เล่ม 7 (4) เรื่องที่คณะกรรมาธิการพิจารณาเสร็จแล้ว

๓๙ ในขณะท่ีผู้บริโภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ที่มีอายุต่ากว่า ๒๕ ปีน้ันคิดสัดส่วนเป็น ร้อยละ ๑๓.๙๒๒๔ รายละเอียด แสดงตามตารางท่ี ๙ ตารางท่ี ๙ แสดงสดั สว่ นของผบู้ รโิ ภคเคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล์ในลักษณะต่าง ๆ จาแนกตามลักษณะบคุ คล (รอ้ ยละ) ประเภทนักดม่ื ประชากรรวม นักด่ืมปจั จุบัน ผู้ดม่ื ใน 30 วัน นักดืม่ ครัง้ คราว นกั ดม่ื ประจา (I) (II) (V) ที่ผา่ นมา (III) (IV) ๑๙.๓๒ ๘.๔๗ จาแนกตามเพศ ๘๐.๖๘ ๙๑.๕๓ หญิง ๕๑.๗๐ ๔๓.๙๑ ๑๒.๕๙ ๒๗.๘๓ ๔๓.๒๗ ๕๖.๐๙ ๘๗.๔๑ ๗๒.๑๗ ๕๖.๗๓ ชาย ๔๘.๓๐ ๓.๙๒ ๒.๑๘ จาแนกตามการปกครอง ๑๐.๔๓ ๗.๖๒ ๔๕.๑๑ ๔๖.๒๐ ในเขตเทศบาล ๔๕.๔๗ ๒๙.๗๓ ๔๓.๔๖ ๔๔.๔๑ ๓๑.๙๖ ๑๐.๘๐ ๕๖.๕๔ ๕๕.๕๙ ๑๒.๐๔ นอกเขตเทศบาล ๕๔.๕๓ ๔๔.๕๔ ๕๐.๖๙ จาแนกตามกลุ่มอายุ อายุ ๑๕-๑๙ ปี ๘.๒๐ ๓.๒๖ ๕.๒๙ ๙.๗๔ ๑๒.๖๔ อายุ ๒๐-๒๔ ปี ๘.๘๖ ๔๕.๗๕ ๔๔.๒๖ ๓๐.๔๑ ๒๗.๙๙ อายุ ๒๕-๔๔ ปี ๓๕.๖๑ ๑๐.๘๔ ๙.๘๓ อายุ ๔๕-๕๙ ปี ๒๗.๑๘ อายุ ๖๐ ปีขึ้นไป ๒๐.๑๕ จาแนกตามระดับการศึกษา ประถมศกึ ษาหรอื ๔๘.๗๓ ๔๖.๕๕ ๓๙.๗๒ ต่ากวา่ มัธยมศกึ ษา (สาย ๒๙.๙๗ ๓๓.๓๕ ๓๒.๘๗ ๓๔.๓๖ ๓๒.๐๖ สามญั ) ปรญิ ญาตรหี รือ ๑๓.๑๒ ๑๑.๓๓ ๙.๙๓ ๑๔.๑๗ ๗.๗๑ สงู กวา่ จาแนกตามภมู ิภาค กรุงเทพฯ ๑๓.๕๒ ๑๒.๐๔ ๑๑.๐๒ ๑๒.๕๕ ๑๑.๓๘ กลาง ๒๙.๗๑ ๒๘.๕๗ ๓๐.๓๕ ๒๕.๔๔ ๓๒.๕๗ (ไมร่ วมกรงุ เทพฯ) เหนอื ๑๖.๙๗ ๒๑.๑๔ ๒๑.๘๘ ๒๐.๖๙ ๒๑.๗๑ ตะวันออก ๒๖.๗๑ ๓๐.๘๕ ๒๙.๖๓ ๓๔.๒๘ ๒๖.๔๙ เฉียงเหนอื ใต้ ๑๓.๐๙ ๗.๔๐ ๗.๑๒ ๗.๐๔ ๗.๘๕ ทม่ี า : สานักงานสถิตแิ หง่ ชาติ ๒๔ เพ่ิงอา้ ง, น. 20

๔๐ พิจารณาเฉพาะในกลุ่มของเด็กและเยาวชน (ช่วงอายุ 15 – 24 ปี) ซ่ึงเป็นกลุ่มที่กฎหมาย มุ่งให้ความคุ้มครองและพยายามกีดกันมิให้เข้าถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้น้ัน เมื่อพิจารณาสถิติใน ปี 2554 ปี 2557 และ ปี 2560 จะเห็นได้ว่าแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์พฤติกรรมการบริโภคเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ในระยะเวลาช่วง ๖ ปี จะเห็นได้ว่าอัตราความชุกของเด็กและเยาวชนที่ดื่มเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ในช่วง 12 เดือนที่ผ่านมาไม่ได้ลดลงอย่างมีนัยสาคัญ ในทางตรงกันข้ามกรณีเด็กและเยาวชนท่ีดื่มหนัก กลับมอี ัตราความชกุ เพ่มิ ข้ึน๒๕ ดังปรากฏตามตารางที่ ๑๐ ตารางท่ี ๑๐ แสดงนกั ดม่ื เด็กและเยาวชน พ.ศ. ๒๕๕๔ พ.ศ. ๒๕๕๗ และ พ.ศ. ๒๕๖๐ เยาวชนทด่ี ม่ื สุราใน ๑๒ เดือนทผี่ า่ นมา (จานวนคน) พ.ศ. ๒๕๕๔ พ.ศ. ๒๕๕๗ พ.ศ. ๒๕๖๐ อตั ราความชุก (ร้อยละของเยาวชนอายุ 15 -24 ปี 2,367,578 2,428,286 2,282,523 นกั ดื่มเยาวชนทด่ี ื่มเปน็ ประจา (จานวนคน) 23.39 25.2q 23.91 อัตราความชุก (รอ้ ยละของเยาวชนอายุ 15 -24 ปี 914,945 703,885 684,598 9.04 7.30 7.17 นกั ด่ืมเยาวชนทดี่ ม่ื เปน็ ครัง้ คราว (จานวนคน) อตั ราความชกุ (รอ้ ยละของเยาวชนอายุ 15 -24 ปี 1,452,633 1,724,400 1,597,925 14.35 17.89 16.74 นักด่มื เยาวชนท่ีดม่ื หนัก (จานวนคน) 309,612 อัตราความชกุ (รอ้ ยละของเยาวชนอายุ 15 -24 ปี 1,1๒๒,797 1,005,462 ๓.๐๖ ๑๑.๖๕ ๑๐.๕๓ ทีม่ า : รายงานสถานการณ์การบริโภคเครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์ในสงั คมไทย ประจาปี พ.ศ. 2560 3.๒ สภาพปัญหาเก่ียวกับการประกอบธุรกิจอตุ สาหกรรมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในประเทศไทย จากการศกึ ษาสภาพปัญหาเกี่ยวกับการประกอบธุรกจิ อุตสาหกรรมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ในประเทศไทย พบว่า ปัญหา อุปสรรค และผลกระทบเก่ียวกับการประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์นั้น ปัจจัยหน่ึง มาจากบทบัญญัติของกฎหมาย ซ่ึงไม่เพียงแต่เป็นอุปสรรคกีดกันการประกอบอาชีพ แต่เป็นการกีดกัน การแข่งขันในธุรกิจของประเทศอีกด้วย๒๖ โดยสาเหตุของอุปสรรคนี้เกิดข้ึนมาจากกฎหมาย ๒ ฉบับ คือ พระราชบัญญัติภาษีสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ ซ่ึงเป็นกฎหมายเก่ียวข้องกับการขออนุญาตผลิตเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ และพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ซึ่งเป็นกฎหมายเก่ียวกับการควบคุม ผลิตภัณฑ์เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ครอบคลุมการจาหน่ายและการโฆษณาเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ โดยมีรายละเอียด ดังน้ี ๒๕ เพ่งิ อา้ ง, น. 53. ๒๖ ศศิ สุมา, “คราฟท์เบยี ร์ไทยเสยี ท่า ดว้ ยกตกิ าขัดขาตัวเอง,” หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ, สืบคน้ เมอ่ื วันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๖๓ จาก www.bangkokbiznews.com/blog/detail/647105

๔๑ 3.๒.๑ ปัญหาการประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามพระราชบัญญัติภาษีสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ 3.๒.๑.๑ ปญั หาในระดบั นโยบาย นโยบายของรัฐไทยเน้นการประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ เนอ่ื งจากรัฐถอื วา่ ธุรกจิ อุตสาหกรรมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เป็นธุรกิจที่มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของผู้บริโภค มากกว่าสินค้าท่ัวไป อีกทั้งยังเป็นสาเหตุอันดับต้น ๆ ที่ก่อให้เกิดอุบัติเหตุทางถนน รวมถึงการก่ออาชญากรรม ต่าง ๆ๒๗ ซึ่งการควบคุมการประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์น้ีครอบคลุมทั้งการผลิต การนาเข้า การขาย การครอบครอง และการโฆษณา เป็นต้น โดยอาศัยเครื่องมือต่าง ๆ ประกอบกันเพ่ือควบคุมการบริโภค ทั้งการใช้ใบอนุญาตในการผลิต นาเข้า และจาหน่าย การใช้เคร่ืองหมายบังคับและควบคุม (Command and control) ผ่านการใช้โทษทางอาญา และการใช้ภาษีเป็นเครื่องมือในการลดการบริโภคสุรา อย่างไรก็ตาม นโยบายดังกล่าวก่อให้เกิดปัญหาข้ึนกับผู้ประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา เน่ืองจากเงื่อนไขการประกอบกิจการ ท่ีกาหนดไว้ในกฎหมายท้ังพระราชบัญญัติสุรา พ.ศ. ๒๔๙๓ และท่ีแก้ไขเพิ่มเติม และพระราชบัญญัติภาษี สรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ ซ่ึงใช้บังคับแทนพระราชบัญญัติสุรา พ.ศ. ๒๔๙๓ และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม โดยนโยบาย ท่ีก่อให้เกดิ ปญั หามดี ังต่อไปนี้ (1) ปญั หาเง่ือนไขการขอใบอนุญาตประกอบกจิ การผลติ เครอื่ งด่ืมแอลกอฮอล์ ตามพระราชบัญญัติสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ กาหนดให้บุคคลใดจะประกอบกิจการ ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องได้รับอนุญาตจากอธิบดีกรมสรรพสามิต๒๘ โดยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข กาหนดไว้ในกฎกระทรวงการอนุญาตผลิตสุรา พ.ศ. ๒๕๖๐ ซ่ึงตามกฎกระทรวงฉบับนี้ ได้กาหนดประเภทของ ใบอนุญาตออกเป็นหลายประเภทตามชนิดและประเภทของเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ได้แก่ ใบอนุญาตผลิตสุราแช่ ชนิดเบียร์ (เบียร์) ใบอนุญาตผลิตสุราแช่อื่น ๆ (อาทิ ไวน์ และไวน์ผลไม้) และสุรากลั่น (อาทิ สุราขาว สุราผสม สุราปรุงพิเศษ และสรุ าพเิ ศษ) โดยผู้ขอรับใบอนญุ าตจะตอ้ งมีคุณสมบัติ ดงั แสดงตามตารางท่ี ๑๑ ตารางที่ ๑๑ ตารางแสดงคณุ สมบัตขิ องผ้ขู อรบั ใบอนญุ าตผลิตเครอ่ื งดืม่ แอลกอฮอล์ กรณีการผลติ เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลใ์ นระดบั โรงงานอตุ สาหกรรม ๑. สรุ าแชช่ นิดเบียร์ ๑. ผ้ขู อรับใบอนุญาตจะต้องเปน็ บริษัท และมที ุนจดทะเบียนไมต่ ่ากวา่ ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท (สบิ ลา้ นบาท) ๒. ผขู้ อรบั ใบอนุญาตจะตอ้ งมีผ้ถู ือหุ้นสญั ชาตไิ ทยไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ ๕๑ ๒. สุราแชช่ นิดอืน่ ๆ คุณสมบตั ผิ ขู้ อรบั ๑. ผูข้ อรับใบอนุญาตจะตอ้ งเปน็ บริษัท ๓. สรุ ากลนั่ ใบอนญุ าต ๒. ผู้ขอรับใบอนญุ าตจะตอ้ งมผี ถู้ อื หุ้นสัญชาตไิ ทยไม่น้อยกวา่ ร้อยละ ๕๑ ๑. ผขู้ อรับใบอนุญาตจะต้องเป็นบรษิ ทั ๒. ผู้ขอรับใบอนญุ าตจะตอ้ งมีผ้ถู ือหนุ้ สัญชาติไทยไมน่ อ้ ยกว่าร้อยละ ๕๑ ๒๗ กรมสรรพสามิต, “คาอธิบายพระราชบัญญัติภาษีสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐,” กรมสรรพสามิต, สืบค้นเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๖๓, จาก www.excise.go.th/cs/groups/public/documents/document/dwnt/mjk4/~edisp/uatucm298930.pdf, น. ๑๘๘ ๒๘ พระราชบัญญตั ภิ าษีสรรพสามติ พ.ศ. ๒๕๖๐, มาตรา ๑๕๓

๔๒ กรณกี ารผลิตเครอ่ื งด่มื แอลกอฮอลใ์ นระดบั สุราชมุ ชน ๑. สรุ าแชอ่ ่นื ๆ ผู้ขอรบั ใบอนุญาตจะตอ้ งมีคณุ สมบัติดังตอ่ ไปน้ี ๒. สรุ ากลนั่ คณุ สมบตั ผิ ขู้ อรบั ๑. เปน็ สหกรณห์ รือกลมุ่ เกษตรกรทีจ่ ดทะเบียนตามกฎหมายสหกรณ์ ใบอนุญาต ๒. เป็นวสิ าหกจิ ชุมชนตามกฎหมายวา่ ด้วยการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน ๓. เป็นองค์กรเกษตรกรท่ีข้ึนทะเบียนตามกฎหมายว่าด้วยกองทุนฟ้ืนฟูแลละพัฒนา เกษตรกร ทีม่ า : กฎกระทรวงการอนญุ าตผลติ สุรา พ.ศ. ๒๕๖๐ ในด้านโรงอุตสาหกรรมที่ใช้ในการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์น้ัน ตามกฎกระทรวง ฉบับน้ี ได้กาหนดให้โรงอุตสาหกรรมท่ีจะต้ังเพ่ือใช้ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์และ เงอ่ื นไข ดังแสดงตามตารางท่ี ๑๒ ตารางที่ ๑๒ ตารางแสดงหลักเกณฑแ์ ละเงื่อนไขโรงอตุ สาหกรรมผลิตเครือ่ งดืม่ แอลกอฮอลท์ ี่จะได้รับใบอนุญาต กรณกี ารผลติ เคร่อื งดื่มแอลกอฮอลใ์ นระดับโรงอุตสาหกรรม ๑. สุราแช่ชนิดเบียร์ ๑. กรณีโรงอุตสาหกรรมประเภทผลิตเพ่ือขาย ณ สถานที่ผลิต (Brew pub) ต้องมี ขนาดกาลังการผลิตไม่น้อยกว่า ๑๐๐,๐๐๐ ลิตร (หนึ่งแสนลิตร) ต่อปี และไม่เกิน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ลติ ร (หนึง่ ล้านลิตร) ตอ่ ปี ๒. กรณีโรงอุตสาหกรรมประเภทผลิตลงในบรรจุภัณฑ์เพื่อจาหน่าย ต้องมีขนาดกาลัง การผลติ ไม่ต่ากว่า ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ ลิตร (สบิ ลา้ นลิตร) ตอ่ ปี ๒. สรุ าแช่ชนิดอื่น ๆ หลักเกณฑแ์ ละ - ๓. สุรากล่นั เงือ่ นไข ๑. กรณีโรงอุตสาหกรรมผลติ สุรากล่ันชนิดสรุ าพเิ ศษ ประเภทวสิ ก้ี บร่ันดี และยนิ ต้อง มีกาลังการผลิตคิดเทียบเป็นน้าสุราท่ีมีแรงแอลกอฮอล์ 28 ดีกรี ไม่ต่ากว่า 30,000 ลติ ร (สามหมนื่ ลิตร) ต่อวนั ๒. กรณีโรงอุตสาหกรรมผลิตสุรากลั่นอื่น ๆ ต้องมีกาลังการผลิตคิดเทียบเป็นน้าสุรา ทม่ี ีแรงแอลกอฮอล์ 28 ดกี รี ไม่ต่ากวา่ 90,000 ลิตร (เก้าหมื่นลิตร) ตอ่ วนั กรณกี ารผลติ เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ในระดับโรงอุตสาหกรรมสรุ าชุมชน ๑. สุราแชอ่ ื่น ๆ โรงอตุ สาหกรรมทใ่ี ชผ้ ลิตสรุ าแช่อนื่ ๆ และสุรากลั่น จะต้องมีคุณสมบัติดังน้ี ๒. สุรากล่ัน ๑. ต้องใช้เคร่อื งจักรที่มีกาลังรวมต่ากว่าห้าแรงม้าหรือใช้คนงานน้อยกว่าเจ็ดคน หรือ กรณีใช้เครื่องจักรและคนงาน เคร่ืองจักรต้องมีกาลังรวมต่ากว่าห้าแรงม้าและ หลกั เกณฑแ์ ละ คนงานตอ้ งนอ้ ยกวา่ เจด็ คน เงือ่ นไข ๒. ตอ้ งแยกออกจากที่อยอู่ าศยั โดยชัดเจน ๓. ต้องอยู่ในทาเลและสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม มีพ้ืนที่เพียงพอที่จะผลิตสุราโดยไม่ กอ่ ให้เกิดอันตราย เหตุเดือดรอ้ นราคาญ หรือความเสียหายต่อบุคคลหรือทรัพย์สิน ของผู้อนื่ ๔. กรณีใช้ผลิตสุรากล่ัน ต้องตั้งอยู่ห่างจากแหล่งน้าสาธารณะไม่น้อยกว่า ๑๐๐ เมตร และต้องมีระบบบาบัดน้าเสียท่ีไม่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อมตามมาตรฐานท่ี กรมควบคมุ มลพิษกาหนด ท่มี า : กฎกระทรวงการอนญุ าตผลิตสรุ า พ.ศ. ๒๕๖๐

๔๓ หากพิจารณาคุณสมบัติตามตารางท่ี ๑๑ หน้า42 และหลักเกณฑ์และเง่ือนไข โรงอุตสาหกรรมตาม ตารางท่ี ๑๒ หน้า 42 จะเห็นได้ว่า บรรดาคุณสมบัติและหลักเกณฑ์และเง่ือนไข โรงอุตสาหกรรมในการขอใบอนุญาตประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์นี้สร้างภาระให้กับผู้ขออนุญาต ประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เป็นอย่างมาก และทาให้เป็นอุปสรรคในการเข้าสู่ตลาดการผลิต เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ซึ่งจากการประเมินต้นทุนเชิงเศรษฐศาสตร์ของภาคธุรกิจและประชาชน โดยสถาบันวิจัย เพื่อการพัฒนาประเทศไทยพบว่า ค่าใช้จ่ายต่อครั้งในการขอใบอนุญาตผลิตสุราแช่ชนิดเบียร์ต่อคร้ัง คิดเป็นเงิน ท้ังสิ้น ๔๔๑,๘๒๘ บาท และมีต้นทุนค่าเสียโอกาส๒๙ ต่อปี ๆ ละ ๔๓๔,๑๗๘ บาท๓๐ ซ่ึงจากการศึกษาของ คณะอนุกรรมการพบว่า คุณสมบัติบางประการ เช่น ผู้ขอรับใบอนุญาตผลิตสุราแช่ชนิดเบียร์นั้น จะต้องมีทุน จดทะเบียนไม่ต่ากว่า ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท (สิบล้านบาท) เป็นต้น ทาให้การขออนุญาตผลิตสุราแช่ชนิดเบียร์นั้น แตกต่างจากกรณีผู้ขอรับใบอนุญาตผลิตสุราแช่ชนิดอื่น ๆ หรือสุรากลั่น ซึ่งจากการศึกษาไม่พบว่า สาเหตุใด จงึ กาหนดให้ใบอนญุ าตผลิตสุราแช่ชนิดเบียร์ถึงจาเป็นต้องมีทุนจดทะเบยี นในจานวนดังกล่าว เมื่อพิจารณาแนวปฏิบัติที่ดี (Best practice) การขอใบอนุญาตประกอบกิจการผลิต เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐสิงคโปร์ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม และเครือรัฐออสเตรเลียพบว่า ในหลายประเทศมีการนาระบบใบอนุญาตมาใช้ในการกากับการประกอบกิจการ ผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เช่นเดียวกันกับประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์สาคัญ ๒ ประการ คือ ประการแรก เพ่ือควบคุมคุณภาพของเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ไม่ให้กระทบต่อผู้บริโภค และประการที่สอง เพ่ือรับประกันว่า รัฐจะสามารถเก็บภาษีจากการประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ได้ แต่ประเทศส่วนใหญ่น้ัน ไม่ได้ กาหนดคุณสมบัติของผู้ขอรับใบอนุญาต และหลักเกณฑ์และเงื่อนไขโรงอุตสาหกรรมสุราไว้โดยกาหนดเง่ือนไข เร่ืองทุนจดทะเบียนและกาลังการผลิตขั้นต่าของโรงอุสาหกรรมสุรา นอกจากนี้ หลายประเทศได้ผ่อนคลาย เข้มงวดของการประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ โดยกาหนดให้ในกรณีผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เพ่ือ บริโภคเอง ไม่จาเป็นต้องขอรับอนุญาตจากหน่วยงานของรัฐ สาหรับรายละเอียดการศึกษา แนวปฏิบัติท่ีดี ของประเทศในเรื่องเงื่อนไขการขอใบอนุญาตประกอบกจิ การผลติ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ โดยรายละเอยี ดดังนี้ (๑) สหราชอาณาจักร ในสหราชอาณาจักรการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์จะต้อง ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ของกฎหมายหลายฉบับด้วยกัน โดยมีกฎหมายสาคัญ คือ พระราชบัญญัติอากรเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ ค.ศ. ๑๙๗๙ (Alcoholic Liquor Duties Act 1979) ซ่ึงใช้บังคับกับการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ทุกประเภท๓๑ ยกเว้นแต่เบียร์ โดยกาหนดให้ก่อนดาเนินการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ผู้ประกอบกิจการผลิต เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ แต่ละประเภทไม่ว่าจะด้วยการกล่ันหรือการหมักต้องมีใบอนุญาตผลิตเครื่องด่ืม ๒๙ ต้นทุนค่าเสียโอกาสเกิดจากกาไรท่ีบริษัทสูญเสียไปขณะทาการรอการพิจารณา คานวณจากกาไรเฉลี่ยต่อวั น คณู จานวนวนั ทีต่ ้องรอพจิ ารณา ๓๐ สถาบันวิจัยเพ่ือการพัฒนาเพ่ือการพัฒนาประเทศไทย, “รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวเิ คราะหท์ บทวนกฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อบังคับและกระบวนงานท่ีเก่ียวกับการอนุญาต เพื่อลดข้ันตอนการดาเนินการและการอนุญาตที่ไม่จาเป็นหรือเป็น อุปสรรคต่อการประกอบอาชพี และการดาเนนิ ธุรกจิ ของประชาชน,” เลม่ ที่ ๒, (สถาบนั วจิ ัยเพ่อื การพฒั นาประเทศไทย, ๒๕๖๒), น. ๗๕ ๓๑ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 1.

๔๔ แอลกอฮอล์๓๒ (Distiller’s license) ออกโดยหน่วยงานทางภาษีสรรพสามิตและศุลกากรของสหราชอาณาจักร (HM Revenue and Customs หรอื HMRC) ที่ตอ้ งได้รบั อนญุ าตไมน่ ้อยกว่า ๔๕ วันกอ่ นทีจ่ ะเริม่ การผลิต๓๓ การขอใบอนุญาตดังกล่าว ผู้ขอใบอนุญาตต้องจะต้องย่ืนแบบ “DLA1” ที่ระบุแสดง แผนการประกอบธุรกิจ ประกอบด้วยรายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับสถานท่ีต้มกลั่น กระบวนการขั้นตอน ขนาดของ เคร่ืองกล่ัน สายการผลิต แหล่งวัตถุดิบ กลุ่มผลิตภัณฑ์ท่ีต้องดาเนินการแผนการจัดการพื้นที่ และสถานที่ จัดเก็บ๓๔ ในท่ีน้ีมิได้หมายความว่าผู้ขอใบอนุญาตจะต้องมีความพร้อมในการดาเนินการดังกล่าวทันที หากหมายถงึ จัดเตรียมเพ่ือรองรับการดาเนินกจิ การ เช่น ผู้ยืน่ ขออาจยงั ไม่มีสถานท่ีหรอื โกดังสาหรบั การจัดเก็บ สินค้า แต่สามารถระบุแสดงข้อเท็จจริงว่ามีการจัดซ้ือ หรือรออนุมัติการซื้อเหล่านี้ก็เป็นการแสดงแผนการ จัดเก็บผลิตภัณฑ์แล้ว หรือกรณีแหล่งเงินทุน แม้ผู้ขอจะไม่มีทุนสารองผู้ขออาจย่ืนหลักฐานการขออนุมัติเงินกู้ จากสถาบันการเงนิ ได้ โดยที่ใบอนุญาตจะมีผลในทางพ้ืนท่ีเฉพาะแห่งใดแห่งหน่ึงตามที่ขออนุญาตเท่าน้ัน ดังนั้น ในกรณที ผ่ี ู้ประกอบธรุ กิจมสี ถานท่ีผลิตสรุ าหลายแหง่ ผูป้ ระกอบธรุ กจิ จะต้องทาการขอใบอนุญาตในทุกแห่ง๓๕ รายละเอียดที่ระบุในการย่ืนขออนุญาตดังกล่าว นอกจากเพื่อพิจารณาอนุญาต หรือไม่อนุญาตผลิตสุราแล้ว ข้อมูลข้างต้นยังจาเป็นต่อการพิจารณาเชิงรายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจสุรา ไม่ว่าจะเป็น กระบวนการผลิต หรือแม้กระท่ังการเก็บสินค้า ในส่วนกระบวนการผลิต หน่วยงานผู้ออก ใบอนุญาตจะพิจารณาถึงแผนและขั้นตอนการดาเนินการผลิต ที่ต้ังโรงงานพร้อมแผนที่ การอธิบาย กระบวนการขั้นตอนอย่างละเอียด ขนาดเครื่องกลั่น ท่ีมาและแหล่งวัตถุดบิ ในการผลิตสุรา กลุ่มของผลิตภณั ฑ์ สุราที่ผู้ขอจะผลิต๓๖ ขณะท่ีในด้านสถานที่เก็บสินค้าน้ัน ขึ้นอยู่กับความประสงค์ของผู้ขออนุญาต ซ่ึงผู้ขอ อนุญาตผลิตสุราสามารถเลือกได้ทั้งการเก็บสินค้าในคลังสินค้าของโรงงาน (Distiller’s warehouse) หรือ คลังสินค้าสรรพสามิต (Excise warehouse) ตามพระราชบัญญัติศุลกากรและการจัดการสรรพสามิต (Customs and Excise Management Act 1979) ก็ได้๓๗ ท้ังนี้ หากผู้ขออนุญาตผลิตสุราจะดาเนินการเก็บ สินค้าในโรงงานตามพระราชบัญญัติอากรเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ค.ศ. ๑๙๗๙ การดาเนินการจะต้องเป็นไป ตามกาหนดเง่ือนไข วิธีการ ขั้นตอนการดาเนินงาน มาตรฐานท้ังการเก็บสินค้า ตลอดจนความปลอดภัยท่ีกาหนด๓๘ ซึ่งเปน็ มาตรฐานทแ่ี ตกตา่ งจากคลงั สินค้าสรรพสามติ ขอ้ พิจารณาที่สาคัญ คือ การขออนุญาตผลิตสุราตามพระราชบัญญัติอากรเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ ค.ศ. ๑๙๗๙ มุ่งเน้นพิจารณาการผลิตสุราที่กระทาเชิงพาณิชย์เป็นสาคัญ โดย HMRC จะพิจารณามีการแผนธุรกิจที่ผู้ขออนุญาตเสนอ หากเห็นว่าขนาดเคร่ืองกล่ันใหญ่ท่ีสุดตามแผนมีปริมาณ การผลิตสูงสุดน้อยกว่า ๑,๘๐๐ ลิตร (18 hectoliters) HMRC มีดุลพินิจตามกฎหมายในการปฏิเสธการออก ๓๒ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 12. ๓๓ Excise notice 39, Article 2.1. ๓๔ Excise notice 39, Article 2.1. ๓๕ Excise notice 39, Article 2.5; If you intend to produce spirits at more than one set of premises, you must complete a separate application and get a license for each. ๓๖ Excise notice 39, Article 2.6. ๓๗ Excise notice 39 Article 2.2; At least 45 days before you start to produce spirits. ๓๘ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 15.

