(2) เรื่องที่ประธานจะแจ้งต่อที่ประชุม 2.9-2.12

b2ks1i's(I' 41 : i I . . q, l ..............,................ \\ - ~ $ 2 ~n4umw3u7d3'1.daninn d.g.........J........................ .. iud ..SG.J..I~.%J7.~,?.F.L~,9.C~...:qR...?~....Z...u. E-mail: [email protected] I nauqu~fian~iu~auanin niunisfinui (nan.) Equitable Education Fund (EEF)



สารบัญ 2 สารประธานกรรมการบริหาร กสศ. 3 สารผจู้ ดั การ กสศ. 4 รู้จกั กสศ. 5 วสิ ัยทัศน์ พนั ธกจิ และยุทธศาสตร์ 7 สถานการณ์ความเหลื่อมล้ำ� ทางการศึกษาไทย 18 บทสรุปผบู้ ริหาร ผลการดำ� เนินงาน 29 โครงการที่ 1 โครงการจดั สรรเงนิ อุดหนุนนักเรียนยากจนพเิ ศษแบบมเี งอื่ นไข 35 โครงการที่ 2 โครงการจดั การศึกษาเชิงพนื้ ทีเ่ พอ่ื ความเสมอภาคทางการศึกษา 41 โครงการที่ 3 โครงการทนุ นวตั กรรมสายอาชีพชั้นสูง 47 โครงการที่ 4 โครงการพฒั นาสถาบันต้นแบบด้านการพฒั นาคณุ ภาพเด็กปฐมวยั เพอื่ สร้างความเสมอภาคทางการศึกษา 53 โครงการที่ 5 โครงการสร้างโอกาสทางการศึกษาส�ำหรับนักเรียนในพนื้ ทห่ี า่ งไกล เป็นครูรุ่นใหมเ่ พอื่ พฒั นาคณุ ภาพโรงเรียนของชุมชน (ครูรัก(ษ์)ถิ่น) 59 โครงการที่ 6 โครงการทนุ พฒั นาเตม็ ศักยภาพสายอาชีพ 63 โครงการที่ 7 โครงการพฒั นาครูและโรงเรียนเพอื่ ยกระดบั คุณภาพการศึกษา อยา่ งตอ่ เนื่อง 69 โครงการที่ 8 โครงการการพฒั นาทักษะการคดิ วเิ คราะห์สร้างสรรค์ในโรงเรียน เพอื่ ความเสมอภาคในการเตบิ โตเป็นแรงงานคุณภาพยคุ 4.0 ของเยาวชนไทย 75 โครงการที่ 9 โครงการพฒั นาระบบทดลองการพฒั นาทกั ษะแรงงานที่ขาดแคลน ทนุ ทรัพยแ์ ละด้อยโอกาส 81 กสศ. กับนวตั กรรมในการดำ� เนินงาน 83 สานพลงั ร่วมสร้างความเสมอภาคทางการศึกษากบั กสศ. 88 รายงานผลการดำ� เนินงานของคณะกรรมการตรวจสอบภายใน ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 92 รายงานของผสู้ อบบัญชีและงบการเงนิ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 118 รายนามคณะกรรมการบริหาร กสศ. 120 รายนามทป่ี รึกษาและคณะอนุกรรมการ 122 ภาคผนวก : คำ� ถามทีพ่ บบ่อย (FAQ) 126 ก้าวตอ่ ไปของ กสศ. 127 คณะท่ปี รึกษาจดั ทำ� รายงานประจ�ำปี 2562 กสศ. 128 บรรณานุกรม

