การพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ เล่ม 3

2.10 นิยามและเทคนิคอื่นๆ ที่เก่ียวของกับการวิเคราะหหนาที่ 1) นิยามของการวิเคราะหหนาท่ีของ Skinner, B.F. (1969) • การวิเคราะหหนาที่ (Functional Analysis) หมายถึง กระบวนการแยกยอยเหตุการณ เชิงพฤติกรรม (behavioral events) ออกเปน เหตุการณท่ีเกิดกอน (antecedents = A), ตัวพฤติกรรมเอง (behavior = B), และผลซ่ึงตามมาหรือผลลัทธ (consequences = C) [Functional Analysis (Skinner, 1969) - The process of breaking behavioral events down into their antecedents, the behavior itself, and the consequences which fallow it is called functional analysis.] 2) นิยามของ Robert E. Norton จาก DACUM and CBE Terminology-DACUM Handbook • การวิเคราะหหนาท่ี (Functional Analysis) คลายกับการวิเคราะหอาชีพ (occupational analysis) ใชเพื่อกําหนดหนาที่และภารกิจหรืองานเฉพาะ (duties and tasks) ที่ปฏิบัติของ ผูทํางานตามที่มอบหมายมากกวาดานหน่ึงดานใดของความรับผิดชอบ (area of job responsibility) ตัวอยางเชน หนวยงานบริการการจางงาน ผูทํางานอาจถูกมอบหมายให ทํางานงานหนึ่งงานใดหรือมากกวา ดังน้ีคือ การปฐมนิเทศ (orientation) การรับเขาทํางาน (intake) การประเมิน (assessment) การจัดการกรณีตาง ๆ (case management) และการ บริการนายจาง (employer service) [Functional Analysis – Similar to occupational analysis and used to determine the duties and tasks performed by workers assigned to more than one area of job responsibility. For example, in state employment service agencies, workers may be assigned to one or more of the following: orientation, intake, assessment, case management, employer service.] • การวิเคราะหงาน (Job Analysis) คือ การระบุหนาที่และภารกิจหรืองานเฉพาะที่ ประกอบกันเปนตําแหนงงานตําแหนงหน่ึง (a single job) เชน ชางไม (carpenter) หรือ ชางประปา (plumber) [Job Analysis – Identification of the duties and tasks that comprise a single job like carpenter or plumber.] • การวิเคราะหอาชีพ (Occupational Analysis) คือ กระบวนการระบุหนาท่ี (duties) และ ภารกิจหรืองานเฉพาะ (tasks) ท่ีสําคัญของพนักงานในงานอาชีพท่ีกําหนด นอกจากน้ันยังมี วิธีการอ่ืน ๆ อีกเปนจํานวนมากในการวิเคราะหอาชีพ การวิเคราะหอาชีพบางที่ก็เรียกวา การวิเคราะหงาน (job analysis) [Occupational Analysis – A process to identify the duties and tasks that are important to workers in any given occupation. A number of alternative approaches to occupational analysis are available. Also sometimes is called job analysis.] 2 - 29

• การวิเคราะหกระบวนการ (Process Analysis) คลายกับการวิเคราะหอาชีพ (occupational analysis) การนี้เกี่ยวกับการระบุหนาท่ีและภารกิจหรืองานเฉพาะ (duties and tasks) ที่ปฏิบัติโดยกลุมหรือทีมของผูทํางานท่ีมีงานมอบหมายรวมกัน (common job assignment) แตตางกันที่ช่ือตําแหนงงานและความรับผิดชอบ (job titles and responsibilities) เชน ผูจัดการ วิศวกร ชางเทคนิค และชางชํานาญงาน อาจไดรับมอบ หมายใหทํางานรวมกันในกระบวนการหนึ่ง (a single common process) การวิเคราะห กระบวนการนี้ไดใชในหลายบริษัทเพื่อชวยใหมุงสูมาตรฐาน ISO 9000 และ QS 9000 [Process Analysis – Similar to an occupational analysis, this involves identifying the duties and tasks performed y a small group or team of workers with a common job assignment but with different job titles and responsibilities. For example, a manager, engineer, technicians, and skilled workers may all be assigned to a single common process. This process analysis is used by many company to help meet ISO 9000 and QS 9000 standards.] 2 - 30

หัวขอที่ 3 การพัฒนาหนวยสมรรถนะและหนวยยอย (Development of Units and Elements) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25483.0 ความนํา ในหัวขอที่ 2 ไดกลาวถึงการวิเคราะหหนาที่ซึ่งใชเทคนิคการต้ังคําถามแยกยอยไปเปนหนวย สมรรถนะและหนวยยอย แตในทางปฏิบัติ พบวาเปนความยากย่ิงที่จะเร่ิมตนที่หนาที่หลัก แตก็มี เทคนิคการแกปญหานี้ โดยเขียนรายการของหนวยสมรรถนะกอน แลวจึงรวมกันเปนหนาที่หลัก ซึ่ง ก็ใหผลท่ีไดสอดคลองกับหลักเกณฑของการวิเคราะหหนาที่3.1 ลักษณะของหนวยยอยและหนวยสมรรถนะ (Elements and Units) 1) หนวยสมรรถนะ (Units of Competence) • เขียนในรูปของ กริยา-กรรม-เง่ือนไข (Verb-Object-Condition) • เปนการรวมหนวยยอยท่ีมีคุณคาและอิสระในการจางงาน • มีคุณคาในการรับรองผลหรือเทียบโอน • เปนแมแบบของหนาที่ (Templates of Functions) สําหรับการปฏิบัติงานตางระดับ สามารถสรางเปนหนวยขนาน (Parallel Unit) • สามารถทําสําเร็จไดดวยรายบุคคล 2) หนวยยอย (Elements/Elements of Competence) เปนระดับชั้นสุดทายของการวิเคราะหหนาที่ • เขียนในรูปของ กริยา-กรรม-เงื่อนไข (Verb-Object-Condition) • สามารถทําสําเร็จไดดวยรายบุคคล • มีองคประกอบสนับสนุนคือ เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ขอบเขตหรือขอ กําหนดขอบเขต (Range Statement) หลักฐานท่ีตองการ (Evidence requirements) ที่ทํา ใหสามารถประเมินได3.2 ขอควรทําใจลืมในขณะดําเนินเร่ืองการวิเคราะหหนาท่ี • ตําแหนงของงานอาชีพ หรือ ชื่ออาชีพ ท่ีทําหนาท่ีงานในแผนผังแสดงหนาท่ีน้ัน • ระดับ • ความตองการการฝกอบรม/การเรียนการสอน (เลิกเปนครูเพียงชั่วคราว) • กรอบเวลา 3-1

3.3 ขอความที่มักใชผิดในการวิเคราะหหนาท่ี • คําที่ไมใชแสดงหนาท่ีงาน เชน รู (know), เขาใจ (understand), ใช (use), หรือ (utilise), ปฏิบัติ (operate), ต้ังแต ระดับบทบาทหลัก, หนาท่ีหลัก, หนวย, และหนวยยอย เนื่องจาก คําเหลานี้จะแปลงไปเปนเกณฑการปฏิบัติงาน, ของเขต, หรือขอกําหนดของหลักฐาน • คําท่ีเปนสวนของกระบวนการ เชน วัด (measure), ตรวจสอบ (check), หรือ ทบทวน (review) ไมควรปรากฏในขอความของ บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก หรือหนวยสมรรถนะ เวน แตจะแนใจวาจะแสดงใหเห็นผลลัพธได • คําท่ีเปนขอกําหนดในการประเมิน เชน คุณภาพ (quality), ถูกตอง (correct), ตองไม ปรากฏในขอความของ บทบาทหลัก หนาท่ีหลัก หนวย หรือ หนวยยอย เน่ืองจากการ วิเคราะหหนาที่ยังไมตองการระบุมาตรฐาน (standard) แตมาตรฐานจะปรากฏในเกณฑ การปฏิบัติงานในแตละหนวยยอยน้ันเอง3.4 - การกําหนดเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ปญหาทางภาษาของคํา performance ทําใหการวิเคราะหหนาท่ีเปนไปอยางยุงยากสับสน คําวา performance มีความหมายไดคือ การปฏิบัติงาน หรือ ผลงาน ในการวิเคราะหหนาที่ตองการ เกณฑของ ผลงาน มากกวาการปฏิบัติงาน ซ่ึงจะกลับกันกับการฝกอบรมหรือการเรียนการสอนที่ ตองการเกณฑการปฏิบัติงาน (กระบวนการ) มากกวา ผลงาน Performance Criteria เปนหัวใจของการประเมิน นั้นคือเปนมาตรฐาน จึงมีรูปแบบท่ีเขียนแตกตาง จากขอความของระดับช้ันในแผนภาพหนาท่ี เกณฑการประเมินเขียนในรูป ผลลัพธ – ขอกําหนด การประเมิน (Outcome – Evaluative statement) ดังตัวอยาง 3.4/1ตัวอยาง 3.4/1 เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria)ผลลัพธ (Outcome) ขอกําหนดการประเมิน (Evaluative Statement)1) การเก็บวัสดุ อยูในตําแหนงกําหนดและซอนกันไว ท่ีความสูง น้ํา หนักและระยะชิดที่ปลอดภัย (storage of Materials) (is in designated locations and at safe stacking heights,2) การสูญหายหรือการเสียหายของวัสดุ weights and proximities.) (loss or damage to materials) ไดถูกรายงานโดยฉับพลันและอยางละเอียดลออ (is reported promptly and accurately.)3) ความมุงหมายของการวิเคราะหความ มีความชัดเจนและไดตกลงกันไวตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนา(The purpose of the training and development (is clarified and agreed.)needs analysis )4) สารสนเทศไดรวบรวมข้ึน (ตามกรอบเวลาและทรัพยากรที่ไดตกลงกันไว)(Information is handled) (according to the specified rules of confidentiality and security.) 3-2

3.5 ขอเสนอแนะในการเขียนเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ในการเขียนเกณฑการปฏิบัติงาน มีวิธีที่งายกวาคือ เขียนในลักษณะท่ีวา จะตองทําอะไรบาง (ซึ่ง เปนกระบวนการทํางาน) เสียกอน แลวจึงจะถามตอไปวาจะตองทําดีอยางไร หลักของการเขียนใน รูปแบบของอังกฤษเสนอแนะไวดังน้ี 1. เขียนรายการวาตองทําอะไร 2. ยอนกลับไปถามในแตละรายการวา ตองมีผลลัพธดีอยางไร 3. กําจัดรายการท่ีทําซ้ํา หรือไมใชสิ่งสําคัญออก เหลือไวเฉพาะรายการท่ีสําคัญ 4. จินตนาการวาอะไรจะเกิดข้ึนถาเกิดการผิดพลาด และผลกระทบตอบรรยากาศของสถานที่ ทํางานจริง ตองม่ันใจวารายละเอียดของเกณฑฯ เปนมาตรฐานยอมรับ (accepted standard) ของสถานท่ีทํางาน ขอสรุปสําหรับเกณฑการปฏิบัติงาน • เขียนในรูป ผลลัพธ – ขอกําหนดการประเมิน (Outcome – Evaluative Statement) • กําหนดดานสําคัญที่สุดของการปฏิบัติงาน • กําหนดระดับของหนวยยอยตองปฏิบัติได • กลาวถึงส่ิงตาง ๆ ท่ีอาจเกิดข้ึนและการจัดการงานของสถานที่ทํางาน คําที่มักใชผิดในขอความของ เกณฑการปฏิบัติงาน • คําที่ไมยอมใหเขียนแสดงไวในเกณฑการปฏิบัติงาน เชน รู (know), เขาใจ (understand), ตระหนักถึง (be aware of), หรือ มีความซาบซ้ึง… (have an appreciation of…) • คําท่ีไมสื่อความหมาย (meaningless words) เชน ถูกตอง (correct, right), เหมาะสม (proper, appropriate) เนื่องจากอาจเปนการปดภาระใหผูประเมินเปนผูกําหนดเกณฑเอง แตอาจจะใชคําเหลาน้ีไดโดยตองนิยามใหชัดเจนวา ถูกตองหรือเหมาะสม นั้นเปนอยางไร3.6 - เทคนิคการกําหนด ขอความของขอบเขต (Range Statements) การกําหนดขอบเขต (Range Statements) เปนเร่ืองใหมและยากในการเขียนมาตรฐาน ท้ังนี้สืบ เน่ืองมาจากขอความที่ใชเขียนในหนวยยอยมีรูป กริยา – กรรม - เง่ือนไข แตละสวนตองมีความยืด หยุนท่ีใหเกิดขอบเขต (ถาเขียนทั้ง 3 สวนไวอยางเฉพาะเจาะจง จะเปนการเขียนขอความงาน เฉพาะ/Task statements ใน DACUM ซึ่งยังไมเทียบเทาหนวยสมรรถนะ) ตัวอยางของขอความหรือ ขอกําหนดขอบเขต (Range Statements) การกําหนดขอบเขตเปนการกําหนดตัวแปร ของสวนท่ีเกี่ยวของในขอความท่ีเขียนในรูป กริยา – กรรม - เงื่อนไข ดังนั้นขอบเขต จึงเปนขอบเขตของการกระทําหรือกริยา, ขอบเขตของส่ิงที่ถูก กระทําหรือกรรม และขอบเขตของเง่ือนไข อีกทั้งขอบเขตที่กําหนดจะตองแสดงนัยของความตางที่ ชัดเจน ตัวอยาง • การทอดไข ฯ ขอบเขตที่กําหนดไมจําเปนตองระบุ ขอบเขตวาเปน ไขเปดและไขไก เน่ืองจากไมคอยมีความตางกันเทาไรในการทอด ขอบเขตที่ควรระบุจึงไปเนนที่ วิธีการ ทอด 3-3

• การผลิตไข ฯ ขอบเขตท่ีกําหนดจําเปนตองระบุ ขอบเขตวาเปน ไขเปดและไขไก เนื่อง จากไขมีท่ีมาจากวิธีการท่ีแตกตางคือเปดและไก การเขียนท่ีถูกตองแสดงในตัวอยางตอไปน้ีตัวอยาง 3.6/1 หนวยยอย (Element) 1 : รับและลงบันทึกวัสดุ (Receive and log materials) ขอบเขต (Range Statement) : ชนิดของวัสดุ (Types of material): ฟลมท่ีลางแลว (processed film) ฟลมท่ียังไมไดลาง (unprocessed film) วีดีโอเทป (video tape) หนวยยอย (Element) 2 : บันทึกและเก็บขอสนเทศ (Record and store information) ขอบเขต (Range Statement) : วิธีการบันทึกเปนท้ังแบบ (Recording methods are both) : ทําดวยมือ (manual) อิเล็กทรอนิกส (electronic) ขอสรุปสําหรับขอกําหนดขอบเขต (Range Statements) • จัดใหมีความเชื่อมโยงระหวางมาตรฐานกับการปฏิบัติในงาน • มุงเนนการประเมิน • สามารถปรับใหเปนปจจุบัน3.7 เทคนิคการกําหนดเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ในการวิเคราะหหนาที่ในระดับหนวยสมรรถนะหรือหนวยยอยจะตองมีเกณฑการปฏิบัติงาน ซึ่งใน สถานที่ทํางานไดกําหนดไวแตเรียกแตกตางกันไป เชน มาตรฐานการทํางาน (Working Standards, Standard of Work) หรือมาตรฐานการปฏิบัติงาน (Performance Standards) ฯลฯ แตถาไมมีขอมูล ดั ง ก ล า ว อ า จ จํ า เ ป น ต อ ง ใ ช เ ท ค นิ ค ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห ง า น เ ฉ พ า ะ ห รื อ ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห ส ม ร ร ถ น ะ (Task/Competency Analysis) เพ่ือชวยในการหาสวนประกอบตาง ๆ ไมวาจะเปนหนวยหรือหนวย ยอย แตการวิเคราะหท่ีหนวยยอยทําใหไดขอมูลที่ตรงกับความตองการ แนวทางการวิเคราะหงานเฉพาะหรือการวิเคราะหสมรรถนะ อาจทําได 2 แนวทางคือ • แนวทางท่ี 1 กรณีมีขอความหรือขอกําหนดของหนวยยอยและไดรวมกันไวในหนวย สมรรถนะแลวเทาน้ัน ใหแยกหนวยยอยออกเปนขั้นตอน ประมาณ 4 – 8 ข้ันตอน แลว วิเคราะหความสัมพันธของแตละข้ันตอนกับองคประกอบสําคัญที่เกี่ยวของ 3-4

• แนวทางที่ 2 กรณีมีขอความหรือขอกําหนดของหนวยสมรรถนะเทาน้ัน ใหแยกท้ังหนวย สมรรถนะออกเปนข้ันตอน (แตละขั้นตอนเปนงานที่ครอบคลุมหรือเปนกรอบของการ เคลื่อนท่ี (Motion) ซ่ึงจะเขียนเปนข้ันตอนหลัก (Key Steps) ประมาณ 7 – 15 ขั้นตอน แลวพิจารณารวมข้ันตอนตาง ๆ ใหเปนหนวยยอย 2 ถึง 4 หนวยยอย แลววิเคราะหความ สัมพันธของแตละขั้นตอนกับองคประกอบสําคัญท่ีเก่ียวของในแตละหนวยยอยองคประกอบสําคัญท่ีเกี่ยวของในการวิเคราะหงานเฉพาะมีดังน้ี สําหรับการปฏิบัติงานในสถานประกอบการ ประกอบดวย • ปฏิบัติงานเมื่อใดและความบอยท่ีทํา (When and how often performed) • คุณภาพและปริมาณของการผลงาน (Quality and quantity of performance) • เง่ือนไขหรือภาวะภายใตการปฏิบัติงาน (Conditions under which performed) • ทักษะและความรูท่ีตองการ (Skills and knowledge required) • การปฏิบัตินี้เรียนรูไดดีที่สุดจากท่ีใด (Where best learned) สําหรับการกําหนดกรอบมาตรฐานสมรรถนะหรือมาตรฐานวิชาชีพ อาจประกอบดวย • คุณภาพและปริมาณของการผลงาน (Quality and quantity of performance) • เครื่องมือและวัสดุ (Tools and materials) เฉพาะท่ีสําคัญ • เง่ือนไขหรือภาวะภายใตการปฏิบัติงาน (Conditions under which performed) • ความปลอดภัยและขอควรระวัง (Safety and precaution) • ทักษะและความรูท่ีตองการ (Skills and knowledge required) ซึ่งนําทักษะหลัก (Key and Core Skills) มารวมพิจารณาดวยคือ − การคิดคํานวณ (Numeracy or Application of number) การใชสารสนเทศกราฟกและ การใชจํานวน − การสื่อสาร (Communication) ประกอบดวย การเขียน การพูด และการอาน − การใชเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology) − การทํางานรวมกับผูอื่น (Working with others) − การแกปญหา (Problem solving) − การปรับปรุงการเรียนรูและการปฏิบัติงานของตนเอง (Improving own learning and performance) ทักษะหลักเหลาน้ีเม่ือวิเคราะหท่ีข้ันตอนใดและพบวาตองมี ก็อาจระบุไวในแตละชองของ ตารางวิเคราะห หรือใชหลักที่วาทักษะเหลาน้ีเปนเกณฑที่ตองคํานึงอยูเสมอในแตละขั้น ตอนการปฏิบัติงาน • ทัศนคติหรือเจตคติ (Attitudes) 3-5

