1

๑๔ - ๑๕ บลอ็ กเชน ๑.๐ หรอื การพฒั นาในระยะท ี่ ๑.๐ ความเป็นอิสระในรูปแบบธุรกรรมอัตโนมัติ จึง เช่น บิทคอยน์ ซ่ึงสามารถใช้แทนสกุลเงินจริงได ้ ทา� ใหบ้ ลอ็ กเชน ๓.๐ สามารถขบั เคลอ่ื นองคก์ ร เช่น ยูโร หรือดอลลาร์ และในปัจจุบัน บิทคอย ดจิ ทิ ลั เตม็ รปู แบบทไ่ี มจ่ า� เปน็ ตอ้ งมพี นกั งานในการ น์ ถูกน�ามาใช้บนแอพพลิเคชั่นของบล็อกเชน ชว่ ยทา� ธรุ กรรมเลยในอนาคต และเป็นท่ีรู้จักกันดีท่ีสุดของคนทั่วไป และก�าลัง จะถูกน�ามาใช้มากข้ึน คณุ สมบตั ทิ ่โี ดดเดน่ ของบลอ็ กเชน บลอ็ กเชน ๒.๐ คือ การใช้รูปแบบ Smart ความปลอดภยั การท�าธุรกรรมผ่านบล็อก contract หมายถึง กระบวนการทางดิจิทัล ท่ี เชนในแต่ละคร้ังนั้น จะได้รับการอนุมัติว่าเป็น ก�าหนดขั้นตอนการท�าธุรกรรมโดยอัตโนมัติไว้ ธุรกรรมที่ถูกต้องก็ต่อเมื่อสมาชิกในเครือข่าย ล่วงหน้า โดยไม่ต้องอาศัยตัวกลาง โดยคู่สัญญา ส่วนใหญ่เห็นด้วยว่าข้อมูลการท�าธุรกรรมน้ันถูก ท้ังสองฝ่ายจะมีการตกลงกันก่อนหน้าน้ีถึงขั้น ต้อง ท�าให้การเจาะข้อมูลหรือการเปลี่ยนแปลง ตอนกลไกในการท�ารายการธุรกรรมดังกล่าว ซึ่ง ข้อมูลน้ันท�าได้ยากมาก เพราะหากต้องการท�า การพัฒนาน้ีส่งผลกระทบต่อรูปแบบธุรกิจแบบ เจาะหรือโจรกรรมข้อมูล จะต้องเจาะไปยังระบบ ดั้งเดิมของธนาคาร ข้อมูลของทุกอุปกรณ์ส่ือสารของสมาชิกทุก เครื่อง บลอ็ กเชน ๓.๐ คือ การพัฒนาแนวคิดเกยี่ ว กบั Smart contract เพอื่ สรา้ งกระบวนการแบบ ชาํ ระเงนิ ไดท้ นั ท ี เมอื่ มกี ารโอนเงนิ ผรู้ บั โอน กระจายศนู ยท์ เ่ี ปน็ อสิ ระ ตอ้ งมกี ารกา� หนดกฎการ จะได้รับทันทีในเวลาเพียงไม่กี่วินาทีไม่ว่าจะโอน ทา� ธรุ กรรมของกลมุ่ กนั เองและดา� เนนิ การดว้ ย จากส่วนไหนของโลกก็ตาม การกูย้ ืมเงินแบบคนต่อคน (P2P บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร Lending) ผู้กู้สามารถท�าธุรกรรมทางการเงิน กับผู้ให้กู้ได้โดยตรง ไม่ต้องมีการท�าเอกสารต่าง ๆ ผ่านตัวกลางอย่างธนาคารหรือสถาบันการเงิน ต่าง ๆ แต่ด�าเนินการผ่านแอพพลิเคชันหรือ แม้แต่ส่ือสังคมออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊ค หรือทวิต เตอร์ เป็นต้น การโอนเงนิ ไปยงั ตา่ งประเทศ (Remittances) ผู้ใช้โทรศัพท์เคลื่อนท่ี สามารถโอนเงินไปยังผู้รับโอนได้โดยตรงโดยไม่ ต้องผ่านตัวกลาง ไม่ต้องมีการจ่ายค่าธรรมเนียม ในการท�าธุรกรรรมดังกล่าว

๑๕๒ ดิจทิ ลั แพลตฟอรม์ (Digital Platforms) บรกิ ารใหมๆ่ - เพมิ่ ความรวดเรว็ ในการกระจายผลติ ภณั ฑแ์ ละ บรกิ ารออกสตู่ ลาดเปา้ หมาย ในอนาคตแพลตฟอรม์ จะขยายตวั มากยง่ิ ขน้ึ ใน เศรษฐกจิ โลก ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ่ รปู แบบธรุ กจิ และตลาด ในรปู แบบใหม ่ โซลชู นั เครอื ขา่ ยแบบกระจายศนู ยเ์ ชน่ บลอ็ กเชน(blockchain) และอทิ ธพิ ลของระบบนเิ วศ ใหมอ่ ยา่ งแนวคดิ อนิ เทอรเ์ นต็ ในทกุ สรรพสงิ่ (Internet of thing: IoT) ไดส้ ง่ ผลกระทบตอ่ ทกุ สง่ิ ทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นความม่ันคงปลอดภัยทาง ไซเบอร ์ บรกิ ารทางการเงนิ ไปจนถงึ อตุ สาหกรรม การดแู ลสขุ ภาพ แพลตฟอรม์ (Platform) หมายถงึ รปู แบบธรุ กจิ ทเ่ี ชอ่ื มตอ่ กนั และทาํ งาน ตวั อยา่ งของแพลตฟอรม์ ดจิ ทิ ลั เชน่ เครอื่ งมอื ไดอ้ ยา่ งอตั โนมตั ิ ซง่ึ ทาํ ใหผ้ มู ้ ีส่วนรว่ มทงั้ หลาย ไม่วา่ จะเป็ นผผู ้ ลติ หรอื ผู ้ ค้นหา (Google และ Bing) หรือแพลตฟอร์ม บรโิ ภค สามารถเชอื่ มตอ่ กนั ได ้มีปฏสิ มั พนั ธซ์ ง่ึ กนั และกนั สามารถสรา้ ง โซเชยี ลมเี ดยี (Facebook และ Snapchat)โดยแฟลต และแลกเปลี่ยนมูลค่าต่างๆได ้ ฟอรม์ ดจิ ทิ ลั เกดิ จากการเปลย่ี นแปลงทางเทคโนโลย ี ๓ ประเภทดงั น้ี ดจิ ทิ ลั แพลตฟอรม์ (Digital platforms) คอื หวา่ งหลายๆกลมุ่ เชน่ กลมุ่ ผใู้ ชแ้ ละผผู้ ลติ ทไ่ี ม่ Aggregation Platforms เปน็ แพลตฟอรม์ กลมุ่ ธรุ กจิ ทใ่ี ชป้ ระโยชนจ์ ากซอฟตแ์ วรแ์ ละบรกิ าร จา� เปน็ ตอ้ งรจู้ กั กนั และกนั ท่ีช่วยอ�านวยความสะดวกในการท�าธุรกรรมและ เช่ือมโยงผู้ใช้ไปยังแหล่งข้อมูลต่าง ๆ อย่างเช่น ระบบคลาวด์ ซ่ึงมีวิวัฒนาการอย่างต่อเน่ืองในช่วง - มมี ลู คา่ เปน็ สดั สว่ นกบั ขนาดของชมุ ชน ระบบคลาวด์คอมพิวติ้ง จะเป็นการจัดเตรียม โครงสรา้ งพน้ื ฐานระดบั โลกไวส้ า� หรบั การผลติ การ หลายปีทผี่ า่ นมา และเปลีย่ นแปลงสเู่ ครอื ขา่ ยแบบ - มคี วามนา่ เชอ่ื ถอื ซงึ่ เกดิ จากขอ้ กา� หนดและ จดั หานกั การตลาด และนกั พัฒนาซอฟต์แวร ์ เพ่อื สร้างเนอ้ื หาและแอพพลเิ คชน่ั ส�าหรับผ้ใู ช้ได้ กระจายศนู ย ์ มรี ปู แบบดจิ ทิ ลั และการเปน็ พนั ธมติ ร เงอื่ นไขทชี่ ดั เจน เกยี่ วกบั ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาและ Social Platforms หรอื สงั คมเครอื ขา่ ย เปน็ กนั การเปน็ เจา้ ของขอ้ มลู แพลตฟอรม์ ทชี่ ว่ ยในการอา� นวยความสะดวกในการ ปฏสิ มั พนั ธท์ างสงั คมและการเชอื่ มบคุ คลเขา้ กบั ลกั ษณะของแพลตฟอรม์ ดจิ ทิ ลั ไดแ้ ก ่ - มกี ารแบง่ ปนั ขอ้ มลู กบั นกั พฒั นาซอฟตแ์ วรร์ ายอน่ื ชมุ ชน - เปน็ รปู แบบธรุ กจิ ทใ่ี ชเ้ ทคโนโลยี เพอ่ื สรา้ งบรกิ ารใหมๆ่ และขยายระบบนเิ วศ - สนบั สนนุ การใชง้ านของคนจา� นวนมาก - สามารถปรบั ขนาดเพอื่ จดั การกบั ผบู้ รโิ ภคนบั ลา้ น Mobilization Platforms เปน็ แพลตฟอรม์ - สนบั สนนุ การใชง้ านในองคก์ รทงั้ ขนาดเลก็ และ โดยประสทิ ธภิ าพไมล่ ดลง ทใ่ี ชอ้ ปุ กรณแ์ ละเทคโนโลยกี ารสอ่ื สารเคลอื่ นทเ่ี ขา้ มา ขนาดใหญท่ ก่ี ระจายอยทู่ วั่ โลก - ใชง้ านงา่ ย ไมจ่ า� เปน็ ตอ้ งมกี ารฝกึ อบรม ชว่ ยอา� นวยความสะดวก ชว่ ยใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถเขา้ ถงึ โครงสรา้ งพนื้ ฐานระดบั โลกไดต้ ลอดเวลาจากทใี่ ดและ - สามารถเชอ่ื มตอ่ อปุ กรณแ์ ละเซน็ เซอรห์ ลายลา้ นชนิ้ ประโยชนข์ อง Digital Platform ไดแ้ ก ่ เวลาใดกไ็ ด้ - สามารถรวมเขา้ กบั กระบวนการทางธรุ กจิ ของคคู่ า้ - สามารถสรา้ งผลกา� ไรไดม้ ากขน้ึ หรอื แมแ้ ตค่ แู่ ขง่ ขนั - ลดตน้ ทนุ และคา่ ใชจ้ า่ ย - ชว่ ยอา� นวยความสะดวกในการแลกเปลยี่ นระ - เสรมิ ความรว่ มมอื กนั และกอ่ ใหเ้ กดิ ผลติ ภณั ฑแ์ ละ

๑๕๓ แพลตฟอรม์ บรกิ าร ๑๔ - ๑๕ (Service Platform) แพลตฟอรม์ บรกิ าร (Service platform) เป็ นแพลตฟอรม์ สําหรบั การใหบ้ ริการเฉพาะดา้ นท่ีอาํ นวยความสะดวกต่อการดาํ เนินงานใด ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การจดั เตรียม การบริหารจดั การ การดําเนินการ และการแจกจา่ ยบรกิ าร แอพพลเิ คชน่ั โดยผใู้ หบ้ รกิ ารคลาวดจ์ ะจดั เตรยี ม สิ่งท่ีจา� เป็นต้องใช้ในการพฒั นาซอฟท์แวรแ์ ละ แอพพลเิ คชัน่ ไวใ้ ห ้ เชน่ ระบบฐานข้อมลู Server Web Application ระบบประมวลผล และเครอ่ื ง มอื ต่างๆ เปน็ ตน้ Software - as - a - Service (SaaS) คือ การให้บริการซอฟท์แวร์และแอพพลิเคชั่น ผา่ นเครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ ทงั้ แบบมสี ายและเครอื ขา่ ยไรส้ าย ผใู้ ชเ้ พยี งเขา้ สรู่ ะบบและใชแ้ อพพลเิ คชั่ นทท่ี �างานบนโครงสรา้ งพน้ื ฐานของผู้ให้บริการที่ จะเปน็ ผดู้ แู ลระบบทง้ั หมดให ้ ทา� ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารไม่ จา� เปน็ ตอ้ งลงทนุ เพมิ่ เตมิ ในสว่ นของฮารด์ แวรแ์ ละ Software License รวมไปถงึ คา่ ใชจ้ า่ ยในการดแู ล รกั ษาระบบ ซง่ึ คลา้ ยกับการใชบ้ ริการท่มี กี ารคิด คา่ บรกิ ารตามลกั ษณะการใชง้ าน เช่น ตามระยะ เทคโนโลยดี ิจทิ ลั ทา� ใหก้ ารดา� เนนิ งานของ Infrastructure – as – a - Service เวลาในการใช้บริการ หรอื ตามจ�านวนผใู้ ช้ บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร (IaaS) คอื การใหบ้ รกิ ารโครงสรา้ งพน้ื ฐานดา้ น องค์กรสามารถเปลยี่ นจากการดา� เนนิ งานทต่ี อ้ ง เทคโนโลยีสารสนเทศและเครือข่าย และระบบ แพลตฟอร์มบริการน�าไปสู่การเปลี่ยนแปลง ใช้มนุษย์เป็นผู้ด�าเนินการ (Manual) กลายมา การจัดเก็บข้อมลู ขององค์กร โดย IaaS จะเนน้ ของอตุ สาหกรรมในรปู แบบดิจิทลั ซ่งึ มแี นวโนม้ เปน็ การดา� เนินงานแบบอัตโนมตั ิ (Automation) การสรา้ งศักยภาพและความเร็วในการประมวล วา่ ผใู้ หบ้ ริการ Service platform จะเรม่ิ มีอิทธพิ ล หรือปรับเปลี่ยนจากระบบปิด (Close system) ผลข้อมูล เพื่อรองรับการใช้งานซอฟท์แวร์และ เหนอื กวา่ ผใู้ หบ้ รกิ ารทางดา้ นฮารด์ แวร ์ เนอ่ื งจาก สู่การเปดิ กว้างอย่างโปรง่ ใสในระบบเปดิ (Open แอพพลิเคชั่น เช่น Dropbox, Google Drive มูลค่าของฮาร์ดแวร์จะลดลงอย่างต่อเน่อื ง system) ซ่ึงการด�าเนินงานขององค์กรจะมี ประสทิ ธภิ าพมากขึ้นหาก service platform มี เป็นตน้ ตัวอย่างแพลตฟอร์มการให้บริการ เช่น การเชื่อมโยงเป็นเครือข่ายระหว่างคน ธุรกิจ อุปกรณ์ และเนอื้ หา แพลตฟอรม์ สา� หรบั การให้ Platform – as – a - Service (PaaS) Amazon Open Platform, Google OpenSocial บรกิ าร (Service platform) สามารถแบง่ ออกเปน็ และ Facebook Open Platform ๓ ประเภท ได้แก่ คอื การให้บริการด้าน Platform สา� หรับผใู้ ช้งาน อย่างเช่นนักพัฒนาท่ีท�างานด้านซอฟท์แวร์และ

๑๕๔ เมอื งอจั ฉรยิ ะ (Smart city) ภาพท่ี ๑ ๓ . พั ฒ น า ขี ด ค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง อ ง ค ์ ก ร ๔. มีส่วนร่วมกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้อง ทัง้ หมด ๕. ส่งเสริมความร่วมมือกันในระยะยาว เทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สารเปน็ ตัวเรง่ ให้ สามารถบรรลตุ ่อเป้าหมายท่ีตง้ั ไว้มีความรวดเรว็ และเป็นกญุ แจส�าคญั ท่ีจะสรา้ งแนวทางการปัญหา อยา่ ง แตก่ ารนา� เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร มาใช้เพียงอย่างเดียวไม่ก่อให้เกิดเมืองอัจฉริยะที่ ยัง่ ยนื ได้ หากมกี ารวางแผนท่ีไม่ด ี หรือมีมมุ มองใน การพัฒนาในระยะส้ัน อาจก่อให้เกิดอุปสรรคต่อ การพัฒนาเมืองในระยะยาวได้ ดังนั้นจ�าเป็นต้อง ด�าเนนิ การอยา่ งตอ่ เนื่อง จะตอ้ งมีการวางรากฐาน คาํ วา่ อจั ฉรยิ ะ ถูกนาํ ไปใชก้ บั สิ่งของท่ีมีหน่วยประมวลผลหรอื เซน็ เซอร ์ ท่ีม่ันคงในการปฏิรูป ซ่ึงขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ใน (sensor) และเชอ่ื มต่อกบั เครอื ข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต มีความสามารถในการ การขบั เคลอื่ นการวางแผน โครงสรา้ งการกา� กบั ดแู ล ประมวลผลขอ้ มูล และการส่ือสารระหวา่ งอปุ กรณ์ทาํ ใหอ้ ปุ กรณเ์ หลา่ นนั้ แบบเครอื ขา่ ย การสรา้ งขดี ความสามารถขององคก์ ร ถกู เรยี กวา่ อปุ กรณอ์ จั ฉรยิ ะ หรอื อปุ กรณท์ มี่ ีความชาญฉลาดกวา่ ในอดตี การมสี ว่ นรว่ มของผมู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี ในวงกวา้ ง การ สร้างความร่วมมือที่มีประสิทธิภาพในระยะยาว มี การบูรณาการระบบ โดยองค์กรด้านเทคโนโลยี เมอื งอจั ฉรยิ ะ (Smart city) หมายถงึ โครงสรา้ ง ประสทิ ธภิ าพในดา้ นตา่ ง ๆ ทง้ั ในดา้ นเศรษฐกจิ สงั คม สารสนเทศและการสื่อสาร และองค์กรในระดับ ขอ้ มลู ขา่ วสารและการตดิ ตอ่ สอ่ื สาร ทที่ า� ใหอ้ ปุ กรณ์ และส่ิงแวดล้อม ซึ่งจะต้องมีการพัฒนาระบบเมือง สากลท่ีมีความเช่ียวชาญในระดับสูง มีทักษะและ อจั ฉรยิ ะ เช่น สมาร์ทโฟน รถยนต์ กล้อง CCTV แบบองคร์ วม มกี ารบรู ณาการ และมแี นวทางการให้ ความเชี่ยวชาญทจี่ า� เป็นรอบด้าน มาตราวัดการใช้น้�าประปา เป็นตน้ สามารถเช่อื ม คา� ปรกึ ษา จะทา� ใหส้ ามารถเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพในการ ตอ่ กับระบบโครงสรา้ งพืน้ ฐานอัจฉริยะ เช่น ระบบ ลงทุน และเพิ่มโอกาสในการบรรลุสู่เมืองอัจฉริยะ แจง้ เตอื นสงิ่ ผดิ ปกต ิ ระบบสญั ญาณไฟจราจร ระบบ อยา่ งยงั่ ยนื และมกี ระบวนการในการประเมนิ ผลการ บันทึกการเดินทางของรถยนต์ ระบบเรียกเก็บเงิน พัฒนาการด�าเนินงานแบบ การพัฒนาเศรษฐกิจ เปน็ ตน้ เพอ่ื ทา� ใหค้ ณุ ภาพชวี ติ ของผทู่ อี่ าศยั ในเมอื ง สงั คม และสง่ิ แวดลอ้ มอยา่ งยง่ั ยนื (Triple Bottom ดีขึ้น Line) โดยปจั จยั ทส่ี า� คญั เพอื่ นา� ไปสกู่ ารปฏริ ปู สเู่ มอื ง อจั ฉรยิ ะอยา่ งยงั่ ยนื ม ี ๕ ประการ ดงั นี้ แนวทางการปฏิรูป ในการพัฒนาเมือง อจั ฉรยิ ะทมี่ คี วามยง่ั ยนื ควรจะตอ้ งมกี ารวางแผนและ ๑. กา� หนดวสิ ยั ทศั น ์ กลยทุ ธ ์ และเปา้ หมาย รว่ มกนั การบรหิ ารจดั การทเ่ี หมาะสม จะทา� ใหส้ ามารถสรา้ ง ๒. สร้างวิธีการก�ากบั ดูแลแบบเครอื ข่าย

๑๕๕ เครอื ข่ายอจั ฉรยิ ะ (Smart ๑๔ - ๑๕ network) เครอื ข่ายอจั ฉรยิ ะ (Smart Network) หมายถงึ การท่ีอปุ กรณต์ ่างๆ ๒๕๖๓ โดยปจั จบุ นั ประเทศไทยมพี นื้ ทบี่ รกิ ารโครง สามารถทาํ งานไดโ้ ดยเชอื่ มต่อกบั เครอื ข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต ไม่วา่ จะเป็ น ขา่ ยเคเบลิ ใยแกว้ นา� แสงไปถงึ ระดบั ตา� บล แตย่ งั ขาดความพร้อมของอุปกรณ์ในการให้บริการ บา้ นอจั ฉริยะ รถยนตอ์ จั ฉริยะ รถเมลอ์ จั ฉรยิ ะ นาฬิ กาอจั ฉริยะหรือ อนิ เทอรเ์ นต็ ความเรว็ สงู เพอ่ื ใหก้ ารด�าเนินงาน สมารต์ วอทซ ์ เป็ นตน้ โดยผูใ้ ชง้ านสามารถสง่ ั การและควบคุมการใช ้ บรรลุเป้าหมาย จ�าเป็นต้องมีการปรับเปล่ียน งานผ่านอปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส ์ เช่น สมารต์ โฟน อปุ กรณ ์ รวมทงั้ การวางสายเคเบิลใยแก้วนา� แสง การทอ่ี ปุ กรณเ์ ชอ่ื มตอ่ กบั เครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ สามารถเชอ่ื มโยงหรอื สง่ ขอ้ มลู ถงึ กนั ไดด้ ว้ ยระบบ เพมิ่ เติม การขยายโครงขา่ ยเคเบิลใยแก้วน�าแสง บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร ม ี ๒ รปู แบบ คอื การเชอ่ื มตอ่ ทต่ี วั ผใู้ ชง้ านตอ้ งอยู่ อนิ เทอรเ์ นต็ โดยไมต่ อ้ งปอ้ นขอ้ มลู การเชอื่ มโยง นีค้ วรเรมิ่ ทีค่ วามสา� คัญกับการปรับปรุงโครงข่าย กบั ท ่ี (Fixed Broadband) เชน่ การใชค้ อมพวิ เตอร์ นผ้ี ใู้ ชง้ านสามารถสงั่ การควบคมุ อปุ กรณเ์ หลา่ นนั้ ในระดับจังหวดั ที่มีความครอบคลมุ ของโครงขา่ ย น้อยก่อน เชน่ สตูล กระบ ่ี อุดรธานี รอ้ ยเอด็ แบบตั้งโต๊ะ และการเชื่อมต่อที่ผู้ใช้งานสามารถ ผา่ นเครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ และขอนแกน่ เปน็ ต้น ท้งั นก้ี ระทรวงเทคโนโลยี เคลอ่ื นทไ่ี ด ้ (Mobile Connectivity) เชน่ การใช้ สมาร์ตโฟน แท็บเล็ต ในบริเวณท่ีท่ีมีสัญญาณ แนวคดิ เครอื ขา่ ยอจั ฉรยิ ะในประเทศไทย เปน็ สารสนเทศและการส่ือสาร มีแนวคิดท่ีจะระดม อนิ เทอรเ์ นต็ เชน่ สญั ญาณ 3G 4G หรอื สญั ญาณ ส่วนหน่ึงของนโยบายสมาร์ตไทยแลนด์ (Smart ทุนเพื่อน�ามาใช้ในการขยายโครงข่าย เช่น การ Thailand) หมายถึง ประชาชนในประเทศไทย ระดมทนุ ผา่ นกองทนุ โครงสรา้ งพน้ื ฐาน ซงึ่ จะชว่ ย ไวไฟ (Wi-Fi) ครอบคลมุ สามารถเขา้ ถงึ และใชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ เปน็ เพอื่ ทา� ให้ ท�าให้การขยายโครงข่ายด�าเนินไปได้รวดเร็วข้ึน การที่อุปกรณ์ต่างๆ สามารถเชื่อมโยงกับ ชวี ติ สะดวกสบายขน้ึ เครอื ขา่ ยอจั ฉรยิ ะมเี ปา้ หมาย โดยไมจ่ า� เปน็ ตอ้ งพง่ึ พาเงนิ งบประมาณของรฐั เพยี ง อินเทอร์เน็ต หรืออินเทอร์เน็ตในทุกสรรพส่ิง( ในการขยายโครงข่ายอนิ เทอร์เนต็ ความเรว็ สงู ให้ อยา่ งเดยี ว Internet of Things: IoT) ทา� ใหอ้ ปุ กรณเ์ หลา่ นน้ั ครอบคลมุ ประชากร รอ้ ยละ ๙๕ ภายในป ี พ.ศ.

