1

๒๑ คล่นื ความถ่ี ส�าหรับคล่ืนความถ่ีในประเทศไทย ตาม รัฐธรรมนญู พทุ ธศักราช ๒๕๔๐ เป็นตน้ มาจนถึง พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๑ ถกู กา� หนดให ้ คลน่ื ความถเ่ี ปน็ ทรพั ยากรสอื่ สารของชาติ เพื่อประโยชนส์ าธารณะ ตามรัฐธรรมนูญให้มีองค์กรของรัฐที่เป็นอิสระ ท�า ห น ้ า ที่ จั ด ส ร ร เ พ่ื อ ใ ห ้ เ กิ ด ค ว า ม เ ป ็ น ธ ร ร ม แ ก ่ สาธารณะ บรรจุอยู่ในหมวดสิทธิเสรีภาพของ ประชาชน คลนื่ ความถี่ (Spectrum) หมายถงึ คลนื่ วทิ ยหุ รอื คลนื่ แฮรตเซยี น (ตามพ หน่วยงานของรัฐซึ่งท�าหน้าที่เป็นตัวกลาง ระราชบญั ญตั ิวิทยุคมนาคม พ.ศ. ๒๔๙๘) ซง่ึ เป็ นคลน่ื แม่เหลก็ ไฟฟ้าที่ บริหารและจดั สรรคลนื่ ความถี่ คือ คณะกรรมการ มีความถรี่ ะหวา่ ง ๑๐ กโิ ลไซเคิลต่อวินาที และต่าํ กวา่ ๓,๐๐๐,๐๐๐ เมกะ กิจการกระจายเสยี ง กจิ การโทรทัศน ์ และกจิ การ เฮิรต์ ลงมาที่ถูกแพรก่ ระจายในที่วา่ งโดยปราศจากสื่อนาํ โทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ในฐานะเป็นผู้ ก�ากับดูแล (Regulator) การประกอบกิจการ ปัจจุบันการส่ือสารท่ัวโลกถูกจัดแบ่งเป็นหลาย แต่สามารถส่งข้อมูลทั้ง รูปภาพ เสียง หรือวิดี โทรคมนาคม รวมท้ังกิจการกระจายเสียงและ โทรทศั น์ เพ่อื ให้เกิดการแข่งขนั ที่เสรีและเปน็ ธรรม ประเภทคล่ืนความถี่ เพื่อใช้เป็นระบบส่งสัญญาณ ทัศน์ได้ และสามารถสืบค้นข้อมูลในเครือข่าย (Free and Fair) รวมถึงภารกจิ เพ่ือการคุม้ ครองผู้ บริโภคให้ได้รับการใช้งานคลื่นความถี่ท่ีอย่างเป็น จากเครอื่ งสง่ ไปยงั เครอื่ งรบั โดยใชค้ ลน่ื ความถเ่ี ปน็ อินเทอร์เน็ตได้อย่างรวดเร็ว ดังนั้นเครือข่าย ธรรม ตัวน�าพา และก�าหนดให้เป็นทรัพยากรสาธารณะ โทรศพั ทเ์ คลอื่ นที่ ๓ จ ี ในอดตี หรือ ๔ จปี ัจจุบนั ความสา� คญั และประโยชนข์ องคลน่ื ความถ ี่ เปน็ สง่ิ ท่ชี ่วยในการพัฒนาเศรษฐกจิ และอตุ สาหกรรม สากลทม่ี อี ยอู่ ยา่ งจา� กดั ทกุ ประเทศทวั่ โลกมสี ทิ ธใิ น รวมทง้ั ประเทศไทยกา� ลังพัฒนาไปสู่ ๕ จ ี จึงเปน็ ของประเทศ สร้างคุณค่าในรูปของมูลค่าคลื่น โดยตรง แมค้ ล่ืนความถ่เี ปน็ สิง่ ท่ีจบั ตอ้ งไม่ได ้ แตม่ ี การใชเ้ ท่าเทยี มกนั โครงสรา้ งพน้ื ฐานทางดา้ นสารสนเทศทสี่ า� คญั ของ มูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างมาก เนื่องจาก ถูกนา� มาใชใ้ นกิจการตา่ ง ๆ ของมนุษยเ์ ช่น การใช้ ประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคดิจิทัลใน ประโยชน์คลื่นความถ่ีเพื่อการสื่อสารยุคดิจิทัลไร้ สาย ท่ีต้องอาศัยคลื่นความถ่ีเป็นส่ือในการน�าพา คล่ืนความถ่ี เป็นเสมือนช่องทางน�าพา ปจั จบุ นั ขอ้ มลู ขา่ วสารตา่ ง ๆ ทอ่ี ยใู่ นรปู แบบดจิ ทิ ลั อาท ิ การ ขอ้ มลู ข่าวสารไปในทกุ ๆ ที่ ทสี่ ามารถไปได้โดยใช้ ภาพท่ี ๑ ภาพ Spectrum ความเร็วเท่ากับแสง ประกอบกับเทคโนโลยีใน ปัจจุบันมีการขยายแถบความกว้างของสัญญาณ (Band width) ให้มีขนาดกว้างมากข้ึน เปรียบ เหมือนการขยายช่องทางหรือถนนท่ีจะน�าพาข้อมูล ขา่ วสารใหไ้ ปอยา่ งรวดเรว็ ยง่ิ ขนึ้ เชน่ ตวั อยา่ งคลน่ื ที่ ใช้ในระบบโทรศพั ท์เคลอื่ นท่ี ๔ จ ี สามารถนา� พา ข้อมูล รูปภาพ เสยี ง หรอื วิดทิ ัศน์ ทเ่ี รว็ กว่าคลนื่ ความถ่ีแบบ ๓ จี เนื่องจากมีความกว้างของ สญั ญาณและเทคโนโลยที ช่ี ว่ ยใหก้ ารรบั สง่ ขอ้ มลู ทมี่ ี ขนาดใหญ่ได้มากขึ้นและดกี ว่า สง่ ผลใหก้ ารใชง้ าน โทรศัพท์ที่ได้แต่การพูดคุยเพียงอย่างเดียวในอดีต

๑๔ - ๑๕ ใช้โทรศัพท์เคลอ่ื นท ี่ การสง่ สญั ญาณคล่ืนทวี ีดิจทิ ัล เปน็ ตน้ ในยุค ระหว่างประเทศ” เปน็ องคก์ ารสากล สา� นักงาน บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ท่เี ทคโนโลยกี ้าวล้�ามากขนึ้ การขยายแถบความกว้างของสญั ญาณ ใหญ่ต้ังอยู่ท่ีนครเจนีวา ประเทสสวิสเซอร์แลนด์ (Band Width) ยิ่งเอ้อื ให้เกดิ ชอ่ งทางวงิ่ ของคลื่นส่งขา่ วสารรวดเรว็ ทา� หนา้ ทพ่ี ฒั นามาตรฐาน กฎระเบยี บสา� หรบั การ ยง่ิ ตามไปดว้ ย รวมทง้ั กอ่ ใหเ้ กิดการเปล่ยี นแปลงทั้งชวี ติ ความเปน็ ส่ือสารวิทยุและโทรคมนาคมระหว่างประเทศ อยู่ สภาพสงั คมอุตสาหกรรมและธุรกิจตา่ ง ๆให้ดีย่งิ ข้ึน จึงเปน็ จุด ดว้ ยการก�าหนดแถบคลน่ื ความถ่ี คลนื่ วทิ ย ุ และ บ่งบอกถึงความสา� คญั ของคลืน่ ความถไ่ี ด้อยา่ งดี ะบริหารจัดการการเช่ือมโยงโครงข่ายระหว่าง ประเทศ ซงึ่ ประเทศไทยไดเ้ ขา้ รว่ มเปน็ สมาชกิ ของ การใช้ประโยชน์ของคลื่นความถี่เป็นอีกปัจจัยที่วัดมูลค่าและ สหภาพโทรคมนาคมแห่งประเทศด้วย คุณค่าความสามารถในการพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานของประเทศ เชน่ ถนน ไฟฟ้า ประปา เปน็ ต้น ซง่ึ นานาชาติก�าหนดวา่ เปน็ ดชั นี ภาพท่ี ๒ Band Width ในอนาคตความตอ้ งการใชง้ านคลน่ื ความถจี่ ะ ช้ีวัด ความสามารถในการแข่งขันสร้างความเจริญก้าวหน้าใน มีมากขึ้น โดยเฉพาะด้านความเร็ว และพน้ื ท่ีการ ประเทศ ปจั จยั ชวี้ ดั อยทู่ ขี่ ดี ความสามารถทท่ี า� ใหป้ ระชาชนสามารถ ใช้งานเพ่ือให้ครอบคลุมย่ิงขึ้น แต่ขณะท่ีคลื่น ติดต่อสือ่ สารไปมาหากัน พูดคุยเรยี นร ู้ ท�ามาคา้ ขาย หรือพบปะ ความถ่ีหาได้ยากเพราะมีจ�ากัด จึงเป็นความ สงั สรรค ์ นา� ไปสคู่ วามจา� เปน็ ทต่ี อ้ งพฒั นาโครงสรา้ งพนื้ ฐานของการ ท้าทายของมนษุ ยชาต ิ จะตอ้ งพัฒนาให้สามารถ โทรคมนาคมและคมนาคมไปพรอ้ มกัน ให้สามารถสอื่ สารกนั ได้ใน ใชค้ ลน่ื ความถไ่ี ดอ้ ย่างมปี ระสิทธิภาพ และคมุ้ คา่ ทกุ สถานที่ ทกุ เวลา หลายประเทศจึงมีนโยบายของชาติ เพือ่ การ สูงสุด มีประโยชน์หลากหลายจากเทคโนโลยีท่ี พฒั นาเครือขา่ ยสารสนเทศ และการส่ือสารอยา่ งประสทิ ธภิ าพ พฒั นาอย่างก้าวกระโดด คลนื่ ความถย่ี งั ถกู กา� หนดคณุ คา่ เปน็ ปจั จยั ชว้ี ดั การพฒั นาดา้ น สา� หรบั ประเทศไทย นโยบายคลน่ื ความถแ่ี หง่ ไอซีท ี หรอื IDI (ICT Development Index) ของแตล่ ะประเทศ ภาพท่ี ๓ โลโก ้ITU ชาติ จา� เปน็ อยา่ งยิ่งท ่ี กสทช. จะตอ้ งบรหิ ารและ ทั่วโลก โดยสหภาพโทรคมนาคมระหวา่ งประเทศ (International จดั การใหท้ นั ตอ่ การเปลยี่ นแปลงของเทคโนโลยที ี่ Telecommunication Union - ITU) เดมิ ใช้ชอ่ื “สหภาพโทรเลข ปรับโฉมหน้าอย่างรวดเร็ว เพื่อไม่ให้กระทบต่อ การให้บริการและการน�าไปใช้ประโยชน์ รวมถึง ภาพท่ี ๔ ตารางนโยบายคล่นื ความถ่ี กฎหมาย ข้อบังคับต่างๆ มีความเท่าทันกับ สถานการณท์ ่ีเกิดขน้ึ ด้วย

๒๓ ระบบสมั ปทาน ระบบสมั ปทาน (Licensing) คอื สญั ญาสมั ปทานประเภทหน่งึ ของสญั ญา แนวคดิ ระบบสมั ปทาน เกดิ ขน้ึ จากการทร่ี ฐั ยงั ทางปกครอง วา่ ดว้ ยขอ้ ตกลงระหวา่ งคู่สญั ญาฝ่ ายรฐั กบั ฝ่ ายเอกชน ไม่มีความพร้อมในการประกอบกิจการบางอย่าง ในลกั ษณะของการอนุญาตใหค้ ู่สญั ญาฝ่ ายเอกชนไดร้ บั สิทธิแต่เพียง ตอ้ งการความร ู้ เทคโนโลยใี หมๆ่ และความตอ้ งการ ผูเ้ ดียว ในการจดั ทาํ บรกิ ารสาธารณะซง่ึ เป็ นกิจการที่มีกฎหมายกาํ หนด เงนิ ลงทนุ จากตา่ งประเทศ เพอื่ นา� มาพฒั นาประเทศ ใหร้ ฐั มีสิทธิกระทาํ ไดเ้ ท่านนั้ โดยฝ่ ายเอกชนดาํ เนินการแทนรฐั ทงั้ หมด ใหเ้ จรญิ กา้ วหนา้ รฐั สง่ เสรมิ ใหม้ กี ารลงทนุ จากตา่ ง หรือเขา้ มามีส่วนร่วมจดั ทํา ในการท่ีรฐั อนุญาตใหเ้ อกชนจดั ทําบริการ ประเทศดว้ ยการใหส้ มั ปทานแกผ่ ลู้ งทนุ ตา่ งชาต ิ ซงึ่ สาธารณะหรือจดั ทําประโยชนเ์ ก่ียวกบั โทรคมนาคม ภายในระยะเวลา การใหส้ มั ปทานจา� เปน็ ตอ้ งมมี าตรการทางกฎหมาย และตามเงอื่ นไขท่ีรฐั กาํ หนด เช่น  สมั ปทานโทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท่ี สมั ปทาน เปน็ การควบคมุ ดแู ลการดา� เนนิ การของเอกชน เพอ่ื ทีวีดิจทิ ลั สมั ปทานดาวเทียม ฯลฯ รองรบั การใหส้ มั ปทานและเพอ่ื การสง่ เสรมิ การลงทนุ ทง้ั ยงั เปน็ หลกั ประกนั ใหเ้ อกชน

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๒ แสดงผูใ้ หบ้ ริการท่ีไดร้ บั สมั ปทานคล่นื ความถ่ใี นย่านต่าง ๆ ผปู้ ระกอบการโทรคมนาคมเรมิ่ มบี ทบาทไดร้ บั Build Own and Operate - BOO จนพุทธศกั ราช ๒๕๔๘ ภายหลงั การก่อตงั้ สมั ปทานกบั หนว่ ยงานรฐั วสิ าหกจิ เรมิ่ จากการให้ เอกชนเป็นผู้จัดท�าก่อสร้างส่ิงต่างๆ และบริหาร คณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาต ิ บรกิ ารโทรศพั ทเ์ คลอื่ นท ่ี ซง่ึ รฐั บาลไดแ้ กไ้ ขยกเลกิ จดั การ ซงึ่ เปน็ การลงทนุ ดว้ ยตวั เอง เอกชนจะมี (กสทช.) ซงึ่ เปน็ องคก์ รอสิ ระทา� หนา้ ทกี่ า� กบั ดแู ล ระบบสมั ปทานคลน่ื ความถด่ี า้ นโทรคมนาคมและ กรรมสทิ ธใ์ิ นสนิ ทรพั ยท์ ล่ี งทนุ แตจ่ ะมสี ญั ญากบั กิจการโทรคมนาคมในยุคน้ัน ได้มีการเปิดเสรี สน้ิ สดุ เมอื่ พ.ศ. ๒๕๕๘ รฐั บาลในการรบั รองรายไดร้ ะยะยาว โดยหนว่ ยงาน ประกอบกิจการโทรคมนาคมภายใต้ระบบใบ รฐั จะเปน็ ผรู้ บั ซอื้ สนิ คา้ ตามชว่ งเวลาในสญั ญา และ อนญุ าต แตย่ งั คงไมม่ กี ารจดั สรรคลนื่ ความถเี่ พม่ิ สา� หรบั บรกิ ารหรอื ขอ้ กา� หนดและเงอื่ นไขของ เมอ่ื หมดอายสุ มั ปทานทไี่ ดร้ บั สนิ ทรพั ยด์ งั กลา่ วก็ เตมิ สา� หรับกจิ การโทรศพั ท์เคลอื่ นท่ี จนกระท่งั สมั ปทานในประเทศไทย มคี วามแตกตา่ งกนั ไปตาม จะยงั คงเปน็ ของบรษิ ทั ผลู้ งทนุ มีพระราชบญั ญตั อิ งคก์ รจดั สรรคล่นื ความถ่ี และ ขอ้ ตกลง รปู แบบการทา� สญั ญาสมั ปทาน ทปี่ ราก กา� กบั การประกอบกจิ การวทิ ยกุ ระจายเสยี ง วทิ ยุ ฎตามบทบัญญัติของกฎหมาย เพื่อการด�าเนิน Acquire Operate and Transfer โทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม พุทธศักราช ธรุ กจิ ปรากฏอย ู่ ๔ รปู แบบ ไดแ้ ก่ - AOT เป็นสัมปทานซ่ึง เอกชนจะได้รับสิทธิ ๒๕๕๓ ได้บัญญัติให้มีการอนุญาตให้ใช้คล่ืน สัมปทานจากรัฐบาล โดยภาคเอกชนจะรับ ความถต่ี อ้ งกระท�าโดยวธิ กี ารประมลู ดา� เนนิ การ Build Operate and Transfer ทรพั ยส์ นิ จากรฐั บาลมาบรหิ าร แลว้ เอกชนจะมกี าร โดยสา� นกั งานคณะกรรมการกจิ การกระจายเสยี ง – BOT เอกชนไดร้ บั สทิ ธติ ามสญั ญาสมั ปทาน ลงทุนในสินทรัพย์และด�าเนินงานเพื่อหาผล กจิ การโทรทศั นแ์ ละกจิ การโทรคมนาคมแหง่ ชาติ จากรัฐบาลในการลงทุนก่อสร้างและด�าเนินงาน ตอบแทนในระยะเวลาทไ่ี ดต้ กลงไวก้ บั ภาครฐั บาล (กสทช.) ซงึ่ แปลงสภาพจาก สา� นกั งาน กทช. ได้ เพ่ือหาผลตอบแทนภายในระยะเวลาท่ีก�าหนดไว้ หลงั จากทสี่ ญั ญาสมั ปทานทไ่ี ดต้ กลงกนั ไวส้ นิ้ สดุ ลง จดั ใหม้ กี ารประมลู คลนื่ ความถขี่ นึ้ ถอื เปน็ ครง้ั แรก ในระหว่างการด�าเนินงานดังกล่าว กรรมสิทธิ์ใน กรรมสทิ ธใิ์ นสนิ ทรพั ยท์ เ่ี อกชนลงทนุ จะถกู โอนให้ ของประเทศไทยทม่ี กี ารประมลู คลน่ื ความถค่ี วบคู่ สนิ ทรพั ยน์ นั้ จะเปน็ ของภาคเอกชน แตห่ ลงั จากการ แกร่ ฐั บาล ไปกับการอนุญาตให้ประกอบกิจการโทรศัพท์ สน้ิ สดุ อายสุ มั ปทานกรรมสทิ ธใ์ิ นสนิ ทรพั ยท์ ล่ี งทนุ เคลอื่ นทภี่ ายใตร้ ะบบใบอนญุ าต และชว่ งเวลาใกล้ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร จะถกู โอนใหแ้ กร่ ฐั บาลเพอ่ื เปน็ การตอบแทน การจดั สรรคลน่ื ความถ ี่ ในระบบโทรคมนาคม กนั นน้ั สัญญาสัมปทานระหวา่ ง CAT และ TOT ในประเทศไทย เริ่มจากการให้บริการโทรศัพท์ กับคู่สัญญาบริษัทเอกชนเริ่มทยอยครบก�าหนด Build Transfer and Operate เคลอื่ นท ่ี ภายใตส้ ญั ญารว่ ม แบบสรา้ ง-โอน-ดา� เนนิ ตงั้ แตพ่ ทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ โดยคลนื่ ความถท่ี ใี่ ชใ้ น – BTO เอกชนเป็นผู้ออกแบบ ลงทุน และ งาน (Build-Transfer-Operate หรอื BTO) ของ การประกอบกิจการภายใต้สัญญาสัมปทานร่วม กอ่ สรา้ งสนิ ทรพั ยแ์ ลว้ โอนกรรมสทิ ธใิ์ นสนิ ทรพั ยใ์ ห้ รฐั วสิ าหกจิ ไดแ้ ก ่ บรษิ ทั กสท. โทรคมนาคม ดงั กลา่ วต้องกลบั คืนส ู่ กสทช. เพอ่ื น�าไปจดั สรร แกร่ ฐั บาลทนั ทหี ลงั จากการกอ่ สรา้ งแลว้ เสรจ็ โดย จา� กดั (มหาชน) หรอื CAT และบรษิ ทั ทโี อท ี จา� กดั ใหม ่ โดยวธิ กี ารประมลู กอ่ ใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลง เอกชนจะมสี ทิ ธใิ นการใชท้ รพั ยส์ นิ ทตี่ นเองลงทนุ (มหาชน) หรอื TOT อนญุ าตใหผ้ รู้ บั สมั ปทานหรอื ทั้งต่อโครงสร้างตลาด และแนวโน้มบริการที่น�า ตามสัญญาสัมปทานในการด�าเนินงานเพื่อหาผล คสู่ ญั ญา สรา้ งและบรหิ ารโครงขา่ ยโทรคมนาคม และ ไปสเู่ ทคโนโลยที ันสมัยมากข้ึน ตอบแทนภายในระยะเวลาที่ก�าหนด โดยในช่วง เกบ็ คา่ ใชบ้ รกิ ารจากผใู้ ชบ้ รกิ ารทว่ั ไป โดยตอ้ งนา� สง่ เวลาท่ีบริษัทยังมีสิทธิในการใช้สินทรัพย์ดังกล่าว เงนิ คา่ สมั ปทานตามอตั ราทกี่ า� หนดในสญั ญาใหแ้ ก่ ตามระยะเวลาสัญญาสัมปทาน บริษัทจะมีการ CAT หรอื TOT และเมอื่ สน้ิ สดุ ระยะเวลาสมั ปทาน บนั ทกึ สนิ ทรพั ยใ์ นรปู ของสทิ ธใิ นการใช ้ และมกี าร ผไู้ ดร้ บั สมั ปทานตอ้ งโอนสทิ ธคิ์ วามเปน็ เจา้ ของโครง ตดั คา่ เสอ่ื มตามอายสุ มั ปทาน ขา่ ยใหก้ บั CAT หรือ TOT แล้วแตก่ รณี

๒๔ การประมูลคล่นื ความถ่ี คลน่ื ความถเี่ ปน็ ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ใ่ี ชโ้ ดยไม่ (Spectrum Auction) หมดไป แตม่ อี ยอู่ ยา่ งจา� กดั กระบวนการจดั สรรคลนื่ โดยรฐั ทา� ไดห้ ลายวธิ ี ในปจั จบุ นั หนว่ ยงานกา� กบั ดแู ล ดา้ นโทรคมนาคมในตา่ งประเทศ เปลย่ี นมาใชว้ ธิ กี าร ประมลู คลน่ื ความถ ี่ ซง่ึ เปน็ วธิ กี ารจดั สรรคลนื่ ความถี่ อาศยั กลไกตลาดหรอื กลไกทางดา้ นราคา แนวคดิ พน้ื ฐานของการประมลู คอื ความเชอื่ ทวี่ า่ ผทู้ เี่ สนอราคา ประมูลสงู สดุ คือ ผ้ทู มี่ คี วามสามารถในการใชค้ ลื่น ความถไี่ ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ และประโยชน์ สทุ ธสิ งู สดุ ในสงั คม วธิ ีการประมูล มี ๔ รปู แบบ ไดแ้ ก่ English auction หรือเรียกว่า first-price open-cry ascending auction กฎของการประมลู คอื เมอื่ เรมิ่ ประมลู ผขู้ ายจะประกาศจากราคาทค่ี อ่ น ขา้ งตา่� หรอื ตง้ั ราคาเรม่ิ แรกทร่ี าคาสา� รองขน้ั ตา�่ (re- serve price) ราคาประมูลจะเพิ่มขึ้น ผู้ชนะการ ประมลู ไดแ้ ก ่ ผทู้ ใี่ หร้ าคาสงู สดุ วธิ กี ารประมลู แบบ น้ีมักใช้กับการประมูลงานศิลปะโบราณวัตถุ บ้าน เปน็ ตน้ Dutch auction หรอื เรยี กวา่ first-price open- cry descending auction กฎของการประมลู คอื เมอ่ื เรม่ิ ตน้ ประมลู ผขู้ ายจะประกาศราคาทส่ี งู มากแลว้ ราคาประมลู จะคอ่ ย ๆ ลดลง จนเหลอื ผปู้ ระมลู ที่ สามารถใหร้ าคาระดบั นนั้ ได ้ วธิ กี ารประมลู แบบนม้ี กั ใชก้ บั การประมลู ดอกไม ้ ปลา เปน็ ตน้ First-price sealed-bid auction กฎ ของการประมลู คอื ผปู้ ระมลู ยน่ื ซองประมลู พรอ้ มกนั โดยไมท่ ราบวา่ ผปู้ ระมลู รายอนื่ ใหร้ าคาใด ผชู้ นะการ ประมลู คอื ผทู้ ย่ี น่ื ราคาและจา่ ยทร่ี าคาประมลู สงู สดุ วิธีการประมูลแบบน้ีมักใช้กับการประมูลพันธบัตร รัฐบาล ใบอนุญาตในการประกอบการเหมืองแร ่ เปน็ ตน้ การประมูลคลนื่ ความถี่ (spectrum auction) คือ การเสนอหรือการ Second-prince Sealed-bid auction ประกวดราคาแข่งขนั ในการเป็ นผูร้ บั ใบอนุญาตจดั สรรคลนื่ ความถี่ ใน ฐานะผปู ้ ระกอบกจิ การโทรคมนาคมทไี่ ดร้ บั ใบอนุญาตการประกอบกจิ การ หรือเรียกตามชื่อนักเศรษฐศาสตร์รางวัลโนเบล โทรคมนาคมจากคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ  ตาม ครสิ ตศ์ กั ราช ๑๙๙๖ ทค่ี ดิ วธิ กี ารประมลู แบบนว้ี า่ ลกั ษณะและประเภททก่ี าํ หนด โดยคลน่ื ความถเ่ี ป็ นทรพั ยากรทจ่ี าํ เป็ นตอ่ Vickrey’s auction กฎของการประมลู คอื ผปู้ ระมลู กิจการโทรคมนาคม ไดแ้ ก่ โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท่ี ดาวเทียม วิทยุติดตามตวั ยนื่ ราคาประมลู พรอ้ มกนั โดยไมร่ วู้ า่ ผปู้ ระมลู รายอน่ื และบรกิ ารโทรคมนาคมเฉพาะกลุ่มต่าง ๆ ใหร้ าคาใด ผชู้ นะการประมลู คอื ผทู้ ยี่ น่ื ราคาสงู สดุ โดยจ่ายที่ราคาสูงอันดับที่สอง (second-highest price) วธิ กี ารประมลู แบบนมี้ กั ไดร้ บั ความสนใจทาง ทฤษฎีมากกว่าน�าไปใช้ปฏิบัติจริง อย่างไรก็ตาม คริสต์ศักราช ๑๙๙๐ นิวซีแลนด์เคยน�าวิธีน้ีไปใช้ ประมูลคล่ืนความถ่ี ซ่ึงได้ผลไม่เป็นท่ีน่าพอใจนัก เนื่องจากราคาสูงสุดแตกต่างจากราคาท่ีจ่ายจริงซ่ึง เปน็ ราคาทสี่ งู อนั ดบั สองมาก

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๒ ภาพคล่นื ความถ่ีท่ีใชง้ าน รูปแบบต่าง ๆ การประมลู ทง้ั ๔ รปู แบบสามารถแกไ้ ขหรอื ปรบั รวมกนั ได ้ เพอ่ื ใหเ้ กดิ การประมลู ทเ่ี หมาะสม ภาพท่ี ๓ การประมูล กบั สถานการณ ์ วธิ กี ารประมลู ซงึ่ ใชก้ ลไกทางดา้ น บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร แบบ English auction ราคาเป็นเครื่องมือในการจัดสรรคลื่นความถ่ีนั้น สทิ ธใิ นการใชค้ ลนื่ จะตกกบั ผทู้ ใ่ี หม้ ลู คา่ สงู สดุ หรอื ภาพท่ี ๔ การประมูล สามารถใช้คล่ืนความถ่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพ แบบ Dutch auction สงู สดุ อยา่ งไรกต็ ามขอ้ สรปุ ดงั กลา่ วจะเปน็ จรงิ ได้ ตอ่ เมอื่ การประมลู ไดร้ บั การออกแบบมาอยา่ งด ี สง่ ภาพท่ี ๕ การประมูล เสริมให้เกิดการแข่งขันกันอย่างในตลาดอย่าง แบบ First-price แทจ้ รงิ ภายใตก้ ฎกตกิ าทม่ี คี วามชดั เจน sealed-bid auction ประเทศไทยจัดสรรคลื่นความถี่โทรศัพท์ ภาพท่ี ๖ การประมูล เคลอื่ นท ่ี ๔ จ ี ซง่ึ การประมลู เมอ่ื เดอื นพฤศจกิ ายน แบบ Second-price พ.ศ. ๒๕๕๘ สามารถสร้างเม็ดเงินเข้ารัฐได้ถึง sealed-bid auction ๑๕๑,๙๕๒ ลา้ นบาท จากจา� นวน ๒๐ เมกะเฮริ ต์ (MHz) สา� หรบั ยา่ น ๙๐๐ เมกะเฮริ ต์ เมอ่ื รวม มลู คา่ เงนิ ทไ่ี ดจ้ ากการประมลู คลนื่ ในยา่ น ๑๘๐๐ เมกะเฮริ ต์ อกี ๘๐,๗๗๘ ลา้ นบาท รวมเปน็ เงนิ ไดจ้ ากการประมลู คลนื่ ๔ จ ี ทงั้ สองครงั้ รวมทง้ั สนิ้ ๒๓๒,๗๓๐ ล้านบาท (ข้อมูล ๒๔ มีนาคม ๒๕๔๙) จากขอ้ เสนอและคา� แนะนา� ของสหภาพ โทรคมนาคมระหวา่ งประเทศ กสทช. จงึ พจิ ารณา กา� หนดราคาเรม่ิ ตน้ ขน้ึ ท ี่ ๑๕,๙๑๒ ลา้ นบาท หรอื รอ้ ยละ ๘๐ ของมลู คา่ ราคากลาง (๑๙,๘๙๐ ลา้ น บาทตอ่ หนงึ่ ใบอนญุ าต / ๑๕ เมกะเฮริ ต์ ) ของ คลน่ื ในยา่ น ๑๘๐๐ เมกะเฮริ ต์ และราคาเรมิ่ ตน้ ท ี่ ๑๒,๘๖๔ ลา้ นบาทหรอื รอ้ ยละ ๘๐ ของมลู คา่ ราคากลาง (๑๖,๐๘๐ ลา้ นบาท/ ๑ ใบอนญุ าต / ๑๐ เมกะเฮริ ต์ ) ของคลนื่ ในยา่ น ๙๐๐ เมกะเฮริ ต์ ใบอนญุ าตมอี าย ุ ๑๕ ปซี งึ่ ในการประมลู ดงั กลา่ ว ปรากฏว่ามีการแข่งขันท่ีสูง จนราคาที่ได้รับจริง จากการประมูลสูงกว่าราคากลางมาก อันเป็น ปจั จยั ทสี่ า� คญั อกี ประการหนงึ่ ตามหลกั การแขง่ ขนั เสรีและเป็นธรรม ที่ท�าให้การประมูลดังกล่าวมี การแขง่ ขนั ทส่ี งู ทง้ั เรอื่ งของอปุ สงค ์ (Demand) และอปุ ทาน (Supply) ทส่ี ะทอ้ นความตอ้ งการใน การใช้คลื่นความถี่ของประชาชนและผู้ประกอบ การในประเทศไทย