ตัวอยาง 3.7/1ตัวอยาง การวิเคราะหงานเฉพาะหรือการวิเคราะหสมรรถนะ (Task Analysis or Competency Analysis) (ตัวอยางของขอมูลท่ีใสไวในแตละชอง ไดสมมุติข้ึนและอาจไมสัมพันธกับความเปนจริง) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)ข้ันตอน คุณภาพและ เคร่ืองมือ เง่ือนไขภายใต ความปลอดภัย ทักษะและความรูท่ีตองการ เจตคติ ปริมาณผลงาน และวัสดุ การปฏิบัติงาน และขอควร ระวัง (Steps) (Quality and (Tools and (Conditions (Safety and (Skills and knowledge (Attitudes) quantity of materials) under which precaution) required)ข้ันตอนท่ี 1 performance) performed) ขนาดมิติอยูใน เครื่องจักร ก. ภายนอกอาคาร อันตรายจากไฟ การใชเครื่องจักร ก. คุณสมบัติ บริหารเวลาเขียนขอความ พิกัดกําหนด และ ฟาแรงสูง ของอะลูมิเนียม วิธีเดินสาย และวางแผน การทํางาน อะลูมิเนียม นอกอาคารกับเพื่อนรวมงาน การทํางาน ผิวงานตองเรียบ เคร่ืองจักร ข. อันตรายจากการขั้นตอนที่ 2 อยูในเกณฑ ยกของหนัก การใชเคร่ืองจักร ข. การอานคูมือการใชงานข้ันตอนท่ี 3 ทําไดในอัตรา เคร่ืองมือ ค. ภายในอาคาร อันตรายจากคม การอานแบบวงจรควบคุม การรูจักขั้นตอนท่ี 4 ของเวลามาตร และกาซ … ตัด และกาซ เครื่องกลไฟฟา บริหารเวลา ฐาน ไฮโดรเจน ไฮโดรเจน … … … … …การวิเคราะหงานเฉพาะ ทําใหไดขอมูลซึ่งครอบคลุมสิ่งตาง ๆ ซ่ึงจะนําไปใชประโยชนตอไป โดยเฉพาะอยางย่ิงมาตรฐานที่ระบุไวเพียงขอความของหนวยสมรรถนะ (Unit title) หรือ หนวยยอย(Element title) เชน• เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละข้ันตอนวา − มีคุณภาพ มีปริมาณ มีความปลอดภัย และมีผลอันเน่ืองมาจากคุณลักษณะที่ตองการของผู ปฏิบัติงานอยางไร [โดยพิจารณาจากสดมภ (2), (5), (6) และ (7)]• ขอบเขต (Range Statements) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละขั้นตอนวาจะตอง − ปฏิบัติเกี่ยวกับสิ่งใดและและส่ิงนั้นมีขอบเขตอะไรบาง [โดยพิจารณาจาก สดมภ (3) เปนตน] − ปฏิบัติอยูภายใตเงื่อนไขใด [โดยพิจารณาจาก สดมภ (4), (7) เปนตน] − ปฏิบัติไดอยางหลากหลายวิธีใดบาง [โดยพิจารณาจาก สดมภ (4), (6) เปนตน] 3-6

• หลักฐานการปฏิบัติงานที่ตองการ (Performance Evidence) สามารถระบุโดยพิจารณา จาก − หลักฐานกระบวนการ (Process Evidence) วาข้ันตอนใดที่จะใชเปนหลักฐานการ ประเมินได และขั้นตอนใดที่ไมสามารถเปดเผยใหประเมินได [โดยพิจารณาจาก สดมภ (1), (4) เปนตน] − หลักฐานผลงานหรือผลผลิต (Product Evidence) วาผลผลิตใดที่จะใชเปนหลักฐาน การประเมินไดและจะอยูในรูปแบบใด หรือถาผลผลิตใดท่ีอาจไมสะดวกตอการประเมิน จะสามารถทดแทนดวยหลักฐานอะไรและในรูปแบบใด [โดยพิจารณาจาก สดมภ (1), (4) เปนตน]• หลักฐานความรูท่ีตองการ (Knowledge Evidence) สามารถระบุไดโดยพิจารณาแตละขั้น ตอนวาจะตองมีความรูความเขาใจงานแตละขั้นตอนอยางไร [โดยพิจารณาจาก สดมภ (2), (3), (5) และ (6)] หลักฐานความรู อาจเขียนในรูปของเน้ือหาสาระท่ีเปน หัวขอเร่ือง (Topic) และหัวขอยอย (subtopic) ตามความเหมาะสม โดยเปนรายละเอียดของความรูเกี่ยวกับ ทฤษฎีหรือแนวคิด ทางทฤษฎี (theories or theoretical concepts) ความมุงหมาย (purposes) หลักการ (principles) และวิธีการ (methods) ท่ีสนับสนุนการปฏิบัติงานนั้นในแตละข้ันตอนหรือทั้ง หนวยยอย หรืออาจเขียนในรูปจุดประสงคการเรียนรูเก็บเขาแฟมไวก็ทําได แตท้ังระบบตอง เขียนในรูปแบบใดแบบหนึ่งตลอดทุกมาตรฐาน ดังตัวอยาง เขียนในรูปของเนื้อหาสาระ ซ่ึงตองนําไปกําหนดเปนจุดประสงคการเรียนรู หรือสรางตัวช้ี วัดใหสอดคลองกับการปฏิบัติงานของหนวยยอยนี้ตอไป ดังตัวอยางบางสวนหลักฐานความรูที่ตองการลร. 1 หลักการ, กระบวนการและวิธีการของการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศลร. 3 เทคนิคการสํารวจ เขียนในรูปจุดประสงคการเรียนรู ซึ่งมักไมนิยมเขียนไวในมาตรฐานเน่ืองจากอาจทําให ขัดแยงในตัวมันเองและมักเขียนกันอยางเล่ือนลอย การเขียนในรูปนี้จึงเปนการกําหนด ลักษณะของขอสอบเพื่อสรางตัวชี้วัดใหสอดคลองกับการปฏิบัติงานของหนวยยอยนี้ และจัด รวมไวในเอกสารเพิ่มเติมอื่น ตัวอยางการเขียนที่สอดคลองกับเน้ือหาแสดงดังตัวอยางหลักฐานความรูท่ีตองการลร. 1 อธิบายหลักการ กระบวนการ และวิธีการของการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝก อบรม (จุดประสงคน้ีควรนําไปแยกใหเปนขอ ๆ ในลําดับตอไป)ลร. 2 เปรียบเทียบคาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศลร. 3 อธิบายเทคนิคการสํารวจ การวิเคราะหงานเฉพาะน้ีนับเปนหัวใจสําคัญของการเขียนมาตรฐาน และมีความจําเปนที่ตอง ใหผูที่เคยปฏิบัติงานน้ีมารวมใหขอมูล รวมพิจารณา และทวนสอบความเหมาะสม (Verify) เพื่อ ใหการกําหนดมาตรฐานมีความถูกตองสมเหตุสมผล (Validity) 3-7

จากตัวอยาง จากหัวขอท่ี 2หนวยสมรรถนะ(Unit) 101 – 3 ระบุความตองการจําเปนในการฝกอบรมและพัฒนาองคการหนวยยอย (Element) 101 – 3.1 รวบรวมสารสนเทศเพ่ือการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมและพัฒนาขององคการเกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria, PC) :ก) ความมุงหมายของการวิเคราะหความตองการจําเปนของการฝกอบรมและพัฒนามีความชัดเจนและไดตกลง กันไวข) วิธีการรวบรวมสารสนเทศมีความเหมาะสมกับชนิดของการวิเคราะหที่ใชค) ผูมีสวนรวมไดรับ แนวทางท่ีเหมาะสม เกี่ยวกับหลักเหตุผลสําหรับขอกําหนดท่ีตองการของกระบวนการรวบ รวมสารสนเทศง) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดกําหนดรายละเอียดไวอยางชัดเจนและไดตกลงไวกับทุกคณะหรือกลุมบุคคลที่ เกี่ยวของจ) วิธีการรวบรวมสารสนเทศไดใชอยางถูกตองฉ) สารสนเทศไดรวบรวมข้ึนตามกรอบเวลาและทรัพยากรที่ไดตกลงกันไวช) สารสนเทศไดดําเนินการตามกฎของการรักษาความลับและความปลอดภัยที่กําหนดขอบเขต (Range Statement) :1) ชนิดของสารสนเทศ: เชิงคุณภาพ, เชิงปริมาณ2) สารสนเทศไดรวบรวมโดยวิธีการ: การตรวจสอบ, การสํารวจ, การใชแบบสอบถาม, การสัมภาษณ3) สารสนเทศครอบคลุม: ทักษะและสมรรถนะที่เปนอยูในปจจุบัน, ชนิดของงาน, ความตองการของงาน, ความตองการของรายบุคคลหลักฐานที่ตองการ (Evidence Requirements):หลักฐานการปฏิบัติงาน ที่ตองการ (The Performance Evidence Required):PE1 ลป. 1 สารสนเทศที่ใชในการวิเคราะหความตองการจําเปนการฝกอบรมPE2 ลป. 2 รายงานกรรมวิธีการรวบรวมสารสนเทศหลักฐานความรูที่ตองการ (The Knowledge Evidence Required) :KE1 ลร. 1 หลักการ, กระบวนการ และวิธีการวิเคราะห ความตองการจําเปนการฝกอบรมKE2 ลร. 2 คาใชจายและผลประโยชนของวิธีตาง ๆ กันในการรวบรวมสารสนเทศKE3 ลร. 3 เทคนิคการสํารวจKE4 ลร. 4 เทคนิคการสัมภาษณ และชนิดการสัมภาษณแบบตาง ๆ กันKE5 ลร. 5 นโยบายองคการดานการรักษาความลับKE6 ลร. 6 การใชเทคโนโลยีสารสนเทศที่สามารถเปนไปไดในการรวบรวมสารสนเทศแนวทางการประเมินสําหรับผูประเมินหนวยยอยนี้ (Guidance to Assessors of this Element) 1 1 เกณฑการปฏิบัติงาน ขอ (ค): “แนวทางที่เหมาะสม” สามารถจัดเตรียมไดในรูปการเขียนเปน ลายลักษณอักษรและ/หรือ ทางวาจา 3-8

หัวขอท่ี 4 ความสัมพันธระหวางหลักสูตรของ สอศ. กับ อาชีพหรืองานที่สามารถปฏิบัติได จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25484.0 ความนํา ในหัวขอท่ี 1 - 3 เปนการพัฒนาสมรรถนะของผูปฏิบัติงานอาชีพท่ีไดพัฒนาตนเองมาชานาน อีกท้ังมี ประสบการณสูง ดังนั้นสมรรถนะของมาตรฐานอาชีพน้ีอาจอยูนอกเหนือขีดความสามารถของผูจะ เร่ิมตนทํางานหลังจากที่ไดสําเร็จการศึกษา อยางไรก็ตาม ถาไดมีการฝกฝนหรือฝกอบรมวิชาชีพ กอน ก็จะมีความสามารถหรือมีสมรรถนะเหมาะสมเพียงพอในระดับเร่ิมตนของการจางงาน ในหัวขอ นี้จะกลาวถึงการพัฒนาสมรรถนะผูเขาเรียนหรือฝกอบรมในสถานศึกษาโดยเนนสมรรถนะเปนหลัก4.1 ความมุงหมายของหลักสูตรของ สอศ. หลักสูตรของ สอศ. ไดกําหนดความมุงหมายที่ใหผูสําเร็จการศึกษาสามารถปฏิบัติงานไดตามความ ตองการของสถานประกอบการ ดังนั้นในการพัฒนาหลักสูตรทุกครั้ง สอศ. ไดเชิญสถานประกอบการ เขามามีสวนรวมดวยเสมอมา แตเน่ืองจากหลักสูตรดังกลาวเปนเอกสารท่ีระบุขอมูลไวเพ่ือการจัด การเรียนการสอนเปนหลัก จึงไมไดระบุขอมูลที่แสดงวาผูสําเร็จการศึกษาสามารถทําอะไรไดหรือ ประกอบอาชีพอะไรได และสาเหตุสําคัญท่ีหลักสูตรไมสามารถระบุชื่ออาชีพตาง ๆ ไดนั้นเปนเพราะ ในขณะที่กําลังดําเนินการพัฒนาหลักสูตร (เมื่อป พ.ศ. 2545 จนถึง พ.ศ. 2546) เอกสารการจัด ประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) พ.ศ. 2544 ของกระทรวงแรงงานฯ ยังจัดทําไมแลวเสร็จ แต บัดนี้เอกสารขอมูลดังกลาวเสร็จเรียบรอยและไดเร่ิมเผยแพรเมื่อเดือนกุมภาพันธ 2547 การนี้ทําให การระบุช่ืออาชีพและระดับตาง ๆ ของผูสําเร็จการศึกษาจากหลักสูตรของ สอศ. สามารถระบุไดชัด เจนและสอดคลองกับช่ืออาชีพในโลกของอาชีพจริงมากยิ่งขึ้น4.2 มาตรฐานการจัดอาชีวศึกษา มาตรฐานการจัดอาชีวศึกษาเพ่ือใหผูสําเร็จการศึกษามีคุณภาพ เรียกวา มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพ (Vocational Education Standards) ซึ่งกําหนดกรอบเปนระบบคุณวุฒิ เรียกวา คุณวุฒิการศึกษา วิชาชีพ (General Vocational Education Qualifications หรือ GVQ) ท่ีจะตองสอดคลองกับระบบ คุณวุฒิวิชาชีพไทย (Thai Vocational Qualifications หรือ TVQ) โดยตางก็มีความเปนอิสระในการ แบงระดับและนิยาม แตมีความสัมพันธกัน เน่ืองจาก GVQ เปนมาตรฐานของผูสําเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษา และเปนเพียงเกณฑ เปรียบเทียบสมรรถนะ (benchmark) หรือเปนมาตรฐานชวงช้ันเม่ือเทียบกับมาตรฐานคุณวุฒิ TVQ ของผูปฏิบัติงานอาชีพซ่ึงมีท้ังทักษะและประสบการณที่เหนือช้ันกวา เนื่องจากไดปฏิบัติงานจริงจน เกิดความชํานาญไดระดับของมาตรฐานอาชีพ 4-1

4.3 หลักการกําหนดกรอบสมรรถนะและมาตรฐาน (Competence and Standard Frameworks) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (General Vocational Qualifications; GVQ)คุณวุฒิวิชาชีพการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) เปนกรอบสมรรถนะและมาตรฐานสําหรับผูผานการเรียนหรือการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Education/Training) โดยใชสถาบันการศึกษาหรือฝกอบรมเปนฐาน (Institution-based/School-based/College-based) ทั้งนี้ สมรรถนะ(Competence/Competency) ดังกลาวจะตองมีครบ 3 องคประกอบ คือ ทักษะในการทํางานใหบรรลุ, ความรูและการเขาใจงานที่ทํา, และ กิจนิสัยหรือเจตคติในการทํางานซ่ึงกอใหเกิดประสิทธิผลอยางมีประสิทธิภาพ องคประกอบท้ังสามน้ีอาจจะเริ่มตนท่ีองคประกอบใดก็ไดแตก็ตองบูรณาการเขาดวยกันอยางแนบแนนเพ่ือใหปฏิบัติงานไดอยางมีสมรรถนะ องคประกอบที่กลาวนี้ก็คือพิสัยการเรียนรู 3 พิสัย ไดแก ทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) พุทธิพิสัย (Cognitive Domain) และจิตพิสัย (Affective Domain) ตามลําดับนั่นเองในชวงระยะเวลาของการเรียนรูและฝกฝนทักษะในแตละภาคหรือปการศึกษา ยอมทําใหผูเรียนมีสมรรถนะหรือความสามารถเพ่ิมขึ้นเปนระดับขั้น หรือเกิดความแตกตางของสมรรถนะอยางมีนัยสําคัญและสามารถเขียนนิยามของแตละระดับหรือกําหนดเปนเกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของแตละระดับไดดังตอไปนี้1) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรวิชาชีพระยะสั้น (GVQS) GVQS (เม่ือสําเร็จหลักสูตรวิชาชีพระยะสั้น 30 – 225 ชั่วโมง) นิยามของคุณวุฒิ GVQS สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตท่ีกําหนด ซ่ึงสวนใหญเปนงานประจําและคาดคะเนได โดย ใชทักษะพ้ืนฐานและหรือทักษะเฉพาะ อาจตองมีความเปนอิสระในการทํางาน และหรือ การรวมงานกับผูอื่น รวมทั้งมีทักษะหลักและคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมตรงตาม ความตองการของสถานประกอบการ ชุมชน การประกอบอาชีพอิสระ หรือการพัฒนางาน อาชีพ หลักสูตรวิชาชีพระยะสั้น เปนหลักสูตรเบ็ดเสร็จในตัวที่มุงหวังใหผูเขารับการเรียนการฝกอบรม สามารถนําไปประกอบอาชีพไดทันทีเม่ือสําเร็จหลักสูตร เร่ิมจากการท่ียังทําอะไรไมไดเลย ตอ มาเม่ือไดฝกฝนจากทักษะพื้นฐานงายๆ ไปสูทักษะเฉพาะท่ียากและซับซอนขึ้น เม่ือสิ้นสุดระยะ เวลาของหลักสูตรผูเรียนก็จะมีความสามารถเพียงพอในระดับขั้นตนของการประกอบอาชีพตาม ท่ีตนเองไดเลือกไว และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQS โดยจะสามารถทําหนาท่ี เปนผูชวย/ผูปฏิบัติงานมีฝมือเฉพาะทาง (operatives) หรือสามารถประกอบอาชีพอิสระ เปนตน4-2

2) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรระดับ ปวช. (GVQ1 – 3) GVQ1 (เม่ือไดเรียนประมาณ 1 ปการศึกษาแรกของหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ1 สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตของงานท่ีกําหนด ซ่ึงสวนใหญเปนงานประจําและคาด คะเนได โดยใชทักษะพ้ืนฐานและหรือทักษะเฉพาะ รวมถึงทักษะท่ีสัมพันธกับการปฏิบัติ งานและการมีสวนรวมในคณะทํางาน รวมทั้งมีความรูทางทฤษฎี ทักษะหลัก และคุณ ลักษณะสวนตัวที่เหมาะสมกับระดับของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ เปนปแรกที่เร่ิมเขาเรียนจากการที่ยังทําอะไรไมไดเลย ตอมาเมื่อไดฝกฝนทักษะพื้นฐานงายๆ ไปสูทักษะที่มีความหลากหลายจากรายวิชาหลักๆ ในหมวดวิชาชีพพื้นฐาน (หมวด 2.1) และอาจ มีบางรายวิชาจากหมวดวิชาชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) ตามความจําเปน เมื่อสิ้นสุดปแรกผูเรียน ก็พอจะทําอะไรได และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ1 โดยจะสามารถทําหนาท่ีเปน ผูชวยงานทั่วไป ชางฝกหัดหรือพนักงานฝกหัด เปนตน GVQ2 (เมื่อไดเรียนประมาณ 2 ปการศึกษาของหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ2 สามารถปฏิบัติงานในขอบเขตของงานที่กําหนด ซ่ึงสวนใหญเปนงานประจําและมีความ พรอมในการปฏิบัติงานในขอบเขตงานหลากหลายและบริบทตางๆ ที่กําหนด มีความรับ ผิดชอบสวนตัวหรือความเปนอิสระและ/หรือมีการรวมงานกับผูอื่นโดยเปนสมาชิกกลุม รวมทั้งมีความรูทางทฤษฎี ทักษะหลัก และคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมกับระดับของ คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ เปนปท่ีผูเรียนไดฝกปฏิบัติงานที่เร่ิมเปนอาชีพทั่วๆไปในสาขาวิชาจากรายวิชาหลักในหมวดวิชา ชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) และอาจมีบางรายวิชาจากหมวดวิชาชีพพ้ืนฐาน (หมวด 2.1) และ หมวดวิชาสาขางาน (หมวด 2.3) ตามความจําเปน เมื่อส้ินสุดปที่ 2 ผูเรียนก็จะสามารถทําอะไร เปนช้ินเปนอัน เริ่มตนมีทักษะเฉพาะในงานอาชีพ และถาผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ2 โดยจะสามารถทําหนาที่เปนผูชวยผูประกอบอาชีพระดับฝมือ ผูชวยชางฝมือ ผูปฏิบัติ งานเฉพาะทาง พนักงานหรือเจาหนาท่ีท่ัวไป เปนตน GVQ3 (เม่ือไดเรียนครบเกณฑการสําเร็จหลักสูตร ปวช. 3 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ3 สามารถปฏิบัติงานทักษะในขอบเขตสําคัญและบริบทตางๆ ที่สัมพันธกัน สวนใหญเปน งานประจําท่ีรูวิธีการและวิธีดําเนินการลวงหนา สามารถประยุกตทักษะและความรูไปสู บริบทใหมๆ สามารถใหคําแนะนํา แกปญหาเฉพาะดานและอาจตองรับผิดชอบตอผูอื่น โดยมีสวนรวมและหรือมีการประสานงานกลุมหรือหมูคณะ รวมทั้งมีความรูทางทฤษฎี ทักษะหลัก และคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมกับระดับของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ เปนปที่ผูเรียนไดฝกปฏิบัติงานในสาขางานตามที่ตนเองต้ังม่ันไว เปนงานท่ียากซับซอนและ ตองใชฝมือหรือทักษะเฉพาะท่ีไดจากรายวิชาในหมวดวิชาชีพสาขางาน (หมวด 2.3) รายวิชา โครงการเพ่ือใหเกิดทักษะการแกปญหา และการฝกงานในสถานประกอบการเพ่ือใหเกิดประสบ การณในโลกอาชีพจริง เมื่อส้ินสุดปสุดทายน้ี ผูเรียนก็จะมีความสามารถเพียงพอในระดับขั้นตน 4-3

ของการประกอบอาชีพระดับฝมือตามสาขางานท่ีตนเองไดเลือกเสนทางไว ถาผานการประเมินก็ จะไดรับคุณวุฒิ GVQ3 และเมื่อครบถวนตามเกณฑการสําเร็จการศึกษาก็จะไดรับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) โดยจะสามารถทําหนาท่ีเปนผูประกอบอาชีพระดับฝมือ ชางฝ มือ ผูชวยนักเทคนิค/ชางเทคนิค เปนตน3) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพของหลักสูตรระดับ ปวส. (GVQ4 – 5) 1. GVQ4 (เมื่อไดศึกษาประมาณ 1 ปการศึกษา) นิยามของคุณวุฒิ GVQ4 สามารถปฏิบัติงานโดยประยุกตทักษะที่มีขอบเขตทั่วไปของงานหลากหลาย บางงานมี ความซับซอนและไมเปนงานประจํา สามารถแนะนําผูอื่น มีสวนรวมการจัดการและการ แกปญหา และมีความรับผิดชอบตอผูอื่นและหมูคณะ รวมท้ังมีความรูทางทฤษฎี ทักษะ หลัก และคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมกับระดับของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ เปนปแรกท่ีเริ่มเขาศึกษาในระดับเทคนิคซึ่งผูเขาศึกษาเปนผูมีฝมือหรือทักษะอยูแลว ดังน้ัน การศึกษาในระดับนี้จึงเริ่มตนการเรียนรูเร่ืองการจัดการ การแกปญหาและตัดสินใจ การแสวงหา ความรูและแนวทางใหมๆ มาพัฒนาตนเอง รวมทั้งการประยุกตใชความรูในระดับเทคนิคที่ได จากรายวิชาหลักๆ ของหมวดวิชาชีพพื้นฐาน (หมวด 2.1) และจากหมวดวิชาชีพสาขาวิชา (หมวด 2.2) เมื่อสิ้นสุดปแรกน้ี ผูเรียนก็มีความสามารถในการจัดการในระดับขั้นตน และถาผาน การประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ4 โดยจะสามารถทําหนาท่ีเปนผูชวยชางเทคนิค/นักเทคนิค/ นักวิชาการ เปนหัวหนางาน/กลุมงาน เปนตน GVQ5 (เมื่อไดศึกษาครบเกณฑการสําเร็จหลักสูตร 2 ป) นิยามของคุณวุฒิ GVQ5 สามารถประยุกตความรูและทักษะในแนวทางของตนเองในการวางแผนทรัพยากรที่ เหมาะสม มีสวนรวมพัฒนาวิธีการริเริ่มส่ิงใหมๆ มีความรับผิดชอบตนเองและเปนอิสระ ในการปฏิบัติงานท่ีซับซอนหรือจัดการงานผูอ่ืน อาจมีสวนรวมท่ีเก่ียวกับการวางแผน การประเมินผลและการประสานงาน รวมท้ังมีความรูทางทฤษฎี ทักษะหลัก และคุณ ลักษณะสวนตัวที่เหมาะสมกับระดับของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ เปนปสุดทายของการศึกษาระดับเทคนิคท่ีผูเขาศึกษาจะไดส่ังสมความรูและทักษะเร่ืองการจัด การ การแกปญหาและตัดสินใจงานท่ีมีความซับซอนและมักไมใชงานประจํา อีกท้ังแสวงหาความ รูและแนวทางใหมๆ มาพัฒนาตนเอง โดยประยุกตใชความรูและทักษะในระดับเทคนิคตามบริบท ของอาชีพท่ีไดจากรายวิชาหมวดวิชาชีพสาขางาน (หมวด 2.3) รายวิชาโครงการท่ีทําใหเกิด ทักษะการจัดการทรัพยากรและการแกปญหา และการฝกงานในสถานประกอบการที่ทําใหเกิด ทักษะและประสบการณในโลกอาชีพจริง เมื่อส้ินสุดปสุดทายน้ีก็จะมีความสามารถเพียงพอใน ขั้นเร่ิมตนของการประกอบอาชีพระดับเทคนิคตามสาขางานท่ีตนเองไดกําหนดเสนทางไว ถา ผานการประเมินก็จะไดรับคุณวุฒิ GVQ5 และเม่ือครบถวนตามเกณฑการสําเร็จการศึกษาก็จะ ไดรับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) โดยสามารถประกอบอาชีพอิสระหรือทําหนาท่ีใน หนวยงาน เชน ชางเทคนิค/นักเทคนิค/นักวิชาการ หัวหนางาน/กลุมงาน ผูชวยนักเทคโนโลยี/ วิศวกร/ผูประกอบวิชาชีพ เปนตน 4-4

4.4 เกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะแสดงในแตละระดับของ GVQเกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) ในแตละระดับของหลักสูตร ปวช.รายการ GVQ1 GVQ2 GVQ31. สมรรถนะ สามารถปฏิบัติงานใน ส า ม า ร ถ ป ฏิ บั ติ ง า น ใ น สามารถปฏิบัติงานทักษะ(Competence) ข อ บ เ ข ต ข อ ง ง า น ท่ี ขอบเขตของงานที่กําหนด ในขอบเขตสําคัญและบริบท (จากนิยามของคุณวุฒิ กําหนด ซ่ึงสวนใหญ ซ่ึ ง ส ว น ใ ห ญ เ ป น ง า น ตางๆ ท่ีสัมพันธกัน สวน การศึกษาวิชาชีพ เปน งา น ประจําและ ประจําและมีความพรอม ใหญเปนงานประจําท่ีรูวิธี GVQ) คาดคะเนได โดยใช ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ ง า น ใ น การและวิธีดําเนินการลวงองคประกอบของสมรรถนะ: ทักษะพื้นฐานและหรือ ขอบเขตงานหลากหลาย หนา สามารถประยุกต ทักษะเฉพาะ รวมถึง และบริบทตางๆ ที่กําหนด ทักษะและความรูไปสูบริบท• ทักษะการทํางานให ทั ก ษ ะ ที่ สั ม พั น ธกับ มีความรับผิดชอบสวนตัว ใหมๆ สามารถใหคําแนะ บรรลุ การปฏิบัติงานและการ หรือความเปนอิสระและ/ นํา แกปญหาเฉพาะดาน มี ส ว น ร ว ม ใ น ค ณ ะ หรือมีการรวมงานกับผูอ่ืน และอาจตองรับผิดชอบตอผู• ความรูและการเขาใจ ทํางาน รวมทั้งมีความ โดยเปนสมาชิกกลุม รวม อ่ืน โดยมีสวนรวมและหรือ งานที่ทํา รูทางทฤษฎี ท่ีเหมาะ ทั้งมีความรูทางทฤษฎี ที่ มีการประสานงานกลุมหรือ ส ม กั บ ร ะ ดั บ ข อ ง คุ ณ เหมาะสมกับระดับของคุณ หมูคณะ รวมทั้งมีความรู• กิจนิสัยในการทํางาน วุฒิการศึกษาวิชาชีพ วุฒิการศึกษาวิชาชีพ ทางทฤษฎีท่ีเหมาะสมกับ ซึ่งกอใหเกิดประสิทธิ ภาพและประสิทธิผล ระดับของคุณวุฒิการศึกษา วิชาชีพ2. ทักษะหลัก (Key and มีทักษะหลักครบทุก มีทักษะหลักครบทุกองค มี ทั ก ษ ะ ห ลั ก ค ร บ ทุ ก อ ง ค องคประกอบ โดยมี ประกอบ โดยมีความกวาง ประกอบ โดยมีความกวาง Core Skills) ความกวางลึกเหมาะ ลึกเหมาะสมกับระดับของ ลึกเหมาะสมกับระดับของ สมกับระดับของคุณ คุณวุฒิ GVQ2 คุณวุฒิ GVQ3 (บูรณาการอยูในแตละ วุฒิ GVQ1 สมรรถนะหรือแยกตัว เปนสมรรถนะอิสระ)3. คุณลักษณะสวนตัว มีคุณลักษณะสวนตัวที่ มีคุณลักษณะสวนตัวที่ มี คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ ส ว น ตั ว ท่ี(Personal Attributes) เหมาะสมกับระดับของ เหมาะสมกับระดับของคุณ เหมาะสมกับระดับของคุณหรือคุณลักษณะที่พึง คุณวุฒิ GVQ1 วุฒิ GVQ2 วุฒิ GVQ3ประสงคระดับเร่ิมตนของการปฏิบัติ ระดับเร่ิมตนของการฝก ระดับท่ัวไปของการประกอบ ระดับเร่ิมตนของผูประกอบงานอาชีพ หรือระดับเร่ิม หัดทักษะและงานอาชีพ อาชีพระดับฝมือ เชน อาชีพระดับฝมือ เชนตนของเกณฑเปรียบเทียบ เชน • ผูชวยชางฝมือ • ชางฝมือสมรรถนะ (benchmark) • ชางฝกหัด • พนักงานฝกหัด • ผูชวยผูประกอบอาชีพ • ผูชวยนักเทคนิค/ชาง • ผูชวยงานท่ัวไป ระดับฝมือ เทคนิค • พนักงานหรือเจาหนาที่ • หัวหนากลุมของ ทั่วไป พนักงาน, เจาหนาที่ • ผูปฏิบัติงานเฉพาะทาง หรือผูปฏิบัติงาน Craft/Skilled occupations Operative/Semi-skilled occupations Apprentice-Foundation skills in occupation 4-5

เกณฑเปรียบเทียบสมรรถนะ (Benchmark) ของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) ในแตละระดับ ของหลักสูตร ปวส.รายการ GVQ4 GVQ51. สมรรถนะ สามารถปฏิบัติงานโดยประยุกต สามารถประยุกตความรูและทักษะใน(Competence) ทักษะท่ีมีขอบเขตท่ัวไปของงาน แนวทางของตนเองในการวางแผน(จากนิยามของคุณวุฒิ หลากหลาย บางงานมีความซับซอน ทรัพยากรที่เหมาะสม มีสวนรวมการศึกษาวิชาชีพ GVQ) และไมเปนงานประจํา สามารถแนะ พัฒนาวิธีการริเร่ิมส่ิงใหมๆ มีความองคประกอบของสมรรถนะ: นําผูอ่ืน มีสวนรวมการจัดการและ รับผิดชอบตนเองและเปนอิสระใน• ทักษะการทํางานให การแกปญหา และมีความรับผิด การปฏิบัติงานท่ีซับซอนหรือจัดการบรรลุ ชอบตอผูอ่ืนและหมูคณะ รวมทั้งมี งานผูอ่ืน อาจมีสวนรวมที่เก่ียวกับ• ความรูและการเขาใจงาน ความรูทางทฤษฎีที่เหมาะสมกับ การวางแผน การประเมินผลและการท่ีทํา ระดับของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ ประสานงาน รวมทั้งมีความรูทาง• กิจนิสัยในการทํางานซ่ึง กอใหเกิดประสิทธิภาพ ทฤษฎีที่เหมาะสมกับระดับของคุณ และประสิทธิผล วุฒิการศึกษาวิชาชีพ2. ทักษะหลัก (Key and มีทักษะหลักครบทุกองคประกอบ โดย มีทักษะหลักครบทุกองคประกอบ โดยมี Core Skills) มีความกวางลึกเหมาะสมกับระดับของ ความกวางลึกเหมาะสมกับระดับของ (บูรณาการอยูในแตละ สมรรถนะหรือแยกตัว คุณวุฒิ GVQ4 คุณวุฒิ GVQ5 เปนสมรรถนะอิสระ)3. คุณลักษณะสวนตัว มีคุณลักษณะสวนตัวท่ีเหมาะสมกับ มีคุณลักษณะสวนตัวที่เหมาะสมกับ (Personal Attributes) หรือคุณลักษณะท่ีพึง ระดับของคุณวุฒิ GVQ4 ระดับของคุณวุฒิ GVQ5 ประสงคระดับเร่ิมตนของการ ระดับเร่ิมตนของผูประกอบอาชีพ ระดับของผูประกอบอาชีพระดับเทคนิคปฏิบัติงานอาชีพ หรือ ระดับเทคนิค เชน เชนระดับเริ่มตนของเกณฑ • ผูชวยชางเทคนิค • ชางเทคนิคเปรียบเทียบสมรรถนะ • ผูชวยนักเทคนิค • นักเทคนิค(benchmark) • ผูชวยนักวิชาการ • นักวิชาการ • ผูชวยครูฝกอบรม • ครูฝกอบรม • ผูประกอบอาชีพระดับฝมือ • หัวหนางาน/กลุมงาน • หัวหนางาน/กลุมงาน • ผูชวยนักเทคโนโลยี • ผูชวยวิศวกร General/Assistant Technician • ผูชวยผูประกอบวิชาชีพ Craft/Skilled occupations Technician/supervisory occupation 4-6

4.5 ทักษะหลัก (Key and Core Skills) และคุณลักษณะสวนตัว (Personal Attributes) หรือคุณลักษณะท่ีพึงประสงค นอกเหนือจากการท่ีผูสําเร็จการศึกษาในแตละคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) จะมีสมรรถนะในการ ปฏิบัติงานอาชีพซ่ึงประกอบดวย 3 องคประกอบ คือ ทักษะในการทํางานใหบรรลุ, ความรูความเขา ใจงานท่ีทํา, และ กิจนิสัยหรือเจตคติในการทํางานซึ่งกอใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล แลวยัง มีคุณลักษณะอ่ืนๆ ท่ีเหมาะสมในแตละระดับ ไดแก ทักษะหลัก (Key and Core Skills) และคุณ ลักษณะสวนตัว (Personal Attributes) หรือคุณลักษณะที่พึงประสงค 1) ทักษะหลัก (Key and Core Skills) เปนทักษะสําคัญที่สนับสนุนการปฏิบัติงาน ไดแก การส่ือสาร การคิดคํานวณ เทคโนโลยีสาร สนเทศ การทํางานรวมกับผูอ่ืน การแกปญหา และการปรับปรุงการเรียนรูและการปฏิบัติงาน ของตนเอง นอกจากนี้ ทักษะหลักยังเปนแกนสําคัญในการพัฒนาสมรรถนะใหมีระดับสูงข้ึน และ เพื่อการเรียนรูตลอดชีวิต (Lifelong Learning) อีกดวย (ไดกลาวรายละเอียดไวแลวในหัวขอที่ 1) 2) คุณลักษณะสวนตัว (Personal Attributes) หรือคุณลักษณะท่ีพึงประสงค เปนคุณลักษณะทางดานคุณธรรมจริยธรรมและคานิยมที่สังคมและสถานประกอบการตองการ ใหผูสําเร็จการศึกษาในแตละระดับพึงมีอยางเหมาะสมนอกเหนือจากกิจนิสัยในการทํางาน คุณ ลักษณะ ท่ีพึงประสงคเหลาน้ีเพื่อการดํารงชีวิตอยูในสังคมไดเปนอยางดีและมีความสุข เชน (1) เคารพตอระเบียบวินัยของสังคม (2) เขารวมกิจกรรมของสังคมในการอนุรักษวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมและประเพณีไทย (3) มีจิตสํานึกในการตอบแทนประโยชนตอสังคม (4) ปฏิบัติตนใหอยูในระบอบประชาธิปไตย (5) กลาแสดงความคิดเห็นและแสดงออกในโอกาสท่ีเหมาะสม (6) มีความจงรักภักดีตอชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย รวมทั้งสถาบัน องคการและหมูคณะ (7) มีคุณธรรมประจําใจในการดําเนินชีวิตและการกระทํา (8) มีความรับผิดชอบในสิ่งท่ีรับมอบหมาย (9) รูจักบริหารเวลาและวางแผนการทํางานที่เหมาะสม (10) มีความเปนผูนําผูตามที่ดี และมีมนุษยสัมพันธกับบุคคลทุกระดับ (12) ใชทรัพยากรอยางประหยัดและเกิดประโยชนสูงสุด (13) ตระหนักถึงความปลอดภัยในการทํางานและสุขภาพพลานามัย (14) มีความคิดริเริ่มและสรางสรรค (15) รูจักการคิดและวิเคราะหอยางมีเหตุผล (16) มีความกระตือรือรน ขวนขวายหาความรูเพ่ือพัฒนาตนและเพิ่มศักยภาพในวิชาชีพของตน (17) มีความพรอมและความมั่นใจในการศึกษาและการกาวไปสูอาชีพของตน (18) มีความรูแตกฉานและความสามารถยางแทจริง รวมทั้งมีทัศนคติท่ีดีในวิชาชีพ ฯลฯ 4-7