๔๕ ใบอนุญาตหรืออนุญาตภายใต้เง่ือนไขท่ีกาหนดได้ตามแต่กรณี๓๙ ซ่ึงย่อมหมายความว่าผู้ยื่นขอสามารถ ดาเนินการผลิตสุราได้โดยไม่ผิดตามกฎหมาย โดยปัจจุบันพบว่ามีการดาเนินการท่ีใช้เคร่ืองจักรขนาดเล็ก เป็นจานวนมาก๔๐ นอกจากใบอนุญาตเก่ียวกับการผลติ และกล่ันสุราโดยตรงแล้ว สหราชอาณาจักรยังพิจารณา ถงึ ทาขึ้นใหม่การปรุงและการผสมสรุ าให้เปน็ สงิ่ ท่กี ระทาได้เฉพาะแต่บุคคลทไ่ี ดร้ ับอนญุ าตใบอนญุ าตปรุงสุรา๔๑ (Rectifier’s license) และใบอนุญาตผสมสุรา (Compounder’s license) สาหรับการผลิตเบียร์กฎหมาย สหราชอาณาจักรไม่ได้ใช้วิธีการขอใบอนุญาต แต่ให้ผู้ผลิตดาเนินการลงทะเบียนผู้ผลิตเบียร์ (Registered brewer)๔๒ เพื่อการพาณิชย์เท่านั้น ดังน้ัน ในกรณีที่การผลิตเบียร์เป็นไปเพ่ือใช้ส่วนตัว หรือเพื่อการศึกษาวิจัย ไม่จาต้องดาเนินการลงทะเบียน โดยต้องดาเนินการลงทะเบียนก่อนดาเนินการผลิตไม่น้อยกว่า ๑๔ วัน การยื่น คาขอให้ดาเนินการย่ืนต่อคณะกรรมการ๔๓ โดยระบุถึงสถานที่และการดาเนินการในการผลิต ระยะเวลา ดาเนินการ ตลอดจนปริมาณการผลิตต่อปี๔๔ (๒) สหรัฐอเมริกา กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์น้ัน แบ่งออกเป็น ๒ ส่วน คือ กฎหมายระดับรัฐบาลกลางและกฎหมายระดับมลรัฐ โดยแต่ละมลรัฐ สามารถจะกาหนดหลกั เกณฑ์และเงอ่ื นไขการประกอบกจิ การผลิตเครอื่ งด่ืมแอลกอฮอล์ได้ด้วยตนเองเท่าทไ่ี ม่ขัด กับกฎหมายและนโยบายของรฐั บาลกลาง ในส่วนของกฎหมายท่ีกากับการประกอบกิจการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ในระดับรัฐบาลกลางของสหรัฐอเมริกานั้น เป็นไปตามรัฐบัญญัติการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของรัฐบาล กลาง๔๕ (Federal Alcohol Administration Act; FAA Act) และมีระเบียบรัฐบาลกลางออกตามกฎหมายของ รัฐบาลกลาง Code of Federal Regulations (CFR) ซึ่งในหัวเรื่องที่ ๒๗ บทที่ ๑ ในส่วนย่อยมีเน้ือหา ขอ้ บังคบั เกี่ยวข้องกบั เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (27 CFR Chapter I Alcohol Regulations)๔๖ ซึ่งตามส่วนที่ ๑๙ และส่วนที่ ๗๑ ทาให้เห็นว่า ระบบกฎหมายสหรัฐอเมริกาพิจารณากาหนดใบอนุญาตที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจ เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอลอ์ อกเป็นสองส่วน โดยในส่วนแรกเปน็ ใบอนญุ าตพ้ืนฐาน (Basic permit) เป็นการอนุญาต ที่เก่ียวข้องกับธุรกิจที่กฎหมายกาหนดออกตามความใน FAA ตามท่ีปลัดกระทรวงการคลังกาหนด (The Secretary of the Treasury) ท่ีกาหนดให้การประกอบธุรกิจสุราจะต้องมีใบอนุญาต ขณะเดียวกัน ในกรณีท่ีบุคคลต้องการดาเนินการประกอบธุรกิจเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ หรือการตั้งโรงงานอุตสาหกรรมผลิต จะต้องดาเนินการขอใบอนุญาตดาเนินกิจการ (Operating permit) ก่อนโดยจะต้องย่ืนขออนุญาตและได้รับ การอนุมัติจาก TTB ก่อนการดาเนินการ โดยระบุถึงผู้ดาเนินการ แผนธุรกิจ สถานท่ี โรงงาน อุปกรณ์การผลิต ใบอนุญาตอ่ืนท่ีเก่ียวข้องผลิตที่นิติบุคคลนั้นถือครองอยู่ เช่นเดียวกับในหลายประเทศการอนุญาตสุรา ๓๙ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 12 (5). ๔๐ Rating Manual, Section 6 and Section 345. ๔๑ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 18. ๔๒ Alcoholic Liquor Duties Act 1979, Section 47. ๔๓ The Beer Regulations 1993, Article 5. ๔๔ The Beer Regulations 1993, Schedule 1. ๔๕ Federal Alcohol Administration Act, Section 201 – 219a. ๔๖ 27 CFR Chapter I Alcohol Regulations.

๔๖ ในสหรัฐอเมริกาเป็นเรื่องท่ีมุ่งเน้นประโยชน์ทางภาษี เงื่อนไขการประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ และอัตราภาษีท่ีเกี่ยวข้องจะแบ่งตามประเภทของเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ได้เปน็ ๓ ประเภท ได้แก่ เบียร์ สรุ า และไวน์ เนื่องจากฎหมายของรัฐบาลกลางสหรัฐอเมริกาให้อานาจแก่มลรัฐในการกาหนด เงื่อนไขการประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ภายในมลรัฐได้น้ัน ดังน้ัน การประกอบธุรกิจสุรา ไม่เพียงแต่การตกอยู่ภายใตก้ ฎหมายของรฐั บาลกลาง แต่ยังหมายความถงึ การอนญุ าต เงื่อนไขและวิธีการภายใต้ กฎหมายของมลรัฐด้วย ซ่ึงในการศึกษาคร้ังน้ี คณะอนุกรรมาธิการจึงได้ทาการศึกษาแนวทางการกากับดูแล การประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ของมลรัฐแคลิฟอร์เนีย ซึ่งตามกฎหมายของมลรัฐแคลิฟอร์เนียร์ (Alcoholic Beverage Tax Law) ได้กาหนดให้การผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์จะต้องได้รับอนญุ าตจากสานักงาน ควบคุมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ของมลรัฐแคลิฟอร์เนีย (California Department of Alcoholic Beverage Control; ABC) โดยผู้ขอรับใบอนญุ าตจะต้องมีคุณสมบัติเบอ้ื งต้นดังตอ่ ไปน้ี๔๗ ๑) บุคคลผู้ประสงค์จะขอรับใบอนุญาตผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์จาเป็นต้องได้รับ ใบอนุญาตพืน้ ฐานบางประการของรัฐบาลกลาง ๒) บุคคลผู้ประสงค์จะขอรับใบอนุญาตผลิตเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์จะต้องจดทะเบียน การค้าและปฏิบัติตามเง่ือนไขท่ีกาหนดเอาไว้ในประมวลธุรกิจและวิชาชีพ มาตรา ๒๓๙๕๘.๔ ซ่ึงกาหนดเงื่อนไข เก่ียวกบั สถานที่ประกอบกิจการในเขตเมือง นอกจาก คุณสมบัติเบ้ืองต้น ๒ ประการแล้ว ผู้ประสงค์จะประกอบกิจการผลิต เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ยังต้องปฏิบัติตามเงอื่ นไขซ่ึงกาหนดไว้ตามประเภทของใบอนญุ าตผลิตเครือ่ งดม่ื แอลกอฮอล์ ประเภทต่าง ๆ ดงั แสดงตามตารางที่ ๑๓ ตารางท่ี ๑๓ แสดงประเภทใบอนุญาตผลิตเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอลข์ องมลรัฐแคลิฟอร์เนีย ประเภทเครือ่ งด่ืม ประเภทใบอนญุ าต เง่ือนไขเพ่มิ เตมิ แอลกอฮอล์ โรงงานผลติ เบยี รร์ ะดับอตุ สาหกรรม  ผู้ขอรบั ใบอนญุ าตประเภทนตี้ อ้ งผลิตขัน้ ต่า ๑. เบยี ร์ ๖๐,๐๐๐ บาร์เรลต่อปี (ประมาณ ๗,๑๕๐,๐๐๐ ลิตรต่อป)ี ขนาดใหญ่ (Beer Manufacturer)  ผขู้ อรบั ใบอนุญาตมีสทิ ธทิ จี่ ะขายเบยี ร์ให้กับผถู้ อื ใบอนญุ าตขาย เบียร์หรอื ลกู ค้าท่วั ไปท่มี าซือ้ ณ โรงงานผลติ หรือจาหนา่ ย ณ พน้ื ทข่ี ายอาหารของโรงงานได้ โรงงานผลติ เบียร์ขนาดเล็ก (Small  ผขู้ อรับใบอนุญาตจะต้องผลิตเบียรไ์ ด้ไม่เกิน ๖๐,๐๐๐ บารเ์ รลตอ่ ปี Beer Manufacturer)  ผู้ขอรับใบอนญุ าตมีสทิ ธจิ าหน่ายเบยี ร์ในลกั ษณะเดียวกันกับ โรงงานผลติ เบยี รร์ ะดับอตุ สาหกรรม ขนาดใหญ่ โรงเบียร์ (Brewpub)  ผู้ขอรบั ใบอนญุ าตจะตอ้ งผลิตเบียร์ขน้ั ต่า ๑๐๐ บารเ์ รลตอ่ ปี (ประมาณ ๑๒,๐๐๐ ลติ รต่อปี) แตไ่ ม่เกินกวา่ ๕,๐๐๐ บาร์เรลต่อปี (ประมาณ ๔๗ California Department of Alcoholic Beverage Control, “License Application Requirements,” accessed 18 October 2020, from www.abc.ca.gov/licensing/apply-for-a-new-license/license-application-requirements/.

๔๗ ๕๙๐,๐๐๐ ลิตรตอ่ ป)ี  ผขู้ อรับใบอนญุ าตมีสิทธิผลิตและจาหน่ายเบยี ร์ ณ สถานที่ผลิตเบยี ร์  ผู้ขอรบั ใบอนุญาตประเภทน้ไี ม่สามารถขายเบียร์ ใหก้ ับร้านคา้ ปลกี หรือจาหนา่ ยนอกสถานทไ่ี ด้รบั อนญุ าตได้ ๒. ประเภทไวน์ ไวน์เนอร่ี (Winery)  ผขู้ อรบั ใบอนญุ าตประกอบกิจการไวนเ์ นอรจี่ ะต้อง เป็นผูป้ ลูกองนุ่ ซ่ึงจัดใหม้ ีเครอื่ งมอื และอุปกรณ์ สาหรบั การแปรรูปผลไม้เพ่อื ผลติ ไวน์ ๓. ประเภทสุรา โรงงานผลิตบรัน่ ดี  ผู้ขอรบั ใบอนุญาตประกอบกจิ การผลติ บร่ันดี (Brandy Manufacturer) จะต้องใชใ้ บอนุญาตน้ใี นการผลิตบร่นั ดีเทา่ นน้ั ไมส่ ามารถนาใบอนุญาตนี้ไปใชใ้ นการผลิตสุรา ชนิดอ่ืนๆ ได้ โรงานผลติ สรุ ากลน่ั  ผู้ขอรบั ใบอนุญาตประกอบกิจการกลนั่ สรุ า (Distilled Spirits Manufacturer) สามารถใช้ใบอนญุ าตนีใ้ นการผลติ สุรากลัน่ และปรบั ปรงุ แต่งกลิ่น แต่ไมส่ ามารถนาใบอนญุ าตน้ีไปใช้กับการ ผลิตเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์ชนดิ อื่น ๆ ได้ ทมี่ า : Department of Alcoholic Beverage Control, License Type.๔๘ อย่างไรก็ตาม ภายใต้กฎหมายของรัฐบาลกลางและมลรัฐอนุญาตให้บุคคลผลิตเบียร์ และไวน์ โดยไม่ได้มีวัตถุประสงค์ในทางการค้าเพื่อบริโภคเองไม่เกิน ๑๐๐ แกลลอนต่อปี (ประมาณ ๓๗๐ ลิตร) และสงู สุดไม่เกนิ ๒๐๐ แกลลอนต่อครวั เรือน (ประมาณ ๗๕๐ ลติ ร)๔๙ (๓) สาธารณรัฐสิงคโปร์ ในสิงคโปร์การประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ จะต้องเป็นไปตามรัฐบัญญัติเกี่ยวกับภาษีศุลกากร (Customs Act) โดยผู้ประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์จะต้องขอใบอนุญาตจากอธิบดีกรมศุลกากร (Singapore Customs) ๕๐ โดยใบอนุญาตผลิต เครื่องดื่มแอลกอฮอล์นั้นมอี ยู่เพียงประเภทเดียว โดยไม่มีการแบ่งแยกเป็นเบียร์ สุรา หรือไวน์ สาหรับคุณสมบัติ ของผปู้ ระกอบกิจการผลติ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องมคี ุณสมบตั ิ ดงั นี้๕๑ ๑) ผู้ขอใบอนุญาตจะต้องเป็นนิติบุคคลท่ีจดทะเบียนกับ Accounting and Corporate Regulatory Authority (ACRA) ๔๘ Department of Alcoholic Beverage Control, “License Types,” accessed 18 October 2020, from www.abc.ca.gov/licensing/license-types/. ๔๙ Heather Morton, “Home Manufacture of Alcohol State Statutes,” National Conference of State Legislatures, (2019), accessed 10 August 2020, form www.ncsl.org/research/financial-services-and- commerce/home-manufacture-of-alcohol-state-statutes.aspx. ๕๐ Customs Act, Section 63 and Section 64. ๕๑ Singapore Customs, “Excise Factory Scheme,” Singapore Customs, accessed 10 August 2020, form www.customs.gov.sg/businesses/customs-schemes-licences-framework/excise-factory-scheme.

๔๘ ๒) ผู้ขอใบอนุญาตจะต้องเป็นผู้ค้าที่ลงทะเบียนภาษีสรรพสามิตและภาษี สินค้าและบริการ (Excise duty and Goods and Services Tax; GST) กับ Inland Revenue Authority of Singapore (IRAS) ๓) ผู้ขอใบอนญุ าตจะต้องมบี ัญชศี ุลกากร ๔) ผ้ขู อใบอนญุ าตจะตอ้ งมีบันทึกการปฏิบตั ิตามกฎเกณฑ์ของกรมศลุ กากร ๕) ผู้ขอใบอนุญาตจะต้องมีหน้าที่ปฏิบัติและรับผิดชอบต่อความปลอดภัย คณุ ภาพสินคา้ และควบคมุ คุณภาพสนิ คา้ ๖) ผู้ขอใบอนุญาตผ่านการประเมิน TradeFIRST ซ่ึงเป็นการประเมินผล การประกอบกิจการของสงิ คโปร์ ดังจะเห็นได้ว่าคุณสมบัติของผู้ขอใบอนุญาตประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ระดับอุตสาหกรรมของสิงคโปร์นั้น ไม่มีเกณฑ์กาหนดเกณฑ์ เร่ือง ทุนจดทะเบียนหรือกาลังการผลิต ข้ันต่าเอาไว้ อย่างไรก็ตาม ปริมาณการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์โดยเฉพาะเบียร์นั้น จะมีความสาคัญในแง่ของ การเสียค่าธรรมเนียมใบอนุญาต โดยกรณีผู้ประกอบกิจการผลิตเบียร์ขนาดเล็ก (Microbrewery) น้อยกว่า ๑.๘ ล้านลิตรต่อปี จะเสียค่าธรรมเนียมใบอนุญาตรายปี ๆ ละ ๘,๔๐๐ ดอลลาร์สิงคโปร์ หรือประมาณ ๒๐๐,๐๐๐ บาท แต่หากเป็นผู้ประกอบกิจการผลิตเบียร์ขนาดใหญ่การผลิตเกินกว่า ๑.๘ ล้านลิตรต่อปี จะเสียค่าธรรมเนียม ใบอนุญาตรายปี ๆ ละ ๔๓,๒๐๐ ดอลลาร์สิงคโปร์ หรือประมาณ ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท การกาหนดค่าธรรมเนียม รายปีใบอนุญาตโดยใช้ปริมาณการผลิตมากกว่า หรือน้อยกว่า ๑.๘ ล้านลิตรต่อปีนี้เกิดข้ึนภายหลังการ เปล่ียนแปลงนโยบายในปี ค.ศ. ๒๐๑๒๕๒ สาหรับเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์อื่น ๆ คือ สุรา และไวน์น้ัน จะเสีย คา่ ธรรมเนียมรายปี ๆ ละ ๒๘,๐๐๐ ดอลลารส์ งิ คโปร์ หรือประมาณ ๖๓๗,๐๐๐ บาท นอกจากน้ี สิงคโปร์ยังได้ผ่อนปรนให้ประชาชนสามารถผลิตเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ เพื่อบริโภคในครัวเรือนได้เดือนละไม่เกิน ๓๐ ลิตรต่อคน โดยไม่ต้องขอใบอนุญาตจาก กรมศลุ กากร๕๓ โดยมเี งอื่ นไขว่า บคุ คลทจี่ ะผลติ เครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์ไดน้ น้ั จะต้องมคี ณุ สมบตั ดิ ังน้ี๕๔ ๑) บคุ คลนัน้ จะต้องมอี ายตุ งั้ แต่ ๑๘ ปีขึน้ ไป ๒) การผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องใช้กระบวนการหมักเท่าน้ัน ห้ามใช้ กระบวนการกล่นั ๓) การผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องไม่เกิน ๓๐ ลิตรต่อคนและต่อเดือน สาหรบั เบยี ร์ และสาหรับเครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอลอ์ ่ืน ๆ ทไ่ี มใ่ ช่เบยี รร์ วมกนั ไมเ่ กิน ๓๐ ลิตรต่อและคนตอ่ เดอื น ๕๒ วสันต์ ล่ิวลมไพศาล, “สารวจเพ่ือนบ้าน กฎหมายโรงเบียร์ขนาดเล็กและการหมักเบียร์ในบ้านของสิงคโปร์,” แบรนด์อินไซด์, (๒๕๖๐), สืบค้นเม่ือวันท่ี ๑๐ สิงหาคม ๒๕๖๓, จาก brandinside.asia/singapore-microbrewery-regulation/. และ Singapore Customs, “Home-Brewed Beer & Other Fermented Liquors,” Singapore Customs, accessed 10 August 2020, form www.customs.gov.sg/individuals/home-brewed-beer-and-other-fermented-liquors/. ๕๓ Customs (Home-Brewing of Fermented Liquors) (Exemption) Order, Section 2. ๕๔ Customs (Home-Brewing of Fermented Liquors) (Exemption) Order, Section 2.

๔๙ ๔) เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ท่ีผลิตขึ้นน้ีจะต้องใช้เพื่อวัตถุประสงค์ในการค้า พาณิชย์ ๕) กิจกรรมการผลิตจะต้องไม่สร้างความราคาญให้กับสาธารณชน หรือทาให้ ส่ิงแวดลอ้ มเสื่อมโทรม (๔) สาธารณ รัฐสังคมนิยมเวียดนาม การประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ในประเทศเวียดนามน้ัน เป็นไปตามรฐั กฤษฎีกา ฉบับที่ ๑๐๕/๒๐๑๗/ND-CP ลงวันท่ี ๑๔ กันยายน ๒๕๖๐ ว่าด้วยการควบคุมการผลิตและขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade) โดยกฎหมายฉบับนี้ใช้บังคับกับ การประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์๕๕ ทุก ๆ ชนิดยกเว้นไวน์ โดยนิติบุคคลและบุคคลธรรมดา๕๖ บุคคลใดประสงค์จะผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์จานวนมาก หรือแม้จะเป็นการผลิตแบบครัวเรือน (Home alcohol) เพือ่ การค้าปลกี หรือเพือ่ ขาย ณ สถานทผ่ี ลิต จะตอ้ งได้รบั ใบอนุญาตตามกฎหมายนี้๕๗ ในกรณีของเวียดนามน้ัน ใบอนุญาตไม่ได้มีการแบ่งแยกประเภทการผลิต ตามประเภทของเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ และไม่มีการแบ่งแยกตามขนาดของโรงงาน แต่ ใช้วิธีการแบ่งแยก ความแตกต่างระหว่างการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในระดับอุตสาหกรรมกับการผลิตในระดับครัวเรือน โดยการ ผลิตทั้งสองรูปแบบมีความแตกต่างกัน คือ การผลิตในระดับอุตสาหกรรมมีการใช้เครื่องจักรเข้ามาเก่ียวข้อง ในการผลิต แต่การผลิตแบบครวั เรือน คือ การผลิตด้วยกระบวนการวิธีแบบด้ังเดิม โดยไม่ได้อาศัยเคร่ืองจักรที่มี กาลังสงู ในการผลิต๕๘ ส า ห รั บ คุ ณ ส ม บั ติ ข อ งผู้ ป ร ะ ก อ บ กิ จ ก า ร ผ ลิ ต เค ร่ื อ งด่ื ม แ อ ล ก อ ฮ อ ล์ นั้ น ตามกฎหมายฉบับน้ีกาหนดขนาดการผลิตเอาไว้ ๒ ลักษณะ คือ การผลิตในระดับอุตสาหกรรม (Mass Production of Alcohol) และการผลิตในระดับการผลิตแบบครัวเรือนเพ่ือการค้าปลีกหรือเพ่ือขาย ณ สถานท่ีผลิต โดยมรี ายละเอียดดงั นี้ ๑) การผลิตในระดับอตุ สาหกรรม ตามกฎหมายฉบบั นี้ไมไ่ ด้กาหนดว่าจะตอ้ งใช้ ทนุ จดทะเบียนเท่าใด และไม่ได้กาหนดแรงม้าของการผลิตเอาไว้เพียงแต่กาหนดเงอื่ นไขของโรงงานท่ีจะต้องผลิต เอาไวด้ งั น้ี๕๙ - โรงงานจะต้องเป็นบริษทั ท่ีจดทะเบียนเป็นนิติบคุ คลตามกฎหมายบริษัทของ เวยี ดนาม - สายการผลิต เครื่องจักร อปุ กรณ์ และกระบวนการผลิตเครือ่ งดมื่ แอลกอฮอล์ ต้องเป็นไปตามขนาดการผลติ โดยประมาณตามมาตรฐานเคร่ืองจักร - คุณภาพสนิ ค้าเป็นไปตามข้อกาหนดความปลอดภยั ของอาหาร - โรงงานผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอลจ์ ะต้องปฏบิ ัติตามข้อกาหนดด้านสิง่ แวดล้อม ๕๕ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 1. ๕๖ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 2. ๕๗ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 4. ๕๘ โปรดดู บทนิยามใน Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 3. ๕๙ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 8.

๕๐ - สินค้าจะตอ้ งติดฉลากตามข้อกาหนดด้านฉลากที่กฎหมายกาหนดไว้ - โรงงานจะต้องจัดให้มชี ่างเทคนคิ ท่มี ีความเชี่ยวชาญและมคี วามถนัดเหมาะสม กบั สายการผลติ เครือ่ งดมื่ แอลกอฮอล์ ๒) การผลิตแบบครัวเรือนเพื่อการค้าปลีกหรือเพ่ือขาย ณ สถานที่ผลิต ตามกฎหมายฉบับน้ีกาหนดคุณสมบัติของผู้ประกอบกิจการผลิตในกรณีไว้ ๒ ประการ คือ จะต้องมีการจด ทะเบียนเป็นนิติบุคคลตามกฎหมาย โดยจะเป็นบริษัท ห้างหุ้นส่วน สหกรณ์ กิจการร่วมค้า หรือเป็นหน่วยธุรกิจ ครัวเรือน เพ่ือผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ก็ได้๖๐ และจะต้องจัดให้มีกระบวนการผลิตที่สะอาดปลอดภัย ตามข้อกาหนดของกฎหมาย และมีการติดฉลากเพ่ือให้ข้อมูลแก่ผู้บริโภค๖๑ ซ่ึงในกรณีท่ีเป็นการผลิต แบบครัวเรือนเพื่อการบริโภคภายในไม่ได้มีวัตถุประสงค์ทางการค้า ในกรณีนี้กฎหมายกาหนดให้ไม่ต้อง ขออนญุ าตประกอบกจิ การ จากการศึกษาแนวทางการประกอบกิจการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ของ ต่างประเทศแล้ว สามารถสรุปได้ว่า ประเทศส่วนใหญ่นั้นยังคงกาหนดให้ผู้ประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ต้องขอใบอนุญาตประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องซึ่ งส่วนใหญ่ จะเป็นหน่วยงานเก่ียวกับภาษี เช่น กรมสรรพสามิต และกรมศุลกากร เป็นต้น โดยสาเหตุสาคัญที่ต้องมีการ กาหนดให้ต้องขอรับใบอนุญาต เนื่องจากระบบใบอนุญาตช่วยรับประกันความแน่นอนในการจัดเก็บภาษี ของรัฐ๖๒ และอาจมีวัตถุประสงค์แฝงอีกประการหน่ึง คือ เพื่อคุ้มครองผู้บริโภค ดังนั้น ในแง่ของการกาหนด คุณสมบัติการประกอบกิจการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ของประเทศส่วนใหญ่ จะไม่มีการกาหนดเง่ือนไข เร่ือง ทุนจดทะเบียน ปริมาณการผลิตขั้นต่า หรือกาลังแรงม้าของเคร่ืองจักร เพียงแต่กาหนดหน้าท่ีให้ผู้ขอรับ ใบอนุญาต จะต้องเป็นนิติบุคคลที่จดทะเบียนตามกฎหมายของประเทศน้ัน ๆ และปฏิบัติตามเงื่อนไขการผลิต ตามกฎหมายเกี่ยวกับอาหาร กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค กฎหมายสิ่งแวดล้อม และกฎหมายโรงงาน นอกจากน้ี ในหลายประเทศยังได้ให้สิทธิกับบุคคลธรรมดาที่จะผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เพ่ือบริโภคเองเป็นการส่วนตัวได้ โดยไม่ต้องขอรับใบอนุญาตผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จากหน่วยงานของรัฐ โดยในบางประเทศกาหนดเพดาน ข้ันสูงของการผลิต เพ่ือบริโภคเองจะต้องไม่เกินกี่ลิตรต่อเดือน เช่น สิงคโปร์กาหนดให้บุคคลผลิตเพ่ือบริโภคเองน้ัน ต้องไม่เกิน ๓๐ ลิตรตอ่ เดอื นต่อคน เปน็ ตน้ (2) ปญั หาความไม่สอดคล้องกนั ของกฎหมายโรงงานกับกฎหมายสรรพสามติ หลักเกณฑ์และเงื่อนไขโรงอุตสาหกรรมท่ีใช้ผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในชุมชน ตามกฎกระทรวงการอนุญาตผลิตสุรา พ.ศ. ๒๕๖๐ ซึ่งกาหนดให้โรงอุตสาหกรรมที่ใช้ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จะต้องใช้เครื่องจักรท่ีมีกาลังรวมต่ากว่าห้าแรงม้าหรือใช้คนงานน้อยกว่าเจ็ดคน หรือกรณีใช้เคร่ืองจักรและ ๖๐ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 9. ๖๑ Decree No. 105/2017/ND-CP dated September 14, 2017 of the Government on alcohol trade, Article 10. ๖๒ ในบางประเทศไม่ได้ให้ความสาคัญกับการมีใบอนุญาตผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เช่น ประเทศเยอรมนี การประกอบกิจการ ผลิตเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์ในประเทศเยอรมนนี ั้น ในกฎหมายระดับสหพันธร์ ัฐน้ันไม่มกี ารกาหนดเง่ือนไขวา่ การประกอบกิจการ ผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์จะต้องได้รับใบอนุญาตจากหน่วยงานของรัฐ อย่างไรก็ตาม การประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ยงั คงอยู่ภายใต้การกากับดูแลของหนว่ ยงานของรฐั โดยอาศัยกฎหมายท่ัวไปเกย่ี วกบั การสาธารณสุข และการอาหาร ซงึ่ ผปู้ ระกอบกจิ การผลิตเครอ่ื งดืม่ แอลกอฮอลย์ ังคงมีหนา้ ท่ตี ้องปฏิบตั ิตามกฎหมายเหล่านี้อยู่