๑๕๖ รฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนิกส ์ ทางราชการ และเพม่ิ ประสทิ ธิภาพในการท�างาน (E-government) ๔. Government To Employees (G2E) เป็นบริการของภาครัฐตอ่ บุคลากร ท�าให้ พนักงานในสังกัดกระทรวง ทบวง กรม กอง สามารถคน้ หาขอ้ มลู ทตี่ อ้ งการภายในหนว่ ยงานตน้ สังกัดของตนเองได ้ ท�าให้เกดิ ความสะดวกรวดเรว็ และเพิ่มประสิทธภิ าพในการท�างานมากข้ึน การพฒั นารฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนิกส ์ รฐั บาลไดแ้ บง่ ระดบั การพฒั นารฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพ่อื เปน็ ตัววัดความก้าวหนา้ ในการพัฒนาระบบ รฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ์ ซงึ่ ไดม้ กี ารจดั แบง่ ไว ้ ๕ ระดบั ดงั นี้ ๑. ขน้ั ท่ี ๑ ขั้นให้ข้อมลู (Information) เปน็ ระยะเรม่ิ แรก โดยทกุ สว่ นราชการตอ้ งจดั ทา� เวบ็ ไซต ์ เพือ่ ใหบ้ ริการข้อมูลตา่ งๆแกผ่ ใู้ ชบ้ ริการ ๒. ข้ันที่ ๒ ให้บริการโต้ตอบกับประชาชน (Interaction) เป็นการพัฒนาระบบต่อจากระยะ แรก โดยข้นั ท่ี ๒ นี ้ นอกจากจะมกี ารบรกิ ารขอ้ มลู แล้ว ผู้ใช้ยังสามารถท�าการค้นหาข้อมูลและให้ บริการสอบถามขอ้ มูลควบคู่ไปดว้ ย ๓. ขน้ั ท ่ี ๓ ทา� ธรุ กรรมผา่ นเวบ็ ไซตไ์ ด ้ (Interchange Transaction) เป็นขั้นที่ผู้ใช้บริการสามารถด�าเนิน ธรุ กรรมผา่ นทางเวบ็ ไซต์ เช่น การชา� ระภาษี โดย ผ่านทางเวบ็ ไซต์ของกรมสรรพากร เปน็ ต้น ๔. ข้ันที่ ๔ การบูรณาการ (Integration) เปน็ การ รฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนิกส ์(E-government หรอื Electronic government) น�าข้อมูลของแต่ละหน่วยงานมารวมกัน ท�าให้ผู้ใช้ คือ การใชอ้ ปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส ์ คอมพิวเตอร ์ และอนิ เทอรเ์ น็ต เพ่ือให ้ บริการสามารถเข้ามาท�าธุรกรรมได้ง่าย สะดวก บรกิ ารสาธารณะ เกิดการปฏสิ มั พนั ธท์ างดิจทิ ลั ระหวา่ งประชาชน และ และรวดเร็ว ภายในหน้าตา่ งเดยี ว ภาคธุรกิจกบั หน่วยงานของภาครฐั ในทุกระดบั และอาํ นวยความสะดวก ๕. ขั้นที่ ๕ ระดับการท�างานที่ชาญฉลาด (Intelligence) เป็นขั้นตอนสุดท้าย โดยเป็นการ ในการมีส่วนรว่ มของประชาชนในการกาํ กบั ดูแล พัฒนาซอฟต์แวร์ข้ึน เพ่ือที่จะสามารถเรียนรู้ จดุ ประสงคใ์ นการจดั ตั้งรัฐบาลอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ฟอรม์ ตา่ ง ๆ บรกิ ารยนื่ แบบภาษแี ละชา� ระภาษ ี หรอื พฤติกรรมของผู้ใชบ้ รกิ าร ซ่งึ ซอฟตแ์ วร์สามารถดึง ข้อมลู ได้ทนั ทเี มอ่ื เกดิ การเปล่ยี นแปลง คอื รฐั บาลเหน็ ว่าสว่ นราชการต่าง ๆ เปน็ กลไกขบั บริการขอ้ มูลข่าวสารจากรฐั บาล เปน็ ต้น เคลอื่ นท่สี า� คญั กอ่ ใหเ้ กดิ การพฒั นาประเทศ เพ่มิ ๒. Government To Business (G2B) ในปีพ.ศ. ๒๕๕๗ องค์การเพ่อื ความรว่ มมือ คุณภาพในการให้บริการประชาชน และท�าให้ภาค และการพัฒนาทางเศรษฐกิจหรือ โออีซีดี ธุรกิจได้รับการบริการท่ีรวดเร็ว ลดขั้นตอนการ เปน็ บรกิ ารของภาครฐั ตอ่ ภาคธรุ กจิ ทา� ใหภ้ าคธรุ กจิ (Organisation for Economic Co-operation and ท�างานและงบประมาณที่ซ้�าซ้อน ตอบสนองการ สามารถคน้ หาขอ้ มลู หรอื ดา� เนนิ งานตา่ ง ๆ ผา่ นทาง Development OECD) ยังคงใช้ค�าว่า รัฐบาล เปลย่ี นแปลงและการแขง่ ขนั ทางเศรษฐกจิ กบั ประเท เวบ็ ไซต์ของหนว่ ยงานรัฐได้ (digital government) และถือเป็น รัฐบาล ศอ่นื ๆ อิเล็กทรอนิกส์ (E-Government) ประเภทหนึ่ง ๓. Government To Government รัฐบาลในหลายประเทศเริ่มใช้ค�าว่ารัฐบาลดิจิทลั รปู แบบการใหบ้ รกิ ารของรฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ์ สา� หรบั การใหบ้ รกิ ารทหี่ ลากหลายโดยใชเ้ ทคโนโลยี (E-Government) สามารถแบง่ ไดเ้ ป็น ๔ ประเภท (G2G) เป็นบริการระหว่างภาครฐั ดว้ ยกนั เอง ซึง่ สมยั ใหม ่ อย่างเช่น การวิเคราะห ์ ขอ้ มูลขนาดใหญ่ ได้แก่ หมายถึงการใหบ้ ริการระหว่างหนว่ ยงานภาครัฐทง้ั (Big Data) ระบบอัตโนมัติ หรอื การวเิ คราะห์คาด ในระดบั ทอ้ งถนิ่ ระดบั จงั หวดั ระดบั ภาค หรอื ระดบั การณ์ลว่ งหนา้ ๑. Government To Citizen หรือ ประเทศ โดยมีการเชื่อมโยงระบบเครือข่าย Government To Consumer (G2C) สารสนเทศระหว่างหน่วยงานของกระทรวงต่าง ๆ เขา้ ด้วยกนั ท�าให้หนว่ ยงานภาครัฐตา่ ง ๆ สามารถ เปน็ บรกิ ารของภาครฐั ตอ่ ประชาชน เชน่ การจดั ตงั้ แลกเปลย่ี นขอ้ มลู ข่าวสารผา่ นทางระบบเครือข่าย เว็บไซตเ์ พื่อให้ประชาชนสามารถดาวนโ์ หลดแบบ ทัง้ น้ีเพอื่ ลดระยะเวลาในการแลกเปลย่ี นข้อมลู ของ

๑๕๘ การทาํ เหมอื งขอ้ มูล ๓. เพอื่ จดั การกบั ขอ้ มลู ในอดตี (Data archeology) (Data mining) ๔. เพอื่ สา� รวจขอ้ มลู (Data exploration) ๕. เพื่อค้นหารูปแบบของข้อมูลที่ซ่อนอยู่ (Data pattern processing) การทาํ เหมอื งขอ้ มูล (Data mining) คือ การคน้ หาสิ่งท่ีมีประโยชนจ์ าก ๖. เพอ่ื เกบ็ เกยี่ วผลประโยชนจ์ ากขอ้ มลู ทม่ี อี ยู่ ฐานขอ้ มูลหรอื คลงั ขอ้ มูลที่มีขนาดใหญ่ทซี่ บั ซอ้ น เพื่อใหไ้ ดม้ าซง่ึ ขอ้ มูล อนั เป็ นประโยชน์ และสามารถนาํ ขอ้ มูลและความรทู ้ ีไ่ ดน้ นั้ ไปใชว้ เิ คราะห ์ ซง่ึ แตล่ ะประเภทมขี นั้ ตอนวธิ ี (Algorithm) ทตี่ า่ งกนั หรอื นาํ ไปใชป้ ระโยชนใ์ นดา้ นใดดา้ นหน่ึง เชน่ ๑. Association Algorithm เปน็ ขนั้ ตอนวธิ ี การคน้ หาความสมั พนั ธข์ องขอ้ มลู ในขอ้ มลู ขนาดใหญ่ (Big Data) เพอ่ื นา� ไปใชใ้ นการวเิ คราะห ์ หรอื ทา� นาย ปรากฏการณต์ า่ ง ๆ ผลการวเิ คราะหท์ ไี่ ดจ้ ะเปน็ คา� ตอบของปัญหา ซ่ึงการวิเคราะห์แบบน้ีเป็นการใช้ “กฎความสมั พนั ธ ์ ”(Association Rule) เพอื่ หาความ สมั พนั ธข์ องขอ้ มลู เชน่ การวเิ คราะหก์ ารซอ้ื สนิ คา้ ของ ลกู คา้ ทเ่ี รยี กวา่ Market Basket Analysis โดยนา� การซ้ือขาย (Transaction) มาวิเคราะห์ เพ่ือให้ สามารถออกโฆษณาสนิ คา้ ใหเ้ กดิ แรงจงู ใจในการซอ้ื ขายมากขนึ้ ๒. Clustering Algorithm เปน็ ขน้ึ ตอนวธิ ี ในการจา� แนกขอ้ มลู ใหมใ่ หอ้ ยใู่ นกลมุ่ เดยี วกนั โดย อาศยั ความเหมอื น (Similarity) หรอื ความใกลช้ ดิ (Proximity) ซงึ่ คา� นวณจากการวดั ระยะของขอ้ มลู ขา เขา้ เชน่ บรษิ ทั จา� หนา่ ยรถยนตไ์ ดแ้ ยกขอ้ มลู กลมุ่ ลกู คา้ หรอื จา� แนกกลมุ่ ลกู คา้ ชว่ งตามชว่ งอาย ุ เพศ เพอื่ วเิ คราะหป์ จั จยั เสยี่ งทมี่ โี อกาศเกดิ โรคตา่ ง ๆ เพอื่ เสนอขายประกนั คมุ้ ครองชวี ติ ไดต้ รงกลมุ่ เปา้ หมาย ๓. Time Series Algorithm เปน็ วธิ กี ารพยากรณแ์ บบ ขอ้ มลู อนกุ รมเวลา เชน่ การพยากรณก์ ารขาย (Sales forecasting) หรือคาดคะเนกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นใน อนาคต การพยากรณม์ บี ทบาทสา� คญั กบั ทกุ หนว่ ย งานทง้ั ภาครฐั และเอกชน เชน่ การพยากรณร์ ายรบั หรอื รายจา่ ยในปงี บประมาณถดั ไป เพอ่ื นา� มาวางแผน การเขยี นรา่ งงบประมาณ หรอื ออกแบบสดั สว่ นงบ ประมาณทใ่ี ชใ้ นปถี ดั ไป ๔. Decision Trees Algorithm เปน็ การ แยกข้อมูล (Classification) ออกเป็นกลุ่มโดยใช้ การท�าเหมืองข้อมูล เป็นกระบวนการในการ การทาํ เหมืองขอ้ มูล ส�าหรับการท�าเหมือง คุณสมบัติของข้อมูล (Attribute) เป็นตัวก�าหนด คน้ หาความรใู้ นฐานขอ้ มลู (Knowledge Discovery ขอ้ มลู มหี ลากหลายประเภทเปน็ ไปตามจดุ ประสงค์ ขอบเขต โดยเปน็ การดขู อ้ มลู จากบนลงลา่ ง in Databases: KDD) โดยใช้เทคนิค กระบวนการ ตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ และวิธีอันชาญฉลาด เพ่ือค้นหารูปแบบของข้อมูล ๑. เพื่อการค้นพบองค์ความรู้ใหม่ในฐานข้อมูล ๕. Neural Network Algorithm เปน็ จากข้อมูลจ�านวนมหาศาลโดยอัตโนมัติ จากหลัก (Knowledge discovery in databases) แนวคดิ ทไ่ี ดม้ าจากการจา� ลองการทา� งานของเซลล์ การทางคณิตศาสตร์ หลักสถิติ ระบบฐานข้อมูล สมองของมนษุ ย ์ สามารถนา� มาประยกุ ตใ์ ชก้ บั งาน การเรียนรู้ของเคร่ืองจักร (Machine learning) ๒. เพอื่ การสกดั องคค์ วามรทู้ ซี่ อ่ นเรน้ อย ู่ (Knowledge ดา้ นตา่ งๆ อาทเิ ชน่ การพยากรณ ์ การจดจา� ใบหนา้ หรือเทคโนโลยีการเรียนรู้จดจ�า (cognitive extraction) เรยี นรจู้ า� ลายมอื ลายเซนต ์ ใชใ้ นทางการแพทย์ technology)

๑๕๗ รฐั บาลอเิ ลก็ ทรอนิกส ์ (E-government) ครปิ โทเคอรเ์ รนซี (Cryptocurrency) เงนิ ดิจทิ ลั (Digital currency หรอื Virtual currency) เป็ นหน่วย ขอ้ มูลอเิ ลก็ ทรอนิกสร์ ปู แบบหน่ึง ทถี่ กู สรา้ งขนึ ้ เพื่อใชเ้ ป็ นสื่อกลางในการแลกเปลยี่ นสินคา้ บรกิ ารรวมถงึ สิทธิ อน่ื ๆโดยอาศยั เทคโนโลยีการเกบ็ บนั ทกึ ขอ้ มูลแบบกระจายศูนย ์ (Distributed Ledger Technology: DLT) ซง่ึ ออกแบบใหส้ ามารถสรา้ งธุรกรรมระหวา่ งบุคคล (Peer-to-peer transaction) ได ้ โดยให้บุคคลอ่ืนที่ร่วมอยู่ในระบบสามารถเห็นธุรกรรมและร่วม แมว้ า่ ครปิ โทเคอรเ์ รนซยี งั ไมถ่ กู ยอมรบั ใหเ้ ปน็ สกลุ เงนิ ทสี่ ามารถชา� ระ กันรับรองความถูกต้องของธุรกรรมแทนการใช้ตัวกลาง (Third หนไี้ ดต้ ามกฎหมาย และการนา� มาใชเ้ ปน็ สอื่ กลางสา� หรบั การชา� ระสนิ คา้ party) นอกจากน้ีเทคโนโลยีการเก็บบันทึกข้อมูลแบบกระจายศูนย์ และบรกิ ารยงั ไมแ่ พรห่ ลายนกั แตก่ ลบั พบวา่ ปรมิ าณการซอื้ ขายครปิ โทเค สามารถเพ่ิมความปลอดภัยและเสถียรภาพของระบบจัดเก็บข้อมูล อรเ์ รนซที วั่ โลกขยายตวั แบบกา้ วกระโดดโดยเฉพาะในชว่ งครงึ่ หลงั ของป ี โดยการใช้กระบวนการเข้ารหัส (Cryptography) จึงช่วยลดโอกาส พ.ศ. ๒๕๖๐ เนอ่ื งจากมกี ารเขา้ เกง็ กา� ไรของนกั ลงทนุ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ปจั จบุ นั ในการถูกโจรกรรมหรือปลอมแปลงข้อมูลธุรกรรม มคี รปิ โทเคอรเ์ รนซที ซี่ อื้ ขายทวั่ โลกประมาณ ๑,๖๐๐ สกลุ และมมี ลู คา่ ตามราคาประมาณ ๓๐๐ พนั ลา้ นเหรยี ญสหรฐั 1

คริปโทเคอรเ์ รนซี สามารถจา� แนกออกเป็น ๓ ประเภทหลกั คอื ๑๔ - ๑๕ ๑. คริปโทเคอรเ์ รนซีท่ีไม่สามารถระบุผูอ้ อกได ้ ภาพท่ี ๒ ตารางเปรียบเทียบเงินและคริปโทเคอรเ์ รนซีประเภท บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร อยา่ งชดั เจน (Decentralized cryptocurrency) ต่างๆในปัจจุบนั (แหล่งขอ้ มูล: ธนาคารแห่งประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๖๑) หมายถึง ครปิ โทเคอรเ์ รนซีท่ีมีกลไกที่เปิดให้สาธารณชนสามารถ เปิดกระเป๋าเงินคริปโทเคอรเ์ รนซ ี (Cryptocurrency wallet) เพอื่ ๒. แบ่งแยกเป็นหน่วยย่อยในการช�าระค่าสินค้าและบริการได ้ ท�าธุรกรรมได้ด้วยตนเอง รวมถึงสามารถเข้าร่วมในกลไกการ (Unit of account) รับรองความถูกต้องของธุรกรรมในระบบผา่ นกระบวนการการขดุ (Mining) หรอื การคา� นวณสมการทางคณติ ศาสตรโ์ ดยใชค้ อมพวิ เตอร ์ ๓. ต้องรักษามูลค่าในตนเองได้เมื่อเวลาเปล่ียนไป (Store of ที่มีประสิทธิภาพสูง โดยผู้ขุดหรือเจ้าของคอมพวิ เตอรท์ แี่ กส้ มการ value) ไดจ้ ะไดร้ บั ครปิ โทเคอรเ์ รนซ ี ชนดิ น้ัน ๆ เป็นผลตอบแทน โดยคริป โทเคอรเ์ รนซีแรกทไ่ี ดร้ ับความนยิ มอย่างแพร่หลาย คือ บิทคอยน์ ปจั จบุ นั ครปิ โทเคอรเ์ รนซปี ระเภท Decentralized cryptocurrency (Bitcoin) ซ่ึงถูกพัฒนาข้ึนโดยเทคโนโลยีบล๊อกเชน (Blockchain ยังคงขาดคุณสมบัติความเป็นเงินในข้อที่ ๑ เนื่องจากยังคงมีข้อ technology) ที่นับเป็นประเภทหน่ึงของเทคโนโลยกี ารเก็บบันทกึ จ�ากัดด้านเทคโนโลยีซ่ึงส่งผลให้ในการท�าธุรกรรมในแตล่ ะครั้ง ข้อมูลแบบกระจายศนู ย์ โดยแนวคดิ เรื่อง บิทคอยน์และเทคโนโลยี ตอ้ งใช้ระยะเวลานานและมีต้นทนุ สูงกวา่ ระบบช�าระเงินในปัจจุบนั บลอ๊ กเชนถกู กล่าวถงึ ครั้งแรกในบทความตีพิมพ์เรือ่ ง Bitcoin: A และข้อท่ี ๓ เน่ืองจากมีราคาผันผวนสูงรวมถึงไม่มีสินทรัพย์หรือ Peer-to-Peer Electronic Cash System ในปีพ.ศ. ๒๕๕๑ โดย เงินตราสกลุ ต่างประเทศหนุนหลงั ดังเช่นเงนิ ตรา ดงั นัน้ ครปิ โทเค Satoshi Nakamoto ซง่ึ เป็นนามสมมต ิ และไดเ้ ผยแพร่โปรแกรม อรเ์ รนซีจงึ ยงั ไม่เหมาะในการทา� หนา้ ท่เี ปน็ สื่อกลางแลกเปล่ยี น ต้นฉบับส�าหรับการสร้างบิทคอยนใ์ หแ้ กส่ าธารณะ (Open-source มูลค่าแทนเงินตรา ขณะที่คริปโทเคอร์เรนซีประเภท Privately- software) ในปีพ.ศ. ๒๕๕๒ นอกจากน้ี ยังมี Decentralized issued cryptocurrency ซง่ึ มเี งินของธนาคารกลางหนนุ หลัง หรือ cryptocurrency ชนิดอ่ืนท่ีถือก�าเนิดตามมาและก�าลังเป็นท่ีนิยม CBDC อาจสามารถตีความได้ว่าเป็นเงินได้ตามนิยามทาง เชน่ ไลทค์ อยน ์ (Litecoin: LTC) อีเธอร์ (Ether: ETH), และ เศรษฐศาสตร์ รปิ เปลิ (Ripple: XRP) อย่างไรก็ดี เทคโนโลยีดังกล่าว ท�าให้ผู้ท�าธุรกรรมคริปโทเค ๒. คริปโทเคอรเ์ รนซีท่ีสามารถระบุ ผูอ้ อกได ้ อรเ์ รนซสี ามารถทา� ธรุ กรรมไดโ้ ดยไมจ่ า� เปน็ ตอ้ งเปดิ เผยตวั ตนทแี่ ท้ ชดั เจน (Privately-issued cryptocurrency) จรงิ จงึ ท�าใหก้ ารติดตามแหล่งทม่ี าของคริปโทเคอรเ์ รนซที า� ได้ยาก ส่งผลใหค้ รปิ โทเคอรเ์ รนซอี าจถกู นา� มาใช้เปน็ เคร่อื งมอื ในการฟอก หมายถงึ ครปิ โทเคอรเ์ รนซที ถี่ กู สรา้ งขน้ึ โดยองคก์ รหรอื สถาบนั หนงึ่ เงนิ และท�าธุรกรรมเลีย่ งกฏหมาย นอกจากน้ี จากราคาทเ่ี พม่ิ ข้ึน โดยเป็นผู้ก�าหนดคุณสมบัติของคริปโทเคอร์เรนซี เช่น วิธีการใช้ อยา่ งรวดเรว็ และผนั ผวนสงู จงึ ทา� ใหค้ รปิ โทเคอรเ์ รนซถี กู ใชเ้ ปน็ ชอ่ ง งาน และปริมาณคริปโทเคอร์เรนซีในระบบ ใช้งานได้หลาย ทางในการเกง็ กา� ไรและแอบอา้ งในลกั ษณะแชรล์ กู โซเ่ พอ่ื หลอกลวง วัตถปุ ระสงค์ บางครง้ั จงึ ถูกเรยี กว่าโทเคนดจิ ทิ ัล (Digital token) ประชาชนทรี่ ูเ้ ท่าไม่ถงึ การณ์ ๓. คริปโทเคอรเ์ รนซีท่ีธนาคารกลางเป็ นผูอ้ อก ขณะเดียวกัน หากครปิ โทเคอรเ์ รนซี ถูกน�ามาใช้เปน็ สอ่ื กลาง แลกเปลี่ยนมูลค่าอย่างแพร่หลายท่ีเทียบเท่าหรือแทนเงิน อาจส่ง (Central bank Digital Currencies) เรยี กส้นั ๆ ว่า ผลต่อการด�าเนินนโยบายทางการเงินของธนาคารกลางได้ ดังน้ัน CBDC เปน็ ครปิ โทเคอรเ์ รนซที มี่ คี ณุ สมบตั เิ ทา่ กบั เงนิ ตราทสี่ ามารถ หนว่ ยงานรัฐหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยจึงจ�าเป็นต้องหา ชา� ระหนี้ไดต้ ามกฎหมาย (legal tender) ปจั จุบันยังไมม่ ธี นาคาร แนวทางและออกเกณฑก์ ารกา� กบั ดแู ลครปิ โทเคอรเ์ รนซที เ่ี หมาะสม กลางใดท่นี �า CBDC มาใช้จริง อย่างไรกด็ ี ธนาคารกลางหลายแห่ง อยูร่ ะหว่างการศกึ ษาวจิ ัยเทคโนโลยแี ละรปู แบบการใช้งาน เพอื่ น�า มาใช้ส�าหรับการช�าระเงินระหว่างสถาบันการเงิน (Wholesale CBDC) หรอื เพอ่ื การชา� ระเงนิ ระหวา่ งลกู คา้ รายยอ่ ย (Retail CBDC) โดยคริปโทเคอร์เรนซีประเภทน้ี ธนาคารกลางจะเป็นผู้ก�าหนด ปรมิ าณเงนิ ในระบบรวมถงึ แนวทางในการด�าเนินนโยบายทางการ เงนิ เช่น การเพิม่ ลดปรมิ าณเงินในระบบเพ่ือเป็นกลไกขับเคล่อื น ทางเศรษฐกจิ การเพมิ่ สภาพคลอ่ งใหก้ บั สถาบนั การเงนิ ในยามเกดิ วิกฤตเศรษฐกิจ เปน็ ต้น คุณลกั ษณะความเป็ นเงินของคริปโทเคอรเ์ รนซี หากพจิ ารณาคณุ ลกั ษณะ ของคริปโทเคอร์เรนซีในแต่ละประเภท เทียบกับคุณลักษณะของเงินตามนิยามทางเศรษฐศาสตร์ ๓ ประการ คือ ๑. เปน็ ตวั กลางซอ้ื ขายแลกเปลี่ยนได้ (Medium of exchange)