ขอควรทราบ1. ในบริบทของการจัดหลักสูตรการศึกษา/การฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ คําวา ‘สมรรถนะ’ ท่ีกลาวถึงนี้ไม จําเปนจะตองบอกวา ‘เปนส่ิงท่ีพึงประสงค’ เนื่องจากไมมีการนําสมรรถนะที่ไมพึงประสงคมาใสไวในหลัก สูตรหรือการจัดการเรียนการสอนแตประการใด ดังนั้น คําวา ‘…ท่ีพึงประสงค’ จึงไมมีความหมาย (meaningless) และไมมีการใชอยูในสารบบของการจัดการศึกษาแบบฐานสมรรถนะของประเทศผูนําทาง ดานนี้ เชน แคนาดา สหรัฐอเมรกิ า ออสเตรเลีย อังกฤษ ฯลฯ เขาใจวาผูคิดคําน้ีอาจสับสนกับคําวา ‘Expected Outcomes’ หรือ ผล(ลัพธ)ที่คาดหวัง หรือไมก็คุณลักษณะอันพึงประสงค ซึ่งปจจุบันมีใชอยู ในวงการศึกษา2. คําวา ‘อาชีพ’ ท่ีระบุไวในบริบทของการจัดการศึกษาเพื่ออาชีพนั้นเปนอาชีพสุจริตโดยปริยาย ไมจําเปน ตองใสคําคุณศัพทวา ‘สุจริต’ ก็หมายถึงอาชีพสุจริตอยูแลว เน่ืองจากไมมีหนวยงานทางการศึกษาใดจัด การเรียนการสอนอาชีพท่ีไมสุจริต แตก็มีการบอกใหรูวาอาชีพไมสุจริตน้ันคืออะไร ทราบมาวาคําวา ‘อาชีพสุจริต’ ท่ีตองเขียนใหครบขอความนี้อยูตลอด เกิดจากกิจกรรมกลุมในการทํา mind mapping โดยเริ่มตนท่ี ‘อาชีพ’ คงคิดอะไรไมออกหรือคิดไมเปน เน่ืองจากกลุมนี้ไมเขาใจเร่ือง อาชีพเพียงพอ จึงแตกกิ่งเปน ‘สุจริต’ และ ‘ทุจริต’ เม่ือไมกลาวถึง’ทุจริต’ จึงเกิดผลเปนคําเปน ๆ วา ‘อาชีพสุจริต’ หรือ ‘การประกอบอาชีพสุจริต’ ปรากฏเปนชื่อสาระแหงชาติ ซ่ึงเปนจุดเริ่มตนของความ ลําบากที่ตองกลาวคํานี้ตลอดไป โชคดีที่กลุมบุคคลที่ทําผังความคิดเหลาน้ีไมไดอยูในกรมอาชีวศึกษา ไมเชนนั้น ก็อาจไดพบคําไพเราะท่ีใชภาษาดอกไมวา ‘ประกาศนียบัตรวิชาชีพสุจริต’ หรือ คุณวุฒิวิชาชีพ สุจริต ปรากฏใหเห็น ดังน้ัน จงระมัดระวังในการทําผังความคิดในเร่ืองใด ๆ เพราะมันไมไดใหผลที่ดีได ทุกกรณี ถาผูมาชวยออกความคิดไมมีความคิดใดท่ีดี อยางไรก็ตาม เมื่อมีการระดมความคิด ก็ยอมไดผล ลัพธของความคิดมาบรรจุในผังความคิดซึ่งเรียกวา mind map อาจจะมีความคิดที่เปนกอน ๆ กองไว พะรุงพะรังใหเปนภาระของตนเองและผูดําเนินการตอไป การทํา mind mapping น้ันเปนเครื่องมือในการหาคําตอบที่ใหผลสัมฤทธ์ิท่ีดีชนิดหน่ึง ซึ่งสัมพันธกับ เทคนิคการตั้งคําถาม แตในบานเรามักรีบรอนนําไปใชอยางไมครบสูตร หากสนใจหลักการนี้ อาจคนคํา “bubble chart” และ ‘mind map’ จากเว็บไซต โดยใช search engine เชน Google ชวย ก็จะพบศาสตร ท่ีคอนขางสมบูรณแตเปนภาษาอังกฤษ ที่จะตองอานใหเขาใจวิธีการกอนไมใชเห็นรูปแลวทําตามหรือนํา ไปใชทั้งที่ยังไมเขาใจ3. การวิเคราะหหนาท่ี (Functional Analysis) น้ันมีเทคนิคอันหลากหลายในการที่จะไดมาซึ่งคําตอบ การใช เทคนิค mind mapping ถากระทําถูกตองก็เปนเครื่องมือที่ดีในการหาคําตอบ ถึงแมจะยังไมใชคําตอบท่ี สมบูรณก็ตาม เน่ืองจากสามารถวิเคราะหเพ่ิมเติมไดเร่ือย ๆ เหมือนตนผาปา อยางไรก็ตาม หากกลุมท่ี ทํากิจกรรมน้ีไมรู หรือไมมีขอมูลเพียงพอ หรือใชวิธีการเดาสุมไปเร่ือยแบบเด็กทํา ผลที่ออกมาจะแยกวา กรณีของบอดคลําชางเสียอีก ดังน้ัน ผูมารวมทํากิจกรรมกลุมเพ่ือการวิเคราะหหนาที่น้ีจึงมีความสําคัญท่ี จะตองสรรหาผูท่ีจะสามารถใหขอมูลที่แมนและมากเพียงพอ 4-8

หัวขอที่ 5 ขอเปรียบเทียบระหวาง คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) และคุณวุฒิวิชาชีพ (NVQ/TVQ/VQ) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25485.0 ความนํา ในหัวขอท่ี 1 - 4 ไดกลาวถึงหลักการของคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) กับคุณวุฒิวิชาชีพไทย (TVQ/VQ) ซึงเปนระบบที่มีความสอดคลองกัน ซึ่งจะแสดงใหเห็นตอไป5.1 แผนภาพแสดงตําแหนงของ GVQs และ NVQ/TVQs/VQsมาตรฐานการ มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพ มาตรฐานอาชีพ ศึกษาทั่วไป (Vocational Education Standards) (Occupational Standards) (General เปนมาตรฐานทักษะ (Skill Standards) Education (Kitemarks) Standards) (Benchmarks) มาตรฐานสมรรถนะ (Standards of Competence) มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพ คุณวุฒิวิชาชีพ NVQs, TVQs ปวช. ปวส. ป. ตรี TVQ5ปริญญาตรี GVQ7อนุปริญญา TVQ4 GVQ6 ม. 6 TVQ3 GVQ5 TVQ2ข้ันพื้นฐาน (ม. 3) GVQ4 TVQ1 GVQ3 GVQ2 GVQ1 คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ GVQs Institution-based Competence Initial Training Work-based Competenceเริ่มตน จุดหมายปลายทาง 5-1

ตัวอยาง ระบบคุณวุฒิการศึกษาอ่ืน ๆ ท่ีใชแสดงแนวคิดของระบบคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ ม. 3 ปวช. ปวส. ปริญญาตรี อาจารย 1 อาจารย 2 อาจารย 3สถาบันการศึกษาดานอาชีวศึกษา ระดับของคุณวุฒิวิชาชีพ (อาชีพ)5.2 โอกาสในการไดรับคุณวุฒิวิชาชีพ TVQ ของผูปฏิบัติงานสมรรถนะตาง ๆโอกาสการไดร บั คุณวุฒวิ ิชาชีพ TVQ ของผเู ขาเรยี นในสายวิชาชีพและสายสามญั สายอาชีวศึกษา ผปู ฏิบัติงานอาชีพ + คุณวุฒิวิชาชีพ TVQ สายสามัญป. ตรปี ระยุกต GVQ 6-7 TVQ 5 ผเู ช่ยี วชาญ ผูบรหิ ารระดบั ตน ปริญญาตร+ี สายวชิ าชีพTVQ5      TVQ5 ปวส.. 4 - 5 , GVQ 4 - 5 อนปุ ริญญา+ สายวิชาชพีTVQ4     TVQ 4 ผูควบคมุ ดแู ลหรือหัวหนา งาน นักเทคนิค TVQ4 ปวช. 3 GVQ 3 TVQ3    ม. ปลาย + วชิ าการงานปวช. 2 GVQ 2 TVQ 3 ผูชํานาญงาน หรือ หวั หนางาน อาชพีTVQ2     TVQ3 ปวช. 1 GVQ 1 TVQ2  TVQ1    TVQ 2 ผปู ฏบิ ัตงิ านฝมอื เฉพาะทาง TVQ1   ม. ตน +หลกั สตู รระยะสน้ั ม. ตน +วชิ าการงานอาชีพTVQ1   TVQ 1 ผูปฏบิ ัติงานอาชพี ซ่งึ ใชท กั ษะพน้ื ฐาน TVQ1    ม. ตน + ประกอบอาชีพ• ผูมีวุฒิ ป.6 เมื่อเขาทํางานและพัฒนาสมรรถนะของตนเอง ก็มีสิทธิสมัครขอรับคุณวุฒิวิชาชีพ ต้ังแต TVQ1 ขึ้น ไป โดยข้ึนอยูกับสมรรถนะที่มี คุณวุฒิเหลานี้สามารถเทียบโอนเขาสูระบบ ปวช. ได แตตองจบ ม, 3• ผูมีวุฒิ ม.3 เมื่อเขาทํางานและพัฒนาสมรรถนะของตนเอง ก็มีสิทธิสมัครขอรับคุณวุฒิวิชาชีพ ต้ังแต TVQ1 ข้ึน ไป โดยข้ึนอยูกับสมรรถนะท่ีมี คุณวุฒิเหลาน้ีสามารถเทียบโอนเขาสูระบบ ปวช. ได สําหรับผูที่เรียนวิชาการงานและอาชีพ ท้ังท่ีเรียนเม่ือ ม.ตน หรือ ม.ปลาย วิชาเหลาน้ีถาไดเรียนรูใน จํานวนเพียงพอ ก็สามารถรับการประเมินเพ่ือรับคุณวุฒิ TVQ1 แตถายังไมเพียงพอ หนวยสมรรถนะ ท่ีประเมินผานก็สะสมไวได• ผูเรียนระดับ ปวช. และ ปวส. เม่ือเขาเรียน ระดับ ปวช. จนสําเร็จการศึกษาและผานครบตามเกณฑของคุณวุฒิ กจ็ ะไดรับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ, คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ GVQ1-3, และอาจไดรับ TVQ1-3 ครบ ในทํานอง เดียวกัน ผูสําเร็จ ปวส. ก็จะไดรับประกาศนียบัตรวิชาชีพช้ันสูง, คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ GVQ 4- 5, และอาจไดรับ TVQ4 5-2

5.3 ขอเปรียบเทียบระหวาง GVQs และ TVQs/VQsGVQ TVQ1. ใชสถาบันการศึกษาหรือการฝกอบรมเปนฐาน 1. ใชสถานท่ีปฏิบัติงานเปนฐาน(Institution-based/School-based/College-based) (Work-based)เชน วิทยาลัยในสังกัด สอศ. สถาบันฝกอบรม เชน หนวยงาน โรงงาน บริษัท หางรานตางๆ สถานที่ประกอบอาชีพอิสระ ตางๆ ท่ีที่ฝกฝนใหเกิดความรูและทักษะที่พรอมจะ เปนสถานท่ีประกอบอาชีพจริงทํางานในระดับเริ่มตน2. ชื่อคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (GVQ) 2. ช่ือคุณวุฒิวิชาชีพไทย (TVQ)(General Vocational Education Qualifications) (Thai Vocational Qualifications)ปจจุบัน GVQ ยังเปนเพียงแนวคิด เพ่ือ ปจจุบัน TVQ/VQ ยังอยูในระหวางแสดงใหเห็นความตางของระดับสมรรถนะท่ี ดําเนินการ คุณวุฒิในแตละระดับคาดหวังวาจะปฏิบัติได จากการเรียนการ เพื่อแสดงใหเห็นความตางของสอนหรือการฝกอบรมในแตละชวงช้ัน สมรรถนะในงานอาชีพจริง ทั้งยังได สั่งสมประสบการณ/ผลงานที่สามารถ พิสูจนยืนยัน3 สถาบันการศึกษาสังกัด สอศ.หรือ สช. ที่ไดการรับ 3. สถาบันคุณวุฒิวิชาชีพไทยเปนหนวยงานท่ีรองมาตรฐานเปนหนวยงานท่ีใหคุณวุฒิ ใหคุณวุฒิ4. เปนคุณวุฒิที่ใชฐานหลักสูตรในการปฏิบัติงานจาก 4. เปนคุณวุฒิท่ีใชฐานสมรรถนะในการปฏิบัติการเรียนการฝกอบรม งานอาชีพหลักสูตรของอาชีวศึกษาไดพัฒนาข้ึนตาม สมรรถนะในการปฏิบัติงานอาชีพไดความตองการของอาชีพในตลาดแรงงาน กําหนดขึ้นจากการพัฒนาวิธีการและของผูเรียน ถาไดจัดใหเรียนใหฝกตาม ทํางานท่ีระดับมาตรฐานอาชีพหรือขอกําหนดของหลักสูตรอยางมีประสิทธิ ระดับการแขงขัน ดังน้ันคุณวุฒิวิชาภาพยอมทําใหเกิดประสิทธิผลตามตองการ ชีพจึงแสดงใหเห็นสมรรถนะในการดังนั้นคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพจึงใชแสดง ปฏิบัติงานอาชีพทั้งในเชิงปริมาณสมรรถนะในการปฏิบัติงานที่ระดับเร่ิมตน และเชิงคุณภาพในแตละระดับคุณหลังการเรียนการฝกอบรม วุฒิ5. เกณฑการประเมิน เปนเกณฑเปรียบเทียบ 5. เกณฑการประเมิน เปนเกณฑมาตรฐานสมรรถนะ (Benchmark) หรือ Skill Standards อาชีพ (Occupational Standards)การปฏิบัติงานในการเรียนการฝกอบรม มัก การปฏิบัติงานอาชีพน้ันเริ่มตนจากเร่ิมตนจากการท่ียังปฏิบัติไมไดเลยไปสูการ ก า ร ป ฏิ บั ติ ง า น ใ น ร ะ ดั บ ไ ม ตํ่ า ก ว าปฏิบัติท่ีดีขึ้น จนเปนท่ีพึงพอใจและคาดวา มาตรฐานอาชีพหรือเกณฑมาตรฐานจะไดรับการจางใหทํางาน ความสามารถ อาชีพ มีความสามารถระดับอาชีพระดับเร่ิมคน น้ีอาจเรียกวา “มือใหม” อาจเรียกไดวา “มืออาชีพ” 5-3

GVQ TVQ6. ระดับของ GVQ แบงระดับไวตามโครงสรางของ 6. ระดับของ TVQ แบงระดับไวตามคําจํากัดหลักสูตรประมาณ ปการศึกษาละ 1 ระดับ น่ันคือ ความของสมรรถนะ แบงเปน 3 ระดับหลักสูตร ปวช. แบงได 3 ระดับ (GVQ 1 – 3), สําหรับระดับปฏิบัติการ TVQ 1 – 3 และระดับ ปวส. แบงไว 2 ระดับ (GVQ 4 – 5) ระดับบริหารกําลังดําเนินการ7. สามารถเทียบโอนซึ่งกันและกันกับ TVQ 7. สามารถเทียบโอนซึ่งกันและกันกับ GVQตัวอยาง การกาวไปสูคุณวุฒิวิชาชีพ ตัวอยาง การกาวไปสูวุฒิการศึกษาวิชาชีพGVQ3 + Career bridge 32 ≡ TVQ2 TVQ2 + Bridging Courses 23 ≡ GVQ3GVQ5 + Career bridge 53 ≡ TVQ3 TVQ3 + Bridging Courses 35 ≡ GVQ58. แตละระดับของ GVQ จะใชเวลาในการเรียนการ 8. แตละระดับของ TVQ ประกอบดวยหนวยฝกอบรมรายวิชาชีพประมาณ 20 – 30 หนวยกิต สมรรถนะประมาณ 10 หนวย สําหรับระดับหรือประมาณ 10 รายวิชา ตนจะมีจํานวนหนวยนอยกวาระดับสูงกรณีพิจารณาดวยงานเฉพาะ (Task) ใน ใ น แ ต ล ะ ห น ว ย ย อ ย ข อ ง ม า ต ร ฐ า นDACUM Chart จะเห็นไดวาการฝกอบรมท่ีจะ สมรรถนะมักมีขอบเขตมากกวา 1 รายใหไดเกณฑสมรรถนะ เพื่อจะเขาสูมาตรฐาน การ ( 2 – 3 รายการ) ดังนั้นถาสมรรถนะใหได 1 หนวย จะตองใชถึง 3 – 5 ตองการนําไปจัดเปนหนวยของการงานเฉพาะ ทั้งน้ีเปนเพราะแตละหนวยยอย เรียนหรือการฝกอบรม จึงทําให 1ของสมรรถนะมีขอบเขตมากกวา 1 รายการ หนวยสมรรถนะของมาตรฐานอาชีพ มี ถึง 3 – 5 หนวยการเรียนรูก็ได9. แตละรายวิชาชีพจะประกอบดวยหนวยการเรียนรู 9. แ ต ล ะ ห น ว ย ส ม ร ร ถ น ะ จ ะ มี ข อ บ ข า ยหรืองานเฉพาะประมาณ 4-5 หนวย โดยสวนหน่ึง ประมาณ 1 รายวิชา (รายวิชาทาย ๆ ของตอนตนๆ รายวิชาจะเปนหนวยหลักของความรู หลักสูตร) และยังมีหลักฐานการปฏิบัติงาน(Major Units of Knowledge) ที่เปนการใหความรู ที่สะสมไวจํานวนหน่ึงท่ัวไป (Generic) และอาจมีหนวยการเรียนของงานเฉพาะที่เปนพ้ืนฐาน ซ่ึงเปนความรูและทักษะพื้นฐาน (Basic Knowledge and Skills)ในมาตรฐานคุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ GVQ ในมาตรฐานคุณวุฒิวิชาชีพ TVQไดจัดแบงเน้ือหาของรายวิชาออกเปนมอดูล หนวยสมรรถนะ 1 หนวยนั้นจัดเปนรายวิชาละประมาณ 3 – 5 มอดูล หนวยสมรรถนะแบบมอดูล (modulsrมอดูลเหลานี้สามารถเทียบเคียงไดกับหนวย unit of competence) ซ่ึงมักมีขอบขายสมรรถนะของมาตรฐานอาชีพ/คุณวุฒิวิชาชีพ กวางขวางกวา มอดูลของการศึกษาประมาณ 1 หนวยสมรรถนะ วิชาชีพ10. การประเมินผล 10. การประเมินผล ใชการประเมินภายในและประเมินภายนอก ใชการประเมินภายในและประเมินภายนอก10.1 ประเมินเปนรายวิชาหรือหนวยการเรียน 10.1 ประเมินเปนหนวยสมรรถนะโดยแบงเปนหนวยยอย ของสมรรถนะ (Elements of Competence) ดวย เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ประกอบดวย 5-4