๒๕ กิจการกระจายเสียง ผู้ได้รับอนุญาตให้ประกอบกิจการต้องเป็นบุคคลที่มีสัญชาติไทย และกิจการโทรทศั น์ เทา่ นน้ั เมอ่ื ไดร้ บั สทิ ธใิ นการประกอบกจิ การจะเปน็ สทิ ธเิ ฉพาะตวั ของ ผู้ได้รับอนุญาตเท่าน้ัน ไม่สามารถโอนให้แก่บุคคลอื่น หากจะมีการ แบง่ เวลาใหผ้ อู้ น่ื เขา้ รว่ มดา� เนนิ การจะตอ้ งไดร้ บั อนญุ าตเสยี กอ่ นจงึ จะ ดา� เนนิ การได ้ และไมอ่ นญุ าตใหผ้ รู้ บั ใบอนญุ าตถอื ครองธรุ กจิ ในกจิ การ ประเภทเดยี วกนั หรอื ถอื ครองสทิ ธขิ า้ มสอ่ื ในกจิ การกระจายเสยี งและ กจิ การโทรทศั นท์ ใ่ี ชค้ ลน่ื ความถม่ี ากเกนิ สดั สว่ น ทง้ั นเี้ พอื่ ปอ้ งกนั ไมใ่ ห้ บุคคลใดบุคคลหนึ่งครอบง�ากิจการสื่อสาร จนอาจจ�ากัดโอกาสของ ประชาชนในการรับรขู้ า่ วสารท่แี หลง่ ข้อมูลทีห่ ลากหลาย คณะกรรมการ กสทช. ไดก้ า� หนดระยะเวลาสงู สดุ ในการนา� เสนอ เน้ือหาเก่ียวกับโฆษณาและบริการธุรกิจได้ไม่เกินช่ัวโมงละหกนาที และเม่ือรวมเวลาตลอดทั้งวันแล้วเฉล่ียต้องไม่เกินชั่วโมงละห้านาที ท้ังน้ีจะต้องค�านึงการคุ้มครองผู้บริโภค สภาพการแข่งขันของตลาด ต้นทนุ ในการประกอบกิจการ และการใหค้ วามเป็นธรรมระหว่างผู้รบั ใบอนุญาตประกอบกิจการที่ใชค้ วามถี่และไมใ่ ชค้ วามถด่ี ้วย กฎหมายยังก�าหนดให้ผู้ได้รับใบอนุญาตต้องแต่งต้ังบุคคลที่มี สญั ชาตไิ ทยเป็นผอู้ �านวยการสถานี ประจ�าแตล่ ะสถาน ี เพ่ือทา� หน้าท่ี ในการควบคมุ ดแู ลใหม้ กี ารออกอากาศเปน็ ไปตามทไ่ี ดร้ บั อนญุ าต ทง้ั นี้ ผู้รับใบอนุญาตยังต้องร่วมรับผิดชอบในการกระท�าของผู้อ�านวยการ สถานีเสมือนเป็นการกระท�าของผูร้ บั ใบอนุญาตเอง ใบอนญุ าตประกอบกิจการ มีประเภทต่าง ๆ และตอ้ งระบุการจดั ผงั รายการทมี่ ีสดั ส่วนแตกตา่ งกัน ดังน ี้ ใบอนุญาตประกอบกิจการบริการสาธารณะ ต้องมี รายการทเี่ ปน็ ขา่ วสารหรอื สาระทเ่ี ปน็ ประโยชนต์ อ่ สาธารณะในสดั สว่ น ทไี่ ม่นอ้ ยกว่ารอ้ ยละ ๗๐ ใบอนุญาตประกอบกิจการบรกิ ารชุมชน จะตอ้ งกา� หนด ใหม้ รี ายการทเ่ี ปน็ ขา่ วสารหรอื สาระทเี่ ปน็ ประโยชนต์ อ่ ชมุ ชนหรอื ทอ้ ง ถนิ่ ไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ๗๐ กฎหมายกาํ หนดใหก้ ิจการส่ือสารไม่ว่าจะเป็ นวิทยุกระจาย ใบอนุญาตประกอบกิจการทางธุรกิจ จะต้องกา� หนดใหม้ ี เสียง วทิ ยโุ ทรทศั น์และกจิ การโทรคมนาคม ทงั้ สง่ สญั ญาณ รายการทเี่ ปน็ ขา่ วสารหรอื สาระทเี่ ปน็ ประโยชนต์ อ่ สาธารณะในสดั สว่ น โดยใชค้ ลน่ื ความถี่ ไม่ใชค้ ลนื่ ความถเี่ ป็ นกจิ การกระจายเสียง ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ ๒๕ และกิจการโทรทศั นท์ ี่จะตอ้ งอยู่บงั คบั ของกฎหมาย ดงั นนั้ การใหบ้ ริการการส่งข่าวสารสาธารณะหรือรายการไปยงั รายการทีเ่ ป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ หมายความถงึ รายการข่าวสาร เคร่ืองรบั ไม่ว่าจะดว้ ยระบบไฟฟ้าแบบดงั้ เดิม หรือระบบ รายการส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจในการปกครองในระบอบ สญั ญาณดจิ ทิ ลั การสง่ สญั ญาณผา่ นสายเคเบลิ ใยแกว้ หรอื ประชาธปิ ไตย รายการสง่ เสรมิ การศกึ ษา จรยิ ธรรม ศลิ ปะวฒั นธรรม การส่งขอ้ มูลรายการผ่านเครือข่ายอินเทอรเ์ น็ตกถ็ ือเป็ น การใหค้ วามร ู้ ความเขา้ ใจในการพฒั นาเศรษฐกจิ สงั คม คณุ ภาพชวี ติ กิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั นท์ งั้ สิน้ การเป็ นกิจการ และสงิ่ แวดล้อม กระจายเสียง กิจการโทรทศั นน์ นั้ จะถูกควบคุมโดยกาํ หนด หลายประการ ไดแ้ ก่ การกาํ หนดคุณสมบตั ิของบุคคลผูไ้ ด ้ รบั อนุญาต การกาํ หนดเงอ่ื นไขของรายการทไ่ี ดร้ บั อนุญาต ประกอบกิจการ เป็ นตน้

๒๗ วิทยุกระจายเสียง เครอื่ งสง่ ๑ กโิ ลวตั ต ์ โดยสถานที ดลอง ๑๑ พ.ี เจ ๑๔ - ๑๕ (หนงึ่ หนง่ึ พ.ี เจ.) ตงั้ อยทู่ ส่ี ถานศี าลาแดง ในการ ทดลองหากใชร้ ว่ มกบั อปุ กรณโ์ ทรเลขทอ่ี ยบู่ รเิ วณ ใกลเ้ คยี งจะกอ่ ใหเ้ กดิ เสยี งรบกวน การทต่ี อ้ งสรา้ ง หอ้ งสถานใี หมจ่ ะทา� ใหส้ นิ้ เปลอื งเปน็ จา� นวนมาก ใน ชว่ งนน้ั พระราชวงั พญาไทไดด้ ดั แปลงเปน็ โรงแรม ชอ่ื วา่ โฮเตล็ พญาไท จงึ เปน็ การสะดวกกวา่ หาก ยา้ ยสถานมี าตง้ั อยทู่ พี่ ระราชวงั พญาไท เพยี งแต่ ดดั แปลงหอ้ งเทา่ นนั้ โดยกรมรถไฟหลวงอนญุ าต ใหก้ รมไปรษณยี เ์ ชา่ พนื้ ทหี่ อ้ งชดุ สวที เดอลกุ ซ ์ บ ี ๑ หรอื หอ้ งพระบรรทมในพระทน่ี ง่ั ไวกณู ฐเทพยสถาน เป็นห้องส่งกระจายเสียงของสถานีวิทยุกระจาย เสียงพญาไท ในปีพ.ศ. ๒๔๗๓ ตั้งช่ือสถานีว่า สถานวี ทิ ยพุ ญาไท เนอื่ งจากสง่ กระจายเสยี งจาก พระราชวงั พญาไท และยงั ทรงมอบหมายใหก้ รม ไปรษณีย์โทรเลข โดยกองช่างวิทยุด�าเนินการ ทดลองส่งวิทยุกระจายเสียง เป็นการคู่ขนานกับ สถานสี ว่ นพระองค ์ โดยผฟู้ งั นยิ มเรยี กวา่ สถานี วทิ ยศุ าลาแดง เนอ่ื งจากสถานสี ง่ กระจายเสยี งตง้ั อยใู่ นบรเิ วณยา่ นทเี่ รยี กวา่ ศาลาแดง ต่อมาสถานีวิทยุพญาไท เปิดกระจายเสียง อย่างเป็นทางการ เร่ิมด้วยการถ่ายทอดเสียงสด กระแสพระราชด�ารัส เนื่องในการพระราชพิธี วทิ ยกุ ระจายเสียง เป็ นการถา่ ยทอดผา่ นคลน่ื วทิ ยเุ พ่ือใหเ้ขา้ ถงึ ผฟู ้ ังได ้ ฉตั รมงคล ในพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยู่ หวั รชั กาลท ่ี ๗ เมอื่ วนั พธุ ท ี่ ๒๕ กมุ ภาพนั ธ ์ พ.ศ. กวา้ ง ทางเลอื กในการกระจายเสียงวิทยุภาคพืน้ ดิน ไดแ้ ก่ วิทยุแบบ ๒๔๗๓� จากพระทนี่ งั่ อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั มไหยสรู ย สาย วิทยุดาวเทียม และวิทยุออนไลน์ ประเภทสญั ญาณสามารถเป็ น พมิ าน ในพระบรมมหาราชวงั กรงุ เทพมหานคร ไดท้ งั้ แบบอนาลอ็ กหรอื แบบดิจติ อล การกระจายเสียงในวิทยุมีทงั้ ใน และถือเอาวันท่ี ๒๕ กุมภาพันธ์ เป็นวันวิทยุ เชงิ พาณิชย ์ เชงิ การศึกษา และแบบที่ไม่แสวงหาผลกาํ ไร เช่นวิทยุ กระจายเสยี งไทย ชุมชน สถานีวิทยุของมหาวิทยาลยั และสถานีวิทยุของโรงพยาบาล การด�าเนินกิจการกระจายเสียงที่สถานีวิทยุ บางสถานีออกอากาศในแถบคลนื่ สนั้ ดว้ ยเทคโนโลยี AM ซง่ึ สามารถ พญาไทดา� เนนิ การอยา่ งตอ่ เนอ่ื งจนกระทง่ั โฮเตล็ รบั ไดห้ ลายพนั ไมลโ์ ดยเฉพาะในเวลากลางคืนท่สี ญั ญาณถูกรบกวน พญาไทยตุ กิ จิ การในป ี พ.ศ. ๒๔๗๕ สถานวี ทิ ยุ จากสภาพบรรยากาศและคลนื่ แสงอาทิตยน์ อ้ ย ตวั อย่างเช่น สถานี พญาไทยงั คงใชห้ อ้ งสง่ อยรู่ ะยะหนง่ึ แลว้ จงึ ยา้ ยไป BBC และ VOA ไดส้ ่งคลนื่ สนั้ ไปยงั ทวีปแอฟรกิ าและทวีปเอเชีย ท ี่ สถานวี ทิ ยกุ รงุ เทพ ทศี่ าลาแดง ๗ พ.ี เจ. ใน ปีพ.ศ. ๒๔๗๙ ด้วยเคร่ืองส่งชนิดใหม่ ก�าลัง รปู แบบรายการวทิ ยกุ ระจายเสยี ง ไดแ้ ก ่ การพดู คยุ กบั ผฟู้ งั การสนทนากนั ระหวา่ งผรู้ ว่ มรายการ กระจาย ๑๐ กโิ ลวตั ต ์ ขนาดคลนื่ ๔๐๐ เมตร1 บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร การสมั ภาษณค์ นทวั่ ไปและบคุ คลสา� คญั การอภปิ รายของบคุ คลทมี่ คี วามแตกตา่ งทางความคดิ เหน็ และ จนกระทง่ั ใน วนั ท ่ี ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๒ สถานี ทรรศนะกนั การใหข้ อ้ มลู ในรปู แบบสารคด ี การนา� เสนอขา่ วสาร ซงึ่ อาจแยกยอ่ ยลงไดห้ ลายประเภท วิทยุกระจายเสียงกรมไปรษณีย์โทรเลขโอนไปยัง เชน่ ขา่ วการเมอื ง ขา่ วอาชญากรรม ขา่ วตา่ งประเทศ ขา่ วเศรษฐกจิ ขา่ วสงั คม ขา่ วกฬี า ขา่ วการศกึ ษา สังกัดส�านักงานโฆษณาการ ในส�านักนายก และขา่ วบนั เทงิ เปน็ ตน้ นอกจากนยี้ งั มกี ารตอบปญั หา และการเปดิ เพลง ซง่ึ รปู แบบรายการทไี่ ดร้ บั รัฐมนตรี (กรมประชาสัมพันธ์) และเปลี่ยนชื่อ ความสนใจจากผฟู้ งั มากทสี่ ดุ และการทา� เปน็ ละครวทิ ย ุ ทงั้ ทเ่ี ปน็ แบบเพอ่ื ใหค้ วามบนั เทงิ และใหค้ วามรู้ เปน็ สถานวี ิทยกุ ระจายเสยี งแห่งประเทศไทย เปน็ การผกู เรอ่ื งใหผ้ ฟู้ งั ตระหนกั ถงึ สง่ิ ทเี่ ปน็ ปญั หา และแสดงวธิ แี กป้ ญั หานน้ั วิทยุกระจายเสยี งในประเทศไทยถือก�าเนดิ ข้ึนระยะแรก ราวปี พ.ศ. ๒๔๗๐-๒๔๗๒ โดยพลเอก พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกา� แพงเพชรอคั รโยธิน เสนาบดีกระทรวง พานชิ และคมนาคม ในขณะน้นั ทรงริเริม่ ทดลองกระจายเสียงท่วี งั ดอกไม้ในปีพ.ศ. ๒๔๗๑ โดยใช้ชื่อ วา่ ๔ พี.เจ. ซงึ่ คา� ว่า พ.ี เจ. ยอ่ มาจากพระนามเดมิ ว่า บรุ ฉตั รไชยากร โดยการทดลองแพรก่ ระจาย เสยี งเปน็ ไปในลกั ษณะการใหก้ ารศกึ ษาแกป่ ระชาชน โดยทดลองดว้ ยการดดั แปลงเครอ่ื งโทรเลขประกอบ

๒๖ คล่นื วิทยุ ระหว่างที่แมกซ์เวลล์ ก�าลังท�าการตรวจสอบ ทางคณิตศาสตร์ เขาได้สังเกตุเห็นว่า แสงน้ันมี คุณสมบัติบางประการคล้ายกับคลื่น และต่อมาใน ป ี พ.ศ. ๒๔๓๐ เฮนริช เฮิรตซ์ (Heinrich Hertz) นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมัน ได้ท�าการสาธิตว่า สมการของแมกซ์ เวลล์ น้ันเป็นความจริง โดย จ�าลองการสร้างคล่ืนวิทยุขึ้นมาในห้องทดลองของ เขาเอง ภาพท่ี ๑ เจมส ์ เคลริ ก์ แมกซเ์ วลล ์ คล่ืนวิทยุ เป็ นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าในช่วงคลื่นที่มีความยาวคล่ืนอยู่ใน ภาพท่ี ๒ เฮนริช เฮิรตซ ์ ระหวา่ ง ๑ มิลลิเมตร จนถงึ ๑๐,๐๐๐ กโิ ลเมตร และมีความถอ่ี ยู่ในช่วง ๓๐ เฮิรตซจ์ นถงึ ๓๐๐,๐๐๐ ลา้ นเฮิรตซ ์ คลน่ื วิทยุจะถูกคน้ พบขนึ ้ กอ่ น ในทางทฤษฎี จากสมการคณิตศาสตรท์ ี่ชอื่ วา่ สมการของแมกซ ์ เวลล ์ (Maxwell’s equations) โดยนกั ฟิ สิกส ์ และนกั คณิตศาสตรช์ าวสกอ็ ต นามวา่ เจมส ์ เคลริ ก์ แมกซเ์ วลล ์ (James Clerk Maxwell) ในปี พ.ศ. ๒๔๑๐

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๕ ลกั ษณะคล่นื FM และ AM ภาพท่ี ๓ นิโคลา เทสลา ภาพท่ี ๔ กูเยลโม มารโ์ กนี ภาพท่ี ๖ คล่นื แม่เหลก็ ไฟฟา้ จากนั้นก็มีสิ่งประดิษฐ์เก่ียวข้องกับคล่ืนวิทยุ ระบบกระจายเสียงของวทิ ยทุ ่นี ิยมใน คลน่ื วทิ ยเุ ปน็ ชว่ งหนง่ึ ของคลน่ื แมเ่ หลก็ ไฟฟา้ เกดิ ขน้ึ มากมาย ระบบวิทยุนัน้ ไดร้ ับพฒั นาอย่าง ประเทศไทย AM (Amplitude Mod- ที่มีความยาวคล่ืนมากท่ีสุด จึงถูกเลือกน�ามาใช้ ต่อเน่ือง และถูกนา� มาใชป้ ระโยชนโ์ ดยเฉพาะใน ulation) เปน็ การกระจายเสียงโดยผสมคลนื่ เป็นคลื่นพาหะในการส่งข้อมูลข่าวสารเพราะ ดา้ นการสือ่ สาร นิโคลา เทสลา (Nikola Tesla) เสียงกับคลื่นวิทยุทางส่วนสูง ท�าให้ยอดคลื่นมี สามารถเกิดการเลี้ยวเบนได้มากกว่าจึงกระจาย และ กูเยลโม มารโ์ กนี (Guglielmo Marconi) ได้ ระดับความสูงตา�่ ไมเ่ ท่ากนั ตามรหสั ของเสยี ง จึง ตัวได้ดีกว่าและถูกบดบังได้น้อยกว่าช่วง บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร รับการยกย่องว่าเป็นผู้ประดิษฐ์ระบบท่ีน�า ถูกคล่ืนอื่นที่ความถี่ใกล้เคียงเข้ามารบกวนได้ คล่ืนแม่เหล็กไฟฟ้าอื่น ๆ ท่ีมีความยาวคล่ืนส้ัน คุณภาพของเสียงจึงไม่ค่อยชัดเจน แต่สามารถ กว่า อนั ได้แก่ คล่ืนไมโครเวฟ คล่ืนวทิ ยุมาใช้ในการส่อื สาร กระจายเสียงไดใ้ นระทางไกล คลนื่ วิทยุ AM ยัง ค�าว่า วิทยุ เป็นค�าที่พระบาทสมเด็จ สามารถสะทอ้ นคล่นื วทิ ยุจากช้ันบรรยากาศได้ คลน่ื อนิ ฟราเรด คลนื่ แสง คลน่ื รงั สเี หนอื มว่ ง พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั รชั กาลท ี่ ๖ ทรงบญั ญตั ิ ค ล่ื น รั ง สี เ อ็ ก ซ ์ แ ล ะ ค ลื่ น รั ง สี แ ก ร ม ม า ขนึ้ เพ่อื ใชแ้ ทนคา� ว่า เรดิโอ (Radio) ซง่ึ หมายถงึ FM (Frequency Modulation) คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าทั้ง๗ ช่วงน้ีมีความเร็วใน การรับส่งข่าวสารด้วยคล่ืนแม่เหล็กไฟฟ้าโดยไม่ เป็นการกระจายเสียงโดยการผสมคล่ืนเสียงกับ สุญญากาศเท่ากันทั้งหมดคือ ๓๐๐,๐๐๐ ตอ้ งใชส้ ายเชอื่ มตอ่ ระหวา่ งเครอื่ งรบั และเครอื่ งสง่ คล่ืนวิทยุในทางแนวนอนท�าให้สันคลื่นมีความสูง กโิ ลเมตรต่อวนิ าท ี โดยในชน้ั บรรยากาศของโลก การสง่ ข้อมูลข่าวสารเป็นรหัสไฟฟา้ ผ่านคล่นื วทิ ยุ เทา่ กนั ตลอด คลน่ื อน่ื จงึ เขา้ มาแทรกไดย้ าก ทา� ให้ ซึ่งถือว่ามีปริมาณแก๊สเบาบาง ความเร็วของ จะเรียกวา่ วิทยุโทรเลข (Radio Telegraph) ส่วน มคี วามคมชดั แตไ่ มส่ ามารถกระจายเสยี งไดไ้ กล คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าก็จะยังคงมีค่าประมาณ การสง่ ออกเปน็ ขอ้ มลู เสยี งโดยตรงจะเรยี กวา่ วทิ ยุ เพราะไมส่ ามารถวงิ่ ทะลสุ ง่ิ กดี ขวาง เชน่ ภเู ขาและ ๓๐๐,๐๐๐ กิโลเมตรต่อวินาทีดว้ ยเช่นกนั กระจายเสียง (Radio Broadcasting) ตกึ สงู ได้

๒๘ วิทยุชุมชน วิทยุชุมชน เป็ นการสื่อสารภายในทอ้ งถิ่นของชุมชนบนพืน้ ที่อนั จาํ กดั รฐั และองคก์ รทางสงั คม ทา� งานแบบอาสาสมคั รเปน็ โดยใชก้ ารส่ือสารผ่านคลนื่ วิทยุในระยะใกล ้ มีเป้าหมายสําคญั คือ สรา้ ง ทงั้ ผสู้ ่งและผรู้ บั ข้อมลู ข่าวสารของชมุ ชนส่ชู มุ ชน วิทยุชุมชนเป็นส่ือชุมชนท่ีเกิดข้ึนเพ่ือกระตุ้นการมี ความสมั พนั ธแ์ ละการมีส่วนรว่ มของคนในชุมชน ในการจดั ทาํ กิจกรรม ส่วนร่วมของคนในชุมชนทั้งในระดับเศรษฐกิจ ตา่ ง ๆ มีคณะกรรมการทเ่ี ลอื กสรรจากชมุ ชนซง่ึ สมคั รใจทจี่ ะทาํ กจิ กรรม การเมือง สังคม วิถีชีวิตและวัฒนธรรม โดยมี ใหช้ ุมชนมาทําหนา้ ท่ีเป็ นผูด้ ําเนินงาน บริหารจดั การ กาํ หนดทิศทาง ลักษณะการส่ือสารแบบสองทางและมีทิศทางการ ไหลของข่าวสารทั้งจากบนลงล่าง จากล่างขึ้นบน นโยบาย ใชร้ ะบบอาสาสมคั รเขา้ มาช่วย ไม่แสวงหากาํ ไร ภายใตต้ น้ ทุน และในระดับเดียวกัน โดยมุ่งตอบสนองความ ต่าํ และเป็ นสมบตั ิของทอ้ งถนิ่ ต้องการและประโยชน์ของชุมชน วิทยุชุมชนเป็นสื่อภาคประชาชนท่ีมีเป้าหมาย วิทยุชุมชนช่วยแก้ไขปัญหาเน้ือหาที่เผยแพร่ สนองความต้องการ และสร้างประโยชน์ให้แก่ ดา� เนินงานเพอ่ื สาธารณะประโยชน์ของชุมชน เนน้ ทางวิทยุจากส่วนกลางไม่สอดคล้องกับความ ประชาชนในระดับชมุ ชนได ้ การนา� เสนอเนือ้ สาระมากกว่าบนั เทงิ มุ่งเนน้ การมี ตอ้ งการของประชาชน การเปดิ โอกาสใหป้ ระชาชน ส่วนร่วมของชุมชนท้ังการเป็นเจ้าของร่วมผลิต เข้ามามีส่วนร่วมในการเลือกรับข้อมูลข่าวสารจาก ลกั ษณะของวิทยุชุมชนในอดุ มคติ รายการ ร่วมหารายได้และร่วมประเมินผล วิทยุ ภาคประชาชน ชุมชนหรอื ท้องถิ่นด้วยกันเอง ช่วย ชุมชนเป็นสื่อสาธารณะท่ีมีความเป็นอิสระจากรัฐ ให้รูปแบบและเน้ือหาของรายการสามารถตอบ วิทยุชุมชนเป็นสื่อทางเลือก โดยมีประชาชนเป็น และกลุ่มผู้ลงทุน มีความหลากหลายและแตกต่าง เจา้ ของและดา� เนนิ งานเอง และปราศจากอา� นาจของ จากสอ่ื เชงิ พาณิชย์ เนน้ คณุ ภาพมากกว่าปรมิ าณ เนื่องจากวิทยุเป็นการด�าเนินงานท่ีเกี่ยวกับ กิจการสาธารณะ การด�าเนินการจึงต้องอยู่ภายใต้ กฎหมายท่เี ก่ยี วข้อง อาทิ พรบ. วทิ ยกุ ระจายเสยี งและวทิ ยโุ ทรทศั น ์ พ.ศ. ๒๔๙๘ (มาตรา ๕) พรบ. วทิ ยคุ มนาคม พ.ศ. ๒๔๙๘ รฐั ธรรมนญู ๒๕๔๐ (มาตรา ๔๐) พรบ. องค์กรจัดสรรคล่ืนความถี่และก�ากับ กิจการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ พ.ศ. ๒๕๖๐ พรบ. การประกอบกิจการกระจายเสียงและ กิจการโทรทศั น ์ ๒๕๕๑