สารประธานกรรมการ บริหาร กสศ. กสศ. เป็นองคก์ รใหม่ และเพงิ่ ดำ� เนนิ งานเป็นปีทส่ี อง นายประสาร ไตรรัตน์วรกุล แตค่ ณะกรรมการบริหาร กสศ. ตระหนักว่าการสรา้ ง ความเสมอภาคทางการศึกษา อันเปน็ เจตนารมณ์ใหม้ ี ประธานกรรมการบริหาร กสศ. ก า ร จั ด ต้ั ง ก ส ศ . ข้ึ น ม า ต า ม รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ แ ห ่ง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 เป็นภารกิจส�ำคัญยิ่ง ของประเทศ จึงไดป้ ฏิบัติงานด้วยความมุ่งมั่นเข้มแข็ง และพยายามเร่งรัดการด�ำเนินงานใหเ้ กิดรูปธรรม ตง้ั แต่ตน้ ด้วยทรัพยากรท่ีมี ท้ังปริมาณงบประมาณท่ีรัฐบาลจัดสรรใหอ้ ยา่ งจ�ำกัด และขนาดองคก์ รขนาดเล็กที่มีผูป้ ฏิบัติงาน จำ� นวนไม่มาก คณะกรรมการบริหาร กสศ. จงึ ได้ให้แนวทางการดำ� เนนิ งานโดยใหค้ �ำนงึ ว่า กสศ. มิไดม้ ีบทบาทแบบเบ็ดเสร็จในการด�ำเนินงานท้ังหมดเพื่อลดความเหลื่อมล�้ำทางการศึกษา แต่มีบทบาท ในฐานะเปน็ ผูฉ้ ายภาพอนั มลี กั ษณะเปน็ การใหค้ วามรู้ ข้อมูล ทศิ ทาง หรอื ทดลองทำ� เป็นตน้ แบบ และช้ีเป้าใหห้ น่วยงาน ทเี่ กยี่ วขอ้ งซึง่ มที รัพยากรมากกวา่ นำ� ไปใชด้ �ำเนินการตอ่ ยอดขยายผลต่อไป เพอื่ ให้การดำ� เนนิ ภารกิจเป็นไปตามบทบาทข้างตน้ และสอดคล้องตามกรอบวตั ถปุ ระสงค์ของ พ.ร.บ. กองทนุ เพอื่ ความ เสมอภาคทางการศกึ ษา พ.ศ. 2561 ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 กสศ. ได้ให้ความสำ� คญั กบั โครงการพฒั นาตวั อย่างหรอื ตน้ แบบ การรเิ รม่ิ ใชร้ ะบบเทคโนโลยสี ารสนเทศเพอ่ื บรหิ ารจดั การขอ้ มลู ทถ่ี กู ตอ้ ง ครอบคลมุ และแมน่ ยำ� การสร้างเครอ่ื งมอื ที่มีประสิทธิภาพสูงเพ่ือให้เกิดความมั่นใจในตัวตนของกลุม่ เปา้ หมาย รวมถึงการกระตุน้ ใหท้ ้องถ่ินชุมชนและภาคเอกชน เข้ารว่ มเป็นเจ้าภาพในภารกิจการสรา้ งความเสมอภาคทางการศกึ ษาเพือ่ ให้เกิดความยั่งยืน เป็นตน้ นอกเหนือจากการด�ำเนินงานที่มุ่งหวังให้สังคมทุกภาคส่วนมั่นใจในองค์ความรู้ ฐานขอ้ มูล และเครื่องมือของ กสศ. ดงั กลา่ วแลว้ คณะกรรมการบริหาร กสศ. ยังเร่งรัดให้กระบวนการท�ำงานของ กสศ. มคี วามโปร่งใส มรี ะบบสอดคลอ้ ง ตามหลกั ธรรมาภบิ าล มกี ารบรหิ ารจดั การความเสยี่ ง การควบคมุ ภายใน ตลอดจนมาตรการปอ้ งกนั การทจุ รติ ทค่ี รบถว้ น เหมาะสม และสร้างความเช่อื ม่ันแก่สาธารณชนได้ ในนามคณะกรรมการบรหิ าร กสศ. ขอขอบคณุ รฐั บาล สำ� นกั งบประมาณ สภาผ้แู ทนราษฎร และวฒุ สิ ภา ทไ่ี ดจ้ ดั สรร งบประมาณที่เหมาะสม สนับสนุนการด�ำเนินงานในปที ี่ผา่ นมาเป็นอยา่ งดี รวมทั้งชี้แนะอยา่ งสร้างสรรคถ์ ึงแนวทาง ปรับปรุงการท�ำงานใหแ้ ก่ กสศ. ตลอดจนขอบคุณหน่วยงานทุกหนว่ ยงานที่เก่ียวข้อง ที่ร่วมกันผลักดันใหภ้ ารกิจ สร้างความเสมอภาคทางการศึกษาในปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 บรรลุเป้าหมายตามแผน และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะ ไดร้ ับการสนับสนุนและความร่วมมือดว้ ยดเี ชน่ น้ตี ่อไปในอนาคต \" กสศ. มิได้มีบทบาทแบบเบ็ดเสร็จในการด�ำเนินงานท้ังหมด เพื่อลดความเหลื่อมล้�ำทางการศึกษา แต่มีบทบาทในฐานะเป็นผู้ ฉายภาพอนั มลี กั ษณะเปน็ การใหค้ วามรู้ ขอ้ มลู ทศิ ทาง หรอื ทดลอง ท�ำเป็นต้นแบบ และช้ีเป้าให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องซ่ึงมีทรัพยากร มากกวา่ นำ� ไปใช้ดำ� เนินการตอ่ ยอดขยายผลต่อไป \" 2

สาร ผจู้ ัดการ กสศ. นายสุภกร บัวสาย ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 ถือเป็นย่างก้าวที่สองที่ ผ้ปู ฏิบตั ิสำ� นกั งาน กสศ. ทกุ คนตงั้ ใจม่งุ มนั่ ทำ� งานเตม็ ที่ ผู้จัดการ กสศ. ดว้ ยความตระหนกั ว่า กสศ. เปน็ องค์กรใหมท่ บี่ ญั ญตั ใิ ห้ จดั ตง้ั ขนึ้ โดยรฐั ธรรมนญู ทมี่ เี จตนารมณ์ให้เปน็ กลไกใหม่ เพื่อชว่ ยลดปญั หาความเหล่ือมล้�ำของระบบการศึกษา ผา่ นการจดั สรรทรพั ยากรดว้ ยวธิ ใี หม่ และการระดมความ ร่วมมอื จากทกุ ภาคสว่ นเพอ่ื แก้ไขปญั หาความเหลอ่ื มลำ้� ดว้ ยกัน รวมท้ังในการด�ำเนินภารกิจส�ำคัญดังกลา่ ว ก็ต้องสอดคลอ้ งเปน็ ไปตามหลักการบริหารกิจการ บ้านเมืองที่ดี ซ่ึงหมายถึงต้องเรง่ รัดพัฒนาระบบ โครงสรา้ งพนื้ ฐานทค่ี รบถว้ น ไดม้ าตรฐาน และเชอ่ื ถอื ได้ ตามหลกั ธรรมาภิบาลดงั กลา่ วด้วย เพอ่ื สานต่อความตง้ั ใจแรกเรมิ่ ของคณะกรรมการอสิ ระเพอ่ื การปฏริ ปู การศกึ ษา (กอปศ.) ซงึ่ เปน็ ผจู้ ดั ทำ� ต้นร่าง พ.ร.บ. กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา ส�ำนักงาน กสศ. ท�ำงานโดยค�ำนึงว่า หน้าท่ีหลักของ กสศ. คือการเขา้ ไปบรหิ าร จดั การทรพั ยากรเพอื่ แก้ปัญหาความเหลอื่ มลำ�้ ทางการศกึ ษา ไมท่ ำ� งานในแบบทเี่ คยทำ� กนั มาอย่างไรกท็ ำ� อยา่ งนนั้ ทกุ โครงการ ท่ีท�ำต้องหาประเด็นการปฏิรูปเชิงระบบใหไ้ ด้ ไม่ใชโ่ ครงการลักษณะการสงเคราะห์ ต้ังรับ หรือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า แตเ่ ปน็ การสร้างโอกาสและสร้างศักยภาพให้แกเ่ ด็กเยาวชนและกลุ่มเปา้ หมายทดี่ ้อยโอกาสมากทีส่ ุดเท่าทจ่ี ะเป็นไปได้ แม้รัฐธรรมนูญจะบัญญัติใหก้ ารบริหารจัดการกองทุนของ กสศ. เปน็ อิสระ แตม่ ิได้หมายถึงว่ารัฐบาลจะจัดสรร งบประมาณในการลดความเหล่ือมล้�ำทางการศึกษาทั้งหมดตรงมายัง กสศ. ในทางปฏิบัติรัฐบาลอาจจัดงบประมาณ สว่ นใหญไ่ ปให้กระทรวง/หนว่ ยงานหลักก็ได้ โดย กสศ. มีบทบาทในการริเริ่มเพื่อทดลองท�ำใหเ้ ห็นผลกอ่ น จากนั้นจึง ชี้เปา้ ให้แกก่ ระทรวง/หน่วยงานหลักด�ำเนินการขยายผลต่อยอด โดย กสศ. อาจติดตามศึกษาวิเคราะหผ์ ลเพื่อปรับปรุง แนวทางทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพขน้ึ ต่อไป ความทา้ ทายส�ำคัญประการหนึ่งของ กสศ. คือการไดร้ ับงบประมาณในความเป็นจริงน้อยกว่าที่ กอปศ. ไดเ้ สนอแนว ความคิดขณะจัดท�ำร่าง พ.ร.บ. กองทุนเพ่ือความเสมอภาคทางการศึกษาฯ ค่อนขา้ งมาก ภายใตข้ อ้ จ�ำกัดน้ีท�ำให้ กสศ. ต้องปรับเปลี่ยนแผนงานและรูปแบบวิธีท�ำงานในรูปแบบที่ต่างออกไป เพ่ือใหเ้ กิดผลดีที่สุด มีประสิทธิภาพท่ีสุด โดยยึด หลกั การทวี่ ่าต้องหาจดุ คานงดั ให้สามารถทำ� งานไดด้ ภี ายใตท้ รพั ยากรทมี่ จี ำ� กดั ซงึ่ สะทอ้ นไดจ้ ากแนวทางการทำ� งานทส่ี ำ� คญั ในปีท่ีผา่ นมา ได้แก่ การพัฒนาองค์ความรูเ้ พื่อสนับสนุนการปฏิรูปเชิงระบบหรือเพ่ือผลักดันเชิงนโยบายท่ีน�ำไปสูก่ าร ปฏิบัติจริง การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้ในการบริหารจัดการกลุม่ เปา้ หมายท่ีมีฐานข้อมูลขนาดใหญ่ รวมทั้งการระดม การมสี ว่ นรว่ มทุกภาคสว่ นในพื้นทกี่ ล่มุ เปา้ หมาย เป็นต้น \" หนา้ ทห่ี ลกั ของ กสศ. คอื การเขา้ ไปบริหารจดั การทรัพยากรเพื่อแก้ ปัญหาความเหล่ือมล้�ำทางการศึกษา ไม่ท�ำงานในแบบท่ีเคยท�ำกัน มาอยา่ งไรก็ทำ� อยา่ งนั้น ทุกโครงการที่ทำ� ต้องหาประเดน็ การปฏริ ูป เชิงระบบใหไ้ ด้ ไม่ใช่โครงการลักษณะการสงเคราะห์ ตั้งรับ หรือ แกไ้ ขปัญหาเฉพาะหน้า แต่เป็นการสร้างโอกาสและสร้างศักยภาพ ให้แก่เด็กเยาวชนและกลุ่มเป้าหมายที่ด้อยโอกาสมากที่สุดเท่าที่จะ เป็นไปได้ \" 3

รู้จกั กสศ. กสศ. หรือ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา ก่อต้ังขึ้นโดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 และไดม้ ีการตราพระราชบัญญัติกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา พ.