GVQ TVQs/VQs10.2 ประเมินสมรรถนะปฏิบัติงาน 10.2 ประเมินหลักฐานการปฏิบัติงาน (The Assessment of Practical Competence) (Performance Evidence) จาก แบบฝกหัด/ใบงาน (Practical Exercise) การสังเกตโดยตรงในสถานท่ีปฏิบัติงาน การจําลอง (Simulation) (Natural observation in the การแสดงตามบทบาท (Role-play) workplace) การสัมภาษณ (Aural/Oral) ตัวอยางท่ีเลือกเฟนจากสถานที่ปฏิบัติงาน โครงการ (Project) (Extracted examples within งานมอบหมาย (Assignment) workplace) กรณีศึกษา (Case Study) การจําลอง เชน การทดสอบสมรถนะ, การ ทดสอบทักษะ, การทดสอบความชํานิ เทคนิคการรายงานตนเอง (Self-report techniques) ชํานาญ/สมิทธิภาพ โครงการ/งาน มอบหมาย ฯลฯ สมุดลงบันทึก (Log book) (Simulations– Competency tests, การสัมภาษณสวนตัว (Personal interview) skills test, proficiency tests แบบสอบถาม (Questionnaire) projects/assignment, etc.)10.3 ประเมินสมรรถนะทางปญญา 10.3 หลักฐานเสริมหรือหลักฐานดานความรู (The Assessment of Cognitive Competence) (Supplementary Evidence หรือ Knowledge โครงการ (Project) Evidence) จาก งานมอบหมาย (Assignment) การถามปากเปลา (Oral questioning) กรณีศึกษา (Case study) การเขียนตอบแบบเปด เชน แบบส้ัน แบบยาว แบบสอบขอเขียน (Written test) เรียงความ เปนตน (Open written แบบอิสระ (Free Response) answers (short, long, assays. etc.) a) Constructed response แบบทดสอบหลายตัวเลือก (Multiple- choice tests) Restricted response Extended response Structured response แบบทดสอบแบบปรนัย (Objectives Tests) Short answer Completion b) Selected response Multiple choice Multiple response Matching Grid Question Alternative response Assertion/reason5-5

GVQ TVQ 10.4 หลักฐานจากการประเมินผลสัมฤทธ์ิที่มีมา กอน (Evidence from Prior Achievements) จาก รายงาน ผลงานการออกแบบ โปรแกรม คอมพิวเตอร ประกาศนียบัตรจาก แหลงอื่นๆ (report, designs, computer program, certificates from other sources, etc.)11. การพัฒนาหลักสูตร ใชการวิเคราะหงานหรือ 11. การพัฒนามาตรฐาน ใช การวิเคราะหหนาตําแหนงงาน (Job Analysis) หรือเทคนิค ท่ี (Functional Analysis)DACUM โดยใช DACUM Facilitator โดยใช Standard-setting Facilitator12. ผูพัฒนาหลักสูตรเรียกวา Curriculum Developer 12. ผูพัฒนามาตรฐานหรือจัดต้ังมาตรฐานเรียก วา Standards-Setter หมายเหตุ SCOTVEC ไดกําหนดใหมี project ท่ีสอดคลอง กับลักษณะของการปฏิบัติงานตามระดับที่จะเขา ไปสูคุณวุฒิวิชาชีพสกอต (SVQs)จาก Rauren B. Resnick and John G. Wirt , Editors. Linking School and Work – Roles for Standardsand Assessment. San Francisco: Jossey-Bass Publishers, 1996 5-6

หัวขอที่ 6 ขอเปรียบเทียบระหวาง หลักสูตรแบบฐานเน้ือหา (Content-based Curriculum) กับ หลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Curriculum) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25486.0 ความนํา ในหัวขอน้ีเปนการแสดงการเปรียบเทียบหลักสูตรแบบฐานเนื้อหา (Content-based Curriculum) กับ หลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ (Competency-based Curriculum) เพื่อเปนจุดเร่ิมตนของการจัดการ เรียนรูใหเต็มศักยภาพท่ีกอใหเกิดประโยชนสูงสุดตอผูเรียนตอไป6.1 หลักสูตรประกาศนียบัตรของ สอศ. 1) การจัดการเรียนการสอนระดับ ปวช. และ ปวส. ของ สอศ. ในปจจุบันถึงแมจะไดปรับปรุงใหม เม่ือป พ.ศ. 2545 และ 2546 ก็ยังคงเปนแบบดั้งเดิมท่ีนิยมทั่วไป (Conventional Vocational Programs) ซึ่งยังไมสามารถจัดการเรียนการสอนแบบฐานสมรรถนะไดอยางเต็มรูปแบบ เนื่อง จากเปนหลักสูตรขนาดใหญท่ีตองใชเวลาเรียนยาวนาน 2 – 3 ป อีกท้ังยังมีอุปสรรคเก่ียวกับกฎ ระเบียบดานการจัดการเรียนการสอน จึงทําใหยังคงเปนแบบเดิม ๆ 2) โครงสรางของรายวิชาในหลักสูตรของ สอศ. ปจจุบันประกอบข้ึนดวย 3 ลักษณะ ซ่ึงจําเปนจะ ตองคงรูปแบบน้ีไว กลาวคือ – รายวิชาสวนตน ๆ จะเปนรายวิชาท่ีใหความรูท่ัวไป (Generic Knowledge) ยังคงเปน แบบฐานเน้ือหา (Content-based) หรือแบบฐานกวาง (Broad-based) เปนหลัก – รายวิชาสวนกลางๆ จะเปนรายวิชาพ้ืนฐานความรูและทักษะ (Basic Knowledge & Skills) และ รายวิชารากฐาน (Foundation) หรือ แกนของอาชีพ (Core) จึงเปนรายวิชา ที่คาบเกี่ยวระหวางแบบฐานเนื้อหากับแบบฐานสมรรถนะ – รายวิชาสวนทาย ๆ จะเปนรายวิชาเฉพาะท่ีเปนความรูเฉพาะและทักษะเฉพาะ จึงเปน แบบฐานสมรรถนะท่ีตองการความแข็งแกรงท้ังทฤษฎีและปฏิบัติ (Solid Theory and Solid Practice) 3) รายวิชาแบบฐานสมรรถนะ สวนใหญเปนรายวิชาชีพท่ีจัดอยูสวนทาย ๆ ของหลักสูตร รายวิชา เหลาน้ีเปนวิชาเฉพาะท่ีมีทฤษฎีภายในตัวเอง (อัตราสวนของเวลาเรียนเปนชั่วโมงตอสัปดาห/ หนวยกิต มีคาต้ังแต 1.5 ข้ึนไป) ที่ตองการทั้งความรูและทักษะพื้นฐานกอน เพ่ือใหการเรียน การสอนรายวิชาท่ีเปนทักษะและความรูเฉพาะหรือสมรรถนะนั้นสามารถบรรลุสูผลสัมฤทธ์ิ 6-1

4) รายวิชาแบบฐานเนื้อหา สวนใหญเปนรายวิชาทั่วไปตอนตน ๆ และรายวิชาพื้นฐานท่ีเปนทฤษฎี เปนหลักสวนใหญท้ังที่เปนวิชาสามัญและวิชาชีพ เนื่องจากรายวิชาเหลาน้ีจะตองกอใหเกิด การเรียนรูถึงขั้นเขาใจขึ้นไปจนไปถึงการประยุกตใช (อัตราสวนของเวลาเรียนเปนชั่วโมงตอ สัปดาห/หนวยกิต มีคานอยกวา 1.5) จึงจําเปนตองมีเน้ือหากวางคลายฐานของพีระมิดเพื่อให เพียงพอในการประยุกตใชไดอยางหลากหลาย อีกท้ังทําใหเกิดความยืดหยุนและพรอมท่ีเรียนรู รายวิชาเฉพาะที่ตองนําความรูพ้ืนฐานดังกลาวมาประยุกตใช6.2 ขอเปรียบเทียบรูปแบบ การจัดอาชีวศึกษาแบบนิยมทั่วไปกับแบบฐานสมรรถนะแผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบนิยมทั่วไป แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบฐานสมรรถนะ(Conventional Vocational Programs) (Competency-Based Vocational Programs)เชน หลักสูตร ปวช. และ ปวส. ของกรมอาชีวศึกษา เชน หลักสูตรระยะส้ัน, หลักสูตรฝกอบรมของกรมพัฒทุกหลักสูตร รายวิชาสามัญ วิชาพ้ืนฐานและบาง ฯ รายวิชาตอนทายหลักสูตร ปวช. รายวิชาที่จัดสอนรายวิชาชีพ ในสถานประกอบการระบบทวิภาคี1. ใชฐานเนื้อหาวิชา 1. ใชฐานสมรรถนะ(Content-Based) (Competency-Based)2. ใชฐานของเวลา 2. ใชฐานของสมรรถนะการทํางาน(Time-Based) (Performance-Based)3. อัตราการทํางานเปนไปตามกลุม 3. อัตราการทํางานเปนแบบรายบุคคล(Group Paced) (Individually Paced)4. ความตองการเปนกลุมเปนชั้นเรียน 4. ความตองการเปนรายบุคคล(Group Needs) (Individual Needs)5. ผลปอนกลับลาชา 5. ผลปอนกลับโดยพลัน(Delayed Feedback) (Immediate Feedback)6. ใชตํารา หรือ สมุดงาน 6. มอดูล และวัสดุส่ือการเรียนการสอน(Textbook/Workbook Materials) (Modules and Media Materials)7. ถูกจํากัดประสบการณงานจริง 7. เรียนรูประสบการณจากงานจริง(Limited Field Experience) (Learning in the Field)8. สอนโดยการบรรยายหรือสาธิตจากครู 8. สอนโดยการชวยเหลือจากวิทยากร(Lectures, Demonstrations) (Assistance of Resource Person) 6-2

แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบนิยมทั่วไป แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบฐานสมรรถนะ(Conventional Vocational Programs) (Competency-Based Vocational Programs) 9. จุดประสงคกําหนดเปนจุดประสงคท่ัวไป (General Objectives) 9. จุดประสงคกําหนดเปนจุดประสงคเฉพาะ องคประกอบของจุดประสงคท่ัวไปคือ (Specific Objectives) พฤติกรรม หรือ behavior องคประกอบของจุดประสงคที่เปนปลายทาง (ทํานองท่ีวา มีความรอบรูมากมาย แตทํา คือ Element (หนวยยอย) ซ่ึงเปน อะไรเปนช้ินเปนอันไมได) accomplishment (ความสําเร็จ) (ทํานองท่ีวา รูอะไรแมจะรูเพียงอยางเดียว ฝก10. เกณฑอัตนัย จนเช่ียวชาญก็จะเกิดผล) (Subjective Criteria) 10. เกณฑปรนัย11. ประเมินผลแบบอิงกลุม (Objective Criteria) (Norm-Referenced) 11. ประเมินผลแบบอิงเกณฑ12. การรายงานผลการเรียนเปนระบบเกรด (Criterion-Referenced) (Final Grades) 12. การรายงานผลการเรียนเปนแบบสมรรถนะ (Student Competence) 6-3

6.3 ขอเปรียบเทียบขอดีขอเสียของการจัดอาชีวศึกษา แบบนิยมทั่วไปกับแบบฐานสมรรถนะ อางอิงแตละขอของ 6.2แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบนิยมท่ัวไป แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบฐานสมรรถนะ(Conventional Vocational Programs) (Competency-Based Vocational Programs)เชน หลักสูตร ปวช. และ ปวส. ของกรมอาชีว เชน หลักสูตรระยะสั้น, หลักสูตรฝกอบรมของกรมพัฒศึกษาทุกหลักสูตร รายวิชาสามัญ วิชาพ้ืนฐาน ฯ รายวิชาตอนทายหลักสูตร ปวช. รายวิชาท่ีจัดสอนและบางรายวิชาชีพ ในสถานประกอบการระบบทวิภาคี1. ใชฐานเนื้อหาวิชา (Content-Based) 1. ใชฐานสมรรถนะ (Competency- Based)การออกแบบหลักสูตรกระทําไดงาย การพัฒนาหลักสูตรกระทําไดยาก เนื่องเนื่องจากใชฐานเน้ือหาสาระ มีโครง จากตองใชฐานสมรรถนะ แตถูกกําหนดสรางและกรอบเวลาแนนอน ผูพัฒนา ดวยเกณฑเวลา ผูพัฒนาหลักสูตรจะตองหลักสูตรไมจําเปนตองเช่ียวชาญในงาน เช่ียวชาญในการทํางานจริง การกําหนดอาชีพก็สามารถกําหนดหลักสูตร โดย หลักสูตรอาจคัดลอกมา แตจะตองสามารถการคัดลอกหรือเลียนแบบเนื้อหาหลัก วิเคราะหกระบวนการทํางานจริงไดสูตรอ่ืนใดมาก็ไดการจัดแผนแบบนี้ประหยัดคาใชจาย การจัดแผนแบบนี้ทําใหมีงบคาใชจายสูงเน่ืองจากกิจกรรมการเรียนการสอน เน่ืองจากตองมีการปฏิบัติงานที่ตองใชเกือบไมตองใชงบประมาณดานเคร่ือง เครื่องมือ วัสดุและอุปกรณที่คอนขางมือ วัสดุและอุปกรณมากนัก ครบถวน2. ใชฐานของเวลา 2. ใชฐานของสมรรถนะการทํางาน/ผลงาน(Time-Based) (Performance-Based)3. อัตราการทํางานเปนไปตามกลุม 3. อัตราการทํางานเปนแบบรายบุคคล(Group Paced) (Individually Paced)4. ความตองการเปนกลุมเปนช้ันเรียน 4. ความตองการเปนรายบุคคล(Group Needs) (Individual Needs)ก า ร จั ด ก า ร เ รี ย น ก า ร ส อ น ข อ ง ค รู จ ะ การจัดการเรียนการสอนอาจไมสะดวกสะดวกและใชเวลาที่แนนอน เนื่องจาก เน่ืองจากใชเวลาของนักเรียนท่ีไมแนนอนใชอัตราการทํางานแบบกลุม การกํากับ และจะตองสละเวลากับนักเรียนเปนรายดูแลการปฏิบัติงานใชเวลาเทาที่กรอบ บุคคล การกํากับดูแลอาจยุงยากเน่ืองจากเวลากําหนดไว นักเรียนแตละคนจะใชเวลาในการปฏิบัติ งานแตกตางกัน 6-4

แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบนิยมทั่วไป แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบฐานสมรรถนะ(Conventional Vocational Programs) (Competency-Based Vocational Programs)5. ผลปอนกลับลาชา 5. ผลปอนกลับโดยพลัน(Delayed Feedback) (Immediate Feedback)ผลปอนกลับท่ีลาชาทําใหการปรับปรุงเนื้อ ผลปอนกลับโดยพลันทําใหการปรับปรุงเน้ือหาและวิธีสอนกระทําไดลาชาดวย เน่ือง หาและวิธีสอนสามารถกระทําไดทันที เน่ืองจากวิธีการเรียนการสอนท่ีเหมาะสมกับ จากวิธีการเรียนการสอนท่ีเหมาะสมกับระบบระบบนี้คือแผนการเรียนแบบ Day น้ีคือแผนการเรียนแบบ Block (Day)Release ชวงเวลาเสร็จสิ้นรายวิชาจึงเปน Release สําหรับแตละงานเฉพาะอีกทั้งชวงภาคเรียน ระยะเวลาเสร็จสิ้นรายวิชาก็ใชเวลาสั้น6. ใชตํารา หรือ สมุดงาน 6. มอดูล และวัสดุสื่อการเรียนการสอน(Textbook/Workbook Materials) (Modules and Media Materials)การใชตํารา หรือ สมุดงานโดยการสอน การดําเนินเนื้อหาโดยใชมอดูลและวัสดุส่ือการสัปดาหละครั้งตลอดภาคเรียน ทําใหครูผู เรียนการสอนที่ตองสอนตอเนื่องในชวงระยะสอนมีภาระไมมากนักในการเตรียมการ ส้ันๆ ทําใหครูตองเตรียมการสอนท้ังวิชาลวงสอนลวงหนาเพียง 1 – 2 สัปดาห หนาใหแลวเสร็จกอนในชวงส้ันๆ เชนกัน อีกบางทีก็อาจใชเวลาเตรียมการสอนเพียง 2 ท้ังมีปริมาณงานท่ีตองทําลวงหนาใหครบทั้ง- 3 ชั่วโมงกอนทําการสอน วิชา จึงทําใหครูตองรับภาระหนัก7. ถูกจํากัดประสบการณงานจริง 7. เรียนรูประสบการณจากงานจริง(Limited Field Experience) (Learning in the Field)8. สอนโดยการบรรยายหรือสาธิตจากครู 8. สอนโดยการชวยเหลือจากวิทยากร(Lectures, Demonstrations) (Assistance of Resource Person)ถูกจํากัดประสบการณงานจริง การ เรียนรูประสบการณจากงานจริง โดยมีครูผูเรียนการสอนเปรียบไดกับการนําเรื่อง สอนเปนพ่ีเล้ียงคอยชี้แนะ แตครูก็ตองรอบมาเลาใหฟง รูในเร่ืองราวดวย9. จุดประสงคกําหนดเปนจุดประสงคท่ัวไป 9. จุดประสงคกําหนดเปนจุดประสงคเฉพาะ(General Objectives) (Specific Objectives)จุดประสงคการเรียนรูแบบฐานเน้ือหา จุดประสงคการเรียนรูแบบฐานสมรรถนะใชการแยกเนื้อหา ออกเปน หนวยการ ใชการแยกงานหลักหรือหนาท่ี (Duty) ออกเรียนรู (learning unit) แลวแยกหนวย เปนงานเฉพาะ (Task) โดยมีจุดประสงคการเรียนรูเปน หัวขอ (topic) และเขียน เดียว เรียกวา กฤตกรรมปลายทาง (TPO,ดวยจุดประสงคท่ัวไป (General Terminal Performance Objective) แลวแบงObjective) จากน้ันแยกหัวขอเปน หัวขอ งานเฉพาะออกเปน 2 – 4 งานยอยยอย (Subtopic) เขียนดวยจุดประสงค (Element) และกําหนด จุดประสงค EO หรือเฉพาะ หรือ พฤติกรรมเฉพาะ (Specific กฤตกรรมยอย ของแตละงานยอย,Objective หรือ Behavioral Objective) (Enabling Objective) ในแตละงานยอยยังทําใหเกิดจุดประสงคเฉพาะมากมาย ไมมี แยกออกเปนข้ันตอน (step) การทํางานแลวจุดหมายของการนําแตละจุดประสงคไปใช กําหนดเปนพฤติกรรมหรือจุดประสงคเฉพาะไดชัดเจน แตจะเหมาะที่เปนแบบฐาน (Specific Objective) ซึ่งจะประกอบกันเปนกวาง (broad-based) กระบวนการจนเสร็จสิ้นสูปลายทาง 6-5

แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบนิยมทั่วไป แผนการเรียนการฝกวิชาชีพแบบฐานสมรรถนะ(Conventional Vocational Programs) (Competency-Based Vocational Programs)10. เกณฑอัตนัย (Subjective Criteria) 10. เกณฑปรนัย (Objective Criteria)11. ประเมินผลแบงอิงกลุม 11. ประเมินผลแบบอิงเกณฑ(Norm-Referenced) (Criterion-Referenced)ประเมินผลแบงอิงกลุม ประเมินผลแบบอิงเกณฑวัดผลสัมฤทธโดยการจัดลําดับความรู วัดผลสัมฤทธ์ิโดยเทียบกับเกณฑมาตรฐานความสามารถ เรียงจากมากไปหานอย ซ่ีงเปนอัตราการทํางานปกติ (Normalอาจแปลงคะแนนเปนคะแนนมาตรฐาน Pace) ของผูเรียนผูเขารับการฝกอบรมท่ีแลวตัดเกรดตามชวงคะแนน เชน A, B, ไมใชอัตราของมืออาชีพ เชน เวลามาตรC, D, และ F เกรด A ไมไดแสดงคา ฐานของพิมพดีด 50 คําตอนาที ถาพิมพไดความรูความสามารถใด นอกจากบอก 40 คําตอนาทีแสดงวามี ดรรชนีสมรรถนะวาดีกวาคนอื่นๆ สวนใหญในช้ันเรียน (Performance Index) เทากับ 0.8 หรือถานั้น ถาในช้ันน้ันหาคนเกงไมไดก็ยังมี พิมพได 60 คําตอนาที จะมีดรรชนีคนสอบไดเกรด A ! สมรรถนะเทากับ 1.2 ดรรชนีเหลาน้ีอาจ แปลงเปนเกรด A, B, C.. ได แตการแปล ความหมายอาจตางกัน การประเมินผลแบบอิงเกณฑน้ีเคยสราง ความผิดพลาดในวงการศึกษาของไทยมา แลวในอดีต กลาวคือ เกณฑที่สรางขึ้นมัก ไมมีหลักการอะไรนาเช่ือถือ ไมใชเกณฑ การปฏิบัติงานจริง อีกท้ังยังใชการวัดผลที่ ผิดวิธีอีกดวยเนื่องจากเปนการเรียนการ สอนแบบฐานเนื้อหา12. การรายงานผลการเรียนเปนระบบ 12. การรายงานผลการเรียนเปนแบบเกรด (Final Grades) สมรรถนะ (Student Competence)การรายงานผลการเรียนยังใชระบบ ก า ร ร า ย ง า น ผ ล ก า ร เ รี ย น ใ ช ก า ร แ ส ด งเกรดของแตละรายวิชาทําใหทราบผล สมรรถนะในแตละหนวยการเรียนรูหรือแตเปนภาพรวมของแตละวิชา ละ Task การรายงานผลอาจเปน Student Performance Agreement หรือ Competency Passport 6-6

หัวขอท่ี 7 การพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ (Developing a Competency-Based Training Program) จะเด็ด เปาโสภา และ มนตรี พรหมเพ็ชร สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ พฤศจิกายน 25487.0 ความนํา ในหัวขอน้ี เปนสวนเริ่มตนของเรื่องการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมท่ีเนนสมรรถนะหรือแบบฐาน สมรรถนะ ซึ่งมีกระบวนการพัฒนาท่ีจะทําใหเกิดผลสัมฤทธ์ิจริง แตคอนขางยุงยากและละเอียดออน อีกทั้งตองการความมานะอดทนในหารดําเนินภารกิจใหครบถวนกระบวนการทุกข้ันตอน อยางไรก็ ตาม พึงทําความเขาใจเก่ียวกับกระบวนการพัฒนาท่ีจะกลาวในสวนน้ีกับการพัฒนามาตรฐาน สมรรถนะตามท่ีกลาวไวในหัวขอตน ๆ เน่ืองจากในหัวขอน้ีเปนการเริ่มตนจากการวิเคราะหงาน อาชีพ แตถาเปลี่ยนเปนเริ่มตนที่มาตรฐานอาชีพหรือสมรรถนะวิชาชีพแลวควรจะเร่ิมตนใหมที่จุดใด7.1 ศัพทบัญญัติของราชบัณฑิตยสถาน (CD-ROM รุน 1.1 พ.ศ. 2546) 1) ศัพทเกี่ยวกับงาน, งานอาชีพ (1) occupation หมายถึง อาชีพ, การงาน (2) job หมายถึง งาน, หนาที่งาน (3) task หมายถึง ช้ินงาน, ภารกิจ (4) task ในความหมายอื่นท่ีราชบัณฑิตยสถานไดเคยบัญญัติไวกอนคือ “ชิ้นงาน เฉพาะ” แตทาง สมอ.ไดเลือกใชเพียงคําวา “งานเฉพาะ” และ ใชกันอยางแพร หลาย ดังนั้นในอนาคต สมอ. จะใชความหมายของ ‘task’ ในบริบทของงานวา “ภารกิจ” และ “งานเฉพาะ” (5) mission หมายถึง ภาระหนาที่, ภารกิจพิเศษ 2) ศัพท จาก DACUM and CBE Terminology จาก DACUM Handbook Annex 7, 1997. ของ Robert E. Norton และจาก Cambridge International Dictionary of English. ไดใหความหมายของศัพทไวดังน้ี (1) Duty หมายถึง หนาท่ี คือกลุมของงานเฉพาะหรือภารกิจตาง ๆ ที่สัมพันธกันจาก งานในความรับผิดชอบโดยทั่วไป (Duty – A cluster of related tasks from a broad work area or general area of responsibility (area of competence). 7-1

(2) job หมายถึง ตําแหนงเฉพาะซึ่งตองปฏิบัติหนาท่ีและภารกิจเฉพาะ ดังนั้น job อาจหมายถีงตําแหนงหรือหนาท่ีงาน (Job – A specific position requiring a performance of specific duties and tasks –generally the same tasks are performed by all workers having the same title.)(3) occupation หมายถึง อาชีพหรืองานอาชีพซึ่งประกอบดวยหนาท่ีงาน (job) หรือ ระดับ (level) ต้ังแต 2 ข้ึนไปที่สัมพันธกัน (Occupation – A work area that consists of two or more related jobs or levels. For example, in apprenticeable fields, the entry level worker may be an apprentice, followed by a journeyman, and a master craftsman. There is always some commonality to the tasks performed.) (4) job หมายถึง งานปกติซึ่งผูที่ทําไดรับเงินคาจาง (อาจหมายถึง งาน หรือ อาชีพ ก็ได) (5) (Job – The regular work which a person does to earn money.) จาก Cambridge International• Dictionary of English Job Analysis หมายถึง การวิเคราะหงาน คือ การระบุหนาที่และภารกิจหรือ งานเฉพาะที่ประกอบกันเปนตําแหนงงานตําแหนงหนึ่ง (a single job) เชน ชางไม (carpenter) หรือ ชางประปา (plumber) [Job Analysis – Identification of the duties and tasks that comprise a single job like carpenter or plumber.]3) ความเหมือนและความตางของคํา job และ occupation คือ (1) ‘job’ และ ‘occupation’ อาจมีความหมายเหมือนกันในบางบริบทคือหมายถึง ‘งานอาชีพ’ คําเหลาน้ีมักมีปญหาในการแปลความหมายเปนไทยอยางมาก เน่ือง จากงานอาชีพหรืออาชีพมักมีขอบเขตแตกตางกันไป ตั้งแตมีความแคบเฉพาะ เจาะจงไปจนถึงมีความกวางทั่วไป ตางก็นับเปนอาชีพดวยกันท้ังสิ้น (2) ‘occupation’ เมื่อเปนคํานามจะเปนภาษาท่ีเปนทางการกวาคํา ‘job’ จึงนิยมใชคํา ’occupation’ เปนภาษาเขียน และยังครอบคลุมคําวา ‘job’ อีกดวย (3) ‘job’ เม่ือเปนคําคุณศัพทสามารถใชเปนภาษาเขียนได เชน job analysis (การ วิเคราะหงาน), job description (รายละเอียดหนาที่งาน), job rotation (การหมุน เวียนงาน), job sheet (ใบงาน) เปนตน 7-2

7.2 การพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมหรือแผนการเรียนรูแบบฐานสมรรถนะ การพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะน้ีอางอิงจากเอกสาร : (1) Handbook For Developing Competency-Based Training Programs ของ William. E. Blank, Prentice-Hall, Inc. 1982. (2) Competency-Based Training (CBT) ซึ่ง Comment โดย W.E. Blank. จาก website ของ gtz., 1999. 1) ระยะของการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ แบงไดเปน 2 ระยะ คือ • ระยะท่ี 1 เปนการอธิบายคุณลักษณะของผูปฏิบัติงานสมรรถนะ (Competent worker) จากการรวบรวมและวิเคราะหขอมูลเก่ียวกับงานอาชีพ การพัฒนาระยะท่ี 1 มีลําดับข้ันตอนของงานเฉพาะหรือภารกิจดังน้ี: งานเฉพาะท่ี 1 ระบุและอธิบายลักษณะงานของอาชีพเฉพาะ งานเฉพาะท่ี 2 ระบุส่ิงจําเปนท่ีนักเรียนตองมีกอนเขาเรียน งานเฉพาะที่ 3 ระบุและทวนสอบงานเฉพาะ งานเฉพาะท่ี 4 วิเคราะหสมรรถนะดานทักษะและเพ่ิมสมรรถนะดานความรูท่ีจําเปน • ระยะท่ี 2 เปนการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรม (Training Program) โดยใชขอมูลที่ไดจากระยะที่ 1 หรือแหลงอื่นๆ การพัฒนาระยะที่ 2 มีลําดับขั้นตอนของงานเฉพาะหรือภารกิจดังนี้: งานเฉพาะท่ี 5 เขียนกฤตกรรมปลายทางหรือจุดประสงคเชิงกฤตกรรมปลายทาง งานเฉพาะท่ี 6 จัดลําดับงานเฉพาะและกฤตกรรมปลายทาง งานเฉพาะที่ 7 พัฒนาแบบทดสอบสมรรถนะงาน งานเฉพาะท่ี 8 พัฒนาแบบทดสอบขอเขียน งานเฉพาะท่ี 9 รางคูมือการเรียนรู งานเฉพาะที่ 10 ทดลอง ทดสอบใชจริงและแกไขปรับปรุงคูมือการเรียนรู งานเฉพาะท่ี 11 พัฒนาระบบการจัดการเรียนรู งานเฉพาะท่ี 12 นําโปรแกรมการฝกอบรมไปดําเนินการและประเมินผล 7-3

2) กระบวนการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะระยะที่ 1ระยะที่ 1 มีงานเฉพาะหรือภารกิจ 4 ข้ันตอน คือข้ันตอน งานเฉพาะหรือภารกิจ และงานยอย ผลลัพธ(Steps) (Outcomes) (Tasks and Elements) 1 ระบุและอธิบายลักษณะงานของอาชีพเฉพาะ Form 1.1(JD) Form 1.2 (JS) 2 (Identify and Describe Specific Occupations) ฉบับราง 3 1.1 ระบุช่ือของอาชีพเฉพาะ . 4 (Identify specific occupational title for which training will be offered.) Form 2 (SP) 1.2 เขียนลักษณะงานหรือรายละเอียดหนาท่ีงานสําหรับอาชีพเฉพาะ . (Write job descriptions for specific occupations.) Form 3 (TL) ระบุสิ่งจําเปนท่ีนักเรียนตองมีกอนเขาเรียน . (Identify Essential Student Pre-requisites) Form 4 (TA) 2.1 ระบุชนิดและเหตุผลเพ่ือการระบุส่ิงจําเปนที่นักเรียนตองมีกอน . (Identify types of and reasons for identifying essential student prerequisite.) 2.2 เลือกทดลองส่ิงจําเปนตองมีสําหรับโปรแกรมการฝกอบรม (Select tentative prerequisites for a training program.) ระบุและทวนสอบงานเฉพาะ (Identify and Verify Job Tasks) 3.1 เขียนรายการประโยชนท่ีไดของโปรแกรมการฝกอบรมที่ใชฐาน สมรรถนะ (List benefits of basing programs on “competencies.”) 3.2 ระบุหนาท่ีหรืองานหลักในอาชีพ (Identify broad duties within an occupation.) 3.3 ระบุงานเฉพาะหรือภารกิจท่ีทําในงานอาชีพ (Identify tasks performed on the job.) 3.4 ทวนสอบงานเฉพาะดานทักษะ (Verify job tasks.) วิเคราะหสมรรถนะดานทักษะและเพิ่มสมรรถนะดานความรูที่จําเปน (Analyze Job Tasks and Add Necessary Knowledge Tasks) 4.1 วิเคราะหสมรรถนะดานทักษะ (Analyze job tasks.) 4.2 เพ่ิมเติมสมรรถนะดานความรูท่ีจําเปนเขากับรายการสมรรถนะ (Add necessary knowledge tasks to the task listing.) 7-4

3) กระบวนการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ ระยะที่ 2ระยะท่ี 2 มีงานเฉพาะหรือภารกิจตอเนื่องจากระยะที่ 1 อีก 8 ข้ันตอน คือข้ันตอน งานเฉพาะหรือภารกิจ และงานยอย ผลลัพธ(Steps) (Outcomes) (Tasks and Elements) 5 เขียนกฤตกรรมปลายทางหรือจุดประสงคเชิงกฤตกรรมปลายทาง Form 5 (TPO) 6 (Write Terminal Performance Objectives (TPO)) . 7 5.1 แจงเหตุผลของการใช กฤตกรรมปลายทางในโปรแกรมการฝกอบรม Form 6 (ST) -Module Spec 8 (List reasons for using TPOs in training program.) . 5.2 แกไขขอความกฤตกรรมที่เขียนไวยังไมเหมาะสม Form 7 (PT) (Correct poorly stated performance objectives.) . 5.3 เขียนกฤตกรรมปลายทางสําหรับงานเฉพาะหรือภารกิจ Form 8 (WT) (Write terminal performance objectives for tasks.) . จัดลําดับงานเฉพาะและกฤตกรรมปลายทาง (Sequence Tasks and Terminal Performance Objectives) 6.1 จัดลําดับหนาที่หรืองานหลัก (Sequence broad duties.) 6.2 จัดลําดับงานเฉพาะหรือภารกิจ และกฤตกรรมปลายทาง (Sequence tasks and terminal performance objectives.) พัฒนาแบบทดสอบสมรรถนะงาน (Develop Performance Tests) 7.1 อธิบายบทบาทของการทดสอบ (Describe the role of testing.) 7.2 อธิบายการทดสอบแบบอิงเกณฑและจัดแบบทดสอบใหเขากับงาน เฉพาะ (Describe criterion-referenced testing and match tests with tasks.) 7.3 สรางและทดลองแบบทดสอบสมรรถนะ (Construct and try out performance tests.) พัฒนาแบบทดสอบขอเขียน (Develop Written Tests) 8.1 ระบุประโยชนของขอสอบท่ีเคยรับรู (Identify advantages of recognition test items.) 8.2 สรางและทดลองขอสอบขอเขียน (Construct and try out written tests.) 7-5

ขั้นตอน งานเฉพาะหรือภารกิจ และงานยอย ผลลัพธ(Steps) (Outcomes) (Tasks and Elements) 9 รางคูมือการเรียนรู Form 9 (LG) 10 (Develop Draft of Learning Guides) . 11 9.1 อธิบายวิธีการเพ่ิมพูนการเรียนรูของชุดการเรียนรู Form 10 (LG 12 –revise) (Describe how learning packages enhance learning.) . 9.2 ระบุสวนประกอบของชุดการเรียนรูท่ีสัมฤทธิ์ผล Form 11 (LM) (Identify components of effective learning packages.) . 9.3 พัฒนาหนาปกคูมือการเรียนรูและหนาข้ันตอนการเรียน Form 12 (PE) (Develop cover page and learning steps page for learning guides.) . 9.4 เลือกและพัฒนาแหลงการเรียนรูสําหรับคูมือการเรียนรู (Select and develop learning resources for learning guides.) ทดลอง ทดสอบใชจริง และแกไขปรับปรุงคูมือการเรียนรู (Try Out, Field-test, and Revise Learning Guides) 10.1 ดําเนินการทดลองข้ันเร่ิมตนของคูมือการเรียนรูและแกไขปรับปรุง (Conduct initial tryout of learning guides and revise.) 10.2 ทดสอบใชจริงคูมือการเรียนรูและแกไขปรับปรุง (Field-test learning guides and revise.) พัฒนาระบบการจัดการเรียนรู (Develop System to Manage Learning) 11.1 ระบุการจัดการท่ีเก่ียวของและพัฒนาเครื่องมือเพ่ือวางแผนและ กํากับดูแลความกาวหนาของนักเรียน (Identify management concerns and develop instruments to plan and monitor student progress.) 11.2 พัฒนายุทธศาสตรในการใหเกรดและรับรองสมรรถนะ (Develop strategies to assign grades and certify competence.) 11.3 พัฒนายุทธศาสตรในการจัดบรรยากาศการเรียนรู (Develop strategies to manage the learning environment.) นําโปรแกรมการฝกอบรมไปดําเนินการและประเมินผล (Implement and Evaluate Training Programs) 12.1 พัฒนาแผนการนําโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะไป ดําเนินการ (Develop plans to implement competency-based training programs.) 12.2 วางแผนการพัฒนาบุคคลสําหรับบุคลากรสนับสนุนการเรียนการ สอน (Plan a staff development program for instructional support staff. ) 12.3 พัฒนาเคร่ืองมือในการประเมินผลโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐาน สมรรถนะ (Develop instruments to evaluate competency-based training programs.) 7-6

7.3 การวิเคราะหงาน (Job Analysis) การวิเคราะหงาน คือ การระบุหนาท่ีและภารกิจ/งานเฉพาะ ท่ีประกอบกันเปนตําแหนงงานตําแหนง หนึ่ง (a single job) หรือ การวิเคราะหงาน คือ กรรมวิธีที่จะกําหนดหนาท่ีและงานเฉพาะท่ีสําคัญ ยังคนงานในอาชีพแตละอาชีพ หรือแตละตําแหนงงาน 1) ผลที่ไดจากการวิเคราะหงาน การวิเคราะหงาน เปนวิธีการที่ใชทั่วไปในวงการธุรกิจและอุตสาหกรรม ผลที่ไดจากการ วิเคราะหงาน คือ (1) Job Description (รายละเอียดหนาที่งาน) คือ คําอธิบายลักษณะงานท่ีระบุหนาที่ความ รับผิดชอบของตําแหนงงาน (job position) ตําแหนงหนึ่งตําแหนงใด ในวงการธุรกิจ และอุตสาหกรรมนิยมเรียก ‘Job Description’ ดวยภาษาวงการ (jargon) ของฝาย ทรัพยากรมนุษย (HR; Human Resource) วา ”เจดี” (2) Job Specification (ขอกําหนดงาน) คือ ขอกําหนดคุณสมบัติของผูท่ีเขาสูหรือเริ่มเขา ทํางานในตําแหนงงาน (job position) ตําแหนงหน่ึงตําแหนงใด 2) การนําผลของการวิเคราะหงานไปใชประโยชน (1) Job Description ใชเพ่ือวิเคราะห ความตองการฝกอบรม (Training Needs) หรือ ใชในการศึกษางาน (Work Study) เพื่อนําไปศึกษาเวลาและการเคล่ือนไหว (Time and Motion Study) ท่ีจะพัฒนาวิธีการทํางานใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุด (2) Job Specification ใชเปนขอมูลสําหรับการสรรหาบุคคลหรือคนงานที่เหมาะสมกับ ตําแหนงงานนั้น และใชใน การประเมินงาน (Job Evaluation) เพ่ือจัดระดับชั้น (Rank) ในการจายอัตราคาจาง 3) วิธีการวิเคราะหงาน มีหลายวิธีแตก็จะไดผลลัพธเหมือนกัน เชน (1) วิธีท่ี 1 ในข้ันตนใหนํางานทั้งหมดซึ่งนับเปนงานหน่ึงเดียวขององคการหรือสาขาอาชีพ มาแยกยอย (breakdown) ออกเปน งานเฉพาะหรือภารกิจ (task) แลวสมมุติ ตําแหนงงาน (Job Position) ตางๆ ข้ึนมาเพ่ือแบงความรับผิดชอบงานเฉพาะหรือภาร กิจเหลานั้น ดังน้ันในแตละตําแหนงงานก็จะรับผิดชอบงานเฉพาะตาง ๆ ซึ่งเรียกวา รายการงานเฉพาะ (task list) รายการงานเฉพาะตาง ๆ ดังกลาวอาจจัดหมวดหมูใหอยู ในรูปของ งานหลักหรือหนาที่ (Function/Duty) (2) วิธีท่ี 2 เปนวิธีการสังเคราะหแตก็ยังเรียกวาการวิเคราะหงาน วิธีน้ีนํางานเฉพาะ/ภาร กิจตาง ๆ ขององคการหรือสาขาอาชีพมาเขียนเปนรายการแลวจัดหมวดหมูใหอยูในรูป ของ งานหลักหรือหนาท่ี (Function/Duty) แลวกําหนดตําแหนงงาน (Job Position) ตางๆ ใหรับผิดชอบหนาที่ตางๆ โดยท่ีมีงานเฉพาะ/ภารกิจภายในหนาท่ีของแตละ ตําแหนงแตกตางกันไป (วิธีนี้เปนวิธีลัดของ Functional Analysis) 7-7