บทท่ี ๕ ประเภทของเทคโนโลยีการส่ือสาร ๑๔ - ๑๕

๒๙ วิทยุผ่านดาวเทียม (scrambled channel) พรอ้ มดว้ ยขอ้ มลู เมตาเกยี่ ว กับการออกอากาศแต่ละรายการ สัญญาณจะถูก ถอดรหัสโดยโมดูล ในพ้ืนที่เขตเมืองซึ่งมักมีตึกสูง บดบงั สญั ญาณจะมตี วั ทวนสญั ญาณหรอื Repeater ทอ่ี ยภู่ าคพน้ื ดนิ วิทยุดาวเทียม เป็ นบริการกระจายเสียงผ่านการสะทอ้ นสญั ญาณจาก คณุ ภาพเสยี งจะดกี วา่ สถานวี ทิ ย ุ AM หรอื การ ดาวเทียมเพ่ือการออกอากาศทว่ ั ประเทศ หรือเป็ นบริเวณท่ีกวา้ งกว่า ควบคมุ เนอ้ื หามคี วามเขม้ ขน้ แตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะ สถานีวิทยุภาคพืน้ ดิน โดยบริการนีม้ ีไวส้ ําหรบั ผูโ้ ดยสารรถยนต ์ ใชไ้ ด ้ ประเทศ อยา่ งไรกต็ ามประเทศอตุ สาหกรรมสว่ นใหญ่ โดยการสมคั รสมาชิก แต่โดยมาdเป็ นใหบ้ ริการโดยไม่เสียค่าใชจ้ า่ ย มี กา� หนดไมใ่ หม้ กี ารเผยแพรเ่ นอ้ื หาทม่ี คี วามหยาบคาย รายการใหเ้ ลอื กมากกวา่ วิทยุภาคพืน้ ดิน หรอื ไมเ่ หมาะสม นอกจากนยี้ งั มกี ารใชค้ า� วา่ วทิ ยดุ าวเทยี ม สา� หรบั การส่ือสารติดต่อระยะทางไกลท่ีใช้ระบบวิทยุผ่าน เครอื ขา่ ยระบบดาวเทยี ม เชน่ การตดิ ตอ่ ระหวา่ งสว่ น กลางกบั เจา้ หนา้ ทท่ี กี่ า� ลงั การปฏบิ ตั งิ านในพน้ื ท ี่ โดย ไมส่ ามารถตดิ ตอ่ สอื่ สารดว้ ยระบบอน่ื ในระบบวทิ ยุ สอ่ื สารแบบน ี้ อาจมกี ารใชร้ ถสอื่ สารดาวเทยี มซง่ึ เปน็ รถยนตท์ ตี่ ดิ ตงั้ ชดุ Repeater เปน็ ตวั ทวนสญั ญาณ ในการรับ–ส่ง สัญญาณดาวเทียม ท�าให้สามารถ เคลอื่ นทไี่ ปในพน้ื ทต่ี า่ ง ๆ โดยจะใชต้ ดิ ตอ่ สอ่ื สารกนั ในระยะทางไมเ่ กนิ ๕ กโิ ลเมตร ในประเทศไทย ความถี่วิทยุส�าหรับการติดต่อ สื่อสารในกิจการวิทยุสมัครเล่น ผ่านดาวเทียมใช้ สา� หรบั การตดิ ตอ่ ประเภทเสยี งหรอื ประเภทอน่ื ตาม ที่ก�าหนดไว้โดยแบ่งออกเป็น สองย่านความถี่คือ ความถว่ี ทิ ย ุ ๑๔๕.๘๐๐๐-๑๔๖.๐๐๐๐ เมกะเฮริ ตซ์ สามารถใชต้ ดิ ตอ่ สอื่ สารจากสถานวี ทิ ยสุ มคั รเลน่ ไป ยงั ดาวเทยี มเปน็ ไดท้ งั้ ดา้ น สง่ (Uplink) และดา้ นรบั (Downlink) ส่วนในย่านความถี่ ๔๓๕.๐๐๐๐- ๔๓๘.๐๐๐๐ เมกะเฮริ ตซ ์ ใชไ้ ดเ้ ฉพาะเปน็ ดา้ นรบั ผู้ ท่ีสนใจจะใช้งานดาวเทียมในกิจการวิทยุสมัครเล่น สามารถทา� ไดโ้ ดยการเขา้ สอบ เพอื่ ขอรบั ใบอนญุ าต เป็นพนักงานวิทยุสมัครเล่นในประเทศท่ีอาศัยอยู ่ และจะสามารถใชด้ าวเทยี มวทิ ยสุ มคั รเลน่ ไดท้ กุ ดวง ทเ่ี ปดิ ใหบ้ รกิ ารอย ู่ แตจ่ า� เปน็ ตอ้ งศกึ ษามารยาทใน การใชเ้ พอ่ื ใหส้ ามารถใชว้ ทิ ยสุ อ่ื สารไดอ้ ยา่ งปลอดภยั และไมร่ บกวนการปฏบิ ตั งิ านทส่ี า� คญั อปุ กรณท์ ใี่ ชใ้ น การตดิ ตอ่ ผา่ นดาวเทยี มวทิ ยสุ มคั รเลน่ ไดแ้ ก ่ วทิ ยุ สอื่ สาร สายอากาศ และโปรแกรมตดิ ตามดาวเทยี ม เช่น โปรแกรม Orbiton เพื่อใช้ตรวจสอบว่ามี วทิ ยดุ าวเทยี มใชค้ ลนื่ ความถ ี่ ๒.๓ กโิ ลเฮริ ตซ ์ รายการ ซง่ึ สามารถฟงั ผา่ นตวั รบั สญั ญาณ โดยมกี าร ดาวเทียมผ่านมาเข้ามาบ้าง ยา่ นความถ ี่ S ในอเมรกิ าเหนอื สา� หรบั การกระจาย เช่ือต่อเคร่ืองรับเข้ากับระบบสเตอริโอ ระบบ เสยี งวทิ ยกุ ระจายเสยี งทวั่ ประเทศ ในสว่ นอน่ื ๆ ของ อนิ เทอรเ์ นต็ ทงั้ นส้ี ถานภี าคพน้ื ดนิ ทา� การสง่ สญั ญาณ โลกวทิ ยดุ าวเทยี มใชค้ ลน่ื ความถ ี่ ๑.๔ กโิ ลเฮริ ตซ ์ ยา่ น ไปยงั ดาวเทยี มซง่ึ อยเู่ หนอื เสน้ ศนู ยส์ ตู รในวงโคจรของ ความถ ่ี L Clarke ทอี่ ยหู่ า่ งจากเสน้ ศนู ยส์ ตู รประมาณ ๓๕,๗๘๖ กโิ ลเมตร (๒๒,๒๓๖ ไมล)์ ดาวเทยี มจะสง่ สญั ญาณ ผเู้ ปน็ สมาชกิ สถานวี ทิ ยดุ าวเทยี มตอ้ งทา� การซอื้ กลับไปยังเครื่องรับวิทยุในรถยนต์และที่อยู่อาศัย เครื่องรับและจ่ายค่าสมัครสมาชิกรายเดือนเพ่ือฟัง สัญญาณน้ีมีการออกอากาศแบบช่องกวนสัญญาน

๓๐ วิทยุออนไลน์ ๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๑ โลโกว้ ิทยุออนไลน ์ สถานีจฬุ า ภาพท่ี ๒ โลโกส้ ถานีวิทยุออนไลน ์ Cool ๙๓ Fahrenheit ภาพท่ี ๓ โลโกส้ ถานีวิทยุออนไลน ์ Chill 89 เสยี ง ไดแ้ ก ่ MP3, Ogg Vorbis, Windows Media Audio, RealAudio และ HE-AAC (หรอื aacPlus) โดยขอ้ มลู เสยี งจะถกู สง่ ตอ่ เนอื่ งผา่ นเครอื ขา่ ยทอ้ ง ถนิ่ หรอื อนิ เทอรเ์ นต็ ในแพค็ เกต็ TCP หรอื UDP จากนน้ั ขอ้ มลู จะถกู สรา้ งขนึ้ ใหมใ่ นเครอื่ งรบั วิทยุออนไลน์ หรอื วิทยุอนิ เทอรเ์ น็ต หมายถงึ การฟังเพลงผ่านเครอื เนอื้ หาของสถานวี ทิ ยอุ อนไลนท์ น่ี ยิ มในปจั จบุ นั บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ข่ายออนไลน์ หรือ ฟังเพลงผ่านระบบอินเทอรเ์ น็ต ซ่ึงมีเว็บไซต ์ มหี ลากหลาย เชน่ รายการธรรมะ รายการเพลง ต่าง ๆ ที่ใหบ้ ริการฟังเพลงออนไลน์ ซ่ึงในปัจจุบนั นี ้ เป็ นที่นิยม สากล รายการเพลงลกู ทงุ่ รายการทเี่ กย่ี วกบั สลาก มากมาย ในทว่ ั โลก กนิ แบ่งรฐั บาล รายการกีฬา รายการข่าว ทัง้ น้ี สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ๘๘.๐ บรกิ ารวทิ ยอุ นิ เทอรเ์ นต็ สามารถเขา้ ถงึ ไดจ้ าก ผใู้ ชส้ ามารถเลอื กจากสถานแี ละประเภทตา่ ง ๆ ที่ FM กม็ กี ารออกเผยแพรผ่ า่ นชอ่ งทางออนไลนด์ ว้ ย ทกุ ทท่ี วั่ โลกดว้ ยการเชอื่ มตอ่ อนิ เทอรเ์ นต็ เชน่ ผู้ ไมค่ อ่ ยมอี ยใู่ นวทิ ยแุ บบเดมิ จึงท�าให้เน้ือหาของวิทยุออนไลน์ไม่แตกต่างจาก ฟังที่อยู่ประเทศไทยสามารถเข้าถึงรายการท่ีเผย วทิ ยกุ ระจายเสยี งนกั ทา� ใหเ้ ปน็ การทา้ ทายถงึ ความ แพรจ่ ากสถานวี ทิ ยทุ อี่ ยใู่ นทวปี ตา่ ง ๆ เชน่ สถานี ผู้ฟังสามารถสามารถฟังจากเครื่อง สามารถในการก�ากับดูแลให้กิจการวิทยุออนไลน์ วทิ ยซุ บี เี อส Pandora Radio, iHeartRadio และ คอมพวิ เตอรท์ บี่ า้ น จากอปุ กรณท์ ตี่ ดิ ตง้ั โปรแกรม กับกิจการวิทยุกระจายเสียงมีการแข่งขันท่ีเท่า Citadel Broadcasting ทงั้ นอ้ี าจมกี ารงดการเผย ฟังวิทยุไว้ หรือจากหน้าเว็บไซต์ที่มีโปรแกรมฟัง เทยี มกนั แพรแ่ บบออนไลนใ์ นบางชว่ ง เชน่ การมยี กเวน้ การ วทิ ยฝุ งั อย ู่ สว่ นในฝา่ ยผสู้ ง่ เสยี ง จะทา� การสตรมี ออกรายการขา่ ว หรอื รายการกฬี า วทิ ยอุ นิ เทอรเ์ นต็ มงิ่ ซง่ึ หมายถงึ เทคโนโลยที ใ่ี ชใ้ นการเผยแพรเ่ นอ้ื หา นอกจากน้ี บางสถานียังเปิดโอกาสให้ผู้ฟัง เหมาะสา� หรบั ผฟู้ งั ทม่ี คี วามสนใจเปน็ พเิ ศษชว่ ยให้ วทิ ยอุ นิ เทอรเ์ นต็ รปู แบบไฟลส์ า� หรบั การสตรมี มงิ่ สามารถรบั ฟงั รายการทเี่ คยไดอ้ อกอากาศไปแลว้ ได ้ และบางเว็บไซต์ยังให้บริการฟังเพลงแบบ Mu- sic-on-demand ซง่ึ เปน็ รปู แบบการกระจายเพลงที่ มี ก า ร เ ติ บ โ ต เ พ่ิ ม ขึ้ น ต า ม ข อ ง เ ท ค โ น โ ล ยี คอมพิวเตอร์การสื่อสารโทรคมนาคมและ อนิ เทอรเ์ นต็

๓๑ วิทยุระบบดิจทิ ลั วทิ ยดุ จิ ทิ ลั คอื การใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เพื่อผสมคลนื่ วทิ ยใุ หเ้ ป็ นสญั ญาณแบบดจิ ทิ ลั ซง่ึ เป็ นการบบี อดั โดยใชร้ ปู แบบ เช่น MP2 จดุ มุ่งหมายคือการเพ่ิมจาํ นวนรายการวิทยุในคลนื่ ความถี่หน่ึง ๆ ปกติคลน่ื วิทยุทาํ หนา้ ท่ีเป็ น พาหะ ซง่ึ กระบวนการสญั ญาณเสียงขไี่ ปกบั คลน่ื วทิ ยนุ นั้ จะผา่ นกระบวนการทเ่ี รยี กวา่ โมดเู ลชนั (modulation) การผสมสญั ญาณความถขี่ องคลนื่ วิทยุไปเลก็ นอ้ ยนนั้ เรยี กวา่ Frequency Modulation (FM) สําหรบั การ ทาํ ใหร้ ะดบั สญั ญาณของคลนื่ วิทยุสูงขนึ ้ หรอื ต่าํ ลง เรยี กวา่ Amplitude Modulation (AM) หรอื ท่ีเรารบั รู ้ กนั โดยทว่ ั ไปถงึ วิทยุ AM และ FM เป็ นการผสมคลนื่ แบบอนาลอ็ ก

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๒ การผสมคล่นื หรือการมอดูเลต ภาพท่ี ๔ การเขา้ รหสั แบบ NRZ-L บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร (NonReture-to-Zero-Level) การผสมคลื่นวิทยุความถ่ี หรือที่เรียกวา่ การมอดเู ลต (mod- ulate) ยกตวั อยา่ ง เช่น การนา� เอาคลืน่ แอนาล็อก อาท ิ เสียงพดู การรบั สง่ สญั ญาณวทิ ยกุ ระจายเสยี งระบบดจิ ทิ ลั ทป่ี ระเทศไทย หรอื เสยี งดนตรี ซงึ่ เป็นคลนื่ ที่อยู่ในย่านความถตี่ �่าอย่ใู นช่วง ๓๐๐ จะดา� เนนิ การใชค้ ลนื่ VHF ในการรบั สง่ สญั ญาณ โดยวทิ ยอุ นาลอ็ ก - ๓๔๐๐ เมกะเฮริ ตซ ์ มาผสมกับคล่ืนความถีท่ ีส่ ูงมาก หรอื ที่เรยี ก กบั วิทยดุ จิ ทิ ัลนัน้ จะมีความแตกต่างกนั อย่างชัดเจน ดว้ ยคุณภาพ วา่ คลน่ื พาหะ (Carrier Signal) ทา� ใหส้ ามารถสง่ คลนื่ เสยี งออกไป ของเสียงท่ีฟังด้วยระบบดิจทิ ัลน้ันจะมีความชดั เจน ไมม่ คี ล่นื แทรก ผา่ นตวั กลางได ้ เมอ่ื สถานสี ง่ สญั ญาณผา่ นการมอดเู ลตไปแลว้ ฝา่ ย หากฟังเพลงก็จะเหมือนกับการรับฟังผ่านทาง CD และไม่มีการ สถานีรบั จะตอ้ งมีกรรมวธิ แี ยกคลื่นเสียงออกจากคลื่นพาหะ เรียก จ�ากัดพ้ืนที่ในการรับฟังอีกต่อไป เพราะจะสามารถรับฟังได้ ว่า การดีมอดเู ลต (demodulate)1 ครอบคลุมในระดับภูมิภาคและระดับประเทศ แต่การผสมคล่ืนดิจิทัล น้ันจะแตกต่างออกไปอย่างส้ินเชิง อกี จดุ เดน่ ทสี่ า� คญั ของ วทิ ยดุ จิ ทิ ลั มคี วามสามารถในการสง่ ได้ เพราะคลื่นดิจิทัลเป็นคลื่นแบบสัญญาณไม่ต่อเนื่อง (Discrete/ ทง้ั เสยี ง ข้อความและภาพไปพรอ้ ม ๆกัน เช่น ขณะทีก่ �าลงั ฟังเพลง Discontinuous) เป็นลักษณะแรงดันไฟฟ้าในรูปแบบคลื่นของรูป กอ็ าจจะมชี อื่ เพลงทฟี่ งั อยแู่ สดงขน้ึ มาใหเ้ หน็ พรอ้ มภาพศลิ ปนิ ทร่ี อ้ ง เหลยี่ ม (Square Wave)� ซ่งึ วัดคา่ ด้วยเลขฐานสอง คือเลขศูนย์ เพลงดังกล่าว หรืออาจมีข้อความบอกรายการต่อไป เพลงต่อไป และเลขหนึ่ง (0,1) แสดงขนึ้ มา หรอื หากเป็นรายการวิทยดุ ้านการศกึ ษา กจ็ ะทา� ใหผ้ ู้ จดั รายการสามารถเปดิ ภาพสไลดป์ ระกอบคา� บรรยาย ไปพรอ้ ม ๆ การแปลงขอ้ มลู ดจิ ทิ ลั ใหเ้ ปน็ สญั ญาณแบบดจิ ทิ ลั จงึ จา� เปน็ ตอ้ ง กบั การสง่ เสียง หรอื หากเป็นวิทยดุ า้ นการจราจร ก็สามารถใส่ภาพ ใช้การเขา้ รหสั แบบ NRZ-L (NonReture-to-Zero-Level) โดยใช้ การจราจรในขณะใหผ้ ฟู้ งั ไดช้ มได ้ หรอื มกี ารแสดงรปู ถา่ ยใหด้ พู รอ้ ม ระดับแรงดัน (Voltage) ที่ต่างกันสองระดับ เพ่ือใช้แทนข้อมูล ๆ กับการจัดรายการ ท้งั น้กี ข็ น้ึ อยู่กบั ว่าผปู้ ระกอบการจะน�าไปใช้ ไบนาร ี เชน่ หากไม่มีแรงดัน แทนค่าดว้ ยเลขศูนย ์ แตเ่ มอ่ื แรงดนั งานอยา่ งไร แตก่ ารรับฟังวิทยดุ ิจิทัลนัน้ ก็ตอ้ งใช้อปุ กรณ์ที่รองรับ เพมิ่ ขนึ้ จงึ จะแทนดว้ ยเลขหนง่ึ นอกจากนยี้ งั มกี ารเขา้ รหสั อกี หลาย ในการฟงั วทิ ยดุ จิ ทิ ลั ดว้ ยซงึ่ แตกตา่ งจากเครอ่ื งรบั วทิ ยรุ ะบบอนาลอ็ ก รูปแบบ อาทิ NRZI (NRZ, Invert on ones) แมนเชสเตอร์ ในตอนนี้มีรถยนต์หลายรุ่น โดยเฉพาะรถยนต์ท่ีผลิตส�าหรับ (Manchester) และ ดฟิ เฟอรเ์ รน็ เชยี ลแมนเชสเตอร ์ (Differential ประเทศท่มี กี ารออกอากาศวทิ ยดุ ิจทิ ัลแล้ว เชน่ ในยุโรป กม็ าพร้อม Manchester) เมอ่ื ไดส้ ญั ญาณดจิ ทิ ลั แลว้ ในการสง่ สญั ญาณจะใชว้ ธิ ี กบั วิทยุที่รองรบั สัญญาณวทิ ยกุ ระจายเสยี งในระบบดิจิทลั การเขา้ รหสั (Encoding) เพอ่ื เปลยี่ นขอ้ มลู ใหเ้ ปน็ พลงั งาน จากนน้ั จะสง่ พลงั งานดงั กลา่ วไปยงั ตวั กลาง เมอื่ ไปยงั ปลายทางจะเปน็ กระ บวนการถอดรหสั (Decoding) เพือ่ ให้พลังงานกลับมาเปน็ ข้อมลู ตามเดิม ภาพท่ี ๓ ลกั ษณะคล่นื ดิจิทลั

๓๒ หอกระจายข่าว กรมสง่ เสรมิ การปกครองทอ้ งถน่ิ ไดแ้ นะนา� ใหห้ อก และเสียงตามสาย ระจายขา่ วทม่ี มี าตรฐานมอี ปุ กรณก์ ระจายเสยี งแบบ เสยี งตามสายทใ่ี ชใ้ นหอกระจายขา่ ว ไดแ้ ก ่ ไมโครโฟน เครอื่ งเลน่ ซดี ี จนู เนอร ์ เครอ่ื งขยายเสยี ง ลา� โพง สาย ลา� โพง ตอู้ ปุ กรณ ์ โดยแนะนา� วา่ จะมใี ชจ้ า่ ยรวมคา่ ตดิ ตงั้ ประมาณ ๔๐,๐๐๐ บาท และมคี า่ ใชจ้ า่ ยดา้ นวตั ถุ และคา่ แรงกอ่ สรา้ งอกี ประมาณ ๑๐,๐๐๐ บาท หอกระจายขา่ วทม่ี คี ณุ ภาพตอ้ งมกี ารแตง่ ตงั้ คณะ กรรมการบรหิ ารงานหอกระจายขา่ วอยา่ งเหมาะสม ตอ้ งมผี ทู้ า� หนา้ ทใี่ นการประกาศขา่ ว มที กั ษะในการนา� เสนอขา่ วสารอยา่ งถกู ตอ้ ง มกี ารวเิ คราะหแ์ ละคดั เลอื ก ขอ้ มลู ขา่ วสารทจี่ ะนา� เสนอไดอ้ ยา่ งเหมาะสม มกี าร กา� หนดชว่ งเวลาของการนา� เสนอขอ้ มลู ขา่ วสารอยา่ ง เหมาะสม ระบบหอกระจายขา่ วทใ่ี ชก้ นั ในรนุ่ แรก ๆ เปน็ แบบ มสี ายสง่ สญั ญาณจากเครอื่ งสง่ ไปยงั เครอ่ื งรบั และสง่ แบบงา่ ยทส่ี ดุ คอื ไมม่ กี ารเขา้ รหสั ใชก้ ารสอ่ื สารผา่ น สายสญั ญาณ เปรยี บเหมอื นการสง่ สญั ญาณพดู ทาง ไมคไ์ ปออกทางลา� โพง หรอื ทเ่ี รยี กวา่ เสยี งตามสาย แต่ เน่ืองจากเร่ิมมีการใช้งานเป็นระยะทางไกลมากขึ้น สญั ญาณจงึ สญู เสยี ไประหวา่ งการเดนิ สาย ทา� ใหเ้ มอื่ มี การสอื่ สารเปน็ ระยะทางไกลเกนิ กวา่ ๒-๓ กโิ ลเมตร ผฟู้ งั ปลายสายจะเรมิ่ ไมไ่ ดย้ นิ นอกจากนยี้ งั มขี อ้ เสยี ใน เรอ่ื งของสายสญั ญาณทตี่ อ้ งลากสายไปตามจดุ ตา่ ง ๆ ทา� ใหม้ ปี ญั หาในเรอ่ื งการตดิ ตงั้ และการหมดอายกุ าร ใชง้ าน จงึ ตอ้ งมกี ารตรวจสอบและซอ่ มแซม ดงั นน้ั ใน เวลาตอ่ มาจงึ นยิ มทา� เปน็ การสง่ สญั ญาณแบบไรส้ าย แบบ Wi-Fi แทน สว่ นระบบทใี่ ชส้ ายยงั เปน็ คงเปน็ ระบบ ทใี่ ชใ้ นอาคารเทา่ นน้ั หอกระจายข่าว หมายถึง เคร่ืองมือส่ือสารท่ี ภาพท่ี ๑ แผนภูมิองค ์ รฐั หรือองคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิน่ จดั สรา้ ง ประกอบของคณะกรรมการ ขนึ ้ ในการกระจายเสียงในหมู่บา้ น ชุมชน เพ่ือ บริหารการดาํ เนินงานของ หอกระจายข่าวประจาํ เผยแพร่ประชาสมั พนั ธ ์ ขอ้ มูลข่าวสาร และ หมู่บา้ นและชุมชน การบริการสาธารณะที่อยู่ในอาํ นาจหนา้ ที่ของ องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ินและของรฐั ให ้ ประชาชนไดร้ บั ประโยชนร์ วมทงั้ เผยแพรค่ วาม คดิ เหน็ ความตอ้ งการของประชาชนในทอ้ งถน่ิ ในดา้ นการบริหาร การพฒั นาและตรวจสอบ การดําเนินงานขององคก์ รปกครองส่วนทอ้ ง ถน่ิ และของรฐั โดยมีบุคคลในชุมชนนนั้ เป็ นผูม้ ี ส่วนรว่ มในการบรหิ ารจดั การ

๓๔ ยุคโทรทศั นข์ าวดาํ ๑๔ - ๑๕ การแพรภ่ าพออกอากาศโทรทศั นข์ าวดาํ ซง่ึ ถอื เป็ นจดุ เรม่ิ ตน้ การ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ดาํ เนินกิจการโทรทศั นใ์ นประเทศไทย และครงั้ แรกในภูมิภาคเอเชีย ตะวนั ออกเฉียงใต ้เกดิ ขนึ ้ เป็ นครงั้ แรกเมอื่ วนั ที่ ๒๔ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๔๙๘ โดยสถานีวทิ ยโุ ทรทศั นไ์ ทยทีวชี อ่ ง ๔ ภายใตก้ ารดาํ เนินงาน ของบรษิ ทั ไทยโทรทศั น์ จาํ กดั มี นายประสงค ์หงสนนั ทน์ เป็ นนาย สถานีคนแรก ภาพท่ี ๒ โทรทศั นแ์ บบขาวดาํ ยุคโทรทัศน์ขาวด�าในประเทศไทย เป็น โทรทศั น์ในระบบแอนะลอ็ ก ภาคพน้ื ดนิ โดยเมื่อ แรกเรม่ิ แพรภ่ าพออกอากาศ ใชร้ ะบบเอน็ ทเี อสซี (National Television System Commit- tee-NTSC) หรือ เอฟซีซ ี ( Federal Communi- cations Committee-FCC) ๕๒๕ เส้นต่อภาพ และ ๓๐ ภาพต่อวนิ าท ี ซงึ่ เป็นระบบเดยี วกับท่ี ใช้อยู่ในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยต้องติดตั้ง อุปกรณ์แปลงกระแสไฟฟ้า จาก ๒๒๐ โวลต ์ ซง่ึ ใช้อยู่ท่ัวไปในประเทศไทย ให้เป็นกระแสไฟฟ้า ๑๑๐ โวลต ์ ส�าหรับการออกอากาศในระบบเอ็น ทเี อสซี ตอ่ มาในป ี พ.ศ. ๒๕๑๐ การแพรภ่ าพออก อากาศโทรทศั ฯขาวดา� ไดถ้ กู เปลยี่ นจากระบบเอน็ ที เอสซ ี ๕๒๕ เสน้ ตอ่ ภาพ ตามแบบสหรฐั อเมรกิ า ไปสกู่ ารออกอากาศโทรทศั นข์ าวดา� ในระบบพาว (Phase Alternating Line-PAL) ๖๒๕ เสน้ ตอ่ ภาพ และ ๒๕ ภาพตอ่ วนิ าท ี ตามแบบยโุ รป โดยใช้ กระแสไฟฟา้ ๒๒๐ โวลต ์ สอดคลอ้ งกบั ระบบการ จา่ ยกระแสไฟฟา้ ทใ่ี ชอ้ ยทู่ ว่ั ไปในประเทศไทย กอ่ น ทจ่ี ะปดิ ฉากโทรทศั นข์ าวดา� ในประเทศไทยไปในปี เดยี วกนั นเ้ี อง

๓๓ กิจการโทรทศั น์ สมยั รฐั บาลจอมพล แปลก พบิ ลู สงคราม เพอื่ ดา� เนนิ (Television Broadcasting) กจิ การโทรทศั นเ์ ปน็ แหง่ แรกของประเทศไทย และ เปน็ แหง่ แรกในภาคพนื้ เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ กิจการโทรทศั น์ คือ กิจกรรมการใหบ้ ริการส่งภาพและเสียง ที่เป็ น ข่าวสารสาธารณะหรือรายการ ไปยงั เคร่ืองรบั สญั ญานท่ีสามารถรบั กจิ การโทรทศั นใ์ นประเทศไทย เรม่ิ ตน้ ครงั้ แรก ชม และรบั ฟังการใหบ้ ริการนนั้ ๆ ได ้ ไม่วา่ จะส่งโดยผ่านคลืน่ ความถี่ อย่างเป็นทางการ เม่ือวันท่ี ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ระบบสาย ระบบแสง ระบบแม่เหลก็ ไฟฟ้า หรอื ระบบอน่ื ใดระบบหน่ึง หรอื ๒๔๙๘ ซง่ึ ตรงกบั วนั ชาตขิ องไทยในสมยั นน้ั โดย หลายระบบรวมกนั จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม นายกรฐั มนตร ี เปน็ ผทู้ า� พิธีเปิดการด�าเนินกิจการโทรทัศน์ของบริษัท ไทย โทรทศั น ์ จา� กดั ภายใตช้ อ่ื สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นไ์ ทยทวี ี ช่อง ๔ บาง-ขุนพรหม นับเป็นการแพร่ภาพออก อากาศรายการโทรทศั นเ์ ปน็ ครง้ั แรกของประเทศไทย และครง้ั แรกของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต ้ ดว้ ยระบบ แอนะลอ็ ก ภาคพนื้ ดนิ แพรภ่ าพขาว-ดา� ๕๒๕ เสน้ ผา่ นคลน่ื วทิ ยคุ วามถสี่ งู มาก (Very High Frequen- cy-VHF) โดยเครื่องส่งขนาด ๑๐ กิโลวัตต์ ของ บริษัท เรดิโอคอร์ปอเรชั่น ออฟ อเมริกา จ�ากัด (Radio Corporation of America-RCA) จากฐาน สถานภี าคพน้ื ดนิ ยา่ นบางขนุ พรหม ไปยงั เครอื่ งรบั ทต่ี ดิ ตงั้ เสาอากาศรบั สญั ญาณ ในป ี พ.ศ. ๒๕๐๐ จอมพลสฤษด ์ิ ธนะรชั ต ์ ผู้ บญั ชาการทหารบก (ขณะนน้ั ) ไดล้ งนามตง้ั คณะ กรรมการดา� เนนิ การวทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บก โดยมี พล.อ.ไสว ไสวแสนยากร ผู้ช่วยผู้บัญชาการ ทหาร(ขณะนนั้ ) เปน็ ประธาน และพนั เอก (พเิ ศษ) การณุ เกง่ ระดมยงิ ทา� หนา้ ทเ่ี ลขานกุ าร เพอ่ื ดา� เนนิ การจดั ตง้ั สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั น ์ กองทพั บก และการ ดา� เนนิ การจดั ตงั้ สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บก แลว้ เสรจ็ พรอ้ มแพรภ่ าพออกอากาศโทรทศั นข์ าวดา� ดว้ ย ระบบแอนะลอ็ กภาคพนื้ ดนิ ผา่ นชอ่ งสญั ญาณท ่ี ๗ อย่างเป็นทางการเม่ือวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ดว้ ยเครอ่ื งสง่ ขนาด ๖๐ กโิ ลวตั ต ์ ของบรษิ ทั สปาย แหง่ ประเทศองั กฤษ จากอาคารทที่ า� การสถานี บรเิ วณกองพลทหารมา้ ท ี่ ๒ รกั ษาพระองค ์ สนาม เปา้ นบั เปน็ สถานโี ทรทศั นแ์ หง่ ท ่ี ๒ ของประเทศไทย ป ี พ.ศ. ๒๕๑๐ จอมพลประภาส จารเุ สถยี ร ผบู้ ญั ชาการทหารบก (ขณะนนั้ ) ไดอ้ นมุ ตั ใิ หบ้ รษิ ทั กรงุ เทพโทรทศั นแ์ ละวทิ ย ุ จา� กดั ซงึ่ จดั ตงั้ ขน้ึ เมอ่ื วนั ท ่ี ๑๓ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๑๐ ดว้ ยทนุ จดทะเบยี น ความเป็ นมากจิ การโทรทศั นใ์ นประเทศไทย ๑๐ ลา้ นบาท เขา้ รว่ มดา� เนนิ กจิ การกบั สถานวี ทิ ยุ โทรทศั นก์ องทพั บก ดา� เนนิ การออกอากาศเปน็ ระบบ คา� วา่ วทิ ยโุ ทรทศั น ์ เรม่ิ เปน็ ทรี่ จู้ กั ครง้ั แรกในประเทศไทย เมอื่ วนั ท ่ี ๑๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๕ เมอื่ ภาพสี ๖๒๕ เสน้ ในระบบแอนะลอ็ ก ภาคพ้นื ดนิ คณะสอ่ื มวลชนไดก้ ราบทลู ถามพระเจา้ วรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ วรรณ ไวทยากร กรมหมนื่ นราธปิ พงศป์ ระพนั ธ์ ควบคู่ไปกับการออกอากาศเป็นระบบภาพขาว-ด�า ถงึ คา� แปลความหมายศพั ทภ์ าษาองั กฤษ Television แตใ่ นเวลาตอ่ มามกั เรยี กขานกนั ทวั่ ไปวา่ โทรทศั น์ ๕๒๕ เสน้ ผา่ นสถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บก จดุ เรมิ่ ตน้ ของการประกอบกจิ การโทรทศั นใ์ นประเทศไทย กอ่ ตวั ขน้ึ เมอื่ วนั ท ่ี ๑๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ในป ี พ.ศ.๒๕๑๑ คณะกรรมการควบคมุ วทิ ยุ ๒๔๙๕ อนั เปน็ วนั จดทะเบยี นจดั ตง้ั บรษิ ทั ไทยโทรทศั น ์ จา� กดั หรอื ททท. ภายใตก้ ารกา� กบั ดแู ลของกรม และโทรทัศน์ กองทัพบก ได้ท�าสัญญาให้บริษัท ประชาสมั พนั ธ ์ ดว้ ยทนุ จดทะเบยี นเรม่ิ ตน้ จา� นวน ๒๐ ลา้ นบาท โดยความเหน็ ชอบของทป่ี ระชมุ คณะรฐั มนตรี กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ จ�ากัด จัดสร้างอาคาร