๕๑ คนงาน เคร่ืองจักรต้องมีกาลังรวมต่ากว่าห้าแรงม้าและคนงานต้องน้อยกว่าเจ็ดคน๖๓ ซ่ึงเป็นนิยามของโรงงาน ตามกฎหมายเดิม อย่างไรก็ตาม ในปี ๒๕๖๐ พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ ได้มีการแก้ไขนิยามของ โรงงานใหม่ โดยขยายกาลังแรงม้าและกาลังคนเป็นใช้เครื่องจักรมีกาลังรวมตั้งแต่ห้าสิบแรงม้า หรือกาลัง เทียบเท่าต้ังแต่ห้าสิบแรงม้าขึ้นไป หรือใช้คนงานตั้งแต่ห้าสิบคนขึ้นไป โดยใช้เคร่ืองจักรหรือไม่ก็ตาม เพ่ือประกอบกิจการโรงงาน๖๔ แต่เนื้อหาของกฎกระทรวงฉบับนี้ ไม่ได้มีการแก้ไขตามพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ ซึ่งจากการเชิญผู้แทนของกรมสรรพสามิตเข้ามาชี้แจงต่อคณะอนุกรรมาธิการทาให้ได้ทราบว่า ต่อประเด็นข้อสักถามในเรื่องน้ี ผู้แทนกรมสรรพสามิตได้ช้ีแจงว่า กรมสรรพสามิตอยู่ระหว่างขั้นตอนการศึกษา เพือ่ แก้ไขอุปสรรคดังกล่าว เพ่อื ให้เกิดการสง่ เสรมิ การประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์๖๕ ปัญหาความไม่สอดคล้องกันระหว่างกฎหมายโรงงานกับกฎหมายสรรพสามิตนี้ ทาให้เกิดอุปสรรคแก่ผู้ประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ประเภทสุราชุมชนที่ต้องการขยายกาลัง การผลิตเพ่ิมข้ึน ซึ่งสามารถดาเนินการได้ตามกฎหมายโรงงานกาหนดไว้ แต่ไม่สามารถดาเนินการได้ เนื่องจาก กฎหมายสรรพสามิตกาหนดหลกั เกณฑ์และเงอื่ นไขของโรงอุตสาหกรรมสุราไว้แตกต่างกัน (๓) ปัญหาการจัดเกบ็ ภาษีสรรพสามิตสุรา ในด้านการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตของเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์นั้น ปัจจุบันกรม สรรพสามิตจัดเก็บภาษีโดยอาศยั ฐาน ๒ ประเภท ได้แก่ ฐานภาษีตามมลู ค่าสินค้าเพือ่ สะท้อนถึงความฟุ่มเฟือย ของสินค้าน้ัน ๆ ซึ่งในกรณีนี้นามาใช้เก็บภาษีกับไวน์ และฐานภาษีตามปริมาณแอลกอฮอลเ์ พ่ือสะท้อนถึงหลัก สขุ ภาพ ซึ่งเพดานอัตราภาษีนัน้ กาหนดไว้ในท้ายพระราชบญั ญัติสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ ทว่าในการคิดอัตรา ภาษจี รงิ ๆ กระทรวงการคลงั โดยกรมสรรพสามิตไดต้ รากฎกระทรวงกาหนดพิกัดอัตราภาษีสรรพสามติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๐ ข้ึนมากาหนดรายละเอียดของอัตราภาษีสรรพสามติ ทเ่ี กบ็ จากเครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอล์ไว้แตกต่าง กนั ตามแตล่ ะประเภทของเคร่อื งดมื่ แอลกอฮอล์ ดังแสดงตามตารางท่ี ๑๔ และ ตารางที่ ๑๕, น. 52 ตารางที่ ๑๔ แสดงอัตราภาษีเกบ็ จากสรุ าแชเ่ ปรียบเทยี บระหว่างเพดานอตั ราภาษกี ับอัตราภาษีตามกฎกระทรวง ชนดิ เพดานตามมูลค่า (%) เพดานตามปรมิ าณ อตั ราตามมูลค่า (%) อัตราตามปรมิ าณ (ต่อลิตรต่อ 100 ดีกรี) (ตอ่ ลิตรต่อ 100 ดีกรี) (ก) เบียร์ 30 22 (ข) ไวน์องุ่น 30 3,000 0 (<1,000 บาท) 430 3,000 1,500 10 (>1,000 บาท) (ค) สุราแช่ผลไม้ท่ีมี 30 3,000 10 (RTD), 150 (RTD), สว่ นผสมขององุ่น 0 (<1,000 บาท) 900 (ไวน)์ 10 (>1,000 บาท) (ง) ชนิดอ่ืนๆ 30 3,000 10 150 ท่มี า : สรุ าไทย, ชาแหละ พ.ร.บ. ภาษีสรรพสามติ หมายเหตุ RTD (Ready to Drink) = สุราแช่ท่ีขนาดบรรจุไม่เกิน 0.330 ลติ ร ไม่เกิน 7 ดีกรี ๖๓ กฎกระทรวงการอนญุ าตผลิตสุรา พ.ศ. ๒๕๖๐, ขอ้ ๔ ๖๔ พระราชบญั ญัตโิ รงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕, มาตรา ๕ ๖๕ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภาผู้แทนราษฎร คร้ังท่ี ๒/ ๒๕๖๓ วนั พฤหสั บดีท่ี ๒๓ กรกฎาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมคณะกรรมาธกิ ารหมายเลข ๔๐๖ ชนั้ ๔ อาคารรฐั สภา

๕๒ ตารางที่ ๑๕ แสดงอตั ราภาษเี กบ็ จากสุรากลัน่ เปรียบเทยี บระหวา่ งเพดานอัตราภาษกี ับอัตราภาษตี ามกฎกระทรวง ชนดิ เพดานตามมูลค่า (%) เพดานตามปรมิ าณ อัตราตามมูลคา่ (%) อัตราตามปรมิ าณ (ตอ่ ลติ รตอ่ 100 ดกี ร)ี (ต่อลติ รต่อ 100 ดกี รี) (ก) สุราขาว 30 2 1,000 20 155 (ข) ชนิดอื่นๆ 30 1,000 255 ทีม่ า : สรุ าไทย, ชาแหละ พ.ร.บ. ภาษีสรรพสามติ เมื่อพิจารณาตารางที่ ๑๔ หน้า 51 และตารางท่ี ๑๕ แล้วจะเห็นความผิดปกติ ของการคิดคานวณอัตราภาษีใน ๒ ประการ ดงั นี้ ประการแรก กรณีของการคิดอัตราภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์คิดตามปริมาณน้ัน กรณีของเบียร์และไวน์ ซ่ึงมีปริมาณแอลกอฮอล์น้อยกว่าสุรา (ปริมาณแอลกอฮอล์ของเบียร์อยู่ที่ ร้อยละ ๔ – ๖ โดยปริมาตรและไวน์อยู่ท่ี ร้อยละ ๙ – ๑๔ โดยปริมาตรในขณะท่ีสุราปริมาณแอลกอฮอล์อยู่ที่ ร้อยละ ๓๕ – ๔๐ โดยปริมาตร) โดยเฉพาะอย่างยิ่งสุราขาว ซึ่งมีปริมาณแอลกอฮอล์อยู่ที่ ร้อยละ ๔๐ ของปริมาตรกลับมีอัตรา ตามปริมาณต่ากว่ามาก ๆ ท้ังท่ีส่งผลเสียต่อสุขภาพมากกว่า ซ่ึงจากการชี้แจงของผู้แทนกรมสรรพสามิตได้ให้ เหตุผลว่า การคิดอัตราภาษีสรุ าขาวต่านั้น เพ่ือสร้างความเป็นธรรมและสง่ เสริมใหผ้ ู้มีรายได้นอ้ ยสามารถด่ืมสุราได้ เพราะหากสุราขาวซ่ึงเป็นท่ีนิยมของเกษตรกรมีราคาแพงข้ึนจะทาให้เกษตรกรเลือกต้มสุราเถื่อนแทนที่การซ้ือ เพ่ือบริโภคทาให้รัฐไม่สามารถจัดเก็บภาษีได้ นอกจากนี้ สุราขาวเป็นส่ิงท่ีสืบทอดมาในวัฒนธรรมของสังคมไทย ตัง้ แตส่ มัยสุโขทยั แม้สุราขาวจะราคาแพงขึน้ เพราะภาษีก็ไม่ทาใหผ้ ู้บริโภคปรบั เปลีย่ นไปบรโิ ภคอย่างอื่น๖๖ ประการที่สอง ในกลุ่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ชนิดเดียวกัน คือ ไวน์ กลับมีอัตรา ภาษีคิดตามปริมาณแอลกอฮอล์ที่แตกต่างกันระหว่างไวน์องุ่นและไวน์ผลไม้ (สุราแช่ผลไม้มีส่วนผสมขององุ่น) ดังแสดงตามตารางที่ ๑๔ หน้า 51 รายการ (ข) และ (ค) ซ่ึงจากคาชี้แจงของผู้แทนกรมสรรพสามิตได้ช้ีแจง ในเชิงว่าไวน์องุ่นส่วนใหญ่นั้นมีท่ีมาจากต่างประเทศ ในขณะท่ีไวน์ผลไม้น้ันเป็นไวน์ท่ีผลิตในประเทศไทย แต่อย่างไรก็ตาม ในอนาคตภาระภาษีของไวน์ควรจะเท่ากัน เน่ืองจากไวน์ท่ีทาจากองุ่น และไวน์ท่ีทาจากผลไม้อื่น ก็มีอยู่ในอุตสาหกรรมในประเทศส่วนหน่ึง ซ่ึงภายหลังปี ๒๕๖๐ ภาระภาษีได้ปรับอัตราเพิ่มข้ึน ร้อยละ ๓๐๐ – ๗๐๐ กล่าวคือ เพิ่มจาก ๑๕๐ บาท เป็น ๙๐๐ บาท แต่การจะขยายฐานหรือปรับอัตราภาษีใดจาเป็นต้องชะลอ ออกไปกอ่ นและดคู วามเหมาะสมของบรบิ ทสงั คมดว้ ย๖๗ นอกจากปัญหาทั้ง ๒ ประการข้างต้นแล้ว การใช้ฐานภาษีตามมูลค่าสินค้า เพื่อปรับเปล่ียนพฤติกรรมของผู้บริโภค ซึ่งเป็นผู้รับภาระทางภาษีท่ีแท้จริงให้ลดการใช้จ่ายอย่างฟุ่มเฟือยลงน้ัน ได้สร้างปัญหาให้กับผู้ประกอบกิจการผลิตไวน์เป็นอย่างมาก เนื่องจากไวน์เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีต้นทุนการผลิตสูง เนื่องจากลักษณะของวัตถุดิบท่ีนามาใช้ในการผลิต การใช้ฐานภาษีตามมูลค่าสินค้าน้ันจึงเป็นการจากัด ความสามารถของผู้ประกอบการท่ีจะต้ังราคาสินค้าตามคุณภาพของวัตถุดิบ เพราะหากใช้วัตถุดิบท่ีมีคุณภาพ ก็ทาให้ราคาสินค้าเพ่ิมข้ึน ซ่ึงในทางธุรกิจหากผู้ประกอบการต้องขายสินค้าให้ถูกลงก็ต้องปรับเปลี่ยนไปใช้ ๖๖ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภาผู้แทนราษฎร ครั้งท่ี ๓/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๓ ณ หอ้ งประชุมคณะกรรมาธกิ ารหมายเลข ๔๐๖ ช้นั ๔ อาคารรฐั สภา ๖๗ เพิ่งอ้าง.

๕๓ วัตถุดิบที่มีคุณภาพด้อยลงเพื่อลดต้นทุน ผลกระทบที่เกิดขึ้นนั้นตกกับผู้บริโภค เพราะหากผู้บริโภคต้องการ บริโภคสินค้าทมี่ ีคุณภาพต้องบริโภคในราคาทีแ่ พง แต่ถ้าต้องการบริโภคสินค้าทีม่ ีคุณภาพถูก ก็ต้องบริโภคสนิ ค้า ท่มี คี ณุ ภาพด้อยลงมา ในประเดน็ นร้ี ฐั ควรจะปลอ่ ยใหเ้ ปน็ ทางเลือกของผบู้ ริโภคแทนหรือไม่ จากการศึกษาของคณะอนุกรรมาธิการถึงแนวทางการคิดอัตราภาษีเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ของต่างประเทศจานวน 5 ประเทศ ได้แก่ สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐสิงคโปร์ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม และเครือรัฐออสเตรเลียน้ัน ประเทศส่วนใหญ่มีหลักเกณฑ์การคิดคานวณภาษี แตกต่างกนั ไปตามแต่นโยบายของรฐั จะใหค้ วามสาคญั โดยมีรายละเอียดดงั น้ี (๑) สหราชอาณาจักร หน้าท่ีจัดเก็บภาษีเป็นของกรมสรรพสามิตและศุลกากร (HM Revenue and Customs) โดยมีอานาจในการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตและศุลกากรของสหราชอาณาจักร ซ่ึงรวมถึงภาษีสรรพสามิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามพระราชบัญญัติภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ค.ศ. ๑๙๗๙ (Alcoholic Liquor Duties Act 1979) และเพ่ือให้เป็นไปสอดคล้องตาม European Community Directive 92/84/EEC๖๘ ฐานภาษีเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ของสหราชอาณาจักรจึงอาศัยคิดจากฐานภาษี ๒ ประเภท ได้แก่ ฐานภาษีตามปริมาณแอลกอฮอล์ (Alcohol content) ใช้กับสุราและเบียร์ และฐานภาษีตามปริมาตรของเหลวที่ขาย (Volume of liquid sold)๖๙ โดยอัตราภาษีสรรพสามิตเมื่อพิจารณาตามประเภทเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ๕ ประเภท ได้แก่ เบียร์ ไวน์ สุรากล่ัน ไซเดอร์กับเพอร์รี่ และเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ต่าอ่ืน ๆ สหราชอาณาจักร ได้พิจารณากาหนดพิกัดภาษีของเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เอาไว้ โดยบางพิกัดอาจมีการใช้ซ้ากันได้ รายละเอียด แสดงดังตารางที่ ๑6 ตารางที่ ๑๖ แสดงอตั ราภาษีสรรพสามติ เครอื่ งดมื่ แอลกอฮอล์ของสหราชอาณาจกั ร ประเภทเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ / รายการ พกิ ดั ภาษี อัตราภาษีสรรพสามิต ๑. เบียร์ ซ่ึงรวมทงั้ เบยี ร์ประเภท แอล (Ale) เบยี รด์ า (Stout and Potter) และเครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ท่ี เรยี กชื่ออยา่ งอน่ื แต่อยู่ในประเภทของเบยี ร์ และสุราใด ๆ ขายเป็นหรอื ใช้แทนเบียร์ และจากการวิเคราะหต์ ัวอย่าง พบวา่ มีแรงแอลกอฮอลเ์ กินกว่ารอ้ ยละ 0.5 ของปรมิ าตร ซึง่ เป็นสดั ส่วนรอ้ ยละของเบียร์หมกั 1.1 เบยี ร์ผลิตในสหราชอาณาจักร (อัตรามาตรฐานคือ 407 19.08 ปอนด์ต่อเฮกโตลิตรตอ่ ปรมิ าณ การผลติ ตอ่ ปีมากกว่า 60,000 เฮกโตลิตร) แอลกอฮอล์รอ้ ยละ 1 1.2 เบียรน์ าเขา้ (ผลิตต่อปีมากกว่า 60,000 473 19.08 ปอนดต์ อ่ เฮกโตลิตรตอ่ ปรมิ าณ เฮกโตลิตร) แอลกอฮอลร์ ้อยละ 1 1.3 เบยี ร์ผลติ ในสหราชอาณาจักร แต่เปน็ เบยี ร์โรงงาน 440 9.54 ถึง 19.08 ปอนดต์ อ่ เฮกโตลิตรต่อ ขนาดเลก็ (Small Brewery) มีสทิ ธลิ ดหย่อนอัตราภาษี ปริมาณแอลกอฮอลร์ อ้ ยละ 1 ๖๘ Institute of Alcohol Studies, “Current UK rates of alcohol duty,” accessed 10 October 2020, from www.ias.org.uk/ Alcohol-knowledge-centre/Price/Factsheets/Current-UK-rates-of-alcohol-duty.aspx. ๖๙ Ibid; as cited in Directive 92/84/EEC.

๕๔ ประเภทเครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์ / รายการ พิกัดภาษี อตั ราภาษีสรรพสามิต โดยผันแปรตามปริมาณการผลติ ตอ่ ปมี ากกวา่ 5,000 เฮกโตลิตร แต่ไม่เกนิ 60,000 เฮกโตลิตร 1.4 เบียร์นาเข้า แตเ่ ป็นเบยี ร์โรงงานขนาดเลก็ มีสทิ ธิ 441 9.54 ถึง 19.08 ปอนดต์ ่อเฮกโตลติ รตอ่ ลดหย่อนอัตราภาษโี ดยผันแปรตามปรมิ าณการผลิตต่อปี ปริมาณแอลกอฮอล์ร้อยละ 1 มากกวา่ 5,000 เฮกโตลิตร แต่ไม่เกนิ 60,000 เฮกโตลติ ร 1.5 เบียรผ์ ลิตในสหราชอาณาจักร แตเ่ ป็นเบยี รโ์ รงงาน 442 9.54 ปอนด์ตอ่ เฮกโตลิตรต่อปรมิ าณ ขนาดเล็กมีสทิ ธลิ ดหย่อนอัตราภาษี โดยผันแปรตาม แอลกอฮอล์รอ้ ยละ 1 ปริมาณการผลติ ตอ่ ปไี มเ่ กิน 5,000 เฮกโตลติ ร 1.6 เบยี รน์ าเขา้ แตเ่ ป็นเบยี รโ์ รงงานขนาดเลก็ มีสทิ ธิ 443 9.54 ปอนด์ต่อเฮกโตลิตรตอ่ ปริมาณ ลดหยอ่ นอัตราภาษี โดยผันแปรตามปริมาณการผลติ ตอ่ แอลกอฮอลร์ ้อยละ 1 ปไี ม่เกิน 5,000 เฮกโตลติ ร 1.7 เบยี รห์ ากแอลกอฮอลท์ ้งั หมดตามปริมาตรไมเ่ กิน 431 ไม่เสียภาษี ร้อยละ 1.2 1.8 เบยี ร์ผลติ ในสหราชอาณาจักร โดยเป็นเบยี รท์ ่ีมีแรง 445 5.69 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ รต่อปรมิ าณ แอลกอฮอล์มาก (เกนิ กวา่ รอ้ ยละ 7.5 ต่อปริมาตร) แอลกอฮอลร์ ้อยละ 1 1.9 เบยี ร์นาเข้าจากต่างประเทศ โดยเป็นเบยี รท์ ่ีมแี รง 447 5.69 ปอนด์ต่อเฮกโตลิตรต่อปรมิ าณ แอลกอฮอล์มาก (เกนิ กว่ารอ้ ยละ 7.5 ต่อปรมิ าตร) แอลกอฮอลร์ อ้ ยละ 1 1.10 เบียร์ผลติ ในสหราชอาณาจักร โดยเป็นเบียร์ท่ีมี 444 8.42 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ รตอ่ ปรมิ าณ แรงแอลกอฮอลท์ วั่ ไป (เกินกว่าร้อยละ 1.2 แต่ไม่เกิน แอลกอฮอลร์ ้อยละ 1 2.8 ตอ่ ปริมาตร) 1.11 เบียรน์ าเข้า โดยเป็นเบียร์ท่มี แี รงแอลกอฮอลท์ ่ัวไป 8.42 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ รต่อปริมาณ (เกนิ กวา่ ร้อยละ 1.2 แตไ่ มเ่ กิน 2.8 ต่อปรมิ าตร) แอลกอฮอล์ร้อยละ 1 ๒. ไวน์หรอื เมดไวน์ (Wine and Made-wine) 2.1 สปารค์ กลิ้งไวน์ มแี รงแอลกอฮอล์ตั้งแตร่ ้อยละ 5.5 412 288.10 ปอนด์ต่อเฮกโตลิตร แต่ไม่เกินร้อยละ 8.5 2.2 สปาร์คกลิง้ ไวน์ มีแรงแอลกอฮอลต์ ง้ั แตร่ ้อยละ 8.5 411 381.15 ปอนดต์ อ่ เฮกโตลติ ร แต่ไม่เกินร้อยละ 15 2.3 ไวน์มีแรงแอลกอฮอล์ต้งั แตร่ ้อยละ 5.5 แต่ไม่เกิน 413 297.57 ปอนดต์ อ่ เฮกโตลติ ร รอ้ ยละ 15 2.4 ไวน์หรือสปารค์ กล้ิงไวน์ มแี รงแอลกอฮอลต์ งั้ แต่ 415 396.72 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ ร ร้อยละ 15 แตไ่ ม่เกินรอ้ ยละ 22

๕๕ ประเภทเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ / รายการ พกิ ดั ภาษี อัตราภาษีสรรพสามติ 2.5 ไวนห์ รอื สปารค์ กลิง้ ไวน์ มแี รงแอลกอฮอลต์ ง้ั แต่ 419 28.74 ปอนดต์ อ่ ลิตรของแอลกอฮอล์ รอ้ ยละ 22 ข้นึ ไป 2.6 สปาร์คกลง้ิ เมดไวน์ มีแรงแอลกอฮอล์ตง้ั แตร่ อ้ ยละ 422 288.10 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ ร 5.5 แต่ไมเ่ กินรอ้ ยละ 8.5 2.7 สปาร์คกลิง้ เมดไวน์ มีแรงแอลกอฮอลต์ งั้ แต่รอ้ ยละ 421 381.15 ปอนด์ตอ่ เฮกโตลิตร 8.5 แต่ไม่เกนิ รอ้ ยละ 15 2.8 เมดไวนม์ แี รงแอลกอฮอล์ตั้งแต่รอ้ ยละ 5.5 แต่ไม่ 423 297.57 ปอนดต์ ่อเฮกโตลติ ร เกินรอ้ ยละ 15 2.9 เมดไวน์หรอื สปาร์คกลิง้ เมดไวน์ มีแรงแอลกอฮอล์ 425 396.72 ปอนดต์ ่อเฮกโตลติ ร ตัง้ แตร่ ้อยละ 15 แต่ไมเ่ กินร้อยละ 22 2.10 เมดไวนห์ รอื สปารค์ กล้งิ เมดไวน์ มแี รงแอลกอฮอล์ 429 28.74 ปอนดต์ ่อลติ รของแอลกอฮอล์ ตง้ั แต่ร้อยละ 22 ขึน้ ไป 3. สรุ ากลัน่ 3.1 สุรากลั่นจากมอลต์ 461 28.74 ปอนดต์ อ่ ลติ รของแอลกอฮอล์ 3.2 สุรากลัน่ จากธญั พืช 462 28.74 ปอนด์ต่อลิตรของแอลกอฮอล์ 3.3 สรุ ากลัน่ ผสม 463 28.74 ปอนด์ต่อลิตรของแอลกอฮอล์ 3.4 สรุ ากลั่นอ่นื ๆ นอกเหนือจากวสิ กี้ 451 28.74 ปอนดต์ อ่ ลติ รของแอลกอฮอล์ 3.5 เครื่องดม่ื อื่น ๆ ท่ีมีส่วนผสมของสุราเกินกว่าร้อยละ 438 28.74 ปอนดต์ อ่ ลติ รของแอลกอฮอล์ 1.2 แตป่ ริมาณไมเ่ กินร้อยละ 8 4. ไซเดอรห์ รอื เพอร์ร่ี (Cider and Perry) 4.1 ไซเดอร์หรือเพอรร์ ่อี ัดกา๊ ซผลติ ในสหราชอาณาจกั ร 458 288.10 ปอนดต์ อ่ เฮกโตลติ ร หรอื นาเขา้ โดยมปี รมิ าณแอลกอฮอล์เกินกว่าร้อยละ 5.5 แต่ไมเ่ กนิ ร้อยละ 8.5 4.2 ไซเดอร์หรือเพอรร์ ี่อดั ก๊าซผลิตในสหราชอาณาจกั ร 481 40.38 ปอนด์ตอ่ เฮกโตลิตร หรอื นาเข้า โดยมีปรมิ าณแอลกอฮอล์เกินกวา่ รอ้ ยละ 1.2 แต่ไมเ่ กนิ ร้อยละ 5.5 4.3 ไซเดอรห์ รือเพอรร์ ผ่ี ลิตในสหราชอาณาจกั รหรอื 481 40.38 ปอนดต์ ่อเฮกโตลติ ร นาเข้า โดยมีปริมาณแอลกอฮอลเ์ กนิ กว่าร้อยละ 1.2 แตไ่ มเ่ กินรอ้ ยละ 6.9

๕๖ ประเภทเครอื่ งดมื่ แอลกอฮอล์ / รายการ พกิ ดั ภาษี อตั ราภาษีสรรพสามติ 4.4 ไซเดอรห์ รือเพอร์รี่ผลิตในสหราชอาณาจักรหรือ 487 50.71 ปอนด์ตอ่ เฮกโตลิตร นาเข้า โดยมีปริมาณแอลกอฮอลเ์ กนิ กวา่ ร้อยละ 6.9 แต่ไม่เกนิ ร้อยละ 7.5 4.5 ไซเดอร์หรอื เพอร์รี่ผลติ ในสหราชอาณาจักรหรือ 483 61.04 ปอนด์ต่อเฮกโตลิตร นาเข้า โดยมีปริมาณแอลกอฮอล์เกนิ กวา่ รอ้ ยละ 7.5 แตไ่ มเ่ กินร้อยละ 8.5 4.6 ไซเดอร์หรอื เพอรร์ ผี่ ลติ ในสหราชอาณาจกั รหรือ 431 ไมเ่ สยี ภาษี นาเข้า โดยมีปริมาณแอลกอฮอลไ์ ม่ถึงร้อยละ 1.2 5. เครือ่ งดืม่ แอลกอฮอล์ตา่ อ่ืน ๆ ที่แรงแอลกอฮอล์ ไม่เกินรอ้ ยละ 5.5 โดยอาจเป็นไวน์หรอื เมดไวน์ หรอื เครื่องด่มื ผสมจากไซเดอร์หรอื เพอรร์ ี่ โดยมแี รง แอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ รอ้ ยละ 5.5 5.1 กรณีไมเ่ กินร้อยละ 1.2 ตอ่ ปริมาตร 431 ไมเ่ สยี ภาษี 5.2 กรณีเกนิ กว่ารอ้ ยละ 1.2 ต่อปริมาตร แตไ่ มเ่ กิน 433 91.68 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ ร รอ้ ยละ 4.0 5.3 กรณเี กินกวา่ ร้อยละ 4.0 ต่อปรมิ าตร แต่ไมเ่ กิน 435 126.08 ปอนด์ตอ่ เฮกโตลติ ร รอ้ ยละ 5.5 5.4 กรณผี ลติ จากเบียรโ์ ดยมแี รงแอลกอฮอล์ไมเ่ กิน 473 19.08 ปอนด์ต่อเฮกโตลติ รต่อปรมิ าณ รอ้ ยละ 1.2 ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์รอ้ ยละ 1 ที่มา : HM Revenue and Customs, Guidance UK Trade Tariff: Excise Duties, Reliefs, Drawbacks and Allowances (๒) สหรัฐอเมริกา การจัดเก็บภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์นั้น ดาเนินการ โดย TTB ซึ่งกาหนดอัตราภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เอาไว้ในอัตราต่าง ๆ แยกตามประเภทของเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ คือ เบยี ร์ ไวน์ และสรุ า โดยคิดจากปรมิ าณการผลติ ตงั้ แต่ปี 2๕๖๑ ดังปรากฏตามตารางที่ ๑๗ ตารางท่ี ๑๗ แสดงอัตราภาษสี รรพสามิตเครื่องด่มื แอลกอฮอลข์ องสหรัฐอเมรกิ า เบยี ร์ – การลดอัตราภาษีสาหรับการจาหน่ายภายในประเทศหรอื การนาเข้า (ชว่ งปี ค.ศ. 2018 - ปัจจบุ นั ) บาร์เรลตอ่ ปี เบียรท์ ่ีผลติ และจาหน่ายโดยผู้ผลติ เบียรใ์ นประเทศ โดยผลติ ๒,๐๐๐,๐๐๐ ๖๐,๐๐๐ มากกวา่ ๖๐,๐๐๐ บารเ์ รลหรอื นอ้ ยกว่าน้นั ต่อปี บารเ์ รลแรก บาร์เรล แตน่ อ้ ยกวา่ ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาร์เรล ๓.๕๐ ดอลลารฯ์ ๑๖ ดอลลารฯ์