๑๕๙ อากาศยานไรค้ นขบั (Drone) โดรน (Drone) เป็ นท่ีรจู ้ กั กนั วา่ เป็ น อากาศยานไรค้ นขบั หรอื Unmanned Aircraft Systems (UAS) และ Unmanned Aerial Vehicles (UAVs) โดยจะใชส้ ญั ญาณวิทยุในการควบคุมบินระยะไกลของเครอ่ื งบิน ปัญหาเกี่ยวกับการน�าอุปกรณ์เหล่าน้ีไปใช้งาน คือ การรักษา ๓. โดรนแบบผสาน (Hybrid model หรอื tilt-wing) เสถยี รภาพและปอ้ งกนั ไมใ่ หร้ ะบบลม้ เหลวเมอื่ ตอ้ งปะทะกบั แรงลม ซง่ึ จ�าเป็นต้องด�าเนินการโดยผู้ท่ีมีทักษะระดับสูง โดรนสามารถติดต้ัง เปน็ โดรนแบบผสานที่รวมเอาความสามารถของโดรนทง้ั สองชนดิ เข้า กลอ้ งบนั ทกึ ภาพ และเครอ่ื งรบั สง่ สญั ญาณ เพื่อส่งภาพและข้อมูลไป ไว้ด้วยกัน คือจะเป็นโดรนที่มีปีกนิ่งติดกับล�าตัวเครื่อง และมีใบพัด ยังเครื่องคอมพิวเตอร์ โดรนแบ่งเปน็ ๓ ประเภท ได้แก ่ สามารถบินไดร้ วดเร็วกว่า ระยะไกลกว่า และมีประสทิ ธิภาพมากกว่า โดรนแบบปกี นง่ิ และสามารถร่อนขึ้นลงในแนวดง่ิ โดยไม่ต้องใชล้ ่ทู าง ๑. โดรนแบบหลายใบพดั (Multirotor UAVs) คอื โด แต่โดรนประเภทนม้ี อี ย่นู ้อยในตลาดโลกและมีราคาสูง รนที่มตี ้งั แตส่ องใบพดั ข้นึ ไป เปน็ ประเภทที่เป็นที่นิยมและพบเห็น ได้มากท่ีสุด เคลอื่ นตวั ไดร้ วดเร็วและคลอ่ งแคล่ว โดยอาจมจี า� นวน การใชป้ ระโยชน์ การใช้โดรนในอดีตนั้น มีไว้เพ่ืออ�านวยความ ใบพดั ตง้ั แต ่ ๒- ๘ ใบพดั หรอื มากกว่า สามารถควบคุมทิศทางได้ง่าย สะดวกทางการทหาร ใหค้ วามชว่ ยเหลอื รกั ษาชวี ติ และความปลอดภยั ควบคุมความสเถียรขณะบินในอากาศ ไม่ต้องใช้ลู่ทางในการบิน ของทหารในพน้ื ท่ีเสี่ยง แตใ่ นปัจจุบนั โดรนถกู พฒั นาให้ใชง้ านในกลุ่ม สามารถบินขนึ้ ลงในลักษณะแนวด่ิงได ้ อุตสาหกรรมต่างๆท่ีหลากหลายมากขึ้น เช่น มีการน�าโดรนไปใช้ใน การตรวจสอบและซ่อมแซมระบบโครงสร้างพ้ืนฐานขนาดใหญ่ เช่น ๒. โดรนปี กน่ิงหรอื ปี กตรงึ (Fixed-wing drones) สะพาน ทางเดินรถ โดยมีจดุ เดน่ ในการบนิ ราบไปกับแนวเสา ทา� ให้ สามารถสา� รวจและตรวจสอบความเสยี หายไดง้ า่ ยและมปี ระสทิ ธภิ าพ มีลักษณะหน้าตาและการท�างานคลา้ ยคลงึ กับเครอ่ื งบนิ และจะต้องมี ลู่ทางในการปล่อยบิน สามารถบินได้นาน สามารถเดินทางในระยะ การนา� โดรนไปใชใ้ นอตุ สาหกรรมการเกษตร เชน่ การพน่ ยาและ ไกล และมคี วามรวดเร็วมาก อกี ทั้งยงั สามารถบรรทกุ ของหนัก ๆ ได้ สารเคม ี การหวา่ นเมลด็ พนั ธพ์ุ ชื และตรวจสอบคณุ ภาพของพชื พนั ธ์ุ ในระยะไกล และใชพ้ ลงั งานนอ้ ย ซึง่ เหมาะกบั การใชง้ านเพอ่ื ส�ารวจ ตรวจสอบการเพาะปลกู วเิ คราะหด์ นิ และพนื้ ทกี่ ารเกษตร รวมไปถงึ พ้ืนทที่ ี่กวา้ งใหญ่ และกจิ กรรมทางการทหาร การสา� รวจพนื้ ทเี่ พาะปลกู ดว้ ยระบบเซนเซอรท์ ตี่ ดิ ตงั้ บนโดรนไดอ้ กี ดว้ ย

ภาพท่ี ๑ ภาพท่ี ๒ โดรนสามารถน�าโดรนมาใช้ในการให้ความช่วยเหลอื ได้อกี ๑. โดรนที่มีการติดตงั้ กลอ้ งบนั ทึกภาพ ตอ้ งข้นึ ทะเบียนทุกกรณี ดว้ ย เชน่ ยนู เิ ซฟนา� โดรนมาใชเ้ พ่ือขนส่งผลตรวจโรคเอดส์ของเด็ก ทารกในพื้นทุรกันดาร, ประเทศเยอรมนีมีการพัฒนาและผลิตโด ๒. โดรนท่มี ีนา�้ หนกั เกนิ ๒ กโิ ลกรัม ต้องขึน้ ทะเบียนทกุ กรณี ทัง้ นี้ รน เพอ่ื ขนสง่ อุปกรณ์ชว่ ยชีวติ คนทก่ี �าลงั จมนา้� การใช้โดรนคน้ หา ไมต่ ดิ ตง้ั กลอ้ งบนั ทกึ ภาพ และมนี า�้ หนกั ไมเ่ กนิ ๒ กโิ ลกรมั ไมต่ อ้ ง ภายหลังเหตุการณ์เฮอริเคนในสหรัฐอเมริกา ส่วนในประเทศไทย ขน้ึ ทะเบียน ไดม้ กี ารใชโ้ ดรนในการคน้ หานกั บนิ เฮลคิ อปเตอรข์ องกองทพั อากาศ ที่ตกในบริเวณเขาชะเมา จงั หวดั ระยอง เป็นตน้ ๓. กรณีท่ีโดรนมีน�้าหนักมากกวา่ ๒๕ กิโลกรมั ต้องได้รบั อนญุ าต เป็นหนังสอื จาก รัฐมนตรกี ระทรวงคมนาคม การขนึ ้ ทะเบยี นโดรน การทโ่ี ดรนสามามรถนา� ไปใชป้ ระโยชน์ ท่ีหลากหลาย ในขณะเดียวกันกลุ่มผู้ประสงค์ร้ายสามารถใช้โด โดยหนังสือการข้นึ ทะเบยี นโดรนมอี าย ุ ๒ ปีนับตงั้ วันท่ีมกี าร รนเพ่ือลักลอบเกบ็ ขอ้ มลู สว่ นสา� คญั เชน่ การถา่ ยภาพในพน้ื ทส่ี ว่ น ออกหนงั สอื หากผูใ้ ดไมน่ �าโดรนไปข้นึ ทะเบยี นตามขอ้ ก�าหนดข้าง บุคคล หรือเพื่อก่อกวน และสร้างเป็นอาวุธในการก่อการร้าย ต้น จะมีบทลงโทษตามฃพระราชบัญญัติการเดินอากาศ พ.ศ. ส�าหรับในประเทศไทยจงึ มกี ารออกพระราชบญั ญตั ิการเดินอากาศ ๒๔๙๗ มาตรา ๒๔ ประมวล มาตรา ๗๘ ต้องระวางโทษจ�าคุก พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๒๔ ความวา่ ไมเ่ กิน ๑ ป ี หรือปรบั ไมเ่ กิน ๔๐,๐๐๐ บาท หรอื ทั้งจา� ท้งั ปรบั “ห้ามมิให้ผู้ใดบังคับหรือปล่อยอากาศยานซึ่งไม่มีนักบิน หรือ ทิ้งร่มอากาศนอกจากได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากรัฐมนตรี และ ปฏิบตั ติ ามเงือ่ นไจท่รี ัฐมนตรกี า� หนด” มาตรา ๗๘ “ผใู้ ดบงั คบั หรอื ปลอ่ อากาศยานซงึ่ ไมม่ นี กั บนิ โดย ไม่ได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากรัญมนตรีตามมาตรา ๒๔ ต้อง ระวางโทษจ�าคกุ ไม่เกิน ๑ ป ี หรือปรับไม่เกิน ๔๐,๐๐๐ บาท หรือ ท้งั จ�าท้ังปรับ” มาตรา ๘๐ “ผใู้ ดฝา่ ผนื หรอื ไมป่ ฏบิ ตั ติ ามเงอ่ื นไจทกี่ า� หนดตาม ประกาศของกระทรวงคมนาคม เร่ือง หลักเกณฑ์การขออณญุ าต และเงื่อนไข ในการบังคับหรือปล่อยอากาศยานซึ่งไม่มีนักบิน ประเภทอากาศยานที่ควบคุมการบนิ จากภายนอก ประกาศ ณ วนั ท ่ี ๒ กรกฏาคม ๒๕๕๘ ตอ้ งระวางโทษปรบั ไมเ่ กนิ ๕๐,๐๐๐ บาท” ปัจจบุ ันหนว่ ยงานท่เี กีย่ วข้องในรบั เรอื่ งข้นึ ทะเบยี นโดรนมี ๒ หนว่ ยงานคอื สา� นกั งานการบนิ พลเรอื นแหง่ ประเทศไทย (The Civil Aviation Authority of Thailand: CAAT) เป็นการขนึ้ ทะเบียนผู้ บังคับอากาศยานโดรน และ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ หรือ กสทช. (National Broadcasting and Telecommunication Commission: NBTC) เป็นการข้ึนทะเบียนขออนุญาตใช้คล่ืนความถ ่ี ส�าหรับรูป แบบโดรนท่ตี ้องขึ้นทะเบียนมีดงั นี้

๑๖๐ แชทบอท Chatbot ปัจจุบันความนิยมของแอพพลิเคชั่นประเภทแชท หรือการส่ง ข้อความเป็นที่นิยมกันมาก ซ่ึงเป็นโอกาสที่นักพัฒนาและธุรกิจ จะ ท�าการพัฒนาแชบอทข้ึนมา เพ่อื ให้บริการแกผ่ ้ใู ช้งาน เชน่ การเป็นผู้ ชว่ ยสว่ นตัว จองโตะ๊ อาหาร การวิเคราะห์ การสือ่ สาร การช่วยเหลอื ให้ข้อมูลลูกค้า การออกแบบ เครื่องมือส�าหรับนักพัฒนาซอฟต์แวร์ การศึกษา ความบันเทิง การเงนิ และธนาคาร อาหาร เกม สขุ ภาพ ฝา่ ยทรัพยากรบคุ คล ฝ่ายการตลาด ขา่ วสาร การใช้งานส่วนบคุ คล เป็นต้น ซึ่งสามารถให้บริการลูกค้าเป็นได้แบบอัตโนมัติ มีความถูก ตอ้ งแมน่ ยา� และรวดเรว็ อาจสามารถเชอื่ มโยงกบั อปุ กรณอ์ นิ เทอรเ์ นต็ เป็นทุกสรรพส่ิง (Internet of Things: IoT) เพื่อท�าการสอ่ื สารกบั อปุ กรณ์ต่าง ๆ แชทบอท แบง่ ออกเป็น ๒ ประเภทไดแ้ ก ่ ๑.Rule-Based approach คอื แชทบอทประเภทที่ ถกู กา� หนดดว้ ยกฎเกณฑ ์ เปน็ ระบบท่ีไม่มคี วามซบั ซ้อน โดยการสร้างกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ไว้ ซ่งึ จ�าเปน็ จะต้องสรา้ ง กฎและ keyword เพอ่ื ใหค้ รอบคลุมและตรงตามเปา้ หมายการใช้งานแชทบอทมากท่ีสดุ เนื่องจากแชทบอท ประเภทนจ้ี ะสามารถโตต้ อบและหาคา� ตอบทตี่ รงกบั ค�า ส�าคญั (Keyword) มากท่ีสุด หรอื ขอ้ ความที่คลา้ ยกัน มากทส่ี ดุ ออกมา ๒.AI-Based approach คือ แชทบอทประเภทท่ีมี ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ใช้การเรียนรู้ของเครื่องจักร (Machine learning) เข้ามาชว่ ย ซึง่ จะมกี ารใช้ระบบการ ประมวลผลภาษามนุษยท์ ่มี คี วามซบั ซอ้ น หรอื (Natural Language Processing: NLP และ Natural Language Understanding: NLU) เพ่ือช่วยให้แชทบอทเข้าใจภาษา มนษุ ยม์ ากขนึ้ ปจั จบุ นั มบี รษิ ทั ใหญๆ่ ไดพ้ ฒั นาเทคโนโลย ี NLP-NLU ขน้ึ มาใช ้ ซงึ่ การเรยี นรขู้ องเครอ่ื งจกั รจะทา� ให ้ แชทบอ ทสามารถเรียนร้แู ละพัฒนาตวั เองได้ จนท�าใหม้ ีความสามารถในการ พดู คุยใกลเ้ คียงกบั มนษุ ย ์ ตัวอย่างแชทบอทของบรษิ ัทใหญ ่ ๆ ไดแ้ ก ่ Watson ของ IBM, Siri ของ Apple, Amazon Lex ของ Amazon, Cortana ของ Microsoft และ Facebook Messenger เปน็ ตน้ หรอื การรับคา� ส่ังของอุปกรณเ์ ครอ่ื งใช้ในบา้ นอย่างเช่น Amazon Echo ท่ี ใชร้ ะบบ Alexa ในการรับค�าสงั่ และ Google home ของ Google เป็นต้น แชทบอท (Chatbot) คอื โปรแกรมคอมพิวเตอรห์ รอื ปัญญา ประดษิ ฐ ์(AI) ประเภทหน่งึ ทใ่ี ชเ้ พื่อสนทนากบั ผใู ้ ชใ้ นลกั ษณะ เหมอื นการพูดคุยคลา้ ยกบั เป็ นคนคนหน่ึง ออกแบบมาเพื่อ จดุ เด่นของ Chatbot การใช้งาน Chatbot ท�าให้ผูใ้ ช้มีความ จาํ ลองวิธีการสนทนาของมนุษย ์ สะดวกสบายมากข้นึ เนอ่ื งจากการใช ้ Chatbot ในการหาคา� ตอบน้ัน ทา� ให้ผูใ้ ชไ้ ด้รบั คา� ตอบทันท ี ทกุ ท่ีทุกเวลา ตลอด 24 ชั่วโมง และ ไมม่ ีวนั หยดุ อกี ดว้ ย นอกจากน้ี Chatbot ยงั สามารถเป็นตวั ชว่ ยใน การเลอื กซ้อื หรือให้คา� แนะนา� สินคา้ และบรกิ ารได ้ อีกท้งั ยงั สามารถ แชทบอท (Chatbot) เรมิ่ ตน้ เมอ่ื ปพี .ศ. ๒๕๐๙ โจเซฟ ไวเซนบนั (Joseph Weizenbaum) ปรับแต่งให้ตรงตามความตอ้ งการของผ้ใู ช้งานได้ และยงั ทา� ใหผ้ ู้ใชม้ ี ซึ่งเป็นนักวิจัยจากสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (Massachusetts Institute of ความรู้สึกว่า ก�าลงั พูดคยุ และปรึกษากบั คนจรงิ ๆ เพราะ Chatbot มี Technology: MIT) ไดพ้ ัฒนา อลิ -ซา (Eliza) แชทบอทตวั แรกของโลก ทีจ่ า� ลองการ การโตต้ อบอยา่ งเปน็ ธรรมชาติ สนทนากบั เปน็ นกั จติ บา� บดั โดย อลิ ซา (Eliza) ใชก้ ารประมวลผลภาษามนษุ ย ์ (Natural Language Processing) ตวั แรก ๆ ของโลก เนอ่ื งจากสามารถท�าการส่อื สารกบั ผ้ใู ช้งาน ได้ดว้ ยภาษาพดู ปกติ ไมจ่ �าเป็นตอ้ งใช้ภาษาคอมพวิ เตอรม์ าช่วยในการสื่อสาร ผา่ นการ ทดสอบทัวรงิ (Turing Test) โดยสามารถทา� ให้ผใู้ ชง้ านจา� นวนหนง่ึ เข้าใจว่าก�าลังคุยอยู่ กับนกั จติ บา� บัดจริง

๑๖๑ ปัญญาประดิษฐ์ ๑๔ - ๑๕ (Artificial Intelligence : AI) ภาพท่ี ๑ ในปีพ.ศ. ๒๕๔๐ มีการแข่งขันหมากรุก ระหว่างมนุษย์กับคอมพิวเตอร์ของ IBM ชื่อว่า ดฟี -บลู (Deep Blue) โดยแขง่ กบั แกร ี คาสปา รอฟ (Garry Kasparov) แชมป์โลกหมากรุก ใน ปีนั้น ดีฟ-บูล สามารถเอาชนะได้ท�าให้เกิดการ ยอมรับในปัญญาประดษิ ฐม์ ากขึน้ และมแี นวคดิ ที่ จะนา� ปญั ญาประดษิ ฐไ์ ปใชแ้ กป้ ญั หาทซี่ บั ซอ้ นมาก ขึ้น นักวิจัยด้านปัญญาประดิษฐ์ พยายาม ออกแบบขัน้ ตอนวิธี (Algorithm อัลกอริทมึ ) ที่ ทา� ให้คอมพวิ เตอรเ์ ช่อื มโยงความรู้และเปรยี บ เทยี บเพือ่ เรียนรรู้ ปู แบบท่เี กิดขึน้ ซา้� ๆ จนระบบ การทา� งานทค่ี วบคมุ ดว้ ยปญั ญาประดษิ ฐส์ ามารถ วเิ คราะห์เรียนร้เู ชงิ ลกึ และปรับขั้นตอนวิธไี ดด้ ว้ ย ตวั มนั เอง (Deep Learning) เชน่ การทา� งาน วิเคราะหข์ ้อมูลขนาดใหญ่ (Big data) ในโครง ข่ายอินเทอร์เน็ต ท�าให้คอมพิวเตอร์ที่บรรจุข้ัน ปัญญาประดษิ ฐ ์ (Artificial Intelligence : AI) หมายถงึ เทคนิคทาง ตอนวธิ จี นสามารถเรยี นรขู้ อ้ มลู จากทว่ั ทกุ มมุ โลก วิทยาศาสตรค์ อมพิวเตอรท์ ่ีทําใหร้ ะบบทํางานไดต้ ามปกติ ไม่ตอ้ ง ในทุกวินาที จนมีขีดความสามารถในการ อาศยั สติปัญญาของมนุษย ์เช่น การจดจาํ ภาพ เสียงพูด การตดั สิน พยากรณอ์ นาคตได้อย่างแม่นย�า ใจ และการแปลภาษา ซ่งึ ปัญญาประดิษฐเ์ ป็ นศาสตรใ์ นสาขาวิชา ปญั ญาประดิษฐ์เร่ิมมบี ทบาทในสังคมธุรกจิ วิทยาศาสตรค์ อมพิวเตอร ์(Computer Science) เกี่ยวกบั การเขียน และอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น การส่ือสาร โปรแกรมคอมพิวเตอร ์ (Coding) อธิบายกระบวนการแกไ้ ขปัญหาที่ โทรคมนาคม การบรกิ ารทางการเงนิ การขนสง่ เป็ นขนั้ ตอนอย่างชดั เจน เรยี กเทคนิคนีว้ า่ ขนั้ ตอนวิธี (Algorithm) การค้าปลีก สุขภาพ การแพทย์ และการศกึ ษา ตามลา� ดบั โดยสง่ ผลกระทบอยา่ งมากและชดั เจน ปัญญาประดษิ ฐ์ถือกา� เนิดมาจากการคิดค้น การ เพ่ือวิเคราะห์ผลด้านเคมี โดยน�าความรู้ของผู้ ในชว่ งปพี .ศ. ๒๕๖๘ ซึง่ เป็นชว่ งเวลาท ี่ ขอ้ มลู บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร ขนาดใหญ ่ (Big Data) จะมกี ารใชง้ านอยา่ งหลาก ทดสอบของทัวริง (Touring Test) ในปี พ.ศ. เช่ยี วชาญไปเก็บไวใ้ นระบบคอมพิวเตอร์ หลายสง่ ผลกระทบในการพลกิ ผนั รูปแบบ ๒๔๙๓ โดย อลัน ทัวรงิ (Alan Touring) โดย การพัฒนาด้านปญั ญาประดษิ ฐ์เป็นไปอยา่ ง อตุ สาหกรรมตา่ ง ๆ เปน็ การทดสอบทใ่ี ห้มนุษยเ์ ป็นผตู้ ดั สินใจว่าการ ต่อเนื่อง แตเ่ นือ่ งจากความยากและปัญหาที่เกดิ กระทา� ของปญั ญาประดษิ ฐส์ ามารถแยกออกจาก ขน้ึ ในการพฒั นา ทา� ใหก้ ลมุ่ ผใู้ หท้ นุ สนบั สนนุ การ ปญั ญาประดษิ ฐเ์ ปน็ สงิ่ ทใี่ กลต้ วั ในปจั จบุ นั ซง่ึ การกระท�าของมนุษย์ได้หรือไม่ ถ้าไม่ได้ถือว่า วจิ ยั ไมเ่ ชอื่ ม่ันในระบบปัญญาประดษิ ฐ์ ทา� ให้การ ในภาคธุรกจิ จา� เปน็ ต้องศึกษาความสามารถของ ผ่านการทดสอบ วิจัยเร่ิมหยุดชะงัก จนกระท่ังในปีพ.ศ. ๒๕๓๓ ปญั ญาประดษิ ฐแ์ ละผลกระทบตอ่ แรงงานและการ ตอ่ มาเมอื่ ทมี วจิ ยั ของมหาวทิ ยาลยั สแตนนฟ เป็นต้นมา มีการน�าปัญญาประดิษฐ์เชื่อมต่อกับ ตลาดในอนาคต อร์ด โดยศาสตราจารย์ เอด็ เวิร์ด เฟยเกนบาม ระบบอินเทอร์เน็ต ท�าให้การเรียนรู้ของปัญญา (Edward Feigenbaum) คดิ คน้ ระบบผเู้ ชยี่ วชาญ ประดษิ ฐ์มปี ระสทิ ธิภาพมากขึ้น ชอ่ื วา่ เดนดเ์ รยี ล (DENDRAL) ในปพี .ศ. ๒๕๐๘