4) การนํา Job Description (รายละเอียดหนาท่ีงาน) มาวิเคราะห ความตองการฝกอบรม (Training Needs) ในขั้นตอนท่ี 1 ของกระบวนการพัฒนาโปรแกรมการฝกอบรมแบบฐานสมรรถนะ ระยะที่ 1 มีงานเฉพาะหรือภารกิจ คือ 1. ระบุและอธิบายลักษณะงานของอาชีพเฉพาะ ในงานเฉพาะน้ีมี 2 งานยอย คือ 1.1 ระบุช่ือของอาชีพเฉพาะ 1.2 เขียนลักษณะงานหรือรายละเอียดหนาท่ีงานสําหรับอาชีพเฉพาะสําหรับ ชื่อของอาชีพเฉพาะ อาจใชการอางอิงจากเอกสาร การจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ(ประเทศไทย) 2544 การจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) 2544(กองแผนงานและสารสนเทศ กรมการจัดหางาน กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม)หมวด หมวด หมู หนวย ตัวอาชีพ ชื่ออาชีพใหญ ยอย3 ชางเทคนิคและผูปฏิบัติงานที่เก่ียวของ31 ผูปฏิบัติงานเทคนิคที่เกี่ยวของกับวิทยาศาสตรกายภาพ และวิศวกรรมศาสตร 311 ชางเทคนิคดานวิทยาศาสตรกายภาพและวิศวกรรม ศาสตร 3111 ชางเทคนิคดานวิทยาศาสตรกายภาพและเคมี 3111.10 เจาหนาที่เทคนิคเคมี, ชางเทคนิค (อินทรียเคมี, ยาง, พลาสติก, พอลิเมอร, สี, กระดาษ, นํ้ามัน, เสนใย, อาหาร และเครื่องด่ืม) 3111.20 เจาหนาที่เทคนิคฟสิกส 3111.25 เจาหนาที่เทคนิคนิวเคลียร 3111.30 เจาหนาท่ีเทคนิคอุตุนิยมวิทยา, ชางเทคนิคอุตุนิยมวิทยา 3111.40 เจาหนาที่เทคนิคธรณีวิทยา 3111.90 เจาหนาที่เทคนิควิทยาศาสตรกายภาพและเคมีอ่ืน ๆ 3112 ชางเทคนิควิศวกรรมโยธา 3112.10 ชางเทคนิควิศวกรรมโยธา 3112.20 ชางเทคนิควิศวกรรมโยธา (กอสราง) 7-8

5) ตัวอยางแบบฟอรมของ ‘รายละเอียดหนาที่งาน’ (Job Description)ชื่ออาชีพ (Job Title) เลขานุการ Form 1.1 (JD) ผูวิเคราะห (Analyst) Jim Brownวันที่ (Date) 8/25/79 ตําแหนงงานที่ (Job No.) 750 ระดับ (Grade) 4ลักษณะงาน (Job Summary):ทําหนาท่ีงานเลขานุการท่ัวไป รวมทั้งการบันทึกคําพูด การพิมพ การใชโปรแกรมประมวลคําการรับจายไปรษณียภัณฑ ตอบรับโทรศัพท ตอนรับแขก และหนาที่เบ็ดเตล็ดอื่น ๆรายการงานเฉพาะ (Task List) 1. บันทึกคําพูดจากบุคคลหรือจากเคร่ืองบันทึกเสียง คัดและพิมพ 2. ตอบรับโทรศัพทและบันทึกขอความตามความจําเปน 3. รับและจายไปรษณียภัณฑทั้งหมดท่ีเขามาและจายหนังสือเวียนภายใน 4. ตอนรับแขกและกําหนดเวลานัดหมาย 5. จัดใหมีกาแฟหรือน้ําชาสําหรับแขก 6. ดูแลรักษาเงินสํารองจาย 7. จัดเก็บแฟมเอกสารสําหรับหัวหนา 8. จัดการสํารองต๋ัวเครื่องบิน โรงแรม และการเชารถ 9. พิมพเอกสารดวยอุปกรณประมวลคําเครื่องมือและอุปกรณเฉพาะ (Special Equipment) พิมพดีด เคร่ืองบันทึกคําพูด เคร่ืองบวกเลข ไมโครคอมพิวเตอร คําชี้แจงเก่ียวกับสวนประกอบของ Job Description (รายละเอียดหนาที่งาน)• ชื่ออาชีพ (Job Title) เชน เลขานุการ, เลขานุการบริหาร, ขางเครื่องยนต ฯลฯ ช่ืออาชีพท่ีเขียนน้ีควรใชช่ือมาตรฐาน เชน จากการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) 2544 แตตองมีขอบขายไมนอยกวา กรณีไมมีชื่ออาชีพมาตรฐานที่ตรงกับอาชีพท่ีวิเคราะห อาจกําหนดข้ึนเองใหเหมาะสม• ผูวิเคราะห (Analyst) เชน Jim Brown, อนุสรณ วองไวกิจ ฯลฯ ผูวิเคราะหอาจเปนผูตรวจสอบความถูกตองของขอความท่ีเขียนท้ังทางดานภาษาและทางเทคนิค• วันที่ (Date) เชน 8/25/79, 11 กันยายน 2547 ฯลฯ วันที่ ใชแสดงวันที่ทําการวิเคราะหหรือการปรับปรุงใหเปนปจจุบัน เขียนในรูปแบบเดียวกันทั้งระบบ• ตําแหนงงานที่ (Job No.) 750 ระดับ (Grade) 4 เปนระบบตําแหนงและข้ันเงินเดือนของแตละหนวยงาน• ลักษณะงาน (Job Summary): คือ ขอความระบุหนาท่ีความรับผิดชอบของตําแหนงงานน้ัน บางก็เรียก ‘บท บาทและหนาท่ี’ ใชแสดงหนาท่ีตางๆ ในภาพรวมโดยเขียนเปนความเรียง• รายการงานเฉพาะ (Task List) คือ รายการของงานเฉพาะหรือภารกิจของตําแหนงนี้ ขอความแสดงถึงงาน ไมใชความรูหรือเจตคติ ในรายการงานเฉพาะบางทีอาจมีสวนของรายการท่ีเปน ‘อาจจะ’ หรือ ‘may’ ก็ได• เครื่องมือและอุปกรณเฉพาะ (Special Equipment) แสดงเฉพาะรายการหลักหรือสําคัญ ที่ตําแหนงงานน้ี ตองมีความชํานาญในการใช 7-9

6) ตัวอยางแบบฟอรมของ ‘ขอกําหนดงาน’ (Job Specification) Form 1.2 (JS)ช่ืออาชีพ (Job Title) ผูวิเคราะห (Analyst)วันท่ี (Date) ตําแหนงงานท่ี (Job No.) ระดับ (Grade) (รายการของขอกําหนดงานหรือคุณสมบัติของผูเขาสูตําแหนงงานนี้ มีดังน้ี)1. การศึกษา (Education)2. การฝกอบรมและประสบการณ (Training and Experience)3. ความรูความคิด (Resourcefulness)4. ลักษณะกายภาพ (Physical)5. จิตใจ-สายตา (Mental-Visual)6. บุคลิกภาพ (Personality)7. การกํากับดูแลงานหรือการนิเทศงาน (Supervision)8. ความปลอดภัยตอผูอื่น (Safety to Others)9. อุปกรณ และกระบวนการ (Equipment-Process)10. (อ่ืนๆ ตามความตองการของหนวยงานท่ีไมขัดตอกฎหมายและศีลธรรม) คําช้ีแจงเกี่ยวกับสวนประกอบของ ‘ขอกําหนดงาน (Job Specification) ‘รายการดังตอไปนี้อนุสนธิกับ รายการของ Job Description (รายละเอียดหนาที่งาน) • ช่ืออาชีพ (Job Title • ผูวิเคราะห (Analyst) ผูวิเคราะหมักเปนคนเดียวกันกับใน JD หรืออาจตางคนกันก็ได • วันที่ (Date) วันที่ ใชแสดงวันที่ทําการวิเคราะหขอกําหนดน้ี • ตําแหนงงานที่ (Job No.)รายการที่เขียนขึ้นเฉพาะ ของ’ขอกําหนด (Job Specification)’ 1. การศึกษา (Education) 2. การฝกอบรมและประสบการณ (Training and Experience) 3. ความรูความคิด (Resourcefulness) 4. ลักษณะกายภาพ (Physical) ใหดูรายละเอียดในขอ 5.4.1 5. จิตใจ-สายตา (Mental-Visual) 6. บุคลิกภาพ (Personality) 7. การกํากับดูแลงานหรือการนิเทศงาน (Supervision) 8. ความปลอดภัยตอผูอื่น (Safety to Others) 9. อุปกรณ และกระบวนการ (Equipment-Process) 10. (อื่นๆ ตามความตองการของหนวยงานท่ีไมขัดตอกฎหมายและศีลธรรม) 7 - 10

7.4 การระบุส่ิงจําเปนท่ีนักเรียนตองมีกอนเขาเรียน (Essential Student Pre-requisites) หลังจากที่ไดวิเคราะหงานของอาชีพเฉพาะและผลท่ีได คือ Job Description (รายละเอียดหนาท่ี งาน) และ Job Specification (ขอกําหนดงาน) ผลที่ไดดังกลาวจะเปนประโยชน ในกรณีที่ตองการ พัฒนาโปรแกรมฝกอบรมใหผูท่ีสําเร็จการฝกอบรมมีคุณสมบัติตรงตามความตองการจะตองนําขอ มูลจากผลท่ีไดท้ังสองสิ่งนี้ และกําหนดขึ้นใหมใหเหมาะสมกับผูท่ีจะเขาเรียน คือ ส่ิงจําเปนที่นัก เรียนตองมีกอนเขาเรียน (Essential Student Pre-requisites) ประกอบดวย • ลักษณะทางกายภาพหรือความสามารถ (Physical Traits or Abilities) • ทักษะท่ีเรียนรูมากอน (Previously Learned Skills) • ความรูที่เรียนรูมากอน (Previously Learned Knowledge) • เจตคติที่มีกอน (Previously Acquired Attitudes) 1) ลักษณะทางกายภาพหรือความสามารถ (Physical Traits or Abilities) ตัวอยางดังตอไปน้ี ควรเลือกไปเปนขอกําหนดใหสอดคลองเหมาะสมตามความจําเปนของแตละ อาชีพ (1) ความคลองแคลวระดับเฉลี่ย (Average dexterity) (2) ปลอดจากโรค (Disease free) (3) มีความสูงระหวาง 155 – 185 เซนติเมตร (between 155 centimeters and 185 centimeters) (4) ยกของหนัก 20 กิโลกรัมระดับหนาอก (Lift 20 kg chest high) (5) การประสานสายตา-มือ-เทา (Eye-hand-foot coordination) (6) อดทนตอความรอนและเสียงดัง (Tolerance of heat and loud noise) (7) แรงบีบ 50 นิวตัน (Grip strength of 50 N) (8) มีแขนอยางนอย 1 ขาง (At least one arm) (9) อดทนตอการทํางานที่สูง (Tolerance of heights) (10) ไมเปนโรคภูมิแพ (Absence of allergies) (11) สายตา 20/20 (20/20 Vision เปนความสามารถการอานปกติท่ีระยะ 20 ฟุต) (12) ความอดทน (Stamina) (13) ความสามารถการฟงระดับเฉลี่ย (Average hearing ability) (14) การทรงตัวดี (Good balance) 7 - 11

2) ทักษะท่ีเรียนรูมากอน (Previously Learned Skills) ตัวอยางดังตอไปนี้ ควรเลือกไปเปนขอกําหนดใหสอดคลองเหมาะสมตามความจําเปนของแตละ อาชีพ (1) มีใบขับขี่ยานพาหนะ (Hold a driver’s license) (2) ใชออสซิลโลสโคป (Use of oscilloscope) (3) สามารถอานไดระดับ ม. 4 (Tenth-grade-reading level) (4) ใชสวานแทน (Use drill press) (5) พิมพความเร็ว 30 คําตอนาที (Type 30 wpm) (6) เขียนรายการขาย (Write a sales slip) (7) ใชอาวุธปนอยางปลอดภัย (Safe use of firearm) (8) ใชชวเลข (Take shorthand) (9) ขับเครื่องบินเครื่องยนตเด่ียว (Fly a single-engine plane) (10) อานแบบและสเกตชแบบ (Interpret drawings and sketches) (11) ใชคอน ไขควง คีม และเคร่ืองมือเบื้องตน.(Use of hammer, screwdriver, pliers and other basic hand tools) (12) ใชเคร่ืองบวกเลข (Use an adding machine)3) ความรูท่ีเรียนรูมากอน (Previously Learned Knowledge) ตัวอยางดังตอไปน้ี ควรเลือกไปเปนขอกําหนดใหสอดคลองเหมาะสมตามความจําเปนของแตละ อาชีพ (1) ไวยากรณเบื้องตน (Basic grammar) (2) กฎของโอหม (Ohm’s law) (3) หลักเบ้ืองตนทางฟสิกส (Basic principles of physics) (4) ระบบเมตริก (Metric system) (5) ศัพทการแพทยเบ้ืองตน (Basic medical terminology) (6) พีชคณิตพ้ืนฐาน (Basic algebra) (7) ความรูพื้นฐานของหลักเกณฑงานทอ (Basic knowledge of plumbing code) (8) บวก ลบ คูณ และหาร (Add, subtract, multiply, and divide) (9) การวัดดวยบรรทัดมาตราสวน (Measure with architecture’s or engineer’s scale) (10) กายวิภาค และสรีรศาสตรเบื้องตน (Basic anatomy and physiology) (11) วัดชื้นสวนประณีตดวยไมโครมิเตอรและคัลลิเปอร (Measure precision parts with micrometer and calipers) (12) เคมีเบ้ืองตน (Basic chemistry) 7 - 12

4) เจตคติท่ีมีกอน (Previously Acquired Attitudes) ตัวอยางดังตอไปนี้ ควรเลือกไปเปนขอกําหนดใหสอดคลองเหมาะสมตามความจําเปนของแตละ อาชีพ (1) ตรงตอเวลา (Punctuality) (2) ซื่อสัตย สุจริต และจริงใจ (Honesty) (3) สุภาพ ออนโยน และมีคารวะ (Courtesy) (4) เคารพหนวยงาน (Respect for authority) (5) นับถือเพื่อนรวมงาน (Respect for fellow workers) (6) ผมหวีเรียบรอย (Well-groomed) (7) ไมทําใหเกิดความเสียหายในการตกลงกับสาธารณะ (Non-prejudiced in dealing with public) (8) อดทนตอคําพูดกาวราวของลูกคาที่โมโหราย (Tolerance of verbal abuse by irate customers) (9) มีเจตคติและปฏิบัติตนเชิงอาชีพ (Professional attitude and demeanor) 5) ส่ิงจําเปนท่ีนักเรียนตองมีกอนเขาเรียน (Essential Student Pre-requisites) Form 2 (SP)ช่ืออาชีพ/โปรแกรมการฝกอบรม(Occupation/Program): ชางเคร่ืองยนตดีเซล รายการแนะนําขางลางนี้เปนเกณฑคุณสมบัติข้ันต่ําของผูที่จะเขาเรียนตองมีกอน คุณสมบัติเหลานี้ได ผานการทวนสอบวาเปนส่ิงจําเปน เพื่อใหเกิดผลสัมฤทธิ์ของสมรรถนะในโปรแกรมการฝกอบรมและใน การทํางานตอไป การเขาเรียนโดยขาดส่ิงหน่ึงสิ่งใดหรือมากกวาอาจมีผลกระทบตอความสําเร็จของการ เรียนการฝกและในการทํางานได1. ลักษณะทางกายภาพหรือความสามารถ (Physical Traits or Abilities) • สามารถใชมือและแขนทั้งสองไดเต็มพิสัย • ยกน้ําหนัก 10 กิโลกรัมไดสูงระดับเหนือหัว • สามารถที่จะยืนไดนานถึง 2 ชั่วโมง • สามารถเอ้ือมมือและทํางานในพื้นที่คับแคบ2. ทักษะที่เรียนรูมากอน (Previously Learned Skills) • ไมกําหนด3. ความรูที่เรียนรูมากอน (Previously Learned Knowledge) • การอานระดับเกรด 10 (ม. 4) • บวก ลบ คูณ และ หารเลขจํานวน4. เจตคติท่ีมีกอน (Previously Acquired Attitudes) • ไมกําหนด 7 - 13

7.5 การนําวิธีการวิเคราะหงานมาประยุกตเพื่อเขียนโครงสรางของหลักสูตรวิชาชีพ ในทางการศึกษา อาจนําการทํา Job Analysis มาประยุกตใชเขียนงานอาชีพใหอยูในรูปของ Job - (Duty) - Task แลวทําการวิเคราะหงานเฉพาะ (Task Analysis) หรือวิเคราะหสมรรถนะ (Competency Analysis) โดยแยกงานเฉพาะออกเปนขั้นตอนซ่ึงตองประกอบดวยความสามารถยอย และเปนสิ่งแสดงวา ในขั้นตอนนั้น นักเรียนจะทําอะไร จะตองรูอะไรบาง จะตองมีเจตคติอยางไร ในท่ีสุดเมื่อนักเรียนไดปฏิบัติไดตามข้ันตอนก็จะเขาสูปลายทาง หรือ กฤตกรรมปลายทาง (Terminal Performance Objective) สําหรับการวิเคราะหสมรรถนะน้ีจะไดกลาวรายละเอียดในหัว ขอตอไปเทคนิคการจัดแบงประเภทอาชีพหรือเขียนโครงสรางของงานอาชีพมีหลายวิธี วิธีหนึ่งท่ีผูเรียบเรียงเอกสารนี้ใชอยูคือวิธีของ Mavin E. Mundel ซ่ึงสามารถนําไปแสดงสัมพันธกับวิธีของ ILO ท่ีใชในการจัดประเภทมาตรฐานของอาชีพ แตวิธีการสวนทางกันโดยที่วา Mundel ซึ่งเปนผูเช่ียวชาญดานการศึกษาเวลาและการเคลื่อนไหวจะสนใจงานเล็กๆ ตั้งแตเปนเพียงการเคลื่อนท่ี (Motion) จึงไดกําหนดใหเปนงานระดับ 1 (order 1) สวนงานท่ีใหญกวาจะกําหนดเปนระดับ 2, 3, 4, … เรื่อยไปในขณะที่ ILO มองงานอาชีพเปนโลกของอาชีพท่ีนับไวเปนหน่ึงเดียวกอน แลวจึงแยกยอยออกเปนงานอาชีพท่ีเล็กลงมาเปนนามธรรมที่ชวงของ กลุมอาชีพ เรียกวา ‘หนวย ของ หมู (Unit of Group)’รหัส XXXX และของ ตัวอาชีพ (occupation) รหัส XXXX.XX ซ่ึงเปนผลของการแบงโลกของอาชีพใหยอยลงมาในระดับที่ 5 – 6 ดังแสดงในตาราง ระดับช้ันของงาน หนวยของงาน ระดับที่ ช่ือเรียก, (work – unit) (order) รหัสตามการ ช่ือของงาน งานอาชีพ หรือ อาชีพ ตามวิธีของ โดยวิธีของ แบงประเภท ILOสาขาอาชีพหรือกลุมอาชีพ(Occupational Area or Cluster) Mundel ‘หนวย’ อาชีพเฉพาะ (Specific Job or Occupation) 4th -order XXXX หนาที่ (Duty) 6th – OWU 5th - 6th ‘ตัวอาชีพ’ 5th – OWU -order XXXX.XX 4th – OWUงานเฉพาะ (Task) 3rd – OWU งานยอย (Element) 2nd – OWU ข้ันตอนปฏิบัติงาน 1st – 1.5th (Performance หรือ Key Step) OWU การเคลื่อนท่ี 1st – OWU (Motion)Å งานที่มีขอบขายขนาดใหญ งานท่ีมีขอบขายขนาดเล็ก Æนามธรรม (Abstract) รูปธรรม (Concrete) 7 - 14