ทที่ า� การสถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๗ ขน้ึ กจิ การสถานโี ทรทศั นไ์ อทวี ไี ปดา� เนนิ การตอ่ โดย ๑๔ - ๑๕ ภายในบรเิ วณเดยี วกบั ทท่ี า� การสถานวี ทิ ยโุ ทรทศั น์ กา� หนดใหก้ รมประชาสมั พนั ธ ์ รบั ผดิ ชอบดา� เนนิ กองทัพบก สนามเป้า พร้อมติดต้ังเครื่องส่ง การสถานีโทรทัศน์ไอทีวี ต่อเน่ืองในชื่อสถานี โทรทศั นส์ ี กา� ลงั สง่ ๕๐๐ กโิ ลวตั ต ์ มอบใหแ้ ก่ โทรทัศน์สีไอทีวี ในขณะอยู่ระหว่างด�าเนิน สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บก แลว้ ทา� สญั ญาเชา่ การจัดต้ังองค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพ ใชร้ ะยะ ๑๐ ป ี กระทงั่ วนั ท ี่ ๒๐ ธนั วาคม พ.ศ. สาธารณะแหง่ ประเทศไทย ๒๕๑๑ สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นไ์ ทยทวี ชี อ่ ง ๔ บางขนุ พรหม และสถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๗ องคก์ ารกระจายเสยี งและแพรภ่ าพสาธารณะ รวมทง้ั สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๕ สนาม แหง่ ประเทศไทย ดา� เนนิ การแพรภ่ าพออกอากาศ เปา้ ไดร้ ว่ มกนั กอ่ ตงั้ โทรทศั นร์ วมการเฉพาะกจิ รายการโทรทัศน์อย่างเป็นทางการเป็นคร้ังแรก แหง่ ประเทศไทย เพอื่ อา� นวยความสะดวกในการ เมอื่ วนั ท ี่ ๑๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ภายใตช้ อื่ ปฏิบัติงานระหว่างสถานีโทรทัศน์ท้ังหมด โดยมี ภาพท่ี ๑ สถานีวิทยุโทรทศั นไ์ ทยทีวีชอ่ ง ๔ สถานโี ทรทศั นท์ วี ไี ทย กอ่ นทจ่ี ะเปลย่ี นเปน็ ไทย พล. ต.ประสทิ ธ ิ์ ชนื่ บญุ ทา� หนา้ ทปี่ ระธานคน บางขุนพรหม เป็ นสถานีโทรทศั นแ์ หง่ แรกของ พบี เี อส ในเวลาตอ่ มาและใชต้ อ่ เนอื่ งจนถงึ ปจั จบุ นั แรก และประเดมิ ภารกจิ แรก ดว้ ยการถา่ ยทอด ประเทศไทย การสง่ มนษุ ยไ์ ปดวงจนั ทร ์ กบั ยานอวกาศอพอลโล กจิ การโทรทศั นป์ ระเทศไทย กา้ วสจู่ ดุ เปลยี่ น ๑๑ ขององคก์ ารนาซา่ แหง่ สหรฐั อเมรกิ า เมอื่ วนั จ�ากัด ท่ีประชุมคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ ๑๕ ครงั้ ยง่ิ ใหญแ่ ละถอื เปน็ การเปดิ หนา้ ประวตั ศิ าสตร์ มกราคม พ.ศ.๒๕๒๘ มมี ตใิ หก้ รมประชาสมั พนั ธ์ ครั้งส�าคัญของการด�าเนินกิจการโทรทัศน์ใน ท ี่ ๒๑ กรกฏาคม ๒๕๑๒ จัดท�าโครงการสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งชาติเป็น ประเทศไทย เมื่อคณะกรรมการกิจการวิทย ุ วนั ท ่ี ๑ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๑๓ สถานวี ทิ ยุ สถานีวิทยุโทรทัศน์เพื่อการศึกษา เพื่อเผยแพร่ กจิ การโทรทศั นแ์ ละกจิ การโทรคมนาคมแหง่ ชาติ โทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๗ ซงึ่ ดา� เนนิ กจิ การโดย ข้อมูลข่าวสารของทางราชการสู่ประชาชน และ (กสทช.) จดั ใหม้ กี ารประมลู ใบอนญุ าตประกอบ บรษิ ทั กรงุ เทพโทรทศั นแ์ ละวทิ ย ุ จา� กดั ทมี่ คี ณุ เปน็ แมข่ า่ ยในการถา่ ยทอดสญั ญาณจากสว่ นกลาง กิจการทีวีดิจิตอลขึ้นเป็นคร้ังแรกในระหว่างวันท ี่ หญงิ ไสว จารเุ สถยี ร เปน็ ประธาน และนางเรวดี เชอื่ มโยงไปยงั สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นใ์ นเครอื ขา่ ยกรม ๒๖-๒๗ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ จา� นวน ๒๔ ใบ เทยี นประภาส (นอ้ งสาวคณุ หญงิ ไสว จารเุ สถยี ร) ประชาสมั พนั ธท์ มี่ อี ยแู่ ลว้ ในสว่ นภมู ภิ าคทางภาค โดยจา� แนกเปน็ ใบอนญุ าตประเภทความคมชดั สงู เป็นกรรมการผู้จัดการ ก็ย้ายที่ท�าการออกจาก เหนอื ทจ่ี งั หวดั ลา� ปาง ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื จ�านวน ๗ ใบ ประเภทความคมชัดมาตรฐาน สนามเป้า ไปสรา้ งอาคารท่ที �าการถาวร บริเวณ ทจ่ี งั หวดั ขอนแกน่ และภาคใต ้ ทจ่ี งั หวดั สงขลา จา� นวน ๗ ใบ ประเภทขา่ ว จา� นวน ๗ ใบ และ ประเภทเดก็ -ครอบครวั จา� นวน ๓ ใบ และมกี าร ดา้ นหลงั สถานขี นสง่ สายเหนอื (ตลาดหมอชติ ) สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นแ์ หง่ ชาต ิ ตามมตทิ ปี่ ระชมุ บนั ทกึ รายไดจ้ ากการประมลู รวมทงั้ สน้ิ ๕๐,๘๖๒ คลื่นความเปล่ียนแปลงในกิจการโทรทัศน์ คณะรฐั มนตร ี ไดถ้ กู จดั ตง้ั ขนึ้ ภายใตช้ อื่ สถานวี ทิ ยุ ลา้ นบาท ประเทศไทย เกดิ การกรรโชกรนุ แรงขน้ึ เมอ่ื วนั ท่ี โทรทศั นแ์ หง่ ประเทศไทย ชอ่ ง ๑๑ หรอื สทท. ๓ กมุ ภาพนั ธ ์ ๒๕๒๐ โดยทป่ี ระชมุ คณะรฐั มนตรี ๑๑ ถนนเพชรบรุ ตี ดั ใหม ่ กรงุ เทพมหานคร และ ผรู้ บั ใบอนุญาตประกอบกิจการทีวดี ิจติ อลทงั้ วันนั้น มีมติยุบเลิกกิจการบริษัท ไทยโทรทัศน์ ไดร้ บั พระมหากรณุ าธคิ ณุ จากสมเดจ็ พระเทพรตั น ๒๔ ใบ แพรภ่ าพออกอากาศในระบบดจิ ติ อลภาค จ�ากัด แล้วจัดต้ังองค์การสื่อสารมวลชนแห่ง ราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ าร ี เสดจ็ พระราชดา� เนนิ พนื้ ดนิ อยา่ งเปน็ ทางการพรอ้ มกนั เปน็ ครงั้ แรกเมอ่ื ประเทศไทย (อสมท.) ขน้ึ ดา� เนนิ กจิ การแทน ซงึ่ ทรงเปดิ อาคารทท่ี า� การเมอ่ื วนั ท ่ี ๑๑ กรกฏาคม วนั ท ่ี ๑ เมษายน ๒๕๕๗ เปน็ ตน้ มา ถือเป็นจุดอวสานของบริษัทแห่งแรกท่ีด�าเนิน พ.ศ. ๒๕๓๑ และถือเอาวันน้ีเป็นวันสถาปนา สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นแ์ หง่ ประเทศไทย ชอ่ ง ๑๑ นบั การเกดิ ขน้ึ อยา่ งเปน็ ทางการของโทรทศั นด์ จิ ติ อล กจิ การโทรทศั นใ์ นประเทศไทย แตบ่ ดั นนั้ เปน็ ตน้ มา คือการนับถอยหลังของโทรทัศน์แอนะล็อก ใน ตอ่ มาวนั ท ี่ ๒๖ มนี าคม พ.ศ. ๒๕๒๐ ไดม้ ี ประเทศไทย ซึ่งเป็นไปตามข้อตกลงร่วมกันของ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร การตราพระราชกฤษฎีกา จัดตั้งองค์การส่ือสาร เมอ่ื เวลาลว่ งมาถงึ ป ี พ.ศ. ๒๕๔๑ สถานวี ทิ ยุ ประเทศภาคีสมาชิกสมาคมประชาชาติเอเชีย มวลชนแหง่ ประเทศไทย (อสมท.) ทมี่ สี ถานภาพ โทรทัศน์กองทัพบก ได้ขยายขอบเขตงานวิทยุ ตะวนั ออกเฉยี งใต ้ หรอื อาเซยี น ทก่ี า� หนดการสนิ้ เป็นรัฐวิสาหกิจ สังกัดส�านักนายกรัฐมนตรี ท�า โทรทัศน์เพิ่มเติม โดยจัดต้ังสถานีโทรทัศน์ผ่าน สดุ ของโทรทศั นแ์ อนะลอ็ ก ไวท้ ปี่ ี พ.ศ. ๒๕๖๓ หนา้ ทรี่ บั โอนกจิ การบรษิ ทั ไทยโทรทศั น ์ จา� กดั ไป ดาวเทยี มในชอ่ื ไทยทวี โี กลบอลเนต็ เวริ ค์ (Thai TV Global Network-TGN) มรี ศั มกี ารแพรภ่ าพ อย่างไรก็ตาม การแพร่ภาพออกอากาศ ดา� เนนิ การตอ่ ออกอากาศครอบคลมุ ๑๗๗ ประเทศทว่ั โลก โทรทัศน์แบบแอนะล็อกในประเทศไทย ก�าหนด การดา� เนนิ การจดั ตงั้ องคก์ ารสอ่ื สารมวลชน ความเคลอื่ นไหวทเี่ ปน็ ชนวนการเปลยี่ นแปลงครง้ั สน้ิ สดุ ลงทง้ั หมดในเดอื นกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ แห่งประเทศไทย (อสมท.) เพื่อรับโอนกิจการ สา� คญั ในกจิ การโทรทศั นป์ ระเทศไทย เกดิ ขน้ึ อกี รวมระยะเวลาที่โทรทัศน์แอนะล็อก ให้บริการ บรษิ ทั ไทยโทรทศั น ์ จา� กดั เสรจ็ สน้ิ เรยี บรอ้ ยใน ครงั้ เมอ่ื ทป่ี ระชมุ คณะรฐั มนตร ี วนั ท ี่ ๗ มนี าคม สาระความรู้และความสุขความบันเทิงผ่านจอ วันท่ี ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๐ ซึ่งถือเป็นวัน พ.ศ. ๒๕๕๐ มีมติเลิกสัญญาและยุติการออก โทรทศั นใ์ นประเทศไทยตอ่ เนอื่ งยาวนานถงึ ๖๓ ปี สถาปนา อสมท. นบั แตน่ นั้ เรอื่ ยมา อากาศสถานโี ทรทศั นไ์ อทวี ี พรอ้ มกบั ใหต้ ราพระ ราชบัญญัติจัดตั้งองค์การกระจายเสียงและแพร่ คลอ้ ยหลงั การยบุ กจิ การบรษิ ทั ไทยโทรทศั น์ ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย เพ่ือรับโอน

๓๕ ยุคโทรทศั นส์ ี ทอดเวลาเวน้ ระยะจากการแพร่ภาพโทรทศั นส์ ี ของสถานีวิทยุโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง ๗ มาถึง วันท ่ี ๒๖ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๑๓ สถานโี ทรทัศน์ไทย ทีวีสีชอ่ ง ๓ โดยบริษัท บางกอกเอน็ เตอร์เทนเมนท์ จา� กดั ภายใตส้ ญั ญาบริษัท ไทยโทรทศั น ์ จา� กัด ได้ แพร่ภาพออกอากาศโทรทศั นส์ เี ปน็ แหง่ ท่ีสอง ภาพท่ี ๒ โทรทศั นแ์ พร่ภาพแบบสี นับจากบัดนน้ั เป็นต้นมา สถานีโทรทัศน์ท่มี อี ยู่ เดิม และที่เปิดด�าเนินกิจการเพ่ิมเติมขึ้นภายหลัง ได้ทยอยเปลี่ยนแปลงการแพร่ภาพออกอากาศจาก โทรทัศน์ขาวด�า ไปเป็นโทรทัศน์สี กระท่ังผู้ผลิต โทรทัศนย์ ุตกิ ารผลิตโทรทศั นข์ าวดา� ลงในทีส่ ดุ ท�านองเดียวกันการแพร่ภาพออกอากาศ โทรทศั นส์ ที ง้ั หมดในประเทศไทย เปน็ การแพรภ่ าพ ออกอากาศในระบบพาว ตามแบบนิยมท่ีใช้อยู่ใน ยุโรป ซึ่งถือเป็นการปิดฉากการแพร่ภาพออก อากาศระบบเอน็ ทเี อสซ ี ตามแบบสหรฐั อเมรกิ าใน ประเทศไทยลงอยา่ งสิน้ เชงิ จุดเปล่ียนการแพร่ภาพออกอากาศรายการโทรทศั นจ์ ากโทรทศั น์ ขาวดาํ ไปสู่โทรทศั นส์ ีในประเทศไทย เกิดขนึ ้ เมอ่ื วนั ท่ี ๒๗ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๐ โดยสถานีวิทยุโทรทศั นส์ ีกองทพั บกชอ่ ง ๗ ภายใตก้ าร ดาํ เนินงานของบรษิ ทั กรงุ เทพโทรทศั นแ์ ละวิทยุ จาํ กดั ภายใตส้ ญั ญา สมั ปทานของกองทพั บก ไดเ้ รม่ิ แพรภ่ าพออกอากาศโทรทศั นส์ ีเป็ นครงั้ แรกในประเทศไทย ดว้ ยเครอื่ งส่งย่ีหอ้ ฟิ ลปิ ส ์ จากประเทศเนเธอรแ์ ลนด ์ แ ล ะ ถือ เ ป็ นจุด เ ริ่ม ต น้ ข อ ง ยุ ค โ ท ร ท ศั น์สี ใ นป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย นบั จา ก บดั นนั้ เป็ นตน้ มา

๓๖ คล่นื โทรทศั น์ ๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๒ การส่งคล่นื สญั ญาณแพร่ภาพและ สญั ญาณเสียง 2 รูปแบบ ดว้ ยเหตจุ ากคลื่นโทรทัศน ์ มขี นาดความยาว ของคลื่นสั้น ท�าให้มีข้อจ�ากัดไม่สามารถเคล่ือนท่ี ผ่านสิ่งกีดขวางขนาดใหญ่ได้ โดยสัญญาณคล่ืน จะถูกรบกวนหรือสัญญาณคลื่นจะขาดหาย จึง จ�าเป็นต้องมีสถานีย่อย ท�าหน้าท่ีรับและส่ง สัญญาณคลื่นต่อเน่ืองกันเป็นระยะๆ ปัจจุบันข้อจ�ากัดในการถ่ายทอดสัญญาณ คล่ืนโทรทัศน์ ได้ถูกแก้ไขด้วยระบบส่งสัญญาณ ที่มีความหลากหลาย นิยามของคลื่นโทรทศั น์ คือ คล่ืนแม่เหล็กไฟฟ้า ความถี่สูงระดบั ระบบการสง่ สญั ญาณโทรทศั น์ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ๑๐๐ ลา้ นเฮิรต์ ถงึ ๑ ลา้ นลา้ นเฮิรต์ แต่มีความยาวของคลนื่ ท่ีสนั้ ซง่ึ นาํ สญั ญาณภาพและสญั ญาณเสียง จากสถานีส่งไปยงั เครือ่ งรบั ที่ ๑. การส่งสัญญาณโทรทัศน์ภาคพ้ืนดิน อยู่ปลายทาง เป็นการถ่ายทอดสัญญาณโทรทัศน์ จากสถานี ส่งผ่านอากาศไปยังเสาอากาศท่ีเชื่อมต่อเข้ากับ ภาพท่ี ๑ การส่งสญั ญาณแพร่ภาพและสญั ญาณเสียง เครื่องรับโทรทัศน์ที่อยู่ปลายทาง ๒. การส่งสัญญาณโทรทัศน์ผ่านช่องน�า สัญญาณ เป็นการส่งสัญญาณโทรทัศน์ ไปตาม สายน�าสัญญาณสู่เคร่ืองรับที่อยู่ปลายทาง ๓). การส่งสญั ญาณโทรทศั น์ผา่ นดาวเทยี ม เปน็ การสง่ สญั ญาณโทรทศั น ์ ผา่ นดาวเทยี มไปยงั จ า น รั บ สั ญ ญ า ณ ท่ี เ ช่ื อ ม ต ่ อ กั บ ก ล ่ อ ง แ ป ล ง สัญญาณเขา้ กบั เครอ่ื งรับปลายทาง ๔). การสง่ สญั ญาณโทรทศั นผ์ า่ นอนิ เตอรเ์ นต็ เป็นการส่งสัญญาณโทรทัศน์ ผ่านเครือข่าย อินเตอร์เน็ต ไปยังอุปกรณ์รับสัญญาณเช่น คอมพิวเตอร์ สมารท์ โฟน แทบเลท็ โนต้ บ๊คุ ที่ เช่อื มตอ่ กบั เครอื ข่ายอนิ เทอร์เนต็

๓๗ โทรทศั นภ์ าคพืน้ดิน (Terrestrial Television) ภาพท่ี ๑ เสาอากาศรบั สญั ญาณโทรทศั นภ์ าคพืน้ดิน นิยามของโทรทศั นภ์ าคพื น้ ดิน หมายถึง ระบบการส่ง องคป์ ระกอบโทรทศั นภ์ าคพืน้ ดนิ : สญั ญาณเสียงและภาพพรอ้ มกนั อย่างต่อเนื่อง ในรปู ของ คลนื่ แม่เหลก็ ไฟฟ้า จากเครอื่ งส่งตน้ ทาง ไปยงั เสาอากาศ โทรทัศน์ภาคพ้ืนดิน มีโครงสร้างองค์ประกอบหลัก ทม่ี ีการเชอ่ื มตอ่ สายนาํ สญั ญาณเขา้ กบั เครอ่ื งรบั ปลายทาง ท่ีส�าคัญ คือ ๑). สถานีส่งสัญญาณ ๒).เคร่ืองส่งสัญญาณ ๓).เสาอากาศ ๔).สายน�าสัญญาณ ๕).เครื่องรับ กระบวนการทาํ งานระบบโทรทศั นภ์ าค พืน้ ดนิ : การส่งสัญญาณโทรทัศน์ภาคพ้ืนดิน จะเป็น การส่งสัญญาณในลักษณะผสมระหว่างสัญญาณ ภาพและสัญญาณเสียง โดยเคร่ืองส่ง จากสถานี ส่งสัญญาณ จะท�าหน้าที่เปลี่ยนสัญญาณภาพท่ีอยู่ ในรูปพลังงานแสงหรือพลังงานไฟฟ้า และน�าไป ผสมกับสัญญาณเสียง แล้วแพร่กระจายออกสู่ อากาศในรูปคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เข้าไปยังเสา อากาศท่ีเชื่อมต่ออยู่กับเครื่องรับโทรทัศน ์ เครื่องรับโทรทัศน์เมื่อได้รับสัญญาณผ่านเสา อากาศเข้ามา จะท�าการแยกสัญญาณภาพท่ีผสม มากับสัญญาณวิทยุให้กลายเป็นภาพปรากฏบน หน้าจอ และเสียงแพร่กระจายผ่านล�าโพงของ เครื่องรับโทรทัศน์

๓๘ โทรทศั นด์ าวเทียม กระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม (กสทช.) ๑๔ - ๑๕ (Satellite ท่ีเปิดกว้าง โดยก�าหนดให้การประกอบกิจการโทรทัศน์ดาวเทียม television) ในประเทศไทย เป็นการให้บริการโทรทัศน์แบบไม่ต้องขอรับการ จัดสรรคล่ืนความถ่ีตามพระราชบัญญัติการประกอบกิจการ โทรทศั นด์ าวเทียม คือ โทรทศั นด์ าวเทียม คือ เครื่อง กระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ พ.ศ. ๒๕๕๑ แต่ต้องได้รับใบ โทรทศั นท์ ่ีตอ้ งอาศยั เคร่ืองรบั สญั ญาณโทรทศั นผ์ ่าน อนุญาตเพ่ือให้บริการโครงข่ายกระจายเสียงหรือโทรทัศน์ ซึ่งผู้รับ ดาวเทียม โดยการเชื่อมต่ออุปกรณร์ บั สญั ญาณ ซ่ึง ใบอนุญาตจะทา� การให้บรกิ ารแพรส่ ัญญาณโทรทัศนผ์ า่ นดาวเทียม ประกอบดว้ ยจานรบั สญั ญาณและกลอ่ งแปลงสญั ญาณ ถึงผู้รับ (Direct to home : DTH) ท้ังในระบบ C-band และ KU-band โดยมีพื้นที่ในการให้บริการครอบคลุมประเทศไทย โครงสรา้ งการใหบ้ รกิ ารโทรทศั นด์ าวเทยี ม : ผใู้ หบ้ ริการชอ่ งรายการ ไดแ้ ก่ ผทู้ �าหน้าท่รี ับผิดชอบการจดั หา รายการ บริหารจัดการช่องรายการ จัดท�าผังรายการ ผู้ให้บริการดาวเทียม หมายถึง ผู้ให้บริการช่องสัญญาณดาวเทียม ส่ือสาร ซ่ึงมีขีดความสามารถในการท�าหน้าที่เป็นสถานีทั้งรับและ ส่งสัญญาณโทรทัศน์ ผู้ให้บริการโครงข่ายดาวเทียม ได้แก่ ผู้ท�าหน้าที่ในน�าส่ง รายการ ผ่านดาวเทียม ไปยังเคร่ืองรับโทรทัศน์ของผู้รับสัญญาณ โทรทัศน์ที่อยู่ปลายทาง โดยผู้ให้บริการโครงข่ายดาวเทียมแบ่ง ออกได้เป็น ๓ ลักษณะคือ ๓.๑ ผใู ้ หบ้ รกิ ารโครงขา่ ยดาวเทยี มประเภทบรกิ าร เชอ่ื มโยงชอ่ งสญั ญาณ หมายถึง ผู้ท�าหน้าท่ีให้บริการส่ง สัญญาณข้อมูลและสัญญาณโทรทัศน์สู่ดาวเทียม โดยมี วัตถุประสงค์เพื่อการเชื่อมโยงสัญญาณโทรทัศน์ระบบดาวเทียม จากสถานีรับส่งภาคพ้ืนดินสู่ดาวเทียมส่ือสาร หรือ up-link / down-link ๓.๒ ผใู ้ หบ้ รกิ ารจดั เรยี งลาํ ดบั ชอ่ งรายการ (Over The Air-OTA) หมายถึง ผู้ท�าหน้าที่ให ้บริการจัดเรียงล�าดับ ช่องรายการส�าหรับผู้ให้บริการช่องรายการโทรทัศน์ดาวเทียม ให้ มีความเป็นเอกภาพเดียวกัน ซึ่งจะเป็นการอ�านวยความสะดวก แก่ผู้ใช้งานที่ไม่ต้องท�าการปรับเปล่ียนการตั้งค่าด้วยตนเอง ๓.๓ ผใู ้ หบ้ รกิ ารขายตอ่ ชอ่ งสญั ญาณ หมายถึง ผู้ได้ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร รับอนุญาตให้น�าช่องสัญญาณดาวเทียม (Transponders) ไป จัดสรรแบ่งให้เช่าช่วงแก่ผู้ประกอบกิจการรายอ่ืน ววิ ฒั นาการโทรทศั นด์ าวเทยี มในประเทศไทย : โดยปกติดาวเทียมส่ือสาร จะมีองค์ประกอบส�าคัญ ๒ ส่วนคือภาค อวกาศ (Space Segment) ได้แก่ ตัวดาวเทียม และ ภาคพ้ืนดิน การใช้ดาวเทียมเป็นเครื่องมือในการส่งสัญญาณโทรทัศน์ในประเทศไทย เกิด (Ground Segment) คือสถานีรับส่งภาคพ้ืนดิน ส�าหรับวิธีการใน ข้ึนเป็นคร้ังแรกเม่ือปี พ.ศ.๒๕๒๒ โดยการริเริ่มของสถานีโทรทัศน์วิทยุโทรทัศน์ การส่งสัญญาณจะเป็นการส่งสัญญาณโดยคล่ืนไมโครเวฟ ย่าน กองทัพบกช่อง ๕ และสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง ๗ ท่ีได้เช่าช่องสัญญาณ ความถี่ C – band และ KU-band ผสมข้อมูลข่าวสาร และเชื่อม ดาวเทียมปาลาปาของประเทศอินโดนีเซีย ส�าหรับเสริมประสิทธิภาพการส่ง โยงสัญญาณขาขึ้น (Up-link) ไปยังดาวเทียม จากนั้นดาวเทียม สัญญาณคู่ขนานไปกับสถานีโทรทัศน์ภาคพ้ืนดิน จะท�าการเปลี่ยนความถ่ีแล้วส่งสัญญาณผสมข้อมูลข่าวสารเช่ือม กิจการโทรทัศน์ดาวเทียมแพร่หลายมากข้ึนนับจากปีพ.ศ ๒๕๓๖ เป็นต้นมา โยงขาลง (Down-link) ไปยังสถานีภาคพ้ืนดินหรืออุปกรณ์รับ เมื่อดาวเทียมไทยคม ถูกยิงข้ึนสู่วงโคจร ประกอบกับระเบียบกฎเกณฑ์การให้ สัญญาณภาคพ้ืนดิน เพ่ือส่งต่อไปยังเคร่ืองรับโทรทัศน์ต่อไป บริการโทรทัศนด์ าวเทยี ม ภายใต้การกา� กบั ดูแลของส�านกั งานคณะกรรมการกิจการ