๑๖๒ ความจรงิ เสมอื น (Virtual Reality) ภาพท่ี ๑ ผูใ้ ชง้ านความเป็ นจรงิ เสมือนผ่าน แว่นตา Oculus อุปกรณ์ที่ใช้ในกระบวนการรับรู้ความจริง เสมอื นมหี ลากหลายอปุ กรณท์ ที่ า� งานรว่ มกนั ไดแ้ ก่ อปุ กรณแ์ ทนการมองเหน็ สรา้ งภาพ รูป วัตถสุ ามมิติขน้ึ มี แสง เงา และขนาดทเ่ี หมือนจรงิ ของวัตถุเป็นต้น อุปกรณ์ท่ีคุ้นเคยในปัจจุบันอย่าง เช่น แวน่ ตาวอี าร ์ (Virtual reality :VR) ซึง่ เปน็ จอภาพแบบสวมศรี ษะ (Head Mounted Display) เปน็ ตน้ อุปกรณแ์ ทนการไดย้ ิน เป็นอุปกรณ์ สงั เคราะหเ์ สยี งแบบสเตอรโิ อทสี่ ง่ สญั ญาณทม่ี เี สยี ง สูงต�่า และความดังเช่นเดียวกับเสียงจากแหล่ง ก�าเนดิ เสียงจริง อุปกรณแ์ ทนการไดก้ ล่นิ จะประกอบด้วย อปุ กรณก์ า� เนดิ ความรอ้ น เพอื่ ปลอ่ ยสารเคมใี หก้ ลนิ่ ท่ีคล้ายกบั กลนิ่ ของสงิ่ ทผ่ี ู้ใช้เคยมปี ระสบการณไ์ ด้ กลิ่นมาก่อน มีท้ังแบบติดต้ังรอบตัวผู้ใช้งาน และ ติดต้งั ไวก้ บั จอภาพแบบแวน่ ตาหรือแบบสวมศีรษะ อปุ กรณแ์ ทนรสชาติ อปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพ่อื กระตุ้นประสาทรบั รสทีล่ นิ้ ด้วยไฟฟา้ เพ่ือสร้าง รสชาต ิ เชน่ เปรย้ี ว เคม็ ขม และใชอ้ ณุ หภมู กิ ระตนุ้ ประสาทรบั รส หวาน หรือ เผด็ ท่ิลน้ิ ได้ ความจรงิ เสมือน หรอื วีอาร ์ (Virtual Reality : VR) เป็ นคาํ ใชเ้ รยี ก ภาพท่ี ๒ แว่น oculus รุ่น Gear VR เวอรช์ นั 2 เทคโนโลยี หรือวิทยาการดา้ นคอมพิวเตอรใ์ นการสรา้ งความคิดเก่ียว กบั วตั ถุและปรากฏการณใ์ นโลกจรงิ ดว้ ยการจาํ ลองเมื่อผูใ้ ชง้ านรบั รู ้ ขอ้ มูลผ่านการแทนความจรงิ ดว้ ยเนือ้ หาและอุปกรณข์ องระบบ สมอง ของผูใ้ ชง้ านจะเปล่ียนส่ิงที่รบั รูเ้ ป็ นความคิดท่ีเหมือนหรือใกลเ้ คียงกบั ประสบการณข์ องผใู ้ ชง้ าน ทาํ ใหผ้ ใู ้ ชง้ านสามารถจาํ และระลกึ ไดเ้ กยี่ วกบั วตั ถแุ ละปรากฏการณ ์หรอื สรา้ งความคดิ หรอื ประสบการณใ์ หม่เกย่ี วกบั วตั ถุหรอื ปรากฏการณท์ ี่ไม่เคยสมั ผสั มากอ่ น

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๓ เดก็ ทดลองใชร้ ะบบความเป็ นจรงิ เสมือน อุปกรณแ์ ทนสมั ผสั เป็น อุปกรณ์สร้างแรงป้อนกลับไปยัง บริเวณอวัยวะที่มีการสัมผัส หรือ ออกแรงกระท�าต่อส่ิงของนอก กาย หรอื อปุ กรณ์สร้างแรงสัน่ ส�าหรับอวยั วะท่โี ดนแรงกระทบจาก ภายนอก รวมไปถึงอุปกรณ์สร้างการความร้อนแทนสัมผัสร้อน อปุ กรณพ์ น่ นา�้ หรอื ลม และอปุ กรณป์ ลอ่ ยกระแสไฟฟา้ ดว้ ยอปุ กรณ์ ทีค่ วบคุม ดว้ ยคอมพิวเตอร์ พัฒนาการของเทคโนโลยีความจริงเสมือน มีแนวคิดมาจาก เทคโนโลยีการฉายภาพยนตร์ ต่อในค.ศ. ๑๙๕๐ มีการพัฒนา อปุ กรณ์สง่ เสียงพร้อมกับภาพ เช่น การใช้มีภาพเคลอ่ื นไหวพรอ้ ม เสยี งตามธรรมชาต ิ และในชว่ งเวลาเดยี วกนั คอื ค.ศ. ๑๙๕๐-๑๙๖๐ มกี ารสร้างเทคโนโลยีท่สี ามารถตอบโตก้ ับผ้ใู ชง้ านคอมพิวเตอร์ได้ ในชว่ งปลาย ค.ศ.๑๙๕๐ มกี ารพฒั นาเทคโนโลยดี า้ นกราฟฟกิ เพอื่ ใหใ้ กลเ้ คยี งกบั ความเปน็ จรงิ ในธรรมชาต ิ และกลายมาเปน็ พนื้ ฐาน ด้านเทคโนโลย ี AR ในปจั จบุ นั (Augmented Reality คอื การ ภาพท่ี ๖ ภาพจาํลองผูใ้ ชก้ าํลงั เคล่อื นไหวมือและ ศรีษะในระบบความเป็ นจรงิ ผสม จ�าลองภาพวัตถจุ รงิ ในรปู แบบสามมิต ิ ในปจั จบุ ัน) การประยกุ ตใ์ ชง้ าน การนา� ความจรงิ เสมอื นมาใชใ้ นดา้ นตา่ ง ในปคี .ศ. ๑๙๙๓ อุปกรณ์ผา่ ตดั ทางไกลชิน้ บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร ๆ เชน่ การฝกึ อบรม การซอ้ มขบั เครอ่ื งบนิ ในปคี .ศ. ๑๙๖๐ ทจี่ า� ลอง แรกไดถ้ กู พฒั นาขน้ึ และการผา่ ตดั โดยใชห้ นุ่ ยนต์ ห้องขับของนกั บิน ครง้ั แรกประสบความสา� เรจ็ ในป ี ค.ศ. ๑๙๙๘ โดย บังคับด้วยแพทย์ในการผ่าตัด มีการใช้อุปกรณ์ การค้นคว้าวิจยั ทางการแพทย ์ ในปลาย ค.ศ. ๑๙๖๐ มีการ คอมพิวเตอร์ในการเป็นตัวกลางส่งข้อมูล ท�าให้ สร้างโปรแกรมจ�าลองลักษณะโมเลกุลทางชีววิทยา การสร้างแบบ การผ่าตัดเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และไม่ จ�าลองของร่างกาย ข้อมูลรังสีวิทยา ในรูปทรงของร่ายกาย ใน คลาดเคล่ือน ปีค.ศ. ๑๙๗๐ -๑๙๘๐ วงการบันเทิง ความจริงเสมือนถูกน�ามา ภาพท่ี ๔ ผูใ้ ชง้ านระบบความเป็ นจรงิ ประยุกต์ใช้ ท้ังในด้านอุตสาหกรรมเกม เสมือนสามารถสมั ผสั วตั ถุจาํลองผ่าน ภาพยนตร ์ รวมไปถงึ สอ่ื บันเทิงอ่ืน ๆ ท�าใหผ้ ู้ใช้ อุปกรณต์ ิดท่ีนิว้ งานได้รับอรรถรถทเี่ พ่มิ ข้นึ จากแต่ก่อนทไี่ ด้แค่ ควบคุม ผ่านเมาส์ และแป้นพิมพ์ หรือ แป้น ควบคุม ภาพกราฟฟิกความละเอียดสูงถูก ประมวลผลอยา่ งรวดเรว็ ท�าให้ ผ้พู ฒั นาซอฟแวร์ สามารถสรา้ งโลกเสมอื นในคอมพวิ เตอรห์ รอื โลก ทถ่ี กู ประดษิ ฐข์ นึ้ โดยไมต่ า่ งไปจากโลกแหง่ ความ เป็นจรงิ

๑๖๓ ความเป็ นจรงิ เสรมิ (Augmented Reality) ความเป็ นจรงิ เสรมิ หรอื เออาร ์(Augmented Reality: AR) เป็ นการจาํ ลองเสรมิ เขา้ ไปในการแสดงภาพหรอื เสียงของโลกจรงิ ทผ่ี ใู ้ ชก้ าํ ลงั รบั รอู ้ ยู่ เช่น มองเหน็ หรอื ไดย้ นิ สง่ิ ทกิ่ าํ ลงั เกดิ ขนึ ้ ในโลกจรงิ พรอ้ มกบั วตั ถุ หรอื ปรากฏการณ์ ท่ีจาํ ลองขนึ ้ ในอกี สถานที่ หรอื เวลาอนื่ ในเวลาและสถานท่ีเดียวกนั เพื่อเพ่ิมการรบั รขู ้ องผูใ้ ช ้ เกี่ยวกบั ส่ิงที่สรา้ งขนึ ้ หรอื โลกจรงิ ใหด้ ีขนึ ้

๑๔ - ๑๕ องคป์ ระกอบของระบบความเป็ นจรงิ เสรมิ ภาพท่ี ๔ การใชร้ ะบบจาํลองภาพพระเมรุมาศเสมือนจรงิ ๓ มิติ บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร โดยการใชแ้ อปพลิเคชนั ถา่ ยบนแผ่นพบั แจกในงานพระราชพิธี ประกอบดว้ ย ๓ สว่ นหลกั ดงั นี้ ถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหา- ภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร สว่ นแรกเปน็ สว่ นนา� เขา้ ขอ้ มลู ทจี่ า� เปน็ ประกอบดว้ ย ตา� แหนง่ ในความเปน็ จรงิ ทต่ี อ้ งการเสรมิ การจา� ลองเขา้ ไป หรอื ระยะเวลาที่ หรอื สมั ผสั ได ้ ของสงิ่ ของ หรอื ปรากฎการณท์ ไ่ี มไ่ ดอ้ ยใู่ นความเปน็ ตอ้ งการเสรมิ เขา้ ไป ซงึ่ สามารถกา� หนดโดยใชส้ ญั ลกั ษณ ์ หรอื วตั ถุ จรงิ ตรงนนั้ ขณะนนั้ เสรมิ เขา้ ไป เชน่ การใชเ้ สยี งสงั เคราะหเ์ สรมิ เขา้ ทส่ี ามารถตรวจจบั ไดด้ ว้ ยตวั ตรวจจบั ตา่ งๆ เชน่ กลอ้ ง อปุ กรณร์ บั กับความเป็นจริงท่ีผู้ใช้อยู่ ผ่านหูฟังที่เช่นการจ�าลองเสียงของ เสยี ง หรอื คลน่ื สญั ญาณตา่ งๆ ทต่ี ดิ อยกู่ บั โลกในความเปน็ จรงิ เชน่ ธรรมชาตทิ เ่ี กดิ ขนึ้ เมอ่ื ผใู้ ชอ้ ยใู่ นทน่ี น้ั แตต่ า่ งเวลา ตา่ งฤดกู าลเปน็ ตน้ กลอ้ งและโปรแกรม ตรวจหาตา� แหนง่ และแปลรหสั จากควิ อารโ์ คด้ รวมถงึ การเสรมิ สง่ิ จา� ลองทไ่ี มม่ อี ยจู่ รงิ เขา้ ไปเพอ่ื สอ่ื ถงึ จนิ ตนาการท่ี (QR Code) เปน็ ตน้ ตอ้ งการใหผ้ ใู้ ชร้ บั รไู้ ด ้ เชน่ การเสรมิ ตวั ละครในจนิ ตนาการเขา้ ไปกบั โลกจรงิ ทผ่ี ใู้ ชง้ านมองเหน็ ไดผ้ า่ นจอภาพเหมอื นกบั วา่ ตวั ละครเสมอื น สว่ นทส่ี องเปน็ สว่ นประมวลผลเพอื่ นา� ขอ้ มลู ทตี่ อ้ งการเสรมิ มา นน้ั อยใู่ นโลกความเปน็ จรงิ เปน็ ตน้ ปรบั ใหเ้ ขา้ กบั สภาพแวดลอ้ มในความเปน็ จรงิ รวมถงึ แสดงภาพตาม มมุ มองทค่ี า� นวณจากตา� แหนง่ ของสญั ลกั ษณท์ อ่ี า่ นคา่ มาไดแ้ ละ การสรา้ งความเปน็ จรงิ เสมอื นในยคุ แรกเปน็ การจา� ลองการขบั ตา� แหนง่ ในการมองของผใู้ ชง้ าน เครือ่ งบินที่ผนวกเข้ากบั ระบบการแสดงภาพวดิ โี อที่บนั ทกึ มาจาก การบนิ จรงิ และมกี ารพฒั นาเพมิ่ เตมิ โดยเฉพาะกบั งานทตี่ อ้ งใชร้ ว่ ม สว่ นสดุ ทา้ ย คอื การแสดงผลทเ่ี สรมิ สงิ่ ทไ่ี ดจ้ ากการจา� ลองเขา้ ไป กบั ความเปน็ จรงิ ในขณะนน้ั เพ่อื ทา� ให้ผใู้ ชง้ านท�างานไดม้ ี กบั ความเปน็ จรงิ โดนประสานตา� แหนง่ และเวลาใหเ้ ขา้ กนั ระหวา่ งสงิ่ ประสิทธภิ าพดขี ้นึ ทจ่ี า� ลองขนึ้ และความเปน็ จรงิ เชน่ การใชเ้ ครอื่ งฉายภาพโปรเจคเตอร์ ฉายภาพลงบนวตั ถหุ รอื สง่ิ แวดลอ้ มทต่ี อ้ งการเสรมิ ดว้ ยแบบจา� ลอง ในประเทศไทยมกี ารใชง้ านความเปน็ จรงิ เสรมิ กบั งานดา้ นการ หรอื การแสดงภาพทไี่ ดถ้ า่ ยโลกในความเปน็ จรงิ ทเี่ สรมิ แบบจา� ลอง ตลาดสง่ เสรมิ การขาย เพมิ่ ลกู เลน่ ใหก้ บั สนิ คา้ และบรกิ าร ใหล้ กู คา้ สามมติ ิ หรอื ตวั อกั ษร หรอื ภาพ เขา้ ไปบรเิ วณทที่ า� สญั ลกั ษณไ์ ว้ เข้าถึงข้อมูลท่ีมากข้ึนด้วยการจับภาพเคร่ืองหมายเออาร์โค้ด (AR เพอ่ื ใหผ้ ใู้ ชม้ องเหน็ ทง้ั สองสงิ่ พรอ้ มกนั Code) เป็นต้น รวมถึงการใช้สร้างภาพของวัตถุที่เก่ียวข้องกับค�า บรรยายในเอกสาร หนงั สอื สง่ิ พมิ พ ์ หนงั สอื พมิ พ ์ ในชว่ งปพี .ศ. การประยกุ ตใ์ ชง้ าน เร่มิ แรก ในระบบความเปน็ จรงิ เสรมิ ผู้ ๒๕๕๐ เปน็ ตน้ มา แตท่ แ่ี พรห่ ลายในวงกวา้ ง ไดแ้ ก ่ การใชก้ บั แผน่ ใช ้ สามารถรบั รขู้ อ้ มลู ทมี่ ากขน้ึ ชดั เจนขนึ้ รวมถงึ เพมิ่ ความสะดวก พบั ทรี่ ะลกึ งานพระราชพธิ ถี วายพระเพลงิ พระบรมศพพระบาทสมเดจ็ และประสทิ ธภิ าพในการรบั รขู้ อ้ มลู ขา่ วสารเกย่ี วกบั ความเปน็ จรงิ ทผ่ี ู้ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชบรมนาถบพติ ร ใชร้ บั รใู้ นขณะนนั้ เชน่ มขี อ้ มลู แบบทป่ี กตไิ มม่ ณี ตา� แหนง่ ทมี่ องเหน็ เชน่ มคี า� บรรยาย คา� แปล แสดง เพม่ิ เตมิ พรอ้ มกบั เหน็ สถานทห่ี รอื แมว้ า่ เทคโนโลยเี ออารจ์ ะมมี ากอ่ นหนา้ นนี้ านแตก่ ารแพรห่ ลาย วตั ถทุ กี่ า� ลงั มองเหน็ หรอื ก ผใู้ ชส้ ามารถรบั ร ู้ มองเหน็ ไดย้ นิ ไดก้ ลน่ิ ขน้ึ กบั เครอื่ งมอื หรอื อปุ กรณ ์ ทใี่ ชไ้ ด ้ รวมถงึ การออกแบบเนอื้ หาที่ แสดงใหใ้ ชง้ านไดจ้ รงิ บนอปุ กรณท์ ผ่ี ใู้ ชง้ านม ี ซง่ึ ในปจั จบุ นั อปุ กรณท์ ่ี ภาพท่ี ๓ การแปลภาษาบนปา้ ยแสดงผล ใชง้ านไดเ้ ชน่ โทรศพั ทม์ อื ถอื มรี าคาถกู ลงแตม่ ปี ระสทิ ธภิ าพสงู ขน้ึ มาก เสริมภาพในความเป็ นจรงิ ผ่านกลอ้ ง จงึ สามารถออกแบบระบบความเปน็ จรงิ เสรมิ ทน่ี า่ สนใจจนไดร้ บั การ ยอมรบั และนา� ไปใชง้ านจรงิ มากขน้ึ

๑๖๔ ความเป็ นจรงิ ผสม (Mix Reality) ความเป็ นจรงิ ผสม (Mix Reality) หรื อ ควา ม เป็ นจ ริง เ ห นื อจ ริง (Hyper Reality) หรือ ความเป็ น จรงิ ผสาน (Merged Reality) คือ การผสมผสานการสรา้ งความ คิด หรือความรูส้ ึกท่ีเกิดจากการ จาํ ลองในโลกเสมือน และวตั ถุหรือ ปรากฏการณท์ ่ีเกิดขึน้ ในโลกจรงิ พรอ้ มกนั กลา่ วคือ เป็ นการที่ผูใ้ ช ้ งานรบั รูแ้ ละมีปฏิสมั พนั ธก์ บั ส่ิง ต่าง ๆ ในความเป็ นจรงิ แลวตั ถุ หรือการจําลองในโลกเสมือนที่ผู ้ ใชส้ ามารถรบั รูก้ ารตอบสนองได ้ ไปพรอ้ ม ๆ กนั เปน็ จรงิ ผา่ นทางการมองเหน็ ไดย้ นิ ไดก้ ลนิ่ รบั รส หรอื สมั ผสั กบั วตั ถตุ า่ ง ๆ รอบตวั ขณะเดยี วกนั ณ ตา� แหนง่ และเวลาที่ก�าหนดในโลกจริง จะมีการ แสดงขอ้ มลู จา� ลองในโลกเสมอื นขน้ึ โดยทา� การซอ้ น ข้อมลู ทผี่ ใู้ ช้สามารถรับรู้ได้ด้วยสมั ผัสท้ังหา้ ไว้ดว้ ย กันกับความเป็นจรงิ ทรี่ บั รอู้ ย ู่ เชน่ ขณะมองไปตาม ทางทเ่ี ดนิ จะม ี ขอ้ มลู ขา่ วสารทต่ี า� แหนง่ ทส่ี นใจ หรอื สามารถเรยี กหนา้ จอการสนทนาดว้ ยขอ้ ความจากมอื ถอื แสดงซอ้ นบนภาพทางเดนิ ทม่ี องผา่ นแวน่ จอแส ดงภาพ องคป์ ระกอบของความเป็ นจรงิ ผสม หรือ อุปกรณ์ก�าเนิดคลื่นเสียง ความสั่น หรือ สญั ญาณไฟฟ้า ความร้อน รวมถึงแรง ทส่ี ามารถ ประกอบดว้ ย สว่ นนา� เขา้ ขอ้ มลู จากผใู้ ชแ้ ละโลกในความเปน็ ทา� งานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ รวดเรว็ เพยี งพอและ จรงิ ไดแ้ กอ่ ปุ กรณท์ ม่ี ี ตวั ตรวจจบั ตา� แหนง่ หรอื เวลา สะดวกในการติดต้ังใช้งานกับผู้ใช้งานทีเ่ คล่ือนไหว จาก ความเปน็ จรงิ รอบผใู้ ชง้ าน และสว่ นนา� เขา้ ขอ้ มลู ในโลกจริง รวมถึง หน่วยประมวลผลสร้างการ จากผู้ใช้งาน ส�าหรับควบคุม ส่ังงาน หรือ น�าไป จา� ลองดว้ ยคอมพวิ เตอรท์ ป่ี ระสานตา� แหนง่ และเวลา คา� นวณหรอื ทา� ปฏบิ ตั กิ ารตา่ ง ๆ ในระบบคอมพวิ เตอร ์ ระหวา่ งผลลัพธท์ ่ีจ�าลองขน้ึ กับความเป็นจรงิ ท่ผี ้ใู ช้ รบั รอู้ ยขู่ ณะนั้น ไปจนถงึ การตดิ ตอ่ สอ่ื สาร ภาพท่ี ๑ ผูใ้ ชก้ าํลงั ดูภาพอุปกรณ ์ สว่ นการประมวลผลเพอื่ สรา้ งผลลพั ธจ์ ากขอ้ มลู สว่ นการแสดงผลความจรงิ ทผี่ สมผสานกนั เชน่ เม่ือมีภาพชิน้ส่วนจาํลองประกอบซอ้ นเสริมเขา้ กบั ที่ได้รับจากโลกจริง จากผู้ใช้งาน และข้อมูลในตัว จอภาพสวมศีรษะ ท่ีแสดงการแทรกภาพหน้าจอ ชิน้ส่วนจรงิ ผ่านแว่นตา HoloLens ระบบโลกเสมอื นเองเพอ่ื สรา้ งผลลพั ธส์ ง่ ไปยงั อปุ กรณ์ กราฟกิ รปู สามมติ ิ ภาพเคลอื่ นไหว กราฟ ทพี่ อดกี บั ทผี่ ใู้ ชร้ บั รไู้ ด ้ สว่ นทใี่ ชแ้ สดงผลเพอ่ื สรา้ งการรบั รสู้ งิ่ ท่ี ภาพทผ่ี ใู้ ชม้ องเหน็ จากโลกจรงิ หรอื แวน่ ตามองเหน็ จา� ลองขนึ้ ในโลกเสมอื น ไมว่ า่ จะเปน็ จอภาพ ลา� โพง ทงั้ โลกจรงิ และโลกเสมอื นหรอื อปุ กรณฉ์ ายบนโลกจรงิ

