น เขาจึง ปิ ดประตู แลว้ วงิ่ ไปบอกคุณพอ่ คุณแม่ซ่ึงอยชู่ ้นั บน ต่อมากว็ งิ่ ออกไปขอแรงเพอ่ื นบา้ นใหแ้ จง้ ขอความ ช่วยเหลือไปยงั หน่วยงานดบั เพลิงแลว้ จึงกลบั บา้ นมาสมทบกบั บิดามารดาช่วยเหลือคุณป่ ูใหพ้ น้ ภยั ได้ ควำมปลอดภยั บนท้องถนน การลูกเสือสารองโดยแทจ้ ริงแลว้ มีโอกาสช่วยใหผ้ ใู้ หญ่ดว้ ยการช่วยลดจานวนเด็กท่ีประสบ อุบตั ิเหตุเพราะเลินเล่อในเวลาขา้ มถนน จากตวั เลขภายในเวลาหน่ึงปี (1970) ของประเทศองั กฤษ แสดงใหเ้ ห็นวา่ คนเดินเทา้ ที่เป็นเดก็ จานวนถึง 600 คน ท่ีตายบนถนน และจานวนเกือบ 11,000 คน ที่ ไดร้ ับบาดเจบ็ สาหสั มีผสู้ งสัยวา่ ในจานวนน้นั จะเป็นเดก็ ลูกเสือสารองสักก่ีคน เด็กวยั 5 – 9 ปี เป็นวยั ที่เสี่ยงอนั ตรายมากที่สุด อุบตั ิเหตุที่เกิดข้ึนกบั เด็กวยั น้ีมากเป็ น 2 เท่าของวยั อ่ืน เราจึงบรรจุวิชาน้ีเขา้ ในหลักสูตรดาวดวงท่ี 1 ให้รู้จกั กฎจราจรเพ่ือให้เด็กวยั 8 ปี รู้จกั ปฏิบัติสาหรับเด็กวยั 10 -14 ปี อุบตั ิเหตุจะลดลงถึง 2 เท่า เด็กชายวยั ต่ากวา่ 9 ปี ไดร้ ับอนั ตรายมากเป็ น 2 เท่าของเด็กผหู้ ญิงซ่ึงก็เป็ น อีกสาเหตุหน่ึงที่การลูกเสือสารองควรจะไดท้ าบางสิ่งบางอยา่ งเก่ียวกบั เรื่องน้ี สำเหตุสำคัญทที่ ำให้เกดิ อบุ ัตเิ หตุ - กำรข้ำมถนน ท่านและลูกเสือสารองของท่านทุกคนรู้และไดใ้ ชก้ ฎจราจรหรือไม่ (1) แรกทีเดียวมองหาท่ี ๆ ปลอดภยั ท่ีสุดที่จะขา้ มแลว้ หยดุ (2) ยนื บนทางเทา้ ใกลข้ อบถนน (3) มองการจราจรทวั่ ไปรอบ ๆ และฟัง (4) ถา้ รถกาลงั แล่นมา ปล่อยใหผ้ า่ นไป (5) เม่ือมีรถแล่นมาใกล้ ใหเ้ ดินตรงขา้ มถนน (6) ขณะขา้ มใหต้ าดู และหูฟังเสียงรถตลอดเวลาดว้ ย - กำรเล่นไล่จับและกำรเตรนดเตร่บนถนน เมื่อเลิกจากประชุมกองลูกเสือแลว้ ผกู้ ากบั ควรเล่านิทานในทานองตกั เตือนเด็กก่อนท่ีเดก็ จะกลบั บา้ น ซ่ึงอาจช่วยลดอุบตั ิเหตุถึงตายจากการ “วง่ิ พรวดพราดขา้ มถนน” ได้ - กำรใช้ทำงม้ำลำย สารวจจานวนและตาแหน่งทางขา้ มของคนเดินเทา้ ในบริเวณใกล้ ๆ สานกั งานและอธิบายไดว้ า่ เหตุใดเขาจึงกาหนดไวต้ รงน้นั กล่าวถึงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งความเร็ว ของรถกบั ระยะหยดุ คานวณระยะ 10.30 และ 60 เมตรต่อชวั่ โมง ซ่ึงจะช่วยใหล้ ูกเสือสารองเขา้ ใจ ประโยชนใ์ นการใชท้ างมา้ ลายของลูกเสือสารองเป็นตน้ วา่ ระยะหยดุ ของรถยนตซ์ ่ึงแล่นมาดว้ ย ความเร็ว 30 ไมล/์ ชว่ั โมง ตอ้ งใชร้ ะยะทางเทา่ ใดเช่นเดียวกนั หนา้ ร้านขายส่งหนงั สือพิมพห์ รือประตู

120 โรงเรียนตอ้ งกะระยะทางไวว้ า่ เทา่ ใดอยา่ คิดวา่ รถจะหยดุ ทนั ถา้ ท่านขา้ มถนนตดั หนา้ รถในระยะ กระช้นั ชิด - ไฟสัญญำณจรำจร ไฟสัญญาณจราจรเปล่ียนแต่ละคร้ังมีลาดบั ก่อนหลงั อยา่ งไร หลงั จากไฟเหลืองแลว้ เป็ นสีอะไร ถา้ มีผตู้ อบวา่ “ไฟเขียว” ถา้ ทา่ นควรรีบพากนั ไปสังเกตไฟสญั ญาณ ทาไมเขาจึงเปิ ดไฟแดงในเวลาเดียวกบั ไฟเหลือง - ระบบกำรใช้ถนน กาหนดระบบการใชถ้ นนข้ึนในกองลูกเสือของท่าน วาดรูป อาจ เป็นรถยนต์ รถเขน็ ของเด็กเล่น และอ่ืน ๆ บนกระดาษการ์ดใหล้ ูกเสือสารองเลือกหยบิ มาหน่ึงชิ้นใคร ไดอ้ ะไรกส็ มมุติตวั อยา่ งเป็ นอยา่ งน้นั แล่นบนถนนท่ีกาหนดข้ึนอาจเป็ นลูกเสือสารองไปกบั เด็กเล็ก หรืออาจถูกใหเ้ ป็ นนกั ข่ีจกั รยานกไ็ ด้ - ผ้กู ำกบั ลกู เสือคอยสังเกต เพ่อื อภิปรายถึงจุดที่ผดิ พลาดต่าง ๆ แลว้ ใหท้ ดลองใหม่อีก คร้ัง โดยยดึ มาตรฐานความปลอดภยั บนทอ้ งถนนเป็นหลกั - กำรสำรวจถนน การทายหมายเลขรถ เป็นงานอดิเรกที่โปรดปรานของเด็ก ๆ นา หนงั สือคู่มือจราจรไปในการประชุมกองลูกเสือดว้ ย และขอใหล้ ูกเสือสารองออกไปสังเกตหมายเลข สกั 20 คนั แลว้ จึงกลบั มารายงานที่กองลูกเสือของตน ตรวจสอบดูวา่ รถเหล่าน้นั แล่นมาจากเมือง ใดบา้ ง ทาเครื่องหมายเมืองน้นั บนแผนที่ เพือ่ ตดั สินวา่ รถคนั ใดเดินทางมาไกลที่สุด ท่ีรถคนั น้นั ข้ึน ทะเบียน นบั จานวนรถที่แล่นผา่ นหน้าภายในเวลา 15 นาที และบนั ทึกลงว่า มีคนขบั รถท่ีมีได้ รัดเข็มขดั นิรภยั จานวนเท่าไร่ จานวนรถที่แล่นผ่านมีกี่คนั ท่ีมีเด็กนัง่ มาดว้ ย และในรถท่ีมีเด็กน่ังมา ดว้ ยน้นั มีก่ีคนั ที่เดก็ นงั่ ในท่ี ที่เป็นท่ีนง่ั สาหรับเดก็ (เบาะหลงั ) เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 2 ควำมปลอดภยั ทำงนำ้ อตั ราค่าเฉลี่ยประชาชนประมาณ 20 คน ในประเทศองั กฤษ จมน้าตายทุกอาทิตย์ จานวนน้ี 7 คน เป็ นเด็กซ่ึงส่วนมากไดแ้ ก่เด็กผูช้ าย 3 ใน 4 ของอุบตั ิเหตุทางน้าเกิดข้ึน หนอง คลอง บึง มิใช่วา่ ท้งั หมดจะจมน้าตายในแหล่งน้าใหญ่ประเภททะเลสาบเท่าน้ัน สาหรับคาตอบของปัญหาความ ปลอดภยั ทางน้า ก็คือ ใหก้ ารศึกษาแก่เยาวชน (1) สอนใหร้ ู้เกี่ยวกบั เร่ืองน้า สระ ลาธาร ยอ่ แมแ้ ต่ที่อาบน้า ลว้ นแต่เป็ นอนั ตรายสาหรับเด็ก เลก็ ได้ (2) เนน้ กฎความปลอดภยั ทางน้า ก. เรียนวา่ ยน้าและฝึกหดั กีฬาทางน้าอ่ืน ๆ จนชานาญ เม่ือวา่ ยน้าเป็นและ หลีกเล่ียง อยา่ เสี่ยงอนั ตรายหรือกระทาการใด ๆ เกินขีดความสามารถของตวั

121 ข. วา่ ยน้าไปกบั ลูกเสืออ่ืน ๆ เม่ือผใู้ หญค่ วบคุมเทา่ น้นั ค. รู้วธิ ีใชเ้ คร่ืองช่วยในการหายใจ ง. ไม่วา่ ยน้าไกลกวา่ ระยะหยง่ั ถึง จ. รู้สญั ญาณอนั ตรายและปฏิบตั ิตามเมื่อสัญญาณน้นั ปรากฏข้ึน ฉ. ข้ึนจากน้าก่อนที่จะเหนื่อยเกินไป ช. วา่ ยน้าในแนวเดียวกบั ฝั่ง อยา่ วา่ ยในบริเวณซ่ึงฝ่ังเป็นหนา้ ผาสูงชนั กระแสน้าไหลแรง ซ. ภายหลงั รับประทานอาหาร ควรพกั 1 ชวั่ โมงก่อนวา่ ยน้า ฌ. ท่ีนอนลม และลูกบอล อาจถูกคลื่นขดั ออกไปไกลยงั ที่น้าลึก และไม่ ปลอดภยั จึงไมค่ วรเล่นในทะเล ทะเลสาบ หรือบอ่ น้า ญ. อยา่ สวมรองเทา้ ยางเมื่ออยใู่ กลน้ ้า ฎ. อยา่ แกลง้ ทาเป็นจมน้าเพอ่ื ความสนุกสนาน ทา่ นอาจทาใหช้ ีวติ คนอื่นตอ้ ง เสียไป ฏ. รู้จกั สถานีอนามยั ที่ใกลท้ ่ีสุด ฐ. อยา่ กระโดดน้าจนกวา่ ท่านจะแน่ใจวา่ น้าลึกพอและไม่มีกอ้ นหินหรือสิ่งกีด ขวางใดๆ ซ่อนอยใู่ ตน้ ้า - จัดแข่งขนั เขียนภำพโปสเตอร์ “ควำมปลอดภยั ทำงนำ้ ” ก่อนถึงวนั หยุดในฤดูร้อน เป็ นเวลาท่ีเด็ก ๆ กระหายท่ีจะไดว้ า่ ยน้า จึงควรแสดงภาพเหล่าน้ี ในสานกั งานสกั 2 – 3 สัปดาห์ เพอื่ เป็นเครื่องเตือนใจ - การสาธิต ป้ันแบบรูปคนดว้ ยปูนขาว หรือวตั ถุหลอมเหลวอ่ืน ๆ ปรับใหพ้ อดีเพื่อหุ่นจะ ลอยน้าในชามอา่ งได้ ต่อไปเพิ่มปูนขาวลงบนหุ่นอีกกอ้ นหน่ึง สมมติวา่ ชายคนน้ีเพง่ิ รับประทาน อาหารเสร็จ น้าหนกั ที่เพ่ิมข้ึนทาใหเ้ สียดุล หุ่นน้นั จะจมลง ช้ีใหเ้ ดก็ ๆ เห็นวา่ วา่ ยน้าทนั ทีหลงั จาก รับประทานอาหารเป็ นสิ่งท่ีไม่ควรทา - การขอความช่วยเหลือ “ลูกเสือสารองคนหน่ึงกาลงั วา่ ยน้าอยใู่ นสระวา่ ยน้าสาธารณะ เมื่อ เขาสงั เกตเห็นเด็กชายคนหน่ึงจมลงไปกน้ สระ เขาก็นาเด็กคนน้นั ข้ึนมายงั ผวิ น้าและพยงุ ข้ึนไวบ้ น ขอบสระแลว้ ร้องขอความช่วยเหลือ ผมู้ าช่วยจะเริ่มทาการผายปอดแนบปากต่อปาก ผชู้ ่วยบอกให้ ลูกเสือรีบเรียกรถพยาบาล ไม่นานรถพยาบาลก็มาถึง แสดงวา่ ลูกเสือใชเ้ วลาในการโทรศพั ทน์ อ้ ยมาก เดก็ ชายรอดชีวติ ขอบคุณตอ่ ความวอ่ งไวในการทางานและความคิดริเร่ิมที่ลูกเสือสารองไดแ้ สดง ออกมา” - “วนั ที่ 25 พฤศจิกายน 2517 ลูกเสือสารองอายุ 10 ปี และนอ้ งสาวของเขาอายุ 9 ปี ขณะ กาลงั เดินอยรู่ ิมสระน้า ซ่ึงบางส่วนน้าไดก้ ลายเป็นน้าแขง็ แลว้ เด็กท้งั สองเพิง่ เดินมาถึงตอนหวั โคง้ เขาก็ไดย้ นิ เสียงร้องมีเดก็ สองคนหล่นลงไปในสระน้าแขง็ ลูกเสือสารองฉวยไมอ้ ยา่ งรวดเร็วและ