๓๙ โทรทศั นบ์ อก การเริ่มต้นอย่างเป็นทางการของบริการโทรทัศน์บอกรับสมาชิกใน รบั เป็ นสมาชิก ประเทศไทย เกิดขนึ้ ครง้ั แรกเม่อื ปี พ.ศ. ๒๕๓๒ โดย บริษัท อนิ เตอร์ (Pay TV.) เนชน่ั แนลบรอดคาสตงิ้ คอรป์ อเรชน่ั จา� กดั (International Broadcasting Corporation-IBC) ซ่ึงมีกลุ่มบริษัท ชินวัตรคอมพิวเตอร์แอนด์คอมมิ โทรทศั นบ์ อกรบั เป็ นสมาชิก หรอื Pay TV. หมาย วนเิ คชน่ั จา� กัด ในขณะน้นั ทตี่ อ่ มาเปลยี่ นชอ่ื เป็น บรษิ ทั ชนิ คอรป์ อเรชั่น ถงึ การใหบ้ รกิ ารสญั ญาณโทรทศั นผ์ า่ นสายเคเบลิ จา� กดั (มหาชน) และเปลยี่ นแปลงชอื่ ลา่ สดุ เปน็ บรษิ ทั อนิ ทชั โฮลดง้ิ จา� กดั หรือผ่านดาวเทียมจากผูใ้ หบ้ ริการไปยงั ผูร้ บั (มหาชน) ในปัจจุบัน เป็นผู้ให้บริการรายแรก ภายใต้สัมปทานของ บรกิ ารท่ีเป็ นสมาชิก โดยผูร้ บั บรกิ ารหรือสมาชิก องค์การสอ่ื สารมวลชนแห่งประเทศไทย (อสมท.) หรือ บริษัท อสมท. ยินยอมจ่ายค่าบริการแก่ผูใ้ หบ้ ริการตามอตั รา จา� กดั (มหาชน) ในปัจจบุ ัน และเงอ่ื นไขท่ีตกลงกนั ตอ่ มาในป ี พ.ศ. ๒๕๓๔ บริษัท สยามบรอดแคสติง้ จ�ากดั ในเครือ วิวฒั นาการโทรทศั นบ์ อกรบั เป็ นสมาชิกในประเทศไทย บรษิ ทั ธนายง ไดเ้ ปดิ บรกิ ารโทรทศั นแ์ บบบอกรบั สมาชกิ ภายใตส้ มั ปทาน อสมท. เป็นรายท ี่ ๒ ภายใต้ชอ่ื ไทยสกายทวี ี และยตุ ิการประกอบกิจการ กจิ การใหบ้ รกิ ารโทรทศั นบ์ อกรบั เปน็ สมาชกิ ในประเทศไทย ซงึ่ ปรากฏ ลงในป ี ๒๕๔๐ โดยมีสาเหตุมาจากผลประกอบการชาดทุน อนั เนอ่ื งมา หลักฐานยืนยนั ชดั เจนเปน็ คร้ังแรกเมอ่ื ปี พ.ศ. ๒๕๒๓ มลี ักษณะเป็นการ จากวกิ ฤตเศรษฐกิจ ให้บริการโทรทัศน์บอกรับเป็นสมาชิกระดับท้องถ่ิน โดยมีจุดเริ่มต้นท่ี จังหวดั จันทบุร ี โดยทีมงานของวา่ ทรี่ อ้ ยตรฉี ลาด วรฉตั ร แล้วแพรข่ ยาย ลว่ งมาถงึ ป ี พ.ศ.๒๕๓๖ บรษิ ทั ยนู เิ วอรแ์ ซลเทเลวชิ น่ั เคเบลิ เนท็ เวริ ค์ ออกไปในหลายจงั หวดั ไดแ้ ก ่ เชยี งใหม ่ เชยี งราย นครราชสมี า นครสวรรค ์ จา� กัด (ยทู วี ี) ในเครอื เจรญิ โภคภัณฑ์ ได้เปดิ ให้บริการโทรทัศนแ์ บบบอก และแม่ฮอ่ งสอน รบั สมาชกิ ภายใตส้ มั ปทาน อสมท. เปน็ รายท ่ี ๓ โดยใช้ชอื่ ยูทวี ี กิจการ การเกิดขึ้นของบริการโทรทัศน์บอกรับสมาชิกในระยะแรก ไม่มี โทรทัศนแ์ บบบอกรบั สมาชิกของยทู วี ี ดา� เนินมาถึงป ี พ.ศ. ๒๕๔๐ ก็ตอ้ ง กฎหมายใด ๆ รองรับ และผู้ให้บริการไม่ได้ให้ความส�าคัญกับการผลิต เผชญิ กบั วกิ ฤตการครง้ั ใหญ ่ อนั เนอื่ งมาจากวกิ ฤตเศรษฐกจิ กระทงั่ บรษิ ทั รายการ หรือการจัดหารายการท่ีตระหนักในเรื่องลิขสิทธิ์ แต่มุ่งแก้ไข อินเตอรเ์ นช่ันแนลบรอดแคสติง้ คอรป์ อเรชั่น จา� กดั (ไอบซี ี) และบริษัท ปญั หาจดุ บอดในการรบั สญั ญาณโทรทศั นใ์ นบางพนื้ ท ่ี เพอ่ื ใหป้ ระชาชนใน ยูนิเวอร์แซลเทเลวชิ ั่นเคเบลิ เน็ทเวิร์ค จา� กัด (ยูทีว)ี ตอ้ งแก้ไขปญั หาดว้ ย พ้ืนท่ีท่ีมีปัญหาสามารถรับชมรายการของสถานีโทรทัศน์ได้อย่างชัดเจน การเจรจาควบรวมกิจการเข้าด้วยกัน แล้วเปลี่ยนแปลงแก้ไขชื่อใหม่ภาย ทง้ั ภาพและเสียง หลังการควบรวมกิจการเป็น บริษัท ยูไนเต็ดบรอดแคสต้ิงคอร์ปอเรช่ัน จ�ากัด (ยูบีซี) พร้อมกับยุบรวมกิจการให้บริการโทรทัศน์แบบบอกรับ สมาชกิ ภายใต ้ ไอบีซี เขา้ กบั ยทู วี ี เป็น ยูบีซ ี ในป ี พ.ศ.๒๕๔๑ ต่อมาใน ปี พ.ศ.๒๕๕๒ ยบู ีซ ี ได้ถูกเปลยี่ นแปลงแก้ไขช่อื ใหมเ่ ป็น ทรวู ิชัน่ และใช้ ชอื่ น้ีมาจนถึงปจั จุบนั อย่างไรก็ตามในปีพ.ศ. ๒๕๕๕ ซึ่งอ�านาจหน้าที่ในการก�ากับดูแล กจิ การกระจายเสยี ง กจิ การโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคม ได้ถูกรวม ศูนย์อยกู่ ับส�านกั งานคณะกรรมการกิจการกระจายเสยี ง กิจการโทรทัศน ์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ หรือ กสทช. ได้เกิดกลุ่มผู้ประกอบ กิจการให้บริการโทรทัศน์แบบบอกรับสมาชิกระดับชาติรายใหม่ขึ้น คือ บริษทั เคเบิลไทยโฮลดิง้ จา� กัด (มหาชน) หรือ ซที เี อช ท่ีมนี ายวิชยั ทอง แตง และนางยงิ่ ลักษณ ์ วัชรพล เป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ร่วมกับกลมุ่ ผปู้ ระกอบ กจิ การเคเบิลทวี ที อ้ งถน่ิ การดา� เนนิ กจิ การของ ซที เี อช ดา� เนนิ ไปเพยี งระยะเวลาสนั้ ๆ กป็ ระสบ ปัญหาขาดสภาพคล่องอย่างรุนแรง และต้องประกาศยุติการออกอากาศ ลงอย่างสิน้ เชิงในเดอื นกนั ยายน พ.ศ. ๒๕๕๙ ตอ่ เนอื่ งด้วยการย่ืนคา� รอ้ ง จอล้มละลาย ตอ่ ศาลลม้ ละลายกลางในเดือนตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๕๙ ด้วย เหตมุ หี นี้สินกว่า ๒๑,๐๐๐ ลา้ นบาท ขณะท่มี ที นุ จดทะเบยี นเป็นจ�านวน ๑,๐๐๐ ลา้ นบาท ทกุ วนั นป้ี ระเทศไทยจงึ มผี ปู้ ระกอบกจิ การโทรทศั นแ์ บบบอกรบั เปน็ สมาชกิ ระดบั ชาติอย่เู พยี งรายเดียวคอื บริษัททรูวิชัน่ จ�ากัด (มหาชน)

๔๐ ไอพีทีวี (Internet ๑๔ - ๑๕ Protocol Television :IPTV) คุณสมบตั ิของ ไอพีทีวี : ด้วยบริการไอพีทีวี ท่ีมีลักษณะการส่ง สญั ญาณภาพ เสียง และขอ้ มูลผ่านเครือข่ายอิน เตอร์เน็ทจากผู้ให้บริการ ไปยังผู้รับบริการ แบบ”หน่ึงต่อหนึ่ง” ตามที่อยู่ของผู้รับบริการบน เครือขา่ ยอนิ เตอรเ์ นท็ ท�าใหส้ ามารถใหบ้ ริการได ้ ๓ แบบคือ ๑. วิดีโอออนดีมานด ์ (Video On Demand-VOD) ไดแ้ กร่ ายการทผี่ ใู้ หบ้ รกิ าร จัดส่งให้แก่ผู้รับบริการแบบเฉพาะเจาะจง ตาม ความต้องการของผู้รับบริการ ๒. ดจิ ติ อลวดิ โี อเรคอรเ์ ดอร ์(Dig- ital Video Recorder-DVR) ได้แก่ รายการท่ีถูกบันทึกไว้โดยผู้ให้บริการ เพ่ือให้ บริการความสะดวกแก่ผู้รับบริการในการดู รายการย้อนหลัง นิยามของ ไอพีทีวี หรอื ในชอื่ เตม็ คือ “อนิ เตอรน์ ็ทโปรโตคอลเทเลวิ ๓. รายการถ่ายทอดสด (Live ชน่ ั ” ( Internet Protocol Television : IPTV ) คือกระบวนการส่ง สญั ญาณโทรทศั น์ โดยมีการเขา้ รหสั สญั ญาณ ผ่านเครือข่ายอิน Television) ได้แก่รายการท่ีผู้ให้บริการ เตอรเ์ น็ท เขา้ สู่กลอ่ งแปลงสญั ญาณ (Set-Top-Box) ที่เชอ่ื มต่อกบั ถ่ายทอดสด ซ่ึงจ�ากัดการรับชมได้เฉพาะผู้รับ เครอื่ งรบั ปลายทาง เพื่อถอดรหสั สญั ญาณเป็ นภาพและเสียง ตลอด บรกิ ารเทา่ นัน้ จนขอ้ มูลบนจอเครอื่ งรบั ปลายทาง ยิ่งไปกว่านั้นไอพีทีวี ยังมีลักษณะเป็น โทรทศั นแ์ บบมสี ว่ นรว่ ม (Interactive Television) ซ่งึ เปดิ โอกาสให้ผู้ชมหรอื ผรู้ บั บริการ มีสว่ นร่วม ในการแสดงความคดิ เหน็ ตอ่ รายการทร่ี บั ชม โดย สือ่ สารถึงกนั ได้แบบ 2 ทาง ( two-ways com- munication) ภาพท่ี ๑ เสาอากาศ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร รบั สญั ญาณ โทรทศั นภ์ าคพืน้ดิน

๔๑ MMDS TV นิยามของ MMDS หรอื Multichannel Multipoint Distri- MMDS กบั โทรทศั นป์ ระเทศไทย bution Service / Multipoint Microwave Distribution System  //  Multi-channel Multi-point Distribution ระบบการสง่ สญั ญาณโทรทศั นแ์ บบ MMDS ถกู นา� มาใชใ้ นกจิ การ System คือ การส่งสญั ญาณโทรทศั นแ์ บบไรส้ าย ที่มีการก บริการโทรทัศน์แบบบอกรับเป็นสมาชิกในประเทศไทย ท้ัง “ไอบีซี” ระจายสญั ญาณไดห้ ลายจุด หลายช่อง โดยมีคล่นื ไม่โคร โดย บรษิ ัท อนิ เตอร์เนชนั่ แนลบรอดแคสติง้ คอรป์ อเรช่นั จา� กดั และ เวฟ เป็ นสื่อนาํ สญั ญาณจากสถานีตน้ ทาง ผ่านเขา้ ไปท่ีเสา “ไทยสกายทีวี” โดยบรษิ ัท สยามบรอดแคสตงิ้ จา� กดั ระยะเวลาการ อากาศรบั สญั ญาณแบบเดอื ยหมู ไปสู่กลอ่ งแปลงสญั ญาณ ใชง้ านระบบการสง่ สัญญาณโทรทัศนแ์ บบ MMDS ดา� รงอยรู่ ะหว่างป ี ที่เชอื่ มต่อกบั เครอื่ งรบั โทรทศั นท์ ี่อยู่ปลายทาง ๒๕๓๒-๒๕๔๐ เท่าน้ันก่อนท่ีจะถูกแทนท่ีด้วยระบบการส่งสัญญาณ แบบอื่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบดาวเทียม ซ่ึงมีความสะดวก กว่า ประหยดั กวา่ และคุณภาพดีกว่า

๔๒ ดิจิตอลทีวี สา� หรบั ประเทศไทย การแพรภ่ าพออกอากาศ ๑๔ - ๑๕ โทรทัศน์ดิจิทัล หรือดิจิตอลทีวี เป็นการออก ดิจิตอลทีวี หรือ ทีวีดิจิทลั ๑ เป็ นการแพร่ภาพออกอากาศโทรทศั น์ อากาศในระบบ DVBT-๒ ตามแบบท่ีใชท้ ่วั ไปใน แบบล่าสุด ซ่งึ เริ่มเขา้ มาแทนท่ีโทรทศั นท์ ่ีแพร่ภาพออกอากาศดว้ ย สหภาพยุโรป เกิดขึ้นอย่างเป็นทางการเป็นคร้ัง สญั ญาณแอนาลอ็ กแบบดงั้ เดิมตงั้ แต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๙ เป็ นตน้ มา และ แรก จา� นวน ๒๔ ชอ่ ง เมอ่ื วนั ท ่ี ๑ เมษายน พ.ศ. ใชแ้ พรห่ ลายกนั ทว่ ั โลกในปัจจบุ นั ๒๕๕๗ ซ่ึงเป็นวันแรกเริ่มของการออกอากาศ โทรทัศน์ภายใต้ระบบใบอนุญาตประกอบกิจการ โทรทัศน์ดิจิตอล โดยส�านักงานคณะกรรมการ กิจการวิทยุ กิจการโทรทัศน์ และกิจการ โทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ผู้ที่เป็นปฐมบทการแพร่ภาพ และได้รับใบ อนุญาตประกอบกิจการโทรทัศน์ดิจิทัลจ�านวน ๒๔ ช่อง ออกอากาศโทรทัศน์ดิจิทัลอย่างเป็น ทางการ ประกอบด้วยช่องล�าดับท่ี ๑๓ ถึงช่อง ล�าดบั ท่ี ๓๖ ซึ่งครอบคลมุ ขา่ วและรายการ รวม ๔ ประเภท� คือ ชอ่ งรายการกลุ่มท่ี ๑ ช่องรายการ สา� หรับเดก็ เยาวชน และครอบครวั มมี าตรฐาน ความ คมชัดปกติ (Standard Definition, SD) ซง่ึ คัดเลือกโดยการประมลู จา� นวน ๓ ชอ่ ง โดย ก�าหนดราคาประมลู ขน้ั ต�่าไวท้ ่ี ๑๔๐ ล้านบาท ชอ่ งรายการกลุ่มท่ี ๒ ชอ่ งรายการที่ เป็นข่าวสารหรือสาระที่เป็นประโยชน์ต่อ สาธารณะ มีมาตรฐานความคมชัดปกติ (Stan- dard Definition, SD) ซงึ่ คดั เลอื กโดยการประมลู จา� นวน ๗ ชอ่ ง โดยก�าหนดราคาประมูลขน้ั ต�่าไว้ ท ี่ ๒๒๐ ล้านบาท กระบวนการแพรภ่ าพโทรทศั น์แบบดิจทิ ัล มี ชอ่ งรายการกลุ่มท่ี ๓ ช่องรายการ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ลกั ษณะเหมอื นกบั แอนาลอ็ ก ประกอบดว้ ยสถานี ท่วั ไป ทม่ี ีมาตรฐานความคมชัดปกติ (Standard สง่ สญั ญาณ มเี ครือ่ งรับ และมเี สาอากาศ แต่ Definition, SD) ซ่ึงคัดเลือกโดยการประมูล ประสิทธิภาพและคุณภาพของการแพร่ภาพ จา� นวน ๗ ช่อง โดยกา� หนดราคาประมลู ขัน้ ต่�าไว้ โทรทัศนแ์ บบดิจทิ ัลดีกวา่ เหนือกว่าแอนาลอ็ กใน ที่ ๓๘๐ ลา้ นบาท ทกุ มติ ิ ทงั้ ในมติ ขิ องคณุ ภาพความคมชดั ของภาพ และเสยี งทส่ี มา่� เสมอเทา่ กนั ตลอดเวลา และในมติ ิ ชอ่ งรายการกลุ่มท่ี ๔ ช่องรายการ ของประสิทธิภาพการใช้ประโยชน์จากทรัพยากร ทัว่ ไป ทีม่ ีมาตรฐานความคมชัดสูง (High Defi- คลื่นความถ่ีที่ดีกว่าแอนาล็อกหลายเท่าตัว nition, HD) ซ่ึงคัดเลือกโดยการประมลู จา� นวน สามารถเพม่ิ ชอ่ งสถานที วี ดี จิ ทิ ลั ในประเทศไทยได้ ภาพท่ี ๓ การประชาสมั พนั ธข์ อง กสทช.เร่ือง ๗ ช่อง โดยก�าหนดราคาประมูลขั้นต�่าไว้ที่ ๔๘ ชอ่ งสถานี จาก ๖ ช่องสถานีเดิมในแบบแอ ดิจิตอลทีวี ๑,๕๑๐ ล้านบาท นาล็อก ท้ังนที้ วี ีดิจทิ ัลจ�าแนกออกเป็น ทีวดี ิจิทลั แบบธุรกิจ จ�านวน ๒๔ ช่อง ทีวีดิจิทัลแบบ ๑ อา้ งอิงจากพจนานุกรมราชบณั ฑิตยสถาน สาธารณะ จ�านวน ๑๒ ชอ่ ง และทวี ดี จิ ิทัลแบบ คอมพิวเตอร ์ ๑๙ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๕๔๕ เขา้ ถงึ ชมุ ชน จา� นวน ๑๒ ชอ่ ง จาก http://rirs3.royin.go. th/coinages/ webcoinage.php (เขา้ ถงึ เม่ือ ๑๔ พฤศจิกายน ๒๕๖๑)

๔๓ กิจการวิทยุสมคั รเลน่ กิจการวิทยุสมคั รเลน่ (Amateur service) หมายถงึ กิจการท่ีดาํ เนินการโดยพนกั งานวิทยุสมคั รเลน่ 1ที่ได ้ รบั อนุญาตจากทางรฐั หรอื ส่วนราชการ เพ่ือติดต่อสื่อสารถงึ กนั โดยการฝึ กฝนตนเอง ทดลอง ทดสอบทาง วชิ าการวทิ ยคุ มนาคม เพื่อจดุ ประสงคใ์ นการเพิ่มพูนความรแู ้ ละวชิ าการ โดยไม่เกีย่ วขอ้ งกบั กจิ กรรมทางดา้ น ธุรกิจ การเงนิ และการเมอื ง (นิยามจากขอ้ บงั คบั วิทยุของสหภาพโทรคมนาคมระหวา่ งประเทศ หรอื ITU)

กิจการวิทยุสมัครเล่นถือเป็นการสื่อสารโทรคมนาคมประเภท ๑๔ - ๑๕ หน่ึง ทม่ี ปี ระชาชนท่ัวโลกจา� นวนมากให้ความสนใจศกึ ษา คน้ คว้า และวิจัย เพ่ือการพัฒนาเทคโนโลยีการส่ือสารโทรคมนาคมในแง่ ภาพท่ี ๑ นกั วิทยุสมคั รเลน่ ในต่างประเทศ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร มมุ ของการเปน็ งานอดเิ รกมาเปน็ เวลาชา้ นาน ในหลายประเทศตา่ ง ยอมรบั และเหน็ วา่ กจิ กรรมของพนกั งานวทิ ยสุ มคั รเลน่ สามารถนา� ช่วงที่ผ่านมา วงการวิทยุสมัครเล่นมักให้ความส�าคัญกับการ ไปใช้ประโยชน์และมีส่วนในการพัฒนาเทคโนโลยีด้านการส่ือสาร ชว่ ยเหลอื สงั คมเปน็ กจิ กรรมหลกั กระนนั้ เพอื่ ใหก้ จิ การวทิ ยสุ มคั ร ได้จริง ดังน้ันหลายประเทศจึงได้ส่งเสริมและพัฒนากิจการวิทยุ เลน่ ไดร้ บั การพฒั นาไปในทศิ ทางทถ่ี กู ตอ้ งและยงั่ ยนื ตามเจตนารมณ์ สมคั รเลน่ มคี วามสนใจกจิ การวทิ ยสุ มคั รเลน่ มากยงิ่ ขน้ึ โดยเฉพาะ จงึ เนน้ ใหค้ วามสา� คญั กบั การศกึ ษาคน้ ควา้ และพฒั นาในเชงิ วชิ าการ ในกล่มุ เยาวชน ควบคู่ไปพรอ้ มกบั การชว่ ยเหลอื สงั คมและประเทศชาต ิ ถงึ แม้วา่ มี หนว่ ยงานของรฐั และขา่ ยวทิ ยเุ พอ่ื สาธารณประโยชน ์ สาธารณะการ นอกจากน้ี มาตรา ๒๕ ข้อบังคับวิทยุระหว่างประเทศยังได้ กศุ ล และกจิ การความถส่ี า� หรบั ประชาชน หรอื CB (Citizen Band) บัญญัติข้อบังคับเกี่ยวกับวิทยุสมัครเล่นส�าหรับประเทศภาคีได้ใช้ ทใี่ หก้ ารสนบั สนนุ ขา่ ยสอ่ื สารหลกั กรณเี กดิ เหตฉุ กุ เฉนิ หรอื ภยั พบิ ตั ิ ปฏิบตั ิไว ้ ดังน้ี อยแู่ ลว้ การปลกู ฝงั จติ สา� นกึ คณุ ธรรม จรยิ ธรรมในการมงุ่ เนน้ การ ๑. บคุ คลใดกต็ ามท่ปี ระสงคจ์ ะไดร้ ับใบอนญุ าต เพือ่ ใชเ้ ครื่อง ปฏิบัติตนเพ่ือส่วนรวม ไม่แสวงหาผลประโยชน์จากความเป็นนัก มือส่ือสารในสถานีวิทยุสมัครเล่น จะต้องแสดงความสามารถว่า วทิ ยสุ มคั รเลน่ เปน็ สง่ิ ทคี่ วรคา� นงึ ถงึ ควบคกู่ นั ไป ทงั้ น ี้ พนกั งานวทิ ยุ ตนเองสามารถส่งได้ถูกต้องด้วยมือ และรับได้ถูกต้องด้วยหู โดย สมคั รเล่น จา� แนกได้เปน็ ๓ ระดับ คือ เฉพาะขอ้ ความทเี่ ปน็ สญั ญาณวทิ ยโุ ทรเลขรหสั มอรส์ อยา่ งไรกต็ าม รัฐบาลของประเทศท่ีเกี่ยวข้องกับผู้น้ันอาจยกเว้นให้สถานีวิทยุ พนกั งานวิทยุสมคั รเลน่ ขนั้ ตน้ สมคั รเลน่ ใชค้ วามถ่ีวิทยสุ ูงกวา่ ๓๐ เมกะเฮิรตซ์ (MHz) พนกั งานวิทยุสมคั รเลน่ ขนั้ กลาง ๒. รฐั บาลของแต่ละประเทศจะดา� เนนิ การเท่าทเี่ ห็นวา่ จ�าเป็น พนกั งานวิทยุสมคั รเลน่ ขนั้ สูง เพื่อทดสอบความรู้ความสามารถทางวิชาการของบุคคลใด ท่ีใช้ เครอ่ื งวิทยคุ มนาคมของสถานวี ิทยุสมคั รเลน่ ก็ได้ ในแต่ละขั้นมีความแตกต่างกันในพื้นฐานความรู้ และสิทธิใน การใชค้ วามถว่ี ทิ ยใุ นการรบั -สง่ ขา่ วสารผา่ นเครอ่ื งวทิ ยคุ มนาคมตาม เนอ่ื งจากเจตนารมณท์ แ่ี ทจ้ รงิ ของกจิ การวทิ ยสุ มคั รเลน่ เนน้ ให้ ที่กฎหมาย พนักงานวิทยสุ มคั รเล่นทมุ่ เทใหค้ วามสนใจ ศกึ ษา ฝกึ หดั ฝกึ ฝน เพ่ือพัฒนาการติดต่อส่ือสารระหว่างกัน พัฒนาเคร่ืองมืออุปกรณ์ ขอ้ กา� หนดทสี่ า� คญั สา� หรบั พนกั งานวทิ ยสุ มคั รเลน่ ไดแ้ ก ่ ความ ส่อื สาร รวมทั้งเทคโนโลยกี ารส่อื สาร โดยมิได้ม่งุ หวังเพ่ือธุรกิจผล เป็นผมู้ ีมารยาท วนิ ัย ปฏบิ ตั ติ ามกฎระเบียบในการตดิ ต่อสอ่ื สาร ประโยชน์ทางการเงิน หากแต่ผลสัมฤทธ์ิส�าคัญประการหนึ่งของ ความใฝร่ มู้ งุ่ ศกึ ษา วจิ ยั และพฒั นาเทคโนโลยดี า้ นการสอื่ สาร และ กจิ การวทิ ยสุ มัครเลน่ คอื การพฒั นาบคุ ลากรด้านการสอื่ สาร ท้งั นี้ ความเปน็ ผมู้ คี วามรกั ชาต ิ ชว่ ยเหลอื สงั คมสว่ นรวมและประเทศชาต ิ ความรู้ความสามารถของพนักงานวิทยุสมัครเล่นในแต่ละประเทศ ซง่ึ มคี วามจา� เปน็ ตอ้ งสง่ เสรมิ ประชาสมั พนั ธ ์ และปลกู ฝงั คณุ สมบตั ิ จึงจ�าเป็นต้องได้รับการรับรอง เพื่อแสดงให้เห็นถึงคุณภาพและ ทดี่ แี กน่ กั วทิ ยสุ มคั รเลน่ ยดึ ถอื เปน็ คา่ นยิ มหลกั ในการปฏบิ ตั ติ นเปน็ มาตรฐานทเ่ี ปน็ สากล แบบอย่างทด่ี ขี องนกั วทิ ยุสมัครเล่นรุ่นต่อ ๆ ไป วตั ถปุ ระสงคข์ องกจิ การวทิ ยสุ มคั รเลน่ ประกอบดว้ ย ๑ ในราชกิจจานุเบกษาไดใ้ หค้ วามหมายถงึ พนกั งานวิทยุสมคั ร ๑.สง่ เสริมและสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ นกั คดิ นกั ประดิษฐใ์ นดา้ นการ เลน่ ไวว้ ่า “พนกั งานวิทยุคมนาคมประจาํ สถานีวิทยุคมนาคม สื่อสาร และการใช้ประโยชน์ทางคล่ืนความถ่ีวทิ ยุ สมคั รเลน่ ตามพระราชบญั ญตั ิวิทยุคมนาคม” อา้ งใน “ประกาศ ๒. ส่งเสรมิ และสนับสนนุ ในการศึกษา ทดลอง และการกระ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น ์ และกิจการ ตุ้นให้เกิดการตื่นตัว ด้านวิชาการสื่อสารกับประชาชนและสถาน โทรคมนาคมแหง่ ชาติ เร่ือง หลกั เกณฑก์ ารอนุญาตและกาํ กบั ศกึ ษา ดูแลกิจการวิทยุสมคั รเลน่ ,” ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๑ ๓. เพิ่มพูนบุคลากรของประเทศชาติท่ีมีความรู้ ความเข้าใจ ตอนพิเศษ ๑๓๗ ง, (๒๓ กรกฎาคม ๒๕๕๗): ๑๙. และการปฏิบัติ ด้านการสอ่ื สารทางความถ่ีวทิ ยุอยา่ งถูกตอ้ งและมี ประสทิ ธภิ าพ ๔. สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนเกดิ จติ สา� นกึ ของการมสี ว่ นรว่ มในการ รักษาและใช้ความถี่ซึ่งเป็นทรัพยากรของชาติเพ่ือประโยชน์ สาธารณะ ๕. เพ่ือเป็นเครือข่ายส่ือสารสาธารณะส�ารองกรณีเกิดเหตุ ฉุกเฉนิ หรือภยั พิบตั ิ ๖.เพื่อสร้างชื่อเสียงของประเทศให้เป็นที่รู้จักในวงการวิทยุ สมัครเลน่ ระหว่างประเทศ