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๒ เทคโนโลยีแสดงภาพสามมิติเสริมในความเป็ นจรงิ ภาพท่ี ๖ โรงภาพยนตรส์ ่ีมิติ ท่ีมีการใชเ้ ทคโนโลยีใหผ้ ูใ้ ชร้ บั รจู ้ าก แสดงโครงกระดูกในการเรียนดา้ นกายวิภาคดว้ ยระบบ สมั ผสั ท่ีมากกว่าการมองเหน็ Complete Anatomy Lab (CAL) ภาพท่ี ๓ การติดตงั้กลอ้ งตรวจจบั ขอ้ มูลในโลกจรงิ เขา้ กบั แว่นตา ภาพท่ี ๗ การใชส้ ่ือประสมร่วมกบั การออกแบบฉากสถานท่ีใหผ้ ูร้ บั บท ่ีท ๖ การใช ้เทคโนโล ียการ ่ืสอสาร แสดงภาพสามมิติ ในระบบความเป็ นจรงิ ประสมระหว่างระบบ ชมนิทรรศการรูส้ ึกสมจรงิ วีอารแ์ ละเออารแ์ บบนอ้ ยชิน้ การประยกุ ตใ์ ชง้ าน ปจั จบุ นั การประยกุ ตใ์ ชง้ านความจรงิ ผสม ภาพท่ี ๔ การออกแบบทางสถาปตั ยกรรมโดยใชค้ วามเป็ นจรงิ มกั อยใู่ นดา้ นบนั เทงิ เชน่ การสรา้ งเครอ่ื งเลน่ ในสวนสนกุ ทม่ี กี ารใช้ ประสมแสดงผลลพั ธข์ องการออกแบบท่ีผูอ้ อกแบบเขา้ ถงึ ได ้ การรบั รกู้ ารเคลอื่ นไหวของตวั เครอื่ งเลน่ ผสมกบั การรบั รภู้ าพเสยี ง สมจรงิ และการสนั่ ของอปุ กรณท์ แี่ ทนการรบั รสู้ ง่ิ ทจ่ี า� ลองขน้ึ มา เชน่ การใช้ ภาพและเสยี งรวมกบั การสนั่ สะเทอื น เพอ่ื ใหผ้ ใู้ ชร้ บั รถู้ งึ การชนหรอื ภาพท่ี ๕ ระบบความเป็ นจรงิ ประสมท่ีพฒั นาบนระบบปฏบิ ตั ิการ ปะทะกบั สง่ิ ของ การทา� ใหผ้ ใู้ ชร้ บั รถู้ งึ ความเรว็ ของรถไฟเหาะดว้ ยการ คอมพิวเตอรเ์ ปิ ดเพ่ือเช่อื มโยงกบั อุปกรณห์ ลายผูผ้ ลิตใหส้ ามารถ แสดงภาพและเสยี งทเี่ ปลย่ี นแปลงรวดเรว็ พรอ้ มกบั มกี ารโยกของเกา้ อ้ี ทาํงานร่วมกนั ไดท้ งั้รูปแบบ AR VR หรือผสม นงั่ ใหเ้ หมอื นกบั รถไฟกา� ลงั เคลอ่ื นไปบนรางดว้ ยความเรว็ รวมไปถงึ การเพม่ิ ลกู เลน่ ของการสน่ั ของเกา้ อใ้ี นโรงหนงั ทส่ี อดคลอ้ งกบั เสยี งใน ภาพยนตรส์ ามมติ ิ การพน่ ลม เพอ่ื ใหผ้ ชู้ มรบั รถู้ งึ อณุ หภมู ิ หรอื ลม ตามเนอ้ื เรอื่ งทก่ี า� ลงั ฉาย การใชง้ านในประเทศไทย นอกเหนือจากระบบเครื่องเล่น หรอื เกม รวมถงึ โรงหนงั ทนี่ า� เขา้ จากตา่ งประเทศ ยงั มกี ารนา� ความ เปน็ จรงิ ผสมใชก้ บั การจดั แสดงพิพิธภัณฑ์ ให้มีความน่าสนใจ โดย ผใู้ ชง้ านสามารถ รบั ร ู้ โดยการมองเหน็ หรอื รสู้ กึ ถงึ การเคลอ่ื นไหว ของท่ีน่ัง และโต้ตอบกับ ส่ิงท่ีจ�าลองขึ้นมาไปพร้อมกับการดูและ ฟัง วัตถุ ฉาก หรืออ่าน ข้อความท่ีจัดแสดงไปพร้อม ๆ กัน ซึ่ง อาจมีการใช้อุปกรณ์พิเศษช่วยในการแสดงผล เช่น การจัดแสดง เนื้อหาใน นิทรรศการรัตนโกสินทร์ ท่ีผู้ชมสามารถรับรู้ถึงการใช้ ชีวิต เร่ืองราวทางประวัติศาสตร์ ในขณะท่ีรู้สึกเหมือนกับโดยสาร อยู่บนเรือ หรือ รถราง

ตอนท่ี ๒ เทคโนโลยกี ารส่ือสาร บทท่ี ๗ เนือ้หาและผลกระทบของส่ือ ๑๖๕ เนือ้หาของส่ือในยุคดิจิทลั ๔-๕ ๑๖๖ ผลกระทบของส่ือในยุคดิจิทลั ๖-๗



๑๖๕ เนือ้หาของส่ือ ในยุคดิจทิ ลั ลักษณะของเนื้อหาสื่อดิจิทัล ได้แก่ ข้อความ (Text) เสียง (Audio) ภาพนิ่ง (Photo / Still Image)ภาพเคล่ือนไหว (Animation) อินโฟ กราฟิก (Infographic) และวิดีโอ (video) การน�าเสนอเนื้อหาส่ือดิจิทัลให้เกิดการรับรู้ อย่างแพร่หลาย สามารถกระท�าผ่านช่องทางต่าง ๆ ไดแ้ ก ่ อเี มล เวบ็ ไซต ์ กระดานสนทนาอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ แบบแอพพลิเคชัน และสื่อสิ่งพิมพ์ออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊ค ไลน์ ยูทูป ทวิตเตอร์ เนอื้ หาสอ่ื ดจิ ทิ ลั ทกุ ลกั ษณะ ทแี่ พรก่ ระจายผ่าน หลายช่องทางการน�าเสนอ มุ่งหวังบรรลุ วัตถุประสงค์ส�าคัญ ๔ ประการ ได้แก่ เพื่อความ บันเทิง เพ่ือการศึกษา เพ่ือโน้มน้าวใจ และเพ่ือ เปล่ียนความคิดทัศนคติ ทุกวัตถุประสงค์ของการน�าเสนอเนื้อหาส่ือ ดจิ ทิ ลั เปน็ สงิ่ ทต่ี อ้ งการการกา� กบั ดแู ลอยา่ งเหมาะสม เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาท่ีอาจเกิดข้ึนจากการ เผยแพร่ ในสว่ นของเปา้ หมายการกา� กบั ดแู ลเนอ้ื หา สอ่ื ดจิ ทิ ลั ไดแ้ ก ่ การปอ้ งกนั การหมนิ่ สถาบนั เบอ้ื งสงู การ ป้องกันการปลุกระดมสร้างความแตกแยก การ ป้องกันการล่วงละเมิด หรือ การท�าลายศิลป วัฒนธรรม ตลอดจนศีลธรรมอันดีงาม การปกป้อง เด็ก เยาวชน จากเนื้อหาท่ีไม่เหมาะสมและเป็น อันตรายและการปกป้องเสรีภาพการ แสดงออก เนอื ้ หาสอ่ื ดจิ ทิ ลั (Digital Contents) หมายถงึ ข่าวสาร ขอ้ มูล ที่ถูกจดั ทาํ มาตรการกลไกการกา� กบั ดแู ลเนือ้ หาส่อื ดจิ ทิ ลั ขนึ ้ โดยบุคคล หรอื คณะบุคคลอย่างอสิ ระ และปราศจากการตรวจสอบ สามารถใชก้ ระบวนการทางกฎหมาย (Legal) การปิด คดั กรอง แลว้ นาํ เผยแพรอ่ ยู่บนเครอื ข่ายอนิ เตอรเ์ น็ต กั้นและกล่ันกรองเนื้อหา (Blocking and Filtering System) หรือโดยกฎ กติกา มารยาทและ มาตรฐานทางจริยธรรม (Code of Conduct) สามารถรอ้ งเรยี นปญั หาไดโ้ ทรศัพทส์ ายด่วน (Hot Line) อีเมล หรือปุ่มร้องเรียน และจ�าเป็นต้องสร้าง เสริมความรู้ให้เท่าทันสื่อ (Media Literacy) ภาพท่ี ๑

ผลกระทบของส่ือ ๑๖๖ ในยุคดิจทิ ลั บทท่ี ๗ เนือ้หาและผลกระทบของส่ือ ๑๔ - ๑๕

๑๖๗ นิยามระบบนิเวศส่ือของไทย นิเวศสื่ อ (Media Ecology) เป็ นแนวคิดในการจดั ระบบสิ่งแวดลอ้ มทางลว้ นสรา้ งผลกระทบต่อการรบั รู ้ ความเขา้ ใจ ความรู ส้ ึก การใหค้ ุณค่า และยงั หมายถึงการที่ มนุ ษยเ์ ขา้ ไปมีปฏิสมั พนั ธก์ บั สื่ อ ทําให ้ สามารถใชช้ ีวิตอย่างปกติสุข

เพราะระบบสารสนเทศกไ็ มต่ า่ งจากระบบการหมนุ เวยี นของสง่ิ ๑๔ - ๑๕ แวดล้อม แนวคิดน้ี กล่าวได้ว่า ข่าวสารที่ไหลเวียนอยู่ในสังคม เหมอื นนา้� แสงแดด อาหารและอากาศ ไหลเวียนหล่อเล้ยี งสรรพ สา� หรบั ตา่ งประเทศเรอ่ื งระบบนเิ วศสอ่ื กไ็ ดส้ รา้ งผลกระทบดว้ ย บท ่ีท ๗ เ ืนอ้หาและผลกระทบของ ่ืสอ ชีวิตอยู่ในห่วงโซ่ของระบบนิเวศ หากระบบนิเวศได้สมดุล สรรพ เชน่ กนั และเปน็ ผลสบื เนอื่ งมาจากผลกระทบกนั ภายในประเทศไทย ชีวติ กจ็ ะเจรญิ เติบโตงอกงาม เปน็ ร่มเงาและอาหารแกช่ ีวิตอืน่ ถา้ เมอ่ื มกี ารเคลอ่ื นไหวในสอ่ื ของประเทศไทยและประเทศตา่ ง ๆ เงนิ เสียสมดุล ต้นไม้ก็จะเห่ียวเฉา เกิดวิกฤติทางสิ่งแวดล้อม ด้านโฆษณาจะเกิดก�าไรขึ้นกับบริษัทในต่างประเทศ ท้ังเฟซบุ๊ก ระบบนิเวศส่อื เกิดข้นึ มีองคป์ ระกอบ ๔ สว่ น ได้แก ่ ผู้ใช ้ ผูผ้ ลติ (Facebook) และกูเก้ิล (Google) กวาดรายได้โฆษณาออนไลน์ ผู้ก�ากับควบคุม และเน้ือหา องคป์ ระกอบเหล่านี้ กอ่ ให้เกิดระบบ เปน็ สว่ นใหญจ่ ากการกระทา� กจิ กรรมตา่ ง ๆ ในสอื่ ของผใู้ ชง้ าน สว่ น นิเวศส่ือทด่ี ีและสร้างสมดลุ ใหส้ อ่ื เปน็ ไปตามแบบแผนท่วี างไว ้ ส่ืออื่น ๆ ท่ีไม่เกี่ยวข้องกับรายได้จากการโฆษณา ตัวอย่างเช่น ดิสนีย์อยู่รอดได้ เพราะเปล่ียนแปลงกลยุทธ์ในการท�าธุรกิจ จาก ระบบนเิ วศสอ่ื ทดี่ คี วรเรมิ่ จากการอบรมทกั ษะและศลิ ปะในการ เดมิ ม่งุ สร้างภาพยนตร์จา� นวนมากใหล้ ดน้อยลง แต่เนน้ ภาพยนตร์ ใช้สื่อแก่ผู้ใช้ เพื่อให้ทุกคนมีโอกาสเข้าถึงส่ือ และใช้สื่อได้อย่าง ทสี่ รา้ งกา� ไร หรอื หนงั สอื พมิ พน์ วิ ยอรก์ ไทม ์ เนน้ บรกิ ารขายออนไลน์ เหมาะสม สว่ นผใู้ ชแ้ ละผผู้ ลติ ตอ้ งใหค้ วามสา� คญั กบั ผทู้ ส่ี อ่ื สารแลก เป็นหลัก เปลย่ี นรว่ มกนั อยา่ งเทา่ เทยี ม และสอ่ื สารผา่ นเนอ้ื หาทด่ี ี มปี ระโยชน์ ตอ่ ตัวผู้ส่ือสาร รวมถงึ ผู้รบั สาร จากนน้ั ภาครัฐและภาคเอกชนตอ้ ง ระบบนิเวศไม่สมดุลกัน วิธีแก้ปัญหาคือ ต้องทา� ให้ประชาชนรู้ ท�างานร่วมกันอย่างสอดคล้อง คอยก�ากับควบคุม โดยสร้างค่า เทา่ ทนั สอ่ื และไมห่ ลงเชอ่ื เนอ้ื หาทไี่ ดอ้ า่ น ไดย้ นิ ไดฟ้ งั แตส่ ามารถ นิยมให้ทุกการสื่อสารเอื้ออ�านวยต่อการอยู่ร่วมกัน คดิ วเิ คราะห ์ สงสยั และรจู้ กั การวพิ ากษส์ อ่ื สว่ นภาครัฐและเอกชน ต้องสร้างมาตราการในการก�ากับดูแลมากขึ้น และผู้ผลติ สือ่ ต้อง ส�าหรบั ในประเทศไทยระบบนิเวศสื่อมีผลกระทบในเชิง สรา้ งสรรคเ์ นอื้ หาทด่ี มี คี ณุ ภาพ รวมถงึ ตอ้ งมกี ารสง่ เสรมิ การกา� กบั เศรษฐกิจ การเมืองและสังคม โดยพบว่า ปจั จุบันมสี อ่ื ไมป่ ลอดภัย ดแู ลและจรยิ ธรรมส่อื เพ่มิ มากขนึ้ เกดิ ขนึ้ เหมอื นมมี ลพษิ อยมู่ าก และไมม่ คี วามสมดลุ ของระบบนเิ วศ เชน่ โฆษณาเทจ็ เนอ้ื หาสาระทเ่ี ปน็ เทจ็ หรอื การเอาเปรยี บผบู้ รโิ ภค นอกจากนี้ยงั มขี ่าวปลอม (Face news) หรอื จงใจเขียนขน้ึ มาเพื่อ ขายขา่ ว อีกทัง้ ระบบนิเวศส่อื ของไทยมสี อื่ สรา้ งสรรคน์ ้อยลง เหตุ เพราะรายได้ไปผูกขาดส่ือเพียงไม่ก่ีราย ท�าให้ขาดรายการท่ีมี คุณภาพ ขาดข่าวแนวสืบสวน และอนาคตเช่ือว่าจะลดน้อยลงอีก เนอ่ื งจากการทา� ข่าวลักษณะนมี้ คี วามเสย่ี งที่จะถกู ฟ้องหรือถกู ตดั โฆษณา รวมถงึ เกดิ สอ่ื แยกยอ่ ย โดยสอื่ ทเี่ ขา้ สอู่ อนไลน ์ จะมวี ธิ กี าร คดั เลอื กสารใหต้ รงกบั รสนยิ มของผเู้ สพ หากมองในเรอ่ื งเศรษฐกจิ ไมม่ ปี ญั หา เพราะสามารถเลอื กเสพรายการทสี่ นใจไดม้ ากทสี่ ดุ ถอื เป็นทางเลือกของผ้บู รโิ ภค แตเ่ มอื่ มองดา้ นการเมืองและสงั คม พบ ว่า ผเู้ สพจะไดเ้ ฉพาะขอ้ มลู ที่หนนุ ความเชื่อของตัวเอง ท�าใหส้ งั คม เกิดการแบ่งขั้วและขาดจิตส�านึกร่วม เพราะส่ือออนไลน์มี ผู้ทรง อิทธิพลบนโลกออนไลน์ (Online Influencer) บุคคลกลุ่มน้ีมี อทิ ธพิ ลตอ่ ความคิดและพฤติกรรมของสมาชิกท่ตี ดิ ตามเปน็ อย่าง มาก หลายครัง้ เพจใหญ่ ๆ ได้มีการเปดิ ประเดน็ บนโลกออนไลน์ จนกระทั้งสื่อหลักต้องอาศัยข้อมูลเหล่านั้นน�ามาท�าเป็นข่าว แต่ บุคคลกลุ่มน้ีก็ไม่ได้เป็นแต่คนดีเสมอไป อาจจะมีการแสวงหา ประโยชน์ รวมไปถงึ ให้ขอ้ มลู ปลอมเพ่อื เพ่ิมรายไดใ้ ห้กับตนเอง

ตอนท่ี ๓ ระบบนิเวศนข์ องประเทศไทย (Thailand Media Ecosystem) ผปู ้ ระกอบการ ผใู ้ ชก้ ฎหมาย และกาํ กบั ดแู ล บทนํา ๑๖๗ นิยามระบบนิเวศส่ือของประเทศไทย ๔-๕ ๑๖๘ การหลอมรวมส่ือ ๖-๗ ๑๖๙ การควบรวมส่ือ ๘-๙ ๑๗๐ ยุคดิจิทลั และยุคเศรษฐกิจและสงั คมดิจิทลั ๑๐-๑๑ (Digital Economy)



๑๖๘ การหลอมรวมส่ือ การหลอมรวมสื่อ (Media Convergence) หมายถึง เครือข่ายการ ๓. เครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ เปน็ เครอื ขา่ ยขนาด สื่อสารที่เกิดจากการหลอมรวมระหว่างเครือข่ายโทรศพั ท ์ เครือข่าย ใหญ่ที่มีผู้ใช้งานอยู่มากมายทั่วโลก ท�าให้เกิดการ คอมพิวเตอร ์ และเครือข่ายอินเตอรเ์ น็ตซง่ึ หลอมรวมกบั เทคโนโลยีส่ือ พฒั นาทางดา้ นเทคโนโลยอี ยา่ งมากมาย มกี ารบรกิ าร เป็ นการขบั เคลอ่ื นของเทคโนโลยีท่ีสามารถรบั -ส่งสญั ญาณเสียง ภาพ ทหี่ ลากหลาย อาท ิ การรบั สง่ ขอ้ มลู ระยะไกลผา่ น น่ิง และขอ้ มูลไปพรอ้ ม ๆ กนั บนโครงข่ายเดียวกนั เครอื ขา่ ย การรบั สง่ ไปรษณยี อ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส ์ (Email) หรอื การศกึ ษาทางไกลผา่ นอนิ เทอรเ์ นต็ (E-Learning) เปน็ ตน้ การหลอมรวมสอื่ ม ี ๔ ระดบั ไดแ้ ก่ ๑. การหลอมรวมบรกิ าร (Convergence of services) ๒. การหลอมรวมของช่องทางการสอื่ สารข้อมูล (Convergence of transmission channels) ๓. การหลอมรวมของอุปกรณ์ลกู ข่าย (Convergence of terminals) การหลอมรวมของผใู้ หบ้ ริการ (Convergence of providers) ผา่ นการควบรวม กิจการและการสร้างเครอื ขา่ ยพันธมติ รทางธรุ กิจ มปี จั จัย ๓ ประการ คอื ๑. ความตอ้ งการใชบ้ รกิ ารทหี่ ลากหลายและสามารถ เขา้ ถงึ ไดอ้ ยา่ งสะดวกรวดเรว็ มากยง่ิ ขน้ึ โดยใชเ้ ครอื ขา่ ยอินเทอร์เนต็ ที่สามารถเชื่อมต่อไดจ้ ากท่ีใดก็ได้ ตลอดเวลา และการใช้บริการน้ันไม่ได้จ�ากัดอยู่ใน เฉพาะกลมุ่ ผทู้ ม่ี คี วามชา� นาญดา้ นเทคโนโลย ี เชน่ ระยะ แรกทมี่ กี ารนา� อนิ เทอรเ์ นต็ เขา้ มาใช ้ ทา� ใหม้ แี นวโนม้ ท่ี มกี ารขยายการใชม้ ากยง่ิ ขน้ั มปี ระสทิ ธภิ าพสงู ขนึ้ ดว้ ย กระแสหลอมรวมเทคโนโลยกี ลายเปน็ จดุ ๑. เครอื ข่ายโทรคมนาคม ความสามารถ ๒. การแขง่ ขนั ของผบู้ รกิ ารและคา่ บรกิ ารทไี่ มส่ งู มาก เปลี่ยนด้านอุตสาหกรรม เน่ืองจากเทคโนโลยี ทางเทคโนโลยีท่ีเชื่อมต่อได้ท้ังสายทองแดง สาย นกั เมอื่ เปรยี บเทยี บกบั การใชบ้ รกิ ารเดยี วกนั จากชอ่ ง อินเตอรเ์ นต็ โทรทศั น ์ และโทรศพั ท์เคล่อื นท่ี ถูก เคเบิล โทรศัพท์แบบไร้สาย หรือแม้กระทั่งผ่าน ทางอนื่ ผปู้ ระกอบการทใ่ี หบ้ รกิ ารสนใจการบรกิ าร หลอมรวมเขา้ มาอยู่ในแหล่งเดยี วกนั สามารถปรับ ดาวเทียม ท�าให้มีทางเลือกส�าหรับการเชื่อมต่อได้ หลอมรวมสอื่ มากขนึ้ เปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ใช้ ส่งผลต่อวิธีการสื่อสาร การตลาด และการเปลี่ยนแปลงทางธุรกิจ จากเดิม มากข้ึน รวมท้ังความก้าวหน้าของเครือข่าย ๓. การเติบโตของการใช้อินเทอร์เน็ตความเร็วสูง ท่มี กี ารแยกออกจากกันในแต่ละตลาดการแข่งขัน อินเทอรเ์ น็ต ก่อให้เกดิ การให้บรกิ ารท่ีหลากหลาย นโยบายของรฐั บาล สนบั สนนุ ผใู้ หบ้ รกิ ารอนิ เทอรเ์ นต็ อยา่ งชดั เจน กระทงั่ มาสทู่ ศิ ทางการพฒั นาทา� ใหส้ อ่ื ความเรว็ สงู โดยมบี รษิ ทั กสท. โทรคมนาคม จา� กดั ต่าง ๆ กลายเป็นตลาดแข่งขันเดียวกัน มีความ ๒. เครอื ขา่ ยวทิ ยแุ ละโทรทศั น ์ เครือข่าย (มหาชน) และบรษิ ทั ทโี อท ี จา� กดั (มหาชน) เปน็ หลากหลาย และเปน็ ทางเลือกให้กับประชาชน รปู แบบนสี้ ว่ นใหญไ่ ดร้ บั รายไดจ้ ากรายการบนั เทงิ หน่วยงานน�าร่อง ดังนั้นการเติบโตของการใช้ เม่ือเครือข่ายนี้สามารถเชื่อมต่อผ่านเครือข่าย อนิ เทอรเ์ นต็ ความเรว็ สงู มากขน้ึ จะสง่ ผลใหบ้ รกิ าร อนิ เทอรเ์ นต็ แลว้ จะทา� ใหเ้ กดิ บรกิ ารในรปู แบบตา่ ง การหลอมรวมด้านบริการของเครือข่ายต่าง ๆ มี ๆ ทหี่ ลากหลาย เชน่ ทงั้ การฟงั เพลงวทิ ย ุ และการ หลอมรวมสอื่ มโี อกาสขยายตวั เพมิ่ ขนึ้ ตามไปดว้ ย ดงั นี้ รบั ชมโทรทศั นผ์ า่ นอนิ เทอรเ์ นต็ เปน็ ตน้