122 พยายามยนื่ ใหเ้ ด็กเกาะแตเ่ ดก็ สองคนอ่อนลง เขาจึงคลานไปบนน้าขณะที่เขา้ อยหู่ ่างเดก็ ท้งั สองเพียง ฟุตเดียว แผน่ น้าแขง็ ท่ีอยขู่ า้ งล่างเขาก็แตกออก ลูกเสือพยายามใชเ้ ทา้ เตะน้าแขง็ ให้ออกมากๆ จนกระทง่ั เขาสามารถแตะพ้ืนกน้ บ่อ จึงดึงตวั เองใหก้ ลบั ข้ึนมาอยบู่ นน้าแขง็ ได้ แลว้ ร้องบอกให้ นอ้ งสาวยดึ ขาของเขาเองไว้ ลูกเสือสารองคนน้นั พยายามอีกคร้ัง คราวน้ีเขาสามารถจบั ตวั เด็กอายุ 5 ขวบ และลากเขาเขา้ ฝั่งไดป้ ลอดภยั ยงั ช่วยเดก็ ผหู้ ญิงอายุ 6 ขวบ ไดด้ ว้ ย ถา้ ไมเ่ ป็นเพราะเขาตดั สินใจ ของลูกเสือสารอง เดก็ เลก็ ๆ 2 คน อาจมารอดชีวติ กลบั มา” เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 3 กำรป้องกนั อคั คภี ยั วิชาหน่ึงในหลกั สูตรของลูกเสือสารองดาวดวงที่ 2 ไม่เพียงแต่ให้รู้วิธีก่อไฟเท่าน้ันแต่ให้ สามารถดบั ไฟไดด้ ว้ ย - เกม ไฟ ให้คนหน่ึงเป็ น “ไฟ” วิ่งไล่เด็กคนอ่ืน ๆ ถา้ ไปแตะคนใดได้ หมายความว่าคนน้นั ถูกจุดไฟ และกลายเป็ นไฟสามารถ “เผาไหม”้ คนอ่ืนได้ ลูกเสืออีกหมู่หน่ึงถูกเลือกให้เป็ นนกั ดบั เพลิง ยนื เขา้ แถวมีอาวธุ พร้อม คือลูกบอลหรือถุงถวั่ (หรือปื นฉีดน้า) ถา้ กลุ่มนกั ดบั เพลิงคนใดแตะผซู้ ่ึงเป็ น “ไฟ” ได้ คนน้นั ก็ตอ้ งมารวมกลุ่มเป็นนกั ดบั เพลิง เดินตำมทำง “ทาไม” ลูกเสือสารองอาจถาม “ในเม่ือเป็ นเพียงทุ่งหญา้ ” จงดูความแตกต่างของหญา้ แต่ละ ชนิดซ่ึงท่านพบข้ึนอยรู่ อบ ๆ ท่ีต้งั กองลูกเสือของทา่ น เรารู้วา่ หญา้ ชนิดหน่ึงเป็ นอาหารสาหรับเด็กท่ีกาลงั เจริญเติบโต และหญา้ อีกชนิดหน่ึงก็เป็ น อาหารของววั เหมือนกนั เม่ือเราไม่ตอ้ งการให้ลูกววั มาเหยียบย่าอาหารของเรา เราตอ้ งไม่เหยียบย่า หญา้ ซ่ึงเป็นอาหารของมนั ดว้ ย กลุ่มลูกเสือเคยเห็นการทางานของเคร่ืองนวดขา้ วและเก่ียวขา้ วที่รวมอยู่ในรถคนั เดียวกนั หรือไม่ จะเห็นไดว้ า่ การเก็บเกี่ยวพืชผลซ่ึงถูกเหยยี บย่าน้นั ยากลาบากเพียงไร ให้ลูกเสือไดล้ องดว้ ย ตนเองกบั เคร่ืองเก่ียวขา้ วของเล่นซ่ึงเชื่อวา่ คงหาไดจ้ ากลูกเสือสกั คนหน่ึง บางทีลูกเสืออาจมีวธิ ีที่ดีกวา่ ในการเก็บพืชผลท่ีเอนราบ หรือมีความเขา้ ใจดีข้ึน วา่ งานน้ีตอ้ งสิ้นค่าใชจ้ ่ายเพียงไร และหลีกเล่ียงไม่ ยอมใหต้ นเองมีส่วนในการทาลายไปดว้ ย อยา่ ทิ้งเศษกระดาษ

123 เศษกระดาษ คือ ส่ิงที่ไมต่ อ้ งการใชแ้ ลว้ ซ่ึงถูกทิ้งไมถ่ ูกที่ แตถ่ า้ นาไปใส่ในภาชนะหรือวางไว้ ใหถ้ ูกท่ีมนั ก็ไมเ่ ป็นเศษกระดาษ เด็ก ๆ ไม่เคยโยนกระดาษทอฟฟ่ี ทิ้งเลยสกั ชิ้นเดียวใช่ไหม? ทุกวนั น้ีทุกสิ่งทุกอยา่ งดูใหญโ่ ตจนทาใหร้ ู้สึกวา่ การปฏิบตั ิการอนั ใดมกั จะพบความสาเร็จได้ น้อย แต่เศษกระดาษชิ้นหน่ึงที่ทิ้งไว้ อาจเป็ นตวั อย่างให้คนอื่นทิ้งได้อีกมากมายด้วย การทิ้งเศษ กระดาษของผบู้ งั คบั บญั ชาลูกเสือเพียงคนเดียว อาจเป็ นตวั อยา่ งวิธีการให้ลูกเสือสารองทาตาม โดย ทิง้ เศษกระดาษอีกเป็ นพนั ๆ ตนั จาไวด้ ว้ ยวา่ ถนนในเมืองทาความสะอาดไดง้ ่าย ต่างกบั ร้ัวตน้ ไม้ และ สวนสาธารณะ - ผ้กู ำกบั กองลกู เสือสำรองควรทำ จัดแข่งขันทำถังทงิ้ ขยะมูลฝอยอย่ำงง่ำย ๆ และมีน้าหนกั ที่ถูกตอ้ งดว้ ย ถงั น้ีตอ้ งวางใกล้ แหล่งที่คาดวา่ จะมีเศษกระดาษ ถงั ขนาดเล็กก็สามารถทาจากกล่องกระดาษสี่เหล่ียม ทาสีสดใสมีรูป การ์ตูนหน้าสิงโต อาจเขียนคาขวญั ประกอบว่า “โปรดให้อาหารแก่สิงโต” หรือ “จงช่วยกนั รักษา เมืองไทยใหส้ ะอาด” แลว้ ปากสิงโตเปิ ดอา้ คอยรักเศษกระดาษ ส่งเสริมให้ที่ประชุมนำยหมู่ต้ังกฎขึ้นว่ำ หากผูใ้ ดพบคนทิ้งกระดาษห่อขนม ในท่ีท่ีสามารถ ใชถ้ งั ทิง้ ขยะได้ ผทู้ ิง้ ตอ้ งไมเ่ พียงแตเ่ กบ็ กระดาษข้ึนเท่าน้นั แตย่ งั ตอ้ งแบง่ ขนมใหแ้ ก่ผพู้ บอีกดว้ ย จัดแข่งขันวำดภำพโปสเตอร์ ต่อตา้ นการทิ้งเศษกระดาษ และเชิญชวนประธาน เลขานุการ และเหรัญญิกของที่ประชุมกลุ่มนาภาพท่ีคดั เลือกดีท่ีสุด 3 ภาพไปติดที่หนา้ ตา่ งบา้ นของเขาเป็นเวลา 1 สัปดาห์ นอกจากน้ีจดั ประกวดเพลงยอดนิยม แต่ละหมู่ส่งเพลงต่อตา้ นการทิ้งเศษกระดาษ โดยเชิญ นายหมู่ลูกเสือสามญั เป็ นกรรมการตดั สิน ท่านอาจจดั งานใหม้ ากกวา่ น้ี ถา้ กองลูกเสือของท่านพิสูจน์ ให้เห็นวา่ มีความสามารถเขา้ ร่วมกบั สานกั รักษาความสะอาดกรุงเทพมหานคร รณรงคต์ ่อตา้ นการทิ้ง เศษกระดาษ รักษำนำ้ ให้สะอำด รวบรวมตวั อยา่ ง น้าจากในโอ่ง น้าด่ืม น้าลา้ งชาม น้าจากบ่อ เป็ นตน้ แลว้ ตรวจสอบดว้ ย เครื่องไมโครสโคป ลูกเสือสารองตอ้ งการดื่มน้าสกปรกหรือไม่ แบคทีเรียแพร่พนั ธุ์ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว อาจเห็นไดจ้ ากการทดลองดงั ต่อไปน้ี คือ ทาเยลล่ีข้ึน 3 ชาม ใหล้ ูกเสือ 3 คน พิมพร์ อยนิ้วมือลงบนเยล ลี่ โดยเด็กคนแรกให้ลา้ งมือให้สะอาดก่อน ส่วนคนท่ี 2 พิมพร์ อยนิ้วมือลงไปไดเ้ ลย และคนที่ 3 ให้ เอามือแตะพ้นื เสียก่อน ทิ้งไวส้ กั ระยะอาจเป็น 2 – 3 วนั แลว้ กลบั มาดูวา่ เกิดอะไรข้ึน รักษำชีวติ สัตว์ป่ ำและดอกไม้ จูงใจเด็กลูกเสือสู่โลกของธรรมชาติที่น่าอยใู่ นชนบท พวกเขาจะสามารถสังเกตนกและพวก สัตวเ์ ล็ก ถา้ เขาไม่ตะโกนเขา้ ใส่หรือเปิ ดเคร่ืองรับวทิ ยดุ งั ลนั่ จนสัตวต์ กใจ ถา้ ลูกเสือมีทกั ษะในดา้ น

124 การดูเกี่ยวกบั รายละเอียดของตน้ ไม้ ดอกไม้ กอ้ นหิน และลาธารแลว้ การที่จะกลบั กลายเป็ นผทู้ าลาย สิ่งเหล่าน้ี จึงเป็นเร่ืองท่ีไม่ตอ้ งคิด จาไวว้ า่ ถา้ ลูกเสือสารองเห็นผบู้ งั คบั บญั ชาลูกเสือซ่ึงเขานิยมนบั ถือในทกั ษะวชิ าอื่น ๆ แสดง ความเอาใจใส่ตอ่ ส่ิงต่าง ๆ ที่แวดลอ้ มตวั เขา ลูกเสือก็จะยง่ิ เลียนแบบตามมากยงิ่ ข้ึน กำรทงิ้ บ้ำนไป บ่อยคร้ังที่ลูกเสือสารองที่โตแล้ว ถูกทิ้งให้ดูแลตนเอง ในช่วงเวลาระหว่างเลิกเรียนแล้ว ขณะท่ีพอ่ แม่กาลงั เดินทางจากที่ทางานกลบั บา้ น หรือระหวา่ งปิ ดเทอมลูกเสือจะช่วยดูแลบา้ นให้พน้ ภยั อนั ตรายต่าง ๆ เช่น ไฟไหมแ้ ละขโมยได้ ถา้ เขารู้วา่ ควรทาอะไรบา้ ง เมื่อจะตอ้ งทิง้ บา้ นไป ขอ้ ควรระวงั อาจแตกต่างกนั ไปสาหรับเด็กที่อาศยั อยูภ่ ายในห้องชุดในเมือง กบั เด็กท่ีอาศยั ตามกระท่อมในชนบท ผูก้ ากบั ลูกเสือจึงควรศึกษาว่า เด็กแต่ละคนไดร้ ับการอบรมจากพ่อแม่หรือ ตารวจในทอ้ งถ่ินน้นั มาอยา่ งไร โดยทวั่ ไปแลว้ จะไดแ้ ก่ขอ้ ควรระวงั ดงั ตอ่ ไปน้ี คือ - ปิ ดประตูใน - ใส่กุญแจหรือลงกลอนประตูนอก - ปิ ดหนา้ ตา่ ง - ปิ ดประตูโรงรถ อยา่ โฆษณาวา่ คุณไม่อยู่ - อยา่ ซ่อนกญุ แจไวใ้ ตพ้ รมหนา้ ประตูหรือท่ีโจง่ แจง้ อ่ืน ๆ - ตรวจสอบดูวา่ เครื่องป้องกนั ไฟอยใู่ นที่ของมนั - ตรวจดูวา่ เคร่ืองไฟฟ้า เตาแก๊สปิ ดหมดแลว้ - ถา้ เป็นกลางคืน ควรเปิ ดไฟสักดวงไวท้ ่ีใดท่ีหน่ึงในบา้ น ลูกเสือสารองควรรู้ว่า เขากาลงั จะไปพกั ผ่อนในวนั หยุด ต้องบอกงดหนังสือพิมพ์และนม ส่วนใหญ่การบอกงดตอ้ งบอกท่ีบริษทั ใหญ่ จึงไม่มีใครหวงั จะให้เด็กทาสิ่งเหล่าน้ีดว้ ยตนเอง ที่ถูก แลว้ เป็นงานของผปู้ กครอง 6. กำรบริกำร กิจกรรมเก่ียวกบั หลกั สูตรลูกเสือสารอง ความมุง่ ประสงค์ - เพ่ือช่วยใหล้ ูกเสือสารองมีสัจการแห่งตน - เพอ่ื ช่วยใหล้ ูกเสือสารองไปบริการแก่ผูอ้ ่ืนอยา่ งไดผ้ ล