ศ. 2561 ประกาศใช้บังคับเม่ือวันที่ 14 พฤษภาคม 2561 ในมาตรา 3 ของพระราชบญั ญตั นิ ร้ี ะบวุ า่ ความเสมอภาคทางการศกึ ษา หมายถงึ การทป่ี ระชาชนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร้ บั และ เข้าถึงการศึกษาและพัฒนาอย่างเสมอภาคและท่ัวถึง โดยให้ความช่วยเหลือผูข้ าดแคลนทุนทรัพย์ ลดความเหล่ือมล�้ำใน การศกึ ษา รวมถึงเสริมสรา้ งและพัฒนาคณุ ภาพและประสิทธภิ าพครู ซ่ึงในมาตรา 5 ก�ำหนดวตั ถุประสงค์การจัดตงั้ กสศ. เพือ่ สรา้ งความเสมอภาคทางการศกึ ษา รวมท้ังวตั ถุประสงค์ ดังนี้ 1. ส่งเสริม สนับสนุน และให้ความชว่ ยเหลือหน่วยงาน 5. ส่งเสรมิ สนบั สนนุ และใหค้ วามช่วยเหลอื สถานศกึ ษา ท่ีเก่ียวข้องไมว่ ่าจะเปน็ ภาครัฐ ภาคเอกชน หรือภาค เพอื่ ใหม้ กี ารเรยี นการสอนทที่ ำ� ใหผ้ ้เู รยี นสามารถรู้ และ ประชาสังคม เพื่อให้เด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กปฐมวยั พัฒนาได้ตามความถนัดและศกั ยภาพของตน ได้รบั การพฒั นาทง้ั ทางดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ วนิ ยั อารมณ์ สงั คม และสตปิ ญั ญาทเ่ี หมาะสมกบั วยั 6. ด�ำเนินการหรือจัดใหม้ ีการศึกษา วิจัย หรือค้นคว้า แนวทางในการพัฒนาครูให้มีจิตวิญญาณของความ 2. ให้ความชว่ ยเหลอื สง่ เสรมิ พฒั นา และสนบั สนนุ เงนิ และ เป็นครู มคี ณุ ธรรม มจี รยิ ธรรม มคี วามรู้ และมคี วาม ค่าใช้จ่ายให้แก่เด็กและเยาวชนซ่ึงขาดแคลนทุนทรัพย์ สามารถในการจัดการเรียนการสอนและการพัฒนา หรือด้อยโอกาส และผูด้ อ้ ยโอกาส จนส�ำเร็จการศึกษา ผูเ้ รียน เพ่ือลดความเหลื่อมล�้ำในการศึกษาโดยมี ข้นั พ้นื ฐาน แรงจงู ใจทเี่ หมาะสม รวมทง้ั สง่ เสรมิ หรอื สนบั สนนุ ใหม้ ี การจัดต้ังสถาบันต้นแบบในการผลิตและพัฒนาครู 3. เสริมสรา้ งและพัฒนาคุณภาพและประสิทธิภาพครู ใหม้ คี วามสามารถในการจดั การเรยี นการสอน สามารถ 7. ด�ำเนินการหรือจัดให้มีการศึกษา วิจัย และพัฒนา พัฒนาเด็กและเยาวชนตามพื้นฐานและ ศักยภาพที่ องค์ความรูเ้ พื่อพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ตลอดจน แตกต่างกนั ส่งเสรมิ และสนบั สนนุ การนำ� องคค์ วามร้ดู งั กลา่ ว ไปใช้ เพอ่ื ลดความเหลอื่ มลำ้� ในการศกึ ษาสนองความต้องการ 4. สง่ เสริม สนับสนุน และใหค้ วามช่วยเหลือผู้ขาดแคลน ทางดา้ นก�ำลังแรงงาน และการยกระดับความสามารถ ทนุ ทรพั ย์และผ้ดู อ้ ยโอกาสใหไ้ ดร้ บั การศกึ ษา หรอื พฒั นา ของคนไทย เพ่ือให้มีความรูค้ วามสามารถในการ ประกอบอาชีพ ตามความถนดั