1) ในการวิเคราะหงาน การไดขอมูลท่ีดีท่ีสุดคือรายการงานเฉพาะท่ีตองทําในอาชีพนั้น ๆ แลวจึง จัดกลุมรายการของงานเฉพาะตาง ๆ เสียใหมใหสอดคลองสัมพันธกันเปน ‘หนาท่ีความรับผิด ชอบ’หรือ ‘หนาท่ี/งานหลัก’ (Responsibility หรือ Duty/Function) ซึ่งยังคงประกอบดวย งาน เฉพาะ หรือภารกิจ (Task) หรือ สมรรถนะ (Competency) ตาง ๆ ท่ีสําคัญของคนทํางานในแต ละหนาที่2) โดยเหตุผลท่ีตองการงานอาชีพระดับหน่ึงที่มีนิยามแนนอนในระหวางงานอาชีพท่ีมีขอบขาย กวางใหญไปจนถึงงานเล็กๆ ก็พบวา ‘งานเฉพาะ (Task)’ เทาน้ันท่ีมีคุณสมบัติที่จะใหนิยามได เนื่องจาก งานเฉพาะมีจุดเร่ิมตนและเสร็จสิ้นที่แนนอน กระทําไดในชวงเวลาส้ัน ๆ และอิสระจาก งานอื่น ประกอบดวยงานยอยต้ังแต 2 ขั้นตอนขึ้นไป ดังน้ันสามารถกําหนดใหงานเฉพาะ 1 งาน เปน 1 หนวยสมรรถนะ (Competency Unit) สวนองคประกอบของงานเฉพาะหรืองานยอย (Element) ซ่ึงเรียกเปน หนวยยอย (Competency Element) (โปรดทราบ ‘หนวยสมรรถนะและหนวยยอย’ ในที่น้ี เปนการจัดระดับของงานตามวิธีการของ การฝกอบรม ซ่ึงแตละสิ่งมีขอบเขตท่ีแคบกวา ‘หนวยสมรรถนะและหนวยยอย’ ของมาตรฐาน สมรรถนะสําหรับคุณวุฒิวิชาชีพ)3) ในขณะทําการวิเคราะหงาน เม่ือไดรายการของงานอาชีพข้ึนมางานหนึ่ง มักพบปญหาวางานดัง กลาวเปนงานระดับใด เปนงานระดับหนาที่ หรือ ระดับงานเฉพาะ หรือ ระดับงานยอย ตอไปน้ี เปนตัวอยางของการแยกอาชีพออกเปน หนาที่หรืองานหลัก (Duty or Function) • ใหแยก อาชีพ เปนรายการของหนาท่ี ซ่ึงอาจจะแยกไดประมาณ 8 - 12 หนาที่ แตถาแยก ไวเกิน 15 หนาท่ีควรตรวจสอบทบทวนอีกครั้ง • บางอาชีพ อาจแยกไดเพียง 1 - 2 หนาท่ี บางอาชีพเฉพาะเชน พนักงานพิมพดีด อาจจะมี เพียงหนาท่ีเดียว แตหนาท่ีพิมพดีดน้ีก็เปนหนาที่หนึ่งในอาชีพเลขานุการ4) ขอความแสดง งานหลัก/หนาท่ี (Duty Statement) ใชแสดงขอบเขตท่ัวไปของความรับผิดชอบ (General Area of responsibility) ตัวอยาง จาก DACUM HANDBOOK (1) ปฏิบัติการทดสอบวินิจฉัย (2) บํารุงรักษาอุปกรณงานเช่ือม (3) บริการระบบทําความเย็น (4) ปฏิบัติการบํารุงรักษาเชิงปองกัน (5) บํารุงรักษาเชิงปองกัน (6) ใชคณิตศาสตรธุรกิจ (7) ใชหลักเศรษฐศาสตรเพ่ือการตัดสินใจในเชิงธุรกิจ (8) พัฒนาและใชทักษะดานมนุษยสัมพันธ 7 - 15

การเขียนขอความตามขอตกลงภายในกรมอาชีวศึกษาในอดีต จะข้ึนตนคําวา ‘งาน’ หรือ ‘การ’แลวแตความเหมาะสม คําวา ’งาน’ เม่ือใชนําหนาแสดงวาเปนการปฏิบัติงาน สวน ’การ’เมื่อใชนําหนาอาจมีความหมายไดท้ังท่ีเปนการปฏิบัติงานและหลักการหรือทฤษฎี วิธีการน้ีชวยทําใหลดความสับสนกับในการใชขอความของงานเฉพาะที่ใหขึ้นตนดวยคํากริยา อยางไรก็ตามในอนาคตการปฏิบัติงานทุกระดับจะไมใชคําทั้งสองนําหนานอกจากใชคํากริยา ขึ้นตน เชนตัวอยาง 1 (1) งานบํารุงรักษาอุปกรณงานเช่ือม (ใหความหมาย ภาระงานท่ีปฏิบัติ) (2) การบํารุงรักษาอุปกรณงานเชื่อม (ใหความหมาย เปนหลักการ) (3) บํารุงรักษาอุปกรณงานเช่ือม (ใหความหมาย เปนกิจกรรมการทํางาน จะใชเปนรูป แบบในอนาคต)ตัวอยาง 2 (1) การใชหลักเศรษฐศาสตรเพื่อการตัดสินใจในเชิงธุรกิจ (ใหความหมาย เปนหลักการ) (2) งานใชหลักเศรษฐศาสตรเพื่อการตัดสินใจในเชิงธุรกิจ (ไมนาใชรูปน้ี) (3) ใชหลักเศรษฐศาสตรเพ่ือการตัดสินใจในเชิงธุรกิจ (ใหความหมาย เปนกิจกรรมการทํางาน แตยังไมเหมาะกับงานระดับหนาที่) (4) ตัดสินใจในเชิงธุรกิจโดยใชหลักเศรษฐศาสตร (ขอความน้ีจะเหมาะสมท่ีสุด โดยเฉพาะในมาตรฐานอาชีพที่ตองการผลลัพธมากกวา กระบวนการ)นอกจากน้ันยังมีคําขึ้นตน เชน ‘ความ’ ก็อาจจัดใหเปนหนาที่ได เชน ความปลอดภัยในทรัพยสิน แตควรหลีกเล่ียงเนื่องจากมีขอบขายกวางขวางมากไป อีกทั้งจะเปนสาระมากกวาจะเปนหนาท่ี อาจเขียนเปน งานรักษาความปลอดภัย หรือ การรักษาความปลอดภัย หรือ รักษาความปลอดภัย จะเหมาะสมกวา 7 - 16

ตัวอยาง ขอความแสดงหนาท่ีในแตละอาชีพอาชีพ (Occupation) หนาที่ (Duty) ตัวอยางเพียง 1 หนาท่ี ของแตละอาชีพ1) ชางยนต (Auto mechanic ) งานบริการเบรกและลอ (Servicing brakes and wheels)2) พนักงานประจําเครื่อง (Flight attendant) งานจัดเตรียมและเสริฟอาหาร (Preparing and serving meals)3) ชางเขียนแบบ (Drafter) งานเขียนแบบภาพคลี่และภาพตัด (Developing section and cutaway views)4) พนักงานขายปลีก (Retail salesclerk) งานจัดทําสต็อกสินคา (Stocking merchadise)5) เลขานุการ (Secretary ) งานจัดการไปรษณียภัณฑ (Handling mail)6) นักวิชาการพฤกษศาสตร (Horiculture งานใชสารเคมี (Applying chemicals)technician)7) ชางซอมวิทยุโทรทัศน (Radio - TV งานซอมเคร่ืองขยายเสียง (Servicing amplifiers)repairer)8) ชางซอมเครื่องไฟฟาขนาดใหญ (Major งานซอมเครื่องอบผา (Repairing dryers)appliance repairer)9) ชางซอมเคร่ืองยนตติดทายเรือ (Outboard งานซอมระบบจุดระเบิดและชารจไฟ (Servicing ignition andmotor repairer) charging system)10) ชางเชื่อม (Welder) งานตัดโลหะและประกอบผลิตภัณฑ (Cutting and fabricating metal)11) ชางเทคนิคเคร่ืองกลไฟฟา /ชางเทคนิคเมค งานสรางระบบขับเชิงกล (Constructing mechanical driveคาทรอนิกส (Electomechanical technician) systems)12) เสมียน (Clerk) งานแฟมเอกสาร (Filing)13) ชางเย็บผา(Seamstress) งานตัดเส้ือผาลูกคา (Making custom garments)14) คนดูแลเด็ก(Child-care worker) งานจัดเตรียมและเสริฟอาหาร(Preparing and serving meals)15) ผูชวยทันตแพทย(Dental assistant) งานเก็บรักษาทะเบียนประวัติคนไข(Keeping records)16) แคชเชียร (Chashier) งานใหบริการลูกคา (Performing customer services)17) ชางแทรกเตอร (Tractor mechanic) งานบํารุงรักษาเครื่องมือเคร่ืองใช (Maintaining implements)18) เสมียนโรงแรม/โมเต็ล (Hotel/Motel clerk) งานติดตอกับลูกคา (Performing customer transactions)19) ชางกลโรงงาน (Machanist) งานเจาะและควานรู (Drilling and Boring holes)20) Mortician งานบํารุงรักษาทะเบียนประวัติและเอกสาร(Maintaining records and documents)21) ครูฝกชางอุตสาหกรรม (Industrial trainer) งานพัฒนาโปรแกรมการฝก (Developing new training programs)22) ครูอาชีวศึกษา (Vocational Instructor) งานจัดสภาพแวดลอมของการเรียน (Managing the learning environment) 7 - 17

5) องคประกอบของขอความของงานเฉพาะ (Task Statement/Competency Statement)ตัวอยางบํารุงรักษา อุปกรณ หองคนไข (Maintain Sickness Room Equipment)ซ่ึงเปนสวนของประโยคเต็มวา ”คนงาน(พยาบาล) สามารถ” บํารุงรักษาอุปกรณหองคนไขขอความที่ขีดเสนใต เปนขอความซึ่งละเวนไวไมเขียน เน่ืองจากถือวาเปนท่ีเขาใจกันแลว6) สวนประกอบของขอความงานเฉพาะ ประกอบดวย (1) กริยา (Action Verb) (2) กรรมหรือสิ่งที่ถูกกระทํา (Object) (3) คํา หรือ วลี แสดงคุณสมบัติหรือคุณลักษณะ (Qualifier) ใชจํากัด หรือ เปล่ียน แปรความหมายของขอความ อาจ เปนคุณศัพทหรือคําเปล่ียนแปรกริยาตัวอยาง รักษาแผลไฟไหมของ คนไข โดยใชการปฐมพยาบาลเบื้องตนรักษา เปน คํากริยา (Verb)แผลไฟไหมของคนไข เปน กรรม (Object)โดยใชการปฐมพยาบาลเบ้ืองตน เปน วลีแสดงการเปลี่ยนแปรกริยา(Qualifier)ตัวอยางของงานเฉพาะตาง ๆ ใน Task List Form 3 (TL)ช่ืออาชีพ (Job Title) ระดับ (Grade)ลักษณะงาน (Job Summary):รายการงานเฉพาะ (Task List) 1. บันทึกคําพูดจากบุคคลหรือจากเคร่ืองบันทึกเสียง คัดและพิมพ 2. ตอบรับโทรศัพทและบันทึกขอความตามความจําเปน 3. รับและจายไปรษณียภัณฑทั้งหมดที่เขามาและจายหนังสือเวียนภายใน 4. ตอนรับแขกและกําหนดเวลานัดหมาย 5. จัดใหมีกาแฟหรือนํ้าชาสําหรับแขก 6. ดูแลรักษาเงินสํารองจาย 7. จัดเก็บแฟมเอกสารสําหรับหัวหนา 8. จัดการสํารองต๋ัวเคร่ืองบิน โรงแรม และการเชารถ 9. พิมพเอกสารดวยอุปกรณประมวลคําเครื่องมือและอุปกรณเฉพาะ (Special Equipment) 7 - 18

7) ลักษณะของงานเฉพาะ ( Job Tasks) (1) มีจุดเริ่มตนและเสร็จสิ้นที่แนนอน (Have a definite beginning and ending point) (2) สามารถดําเนินการไดในชวงเวลาสั้นๆ (Can be performed over a short period of time) (3) สามารถดําเนินการหรือกระทําไดอิสระจากงานอ่ืน (Can be performed independent of other work) (4) ประกอบดวย ข้ันตอน ตั้งแต 2 ข้ึนไป (Consist of two or more steps) (5) สามารถสังเกตและวัดผลได (Can be observe and measured) (6) เปนผลทําใหเกิดผลผลิต, บริการ, หรือ การตัดสินใจ (Result in a product, service, or decision) (7) นักเรียนจะสามารถเรียนไดดวยหนวยการสอนซ่ึงแยกตัวได 1 หนวยการสอน (Make sense for the student to learn as a separate instructional unit) (8) ใชเวลาในการเรียนรูและฝกฝน ประมาณ 6 - 30 ชั่วโมง (ประมาณ 1 วัน - 1 สัปดาห) (Can usually be learned in about 6 to 30 hours) (9) เวลาท่ีคํานวณไดตางกวาน้ี ควรทบทวนใหม เน่ืองจากสิ่งท่ีเขียนน้ันอาจไมใชงาน เฉพาะ อาจเปนเพียงขั้นตอนหรือสวนประกอบของงานเฉพาะ8) ขอเสนอแนะในการเขียนขอความงานเฉพาะ (Task Statement) (1) แสดงความหมายโดยสมบูรณของงาน (Reflect a meaningful unit of work) (2) ประกอบดวย คํากริยาแสดงการกระทํา และ กรรมหรือส่ิงซ่ึงรับการกระทํานั้น (Contain an action verb and an object that receives the action) (3) อาจประกอบดวยคําหรือวลีแสดงคุณภาพ (Qualifier) ที่สัมพันธ มากกวาหน่ึง และตอง หลีกเล่ียงภาษาดอกไม (flowery terms) เชน ‘อยางมีสัมฤทธิผล’, ‘อยางมีประสิทธิ ภาพ’, นั้นไมจําเปน เน่ืองจากตองการใหเกิดอยูแลว) (May contain one or more relevant qualifiers but omit qualifiers such as effectively and efficiently) (4) เปนถอยความท่ีกะทัดรัดชัดเจน ประณีต และ เขียนแสดงไดโดยลําพัง (Are explicit, precise, and stand alone) (5) หลีกเล่ียงการกลาวอางอิงถึง ความรูและเจตคติที่ตองการ (Avoid references to knowledge and attitudes needed) (6) หลีกเล่ียงการกลาวอางอิงถึง เคร่ืองมือและอุปกรณซึ่งใชสนับสนุนการทํางานน้ัน (Avoid references to tools and equipment that merely support task ) 7 - 19

(ตอ) 8) ขอเสนอแนะในการเขียนขอความงานเฉพาะ (Task Statement) (7) หลีกเล่ียงการใชคํากริยาคูแสดงการกระทํา ถากริยาหน่ึงเปนสิ่งที่ตองทําอยูแลวในอีก กริยาหนึ่ง เชน 1. ‘ตรวจและซอมมอเตอรไฟฟา’ (เปนขอความที่ใชไมเหมาะสมมานาน) ควรใช 2. ‘ซอมมอเตอรไฟฟา’ (เปนขอความท่ีกะทัดรัดชัดเจนเหมาะสม) เนื่องจาก ในการซอมมอเตอรจะตองมีกระบวนการท่ีเขียนเปนงานยอยท่ีมีการ ตรวจมอเตอรอยูแลวโดยปริยาย การเขียนขอความเชนในตัวอยางขอ 1 เมื่อแยกเปนงานยอยจะเกิดการตรวจมอเตอรซ้ํา ซอน คําบางคํายังเกิดความสับสนอยูในวงการของชางยนต เชน ถอดประกอบ ถอดและ ประกอบ ถอดช้ินสวน ประกอบช้ินสวน (8) การใชกริยาคูจะใชไดก็ตอเม่ือกริยาแสดงการกระทําทั้งสองอิสระตอกัน เมื่อนํามาใหคู กันทําใหงานน้ันสมบูรณข้ึนหรือเหนือชั้นกวา เชน 1. ‘ทําอาหารตามส่ังและสงถึงบาน’ 2. ‘จําหนายเคร่ืองใชไฟฟาในบานและบริการหลังขาย’9) ตัวอยางของขอความงานเฉพาะ (Task Statement) 1. 2. 3.กริยาแสดงสมรรถนะ กรรม หรือ สิ่งที่ถูกกระทํา คําหรือวลี ท่ีเปนคุณศัพทหรือ แสดงการเปล่ียนแปรกริยา (Performance) (Object or what is used or produced) (Qualifier) ถอดเปล่ียน (สวนน้ี บางทีเรียกวา ‘เงื่อนไข’ ประกอบ หนวยลาง (lower unit) ของเครื่องยนตเมอรคิวรี่ เชื่อม ขอตอ โดยใชทอพีวีซี แบบตอชนทาขามศีรษะ ถอดเปลี่ยน ช้ินงานโลหะ ของรถยนตขับเคลื่อนส่ีลอ ถอดเปล่ียน เพลาขับ ของเรือยนต เพลาขับ ดวยเครื่องตัดหญาไฟฟา ตัด หญา จากสารสนเทศที่มี เขียนแผนภูมิ ขอมูล ในเครื่องบันทึกเงินสด ดวยมือ ตรวจสอบ จํานวนเงินสด ดวยเกาอี้ลอ ใช กรรไกรตกแตงสวนหยอม บนแผนวงจรพิมพ อิเล็กทรอนิกส ขนยาย ผูปวย บัดกรี ชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกส บัดกรี ชิ้นสวน 7 - 20