๕๗ เบียร์จาหน่ายโดย: ๖,๐๐๐,๐๐๐ บาร์เรลแรก  ผู้ผลิตเบยี ร์ในประเทศทมี่ ีการผลิตมากกว่า ๒,๐๐๐,๐๐๐ บารเ์ รล ๑๖ ดอลลารฯ์ ตอ่ ป/ี ผผู้ ลิตเบียร์  ผ้นู าเขา้ เบยี รท์ ไี่ ด้รบั สทิ ธิการลดอตั ราภาษซี ึง่ ไดร้ ับอนญุ าต เบียร์ - อัตราภาษีทั่วไปสาหรบั การจาหนา่ ยภายในประเทศหรอื การนาเขา้ เบียรจ์ าหนา่ ยโดย: บารเ์ รลทงั้ หมด/บารเ์ รล  ผู้ผลติ เบยี ร์ในประเทศทีไ่ มไดผ้ ลิตเบยี ร์ ๑๘ ดอลลาร์ฯ  ผู้นาเข้าเบยี ร์มาในสหรฐั อเมรกิ า โดยไมไ่ ดร้ ับการลดอตั ราภาษขี อง ผู้ผลิตเบยี รต์ า่ งประเทศ  ผู้ผลติ เบยี ร/์ นาเขา้ ท่ีหมดสิทธิตามการลดอตั ราภาษี และไดใ้ ช้ ประโยชน์จากอตั ราภาษดี งั กลา่ วแล้ว ไวน์ – อัตราภาษแี ละเครดิตภาษีสาหรับการขนยา้ ยหรือนาเขา้ ในประเทศ (ชว่ งปี ค.ศ. 2018 - ปจั จบุ นั ) ชัน้ ภาษี อตั ราภาษตี อ่ แกลลอนไวน์ ไวน์ธรรมดา ๑.๐๗ ดอลลารฯ์ ๑.๕๗ ดอลลารฯ์ ร้อยละ ๑๖ และตา่ กวา่ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปรมิ าตร ๓.๑๕ ดอลลารฯ์ (๐.๓๙g CO2 / ๑๐๐ มลิ ลลิ ิตร หรือนอ้ ยกว่า) ๑.๐๗ ดอลลาร์ฯ เกินกว่ารอ้ ยละ ๑๖ - ๒๑ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปรมิ าตร ๑.๐๗ ดอลลาร์ฯ (๐.๓๙g CO2 / ๑๐๐ มลิ ลลิ ิตร หรอื น้อยกวา่ ) เกนิ กวา่ ร้อยละ ๒๑ - ๒๔ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปรมิ าตร (๐.๓๙g CO2 / ๑๐๐ มลิ ลลิ ติ ร หรือนอ้ ยกว่า) ไวน์นา้ ผ้ึง ไมเ่ กนิ ๐.๖๔g CO2 / ๑๐๐ มลิ ลิลติ ร; โดยทามาจากนา้ ผึง้ ประกอบกบั น้า เท่าน้นั ไม่มผี ลติ ภณั ฑผ์ ลไมห้ รือนา้ ผลไม้ และมปี ริมาณแอลกอฮอลน์ อ้ ยกวา่ (หรือเทา่ กับ) รอ้ ยละ ๘.๕ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปรมิ าตร แอลกอฮอลต์ ่ากว่าปรมิ าณไมเ่ กนิ ๐.๖๔g CO2 / ๑๐๐ มิลลลิ ติ ร; ไดม้ าจากองุน่ หรือนา้ องนุ่ เข้มข้นประกอบกับน้า โดยไม่มผี ลติ ภณั ฑ์ผลไม้หรอื น้าผลไมอ้ น่ื นอกจากองนุ่ และมีปริมาณแอลกอฮอล์นอ้ ยกว่า (หรอื เทา่ กบั ) ร้อยละ ๘.๕ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปรมิ าตร ไวน์อัดแกส๊ แบบ Artificially Carbonated Wine มากกว่า ๐.๓๙g CO2 / ๑๐๐ มิลลลิ ติ ร – โดยฉดี หรือเตมิ แกส๊ เขา้ ไป ๓.๓๐ ดอลลาร์ฯ

๕๘ ไวนอ์ ัดแกส๊ (Sparkling Wine) มากกว่า ๐.๓๙g CO2 / ๑๐๐ มิลลลิ ติ ร – โดยฉดี หรอื เติมแกส๊ โดยวิธธี รรมชาติ ๓.๔๐ ดอลลาร์ฯ ฮารด์ ไซเดอร์ (Hard Cider) ไม่เกนิ ๐.๖๔g CO2 / ๑๐๐ มิลลิลติ ร; โดยทามาจากแอปเปลิ /ลกู แพรหรือนา้ ๐.๒๒๖ ดอลลาร์ แอปเปิล/ลกู แพรเปน็ หลักประกอบกบั น้า ไม่มผี ลติ ภณั ฑผ์ ลไม้หรอื สารปรงุ แต่งรสผลไม้อ่ืนใดนอกจากแอปเปลิ /ลกู แพร และมีอยา่ งน้อยร้อยละ ๐.๕ และน้อยกว่า (ไม่เทา่ กับ) รอ้ ยละ ๘.๕ โดยปรมิ าณแอลกอฮอลโ์ ดยปริมาตร สรุ ากล่นั – การลดอตั ราภาษสี าหรบั การผลติ และนาเข้าภายในประเทศ (ช่วงปี ค.ศ. ๒๐๑๘ - ปัจจบุ นั )  เจ้าของโรงงานสรุ ากล่นั ในประเทศ (Distilled spirits plants - DSPs) อาจ แกลลอนตอ่ ปี ใชป้ ระโยชน์จากอตั ราที่ลดลงเม่ือจาหน่ายสรุ าในปรมิ าณที่จากดั โดย กลน่ั หรือแปรรูป (เรม่ิ ต้นในปี ค.ศ. ๒๐๒๒ โดยกระบวนการเปน็ ไป ๑๐๐,๐๐๐ เกนิ กว่า ๑๐๐,๐๐ ตามข้อกาหนดการผลิตขั้นตา่ ) แกลลอนแรก ถงึ  ผู้นาเขา้ สรุ ากลั่นในประเทศสหรัฐอเมรกิ า ซ่ึงไดร้ ับการลดอัตราภาษี ๒๒,๒๓๐,๐๐๐ ในสดั ส่วนทไ่ี ดร้ ับการกาหนดอยา่ งเหมาะสม แกลลอน ๒.๗๐ ดอลลาร์ฯ ๑๓.๓๔ ดอลลาร์ สุรากลัน่ - อตั ราภาษีทั่วไปสาหรับการผลติ และนาเข้าภายในประเทศ  เจ้าของโรงงานสุรากลั่นในประเทศท่ีเอาสรุ ากลน่ั ที่ไมไ่ ดก้ ลั่นหรอื แกลลอนทง้ั หมด แปรรูป (โดยการบรรจขุ วดเทา่ นัน้ ตามข้อกาหนดใหม่ในปี ๑๓.๕๐ ดอลลาร์ ค.ศ. ๒๐๒๒)  ผนู้ าเขา้ สรุ ากลน่ั ในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยไม่ได้รบั การลดอตั รา ภาษี  ผูผ้ ลติ /นาเข้าขา้ สุรากลั่นในประเทศสหรัฐอเมรกิ าที่หมดสทิ ธติ ามการ ลดอตั ราภาษี และได้ใช้ประโยชนจ์ ากอตั ราภาษดี งั กลา่ วแลว้ ท่มี า : TTB, Tax Rates (๓) สาธารณรัฐสิงคโปร์ การจัดเก็บภาษีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์น้ัน ดาเนินการโดย กรมศุลกากร (Singapore Customs; SC) ซ่ึงเป็นหน่วยงานทาหน้าท่ีจัดเก็บภาษีศุลกากรและภาษีสรรพสามิต โดยการจัดเก็บภาษีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เป็นไปตามรัฐบัญญัติภาษีศุลกากร (Customs Act) ซึ่งเป็นบทบัญญัติ ที่ใช้ทั้งการจัดเก็บภาษีศุลกากรและภาษีสรรพสามิต แต่เนื่องจากสิงคโปร์เป็นเมืองท่าปลอดภาษี (Free Port) จึงไม่ไดจ้ ัดเก็บภาษอี ากรขาเข้าจากสุราทุกประเภทเทา่ นนั้ ทย่ี ังคงเก็บอากรขาเขา้ ได้แก่ ผลติ ภัณฑ์เบียร์เอล และ แอลกอฮอล์ทางการแพทย์บางชนิด แต่หากเป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ประเภทสุรากลั่นส่วนใหญ่ จะเก็บเฉพาะภาษีสรรพสามิตเท่าน้ัน สาหรับฐานภาษีท่ีใช้ในการคานวณกับอัตราภาษีคิดตามสภาพ ได้แก่ ลิตรแห่ง แอลกอฮอล์ และกิโลกรัม โดยมีการแยกย่อยประเภทสุราตามปริมาตร และความแรงของแอลกอฮอล์ตาม ลกั ษณะเฉพาะของสรุ าประเภทนนั้ ๆ โดยอัตราภาษีคดิ ตามสภาพ หรือดอลลารส์ งิ คโปรต์ ่อหน่วยสุรา โดยใช้รหัส

๕๙ ของระบบฮาร์โมไนส์ในการแบ่งประเภทสินค้าเช่นเดียวกับภาษีศุลกากร ซ่ึงกาหนดเป็นพิกัดสินค้าดังแสดง ตามตารางท่ี ๑๘ ตารางท่ี ๑๘ แสดงพิกัดภาษสี รรพสามติ เครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์ของสาธารณรฐั สิงคโ์ ปร์ พกิ ดั สนิ คา้ รายการ อตั ราตามปรมิ าณ (HS Code) อัตรา หนว่ ย (ดอลลารส์ ิงคโปร)์ ๒๑๐๖๙๐๒๐ แอลกอฮอล์แบบผง (Powdered Alcohol) ๘๘ กโิ ลกรัม ๒๑๐๖๙๐๖๒ แอลกอฮอลใ์ นรูปของเหลวที่นาไปใช้เป็นวัตถดุ ิบ ๘๘ ลิตรแห่ง ในการผลิตเครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ๒๑๐๖๙๐๖๒ แอลกอฮอล์ในรปู อื่น ๆ ที่นาไปใช้เป็นวัตถดุ บิ ในการผลิต ๑๑๓ กิโลกรัม เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์ ๒๑๐๖๙๐๖๔ ของเหลวทม่ี สี ่วนผสมของแอลกอฮอลช์ นิด ๘๘ ลิตรแหง่ เข้มขน้ ท่ีนาไปใชเ้ ป็นวัตถุดบิ ในการผลิตเคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ๒๑๐๖๙๐๖๕ กรณอี ่ืน ๆ ทมี่ ีสว่ นผสมของแอลกอฮอล์เขม้ ขน้ ๑๑๓ กโิ ลกรัม ทน่ี าไปใช้เปน็ วตั ถดุ ิบในการผลติ เครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์ ๒๒๐๓๐๐๑๐ เบียรด์ า (Stout and Porter) แรงแอลกอฮอล์ไม่เกนิ ๖๐ ลิตรแหง่ ร้อยละ ๕.๘ ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์ ๒๒๐๓๐๐๑๙ เบยี รด์ า (Stout and Porter) แรงแอลกอฮอล์เกนิ กวา่ ๖๐ ลิตรแหง่ รอ้ ยละ ๕.๘ ต่อปรมิ าตร แอลกอฮอล์ ๒๒๐๓๐๐๙๑ เบยี ร์ชนิดอน่ื ๆ และแอล (Beer and Ale) แรงแอลกอฮอล์ ๖๐ ลิตรแหง่ ไม่เกนิ ร้อยละ ๕.๘ ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์ ๒๒๐๓๐๐๙๙ เบยี รช์ นดิ อน่ื ๆ และแอล (Beer and Ale) แรงแอลกอฮอล์ ๖๐ ลติ รแหง่ เกินกว่าร้อยละ ๕.๘ ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๑๐๐๐ สปาร์คกล้ิงไวน์ (Sparkling Wine) ๘๘ ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๑๑๑ ไวน์ทีม่ ปี รมิ าตรไม่เกนิ ๒ ลติ ร ๘๘ ลิตรแห่ง และมีแรงแอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ รอ้ ยละ ๑๕ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๑๑๓ ไวน์ที่มปี ริมาตรไม่เกิน ๒ ลติ ร ๘๘ ลิตรแห่ง และมแี รงแอลกอฮอลเ์ กนิ ร้อยละ ๑๕ แตไ่ มเ่ กนิ รอ้ ยละ ๒๓ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๑๑๔ ไวน์องนุ่ ทม่ี ปี ริมาตรไมเ่ กิน ๒ ลติ ร ๘๘ ลิตรแห่ง และมีแรงแอลกอฮอล์ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ ๒๓ แอลกอฮอล์

๖๐ พิกดั สนิ ค้า รายการ อตั ราตามปรมิ าณ (HS Code) อัตรา หน่วย (ดอลลารส์ ิงคโปร์) ๒๒๐๔๒๑๒๑ องุ่นหมักหรือเก็บรกั ษาด้วยแอลกอฮอล์มีปรมิ าตรไมเ่ กนิ ๘๘ ลติ รแห่ง ๒ ลิตร ความแรงของแอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ ร้อยละ ๑๕ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๑๒๒ องนุ่ เก็บรกั ษาดว้ ยวธิ กี ารหมักหรอื ด้วยแอลกอฮอล์ ๘๘ ลิตรแห่ง มปี ริมาตรไม่เกิน ๒ ลิตร ความแรงของแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ เกินกวา่ รอ้ ยละ ๑๕ ๒๒๐๔๒๒๑๑ ไวน์องนุ่ ที่มีปรมิ าตรเกินกว่า ๒ ลิตร แตไ่ มเ่ กิน ๑๐ ลติ ร ๘๘ ลติ รแหง่ และมแี รงแอลกอฮอลไ์ มเ่ กินรอ้ ยละ ๑๕ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๒๑๒ ไวนอ์ ง่นุ ที่มีปรมิ าตรเกนิ ๒ ลติ ร แต่ไม่เกิน ๑๐ ลิตร ๘๘ ลติ รแหง่ และมแี รงแอลกอฮอล์เกินร้อยละ ๑๕ แต่ไมเ่ กินร้อยละ ๒๓ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๒๑๓ ไวน์องุน่ ท่มี ีปรมิ าตรเกนิ ๒ ลติ ร แตไ่ ม่เกิน ๑๐ ลติ ร ๘๘ ลติ รแหง่ และมแี รงแอลกอฮอล์ไมเ่ กินรอ้ ยละ ๒๓ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๒๒๑ องุ่นเกบ็ รักษาด้วยวิธีการหมกั หรอื ดว้ ยแอลกอฮอล์ ๘๘ ลติ รแห่ง มปี รมิ าตรเกนิ กวา่ ๒ – ๑๐ ลิตร มคี วามแรงของ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ไม่เกนิ ร้อยละ ๑๕ ๒๒๐๔๒๒๒๒ อง่นุ เก็บรกั ษาดว้ ยวิธีการหมักหรอื ด้วยแอลกอฮอล์ ๘๘ ลติ รแห่ง มปี ริมาตรเกนิ กวา่ ๒ – ๑๐ ลิตร มคี วามแรงของ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอลเ์ กินกวา่ ร้อยละ ๑๕ ๒๒๐๔๒๙๑๑ ไวนอ์ งนุ่ ทีม่ ีปรมิ าตรมากกวา่ ๑๐ ลิตร มีแรงแอลกอฮอล์ ๘๘ ลติ รแหง่ มากกวา่ ร้อยละ ๑๕ แต่ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ ๒๓ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๙๑๓ ไวน์องุ่นที่มปี ริมาตรมากกวา่ ๑๐ ลติ ร มีแรงแอลกอฮอล์ ๘๘ ลิตรแห่ง มากกว่ารอ้ ยละ ๒๓ แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๒๙๒๑ องุน่ เกบ็ รักษาด้วยวธิ ีการหมักหรือดว้ ยแอลกอฮอล์ ๘๘ ลิตรแหง่ มีปริมาตรเกนิ กว่า ๑๐ ลิตร มแี รงแอลกอฮอลไ์ ม่เกิน แอลกอฮอล์ ร้อยละ ๑๕ ๒๒๐๔๒๙๒๒ องุ่นเกบ็ รกั ษาดว้ ยวิธกี ารหมกั หรือดว้ ยแอลกอฮอล์ ๘๘ ลติ รแห่ง มปี ริมาตรเกินกวา่ ๑๐ ลิตร มีแรงแอลกอฮอล์เกินกวา่ แอลกอฮอล์ รอ้ ยละ ๑๕ ๒๒๐๔๓๐๑๐ กรณอี ่นื ๆ ซ่ึงใชอ้ ง่นุ โดยมีความเข้มขน้ ของแอลกอฮอล์ ๘๘ ลิตรแห่ง ไม่เกนิ ร้อยละ ๑๕ ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์ ๒๒๐๔๓๐๒๐ กรณีอ่นื ๆ ซึง่ ใชอ้ งนุ่ โดยมคี วามเข้มขน้ ของแอลกอฮอล์ ๘๘ ลติ รแหง่

๖๑ พิกดั สนิ ค้า รายการ อัตราตามปริมาณ (HS Code) อัตรา หนว่ ย (ดอลลาร์สิงคโปร)์ เกินกวา่ ร้อยละ ๑๕ ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์ 22051010 เวอร์มตุ และไวนอ์ งนุ่ สดอน่ื ๆ ท่ีปรงุ แต่งดว้ ยพชื หรอื สาร ๘๘ ลิตรแห่ง อะโรมาติกมีปริมาตรไมเ่ กนิ ๒ ลติ ร มีแรงแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ไม่เกินรอ้ ยละ 15 22051020 เวอรม์ ุตและไวนอ์ งุ่นสดอื่น ๆ ทีป่ รุงแต่งด้วยพืชหรอื สาร ๘๘ ลติ รแหง่ อะโรมาตกิ มีปริมาตรไมเ่ กิน ๒ ลติ ร มแี รงแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ เกินกว่าร้อยละ 15 22059010 เวอร์มตุ และไวนอ์ ง่นุ สดอน่ื ๆ ที่ปรุงแตง่ ดว้ ยพชื หรือสาร ๘๘ ลิตรแห่ง อะโรมาติกมปี ริมาตรเกนิ กว่า ๒ ลติ ร มแี รงแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ไม่เกินร้อยละ 15 22059020 เวอรม์ ตุ และไวน์องุ่นสดอ่ืน ๆ ทปี่ รุงแต่งดว้ ยพชื หรือสาร ๘๘ ลิตรแห่ง อะโรมาติกมปี รมิ าตรเกนิ กวา่ ๒ ลติ ร มีแรงแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ เกนิ กวา่ ร้อยละ 15 22060010 ไซเดอรแ์ ละเพอรร์ ่ี 60 ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ 22060020 สาเก ๘๘ ลิตรแห่ง แอลกอฮอล์ 22060031 น้าตาลเมา (ปาล์มไวน)์ ปรมิ าตรไมเ่ กิน 2 ลติ ร 88 ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ 22060039 นา้ ตาลเมา (ปาล์มไวน)์ ปรมิ าตรเกนิ กวา่ 2 ลติ ร 88 ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ 22060041 แชนดี้มีแรงแอลกอฮอลไ์ มเ่ กินร้อยละ 1.14 ต่อปรมิ าตร 60 ลติ รแห่ง แอลกอฮอล์ 22060049 แชนดี้มแี รงแอลกอฮอลเ์ กินกวา่ รอ้ ยละ 1.14 ตอ่ ปรมิ าตร 60 ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ 22060091 เหลา้ จนี (ไวนข์ ้าว) อ่ืนๆ ซึ่งรวมถงึ เหลา้ จนี ท่ใี ช้ในการรักษา 88 ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ 22060099 เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอลจ์ ากการหมักอื่น ๆ หรอื ส่วนผสม 88 ลติ รแห่ง ของเครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์จากการหมกั และเคร่ืองดม่ื จาก แอลกอฮอล์ การหมกั กับเครอื่ งดม่ื ท่ีไม่มแี อลกอฮอล์

๖๒ พกิ ัดสนิ คา้ รายการ อัตราตามปริมาณ (HS Code) อตั รา หน่วย (ดอลลาร์สิงคโปร)์ 22071000 เอทิลแอลกอฮอล์ที่ไม่ผา่ นการกลน่ั ซงึ่ มแี รงแอลกอฮอล์ 88 ลติ รแหง่ ตัง้ แต่รอ้ ยละ 80 ตอ่ ปรมิ าตรขน้ึ ไป แอลกอฮอล์ 22082050 บร่นั ดที ไ่ี ด้จากการกลัน่ องนุ่ สดหรอื กากองุ่น 88 ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ 22082090 สรุ าอืน่ ๆ ซึ่งผลิตโดยกรรมวิธีกลน่ั จากอง่นุ สดหรือกากองุ่น 88 ลติ รแห่ง แอลกอฮอล์ 22083000 วสิ กี้ 88 ลิตรแห่ง แอลกอฮอล์ 22084000 รัมหรือสรุ าอืน่ ๆ ซึ่งกล่นั จากการหมักออ้ ย 88 ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ 22085000 จินหรือเจนเนเวอร์ (Jenever or Geneva) 88 ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ 22086000 วอดก้า 88 ลติ รแห่ง แอลกอฮอล์ 22087010 สุราหรือยาดองทม่ี แี รงแอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ รอ้ ยละ 57 88 ลติ รแห่ง ต่อปรมิ าตร แอลกอฮอล์ 22087090 สรุ าหรอื ยาดองท่ีมีแรงแอลกอฮอล์เกนิ กว่าร้อยละ 57 88 ลติ รแหง่ ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์ 22089010 แซมซทู ีม่ ีตัวยาผสมมแี รงแอลกอฮอล์เกนิ กวา่ ร้อยละ 40 88 ลิตรแหง่ ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์ 22089020 แซมซูทม่ี ตี ัวยาผสมมแี รงแอลกอฮอล์ไมเ่ กินร้อยละ 40 88 ลติ รแหง่ ต่อปรมิ าตร แอลกอฮอล์ 22089030 แซมซูอืน่ ๆ มีแรงแอลกอฮอล์ไมเ่ กินรอ้ ยละ 40 88 ลิตรแหง่ ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์ 22089040 แซมซอู ่ืน ๆ มแี รงแอลกอฮอลเ์ กินกว่าร้อยละ 40 88 ลติ รแหง่ ตอ่ ปริมาตร แอลกอฮอล์ 22089050 อาแร็กหรือสุราทาจากสปั ปะรดมีแรงแอลกอฮอล์เกินกวา่ 88 ลติ รแห่ง ร้อยละ 40 ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์

๖๓ พิกัดสนิ คา้ รายการ อัตราตามปรมิ าณ (HS Code) อตั รา หน่วย (ดอลลารส์ ิงคโปร)์ 22089060 อาแร็กหรือสรุ าทาจากสัปปะรดมแี รงแอลกอฮอลเ์ กินกว่า 88 ลิตรแห่ง รอ้ ยละ 40 ต่อปริมาตร แอลกอฮอล์ 22089070 บทิ เทอร์ (เหล้าขม) หรอื เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์อื่น ๆ ท่มี ี 88 ลติ รแหง่ แรงแอลกอฮอล์ไม่เกนิ รอ้ ยละ 57 ต่อปรมิ าตร แอลกอฮอล์ 22089080 บิทเทอร์ (เหลา้ ขม) หรอื เครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอลอ์ นื่ ๆ ท่ีมี 88 ลติ รแหง่ แรงแอลกอฮอลเ์ กนิ กว่าร้อยละ 57 ต่อปรมิ าตร แอลกอฮอล์ 22089091 เครอื่ งดืม่ แอลกอฮอลอ์ น่ื ๆ และเอทลิ แอลกอฮอล์ 88 ลิตรแหง่ ทไ่ี ม่ผา่ นการกลน่ั ซง่ึ มแี รงแอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ รอ้ ยละ แอลกอฮอล์ 1.14 ต่อปรมิ าตร 88 ลติ รแหง่ 22089099 เคร่ืองด่มื แอลกอฮอลอ์ ่นื ๆ และเอทิลแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ท่ีไม่ผ่านการกลั่นซึง่ มแี รงแอลกอฮอลเ์ กนิ กว่าร้อยละ 1.14 แตไ่ ม่เกินรอ้ ยละ 80 ต่อปรมิ าตร ที่มา : Singapore Customs, List of Dutiable Goods. จากตารางท่ี ๑๘ จะเห็นได้ว่า การจัดเก็บภาษีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามสภาพ ของสิงคโปร์ กาหนดอัตราภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แยกตามประเภทเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ปริมาณเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ และความแรงของแอลกอฮอล์ โดยอัตราภาษีจะกาหนดตามแต่ละประเภทเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ท่ีไม่ได้ผ่านกระบวนการกล่ันและมีแรงแอลกอฮอล์ต่า จะถูกจัดเก็บภาษีในอัตราที่ต่ากว่า เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ท่มี ีแรงแอลกอฮอลส์ ูงและผ่านกระบวนการกลั่น เคร่ืองดื่มแอลกอฮอลส์ ่วนใหญ่จะเก็บภาษี ในอัตรา ๘๘ ดอลลาร์สงิ คโปรต์ ่อลิตรแห่งแอลกอฮอล์ ซึ่งมีสาเหตุมาจากเพ่ือให้ง่ายต่อการควบคุมและจากัดหรือ ลดการบริโภคแอลกอฮอล์เป็นสาคัญ อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาของ ชลธาร วิศรุตวงศ์และคณะ ได้ตั้ง ข้อสังเกตว่า เบียร์เป็นผลิตภัณฑ์สุราที่มีโรงงานผลิตในสิงคโปร์ถูกจัดเก็บภาษีในอัตราท่ีต่ากว่าไวน์องุ่น ทั้ง ๆ ท่ีเบียร์เป็นผลิตภัณฑ์เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ท่ีผ่านกระบวนการหมักเช่นเดียวกับไวน์องุ่น และมีปริมาณ แรงแอลกอฮอล์สูงกว่าไวน์องุ่น อาจจะเป็นผลมาจากนโยบายทางภาษีของสิงคโปร์ท่ีสนับสนุนอุตสาหกรรม ทผี่ ลติ ในประเทศให้สามารถแข่งขันกับผลติ ภัณฑ์เครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ของตา่ งประเทศได้๗๐ ๗๐ Singapore Customs, “Duties & Dutiable Goods,” accessed 18 October 2020 from www.customs.gov.sg/ businesses/valuation-duties-taxes-and-fees/duties-and-dutiable-goods.

๖๔ สาหรับสูตรคานวณภาษีสรรพสามิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ของสิงคโปร์สามารถ คานวณได้ ดงั นี้ (๔) สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ภาษีสรรพสามิตในเวียดนามจัดเก็บ ในรูปแบบของภาษีขายพิเศษ (Special Sales Tax; SST) ซึ่งเก็บจากสินค้าและบริการบางประเภท โดยการ จัดเก็บภาษีสรรพสามิตในเวียดนามดาเนินการโดยกรมสรรพากร (The General Department of Taxes; GDT) โดยการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตดาเนินการตามรัฐบัญญัติหมายเลขท่ี ๗๐/๒๐๑๔/QH๑๓ เรื่อง แก้ไข เพ่ิมเติมบางมาตรของกฎหมายว่าด้วยภาษีสรรพสามิตพิเศษ (Law No. 70/2014/QH13 Amendments to Some Articles of the Law on Special Excise Duty) โดยการจัดเก็บภาษีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์กาหนด ฐานภาษีท่ีใช้ในการคิดอัตราภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยแบ่งออกเป็นสินค้าที่ผลติ ในประเทศและสินค้านาเข้า โดยมีสูตรคานวณ ดงั น้ี ๑) สนิ ค้าท่ผี ลติ ในประเทศ ๒) สนิ ค้านาเขา้ ในส่วนของอัตราภาษีเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ของเวียดนามน้ัน รัฐบัญญัติฉบับนี้ ไดก้ าหนดอตั ราภาษเี คร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ ๓ รายการ ดังแสดงตามตารางที่ ๑9 ตารางที่ ๑๙ อัตราภาษเี ครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์ของเวียดนาม สนิ ค้าและบรกิ าร อัตราภาษคี ดิ เป็นร้อยละ เคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ท่ีมแี อลกอฮอล์ต้งั แต่ ๒๐ ดีกรขี ึ้นไป ๖๕ เครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ที่มีแอลกอฮอล์ไม่เกนิ ๒๐ ดกี รี ๓๕ เบียร์ ๖๕ ท่มี า : Law No. 70/2014/QH13 Amendments to Some Articles of the Law on Special Excise Duty.