๔๔ วิทยุสมคั รเลน่ ในประเทศไทย กิจการวิทยุสมคั รเล่นในประเทศไทย ก่อตงั้ ขึน้ จากกลุ่มบุคคลท่ีมีความ สนใจในกิจการวิทยุสื่อสารทงั้ ท่ีเป็ น ขา้ ราชการ พลเรือน ทหาร และ ประชาชน เริ่มดว้ ยการที่เจา้ หนา้ ที่ คณะทูตทหารของสหรฐั อเมริกาได ้ นําเครื่องวิทยุสื่อสารในย่านความถี่ สมคั รเลน่ มาทดลองใชต้ ิดต่อสื่อสาร กบั ทหารอเมริกนั ท่ีมาปฏิบตั ิหนา้ ท่ี ช่วั คราวในประเทศไทย และไดร้ วม ตวั กนั ก่อตงั้ สมาคมวิทยุสมคั รเล่น แห่งประเทศไทย (Radio Amateur Society of Thailand: RAST) เมอ่ื วนั ที่ ๕ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๐๗ ภายหลงั ไดเ้ ขา้ เป็ นสมาชกิ ของ International Amateur Radio Union: IARU แต่ ไม่ไดจ้ ดทะเบียนอย่างเป็ นทางการ เนื่ องจากขณะนนั้ ประเทศไทยไม่ อนุญาตใหม้ ีกิจการวิทยุสมคั รเลน่ ขณะน้ัน กรมไปรษณีย์โทรเลข (ปัจจุบันคือ ส�านักงานคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาต ิ กสทช.) เป็นหน่วยงานหลัก ท่ีท�าให้เกิดกิจการวิทยุ สมัครเล่นขึ้นในประเทศไทยอย่างถูกต้องตามกฎหมาย แต่ในระยะแรก ไม่สามารถเปิดให้มีกิจการวิทยุสมัคร เล่นได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย เพราะขณะนั้น ประเทศไทยยังมีปัญหาเกี่ยวกับความมั่นคงของ ประเทศอยู่ ขณะนั้น กรมไปรษณีย์โทรเลขยังขาดเครื่องมือ ตรวจสอบและบคุ ลากร ทจี่ ะตอ้ งควบคมุ ดแู ลกจิ การวทิ ยุ สมัครเล่นอย่างใกล้ชิด พล.ต.ต.สุชาติ เผือกสกนธ์ อธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลข ได้จัดตั้งชมรมวิทยุอาสา สมัคร (Voluntary Radio: VR) วันท ่ี ๕ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๒๔ เพอ่ื ใหส้ มาชกิ ชมรมวทิ ยอุ าสาสมคั รทผ่ี า่ นการ สอบและสอบประวตั จิ ากตา� รวจสนั ตบิ าล และสา� นกั ขา่ ว กรองแห่งชาติแล้วเข้ามาเป็นสมาชิกได้ใช้วิทยุส่ือสาร

๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๓ การประชาสมั พนั ธเ์ ร่ืองการ เป็ นนกั วิทยุสมคั รเลน่ ของ กสทช. โดยมศี นู ย์ควบคุมขา่ ย ศูนยส์ ายลม ตงั้ อยู่ท่ีกรม และสอบ และการอบรมเปน็ กรณพี ิเศษ และเมือ่ วทิ ยสุ มคั รเลน่ หยดุ ชะงกั เปน็ ระยะ และมนี โยบาย ไปรษณยี โ์ ทรเลข และใหบ้ ุคคลทีม่ ีเครอื่ งวทิ ยนุ �า ได้รับประกาศนียบัตรแล้วสามารถยื่นขอใบ ทจ่ี ะสง่ เสรมิ กจิ การวทิ ยสุ มคั รเลน่ อยา่ งจรงิ จงั เปน็ ไปตรวจสอบเพ่ือจดทะเบียนและออกใบอนุญาต อนญุ าตพนักงานวิทยุสมัครเลน่ ได้ รูปธรรมทีย่ งั่ ยนื ใหใ้ ชว้ ทิ ยคุ มนาคม การตดิ ตอ่ สอ่ื สารทางวทิ ยขุ อง วทิ ยอุ าสาสมคั ร โดยใชค้ วามถผี่ า่ นวทิ ยสุ มคั รเลน่ ระยะต่อมากิจการวิทยุสมัครเล่นเป็นท่ีนิยม ปจั จบุ นั เปน็ ทยี่ อมรบั มากขน้ึ ในบทบาทสา� คญั เพียง ๓ ช่อง และก�าหนดสัญญาณเรียกขาน VR และไดร้ บั ความสนใจจากประชาชนจา� นวนมาก มี ของกิจการวิทยุสมัครเล่นในการส่งเสริมและ ตามดว้ ยตวั เลข ๓-๔ หลกั ดา� เนนิ การเพ่ือช่วย ผู้สนใจเข้าสู่วงการวิทยุสมัครเล่น เพ่ือศึกษา สร้างสรรค์ความรู้และคุณภาพของเยาวชนไทย เหลือสังคมในการรายงานข่าวจราจรและแจ้งข่าว ค้นควา้ ฝึกหดั เพม่ิ พนู ความรู้ในดา้ นการสอ่ื สาร และการช่วยเหลือสังคมประเทศไทยในยามเกิด อาชญากรรม ซง่ึ เปน็ ประโยชนต์ อ่ สงั คมอยา่ งมาก ภายใต้การบริหารจัดการด้านนโยบายของกรม เหตุฉุกเฉินหรือภัยพิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพ และได้ประสานงานกับสภาความมั่นคงแห่งชาต ิ ไปรษณยี ์โทรเลข จนกระท่ังมกี ารเปลี่ยนสถานะ กทสช. ในฐานะผู้รับผิดชอบหลัก มีนโยบายส่ง เพ่ือพิจารณาอนุญาตให้สามารถด�าเนินกิจการ เปน็ สา� นกั งานคณะกรรมการกจิ การโทรคมนาคม เสริมการพัฒนากิจการวิทยุสมัครเล่นให้เจริญ วทิ ยสุ มคั รเลน่ จงึ ไดเ้ สนอคณะกรรมการประสาน แหง่ ชาต ิ (กสทช.) ในปจั จบุ ัน ทา� ให้กิจการวทิ ยุ ก้าวหน้าอย่างยั่งยืน เพ่ือเป็นก�าลังส�าคัญในการ งานการจัดและบริหารความถ่ีวิทยุแห่งชาต ิ สมัครเล่นเจริญก้าวหน้าและเติบโตอย่างต่อเน่ือง พัฒนาเศรษฐกิจ สังคมของประเทศ ได้ก�าหนด บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร (กบถ.) เพ่ือพิจารณาก�าหนดระเบียบคณะ จนกระท่ังในปัจจุบันมีจ�านวนพนักงานวิทยุสมัคร แนวทางส�าคัญให้กิจการวิทยุสมัครเล่นมีบทบาท กรรมการว่าด้วยกิจการวิทยุสมัครเล่น เลน่ ทไี่ ดร้ บั ใบอนญุ าตเปน็ พนกั งานวทิ ยสุ มคั รเลน่ สา� คญั ในการสง่ เสรมิ การศกึ ษา วฒั นธรรม ความ พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๐ ซง่ึ กบถ. ไดป้ ระกาศใชเ้ มื่อ ประมาณ ๑๗๙,๑๐๐ คน๑ มั่นคง ประโยชน์สาธารณะ และการช่วยเหลือ วนั ท ่ี ๔ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ ท�าใหม้ กี ิจการ ประเทศยามเกิดเหตุฉุกเฉินและภัยพิบัติ เป็น วิทยุสมัครเล่นในประเทศไทยอย่างถูกต้องตาม ช่วงเวลา ๒๐ ปที ผ่ี า่ นมา กิจการวทิ ยสุ มัคร ยุทธศาสตร์ส�าคัญในแผนแม่บทกิจการโทร- กฎหมาย เล่นจะเป็นที่ยอมรับอย่างแพร่หลายในหมู่ คมนาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๘- ๒๕๕๐ จนถึง ประชาชนหลายกลมุ่ การพฒั นากจิ การวทิ ยสุ มคั ร ฉบบั ปจั จุบนั รวมทงั้ แผนกลยทุ ธส์ �านกั งานคณะ ทง้ั น ี้ ผทู้ ตี่ อ้ งการเปน็ พนกั งานวทิ ยสุ มคั รเลน่ เลน่ ประสบปญั หาและอปุ สรรคบางประการ ไมว่ า่ กรรมการกจิ การโทรคมนาคมแหง่ ชาต ิ ไดก้ า� หนด จะต้องได้รับประกาศนียบัตรพนักงานวิทยุสมัคร จะเป็นปัญหาด้านการบริหารจัดการขององค์กร กลยทุ ธเ์ พอื่ การพฒั นากจิ การโทรคมนาคมเฉพาะ เล่น จากคณะกรรมการกจิ การโทรคมนาคมแหง่ วิทยุสมัครเล่นท่ีมีเครือข่ายอยู่ทั่วประเทศ การ กิจ อาท ิ การสง่ เสรมิ กจิ การวิทยสุ มคั รเล่น เพ่ือ ชาติ โดยผ่านข้ันตอนที่รับรองความรู้ความ สร้างความเข้าใจที่สอดคล้องกับเจตนารมณ์ เป็นข่ายสื่อสารรองรับกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินหรือ สามารถในการเป็นพนักงานวิทยุสมัครเล่นในวิธี เดียวกันของกลุ่มคนจ�านวนมาก ข้อจ�ากัดด้าน ภัยพบิ ัติ ตา่ ง ๆ ตามท่ีกา� หนด เชน่ การสอบ การอบรม กฎหมายท่ีเกี่ยวข้องท่ีส่งผลให้การพัฒนากิจการ

๔๕ วิทยุคมนาคม ยุคแอนะลอ็ ก วิทยุคมนาคมยุคแอนะลอ็ ก หมายถึง เคร่ือง ภาพท่ี ๑ วิทยุคมนาคม วทิ ยคุ มนาคมนน้ั ทา� งานโดยแปลงกระแสไฟฟา้ ส่งและเครื่องรบั วิทยุคมนาคมดว้ ยคลื่นแฮรต ตวั เคร่ืองสีแดง เปน็ คลนื่ แมเ่ หลก็ แบง่ เป็นภาครบั และภาคส่งแผ่ เซยี น รบั สง่ สญั ญาณแอนะลอ็ ก เป็ นขอ้ มูลแบบ กระจายคลื่นวิทยุออกทางสายอากาศ ซึ่งคล่ืน ต่อเนื่อง (Continuous Data) ซง่ึ คุณสมบตั ิ แม่เหลก็ ไฟฟ้านี้ ถกู คดิ คน้ โดย เจมส์ แมกซเ์ วลล ์ ของคลนื่ แอนะลอ็ ก เป็ นสญั ญาณท่ีมกั เกิดขนึ ้ (James C. Maxwell) นกั ฟิสกิ สช์ าวองั กฤษ เม่ือ ในธรรมชาติ มีขนาดของสญั ญาณไม่คงท่ี มี ปคี .ศ. ๑๘๖๔ การเปลยี่ นแปลงขนาดของสญั ญาณแบบคอ่ ย เป็ นค่อยไป จากลกั ษณะเป็ นเสน้ โคง้ ต่อเน่ือง การใช้งานระบบส่ือสารด้วยสัญญาณวิทยุ ได้ กนั ไป โดยการส่งสญั ญาณแบบแอนะลอ็ ก จะ รับความนิยม และการยอมรบั อยา่ งมาก ภายหลงั ถกู รบกวนใหม้ ีการแปลความหมายผดิ พลาดได ้ จากทีเ่ กิดเหตุการณ์อุบัตเิ หตุร้ายแรงทางทะเล เมอ่ื งา่ ย กวา่ สญั ญาณดิจทิ ลั พ.ศ. ๒๔๕๙ แฟรงก ์ คอนราด (Frank Conrad) นักวิทยุสมัครเล่นและเป็นวิศวกรจากบริษัทเวสติง เฮาส ์ (Westinghouse) ประเทศสหรฐั อเมรกิ า ได้

A - Alpha N - November ๑๔ - ๑๕ B - Bravo O - Oscar C - Charlie P - Papa D - Delta Q - Quebec E - Echo R - Romeo F - Foxtrot S - Sierra G - Golf T - Tango H - Hotel U - Uniform I - India V - Victor J - Juliet W - Whiskey K - Kilo X - X-ray L - Lima Y - Yankee M - Mike Z - Zul ภาพท่ี ๒ การใชง้ านเคร่ืองวิทุยส่ือสารแบบแอนาลอ็ ก ภาพท่ี ๓ การใชง้ านเคร่ืองวิทุยส่ือสาร แบบแอนาลอ็ ก เริ่มทดลองส่งสัญญาณกระจายเสียงเพลง จาก ประเทศ ในกระแสโลกาภิวัตน์ (Globalization) แก้ไขโดยวิธีใด ๆ เพ่ือให้เคร่ืองวิทยุคมนาคม บา้ นทเ่ี มอื งพติ สเ์ บริ ก์ (Pittsburgh) โดยทน่ี กั วทิ ยุ โดยภาครฐั กรมไปรษณยี โ์ ทรเลขเหน็ เหมาะสมวา่ สามารถรับหรือส่งความ ถี่วิทยุนอกย่าน สมคั รเลน่ อนื่ ๆ สามารถตรวจรบั สญั ญาณการกระ ประชาชนมีความจ�าเป็นต่อการมีวิทยุใช้ส่ือสาร ความถว่ี ทิ ย ุ ๒๔๕ เมกะเฮริ ตซ ์ เปน็ การผสมคลน่ื จายเสยี งนั้นได้ เพื่อพัฒนาบ้านเมือง และสวัสดิภาพความ เปน็ แบบ Frequency Modulation (FM) โดยคว ปลอดภัย จึงอนุญาตให้ประชาชนสามารถใช้วทิ ยุ ามถี่ท่ีระบบวิทยุคมนาคมใช้งานจะแบ่งเป็น ๓ วนั ท ี่ ๒ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๔๕๙ บรษิ ทั เคดี คมนาคมเปน็ วทิ ยคุ ลน่ื ความถป่ี ระชาชน หรอื CB ช่องความถ ่ี ประกอบด้วย เคเอ (KDKA) ได้ก่อต้ังขึ้นโดยเป็นสถานีวิทยุ (Citizen Band) กระจายเสยี งเชงิ พาณชิ ยแ์ หง่ แรก ตอ่ มาเกดิ สถานี ชอ่ งความถ่ีสาธารณะ (Citizen วทิ ยกุ ระจายเสยี งมากขนึ้ กวา่ ๕๐๐ สถาน ี จนกระทงั่ ปจั จบุ ันวทิ ย ุ CB ๒๔๕ เมกะเฮิรตซ ์ นยิ ม Band-CB) เป็นช่องความถี่ที่เปิดให้บุคคล พ.ศ. ๒๔๗๒ - ๒๔๗๖ เอดวนิ อารม์ สตรองได้ แพรห่ ลายอยา่ งรวดเรว็ เพราะประสทิ ธภิ าพในการ ทัว่ ไปใช้ในการติดตอ่ สอ่ื สารกัน คิดค้นการผสม หรือการกล�้าสัญญาณแบบใช้ ส่งกระจายคล่ืนได้ไกลสุด (สายอากาศสูง ๓๐ ความถ ี่ (Frequency Modulation: FM) ทเี่ รยี กวา่ เมตรจากพื้นดิน ส่งไกลไม่น้อยกว่า ๒๒๕ ชอ่ งความถ่ีวทิ ยุสมคั รเลน่ เปน็ ชอ่ ง “เอฟเอ็ม” ซ่ึงมีผลช่วยลดผลการจางหายของ กิโลเมตร) รับส่งได้ชัดเจนกว่าวิทยุสื่อสารทุก ความถี่ท่ีเปิดให้นักวิทยุสมัครเล่นใช้ในการติดต่อ สญั ญาณไดม้ าก ความถ่ี คล่ืนแรงทะลุทะลวงผ่านกระจกอาคาร สื่อสารกัน ซ่ึงผู้ใช้งานส่วนใหญ่จะเป็นนักวิทยุ บ้านเรือน ลิฟต์ และชั้นใต้ดินได้ดีสามารถปรับ สมคั รเลน่ ทผี่ า่ นการทดสอบแล้ว ส�าหรับวิทยุคมนาคมแอนะล็อกมีใช้ใน ก�าลังส่งได้ ๒-๓ ระดับ อาทิ ๑ วัตต์ ๒.๕ ประเทศไทยเกือบร้อยปีแล้ว ส่วนใหญ่ใช้ใน วตั ต์ และ ๕ วัตต์ เปน็ ต้น อกี ท้งั มีอุปกรณส์ ่วน ชอ่ งความถ่ีเฉพาะ เป็นช่องความถ่ีท่ี ราชการทหาร นับแต่สงครามโลกคร้ังที่ ๑ ควบและเคร่ืองอะไหล่อีกมากมาย อีกทั้ง กรม ถูกจดั สรร สา� หรบั หน่วยงานเฉพาะทางเช่น ช่อง สงครามโลกคร้ังที่ ๒ และสงครามมหาเอเชีย ไปรษณีย์อนุญาตให้ต้ังสถานี (ต้ังสาย / เสา ความถี่สา� หรับตา� รวจ ทหาร และหน่วยบรรเทา บรู พา หลังภาวะสงคราม กจิ การวิทยุคมนาคมมี อากาศสูง ๖๐ เมตร) และตดิ ในรถยนตไ์ ด้ เช่น สาธารณภัย เปน็ ตน้ โดยค่าความถใี่ ชง้ านจะไม่ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ใช้ภายในกิจการราชการ โดยเฉพาะฝ่ายปราบ CB อืน่ และคล่ืนแฮม เปดิ เผยให้บุคคลทว่ั ไปทราบ ปรามและฝ่ายปกครอง และแพร่หลายมากข้ึน ในหน่วยราชการรัฐวิสาหกิจ รวมไปถึงพลเรือน ท้ังนี้ ประชาชนมขี อ้ กา� หนดทางวชิ าการของ ความเขา้ ใจถงึ ขอ้ แตกตา่ งระหวา่ งสญั ญาณแอ ในช่วง ๔๐ ปีย้อนหลัง การใช้เคร่ืองวิทยุคมนาคม ลักษณะท่ัวไปของ นะล็อกและสัญญาณดิจิทัล ถือว่ามีความส�าคัญ ส�าหรับประชาชนท่ัวไป วิทยุคมนาคมที่มี โครงสรา้ งวทิ ยคุ มนาคม (Case) จะตอ้ งเปน็ สแี ดง มากในการเข้าใจการส่ือสารข้อมูล โดยสรุปว่า ใช้ได้ชนิดแรก คือ วิทยุอาสาสมัครหรือวีอาร ์ เคร่ืองท�างานเฉพาะในย่านความถ่ีวิทยุ ๒๔๕ สญั ญาณแอนะลอ็ กเปน็ สญั ญาณทม่ี คี วามตอ่ เนอื่ ง เมกะเฮิรตซ์และมีช่องความถ่ีวิทยุใช้งานเร่ิมต้น และมีค่าตลอดช่วงของสัญญาณ เช่น เสียงพูด (Voluntary Radio)โดยก�าหนดให้ผ้ปู ระสงค์มีใช้ คอื ๒๔๕ เมกะเฮิรตซ์ จา� นวนไม่เกิน ๘๐ ชอ่ ง เสียงดนตร ี วดิ โี อ เหมาะสา� หรับการสง่ สัญญาณ ต้องสอบความรู้ขออนุญาตซื้อขาย พกพาตัว มีความห่างระหว่างช่องความถี่วิทยุ (Channel เครอื่ งมอื ถอื ตดิ รถตดิ บา้ นอาศยั จากทางราชการ Spacing) ๑๒.๕ หรือ ๒๕ kHz. โดยกา� เนดิ ควา เสยี งสนทนา (voice) บางครง้ั เรยี กวา่ บรอดแบนด ์ ด้วย ทั้งน้ีระเบียบข้อก�าหนดกรมไปรษณีย์ มถ่ีวทิ ยุแบบสงั เคราะหค์ วามถ่ี (Synthesizer) ผู้ หรือสญั ญาณมอดเู ลทนนั่ เอง โทรเลข และเหตุผลความมั่นคงแห่งชาติต่อมา ใช้ไม่สามารถต้ังความถี่วิทยุได้เองจากภายนอก บ้านเมืองเจริญก้าวหน้าขึ้น มีการลงทุนข้าม เคร่ืองวิทยุคมนาคม และไม่สามารถดัดแปลง

๔๖ วิทยุคมนาคม ในยุคดิจทิ ลั

๑๔ - ๑๕ วทิ ยคุ มนาคมแบบดจิ ทิ ลั (Digital ความแตกต่างของวทิ ยุคมนาคมแอ มีความเสถยี รในการใชง้ าน แมใ้ นยามทีเ่ กิดเหตุ Signal)  หมายถึง เคร่ืองรบั ส่ง สญั ญาณขอ้ มูลที่ถูกเขา้ รหสั มี นะลอ็ กและดิจทิ ลั รา้ ยภยั พบิ ตั ิ ซงึ่ การสอื่ สารแบบแอนาลอ็ กอาจลม่ ค่าแบบไม่ต่อเนื่อง (Discrete Data) มีค่าระหว่างค่าสองค่า ความแตกต่างของวิทยุคมนาคมดิจิทัลและ และใช้งานไม่ได้ตามปกติ แต่เคร่ืองวิทยุสื่อสาร คื อสญั ญาณระดบั สู งสุ ดและ ต่ําสุด แทนดว้ ย ระดบั แรงดนั วิทยุคมนาคมแอนะล็อก อยู่ที่กระบวนการส่ง ดจิ ิทัลยงั สามารรถตดิ ตอ่ สื่อสารระหวา่ งกันได้ ที่แสดงสถานะเป็ นเลขศูนยแ์ ละ เลขหน่ึง (0,1) หรืออาจจะมี สัญญาณตา่ งกนั ระบบแอนะลอ็ กสง่ สัญญาณตอ่ ตวั เครอ่ื งมคี วามทนทาน กนั นา�้ กนั กระแทก และ หลายสถานะ ขึน้ อยู่กบั ค่าท่ีตงั้ ไว ้ (threshold) สญั ญาณดิจิทลั เน่ือง แต่ระบบดิจิทัลเครื่องส่งจะน�าสัญญาณที่ ป้องกันการเกิดประกายไฟ จึงเหมาะกับการใช้ เป็ นสญั ญาณที่ใชใ้ นการทํางาน ของคอมพิ วเตอร ์ และติดต่อ ออกอากาศอยู่ ณ ตอนนนั้ มาทา� ให้เปน็ ส่วนย่อย งานภาคสนาม เชน่ งานด้านบรรเทาสาธารณภยั สื่อสารกนั ในทางปฏิบตั ิ โดย การแปลงคล่ืนสญั ญาณ หรือ จ�านวนมาก และใส่รหัสล�าดับเอาไว้ ท�าให้การ มคี วามปลอดภยั สงู สดุ สามารถปอ้ งกนั การดกั ฟงั ขอ้ มูลดิจิทลั เป็ นสญั ญาณดิจิทลั จะตอ้ งใชเ้ คร่ืองมือท่ีเรียกว่า แสดงผลเข้าใจไดง้ ่าย ได้โดยการเข้ารหัส ขณะท่ีระบบแอนะล็อก ดิจิทลั ทรานสมิตเตอร ์ (Digital Transmitter) โดยเป็ นการเขา้ สามารถดักฟงั ไดง้ ่ายๆ เพียงแคป่ รับคลน่ื ความถี่ รหสั สญั ญาณซ่ึงมีอยู่หลายรูป แบบ เช่น NRZ-L NRZI เป็ นตน้ ดว้ ยความก้าวหนา้ ของเทคโนโลยี ทา� ใหว้ ทิ ยุ ให้ตรงกันเท่าน้ันเอง หลงั จากนนั้ จึงมีการแปลงจาก สญั ญาณดิจิทลั เป็ นขอ้ มู ลอีก คมนาคมในยุคดจิ ทิ ัลถูกพัฒนาอยา่ งกา้ วกระโดด ครงั้ ดว้ ยวิธีการถอดรหสั (De- coding) นับจากวิทยุคมนาคมยุคแอนะล็อกมาสู่วิทยุ ภาพท่ี ๑ วิทยุคมนาคม ตวั เคร่ืองสีแดง คมนาคมสัญญาณดิจิทัลซึ่งเป็นท่ีรู้จักกันดี โดย เฉพาะ วิทยุคมนาคมระบบ ทรั้งค์ (Digital Trunked Radio System - DTRS) เปน็ เครอื ขา่ ย วทิ ยสุ อื่ สารทม่ี กี ารทา� งานคลา้ ยกบั ระบบโทรศพั ท์ เคล่อื นท่ี จะมสี ถานีกลาง (System Control) ทา� หน้าท่ีจัดช่องสัญญาณให้มีจ�านวนช่องสัญญาณ เพยี งพอในการรองรบั การใชง้ านของเครอื่ งลกู ขา่ ย ท้ังหมดในระบบ และมีสถานนีทวนสัญญาณ (Repeater Station) ทา� หนา้ ทเ่ี ชื่อมโครงข่ายให้ ภาพท่ี ๒ วิทยุคมนาคม ดิจิทลั ครอบคลุมพืน้ ทีข่ องเครือขา่ ยนั้นๆ และเลอื กช่อง สัญญาณท่ีว่างอยู่ให้ลูกข่ายโดยอัตโนมัติ ทั้ง มีเครือข่ายการให้บริการท่ีครอบคลุมท่ัว สามารถเรยี กเฉพาะเครอื่ งลกู ขา่ ยทต่ี อ้ งการตดิ ตอ่ ประเทศ สามารถตดิ ตอ่ ถงึ กนั ไดโ้ ดยไมจ่ า� กดั พนื้ ท ่ี เฉพาะกลุม่ ได ้ และมีระบบการส่งสัญญาณเสียงที่คมชัด ไม่มี สัญญาณรบกวนเหมือนสัญญาณแอนะล็อกแบบ วทิ ยุคมนาคมเฉพาะกจิ ระบบดิจทิ ัล (Nation เดมิ DTRS ยังมีคณุ สมบตั ิพิเศษทร่ี ะบบอนาลอ็ ก wide Digital Trunked Radio) เป็นเครือข่ายแรก ไมม่ ี คือ ในกรณีจา� เป็น และมจี พี ีเอส (Global บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ทมี่ รี ัศมกี ารสื่อสารครอบคลุม และกว้างไกลท่สี ดุ Positioning System - GPS) คือระบบก�าหนด ในประเทศไทย เป็นระบบการส่ือสารที่มีแม่ข่าย ต�าแหน่งบนโลก สามารถบอกต�าแหน่งพิกัด ให้บริการในลักษณะของการจัดกลุ่ม โดยข้อมูล ความเรว็ และเวลา ระบุต�าแหนง่ และความเร็วใน ขา่ วสารทต่ี ดิ ตอ่ กนั จะมคี วามเปน็ สว่ นตวั มากขน้ึ การเคลื่อนที่ของเคร่ืองวิทยุส่ือสารแบบ Real สามารถเก็บเป็นความลับเฉพาะกลุ่มได้ดีย่ิงข้ึน Time เพ่ือใช้ในการควบคุม และแจ้งเตือน ด้วยเพราะความสามารถพิเศษที่เพิ่มเติมมากข้ึน สามารถเลอื กใชง้ านแบบระบบสอ่ื สารเฉพาะกลมุ่ นั่นเอง โดยความสามารถของสัญญาณดิจิทัล (Private Call) Announcement Call, Telephone ท�าให้คุณสมบัติของวทิ ยุคมนาคม มีขอ้ ดีดงั นี้ Call และ Emergency Call รวมถงึ ความสามารถ ใชง้ านแบบ Data Feature โดยการสง่ ขอ้ ความ จากความสามารถในการสื่อสารที่รวดเร็วสูงสุด แบบ Short Messaging และยงั สามารถบันทกึ และสื่อสารไปยังกลุ่มคนจ�านวนมากได้โดยไม่ เสียงการสนทนาไดอ้ กี ดว้ ย จา� กัดจ�านวน หรือ การติดต่อกลมุ่ (Group Call) เปน็ ประโยชนอ์ ย่างยิง่ ในสถานการณฉ์ ุกเฉิน

๔๗ กิจกรรมเคล่อื นท่ี ทางทะเล กจิ การเคลอื่ นทีท่ างทะเล (maritime mobile service) คอื กจิ การเคลอื่ นทีร่ ะหวา่ งสถานีภาคพืน้ ดนิ กบั สถานี เรอื สถานีเรอื กบั สถานีเรอื หรอื การติดต่อบนเรอื ซง่ึ รวมถงึ สถานียานช่วยชีวิต และสถานีวิทยุบอกตาํ แหน่ง ฉุกเฉิน เช่น การควบคมุ เรอื ประมงเขา้ และออกจากทา่ เรอื (Port in – Port out : PIPO) และการตดิ ตอ่ ระหวา่ ง เรอื กบั เรอื ในย่าน HF (๒ – ๒๕ เมกะเฮิรตซ)์ และ VHF (๑๕๖ – ๑๖๒.๐๕ เมกะเฮิรตซ)์ เป็ นคลนื่ ความถี่ ทาง สํานกั งาน กสทช. เป็ นผูอ้ อกใบอนุญาตใหใ้ ช ้ และไดจ้ ดั ฝึ กอบรมและใหใ้ บอนุญาตแก่เจา้ ของเรอื ประมงและ คนเดินเรอื ประมงเป็ นจาํ นวนมาก เนื่องจากที่ผ่านมามีการใชง้ านโดยไม่ไดร้ บั ใบอนุญาต เป็ นอกี หน่ึงปัญหา ท่ีทางการของไทยตอ้ งดาํ เนินการแกไ้ ข เพื่อแกป้ ัญหาดา้ นการประมง