125 เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 1 กำรพบั ผ้ำ ลูกเสือสารองควรรู้จกั การรักษาความสะอาดเรียบร้อย และวิธีที่ถูกตอ้ งในการพฒั นาในการ พบั และแขวนเส้ือผา้ ของเขาการทดสอบท่ีแทจ้ ริงก็คือลูกเสือไดน้ าความรู้ไปปฏิบตั ิ นบั เป็ นกิจกรรม อนั หน่ึง ซ่ึงเราจะขอความช่วยเหลือจากผูป้ กครอง และเช่ือวา่ จะให้ความร่วมมือเป็ นอยา่ งดี ถา้ เขารู้ ความประสงคข์ องวชิ าน้ี ตวั อย่ำงจดหมำยถึงผู้ปกครอง เรียน...................................................................... ขา้ พเจา้ จะขอบคุณมาก ถา้ ท่านช่วยทดสอบวชิ าลูกเสือสารองวชิ าหน่ึง ซ่ึง ด.ช............................. ...................................................................สามารถทาที่บา้ นได้ ดงั น้นั ให้เขาพบั เส้ือผา้ ของเขาเอง และ เกบ็ ใหเ้ รียบร้อยอยา่ งนอ้ ย 1 สัปดาห์ และช่วยทาความสะอาดทว่ั ๆ ไปในบา้ นดว้ ย ลงชื่อ........................................................................ (ผกู้ ากบั ลูกเสือสารอง) ขอรับรองวา่ ด.ช.................................................................ไดพ้ บั เส้ือผา้ ของเขาและเก็บไวเ้ ป็ น ระเบียบเรียบร้อยเป็นเวลาอยา่ งนอ้ ย 1 อาทิตยแ์ ลว้ ลงช่ือ.......................................................................... (ผปู้ กครอง)

126 รองเท้ำ ทาไมเราจึงตอ้ งลาบากโดยขดั รองเทา้ ของเราเอง การขดั รองเทา้ ช่วยรักษาสีด้งั เดิมและรักษา หนังให้อ่อนนุ่มไม่ให้ถูกน้าและรักษาให้อยู่ในสภาพดีอยู่เสมอ หนังที่ติดระหว่างข้างบนกับพ้ืน รองเทา้ จาเป็ นตอ้ งเอาใจใส่เป็นพเิ ศษ เพราะวา่ น้าท่ีแทรกอยนู่ ้นั นานวนั ทาใหต้ ะเขบ็ เปื่ อยหรือผพุ งั จุดซ่ึงควรกล่าวเม่ือสอนลูกเสือสารองเพอื่ ทดสอบในวชิ าน้ี 1. เช็ดหรือลา้ งโคลนออกขณะที่รองเทา้ ยงั เปี ยก 2. เอารองเทา้ มาตากแดด เอากระดาษหนงั สือพิมพม์ าขย้แี ลว้ ใส่เขา้ ไปใน รองเทา้ เพ่ือซบั เอาความช้ืนภายในและรักษารูปทรงของรองเทา้ ไว้ 3. ใชแ้ ปรงเล็ก ๆ หรือเศษผา้ ป้ายยาขดั ทีละนอ้ ยขดั ลงท่ีหนงั อยา่ ลืมตรง ตะเขบ็ และรอบพบั ตรงไหนที่ยงั ไมด่ ีเอายาลงและขดั ใหมจ่ นกระทง่ั เรียบร้อย ใชแ้ ปรง ขดั รองเทา้ ขนนิ่ม ๆ 4. เอาผา้ นิ่ม ๆ ขดั ใหข้ ้ึนมนั นอกจากน้ีใหช้ ้ีแจงเพิ่มข้ึน ดงั น้ี 1. เตือนใหล้ ูกเสือปิ ดฝากล่องยาขดั รองเทา้ ไวต้ ามเดิม เพือ่ ป้องกนั ไมใ่ หย้ าขดั แหง้ แขง็ 2. แยกแปรงและผา้ ขดั สาหรับแต่ละสีของยาขดั 3. บางที่ลูกเสือสารองอาจทาหีบใส่เคร่ืองมือสาหรับขดั รองเทา้ ถือเป็นส่วนหน่ึงของ งานฝีมือในดาวดวงที่ 3 กำรปูทนี่ อน วิธีน้ี อาจให้ทาท่ีบ้านของตนหรือท่ีบา้ นผูก้ ากบั แต่ถ้าทาไม่ได้ให้นาเตียงมาสาธิต แลว้ มี บนั ทึกเกี่ยวกบั ผา้ ที่ตอ้ งพบั หรือตอ้ งปูไปถึงพอ่ แม่ของเด็ก เพ่ือขอคายนื ยนั วา่ เด็กสามารถปูท่ีนอนเอง ได้ กำรชงนำ้ ชำ ลองผสมดูวา่ ทาอยา่ งไรจึงจะมีรสดี เช่น ชงชาดว้ ยน้าร้อนบนเตากบั น้าท่ีกาลงั เดือดหรือใชน้ ้า เดือดยกลงใหม่ ๆ ผสมนมก่อนใส่ชา ใส่ชาก่อนใส่นม หรือใช้ชาสาเร็จรูปเป็ นห่อ ๆ ผสมชากับ มะนาวหนั่ ชิ้น บาง ๆ กบั น้าตาลโดยชงในถว้ ย

127 กำแฟหรือโกโก้ ชงกาแฟหรือโกโกก้ บั น้าร้อนเล็กน้อยก่อน แลง้ จึงใส่นม จะช่วยให้รสชาติดีข้ึน เติมน้าตาล ตามท่ีชอบ ล้ำงชำม - ใชล้ า้ งดว้ ยน้าร้อนผสมกบั น้ายาเลก็ นอ้ ย แลว้ ลา้ งดว้ ยน้าสะอาดอีกคร้ังก่อนที่จะเท หรือปล่อยน้าทิ้ง - แลว้ เช็ดใหแ้ หง้ สนิท - ขดั ชอ้ นและส้อมใหข้ ้ึนเงา - ลา้ งอา่ งใหส้ ะอาดและเรียบร้อยก่อน จึงจะเรียกไดว้ า่ งานทุกอยา่ งสาเร็จ เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 2 โทรศัพท์ สอนให้ลูกเสือสารองรู้จกั ฟังเสียงโทรศพั ท์ก่อนท่ีจะหยอดเหรียญ แลว้ ให้รู้วา่ จะหมุนเลข เมื่อใด และสอนให้เด็กรู้วา่ เสียงที่ปรากฏจากสายน้นั เสียงชนิดใดเป็ นเสียงที่วา่ งหรือไม่วา่ งและควร จะสอนใหล้ ูกเสือสารองไดก้ ล่าวคาท่ีถูกตอ้ ง เม่ืออีกฝ่ ายหน่ึงมารับโทรศพั ท์ โดยการบอกช่ือหมายเลข โทรศพั ท์ และช่ือของผทู้ ี่ตอ้ งการจะติดต่อดว้ ย (ความสุภาพในการพูดทางโทรศพั ทเ์ ป็ นส่วนหน่ึงใน การฝึกหดั คร้ังน้ี) ที่ปกดา้ นหนา้ ของสมุดโทรศพั ทจ์ ะแจง้ วธิ ีการใชโ้ ทรศพั ทค์ ร้ังน้ี ควรสอนให้ลูกเสือสารองทราบดว้ ยวา่ ไม่ควรไปเล่นในตูโ้ ทรศพั ท์โดยไม่ติดต่อกบั ผูอ้ ื่นมี เรื่องเล่าวา่ ชายคนหน่ึงตอ้ งว่งิ มาที่โทรศพั ทส์ าธารณะถึง 5 แห่ง เพื่อแจง้ เหตุฉุกเฉินเรียกรถพยาบาล เนื่องจากลูกชายของเขากาลงั เจบ็ หนกั ซ่ึงในกรณีเช่นน้ีผกู้ ากบั ฯ ตอ้ งเนน้ ใหล้ ูกเสือสารองไดท้ ราบ ลูกเสือสารองทุกคน ควรจะรู้จกั และสามารถใช้โทรศพั ท์ได้ ซ่ึงบางทีอาจจะเป็ นสมุด โทรศพั ทใ์ นเมืองหรือประจาทอ้ งถ่ิน และสามารถรวบรวมบญั ชีหมายเลขโทรศพั ทข์ องแพทยป์ ระจา ทอ้ งถิ่น ตารวจ และบุคคลอื่นท่ีเก่ียวขอ้ งกบั กลุ่มลูกเสือ โดยเฉพาะในหมู่ของเขาเอง การใชแ้ ถบบนั ทึกเสียงเก่ียวกบั การใชโ้ ทรศพั ทข์ องลูกเสือสารอง ทาให้ลูกเสือรู้วา่ ตวั เองเม่ือ เวลาพูดสายโทรศพั ทน์ ้นั เป็นอยา่ งไร ใหบ้ นั ทึกใหม่เพื่อนาไปปรับปรุงใหด้ ีข้ึน การแจง้ เหตุฉุกเฉิน เห็นได้ชดั ว่าลูกเสือไม่สามารถฝึ กการสร้างเหตุฉุกเฉินข้ึนไดแ้ ต่ถ้าใช้ แถบบนั ทึกเสียงช่วยแลว้ ลูกเสือสารองอาจทาไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ใหข้ ่าวเร่ืองอุบตั ิเหตุหรือเกิดอคั คีภยั แก่ ลูกเสือสารอง แลว้ ใหล้ ูกเสือคนน้นั วงิ่ วนอยรู่ อบสานกั งาน ก่อนท่ีจะพูดลงไปในแถบบนั ทึกเสียงโดย

128 วิธีน้ีทาให้เด็กมีสภาพหรือคล้าย ๆ อยู่ในเหตุการณ์จริง ๆ สอนให้เขาหมุนหมายเลข 191 แจง้ เหตุ ฉุกเฉินอยา่ งชา้ ๆ เพราะในเหตุการณ์เช่นน้ีคนทว่ั ๆ ไปมกั จะตื่นเตน้ และหมุนผดิ และตอ้ งกงั วลใจเม่ือ ไมส่ ามารถติดต่อกบั สถานที่ที่เขาตอ้ งการได้ ถา้ โทรถึง 191 ทนั ทีท่ีมีคนรับสาย ให้รีบแจง้ ความประสงคใ์ นสิ่งท่ีตอ้ งการบริการ เช่น ไฟ ไหม้ ตอ้ งการตารวจหรือรถพยาบาล แลว้ ให้บอกหมายเลขโทรศพั ทจ์ ากที่ท่านโทรศพั ทไ์ ปเผอื่ กรณีท่ี อาจมีเหตุทาใหต้ อ้ งวางหูไปก่อนจะไดบ้ อกความช่วยเหลือ เขาจะไดโ้ ทรมาได้ เม่ือทางฝ่ ายโทรศพั ท์ รับแจ้งเหตุตอบมา ให้บอกท่ีเกิดเหตุซ่ึงต้องการความช่วยเหลือและรายละเอียดท่ีจาเป็ นอื่น ๆ หมายเลขโทรศพั ท์ 191 น้ี เป็ นหมายเลขสาหรับแจง้ เหตุฉุกเฉินโดยเฉพาะ ถา้ ใชห้ มายเลขอื่นจะล่าชา้ เกินกวา่ เหตุ ในกรณีเหตุฉุกเฉินจริง ๆ ตอ้ งขอความช่วยเหลือจากแหล่งช่วยเหลือท่ีอยใู่ กลท้ ่ีสุด อยา่ ง วิ่งกลบั บ้านถ้าไม่มีโทรศพั ท์สาธารณะ ให้ไปหาบ้านท่ีมีโทรศพั ท์ซ่ึงสามารถติดต่อขอใช้ได้ โดย สังเกตจากสายโทรศพั ท์ท่ีทางการสร้างข้ึนมาก็จะทราบถึงสถานที่ท่ีจะมีโทรศพั ท์ ถา้ สายอยูใ่ ตด้ ิน หรือมองหาไมเ่ ห็น ใหล้ องจากร้านหรือสานกั งานธุรกิจ ซ่ึงน่าจะมีเคร่ืองโทรศพั ท์ ข่าวสาร การฝึ กหดั เป็ นสิ่งสาคญั เพ่ิมจานวนถอ้ ยคาท่ีตอ้ งจาข้ึนทีละนอ้ ยความสุภาพในการ ส่งข่าวเป็ นส่ิงสาคญั ให้ทดสอบลูกเสือสารองด้วยการส่งข่าวถึงบุคคลใดบุคคลหน่ึงซ่ึงอยู่นอกกอง ลูกเสือสารอง ควรเป็นเพอื่ นบา้ นสกั คนซ่ึงลูกเสือไม่รู้จกั เครื่องหมำยดำวดวงที่ 3 กำรให้บริกำรในดำวดวงท่ี 3 การบาเพญ็ ประโยชน์เม่ือปฏิบตั ิก็อาจหลงลืมได้ แต่การใหบ้ ริการหมายถึงบาเพญ็ ประโยชน์ ติดตอ่ กนั ชว่ั ระยะหน่ึง ซ่ึงตอ้ งอาศยั ความพากเพยี ร ทกั ษะ บางทีความรู้เกี่ยวกบั ทอ้ งถิ่นท่ีลูกเสืออาศยั อยู่ หรือส่ิงเล็ก ๆ น้อย ๆ จากทกั ษะในดาวดวงที่ 1 – 2 ที่เขาสอบได้มาแล้ว ก็อาจจะนามาให้เด็ก ปฏิบตั ิอีกในกิจกรรมหน่ึงกิจกรรมใดก็ได้ อยทู่ ่ีวา่ เราจะตระหนกั ในความจริงหรือไมเ่ ท่าน้นั วา่ เมื่อเรา ให้ลูกเสือผ่านการทดสอบ เพื่อรับเคร่ืองหมายดาวดวงที่ 1 -2 ไดท้ กั ษะน้ันอาจยงั มีความจาเป็ นใน หลกั สูตรวิชาการบริการของเขาต่อไปเพอ่ื ที่จะให้ขบวนการลูกเสือของเราไดเ้ ป็นที่ประจกั ษแ์ ก่สายตา ของประชาชนวา่ ลูกเสือสารองไดป้ ระกอบกิจซ่ึงเป็นงานเฉพาะของเขา ความจริงเราสอบทกั ษะในวิชาลูกเสือสารอง เพื่อที่จะให้เขาไดน้ าไปใชเ้ ก่ียวกบั การบริการ ตามหลกั สูตรลูกเสือสารองควรวางแผนในดา้ นการบริหารร่วมกบั ผกู้ ากบั ฯ แต่เขาตอ้ งดาเนินการดว้ ย ตนเอง หรือกบั เพอื่ นลูกเสือสารองอ่ืน ๆ อาจก่อให้เกิดประโยชน์ไดม้ าก ถา้ หากได้จดั ทารายการงานต่าง ๆ ที่จาเป็ นตอ้ งปฏิบตั ิใน ตาบลน้นั เพือ่ ใหล้ ูกเสือสารองเกิดความคิดวา่ เขาควรจะทาอะไรบา้ ง