๖๕ (๕) เครือรัฐออสเตรเลีย เป็นประเทศหน่ึงที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นประเทศ ท่ีมีการจัดเก็บภาษีเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ที่ทันสมัย โดยหน่วยงานหลักที่ทาหน้าท่ีจัดเก็บภาษีเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ คือ สานักงานภาษีออสเตรเลีย โดยมีหน้าท่ีจัดเก็บภาษีของรัฐทุกประเภททั้งภาษีเงินได้ ภาษีสินค้า และบริการ และภาษีสรรพสามิต สาหรับภาษีเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์น้ีจัดเป็นภาษีสรรพสามิตที่รัฐบาลของ ออสเตรเลียจัดเก็บได้จากสุรากลั่น เบียร์ และไวน์ ตามพระราชบัญญัติพิกัดอัตราภาษีสรรพสามิต ค.ศ. ๑๙๒๑ (Excise Tariff Act 1921) โดยในการจัดเก็บภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์น้ัน สุรากล่ันและเบียร์จะจัดเก็บในอัตรา ตามสภาพ (Specific Rate) ในขณะท่ีไวน์จะจัดเก็บในอัตราตามมูลค่า (Ad Valorem Rate) เป็นร้อยละของ มลู คา่ ไวน์ ซ่งึ ในการจดั เกบ็ ภาษเี ครอ่ื งดื่มแอลกอฮอลม์ ีหลักการ ดงั น้ี ๑) การจัดเก็บภาษีเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ (ยกเว้นไวน์ ) จากเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ที่ผลิตภายในประเทศ จะจัดเก็บภาษีจากจุดท่ีมีการขนย้ายสุราออกจากโรงงานผลิตสุรา (Excise Factory) หรือคลังสินค้าท่ีได้รับอนุญาต (The License Premises) เพื่อจาหน่ายหรือเพื่อบรโิ ภคภายในประเทศ โดยผู้ผลิตมีหน้าที่ต้องยื่นแบบรายการภาษีและขอชาระภาษีภายในวันที่ ๒๑ ของเดือนถัดไปนับจากวันที่ได้ นาสนิ ค้าออกจาหนา่ ยภายในประเทศ ๒) การจัดเก็บภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ (ยกเว้นไวน์) จากเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ท่ีนาเข้าจากต่างประเทศเข้ามาจาหน่ายหรือบริโภคในประเทศ เม่ือนาเข้าเคร่ืองดมื่ แอลกอฮอล์มาถึง ด่านศุลกากรแล้ว จะต้องขนย้ายเข้าไปเก็บรักษาในคลังสินค้าท่ีได้รับอนุญาต (Licensed Warehouse) เพื่อรอ การตรวจสอบจากเจ้าหน้าท่ี จุดการจัดเก็บภาษีเกิดข้ึนก่อนมีการขนย้ายสุราออกจากคลังสินค้า เพื่อนาไป จาหน่ายหรือบริโภคภายในประเทศ ซึ่งผู้ขนย้ายสุราต้องย่ืนแบบแสดงรายการภาษีและชาระภาษีเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ก่อนการขนย้ายออกจากคลังสินค้า ภายใน ๗ วัน นับจากวันท่ีสินค้าถูกนาเข้ามาเก็บในคลังสินค้าที่ ได้รับอนญุ าตและต้องเสียภาษกี ่อนการขนย้ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ออกจากคลังสนิ คา้ ๓) การจัดเก็บภาษีไวน์ที่ผลิตในประเทศ ซ่ึงมีจุดการจัดเก็บภาษี ๒ จุด คือ กรณีเมื่อผู้ผลิตจาหน่ายไวน์ออกจากโรงงานผลิตไวน์ (ขายปลีกเอง) และกรณีเมื่อผู้ผลิตส่งไวน์ให้แก่ผู้ขายส่ง (Reseller) หรือผู้ขายปลีก (Retailer) ซึ่งเป็นกรณีการขายส่งช่วงสุดท้าย ผู้ผลิตมีหน้าที่จะต้องเสียภาษีภายใน วันที่ ๒๑ ของเดอื นถัดไป นับจากวันที่ได้นาสนิ ค้าออกจาหน่าย ๔) การจัดเก็บภาษีไวน์นาเข้า ซ่ึงมีจุดการจัดเก็บภาษี ๒ จุด คือ กรณีเม่ือ นาเข้าไวนจ์ ากต่างประเทศ และกรณีเม่ือมีการขายส่งชว่ งสุดท้าย จุดการจัดเก็บภาษีเกิดขึ้นก่อนมีการขนยา้ ยไวน์ ออกจากคลังสินค้า เพ่ือจาหน่ายให้แก่ผู้ขายส่ง (Reseller) และผู้ขายปลีก (Retailer) ภายในประเทศ โดยผู้ขน ย้ายไวน์ต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษีและชาระภาษีภายใน ๗ วัน นับจากวันท่ีสินค้าถูกนาเข้ามาเก็บ ในคลงั สินคา้ ถูกนาเข้ามาเก็บในคลงั สินค้าท่ีได้รบั อนญุ าตและก่อนขนย้ายไวน์ออกจากคลังสินค้า สาหรับโครงสร้างอัตราภาษีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ของออสเตรเลียเป็นไป ตามพระราชบัญญัติพิกัดอัตราภาษีสรรพสามิต ค.ศ. ๑๙๒๑ ซ่ึงตามกฎหมายฉบับดังกล่าวไม่ได้กาหนดคานิยาม ของสินค้าเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไว้ แต่ได้แบ่งประเภทของเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ไว้ตามตารางกาหนดอัตราภาษีเป็น

๖๖ ประเภท ได้แก่ เบียร์ สุรากลั่น๗๑ ไวน์ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อื่น ๆ ท่ีมีแรงแอลกอฮอล์ไม่เกิน ร้อยละ ๑๐ โดยตามกฎหมายฉบบั นภี้ าษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มีฐานภาษี (Tax Base) อยู่ ๒ ประเภท ดังน้ี ๑) ฐานภาษีตามสภาพ คือ ปริมาตรลิตรของสุรา (Quantity of Liquor) และ ความแรงของแอลกอฮอล์ (Alcoholic Strength) หรือลิตรแหง่ แอลกอฮอล์บริสทุ ธ์ิ ๒) ฐานภาษีตามมูลค่า คอื ราคาขายสง่ ช่วงสุดท้ายที่ยงั ไม่ไดร้ วมภาษสี ินค้าและ บรกิ าร (GST) เขา้ ไปในฐานในการคานวณภาษี (Exclusive Tax Rate) ในส่วนของอัตราภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (ยกเว้นไวน์) จะกาหนดอัตราภาษี โดยคิดจากฐานภาษีตามสภาพ โดยกาหนดอัตราตามประเภทของเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ปริมาณเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ และสดั สว่ นแอลกอฮอล์ (Alcohol Content) ของเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์นั้น ๆ ดังนั้น โครงสรา้ งภาษี เครื่องดื่มแอลกอฮอล์คิดอัตราตามสภาพของออสเตรเลีย อย่างไรก็ตาม ภายใต้ระบบภาษีของออสเตรเลียน้ัน รัฐสภากาหนดให้ต้องมีการทบทวนและปรับปรุงอัตราภาษีใหม่ ทุก ๖ เดือน ตามดัชนีผู้บริโภค (Consumer Price Index; CPI) หรืออัตราเงินเฟ้อที่เปลี่ยนแปลงไปในลักษณะท่ีเรียกว่า “Indexation” ในเดือนทุก ๆ เดือน กุมภาพนั ธ์และสิงหาคมของทุกปี เพอ่ื ป้องกันมิใหร้ ายได้ภาษีเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ท่ีแท้จริงลดลงตามอัตราเงินเฟ้อ และในขณะเดียวกนั ราคาเครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์ที่แทจ้ ริงไมถ่ ูกลง รายละเอียดแสดงดงั ตารางที่ 20 ตารางที่ ๒๐ แสดงอตั ราภาษีสรรพสามิตเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลข์ องออสเตรเลีย อตั ราตามสภาพ รายการ อตั ราภาษี หนว่ ย (ดอลลารอ์ อสเตรเลีย) ๑. เบียร์ ๑.๑ เบียร์ท่ีบรรจุในภาชนะเดียวกนั มีปริมาตรไม่ถึง ๘ ลิตร หรอื ตั้งแต่ ๘ ๔๔.๐๕ ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ - ๔๘ ลิตร และไม่ได้มีการออกแบบให้เชื่อมต่อกับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือ ระบบสง่ ปั๊ม โดยมแี รงแอลกอฮอลน์ อ้ ยกว่ารอ้ ยละ ๓ ๑.๒ เบียร์ที่บรรจุในภาชนะเดียวกันมีปริมาตรบรรจุเกิน ๔๘ ลิตร และมี ๘.๘๑ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ แรงแอลกอฮอล์ไมเ่ กินรอ้ ยละ ๓ ๑ .๓ เบี ยร์ ท่ี บ รรจุ ใน ภ าช น ะเดี ย ว กั น มี ป ริม าต รบ รรจุ ตั้ งแ ต่ ๘.๘๑ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ ๘ - ๔๘ ลิตร และออกแบบมาเพ่ือเชื่อมต่อกับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือระบบ ป๊ัม โดยมแี รงแอลกอฮอลไ์ ม่เกนิ ร้อยละ ๓ ๑.๔ เบียร์ที่บรรจุในภาชนะเดียวกนั มีปริมาตรไม่ถึง ๘ ลิตร หรอื ตั้งแต่ ๘ ๕๑.๓๑ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ - ๔๘ ลติ ร และไม่ได้ออกแบบใหเ้ ชือ่ มตอ่ กับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือระบบส่ง ปั๊ม โดยมีแรงแอลกอฮอลเ์ กนิ กว่ารอ้ ยละ ๓ แตไ่ มเ่ กินรอ้ ยละ ๓.๕ ๑.๕ เบียร์ท่ีบรรจุในภาชนะเดียวกันมีปริมาตรเกิน ๔๘ ลิตร โดยมีแรง ๒๗.๕๙ ลติ รแห่งแอลกอฮอล์ ๗๑ สรุ ากล่ัน (Liqueur) หมายถึง ผลติ ภัณฑท์ ท่ี ามาจากการผสมหรอื การกลนั่ ของสุรากบั ผลไม้ ดอกไม้ ใบไม้ หรอื สารสกดั จาก พืชผกั หรือนา้ ผกั ทัง้ ทผ่ี สมหรอื ไมผ่ สม หรือการสกัดที่ได้มาจากการกล่ัน การกรอง การทาให้ละลายของผัก และมสี ว่ นผสมของ นา้ ตาลไมน่ ้อยกวา่ ร้อยละ ๒๕ กรมั ต่อลิตร และไม่น้อยกว่า ร้อยละ ๑๗ ของแรงแอลกอฮอล์

๖๗ อตั ราตามสภาพ รายการ อัตราภาษี หนว่ ย (ดอลลาร์ออสเตรเลีย) แอลกอฮอล์เกนิ กวา่ ร้อยละ ๓ แตไ่ ม่เกนิ ร้อยละ ๓.๕ ๑.๖ เบียร์บรรจุในภาชนะเดียวกันมีปริมาตรต้ังแต่ ๘ - ๔๘ ลิตร และ ๒๗.๕๙ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ ออกแบบมาให้เชื่อมต่อกับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือระบบส่งปั๊ม โดยมีแรง แอลกอฮอล์เกนิ กวา่ ร้อยละ ๓ แตไ่ มเ่ กนิ ร้อยละ ๓.๕ ๑.๗ เบยี ร์บรรจใุ นภาชนะเดียวกันมปี ริมาตรไม่เกิน ๘ ลติ ร หรอื ตั้งแต่ ๘ - ๕๑.๓๑ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ ๔๘ ลิตร และไม่ได้ออกแบบให้เชื่อมต่อกับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือระบบส่ง ป๊ัม โดยมแี รงแอลกอฮอลเ์ กินกว่ารอ้ ยละ ๓.๕ ๑.๘ เบียร์บรรจุในภาชนะเดียวกันมีปริมาตรไม่เกิน ๔๘ ลิตร โดยมีแรง ๓๖.๑๔ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์เกนิ กวา่ รอ้ ยละ ๓.๕ ๑.๙ เบียร์บรรจุในภาชนะเดียวกันมีปริมาตรต้ังแต่ ๘ - ๔๘ ลิตร และ ๓๖.๑๔ ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ ออกแบบมาให้เชื่อมต่อกับระบบส่งก๊าซแรงดันหรือระบบส่งป๊ัม โดยมีแรง แอลกอฮอล์เกินกว่าร้อยละ ๓.๕ ๑.๑๐ เบียรผ์ ลิตเพ่ือโดยไม่มีวตั ถุประสงค์ในเชงิ พาณิชย์ แต่ใช้ส่ิงอานวย ๓.๑๐ ลติ รแห่งแอลกอฮอล์ ความสะดวกหรอื อุปกรณใ์ นเชงิ พาณิชย์ โดยมีแอลกอฮอล์ไม่เกินรอ้ ยละ ๓ ๑.๑๑ เบียร์ผลิตเพื่อโดยไม่มีวัตถุประสงค์ในเชงิ พาณิชย์ แต่ใช้ส่ิงอานวย ๓.๕๗ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ ความสะดวกหรอื อปุ กรณ์ในเชิงพาณชิ ย์ โดยมีแอลกอฮอล์เกนิ กว่ารอ้ ยละ ๓ ๒. เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์อื่น ๆ ท่ีมีแรงแอลกอฮอล์ไม่เกินร้อยละ 10 (รวมถึง ๘๖.๙๐ ลิตรแห่งแอลกอฮอล์ สุราผสมและก่อนผสม) เช่น เคร่ืองดื่มประเภท Ready to Drink (RTD) เปน็ ต้น ๓. สุรากล่ัน ๓.๑ บรนั่ ดี ๘๑.๑๖ ลิตรแหง่ แอลกอฮอล์ ๓.๒ เครื่องดมื่ แอลกอฮอล์อื่น ๆ ทมี่ ีแรงแอลกอฮอล์เกินกวา่ รอ้ ยละ ๑๐ ๘๖.๙๐ ลติ รแหง่ แอลกอฮอล์ ที่มา : Australian Taxation Office, Excise Duty Rates for Alcohol หมายเหตุ อตั ราภาษีน้ีกาหนดข้นึ ในช่วงเดือนสงิ หาคม ๒๕๖๓ (ค.ศ. ๒๐๒๐)

๖๘ โครงสร้างอัตราภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ของออสเตรเลีย โดยกาหนดอัตรา ภาษีแยกตามประเภท ตามปริมาณแอลกอฮอล์ และตามปริมาณสัดส่วนของแอลกอฮอล์ของเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์น้ัน โดยเฉพาะอัตราภาษีของเบียร์แบ่งเป็นลาดับข้ันตามความเข้มข้นมากมีแรงแอลกอฮอล์มากกว่า ร้อยละ ๓.๕ (Full Strength Beer) เบียร์เข้มข้นปานกลางมีแรงแอลกอฮอล์ ร้อยละ ๓ – ๓.๕ (Mid Strength Beer) และเบียร์เข้มข้นน้อยมีแรงแอลกอฮอล์น้อยกว่า ร้อยละ ๓ (Low Strength Beer) ทาให้ภายในเบียร์ท่ีมี ความแรงของแอลกอฮอลม์ ากกต็ ้องเสียภาษีมาก และหากมีแรงแอลกอฮอล์นอ้ ยก็เสียภาษีน้อย เพื่อวัตถุประสงค์ ในการจากัดหรือลดการบริโภคแอลกอฮอล์ อย่างไรก็ตาม ในปี ๒๕๔๑ ออสเตรเลียได้แก้ไขกฎหมายภาษีสุราใหม่ ให้สิทธิพิเศษในการชาระภาษีแก่ผู้ผลิตเบียร์ โดยกาหนดให้ผู้ผลิตเบียร์ที่ผลิตเบียร์มีแรงแอลกอฮอล์ไม่เกิน ร้อยละ 1.15 ของปริมาตรต่อลิตรของแอลกอฮอล์ไม่ต้องเสียภาษี เพ่ือสนับสนุนและส่งเสริมให้เกิดการผลิต เบียรแ์ อลกอฮอล์ตา่ ๗๒ สาหรับกรณีของไวน์นั้น ออสเตรเลียได้ใช้ฐานภาษีตามมูลค่าในอัตรา ร้อยละ ๒๙ ของราคาขายส่งช่วงสุดท้ายอันเป็นผลมาจาก เมื่อวันท่ี ๑ กรกฎาคม ๒๕๔๓ ออสเตรเลียได้เปลี่ยนระบบ การจัดเก็บภาษีไวน์เป็นการจัดเก็บในอัตราตามมูลค่า โดยใช้วิธีการจัดเก็บท่ีเรียกว่า “Wine Equalization Tax” (WET) โดยจัดเก็บภาษีในอัตราเดียวกัน คือ ร้อยละ ๒๙ จากฐานราคาขายส่งช่วงสุดท้าย (Last Wholesale Price) เมื่อผู้ผลิตจาหน่ายไวน์ ผู้ผลิตต้องเป็นผู้เสียภาษีให้แก่รัฐ โดยผลักภาระภาษีไวน์เข้าไป ในราคาขายปลีกไวน์ ผู้ขายรายใดเป็นท้ังผู้ขายส่งและผู้ขายปลีกไวน์ ผู้ขายรายน้ันต้องเป็นผู้เสียภาษีไวน์ด้วย โดย WET จะถูกผลักเขา้ ไปในราคาท่ีขายปลกี เพื่อผลักภาระภาษีให้แกผ่ ู้บริโภค โดยการเปลี่ยนระบบการจดั เก็บ ภาษไี วนด์ ังกล่าวคาดการณ์ว่า จะชว่ ยแก้ปัญหาการเคลือ่ นไหวของราคาไวน์เป็นไปตามกลไกตลาด๗๓ อย่างไรก็ตาม ออสเตรเลียมีนโยบายการส่งเสริมอุตสาหกรรมไวน์ ส่งผลให้ การจัดเก็บภาษีไวน์ตามมูลค่าภาษีแปรผันตามราคาขายส่งช่วงสุดท้ายและภาชนะบรรจุไวน์ กล่าวคือ ภาชนะ บรรจุไวน์มีขนาดใหญ่ (Cask of Wine) มีราคาถูกกว่าไวน์ที่บรรจุขวด ดังนั้น การจัดเก็บภาษีไวน์ตามมูลค่า จงึ ส่งผลทางออ้ มให้ไวน์บรรจุในภาชนะใหญ่เสียภาษีตา่ กว่าไวนท์ ี่บรรจุขวด (ขวดขนาด 750 มลิ ลิลิตร) ซึ่งทาให้ ภาษีต่อสัดส่วนแอลกอฮอล์ ร้อยละ ๑ ต่อลิตรของไวน์ ในภาชนะขนาดใหญ่ต่ากว่าภาษีต่อสัดส่วนแอลกอฮอล์ รอ้ ยละ ๑ ต่อลิตรของเบยี ร์ การคานวณอัตราภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของออสเตรเลีย จะต้องแยก คานวณเปน็ ๒ วิธี คือ กรณขี องเครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์ (ยกเวน้ ไวน)์ และไวน์ โดยมีสูตรคานวณได้ ดงั นี้ ๑) กรณีเครอื่ งดืม่ แอลกอฮอล์ (ยกเว้นไวน์) ๗๒ Australian Taxation Office, “Excise Duty Rates for Alcohol,” accessed 18 October 2020, from www.ato.gov.au/ business/excise-on-alcohol/lodging,-paying-and-rates---excisable-alcohol/excise-duty-rates-for-alcohol/. ๗๓ Australian Taxation Office, “Wine Equalisation Tax” accessed 18 October 2020, from www.ato.gov.au/ Business/Wine-equalisation-tax/.

๖๙ ๒) กรณีไวน์ จะเห็นได้ว่า ลักษณะการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตของต่างประเทศน้ัน แม้จะมี การกาหนดความแตกต่างในเชิงฐานภาษีตามประเภทของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงการจัดเก็บภาษี โดยพิจารณาฐานภาษีด้านสุขภาพและความฟุ่มเฟือยในลักษณะเดียวกันกับประเทศไทย แต่โดยส่วนใหญ่จะเห็น ได้วา่ กรณีศึกษาของต่างประเทศนั้น เครื่องดืม่ แอลกอฮอลใ์ นประเภทเดียวกัน เช่น ไวน์ หรือสุรา เป็นต้น จะเก็บ ภาษีในอตั ราในลักษณะเดยี วกนั โดยไม่มกี ารแบง่ แยกแบบประเทศไทย 3.๒.๑.๒ ปัญหาการบงั คบั ใช้กฎหมายของเจา้ หน้าที่ของรฐั ปัญหาการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าหน้าที่เกิดจากการท่ีบทบัญญั ติของ พระราชบัญญัติภาษีสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ ได้กาหนดให้ดุลพินิจแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐในการตัดสินใจบางอย่าง เอาไว้เก่ียวกับการอนุญาตต่าง ๆ เพื่อให้เจ้าหน้าที่ของรัฐใช้ดุลพินิจให้เหมาะสมและสอดคล้องกับบริบทของ สภาพเศรษฐกจิ และสงั คมท่ีเปล่ียนแปลงไป โดยยังสอดคล้องกบั เจตนารมณ์ของกฎหมาย (1) ปัญหาการตีความวตั ถุดบิ ในการผลติ สุรากลน่ั ชุมชน เมื่อพิจารณาบทบัญญัติท้ังหมดท่ีเก่ียวข้องกับการผลิตสุรากล่ันชุมชนแล้ว จะเห็นได้วา่ บทบัญญัติกฎหมายในปัจจุบันไม่ได้กาหนดเงื่อนไขเกย่ี วกบั วัตถุดิบที่จะนามาใช้ในการผลิตสุรากล่ัน ชมุ ชน แตใ่ นทางปฏบิ ตั ิเจ้าหน้าทยี่ ังคงยึดหลักการท่ีมีอยู่เดมิ ตามมติคณะรฐั มนตรี เมื่อวนั ที่ ๒๑ มกราคม ๒๕๔๖ เกี่ยวกับการทาสุรากลั่นชุมชนตามนโยบายการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชนของรัฐบาล ประกอบกับประกาศ กรมสรรพสามิต เร่ือง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไขการอนุญาตให้ทาและขายสุรากล่ันชุมชน พ.ศ. ๒๕๔๖ ซึ่งข้อ ๑๑ กาหนดว่า “วิธีการทาสุรากลั่นชุมชนจะต้องนาวัตถุดิบจาพวกข้าวหรือแป้ง หรือผลไม้ หรือน้าผลไม้ หรือผลผลติ ทางการเกษตรอ่ืน ๆ ไปหมกั กบั เชือ้ สุรา เพอ่ื ใหเ้ กิดแรงแอลกอฮอล์ตามต้องการ” แม้หลักเกณฑ์ตามประกาศฉบับดังกล่าวจะถูกยกเลิกไปแลว้ ก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติ เจ้าหน้าที่ของรัฐยังคงอาศัยหลักเกณฑ์และเจตนารมณ์ตามมติคณะรัฐมนตรี และประกาศกรมสรรพสามิต ดงั กล่าว โดยยึดถือว่าวัตถดุ ิบท่ีจะนามาใช้ในการกลั่นสุราต้องเป็นวัตถุดิบประเภทข้าว หรือแป้ง หรือผลไม้ หรือ น้าผลไม้ หรือผลผลิตทางการเกษตรอ่ืน ๆ ซึ่งคาว่า “ผลผลิตทางการเกษตร” น้ัน ไม่รวมถึงวัตถุดิบอย่างเช่น กากน้าตาล ซ่ึงในปัจจุบันผู้ประกอบกิจการโรงงานผลิตสุรากลั่นชุมชนนามาใช้ เน่ืองจากต้นทุนถูกกว่าการใช้ วัตถุดิบประเภทข้าว หรือแป้ง ฉะน้ัน หากผู้ประกอบกิจการใช้วัตถุดิบในลักษณะอื่น นอกจากท่ีกล่าวมา ในข้างต้นจะถูกเจ้าหน้าที่ดาเนินการตามกฎหมาย เนื่องจากฝ่าฝืนการประกอบกิจการตามที่ได้รับใบอนุญาต ซ่ึงในความเป็นจริงกฎหมายและเจ้าหน้าที่ของรัฐ ควรให้ความสาคัญเฉพาะความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ มากกว่าจะให้ความสาคัญกับวัตถุดบิ ท่ีนามาใช้ กล่าวคือ หากผลิตภัณฑ์มีความปลอดภัย วตั ถุดบิ ท่ีใช้ในการผลิต จะเป็นวัตถุดิบจาพวกข้าว หรือแป้ง หรือผลไม้ หรือน้าผลไม้ หรือผลผลิตทางการเกษตรอื่น ๆ หรือไม่ก็ไม่สาคัญ เพราะในทางธุรกิจผู้ประกอบกิจการนั้น เป็นบุคคลที่รู้ดีท่ีสุดและเลือกใช้วัตถุดิบได้เหมาะสมสอดคล้องกับ

๗๐ ความต้องการของตลาดได้มากท่ีสุด บรรดากฎเกณฑ์ทางกฎหมายและเจ้าหน้าท่ีของรัฐจึงไม่ควรไปจากัด ความคดิ สรา้ งสรรค์ (๒) ปัญหาเร่ืองขนาดบรรจภุ ัณฑ์ ในกฎหมายที่ใช้ ไม่ได้มีการกาหนดขนาดของบรรจุภัณฑ์สุราเอาไว้ อย่างไรก็ ตาม ในทางปฏบิ ตั เิ จา้ หน้าที่ไม่ยอมให้ผปู้ ระกอบกิจการผลิตสุราสามารถใชบ้ รรจภุ ณั ฑ์ไดอ้ ย่างเป็นอสิ ระ เพ่อื สรา้ งจุด ขายเฉพาะธุรกิจของตนเอง เช่น การใชบ้ รรจภุ ัณฑ์ทาจากกระเบื้องเซรามกิ หรือบรรจุภัณฑ์ทาจากกระบอกไมไ้ ผ่ เป็นต้น เน่ืองจากว่า แสตมป์ปิดผนึกสุรามีอยู่เพียงแค่ ๓ ประเภท โดยสัมพันธ์กันระหว่างดีกรีของเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์กับขนาดของบรรจุภัณฑ์ ทาให้ผู้ประกอบกิจการไม่สามารถเลือกขนาดของบรรจุภัณฑ์ได้อย่างอิสระ เพราะแสตมปป์ ดิ ผนกึ สุรามีเพียง ๓ ประเภทเทา่ นัน้ นอกจากนี้ ในด้านบรรจุภัณฑ์กรมสรรพสามิตยังได้มีการขอความร่วมมือกับ ผู้ประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ประเภทสุรากล่ันชุมชนในกากับดูแลของกรมสรรพสามิต งดใช้ขวด เบียร์เก่ามาบรรจุสุรากลั่นชุมชน เนื่องจากกลัวจะทาให้ผู้บริโภคหรือประชาชนสาคัญผิดเข้าใจคลาดเคลื่อน ในตัวสินค้าได้๗๔ เนื่องจากขวดเบียร์เก่านั้น มีการปั้มนูนเครื่องหมายการค้าของบริษัทผู้ผลิตเบียร์เอาไว้ ทั้ง ๆ ที่ หากพจิ ารณาพระราชบญั ญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. ๒๕๓๔ มาตรา ๑๐๙/๑ แลว้ ยอ่ มไมเ่ ข้าลักษณะเปน็ การละเมิด เคร่อื งหมายการค้าแต่อย่างใด ทวา่ การขอความร่วมมือให้งดใช้ขวดดงั กล่าว ถือเป็นตัวแปรสาคญั ทางด้านต้นทุน ของผู้ผลิตสุรากลั่นชุมชน เนื่องจากขวดเบียร์เก่ารีไซเคิลน้ันมีต้นทุนประมาณ ๒ บาท ทาให้สามารถประหยัด ต้นทุนมากกว่าการใช้ขวดใหม่ราคาประมาณขวดละ 4 – 5 บาท๗๕ ด้วยต้นทุนด้านราคานี้เป็นจุดเด่นของสุรา กล่ันชุมชน ซ่ึงหากพิจารณาในเชิงการแข่งขัน บริษัทผู้ผลิตขวดแก้วนั้น ส่วนใหญ่เป็นบริษัทในเครือของบริษัท ผลิตเครื่องดืม่ แอลกอฮอล์ การไมย่ ินยอมให้ใชข้ วดเบียร์เก่ารีไซเคิล จงึ อาจสร้างผลกระทบตอ่ การแขง่ ขันได้ (๓) ปญั หาเรื่องการไม่สามารถผลิตเครอ่ื งดืม่ แอลกอฮอลใ์ ห้มีแรงดีกรีอย่างอิสระ เน่อื งจากแสตมปป์ ิดผนึกสุรามีอยู่เพียงแค่ ๓ ประเภทเทา่ น้นั โดยแสตมป์แตล่ ะ ประเภทจะกาหนดแรงดีกรีเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เอาไว้อย่างตายตัว ทาให้ผู้ประกอบกิจการไม่สามารถผลิต เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์โดยมีแรงดีกรีได้ดังต้องการ เช่น หากผู้ประกอบกิจการต้องการผลิตวอดก้าในประเทศไทย เพ่ือจาหน่าย ย่อมไม่สามารถจะจัดทาได้ เนื่องจากประเทศไทยไม่มีแสตมป์สาหรับสุรา ๕๐ ดีกรี เป็นต้น ซ่ึงแตกต่างจากเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอลท์ ่นี าเข้ามาจากตา่ งประเทศท่ีไม่ตดิ เง่ือนไขในลกั ษณะดังกลา่ ว ๗๔ หนังสือสานักมาตรฐานและพัฒนาการจัดเก็บภาษี กรมสรรพสามิต ที่ กค 0615/ว 1284 ลงวันท่ี 30 สิงหาคม 2560 เรอ่ื ง ซักซ้อมความเข้าใจเก่ียวกบั การใช้ภาชนะบรรจสุ รุ ากลนั่ ชุมชน ๗๕ สุราไทย, “เหล้าชุมชนโดนห้ามใช้ขวดเบียร์เก่า,” สืบค้นเมื่อวันที่ 18 มกราคม 2564, จาก https://surathai.word press.com/2017/12/18/recycle-bottle/