ภาพท่ี ๒ ภาพการส่ง ๑๔ - ๑๕ สญั ญาณทางทะเล ทงั้ นตี้ อ้ งทา� ความเขา้ ใจสา� หรบั แผนงานคลน่ื ความถวี่ ทิ ย ุ เพอ่ื ใช้ (kHz) มกี ารมอดเู ลตแบบแถบขา้ งเดยี วดา้ นสงู สา� หรบั การตดิ ตอ่ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ในกจิ การทแ่ี ตกตา่ งกนั โดยการกา� หนดชอ่ งความถี่ และเงอ่ื นไขการ สอื่ สารในลกั ษณะสญั ญาณเสยี ง (J3E) ซงึ่ ใชเ้ ปน็ เครอ่ื งวทิ ยคุ มนาคม ใชค้ ลนื่ ความถเ่ี พอ่ื ใหค้ รอบคลมุ สา� หรบั กจิ การเคลอื่ นทท่ี างทะเล เปน็ สา� หรบั สถานเี รอื (Ship station) หมายถงึ เครอื่ งรบั สง่ ทมี่ ขี ว้ั ตอ่ สาย ย่านความถี่ ๒๗ เมกะเฮิร์ซ ในช่วงความถ่ี ๒๖.๑-๒๗.๙๙ อากาศสา� หรบั ใชก้ บั สายอากาศภายนอก และเปน็ เครอ่ื งตดิ ตง้ั ประจา� เมกะเฮริ ตซ์ โดยมชี ว่ งหา่ งระหวา่ งชอ่ งสญั ญาณ (Channel Spacing) ทใ่ี นเรอื (on board a vessel) มมี าตรฐานทางเทคนคิ ของเครอ่ื ง ๓ เฮริ ตซ ์ และมกี ารมอดเู ลตแบบแถบขา้ งเดยี วดา้ นสงู (USB) ใช้ โทรคมนาคมและอปุ กรณ ์ (กทช. มท. ๑๐๒๒ - ๒๕๕๒) ตามที่ สา� หรบั การตดิ ตอ่ สอ่ื สารในลกั ษณะสญั ญาณเสยี ง ซง่ึ ใชเ้ ปน็ เครอ่ื ง ก�าหนดไว้ในประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ วทิ ยคุ มนาคมสา� หรบั สถานเี รอื โดยเครอื่ งวทิ ยคุ มนาคมสา� หรบั สถานี เรอื่ ง การตรวจสอบและรบั รองมาตรฐานของเครอ่ื งโทรคมนาคมและ เรอื หมายถงึ เครอื่ งรบั สง่ ทมี่ ขี วั้ ตอ่ สายอากาศสา� หรบั ใชภ้ ายใน กบั อปุ กรณต์ อ้ งปฏบิ ตั ติ ามดว้ ยสา� หรบั เงอ่ื นไขการใชค้ ลน่ื ความถ ่ี ดงั น้ี สายอากาศภายนอก และเปน็ เครอื่ งตดิ ตง้ั ประจา� ทใ่ี นเรอื (on board a vessel) ทง้ั น ้ี ไมร่ วมถงึ สถานยี านชว่ ยชวี ติ (Survival Craft Station) การใชค้ ลนื่ ความถต่ี ามแผนความถว่ี ทิ ย ุ กา� หนดใหใ้ ชใ้ นกจิ การ เคลอื่ นทที่ างทะเลในลกั ษณะการใชค้ ลน่ื ความถร่ี ว่ มกนั (Shared use) การกา� หนดการใชค้ ลน่ื ความถยี่ า่ น ๒๗ เมกะเฮริ ตซ ์ ในชว่ ง ไมไ่ ดเ้ ปน็ การจดั สรรคลนื่ ความถสี่ า� หรบั ผใู้ ชเ้ ฉพาะราย การใชค้ ลนื่ ความถ ี่ ๒๖.๑ – ๒๗.๙๙ เมกะเฮริ ซ์ สา� หรบั การตดิ ตอ่ สอื่ สารระหวา่ ง ความถตี่ ามแผนความถว่ี ทิ ยนุ ้ี ใชส้ า� หรบั ตดิ ตอ่ สอื่ สารประเภทเสยี ง สถานเี รอื กบั สถานเี รอื และสถานเี รอื กบั สถานฝี ง่ั ดงั นี้ พดู ดว้ ยเทคโนโลยแี อนะลอ็ กเทา่ นนั้ ชว่ งความถ่ี ๒๖.๑-๒๖.๕๑ เมกะเฮริ ตซ ์ (ชว่ ง A) การใช้คล่ืนความถ่ีตามแผนความถี่วิทยุน้ี ต้องเป็นไปตามข้อ ชว่ งความถ่ี ๒๖.๕๑-๒๖.๙๖ เมกะเฮริ ตซ ์ (ชว่ ง B) ตกลงในการประสานงานคลนื่ ความถบ่ี รเิ วณชายแดนทเ่ี กยี่ วขอ้ งซงึ่ ชว่ งความถ่ี ๒๖.๙๖-๒๗.๔๑ เมกะเฮริ ตซ ์ (ชว่ ง C) อาจรวมถึงข้อจ�ากัดในการใช้คลื่นความถี่และเง่ือนไขการแจ้งจด ชว่ งความถ่ี ๒๗.๔๑-๒๗.๘๖ เมกะเฮริ ตซ ์ (ชว่ ง D) ทะเบยี น (Registration) หรอื แจง้ ขอ้ มลู (Notification) การใชค้ ลนื่ ชว่ งความถ่ี ๒๗.๘๖-๒๗.๙๙ เมกะเฮริ ตซ ์ (ชว่ ง E) ความถ่ี การตั้งสถานีวิทยุคมนาคมในพ้ืนที่บริเวณชายแดนตามที่ กา� หนด ทง้ั น ี้ ผไู้ ดร้ บั อนญุ าตใหใ้ ชค้ ลน่ื ความถตี่ อ้ งใหค้ วามรว่ มมอื ใน การกา� หนดการจดั ชอ่ งความถใี่ นลกั ษณะแบบไมเ่ ปน็ ค(ู่ unpaired การประสานงานคลน่ื ความถบี่ รเิ วณชายแดนกบั ประเทศเพอื่ นบา้ น frequency) สา� หรบั การทา� งานแบบซมิ เพลกซ ์ (simplex operation) ผไู้ ดร้ บั อนญุ าตใหใ้ ชค้ ลน่ื ความถตี่ อ้ งปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑ ์ วธิ กี าร อีกท้ัง ก�าหนดให้คลื่นความถ่ี ๒๗.๑๕๕ เมกะเฮิรตซ์และ และเงอ่ื นไขการอนญุ าตทคี่ ณะกรรมการกจิ การกระจายเสยี ง กจิ การ ๒๗.๒๑๕เมกะเฮริ ตซ ์ เปน็ คลนื่ ความถเี่ พอ่ื สนบั สนนุ ภารกจิ ปอ้ งกนั โทรทศั นแ์ ละกจิ การโทรคมนาคมแหง่ ชาตปิ ระกาศกา� หนด และทจี่ ะ และบรรเทาสาธารณภยั ทอ่ี ยตู่ ดิ กนั เทา่ กบั ๑๐ เมกะเฮริ ตซ ์ โดย ประกาศกา� หนดเพมิ่ เตมิ ดว้ ย ชว่ งหา่ งระหวา่ งชอ่ งสญั ญาณ (Channel Spacing) ๓ กโิ ลเฮริ ตซ ์

๔๘ กิจการเคล่อื นท่ี ทางบก นอกจากน ้ี กสทช. จะปรบั ปรงุ การใชค้ ลนื่ ความถ ี่ ยา่ นความถ ี่ ๔๗๐ – ๙๖๐ เมกะเฮริ ตซ ์ ดงั น้ี ๑. คลน่ื ความถ่ี ๔๗๐-๕๑๐ เมกะเฮริ ตซ ์ โยกย้ายการใช้กิจการประจ�าท่ีและกิจการเคล่ือนที่ ทางบก ภายในปี ๒๕๖๓ เพื่อรองรับการใช้งาน กจิ การโทรทศั นภ์ าคพนื้ ดนิ ระบบดจิ ทิ ลั และปรบั ปรงุ ประกาศ กสทช. เรอื่ ง แผนความถว่ี ทิ ยสุ า� หรบั กจิ การ โทรทัศน์ภาคพ้ืนดินในระบบดิจิทัลให้รองรับการใช้ งานในย่าน ๔๗๐-๖๙๘ เมกะเฮิรตซ์ ภายในปี ๒๕๕๖ ๒. คลน่ื ความถ่ี ๕๑๐-๗๙๐ เมกะเฮริ ตซ ์ ปรับปรุงประกาศ กสทช. เรื่องแผนความถี่วิทยุ สา� หรบั กจิ การโทรทศั นภ์ าคพนื้ ดนิ ในระบบดจิ ทิ ลั ให้ รองรบั การใชง้ านในยา่ น ๔๗๐-๖๙๘ เมกะเฮริ ตซ ์ ภายในปี ๒๕๖๖ และจัดท�าแผนความถ่ีวิทยุเพ่ือ รองรบั การใชง้ านกจิ การโทรคมนาคมเคลอื่ นทสี่ ากล ในยา่ นความถ ี่ ๖๙๘-๘๐๖ เมกะเฮริ ตซ ์ ภายในปี ๒๕๖๖ ๓. คลน่ื ความถ่ี ๗๙๔-๘๐๖ เมกะเฮริ ตซ ์ โยกยา้ ยไมโครโฟนไรส้ ายและการใชง้ านในกจิ การอน่ื ๆ ภายในป ี ๒๕๖๖ เพื่อรองรับการใช้งานกิจการ โทรคมนาคมเคลอื่ นทส่ี ากลยา่ นความถ ่ี ๖๙๘-๘๐๖ เมกะเฮริ ตซ์ โดยกิจการเคลอื่ นท่ีทางบก (Land Mobile Service) หมายถงึ กิจการ ๔. คลน่ื ความถ่ี ๘๐๖-๙๖๐ เมกะเฮริ ตซ ์ เคล่ือนท่ีระหว่างสถานีฐาน (base stations) กบั สถานีเคล่ือนที่ทาง บกดว้ ยกนั เอง เช่น โทรศพั ทเ์ คลอื่ นท่ีไรส้ ายที่ใชก้ นั ในนามคลนื่ มือถอื ปรับปรุงการใช้คล่ืนความถี่เพื่อรองรับการใช้งาน ย่าน ๘๐๐ เมกะเฮิรตซ ์ ๙๐๐ เมกะเฮิรตซ ์ และย่าน ๑,๘๐๐ เมกะเฮิรตซ ์ กจิ การโทรคมนาคมเคลอ่ื นทส่ี ากล กจิ การเคลอื่ นที่ ซ่ึงปั จจุบนั คล่ืนความถ่ีสําหรบั กิจการนี ถ้ ูกกําหนดในนามกิจการ ทางบกระบบทรังค์ ภารกิจป้องกันและบรรเทา โทรคมนาคมเคลอื่ นทส่ี ากล หรอื International Mobile Telecommuni- สาธารณภยั การใชง้ าน RFID และการใชง้ านระบบ cations (IMT) เพื่อใหส้ ามารถใชค้ ลนื่ ดงั กลา่ วสําหรบั โทรศพั ทเ์ คลอื่ นท่ี อาณัติสัญญาณเพื่อควบคุมการเดินรถรระบบราง ไดท้ ุกประเทศทว่ ั โลก ภายในปี ๒๕๖๓ (จากประกาศคณะกรรมการ กิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน ์ และกิจการ โทรคมนาคมแหง่ ชาต ิ เรอ่ื ง แผนแมบ่ ทการบรหิ าร คลนื่ ความถ ี่ ฉบบั ท ี่ ๓ พ.ศ.๒๕๖๐) ระบบทรงั้ ค ์ (Trunked Radio) ทเี่ รยี กวา่ ระบบวทิ ยุ คมนาคมระบบทรง้ั ค ์ เปน็ เครอื ขา่ ยวทิ ยสุ อื่ สาร ทม่ี ี การทา� งานคลา้ ยกบั ระบบโทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท ่ี ถอื เปน็ บรกิ ารวทิ ยคุ มนาคมเฉพาะกจิ ในยา่ นความถ ี่ ๘๐๐

๑๔ - ๑๕ เมกะเฮริ ตซ ์ ท ่ี กสทช. โทรคมนาคม เปน็ แมข่ า่ ย เทคโนโลยดี า้ นวทิ ยคุ มนาคม และสอดคลอ้ งหลกั เกรด็ ความรู ้ ใหบ้ รกิ ารตดิ ตอ่ สอ่ื สารในลกั ษณะจดั กลมุ่ ใหบ้ รกิ าร เกณฑ์ที่ก�าหนดไว้ในข้อบังคับวิทยุของสหภาพ ในปจั จุบนั เทคโนโลยีโทรคมนาคมพฒั นาอย่าง เพอื่ อา� นวยความสะดวกในการตดิ ตอ่ สอ่ื สาร การ โทรคมนาคมระหว่างประเทศอันเป็นหลักสากล รวดเรว็ และต่อเน่ือง โดยเฉพาะเทคโนโลยีท่ีใช ้ ประสานงานเฉพาะภายในกลมุ่ สามารถตดิ ตอ่ กนั (International Mobile Telecommunications – สําหรบั บริการโทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี ประกอบกบั โดยอตั โนมตั ใิ นพนื้ ทตี่ ลอด ๒๔ ชว่ั โมง โดยขอ้ มลู IMT) สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ ไดก้ าํ หนด ขา่ วสารทตี่ ดิ ตอ่ กนั จะเปน็ ความลบั เฉพาะกลมุ่ และ ความถ่ีวิทยุสําหรบั กิจการโทรคมนาคมเคล่อื นท่ี ยังมีวิทยุส่ือสารส�าหรับหน่วยราชการและหน่วย คลน่ื VHF หรอื Very High Frequency เปน็ สากล (International Mobile Telecommuni- งานเอกชนใชส้ า� หรบั การประสานงาน ใชย้ า่ น ๔๐๐ คลื่นสัญญาณที่ ITU ออกแบบมาให้ใช้กับคลื่น cations –IMT) เพ่ือเป็ นแนวทางสําหรบั ประเทศ เมกะเฮริ ตซ ์ หรอื ๘๐๐ เมกะเฮริ ตซ ์ และวทิ ยุ ความถต่ี า่ ง ๆ โดยเรม่ิ ตง้ั แต ่ ๓๐-๓๐๐ เมกะเฮริ ตซ์ สมาชิกไดน้ าํ ไปใชป้ ระโยชนใ์ หเ้ ป็ นมาตรฐาน สอื่ สารสา� หรบั ประชาชนทว่ั ไป (Citizen band) ใช้ คลน่ื ชนดิ นส้ี า� คญั มาก เพราะเปน็ ทง้ั คลนื่ โทรทศั น ์ เดียวกนั ซ่งึ เป็ นท่ีตระหนกั กนั โดยท่วั ไปแลว้ ว่า ยา่ น ๒๔๕ เมกะเฮริ ตซ ์ ทนี่ ยิ มนา� มาใชส้ า� หรบั การ วทิ ย ุ หอบงั คบั การบนิ หรอื สา� หรบั ใชใ้ นกจิ การทหาร ความถ่ีวิทยุสําหรบั กิจการโทรคมนาคมเคล่อื นท่ี รกั ษาความปลอดภยั หรอื ตดิ ตอ่ ประสานงานในรา้ น ขอ้ ดขี อง VHF คอื คลนื่ ความสามารถกระจายได้ สากล เป็ นความถ่ีวิทยุท่ีมีความสําคญั ต่อการ อาหาร เปน็ ตน้ ไกล ครอบคลุมพื้นที่ขนาดใหญ่ ข้อเสียคือ ถูก พฒั นาดา้ นเศรษฐกิจและสงั คม และกลายเป็ น รบกวนงา่ ย หากอยใู่ นพนื้ ทแ่ี ออดั จะรบั สญั ญาณได ้ เคร่ืองมือสําคญั ย่ิงในการลดชอ่ งว่าง เพ่ือเขา้ ส�าหรับมาตรฐานทางเทคนิคของเครื่อง ปจั จบุ นั หลายประเทศกา� ลงั นา� คลน่ื VHF สา� หรบั ถงึ เครือข่ายความรู ้ นอกจากนีป้จั จุบนั เคร่ือง โทรคมนาคมและอุปกรณ์ท่ีใช้กับเคร่ืองวิทยุ กิจการโทรทัศน์ออกไปท�าอย่างอื่น เพื่อไม่ให้ถูก วิทยุคมนาคมสามารถรองรบั บริการไดห้ ลาก คมนาคมในกิจการเคลื่อนท่ีทางบก กสทช. มี คลนื่ แทรก หลายและสามารถใชง้ านคล่นื ความถ่ไี ดห้ ลาย ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่ง ย่านรวมทงั้ย่านความถ่ีวิทยุ IMT แต่ใน ชาต ิ กา� หนดยา่ นความถวี่ ทิ ย ุ VHF / UHF สา� หรบั คลน่ื UHF หรอื Ultra High Frequency เปน็ ประเทศไทยยงั ไม่ไดก้ าํ หนดรายละเอียดใหช้ ดั เจน การสอ่ื สารประเภทเสยี งพดู และหรอื ขอ้ มลู ใหม้ ี คลน่ื ท ี่ ITU ออกแบบมาสา� หรบั กจิ การโทรทศั น์ อาจจะเป็ นปญั หาในการใชเ้ คร่ืองวิทยุคมนาคม ความเหมาะสมกับความเจริญก้าวหน้าของ วทิ ยแุ ละโทรคมนาคมทง้ั หลาย มคี ลน่ื ตง้ั แต ่ ๓๐๐ ดงั กลา่ วตามมาตรฐานระหว่างประเทศ - ๓,๐๐๐ เมกะเฮริ ตซ ์ ใชเ้ ปน็ ชว่ งสญั ญาณหลกั ภาพท่ี ๑ โลโก ้ กิจการโทรคมนาคมเคล่อื นท่ีสากล สา� หรบั ออกอากาศทวี แี ละวทิ ยรุ ะบบดจิ ทิ ลั ขอ้ ดี บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร (International Mobile Telecommunications ของ UHF คอื สญั ญาณทม่ี คี ณุ ภาพสงู กวา่ VHF –IMT) ทะลุทะลวงดีกว่าเพราะยิ่งคล่ืนสูงความหนาแน่น การทะลทุ ะลวงกย็ ง่ิ มากขนึ้ ถา้ ชว่ งสญั ญาณกวา้ ง ท�ามีให้ใช้ความถ่ีได้มากกว่า และไม่ถูกแทรก รบกวนไดง้ า่ ย ทว่ั โลกนา� คลนื่ UHF ใชก้ บั ทวี ดี จิ ทิ ลั โดยเฉพาะ เหมาะสา� หรบั สง่ สญั ญาณทมี่ แี บนวดิ ท์ สงู (Hight Bandwidth) คอื ความเรว็ ในการสง่ ผา่ นขอ้ มลู สงู เชน่ การดาวนโ์ หลด (Download) ไฟลร์ ปู ภาพทกุ ประเภทในหนงึ่ วนิ าทใี ชแ้ บนดว์ ดิ ท์ มากกวา่ การดาวนโ์ หลดขอ้ ความในเวลาหนง่ึ วนิ าที

๔๙ กิจการเคล่อื นท่ี ทางอากาศ กิจการเคล่ือนท่ีทางอากาศ หรือทางการบิน (Aeromautical Mo- ประกาศจากคณะกรรมการกจิ การกระจายเสยี ง bile Service) หมายถงึ กิจการเคลอ่ื นท่ีระหวา่ งสถานีทางการบินกบั กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ อากาศยาน หรอื ระหวา่ งอากาศยานกบั อากาศยาน ซง่ึ รวมถงึ สถานียาน เร่ือง หลักเกณฑ์ป้องกันการรบกวนการใช้คลื่น ช่วยชีวิต และสถานีวิทยุบอกตาํ แหน่งฉุกเฉินเช่น การติดต่อระหวา่ งหอ ความถใ่ี นกจิ การวทิ ยกุ ารบนิ และสถานวี ทิ ยกุ ระจาย บงั คบั การบนิ กบั เครอ่ื งบนิ พาณิชยใ์ นประเทศและระหวา่ งประเทศ ในยา่ น เสียงท่ีได้รับจัดสรรคล่ืนความถี่ พุทธศักราชการ HF และ VHF โดยท่ีสหภาพโทรคมนาคมระหวา่ งประเทศ หรอื ITU ได ้ ๒๕๕๙ ระบุความหมายของกิจการวิทยุการบิน กาํ หนดยา่ นความถส่ี ากลใช ้เพื่อกจิ การควบคมุ จราจรทางอากาศเหมอื น หมายความวา่ กจิ การวทิ ยนุ า� ทางการบนิ และกจิ การ กนั ทกุ ประเทศ ทว่ ั โลกภายใตก้ ารเสนอแนะขององคก์ ารพลเรอื นระหวา่ ง เคลื่อนท่ีทางการบินในเส้นทางพาณิชย์ตามตาราง ประเทศ (ICAO) ท่ีย่านความถ่ี ๑๑๘ – ๑๓๗ เมกะเฮิรต์ แต่กย็ งั มีคลน่ื กา� หนดคลนื่ ความถแี่ หง่ ชาตไิ ว ้ สว่ น “ระบบควบคมุ ความถ่ีท่ีใชใ้ นระบบอุปกรณอ์ ื่นๆ ท่ีใชใ้ นกิจการการบิน หรือบริษทั วิทยุ จราจรทางอากาศ” หมายความว่า ระบบน�าทาง การบินของประเทศไทยใช ้ อาทิ ระบบติดตามอากาศยาน ระบบเครอ่ื ง (Navigation System) ระบบน�าร่อน (Landing ช่วยการเดินอากาศ ระบบส่ือสารการบิน อปุ กรณว์ ิทยุส่ือสาร บรเิ วณ System) และระบบสอื่ สาร (Communication Sys- ท่าอากาศยาน และบรกิ ารสื่อสารการบินดว้ ยขอ้ มูล tem) โดยใชค้ ลน่ื ความถใ่ี นกจิ การวทิ ยนุ า� ทางทางการ บินและกิจการเคลื่อนที่ทางการบินในเส้นทางบิน พาณชิ ย์

อปุ กรณว์ ทิ ยสุ ่อื สาร บรเิ วณทา่ อากาศยาน ๑๔ - ๑๕ ภาพท่ี ๑ ภาพการส่งสญั ญาณเคล่อื นท่ี ๑.๑ Air - Ground ๑๑๗.๙๗๕ – ๑๓๗ เมกะเฮริ ตซ์ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ทางอากาศ หรือทางการบิน ๑.๒ Ground - Ground ๑๕๐ – ๑๗๐ เมกะเฮริ ตซ ์ และ ยา่ น ๔๐๐ เมกะเฮริ ตซ์ สา� หรบั สหภาพโทรคมนาคมระหวา่ งประเทศ (ITU) ไดก้ า� หนดยา่ น ๑.๓ Trunked Radio System ยา่ น ๘๐๐ เมกะเฮริ ตซ์ ความถ่ีสากลใช้เพ่ือกิจการควบคุมจราจรทางอากาศ เหมือนกันทุก ประเทศทวั่ โลก ภายใตก้ ารเสนอแนะขององคก์ ารการบนิ พลเรอื นระหวา่ ง บรกิ ารส่อื สารการบนิ ดว้ ยขอ้ มลู ประเทศ (ICAO) ทยี่ า่ นความถ ่ี ๑๑๘ – ๑๓๗ เมกะเฮริ ตซ ์ ซงึ่ เปน็ คลื่นที่ตรงกับความถี่ของคล่ืนวิทยุ AM ท่ีเป็นการรวมกันระหว่าง ๑.๑ สอื่ สารการบนิ ดว้ ยขอ้ มลู ยา่ น HF ๒,๘๕๐ – ๒๒,๐๐๐ กกิ ะ สญั ญาณเสยี งกบั คลน่ื พาหะ ทา� ใหเ้ กดิ คลนื่ วทิ ยทุ ม่ี กี ารเปลย่ี นแปลงขนาด เฮริ ตซ์ ของสญั ญาณทส่ี ง่ ออกอากาศ ตามสญั ญาณเสยี ง โดยความถขี่ องคลน่ื ๑.๒ ส่ือสารการบินด้วยข้อมูล ย่าน VHF ๑๑๗.๙๗๕ – ๑๓๗ พาหะยงั คงท ่ี กจิ การเคลอื่ นทท่ี างอากาศ มคี ลน่ื ความถว่ี ทิ ยทุ ใ่ี ชใ้ นระบบ เมกะเฮริ ตซ์ และหรอื อปุ กรณต์ า่ ง ๆ โดยเฉพาะภายในทา่ อากาศยานสนามบนิ ดงั น้ี อยา่ งไรกต็ าม กจิ การคลน่ื ความถที่ างอากาศ ถกู กา� หนดใหใ้ ช้ ระบบตดิ ตามอากาศยาน เป็นคลื่นความถ่ีเพ่ือกิจการโทรคมนาคมเพื่อความมั่นคงของรัฐ เนอื่ งจากคลน่ื ความถเ่ี ปน็ ทรพั ยากรสอื่ สารของชาต ิ ใชเ้ พอ่ื ประโยชน์ ๑.๑ Primary Surveillance (PSR) ๑ - ๒๖๐ เมกะเฮริ ตซ ์ ๒ – ๗๐๐ สาธารณะ และมกั เปน็ ขา่ วอยเู่ สมอ เชน่ กรณสี ถานวี ทิ ยกุ ระจายเสยี ง เมกะเฮริ ตซ ์ และ ๓ – ๓๐๐ เมกะเฮริ ตซ์ ซง่ึ ประเทศไทยใชค้ ลนื่ เอฟเอม็ ระหวา่ ง ๘๗ – ๑๐๘ เมกะเฮริ ตซ ์ มี ๑.๒ Secondary Surveillance (SSR) ๑,๐๓๐ เมกะเฮริ ตซ ์ และ ๑,๐๙๐ การรบกวนกบั ระบบวทิ ย ุ ตดิ ตอ่ สอื่ สารการบนิ ในยา่ น VHF ระหวา่ ง เมกะเฮริ ตซ ์ ๑๑๗.๙๗๕ – ๑๓๗ เมกะเฮริ ตซ ์ ทน่ี กั บนิ ใชต้ ดิ ตอ่ กบั หอบงั คบั การ ๑.๓ Advanced Surface Movement Radar ๙,๐๐๐ – ๙,๕๐๐ บนิ แมว้ า่ จะคนละยา่ นความถก่ี นั แตห่ ากเครอ่ื งสง่ สถานวี ทิ ยไุ มไ่ ด้ เมกะเฮริ ตซ์ มาตรฐาน อาจเกดิ ปญั หาการรวมคลนื่ หรอื การแพรฟ่ งุ้ ของคลน่ื ทา� ให้ การแพรค่ ลน่ื วทิ ยกุ ระจายเสยี งแทนทจ่ี ะเปน็ ในยา่ น ๘๗ – ๑๐๘ ระบบเครอ่ื งชว่ ยการเดนิ อากาศ เมกะเฮริ ตซ ์ มาเปน็ ยา่ น ๑๑๘ – ๑๓๗ เมกะเฮริ ตซ ์ ได ้ สง่ ผลให้ นกั บนิ ไดย้ นิ เสยี งรายการหรอื เพลงจากคลน่ื วทิ ยนุ แี้ ทน หรอื สง่ ผลตอ่ ๑.๑ Non-Directional Beacon (NDB) และ Compass Locator (COM. ระบบเครอ่ื งชว่ ยเดนิ อากาศ เชน่ VOR หรอื ILS ทอี่ ยใู่ นยา่ นใกล้ LO) ๑๓๐ – ๕๓๕ เมกะเฮริ ตซ์ เคยี งคอื ๑๐๘ – ๑๑๗.๙๗๕ เมกะเฮริ ตซ ์ ซง่ึ ถอื วา่ เปน็ การรบกวน ๑.๒ Very High Frequency OMNI- Directional Range (VOR) ๑๐๘ ทอ่ี าจสง่ ผลเสยี หายได ้ จงึ ตอ้ งมกี ารกา� หนดยา่ นและควบคมุ การใช้ – ๑๑๗.๙๗๕ เมกะเฮริ ตซ์ งานทชี่ ดั เจนและปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ การรบกวนซง่ึ กนั และกนั ถอื เปน็ ๑.๓ Distance Measuring Equipment (DME) ๙๖๐ – ๑,๒๑๕ ปัญหาสา� คัญท่ีส�านักงาน กสทช. ต้องเรง่ รดั แก้ไขและเปน็ หน่งึ ใน เมกะเฮริ ตซ์ ภารกจิ หนา้ ทใี่ นการบรหิ ารคลน่ื ความถ่ี ระบบส่อื สารการบนิ ภาพท่ี ๑ ภาพการส่งสญั ญาณ เคล่อื นท่ีทางอากาศ หรือทางการบิน ๑.๑ วทิ ยสุ อ่ื สาร ยา่ น VHF ๑๑๗.๙๗๕ เมกะเฮริ ตซ์ ๑.๒ วทิ ยสุ อ่ื สาร ยา่ น UHF ๒๒๕ – ๔๐๐ เมกะเฮริ ตซ์