129 เม่ือลูกเสือตกลงใจว่าเขาจะให้บริการชนิดไหน ผูก้ ากบั ลูกเสือตอ้ งแน่ใจ ลูกเสือไดร้ ับการ ฝึ กหัดและสามารถปฏิบตั ิงานน้นั ๆ ได้ ท้งั น้ีเพื่อให้เป็ นที่แน่ใจว่า งานที่แลว้ เสร็จโดยสมบูรณ์น้ัน ยอ่ มจะไม่ปล่อยใหเ้ ป็นภาระแก่คนขา้ งหลงั ผูก้ ากบั ลูกเสือควรจะมีการเตรียมการในเร่ืองจาเป็ น และดูแลให้ลูกเสือได้กระทาหน้าท่ี บริการอยา่ งเตม็ ที่ กำรบำเพญน ประโยชน์ของกองลูกเสือสำรอง การบาเพ็ญประโยชน์ของกองลูกเสือสารอง เป็ นการบาเพ็ญประโยชน์ของกองท้งั กองเป็ น งานสาคญั อยู่ในโปรแกรมการฝึ กอบรมของลูกเสือสารอง เป็ นการดึงให้สมาชิกท้งั หมดมารวมเป็ น หน่วยเดียวกนั และปฏิบตั ิงานตามจุดประสงค์ทวั่ ไป สามารถดาเนินการให้เกิดผลสาเร็จไดม้ ากใน ระยะเวลาอนั ส้ัน ดีกวา่ การปฏิบตั ิเป็นรายบุคคล การปฏิบตั ิเช่นน้ี เป็นการนาเอากิจการลูกเสือมาสู่สายตาประชาชน ความสาคญั อยทู่ ่ีการเลือก ในเร่ืองท่ีบาเพญ็ ประโยชน์น้นั ควรกาหนดแผนงานให้ดี และดาเนินงานน้นั ใหเ้ ต็มความสามารถ ให้ เกิดผลสาเร็จอยา่ งสมบูรณ์ 7. ธงชำตไิ ทยและประเทศต่ำง ๆ กจิ กรรมเกย่ี วกบั หลกั สูตรลกู เสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ เพ่ือใหล้ ูกเสือสารองไดม้ ีความรู้และไดร้ ับการทดสอบเพ่อื รับเครื่องหมายดาว - รู้ส่วนประกอบ ความหมาย และวธิ ีชกั ธงชาติไทย - รู้ประวตั ิของธงชาติไทยโดยสงั เขป - สามารถร้องเพลงชาติ เพลงสรรเสริญพระบารมี และรู้จกั ปฏิบตั ิเมื่อมีการบรรเลง หรือร้องเพลงชาติไทยหรือเพลงสรรเสริญพระบารมี - รู้จกั รักษาคุณค่าของธงชาติและธารงไวซ้ ่ึงเอกลกั ษณ์ของชาติไทย ธงชาติ คือ เคร่ืองหมายแทนชาติ แสดงให้รู้ถึงความเป็ นเช้ือชาติของชนชาติใดชาติหน่ึงซ่ึง รวมกนั ข้ึนเป็ นกลุ่มกอ้ น เป็ นหมู่ เป็ นคณะ ใช้เป็ นสัญลกั ษณ์แสดงความมีอิสรภาพ เกียรติ อานาจ และการคุม้ ครองอาณาบริเวณของแต่ละชาติ ชาติเอกราชเทา่ น้นั ท่ีมีธงประจาชาติได้ ส่วนประกอบ ธงชาติไทยเป็ นรูปสี่เหลี่ยมผืนผา้ ขนาดกวา้ ง 6 ส่วน ยาว 9 ส่วน ดา้ นกวา้ งแบ่งเป็ น 6 ส่วน เท่า ๆ กนั 2 ส่วนตรงกลางเป็ นแถบสีขาบหรือสีน้าเงิน ต่อจากสีน้าเงินออกไป 2 ขา้ ง ๆ ละ 1 ส่วน เป็นแถบสีขาว ตอ่ จากแถบสีขาวเป็นสีแดง รวมเป็น 3 สี เรียกวา่ “ธงไตรรงค”์

130 ควำมหมำย - สีแดง เป็นสีของเลือด แทนชาติ ซ่ึงบรรพบุรุษของเราไดย้ อมเสียสละชีวติ และเลือด เน้ือฟันฝ่ าขา้ ศึกศตั รูรักษาแผน่ ดินใหค้ งอยเู่ ป็นปึ กแผน่ มาจนตราบเทา่ ทุกวนั น้ี - สีขาว เป็นสีแห่งความบริสุทธ์ิสะอาด แทนศาสนา อนั เป็นท่ีเคารพสักการะของเรา ศาสนาเป็นเคร่ืองยดึ เหน่ียวจิตใจของคน คาสอนของศาสนาทาใหผ้ ปู้ ระพฤติปฏิบตั ิ ตามกระทาดว้ ยความบริสุทธ์ิสะอาดท้งั กาย วาจา ใจ - สีน้าเงิน (หรือสีขาบ) เป็นสีแห่งความเป็นใหญ่ สมมติแทนองคก์ ษตั ริย์ ผเู้ ป็นประมุข ของชาติไทยซ่ึงเป็นที่รวมจิตใจของคนท้งั ชาติ (เป็ นสีแห่งวนั ประสูติของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ผทู้ รงประกาศใช้ “ธงไตรรงค”์ เป็นธงชาติ ไทย) วธิ ีชักธงชำติ จดั ลูกเสือหมู่บริการ 2 คน ไปเชิญธงชาติให้เดินไปยงั เสาธง หยุดยืนห่างเสาธงประมาณ 3 กา้ ว ท้งั 2 คน ทาวนั ทยหัตถ์พร้อมกนั แลว้ คนหน่ึง (ควรเป็ นคนทางขวามือ) กา้ วไปขา้ งหน้า 2 กา้ ว (ห่างจากเสาธงประมาณ 1 กา้ ว) ยนื เทา้ ชิดกนั แกเ้ ชือกท่ีผูกธงออกแลว้ ถอยหลงั กลบั ที่เดิม ผูก้ ากบั สั่ง ทาความเคารพ “แพ็ค-วนั ทยหัตถ์” หมู่บริการนาร้องเพลงชาติ 2 คนช่วยกนั ชกั ธง (ผืนธงอยู่ทางขวา ของผูช้ กั ) พอธงชาติข้ึนถึงยอดเสาแล้วให้คนหน่ึงนาเชือกไปผูกติดกบั เสา (มกั ใช้คนเดิมท่ีไปแก้ เชือก) อีกคนหน่ึงยืนคอยในท่าตรง เม่ือผูเ้ ชือกเสร็จแล้วให้ถอยหลงั มาเขา้ ท่ีเดิม ท้งั 2 คนทาวนั ทย หตั ยพ์ ร้อมกนั แลว้ ลดมือลง กลบั หลงั หันว่ิงไปเขา้ ที่ของตนในแถวทาวนั ทยหัตถ์เหมือนลูกเสือใน แถวซ่ึงยงั ทาวนั ทยหตั ยอ์ ยู่ ผกู้ ากบั สัง่ “มือลง” ลูกเสือจึงลดมือลงพร้อมกนั ประวตั ธิ งชำตไิ ทยโดยสังเขป ธงชาติไทยแต่โบราณมีกล่าวไวต้ ามหนงั สือวรรณคดีเก่า ๆ วา่ เป็ นรูปธงสามชายปลายงอน เป็ นกนก และมีสีต่าง ๆ ในสมยั กรุงศรีอยุธยา (สมเด็จพระนเรศวรมหาราช) ไทยเราไดใ้ ช้ธงสีแดง ลว้ นเป็ นธงประจาชาติ คร้ันมาถึงสมยั กรุงรัตนโกสินทร์ (รัชสมยั พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลท่ี 1) วิวฒั นาการเกี่ยวกบั ธงได้กา้ วเขา้ มาสู่อารยธรรมแผนใหม่ คือเปล่ียนรูปลกั ษณะ เปล่ียนสี มีการ ประดบั ประดาเคร่ืองหมายประกอบให้ดูงาม และมีความหมายเกี่ยวกบั ราชสกุลวงศ์ คือ มีรูปจกั รอยู่ ตรงกลางผนื ผา้ สีแดง (รูปจกั รหมายถึงองคพ์ ระกษตั ริย)์ ต่อมาในสมัยสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลยั รัชกาลท่ี 2 ได้ช้างเผือกอันมีลักษณะงาม ประเสริฐมา สู่พระบารมีถึง 3 เชือก ซ่ึงนบั เป็ นพระเกียรติสูงย่ิง จึงโปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ พ่ิมชา้ งสีขาว งาคู่ ไวใ้ นกลางวงจกั รบนผนื ผา้ สีแดง ส่วนเรือเดินทะเลไทยก็ยงั คงใชธ้ งสีแดงอยตู่ ามเดิม

131 เมื่อถึงรัชกาลท่ี 4 สมเด็จพระจอมเกลา้ อยูห่ ัว ไดม้ ีการติดต่อคา้ ขายกบั ชาวต่างประเทศมาก ย่ิงข้ึนเรือที่เขา้ มาคา้ ขายติดต่อก็พลอยชกั ธงชาติของไทยไปด้วยรัชกาลท่ี 4 จึงทรงให้เปลี่ยนธงเสีย ใหม่ โดยเอารูปจกั รออกเสียจนมาถึงรัชกาลท่ี 6 ก็ไดม้ ีการตราพระราชบญั ญตั ิธงข้ึนใชใ้ นราชการและ ทาให้มีธงต่าง ๆ เกิดข้ึนอีกมากมาย เช่น ธงประจาพระองค์ ธงประจากอง ธงประจาตาแหน่ง ธงราช นาวี ฯลฯ เป็ นตน้ ในรัชกาลท่ี 6 ไดเ้ กิดสงครามโลกคร้ังที่ 1 พระองคไ์ ดท้ รงดาริจะนากองทพั ไทยกบั ฝ่ ายสัมพนั ธมิตรร่วมทาสงครามด้วย จึงทรงเห็นว่าชาติไทยควรมีธงชาติตามแบบอยา่ งอารยธรรม ประเทศประการหน่ึงกบั มีเหตุพิเศษส่วนพระองคท์ ่ีเห็นความไม่เหมาะสมสาหรับธงชาติไทยท่ีมีรูป ชา้ งอยูบ่ นธงดว้ ยอีกประการหน่ึงพระองคจ์ ึงทรงดดั แปลงธงชาติจากรูปชา้ งเผอื กพ้ืนแดงมาเป็ นธง 2 สี 6 ส่วน คือ แถบแดง ขาว แดง แดง ขาว แดง ใชเ้ ป็นการทดลองอยปู่ ี หน่ึง พอถึงปี 2460 จึงไดท้ รงให้ เปลี่ยนธงชาติใหม่โดยใหเ้ พิ่มสีน้าเงิน ซ่ึงเป็ นสีประจาพระชนมาวารเฉพาะพระองคข์ ้ึนอีกหน่ึงสี และ ใหท้ าเป็นแถบใหญ่อยตู่ รงกลางอยา่ งท่ีปรากฏอยทู่ ุกวนั น้ีและใหช้ ื่อวา่ “ธงไตรรงค”์ (ธงสามสี) เพลงชำติ ประเทศไทยรวมเลือดเน้ือชาติเช้ือไทย เป็นประชารัฐ ไผทของไทยทุกส่วน อยดู่ ารงคงไวไ้ ดท้ ้งั มวล ดว้ ยไทยลว้ นหมาย รักสามคั คี ไทยน้ีรักสงบ แต่ถึงรบไม่ขลาด เอกราชจะไม่ใหใ้ ครข่มข่ี สละเลือดทุกหยาดเป็ นชาติพลี เถลิงประเทศชาติไทยทวี มีชยั ชโย เพลงสรรเสริญพระบำรมี ขา้ วรพุทธเจา้ เอามโนและศิระกราน นบพระภูมิบาล บุญดิเรก เอกบรมจกั ริน พระสยามินทร์ พระยศยง่ิ ยง เยน็ ศิระเพราะพระบริบาล ผลพระคุณ ธ รักษาปวงประชาเป็นสุขศานต์ ขอบนั ดาล ธ ประสงคใ์ ดจงสฤษด์ิดงั หวงั วรหฤทยั ดุจถวายชยั ชโย

132 กำรปฏิบตั ติ ่อเพลงชำตแิ ละเพลงสรรเสริญพระบำรมี ลูกเสือแต่งเครื่องแบบให้ทาวนั ทยหัตถ์ แต่ถ้าแต่งกายพลเรือนให้ยืนตรง และถา้ เป็ นเพลง สรรเสริญพระบารมี เมื่อเพลงจบแลว้ ควรถวายคานบั ดว้ ย รู้จักรักษำคุณค่ำของธงชำติและธำรงไว้ซ่ึงเอกลกั ษณ์ของชำตไิ ทย ธงชาติ เป็นเคร่ืองยึดเหนี่ยวรวมจิตใจคนในหมู่คณะผรู้ ่วมชาติ เป็นสัญญาณแห่งความสามคั คี พร้อมเพรียงท้งั กายใจ และวิญญาณให้เป็ นอนั หน่ึงอนั เดียวกนั ท้งั เป็ นเครื่องประดบั ประดาให้เกิด ความสง่างามแก่กองทพั ขบวนแห่หรือสถานท่ีต่าง ๆ ในยามประดบั ธง เป็ นสัญญาณแห่งการสดุดีและ เคารพ เป็ นอาณตั ิสาหรับโบกสะบดั แสดงความปี ติยินดี อวยพรตอ้ นรับหรืออาลาอาลยั รัก ซ่ึงลว้ นไป ดว้ ยคุณค่านานาประการ ฉะน้นั จึงตอ้ งรู้จกั รักษาคุณคา่ ของธงชาติไว้ โดย 1. ตอ้ งทาความเคารพเม่ือมีการชกั ธง และชกั ธง 2. ผทู้ ่ีชกั ธง จงระวงั อยา่ ใหธ้ งถูกพ้นื ดิน 3. ควรเก็บธงไวท้ ่ีสูง หรือท่ีสมควร เช่น ใส่พานไว้ 4. เม่ือธงเก่าแลว้ ตอ้ งเปล่ียนใหมใ่ หส้ มศกั ด์ิศรี 5. ไมเ่ หยยี บยา่ ทาลายธง 6. ไม่นาธงชาติไปใชใ้ นที่ไม่สมควร เช่น เช็ดถูพ้นื ฯลฯ 7. ไมใ่ ชธ้ งชาติเป็นเครื่องอาภรณ์ หรือทาเป็นเครื่องนุ่มห่ม 8. ไมน่ าส่ิงใด ๆ ไปประดบั บนผนื ธงชาติ 8. กำรฝี มือ กจิ กรรมตำมหลกั สูตรลูกเสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมเหล่าน้ีจดั รวมอยใู่ นโครงการฝึกอบรมเพ่ือรับเครื่องหมายดาว - เพอ่ื เป็ นการเปิ ดโอกาสใหล้ ูกเสือสารองไดแ้ สดงทกั ษะนิสยั ในทางสร้างสรรค์ - เพ่อื ใหเ้ ขาเกิดความเพลิดเพลินในการประดิษฐข์ องได้ - เพื่อใหแ้ ต่ละคนเกิดความพอใจในการทาของขวญั ตนเอง เพอ่ื มอบใหแ้ ก่ผูอ้ ่ืน