และมีศกั ยภาพที่จะพึง่ พาตนเองในการ ด�ำรงชีวติ ได้ อย่างไรก็ดี กสศ. มิได้มีบทบาทแบบเบ็ดเสร็จในการด�ำเนินงานท้ังหมดเพื่อลดความเหล่ือมล�้ำทางการศึกษา แต่มี บทบาทในฐานะผฉู้ ายภาพอนั มลี กั ษณะเปน็ การใหค้ วามรู้ ขอ้ มลู ทศิ ทางหรอื ทดลอง ทำ� เป็นตน้ แบบและชเ้ี ป้าให้หน่วยงาน ท่ีเกี่ยวข้องซ่ึงมีทรัพยากรมากกว่าน�ำไปใช้ด�ำเนินการตอ่ ยอดขยายผลต่อไป ซ่ึงไมใ่ ช่เฉพาะภาครัฐ แต่รวมถึงภาคเอกชน ประชาสงั คม ประชาชนทกุ คนทจี่ ะมบี ทบาทชว่ ยเหลอื ดแู ลผดู้ อ้ ยโอกาส โดยการชว่ ยเหลอื ดแู ลไมจ่ ำ� เป็นต้องอยใู่ นรปู ตวั เงนิ แตเ่ ป็นการสนับสนุนในดา้ นอ่นื ๆ เชน่ การให้โอกาสในการฝกึ อาชีพหรอื รบั เขา้ ทำ� งาน การรว่ มเปน็ จติ อาสา 4

วสิ ัยทัศน์ พันธกิจ และ ยทุ ธศาสตร์ วสิ ัยทศั น์ เดก็ เยาวชน และประชาชน ทข่ี าดแคลนทนุ ทรัพยห์ รือดอ้ ยโอกาสทกุ คน มโี อกาสพฒั นาตนเองตามศักยภาพ และเขา้ ถงึ การศึกษาทม่ี คี ณุ ภาพ พันธกจิ สร้างเสริมการจดั การเชิงระบบเพอ่ื ความเสมอภาคทางการศึกษา โดย 1 การลงทนุ ทใ่ี ชค้ วามรู้นาํ เพอ่ื ช่วยเหลอื และสร้างคณุ คา่ เพม่ิ แกก่ ลมุ่ เป้าหมาย 2 การระดมการมสี ่วนร่วมอยา่ งสร้างสรรคจ์ ากทกุ ภาคส่วน 3 การเสนอแนะมาตรการเพอ่ื สร้างความเปลย่ี นแปลงเชงิ นโยบาย เป้าประสงค์ 2 ครูและหน่วยจดั การเรียนรู้ 3 ภาครัฐและสังคมมแี นวทาง ในการสร้างความเสมอภาค 1 ผดู้ อ้ ยโอกาสไดร้ ับการ ทง้ั ในและนอกระบบไดร้ ับ ทางการศึกษาทไ่ี ดผ้ ลยง่ิ ข้นึ ชว่ ยเหลอื และมโี อกาสในการ การพฒั นาคณุ ภาพทว่ั ถงึ ศึกษาพฒั นาตามศักยภาพ จดุ เน้นสําคญั 2 สร้างความมน่ั ใจในการ 3 สร้างความมน่ั ใจในการ ทาํ งานร่วมกนั ของ จดั สรรทรัพยากรของรัฐ 1 สร้างความมน่ั ใจในการ บริการแกก่ ลมุ่ เปา้ หมาย ห้นุ ส่วนภาคแี ละ กสศ. ยทุ ธศาสตร์ 1 สร้างความมน่ั ใจใน 3 เสริมสร้างระบบธรรมาภบิ าล 6 พฒั นาองคค์ วามรู้เพอ่ื ศักยภาพและประสิทธิภาพ ในการทาํ งานร่วมกบั ภาคี การจดั การเชงิ ระบบเพอ่ื หน่วยบริการ ความเสมอภาคทางการศึกษา ทมี่ ปี ระสิทธิภาพยง่ิ ข้นึ 2 กระตนุ้ การให้ทนุ การศึกษาทส่ี อดคลอ้ ง 4 สร้างความเขม้ แขง็ ให้จงั หวดั 7 กระตนุ้ ให้ทกุ ภาคส่วน กบั เปา้ หมายประเทศ มกี ลไกความพร้อมในการ ร่วมสร้างสังคมแห่งโอกาส สร้างความเสมอภาคทาง และความเสมอภาคทาง การศึกษา การศึกษา 5 ยกระดบั ความสามารถในการ พฒั นาครทู งั้ ในและนอกระบบ 5