๕๐ การส่ือสารผ่านดาวเทียม ในปี พ.ศ. ๒๔๘๘ อาเธอร ์ ซี คลาก (Arthur C. Clarke) นกั ฟิ สิกสแ์ ละ นกั เขยี นนวนิยายทางวทิ ยาศาสตร ์ ไดเ้ ขียนบทความขึน้ มาสองฉบบั กล่าวถึงแนวคิดเร่ืองดาวเทียม สื่อสารของคลาก ซง่ึ ถอื วา่ เป็ นจดุ เริ่มตน้ ของวิทยาการการสื่อสาร ผ่านดาวเทียม แนวคิดเร่ืองการส่ือสารผ่านดาวเทียมของคลา กยังไม่สามารถท�าให้เป็นจริงได้ ทว่า เมื่อสหภาพ โซเวียตเป็นชาติแรกที่ได้ส่งดาวเทียมท่ีมนุษย์สร้าง ชอ่ื Sputnik-I (อา่ นวา่ สปตุ นกิ วนั ) ขน้ึ ไปโคจรรอบ โลกเมือ่ พ.ศ. ๒๕๐๐ ทา� หนา้ ทเ่ี พยี งสง่ สัญญาณ วทิ ยุออกมา แต่กเ็ ป็นการแสดงให้เห็นถงึ ประโยชน์ ของดาวเทียมในการสื่อสารได้อย่างชัดเจน แนวคิดเรื่องดาวเทียมส่ือสารที่สามารถให้ บริการครอบคลุมทั่วโลกของคลากเป็นผลส�าเร็จ เมอ่ื บรษิ ทั ทางดา้ นโทรคมนาคมในสหรฐั อเมรกิ าได้ ร่วมมือกันเป็นองค์การสื่อสารดาวเทียมระหว่าง ประเทศท่ีเรยี กว่า International Telecommunica- tions Satellite Consortium ส่งดาวเทียมสื่อสาร ดวงแรกในวงโคจรคลากชอื่ “Early Bird” ขึน้ ไปอยู่ เหนอื มหาสมุทรแอตแลนตกิ ในเดอื นเมษายน พ.ศ. ๒๕๐๘ ตอ่ มาไดม้ กี ารสง่ ดาวเทยี มอกี สองดวงในวง โคจรคลากเหนือมหาสมุทรแปซิฟิกในปี พ.ศ. ๒๕๑๐ อกี ดวงหนง่ึ เหนอื มหาสมทุ รอนิ เดยี ในป ี ค.ศ. ๑๙๖๙ ทั้งสามดวงสามารถให้บริการสื่อสาร ครอบคลุมได้ทั่วโลกตามแนวคิดของคลาก ดัง ตัวอย่างในรูปที่ ๔ เป็นภาพพื้นท่ีให้บริการของ ดาวเทยี มส่อื สาร Intelsat ๓ ดวง คือ ดาวเทยี ม Intelsat ๑๘ อยทู่ ่ลี องจิจูด ๑๘๐ องศาตะวนั ออก (ดาวเทียมส่ือสารในวงโคจรค้างฟ้าแต่ละดวงจะมี ตา� แหนง่ บนเสน้ ศนู ยส์ ตู รเหมอื นกนั แตต่ า� แหนง่ บน เสน้ ลองจจิ ูด (Longitude) ตา่ งกัน ดังนนั้ เมื่อบอก ว่าดาวเทียมอยู่ท่ีต�าแหน่งใดจะหมายถึงต�าแหน่ง ลองจิจูด) ดาวเทยี ม Intelsat ๒๑ อยทู่ ล่ี องจจิ ูด ๓๐๒ องศาตะวันออกและดาวเทียม Intelsat ๓๓ e อยทู่ ี่ลองจจิ ดู ๖๐ องศาตะวันออก ในรปู แสดงให้

เห็นว่าพื้นท่ีให้บริการรวมของทั้งสามรูปสามารถ ประเทศเพิ่มเตมิ เชน่ เดียวกับประเทศฟลิ ปิ ปนิ ส์ ๑๔ - ๑๕ ครอบคลมุ พนื้ ท่ีบนโลกไดท้ ้ังหมด และมาเลเซีย นอกจากการเช่าดาวเทียม PA- LAPA เพือ่ การตดิ ต่อภายในประเทศแล้ว ตอ่ มา ดาวเทียมส่ือสารถูกน�ามาใช้ประโยชน์อย่าง ในปี พ.ศ.๒๕๓๔ ประเทศไทยเล็งเห็นความ ต้องการส่ือสารผ่านดาวเทียมท่ีมากขึ้น ทั้ง มาก ทั้งการสื่อสารทางเสียง เช่น กิจการ ต้องการให้เกิดความม่ันคงในการส่ือสารของ ประเทศ คณะรัฐมนตรีจึงอนุมัติให้กระทรวง โทรคมนาคม กจิ การการกระจายเสยี งและกจิ การ คมนาคมให้สัมปทานบริษัทเอกชนเพ่ือจัดหา ดาวเทยี มใหบ้ รกิ ารดา้ นการสอื่ สารในประเทศ และ โทรทศั นท์ ้ังในประเทศและระหว่างประเทศ ซง่ึ ท่ี เม่ือมีช่องสัญญาณเหลือก็สามารถให้บริการแก่ ประเทศอนื่ ได ้ โดยรจู้ กั กนั ในชอ่ื ของดาวเทยี มไทย ผา่ นมานนั้ สญั ญาณเสียงและภาพเปน็ สญั ญาณ คม จนถงึ ปจั จบุ นั นมี้ กี ารสง่ ดาวเทยี มไปแลว้ ๕ ดวง โดยยงั ใหบ้ รกิ ารอย ู่ ๔ ดวง แอนะล็อก (Analog) แต่ในปจั จุบนั มีการสือ่ สาร เนื่องจากความจ�ากัดของต�าแหน่งในวงโคจร ที่เป็นแบบดิจิทัล ซึ่งสามารถบีบอัดข้อมูลได ้ ค้างฟ้าและระยะท่ีอยู่ไกล ในปัจจุบันจึงมีการใช้ ดาวเทียมสื่อสารในวงโคจรท่ีอยู่สูงจากผิวโลกไม่ (Data Compression) ท�าให้สามารถสื่อสารเสยี ง มาก (๕๐๐-๒,๐๐๐ กิโลเมตร) เรียกว่า วงโคจร ตา่� (Low Earth Orbit : LEO) มากขน้ึ แต่ ไดพ้ รอ้ มกนั มากขนึ้ โทรทศั นม์ คี วามคมชดั ขน้ึ และ ดาวเทยี มทค่ี วามสงู ไมม่ ากนจี้ ะไมอ่ ยปู่ ระจา� เหนอื ต�าแหน่งใดต�าแหน่งหน่ึงบนโลก ท�าให้มีเวลาที่ จา� นวนชอ่ งมากขน้ึ ทา� ใหเ้ กดิ การขยายตวั ของการ แต่ละต�าแหน่งบนโลกมองเห็นดาวเทียมในระยะ เวลาหน่ึงเท่าน้ัน การใช้ดาวเทียมสื่อสารในวง ใหบ้ ริการดาวเทยี มสอ่ื สารเป็นอย่างมาก Intelsat 18 at ๑๘๐° E โคจรตา่� จงึ ตอ้ งมดี าวเทยี มหลายดวงทา� งานรว่ มกนั เปน็ ฝงู ดาวเทยี ม (Constellation satellite) คอื นบั ตง้ั แตป่ ี พ.ศ. ๒๕๐๙ ประเทศไทยเรม่ิ ตน้ เมอ่ื ดาวเทยี มดวงหนง่ึ โคจรผา่ นไปกจ็ ะมดี าวเทยี ม เข้าสูก่ จิ การดาวเทียมส่อื สาร โดยเขา้ เปน็ สมาชกิ อกี ดวงหนึ่งในฝงู โคจรผา่ นเขา้ มาให้บริการแทน ขององค์การอินเทลแซท (Intelsat : Interna- tional Telecommunication Satellite Consor- ในป ี พ.ศ. ๒๕๓๐ วิศวกรของบริษทั โมโตโร tium) เพอื่ ใชเ้ ปน็ ระบบโทรศพั ทแ์ ละสอ่ื สารขอ้ มลู ลา่ ไดน้ า� เสนอหลกั การใชง้ านกลมุ่ ดาวเทยี มขนาด ระหว่างประเทศ ประเทศไทยได้ใช้บริการ เล็กจา� นวน ๗๗ ดวง โคจรในวงโคจรต�่า (ความ ดาวเทยี ม Intelsat-II โดยการเชา่ ใชเ้ พอื่ นา� มาให้ สูงประมาณ ๘๐๐ กิโลเมตร) เพ่ือการส่ือสาร บริการติดต่อกับสถานีภาคพ้ืนดินฮาวาย เพ่ือให้ ผ่านดาวเทียม โดยครอบคลุมพื้นท่ีท่วั โลก ภาย บรกิ ารแกท่ หารอเมรกิ นั ทมี่ าทา� การรบในสงคราม ใต้ชื่อโครงการ “อิรเิ ดียม (Iridium)” ซง่ึ มีชอ่ื มา อนิ โดจนี โดยไดท้ ดลองเปดิ ใหบ้ รกิ ารโทรศพั ทท์ าง จากจ�านวนดาวเทียมท่ีใช้ในโครงการ ๗๗ ดวง ไกลผ่านดาวเทียมกับสหรัฐอเมริกา ในเดือน เทา่ กบั หมายเลขอะตอมของธาตอุ ริ เิ ดยี ม อยา่ งไร ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ตอ่ มา มกี ารใช้ Intelsat ก็ตามในภายหลังได้มีการออกแบบระบบใหม่ เพื่อให้บริการโทรคมนาคมและการถ่ายทอด Intelsat 21 at ๓๐๒° E ท�าใหจ้ า� นวนดาวเทียมลดลงเป็น ๖๖ ดวง แต่ยงั โทรทัศนท์ ว่ั ประเทศ คงใชช้ อื่ วา่ อริ เิ ดยี ม นอกจากโครงการอริ เิ ดยี มแลว้ การสื่อสารผ่านดาวเทียมท่ีใช้กลุ่มดาวเทียมวง สถานีดาวเทียมภาคพ้ืนดินในระยะแรก ใช้ โคจรโลกต�่ายังมีโครงการโกลบอลสตาร ์ (Global จานสายอากาศขนาดใหญ่และอุปกรณ์ราคาแพง star) และ เทเลเดซิค (Teledecis)โดยโกลบอลส จ�านวนมาก สถานีดาวเทียมภาคพ้ืนดินแห่งแรก ตาร์ใช้ดาวเทยี มจา� นวน ๔๘ ดวง ในขณะทเี่ ทเล ของประเทศไทยอยทู่ ่ี อ.ศรรี าชา จ.ชลบรุ ี ซ่ึงยงั เดซคิ ใชด้ าวเทียมจ�านวน ๒๘๘ ดวง เพือ่ ให้การ คงใช้งานมาจนถึงปัจจุบันน้ีเพ่ือให้บริการส่ือสาร สื่อสารครอบคลุมทั่วโลก ในอนาคตดาวเทียม ผา่ นดาวเทียม Intelsat สอื่ สารในวงโคจรตา�่ เชน่ นจ้ี ะยง่ิ มคี วามสา� คญั มาก ขึ้น เน่ืองจากความต้องการสื่อสารข้อมูล นอกจากนป้ี ระเทศไทยยงั ใชบ้ รกิ ารดาวเทยี ม อินเทอร์เน็ตเพ่ิมมากข้ึนทั่วโลก ซ่ึงการสื่อสาร บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ผา่ นสายไม่สามารถรองรับได้ Inmarsat ซง่ึ เดมิ เปน็ ของรฐั บาลองั กฤษแตต่ อ่ มา ได้แปรรูปเป็นบริษัทอยู่ในตลาดหลักทรัพย์ของ อังกฤษต้ังแตป่ ี พ.ศ. ๒๕๔๘ และใหบ้ ริการท่วั Intelsat 33e at ๖๐° E โลก โดยประเทศไทยได้ใช้บริการสื่อสารแบบ เคล่ือนท่ผี า่ นดาวเทียมท้ังบนบก บนนา้� และบน ภาพท่ี ๒ พืน้ท่ีใหบ้ ริการของดาวเทียม Intelsat อากาศ ๑๘, ๒๑ และ ๓๓) ในปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ประเทศไทยโดยกรม ไปรษณีย์โทรเลขซ่ึงในขณะนั้นมีหน้าที่ดูแลเรื่อง การสื่อสารระหว่างประเทศ ได้ลงนามในบันทึก ความเข้าใจกับประเทศอินโดนีเซีย เพ่ือเช่าใช้ ดาวเทียม PALAPA ในกิจการสื่อสารภายใน

๕๑ ดาวเทียมไทยคม ในปี พ.ศ. ๒๕๓๓ ประเทศไทยมีการใชด้ าวเทียมเพ่ือการส่ือสาร การถา่ ยทอดสญั ญาณโทรทศั นอ์ ยา่ งมากและ มีแนวโนม้ ที่เพ่ิมขนึ ้ โดยเป็ นการใชบ้ ริการผ่านดาวเทียมของต่างประเทศที่ใหบ้ ริการอยู่ ดงั นนั้ เพื่อใหม้ ีการ บรกิ ารอย่างต่อเนื่องและมีความมน่ ั คงของการใหบ้ รกิ าร คณะรฐั มนตรไี ดม้ ีมติอนุมตั ิใหโ้ ครงการดาวเทียม สื่อสารในประเทศเป็ นโครงการของประเทศ (National Project)

ตอ่ มาคณะรฐั มนตรไี ดอ้ นมุ ตั ติ ามทก่ี ระทรวง ๑๔ - ๑๕ คมนาคมซง่ึ ไดร้ บั มอบหมายใหค้ ดั เลอื กและตกลง ใหส้ ญั ญาสมั ปทานดา� เนนิ กจิ การดาวเทยี มสอื่ สาร ภายในประเทศแก่ บริษัท ชินวัตรคอมพิวเตอร์ จา� กดั ซง่ึ ตอ่ มาเปล่ยี นเปน็ บริษัท ไทยคม จา� กัด (มหาชน) เป็นเวลา ๓๐ ปี โดยดาวเทียมที่ บริษัทฯ จัดส่งขึ้นไปตลอดจนสถานีภาคพ้ืนดินที่ บรษิ ทั สรา้ งขนึ้ จะตกเปน็ ของรฐั ดาวเทยี มไทยคม เป็นดาวเทียมประเภทส่ือสารที่อยู่ในวงโคจร ดาวเทียมค้างฟ้าและใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ ดวงแรกของไทย และเมอ่ื วนั ท ่ี ๑๗ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๓๔ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล อดุลยเดชฯ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานใหก้ ับดาวเทยี มว่า “ไทยคม” ซงึ่ มา จากคา� วา่ “ไทยคม (นาคม)” มีชื่อภาษาอังกฤษ วา่ “THAICOM” ซง่ึ มาจากคา� วา่ “Thai Commu- nications” โดยมีความหมายส่ือถึงการเช่ือมโยง ระหว่างประเทศไทยกับเทคโนโลยีส่ือสารสมัย ใหม ่ หลังจากดาวเทียมดวงแรกคือ THAICOM ๑ แลว้ บรษิ ทั กไ็ ดส้ ง่ ดาวเทยี มดวงตอ่ ๆ มาเปน็ ลา� ดบั ดาวเทยี มแตล่ ะดวงมตี า� แหนง่ ในวงโคจรทต่ี า่ งกนั ท�าให้มีพ้ืนที่การให้บริการต่างกัน นอกจากน้ี แต่ละดวงยังให้บริการในย่านความถี่แตกต่างกัน ดาวเทียมไทยคมท�าหน้าท่ีเป็นตัวถ่ายทอดและ ทวนสัญญาณ (Repeater) ไปยังภาคพื้นดิน ทท่ี า� การส่งและรบั สญั ญาณ ส�าหรับใหบ้ ริการใน ดา้ นต่าง ๆ เชน่ ด้านโทรทัศน์ วทิ ยกุ ระจายเสยี ง โทรคมนาคม และการส่ือสารข้อมูล ดาวเทียม ไทยคมไม่ได้ให้บริการเพียงเฉพาะในพ้ืนท่ี ประเทศไทย แต่ยังให้บรกิ ารไปยังประเทศอ่นื ใน ทวีปเอเชยี ยโุ รป ออสเตรเลยี ดาวเทยี มไทยคม ที่เคยใช้งานและที่ยังให้บริการจนถึงปัจจุบันดัง ตาราง บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร

๕๒ ดาวเทียมไทพฒั ภาพที่ ๑ บุคลากรที่รบั การถ่ายทอดเทคโนโลยีจาก มหาวิทยาลยั เซอเรย ์ ประเทศสหราชอาณาจกั ร ดาวเทียมไทยพฒั เป็ นดาวเทียมดวงแรกที่คนไทยออกแบบสรา้ ง และ ซึ่งหมายถึง การพัฒนาเพ่ือความเป็นไทมีวง ส่งเขา้ สู่วงโคจรอย่างครบทุกขนั้ ตอน ในเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ และ โคจรเป็นแบบวงโคจรต�่าและเป็นแบบสัมพันธ์กับ ไดร้ บั พระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพล ดวงอาทิตย์ (Sun synchronous) คือจะผ่านท่ใี ด อดุลยเดชฯ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานชอื่ วา่ “ไทพฒั ” ๆ บนโลกดว้ ยเวลาเดมิ ดาวเทยี มมคี วามสงู วงโคจร เฉลย่ี ๘๑๕ กโิ ลเมตรจากผวิ โลก การโคจรรอบโลก แต่ละรอบใช้เวลา ๑๐๑.๒ นาที และโคจรเข้ามาใน บรเิ วณประเทศไทยเวลาประมาณ ๑๐.๒๐ นาฬกิ า ในอดีต การศกึ ษาทางด้านวิศวกรรมดาวเทียม เร่ิมต้นในประเทศมหาอ�านาจ เช่น สหรัฐอเมริกา รัสเซีย จนี เป็นต้น เพราะเป็นกจิ การท่ีตอ้ งอาศยั การลงทุนสูง รัฐหรือภาคเอกชนที่ได้รับการ สนับสนุนจากรัฐเท่านั้นท่ีจะสามารถด�าเนินกิจการ ได้ ตอ่ มาเทคโนโลยขี องอุปกรณ์อิเล็กทรอนกิ ส์ทีม่ ี ขนาดเลก็ ลง แต่ประสทิ ธภิ าพสงู ข้ึน ด้วยราคาท่ถี ูก ลงท�าให้ภาคเอกชนและสถานศึกษาสามารถที่จะ พัฒนาดาวเทียมข้ึนได้เอง อีกท้ังมีความต้องการ ดาวเทยี มในวตั ถปุ ระสงคต์ า่ ง ๆ มากขน้ึ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยมี หานครซง่ึ เปน็ มหาวทิ ยาลยั เอกชน เลง็ เห็นถึงความส�าคัญของเทคโนโลยีดาวเทียมต่อการ พฒั นาเศรษฐกจิ และความกา้ วหนา้ ของประเทศ อกี ท้ังได้รับงบประมาณสนับสนุนส่วนหนึ่งจากบริษัท ยไู นเตด็ คอมมนู เิ คชน่ั จา� กดั (United Communica- tion Co., Ltd. : UCOM) ซึ่งท�าธุรกิจทางด้าน โทรคมนาคม ไดจ้ ดั สง่ อาจารยจ์ ากมหาวทิ ยาลยั และ วศิ วกรจาก UCOM ๑ คน (University of Surrey) ประเทศสหราชอาณาจกั ร โดยเรม่ิ ตงั้ แตก่ ารเรยี นรเู้ กยี่ วกบั สภาพแวดลอ้ ม ท่ีมีผลต่อการท�างานของดาวเทียมในอวกาศ การ ออกแบบ การสร้าง และการทดสอบดาวเทียม ให้สอดคล้องกับข้อก�าหนดของจรวดผู้ให้บริการ

ส่งดาวเทียมเสร็จในเดือนมีนาคม พ.ศ.๒๕๔๐ ๑๔ - ๑๕ และไดช้ อื่ ว่า TMSAT ซึ่งมาจากค�าเตม็ วา่ Thai Micro Satellite (ตอ่ มา ได้รับพระราชทานชอื่ วา่ ในขณะทดี่ าวเทยี มไทพฒั โคจรไปรอบโลกนน้ั โลก “ไทพฒั ”) ดาวเทียมดวงน้ีมขี นาด ๓๕ x ๓๕ x กจ็ ะหมนุ รอบตวั เองดว้ ย ทา� ใหแ้ ตล่ ะรอบจะมแี นว ๖๐ ลูกบาศก์เซนติเมตร นา้� หนกั ๖๐ กโิ ลกรัม วงโคจรเลื่อนไปทางซ้าย ดาวเทียมในวงโคจรต�่า ภายหลังจากการรอความพร้อมของจรวด ๑ ป ี แบบนส้ี ามารถโคจรผา่ นทกุ พน้ื ทใี่ นโลกได ้ เหมาะ ดาวเทียมถูกน�าไปยังประเทศคาซัคสถานเพ่ือติด กบั การใชด้ าวเทยี มในวงโคจรตา�่ เพอ่ื ประโยชน ์ ใน ต้ังและทดสอบบนจรวด Zenith-II จากฐานยิง การถา่ ยภาพ และการทด่ี าวเทยี มไทพฒั มวี งโคจร เมืองไบคานัวร์ ก่อนส่งเข้าสู่วงโคจรต่�า (Low เป็นแบบสัมพันธ์กับดวงอาทิตย์ท�าให้เม่ือผ่านที่ Earth Orbit) ไดส้ า� เรจ็ เมื่อวันท่ี ๑๐ กรกฎาคม เดิมในเวลาเดิมของแต่ละวันจะมีเงาของภาพเช่น พ.ศ. ๒๕๔๑ ดังในรูปท่ี ๒ ก. ดาวเทียมจะถูก เงาของภูเขา ตึก หรือทิศทางการสะท้อนแสง ตดิ ตง้ั ไว้ท่สี ว่ นหัวทม่ี ีลายเส้นสีแดง และสว่ นนี้จะ อาทิตย์จากผิวโลกคงเดิมจะท�าให้การวิเคราะห์ เปิดออกเม่ือเข้าสู่อวกาศแล้วจึงปล่อยดาวเทียม ภาพถา่ ยจากดาวเทยี มทา� ไดง้ า่ ย ตวั อยา่ งภาพถา่ ย ออกจากจรวดต่อไป รปู ที่ ๒ ข. เป็นการปลอ่ ย ภาพที่ ๓ ตวั อย่างเสน้ ทางโคจรดาวเทียมไท จากดาวเทยี มไทพฒั ทสี่ ามารถถา่ ยภาพไดท้ วั่ โลก จรวดออกจากฐานยงิ จรวดจะพุง่ ข้นึ ด้วยการเผา พฒั ) แสดงในรูปที่ ๔ ไหมข้ องเชอ้ื เพลงิ ทปี่ ลอ่ ยออกมาทางสว่ นทา้ ยของ จรวด ท�าให้เกิดแรงผลักจรวดไปในทางตรงข้าม สีในรูปไม่ใชส่ จี ริงที่เหน็ ตามปกต ิ แต่เป็นสีท่ี คอื พุ่งขึน้ ดา้ นบน เกิดจากการน�าเอาภาพที่ถ่ายในย่านแสงสีแดง เขียวและใกล้อินฟาเรดมารวมกัน แล้วก�าหนดสี โดยเส้นทางโคจรของดาวเทียมไทพัฒเหนือ ใหม่ให้กับภาพท่ีถ่ายในย่านอินฟาเรด การท่ี ผิวโลกทคี่ วามสงู ดังแสดงในรูปที่ ๓ เส้นสเี หลือง ดาวเทียมไม่นิยมใช้ภาพถ่ายในย่านแสงสีฟ้า ในรปู ท ี่ ๓ แสดงเสน้ ทางโคจรของดาวเทยี มไทพฒั เนอ่ื งจากสฟี า้ จะกระเจงิ ในชน้ั บรรยากาศมาก ทา� ให้ ภาพไม่ชดั เจน ภาพที่ ๔ กรงุ เทพมหานคร ประเทศไทย) ดาวเทียมไทพัฒนอกจากมีประโยชน์ในการ ศึกษาเรียนรู้เทคโนโลยีและวิศวกรรมของการ บท ีท่๕ ประเภทของเทคโนโล ียการ ืสอ่สาร ออกแบบ สรา้ ง สง่ และสือ่ สารกับดาวเทียมแลว้ ภาพถา่ ยจากดาวเทยี มไทพฒั ไดถ้ กู นา� มาใชใ้ นการ ศกึ ษาและวจิ ยั การวเิ คราะหภ์ าพถา่ ยดาวเทยี มเพอ่ื ให้ทราบว่าสีที่ปรากฏในภาพหมายถึงทรัพยากร ธรรมชาติชนดิ ใด เชน่ ในรปู ท่ี ๔ก. สีแดงหมาย ถึงบรเิ วณทีเ่ ป็นตน้ ไม ้ เปน็ ตน้ ปจั จุบนั ดาวเทยี ม ไทพัฒหมดอายุการใช้งานแล้วและอยู่ในระหว่าง การออกแบบเพอื่ สรา้ งดวงต่อไปมาทดแทน ภาพที่ ๒ ก ดาวเทียมถูกติดตงั้ ไวท้ ี่ส่วนหวั ของ ภาพที่ ๔ ข ซานฟรานซิสโกประเทศ จรวด) สหรฐั อเมริกา

๕๓ อนาคตของ ดาวเทียมสื่อสาร การส่ือสารผ่านดาวเทียมช่วยให้สามารถเช่ือม ต่อให้คนท่ีอยู่ห่างไกลกันคนละส่วนของโลก สามารถสอื่ สารพดู คยุ และรบั สง่ ขอ้ มลู กนั ได ้ ในตา่ ง ประเทศ มีการใช้ประโยชน์จากดาวเทียมสื่อสาร ได้แก่ ๑. การกระจายสญั ญาณวทิ ย-ุ โทรทศั น์ (Radio and television Broadcast- ing) การใชด้ าวเทยี มในการแพรภ่ าพจากสถานแี ม่ ในกรุงเทพฯ ผ่านดาวเทยี มไปยงั สถานี ลูกขา่ ยใน เขตภูมิภาค ซ่ึงสถานีลูกข่ายในเขตภูมิภาคจะส่ง สญั ญาณ เปน็ คลน่ื วทิ ยยุ า่ นความถ ่ี VHF หรอื UFH ไปสบู่ า้ นเรอื นของผรู้ บั ชม ทา� ใหผ้ ชู้ มสามารถรบั ชม โทรทัศน์ได้ทั่วประเทศ และ ชว่ ยลดตน้ ทนุ ในการ สรา้ งสถานีลูกข่ายเพอ่ื ออก อากาศซ้�า นอกจากนี้ดาวเทียมส่ือสารยังถูกน�ามาใช้ใน ระบบออกอากาศโทรทศั นโ์ ดยตรงสบู่ า้ นเรอื น (Dig- ital Direct-To-Home: Digital DTH) ทา� ให้ผรู้ บั ชม ทม่ี เี ครอื่ งรบั สญั ญาณดาวเทยี มสามารถรบั สญั ญาณ โดยตรงจากดาวเทียม ท�าให้ผู้ชมสามารถรับชม รายการตา่ งๆ ดว้ ยคณุ ภาพของเสยี งและภาพทค่ี ม ชดั ทง้ั จากผใู้ หบ้ รกิ ารในประเทศและตา่ งประเทศที่ เป็นระบบเครอื ข่ายโทรทัศนท์ ั่วโลก (Global Tele- vision Network) ทก่ี ระจายสญั ญาณไปทวั่ โลก โดย อาศัยการเช่ือมต่อสัญญาณของระบบดาวเทียม หลายดวง เช่น การถ่ายทอดฟุตบอลโลกผ่าน ดาวเทยี ม หรือ เม่ือเกิดภัยพบิ ัตเิ ชน่ พายุ อุทกภยั และแผ่นดินไหวท่ีแห่งใดบนโลกก็สามารถเผยแพร่ ออกไปได้ทั่วโลก ท�าให้สามารถส่งความช่วยเหลือ ไดอ้ ย่างทนั ที การติดต่อกบั ดาวเทียมสื่อสารไม่มีขอ้ จาํ กดั เหมือนการส่ือสารทางสาย การสง่ สญั ญาณโทรทศั นผ์ า่ นดาวเทยี มสามารถ ทจ่ี ะตอ้ งเชอ่ื มตอ่ สายไปยงั ผใู ้ ชแ้ ตล่ ะราย จงึ สามารถส่ือสารกนั ไดอ้ ยา่ ง ครอบคลุมพื้นท่ีโลกได้มาก รวมถึงการเผยแพร่ กวา้ งขวางในทกุ พืน้ ท่ี ดาวเทยี มส่ือสารถกู นาํ มาใชใ้ นการแพรส่ ญั ญาณ สญั ญาณไปยงั ประเทศอนื่ อนั อาจกระทบอยา่ งยงิ่ ตอ่ โทรทศั น์ ทําใหค้ นท่ีอยู่ในพืน้ ที่ห่างไกลเช่น ในเมืองชนบท ป่ า ภูเขา การเมอื ง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมระหวา่ ง หรือทะเลสามารถรบั บริการโทรทศั นผ์ ่านดาวเทียมทงั้ รายการบนั เทิง ประเทศ องค์การสหประชาชาติจึงมีการก�าหนด ข่าวสาร หรอื ความรไู ้ ดอ้ ย่างเท่าเทียมกบั คนที่อยู่ในเมอื ง หลกั การสา� หรบั รฐั เกย่ี วกบั การใชด้ าวเทยี มเพอ่ื การ แพร่สญั ญาณโทรทศั น์รบั ตรง (Principles Govern- ing the Use by States of Artificial Earth Sat- ellites for International Direct Television Broadcasting) ในเดอื นกรกฎาคม ค.ศ.๑๙๗๒ และ