133 เครื่องหมำยดำวดวงที่ 1 ลูกเสือสารองชอบท่ีจะเห็นผลงาน ดงั น้ันควรจะเลือกงานซ่ึงพอจะทาเสร็จภายในวนั น้ัน ทางานตามโครงสร้างที่เขาวางไว้ เด็กอายุ 8 ขวบ อาจจะทางานไดไ้ ม่ประณีตนกั ก็อย่าไดท้ าให้เขา ผดิ หวงั ถา้ ผลงานท่ีเขาทาน้นั ไมเ่ รียบร้อย จงส่งเสริมใหเ้ ขาพยายามทางานใหล้ ะเอียดลออมากข้ึน หุ่นจาลองซ่ึงทาข้ึนแมจ้ ะง่ายก็เป็ นส่ิงที่ให้ความคิด หุ่นจาลองท่ีทาเสร็จแลว้ หรือภาพของ หุ่นจาลองเมื่อนามาเป็ นตวั อยา่ งจะก่อใหเ้ กิดความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ ควรใหล้ ูกเสือสารองทาในสิ่งที่ เขาตอ้ งการทา มิใช่ทาในส่ิงที่ผูก้ ากบั กาหนดให้ทา ความช่วยเหลือและความร่วมมือท่ีไดจ้ ากเพื่อน และผปู้ กครองเป็นส่ิงจาเป็นมาก เป็ นไปไม่ไดท้ ่ีจะกาหนดมาตรฐานท่ีแน่นอนลงไป ความหมายคือปัจจยั ที่สาคญั หุ่นจาลอง หุ่นหน่ึงอยา่ งน้อยควรจะไดม้ ีส่วนทาร่วมกนั บางคร้ังอาจมีความจาเป็ นตอ้ งร่วมกนั ทางานมากกวา่ หน่ึงคร้ัง เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 2 หุ่นจาลองของเด็กวยั 8 ขวบ ในระดบั เครื่องหมายดาวดวงที่ 1 จะถูกสร้างข้ึนอยา่ งง่ายและมี ความสวยงามตามสายตาของผูส้ ร้าง คุณค่าที่สาคัญน้ันคือ วิธีการที่ลูกเสือสารองสามารถใช้ จินตนาการของเขาในการเลือกวสั ดุที่จะนามาใช้ และเกิดความเพลิดเพลินในการท่ีไดท้ าบางอย่าง ข้ึนมา รูปจาลองในระดบั เคร่ืองหมายดาวดวงท่ี 2 ตอ้ งการผลงานท่ีมีมาตรฐานสูงข้ึนมากกวา่ ระดบั เคร่ืองหมายดาวดวงที่ 1 ดงั น้นั จึงตอ้ งการวดั สัดส่วนท่ีถูกตอ้ งการทาสีช่วยทาให้หุ้นจาลองดีข้ึน ยาง สนช่วยอุดช่องว่างระหว่างกระดาษแข็งและเครื่องไม้ให้ความรู้สึกเป็ นธรรมชาติและเป็ นไมเ้ น้ือ เดียวกนั โดยใชเ้ ครื่องมือง่าย ๆ ธรรมดาและยงั ง่ายตอ่ การตกแต่งอีกดว้ ย ไมอ้ ดั เป็ นวสั ดุที่นิยมใชม้ ากในการฝี มือ เพราะมีราคาถูก สะดวกในการทางาน น้าหนกั เบา สร้างสิ่งของตา่ ง ๆ ทาใหเ้ ด็กมีความสนุกสนานและพอใจในผลงานท่ีสาเร็จออกมา ซ่ึงเกิดความคิดในรูปร่างท่ีแปลก และบางอยา่ งก็อยใู่ นมาตรฐานท่ีดี เป็นท่ีน่าสนใจ และพวก เขาท้งั หลายกไ็ ดม้ ีโอกาสอดทนต้งั ใจทางาน และไดใ้ ชค้ วามชานาญของตนดว้ ย เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 3 ความมุ่งประสงค์ ของการทดสอบเพื่อรับเครื่องหมายดาวดวงท่ี 3 น้ัน อยูท่ ่ีการส่งเสริมให้ ลูกเสือสารองใชเ้ คร่ืองมือเป็น

134 การสอนให้ลูกเสือสารองรู้จกั ใช้เคร่ืองมือน้ันเป็ นส่ิงจาเป็ น ถ้าจาเป็ นผูก้ ากับอาจจะหา ผเู้ ช่ียวชาญจากภายนอกมาช่วยสอนกไ็ ด้ ในการสอนตอนแรกอาจใช้รูปเขียนจากในหนงั สือก่อนคร้ันแลว้ จึงให้ปฏิบตั ิไดจ้ ริง ความ ชานาญ และการใชเ้ คร่ืองมือไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งแม่นยาเป็นส่ิงจาเป็น ควรส่งเสริมใหล้ ูกเสือสารองทาการ ฝี มือท่ีบ้าน ด้วยวิธีน้ีอาจจะเร้าความสนใจของผูป้ กครอง และจะให้ความร่วมมือกับลูกเสือด้วย ผูป้ กครองท่ีมีความรู้เรื่องการฝี มือบางคน อาจอาสามาเป็ นผชู้ ่วยอบรมการฝี มือท่ีกองลูกเสือสารองก็ ได้ การทาการฝี มือลูกเสือสารองย่อมต้องการความช่วยเหลือในเร่ืองวสั ดุ และการให้ยืม เครื่องมือมาก การระวงั รักษาเครื่องมือ หีบเคร่ืองมือหรือกระเป๋ าเครื่องมือซ่ึงใช้เก็บเคร่ืองมือควรอยูใ่ นสภาพที่ดี เคร่ืองมือที่มีคม ควรรักษาใหค้ มอยเู่ สมอ เครื่องมือไมค่ มอาจจะก่อใหเ้ กิดอนั ตรายยงิ่ กวา่ เครื่องมือท่ีมีคมก็ได้ การใช้น้ามนั พืชถูดา้ มเครื่องมือที่ทาดว้ ยไมเ้ ล็กนอ้ ย จะช่วยกนั รักษาเครื่องมือน้ันไดอ้ ยา่ งดี นอกจากน้ีควรใชน้ ้ามนั วาสลีนทาเครื่องมือในส่วนที่เป็ นโลหะไม่ใชแ้ ลว้ เคร่ืองมือท่ีดีเป็ นส่ิงจาเป็ น และควรจะรู้จกั ถนอมและรักษาเมื่อใช้แล้ว กาหนดให้ผูฝ้ ึ กสอนลูกเสือสารองเป็ นผูต้ รวจดูแลว่า ลูกเสือสารองไดค้ ืนเคร่ืองมือที่เขายมื มาแลว้ หรือยงั กำรตดิ ให้แน่น กาวท่ีแหง้ เร็ว เป็นวสั ดุท่ีชอบใชม้ ากในกองลูกเสือสารอง และกาวท่ีใชจ้ ะตอ้ งสามารถใชไ้ ดด้ ี กบั งานที่เขาทาดว้ ย กาวจาพวกลาเท็กซ์จะติดเส้ือผา้ และลา้ งออก ดงั น้นั ควรให้ลูกเสือสารองใชเ้ ส้ือเชิ้ตเก่า ๆ ตวั ใหญ่พอที่สวมคลุมเส้ือผา้ ของเขาก่อนท่ีจะทางาน กาวชนิดใหมบ่ างอยา่ งสามารถลา้ งออกไดง้ ่าย ในการทดสอบเพ่ือรับเครื่องหมายดาว ไม่ควรกาจดั งานฝี มือในกลุ่มซ่ึงมีเน้ือหาซ้ากับท่ี โรงเรียน ควรใหก้ ารส่งเสริมผลงานของแตล่ ะบุคคล ตวั อย่ำงของเครื่องมือช่ำงไม้ประจำกอง

135 ตอ่ ไปน้ี เป็นรายการเคร่ืองมือท่ีใชง้ ่ายและมีประโยชน์ ซ่ึงกองลูกเสือควรจะมีใชเ้ ป็นประจา 1. คอ้ น 2. ไขควง 3. สวา่ น 4. ไขควงขนาดเลก็ 5. สวา่ นขนาดเลก็ 6. เล่ือยฉลุไม้ 7. เลื่อยตดั เลก็ 8. เล่ือยมือ 9. โตะ๊ ช่างไม้ 10. เคร่ืองวดั 11. มา้ นง่ั ทางาน 12. คีม 13. กรรไกร 14. ตะไบ 15. เหล็กสาหรับจบั วตั ถุ 16. กระดาษทราย ไมบ้ รรทดั และเขม็ ทิศ เหล่าน้ีสามารถทาประโยชนไ์ ดม้ าก คำแนะนำงำนฝี มือในรอบปี กล่องชนิดตา่ ง ๆ การตกแตง่ รูปจาลอง วนั เกิด แผน่ ดีบุก ทา Totem Poles เรือ เคร่ืองร่อ การแกะสลกั ทาสีใหก้ ลมกลืนกนั เขียนภาพเคร่ืองดนตรีท่ีใหจ้ งั หวะง่าย ๆ ถว้ ยน้า ใชท้ าหุ่นจาลอง ทาเคร่ืองตกแต่งเฟอร์นิเจอร์ ทาหีบอุปกรณ์ท่ีใชใ้ น กระดาษแขง็ การฝึกหดั ของกองลูกเสือทานาฬิกาแขวน ป้ันรูปสัตวป์ ่ าต่าง ๆ หรือใชป้ ูนปลาสเตอร์หล่อการเขียนลวดลาย ดินเหนียว ปูนปลาสเตอร์ โดยแกะท่ีไมก้ ระดานเป็นรูปตา่ ง ๆ การพมิ พภ์ าพบนผา้ วนั ข้ึนปี ใหม่ วนั เกิด การประชุมกลุ่มพิเศษ งานเล้ียง การตกแตง่ เขียนรู้ภาพแบบโมเสค สลบั สีใหด้ ูสวยงาม เปลือกไข่ วนั เกิด วนั ปี ใหม่ ขอบคุณ บตั รเชิญ ปฏิทิน ป้ายของขวญั ท่ีตดั จากบตั รเก่าๆ บตั รแสดงความยนิ ดี

136 การหล่อหรือพมิ พภ์ าพใบไม้ เก็บไวใ้ นสมุดภาพ วารสาร ตดั ภาพตา่ ง ๆ จากวารสาร มาสะสมไว้ วสั ดุ ถุงถวั่ หุ่นกระบอก เครื่องใช้ ท่ีถือกาตม้ น้า กระดาษ การพิมพภ์ าพดว้ ยกระดาษภาพโปสเตอร์แสดงถึงความปลอดภยั ที่ บา้ น วา่ ว สมุดสะสมภาพ ศิลปะแผนใหม่ เพือ่ ความสนุกสนาน พลาสติก หล่อรูปสัตวต์ ่าง ๆ ทากล่องสะสมเหรียญเงินตา่ ง ๆ วสั ดุธรรมชาติ ทาหุ่นจาลองรูปสัตวต์ ่าง ๆ การระบายสีด้วยสีของใบไม้ ดอกไม้ ผลไม้ เป็นตน้ ทราย รูปภาพ (ทากาวบนกระดาษแข็ง ระบายสีทรายดว้ ยโปสเตอร์แหง้ ๆ และโปรยทรายลงบนรูปภาพ) เปลือกหอย ตกแตง่ กระถางตน้ ไม้ ฝากล่อง กระป๋ อง ทาเครื่องมือใหจ้ งั หวะ-กลอง เคร่ืองเล่นของเด็ก ฉ่ิง ฉาบ พืชผกั แกะสลกั รูปคนตลก และรูปมนั ฝร่ังไวเ้ ป็นแบบพมิ พ์ ไม้ แกะสลกั ไม้ ของเล่น ซ่อมแซมของเล่นให้โรงพยาบาล ของขวญั วนั เกิดประดิษฐ์จากของเหลือใช้ให้เป็ นของมีค่า ที่วางหม้อน้ ายา ตูจ้ ดหมาย ท่ีแขวนกุญแจ มา้ นงั่ เล่นในสวน เคร่ืองใชใ้ นการทาสวน เรือนรังนก กงั หนั ลม อุปกรณ์ของกอง จอหุ่นกระบอก ขวดใส่น้ายา ตา่ ง ๆ วสั ดุสำหรับทำกำรฝี มือ วสั ดุพเิ ศษเป็ นสิ่งจาเป็ นต่องานฝีมือบางอยา่ งแต่ส่วนมากสามารถใชท้ า “กล่อง” ทาหีบ โดย การนาวสั ดุต่าง ๆ มาประกอบเขา้ เป็ นสิ่งเดียวกนั กล่องไมข้ ีด ขวดพลาสติก เศษไมท้ ี่ทิ้งอยตู่ ามสนาม หญา้ จุกไมก้ ๊อกตามโรงแรมหรือโรงงานเคมีภณั ฑ์ กระดาษคอมพิวเตอร์ (ที่โยนทิ้งแลว้ สามารถนามา ระบายสีอีกดา้ นหน่ึงได)้ เก็บรวบรวมตะปู เข็มหมุด และสกรูชนิดต่าง ๆ ที่สามารถใช้งานได้ไว้ ตะปูท่ีผิดขนาด สามารถทาลายหุ่นจาลองได้