๗๑ (๔) ปัญหาเรื่องการไม่มแี นวทางท่ชี ัดเจนระหวา่ งเจา้ หน้าทผ่ี ู้ปฏิบตั ิงาน จากการประชุมคณะอนุกรรมาธิการพบว่า ในแต่ละพ้ืนที่และแต่ละภูมิภาคนั้น เจ้าหน้าท่ีของรัฐมีแนวทางการปฏิบัติงานไม่เหมือนกันท้ัง ๆ ที่เป็นการบังคับใช้กฎหมายและระเบียบในลักษณะ เดียวกัน เนื่องจากเจ้าหนา้ ท่ขี องรัฐไม่ได้มีแนวทางการปฏิบตั ิงานทช่ี ดั เจนเพียงพอ๗๖ กล่าวโดยสรุป จากการศึกษาของคณะอนุกรรมาธิการเกี่ยวกับปัญหาการ ประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตามพระราชบัญญัติภาษีสรรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ ทั้งระดับนโยบาย และการบงั คบั ใชก้ ฎหมายของเจ้าหนา้ ท่ีของรฐั นน้ั สรปุ ได้ดังนี้ (๑) ระดับนโยบาย พระราชบัญญัติภาษสี รรพสามิต พ.ศ. ๒๕๖๐ เป็นกฎหมายสาคัญที่เข้ามา กากับดแู ลการผลติ เครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์โดยมีประเด็น ดังนี้ ประการแรก การผลิตซ่ึงตามกฎหมายปัจจุบันได้กาหนดให้การผลิต จะต้องได้รับใบอนุญาตจาก อธิบดีกรมสรรพสามิตได้กาหนดหลักเกณฑ์การประกอบกิจการผลิตเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ และคุณสมบัติในการประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ โดยเงื่อนไขและคุณสมบัติท่ีกฎหมาย กาหนดไวน้ นั้ ได้สรา้ งต้นทุนและอุปสรรคให้กบั ผูป้ ระกอบกิจการในการเข้าส่ตู ลาด เชน่ การกาหนดคุณสมบัติของ ผู้ประกอบกิจการผลิตสรุ าแช่ชนิดเบียร์ จะต้องมีทุนจดทะเบียนไมต่ ่ากว่าสิบล้านบาท หรือการกาหนดกาลังการ ผลิตข้ันต่า เป็นต้น ซึ่งเม่ือเปรียบเทียบกับแนวปฏิบัติท่ีดีในต่างประเทศน้ัน ได้ใช้วิธีการอนุญาตเช่นเดียวกันกับ ประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์สาคัญอยู่ ๒ ประการ คือ ประการแรก เพ่ือควบคุมคุณภาพของเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ และประการที่สอง เพื่อรับประกันว่ารัฐบาลสามารถเก็บภาษีจากการประกอบกิจการผลิตเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ได้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์ แต่เม่อื พิจารณาในเชิงหลกั เกณฑ์และคณุ สมบัตใิ นการประกอบกิจการผลิต เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในต่างประเทศน้ัน ไม่ได้กาหนดลักษณะของทุนจดทะเบียนเอาไว้เช่นเดียวกับประเทศไทย และไม่ได้กาหนดเรื่องกาลังการผลิตข้ันต่าของโรงงานอุตสาหกรรมสุราเอาไว้ นอกจากนี้ หลายประเทศได้ ผ่อนคลายความเข้มงวดของการประกอบกิจการการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ โดยกาหนดให้ในการผลิต เครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์การเพ่ือบรโิ ภคเองไม่จาเป็นตอ้ งขอใบอนุญาตจากหน่วยงานของรฐั ๗๖ บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภาผู้แทนราษฎร ครัง้ ท่ี ๑/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๑6 กรกฎาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมคณะกรรมาธกิ าร ๔๐๖ ช้ัน ๔ อาคาร รัฐสภา

สหราชอาณาจกั ร สหรัฐอเมรกิ า สาธารณรัฐสิงคโปร์ สาธารณรัฐสงั คมนิยมเวียดนาม 72 -กาหนดให้ผู้ประกอบกจิ การผลิต -กาหนดใหผ้ ปู้ ระกอบกจิ การผลิตเครือ่ งดมื่ -กาหนดใหผ้ ้ปู ระกอบกิจการผลติ เครอื่ งดมื่ -ตรวจใหผ้ ปู้ ระกอบกิจการผลติ เครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ตอ้ ง เครื่องด่ืมแอลกอฮอลต์ อ้ งได้รับ แอลกอฮอลต์ ้องได้รบั ใบอนญุ าต แอลกอฮอลต์ อ้ งไดร้ ับใบอนญุ าต ไดร้ บั ใบอนญุ าต ใบอนญุ าต เว้นแต่เปน็ การผลติ เบียร์ -โดยใบอนญุ าตน้ันมกี ารแบง่ ตามประเภทของ -ใบอนญุ าตผลติ เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์มอี ยูเ่ พยี ง -เกณฑก์ ารกาหนดคณุ สมบตั กิ ารผลติ นน้ั มกี ารแบง่ แยก -เงื่อนไขการขอใบอนญุ าตนน้ั ใชว้ ธิ กี าร สถานทผ่ี ลติ แอลกอฮอล์และประเภทของ ประเภทเดียวโดยไม่มีการแบ่งแยกเป็นเบียร์ ตาม ขนาดของการผลิตในระดบั อุตสาหกรรมและระดับ พิจารณาเรื่องแผนการประกอบธุรกิจ เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ โดยคานึงถงึ ขนาดกาลัง สรุ า หรอื ไวน์ ครวั เรอื นเพือ่ ใช้ในการคา้ ปลีกหรือเพือ่ ขาย ณ สถานที่ โดยระบุถงึ ขนั้ ตอนกระบวนการ ขนาด การผลิต ทแ่ี ตกตา่ งกัน ผลติ อยา่ งไรก็ตามเกณฑ์ท้งั สองประการน้ันไม่ได้ให้ ของเครอื่ งกลนั่ สายการผลติ วัตถุดิบ -เงือ่ นไขการประกอบใบอนญุ าตน้ันมลี ักษณะ ความสาคัญกับในเรื่องของกาลงั การผลติ หรอื ทุนจด กล่มุ ผลิตภณั ฑ์ทต่ี อ้ งดาเนนิ การและแผน -เงอื่ นไขในการขอใบอนุญาตน้ันผ้ปู ระกอบ เชน่ เดยี วกับการประกอบธรุ กจิ ยตุ ิคือจะตอ้ ง ทะเบยี นแต่อย่างแต่อย่างใด แตเ่ นน้ มาตรฐานของ จัดการพื้นทแ่ี ละสถานทจ่ี ัดเกบ็ ท้งั น้ี กิจการจะตอ้ งไดร้ ับใบอนุญาตท่ีเกย่ี วกับ เป็นนติ ิบคุ คลท่ีจดทะเบียน แล้วเปน็ ผมู้ ีเลขท่ี กระบวนการผลติ และความสะอาดของสถานทตี่ ั้งและ ไมไ่ ดห้ มายความว่าผ้ขู อใบอนุญาต พื้นฐานของการประกอบกจิ การ เช่น เสยี ภาษีนอกจากน้นั ต้องประเมนิ ความ กระบวนการผลติ จะต้องมีเอกสารและมีสถานท่พี รอ้ ม ใบอนุญาตโรงงาน เป็นตน้ และตอ้ งเป็น ปลอดภัยในเร่ืองของคุณภาพสนิ คา้ ในทนั ที ผู้จดทะเบียนการค้าและปฏิบตั ิตามเง่อื นไขท่ี -นอกจากน้ี หากเป็นการผลติ เพอ่ื ใช้บรโิ ภคภายใน กาหนดไวใ้ นประมวลธุรกจิ และวชิ าชพี -นอกจากนี้ สิงคโปร์ได้ผอ่ นปรนใหป้ ระชาชน ครวั เรอื นแลว้ ไม่จาเปน็ ต้องขอรบั ใบอนุญาต -อย่างไรก็ตามเง่อื นไขการผลิตสุรา สามารถผลิตเครื่องด่มื แอลกอฮอล์เพอ่ื บริโภค ดงั กล่าวไม่รวมถึงการผลิตสรุ าเพ่อื ใช้ใน -นอกจากนี้ บุคคลธรรมดาสามารถผลติ ในครวั เรอื นได้เดือนละไม่เกนิ ๓๐ ลติ รต่อคน การบริโภคอีก โดยเฉพาะหนว่ ยงาน เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลไ์ วใ้ ชด้ ื่มเองภายในบ้านได้ โดยไมต่ ้องขอใบอนญุ าต สรรพสามติ ของสหราชอาณาจกั รมี โดยไม่เกนิ ๓๗๐ ลติ ร/ปี อานาจพิจารณาในการท่จี ะอนุญาต การ ผลติ เครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์ท่มี ีปริมาตรต่า กว่า ๑,๘๐๐ ลติ ร

73 ประการที่สอง ในปัจจุบันการผลิตเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์นั้นมีอุปสรรคอีก ประการหนึ่ง คือ เรื่องความไม่สอดคล้องกันระหว่างกฎหมายโรงงานกับกฎหมายภาษีสรรพสามิต โดยเฉพาะ ในเรื่องเกณฑ์ของขนาดโรงงาน ซึ่งในปัจจุบันตามพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๗ ได้มีการแก้ไขนิยามของ โรงงานเสียใหม่โดยขยายกาลังการผลิตของโรงงานที่จะถูกควบคุมโดยกฎหมายโรงงานจะต้องมีกาลังเครื่องจักร ตั้งแต่ ๕๐ แรงม้า หรือใช้กาลังคนงานตั้งแต่ ๕๐ แรงคนขึ้นไปโดยจะใช้เครื่องจักรหรือไม่ก็ตาม ฉะน้ัน หากเป็น โรงงานท่ีใช้กาลังแรงม้าและแรงคนต่ากว่าที่กฎหมายโรงงานกาหนดไว้ก็จะไม่ถูกควบคุมตามกฎหมายโรงงาน แต่เม่ือพิจารณาตามหลักเกณฑ์และเง่ือนไขโรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในชุมชนตาม กฎกระทรวงการอนุญาตผลิตสุรา พ.ศ. ๒๕๖๐ ยังคงกาหนดว่าโรงงานสุราชุมชนจะต้องใช้เครื่องจักร มีกาลังต่า กว่าห้าแรงม้าและใช้แรงคนไม่เกินเจ็ดแรงคน หรือกรณีใช้เครื่องจักรและคนงานเครื่องจักรจะต้องมีกาลงั ร่วมกัน ต่ากว่าห้าแรงม้าและคนงานต้องน้อยกว่าเจ็ดคน ซ่ึงลักษณะดังกล่าวนั้น ไม่สอดคล้องกับแนวทางการประกอบ กิจการในปัจจุบันท่ีผู้ประกอบกิจการต้องการขยายกาลังการผลิตเพ่ิมเติ ม แต่ยังคงติดตามข้อกฎหมายภาษี สรรพสามติ แมจ้ ะผ่านเงอื่ นไขตามกฎหมายโรงงาน ประการท่ีสาม ปัญหาการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตสุรา เน่ืองจากในปจั จบุ ัน การจัดเก็บภาษีสรรพสามิตสุราอาศัยฐาน ๒ ประเภท คือ ฐานภาษีตามมูลค่าสินค้าเพ่ือสะท้อนถึงความฟุ่มเฟือย ของสินค้าน้ัน ๆ และฐานภาษีตามปริมาณแอลกอฮอล์เพ่ือสะท้อนถึงสุขภาพ อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติ เกิดปัญหาว่า การคิดอัตราภาษีเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์คิดตามปริมาณนั้น กรณีของเบียร์และไวน์ซึ่งมีปริมาณ แอลกอฮอล์น้อยกว่าสุรา โดยเฉพาะอย่างยิ่งสุราขาวซึ่งมีปริมาณแอลกอฮอล์อยู่ ร้อยละ ๔๐ ของปริมาตร กับมี อัตราภาษีต่ากว่าเบียร์และไวน์ ทั้งท่ี ส่งผลต่อสุขภาพมากกว่าเบียร์และไวน์ นอกจากนี้ ในกลุ่มเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ชนิดเดียวกัน คือ ไวน์องนุ่ และไวน์ผลไม้น้ัน ทั้งท่ี เป็นเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ประเภทสุราแช่ชนิดไวน์ เหมือนกัน กลับมีอัตราภาษีคนละอัตรากัน ในกรณีดังกล่าว เมื่อเปรียบเทียบกับแนวปฏิบัติทด่ี ีในต่างประเทศน้ัน พบว่า ในแต่ละรัฐน้ันมีนโยบายการจัดเก็บภาษีสรรพสามิตที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตาม นโยบายการเก็บภาษี สรรพสามิตส่วนใหญ่จะใช้วิธีการกาหนดเป็นแนวทางท่ีชัดเจนว่า เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในแต่ละประเภทและ ชนิดน้ัน จะถูกจัดเก็บภาษีด้วยวิธีการท่ีคล้ายคลึงกัน โดยจะกาหนดรายละเอียดลงไปถึงประเภทและชนิดของ เคร่อื งดื่มแอลกอฮอล์ (๒) ระดบั การบังคับใช้กฎหมายของเจา้ หน้าที่ของรัฐ ในส่วนของปัญหาการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกิดจาก บทบัญญตั ิ พระราชบัญญัตภิ าษีสรรพสามติ พ.ศ. ๒๕๖๐ มีดงั น้ี ประการแรก ปัญหาการตีความวัตถุดิบในการผลิตสุรากล่ันชุมชน เมื่อพิจารณาบทบัญญัติทั้งหมดที่เก่ียวข้องแล้ว เจ้าหน้าท่ีของรัฐในปัจจุบันนั้น มีการตีความบทบัญญัติของ กฎหมายใหม่ลักษณะที่จากัดสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ในการมาใช้ความคิดสร้างสรรค์เลือกในการนา วตั ถุดบิ มาใช้ในการผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ โดยพิจารณาว่า วัตถุดบิ ทางการเกษตรน้ันจากัดเฉพาะวัตถุดบิ ทาง การเกษตรแบบดั้งเดิม โดยไม่รวมถึงวัตถุดิบทางการเกษตรที่ผ่านกระบวนการแปรรูป เช่น กากน้าตาล เป็นต้น ซึง่ เปน็ วตั ถดุ บิ ที่มคี วามสาคัญในการนามาใช้ในการผลติ สรุ าในปจั จุบนั ประการที่สอง ปญั หาเรือ่ งขนาดบรรจุภณั ฑ์ เกดิ มาจากการท่ีเจ้าหน้าท่ีของรัฐ ตีความว่าบรรจุภัณฑ์ที่จะใช้การบรรจุเข้าเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ จะต้องเป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีขนาดตามแสตมป์

74 ปิดผนึกสุรา แม้กฎหมายจะไม่ได้กาหนดว่าจะต้องใช้ขนาดบรรจุภัณฑ์ให้ตรงตามแสตมป์ปิดผนึกสุราก็ตาม แต่เป็นไปเพื่ออานวยความสะดวกใหก้ ับเจา้ หน้าที่ของรัฐในการปฏิบตั ิหนา้ ท่ี เน่ืองจาก แสตมป์ปดิ ผนึกสรุ าจากัด อยู่เพียงแค่ ๓ ประเภทเท่านั้น ซึ่งแทนท่ีจะใช้วิธีการออกแสตมป์ปิดผนึกสุราเพิ่มเติมจากประเภทที่มีอยู่เดิม ในทางปฏิบัติ เจ้าหน้าท่ีกลับเลอื กใช้วิธีการห้ามผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยใช้บรรจุภัณฑ์แตกต่างจากแสตมป์ ปิดผนึกสุรา นอกจากน้ี ด้านบรรจุภัณฑ์ กรมสรรพสามิตยังไดม้ ีการขอความร่วมมือผปู้ ระกอบการผลิตเคร่อื งด่ืม แอลกอฮอล์ประเภทสุราชุมชนในการกากับดูแลของกรมสรรพสามิต ให้งดใช้ขวดเบียร์เก่ามาบรรจุสุราชุมชน เน่ืองจากอาจจะทาให้ผู้บริโภคมีความเข้าใจผิด และคลาดเคลื่อนว่าเป็นเบียร์ โดยอ้างว่าเป็นไปตามกฎหมาย เคร่ืองหมายทางการค้า ซึ่งในความเป็นจริงนั้น หลักการดังกล่าวอาจจะไม่ถูกต้อง และกลายเป็นการใช้ดุลพินิจ ของเจ้าหนา้ ทีใ่ นการจากัดสทิ ธแิ ละเสรีภาพของประชาชน ประการท่ีสาม ปัญหาเร่ืองการไม่สามารถผลิตเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ให้มีแรง ดกี รีไดอ้ ย่างอิสระ เป็นปัญหาที่เกิดขน้ึ มาเน่ืองจากว่า ในปัจจุบันแสตมป์ปิดผนึกสุราน้ันมีอยเู่ พียงแค่ ๓ ประเภท เท่านั้น ซ่ึงแสตมป์ปิดผนึกสุราเหล่าน้ัน ได้กาหนดแรงดีกรีของเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ ทาให้เครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ท่ีต้องการขายภายในประเทศนั้น ถกู จากัดแรงดกี รีไว้เพียงแค่ ๓ ประเภท เทา่ น้ัน ประการที่ส่ี ปัญหาเรื่องการไม่มีแนวทางที่ชัดเจนระหว่างเจ้าหน้าท่ี ผูป้ ฏิบัติงาน จากการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการพบว่า ในแต่ละพื้นที่และแต่ละภูมิภาคน้ันเจ้าหน้าที่ของรัฐ มีแนวทางปฏิบัติงานไม่เหมือนกัน ซึ่งสร้างความลาบากให้กับประชาชนในการปฏิบัติตามกฎหมาย เนื่องจาก เจ้าหนา้ ท่ขี องรฐั ไม่มีแนวทางการปฏิบตั ิที่ชดั เจนเพียงพอ 3.๒.๒ ปญั หาการประกอบกจิ การภายใต้พระราชบัญญตั ิควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ๑) ปัญหาในระดับนโยบาย นโยบายการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์โดยรัฐ เกิดขึ้นมาจากทัศนคติต่อเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ไม่ใช่สินค้าธรรมดาท่ัวไป เน่ืองด้วยรัฐมีทัศนะคติต่อเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มีฤทธ์ิอันตราย 3 ประการ77 ได้แก่ (1) เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เป็นสารพิษก่อมะเร็ง และเป็นสารท่ีก่อให้เกิดความพิการ ท้ังทางร่างกายและสมองในเด็กท่ีอยู่ในครรภ์มารดา (2) เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เป็นสารออกฤทธิ์กดประสาท ทาให้ขาดสติสัมปชัญญะและความยับยั้งชั่งใจ จึงก่อให้เกิดอาชญากรรมและความรุนแรงต่าง ๆ ได้ง่าย และ (3) เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นสารเสพติด หรือยาเสพติดประเภทหน่ึง แม้ฤทธิ์ไม่รุนแรงเท่าสารเสพติดชนิดอื่น ๆ และถูกกฎหมาย ทาให้เกิดการบริโภคเป็นจานวนมาก ซึ่งสร้างผลกระทบมากกว่ายาเสพติดทุกตัวรวมกัน ทัศนคติดังกล่าวสะท้อนให้เหน็ อย่างชัดเจน ในหมายเหตุท้ายพระราชบัญญตั ิควบคมุ เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ระบุว่า “โดยท่ีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้ก่อให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพ ครอบครัว อุบัติเหตุและ อาชญากรรม ซ่ึงมีผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศ สมควรกาหนดมาตรการต่าง ๆ ในการควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ รวมทั้ง การบาบัดรักษา หรือฟ้ืนฟูสภาพผู้ติดเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ เพ่ือช่วยลดปัญหาและผลกระทบท้ังด้านสังคมและเศรษฐกิจ ช่วยสร้างเสริมสุขภาพของประชาชนโดยให้ตระหนัก ถึงพิษภัยของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตลอดจนช่วยป้องกันเด็กและเยาวชน มิให้เข้าถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 77 ศูนย์วจิ ัยปัญหาสรุ า, “ทาไมจึงต้องมีพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์,” สืบค้นเม่ือวันที่ 18 มกราคม 2564, จาก http://cas.or.th/cas/?p=7740

75 ได้โดยง่าย จงึ จาเป็นตอ้ งตราพระราชบัญญัติน้ี” ประกอบกับในต่างประเทศ78 ได้มีการตรากฎหมายที่รวบรวม หลักเกณฑ์เกี่ยวกับการควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ ทาให้ในช่วงปี 2551 รัฐบาลไทยในขณะนั้น ไดต้ ดั สินใจตราพระราชบญั ญัติควบคมุ เครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ขนึ้ มา อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาของคณะอนุกรรมาธิการพบว่า นโยบายดังกล่าวน้ัน อาจล้าสมยั และไมส่ อดคล้องกับสภาพความเปน็ จรงิ อีกทงั้ ยงั ก่อใหเ้ กดิ ปญั หา ดงั น้ี (1) ปัญหาการควบคมุ การโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รัฐไทยมีนโยบายควบคุมการโฆษณาเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ดังปรากฏตาม มาตรา ๓๒ แห่งพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 โดยกาหนดข้อห้ามในการโฆษณา เครอ่ื งดืม่ แอลกอฮอล์เอาไว้ ดงั น้ี ประการแรก ห้ามมิให้ผู้ใดโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ หรือแสดงชื่อ หรือ เครอื่ งหมายของเครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ อนั เปน็ การอวดอา้ งสรรพคุณ หรือชกั จูงใจให้ผ้อู ่ืนโดยตรง หรือโดยออ้ ม ประการท่ีสอง การโฆษณาหรือประชาสัมพันธ์ใด ๆ โดยผู้ผลิตเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ทุกประเภทให้กระทาได้เฉพาะการให้ข้อมูลข่าวสาร และความรู้เชิงสร้างสรรค์สังคม โดยไม่มีการ ปรากฏภาพของสินค้า หรือบรรจุภัณฑ์ของเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์น้ัน เว้นแต่เป็นการปรากฏของภาพสัญลักษณ์ ของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือสัญลักษณ์ของบริษัทผู้ผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์นั้นเท่านั้น ทั้งนี้ ตามที่กาหนด ในกฎกระทรวง ประการท่ีสาม บทบัญญัติในวรรคหน่ึงและวรรคสอง มิให้ใช้บังคับกับการ โฆษณาที่มีต้นกาเนิดนอกราชอาณาจักร ดังจะเห็นได้ว่าเงือ่ นไขของการโฆษณาตามมาตราน้ี คือ (๑) การห้ามมิให้ผู้ใด โฆษณาเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ (๒) การห้ามมิให้ผู้ใดแสดงชื่อหรือเครื่องหมายของเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ อันเป็น การอวดอ้างสรรพคณุ หรือชกั จูงใจให้ผู้อ่นื โดยตรง หรอื โดยออ้ ม79 ในการศึกษาครั้งนี้ คณ ะอนุกรรมาธิการได้เชิญ ผู้แทนสานักงาน คณะกรรมการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ให้เข้ามาช้ีแจงวัตถุประสงค์และสาเหตุของการควบคุมการโฆษณา เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ไว้ว่า “มาตรการหรือกิจกรรมที่ต้องใช้ทุนจานวนมากผู้ประกอบการรายใหญ่มักได้เปรียบ เช่น การโฆษณาผู้ประกอบการรายใหญ่สามารถใช้ทุนในการโฆษณาไดม้ ากกว่าผู้ประกอบการรายเลก็ หรอื การ 78 จานวนประเทศท่ีมีกฎหมายควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามสถิติในปี พ.ศ. ๒๕๕๗ ขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) ได้ทาการสารวจพบว่ามีประเทศจานวน ๑๙๖ ประเทศ อย่างไรก็ตาม ในแต่ละประเทศมี รายละเอียดของกฎหมายไม่เหมือนกนั ซ่ึงต้องพิจารณาลงไปในรายละเอยี ด โปรดดู สานกั งานคณะกรรมการควบคมุ เครอื่ งด่ืม แอลกอฮอล์, ๑ ทศวรรษ พระราชบัญญัติควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑, (นนทบุรี : สานักงานคณะกรรมการ ควบคุมเครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์, 2561), น. 1๑ 79 การตีความในลักษณะดังกล่าวเป็นการตีความบทบัญญัตขิ องสานักงานคณะกรรมการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ โปรดดู บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภา ผู้แทนราษฎร คร้ังที่ ๗/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมคณะกรรมาธิการหมายเลข ๔๐๖ ช้ัน ๔ อาคารรัฐสภา ประกอบกับ จักรกฤษณ์ ด่านเฉลมิ นนท,์ “ปญั หาการตคี วามและผลกระทบจากการตคี วามบทบญั ญัติเกย่ี วกบั การ โฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑,” วารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลยั อัสสมั ชญั , ปที ่ี ๑๐ ฉบับที่ ๒, น. ๖๕ – ๖๖

76 ใช้เครือข่ายร้านค้าปลีกทาให้ได้เปรียบกว่าผู้ประกอบการรายเล็ก เป็นต้น”80 ดังน้ัน ตามนัยดังกล่าวการห้าม โฆษณา จึงเป็นวิธีการท่ีดีท่ีสุดในการทาให้ผู้ประกอบกิจการรายใหญ่ และรายเล็กสามารถแข่งขันกันได้อย่าง เสมอภาคเท่าเทียมกัน ทว่า ในความเป็นจริงมาตรการดังกล่าวนั้นไม่ได้ผล เพราะผู้ประกอบกิจการรายใหญ่ สามารถปรับเปลี่ยนวิธีการทาการตลาดไปสู่ลักษณะวิธีการอ่ืนแทนได้ เช่น การผลิตสินค้าอื่นข้ึนมาโดยใช้ เครื่องหมายทางการค้าในลักษณะเดียวกัน หรือการโฆษณาโดยผลิตภัณฑ์เบียร์โดยใช้แก้วสีเหลือ เพ่ือส่ือแทน ผลิตภัณฑ์น้าเบียร์ เป็นต้น ซึ่งสอดคล้องกับความเห็นในทางวิชาการท่ีว่าการออกมาตรการห้ามโฆษณานั้น อย่างดีที่สุดก็จะได้ผลเล็กน้อยในระยะสั้นในการลดปริมาณการบริโภคเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ โดยรวม ในประชากร เพราะผู้ประกอบกิจการสามารถจะโยกย้ายค่าใช้จ่ายในการส่งเสริมการขายไปอยู่ในส่วนของ การตลาดที่ไม่ถูกห้าม หรอื ไม่ถกู จากัดได้81 นอกจากน้ี ผู้ประกอบกิจการรายใหญ่ยังสามารถใช้วิธีการโฆษณา ผา่ นทางส่ืออิเล็กทรอนิกส์และเว็บไซต์สื่อสังคมออนไลน์ (Social Network) จากต่างประเทศเข้ามาในประเทศไทย ซึ่งเข้าข้อยกเว้นของกฎหมายของบทบัญญัติในมาตรา 32 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ในทางตรงกันข้าม มาตรการเก่ียวกับการห้ามการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์น้ัน ส่งผลกระทบอย่างยิ่งกับผู้ประกอบกิจการผลิตเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ขนาดเล็ก หรือร้านค้าส่งขนาดเล็ก ซึ่งไม่สามารถโฆษณาประชาสัมพันธ์สินค้า หรือผลิตภัณฑ์ของตนให้เป็นที่รู้จักได้ ผลของมาตรการดังกล่าว จงึ กลายเป็นว่า ความต้ังใจท่ีจะไม่ให้ผู้ประกอบการรายใหญ่ได้เปรียบจากการโฆษณา เพ่ือคุ้มครองการแข่งขัน ระหว่างผู้ประกอบการรายใหญ่และรายเล็ก จึงไม่สามารถสัมฤทธิ์ผลได้ ประกอบกับตามคาช้ีแจงของ นายอาทิตย์ ศิวะหรรษาพันธ์ ว่า “เป้าหมายสาคัญที่ต้องการนาเสนอข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ จนเป็นเหตุให้ถูกดาเนินคดีน้ัน คือ การเผยแพร่วัฒนธรรมของคราฟท์เบียร์และวัฒนธรรมการดื่มกินท่ีดีของ ประเทศไทยและต่างประเทศ ให้ผู้บริโภคหรือผู้สนใจสามารถมีพ้ืนที่ในการแลกเปลี่ยนความเห็นระหว่างกั น โดยไม่มองเฉพาะแง่ร้ายเพียงอย่างเดียว...บทบัญญัติมาตรา ๓๒ แห่งพระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ เป็นประเด็นปัญหาสาคัญที่ส่งผลให้ผู้ประกอบการไม่สามารถนาเสนอข้อมูล ท่ีเป็นประโยชน์ หรืออธิบายในส่ิงที่จาเป็นและสาคัญต่อผู้บริโภคได้เลย”82 จะเห็นได้ว่าการโฆษณาเครื่องด่ืม แอลกอฮอลไ์ ม่ได้มีแคด่ า้ นร้ายเพียงด้านเดียว นอกจากนี้ หากพิจารณาผลสัมฤทธิ์ของมาตรการในแง่การลดการบริโภค เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์แล้ว จะพบว่ามาตรการดังกล่าวไม่มีหลักฐานใดช้ีชัดว่า มาตรการดังกล่าวมีผลให้เกิดการ ลดการบริโภคลงอย่างมีนัยสาคัญ แม้แต่ในกรณีของสาธารณรัฐฝร่ังเศส ซึ่งใช้วิธีการห้ามโฆษณาอย่าง กว้างขวางและครอบคลุมส่ือหลายประเภท ยังไม่สามารถประเมินผลของการห้ามโฆษณาว่า มีผลสัมฤทธิ์มาก 80 บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภา ผู้แทนราษฎร ครั้งท่ี ๗/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมคณะกรรมาธิการหมายเลข ๔๐๖ ช้ัน ๔ อาคารรฐั สภา 81ตะวนั ชยั จิรประมขุ พทิ ักษ,์ นโยบายและมาตรการในการแกไ้ ขปัญหาสรุ า บุหรี่ ยาเสพติด: แนวคดิ และหลกั ฐานเชิงประจักษ์, (กรุงเทพฯ : สานกั พมิ พม์ หาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์, 2558), น. 164 82 บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภา ผูแ้ ทนราษฎร ครง้ั ท่ี ๘/๒๕๖๓ วันพฤหสั บดที ่ี ๓ กนั ยายน ๒๕๖๓ ณ หอ้ งประชุมคณะกรรมาธิการหมายเลข ๔๐๖ ชน้ั ๔ อาคาร รฐั สภา