๑๖๙ การซอื ้และควบรวม มติ ร ๑๔ - ๑๕ กิจการส่ือ กรณที ี่ ๒ บรษิ ทั ทถ่ี กู ซอื้ กจิ การสมคั รใจขายหนุ้ แผนแมบ่ ทกจิ การโทรคมนาคม มเี ปา้ หมายใหก้ าํ หนดหลกั เกณฑ ์ เงอื่ นไข ใหก้ บั พนั ธมติ ร เพอ่ื ใหก้ จิ การสามารถดา� เนนิ การตอ่ วธิ กี ารดาํ เนนิ การ วธิ ปี อ้ งกนั พฤตกิ รรมการกดี กนั และขอ้ กาํ หนดอน่ื ๆ ไปได ้ เรยี กวา่ การเขา้ ควบคมุ กจิ การแบบเปน็ มติ ร เพ่ือสง่ เสรมิ ผปู ้ ระกอบการรายใหม่ สง่ เสรมิ และคมุ ้ ครองผปู ้ ระกอบการ (Friendly Takeover) หรอื การซอ้ื กจิ การแบบเปน็ รายยอ่ ย มติ ร เชน่ บรษิ ทั เดอะวอลตด์ สิ นยี ์ (The Walt Disney Company) ยนื่ ขอ้ เสนอซอื้ กจิ การของ ทเวน ตเี ฟสิ ตเ์ ซนจรู ฟี อกซ ์ (21st Century Fox) จน สามารถทา� ตกลงผา่ นไปไดด้ ว้ ยดี สา� หรบั ประเทศไทย มขี อ้ กา� หนดการควบรวม กิจการ มีระบุไว้ใน พระราชบัญญัติการแข่งขัน ทางการคา้ พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๒๖ ควบคมุ พฤตกิ รรมการควบรวมกจิ การ อนั อาจกอ่ ใหเ้ กดิ การ ผกู ขาด และพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบกจิ การกระจาย เสียงและกิจการโทรทัศน์ พุทธศักราช ๒๕๕๑ มาตรา ๓๑ ปอ้ งกนั การจา� กดั โอกาสในการรบั รจู้ าก แหล่งข้อมูลที่หลากหลาย การถือครองธุรกิจใน กจิ การประเภทเดยี วกนั (Common Ownership) จา� นวนใบอนญุ าต และพนื้ ทท่ี ข่ี อรบั ใบอนญุ าต สว่ น ของการครองสทิ ธขิ า้ มสอื่ (Cross Media) จา� นวน สอ่ื ทถ่ี อื ครอง สว่ นแบง่ ตลาดในแตล่ ะสอ่ื และ จา� นวน ผปู้ ระกอบการการซอื้ และควบรวมกจิ การ (Merger and Acquisition หรอื M&A) และการถอื หนุ้ ไขว ้ (Companies with subsidiary and/or associate) ในประเทศไทยมี รวมทง้ั ปอ้ งกนั การผกู ขาด การกดี กนั การแขง่ ขนั ของอกี บรษิ ทั หนงึ่ (ผถู้ กู ซอ้ื ) ดว้ ยวธิ กี ารเขา้ ซอื้ หนุ้ การดา� เนนิ การโดยภาคธรุ กจิ ตา่ งๆ อยา่ งตอ่ (เพอ่ื ปอ้ งกนั การซอื้ หรอื ควบรวมกจิ การ (Merger หรอื ซอ้ื สนิ ทรพั ยข์ องบรษิ ทั ผถู้ กู ซอื้ นน้ั โดยทผี่ ซู้ อ้ื เนอ่ื ง รปู แบบการควบรวมกจิ การม ี ๓ รปู แบบ and Acquisition) ถอื เปน็ วธิ กี ารดา� เนนิ การทางธรุ กจิ และผถู้ กู ซอ้ื ยงั คงสถานะเปน็ บรษิ ทั อยทู่ งั้ ค ู่ มรี ปู แบบ เพอ่ื ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพในแงข่ องเศรษฐกจิ ) การซอื ้และควบรวมกจิ การ แบบแนว สา� คญั คอื นอน (Horizontal Merger and การควบรวมกจิ การ (Merger) และ การซอ้ื รปู แบบท ี่ ๑ บรษิ ทั หนงึ่ เขา้ ซอ้ื สนิ ทรพั ยข์ องอกี Acquisition) คือ การควบรวมกิจการกับ กจิ การ (Acquisition) มคี วามหมายแตกตา่ งกนั ดงั น้ี บรษิ ทั หนงึ่ เพยี งอยา่ งเดยี ว โดยบรษิ ทั ทข่ี ายสนิ ทรพั ย์ กิจการที่ท�าธุรกิจเดียวกัน เช่น ควบรวมกิจการ ระหว่างบริษัท ยูทีวี เคเบิล เน็ตเวิร์ก จ�ากัด การควบรวมกจิ การ (Merger) หมายถงึ ยงั คงดา� เนนิ ธรุ กจิ ตอ่ ไปได ้ การซอ้ื กจิ การลกั ษณะน้ี (มหาชน) (ยทู วี )ี กบั บรษิ ทั อนิ เตอรเ์ นชนั่ แนล บร การทก่ี จิ การหรอื บรษิ ทั ตง้ั แต ่ ๒ บรษิ ทั ขนึ้ ไป ตกลง เรยี กวา่ การซอื้ สนิ ทรพั ย ์ (Asset Acquisition) อดคาสตงิ้ คอรป์ อเรชนั่ จา� กดั (มหาชน) (ไอบซี )ี รวมธรุ กจิ กนั เหลอื เพยี งบรษิ ทั เดยี ว โดยบรษิ ทั ทเ่ี กดิ รูปแบบท่ี ๒ คือ บริษัทหนึ่งเข้าไปซื้อท้ัง ซงึ่ เปน็ ผใู้ หบ้ รกิ ารเคเบลิ ทวี รี ะบบบอกรบั สมาชกิ เชน่ จากการรวมกนั อาจเปน็ บรษิ ทั เดมิ แหง่ ใดแหง่ หนง่ึ ทรพั ยส์ นิ และหนส้ี นิ ของอกี บรษิ ทั หนงึ่ ดว้ ยการซอ้ื หนุ้ กนั ทงั้ คู่ หรอื เกดิ เปน็ บรษิ ทั ใหม ่ ขนึ้ อยกู่ บั รปู แบบของการ โดยบรษิ ทั ทข่ี ายหนุ้ ยงั คงดา� เนนิ ธรุ กจิ ตอ่ ไปได ้ แตผ่ ู้ ควบรวม ดงั ตวั อยา่ ง ๒ รปู แบบ ดงั นี้ การซอื ้และควบรวมกจิ การแบบแนว ถอื หนุ้ เดมิ จะสญู เสยี อา� นาจในการบรหิ ารใหก้ บั ต งั้ ( Ve r t i c a l M e r ge r a n d รปู แบบท ่ี ๑ บรษิ ทั ตง้ั แตส่ องแหง่ ขนึ้ ไป ตกลง บรษิ ทั ทเ่ี ขา้ ไปซอ้ื หนุ้ การซอื้ กจิ การลกั ษณะนเี้ รยี ก รวมกจิ การกนั แลว้ เหลอื เพยี งบรษิ ทั เดยี ว วา่ การซอ้ื หนุ้ (Share Acquisition) หรอื การเขา้ Acquisition) คือ การควบรวมกิจการกับ ควบคมุ กจิ การ (Takeover) โดยทว่ั ไปการซอื้ ขาด กจิ การทที่ า� ธรุ กจิ ทสี่ ง่ เสรมิ หรอื ตอ่ เนอ่ื งกนั รปู แบบท ่ี ๒ บรษิ ทั ตงั้ แต ่ ๒ แหง่ ขนึ้ ไปตกลง แบง่ ได ้ ๒ กรณ ี คอื การควบรวมกจิ การแบบอน่ื ๆ (Other รวมกจิ การกนั ตง้ั ขนึ้ เปน็ บรษิ ทั ใหม ่ การรวมกจิ การ กรณที ่ี ๑ บรษิ ทั ทถี่ กู ซอ้ื กจิ การไมเ่ ตม็ ใจ แตถ่ กู Merger and Acquisition) คอื การควบ ลักษณะน้ี เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า การรวมงบดุล อกี บรษิ ทั หนง่ึ กวา้ นซอ้ื หนุ้ จนกระทงั่ ผถู้ อื หนุ้ เดมิ สญู รวมกจิ การกบั กจิ การทท่ี า� ธรุ กจิ ทไี่ มเ่ กยี่ วขอ้ งกนั เลย (Consolidation) เสยี อา� นาจในการออกเสยี งและควบคมุ กจิ การไป เชน่ บรษิ ทั คอมลงิ ค ์ จา� กดั ทา� ธรุ กจิ โทรคมนาคม เขา้ ซอื้ หนุ้ สามญั ของบรษิ ทั โรงแรมราชดา� ร ิ จา� กดั การซอื ้กจิ การ (Acquisition) หมายถงึ เรียกว่า การเข้าควบคุมกิจการแบบเป็นปฏิปักษ ์ (มหาชน) ธรุ กจิ โรงแรม เพอื่ เปน็ การลงทนุ เปน็ ตน้ การทก่ี จิ การหรอื บรษิ ทั หนง่ึ (ผซู้ อื้ ) เขา้ ซอื้ กจิ การ (Hostile Takeover) หรอื การซอื้ กจิ การแบบไมเ่ ปน็ บทนาํ

๑๗๐ ยุคดิจทิ ลั และยุคเศรษฐกิจ คา้ การบริการ การศึกษา การสาธารณสขุ การ และสงั คมดิจทิ ลั บริหารราชการแผ่นดิน รวมทั้งกิจกรรมทาง เศรษฐกจิ และสงั คมอน่ื ๆ ทสี่ ง่ ผลตอ่ การพฒั นาทาง เศรษฐกจิ การพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตของคนในสงั คม และการจา้ งงานทีเ่ พม่ิ ขนึ้ ประโยชน์ของการน�าเทคโนโลยีดิจิทัลมาสรา้ ง สรรคบ์ รกิ ารใหม ่ ๆ คอื การเพม่ิ ผลผลติ โดยใชเ้ วลา นอ้ ยลง และสรา้ งมลู คา่ เพม่ิ ใหแ้ กส่ นิ คา้ และบรกิ ารตา่ ง ๆ ทา� ใหเ้ กดิ โอกาสทางธุรกิจในทุกสาขาอาชีพรูป แบบธรุ กจิ ทข่ี บั เคลอื่ นเศรษฐกจิ ในยคุ ดจิ ทิ ลั มดี งั น้ี ๑. Smart Solution หมายถงึ ธรุ กจิ เพอื่ อ�านวยความ สะดวกในชีวิตประจ�าวันด้วยเทคโนโลยีดิจทิ ลั เชน่ ธรุ กจิ ผใู้ ห้บรกิ ารรับชมภาพยนตร์ออนไลนข์ อง Netflix ธรุ กิจขายสนิ ค้าออนไลน์ของ Lazada และ Shopee ธุรกิจบริการส่งสินค้าออนไลน์ของ Line Man รวมถงึ การให้บรกิ ารธรุ กรรมทางการเงินผา่ น แอปพลิเคชนั หรือทเี่ รยี กวา่ โมบายแบงกง้ิ (Mobile Banking) การช�าระค่าสินค้าโดยการแสกนคิวอาร์ โค้ด (QR Code) เพ่อื โอนเงินไปยงั ผู้ขาย ๒. Interactive Platform หมายถึง ธุรกิจที่เปิด โอกาสใหผ้ รู้ บั และผสู้ ง่ สารสามารถมปี ฏสิ มั พนั ธก์ นั ได้ทันทีด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล เช่น ธุรกิจการ ถา่ ยทอดสดรายการโทรทัศนผ์ า่ นเฟซบุ๊กไลฟ ์ (Facebook Live) ธรุ กจิ สอนทกั ษะและความรผู้ า่ น ช่องทางยูทูป (YouTube) ๓. Empathic Encounters หมายถึง ธุรกิจท่ี วเิ คราะห์ความตอ้ งการของผู้บรโิ ภคจากน้ันจึงน�า เสนอบริการท่ีเหมาะสมผ่านเทคโนโลยดี จิ ิทัล เชน่ ธุรกจิ Airbnb ที่เข้าใจความต้องการของนัก ท่องเท่ียวในด้านที่พัก หากนักท่องเท่ียวต้องการ ยุคดิจิทลั หมายถึง ยุคสมยั ที่มีการเปลี่ยนแปลง จากระบบแอนะลอ็ ก ท่ีพักแบบใด เว็บไซต์ก็จะน�าเสนอที่พักท่ีนักท่อง เท่ียวต้องการออกมาให้ผู้บริโภคเลือก ธุรกิจ เป็ นระบบดิจทิ ลั หรอื ที่เรยี กวา่ ส่งผลต่อการดาํ เนินในชีวิตประจาํ วนั โดย การจองท่ีพักผ่านแอปพลิเคชันของทราเวลโลก้า มีการสื่อสารผ่านระบบออฟไลน์ (offline) มาสู่ระบบออนไลน์ (online) มากขนึ ้ ทาํ ใหม้ นุษยเ์ ปล่ียนแปลงพฤติกรรมการส่ือสารและคน้ หาขอ้ มูล (Traveloka) ทนี่ กั ทอ่ งเทย่ี วสามารถกา� หนดรปู แบบ ความรไู ้ ดจ้ ากทว่ ั ทุกมุมโลก ทุกเวลา ที่พักท่ีต้องการได้ด้วยตนเอง และ สปอติฟาย (Spotify) ที่สร้างประสบการณ์การฟังเพลงแบบ ใหม่ โดยผู้ฟังสามารถเลือกนักร้องท่ีชอบและ ววิ ฒั นาการทางดา้ นคอมพวิ เตอร ์ ทา� ใหม้ ขี นาด อย่างสะดวก สามารถสนทนากันผ่านเครือข่าย ระบบจะวิเคราะห์การเล่นเพลงตามความชน่ื ชอบ เล็กลง กินกระแสไฟน้อยลง ประมวลผลได้รวดเร็ว สังคมออนไลน์ และใช้สามารถใช้แอปพลิเคชัน นกั รอ้ งของผ้ฟู ัง ขนึ้ และราคาถกู ลง ระบบดจิ ทิ ลั จงึ มคี วามนยิ มมาก (Application) ผา่ นสมารท์ โฟนในการตดิ ตอ่ สอื่ สาร กระทรวงดจิ ิทัลเพอ่ื เศรษฐกจิ และสังคม ข้ึน เร่ิมมอี นิ เทอร์เนต็ จึงเกดิ ขึ้นบนโลก กอ่ ใหเ้ กดิ สงั คมออนไลน ์ หรอื โซเชยี ลมเี ดยี (Social (Ministry of Digital Economy and Society) มี media) ในประเทศไทย อินเทอร์เน็ตเกิดขึ้นในราวปี อ�านาจหน้าที่เก่ียวกับการวางแผน ส่งเสริม และ พฒั นาเศรษฐกิจดิจิทลั ของประเทศไทย หน่วยงาน พ.ศ.๒๕๓๐ ประชาชนเริ่มมีการส่งจดหมาย ยคุ เศรษฐกจิ และสงั คมดจิ ทิ ลั (Digital ในสังกัดท่ีก�ากับดูแล เช่น บริษัท ทีโอที จ�ากัด อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์แทนการสง่ จดหมายทางไปรษณีย์ Economy) หมายถงึ ยคุ ที่เศรษฐกจิ และสังคม (มหาชน) บริษัท กสท โทรคมนาคม จ�ากัด องค์กรภาครัฐและภาคธุรกิจจึงหันมาสรา้ งเว็บไซต ์ ใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เปน็ กลไกสา� คญั ในการขบั เคลอื่ น (มหาชน) เป็นตน้ (Website) เพอ่ื ใหป้ ระชาชนสามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ได้ การปฏิรูปกระบวนการผลิต การดา� เนนิ ธุรกจิ การ

บทนํา ๑๔ - ๑๕

ตอนท่ี ๓ ระบบนิเวศนข์ องประเทศไทย (Thailand Media Ecosystem) ผปู ้ ระกอบการ ผใู ้ ชก้ ฎหมาย และกาํ กบั ดแู ล บทท่ี ๘ ผูป้ ระกอบการดา้ นการส่ือสาร ๑๗๑ ผูป้ ระกอบการดา้ นกิจการกระจายเสียง ๔-๕ ๑๗๒ ผูผ้ ลิตเนือ้หาในกิจการกระจายเสียง ๖-๗ ๑๗๓ ผูป้ ระกอบกิจการโทรทศั น ์ ๘-๙ ๑๗๔ ผูผ้ ลิตเนือ้หาในกิจการโทรทศั น ์ ๑๐-๑๑ ๑๗๕ ผูป้ ระกอบกิจการโทรศพั ทป์ ระจาํท่ี ๑๒-๑๓ ๑๗๖ ผูป้ ระกอบกิจการโทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี ๑๔-๑๕ ๑๗๗ ผูผ้ ลิตเนือ้หาในส่ือออนไลน ์ ๑๖-๑๗



๑๗๗ ผูผ้ ลิตเนือ้หาในส่ือ ๑.กลมุ่ ผผู ้ ลติ เนือ้ หาวดิ โี อทว่ ั ไป หมายถงึ ออนไลน ์ ผ้ทู ผี่ ลิตมิวสคิ วดิ โี อ รายการทีวี ภาพยนตร ์ เป็นต้น ซง่ึ บางเวบ็ ไซตห์ รอื แอปพลเิ คชนั ตอ้ งชา� ระคา่ ใชจ้ า่ ย ก่อนรับชมหรือดาวน์โหลด เช่น บริการรับชม ภาพยนตรอ์ อนไลน์ของ เน็ตฟลกิ ซ์ (Netflix) และ แอมะซอน (Amazon) แต่บางเวบ็ ไซตก์ ็ไมต่ อ้ งเสยี คา่ ใชจ้ า่ ยในการรบั ชม เชน่ เวบ็ ไซตย์ ทู ปู (YouTube) ๒.กลมุ่ ผผู ้ ลติ เนือ้ หาเสียงทว่ ั ไป หมายถงึ ผทู้ ผี่ ลติ เพลง รายการวทิ ยอุ อนไลน ์ เปน็ ตน้ ซง่ึ บาง เวบ็ ไซตห์ รอื แอปพลิเคชัน ตอ้ งช�าระคา่ ใช้จา่ ยกอ่ น ฟังหรือดาวน์โหลด เช่น ไอทูนส์ (iTunes) และ แอปเปิ้ลมิวสิค (Apple music) เป็นต้น แต่บาง เวบ็ ไซตก์ ็ไม่ตอ้ งเสียค่าใช้จ่ายในการฟงั เชน่ จกู ซ ์ (JOOX) สปอตฟิ าย (Spotify) สถานีวิทยุเวบ็ ไซต์ ออนไลน์ต่าง ๆ เปน็ ต้น ๓.กลมุ่ ผผู ้ ลติ เนือ้ หาขา่ ว หมายถงึ ผทู้ ผี่ ลติ ขา่ วรปู แบบวิดโี อ ข่าวรปู แบบเสยี ง เป็นตน้ ผู้ผลิต จะผลติ ขา่ วได้อยา่ งรวดเร็วและประหยัดในการนา� เสนอขา่ ว ซง่ึ สว่ นใหญจ่ ะไมเ่ สยี คา่ ใชจ้ า่ ยในการอา่ น ข่าวในเว็บไซต์และแอปพลิเคชันต่าง ๆ เช่น ข่าว ไทยรฐั ออนไลน ์ และมตชิ นออนไลน์ เป็นตน้ ๔.กลุ่มผูผ้ ลิตเนือ้ หาโฆษณา หมายถงึ ผู้ ท่ีผลิตโฆษณารูปแบบวิดีโอ และโฆษณารูปแบบ ภาพ เป็นต้น สามารถพบเห็นโฆษณาผ่านทาง ออนไลนใ์ นเวบ็ ไซตแ์ ละแอปพลเิ คชนั ตา่ ง ๆ เชน่ เฟ ซบ๊กุ (Facebook) ยทู ปู (YouTube) และ อนิ สตา แกรม (Instagram) เปน็ ตน้ ๕.กลุ่มผูผ้ ลิตเนือ้ หาเวบ็ ไซตถ์ ามตอบ หมายถงึ ผทู้ ผี่ ลติ เวบ็ ไซตถ์ ามตอบรปู แบบภาพ และ เวบ็ ไซตต์ ามตอบรปู แบบเสยี ง เปน็ ตน้ เวบ็ ไซตเ์ หลา่ นีผ้ ู้ใชอ้ ินเทอร์เนต็ สามารถโพสต์ค�าถามทต่ี ้องการ คา� ตอบหรอื ตอบค�าถามที่มีผู้โพสตส์ อบถามก่อน หน้านี้ได้ เว็บไซต์ถามตอบยอดนยิ ม ได้แก่ ยาฮู! รู้ รอบ (Yahoo! Answers) และ วิกิรอบรู ้ (WikiAnswers) เปน็ ตน้ ผูผ้ ลิตเนือ้ หาในส่ือออนไลน์ หมายถึง องคก์ รหรือบุคคลท่ีผลิตและ ๖.กลุ่มผูผ้ ลิตเนือ้ หาแผนท่ีบนเวบ็ ไซต ์ สรา้ งสรรคเ์ นือ้ หาต่าง ๆ เพื่อเผยแพรผ่ ่านเครอื ข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต โดย ผลิตเนือ้ หาออกมาใน ๓ รปู แบบ ไดแ้ ก่ วิดีโอ เสียง และรปู ภาพ สามารถ และแอปพลเิ คชนั หมายถงึ ผทู้ ผี่ ลติ แผนทร่ี ปู แบ่งเป็ นกลุ่มได ้ ดงั นี ้ แบบภาพ และแผนท่ีรูปแบบเสียง เปน็ ตน้ เวบ็ ไซต์ และแอปพลเิ คชนั ทชี่ ว่ ยใหผ้ คู้ นสามารถคน้ หาสถาน ท ่ี และสรา้ งเสน้ ทางไปยงั จดุ หมายปลายทางไดอ้ ยา่ ง รวดเร็ว โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เช่น กูเกิล แผนท่ี (Google Maps) และ แมพเควสต ์ (MapQuest) เปน็ ตน้

บทท่ี ๘ ผูป้ ระกอบการดา้ นการส่ือสาร ๑๔ - ๑๕

ตอนท่ี ๓ ระบบนิเวศนข์ องประเทศไทย (Thailand Media Ecosystem) ผปู ้ ระกอบการ ผใู ้ ชก้ ฎหมาย และกาํ กบั ดแู ล บทท่ี ๙ ผูใ้ ชส้ ่ือ ๑๗๘ ผูฟ้ ังวิทยุกระจายเสียง ๔-๕ ๑๗๙ ผูช้ มโทรทศั น ์ ๖-๗ ๑๘๐ ผูใ้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจาํท่ี ๘-๙ ๑๘๑ ผูใ้ ชโ้ ทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี ๑๐-๑๑ ๑๘๒ ผูใ้ ชอ้ ินเทอรเ์ น็ต ๑๒-๑๓ ๑๘๓ ผูใ้ ชว้ ิทยุคมนาคม ๑๔-๑๕ ๑๘๔ เปรียบเทียบการใชส้ ่ือของประเทศไทยกบั ต่างประเทศ ๑๖-๑๗