137 9. กจิ กรรมกลำงแจ้ง กจิ กรรมตำมหลกั สูตรลูกเสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมเหล่าน้ีไดร้ วมอยใู่ นแผนการฝึกอบรมตามหลกั สูตรลูกเสือสารองเพื่อ - ใหเ้ ดก็ เกิดความกระหายท่ีจะไดผ้ จญภยั - ฝึกเด็กใหเ้ กิดความเชื่อมน่ั ในตนเองและกระตือรือร้นที่จะผจญภยั ไดด้ ว้ ยความปลอดภยั - เป็นกา้ วแรกที่จะช่วยใหล้ ูกเสือสารองรู้จกั การดูแลรักษาตนเองเมื่อออกไปมีชีวติ นอกบา้ และ สามารถเขา้ กบั ส่ิงแวดลอ้ มได้ ซ่ึงจะเป็นการวางรากฐานในเรื่องลูกเสือของเขาในภายหลงั เคร่ืองหมำยดำวดวง ที่ 1 กำรสะกดรอย การสะกดรอยเป็ นเรื่องท่ีสนุกสนานของลูกเสือสารอง การผจญภยั และกิจกรรมกลางแจง้ สอนใหร้ ู้รสนิยมของลูกเสืออยา่ งแทจ้ ริง แต่การเดินสะกดรอยตามเครื่องหมายไดน้ ้นั จะตอ้ งฝึกหดั ใน เร่ืองการสังเกตพิจารณาและการอนุมานช่วยให้ลูกเสือสารองไดใ้ ชท้ ้งั ตาและสมองของเขา อารยธรรม สมยั ใหม่ทาให้คนประสาทเสื่อมเพราะไม่ไดอ้ าศยั ส่ิงเหล่าน้ีเลยและโอกาสท่ีจะใช้ก็มีน้อย ผูอ้ ยู่ใน เมืองจะไดร้ ับผลในเรื่องน้ีเป็นพิเศษ เส้นทางสะกดรอยอย่างง่าย ท่ีจะแนะนาอนั ดบั แรกคือ การใช้เครื่องหมายแต่ไม่ควรทิ้ง จะ ทาให้กลายเป็ นเศษขยะเม่ือจบบทเรียนแลว้ เช่น เอาทรายมาทาเป็ นทอง ผงสีแดงมาทาเป็ นรอยเลือด ให้กาหนดในเร่ืองข้ึนมาในเร่ืองน้นั ให้ระบุวา่ มีความจาเป็ นที่จะตอ้ งเก็บเคร่ืองหมายทุกชิ้น เช่น เส้น ไหมพรมสีต่าง ๆ ผบู้ งั คบั บญั ชาลูกเสือจะตอ้ งตามไปขา้ ง เพ่ือเกบ็ เครื่องหมายที่ลูกเสือสารองหาไม่พบ และเพ่ือให้แน่ใจว่าไม่มีลูกเสือสารองคนใดหลงทางเหลืออยู่ขา้ งหลงั เขา เส้นทางสะกดรอยควรทา แยกไวแ้ ต่ละหมู่ เพอื่ ใหห้ มู่ลูกเสือแต่ละหมู่ไดฝ้ ึกใชค้ วามคิดของตนเองไม่ใช่ตามผนู้ าไปอยา่ งเดียว เมื่อลูกเสื อสารองได้ฝึ กการสะกดรอยตามเส้นทางดีแล้ว อาจใช้การสะกดรอยตาม เคร่ืองหมายที่ใช้อุปกรณ์ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ ซ่ึงตอ้ งการความชานาญเป็ นพิเศษ นักสังเกตท่ีเฉียบ แหลมเท่าน้นั ท่ีจะติดตามได้ ผสู้ ัญจรไปมาตามปกติวสิ ัยจะไม่ค่อยไดส้ ังเกตเคร่ืองหมายท่ีสร้างข้ึนมา จากกิ่งไม้ กอ้ นหินและหญา้ แหง้ เลย เครื่องหมายท่ีใชบ้ ่อย ๆ ใชม้ ากที่สุด ไดแ้ สดงไวใ้ นภาพขา้ งล่าง คือ การทาเครื่องหมายให้ เป็ นรูปต่าง ๆ จากวสั ดุธรรมชาติ กองลูกเสือสารองสามารถคิดแบบของเขาเองข้ึนมาได้เม่ือมีความ ชานาญมากข้ึนคือ ใช้เคร่ืองหมายง่าย ๆ และทาเป็ นช่วง ๆ ไม่ให้ห่างกนั มากนัก ระยะทางระหวา่ ง เคร่ืองหมายห่างกนั ประมาณ 20 กา้ ว ถา้ พ้ืนท่ีแถวน้นั ลาบากกอ็ าจทาเคร่ืองหมายใกลข้ ้ึน เพราะลูกเสือ

138 สารองตอ้ งเคล่ือนท่ีต่อเนื่องกนั ไป ถา้ หาเครื่องหมายไมพ่ บหรือเกิดหลงทางบ่อยคร้ัง เขาจะเกิดทอ้ แท้ ใจ หรือเกิดเบ่ือเอาง่าย ๆ เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 2 กำรก่อไฟ ก่อนอ่ืน ท่านจะตอ้ งไดร้ ับอนุญาตจากเจา้ ของท่ีดินเสียก่อน จึงจะจุดไฟในบริเวณน้นั ๆ ได้ เลือกพ้ืนท่ีท่ีโล่งแจง้ เพือ่ ก่อไฟจึงจะไมท่ าความเสียหายใหแ้ ก่วชั พืชและพวกไมย้ นื ตน้ ไมค่ วร ก่อกองไฟบนพ้ืนหญา้ เพราะจะทาใหเ้ กิดการเผาผลาญ แต่ถา้ เป็ นที่ที่มีแต่หญา้ กค็ วรที่จะเซาะเอาหญา้ ออกเป็ นรู ปส่ีเหลี่ยมเสียก่อนที่ลูกเสือสารองจะจุดไฟ

139 วางฝอยที่จะใชเ้ ป็ นเช้ือเพลิงสาหรับก่อไฟไวต้ รงกลาง ใชแ้ ขนงไมแ้ ห้งเล็ก ๆ ขนาดเท่ากา้ น ไมข้ ีดไฟ (เป็ นพวกไมเ้ น้ืออ่อนดีท่ีสุด) ก่อเป็ นรูปกรวย หรืออาจใชเ้ ปลือกไม่ฉาฉาหรือเศษกระดาษที่ ขย้แี ลว้ ก็ได้ เอากิ่งไมม้ าวางรอบ ๆ เป็นรูปพรี ะมิดแลว้ ใชไ้ มแ้ ผน่ บาง ๆ กวา้ ง 4-5 นิ้ว วางขวางเป็นฐาน รวบรวมไมเ้ ป็ นขนาดต่าง ๆ กนั เอามากองไว้ เตรียมพร้อมที่จะเร่งไฟได้ทุกเมื่อ ไม่ต้อง ออกไปหาฟื นมาเพม่ิ อีกมิฉะน้นั ไฟจะดบั เสียกลางคนั ทีน้ีก็ขีดไมข้ ีดและจ่อไฟลงไปที่ฝอยเช้ือเพลิงตรงกลางกองไฟ เพ่ือความปลอดภยั กลกั ไมข้ ีด ไฟน้นั เมื่อใชแ้ ลว้ ควรเกบ็ ไวใ้ นท่ีแหง้ ห่างจากกองไฟพอสมควร เม่ือไฟเร่ิมลุกไหมด้ ีแลว้ ใหค้ ่อย ๆ เติมก่ิงไมท้ ี่มีขนาดใหญ่กวา่ เดิมเขา้ ไปจนถึงท่อนซุงขนาด เล็กตอ้ งการให้เกิดการเผาไหมเ้ ตม็ ที่จนกลายเป็ นถ่านไฟสีแดง เพื่อให้ลูกเสือสารองสามารถปิ้ งเน้ือ รับประทานได้ เด็กเล็ก ๆ ไม่มีความอดทนมากนกั และทางท่ีดีควรให้ผใู้ หญค่ นใดคนหน่ึงไปก่อไฟไว้ ล่วงหน้าก่อน เพ่ือให้เด็กสามารถทาอาหารรับประทานได้ทนั ทีและมีเวลาพอเพียงซ่ึงถ้าเขามีเวลา จากดั พวกเขาจะรู้สึกผดิ หวงั เป็นอยา่ งมากถา้ เขาไมส่ ามารถประกอบอาหารและรับประทานเน้ือได้ จงพยายามใชว้ ธิ ีต่าง ๆ ในการทาเน้ือเป็ นอาหาร นอกจากจะทอดเน้ือในกระทะแลว้ จะใชไ้ ม้ หนีบหรือห่อดว้ ยแผน่ โลหะบาง ๆ ยา่ งในถ่านไฟแดง ๆ ก็ได้ ในฐานะลูกเสือ จาเป็ นท่ีจะเรียนรู้ไวด้ ว้ ยวา่ ไมบ้ างชนิดเป็ นเช้ือเพลิงอยา่ งดี แต่บางอยา่ งเป็ น เช้ือเพลิงอยา่ งเลว และบางอยา่ งจะไม่ไหมไ้ ฟเลย เมื่อเป็ นลูกเสือสารองจะตอ้ งเร่ิมตน้ สังเกตให้รู้ถึง คุณสมบตั ิและขอ้ แตกต่างของไมฟ้ ื นเหล่าน้นั และยอมรับว่าตน้ ไมช้ นิดต่าง ๆ เหล่าน้ีเป็ นส่วนหน่ึง ของกิจกรรมในหลกั สูตรหน่ึงของกิจกรรมในหลกั สูตรดาวดวงที่ 1 – 2 และ 3 เก่ียวกบั วิชาธรรมชาติ ศึกษา จงใชแ้ ต่เพียงตน้ ไมท้ ี่แหง้ ตายแลว้ เท่าน้นั มาทาฟื น ไม่ควรตดั หรือเผาไมด้ ิบ ตน้ สน ตน้ ฉาฉา ตน้ ยาง ตน้ นุ่น มะขามเทศ พวกไม้เน้ืออ่อนเหล่าน้ีติดไฟง่ายและรวดเร็ว สามารถนามาใชเ้ ป็นเช้ือเพลิงสาหรับก่อไฟได้ ไมแ้ ดงน้นั ไหมไ้ ดน้ านและใชไ้ ดด้ ีที่สุด สะแก โกงกาง แสม ฯลฯ ก็ลว้ นแตม่ ีประโยชน์ใชท้ า ฟื นไดท้ ้งั น้นั จงหลีกเล่ียงพวกไมท้ ่ีมียางมาก จะเกิดควนั คลุง้ และกล่ินเหมน็ อบั คลุมพ้นื ท่ีโดยทวั่ ไป ก่อนที่ท่านจะเคล่ือนยา้ ยไปท่ีใดต่อไป จงแน่ใจวา่ ท่านไดด้ บั ไฟสนิทแลว้ เกลี่ยเถา้ ถ่านให้ เรียบร้อย (โปรดระลึกถึงกฎความปลอดภยั ไวก้ ่อน) “ตน้ ไมต้ น้ เดียวสามารถท่ีจะเอาทากา้ นไมข้ ีดไฟ ไดถ้ ึงลา้ นอนั และกา้ นไมข้ ีดไฟเพียงอนั เดียวสามารถท่ีจะทาลายตน้ ไมไ้ ดถ้ ึงลา้ นตน้ ” ดงั น้นั การที่จะ ฝึ กลูกเสือให้รู้จกั การก่อไฟและจุดไฟ ขอให้เน้นถึงหลกั แห่งความปลอดภยั ซ่ึงเป็ นกิจกรรมท่ีมี ความสาคญั ควบคูก่ นั ไปดว้ ย