77 น้อยเพียงใด (รายละเอียดของมาตรการในฝร่ังเศสจะได้กล่าวต่อไป) ในทางตรงกันข้าม นับตั้งแต่ พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับมาเป็นระยะเวลาประมาณ ๑0 ปี แล้ว สัดส่วนการบริโภคเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ในกลุ่มเด็กและเยาวชนไม่ได้ลดลงอย่างมีนัยสาคัญเลย (ตารางท่ี ๘, น. 38) ท้ัง ๆ ท่ี กฎหมายฉบับนี้ในทาง สากลต้องการลดการดืม่ เครื่องดม่ื แอลกอฮอลใ์ นกลมุ่ เดก็ และเยาวชน เมื่อพจิ ารณาแนวทางการควบคุมโฆษณาเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในต่างประเทศ พบว่า ในต่างประเทศนั้นการควบคุมการโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์น้ัน แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ (1) การ ห้ามโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ เช่น กลุ่มประเทศที่นับถือศาสนาอิสลาม เป็นต้น (2) การให้โฆษณาเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ได้อย่างมีเงื่อนไข ซึ่งจะเน้นการห้ามโฆษณาในส่วนที่อาจจะกระทบต่อเด็กและเยาวชน และ (3) การไม่ห้ามการโฆษณาเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์เลย ดังนั้น เม่ือพิจารณาบริบทของประเทศไทยแล้วอาจจะ กล่าวได้ว่า เป็นประเทศท่ีให้มีการโฆษณาเครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์อย่างมีเง่ือนไข ซึ่งคณะอนุกรรมาธิการจึงได้เลือก ตัวอย่างต่างประเทศท่ีให้มีการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์อย่างมีเงื่อนไข จานวน 6 ประเทศ เพ่ือศึกษา แนวทางการควบคุมการโฆษณาเปรียบเทียบกับประเทศไทย ได้แก่ สาธารณรัฐฝร่ังเศส สหราชอาณาจักร สหรฐั อเมริกา สหพนั ธรัฐเยอรมนี สาธารณรัฐสงิ คโปร์ และสาธารณรัฐสงั คมนยิ มเวียดนาม จากการศึกษาแนวทางการควบคุมโฆษณาทั้ง 6 ประเทศ พบว่า นโยบายการ ควบคุมการโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในแต่ละประเทศนั้น มีความแตกต่างกัน ในบางประเทศได้ให้ ความสาคัญต่อการควบคุมโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ด้วยวิธีการค่อนข้างเข้มงวด แต่ในบางประเทศไม่ได้ ใหค้ วามสาคญั กับการควบคุมโฆษณาเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลแ์ ตกต่างไปจากสินค้าอปุ โภคบริโภคท่ัวไป สรุปได้ดังนี้ (1) สหราชอาณาจักร การควบคุมการโฆษณาเป็นไปตามหลักเกณฑ์และเง่ือนไข ท่ีกาหนดเอาไว้ในพระราชบัญ ญั ติการส่ือสารมวลชน ค.ศ. ๒๐๐๓ (Communications Act 2003) ซง่ึ ครอบคลุมการโฆษณาผ่านทางโทรทัศน์และวิทยุ อยา่ งไรก็ตาม กฎหมายฉบับน้ีไม่ได้กาหนดหลักการเกี่ยวกับ การควบคุมการโฆษณาเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ แต่เปิดให้เอกชนกากับดูแลกันเอง (Self-regulation) ผ่านประมวลจริยธรรมของสือ่ โฆษณาประชาสัมพันธ์ ซึ่งในปจั จบุ ันองค์กรภาคเอกชนทีม่ ีช่ือวา่ The Advertising Standards Authority (ASA) ได้กาหนดหลักเกณฑ์การโฆษณาเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ในเอกสาร ๒ ฉบับ คือ CAP Non-broadcast Code (Rules 18) ซึ่งใช้ควบคุมการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์สาหรับส่ือสิ่งพิมพ์ ส่ืออิเล็กทรอนิกส์ นิตยสาร แผ่นพับ และภาพยนตร์ กับ CAP Broadcast Code (Rules 19) โดยกฎหมาย ท้ังสองฉบับกาหนดเง่อื นไขการโฆษณาเอาไว้ ดังนี้ ๑) การควบคุมการโฆษณาเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ตามกฎหมายท้ังสองฉบับน้ี จะใช้บังคับเฉพาะกับเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ที่มีปริมาณแอลกอฮอล์เกินกว่า ร้อยละ ๑.๒ ของปริมาณเครื่องดื่ม ทั้งหมด ๒) การโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องหลีกเลี่ยงโฆษณาแก่บุคคลอายุต่า กวา่ ๑๘ ปี และในการโฆษณาจะต้องห้ามมิให้มกี ารใช้บคุ คลอายตุ ่ากวา่ ๑๘ ปี มาเป็นสว่ นหนึง่ ของการโฆษณา ๓) การโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะต้องใช้ผู้แสดง หรือผู้โฆษณาท่ีมีอายุ อย่างน้อย ๒๕ ปี หรือมีเสียงและรูปลักษณ์ที่มากกว่า ๒๕ ปี เพ่ือไม่ให้เป็นการส่งเสริมการบริโภคเครื่องดื่ม แอลกอฮอลใ์ นวัยรุ่น นอกจากน้ี การโฆษณาตอ้ งไม่ใช้บคุ คลทมี่ ีอทิ ธิพลในการชกั จูงบุคคลอายตุ า่ กวา่ ๑๘ ปี ๔) การโฆษณาเครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์จะต้องมรี ูปแบบการโฆษณาท่ชี ดั เจน

78 (๒) สหรัฐอเมริกา เป็นอีกประเทศหน่ึงที่ให้ความสาคัญในการควบคุม การโฆษณา การตลาด และการขายเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ท้ังในระดับรัฐบาลกลางและรัฐบาลมลรัฐ 83 ทว่า ในเร่ืองการควบคุมการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ให้เป็นไปตามความเป็นจริงและปราศจากการหลอกลวง ซ่ึงเป็นผลมาจากบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแก้ไขเพ่ิมเติมคร้ังแรก (First Amendment) ซ่ึงรับรองเสรีภาพ ในการแสดงความคิดเห็นเอาไว้ ดังน้ัน โดยทั่วไปแล้วภายใต้บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญการควบคุมโฆษณา เครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอล์โดยท่ัวไปแล้ว จะกระทาได้เพียงแค่ควบคุมใหก้ ารโฆษณานั้น ต้องเป็นไปตามความเป็นจริง และปราศจากการหลอกลวง โดยให้ข้อมูลเพียงพอเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ เพ่ือให้ผู้บริโภคตัดสินใจบริโภคเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์จากขอ้ มูลท่มี ีอยู่84 ซึ่งเป็นหลักการภายใต้รัฐบัญญัติการควบคมุ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของสหพันธ์รัฐ ค.ศ. 1935 (The Federal Alcohol Administration Act of 1935; FAA Act) อย่างไรก็ตาม คณะกรรมการ การค้าแห่งสหพันธ์ (Federal Trade Commission; FTC) ได้ให้การสนับสนุนเอกชนให้กากับดูแลตัวเอง โดยสมัครใจ (Voluntary Self-Regulatory) และปฏิบัติตามประมวลจรรยาบรรณ (Code of Conduct) โดยไม่ให้โฆษณาโดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือส่ือสารไปยังผูบ้ ริโภคที่มีอายุต่ากว่า ๒๑ ปี85 เช่นเดียวกันกับการโฆษณา เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในระดับมลรัฐนั้น ให้ความสาคัญใน เร่ือง ควบคุมให้การโฆษณาน้ันต้องเป็นไปตาม ความเปน็ จริงและปราศจากการหลอกลวง (๓) สหพันธรัฐเยอรมนี ไม่มีการตรากฎหมายควบคุมการโฆษณาเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ไว้เป็นการเฉพาะ แต่ใช้วิธีการควบคุมผ่านกฎหมายเกี่ยวกับเด็กและเยาวชน ๒ ฉบับ คือ รัฐบัญญัติ คุ้มครองเด็กและเยาวชน (Jugendschutzgesetz; JuSchG) และความตกลงระหว่างรัฐว่าด้วยการปกป้อง ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และการคุ้มครองผู้เยาว์ในกิจการกระจายเสียง (Jugendmedienschutz-Staatsvertrag; JMStV) โดยเน้นควบคุมการโฆษณาเฉพาะทางโทรทัศน์ วิทยุ และเว็บไซต์ในลักษณะที่เกี่ยวกับค้าและพาณิชย์ นอกจากน้ี การควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ยังถึงการควบคุมการโฆษณาในโรงภาพยนตร์ในช่วงเวลาก่อน ๑๘.๐๐ น. (4) สาธารณรัฐฝรั่งเศส มีระบบกฎหมายควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ซ่ึงประกอบไปด้วยกฎหมายหลายฉบับประกอบกัน แต่กฎหมายสาคัญที่สุด คือ รัฐบัญญัติฉบับท่ี 91 – 32 ลงวันท่ี 20 มกราคม ค.ศ. ๑๙๙๑ เกี่ยวกับการควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (Loi n° 91-32 du 10 janvier 1991 relative à la lutte contre le tabagisme et l'alcoolisme; Loi Evin) และประมวลกฎ การสาธารณสขุ (CODE DE SANTE PUBLIQUE) ซึ่งการควบคมุ การโฆษณาตามกฎหมายทั้งสองฉบับประกอบกันนั้น ครอบคลุมส่ือโฆษณาทุกประเภทต้ังแต่หนังสือพิมพ์ วิทยุกระจายเสียง แผ่นปลิว ป้ายโฆษณา ข้อความทาง โทรศัพท์ ใบแสดงสินค้า และข้อความโฆษณาตามรถโดยสารสาธารณะ อย่างไรก็ตาม กฎหมายของฝร่ังเศสน้ัน ยกเว้นให้การโฆษณาตามส่ือข้างต้นน้ัน สามารถทาได้หากไม่ใช่การโฆษณา เพ่ือสื่อสารโดยมีกลุ่มเป้าหมาย 83 Global Advertising Lawyer Alliance, “Alcohol Advertising: A Global Legal Perspective,” accessed 20 October 2020, from http://iogt.org/wp-content/uploads/2015/03/Alcohol-Advertising_A-Global-Legal- Perspective.pdf. 84 American Addiction Centers, “Rules & Regulations About Marketing Alcohol,” accessed 20 October 2020, from https://www.alcohol.org/laws/marketing-to-the-public/. 85 FTC, “Alcohol Advertising,” accessed 20 October 2020, from https://www.consumer.ftc.gov/articles/ 0391-alcohol-advertising.

79 เป็นเยาวชน นอกจากน้ี การโฆษณาเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ จะต้องไม่มีลักษณะเป็นผู้สนับสนุนกิจกรรมทาง การกีฬาอกี ด้วย (๕) สาธารณรัฐสิงคโปร์ รัฐบัญญัติการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ (การ จาหน่ายและการบริโภค) ค.ศ. ๒๐๑๕ (Liquor Control (Supply and Consumption) Act 2015) อย่างไรก็ตาม เฉพาะในส่วนของการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์น้ัน กฎหมายฉบับน้ีไม่ได้มีการกาหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับ การโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เอาไว้ในบทบัญญัติมาตราใดเลย ประกอบกับเมื่อพิจารณานโยบายของรัฐบาล สิงคโปร์เก่ียวกับการโฆษณาแล้ว รัฐบาลสิงคโปร์มีนโยบายให้ภาคเอกชนกากับดูแลกันเอง86 โดยให้เอกชนออก ประมวลจริยธรรมเกี่ยวกับการโฆษณา ซ่ึงในปัจจุบัน The Advertising Standards Authority of Singapore (ASAS) ซ่ึงเป็นองค์กรภาคประชาสังคมอยู่ภายใต้ The Consumers Association of Singapore (CASE) เปน็ ผูก้ าหนดแนวปฏบิ ัตเิ พ่ือส่งเสริมการโฆษณาในสิงคโปรใ์ ห้มจี รยิ ธรรม87 ป ระมวลจริยธรรมการโฆ ษ ณ าของสิ งคโป ร์ (Singapore Code of Advertising Practice) ได้กาหนดหลักการเกี่ยวกับการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอลเ์ อาไว้ แม้ว่าการควบคมุ การ โฆษณานี้จะไม่ห้ามการโฆษณาผ่านทางสือ่ ออนไลน์88 แต่ประมวลจริยธรรมการโฆษณาของสิงคโปร์กาหนดห้าม การโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ในสิงคโปร์ทางโทรทัศน์ในระหว่างรายการท่ีจัดทาขึ้นสาหรับเด็กและเยาวชน และการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ จะต้องไม่แสดงภาพเด็กและเยาวชนอายุต่ากว่า 18 ปีในการโฆษณา เว้นแต่ในกรณีท่ีฉากนั้นเป็นฉากท่ีจะต้องมีภาพของเด็กและเยาวชนอยู่ร่วมด้วย เช่น ในสถานการณ์ครอบครัว เป็นต้น แต่จะต้องระบุให้ชัดเจนว่าพวกเด็กและเยาวชนไม่ได้ด่ืมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ นอกจากนี้ การโฆษณา เครื่องด่ืมแอลกอฮอลจ์ ะต้องมีลกั ษณะดังต่อไปนี้89 ๑) ไม่ควรจะเน้นถึงการออกฤทธ์ิกระตุ้นประสาท หรือกล่อมประสาทของ เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ ๒) จะต้องไม่โฆษณาให้รู้สึกว่าการด่ืมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เป็นส่ิงจาเป็น สาหรับความสาเร็จทางสงั คม หรือการได้รับการยอมรบั ในสงั คม ๓) การโฆษณาจะต้องไม่แสดงถึงกิจกรรม หรือสถานท่ีท่ีการดื่มเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์จะไม่ปลอดภัย โดยเฉพาะอย่างย่ิง การโฆษณาไม่ควรแสดงออกถึงอันตรายท่ีจะเกิดขึ้นจาก การใช้เครื่องจักร การขับรถยนต์ หรือการมีส่วนร่วมในกิจกรรมใด ๆ ที่เก่ียวข้องกับน้า หรือความสูง หรือ กิจกรรมอน่ื ใดท่ตี ้องใช้สมาธิ เพอ่ื ใหง้ านสาเรจ็ อย่างปลอดภยั ๔) การโฆษณาไม่ควรกระตุ้นให้เกิดการบริโภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์มาก เกนิ ไป 86Global Advertising Lawyer Alliance, “Alcohol Advertising: A Global Legal Perspective,” accessed 20 October 2020, from http://iogt.org/wp-content/uploads/2015/03/Alcohol-Advertising_A-Global-Legal-Perspective.pdf. 87ASAS, “Introduction,” accessed 20 October 2020, from https://asas.org.sg/About. 88Global Advertising Lawyer Alliance, “Alcohol Advertising: A Global Legal Perspective,” accessed 20 October 2020, from http://iogt.org/wp-content/uploads/2015/03/Alcohol-Advertising_A-Global-Legal-Perspective.pdf. 89Global Advertising Lawyer Alliance, “Alcohol Advertising: A Global Legal Perspective,” accessed 20 October 2020, from http://iogt.org/wp-content/uploads/2015/03/Alcohol-Advertising_A-Global-Legal-Perspective.pdf.

80 (๖) สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม การควบคุมการโฆษณาเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ของเวียดนามน้ัน เป็นไปตามรัฐบัญญัติฉบับท่ี ๔๔/๒๐๑๙/QH๑๔ ในการป้องกันและควบคุม ผลกระทบท่ีเป็นอันตรายของเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ (Law 44/2019/QH14 On prevention and control of harmful effects of alcoholic beverages)90 ซ่ึงเป็นกฎหมายควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ของเวียดนาม ได้กาหนดหลักการเก่ียวกับการโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ใน มาตรา ๕ ได้กาหนดว่า ห้ามมิให้โฆษณา เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลท์ ีม่ ปี ริมาณแอลกอฮอลเ์ กินกวา่ ๑๕ ดกี รีขน้ึ ไป จ า ก ก า ร ศึ ก ษ า ก ฎ ห ม า ย เกี่ ย ว กั บ ก า ร ค ว บ คุ ม เค รื่ อ ง ด่ื ม แ อ ล ก อ ฮ อ ล์ ในต่างประเทศพบว่า ประเทศจานวนหนึ่งท่ีทาการศึกษาเลือกใช้มาตรการควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ เพ่ือไม่ให้ส่งผลกระทบต่อเด็กและเยาวชนเท่าน้ัน โดยไม่ได้ห้ามการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์เป็นการทั่วไป ซ่ึงเป็นเหตุผลที่แตกตา่ งกบั ประเทศไทยโดยสิ้นเชงิ ซึ่งคณะอนุกรรมาธิการมีข้อสังเกตว่า การควบคุมการโฆษณา เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในแต่ละประเทศมีลักษณะแตกต่างกัน โดยข้ึนกับบริบทของแต่ละประเทศ นอกเหนือจาก ปัจจัยทางวัฒนธรรมที่แตกต่างกันแล้ว อีกปัจจัยหน่ึง คือ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไม่มีนโยบายสากลที่มีผลผูกพัน ทางกฎหมายบังคับในลักษณะเดียวกันกับบุหร่ีหรือยาสูบ ซ่ึงมีอนุสัญญาควบคุมการบริโภคยาสูบ (The WHO Framework Convention on Tobacco Control; FCTC) บังคับให้รัฐภาคีของอนุสัญญาต้องผูกพันให้ต้อง ปฏิบตั ติ าม ทาใหน้ โยบายการควบคมุ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอลใ์ นแต่ละประเทศแตกตา่ งกนั นอกเหนือจากประเด็นในเรื่องความเหมาะสมในการเข้าควบคุมการโฆษณา เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ในประเทศไทยแล้ว การควบคุมการโฆษณาเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ตามมาตรา ๓๒ แห่ง พระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ยังมีปัญหาในเร่ืองของอัตราโทษปรับท่ีสูงมาก โดยกฎหมายกาหนดอัตราโทษปรับไว้สาหรับความผิดฐานการโฆษณาเคร่ืองดื่ มแอลกอฮอล์ไว้ที่ปรับไม่เกิน ๕๐๐,๐๐๐ บาท และอาจปรับรายวันอีกวันละไม่เกิน ๕๐,๐๐๐ บาท ตลอดระยะเวลาที่มีการฝ่าฝืน91 ซ่ึงเมื่อ เปรียบเทียบกับฐานความผิดอ่ืน ๆ ตามพระราชบัญญัติฉบับน้ีฐานอ่ืนแล้วนั้น ความผิดฐานโฆษณาเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ตาม มาตรา ๓๒ มีอัตราโทษปรับสูงสุด (ตารางท่ี ๒๑) และหากเปรียบเทียบกับความผิดที่เกิดขึ้น จากการดื่มเคร่ืองแอลกอฮอล์แล้วขับข่ียานพาหนะตามกฎหมายจราจรเป็นเหตุให้โดนปรับเพียง ๒๐,๐๐๐ บาท เทา่ นั้น ตารางท่ี ๒๑ เปรียบเทียบความผิดตามพระราชบัญญัติควบคุมเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ฐานความผดิ อตั ราโทษปรับ มาตรา ๓๘ ผู้ผลิตหรือนาเข้าเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์โดยไม่ได้จัดให้มีบรรจุ ปรบั ไม่เกิน ๑๐๐,๐๐๐ บาท ภัณฑ์ ฉลาก พร้อมทั้งข้อความคาเตือนสาหรับเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ท่ีผลิต หรือนาเข้า ท้ังน้ีให้เป็นไปตามหลักเกณ ฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขท่ี ปรบั ไม่เกนิ ๑๐,๐๐๐ บาท คณะกรรมการควบคุมประกาศกาหนด มาตรา ๓๙ ผู้ใดขายเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์โดยฝ่าฝืนมาตรา ๒๗ (สถานท่ี ห้ามขาย) หรือมาตรา ๒๘ (วันหรอื เวลาห้ามขาย) 90 Vanbanphapluat.co, “LUẬT 44/2019/QH14” accessed 20 October 2020, from https://vanbanphapluat.co/ law-44-2019-qh14-on-prevention-and-control-of-harmful-effects-of-alcoholic-beverages. 91 พระราชบัญญัตคิ วบคมุ เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑, มาตรา ๔๓

81 ฐานความผิด อตั ราโทษปรับ ปรบั ไม่เกิน ๒๐,๐๐๐ บาท มาตรา ๔๐ ผู้ใดขายเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์แก่บุคคลอายุต่ากว่า ๒๐ ปี ปรบั ไม่เกนิ ๒๐,๐๐๐ บาท บรบิ รู ณ์ หรอื บุคคลท่ีมีอาการมนึ เมาจนครองสตไิ มไ่ ด้ ปรับไมเ่ กิน ๑๐,๐๐๐ บาท มาตรา ๔๐ ผใู้ ดขายเครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอลโ์ ดยใชเ้ ครือ่ งขายอตั โนมตั ิ มาตรา ๔๑ ผใู้ ดขายเครื่องดืม่ แอลกอฮอลใ์ นวธิ ีการหรือลกั ษณะ ดงั นี้ - การเรข่ าย - การลดราคาเพื่อประโยชนใ์ นการส่งเสรมิ การขาย - ให้หรือเสนอให้สิทธิในการเข้าชมการแข่งขัน การแสดง การ ให้บริการการชิงโชคการชิงรางวัล หรือสิทธิประโยชน์อื่นใดเป็น การตอบแทนแก่ผู้ซื้อเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ หรือแก่ผู้นาหีบห่อ ห รื อ ส ล า ก ห รื อ ส่ิ ง อื่ น ใด เก่ี ย ว กั บ เค ร่ื อ ง ด่ื ม แ อ ล ก อ ฮ อ ล์ ม า แลกเปล่ยี นหรอื แลกซอื้ - โดยแจก แถม ให้ หรือแลกเปล่ียนกับเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ หรือ กับสนิ ค้าอน่ื หรอื การใหบ้ ริการอย่างอ่นื แลว้ แตก่ รณี หรอื แจกจา่ ย เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในลักษณะเป็นตัวอย่างของเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ หรือเป็นการจูงใจสาธารณชนให้บริโภคเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ รวมถึงการกาหนดเง่ือนไขการขายในลักษณะที่เป็น การบงั คบั ซ้ือเครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอลโ์ ดยทางตรงหรอื ทางออ้ ม - โดยวิธีหรือลักษณะอ่ืนใดตามที่รัฐมนตรีประกาศกาหนดโดย คาแนะนาของคณะกรรมการ มาตรา ๔๒ ผู้ใดบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสถานท่ีต้องห้าม (มาตรา ปรบั ไม่เกิน ๑๐,๐๐๐ บาท ๓๑) มาตรา ๔๓ ผู้ใดโฆษณาเคร่อื งดื่มแอลกอฮอล์โดยฝ่าฝืนวิธกี ารตามกฎหมาย ปรับไมเ่ กนิ ๕๐๐,๐๐๐ บาท/ กาหนด ปรบั รายวันไมเ่ กินวนั ละ ๕๐,๐๐๐ บาท ท่มี า : คณะอนุกรรมการศึกษาพัฒนาธุรกจิ อตุ สาหกรรมสรุ า เมื่อคณะอนุกรรมการสอบถาม สาเหตุที่อัตราโทษปรับในความผิดฐาน การโฆษณาฝ่าฝืน มาตรา ๓๒ มีอัตราโทษปรับที่สูงกว่าความผิดฐานอื่นนั้น ผู้แทนของสานักงานคณะกรรมการ ควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ได้ช้ีแจงว่า เนื่องจากความผิดฐานมุ่งท่ีจะใช้ควบคุมมิให้ผู้ประกอบการรายใหญ่ ใช้วิธีการโฆษณาเพ่ือแสวงหาผลประโยชน์ จึงกาหนดอัตราโทษปรับท่ีสูง92 ทว่า ในความเป็นจริงผู้ท่ีได้รับ ผลกระทบจากบทบัญญัติใน มาตรา ๓๒ น้ัน มีต้ังแต่บุคคลท่ัวไปที่ใช้ส่ือสังคมออนไลน์เพ่ือโพสต์รูปเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ ซ่ึงไม่มีหลักฐานเพียงพอว่าเป็นการโฆษณา เพ่ือให้ผู้ประกอบกิจการได้ประโยชน์ หรือเป็นการใช้ บังคับกับร้านค้าที่ได้โฆษณาเคร่ืองหมายการค้าของบริษัทผู้ประกอบกิจการ ตลอดจนถึงการโฆษณารูปภาพของ เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ประกอบในรายการอาหาร ซ่ึงหากไม่ยอมรับความผิดเพ่ือให้มีการเปรียบเทียบปรับ ก็จะโดนปรับเป็นรายวัน วันละ ๕๐,๐๐๐ บาท ซ่ึงจะเห็นได้ว่าการใช้ มาตรา ๓๒ ในปัจจุบันมีทิศทางเป็น การใชค้ รอบคลมุ กิจกรรมโดยไม่เหมาะสมและคานึงถงึ เจตนารมณ์ของกฎหมาย 92 บันทึกการประชุมคณะอนุกรรมาธิการศึกษาพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมสุรา ในคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภา ผู้แทนราษฎร คร้ังที่ ๗/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมคณะกรรมาธิการหมายเลข ๔๐๖ ชั้น ๔ อาคารรฐั สภา