๑๘๐ ผูใ้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจาํ ท่ี ผใู ้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจาํ ที่ หมายถงึ ผูใ้ ชโ้ ทรศพั ทช์ นิดทใ่ี ชง้ านตงั้ อยู่กบั ท่ี ส่ือสารผ่านสายโลหะหรอื ใยแกว้ นาํ แสง โทรศพั ทป์ ระจาํ ที่มีหลายแบบ ไดแ้ ก่ โทรศพั ทท์ ี่ใชก้ นั ตามครวั เรอื น หา้ งรา้ น และสํานกั งานทว่ ั ไปในรปู ของ เครอื่ งโทรศพั ทต์ งั้ โตะ๊ มีสายเชอื่ มตอ่ กบั โครงขา่ ยโทรศพั ทพ์ ืน้ ฐานในพืน้ ทเี่ พ่ือใหส้ ามารถโทรเขา้ -ออกได ้และ ทาํ งานโดยอาศยั ไฟฟ้าจากชุมสายโทรศพั ทเ์ พียงอย่างเดียว ทาํ ใหส้ ามารถใชง้ านไดแ้ มช้ ่วงเวลาที่ไฟฟ้าดบั

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๑ กราฟแสดงจาํนวนหมายเลขโทรศพั ท ์ ประจาํท่ี ท้ังหมด ซ่ึงมีแนวโน้มท่ีลดลง และในภาพรวมมี อัตราการยกเลิกเลขหมายอยู่ที่ร้อยละ ๗ ต่อปี ผใู้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจา� ทใ่ี นเขตกรงุ เทพมหานคร และปริมณฑลมีจ�านวนการใชง้ านมากท่สี ุด ร้อย ละ ๓๔.๒๐ รองลงมาเป็นภาคกลาง ร้อยละ ๓๗.๑๐ ภาคเหนือ ร้อยละ ๒๗ ภาคใต้ ร้อยละ ๒๒.๗๐ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ร้อยละ ๑๖.๓๐ เฉล่ียผู้ใช้โทรศัพท์ประจ�าท่ีจะเสียค่าใช้ บริการเฉล่ียเดือนละ ๑๔๖ บาทต่อหมายเลข โทรศพั ท์ กลุ่มผู้ใช้งานโทรศัพท์ประจ�าท่ีสามารถจัด อนั ดบั ไดด้ ังน้ี ภาพท่ี ๒ กราฟแสดงอตั ราการเขา้ ถงึ บริการ ๑.อันดับท่ี ๑ คือ กลุ่มธุรกิจ ซึ่งกลุ่มธุรกิจใช้ โทรศพั ทป์ ระจาํท่ี โทรศัพท์ประจ�าท่ีเป็นหมายเลขโทรศัพท์ของ โทรศพั ทป์ ระจา� ทบี่ างชนดิ สามารถรองรบั การ ทา� งานเปน็ โทรศพั ทไ์ รส้ ายได ้ ซงึ่ เครอื่ งหลกั จะตอ่ การส่ือสารทางเสียงผ่านอินเทอร์เน็ต (VoIP: ส�านักงานท่ีใช้มานานท�าให้ยังไม่ต้องการเปล่ียน กับสายโทรศัพท์ปกต ิ แต่ส่วนของเคร่ืองรบั เสียง พูดหรือฟัง (หูโทรศัพท์) จะเชื่อมต่อกับเคร่ือง Voice over Internet Protocol) ทมี่ คี า่ บรกิ ารถกู โดยมคี า่ ใชบ้ รกิ ารโทรศพั ทป์ ระจา� ทค่ี ดิ เปน็ รอ้ ยละ หลักดว้ ยสัญญาณวิทย ุ ทา� ให้สามารถรับและโทร ออกจากท่ใี ด ๆ ในบ้าน โดยท่ีผ้รู บั ไมต่ ้องเดนิ มา กวา่ ณ สิ้นไตรมาสท ่ี ๑ ปี ๒๕๕๘ มีเลขหมาย ๘๐ และมจี �านวนหมายเลขอย่ทู ี่ร้อยละ ๒๐ ยกหโู ทรศทั พท์ เี่ ครอ่ื ง แตเ่ ครอ่ื งหลกั ของโทรศพั ท์ ประจา� ทชี่ นดิ นต้ี ้องเชอ่ื มตอ่ กบั กระแสไฟฟ้า โทรศัพท์ประจ�าที่ ซ่ึงรวมถึงโทรศัพท์สาธารณะ ๒.อันดบั ที่ ๒ คือ กล่มุ บา้ นพักอาศยั ซึง่ เป็นกลมุ่ ภายในบ้าน ซึ่งจะใช้งานไม่ได้หากไฟฟ้าดับหรือ และโทรศัพท์ประเภท PCT (Personal ผู้สูงอายุท่ีใช้บริการ เพราะไม่มีความรู้ในการใช้ ขัดข้อง Communications Telephones) จ�านวน งานสมาร์ทโฟนเป็นส่วนมาก โดยมีค่าใช้บริการ ๕,๕๙๖,๒๑๘ เลขหมายแบง่ เปน็ เลขหมายในเขต โทรศัพท์ประจา� ท่คี ดิ เปน็ รอ้ ยละร้อยละ ๒๐ และ ผใู้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจา� ทขี่ องไทย มจี า� นวนลดลง กรุงเทพมหานครและปรมิ ณฑลจา� นวน มีจา� นวนหมายเลขอยทู่ ี่ร้อยละ ๘๐ อย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีท่ีผ่านมา เน่ืองจาก ๒,๙๕๔,๖๒๒ เลขหมาย และเลขหมายในเขต ความนยิ มใชบ้ รกิ ารโทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท ี่ และบรกิ าร ภูมิภาค จ�านวน ๒,๖๔๑,๕๙๖ เลขหมาย เฉลย่ี ผใู้ ชโ้ ทรศพั ทป์ ระจา� ทจ่ี ะเสยี คา่ ใชบ้ รกิ าร บท ่ีท ๙ ูผ ้ใช ้ ่ืสอ อตั ราการเขา้ ถงึ ประชากรของบรกิ ารโทรศพั ท์ เฉลย่ี เดอื นละ ๑๔๖ บาทตอ่ หมายเลขโทรศพั ท์ ประจา� ท ี่ อยู่ท่รี ้อยละ ๘.๓ ของจา� นวนประชากร ทง้ั หมด หรือร้อยละ ๒๗.๗ ของจ�านวนครัวเรือน

๑๘๑ ผูใ้ ชโ้ ทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี Technology Holdings Ltd.) เส่ยี วหม่ี (Xiaomi) เลโนโว (Lenovo) แซดทอี ี (ZTE) และไมโครแมก ซ์ (Micromax) ในประเทศไทยผใู้ ชโ้ ทรศพั ทเ์ คล่ือนท่ีมจี า� นวน มากขนึ้ เรอื่ ย ๆ จากรายงานยอดผใู้ ชบ้ รกิ ารโทรศพั ท์ เคลอื่ นที่โดยนบั เฉพาะผู้ให้บรกิ ารหลักทงั้ ๓ ราย ใหญ่ของประเทศไทยได้แก่ AIS, DTAC และ TrueMove พบว่าเมือ่ ตน้ ปีพ.ศ. ๒๕๖๐ นนั้ ยอดผู้ ใชง้ านรวมทงั้ สน้ิ เพม่ิ ขน้ึ ไปอยทู่ ย่ี อด ๙๐.๗ ลา้ นคน ประชากรไทยนิยมใช้โทรศัพท์เคล่ือนท่ใี นชว่ ง ระหว่างชมโทรทศั นม์ ากท่ีสดุ ตามดว้ ยใช้ขณะนอน เล่น เดนิ ทาง ระหว่างรอ ขณะเข้าห้องนา้� ในชว่ ง เวลาท่ีอยู่กับครอบครัว ระหว่างช้อปปิ้ง ระหว่าง ประชุม หรือช่วงเวลาเรียน และใช้ในช่วงเวลา สังสรรค์ กิจกรรมที่คนไทยนิยมใช้ผ่านโทรศัพท์ เคลอื่ นที่ ไดแ้ ก ่ สงั คมออนไลน์ (Social Media) ความบันเทิง รับส่งอีเมล์ ท�าธุรกรรมทางการเงิน การใชค้ วามเปน็ จรงิ เสรมิ หรอื เอ-อาร ์ (Augmented Reality: AR) และการซอื้ ขายผา่ นโทรศพั ทเ์ คลอ่ื นที่ ผลกระทบจากการใชโ้ ทรศพั ทใ์ นดา้ นบวก เช่น ชว่ ยใหก้ ารตดิ ตอ่ สอื่ สารมีความสะดวกรวดเร็ว ท�าให้เกิดความสะดวกต่อการท�างานทางธุรกิจต่าง ๆ ทา� ใหเ้ กดิ ความเพลดิ เพลนิ จากการใชโ้ ทรศพั ทฟ์ งั เพลง หรือเล่นเกมและท�าให้ช่วยประหยัดเวลาและ ค่าใชจ้ ่ายในการทจี่ ะต้องเดินทางไปติดตอ่ ธรุ ะด้วย ตนเอง ขณะเดยี วกบั กส็ ง่ ผลกระทบในดา้ นลบ เชน่ ใน ผใู ้ ชโ้ ทรศพั ทเ์ คลอ่ื นที่ หมายถงึ ผใู ้ ชอ้ ปุ กรณต์ ดิ ตอ่ ส่ือสารอเิ ลก็ ทรอนิกส ์ ด้านสขุ ภาพจติ การติดตอ่ สื่อสารอย่างรวดเร็วเกิน ท่ีใชใ้ นการส่ือสารแบบสองทาง โทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ีในปัจจุบนั ทงั้ หมด ไปทา� ใหห้ งดุ หงดิ ได ้ ในกรณที ไี่ มไ่ ดร้ บั การตอบกลบั ติดต่อผ่านเครือข่ายโดยใชเ้ ทคโนโลยีการส่งดว้ ยคลื่นวิทยุแบบไรส้ าย ในทนั ท ี ในดา้ นสขุ ภาพ การใชโ้ ทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทเ่ี ปน็ (ยกเวน้ โทรศพั ทด์ าวเทยี ม) โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทเ่ี ครอ่ื งแรกถกู ผลติ และออก เวลานาน ทา� ใหต้ อ้ งกม้ ศรี ษะ กอ่ ใหเ้ กดิ อาการเกรง็ ส่งผลต่อเสียกลา้ มเนื้อคอ การฟังเสียงดงั เป็นเวลา แสดงใน พ.ศ.๒๕๑๖ โดย มารต์ นิ คเู ปอร ์(Martin Cooper) นกั ประดษิ ฐ ์ นาน อาจนา� ไปสคู่ วามเสยี่ งการสญู เสยี การไดย้ นิ ใน จากบรษิ ทั โมโตโรลา เป็ นโทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทข่ี นาดใหญท่ ม่ี ีนาํ้ หนกั ประมาณ ด้านสิ่งแวดล้อม แบทเตอรี่ในโทรศัพท์เคล่ือนท่ีมี ๑.๑ กโิ ลกรมั ซง่ึ ทาํ ใหผ้ ใู ้ ชง้ านลาํ บากในการใชง้ านโทรศพั ทเ์ คลอื่ นทมี่ าก สารพิษเป็นส่วนประกอบ เชน่ สารแคดเมียม สาร ในยคุ แรก ดว้ ยความกา้ วหนา้ ทาํ ใหโ้ ทรศพั ทม์ ีขนาดเลก็ ลงจนสามารถถอื ตะก่วั ลิเทยี มไอออน เป็นต้น ดงั นน้ั ผู้ใชโ้ ทรศพั ท์ พกพาเป็ นที่นิยมอย่างแพรห่ ลายในปัจจบุ นั โทรศพั ทเ์ คลอื่ นที่ท่ีมีความ เคลอื่ นทตี่ อ้ งแยกขยะอิเล็กทรอนกิ สก์ อ่ นนา� ไปทิ้ง สามารถเพิ่มขนึ ้ ในปัจจบุ นั เรยี กวา่ สมารท์ โฟน (Smartphone) โทรศพั ทเ์ คลือ่ นทอี่ าจถูกน�าไปใช้ในทางทผ่ี ดิ เช่น แอบถ่ายภาพอนาจาร หลอกลวงเพอื่ ขอขอ้ มลู ผู้ใช้โทรศพั ท์เคลื่อนท่ใี นปัจจุบันนอกจากจะใช้ ปจั จบุ นั จา� นวนผใู้ ชง้ านโทรศพั ทเ์ คลอื่ นทที่ วั่ โลก ส�าคัญ นอกจากน้โี ทรศัพท์เคลื่อนที่บางรนุ่ ท่ีมีราคา โทรศัพท์เคล่ือนที่โทรเขา้ และรับสายซง่ึ เป็นความ เพ่มิ ขนึ้ จากปี พ.ศ. ๒๕๔๓ ท่มี ีจ�านวน ๑๒.๔ ลา้ น สูงอาจเป็นแรงจูงใจให้เกิดการโจรกรรมได้ สามารถพน้ื ฐานของโทรศพั ทแ์ ลว้ ยงั มคี ณุ สมบตั พิ นื้ คน มาเปน็ ๔,๖๐๐ ล้านคน ทา� ใหย้ อดผลดิ เพมิ่ ข้ึน ฐานของโทรศัพท์เคลื่อนทีอ่ ีกมากมาย เช่น การส่ง มากเช่นเดียวกัน จากรายงานปี ๒๕๕๗ ผู้ใช้ ขอ้ ความสนั้ เอสเอม็ เอส ปฏทิ นิ นาฬกิ าปลกุ ตาราง โทรศัพทเ์ คล่อื นทใ่ี นโลกเลือกใชโ้ ทรศัพทเ์ คลอ่ื นท่ี นัดหมาย เกม การใช้งานอินเทอร์เน็ต บลูทูธ ย่ีห้อซัมซุงมากท่ีสุด ตามด้วยโนเกีย (Nokia) อนิ ฟราเรด กลอ้ งถา่ ยภาพ เอม็ เอม็ เอส วทิ ย ุ เครอ่ื ง แอปเปลิ้ (Apple) แอลจี (LG) หัวเว่ย (Huawei) เลน่ เพลง และจีพีเอส ทีซีแอลคอมมิวนิเคชัน (TCL Communication

๑๘๒ ผูใ้ ชอ้ นิ เทอรเ์ น็ต (YouTube) ค้นหาข้อมูลต่าง ๆ อ่าน อีบุค ๑๔ - ๑๕ (E-Book) รับ-ส่งอีเมล รับชมทีวีออนไลน ์ ดาวน์โหลดเพลง/เกม/ละคร/ซอฟต์แวร์ ซื้อขาย ออนไลน์และท�าธรุ กรรมทางการเงนิ เปน็ ตน้ แต่ละเครือข่ายได้ออกกฎเกณฑ์การใช้งาน เพ่ือ ใหผ้ ใู้ ช้ยึดถือและปฏิบัติตาม นอกจากน้ชี ว่ ยใหผ้ ู้ ใชโ้ ดยสว่ นรวมไดร้ บั ประโยชนส์ งู สดุ และปอ้ งกนั ปัญหาที่เกิดจากผู้ใช้บางคนได้ ดังน้ันผู้ใช้ อนิ เทอรเ์ นต็ ทกุ คนจะตอ้ งเขา้ ใจกฎเกณฑข์ อ้ บงั คบั ของเครอื ขา่ ยที่ตนเองเปน็ สมาชิก ต้องมีความรับ ผดิ ชอบต่อตนเองและผู้รว่ มใช้บริการคนอ่นื รวม ถึงต้องรับผิดชอบต่อการกระท�าของตนเอง การ ใช้งานอินเทอร์เน็ตอยา่ งสร้างสรรค์และเป็น ประโยชน ์ จะทา� ใหส้ งั คมอนิ เทอรเ์ นต็ เปน็ สงั คมที่ ปลอดภยั และเป็นประโยชนต์ อ่ ส่วนรวม เช่น ไม่ กระจายข่าวลือ ไม่ส่งจดหมายลูกโซ่ เป็นต้น เพราะการกระทา� เหลา่ นจี้ ะเปน็ ผลเสยี ตอ่ สว่ นรวม และไมเ่ กดิ ประโยชน์ใด ๆ ยนื ภวู่ รวรรณ นกั วทิ ยาการคอมพวิ เตอรช์ าวไทย ได้กล่าวถึงบัญญัติ ๑๐ ประการ ซึ่งเป็นจรรยา บรรณที่ผูใ้ ชอ้ นิ เทอร์เน็ตทุกคนควรยดึ ถือไว้ เสมอื นเปน็ แมบ่ ทของการปฏบิ ตั ผิ ใู้ ชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ พึงระลึกและเตือนความจ�าเสมอ หรือเรียกว่า ผูใ้ ชอ้ ินเทอรเ์ น็ต หมายถึง ผูท้ ี่ใชง้ านในเครือข่ายคอมพิวเตอรท์ ่ี มารยาทเนต็ (Net etiquette) เพื่อใหก้ ารอยรู่ ่วม เชอื่ มต่อกนั เป็ นจาํ นวนมาก ครอบคลุมไปทว่ ั โลก อาศยั โครงสรา้ ง กันในสงั คมอนิ เทอรเ์ นต็ สงบสุข มดี ังนี้ ระบบสื่อสารโทรคมนาคมเป็ นตวั กลางในการแลกเปลี่ยนขอ้ มูล โดย ๑. ตอ้ งไมใ่ ชค้ อมพวิ เตอรท์ า� รา้ ย หรอื ละเมดิ ผอู้ นื่ ใชง้ านหลากหลายรูปแบบ อาทิ ใชเ้ ป็ นเคร่ืองมือสื่อสารและสืบคน้ ๒. ต้องไม่รบกวนการท�างานของผู้อ่ืน สารสนเทศจากเครอื ข่ายต่าง ๆ ทว่ ั โลกไดใ้ นเวลาอนั รวดเรว็ ลดขอ้ จาํ กดั ดา้ นระยะทาง ใชร้ บั ส่งขอ้ มูลภาพและขอ้ มูลมลั ติมีเดีย หรอื ส่ือ ๓. ตอ้ งไมส่ อดแนม แกไ้ ข หรือเปดิ ดูแฟ้มขอ้ มูล ผสม (Multimedia) ของผูอ้ ่ืน ๔. ต้องไม่ใช้คอมพิวเตอร์เพ่ือการโจรกรรม ผใู้ ชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ ในประเทศไทยในชว่ งเรม่ิ ตน้ คอื (Gen Y) คอื กลมุ่ ทใ่ี ชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ มากทสี่ ดุ เฉลย่ี ข้อมลู ข่าวสาร กลมุ่ อาจารยม์ หาวิทยาลยั ทเี่ คยใช้อีเมลขณะ ๕๓.๒ ชวั่ โมงตอ่ สปั ดาห ์ ตามมาดว้ ย เจเนอเรชนั ๕. ตอ้ งไมใ่ ชค้ อมพวิ เตอรส์ รา้ งหลกั ฐานทเ่ี ปน็ เทจ็ ศึกษาอยู่ในต่างประเทศ จนเกิดเป็นกลุ่มท่ีใหญ่ เอกซ ์ (Gen X) ๔๔.๓ ชวั่ โมงต่อสปั ดาห์ เจเนอ ขน้ึ จา� นวนผใู้ ชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ ในประเทศไทย มกี าร เรชนั แซด (Gen Z) ๔๐.๒ ช่วั โมงตอ่ สัปดาห์ ๖. ตอ้ งไมค่ ดั ลอกโปรแกรมของผอู้ ื่นท่ีมีลิขสทิ ธิ์ เปลยี่ นแปลง ดงั น ี้ ในป ี ๒๕๓๔ มจี า� นวนผใู้ ชง้ าน และ เบบบี้ มู เมอร ์ (Baby Boomer) ๓๑.๘ ชว่ั โมง/ ๓๐ คน ป ี ๒๕๓๕ มจี า� นวนผู้ใช้งาน ๒๐๐ คน สัปดาห์ ดังนนั้ ลกั ษณะทางประชากร ทัง้ เพศและ ๗. ตอ้ งไม่ละเมิดการใชท้ รพั ยากรคอมพวิ เตอร์ ป ี ๒๕๓๖ มจี า� นวนผใู้ ชง้ าน ๘,๐๐๐ คน และปี วัย ไม่ได้เป็นตัวก�าหนดพฤติกรรมผู้ใช้ โดยทตี่ นเองไมม่ สี ิทธ์ิ ๒๕๓๗ มีจา� นวนผู้ใช้งาน ๒๓,๐๐๐ คน และใน อินเทอร์เน็ต เหมือนช่วงแรกของการเข้ามาของ ปี ๒๕๕๙ มผี ูใ้ ชอ้ ินเทอรเ์ นต็ เพิ่มมากขึน้ ถงึ ๔๐ อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย เพราะปัจจุบัน ๘. ตอ้ งไมน่ �าเอาผลงานของผ้อู น่ื มาเปน็ ของตน กวา่ ลา้ นคน คนไทยทงั้ ประเทศใชอ้ นิ เตอรเ์ นต็ ๔๕ อินเทอรเ์ น็ตในประเทศไทยสามารถเข้าถึงทกุ คน ๙. ต้องค�านึงถึงสิ่งท่ีจะเกิดขึ้นกับสังคมอัน บท ่ีท ๙ ูผ ้ใช ้ ่ืสอ ชั่วโมงตอ่ สัปดาห ์ หรือ ๖.๔ ชั่วโมงตอ่ วัน การใช้ ไดอ้ ย่างง่ายดาย และไม่วา่ เพศใด และอายุเทา่ ใด ติดตามมาจากการกระทา� ของท่าน อินเทอร์เน็ตของผู้ชายเฉล่ีย ๔๕.๓ ช่ัวโมง/ กจ็ ะใช้อนิ เทอรเ์ นต็ และสวมบทบาทเปน็ ผ้ใู ช้ สัปดาห์, ผูห้ ญงิ ๔๔.๗ ชั่วโมงต่อสัปดาห ์ และ อินเทอร์เน็ตได้ทุกที่และทุกเวลา นอกจากน้ี ๑๐. ตอ้ งใช้คอมพวิ เตอร์โดยเคารพกฎระเบยี บ กลุ่มทีม่ คี วามหลากหลายทางเพศ ๔๘.๙ ช่ัวโมง กจิ กรรมท่ที �าเมอ่ื ใชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ อันดบั แรกคือ กตกิ า และมีมารยาท ต่อสัปดาห์ เม่ือแบ่งเป็น เจนเนอเรชัน การเลน่ โซเชียล เน็ตเวิร์ค (Social Network) (Generation) ตา่ ง ๆ จะพบวา่ เจนเนอเรชนั วาย ร้อยละ ๙๖.๑ ตามมาด้วยรับชมวิดีโอใน ยูทูป

๑๘๘ เปรยี บเทียบการใชส้ ่ือของ ประเทศไทยกบั ต่างประเทศ สื่อโทรทศั นใ์ นปัจจบุ นั มีบทบาทต่อผูใ้ ชส้ ่ือระหวา่ งของไทยกบั ต่างประเทศไม่แตกต่างกนั ในเชงิ ความถ่กี ารใช ้ งาน การรบั ชมโทรทศั นข์ องคนไทยและต่างประเทศ พบวา่ โดยเฉลี่ยคนไทยใชเ้ วลา ๔ ชว่ ั โมง ๑๐ นาที ต่อวนั ในการรบั ชม แต่ต่างประเทศใช ้๓ ชว่ ั โมง ชาวอเมรกิ นั และชาวแคนาดา เป็ นกลุ่มท่ีใชโ้ ทรทศั นม์ ากที่สุด เฉลี่ย นาน ๔ ชว่ ั โมง ๓ นาที ชาวยุโรปเป็ นกลุ่มที่ใชเ้ วลาในการชมโทรทศั นร์ องลงมาท่ี ๓ ชว่ ั โมง ๔๙ นาที มากกวา่ คนรสั เซียและบราซิล