140 จงจดั ทาอุปกรณ์ช่วยในการฝึ กเพ่ือแสดงให้เห็นถึง “วิธีก่อกองไฟและจุดไฟ” โดยใชก้ ล่อง รองเทา้ ตดั ดา้ นหน่ึงดา้ นใดออก แลว้ วางหงายข้ึน ให้แสดงการก่อไฟ 3 ข้นั ตอนท่ีกน้ กล่อง โดยใชป้ ู นพลาสเตอร์ยดึ แขนงไมเ้ ล็กท่ีก่อเป็ นรูปพีระมิด โดยมีเช้ือเพลิงอยขู่ า้ งใน แลว้ เขียนอธิบายลงบนฝาก ล่องดา้ นหลงั แต่ละข้นั ตอน “...............สิ่งน้ีจะตาย ถา้ ไม่ให้ส่ิงที่มนั กินไดแ้ ก่มนั ” เมาคลีพูด และเขาก็โยนกล่องไมแ้ ละ เปลือกไมแ้ หง้ ลงบนกองไฟ เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 3 เขนมทศิ และกำรหำทศิ ทำง เมื่อกล่าวถึงประวตั ิศาสตร์ในยุคน้นั ของนกั สารวจ นกั ท่องเท่ียวและนกั เดินเรือจะตอ้ งมีเรื่อง เกี่ยวกบั การคน้ หาเส้นทาง เขาเหล่าน้นั ไม่มีเขม็ ทิศท่ีจะนาไปสู่เส้นทางท่ีตอ้ งการได้ เขาจึงตอ้ งอาศยั เครื่องหมายตามธรรมชาติ และส่ิงท่ีสาคญั ท่ีสุดอยา่ งหน่ึงคือ ดาวเหนือ ดาวเหนือน้ีมีประโยชน์มาก น้นั ตอนกลางคืน แต่เวลากลางวนั ตอ้ งอาศยั การเคล่ือนท่ีของดวงอาทิตยซ์ ่ึงข้ึนทางทิศตะวนั ออกและ เคลื่อนไปหาทางใตจ้ นในท่ีสุดกต็ กทางทิศตะวนั ตกช่วยใหส้ ามารถรู้ทิศทางได้ เช่นเดียวกบั นกั ท่องเท่ียวในยุคแรก ลูกเสือสารองจะสามารถหาทิศทางไดโ้ ดยวธิ ีเดียวกนั คือ ในคืนที่มีดาวสุกใสก็จะมองเห็นดาวเหนือ แลว้ ใหล้ ากเส้นต้งั ฉากสมมติลงมายงั พ้ืนโลก จุดท่ีจดขอบ ฟ้าน้นั ใหก้ าหนดเป็นทิศเหนือถา้ เป็ นวนั ที่แสงแดดจา้ ใหป้ ักไมล้ งบนพ้นื ดินและคานวณทิศทางจากเงา ที่มนั ทอดลง ตามปกติเวลา 18.00 น. ดวงอาทิตยจ์ ะอยู่ทางตะวนั ตก และเงาไม้จะทอดไปทางทิศ ตะวนั ออก ใหเ้ ขม้ ทิศตรวจสอบดูอีกคร้ังหน่ึง กำรหำทำงเดนิ ในหลกั สูตรลูกเสือสารอง เราจะพูดถึงการหาทางเดินแต่เพียง 8 ทิศ ในทางทิศ (ทิศเฉียงและ มุมเหนือกริตที่เป็นรายละเอียดยงุ่ ยากกวา่ น้ี เอาไวเ้ รียนเมื่อเขาไปเป็นลูกเสือสามญั ) การฝึกอบรมเพื่อหาเส้นทางเดิน ควรจะทาในชนบท เป็นตน้ วา่ ใหเ้ ดินเป็นระยะทาง 10 เมตร ไปทางทิศตะวนั ออกเฉียงใต้ 4 เมตร ไปทางทิศตะวนั ตก 20 เมตร ไปทางทิศตะวนั ออกเฉียงเหนือ และ 6 เมตรไปทางทิศเหนือ เป็ นต้น และแต่ละจุดควรทาเคร่ืองหมายแสดงให้เห็น ใช้หมุดติด กระดาษแขง็ ไวบ้ นร้ัวซ่ึงมีอกั ษร ที่ลูกเสือจะไดเ้ ขียนลงในแผน่ การ์ดของเขา จะช่วยทา่ นตรวจสอบได้ วา่ ลูกเสือไดไ้ ปเย่ียมทุกฐานและปฏิบตั ิตามคาสั่งอยา่ งถูกตอ้ งหรือไม่ สาหรับในเมืองลูกเสือสารอง ควรจะบอกช่ือร้านหรืออาคารที่อยใู่ กลท้ ่ีสุดไดด้ ว้ ย ระยะทางควรเป็ นหน่วยสาหรับวดั ที่เด็กใชอ้ ยูใ่ นโรงเรียนทวั่ ไป (ปัจจุบนั เราใชเ้ ป็ น “เมตร”) ดงั น้นั ปัญหาท่ีเกิดข้ึนคือ ทาอยา่ งไรจึงจะใหล้ ูกเสือสารองรู้วา่ เขาไดเ้ ดินทางไปแลว้ เป็นระยะทาง 10

141 เมตร หรือ 50 เมตร การคาดคะเนหรือเดา อาจจะไม่ถูกตอ้ งเป็ นท่ีน่าพอใจนกั ถา้ ลูกเสือตอ้ งเดินทาง ไปในระยะทางอนั ไกล คาตอบท่ีดีท่ีสุดคือทาเครื่องหมายบอกระยะทาง 10 เมตร ไวส้ กั ทีหน่ึง แลว้ ให้ ลูกเสือแต่ละคนเดินวดั ช่วงก้าวของตนไปตามทางน้ีและให้นับจานวนก้าวท่ีเขาเดินไปดว้ ย ให้เขา ปฏิบตั ิในลกั ษณะอย่างน้ีสัก 2 หรือ 3 คร้ัง เพื่อตรวจสอบความแม่นยา เช่น 12 กา้ ว เท่ากบั 10 เมตร และวธิ ีน้ีเขาจะมีเคร่ืองวดั สาหรับจะนาไปใชข้ ณะท่ีเขาเดินไปรอบ ๆ ในบริเวณสนามฝึกอบรม กำรเดนิ ทำงสะกดรอยและกำรเล่นในทก่ี ว้ำง กิจกรรมเหล่าน้ีเป็ นการเสนอวิชาผจญภยั ให้แก่ลูกเสือสารอง อนั เป็ นสิ่งที่เขาหวงั ว่าจะได้ ประสบ เมื่อเขาได้เขา้ มาเป็ นสมาชิกในกองลูกเสือสารอง สามารถใช้เป็ นเคร่ืองมือช่วยในการฝึ ก ประสาทและช่วยสร้างรากฐานในการฝึ กหัดอบรม เพื่อจะไดเ้ ป็ นลูกเสือท่ีดีต่อไปในวิชาน้ีจะมีวิชา ต่อไปน้ีอยดู่ ว้ ย คือ วชิ าธรรมชาติศึกษา วชิ าสะกดรอยและวชิ าการใชเ้ ขม็ ทิศ กำรเล่นในทกี่ ว้ำง เป็ นช่ือตามธรรมเนียมที่ใช้เรียกสาหรับการเล่นเกมกลางแจง้ ภายในพ้ืนท่ีกวา้ ง ๆ มกั จะเป็ น เร่ืองราวที่เกี่ยวกบั การผจญภยั เป็ นส่ิงที่ลูกเสือสารองชอบมาก เพราะมนั สนองการเล่นแบบ “สมมุติ วา่ ” ของเด็กเลก็ ซ่ึงเด็กชอบเล่นกนั อยเู่ สมอ กฎข้นั ตน้ บางประการที่จะก่อใหเ้ กิดผลสาเร็จ คือ 1. ตอ้ งกาหนดพ้ืนท่ีใหล้ ูกเสือรู้และเขา้ ใจไวโ้ ดยชดั เจน 2. ควรจะไดก้ าหนดไวด้ ว้ ยวา่ เด็กกจ็ ะวงิ่ เป็นเวลานาน และจบั อะไรไมไ่ ดเ้ ลย แตถ่ า้ กาหนดใหเ้ ขาวงิ่ ไปสู่จุดใดจุดหน่ึง เพื่อปฏิบตั ิในจุดน้นั ๆ จะช่วยใหเ้ ขาอยภู่ ายในเขตท่ี กาหนด 3. วางกติกาง่าย ๆ และง่ายแก่การเขา้ ใจ 4. แน่ใจวา่ สัญญาณของการเริ่มตน้ และหยดุ เล่นจะไดย้ นิ และ/หรืออาจไดใ้ นทุก ๆ ที่ จุดนดั พบ ควรเป็นท่ีรู้รักของทุกคน ควรมีเคร่ืองหมายที่ทาไวเ้ ห็นไดช้ ดั 5. ไม่ควรใหเ้ ดก็ ออกจากเกมการเล่น เม่ือถูกจบั ไดค้ วรจะหาวธิ ีกาหนดใหเ้ ดก็ ไดก้ ลบั เขา้ มา เล่นไดใ้ หม่หลงั จากที่เขาไดร้ ับการยกโทษเป็นข้นั ๆ แลว้ 6. นบั จานวนคนเป็ นรายตวั เมื่อจบเกมเล่น เพ่ือแน่ใจวา่ ไม่มีใครหาย 10. กำรบนั เทงิ ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมขา้ งล่างน้ีไดจ้ ดั รวมอยใู่ นแผนการฝึกอบรมตามหลกั สูตรลูกเสือสารอง เพ่ือ

142 - สร้างความมนั่ ใจใหแ้ ก่ลูกเสือสารอง - ช่วยแกค้ วามข้ีอายความประหมา่ - ใหค้ วามบนั เทิงแก่ลูกเสือสารองท่ีไดร้ ่วมการแสดงและไดร้ ่วมชมกบั ลูกเสืออ่ืน - เป็นส่ือการช่วยสอน และการทดสอบ เคร่ืองหมายดาวดวงต่าง ๆ การบนั เทิงเป็นอุปกรณ์การฝึกท่ีสาคญั ประการหน่ึงที่กิจการลูกเสือใชอ้ ยู่ เพราะวา่ การบนั เทิง มีความสาคญั ในการพฒั นาบุคลิกภาพให้แก่ลูกเสือ การแสดงเงียบ และการแสดงละครจึงได้จดั รวมเขา้ ไวใ้ นการทดสอบดาวดวงต่าง ๆและส่งเสริมให้ลูกเสือไดร้ ับการพฒั นาในเชิงความสามารถใน การบนั เทิงอยอู่ ยา่ งสม่าเสมอ ลูกเสือสารองบางคนอาจมีความสนใจในวิชาการบนั เทิงเป็ นพิเศษ และ อาจไดร้ ับการแนะนาใหท้ าการศึกษาต่อไปเพือ่ รับเครื่องหมายพิเศษลูกเสือวชิ าการบนั เทิงในที่สุด เรา ในฐานะผูบ้ งั คบั บญั ชาลูกเสือ เรามีหน้าท่ีท่ีจะจดั ให้มีอุปกรณ์เหมาะสม เพื่อส่งเสริมให้ลูกเสือไดม้ ี การแสดงละคร วิชำกำรบันเทิงจะช่วยพัฒนำลูกเสือไปสู่วัตถุประสงค์ข้ันพื้นฐำนของกิจกำรลูกเสือ คือควำมเปน น พลเมืองดีมคี วำมรับผดิ ชอบได้อย่ำงไร? การแสดงละครช่วยฝึกและผลิตเด็กใหเ้ ป็นคนที่มีความสมดุลในตวั กล่าวคือ - เขาจะอยรู่ ่วมและเขา้ ร่วมงานกบั บุคคลอ่ืนใดอยา่ งไม่เกอ้ เขิน - เขาจะไมเ่ ป็นคนอวดเก่งไม่เป็ นคนหยงิ่ เวลาเดียวกนั จะร่วมมือกบั คนอ่ืนได้ - เขามีความมนั่ ใจในตนเอง เวลาเดียวกนั ไมเ่ ป็นผโู้ ออ้ วด - เขาสามารถมีส่วน และแสดงออกซ่ึงความเห็นอกเห็นใจผอู้ ื่น - เขาสามารถจะพูดแสดงความคิดเห็น เวลาเดียวกนั สามารถฟังผอู้ ื่นพดู ไดด้ ว้ ย - เขาจะเป็นพลเมืองดีไดค้ นหน่ึง กำรแต่งบทละครและกำรแสดงละครซ่ึงนำมำใช้กบั กจิ กำรลูกเสือสำรองน้ัน แตกต่ำงกันทท่ี ำกับผู้ใหญ่ มำก กบั ผใู้ หญ่น้นั ผมู้ าชมละครเป็ นปัญหาที่เราตอ้ งสนใจ เมื่อเป็ นเช่นน้ีการแต่งบทผกู เรื่องละคร และการแสดงจาเป็ นตอ้ งให้ดีถึงขนาดสมกบั บทบาทท่ีไดร้ ับ สาหรับลูกเสือสารองน้นั เราไม่สนใจ เร่ืองบทละคร และการแสดงมากนัก คือไม่มากเท่ากบั ที่ว่าผลของการแสดงละครน้ันมีแก่ลูกเสือ สารองเพียงไร ตวั เด็กมีความสาคญั ยง่ิ กวา่ เร่ืองราวที่ไดแ้ ตง่ ข้ึน เครื่องหมำยดำวดวงท่ี 1 หลกั สูตรกาหนดวา่ “แสดงเงียบตามลาพงั หรือกบั เพื่อนลูกเสือสารองอีกคนหน่ึง”