82 (๒) ปญั หาการควบคุมวันจาหน่ายเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 255193 ประกอบกับ ประกาศสานักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กาหนดวันห้ามขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘94 ได้กาหนดวันห้ามขายเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในวันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา วันเข้าพรรษา และ วันออกพรรษา ยกเว้นแต่การขายเฉพาะร้านค้าปลอดอากรภายในอาคารท่าอากาศยานนานาชาติ ซึ่งมาตรการ ควบคุมวันจาหน่ายนั้น เป็นมาตรการหนึ่งมาตรการควบคุมการเข้าถึงทางกายภาพของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยสร้างอุปสรรคในการเข้าถึงเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ อันเป็นการสร้างอุปสรรคให้กับผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซงึ่ เป็นมาตรการที่ในแง่หนึ่งนั้น เม่ือเปรียบเทยี บระหว่างต้นทุน – ประสิทธผิ ล งบประมาณทภี่ าครัฐใชแ้ ละความ พร้อมของระบบสขุ ภาพแล้วมคี วามเหมาะสมท่จี ะนามาใช้กบั ประเทศไทย95 อย่างไรก็ตาม การกาหนดวันในข้างต้นอาจมีปัญหาในเร่ืองความเหมาะสม เนื่องจากวันห้ามจาหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในข้างต้นน้ัน อาศัยวันสาคัญทางศาสนาพุทธมากาหนด โดยรัฐบาลและหน่วยงานที่เกยี่ วข้องไม่ได้ให้เหตุผลรองรับอย่างเป็นท่ีน่าพอใจว่า เหตุใดจึงเลือกใชว้ ันดงั กล่าวมา กาหนดเป็นวันห้ามจาหน่ายเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ในทางทฤษฎีแล้วรัฐบาลควรจะกาหนดวันห้ามเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์โดยพิจารณาจากปัจจัยอื่น ๆ มากกวา่ ความเชื่อทางศาสนา เช่น ความเสี่ยงจากอันตรายที่จะเกิดข้ึน จากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในช่วงวันสงกรานต์ หรือวันปีใหม่ซ่ึงมีการเคลื่อนย้ายเดินทางเป็นจานวนมาก หรือความสงบเรียบร้อยในการเลือกต้ังตามกฎหมายเลือกตั้ง เป็นต้น ซ่ึงปัญหาตามมาหากนามาตรการกาหนด วนั มาใชจ้ ะต้องพจิ ารณาในแง่ความพร้อมของการบงั คบั ใช้กฎหมายประกอบกนั ด้วย (๓) ปัญหาการหา้ มขายเคร่อื งดื่มแอลกอฮอล์ผ่านทางอิเลก็ ทรอนิกส์ ในปัจจุบันมาตรา ๓๐ วรรคหนึ่ง (๖) แห่งพระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ให้อานาจรัฐมนตรีโดยคาแนะนาของคณะกรรมการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ กาหนดวิธีการหรือลักษณะใด ๆ ท่ีเป็นการห้ามขายเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ ซึ่งในเวลาต่อมาได้มีประกา ศ สานักนายกรัฐมนตรี เร่ือง ห้ามขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์โดยวิธีการหรือในลักษณะการขายทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. ๒๕๖๓ โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือป้องกันมิให้เยาวชนสามารถเข้าถึงเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ได้โดยง่าย และลดผลกระทบอันเกิดจากเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ซ่ึงการห้ามขายเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ผ่านทางอิเล็กทรอนิกส์ เป็นวิธีการจากัดการเข้าถึงแอลกอฮอล์ด้วยวิธีการหนึ่ง แต่หากพิจารณาในเชิงเศรษฐกิจการกาหนดเงื่อนไข ในลักษณะดังกล่าวตามประกาศสานักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ห้ามขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์โดยวิธีการหรือ ในลักษณะการขายทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. ๒๕๖๓ นั้น ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างย่ิง ในช่วงวิกฤตการระบาดของโรคโควิด – 19 ท่ีรัฐบาลมีนโยบายเว้นระยะห่างทางสังคม (Social Distancing) เพื่อลดการติดต่อของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 จึงห้ามจาหน่ายเครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอล์ ณ ร้านค้าและสถานท่ี จาหนา่ ย ผลทีเ่ กิดข้ึนจึงทาให้อตั ราการเติบโตทางเศรษฐกิจของอุตสาหกรรมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ลดลง ดังแสดง ตามภาพที่ ๓ หนา้ ที่ 24 93 พระราชบัญญตั คิ วบคุมเครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551, มาตรา ๒๘ 94 ประกาศสานักนายกรัฐมนตรี เร่ือง กาหนดวันหา้ มขายเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘, ขอ้ ๒ 95 สานักงานคณะกรรมการควบคมุ เครื่องดืม่ แอลกอฮอล์, อ้างแล้ว เชิงอรรถท่ี ๗๕, น. 13

83 นอกจากน้ี ในเชิงสิทธิและเสรีภาพของประชาชน หากพิจารณามาตรการห้าม จาหน่ายเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์แล้ว จะเห็นได้ว่ามาตรการดังกล่าวเป็นมาตรการที่ไม่ได้สัดส่วนระหว่าง วัตถุประสงค์ท่ีต้องการป้องกันมิให้เยาวชนสามารถเข้าถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และลดผลกระทบอันเกิดจาก เครื่องด่มื แอลกอฮอล์ ซงึ่ มาตรการดงั กล่าวอาจไม่ไดส้ ัดส่วนระหว่างวัตถุประสงค์กับวิธีการท่ีนามาใช้ เพราะหาก กฎหมายมีวัตถุประสงค์ดังกล่าวข้างต้นแล้ว การห้ามบุคคลจาหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ให้กับเด็กและเยาวชน น่าจะเป็นวิธีการที่เหมาะสมและได้สัดส่วนที่สุด ซึ่งพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กและเยาวชน พ.ศ. ๒๕๔๖ ในมาตรา ๒๕ ได้กาหนดห้ามมิให้บุคคลใดจาหน่าย แลกเปลี่ยน หรือให้เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์แก่บุคคลอายุ ต่ากว่า ๑๘ ปี ท่ียังไม่บรรลุนิติภาวะจากการสมรสและ มาตรา ๔๕ ได้บัญญัติวิธีการสาหรับการจัดการกับเด็ก และเยาวชนที่ซ้ือ หรือเสพสุราเอาไว้แล้ว ดังนั้น ในบรรดามาตรการท่ีหน่วยงานของรัฐนามาใช้นั้น จึงควร พิจารณาให้ละเอียดถ่ีถ้วนกว่าน้ี เพราะจะกลายเป็นการนากฎหมายเข้ามาจากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล เกินสมควร และหากพิจารณาในแง่ของการบังคับใช้กฎหมายต้นทุนในการบังคับการให้เป็นไปตามกฎหมายนั้น อาจสูงมาก เพราะโดยสภาพแล้วหากเขียนกฎหมายเพียงห้ามโดยไม่มีการบังคับใช้อย่างจริงจังแล้ว กฎหมาย ในลกั ษณะดังกลา่ วย่อมเสมือนไมม่ ผี ลเปน็ เพยี งเสือกระดาษเท่านั้น (๔) ปญั หาการควบคมุ ฉลากเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ พระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๑๖ ประกอบประกาศคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เรื่อง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไข เกี่ยวกับ ฉลากของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๘ ได้กาหนดหลักเกณฑ์เก่ียวกับฉลากเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เอาไว้ ซ่ึงลักษณะของสภาพปัญหาน้ันคล้ายคลึงกับ นายอาทิตย์ ศิวะหรรษาพันธ์ ได้กล่าวไว้ ในเรื่องของการควบคุม การโฆษณา เน่ืองจากฉลากนั้นในด้านหนึ่งก็เป็นพื้นที่สร้างอัตลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ และในอีกด้านหนึ่งก็เป็น พื้นที่สร้างความเข้าใจให้กับผู้บริโภค อย่างไรก็ตาม ภายใต้หลักเกณฑ์ตามประกาศคณะกรรมการควบคุม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เร่ือง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงอ่ื นไข เกยี่ วกบั ฉลากของเครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๘ แทบไม่เปิดช่องให้ผู้ประกอบกิจการสามารถสร้างอัตลักษณ์ให้กับผลิตภัณฑ์ได้อย่างสร้างสรรค์เต็มท่ี กรณีศึกษา ของผลิตภัณฑ์คราฟท์เบียร์ไทยอย่างเบียร์ผีบอก ซ่ึงต้องการนาจุดขายในเรื่องผีของประเทศไทยมาทาฉลาก โฆษณาสินค้า ทว่าตามประกาศฉบับดังกล่าวกาหนดห้ามใช้ภาพการ์ตูน เว้นแต่เป็นเครื่องหมายการค้าของ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ได้จดทะเบียนเคร่ืองหมายการค้าไว้โดยถูกต้องแล้วก่อนประกาศน้ีบังคับใช้96 เน่ืองจาก กฎหมายต้องการจากัดการเข้าถึงเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในเด็กและเยาวชน จึงห้ามมิให้ใช้ภาพการ์ตูนเป็นฉลาก เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ เมือ่ พิจารณาบริบทของเบยี รผ์ ีบอกแล้วจะเห็นไดว้ ่าภาพดังกล่าวเป็นการ์ตนู ผี ซ่งึ โดยท่ัวไป ไม่น่าจูงใจให้เด็กและเยาวชนเลือกที่จะบริโภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์แต่อย่างใด นอกจากน้ี การใช้ภาพการ์ตูน เป็นฉลากเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ยังมีมิติในแง่ของการสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ เช่น กรณีของการนาเข้าไวน์ท่ีมี ฉลากขวดเป็นรูปคิตตี้ ตัวการ์ตูนท่ีมีช่ือเสียงของประเทศญ่ีปุ่น ซ่ึงเป็นสินค้าเฉพาะ (Limited Edition) เพ่ือจาหน่ายให้กับกลุ่มลูกค้าที่เป็นแฟนคลับของตัวการ์ตูนตัวน้ี เป็นต้น ในส่วนของเจตนารมณ์ของกฎหมาย ท่ตี ้องการคุ้มครองและกีดกันการเข้าถึงเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในเด็กและเยาวชนนั้น การควบคุมในลักษณะเดียวกันกับ การหา้ มขายเคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ใหก้ ับเด็กและเยาวชนอาจจะเปน็ การแก้ไขปญั หาที่ถูกต้องมากกวา่ 96 ประกาศคณะกรรมการควบคุมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ เร่ือง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไข เกี่ยวกับฉลากของเครื่องด่ืม แอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๘, ขอ้ ๓ (๔)

84 (๕) ปัญหาการจากดั สถานทหี่ ้ามบรโิ ภคเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ก า ร จ า กั ด ส ถ า น ท่ี ห้ า ม บ ริ โภ ค เค ร่ื อ ง ด่ื ม แ อ ล ก อ ฮ อ ล์ บ า งส ถ า น ท่ี นั้ น ไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ในสังคมไทย ดังปรากฏตาม มาตรา 30 แห่งพระราชบัญญัติควบคุม เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 การห้ามบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในวัด หรือสถานที่สาหรับปฏิบัติ พิธีกรรมทางศาสนาแม้กฎหมายจะได้กาหนดข้อยกเว้นไว้ สาหรับกรณีเป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรมทางศาสนา สามารถบริโภคได้ เช่น การดื่มไวน์ในพิธีมิสซาของศาสนาคริสต์ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม จะเห็นได้ว่าการเขียน ข้อจากัดในลักษณะดังกล่าวนั้น ยังไม่รวมถึงการด่ืมในงานจัดเลี้ยงตามประเพณีต่าง ๆ ซ่ึงเกิดขึ้นในสังคมไทย ท่ีเป็นสังคมที่วัดเป็นจุดศูนย์กลางของชุมชน บรรดางานพิธีมงคลต่าง ๆ ซึ่งจัดในวัดจึงมีการจัดเลี้ยงเป็นธรรมดา ตรงกันข้ามในมาตราเดียวกันกฎหมายได้กาหนดยกเว้นให้สถานท่ีราชการ และสถานศึกษาได้รับการยกเว้นให้ สามารถบริโภคเครื่องดืม่ แอลกอฮอลไ์ ด้หากเปน็ การจดั เลย้ี งตามประเพณี97 นโยบายของรัฐท่ีพยายามรักษาศีลธรรมของคนในสังคม โดยเข้าไปกาหนด ความเหมาะสมของการบริโภคเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ในสถานท่ีใดน้ัน อาจจะเป็นการก้าวล่วงเข้าไปในแดนสิทธิ และเสรีภาพของประชาชนจนเกินสมควร อีกท้ัง หากเป็นเรื่องศีลธรรมภายในจิตใจของคนแล้ว รัฐไม่ได้มี ความสามารถจะเข้าไปควบคุมได้ทั้งหมด การกาหนดสถานท่ีห้ามบริโภคเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์โดยไม่คานึงถึง สภาพความเปน็ จรงิ ของสงั คมอาจทาให้การบังคบั ใช้กฎหมายมีปญั หาได้ จากการสารวจของ ศรีรัช ลอยสมุทร โดยได้รับการสนับสนุนทุนวิจัยจาก ศูนย์วิจัยปัญหาสุราและสานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ในปี ๒๕๖๓ โดยศึกษา เปรียบเทียบผลของการรณรงค์งดเหล้าในงานเทศกาลงานบุญประเพณี: สงกรานต์ ปีใหม่ ลอยกระทง งานแข่งเรือ บุญบั้งไฟ และกลยุทธ์การตลาดของธุรกิจเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในเทศกาลดังกล่าว โดยการสุ่มตัวอย่างจานวน 850 ราย ในพ้ืนท่ีต่าง ๆ โดยแบ่งเป็นพ้ืนที่ควบคุมและพื้นท่ีไม่ควบคุม ซึ่งสะท้อนวัฒนธรรมการดื่มเคร่ืองด่ืม แอลกอฮอลใ์ นชว่ งเทศกาลตา่ ง ๆ ดังแสดงตามตารางท่ี ๒๒ หนา้ 85 และตารางท่ี ๒๓ หนา้ 86 97 พระราชบญั ญัตคิ วบคมุ เคร่ืองดมื่ แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551, มาตรา 31 (3) และ (4)

85 ตารางที่ ๒๒ พนื้ ท่สี ารวจในการศกึ ษา เทศกาล พน้ื ทค่ี วบคุม พนื้ ท่ีไมค่ วบคมุ หรือควบคุมน้อย สงกรานต์ กรุงเทพมหานคร จังหวดั เชียงใหม่ (ถนนสลี ม, ถนนข้าวสาร) (หา้ งเซน็ ทรลั เฟสติวัล, หา้ ง Maya, ห้าง Think Park, หา้ ง One Nimman, ห้างเซน็ ทรัลกาดสวน จงั หวดั เชยี งใหม่ แกว้ ) (รอบคเู มอื ง, ถนนท่าแพ) จงั หวดั ขอนแก่น (หา้ งเซน็ ทรลั ขอนแก่น, ถนนรื่นรมย์) จงั หวัดขอนแก่น (ถนนข้าวเหนยี ว) จงั หวัดภูเก็ต จงั หวดั ภูเกต็ (หาดปา่ ตอง, สวนสาธารณะสะพานหิน) (ถนนสงกรานตโ์ นแอล) บญุ บ้งั ไฟ จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ จงั หวัดยโสธร (เทศบาลตาบลกดุ หวา้ ) (เทศบาลเมอื งยโสธร) จงั หวัดร้อยเอ็ด (อาเภอพนมไพร) แข่งเรอื จังหวัดสนุ รนิ ทร์ จังหวัดนครราชสีมา (ลานา้ มลู อาเภอทา่ ตมู ) (ลานา้ จกั ราช อาเภอพิมาย) ลอยกระทง จงั หวัดตาก กรุงเทพมหานคร (ริมสายธาร ลานกระทงสาย) (เอเชียทีค, สะพานพระราม 8) ปีใหม่ - จังหวดั เชยี งใหม่ จงั หวดั เชียงใหม่ เคาท์ดาวน์ (ลานอนุสาวรีย์ 3 กษัตริย)์ (ห้างเซน็ ทรลั เฟสติวัล, ห้าง Maya, หา้ ง Think Park, ห้าง One Nimman, ห้างเซน็ ทรัลกาดสวน แก้ว, ลานประเสริฐแลนด)์ กรุงเทพมหานคร (ลานหน้าหา้ งฟิวเจอรพ์ ารค์ , ลานหนา้ เดอะสตรีทรัช ดา, ลาน Groove ห้างเซน็ ทรลั เวิลด์) ที่มา : ศรีรัช ลอยสมุทร, น. ๕๘๑

86 ตารางที่ ๒๓ จานวนกลุ่มตัวอย่างทท่ี าการศกึ ษา เทศกาล จังหวัด จานวนกลมุ่ ตวั อยา่ ง (คน) สงกรานต์ กรงุ เทพมหานคร 100 เชียงใหม่ 100 ภูเก็ต 100 ขอนแกน่ 100 ลอยกระทง กรุงเทพหานคร 50 ตาก 50 บุญบ้งั ไฟ รอ้ ยเอด็ 50 ยโสธร 50 กาฬสนิ ธุ์ 50 แขง่ เรอื นครราชสีมา 50 สุรินทร์ 50 ปีใหม่-เคาท์ดาวน์ กรุงเทพมหานคร 50 เชยี งใหม่ 50 รวม 850 ที่มา : ดัดแปลงจาก ศรรี ชั ลอยสมุทร, น. ๕๘๓ เม่ือพิจารณาจากกลุ่มตัวอย่างข้างต้นที่ ศรีรชั ลอยสมุทร ได้ทาการศึกษามาน้ัน เมือ่ พิจารณาเทศกาลกบั กลมุ่ ตวั อยา่ ง มีรายละเอียดดังน้ี98 (๑) ในเทศกาลสงกรานต์พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ ร้อยละ ๖๑.๑ บอกว่า ตนเองดื่มตามปกติในเทศกาลน้ี แต่ส่วนใหญ่ ร้อยละ ๙๗.๑ งดดื่มเมื่อเข้ามาเที่ยวสงกรานต์/เล่นน้าในพ้ืนท่ี ควบคมุ แต่มกี ลุ่มตวั อย่าง ร้อยละ ๓ ยังมีพฤติกรรมแอบด่ืมในพื้นที่ควบคุม เช่น นาเครื่องด่ืมติดตัวเข้ามาได้ เป็นต้น และพบว่า ในพื้นท่ที ี่ไมไ่ ด้ควบคมุ ใด ๆ กลุม่ ตัวอย่างส่วนใหญ่ คอื ร้อยละ ๖๗.๒ ดื่มในพน้ื ท่นี ้ัน ๆ ในเทศกาล (๒) เทศกาลลอยกระทง พบว่ากลุ่มตัวอย่าง รอ้ ยละ ๔๓.๔ บอกว่า ตนเองดื่ม ตามปกติในเทศกาลลอยกระทง แต่ส่วนใหญ่ ร้อยละ ๙๓ งดดื่มเมื่อเข้ามาเท่ียว/ลอยกระทง ในพื้นที่ควบคุม แต่มีกลุ่ม ร้อยละ ๗ ยังมีพฤติกรรมแอบด่ืมในพ้ืนท่ีควบคุม และพบว่า ในพ้ืนท่ีท่ีไม่ได้ควบคุมใด ๆ กลุ่มตัวอย่าง มากกว่าก่ึงหนึ่ง คือ รอ้ ยละ ๕๘.๑ ด่ืมในพื้นทไี่ มไ่ ด้ควบคุม 98 ศรีรัช ลอยสมุทร “การศึกษาเปรียบเทียบผลของการรณรงค์งดเหล้าในเทศกาลงานบุญประเพณี: สงกรานต์ ปีใหม่ ลอย กระทง งานแข่งเรือ บุญบ้ังไฟ และกลยุทธการตลาดของธุรกิจเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในเทศกาลดงั กล่าว,” (ศูนย์วิจัยปญั หาสุรา และสานกั งานกองทุนสนับสนนุ การสรา้ งเสริมสุขภาพ, ๒๕๖๓) น. ๕๘๘ - ๕๘๙

87 (๓) ในเทศกาลงานบุญบ้ังไฟ พบว่ากลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๔๗ บอกว่า ปกติ ตนเองด่ืมในงานบุญบ้ังไฟ แต่ส่วนใหญ่ ร้อยละ ๘๓ งดด่ืมเม่ือเข้ามาเท่ียว/ชมงานในพื้นที่ควบคุม แต่มีกลุ่ม ตัวอย่าง ร้อยละ ๑๗ ยังมีพฤติกรรมแอบด่ืมในพื้นท่ีควบคุม ส่วนในพื้นท่ีท่ีไม่ได้ควบคุม กลุ่มตัวอย่างมากกว่า กงึ่ หนง่ึ คอื ร้อยละ ๕๘ ด่มื ในพืน้ ท่ไี ม่ได้ควบคุม (๔) ในเทศกาลแข่งเรือพบว่า กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๔๑.๑ บอกว่า ปกติ ตนเองด่ืมในงานนี้ แต่ส่วนใหญ่ ร้อยละ ๘๘ งดด่ืมเม่ือเข้ามาเที่ยว/ชมงานในพื้นท่ีควบคุม แต่มีกลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๑๒ ยังมีพฤติกรรมแอบด่ืมในพ้ืนที่ควบคุมส่วนในพ้ืนท่ีที่ไม่ได้ควบคุมกลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๔๒.๕ ด่ืมในพนื้ ทไี่ ม่ได้ควบคมุ (๕) ในเทศกาลปีใหม่พบว่า กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๕๑.๑ บอกวา่ ปกติตนเอง ดื่มในงานนี้ แต่ส่วนใหญ่ ร้อยละ ๗๖ งดดื่มเมื่อเข้ามาเที่ยว/ชมงานในพื้นท่ีควบคุม แต่มีกลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๒๔ ยังมีพฤติกรรมแอบด่ืมในพ้ืนที่ควบคุม ส่วนในพ้ืนที่ที่ไม่ได้ควบคุม กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ ๘๔ ดมื่ ในพ้นื ทไ่ี มไ่ ด้ควบคมุ ตารางที่ ๒๔ พฤตกิ รรมการดื่มในช่วงเทศกาลของกลมุ่ ตวั อยา่ ง แบ่งตามเทศกาล เทศกาล การดืม่ ตามปกติ งดดม่ื ในพ้ืนที่ ลักลอบด่มื ดม่ื ในพืน้ ที่ ในเทศกาล ควบคุม ในพื้นทค่ี วบคุม ไมค่ วบคมุ (คา่ เฉลีย่ ) สงกรานต์ ๖๑.๑% ๙๗.๑% ๓% ๖๗.๒% ลอยกระทง ๔๗.๔% ๙๓% ๗% ๕๙.๑% บญุ บั้งไฟ ๔๗% ๘๓% ๑๗% ๕๘% แขง่ เรือ ๔๑.๑% ๘๘% ๑๒% ๔๒.๕% ปีใหม่ ๕๑.๑% ๗๖% ๒๔% ๘๔% ทมี่ า : ศรรี ัช ลอยสมทุ ร, น. ๕๘๘ จากการศึกษาข้างต้นจะเห็นได้ว่า การกาหนดสถานท่ีห้ามด่ืมนั้นอาจไม่มี ส่วนช่วยลดการด่ืมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์โดยเฉพาะอย่างย่ิงในช่วงเทศกาล ในทางต รงกันข้าม การ ประชาสัมพันธ์และการรณรงค์มใิ ห้ด่ืมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อาจได้รบั ผลตอบรับดีจากสังคมมากกว่าการบงั คับ ใช้โดยกฎหมาย ในขณะเดียวกันการรณรงค์นั้นเป็นกลไกทางสังคม ซึ่งมีน้าหนักและมีผลกระทบต่อความรู้สึก นึกคดิ ของผบู้ ริโภคมากกวา่ การใชก้ ฎหมาย ซึ่งในการบงั คับใชน้ ้ันทาไดย้ ากกว่า อย่างไรก็ตาม การจากัดสถานที่ห้ามบริโภคเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์นั้น ไม่ใช่จะ ไม่มีประโยชน์เสยี เลย หากแตก่ ารใชป้ ระโยชน์ของบทบญั ญัตกิ ฎหมายในลกั ษณะดังกลา่ วนี้ ควรคานึงความเหมาะสม โดยพจิ ารณาจากสถานท่ีเป็นสาคญั วา่ การดืม่ สรุ าจะทาใหเ้ กิดอันตรายแก่ผู้ดื่มหรือไม่ อาทิ การดื่มสุราในโรงงาน ซึ่งผู้ด่ืมอาจจะได้รับอันตรายจากเคร่ืองจักร ในลักษณะเช่นเดียวกันกับประกาศสานักนายกรัฐมนตรี เร่ือง ห้าม ขายหรือห้ามบริโภคเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในพ้ืนท่ีประกอบกจิ การโรงงาน พ.ศ. 2555 โดยประกาศฉบับดังกล่าว เป็นตัวอย่างท่ีดีของการออกกฎหมายควบคุมพื้นที่จาหน่ายในลักษณะที่การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จะทาให้ เกิดอันตรายแก่ผู้บริโภคได้ ซ่ึงนอกจากสถานที่ในลักษณะดังกล่าวแล้ว กฎหมายควรไปกาหนดสถานที่อื่น ๆ เชน่ สถานพยาบาล เว้นแตก่ ารใช้ประโยชนท์ างการแพทย์ เปน็ ตน้

88 (๖) ปญั หาการจากัดสถานทีห่ า้ มจาหนา่ ยเครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ การจากดั สถานทห่ี ้ามจาหน่ายเครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอลม์ ีวตั ถุประสงค์ในลักษณะ เดียวกันกับการกาหนด วันและเวลาจาหน่าย กล่าวคือ เป็นมาตรการของรัฐเพ่ือสร้างอุปสรรคในการเข้าถึง เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซ่ึงใน มาตรา ๒๗ แห่งพระราชบัญญัติควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ไดบ้ ัญญตั ิหลักการดงั กลา่ วเอาไว้ โดยกาหนดสถานท่ีหา้ มจาหนา่ ยเครื่องด่ืมแอลกอฮอลเ์ อาไว้ ๘ สถานที่ ดงั น้ี (๑) วัดหรือสถานที่สาหรับปฏิบัตพิ ธิ ีกรรมทางศาสนา (๒) สถานบริการสาธารณสุขของรัฐ สถานพยาบาลตามกฎหมายว่าด้วย สถานพยาบาลและรา้ นขายยาตามกฎหมายว่าดว้ ยยา (๓) สถานท่รี าชการ ยกเว้นบริเวณท่จี ัดไวเ้ ปน็ ร้านคา้ หรือสโมสร (๔) หอพักตามกฎหมายวา่ ด้วยหอพัก (๕) สถานศึกษาตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการศึกษาแห่งชาติ (๖) สถานีบริการน้ามันเชื้อเพลิงตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมน้ามัน เชือ้ เพลงิ หรือร้านคา้ ในบริเวณสถานบี ริการน้ามนั เช้ือเพลงิ (๗) สวนสาธารณะของทางราชการท่ีจัดไว้เพื่อการพักผ่อนของประชาชน โดยทว่ั ไป (๘) สถานที่อ่ืนท่ีรัฐมนตรีประกาศกาหนดโดยความเห็นชอบของ คณะกรรมการควบคุมเคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล์ อย่างไรก็ตาม การกาหนดสถานที่ห้ามจาหน่ายเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ในบาง กรณีก็มีลักษณะไม่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างย่ิง กรณีสถานที่อื่นที่รัฐมนตรีประกาศกาหนดโดยความเห็นชอบ ของคณะกรรมการควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ซ่ึงได้มีการออกประกาศสานักนายกรัฐมนตรี เรื่องกาหนด สถานท่ีหรือบริเวณห้ามขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์รอบสถานศึกษา พ.ศ. 2558 ซ่ึงออกตามความใน ข้อ ๖ วรรค หนึ่ง แห่งคาส่ังหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ท่ี ๒๒/๒๕๕๘ ลงวันท่ี ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๘ เร่ือง มาตรการในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการแข่งรถยนต์และรถจักรยานยนต์ในทางและการควบคุมสถาน บริการหรือสถานประกอบการที่เปิดให้บริการในลักษณะท่ีคล้ายกับสถานบริการ โดยประกาศฉบับดังกล่าว มีวัตถุประสงค์สาคัญ ๒ ประการ ได้แก่ ประการแรก คือ การกีดกันเด็กและเยาวชนมิให้เข้าถึงเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ และประการท่ีสอง คือ การป้องกันการมั่วสุ่มของเยาวชน ซึ่งสืบเน่ืองมาจากการมีเหตุทะเลาะวิวาท และใชอ้ าวุธปืนทาร้ายรา่ งกายจนเปน็ เหตใุ ห้เสียชีวติ 99 ประกาศดังกล่าวได้สร้างผลกระทบต่อผู้ประกอบการ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ประกอบการขนาดย่อมบางประเภทและไม่ใช่เพียงแต่สถานบันเทิง ผับ หรือบาร์เท่านั้นท่ีได้รับผลกระทบ จากมาตรการดังกล่าว แต่ยังรวมถึงร้านค้า ร้านชาขนาดเล็ก ร้านอาหาร สวนอาหาร และร้านคาราโอเกะ ที่จาหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยมีสถานท่ีต้ังอยู่โดยรอบสถานศึกษา ซ่ึงคาว่า “สถานศึกษา” นั้น อิงตาม คานิยามในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยหมายถึง สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย โรงเรียน ศูนย์การเรียนรู้ วิทยาลัย สถาบัน มหาวิทยาลัย หน่วยงานการศึกษา หรือหน่วยงานอื่นของรัฐ หรือเอกชนท่ีมี 99 ผู้จัดการออนไลน์, “รวบโจ๋ก่อเหตุยิงนักศึกษา ม.รังสิตแล้ว 1 ราย อ้างเข้าใจผิดจีบสาวคนเดียวกัน,” สืบค้นเม่ือวันที่ 28 ตุลาคม 2563, จาก https://mgronline.com/crime/detail/9580000064210