แตส่ า� หรบั ชาวเอเชยี จะรบั ชมโทรทศั นน์ อ้ ย ผู้ใช้ต้องมีอย่างน้อยหน่ึงเคร่ือง เพื่อใช้ติดต่อ อินเทอร์เน็ตเฉล่ียเกือบ ๑๐ ชั่วโมงต่อวันในวัน ๑๔ - ๑๕ กว่าเมื่อเทียบกับชาติอื่น ๆ ซึ่งใช้เวลาชม โทรทศั นเ์ ฉล่ียวนั ละ ๒ ช่วั โมง ๒๕ นาที จีน ส่ือสารได้อย่างสะดวกทุกท่ี ทุกเวลา กิจกรรม ท�างาน/เรียน และ ๑๑ ช่ัวโมงในวันหยุด ลดลงอยทู่ ่ี ๒ ช่วั โมง ๑๒ นาที ประเทศไทยมี สัดส่วนการรบั ชมโทรทศั น์แบบสดทกุ ช่องทาง ออนไลน์ก็มีส่วนส�าคัญท่ีท�าให้ผู้ใช้งานทุกคน มากถึงร้อยละ ๙๓ เป็นรองอิตาลีท่ีมีร้อยละ เปลี่ยนแปลงไป ผู้ใช้โทรศัพท์ประจ�าที่จึงค่อย ๆ กลมุ่ Gen Y เปน็ กลมุ่ ทใี่ ชเ้ วลากบั อนิ เทอรเ์ นต็ ๙๕ นสิ ยั ของกลมุ่ ผชู้ มเรมิ่ เปลยี่ นไปโดยเฉพาะ ยกเลิกการใช้บริการโทรศัพท์ประจ�าท่ีลง เพราะ มากท่ีสุด ในขณะที่ผู้สูงอายุก็ใช้งานออนไลน์ วัยหนมุ่ สาวทใ่ี ชเ้ วลาไปกบั โทรศพั ทม์ ือถอื มาก ไม่มีความจ�าเป็นต้องใช้ ประหยัดค่าใช้จ่ายและ มากกวา่ ๘ ชัว่ โมงตอ่ วัน ภาพรวมคนไทยใชเ้ วลา ข้ึน และเลือกรับชมทางอินเทอร์เน็ตมากกว่า ย้ายที่พักอาศัย นอกจากนี้การบริการโทรศัพท์ บนอนิ เทอรเ์ นต็ มากขน้ึ เมอ่ื เทยี บกบั ทกุ ปที ผี่ า่ นมา ทางโทรทัศน์ สาธารณะ ยังพบปัญหาในการให้บริการมากขึ้น ยทู ปู (Youtube) ไลน ์ (Line) เฟซบคุ๊ (Facebook) ท้ังน้ีเป็นเพราะผู้ใช้โทรศัพท์ใช้โทรศัพท์เคล่ือนที่ เป็นรูปแบบสื่อออนไลน์คนไทยใช้มากท่ีสุด ใน สว่ นในประเทศไทยการรับชมโทรทัศน์ มากขึ้น ในขณะที่ตู้โทรศัพท์ก็มีความสกปรก ขณะที่ pantip.com สอื่ ออนไลน์ไทยอยู่ยาวนาน โดยตรงสดั สว่ นลดลงมากเลก็ นอ้ ย แตไ่ มถ่ งึ กบั ไม่ได้ดูแลดีเท่าท่ีควร แตกต่างจากต่างประเทศ มากทส่ี ดุ รองมาคือ Instagram Twitter และ เปลี่ยนแปลงกลุ่มผู้ใช้ส่ือมากนัก เนื่องจาก ดูแลการบริการส่วนนี้อยู่ เพราะในประเทศที่ Messenger คนไทยใช้เวลาไปกับส่ือสังคม รายการทางโทรทัศน์สามารถรบั ชมยอ้ นหลัง พฒั นาแลว้ ถอื วา่ โทรศพั ทส์ าธารณะเปน็ บรกิ ารขนั้ ออนไลน์ (Social media) มากท่ีสุดเป็นอันดับ หรอื รบั ชมผ่านชอ่ งทางอน่ื ได้ ซงึ่ รบั ชมรายการ พ้ืนฐานท่ีประชาชนควรได้รับ ดังนั้นโทรศัพท์ หน่ึงต่อวัน รองลงมาคือชมภาพยนตร์ ชม สดผา่ นทางออนไลนอ์ ยทู่ ่ี ๔๑ นาทตี ่อวัน โดย สาธารณะจงึ ควรตอ้ งไดร้ บั การดแู ลทดี่ แี ละสามารถ โทรทศั น ์ ฟงั เพลง สดั สว่ นการทา� กจิ กรรมในชวี ติ ส่วนใหญจ่ ะดผู ่านสมาร์ตโฟนร้อยละ ๖๕ ตาม ใช้งานได้อย่างดีไม่ควรถูกปล่อยละเลยไปตาม ประจ�าวันของคนไทยที่เคยท�าแบบออฟไลน์ จะ มาดว้ ยเคร่ืองโทรทัศน์และแทบ็ เล็ต กระทา� บนออนไลนม์ ากกวา่ เกนิ ครงึ่ เกอื บทงั้ หมด กลไกตลาด ส่ือวิทยใุ นปจั จบุ นั เริม่ มีการเปล่ียนแปลง เชน่ การชา� ระสนิ คา้ และบรกิ าร คดิ สดั สว่ นทา� บน มากขน้ึ ทง้ั ในประเทศไทยและต่างประเทศ เพราะรูปแบบการนา� เสนอและชอ่ งทางส่งผล โทรศพั ทเ์ คลอื่ นทใ่ี นประเทศไทยและตา่ งประเทศ ออนไลนร์ ้อยละ๘๒.๘ บริการรับส่งเอกสารและ ใหก้ ารเขา้ ถงึ ผฟู้ งั ไมเ่ พยี งแตเ่ สยี งเทา่ นน้ั แตย่ งั สามารถเขา้ ถงึ ผฟู้ งั ไดด้ ว้ ยชอ่ งทางทห่ี ลากหลาย ผู้ใช้งานทั้งสองฝั่งใช้เพ่ือจุดประสงค์การบริการ เรยี กรถมากกวา่ รอ้ ยละ ๗๐ ในขณะทช่ี มโทรทศั น์ และใกลช้ ดิ มากยง่ิ ขนึ้ บางประเทศในทวปี ยโุ รป ไดย้ กเลกิ การใชส้ ญั ญาณคลน่ื ความถวี่ ทิ ยรุ ะบบ เสยี งและขอ้ มลู รองลงมาคอื การใชบ้ รกิ ารแคเ่ สยี ง หรอื รายการสดตา่ ง ๆ คนไทยนยิ มชมบนออนไลน์ เอฟเอม็ (FM) ทมี่ ีคา่ ใชจ้ า่ ยสูงเปลย่ี นเป็นวิทยุ ระบบดจิ ิตอลเพอ่ื ลดต้นทนุ ในการด�าเนนิ การ เท่าน้ัน ส่วนการใช้บริการเพียงข้อมูลกับการใช้ มากกว่าออฟไลน์ ในประเทศไทยหลายสถานวี ทิ ยไุ ด้ปรบั เพอ่ื รบั สายอยา่ งเดยี วไมค่ อ่ ยปรากฏในจดุ ประสงค์ ต่างประเทศมผี ู้ใชง้ านอนิ เทอรเ์ นต็ มากเช่น เปล่ยี นการเผยแพร่ผ่านเครือขา่ ยอนิ เทอร์เน็ต ของผใู้ ช ้ ผใู้ ชต้ า่ งประเทศในกลมุ่ ประเทศทพี่ ฒั นา เดียวกันกบั คนไทย ทวปี ท่มี ผี ใู้ ชอ้ นิ เทอร์เนต็ มาก พร้อมกับการเผยแพร่รูปแบบเดิม แสดงว่า แล้ว จะเลือกใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่มากกว่าอย่าง สุดในโลก คอื ยุโรปเหนือ ร้อยละ ๙๔ ตามมา พฤตกิ รรมผฟู้ งั ในตา่ งประเทศและในไทย ไดแ้ ก่ เหน็ ได้ชดั เชน่ อังกฤษทมี่ ีสัดสว่ นการใช้งานโทร ด้วยยุโรปตะวันออกร้อยละ ๙๐ อเมริกาเหนือ การฟงั ผา่ นออนไลน์ด้วยการฟงั ผา่ นคลื่นวิทยุ ศพั ทส์ มารท์ รอ้ ยละ ๖๑ สว่ นออสเตรเลยี อยทู่ ร่ี อ้ ย ร้อยละ ๘๘ ขณะที่เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ มผี ู้ ผฟู้ งั วทิ ยทุ งั้ ในประเทศไทยและตา่ งประเทศสว่ น ละ ๖๕ หรอื เกาหลใี ตท้ รี่ อ้ ยละ ๖๗ สว่ นโทรศพั ท์ ใช้งานอินเทอร์เน็ตร้อยละ ๕๘ ของจ�านวน ใหญ่เลือกฟังรายการเพลงมากที่สุด ตามมา ฟีเจอร์โฟนไดร้ บั ความนิยมอยา่ งมากในประเทศ ประชากรในภมู ภิ าค ส่วน ด้วยรายการข่าวสาร การจราจร รายการกีฬา อินเดยี โดยมสี ดั ส่วนอยูท่ รี่ อ้ ยละ ๘๐ เช่นเดียว และการถ่ายทอดสดกฬี า เปน็ ตน้ กับประเทศตุรกีนิยมใช้งานโทรศัพท์ประเภทนี้ ทวีปทม่ี ีผ้ใู ช้สอ่ื สงั คมออนไลน์มากสดุ ในโลก โทรศัพท์ประจ�าที่มีบทบาทน้อยลง ท้ังใน ด้วยสัดส่วนร้อยละ ๖๑ รวมถึงประเทศอย่าง คอื อเมรกิ าเหนอื ร้อยละ ๗๐ ตามมาดว้ ยยโุ รป ประเทศไทยและต่างประเทศ การเข้ามาของ รัสเซียที่มีสัดส่วนการใช้งานฟีเจอร์โฟนร้อยละ เหนือร้อยละ ๖๖ เอเชียตะวันออกร้อยละ ๖๔ อินเทอรเ์ นต็ ทา� ให้การใช้งานโทรศพั ท์ประจา� ท่ี ๕๑ สา� หรบั โทรศพั ทแ์ บบมลั ตมิ เี ดยี โฟน ทมี่ คี วาม ขณะที่เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้มีผู้ใช้ส่อื สังคม ของผู้ใช้ลดน้อยลง กลุ่มผู้ใช้หลายกลุ่มได้ เปลี่ยนไปใช้โทรศัพท์เคลื่อนท่ีมากขึ้น แต่ผู้ใช้ สามารถมากกว่าฟีเจอร์โฟนแต่ไม่เท่ากับสมาร์ต ออนไลน์ร้อยละ ๕๕ ของจ�านวนประชากรใน กลุ่มบริษัทหรือห้างร้านต่าง ๆ ทั้งในประเทศ โฟน กลับมีสัดส่วนการใช้งานน้อย มีเพียงใน ภมู ภิ าคน ้ี สว่ นภูมิภาคที่มีการใชง้ านอินเทอร์เน็ต และต่างประเทศยงั ใช้โทรศพั ท์ประจ�าทอี่ ยู่เพือ่ ประเทศบราซลิ เทา่ นน้ั ทม่ี อี ตั ราสว่ นการใชง้ านอยู่ ผา่ น ชอุปกรณ์เคลอ่ื นท ่ี (Mobile Device) มาก ความสะดวกในการจดจ�าบริษัทของผู้บริโภค ท่ีร้อยละ ๒๑ การใช้งานโทรศัพท์เคล่ือนท่ี สดุ คือ ยโุ รปตะวนั ออกร้อยละ ๕๗ ตามมาด้วย สัดส่วนของผู้ใช้โทรศัพท์เคล่ือนที่ต่อผู้ใช้ โทรศพั ทป์ ระจา� ทต่ี า่ งกนั มาก ในสดั สว่ น ๕ ตอ่ นอกจากจะรบั สายและโทรออก ในสหรัฐอเมริกา แอฟรกิ าใตร้ อ้ ยละ ๔๗ และเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี ง ๑ ซ่งึ ถือวา่ มาก อกี ทงั้ การใชโ้ ทรศัพทเ์ คล่อื นที่ นิยมแอพแผนที่น�าทาง และแอปพลิเค-ชันกลุ่ม เครอื ขา่ ยสงั คมมากท่ีสุด สว่ นในจีนนยิ มเลน่ เกม ใตร้ ้อยละ ๔๑ สือ่ สังคมออนไลน์ยอดนิยม เชน่ สภาพอากาศ และขา่ วมากทส่ี ดุ ประเทศมาเลเซยี เฟซบคุ๊ (Facebook) ยทู ปู (YouTube) วอดสแ์ อป นยิ ม วอดสแ์ อปป ์ (WhatsApp) และในเซอรเ์ บยี นิ (Whatsapp) เฟสบคุ๊ เมสเซนเจอร ์ (Facebook Messenger) และ วีแชท (WeChat) และอันดับ ยม ไวเบอร ์ (Viber) ภาษาที่นิยมสื่อสารกันบนเฟสบุ๊ค คือ ภาษา อินเทอร์เน็ตล้วนมบี ทบาทส�าคัญตอ่ สื่อทกุ อังกฤษ รองลงมาคือ ภาษาสเปน ภาษาฮินด ี บท ่ีท ๙ ูผ ้ใช ้ ่ืสอ ชนิดในปัจจุบัน ผู้ใช้งานทั้งไทยและต่างประเทศ อนิ โดนีเซยี ภาษาโปรตกุ สี ท้งั น้ีภาษาไทย ติดอยู่ ล้วนมีการใช้งานและพฤตกิ รรมที่แตกตา่ งกันไป ในอนั ดบั ที่ ๑ ขณะนี้มีผ้ใู ช้งานอินเทอรเ์ น็ตมากกวา่ ๔ พันล้าน คนท่ัวโลก ประเทศไทยพบว่ามีผู้ใช้งาน อนิ เทอร์เน็ตมากถึง ๔๖ ลา้ นราย คนไทยนยิ มใช้

ตอนท่ี ๓ ระบบนิเวศนข์ องประเทศไทย (Thailand Media Ecosystem) ผปู ้ ระกอบการ ผใู ้ ชก้ ฎหมาย และกาํ กบั ดแู ล บทท่ี ๑๐ นโยบายกฎหมาย และจรรยาบรรณท่ีเก่ียวขอ้ ง กบั กิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการ โทรคมนาคมของประเทศไทย ๑๘๕ นโยบายดา้ นการส่ือสารของประเทศไทย ๔-๕ ๑๘๖ ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี(พ.ศ.๒๕๖๐-๒๕๗๙) ๖-๗ ๑๘๗ นโยบายการกาํกบั ดูแล ๘-๙ ๑๘๘ สิทธิเสรีภาพส่ือและกลไกกาํกบั กนั เอง ๑๐-๑๑ ๑๘๙ กฎหมายท่ีเก่ียวขอ้ งกบั องคก์ รกาํกบั ดูแล ๑๒-๑๓ ๑๙๐ กฎหมายท่ีเก่ียวกบั การกาํกบั ดูแลกิจการส่ือสาร ๑๔-๑๕ ๑๙๑ กฎหมายท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การส่ือสารในยุคดิจิทลั ๑๖-๑๗



ตอนท่ี ๓ ระบบนิเวศนข์ องประเทศไทย (Thailand Media Ecosystem) ผปู ้ ระกอบการ ผใู ้ ชก้ ฎหมาย และกาํ กบั ดแู ล บทท่ี ๑๑ องคก์ รกาํ กบั ดูแล องคก์ รกาํกบั ดูแลกิจการโทรทศั นก์ ระจายเสียงและ ๔-๕ กิจการโทรทศั นย์ ุคกอ่ น กสทช ๖-๗ ๑๙๒ กรมไปรษณียโ์ ทรเลข ๘-๙ ๑๙๓ กรมโฆษณาการ ๑๐-๑๑ ๑๙๔ กรมประชาสมั พนั ธ ์ ๑๒-๑๓ ๑๙๕ องคก์ รกาํกบั ดูแลกิจการโทรคมนาคม ๑๔-๑๕ ๑๙๖ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร (ICT) ๑๖-๑๗ และกระทรวงดิจิทลั เพ่ือเศรษฐกิจและสงั คม (DE) ๑๘-๑๙ ๑๙๗ บทบาทหนา้ ท่ีของกระทรวงดิจิทลั เพ่ือเศรษฐกิจและสงั คม ๒๐-๒๑ ๑๙๘ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น ์ ๒๒-๒๓ และกิจการโทรคมนาคมแหง่ ชาติ (กสทช.) และสํานกั งาน กสทช. ๒๔-๒๕ (NA) ๑๙๙ บทบาทหนา้ ท่ีของ กสทช. ๒๖-๒๗



๑๙๓ กรมการโฆษณา กรมโฆษณาการ เป็ นชอ่ื เดมิ ของกรมประชาสมั พนั ธ ์ซง่ึ เป็ นหน่วยงานของรฐั บาล สงั กดั สํานกั นายกรฐั มนตรี ทาํ หนา้ ทเ่ี ป็ นสื่อกลางในการเสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจอนั ดรี ะหวา่ งรฐั บาล และหน่วยงานของรฐั บาลกบั ประชาชน ตลอดจนระหวา่ งประชาชนดว้ ยกนั

๑๔ - ๑๕ ในพธิ ีทางศาสนาพราหมณจ์ งึ มกี ารเป่าสังข ์ เ พ่ื อ ค ว า ม เ ป ็ น สิ ริ ม ง ค ล เ น่ื อ ง จ า ก ง า น ประชาสัมพันธ์เป็นการโฆษณา เผยแพร่ และ อธิบายชี้แจงให้ประชาชนเขา้ ใจอยา่ งกวา้ งขวาง เปน็ การสรา้ งความเขา้ ใจอนั ดโี ดยมวี ทิ ย ุ โทรทศั น ์ หนังสือพิมพ์ และภาพยนตร์ เป็นเครื่องมือจึง เปรยี บไดก้ บั การเปา่ สงั ขข์ องเทวดาในสมยั โบราณ สีกรมประชาสมั พนั ธ ์ สีม่วง ถอื กนั วา่ เป็นสขี องงานส่ือสารมวลชน และ การประชาสัมพันธ์ ท่ีตงั้ สํานกั งาน ภาพท่ี ๒ ตรากรมประชาสมั พนั ธ ์ จากประกาศ สา� นักงานกรมประชาสมั พันธ ์ เดิมต้งั อย่ทู ่อี าคาร สํานกั นายกรฐั มนตรี ซ่งึ ปรากฏในราชกิจจา หวั มมุ ถนนราชดา� เนนิ ตดิ กบั กรมสรรพากร และ นุเบกษา ตอนท่ี ๗ เล่มท่ี ๖๔ ลงวนั ท่ี ๔ สา� นกั งานสลากกนิ แบง่ รัฐบาล เปน็ สถานท่ี กุมภาพนั ธ ์ พ.ศ.๒๔๙๐ เกย่ี วขอ้ งในประวตั ศิ าสตรท์ างการเมอื งหลายครงั้ เปน็ สถานทแ่ี รก ๆ ทีถ่ ูกก�าลังทหารเข้ายึดในการ รฐั ประหาร รวมทงั้ ใน เหตุการณ ์ ๑๔ ตลุ า และ ภาพท่ี ๑ ภาพถา่ ยอาคารกรมโฆษณาการในอดีต พ.ศ.๒๔๘๓ มกี ารตงั้ กองการตา่ งประเทศเพม่ิ ขนึ้ เหตกุ ารณ์พฤษภาทมฬิ ก็ถกู ประชาชนเข้า เพ่อื ติดต่อและโฆษณาการเผยแพร ่ ข่าวสาร ตอ่ ยึด หลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ อาคารกรม โดยใช้วธิ กี ารให้ข่าวสาร ความรู้ ข้อเท็จจรงิ ชาวต่างประเทศ ในช่วงเวลาน้ันจอมพล ป.พิบูล ประชาสมั พนั ธถ์ กู เพลงิ ไหมเ้ สยี หายอยา่ งหนกั จงึ และรับฟังความคิดเห็นของประชาชน เพื่อเสนอ สงคราม นายกรฐั มนตร ี ไดอ้ นมุ ตั ใิ หก้ รมโฆษณา ย้ายไปต้งั ณ อาคารเลขท ี่ ๙ ซอยพระรามท ่ี ๖ ตอ่ รฐั บาลและหนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ ง นอกจากนยี้ งั การดา� เนนิ การจดั ตั้งกิจการโทรทศั น์ใน ซอย ๓๐ (อารยี ส์ มั พนั ธ)์ ถนนพระรามท ่ี ๖ แขวง ท�าหน้าท่ีโน้มน้าวชักจูงประชาชน เพื่อก่อให้เกิด ประเทศไทย เป็นจุดเริ่มต้นของกิจการโทรทัศน์ พญา-ไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร จนถึง ความร่วมมอื แกร่ ฐั บาลและหนว่ ยราชการตา่ ง ๆ ของไทยในปัจจุบนั หลงั จากนั้น ๑๒ ปี ได้เปลีย่ น ปจั จุบัน ชอ่ื เปน็ “กรมประชาสมั พนั ธ”์ เมอ่ื วนั ท ่ี ๘ มนี าคม พ.ศ.๒๔๙๕ จนถึงปจั จบุ ัน ตามแนวทางทถี่ ูกต้องตามระบอบประชาธิปไตย ตรากรมประชาสมั พนั ธ ์ โดยมพี ระมหากษตั รยิ ์เปน็ ประมุข เครื่องหมายราชการ กรมโฆษณาการ เป็นรูป กรมประชาสัมพันธ์เร่ิมก่อต้ังเมื่อวันท่ี ๓ พระอนิ ทรเ์ ปา่ สงั ขเ์ หาะลอยอยเู่ หนอื เมฆมวี งกลม บท ่ีท ๑๑ องค ์กรกาํก ับ ูดแล พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๗๖ ภายหลงั การเปลยี่ นแปลง ล้อมรอบ ตามวรรณคดกี ล่าวไวว้ ่าพระอนิ ทร์เป่า การปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราชมา สังขป์ ลุกพระนารายณ์ใหต้ น่ื จากบรรทมสินธ์ุใน เป็นระบอบประชาธิปไตย เริ่มแรกมีชื่อว่า กอง สะดือทะเลหรอื ทีเ่ ชื่อว่าเป็นศูนย์กลางของทอ้ ง โฆษณาการ โดยพระราชบญั ญตั ิ จดั ตง้ั กระทรวง ทะเลเพื่อปราบเหตรุ ้ายตา่ ง ๆ บนโลก อยา่ งไรก็ และกรม มฐี านะเปน็ กรมอสิ ระ ขน้ึ ตรงตอ่ คณะ ดสี งั ขต์ ามลทั ธพิ ราหมณ ์ ถอื ว่าเป็นมงคล ๓ คอื รัฐมนตรี และได้เปลี่ยนชื่อเป็น ส�านักงาน ๑. สังข ์ ถอื กา� เนดิ จากพระพรหม โฆษณาการ เม่ือวนั ท ่ี ๙ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๗๖ มกี ารปรับปรุงและขยายความรับผดิ ชอบเพ่ิมข้ึน ๒. ท้องสังข ์ เคยเปน็ ทีซ่ ่อนคัมภีรพ์ ระเวท ตามความเจริญก้าวหนา้ ของประเทศ และเปล่ียน ๓. ตวั สังข์ มีรอยนิ้วพระหัตถข์ องพระนารายณ์ ชอื่ เปน็ “กรมโฆษณาการ” เมอื่ วนั ท ่ี ๕ กรกฎาคม

๑๙๘ กสทช. และ สํานกั งาน กสทช. กสทช. และ สํานกั งาน กสทช. เป็ นองคก์ รของรฐั ท่ีเป็ นอสิ ระ จดั ตงั้ ขนึ ้ ตามพระราชบญั ญตั ิองคก์ รจดั สรร คลนื่ ความถ่ี และกาํ กบั การประกอบกจิ การวทิ ยกุ ระจายเสียง วทิ ยโุ ทรทศั น์และกจิ การโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ อนั เป็ นกฎหมายที่เป็ นไปตามรฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๔๗ มีการประกาศใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๗ ตอนที่ ๗๘ ก วนั ที่ ๑๙ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๓