143 การทาการสอบวชิ าน้ีอาจทาไดใ้ นขณะท่ีมีการเล่นเกม การแสดงเงียบเป็ นท้งั การเริ่มตน้ ของการแสดงละคร และเป็ นเทคนิคการแสดงละครใน ระดบั สูงของตวั ละครที่เช่ียวชาญ นอกจากน้ียงั เป็ นการฝึ กการสังเกต และฝึ กการบงั คบั ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายผูแ้ สดง การเคลื่อนไหวทุกอยา่ งจะตอ้ งให้ชดั แจง้ และแน่นอน อาทิ การแสดงใบหน้า เช่น มีความสุข เสียใจ ชว่ั ร้าย การแสดงของมือ เช่นโบกมือลากนั ชูกาป้ันเมื่อโกรธ จบั มือตอ้ นรับ การแสดงของเท้า เช่น กระโดดโลดเตน้ เมื่อดีใจ แกว่งเท้าไปมาเม่ือไม่สบายใจ เมื่อเหน็ดเหนื่อย ภายหลงั การเดินทางไกลหรือปี นเขาสูงมา ทา่ นอาจจะสอนการแสดงเงียบใหแ้ ก่หมู่ลูกเสือสารองดว้ ยการใหเ้ ล่นเกม ดงั ตวั อยา่ งตอ่ ไปน้ี ผูก้ ากบั เขียนอาชีพของบุคคลต่อไปน้ี หรือการกระทางานของบุคคลบางอาชีพลงบนชิ้น กระดาษชิ้นละ 1 อาชีพ เช่น ก. นายแพทย์ ข. คนขบั รถประจาทาง ค. แม่คา้ ขายขา้ วแกง ง. เด็กเติมน้ามนั รถยนตต์ ามป๊ัมน้ามนั จ. ผรู้ ักษาประตูฟุตบอล ฉ. คนกาลงั ขดุ หลุม ช. คนกาลงั เติมน้าร้อนใส่กา ซ. คนกาลงั กวาดบา้ นถูพ้นื ฯลฯ มว้ นกระดาษใส่ลงไวใ้ นกระป๋ อง ให้ลูกเสือสารองแต่ละคนมาหยบิ กระดาษไปคนละชิ้น ใครจบั ได้ อะไรใหแ้ สดงเงียบตามบุคคลท่ีจบั ฉลากไดน้ ้นั ในขณะท่ีลูกเสือสารองคนหน่ึงกาลงั แสดงเงียบอยนู่ ้นั ลูกเสือคนอ่ืนๆ คอยดูแลและใหท้ ายวา่ ผแู้ สดงเงียบน้นั แสดงทา่ ของผใู้ ด หรืออีกวิธีหน่ึงบนชิ้นกระดาษให้เขียนเป็ นเร่ืองราวใหล้ ูกเสือท่ีจบั ฉลากไดแ้ สดงกิริยาท่าทาง ออกมาใหส้ มกบั เหตุการณ์น้นั ดงั ตวั อยา่ งเร่ืองตอ่ ไปน้ี - พบสุนขั ตวั หน่ึงถูกรถยนตเ์ ฉี่ยวบาดเจบ็ รถยนตค์ นั น้นั ขบั เลยไปไม่หยดุ ดูแล ลูกเสือ สารองมาพบเขา้ แสดงท่าโกรธ สงสาร - ครอบครัวหน่ึงไปเที่ยวตา่ งจงั หวดั ดว้ ยรถยนต์ กลบั บา้ นเวลาค่าถึงทางถนนเปลี่ยว รถยนตเ์ กิดเคร่ืองเสียไมม่ ีทางที่จะแกไ้ ขไดใ้ นระยะ 1 – 2 ชว่ั โมง ลูกเสือสารองแสดงท่า กงั วลใจ ช่วยทางานอยา่ งดีท่ีสุดเท่าท่ีจะทาได้ - คุณลุงท่ีรักใคร่ของเดก็ ในครอบครัวหน่ึงบอกวา่ จะมาเยย่ี ม คุณลุงคนน้ีมาเยย่ี มทีไรมกั จะ นาของฝากมาใหห้ ลานเสมอ หลาน ๆ กาลงั ต้งั ใจคอย ใหล้ ูกเสือสารองแสดงท่าทาง ความตื่นเตน้ การหวงั จะไดข้ องฝากจากลุง

144 เคร่ืองหมำยดำวดวงท่ี 2 หลกั สูตระบุวา่ “การกระทากิจกรรมต่อไปน้ีอยา่ งนอ้ ย 2 อยา่ งตามลาพงั หรือกบั เพื่อนลูกเสือ สารองอีกคนหน่ึง” ก. แสดงกล ข. เล่านิทาน หรือท่องกลอน หรือแสดงท่าขบขนั ค. ร้องเพลง ง. เล่นดนตรี จ. แสดงการมว้ นตวั ท่าตา่ ง ๆ ลูกเสือสารองท่ีจะเรียนเพื่อรับเคร่ืองหมายดาวดวงที่ 2 ควรจะกา้ วหนา้ ไปถึงข้นั ข้ึนไปบนเวที ต่อหนา้ ผูช้ มอ่ืนเพ่ือแสดงการบนั เทิงอยา่ งหน่ึงอยา่ งใดใหเ้ ขาชม แต่การทาเช่นน้ีเป็นเร่ืองท่ีลูกเสือตอ้ ง ใช้ความพยายามอย่างมากด้วย พร้อมกับบอกด้วยว่าการข้ึนแสดงบนเวทีคร้ังแรกน้ัน ใคร ๆ ก็ ประหมา่ ดว้ ยกนั ท้งั น้นั ใหล้ ูกเสือสารองเลือกเอา จากหวั ขอ้ ขา้ งล่างน้ีวา่ เขาจะแสดงอยา่ งไร ก. แสดงกล ข. เล่านิทาน หรือท่องกลอน หรือแสดงท่าขบขนั ค. ร้องเพลง ง. เล่นดนตรี จ. แสดงการมว้ นตวั ทา่ ตา่ ง ๆ(ควรจดั เบาะหนา ๆ รองรับ ผกู้ ากบั ควรคอยควบคุมการแสดง อยา่ งใกลช้ ิด เพ่ือป้องกนั อนั ตรายที่อาจเกิดข้ึนได)้ เคร่ืองหมำยดำวดวงที่ 3 หลกั สูตรระบุวา่ “เลือกกระทากิจกรรมตอ่ ไปน้ีอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง” ก. จดั และเขา้ ร่วมในการแสดงกบั เพ่อื นลูกเสือสารองอื่น ๆ ข. จดั ใหม้ ีการร้องเพลงหรือฟ้อนราโดยมีดนตรีประกอบ ค. ทาหุ่น และเชิดหุ่นเร่ืองส้ัน ๆ กบั เพื่อนลูกเสือสารองอ่ืน ลูกเสือสารองท่ีจะเรียนเพื่อรับเคร่ืองหมายดาวดวงท่ี 3 ควรจะกา้ วหนา้ ไปถึงข้นั จดั และแสดง การบนั เทิงร่วมกบั ลูกเสือสารองอื่น ผกู้ ากบั ควรช่วยเหลือลูกเสือสารองซาบซ้ึงในความชานิชานาญ ในการแสดงของลูกเสืออ่ืน และต้องให้ลูกเสือสารองเขา้ ใจด้วยว่าเขาเองตอ้ งแสดงให้ดีและเต็ม ความสามารถที่สุดท่ีจะทาไดเ้ ขาอาจจะเลือกสอบในเร่ืองการแสดงละคร การร้องเพลง หรือการทาหุ่น เชิดหุ่นอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง

145 11. เง่ือน กจิ กรรมเก่ียวกบั หลกั สูตรลูกเสือสำรอง ควำมมุ่งประสงค์ กิจกรรมเหล่าน้ีจดั อยใู่ นโครงการฝึกอบรมเพ่ือรับเครื่องหมายดาว - เพอ่ื สอนทกั ษะใหล้ ูกเสือสารองไดใ้ ชเ้ ป็นประโยชน์ - เพ่อื ใหส้ ามารถช่วยเหลือผอู้ ื่นได้ - เพอ่ื ใหล้ ูกเสือสารองไดร้ ับการฝึกอบรมกลวธิ ีบางอยา่ งของการลูกเสือซ่ึงเป็นกิจกรรมข้นั พ้ืนฐานท่ีตื่นเตน้ ในกิจกรรมลูกเสือต่อไป เครื่องหมำยดำว ทาไมเราตอ้ งเรียนรู้วิธีผูกเง่ือน เป็ นส่ิงจาเป็ นท่ีไม่อาจหลีกเล่ียงได้ เมื่อเขาเติบโตเป็ นผูใ้ หญ่ ต่อไปภายหนา้ เขาจะตอ้ งมีความรู้พ้ืนฐานในเรื่องของเง่ือน งานอดิเรกต่าง ๆ เช่น การเล่นเรือใบ การ สารวจน้า การตกปลา การปี นเขา และอื่น ๆ เหล่าน้ีลว้ นตอ้ งอาศยั ทกั ษะในการผกู เง่ือนท้งั สิ้น เด็กส่วนใหญ่รู้สึกสนุกในการผกู เงื่อนความสาเร็จน้ีเกิดข้ึนดว้ ยการรู้จกั ใชม้ ือดว้ ยกลวธิ ีพลิก แพลงได้อย่างว่องไว อย่างไรก็ตามจาเป็ นที่จะตอ้ งให้ลูกเสือสารองไดเ้ ขา้ ใจถึงวตั ถุประสงค์และ คุณคา่ ของเง่ือนพร้อมท้งั วิธีการผกู เงื่อนอยา่ งถูกตอ้ ง การผกู เง่ือนอยา่ งถูกตอ้ ง การผกู เง่ือนบว่ งสายธนู ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งน้นั หมายถึงสามารถช่วยชีวติ ได้ เมื่อทาการสอนลูกเสือสารอง สิ่งสาคญั ที่สุดก่อนอื่น ควรอธิบายให้เขาเขา้ ใจถึงประโยชน์ ของเงื่อน แลว้ จึงรู้ช่ือเงื่อนในอนั ดบั ต่อมา สารวจดูว่า เด็กถนัดมือซ้ายหรือมือขวา ท้งั น้ีเพื่อให้เขาไดร้ ับการฝึ กหัดอย่างถูกวิธี ผูก้ ากบั ลูกเสือควรจะไดป้ รับตนเองใหถ้ ูกตอ้ งดว้ ย จงยนื อยขู่ า้ ง ๆ เด็ก และเด็กปฏิบตั ิตามไปทีละนอ้ ย ให้เขาได้มีโอกาสฝึ กหัดผูกเงื่อนอย่างเต็มที่ในภาวะแตกต่างกนั เช่น ในการเล่นเกม หรือ กิจกรรมต่างๆ คาแนะนาที่ดี คือ ควรจดั ให้เด็กแต่ละคนใชเ้ ชือกท่ีมีสีแตกต่างกนั ท้งั น้ี เพ่ือผูก้ ากบั ฯ จะได้ มองเห็นทว่ั ถึงชดั เจนทุกคน ควรเลือกใช้เชือกท่ีมีขนาดเหมาะสมกบั มือเล็ก ๆ ของเด็กและอยู่ใน สภาพเรียบร้อย หวั เชือกที่หลุดลุ่ยจะทาให้เด็กสับสน หลงั จากที่ใชแ้ ลว้ ควรสอนให้เด็กรู้จกั เก็บเชือก ดว้ ย

146 เง่ือนพริ อด (Reef Knot) คือ - เง่ือนที่ใชส้ าหรับต่อเชือกท่ีมีขนาดเทา่ ๆ กนั - เง่ือนซ่ึงแบนราบ ดงั น้นั จึงใชป้ ระโยชนใ์ นการห่อของขวญั หรือผกู ผา้ พนั แผล - เง่ือนซ่ึงผกู แน่น แตง่ ่ายตอ่ การแก้ - เงื่อนซ่ึงมีความตึงแน่นกบั เชือกท่ีมีขนาดเท่ากนั เงื่อนขดั สมำธิ (Sheet Bend) คือ - เงื่อนท่ีใชส้ าหรับต่อเชือกท่ีมีขนาดไม่เทา่ กนั - เงื่อนท่ีใชผ้ กู เชือกเขา้ กบั ห่วง - เงื่อนที่มีความตึงแน่นกบั เชือกที่มีขนาดไม่เทา่ กนั ในภาษาองั กฤษ Sheet เป็ นช่ืออีกช่ือหน่ึงของเรือใบ (Sail) และ Bend ก็เป็ นคาที่ใชบ้ อกชนิด เฉพาะของเง่ือน ดงั น้นั คาวา่ “Sheet Bend” จึงเป็ นเง่ือนด้งั เดิมท่ีใชใ้ นการผกู เชือกท่ีมุมของ ใบเรือ (Sail) เม่ือถูกพายพุ ดั หลุดออกมา เง่ือนผู้กระหวดั ไม้ (Round Turn and Two half hitches) เปน น วิธีการผกู เง่ือนกบั เสา (Pole) หรือผูกเชือกเส้นหน่ึงกบั อีกเส้นหน่ึง (แต่ไม่ใช่การผกู เชือกท้งั สองเขา้ ดว้ ยกนั ) ขอ้ แตกต่างของคาวา่ Knot และ hitch นนั่ คือ ถา้ ท่านผเู้ ง่ือน (knot) รอบห่อของแลว้ ดึงห่อของออกมา เง่ือน (knot) ยงั คงอยู่ แต่ถา้ ท่านผูก้ ระหวดั (hitch) ไวก้ บั เสาแลว้ ดึงออกมาเง่ือน (hitch) จะแยกออกจากกนั เหลือเพียงเส้นเชือกเปล่า ๆ ลองพยายามทาเช่นน้ีดว้ ยตวั เอง แลว้ ท่านจะ ทราบความหมายน้นั เง่ือนบ่วงสำยธนู (Bowline) หมายถึง หนา้ ไมห้ รือธนูหรือบ่วงท่ีอยใู่ นแนวเดียวกนั เป็นเง่ือนท่ีไม่เล่ือนและนี่คือทาไมจึงเป็นเง่ือนท่ี มีประโยชนส์ ามารถช่วยชีวติ ได้ เป็ นเรื่องสาคญั ในการเรียนรู้ถึงวธิ ีการผกู เงื่อนน้ีรอบตวั เอง รอบบุคคลอ่ืนหรือดว้ ยเชือกเปล่า ๆ แลว้ โยนใหก้ บั ผใู้ ดผหู้ น่ึงซ่ึงอยใู่ นอนั ตราย เชือกซ่ึงเก็บรักษาไวอ้ ยา่ งระมดั ระวงั จะใชไ้ ดน้ าน แต่ถา้ ปล่อยทิ้งไวเ้ ฉย ๆ มนั จะหลุดลุ่ยและ เป็นรอยขดหงิกงอ ในไมช่ า้ กจ็ ะใชป้ ระโยชนไ์ ม่ไดเ้ ลย การสอบเพื่อรับเครื่องหมายดาวดวง 1 ลูกเสือสารองจาเป็ นตอ้ งรู้วธิ ีการเก็บเชือก (Hank) ท่ี ส้ัน ๆ ดงั ที่เราใช้เชือกน้นั ฝึ กหัดผูกเง่ือนในกองลูกเสือสารอง วิธีเก็บอาจทบเชือกทีละคร้ังสัก 2 ทบ แลว้ ทาบ่วงคลอ้ งหวั เชือกอยา่ งง่าย ๆ เท่ากบั เป็นการเกบ็ ความยาวของเชือกเขา้ ไวด้ ว้ ยกนั ได้ การสอนเพื่อรับเคร่ืองหมายดาวดวงที่ 3 ลูกเสือสารองตอ้ งไดร้ ับการฝึ กหดั อบรม ใหร้ ู้จกั เก็บ รักษาเชือกที่มีขนาดยาวซ่ึงอาจนาไปใชป้ ระโยชน์ไดใ้ นค่ายพกั หรือเมื่อเขาไดเ้ ขา้ ร่วมในกิจกรรมท่ี